«Ιστορία της Κύπρου για το

Γυμνάσιο»
[Σημειώσεις βιβλίου]

Δημήτρης Παύλου
1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΑΡΧΑΙΑ_ΙΣΤΟΡΙΑ

ΚΕΦ. 1 Προϊστορία
 Νεολιθική – Χαλκολιθική Εποχή
1. Αρχιτεκτονική
2. Αντικείμενα καθημερινής χρήσης
3. Τρόπος ζωής

 Εποχή του Χαλκού

1. Η εκμετάλλευση του χαλκού
2. Η καθημερινή ζωή
3. Σχέσεις με άλλα κράτη
4. Γραφή
5. Εξελληνισμός του νησιού
6. Έγκωμη – Κίτιον

ΚΕΦ. 2 Ιστορικοί Χρόνοι

 Κυπρογεωμετρική Εποχή
1. Κυπριακά βασίλεια
2. Φοίνικες
3. Πολιτισμός

 Κυπροαρχαϊκη Εποχή
1. Κατακτητές της Κύπρου
2. Πολιτισμός
3. Σαλαμίνα

 Κυπροκλασική Εποχή
1. Επανάσταση του Ονήσιλου
2. Επιχειρήσεις των Ελλήνων για απελευθέρωση – Κίμων
3. Ευαγόρας Α΄, βασιλιάς της Σαλαμίνας
4. Αρχαία βασίλεια της Κύπρου
5. Η Κύπρος και ο Μ. Αλέξανδρος

Δημήτρης Παύλου
2
 Ελληνιστική Εποχή
1. Η Κύπρος κάτω από τους Πτολεμαίους
2. Πολιτισμός

 Ρωμαϊκή Εποχή
1. Η Κύπρος επαρχία των Ρωμαίων
2. Πολιτισμός
3. Η διάδοση του Χριστιανισμού

Μ Ε Σ Α Ι Ω Ν Ι Κ Η_ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

ΚΕΦ. 3 Μεσαιωνική Ιστορία

 Βυζαντινή Εποχή
1. Πρωτοβυζαντινή περίοδος
2. Η περίοδος των Αραβικών επιδρομών
3. Κυρίως βυζαντινή περίοδος

 Φραγκοκρατία
1. Πολίτευμα
2. Κοινωνία
3. Εκκλησία
4. Οικονομία
5. Πνευματική ζωή
6. Τέχνη

Ν Ε Ο Τ Ε Ρ Η_ Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α

ΚΕΦ. 4 Νεότερη Ιστορία

 Βενετοκρατία
1. Η Κύπρος επαρχία της Βενετίας
2. Η κατάληψη της Κύπρου από τους Τούρκους

 Τουρκοκρατία
1. Κοινωνία – Διοίκηση – Εκκλησία
2. Το 1821 και η Κύπρος
3. Η τελευταία περίοδος της Τουρκοκρατίας

Δημήτρης Παύλου
3
 Αγγλοκρατία
1. Οικονομία – Διοίκηση
2. Το εθνικό ζήτημα
3. Ο αγώνας 1955 - 59

 Κυπριακή Δημοκρατία
1. Η Κυπριακή Δημοκρατία 1960 – 74
2. Πραξικόπημα – Τούρκικη εισβολή

Δημήτρης Παύλου
4
ΚΕΦ. 1 Προϊστορία [Νεολιθική – Χαλκολιθική Εποχή]
1. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ (σελ. 4- 5)

 Η Νεολιθική εποχή είναι μια από τις σημαντικότερες φάσεις του πολιτισμού
γιατί ο άνθρωπος εγκαταλείπει την σπηλιά όπου ζούσε πριν, και αποκτά μόνιμη
κατοικία.

 Επιλογή χώρου
Οι Κύπριοι κτίζουν τα σπίτια τους κοντά σε λόφους (προστασία από τα θηρία και
τα στοιχεία της φύσεως ) και σε ποταμούς (εξασφάλιση της διατροφής).

 Οικοδομικά υλικά πέτρες, πλιθάρια (πηλός + άχυρα), πυλός, ξύλα, κλαδιά,

καλάμια

 Διάταξη των σπιτιών - σχέδιο

Στους οικισμούς της Χοιροκοιτίας και της Καλαβασού Τέντας

- Ήταν κτισμένα το ένα πολύ κοντά στο άλλο.

- Είχαν κυκλικό σχήμα.
- Η στέγη τους ήταν θολωτή ή επίπεδη.
- Είχαν μόνο ένα δωμάτιο στο κέντρο του οποίου υπήρχε η εστία.
- Μερικά είχαν μεσοπάτωμα και βοηθητικούς χώρους (αποθήκες, εργαστήρια)

Στους οικισμούς της Σωτήρας, της Ερήμης και της Λέμπας

- υποδιαιρούνται σε μικρότερα δωμάτια

Σε οικισμούς της Σωτήρας τα σπίτια

- είχαν τετράπλευρο σχήμα.

2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ (σελ. 6-7)

Ο άνθρωπος κατεργάζεται και επεξεργάζεται τα υπάρχουσα υλικά για να

κατασκευάσει αντικείμενα που θα ικανοποιήσουν τις διάφορες ανάγκες του.
Συγκεκριμένα χρησιμοποιεί τα εξής υλικά

- Λίθο (πέτρα) με τον οποίον κατασκευάζει

α) Εργαλεία (τσεκούρια, δρεπάνια, λεπίδες, αξίνες, αγκίστρια )
β) Όπλα (αιχμές βελών, τσεκούρια)
γ) Οικιακά σκεύη (αγγεία, γουδιά, χειρόμυλους)
δ) Ειδώλια και κοσμήματα

Δημήτρης Παύλου
5
 - Υλικά από τα ζώα όπως
α) οστά για την κατασκευή βελόνων => ανάπτυξη υφαντικής
β) δέρμα για την κατασκευή ασκών και φαρέτρων
- Ξύλο με το οποίο κατασκευάζει
α) Όπλα
β) Εργαλεία
γ) Σκεύη
- Πηλό με τον οποίο κατασκευάζει
διακοσμούνται με γεωμετρικά
α) Πίθους
κυρίως σχήμα χρησιμο-
β) Κύπελλα με εκροή (γαλακτοδοχεία)
ποιώντας φυτικές ουσίες.

Χαρακτηριστική είναι η «κτενιστή διακόσμηση» αγγεία αυτά, η οποία

γινόταν μ’ ένα ειδικό εργαλείο σαν χτένι πάνω στο υγρό αλείφωμα του
αγγείου.

Συμπέρασμα Τα αγγεία αυτά κάνουν τη ζωή του πιο άνετη, δίνοντας του
την ευκαιρία ν΄ αναπτύξει το καλλιτεχνικό του ταλέντο.

3. ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ (σελ. 8- 11)

 Ασχολίες των κατοίκων

Καλλιεργούν σιτηρά και σε κατοπινό στάδιο όσπρια και αμπέλια =>

Απόδειξη αποτελούν οι απανθρακωμένοι σπόροι που έχουν βρεθεί.

Κυνηγούν κυρίως αγρινά και ελάφια. Απόδειξη αποτελούν τα

κόκκαλα των ζώων που έχουν
Εκτρέφουν αιγοπρόβατα και χοίρους βρεθεί.

 Κοινωνία

Ύπαρξη μιας καλά οργανωμένης κοινωνίας που υπάκουε σ΄ έναν αρχηγό, όπως
φανερώνουν τα ευρήματα από τις ανασκαφές.

Κατοικούσε σε μια μεγάλη οικία (Τέτοιες οικίες

έχουν ανακαλυφθεί στον οικισμό της Χοιροκοιτίας
και της Καλαβασού)

Δημήτρης Παύλου
6
 Λατρεία των νεκρών

Οι νεκροί θάβονταν σε συνεσταλμένη στάση κάτω από τα δάπεδα των

οικιών ή έξω απ ΄αυτές κοντά στην είσοδο (Χοιροκοιτία, Τέντα) αλλά
και σε ξεχωριστά νεκροταφεία (Σωτήρα)

Τοποθετούσαν πέτρες πάνω στο σώμα του νεκρού (νεκροφοβία) και

του πρόσφεραν κτερίσματα (πίστη στη μεταθανάτια ζωή)

Οι άνθρωποι της Χοιροκοιτίας σύμφωνα με τις ανασκαφές

υπολογίζεται να ήταν χαμηλού αναστήματος (1.50 – 1.60 μ.) και
πέθαιναν σε ηλικία 25 – 40 χρονών.
 Ειδώλια
- Φανερώνουν την αισθητική καλλιέργεια των κατοίκων.
- Φτιαγμένα από πηλό ή σκληρή πέτρα.
- Χαρακτηριστικά είναι τα σταυρόσχημα ειδώλια της Χαλκολιθικής Εποχής.
- Μερικά έχουν σχέση με τη λατρεία της θέας γονιμότητας.
- Χρησιμοποιούνταν σε τελετές.

Δημήτρης Παύλου
7
ΚΕΦ. 1 Προϊστορία [Εποχή του Χαλκού]
1. Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (ΣΕΛ.10 - 13)

 Η ονομασία της Κύπρου συνδέεται με το μέταλλο του χαλκού. Το πολύτιμο αυτό

μέταλλο προερχόταν από τους πρόποδες της οροσειράς του Τροόδους.

Μεταλλεία
Σκουριώτισσα

Μαυροβούνι
Προμήθευαν τους κατοίκους με τεράστιες
Καλαβασός
ποσότητες χαλκού.
Μιτσερό

Λίμνη

 Για περισσότερα από 3000 χρόνια η Κύπρος υπήρξε το μεγαλύτερο κέντρο

παραγωγής

επεξεργασίας Του χαλκού στον τότε γνωστό κόσμο.

και εμπορίου
τουχαλκου
 Πρώτα κοιτάσματα χαλκού → στην επιφάνεια του εδάφου.

