‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﻫﺪفﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪:‬‬

‫آﻳﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﺪ اﺑﻌﺎد ﻳﮏ ﻣﺨﺰن ﺟﺪار ﻧﺎزک را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؟‬

‫ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ درس از ﻫﻨﺮﺟﻮ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ‪:‬‬

‫ﻣﺨﺰن ﺟﺪار ﻧﺎزک را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﺶ در ﻣﺨﺰن ﺟﺪار ﻧﺎزک را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮدار‪ ،‬ﻣﺨﺰن ﺟﺪار ﻧﺎزک ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪت زﻣﺎن آﻣﻮزش‪:‬‬

‫‪ ۴‬ﺳﺎﻋﺖ‬

‫‪١١٤‬‬
‫ﻣﺨﺰﻥ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﺍﺭ ﻧﺎﺯﻙ‬

‫‪ ۶‬ـ ﻣﺨﺰن ﻫﺎﻱ ﺟﺪار ﻧﺎزک‬

‫ﺑﺮای ﻧﮕﻪ داری‪ ،‬ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزی و ﺣﻤﻞ ﺳﻴﺎﻻت )ﻣﺎﻳﻌﺎت و ﮔﺎزﻫﺎ( از ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪ ۶‬ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﯽ از ﻳﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﯽ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽدﻫﺪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻣﺨﺰنﻫﺎ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺨﺰنﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻣﺨﺰنﻫﺎی ذﺧﻴﺮه و ﻣﺨﺰنﻫﺎی ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر‪،‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ‪ ٦‬ــ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﯽ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﯽ و اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﺨﺰنﻫﺎ در ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﮔﺎز و ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﯽ و‬

‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻳﮑﯽ از ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮدﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﺰنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺰن‬
‫ﺟﺪار ﻧﺎزک اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺨﺰﻧﯽ ﺟﺪار ﻧﺎزک ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﻄﺮ آن ﺑﻴﺶ از ﺑﻴﺴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺿﺨﺎﻣﺖ‬

‫‪١١٥‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﺟﺪاره )ﮔﻮﺷﺖ دﻳﻮاره( ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺨﺰنﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً اﺳﺘﻮاﻧﻪای ﺷﮑﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ورق ﻫﺎی ﻓﻠﺰی‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻫﻴﺪرواﺳﺘﺎﺗﻴﮑﯽ‬
‫در درس ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻌﺎت آﺷﻨﺎ‬
‫‪۱‬ــ‪ ۶‬ــ ﺗﻨﺶ در ﺟﺪارهﻫﺎی ﻣﺨﺰن‬ ‫ﺷﺪهاﻳﺪ‪ .‬در ﻣﺨﺰنﻫﺎی ذﺧﻴﺮه ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر وارد ﺷﺪه از ﺳﻴﺎل در ﻳﮏ ﻣﺨﺰن ﺟﺪار ﻧﺎزک ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺰن ﻧﮕﻬﺪاری ﺳﻮﺧﺖ‬ ‫آزاد‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻣﺎﻳﻊ و ﻋﻤﻖ ﻧﻘﻄﻪای از آن را‬
‫ﻳﺎ ﺑﺨﺎر آب‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺨﺰن وارد ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﺗﻨﺶ در ﺟﺪاره‬ ‫ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻧﻘﻄﻪ را‬
‫ﻓﻠﺰی ﻣﺨﺰن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎی ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ﻓﻠﺰ ﺟﺪاره ﻣﺨﺰن‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ‪ .‬راﺑﻄﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﺶﻫﺎ در دو ﺟﻬﺖ اﺻﻠﯽ ﻃﻮﻟﯽ و ﻋﺮﺿﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۲‬ــ‪۶‬ــ اﻟﻒ ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ و ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪ ۶‬ــ ب ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﯽ در ﻳﮏ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪای‬ ‫‪P=ρgh‬‬
‫ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻪ در آن ‪ ρ‬ﭼﮕﺎﻟﯽ ﻣﺎﻳﻊ‪ g ،‬ﺷﺘﺎب ﺟﺎذﺑﻪ‬
‫زﻣﻴﻦ و ‪ h‬ﻋﻤﻖ ﻧﻘﻄﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر آن را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫اﻟﻒ( ﺗﻨﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ‬

