‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮّﺣﻤﻦ اﻟﺮّﺣﯿﻢ‬

‫ﮔﺰارش ﮐﺎر آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ‬

‫آزﻣﺎﯾﺶ ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‬

‫اﻋﻀﺎي ﮔﺮوه ‪ :A‬ﺳﯿﻨﺎ رادﻓﺮ ‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺎدري ‪ -‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺎزاﻧﯽ‬

‫روز و زﻣﺎن اراﺋﻪ درس‪ :‬ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ‪16 - 17:30‬‬

‫اﺳﺘﺎد ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ :‬ﭘﻮﯾﺎ ﺣﺴﻦ ﻧﺴﺐ‬

‫ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺤﻮﯾﻞ ﮔﺰارش ﮐﺎر‪1393 / 02 / 16 :‬‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ آزاد ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﯽ از ﻣﺎﯾﻊ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺮز ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آزاد ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﯾﮏ ﻓﺸﺎر ﻣﻌﯿﻦ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ آب در آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺜﻞ رودﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬درﯾﺎ و اﻗﯿﺎﻧﻮس و ﻧﯿﺰ در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﺜﻞ ﮐﺎﻧﺎل‬
‫ﻫﺎي آﺑﯿﺎري و زﻫﮑﺸﯽ‪ ،‬ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري و اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن در آﺑﺮوﻫﺎي ﺟﺎده ﻫﺎ و ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎ از ﻧﻮع ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬
‫آزاد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻣﺮز آزاد ﻗﺒﻞ از ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺮزي( ﻣﺸﺨﺺ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ .‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺗﺠﺮﺑﯽ در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﺪدي و دﻗﯿﻖ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺎﮐﻢ در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﺳﺮﯾﻊ ﺳﯿﺎل ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻤﺘﺮ و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺳﻄﺢ ﻣﺎﯾﻊ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﻏﯿﺮﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﯽ ﺳﯿﺎل‬
‫ﺑﻪ اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‪ ،‬اﺗﻼف اﻧﺮژي و ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ارﺗﻔﺎع ﭘﺮش زﯾﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻓﺖ اﻧﺮژي زﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ در ارﺗﻔﺎﻋﺎت‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﭘﺮش‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﭘﺮش ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻮج ﻣﻘﺎوم اﯾﺴﺘﺎده ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ . .‬از ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﻏﻠﺐ ﺑﺮاي ﻫﺪر دادن اﻧﺮژي ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ‬
‫ﺳﺮرﯾﺰﻫﺎ و درﯾﭽﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﯿﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﮐﻒ ﯾﺎ ﺟﻮاﻧﺐ ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ و ﯾﺎ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺪف آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫ﻫﺪف از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺪﯾﺪه ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺌﻮري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺌﻮري ﯾﮏ ﺑﻌﺪي ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﯿﺰان ﻫﻤﺨﻮاﻧﯽ دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻃﻮل ﭘﺮش‬
‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ ،‬اﻓﺖ اﻧﺮژي‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﺎﻧﻊ‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﭘﺮش ﻫﺎ در اﻋﺪاد ﻓﺮود ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ و ‪ ...‬را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫ﺷﺮح دﺳﺘﮕﺎه‪:‬‬

‫از ﮐﺎﻧﺎل رو ﺑﺎز ﺑﺮاي اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭘﺲ از روﺷﻦ ﮐﺮدن دﺳﺘﮕﺎه و ﻗﺮار دادن ﯾﮏ درﯾﭽﻪ در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ درﯾﭽﻪ‬
‫دوم ﯾﺎ ﯾﮏ ﺑﺮﮔﻪ ﻫﻮاﺑﺮ )اﯾﺮﻓﻮﯾﻞ( در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ دو ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع آب از ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ در ﻗﺒﻞ و ﻧﯿﺰ ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش ﺑﻪ دو ﻣﻘﺪار‬
‫ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ در ﻫﺮ دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﯾﺎدداﺷﺖ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﺌﻮري ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ و ‬