 Εξόρυξη χαλκού → απαιτούσε μεγάλες ποσότητες ξυλείας

 Η εξαγωγή του χαλκού γινόταν από τα λιμάνια της Έγκωμης και του Κιτίου υπό
μορφή ταλάντων (= μεγάλα κομμάτια χαλκού που είχαν σχήμα δέρματος
βοδιού και βάρος μερικές δεκάδες κιλά)

 Ο χαλκός δεν χρησιμοποιόταν για την κατασκευή εργαλείων ή όπλων γιατί ήταν
μαλακό μέταλλο. Έτσι, από πολύ νωρίς, άρχισε η ανάμειξή και η σύντηξή του
με ψευδάργυρο ή κασσίτερο με αποτέλεσμα να παράγονται νέα ανθεκτικά
κράματα, όπως ο ορείχαλκος και ο μπρούντζος.

 Ο χαλκός και τα προϊόντα του χρησίμευαν και στην κατασκευή φαρμάκων,

καλλυντικών, κ.ά.

Δημήτρης Παύλου
8
2. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ (ΣΕΛ. 14 - 15)

 Γεωργία
- Εξημέρωση βοδιού και χρησιμοποίηση του αρότρου => διευκόλυναν την
καλλιέργεια των σκληρών εδαφών
- Χαρακτηριστικό είναι το ομοίωμα σκηνής οργώματος από τους Βουνούς.

 Κεραμική – Υφαντική
- Αγγεία περίπλοκα και με πλούσια διακόσμηση => μαρτυρούν ψήλο επίπεδο
ζωής
- Χαρακτηριστικά είναι τα αγγεία που δίνουν την εντύπωση ότι είναι
κατασκευασμένα από χαλκό.
- Εισαγωγή τροχού => ανάπτυξη κεραμικής
- Διακόσμηση αγγείων εμπνευσμένη από την υφαντική, τα ομοιώματα των
αδραχτιών => φανερώνουν την επίδοση των κατοίκων στην υφαντουργία

 Μικροτεχνία
- Σημείωσε εκπληκτική ανάπτυξη.
- Άφθονα αντικείμενα, κοσμήματα, αγαλματάκια, λαβές καθρεφτών, πυξίδες
κ.α. => δίνουν την εικόνα μιας κοινωνίας εκλεπτυσμένης και ευημερούσας

3. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΚΡΑΤΗ (ΣΕΛ. 16 -17)

Η εξαγωγή του κατεργασμένου χαλκού γινόταν σε χώρες όπως την Κρήτη, τα νησιά
του Αιγαίου, τη Μ. Ασία, τη Συρία, τη Παλαιστίνη και την Αίγυπτου που είχε ως
αποτέλεσμα την έντονη εμπορική δραστηριότητα .

Αυτό αποδεικνύεται από τα πήλινα ομοιώματα πλοίων καθώς και από τα

εισαγόμενα προϊόντα και είδη πολυτελείας που ανακαλύφθηκαν στην Κύπρο.

Η Κύπρος ονομαζόταν Αλάσια και οι σχέσεις της με τις γύρω περιοχές φαίνονται και
από την αλληλογραφία του βασιλιά της με τους Φαραώ της Αιγύπτου και τους
βασιλιάδες της συριακής πόλης Ουγκαρίτ. Η αλληλογραφία αυτή σώθηκε σε
πινακίδες με σφηνοειδή γραφή.

Δημήτρης Παύλου
9
4. ΓΡΑΦΗ (σελ. 16 - 17)

Δυο είδη γραφής

Κυπρομινωική Γραφή Κυπροσυλλαβική Γραφή
 Χρησιμοποιείται στο εμπόριο καθώς  Είναι γραπτή έκφραση της
και στην καλά οργανωμένη κοινωνία. αρκαδοκυπριακής διαλέκτου.
 Είναι συγγενική με τη γραμμική Α της  Είναι συγγενική με τη γραμμική Β
Κρήτης των Μυκηναίων.
 Δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί.  Έχει αποκρυπτογραφηθεί.

5. ΕΞΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ (σελ. 18 – 19)

Η στρατηγική θέση και ο χαλκός της Κύπρου γίνονται πόλος έλξης για τους
Μυκηναίους.

Οι Μυκηναίοι εγκαθίστανται στο νησί γύρω στο 1400 π.Χ. 

 Στην αρχή ήταν έμποροι και στην συνέχεια ως άποικοι.

 Ακολούθως εξελληνίζουν τους κατοίκους του νησιού (δηλ. τους κάνουν
Έλληνες) μέσω μιας μακρόχρονης διαδικασίας, πράγμα που διαπιστώνεται από
τη γλώσσα, τη θρησκεία, τους θεσμούς, τα έθιμα και την τέχνη τους.

Σύμφωνα με την παράδοση (η οποία έχει επιβεβαιωθεί από τα ευρήματα που

έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη), οι ήρωες του Τρωικού Πολέμου ίδρυσαν
κυπριακές πόλεις

 Ο Αγαπήνωρ την Πάφο  Ο Κηφέας την Κερύνεια

 Ο Δημοφών την Αίπεια  Ο Χαλκάνωρ το Ιδάλιον (Δάλι)
 Ο Ακάμας τους Σόλους  Οι Σικυώνιοι τους Γόλγους (Αθηένου)
 Ο Χύτρος τους Χύτρους (Κυθρέα)  Οι Αργείοι το Κουριον
 Ο Πράξανδρος τη Λάπηθο  Ο Τεύκρος τη Σαλαμίνα

Μυκηναϊκής προέλευσης

 Κυκλώπεια τείχη
 Βωμοί με κέρατα (σύμβολα της ΚρητομυκηναΪκης θρησκείας)
 Αγάλματα όπως του Απόλλωνα του Κεραιάτη που λατρευόταν στην Πελοπόν-
νησο
 Θεσμός βασιλείας
 Ταφικά έθιμα (καύση νεκρών, μεταφορά τους με άρματα μαζί με τα κτερίσματα
τους, θυσία των αλόγων και προσφορά οβελών)
 Ελληνική γλωσσά

Δημήτρης Παύλου
10
6. ΕΓΚΩΜΗ – ΚΙΤΙΟΝ (σελ. 20 – 21)

Έγκωμη και Κίτιον => οι πλουσιότερες και σημαντικότερες πόλεις που ξεχώρισαν
στην Κύπρο την τελευταία εποχή του χαλκού, τη Μυκηναϊκή.

Λόγοι ανάπτυξης αυτών των πόλεων 

 Η εγκατάσταση των Μυκηναίων => εισαγωγή του πολιτισμούς τους

 Η εκμετάλλευση του χαλκού.

Βασικά γνωρίσματα για την Έγκωμη

 Βρίσκεται κοντά στη Σαλαμίνα στο ανατολικό τμήμα της Κύπρου.

 Ήταν μεγάλο κέντρο επεξεργασίας χαλκού και λιμάνι εξαγωγής του.
 Είχε κτιστεί σύμφωνα με πολεοδομικό σχέδιο. (φαρδιοί ευθύγραμμοι δρόμοι
που διασταυρώνονταν κάθετα σχηματίζοντας ορθές γωνίες και πλατείες )
 Ανακαλύφθηκαν ναοί μέσα στους οποίους βρέθηκαν ο Απόλλων ο Κεραιάτης και
θεοί – προστάτες των μεταλλείων όπως είναι ένας θεός και μια θεά που πατούν
σε τάλαντο χαλκού.
 Επίσης ανακαλύφθηκα ν ανάκτορο τύπου μεγάρου, εργαστήρια κατεργασίας
του χαλκού, ειδώλια, κοσμήματα, αγγεία κατασκευασμένα από πολύτιμα υλικά
όπως ασήμι, σμάλτο, χαλκό και κατοικίες με βοηθητικούς χώρους.
 Η πόλη ήταν οχυρωμένη με «κυκλώπεια τείχη».

Βασικά γνωρίσματα για το Κίτιο

 Είναι μυκηναϊκή πόλη θαμμένη κάτω από τη πόλη Λάρνακα, στα νοτιοανατολικά
του νησιού.
 Υπήρξε κέντρο επεξεργασίας χαλκού και λιμάνι εξαγωγής του.
 Στα εργαστήρια του Κιτίου γινόταν η κατεργασία του χαλκού, ο οποίος
μεταφερόταν από τα μεταλλεία της Καλαβασού και των Τρούλλων.
 Μερικά τέτοια εργαστήρια συγκοινωνούσαν απευθείας με τους ναούς, γεγονός
που φανερώνει τη στενή σχέση παραγωγής του χαλκού με τη θρησκεία.
 Η πόλη ήταν οχυρωμένη με «κυκλώπεια τείχη» και πύργους από πελεκητές
πέτρες.
 Οι κατοικίες ήταν ευρύχωρες με υγειονομικές εγκαταστάσεις.
 Βρέθηκε πλήθος αντικειμένων (αγγεία, ειδώλια, κοσμήματα κ.ά.) που δίνουν μια
γεύση του πλούτου της πόλης.
 Η πόλη εξαφανίστηκε από κάποια μεγάλη καταστροφή (ίσως σεισμό) και η
εγκατάλειψη της από τους κατοίκους της έδωσε την ευκαιρία στους Φοίνικες να
εγκατασταθούν εκεί και να την ονομάσουν Κάρτι – Χατάστ (Νέα Πόλη).

Δημήτρης Παύλου
11
ΚΕΦ. 2 Ιστορικοί Χρόνοι [Κυπρογεωμετρική Εποχή]
1. ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ (σελ. 23)

 Στην Κυπρογεωμετρική εποχή διαμορφώθηκαν τα κυπριακά βασίλεια. Τα

βασίλεια αυτά κυβερνούσαν οι άνακτες = βασιλίάδες.

 Οι άνακτες
- Κατοικούσαν στα ανάκτορα και περιστοιχίζονταν από τους ευγενείς.
- Κατείχαν γη και φυσικούς πόρους, όπως δάση και μεταλλεία.
- Είχαν στα χέρια τους όλες τις εξουσίες (διοικητικές, στρατιωτικές,
θρησκευτικές, οικονομικές).
- Έδιναν σε ξένους την άδεια να κατοικήσουν στο βασίλειό τους.

 Οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι και οι τεχνίτες

- τροφοδοτούσαν το ανάκτορο.