‫ِ‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎر در ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه‬
‫ﺳﻄﺢ آزاد در ﻋﻤﻴﻖﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ِ‬

‫‪81‬‬

‫‪F=P.A‬‬
‫ب( ﺗﻨﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٢‬ــ‪٦‬‬

‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺎ روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﺶﻫﺎ آﺷﻨﺎ ﺷﺪه و ﮐﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ در ﻃﺮاﺣﯽ ﻳﮏ ﻣﺨﺰن ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١١٦‬‬
 ‫ﻣﺨﺰﻥ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﺍﺭ ﻧﺎﺯﻙ‬

‫‪۱‬ــ‪۱‬ــ‪۶‬ــ ﺗﻨﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ‪ :‬ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪۶‬ــ اﻟﻒ ﻧﻤﻮدار ﺟﺴﻢِ آزاد ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ‬
‫ﻳﮏ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪای را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻴﺮوﻫﺎی داﺧﻠﯽ در ﺟﺪاره‬
‫ﻣﺨﺰن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻴﺮوی ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل در ﻣﺨﺰن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺶ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه‬
‫در ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ در ﻣﺨﺰن ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪PDi‬‬
‫= ﻃﻮﻟﯽ‪σ‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪۱‬ــ‪۶‬‬
‫‪2t‬‬

‫ﮐﻪ در آن‪:‬‬
‫ﻃﻮﻟﯽ‪ : σ‬ﺗﻨﺶ ﮐﺸﺸﯽ در ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ MPa‬و ‪...‬‬
‫‪ : P‬ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ MPa‬و ‪...‬‬
‫‪ : Di‬ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ mm‬و ‪...‬‬
‫‪ : t‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ mm‬و ‪...‬‬

‫اﻳﻦ ﺗﻨﺶ در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و در ﺑﺨﺶ اﺳﺘﻮاﻧﻪای ﻣﺨﺰنﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬ــ‪۱‬ــ‪٦‬ــ ﺗﻨﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﯽ‪ :‬ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪ ۶‬ــ ب ﻧﻤﻮدار ﺟﺴﻢِ آزاد ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﯽ‬
‫در ﻣﺨﺰن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﺗﻨﺶ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪PDi‬‬
‫= ﻋﺮﺿﯽ‪σ‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪۲‬ــ‪۶‬‬
‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻫﻤﻴﺖ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺨﺰنﻫﺎی‬ ‫‪4t‬‬

‫‪ CNG‬اﻳﻦ ﻣﺨﺰنﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺴﺖ ﻣﺨﺮب ﻓﺸﺎر‬

‫ﮐﻪ در آن‪:‬‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ و ﺟﻬﺖ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ در‬
‫ﻋﺮﺿﯽ‪ :σ‬ﺗﻨﺶ ﮐﺸﺸﯽ در ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﯽ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ MPa‬و …‬
‫ﻣﺨﺰن دﻗﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ : P‬ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ MPa‬و …‬
‫‪ : Di‬ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ mm‬و …‬
‫‪ : t‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ mm‬و …‬

‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻨﺶ در ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﻋﺪﺳﯽﻫﺎ در دو ﺳﺮ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪای و‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ در ﻣﺨﺰنﻫﺎی ﮐﺮوی اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ دو راﺑﻄﻪ ‪۱‬ــ‪ ۶‬و ‪۲‬ــ‪ ۶‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﻳﮏ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪ ای ﻣﻘﺪار‬
‫ﺑﻪ ﻣﺨﺰنﻫﺎی ﮐﺮوی ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﺶ وارد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻨﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﮐﻪ در ﻣﺨﺰن ﮐﺮوی ﺗﻨﺶ در‬
‫ﭼﺮا؟‬ ‫ﻫﺮ دو ﻣﻘﻄﻊ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ و از راﺑﻄﻪ ‪۲‬ــ‪ ۶‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪١١٧‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫‪۲‬ــ‪ ۶‬ــ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪای ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮدار‬

