TÂM LÝ HỌC

ĐẠI CƯƠNG
■

;
NHÀ XUẤT BÀN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
TAM LY HỌC
ĐẠI CƯƠNG
Mã số: 15 (075)
CTQG - 2014
TS. NGUYỄN THỊ VÂN HƯƠNG
(Chủ biên)

TÂM LÝ HỌC
ĐẠI CƯƠNG
■

NHÀ XUẤT BÀN CHÍNH TRỊ Quốc GIA - sự THẬT

Hà N ộ i-2014
1. TS. N guyễn Thị Vân H ương (Chủ biên)
2. ThS. N guyên Thị Yến
3. ThS. Ngô Thị Kim D u n g
4. ThS. N guyễn Thị T ế
5. ThS. N guyễn Thị Hà
6. ThS. N guyễn M ạnh Chủ
 LỜI NHÀ XUÁT BẢN

Là môn khoa học có vai trò quan trọng trong việc hưống dẫn
và phục vụ đòi sống con ngưòi, tâm lý học nghiên cứu các quy
luật này sinh, vận hành và phát trieft của các hiện tượng tâm lý
trong hoạt động đa dạng diễn ra trong cuộc sống hàng ngày của
mỗi ngưòi. Tâm lý học liên quan đến nhiêu lĩnh vực như kinh tế,
chính trị, xã hội, văn hóa, giáo dục, y học, triết học,... nó được
phát triển và ứng dụng rộng rãi bời ở đâu có quan hệ giữa người
với người, ngưòi với máy móc, người với tự nhiên thì ở đó có tâm
lý học. Chính vì vậy, việc trang bị cho người học những kiến
thức cơ bản nhất vê đòi sống tám lý con ngưòi có vai trò hết sức
quan trọng, bởi trên cơ sở đó, ngưòi học có thể vận dụng để giải
quyết các vấn đê nảy sinh trong cuộc sống, cũng như trong hoạt
động nghê nghiệp.
Để giúp bạn đọc có thêm tài liệu tham khảo về những vấn
để trên, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sụ thật xuất bản
cuốn sách Tâm lý h ọ c đại cư ơ n g của nhóm tác giả là giảng
viên Khoa Hành chính học, Học viện Hành chính Quổíc gia,
do TS. Nguyễn Thị Vân Hương làm chủ biên.
Nội dung cuốn sách sẽ cung cấp cho ngưòi đọc những kiến
thức cơ bản về tâm lý học: cơ sở tự nhiên và cơ sỏ xã hội trong
việc hình thành tâm lý con người; sự hình thành và phát triển
tâm lý, ý thức của con ngưòi; các quá trình nhận thức, cấp độ
nhận thức của con ngưòi; trí nhớ, các lý thuyết vê trí nhố, đặc

5
điểm trí nhớ, các loại trí nhớ và các quá trình trí nhớ, sự khác
biệt về trí nhớ; nhân cách, cấu trúc nhân cách, các kiểu nhân
cách, các thuộc tính của nhân cách và các con đưòng hình thành
nhân cách. Đồng thòi, nội dung cuôn sách cũng giúp cho ngưòi
đọc hiểu rõ hơn những tác động và ảnh hưởng của cơ sở tự
nhiên, cơ sở xã hội trong sự hình thành và phát triển tâm lý,
vận dụng được các kiến thức vào thực tiễn; vận dụng những
kiến thức nhằm nâng cao khả năng chú ý, điều chỉnh ý thức và
tự ý thức trong hoạt động thực tiễn; vận dụng những hiểu biết,
những quy luật vào thực tiễn hoạt động học tập, nghiên cứu và
cuộc sông; rèn luyện bước đầu kỹ năng ghi nhớ hiệu quả; định
hướng đúng những giá trị cần thiết trong quá trình hoàn thiện
nhân cách cá nhân trong giai đoạn hiện nay.
Đây là những vấn đê phức tạp nên mặc dù các tác giả và
những người biên tập đã cố gắng nhưng cuỗn sách khó tránh khỏi
còn thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc.
Xin giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.