 Τα βασίλεια της Κύπρου ήταν τα εξής Κουρίου, Μαρίου, Κιτίου, Σόλων,

Λαπήθου, Παλαιπάφου, Νέας Πάφου, Σαλαμίνας, Ιδαλίου, Αμαθούντας,
Ταμασσού, Λήδρας, Χύτρων, Κερύνειας.

2. ΦΟΙΝΙΚΕΣ (σελ. 24 - 25)

 Γενικά
- Μετά την κάθοδο των Δωριέων στην Ελλάδα (1100 π.Χ.) και την ήττα των
Μυκηναίων, οι Φοίνικες συγκέντρωσαν στα χέρια τους το εμπόριο και
ίδρυσαν αποικίες σε σημαντικά σημεία της Μεσογείου.
- Οι Φοίνικες εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο, και συγκεκριμένα στη πόλη Κίτιον,
την οποία ονόμασαν Κάρτι Χατάστ (δηλ. Νέα Πόλη)

 Θρησκεία → Έφεραν στην Κύπρο τους θεούς τους οι οποίοι εξελληνίστηκαν. Η

σημαντικότερη θεά του ήταν η Αστάρτη (θεά της γονιμότητας) η οποία
αργότερα ταυτίστηκε με τη θεά Αφροδίτη.

3. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (σελ. 24 - 25)

 Οι σχέσεις της Κύπρου με την Ελλάδα συνεχίζονται. Οι Φοίνικες έφεραν στην

Κύπρο το φοινικικό αλφάβητο, το οποίο πήραν οι Έλληνες και το προσάρμοσαν
στις ανάγκες τους αλλά και το διέδωσαν στην Ευρώπη.

Δημήτρης Παύλου
12
 Δε σώζονται πολλά γραπτά κείμενα της εποχής αυτής στην Κύπρο γιατί οι
Κύπριοι έγραφαν πιθανόν σε δέρματα ζώων.

 Ωστόσο τα κτερίσματα των τάφων και τα άλλα ευρήματα μαρτυρούν την

ευημερία της Κύπρου κατά την Κυπρογεωμετρική εποχή. => ακμάζουν οι τομείς
της μικροτεχνίας, της ελεφαντουργίας και της υφαντικής, όπως φανερώνουν τα
μοτίβα που κοσμούν τα γεωμετρικά αγγεία της εποχής.

Δημήτρης Παύλου
13
ΚΕΦ. 2 Ιστορικοί Χρόνοι [Κυπροαρχαϊκη Εποχή]
1. ΚΑΤΑΚΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (σελ. 26 - 27)

Κατά την ΚυπροαρχαΪκη εποχή η Κύπρος κατακτήθηκε από τρεις ισχυρές δυνάμεις
(Ασσύριοι, Αιγύπτιοι, Πέρσες) εξαιτίας

 της στρατηγικής της θέσης,

 του εύφορου εδάφους της ,
 των δασών της
 και κυρίως για τα πλούσια μεταλλεία χαλκού.

Ωστόσο οι βασιλιάδες διατήρησαν την αυτονομία τους πληρώνοντας φόρο

υποτελείας στους κατακτητές.

Ασσύριοι

 Κατάληψη της Κύπρου από το βασιλιά Σαργόν Β’ (το γεγονός αυτό αναγράφεται
σε επιγραφές στο ανάκτορο της Χορσαμπάντ)
 Σε με μια άλλη επιγραφή που αναφέρεται στην κατασκευή του ανακτόρου της
Νινευί αναγράφονται τα ονόματα 10 βασιλιάδων της Κύπρου που πλήρωναν
φόρο υποτελείας στον Ασσύριο ηγεμόνα.

Αιγύπτιοι

 Η διάρκεια της αιγυπτιακής κατάκτησης ήταν πολύ σύντομη.

 Πραγματοποιείται η επίσκεψη του Αθηναίου νομοθέτη Σόλωνα στην
Κύπρο.(Σύμφωνα με την παράδοση, ο Σόλων αφού παρέδωσε τη γραπτή
νομοθεσία στους Αθηναίους , ταξίδεψε σε διάφορες χώρες. Στην Κύπρο
φιλοξενήθηκε από τον Αιγύπτιο βασιλιά Φιλόκυπρο, τον οποίο συμβούλεψε να
κτίσει μια νέα πόλη και να την ονομάσει Σόλους.)

Πέρσες

 Οι Κύπριοι βααιλεις αναγνωρίζουν την πέρσικη κυριαρχία του Κύρου Β΄και

προσφέρουν ναυτική βοήθεια στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον της Καρίας.
 Ο Κύρος Β΄ έδωσε το δικαίωμα στους Κύπριους βασιλιάδες 
α) Να συνεχίσουν να διαχειρίζονται τις υποθέσεις των κρατών τους
β ) Και να κόψουν νομίσματα (πρώτος έκοψε ασημένια νομίσματα ο
βασιλιάς της Σαλαμίνας Ευέλθων)

Σημείωση  Η Κύπρος άνηκε στην 5η σατραπεία μαζί με τη Φοινίκη, τη Συρία και

την Παλαιστίνη, οι οποίες πλήρωναν βαριά φορολογία (350 τάλαντα)

Δημήτρης Παύλου
14
2. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (σελ. 28 - 29)

 Η πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού φτάνει σε ζηλευτά επίπεδα χάρις

- Στην αυτονομία των κυπριακών βασιλείων.
- Και στην επικοινωνία τους τόσο με το Αιγαίο όσο και με την Ανατολή.

Αυτά οδήγησαν στην συγκέντρωση μεγάλου πλούτου στα χέρια των βασιλιάδων.

 Σχέσεις με Ανατολή και Δύση => πολλά αγγεία και έργα τέχνης από την Αττική,
την Κόρινθο, τη Ρόδο και τη Ναύκρατι ανακαλύφθηκαν στην Κύπρο. Το γεγονός
αυτό καθώς και τα κυπριακά έργα τέχνης που ανακαλύφθηκαν στο Ελλαδικό
χώρο όσο και στην συροπαλαιστινιακή ακτή μαρτυρούν έντονη εμπορική
δραστηριότητα των Κυπρίων με τις χώρες αυτές.

 Γλυπτική
- Κατασκευάζονται τα πρώτα γλυπτά από ασβεστόλιθο.
- Τα γλυπτά αυτά
α) διασώζουν ακόμη χρώματα στις λεπτομέρειες τους
β) φέρουν το αρχαϊκό μειδίασα (επηρεασμένα από την ελληνική αρχαϊκή
τέχνη → κούροι και κόρες)
γ) διακρίνονται αιγυπτιακές και ασσυριακές επιδράσεις

 Κεραμική => τα αγγεία διακοσμούνται με ζώα, πουλιά, άνθη => εικονίζονται με

φαντασία, καλαισθησία και πρωτότυπο τρόπο

 Γράμματα
- Η τέχνη των γραμμάτων αναπτύσσεται.
- Σπουδαίοι ποιητές όπως ο Στασίνος (έγραψε και τα Κυπριακά Έπη)και ο
Εύκλος έγραψαν στην αρκοδοκυπριακή διάλεκτο.

3. ΣΑΛΑΜΙΝΑ (σελ. 30 - 31)

 Η Σαλαμίνα υπήρξε στην αρχαιότητα η πρωτεύουσα της Κύπρου για 1000 χρόνια
εξαιτίας της προνομιακής της θέσης => βρίσκεται στις εκβολές του Πεδιαίου

 Ταφή νεκρών => ανάλογα με τη θέση που κατείχε κάποιος στην κοινωνία
θαβόταν σε συγκεκριμένο τάφο δηλαδή αν ήταν βασιλιάς ή ευγενής θαβόταν σε
κτιστούς βασιλικούς τάφους , αν όμβς ήταν κοινός θνητός θαβόταν στα
λεγόμενα «Τζιελλάρκα» (μικροί τάφοι σκαλισμένοι σε βράχους, που μοιάζουν
με κελία)

Δημήτρης Παύλου
15
 Οι κτιστοί βασιλικοί τάφοι αποτελούνταν από

το δρόμο,

το πρόπυλο,

και τον ταφικό θάλαμο

 Διαδικασία ταφής Ο νεκρός μαζί με τα πλούσια κτερίσματα του μεταφερόταν
στο τάφο πάνω σε άρμα που το έσερναν άλογα. Τα ζώα αυτά έπειτα
θυσιάζονταν προς τιμή του νεκρού και οι τάφοι γεμίζονταν από χώμα =>
δημιουργία τεχνικού λόφου => τύμβος

Δημήτρης Παύλου
16
ΚΕΦ. 2 Ιστορικοί Χρόνοι [Κυπροκλασική Εποχή]
1. ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΟΝΗΣΙΛΟΥ (σελ. 32 - 35)

Όταν ξέσπασε η Ιωνική επανάσταση

 Η Κύπρος βρισκόταν κάτω από περσική κυριαρχία (πλήρωνε δυσβάστακτους

φόρους ).
 Ο βασιλιάς της Σαλαμίνας, ο Γόργος, εκπροσωπούσε το φιλοπερσικό ρεύμα.
 Ο αδελφός του ο Ονήσιλος ήταν ηγέτης της φιλελληνικής παράταξης.

Ο Ονήσλιος προκειμένου να ξεσηκώσει του Κυπρίους εναντίων των Περσών προ-

έβει στις πιο κάτω ενέργειες

 Εκθρονίζει τον αδελφό του τον Γόργο.

 Προσπαθεί να ενώσει τα κυπριακά βασίλεια για να επαναστατήσουν εναντίον
των Περσών (η Αμαθούντα αντιδρά και την πολιορκεί)

Τότε πληροφορήθηκε ότι οι Πέρσες σε συνεργασία με τους Φοίνικες θα έκαναν

επίθεση στην Κύπρο.

Οι κύπριοι βασιλιάδες ζητούν βοήθεια από την Ιωνία. Έτσι

 Οι Ίωνες αντιμετωπίζουν τους Φοίνικες στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να

νικήσουν.
 Οι Κύπριοι αντιμετωπίζουν τους Πέρσες στην ξηρά, με αποτέλεσμα να ηττηθούν.

Ο Ονήσιλος και ο βασιλιάς των Σόλων Αριστόκυπρος σκοτώθηκαν στο πεδίο της
μάχης για την ελευθερία της Κύπρου.