‫در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮای اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ در ﻃﺮاﺣﯽﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺟﺪاول و ﻧﻤﻮدارﻫﺎﻳﯽ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﺷﺪه و در ﮐﺘﺎب ﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ "‪ "Hand Book‬ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ در واﻗﻊ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪه را از اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﻘﺎدﻳﺮ ٔ‬
‫ﺑﯽﻧﻴﺎز ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ راﻳﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎی ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺟﺪاول و‬
‫ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﺪاول و ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن و ﺳﻬﻮﻟﺖ در اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻢ ﭼﻨﺎن‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪۱‬ــ‪ ۶‬ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪای ﺟﺪار ﻧﺎزک ﻓﻮﻻدی )ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز‬
‫‪ = ۱۴۰ MPa‬ﻣﺠﺎز ‪ ،( σ‬ﺑﺮاﺳﺎس راﺑﻄﻪ ‪۱‬ــ‪ ۶‬ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ﺟﺪاره )‪ (t‬را ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل )‪ (P‬و ﻗﻄﺮ ﻣﺨﺰن ﻣﻮردﻧﻈﺮ )‪ (Di‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫ﻣﺤﻮر اﻓﻘﯽ در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ﻣﺨﺰن را ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ﻣﺘﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدی‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره را ﺑﺎ ﻳﮑﺎی ‪ mm‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻂﻫﺎی ﺷﻌﺎﻋﯽ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻓﺸﺎر‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮارزﻣﯽ‬
‫ّ‬
‫داﺧﻠﯽ ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﻳﮑﺎی اﺗﻤﺴﻔﺮ )‪ (atm‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪۳‬ــ‪ ۶‬ﻳﮑﺎی ﻓﺸﺎر را ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﯽ ﺧﻮارزﻣﯽ )ﺳﺪهﻫﺎی دوم و‬
‫ّ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻮم ﻫﺠﺮی( ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻋﺼﺮ ﺧﻮد در‬
‫رﻳﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺟﻐﺮاﻓﯽ‪ ،‬ﻧﺠﻮم و ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱MPa = ۹ .۸۷ atm‬‬ ‫راﺑﻄﻪ ‪۳‬ــ‪۶‬‬ ‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎ در رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎرﻫﺎی ﺧﻮارزﻣﯽ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺷﺮوع ﺟﺒﺮ ﻧﺎم دارد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﻮارزﻣﯽ‬
‫ﮐﺘﺎب ﺣﺴﺎب "اﻟﺠﺒﺮ و اﻟﻤﻘﺎﺑﻠﻪ" اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻠﻤﻪی‬
‫‪ Algebra‬از ﻧﺎم اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﮏ اﺗﻤﺴﻔﺮ )‪ (atm‬ﻳﺎ ﻳﮏ ﮐﻴﻠﻮﮔﺮم ﻧﻴﺮو‬

‫ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ) ‪ ( kgf2‬ﻣﻌﺎدل ﻓﺸﺎر ده ﻣﺘﺮ‬
‫‪cm‬‬
‫ارﺗﻔﺎع آب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١١٨‬‬
‫ﻣﺨﺰﻥ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﺍﺭ ﻧﺎﺯﻙ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪۱‬ــ‪۶‬‬