‫ﺗﺌﻮري آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬
 ‫در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ﺳﯿﺎﻻت ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه دارﻧﺪ‪ .‬رواﺑﻄﯽ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﻋﺪاد ﺑﺪون ﺑﻌﺪي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺳﯿﺴﺘﻢ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻋﺪد رﯾﻨﻮﻟﺪز )ﻧﺴﺒﺖ ﻧﯿﺮوي اﯾﻨﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻟﺰﺟﺖ( ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آرام ﯾﺎ ﻣﻐﺸﻮش ﺑﻮدن ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ‬
‫ﻋﺪد ﺑﺪون ﺑﻌﺪ ﻣﺎخ )ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺎز ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﺻﻮت( ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﯿﻒ رﻓﺘﺎر ﺳﯿﺎﻻت ﺗﺮاﮐﻢ ﭘﺬﯾﺮ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻠﯿﺪي اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻋﺪد ﮔﺮاﺷﻒ )ﻧﺴﺒﺖ ﻧﯿﺮوي وزن ﺑﻪ ﺷﻨﺎوري( ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﻮع اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ اﺟﺒﺎري‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻂ ﯾﺎ آزاد ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﺑﺎز‪ ،‬ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ و زﯾﺮﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﭼﻪ ﺳﯿﺎل در ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺴﯿﺮ داراي ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺎﻟﺖ دﻫﺪ‪ ،‬در ﻣﺴﯿﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺿﻤﻦ اﯾﺠﺎد اﻓﺖ‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺤﺴﻮس از ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎ از اﯾﻦ ﭘﺪﯾﺪه ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﯾﺎد ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬در‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺷﺪت ﭘﺮش‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻫﺎﯾﯽ در ﺳﻄﺢ ﺳﯿﺎل دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎي ﭘﺮش از ﺷﺪت آن ﻫﺎ‬
‫ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﺎً در ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺳﯿﺎل ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﯾﻦ ﺗﻼﻃﻢ و در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد ﺳﯿﺎل ﺑﺎ ﻫﻮا‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪاري ﻫﻮا ﺑﺎ ﺳﯿﺎل ﻣﺨﻠﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺣﺒﺎب رﻫﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي روﺑﺎز ﻋﺪد ﺑﯽ ﺑﻌﺪ ﻓﺮود‪ ،‬در اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﺜﻞ ﮔﺬر از زﯾﺮ درﯾﭽﻪ ﮐﺸﻮﯾﯽ و ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺪد‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي روﺑﺎز ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﺪد ﺑﯽ ﺑﻌﺪ رﯾﻨﻮﻟﺪز ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎن در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﺳﺖ و ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ رژﯾﻢ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻋﺪد ﻓﺮود ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل روﺑﺎز ﻗﺒﻞ از درﯾﭽﻪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪،‬‬
‫رژﯾﻢ ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬آرام و زﯾﺮ ﺑﺤﺮاﻧﯽ و آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﺪد ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﯾﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻌﺪ از درﯾﭽﻪ و ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ ،‬رژﯾﻢ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن‪ ،‬ﺳﺮﯾﻊ ﯾﺎ ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دو ﺑﺎر ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي روﺑﺎز دو ﮐﻤﯿﺖ اﻧﺮژي‬
‫ﻣﺨﺼﻮص و ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻮﻣﻨﺘﻮم ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ دو ﮐﻤﯿﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ دﺑﯽ و ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﯾﮏ دﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ و ﺛﺎﺑﺖ اﯾﻦ دو ﮐﻤﯿﺖ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﻮدارﻫﺎي ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻦ دو ﮐﻤﯿﺖ‪ ،‬ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻋﺪد‬
‫ﻓﺮود ﺟﺮﯾﺎن در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻘﺎﻃﯽ ﮐﻪ در ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪد ﻓﺮود ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ و ﺟﺮﯾﺎن زﯾﺮ‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺳﺖ و در ﻧﻘﺎﻃﯽ ﮐﻪ در ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﯾﮏ و ﺟﺮﯾﺎن ﻓﻮق ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن در ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﻋﺪد ﻓﺮود ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﭘﺎﯾﯿﻦ دﺳﺖ ﭘﺮش‬
‫ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﯽ از ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻋﺪاد ﻓﺮود ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي‬
‫روﺑﺎز ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي اﯾﻦ دو ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻖ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺗﺌﻮري و واﻗﻌﯽ رﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﻮدار واﻗﻌﯽ از‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺪه آل اﻧﺤﺮاف دارد‪ .‬اﯾﻦ اﻧﺤﺮاف ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﺧﻄﺎ در اﺑﺰارﻫﺎي اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﯾﺶ و ﻧﯿﺰ ﺧﻄﺎﻫﺎي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﯾﻦ‬
‫ﺧﻄﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ وﺟﻮد ﻫﻮا در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻔﺖ ﻧﺒﻮدن اﺗﺼﺎﻻت و ﻧﺸﺖ دﺑﯽ ﺑﻪ ﺧﺎرج از ﻣﺴﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن در ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻨﺎوب ﭘﻤﭗ‪،‬‬
‫ﺧﻄﺎي اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي زﻣﺎن و ارﺗﻔﺎع آب و ﻧﯿﺰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪن ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻼﻃﻢ آﺑﯽ ﮐﻪ در ﻣﺨﺎزن و ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﮐﺎﻧﺎل ﺟﺮﯾﺎن دارد‪ ،‬اﺷﺎره ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻤﻨﺘﻮم و اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪:‬‬

‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺑﺮاي ﺣﺠﻢ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ را در ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬دارﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬

‫ =‬ ‫ ‬ ‫) ( ‬

‫و ﻧﯿﺰ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻤﻨﺘﻮم دارﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬

 ‫ ‪−‬‬ ‫ =‬ ‫ ‪−‬‬ ‫) ( ‬

‫و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺮژي ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ‪:‬‬

‫ ‪+‬‬ ‫ =‬ ‫ ‪+‬‬ ‫ ‪+‬‬ ‫) ( ‬

‫از دو ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول دارﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬ ‫ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﻓﺖ اﻧﺮژي در اﺛﺮ ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺣﺬف‬ ‫ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬

‫‪= − .‬‬ ‫ ‪+‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪+‬‬ ‫) ( ‬

‫ﭘﺲ از ﺣﺬف ﺳﺮﻋﺖ ﻫﺎ دارﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬ ‫ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻤﻖ ﻫﺎي ﻣﺰدوج )‪ (Conjugate‬ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺮاي‬ ‫ و ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻫﺎي‬

‫(‬ ‫ ‪−‬‬ ‫)‬

‫ =‬ ‫) ( ‬

‫ﻣﯽ ﻧﺎﻣﯿﻢ ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﯿﻠﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯿﻨﻪ ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﺳﯿﺎل را ﺑﻪ ﻧﺎم‬

‫=‬ ‫ ‪+‬‬ ‫) ‪ ( −‬‬

‫ =‬ ‫) ‪ ( −‬‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮاﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺮش ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ در ﻋﻤﻘﯽ ﮐﻤﺘﺮ از اﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﺑﻪ ﻋﻤﻘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن‬ ‫دﺑﯽ ﺟﺮﯾﺎن و‬ ‫ﮐﻪ در آن‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻋﺪد ﻓﺮود دارﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬

‫ √‬
‫ =‬ ‫‪.‬‬
‫) ( ‬
‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬

‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش ﻋﺪد ﻓﺮود ﺑﺰرﮔﺘﺮ از واﺣﺪ و ﭘﺲ از آن ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ از واﺣﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ =‬ ‫و‬ ‫ =‬ ‫و در آن‬

