sobota, 8 października 2022

Elektroakustyka

Wprowadzenie

1. Akustyka- nauka o dźwięku. Zajmuje się badaniem fal dźwiękowych:

ich powstawaniem, sposobem rozprzestrzeniania się w różnych
ośrodkach, ich praktycznym wykorzystaniem, a także
oddziaływaniem na człowieka i środowisko.

2. Fala akustyczna to rozchodzące się w ośrodku zaburzenie

gęstości (ciśnienia), któremu towarzyszą drgania cząsteczek
tegoż ośrodka (ciała stałego, wody, gazu, powietrza). Zaburzenia te
polegają na przenoszeniu energii mechanicznej przez drgające
cząstki, bez zmiany ich średniego położenia. Zjawisku towarzyszą
wrażenia słuchowe. Fala akustyczna wywołana jest periodyczną
pracą źródła dźwięku – na przykład urządzenia głośnikowego.

Im więcej okresów na sekundę tym wyższy dźwięk.

1
3. Rodzaje kształtów fal

DOBRZE

ŹLE

4. FALA ROZCHODZI SIĘ W OŚRODKU SPRĘŻYSTYM!

5. FAZA I PRZESUNIĘCIE FAZOWE

Faza fali - to chwilowy stan drgań w chwili pomiaru.

Przesunięcie fazowe - to różnica pomiędzy fazami dwóch fal. Jeżeli

różnica ta jest zerem lub całkowitą wielokrotnością kąta pełnego to fale
są w zgodnej fazie. Jeżeli po redukcji do zakresu 0°..+360° (0..2pi
radianów) jest ona równa 180° (pi radianów) mówimy, że fale są w
przeciwfazie. Dla pozostałych przypadków mówimy, że między dwoma
falami występuje przesunięcie fazowe (różnica fazy)

FAZA= CZAS
DOTARCIA
SYGNAŁU

2
 6. PRĘDKOŚĆ ROZCHODZENIA

powietrze 20stC 1013 hPa 50% 340m/s

NA EGZAMINIE W TEMP.
15 STC 340,3 M/S
powietrze 60stC 1013 hPa 50% 366m/s

Prędkość dźwięku w powietrzu- zależy od temp. im cieplej tym szybciej się

rozchodzi.

7. Prędkość rozchodzenia przykłady:

CIECZE 1500m/s
DREWNO 3000 m/s
STAL I SZKŁO 5500m/s
KOREK 500 m/s
GUMA MIĘKKA 70m/s
MIEDŹ 3560 m/s
OŁÓW 1230m/s
ŻELAZO 5130m/s

8. CZYNNIKI WPŁYWU

- Wilgotność: zauważalna od 2 kHz i wyższych częstotliwości, przy

wilgotności 20% na dystansie 30m częstotliwość 2kHz będzie
tłumiona o 1dB, dla 10 kHz 8,5dB, najwyższe tłumienie dla
wilgotności 10-40%

- Temperatura

- Ciśnienie: w życiu codziennym nie

- Wiatr: np. system gra na wprost, wieje wiatr i zmienia się kierunek
rozchodzenia dźwięku

- Gęstość przewodnika

 - Pora dnia: np. bryza, rano nic nie paruje, a po rozgrzaniu powietrze
zmienia się.

9. BARWA DŹWIĘKU

Cecha odróżniająca dźwięki o tej samej głośności i wysokości na

podstawie składu widmowego i dynamiki. Składa się z tonu
podstawowego i jego harmonicznych. Barwa dźwięku jest subiektywna.
Barwa dźwięku z silnymi tonami harmonicznymi jest wyrazista, a z małą
ilością bezbarwna.

O barwie decydują stosunki amplitud tonów składowych

BARWA = ILOŚĆ NAŁOŻONYCH HARMONICZNYCH

BARWA DŹWIĘKU

ALIKWOTOWE
FORMANTOWE

Tony składowe mają Pewne grupy tonów składowych

równoimienny rozkład widma w widmie są wzmacniane.

Barwa dźwięku, która wzrasta w czasie bardzo różni się od barwy

dźwięku, która zanika.