‫‪١١٩‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪۱‬ــ‪ :۶‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل در ﻳﮏ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪای ﻓﻮﻻدی ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره‬
‫‪ ۴mm‬ﭼﻘﺪر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز اﻳﻦ ﻓﻮﻻد را ‪ ۲۰۰MPa‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪ :‬ﻣﯽ داﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﺶ در ﻣﻘﻄﻊ ﻃﻮﻟﯽ ﻣﺨﺰنﻫﺎی اﺳﺘﻮاﻧﻪای ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺧﺮاﺑﯽ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻤﮏ‬
‫راﺑﻄﻪ ‪۱‬ــ‪ ۶‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪PD‬‬ ‫)‪P(1000mm‬‬
‫= ﻃﻮﻟﯽ‪σ‬‬ ‫= )‪→ (200MPa‬‬ ‫‪→ P = 1 / 6MPa‬‬
‫‪2t‬‬ ‫)‪2(4 mm‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺎز ﺳﻴﺎل در اﻳﻦ ﻣﺨﺰن ‪ ۱/۶ MPa‬ﻳﺎ ‪ ۱۶‬اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪۲‬ــ‪ :۶‬ﻳﮏ ﻣﺨﺰن ﮐﺮوی ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ ۳/۵‬ﻣﺘﺮ از ﺟﻨﺲ آﻟﻴﺎژ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ‪ ۲۰۲۴‬ﺑﺮای ﻧﮕﻪداری ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ‪ ۶MPa‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ‪ ۲۰‬ﻣﻴﻠﯽﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﺨﺰن از اﺳﺘﺤﮑﺎم ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ؟‬
‫ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪ :‬ﻣﯽداﻧﻴﻢ ﮐﻪ در ﻣﺨﺰنﻫﺎی ﮐﺮوی ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﺶ در ﺟﺪاره از راﺑﻄﻪ ‪۲‬ــ‪ ۶‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪PD (6MPa)(3500mm‬‬
‫=ﻋﺮﺿﯽ ‪σ‬‬ ‫=‬ ‫‪= 263 MPa‬‬
‫‪4t‬‬ ‫)‪4(20mm‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻮاد )ﭘﻴﻮﺳﺖ ب ــ‪ (۲‬ﺗﻨﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺮای آﻟﻴﺎژ ﻓﻮق را اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪σy = ۳۲۵ MPa‬‬
‫<‬
‫اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ۳۲۵ MPa :‬ﺗﻨﺶ در ﺟﺪاره ﻣﺨﺰن‪۲۶۳ MPa :‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻨﺶ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﻠﺰ اﺳﺖ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن را‬
‫ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪۹‬ــ‪ ۲‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ 325‬اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫= ‪F.S.‬‬ ‫=‬ ‫‪= 1 / 24‬‬
‫ﺗﻨﺶ‬ ‫‪263‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮی در ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ﻣﺨﺰن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨﺎن را ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ‪ ۲‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ؟‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪۳‬ــ‪ :۶‬ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺨﺰن ﻓﻮﻻدی آب ﮔﺮم ﮐﻦ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ ۵۰‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ ۱۰‬اﺗﻤﺴﻔﺮ از ورق‬
‫ﻓﻮﻻدی ﺑﺎ ﭼﻪ ﺿﺨﺎﻣﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﻢ؟ ﺑﺮای ﺣﻞ از ﻧﻤﻮدار ﮐﻤﮏ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ‪۱‬ــ‪ ۶‬ﺑﺮ روی ﻣﺤﻮر اﻓﻘﯽ ﻗﻄﺮ ‪ ۰/۵‬ﻣﺘﺮ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده و ﺧﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را‬
‫اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﻂ ﻓﺸﺎر ‪ ۱۰‬اﺗﻤﺴﻔﺮ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ ۱/۸‬ﻣﻴﻠﯽﻣﺘﺮ ﺑﺮای ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ :‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ﻣﺨﺰن ﻓﻮق را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ ‪۱‬ــ‪ ۶‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٠‬‬
 ‫ﻣﺨﺰﻥ ﻫﺎﻯ ﺟﺪﺍﺭ ﻧﺎﺯﻙ‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‬
‫اﻣﺮوزه ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ زﻳﺎد و ﺳﺮﻋﺖ‬
‫در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺟﺪولﻫﺎ و ﻧﻤﻮدارﻫﺎی‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻳﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﺎده‬
‫ﻧﺮماﻓﺰاری ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﮏ ﻓﺎﻳﻞ ﺻﻔﺤﻪ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫)درﻧﺮماﻓﺰار ‪ (Excel‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل و ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ﻣﺨﺰن و‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و اﻋﻼم ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٣‬ــ‪ ٦‬ــ ﻣﺨﺰن ‪ ٢٠٠‬ﻫﺰار ﻟﻴﺘﺮی ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﺣﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٢١‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎی ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫‪۱‬ــ‪۶‬ــ ﻓﺸﺎر در ﻳﮏ ﻣﺨﺰن اﺳﺘﻮاﻧﻪای ‪ ۵۰۰kPa‬اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﺮ ﻣﺨﺰن ‪ ۲/۵m‬و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ‪ ۱۰mm‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﺶ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻣﺨﺰن ﭼﻪ ﻗﺪر اﺳﺖ؟‬
‫ب( ﭼﻪ ﻣﺎدهای ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﻣﺨﺰن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ اﺳﺖ؟‬