Tháng 8 nãm 2014

NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - s ự THẬT

6
 LỜI NÓI ĐÀU

Tâm lý học đại cương là những kiến thức cơ sở, là “chìa

khóa” giúp cho mọi người tiếp cận với khoa học tâm lý. Có
được kiến thức đại cương về tâm lý, các nhà nghiên cứu sẽ
tìm hiểu sâu hơn về nội dung các phân ngành của khoa học
này, từ đó đề xuất ứng dụng nguyên lý tâm lý vào từng lĩnh
vực hoạt động nghề nghiệp một cách hiệu quả. Xuất phát
từ yêu cầu đổi mới của công tác đào tạo, cuốn sách Tâm lý
học đại cương biên soạn lần này được điều chỉnh vê cấu
trúc, nội dung và đặc biệt có cập nhật những nghiên cứu,
ứng dụng mới giúp cho người học vận dụng có hiệu quả hơn
những kiến thức này trong thực tiễn cuộc sông.
Nội dung cuôn sách gồm 6 chương:
- Chương I: Tâm lý học là một khoa học;
- Chương II: Cơ sỏ tự nhiên và cơ sở xã hội của tâm lý
con người;
- Chương III: Sự hình thành và phát triển tâm lý,
ý thức;
- Chương IV: Hoạt động nhận thức;
- Chương V: Trí nhố;
- Chương VI: Nhân cách và sự hình thành nhân cách.
Mỗi chương đều được trình bày theo cấu trúc sau:
Trước tiên là mục tiêu về kiến thức của từng chương; sau
đó là phần câu hỏi ôn tập sau mỗi chương.

7
 Với mục tiêu cung cấp cho người học những kiến thức
nền tảng khi nghiên cứu tâm lý với tư cách là một phân
ngành độc lập. Đồng thòi, giúp người học biết được quá
trình hình thành và phát triển của khoa học tâm lý cũng
như vị trí của khoa học này trong hệ thống khoa học
nghiên cứu vể con người. Chúng tôi đã chọn lọc, biên
soạn, kê thừa những tri thức của các tác giả trong và
ngoài nước, các tài liệu đã biên soạn trước đây. Ngoài ra,
chúng tôi còn nhận được sự giúp đỡ tận tình của các nhà
khoa học trong và ngoài Học viện, các thành viên Hội
đồng khoa học của Khoa Hành chính học, Học viện Hành
chính quốc gia. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp
đỡ quý báu đó.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình biên soạn,
song cuốn sách không thể tránh khỏi những thiếu sót.
Chúng tôi xin trần trọng giới thiệu cuốn sách và mong
nhận được những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học,
các nhà quản lý, học viên, sinh viên cùng bạn đọc để cuốn
sách được hoàn thiện hơn trong lần tái bản sau.

TẬP THỂ TÁC GIẢ

8
 Chương I:

TÂM LÝ HỌC LÀ MỘT KHOA HỌC

I. ĐỐI TƯỢNG, NHIỆM v ụ CÙA TÂM LÝ HỌC

1. Vài nét về lịch sử hình thành và phát triển tâm lý học

1.1. Những tư tưởng vê tâm lý học thời cổ đại

Thời cổ đại chưa có tâm lý học nhưng đã xu ât hiện

những ý tưởng tiền khoa học về tâm lý trong các văn tự
đầu tiên, trong các kinh ở Ân Độ về tính ch ất của “hồn”,
“phách” sau cái chết của thê xác. Khi con người còn bất
lực trưốc tự nhiên thì tâm lý con người được coi là
những hiện tượng thần linh bí ẩn. Khái niệm linh hồn
được hệ thông đầu tiên trong các tác phẩm triết học Hy
Lạp cô và được phản ánh trong hệ tư tưỏng triết học duy
tâm , duy vật.
1.1.1. Trong h ệ tư tưởng triết học duy tâm
Hệ tư tưởng triết học duy tâm cho rằng, linh hồn của
con người do các lực lượng siêu nhiên như Thượng Đế,
Trời, Phật tạo ra. Linh hồn là cái thứ nhất, có trưốc, còn
thế giới vật chất là cái thứ hai, có sau.

* TS. Nguyễn Thị Vân Hương biên soạn.