‫روش آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫در اﯾﻦ آزﻣﺎﯾﺶ از دﺳﺘﮕﺎه ﮐﺎﻧﺎل روﺑﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯾﮏ ﻣﺘﺮي اﺑﺘﺪاي ﮐﺎﻧﺎل ﯾﮏ ﻣﺎﻧﻊ ﮐﺸﻮﯾﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ‬
‫دﻫﯿﻢ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ آب ﺗﻨﻬﺎ از زﯾﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ارﺗﻔﺎع آب ﺑﻌﺪ از ﭘﺮش‪ ،‬از ﯾﮏ ﺳﻄﺢ ﺷﯿﺒﺪار در اﻧﺘﻬﺎي ﮐﺎﻧﺎل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﯿﺪ اﺳﺘﺎرت ﭘﻤﭗ ﺳﯿﺴﺘﻢ را روﺷﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﮐﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﯿﺰ ﻫﯿﺪروﻟﯿﮑﯽ‪ ،‬دﺑﯽ آب را‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ دﺑﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﯿﺮ ﻟﻮﻟﻪ اي ﮐﻪ در زﯾﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻋﻤﻖ ﺳﻨﺞ را در ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻗﺒﻞ از ﭘﺮش و دوﻣﯽ را ﭘﺲ از آن ﻗﺮار داده و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﺪد ﺻﻔﺮ ﺑﺮاي ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻨﻈﯿﻢ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺪد ﻗﺮاﺋﺖ ﺷﺪه ارﺗﻔﺎع آب را ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﭘﺲ از ﯾﮑﺒﺎر ﻗﺮاﺋﺖ ﻋﻤﻖ ﺳﻨﺞ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺤﻞ آن در راﺳﺘﺎي ﻣﺤﻮر ﮐﺎﻧﺎل و‬
‫ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ دﺑﯽ را آن ﻗﺪر ﮐﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ وﻗﻮع‬ ‫ و ‬ ‫ﯾﺎدداﺷﺖ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاي‬
‫ﭘﺮش ‪ 20‬ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮ ﺷﻮد و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺟﺪول )‪ (1‬را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺶ‪:‬‬

‫ﻟﻮﻟﻪ‬
‫زﻣﺎن‬
‫ﭘﯿﺘﻮ‬
‫ﺟﺮم‬ ‫اﻧﺪازه‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ‬ ‫دﺑﯽ ) (‬ ‫( ‬ ‫) ( )‬ ‫( ‬ ‫) ( )‬ ‫ﻗﺒﻞ‬
‫(‬ ‫)‬ ‫ﮔﯿﺮي‬
‫ﭘﺮش‬
‫ﺷﺪه ) (‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪1‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪24.75‬‬ ‫‪1.8181‬‬ ‫‪0.0220‬‬ ‫‪0.0745‬‬ ‫‪2.3716‬‬ ‫‪0.3805‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪25.75‬‬ ‫‪1.7475‬‬ ‫‪0.0215‬‬ ‫‪0.0725‬‬ ‫‪2.3596‬‬ ‫‪0.3809‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪26.46‬‬ ‫‪1.7006‬‬ ‫‪0.0210‬‬ ‫‪0.0700‬‬ ‫‪2.3788‬‬ ‫‪0.3908‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪29.25‬‬ ‫‪1.5384‬‬ ‫‪0.0195‬‬ ‫‪0.0655‬‬ ‫‪2.4050‬‬ ‫‪0.3905‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪29.50‬‬ ‫‪1.5254‬‬ ‫‪0.0185‬‬ ‫‪0.0644‬‬ ‫‪2.5804‬‬ ‫‪0.3973‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪31.75‬‬ ‫‪1.4173‬‬ ‫‪0.0180‬‬ ‫‪0.0635‬‬ ‫‪2.4975‬‬ ‫‪0.3769‬‬ ‫‪9.5‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪:‬‬

‫ =‬ ‫ =‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬ ‫‪= .‬‬ ‫ × ‬ ‫ ‬

‫‪.‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪+ .‬‬ ‫‪+ .‬‬
‫‪,‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬

‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬ ‫ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪.‬‬ ‫ × ‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬
‫‪.‬‬ ‫‪× .‬‬

‫‪.‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= .‬‬
‫‪√ .‬‬ ‫‪ × .‬‬

‫‪.‬‬ ‫ × ‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪= .‬‬ ‫ ‬
‫‪.‬‬ ‫‪× .‬‬
 ‫‪.‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= .‬‬
‫‪√ .‬‬ ‫‪ × .‬‬

‫را رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫‪ .1‬در ﯾﮏ دﺑﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻋﻤﻖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻣﻨﺤﻨﯽ اﻧﺮژي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬

‫=‬ ‫ ‪+‬‬ ‫) ( ‬

‫را ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و اﻧﺮژي ﻧﻈﯿﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻧﺮژي ﮐﻤﯿﻨﻪ از ﭼﻪ روﺷﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ؟ آﯾﺎ‬ ‫ﺑﺮ روي اﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﻘﺪار‬
‫روش دﯾﮕﺮي ﻫﻢ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎر وﺟﻮد دارد؟‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮاي ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪:‬‬