‫‪۲‬ــ‪۶‬ــ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ ۴۵۰mm‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ ۵۵۰kPa‬از ورق ﺑﺎ ﭼﻪ ﺿﺨﺎﻣﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﺶ در‬
‫ﺟﺪاره ﻟﻮﻟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ ۶۲MPa‬ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۳‬ــ‪۶‬ــ در ﻟﻮﻟﻪای ﻓﻮﻻدی ﺑﺎ ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ‪ ۲۵۰mm‬و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ‪ ۱۰mm‬اﮔﺮ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ‪ ۱۲۰MPa‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻓﺸﺎر‬
‫ﮐﺎری را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ــ‪۶‬ــ ﮔﺎز ﻧﻴﺘﺮوژن در ﻳﮏ ﻣﺨﺰن ﮐﺮوی ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ ۴/۵m‬ﻓﺸﺎر ‪ ۸۶۰kPa‬دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺰن را از آﻟﻴﺎژ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ‪۲۰۲۴‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﻢ ﭼﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ورﻗﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟‬

‫‪ ۵‬ــ‪۶‬ــ ﻳﮏ ﻣﺨﺰن ﮐﺮوی ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ ۱/۵‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮای ﻧﮕﻪ داری ﮔﺎز ﻫﻠﻴﻮم ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ‪ ۷۰۰kPa‬ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﺗﺼﺎﻻت ﺟﻮﺷﯽ‬
‫در ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺨﺰن ‪ ٪۸۰‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ورق ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ﻓﻮﻻدی ‪ St37‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ ۶‬ــ‪۶‬ــ در ﻟﻮﻟﻪ ای ﻓﻮﻻدی ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﻣﺠﺎز ‪ ۱۴۰MPa‬و ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﻌﺎدل ‪ ۱۰/۵‬اﺗﻤﺴﻔﺮ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ورق ﻣﺨﺰن را ﺑﺎ ﻫﺮ دو روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ و ﻧﻤﻮدار ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪.‬‬

‫‪۷‬ــ‪۶‬ــ ﮐﭙﺴﻮل اﮐﺴﻴﮋن ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ ۲۲۰mm‬و ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪ ۸ / ۷۵ mm‬ﮐﻪ در ﺟﻮﺷﮑﺎری اﮐﺴﯽ اﺳﺘﻴﻠﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد در ﻓﺸﺎر‬
‫‪ ۲۶۰ bar‬ﻣﻌﺎدل ‪ ۲۶ MPa‬ﻣﻮرد ﺗﺴﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻨﺶ ﻫﺎی ﻃﻮﻟﯽ و ﻋﺮﺿﯽ را در ﮐﭙﺴﻮل ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٢‬‬
 ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

۱‫ــ‬۱
١‫ــ‬۳۵ ‫ﺷﮑﻞ‬ ١‫ــ‬۳۶ ‫ﺷﮑﻞ‬ ١‫ــ‬۳۷ ‫ﺷﮑﻞ‬
JJJJJJJG HJJJJJJ HJJJJ
Fx = 28 / 28 kN Fx = 28 / 3 kN Fx =135 kgf
Fy =↓ 28 / 28 kN Fy =↓ 20 / 57 kN Fy =↑ 233 / 8 kgf
۱‫ــ‬۲
JJJJJG
Fx = 51 / 9 N
Fy =↑ 30 N

۱‫ــ‬۳
١‫ــ‬۳۸ ‫ﺷﮑﻞ‬ ١‫ــ‬۳۹ ‫ﺷﮑﻞ‬ ١‫ــ‬۴۰ ‫ﺷﮑﻞ‬
R = ۲۶۳/۴ kN R = ۵۱/۲ N R = ۲۵/۱ N
θ = ۷۱/۶۳ ° θ = ۷۹ /۴۵° θ = ۳۲ /۳۴°