Οι συνέπειες της επανάστασης του Ονήσιλου

1. Υποδηλώθηκαν όλα οι κυπριακές πόλεις α από τους Πέρσες.

2. Ο περσικός ζυγός έγινε σκληρότερος.
3. Ο Δάρειος αντικατέστησε σε όλες τις κυπριακές πόλεις τους φιλέλληνες
βασιλιάδες με περσόφιλους δυνάστες.
4. Το βασίλειο των Σόλων υποτάχθηκε στον περσόφιλο βασιλιά του Μαρίου.
5. Οι Πέρσες καλλιέργησαν την εχθρότητα ανάμεσα στους Έλληνες και στους
Φοίνικες στην Κύπρο εφαρμόζοντας την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε»
6. Οι Φοίνικες αποκτούν ανώτατα αξιώματα σε πολλές κυπριακές πόλεις.

Δημήτρης Παύλου
17
2. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ – ΚΙΜΩΝ (σελ. 36 - 37)

Μετά τους περσικούς πολέμους και την ήττα των Περσών στην Ελλάδα

 Ο αμυντικός πόλεμος των Ελλήνων μετατράπηκε σε επιθετικό.

 Οι Έλληνες αναλαμβάνουν εκστρατείες για να εκδιώξουν τους Πέρσες από τις
ελληνικές περιοχές.
 Η Κύπρος εξαιτίας της θέσης της και του γεγονός ότι στάθμευαν φοινικικές και
περσικές δυνάμεις εκεί , αποτέλεσαν το πλαίσιο των αιτιών για την
απελευθέρωση της από τους Έλληνες.

Η πρώτη εκστρατεία (478 π.Χ.)

 Επικεφαλής της εκστρατείας  Ο βασιλιάς της Σπάρτης Παυσανίας

 Μαζί του και οι Αθηναίοι Αριστείδης και Κίμωνας.
 Απελευθερώνουν τις περισσότερες πόλεις με τη βοήθεια των κατοίκων τους .
 Αποπλέουν στην συνέχεια οι Έλληνες για το Βυζάντιο, με αποτέλεσμα οι Πέρσες
να γίνουν και πάλι κυρίαρχοι του νησιού.
 Οι Σπαρτιάτες αργότερα αποσύρονται και οι Αθηναίοι συνέχισαν τον επιθετικό
αγώνα τους εναντίον των Περσών.

Η εκστρατεία του Κίμωνα (450 – 499 π.Χ.)

 Επικεφαλείς της εκστρατείας Κίμων και Αναξικράτης

 Νικούν το στόλο των Κιλίκων και των Φοινίκων στις ακτές της Πάφου.
 Καταλαμβάνουν το Μάριο και απελευθερώνουν τους Σόλους.
 Κατά την πολιορκία του Κιτίου
α) ο Κίμων αρρώστησε και πέθανε,
β) ο θάνατος του κρατήθηκε μυστικός (για 30 μέρες) ώστε να αποφευχθεί η
πτώση του ηθικού των στρατιωτών.
 Πραγματοποιείται η ναυμαχία της Σαλαμίνας όπου
α) οι Έλληνες νίκησαν το στόλο των Περσών και των Φοινίκων,
β) σκοτώνεται ο Αναξικράτης,
γ) η νίκη αποδίδεται στον Κίμωνα («και νεκρός ενίκα»)
 Μετά των θάνατο των δυο αρχηγών, οι Αθηναίοι επιστρέφουν στην Ελλάδα
χωρίς να απελευθερώσουν το νησί.

Η νίκη στη ναυμαχία στη Σαλαμίνα οδήγησε στην υπογραφή της «ειρήνης του
Καλλία (448 π.Χ.)» σύμφωνα με την οποία

1. Οι Αθηναίοι εγκαταλείπουν κάθε διεκδίκηση τους στο νησί.

2. Η στάση των Περσών απέναντι στο νησί έγινε ακόμα πιο εχθρική.

Δημήτρης Παύλου
18
3. ΕΥΑΓΟΡΑΣ Α΄, ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ (σελ. 38 – 41)

Μετά την ειρήνη του Καλλία (448 π.Χ.)

 Οι επιχειρήσεις των Ελλήνων για απελευθέρωση του νησιού από τους Πέρσες
σταμάτησαν.
 Το νησί έπεσε στα χέρια των Περσών.
 Οι Πέρσες ακολουθούν ανθελληνική πολιτική.
 Ευνόησαν την άνοδο της φοινικικής δυναστείας στο θρόνο στης Σαλαμίνας.

Αποτέλεσμα της ανθελληνικής πολιτικής των Περσών

(α) Πολιτικός και πολιτιστικός μαρασμός της Σαλαμίνας

(β) Εκβαρβάρωση πόλης

Τέρμα στην κατάσταση που επικρατεί στη Σαλαμίνα θα δώσει ο Ευαγόρας.

Τρόπος υλοποίησης του στόχου του Κατάφερε να εκθρονίσει το Φοίνικα βασιλιά

Αβδήμονα

Εσωτερική πολιτική του Ευαγόρα

1. Ανάπτυξη της Σαλαμίνας σε όλους τους τομείς (οικονομικό, πολιτικό,

πολιτιστικό)
2. Εδραίωση φιλελληνικού πνεύματος.
3. Ενδυνάμωση και προβολή του ελληνικού τρόπου ζωής και πολιτισμού.
4. Πρόσκληση πνευματικών αντρών από την Αθήνα με σκοπό να διδάξουν
φιλοσοφία, ρητορική, κ..α. => πνευματική παραγωγή

Το πολιτικό όραμα του Ευαγόρα ήταν Η δημιουργία ενός ενιαίου κυπριακού

κράτους απαλλαγμένου από την περσική κυριαρχία.

Το πρόβλημα που αντιμετώπισε Συνάντησε την αντίσταση της Αμαθούντας, των

Σόλων και του Κιτίου που ζήτησαν τη βοήθεια των Περσών.

Τελικά όμως Κατάφερε να υποτάξει και αυτά τα βασίλεια κάτω από τη δική του
εξουσία.

Εξωτερική πολιτική του Ευαγόρα Α’

 Σύναψη συμμαχιών με Αθηναίους

Δημήτρης Παύλου
19
Ο πόλεμος του Ευαγόρα κατά των Περσών

Ειρήνη του Ανταλκίδα Υπογράφεται ανάμεσα Πέρση βασιλιά και Σπαρτιάτες το

386 π..Χ., σύμφωνα με την οποία

 Η Κύπρος παρέμεινε κάτω από τον περσικό ζυγό.

 Όποιος παραβίαζε την συνθήκη θα ήταν εχθρός των Περσών.

Αποτέλεσμα από την Ειρήνη του Ανταλκίδα Οι Αθηναίοι αναγκάζονται να

αποχωρήσουν από την Κύπρος και ο Ευαγόρας έμεινε μόνος του να αντιμετωπίσει
τους Πέρσες.

Ο πόλεμος του Ευαγόρα κατά των Περσών αρχίζει στη Κιλικία, αλλά η αποφασιστική
αντιμετώπιση των περσικών δυνάμεων έγινε στο Κίτιον.

Αποτέλεσμα Οι Πέρσες νίκησαν και κατέστρεψαν τον Ευαγόρα.

Συνέπεια Ο Ευαγόρας επιστρέφει στη Σαλαμίνα και πολιορκείται από ξηρά και
θάλασσα.

Ενέργειες Ευαγόρα για αντιμετώπιση των Περσών

 Ζητά βοήθεια από τον αιγύπτιο διάδοχο του Άκορι, ο οποίος του πρόσφερε
μόνο μια μικρή χρηματική βοήθεια.
 Ζητά βοήθεια από τους Σπαρτιάτες και τους Αθηναίους, χωρίς όμως να βρει
ανταπόκρισει.

«Ειρήνη με το Μέγα βασιλιά» Υπογράφεται ανάμεσα σε Ευαγόρα και Πέρση

βασιλιά, ύστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις.

Χαρακτηρισμός ειρήνης Αυτή η ειρήνη χαρακτηριστικέ έντιμη γιατί την υπόγραψε

ο Ευαγόρας ως βασιλιάς προς βασιλιά και όχι ως δούλος προς βασιλιά.

Όροι ειρήνης

1. Ο Ευαγόρας θα εγκατέλειπε όλες τις κυπριακές πόλεις εκτός από την Σαλαμίνα.
2. Θα πλήρωνε περισσότερους φόρους στον Αρταξέρξη.

Δημήτρης Παύλου
20
4. ΑΡΧΑΙΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ (σελ. 42 - 43)

 Τα κυπριακά βασίλεια γνώρισαν καταπληκτική ευημερία, όπως μαρτυρούν

θησαυροί από χρυσά και ασημένια κοσμήματα και σκεύη που έχουν
ανακαλυφθεί.

Νομίσματα

 Τα κυπριακά βασίλεια έκοβαν τα δικά τους νομίσματα, πράγμα που αποτελεί

ένδειξη της ανεξαρτησίας τους.

 Οι επιγραφές πάνω στα νομίσματα γράφονταν στην Κυπροσυλλαβική γραφή,

εξαίρεση αποτελούν τα νομίσματα του Ευαγόρα τα οποία έφεραν και το
αρχικό του γράμμα.

Τύπος νομισμάτων Πού τα συναντάμε;

Αργυρά Σε όλη την Κύπρο
Χρυσά Σε περιόδους κρίσεις
Χάλκινα Σε εσωτερικές συναλλαγές (ελάχιστα
σώζονται σήμερα)

5. Η ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ Ο Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ (σελ. 44 - 45)

 Η περσική κυριαρχία στην Κύπρο τερματίστηκε στα χρόνια του Μέγα

Αλέξανδρου.

 Οι Κύπριοι βασιλείς μετά τη νίκη του Μ, Αλέξανδρου στην Ισσό, του

προσφέρουν ναυτική βοήθεια (υπό την ηγεσία των Πνυταγόρα, Ανδροκλη και
Πασικράτη) προκειμένου να πολιορκήσει την Τύρο. Η συμβολή του κυπριακού
στόλου υπήρξε σημαντική για την κατάληψη της Τύρου.