10. KRYTERIA SŁUCHOWEJ OCENY JAKOŚCI DŹWIĘKU

I. ZNIEKSZTAŁCENIA- przestery, charczenia, THD (Total

Harmonic Distortion/współczynnik zniekształceń
harmonicznych)

II. ZAKŁÓCENIA- uszkodzenia sprzętu, wpływy zewnętrzne

III. BARWA DŹWIĘKU- odwzorowanie

4
 IV. WIELKOŚĆ OBRAZU DŹWIĘKOWEGO- baza stereo, źródło

V. PERSPEKTYWA DŹWIĘKU- głębia -> trójwymiarowy dźwięk /

jak tworzyć plany dźwiękowe?, co jest podstawą?, co jest
tłem? Co powinno brzmieć razem?/

VI. ATMOSFERA AKUSTYCZNA- autentyczność reprodukcji

VII.CZYTELNOŚĆ OBRAZU DŹWIĘKOWEGO - suma barwy,

aranżu, miksu, itp.

VIII. RÓWNOWAGA GŁOŚNOŚCI

11.TERMINOLOGIA

A. Harmoniczne tony - alikwoty

B. Iluzje słuchowe - wrażenia słuchowe, odbiegające od

spodziewanego dotyczy np. lokalizacji dźwięku, wysokości,
barwy

C. Impuls - dźwięk krótkotrwały, raptowny, np. trzask

D. Transjenty - stanu nieustalone, krótkotrwałe zmiany struktury

dźwięku

E. Wielotony - dźwięk składający się z tonów o dowolnej

częstotliwości (harmoniczny, nieharmoniczny)

F. Alikwoty - harmoniczne, tony składowe

G. Barwne słyszenie - rodzaj synestezji

H. Chromestencja - barwne słyszenie

I. Dyferencjał semantyczny - jeden z rodzajów skali

wielowymiarowych, format pytania i ilościowa metoda
badania oceny wrażenia

J. Dysonans sensoryczny -

5
 K. Formant - szczególnie uwydatniony zakres częstotliwości
widma dźwięku złożonego

L. Fon - jednostka poziomu głośności (wrażenie)

M. Ton - sinusoidalny przebieg drgań podstawowych

12. FALA

KULISTA

CYLINDRYCZNA
• Maleje wraz z kwadratem WSZYSTKIE FALE PO
odległości
PEWNYM PRZEBIEGU
PŁASKA
• Maleje odwrotnie • Punktowanie małe STAJĄ SIĘ FALĄ
od odległości
PŁASKĄ!
• Niezmienna • Energia maleje 3dB

13. KIERUNEK DRGAŃ

A. POPRZECZNA- struny, sprężyny, płyty

B. PODŁUŻNA- gazy, ciecze, ciała stałe

FALA :

- 16hz- >21m

- 100Hz-> 3,4m

- 20Khz -> 1,7m

zwiększenie dźwięku o oktaw to podwojenie częstotliwości

częstotliwości fundamentalne- dane przez instrument

częstotliwości harmoniczne- pochodne od częst. Utworzonych

przez instr.

6
 a = 220
a2= 880

a1= 440 a3= 1760

14. NATĘŻENIE DŹWIĘKU

120 dB- max. (Grozi utratą słuchu)

Fala kulista- maleje wraz z kwadratem odległości

Fala cylindryczna- maleje odwrotnie do kwadratu odległości

Fala płaska- niezmienia się

15. OPÓR AKUSTYCZNY

- Paskalosekunda na m3

- natężenie dźwięki- ilość energii przepływającej przez 1m3 w 1 s – moc

akustyczna

- energia fali = energia kinetyczna+potencjalna

16. KIERUNKOWOŚĆ SŁUCHU

- zdolność wskazania położenia źródła

ΔL
Δt = v- 340m/s

v
- dla źródła z boku wystąpi zmiana barwy ( tłumienie głową)

- dla źródła z przodu (+-3st pziom , +-15st pion)

- dla źródła z tyłu ( +-6st poziom, +- 30stpion)

7
ZAKRES SŁYSZALNOŚCI

- cicho 200Hz- 20 Khz

- głośno 16Hz- 200H

17. ZALEŻNOŚCI PARAMETRÓW FALI AKUSTYCZNYCH

1. Wysokość dźwięku zależy od częstotliwości – im większa

częstotliwość fali, tym wyższy dźwięk
2. Głośność dźwięku zależy od natężenia – jeśli rośnie
natężenie fali, dźwięk jest głośniejszy, choć zależność między
natężeniem a głośnością nie jest liniowa.
3. Barwa zależy od składu widmowego fali akustycznej –
pozwala np. odróżniać dźwięki wytwarzane przez różne
źródła.