۱‫ــ‬۴
R = ۲۳/۳ N
θ =۳۰/۹°

۱‫ ــ‬۵
R = ۱۷/۴۳ kN
θ = ۲۶°

۱‫ ــ‬۶
R = ۱۰۶/۹ N
θ = ۶۵

۱‫ ــ‬۷
m = ۸/۵ kg

١٢٣ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

 ۱‫ ــ‬۹
Ax = ۰ B = ۶۶/۶۶ kN Ay = ۴۳/۳۳ kN

۱‫ ــ‬۱۰
Ax = ۰ B = ۷۱/۷ kN Ay = ۴۸/۳۵ kN

۱‫ ــ‬۱۱
MA = ۴۸ N.m Ay = ۸۰ kN Ax = ۰

۱‫ ــ‬۱۲
d = ۸۰۰ mm

۱‫ ــ‬۱۳
A = ۱۱۵۴/۷ N By = ۲۴۲/۸ N Bx = ۰

۱‫ ــ‬۱۴
FE = ۱۴۰۰ N FyA = ۱۰۰۰ N FxA = ۰

۱‫ ــ‬۱۵
Fy = ۸۰۱/۶۱ N Fx = ۰ (‫اﻟﻒ‬
FB = ۱۳۵۶/۵۸ N (‫ب‬

۱‫ ــ‬۱۶
FA = ↓ ۵۱/۹۶ kN
FxB = ۱۰۳/۹۲
FyB = ۱۱۱/۹۶ kN

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

۲‫ــ‬۱
σ = ۱۵۰ MPa

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﻨﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ ـ رﺷﺘﮥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﻠﺰی‬ ١٢٤

 ۲‫ــ‬۲
σ = ۴/۵۸ MPa

۲‫ــ‬۳
F = ۱۸/۸۴ kN

۲‫ــ‬۴
σ = ۴/۱۶ MPa

۲‫ ــ‬۵
d =111 / 73  112mm

۲‫ ــ‬۶
σ = ۲۲۳/۹ MPa
τ = ۸۹/۵۷ MPa

۲‫ــ‬۷
h = ۸ mm

۲‫ ــ‬۸
ΔL = ۰/۳ mm
ε = ۷/۵ *۱۰-۴

۲‫ــ‬۹
F = ۶۶۵/۶۸ kN

۲‫ــ‬۱۰
σ۲ = ۱/۳۸ MPa ، σ۱ = ۰/۶۹۳ MPa
۲‫ــ‬۱۱
F = ۱۲ kN σ = ۲۴۰ MPa

١٢٥ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ‬

 ‫‪۱۲‬ــ‪۲‬‬
‫‪St 44‬‬ ‫‪St 52‬‬
‫‪ = ۱۶۵ MPa‬ﻣﺠﺎز ‪σ‬‬ ‫‪ = ۲۱۳ MPa‬ﻣﺠﺎز ‪σ‬‬
‫‪ = ۱۱۰ MPa‬ﻣﺠﺎز ‪τ‬‬ ‫‪ = ۱۴۲ MPa‬ﻣﺠﺎز ‪τ‬‬

‫‪۱۳‬ــ‪۲‬‬
‫‪۱۷/۵۵ kN‬‬

‫‪۱۴‬ــ‪۲‬‬
‫ب(‬ ‫اﻟﻒ(‬
‫‪ = ۱۰۶/۵۶ mm‬ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﯽ‬ ‫‪ = ۶۵/۹۱ mm‬ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫‪ = ۹۴/۵۶ mm‬ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ‬ ‫‪ = ۴۳/۹۴ mm‬ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫‪١‬ــ‪٣‬‬
‫‪) FW = ۱۰۰/۷kN‬ب‬ ‫‪) L = ۵۳/۵۹ mm‬اﻟﻒ‬