 Ως ανταμοιβή για την πολύτιμη βοήθεια που του πρόσφεραν οι Κύπριοι

βασιλιάδες, προσαρτά ολόκληρο το νησί και τους αφήνει να διαχειρίζονται
ελεύθερα τις υποθέσεις τους.

 Μετά την πτώση της Τύρου καταρρεύει οριστικά η ναυτική δύναμη των
Περσών και ο Μ. Αλέξανδρος ανενόχλητος προχώρησε στην κατάλυση του
περσικού κράτους.

 Συνεχίζει την εκστρατεία του στα βάθη της Ανατολής με την βοήθεια των
Κύπριων ναυτικών => τις περιοχές που καταλάμβανε διόριζε και Κύπριους
σατράπες (π.χ. Στασάνορα)

Δημήτρης Παύλου
21
ΚΕΦ. 2 Ιστορικοί Χρόνοι [Ελληνιστική Εποχή]
1. Η ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥΣ (σελ. 46 - 49)

Ο θάνατος του Μέγα Αλέξανδρου εγκαινιάζει μια περίοδο ανταγωνισμών και

πολέμων ανάμεσα στους φιλόδοξους στρατηγούς- διαδόχους του που ήθελαν να
γίνουν συνεχιστές της αυτοκρατορίας του.

Η Κύπρος πολύ γρήγορα έγινε αντικείμενο αυτό των ανταγωνισμών λόγω

 Της στρατηγικής της θέσης

 Και του πλούτου της σε χαλκό και ξυλεία που ήταν χρήσιμη για την κατασκευή
όπλων και πλοίων

Οι Κύπριοι βασιλείς διχάστηκαν ανάμεσα στους δυο διεκδικητές του νησιού, τον
Πτολεμαίο και τον Αντίγονο.

Ο Πτολεμαίος προέβει στις πιο κάτω ενέργειες προκειμένου να καταλάβει το νησί

1. Στέλνει στρατό και στόλο στην Κύπρο υπό την ηγεσία του αδελφού του
Μενέλαου προκειμένου να καταλάβει τις πόλεις που δεν είχαν ταχθεί με το
μέρος του => καταλαμβάνουν την Κερύνεια, τη Λάπηθο και το Κίτιον
2. Καταστρέφει το Κίτιο και τον φοινικικό ναό του Ηρακλή – Μελκάρτ και σκοτώνει
το βασιλιά της πόλη, θέτοντας έτσι σε τέρμα την εξουσία των Φοινίκων στο Κίτιο
και στη Κύπρο γενικότερα.
3. Καταστρέφει ολοκληρωτικά το Μάριο με αποτέλεσμα οι κάτοικοι του να
μεταφερθούν στην Πάφο.
4. Διορίζει τον Νικοκρέων αρχικά στρατηγό (δηλ. κυβερνήτη) του νησιού αλλά
αργότερα η ισχυρή παρουσία του Μενέλαου τον καθιστά υφιστάμενό του.

Το τέλος του Νικοκρέοντα

Αφού κατηγορήθηκε ότι βρισκόταν σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τον Αντίγονο,

για να πετύχει με τη βοήθεια του την ανεξαρτησία του από τον Πτολεμαίο,
πολιορκήθηκε στο ίδιο του το παλάτι από το στρατό του Πτολεμαίου, ο οποίος του
ζήτησε να αυτοκτονήσει, πράγμα που έγινε αργότερα. Μαζί του αυτοκτόνησαν και
τα αδέλφια του. Μαθαίνοντας για το θάνατο τους αντρός της, η Αξιοθέα αυτοκτονεί
και εκεί μαζί με τις κόρες της. Ο θάνατος του Νικοκρέοντα σήμανε την κατάργηση
του θεσμού της βασιλείας στην Κύπρο, αφού το νησί περιήλθε υπό την άμεση
κυριαρχία του Πτολεμαίου.

Ο Αντίγονος στέλνει το γιό του Δημήτριο προκειμένου να καταλάβει την Κύπρο,

ώστε να την χρησιμοποίηση ως βάση για τις επιχειρήσεις του στη Δυτική Ασία.

Δημήτρης Παύλου
22
Πορεία Δημήτριου

 Αποβιβάζεται στην Καρπασία και προχωρεί στη Σαλαμίνα, όπου και νικά τον
Μενέλαο χρησιμοποιώντας τελειοποιημένες πολιορκητικές μηχανές. (για το
λόγο αυτό τον αποκάλεσαν «Πολιορκητή»)
 Γίνεται σύντομος κυρίαρχος του νησιού, εφόσον ο Πτολεμαίος αργότερα θα
ανακτήσει ξανά την Κύπρο => έναρξη Πτολεμαιοκρατίας

Η περίοδος της Πτολεμαιοκρατίας

 Οι Πτολεμαίοι κυβερνούσαν την Κύπρο απολυταρχικά.

 Ανώτατος άρχοντας του νησιού ήταν ο στρατηγός, ο οποίος συγκέντρωνε στα
χέρια του την στρατιωτικά και πολιτική εξουσία => αργότερα αποκτά τον τίτλο
του αρχιερέα => έπειτα το τίτλο του ναυάρχου με την υποταγή της Ελλάδας
στους Ρωμαίους
 Σε κρίσιμες περιόδους αποκτούσε τον τίτλο του στρατηγού – αυτοκράτορα κι
είχε απεριόριστη δύναμη.
 Παρείχαν περιορισμένη αυτοδιοίκηση στις πόλεις του νησιού => ύπαρξη
βουλής και δήμου

2. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (σελ. 50 - 55)

 Θρησκεία Οι Πτολεμαίοι εισάγουν την λατρεία των αιγυπτιακών θεοτήτων στην

Κύπρο, αλλά η λατρεία των ελληνικών θεοτήτων κατέχει την πρώτη
θέση.

Ταύτιση Αρσινόης (γυναίκα Πτολεμαίο Β΄) με τη θεά Αφροδίτη

 Οικονομία Οργανώνουν την οικονομία εκμεταλλεύοντας τους πλουτο-
παραγωγικούς πόρους του νησιού.

 Θεσμοί Οι νέοι μορφώνονταν και γυμνάζονταν στα γυμνάσια, τα οποία ήταν

εφοδιασμένα με παλαίστρα, στίβο, λουτρά, αίθουσες διαλέξεων, κ.ά. => Τα
γυμνάσια συντηρούνται από εύπορους πολίτες, τους Γυμνασίαρχους.

 Γράμματα Σημαντικότερη προσωπικότητα ο Ζήνων ο Κιτιεύς ο οποίος (α) ίδρυσε

την φιλοσοφική σχολή στη Αθήνα και (β) δίδαξε Στωική φιλοσοφία.

Επικρατή το ελληνικό αλφάβητο.

Αντικατάσταση της Κυπροσυλλαβικής γραφής με την ελληνική γραφή.

 Γλυπτική Έχει δεχτεί ελληνικές επιδράσεις

Δημήτρης Παύλου
23
ΚΕΦ. 2 Ιστορικοί Χρόνοι [Ρωμαϊκή Εποχή]
1. Η ΚΥΠΡΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ (σελ. 56 - 59)

Η Κύπρος κατακτάται από τους Ρωμαίους το 30 π.Χ.

Αφορμή Η άρνηση του βασιλιά της Κύπρου Πτολεμαίου να πληρώσει λύτρα για την
απελευθέρωση του Ρωμαίου Κλαύδιου.

Πρώτος διοικητής της Κύπρου Μάρκος Κάτωνας

Λόγοι κατάληψης της Κύπρου από τους Ρωμαίους

1. Στρατηγική θέση Έλεγχος και διατήρηση της κυριαρχίας των Ρωμαίων στην
Εγγύς Ανατολή.
2. Η Ρώμη λόγω πολέμου αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα και η
δημοσίευση της περιουσίας του βασιλιά θα γέμιζε τα άδεια ταμεία του
κράτους.
3. Ο χαλκός, η ξυλεία και τα άλλα ορυκτά θα πρόσφεραν οικονομικά οφέλη στο
κράτος => συντήρηση στρατού

Συνέπειες της κατάληψης της Κύπρου από τους Ρωμαίους

 Επιβολή βαριάς φορολογίας

 Δήμευση βασιλικής περιουσίας
 Συντήρηση ρωμαϊκού στρατού
 Καταστροφή δασών του νησιού

Διορισμός Κικέρωνα στο νησί (ανθύπατος Κιλικίας) Προσπάθησε να βελτιώσει τη

κατάσταση με τα εξής μέτρα

 Μείωσε τη φορολογία
 Αντικατέστησε το διοικητή
 Μείωσε το υψηλό επιτόκιο
 Απαγόρευσε να δέχονται δώρα από τους κατοίκους

Διοίκηση

 Η Κύπρος διαιρείται σε τέσσερις επαρχίες της Παφίας, της Σαλαμίνας, της

Αμαθουσίας και της Λαπηθίας (=> καλύτερη διοίκηση)

 Οι 15 πόλεις αυτοδιοικούνται με δική τους Βουλή και Δήμο.

Δημήτρης Παύλου
24
 Αιρετά σώματα (θεσμοί)
Δήμος – Βουλή - Γερουσία Κοινό Κυπρίων
(Παγκύπρια θρησκευτική οργάνωση)
(α) Αρμοδιότητες (α) Αρμοδιότητες

Ήταν υπεύθυνη για Ήταν υπεύθυνη για

 την εκπαίδευση,  την κοπή νομισμάτων (χάλκινα),
 τη θρησκεία,  την διοργάνωση τελετών (λατρεία
 την υγεία, Αφροδίτη κ.ά.)
 τα αναπτυξιακά έργα  και για την απόδοση τιμών
 και για τα έργα δημόσιας ωφέλειας (ευεργέτες, αυτοκράτορες)

(β) Συμβολή (β) Συμβολή

1. Ανάπτυξη οικονομίας 1. Δημιούργησε ισχυρούς δεσμούς ,

2. Ανάπτυξη εμπορίου ηθικούς, πολιτιστικούς, οικονομικούς
3. Πολιτιστική ανάπτυξη μεταξύ των Κυπρίων.
2. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη
διατήρηση της ενότητας και της
Συμμετοχή των πολιτών στη διοίκηση ταυτότητας των κατοίκων του
των πόλεων νησιού.

2. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (σελ. 60 -61)

Οι παράγοντες που διευκόλυναν την πολιτιστική ανάπτυξή ήταν

 οι ειρηνικές συνθήκες
 και η οικονομική ανάπτυξη

Κτήρια

 Εντυπωσιακά και επιβλητικά Φανερώνουν μια άρχουσα τάξη με

 Δημόσια και ιδιωτικά οικονομική δύναμη.

Έργα κοινής ωφέλειας

 Θέατρα, αμφιθέατρα, ωδεία

 Γυμνάσια, στάδια
 Λουτρά
 Υδραγωγεία
 Κρήνες
 Ναοί

Δημήτρης Παύλου
25
Τα σημαντικότερα θέατρα που σώζονται σήμερα είναι

 της Σαλαμίνας,
Σε αυτά γίνονταν γιορτές, δραματικοί
 των Σόλων
αγώνες και θηριομαχίες.
 και του Κουρίου.

Στάδια
Σε αυτά, διεξάγονταν αγώνες στίβου
 Κουρίου (δρόμος, άλματα, δισκοβολία, ακόντιο,
 Σαλαμίνας κ..ά.)

Αγορές

 χώροι συνάθροισης πολιτών

 εμπορικά κέντρα των πόλεων

Οι σημαντικότεροι ναοί που βρέθηκαν ήταν

 του Υλάτη Απόλλωνα στο Κούριο

 κα του Δία στη Σαλαμίνα

Ασκληπιεία Ήταν ναοί αφιερωμένοι στο θεό της Ιατρική, τον Ασκληπειό και
λειτουργούσαν και ως θεραπευτήρια → αποτελούν στοιχείο που φανερώνει τη
μεγάλη ανάπτυξη της ιατρικής στην Κύπρο

Βασικά γνωρίσματα ιδιωτικών κατοικιών

1. Διαθέτουν μεγάλο αριθμό δωματίων.

2. Τα δωμάτια βρίσκονται γύρω από μια μεγάλη κεντρική αυλή, το αίθριο.
3. Υπάρχουν υπνοδωμάτια, λουτρά, κουζίνα, τραπεζαρία κ.ά.
4. Υπάρχουν ψηφιδωτές παραστάσεις.

Οι σημαντικότερες ιδιωτικές κατοικίες ήταν

 η «οικία του Ευστολίου» στο Κούριο

 και τέσσερις ρωμαϊκές επαύλεις που ανακαλύφθηκαν στην Πάφο («οικία του
Διόνυσου», «οικία του Ορφέα», «οικία του Θησέα», «οικία του Αιώνα»

3. Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ (σελ. 62 - 65)

Στα πρώτα αποστολικά χρόνια στην Κύπρο υπήρχαν τρεις θρησκείες

1. η αρχαία ελληνική,
2. η εβραϊκή
3. και ο χριστιανισμός.

Δημήτρης Παύλου
26
Α΄ Περιοδεία

 Εγκαινιάστηκε από τους Απόστολοι Βαρνάβα, Παύλο και Μάρκο, οι οποίοι

κήρυξαν τον χριστιανισμό.
 Έφτασαν στην Κύπρο το 45 μ.Χ.
 Οργάνωσαν την κυπριακή εκκλησία.
 Χειροτόνησαν διακόνους και επισκόπους (π.χ. Λάζαρο - Κίτιον).
 Εκθρόνισαν το Ρωμαίο βασιλιά Σέργιο Παύλο.

Β΄ Περιοδεία

 Εγκαινιάστηκε από τους Απόστολους Βαρνάβα και Μάρκο.

 Επανήλθαν στην Κύπρο το 49 μ.Χ.
 Οργάνωσαν καλύτερα την κυπριακή εκκλησία.

Η Αγία Ελένη

 Το 327 μ.Χ. αποβιβάστηκε στην Κύπρο.

 Βρήκε τη χώρα καταστραμμένη, εξαθλιωμένη, εγκαταλειμμένη από την
ανομβρία. => πολλοί κάτοικοι της μετανάστευσαν στις γειτονικές χώρες ενώ
όσοι απέμεναν μαστίζονταν από πείνα και αρρώστιες
 Σύμφωνα με την παράδοση της, με την έλευση της στο νησί έπεσαν
καταρρακτώδης βροχές και οι κάτοικοι που είχαν εγκαταλείψει το νησί, όταν
το πληροφορήθηκαν επέστρεψαν πίσω.
 Ίδρυσε δυο μοναστήρια, στο Σταυροβούνι και στην Τόχνη, στα οποία δώρισε
μικρά κομμάτια από τον Τίμιο Σταυρό.

Δημήτρης Παύλου
27
ΚΕΦ. 3 Μεσαιωνική Ιστορία [Βυζαντινή Εποχή]
1. ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (σελ. 68 - 73)

Διοίκηση του νησιού

 Η Κύπρος αποτελούσε τμήμα του ανατολικού Βυζαντινού κράτους.

 Ο διοικητής της διοριζόταν από τον κόμη της Αντιόχειας.
 Πρωτεύουσα του νησιού υπήρξε η Σαλαμίνα η οποία μετονομάστηκε σε
Κωνσταντίνα.

Οι σημαντικότεροι παράγοντες ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας κατά τη

διάρκεια των πρωτοβυζαντινών χρόνων ήταν οι εξής

 Η επικράτηση ειρηνικών συνθηκών.

 Η εργατικότητα του λαού.
 Το ενδιαφέρον βυζαντινών αυτοκρατόρων (π.χ του Ιουστινιανού και του
Ηράκλειου)
 Η χρησιμοποίηση του νησιού ως σταθμού ανεφοδιασμού των βυζαντινών
στρατευμάτων.
 Η μείωση της βαριάς φορολογίας.

Οι κυριότερες ασχολίες των κατοίκων αυτή την περίοδο ήταν

 Η γεωργία και η κτηνοτροφία.

 Η βιοτεχνία, μεταξουργία, χαλκουργία.
 Η ναυπηγική τέχνη.

Το αυτοκέφαλο της εκκλησία της Κύπρου

Η εκκλησία της Κύπρου από την ίδρυση της ήταν αυτοδιοικούμενη, όμως από τις
αρχές τους 5ου αι. οι πατριάρχες της Αντιόχειας ήθελαν να διορίζουν Κύπριους
επίσκοπους.

Οι πατριάρχες της Αντιόχειας προέβαλαν το εξής επιχείρημα

 Επειδή διοικητικά υπαγόταν στην Αντιόχεια, έπρεπε να υποταχθεί και

εκκλησιαστικά.

Ως αποτέλεσμα αυτού, οι Κύπριοι ιεράρχες απορρίπτουν την απαίτηση αυτή και το

431 μ.Χ. η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο αναγνωρίζει την εκκλησία της Κύπρου ως ΑΝΕ-
ΞΑΡΤΗΤΗ.

Δημήτρης Παύλου
28
 Νέα απόπειρα για υποταγή της εκκλησίας της Κύπρου

1. Ο πατριάρχης της Αντιόχειας Πέτρος ζητά από το βυζαντινό αυτοκράτορα

Ζήνωνα την κηδεμονία της εκκλησίας της Κύπρου στηριζόμενος στο επιχείρημα
ότι ο Χριστιανισμός διαδόθηκε στην Κύπρο από την εκκλησία της Αντιόχειας. Ο
αυτοκράτορας Ζήνωνας , εξαιτίας των φιλικών του σχέσεων προς τον Πέτρο,
έκλινε προς την ικανοποίηση της απαίτησής του.
2. ΟΜΩΣ την κρίσιμη εκείνη στιγμή για την εκκλησία της Κύπρου, σύμφωνα με
την εκκλησιαστική παράδοση, στον ύπνο του Αρχιεπίσκοπου Ανθέμιου , ο
Απόστολος Βαρνάβας του φανέρωσε το τόπο ταφής του. Την επόμενη μέρα με
τη συνοδεία του βρίσκουν κάτω από μια χαρουπιά τον τάφο και το λείψανο του
Αγίου, ενώ στο στήθος έφερε το ευαγγέλιο του Ματθαίου. Η ανακάλυψη αυτή
φανέρωνε τον αποστολικό χαρακτήρα της εκκλησίας της Κύπρου.
3. Ο Ανθέμιος προσφέρει στην συνέχεια το ευαγγέλιο ως δώρο στο Ζήνωνα και
αυτό με την σειρά του συγκάλεσε έκτακτη σύνοδο στην Κων/πολη όπου
επιβεβαιώθηκε η απόφαση της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου.

Τα προνόμια που παραχώρησε ο αυτοκράτορας Ζήνωνας στον Αρχιεπίσκοπο

Ανθέμιο και στου διαδόχους του είναι τα εξής

 Να υπογράφουν με κόκκινο μελάνι.

 Να φορούν κόκκινο μανδύα κατά τις επίσημες τελετές..
 Να φέρουν βασιλικό σκήπτρο αντί ποιμαντορική ράβδο.

Σημασία της αναγνώρισης του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Κύπρου

 Απέκοψε την εκκλησία της Κύπρου από την Ανατολή, όπου επικρατούσαν οι
αιρέσεις με αποτέλεσμα να διατηρήσει αμόλυντη την ορθόδοξη πίστη.
 Η παραχώρηση των προνομίων πρόσφερε κύρος στην εκκλησία, απαραίτητο
να αντιμετωπίσει τις επιβουλές.
 Δίνει την δυνατότητα στον Αρχιεπίσκοπο να ασκεί κοσμική εξουσία.

Η τέχνη στην Πρωτοβυζαντινή εποχή

Αρχιτεκτονική → προσφέρει το χώρο λατρείας

Ζωγραφική (ψηφιδωτά, εικόνες, τοιχογραφίες)

Μορφές τέχνης → προβάλει το θρίαμβο του Χριστιανισμού μέσα
από σκηνές της ζωής του Χριστού και των Αγίων

Υφαντική, κεντητική, ξυλογλυπτική → απα-

ραίτητες για να εξυπηρετούν τις λειτουργικές
ανάγκες της εκκλησίας

Δημήτρης Παύλου
29
  Η παλαιοχριστιανική αρχιτεκτονική ανθίζει τον 5ο και 6ο αι. στην Κύπρο →
κυριαρχούν οι βασιλικές με τρία ή πέντε κλίτη.