‫=‬ ‫‪+‬‬

‫را از ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬ ‫و ﺑﺎزه آﺧﺮ‬ ‫را از ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار‬ ‫در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎزه اول‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎزه از اﺷﺘﺮاك‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا اﻧﺮژي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد درﮐﻞ آزﻣﺎﯾﺸﺎت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪار‬

‫‪E1‬‬ ‫‪E2‬‬ ‫‪E3‬‬ ‫‪E4‬‬ ‫‪E5‬‬ ‫‪E6‬‬

‫‪Y1‬‬ ‫‪0.0180‬‬ ‫‪0.1104‬‬ ‫‪0.1034‬‬ ‫‪0.0988‬‬ ‫‪0.0841‬‬ ‫‪0.0830‬‬ ‫‪0.0741‬‬
‫‪Y2‬‬ ‫‪0.020‬‬ ‫‪0.0948‬‬ ‫‪0.0891‬‬ ‫‪0.0855‬‬ ‫‪0.0736‬‬ ‫‪0.0727‬‬ ‫‪0.0655‬‬
‫‪Y3‬‬ ‫‪0.025‬‬ ‫‪0.0729‬‬ ‫‪0.0692‬‬ ‫‪0.0669‬‬ ‫‪0.0593‬‬ ‫‪0.0587‬‬ ‫‪0.0541‬‬
‫‪Y4‬‬ ‫‪0.030‬‬ ‫‪0.0632‬‬ ‫‪0.0607‬‬ ‫‪0.0591‬‬ ‫‪0.0538‬‬ ‫‪0.0534‬‬ ‫‪0.0502‬‬
‫‪Y5‬‬ ‫‪0.035‬‬ ‫‪0.0594‬‬ ‫‪0.0575‬‬ ‫‪0.0563‬‬ ‫‪0.0525‬‬ ‫‪0.0522‬‬ ‫‪0.0498‬‬
‫‪Y6‬‬ ‫‪0.040‬‬ ‫‪0.0587‬‬ ‫‪0.0572‬‬ ‫‪0.0563‬‬ ‫‪0.0534‬‬ ‫‪0.0531‬‬ ‫‪0.0513‬‬
‫‪Y7‬‬ ‫‪0.045‬‬ ‫‪0.0597‬‬ ‫‪0.0586‬‬ ‫‪0.0579‬‬ ‫‪0.0555‬‬ ‫‪0.0554‬‬ ‫‪0.0539‬‬
‫‪Y8‬‬ ‫‪0.050‬‬ ‫‪0.0619‬‬ ‫‪0.0610‬‬ ‫‪0.0604‬‬ ‫‪0.0585‬‬ ‫‪0.0584‬‬ ‫‪0.0572‬‬
‫‪Y9‬‬ ‫‪0.055‬‬ ‫‪0.0649‬‬ ‫‪0.0641‬‬ ‫‪0.0636‬‬ ‫‪0.0620‬‬ ‫‪0.0619‬‬ ‫‪0.0610‬‬
‫‪Y10‬‬ ‫‪0.060‬‬ ‫‪0.0683‬‬ ‫‪0.0676‬‬ ‫‪0.0672‬‬ ‫‪0.0659‬‬ ‫‪0.0658‬‬ ‫‪0.0650‬‬
‫‪Y11‬‬ ‫‪0.065‬‬ ‫‪0.0720‬‬ ‫‪0.0715‬‬ ‫‪0.0712‬‬ ‫‪0.0700‬‬ ‫‪0.0699‬‬ ‫‪0.0693‬‬
‫‪Y12‬‬ ‫‪0.070‬‬ ‫‪0.0761‬‬ ‫‪0.0756‬‬ ‫‪0.0753‬‬ ‫‪0.0743‬‬ ‫‪0.0743‬‬ ‫‪0.0737‬‬
‫‪Y13‬‬ ‫‪0.0745‬‬ ‫‪0.0798‬‬ ‫‪0.0794‬‬ ‫‪0.0792‬‬ ‫‪0.0783‬‬ ‫‪0.0782‬‬ ‫‪0.0777‬‬