‫‪٢‬ــ‪٣‬‬
‫‪L = ۱۲۳/۵۸mm‬‬

‫‪٣‬ــ‪٣‬‬
‫‪) F = ۱۰۹/۵kN‬ب‬ ‫‪) F = ۷۸/۵۸kN‬اﻟﻒ‬

‫‪٤‬ــ‪٣‬‬
‫‪F = ۱۴۶/۵۱kN‬‬

‫‪ ٥‬ــ‪٣‬‬
‫‪F = ۱۲۸/۹ kN‬‬
‫‪ ٦‬ــ‪٣‬‬
‫‪) L = ۸۴/۴‬ب‬ ‫‬ ‫‪۸۴/۵mm‬‬ ‫‪) ۳۱۵kN‬اﻟﻒ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﻨﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ ـ رﺷﺘﮥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﻠﺰی‬ ‫‪١٢٦‬‬

 ‫‪٧‬ــ‪٣‬‬
‫‪W۲ = ۷/۶۵‬‬ ‫‬ ‫‪۸mm‬‬ ‫‪W۱ = ۱۲/۸‬‬ ‫‬ ‫‪۱۳mm‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫‪١‬ــ‪٤‬‬
‫اﻟﻒ( ‪M = ۶۰ N.m‬‬
‫ب( ‪P = ۵۰۰N‬‬

‫‪٢‬ــ‪٤‬‬
‫ﻣﺠﺎز ‪τ‬‬ ‫‪= ۱۲۰ MPa‬‬

‫‪٣‬ــ‪٤‬‬
‫‪τ = ۶۶/۳۴MPa‬‬

‫‪٤‬ــ‪٤‬‬
‫‪t = ۳/۴۵mm‬‬

‫‪ ٥‬ــ‪٤‬‬
‫‪σC = ۴۷۷/۶MPa‬‬

‫‪ ٦‬ــ‪٤‬‬
‫‪σ = ۴۷/۳۶MPa ، τ = ۸۵/۹۸MPa‬‬

‫‪٧‬ــ‪٤‬‬
‫‪ ٨‬ــ‪٩‬‬ ‫‪F.s = ۲/۹۷  ۳‬‬

‫‪ ٨‬ــ‪٤‬‬
‫‪) h = ۳۶mm‬ب ‪) b = ۵۵/۸mm‬ج‬ ‫‪ = ۱۸mm‬ﻗﻄﺮ ﭘﻴﭻ )اﻟﻒ‬
‫‪ =۱۹/۸mm‬ﻗﻄﺮ ﺳﻮراخ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻫﺎ ‪١٢٧‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫‪١‬ــ ‪٥‬‬
‫‪) Fp = ۶۱۳۶۵/۳ kgf‬اﻟﻒ‬
‫‪) Fp = ۳۱۴۵۶/۷kgf‬ب‬

‫‪٢‬ــ ‪٥‬‬
‫‪۴۳۶۵۹N‬‬

‫‪٣‬ــ ‪٥‬‬
‫رﺳﻢ ﻧﻤﻮدار‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫‪١‬ــ‪٦‬‬
‫ﻃﻮﻟﯽ ‪σ‬‬ ‫اﻟﻒ( ‪= ۶۲/۵ MPa‬‬

‫‪۲‬ــ‪٦‬‬
‫‪t = ۲mm‬‬

‫‪٣‬ــ‪٦‬‬
‫‪P = ۹/۶MPa‬‬

‫‪٤‬ــ‪٦‬‬
‫‪t = 2 / 97  3 mm‬‬

‫‪ ۵‬ــ‪٦‬‬
‫‪t = ۱/۴mm‬‬

‫‪ ٦‬ــ‪٦‬‬
‫‪٣/۵‬‬ ‫‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ‪ ، ۳/۷mm‬ﻧﻤﻮدار ‪۳/۶‬‬

‫‪٧‬ــ‪٦‬‬
‫ﻋﺮﺿﯽ ‪σ‬‬ ‫ﻃﻮﻟﯽ ‪= ۱۶۳/۴ MPa ، σ‬‬ ‫‪= ۳۲٦/۸ MPa‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻓﻨﯽ ﺗﺨﺼﺼﯽ ـ رﺷﺘﮥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﻠﺰی‬ ‫‪١٢٨‬‬