 Αγία Τριάδα στη Γιαλούσα  Άγιος Επιφάνιος στην

 Απόστολος Βαρνάβας Κωνστάντια
 Παναγία της Κανακαρίας  Άγια Κυριακή στην Κάτω Πάφο
 Άγιος Ηρακλείδιος στην
Ταμασό
 Άγιος Γεώργιος στη Πέγεια

Δεν σώζονται πολλές τοιχογραφίες γιατί η αντοχή τους στο

Ζωγραφική χρόνο δεν είναι μεγάλη.

Σώζονται πολλά ψηφιδωτά, τα οποία μαρτυρούν το

μεγαλείο και την ομορφιά της τέχνης καθώς και την
λαμπρότητα της εκκλησίας.

Έχουν περιορισμένα θέματα γιατί αποφεύγουν τις ιερές

Μωσαϊκά σκηνές από τα ευαγγέλια ώστε να μην τις πατούν οι πιστοί.
δάπεδα
Τα θέματα τους είναι παρμένα από

 Την αρχαιότητα και εικονίζουν πουλιά, ζώα, φυτά

 σκηνές καθημεινής ζώης
 διακοσμητικά → γεωμετρικά σχήματα
Ψηφιδωτά

 Διακοσμούν τοίχους και δάπεδα.

 Δείγματα1. Παναγία της Αγγελόκτιστης στο Κίτι
2. Παναγία της Κυρίας στα Λιβάδια της Αμμοχώστου
3. Παναγία της Κανακαρίας στη Λιθράγκωμη
 Σημασία ψηφιδωτών Είναι μοναδικά, τόσο για την ποιότητα και την
τεχνοτροπία τους, όσο και για την σπανιότητα τους.
 Ελάχιστα σώζονται εξαιτίας της καταστροφής τους κατά την περίοδο της
εικονομαχίας

Δημήτρης Παύλου
30
2. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΩΝ ΑΡΑΒΙΚΩΝ ΕΠΙΔΡΟΜΩΝ (σελ. 74 - 75)

Αίτια αραβικών επιδρομών

1. Η γεωγραφική θέση της Κύπρου, σημαντική για τον έλεγχο των θαλάσσιων
δρόμων της Μ. Ασίας.
2. Οι Άραβες θα μετέτρεπαν το νησί σε αραβική ναυτική βάση για επιθέσεις
εναντίον των βυζαντινών εδαφών της Μ. Ασίας.
3. Τα άφθονα γεωργικά της προϊόντα θα εφοδίαζαν τον αραβικό στρατό.
4. Η άφθονη της ξυλεία θα αποτελούσε την πρώτη ύλη για την κατασκευή ισχυρού
αραβικού στόλου.

Επιδρομές του Μοαβία στην Κύπρο

 Το 689 μ.Χ. ο Μοαβίας πολιόρκησε την πρωτεύουσα του νησιού, την

Κωνστάντια και κάλεσε τους κατοίκους της να την παραδώσουν και να
ασπαστούν τον ισλαμισμό.
 Μετά την άρνησή τους να δεχθούν τους όρους του επιτέθηκε εναντίον της
πόλης, προέβοντας σε ένα όργιο καταστροφής, λεηλασίας, σφαγής και
σύλληψης αιχμαλώτων.
 Το 653/4 μ.Χ. επιχείρησε δεύτερη επιδρομή, όπου και το νησί καταλήφθηκε
και λεηλατήθηκε, οι χριστιανικές εκκλησίες πυρπολήθηκαν ή γκρεμίστηκαν και
μεγάλος αριθμός κατοίκων σκοτώθηκε ή αιχμαλωτίστηκε. Όσοι διασώθηκαν
κατέφυγαν στα βουνά και στα δάση.

Καθεστώς συγκυριαρχίας Βυζαντινών – Αράβων

 Η Κύπρος θα τηρούσε ουδέτερη στάση στις διαμάχες Βυζαντινών και Αράβων.

 Οι Βυζαντινοί και οι Άραβες θα μοιράζονταν τα έσοδα από τη φορολογία των
Κυπρίων.

Μετοικεσία (μετανάστευση) Κυπρίων

 Το 691 μ.Χ. ξεσπά νέος πόλεμος μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων και ο
Ιουστινιανός Β΄ για να προστατεύσει τους Κύπριους τους μεταφέρει στον
Ελλήσποντο → κτίζουν μια νέα πόλη, η οποία ονομάστηκε «Νέα Ιουστινιανή»
 Η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος επαναβεβαίωσε το αυτοκέφαλο της
κυπριακής εκκλησίας και πρόσθεσε τον τίτλο του Αρχιεπίσκοπου Κύπρου και
τον τίτλο που μετοίκησαν «Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης
Κύπρου»
 Όταν οι Κύπριοι επέστρεψαν στο νησί (αρχές 8ου αι.) ο τίτλος διατηρήθηκε μόνο
με συμβολική αξία.

Δημήτρης Παύλου
31
Συνέπειες αραβικών επιδρομών

1. Οικονομικές α) Η γεωργική παραγωγή περιορίστηκε.

β) Το εμπόριο δεν διεξαγόταν ομαλά.
γ) Η αύξηση της φορολογίας.
2. Κοινωνικές α) Ο αριθμός των κατοίκων μειώθηκε.
β) Κυριάρχησε ο φόβος και η ανασφάλεια.
3. Πολιτιστικές α) Καταστροφή πόλεων και μνημείων.
β) Λεηλασία θησαυρών.
γ) Περιορισμός πνευματικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης.

Αλλά δεν άλλα η θρησκευτική και εθνική φυσιογνωμία της Κύπρου.

** Την Κύπρο θα απελευθερώσει οριστικά από τους Άραβες ο Βυζαντινός Αυτοκρά-
τορας Φωκάς το 965 μ.Χ.

3. ΚΥΡΙΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (σελ. 76 - 79)

 Η Κύπρος μετά την οριστική απαλλαγή της από τους Άραβες γίνεται βυζαντινή
επαρχία με πρωτεύουσα την Λευκωσία.

 Τη στρατιωτική και πολιτική διοίκηση ανέλαβε ένας κατεπάνω. Κύριος ρόλος

του η άμυνα του νησιού από τους εχθρούς.

 Οι Κομνηνοί ενδιαφέρθηκαν για την άμυνα του νησιού. Λόγος Η Κύπρος θα

αποτελούσε προχωρημένο φυλάκιο του Βυζαντίου στην Ανατολή μετά την
κατάκτηση της Μ. Ασίας από τους Μουσουλμάνους.

 Έτσι στην οροσειρά του Πενταδακτύλου έκτισαν τα κάστρα

 της Καντάρας,
 του Αγίου Ιλαρίωνα
 και του Βουφαβέντο.

 Σκοπός ίδρυσης τους α) Να ελέγχουν όλη τη βόρεια ακτή της Κύπρου και β) να
προστατεύσουν την πρωτεύουσα από τις επιθέσεις του βορρά.

 Το κάστρο της Κερύνειας θα εμπόδιζε την αποβίβαση του εχθρού και θα

προστάτευε το λιμάνι της πόλης.

 Την περίοδο αυτή η ειρήνη διαταράχθηκε από αποστασίες βυζαντινών

διοικητών (Θεόφιλος ο Ερωτικός και Ραψομάτης) → προσπάθησαν να
ανακηρύξουν την Κύπρο ανεξάρτητο κράτος.

Δημήτρης Παύλου
32
Αιτίες αποστασιών

1. Η αντιστρατιωτική πολιτική των Βυζαντινών αυτοκρατόρων.

2. Οι προσωπικές φιλοδοξίες των διοικητών (κατεπανω) και η αντίθεση τους στο
συγκεντρωτικό σύστημα της Κων/πολης.
3. Η δυσαρέσκεια των κατοίκων από την βαριά φορολογία.

 Το 1191 μ.Χ. η Κύπρος κατακτήθηκε από τον Ριχάρδο Α΄ το Λεοντόκαρδο, ο

οποίος κατευθυνόταν προς τα Ιεροσόλυμα συμμετέχοντας στη Γ΄ σταυροφορία.
Έτσι έληξε η Βυζαντινή περίοδος για την Κύπρο.

 Οικονομία Κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία. Αυτή την

περίοδο ανέπτυξαν και το εμπόριο και τη βιοτεχνία.

Η τέχνη και η πνευματική ζωή την Κυρίως Βυζαντινή περίοδο

Μοναστήρια
Ο Ρόλος τους Η σημασία τους

 Λειτουργούσαν ως πνευματικά
κέντρα.
 Στις μεγάλες τους βιβλιοθήκες Η παρουσία τους αποδεικνύει ότι στο
γίνονταν αντιγραφές χειρογράφων. νησί άκμασε ο μοναχισμός και το
 Στήριζαν την ορθοδοξία. θρησκευτικό αίσθημα του λαού ήταν
 Εξυπηρετούσαν τους στρατιωτικούς έντονο.
σκοπούς των βυζαντινών γιατί ήταν
κτισμένα σε σημαντικά σημεία που
χρησίμευαν ως παρατηρητήρια.

 Ναοί Κατασκευάζεται δεύτερη ξύλινη στέγη με κεραμίδια στις εκκλησίες για να

προστατεύονται από τις βροχές και το χιόνι → η κατασκευή αυτή βοήθησε να
προστατευτούν και να διατηρηθούν πολλές τοιχογραφίες.

 Ζωγραφική Εξαιρετικά έργα τέχνης. Οι μορφές που απεικόνιζαν ήταν

πανύψηλες κορμοστασιές, εφηβικά και ήρεμα πρόσωπα, λεπτά και κολλημένα
στο κορμί υφάσματα με την περίτεχνη πτυχολογία, ορμητική κίνηση και καθαρό
αλλά σίγουρο σχέδιο

Δημήτρης Παύλου
33
 Εκπαίδευση
- Η λειτουργία και η οργάνωση της βρισκόταν στα χέρια της εκκλησίας.
- Δίδασκαν θέματα χριστιανικού περιεχομένου.
- Όσοι διέθετα οικονομικές δυνατότητες και είχαν έφεση για μάθηση
κατέφευγαν στην Κων/πολη όπου φοιτούσαν σε ανώτερες και ανώτατες
χολές.

 Ακριτική ποίηση (κύκλος πολυάριθμο δημοτικών τραγουδιών)

- Τα θέματα τους ήταν παρμένα από τη ζωή, τα κατορθώματα, τους έρωτες
και το θάνατο του μυθοποιημένου Διγενή Ακρίτα καθώς και από τους
ηρωισμούς άλλων ακριτών πολεμιστών.
- Στην Κύπρο διασκευάστηκαν στην κυπριακή διάλεκτο από τους πλανόδιους
ποιτάρηδες και του αοιδούς.
- Είχαν μεγάλη απήχηση στο λαό της Κύπρου γιατί τους έφερναν στο μυαλό τα
δεινά του νησιού τους από τους Άραβες.

Δημήτρης Παύλου
34
ΚΕΦ. 3 Μεσαιωνική Ιστορία [Φραγκοκρατία]
Εισαγωγή Ο Ριχάρδος ο Α΄ ο Λεοντόκαρδος επειδή δεν ήθελε να έχει το βάρος της
στρατιωτικής φρούρησης της Κύπρου και της υπόταξης ενός λαού με διαφορετική
θρησκευτική και εθνική ταυτότητα, αποφάσισε να την πουλήσει στους Ναϊτες.
Αυτοί όμως προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν το νησί με αποτέλεσμα να
ξεσηκώσουν τους κατοίκους. Έτσι ακύρωσαν την συμφωνία της παραχώρησης και
ο Ριχάρδος την μεταβίβασε στον γάλλο Γκυ Ντε Λουζινιάν → έναρξη
Φραγκοκρατίας στην Κύπρο.

1. ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ (σελ. 80 - 81)

Αυτή την περίοδο στο νησί θεμελιώθηκε το φεουδαρχικό σύστημα. Για να μπο-
ρέσει να πετύχει το σύστημα αυτό ο νέος βασιλιάς έφερε καθολικούς επισκόπους
από διάφορες χώρες και τους παραχώρησε γη.

ΒΑΣΙΛΙΑΣ → ο ανώτερος πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης

Αρμοδιότητες

 Ήταν πρόεδρος της Υψηλής Αυλής.

 Διόριζε όλους τους αξιωματούχους.
 Διένεμε τα φέουδα.
 Είχε το αποκλειστικό δικαίωμα να κόβει νομίσματα

ΥΨΥΛΗ ΑΥΛΗ → αποτελείτο από ευγενείς άνω των 25 χρονών

Αρμοδιότητες

 Διόριζε έναν αντιβασιλέα σε περίπτωση που ο διάδοχος ήταν ανήλικος.

 Ενέκρινε τη διανομή των φόρων.
 Ρύθμιζε τις σχέσεις βασιλιά – ευγενών.
 Συμβούλευε τον βασιλιά για τις εσωτερικές υποθέσεις τους κράτους.
 Ενέκρινε αποφάσεις για κήρυξη πολέμου.
 Ενέκρινε αποφάσεις υπογραφείς διεθνών συμβάσεων και συνθηκών.
 Ψήφιζε νέους νόμους και ερμήνευε παλιούς.
 Δίκαζε τις υποθέσεις των ευγενών.

Δημήτρης Παύλου
35
 ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΛΗ → αποτελείτο από ένορκους που διορίζονταν από το βασιλιά

Αρμοδιότητες

 Δίκαζε υποθέσεις αστών – λαού.

 Δίκαζε διαφορές αστών – ευγενών.

 Ασσίζες («κανονισμός των ευγενών υπηκόων») καθόριζαν τα δικαιώματα και

τις υποχρεώσεις των μελών της άρχουσας τάξης. Οι νόμοι αυτοί ήταν
διατυπωμένης στη γαλλική γλώσσα και δεν υπήρχε ανάγκη να μεταφραστούν
γιατί αφορούσαν την άρχουσα τάξη που αποτελείτο από ξένους.

 Ασσίζες της Χαμηλής Αυλής Σ΄ αυτές στηρίζονταν οι αποφάσεις της χαμηλής

αυλής . Οι νόμοι αυτοί γράφτηκαν στα Ιεροσόλυμα και προσαρμόστηκαν στα
τοπικά έθιμα και στο βυζαντινό δίκαιο που ίσχυε πριν στην Κύπρο.
Μεταφράστηκαν στην κυπριακή διάλεκτο γιατί αφορούσαν κυρίως τους
Κύπριους.

2. ΚΟΙΝΩΝΙΑ (σελ. 82 - 83)

Στο κοινωνικοοικονομικό καθεστώς που θεμελιώθηκε στην Κύπρο διαμορφώθηκαν

οι πιο κάτω κοινωνικές τάξεις

 Η τάξη των φεουδαρχών Σ΄ αυτήν άνηκαν οι ευγενείς, ο λατινικός κλήρος και

τα μοναρχικά τάγματα. Ήταν μια άρχουσα τάξη που είχε μεγάλες εκτάσεις γης.
Οι ευγενείς ήταν αργόσχολοι επαγγελματίες πολέμου που εξανάγκαζαν σε
εργασία τον πληθυσμό και οικειοποιούνταν μεγάλο μέρος της παραγωγής τους.
Ζούσαν με στη χλιδή και την καλοπέραση.

 Η τάξη των αστών Σ΄ αυτήν άνηκαν οι κάτοικοι των πόλεων, δηλ. βιοτέχνες,
τεχνίτες, έμποροι, στρατιωτικοί, πολιτικοί, υπάλληλοι, γιατροί, δικηγόροι.
Αρχικά στην τάξη αυτή ήταν ενταγμένοι μόνο ξένοι, αλλά αργότερα εντάχθηκαν
και Κύπριοι. Αποτελούσαν την αριστοκρατία του χρήματος.

 Η τάξη των παροίκων Αποτελούσαν τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού

πληθυσμού. Άνηκαν στο φέουδο και η ιδιότητά τους μεταβιβαζόταν και στους
απογόνους τους. Οι φεουδάρχες τους παραχωρούσαν γη για να την
καλλιεργήσουν και να δίνουν το 1/3 της παραγωγής τους σ’ αυτούς. Πλήρωναν
ετήσιο κεφαλικό φόρο και πρόσφεραν αγγαρεία (υποχρεωτική δωρεάν εργασία
στα κτήματα των φεουδαρχών). Πολλές φορές οι φεουδάρχες τους
κακομεταχειρίζονταν.

Δημήτρης Παύλου
36
 Η τάξη των περπυριαρίων Προέρχονταν από δουλοπάροικους που απέκτησαν
την ελευθερία τους πληρώνοντας ετήσιο φόρο 15 υπέρπυρα (χρυσά βυζαντινά
νομίσματα). Οι περπυριάριοι ήταν ελεύθεροι αλλά τα κτήματα τους είχαν τις
ίδιες επιβαρύνσεις με τους παροίκους. Προς το τέλος της Φραγκοκρατίας η τάξη
τους σχεδόν χάθηκε γιατί εξαγόρασαν την πλήρη ελευθερία τους.

 Η τάξη των φραγκομάτων Αποτελείτο από πάροικους που είχαν

απελευθερωθεί ή περπυριάριους που είχαν απαλλαγεί από το φόρο υποτελείας.
Διατήρησαν την ελευθερία τους πληρώνοντας το 1/10 της παραγωγής τους.

3. ΣΥΚΡΟΥΣΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ - ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (σελ. 84 - 85)

Στόχοι της Λατινικής Εκκλησίας

Οι Φράγκοι όταν κατέλαβαν την Κύπρο εγκατέστησαν στο νησί τη Λατινική

Εκκλησία. Αμέσως έλαβαν μέτρα εναντίον της Ορθόδοξης Εκκλησίας που στόχο
είχαν

α) την αποδυνάμωσή της,

β) την κατάργηση του αυτοκέφαλου της
γ) και την υποδούλωση και αφομοίωσή της.

Μέτρα εναντίον της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Σε σύνοδο της Λατινικής Εκκλησίας το 1220 μ.Χ. που έγινε στη Λεμεσό αποφα-
σίστηκε

 Η αφαίρεση του δικαιώματος της συγκέντρωσης του φόρου της δεκάτης από τον
ορθόδοξο κλήρο και την παραχώρηση του στο λατινικό.
 Οι νεοεκλεγόμενοι ορθόδοξοι κληρικοί να δίνουν όρκο πίστης και υποταγής στο
Λατίνο επίσκοπο της περιφέρειας.
 Οι ορθόδοξοι κληρικοί για τις μετακινήσεις τους θα έπρεπε να παίρνουν άδεια
από το φεουδάρχη.

Νέα σύνοδος πραγματοποιήθηκε στην Αμμόχωστο το 1222 μ..Χ. στην οποία

αποφασίστηκε

1. Η μείωση του αριθμού των ορθόδοξων επισκοπών από 14 σε 4.

2. Και η μεταφορά των εδρών τους από τις πόλεις στα χωρία.

Με αυτά τα μέτρα οι Λατίνοι πίστευαν ότι α) η Ορθόδοξη Εκκλησία θα βρισκόταν

μακριά από το ποίμνιο της και δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στην αποστολή

Δημήτρης Παύλου
37
της και β) χωρίς την ενθάρρυνση των ηγετών της ο κυπριακός λαός θα
αφομοιωνόταν.

Η προσπάθεια όμως αυτοί δεν πέτυχε γιατί η Κυπριακή Εκκλησία παρά τις
αντιξοότητες αντιστάθηκε με πάθος.

Τρανό παράδειγμα το «μαρτύριο των 13 μοναχών της Καντάρας» Αρνήθηκαν να

δεχτούν την λατινική διδασκαλία περί αζύμων. Αφού φυλακίστηκαν και για 3 χρόνια
υποβλήθηκαν σε φρικτά βασανηστήρια, καταδικάστηκαν και κάηκαν ζωντανοί ως
αιρετικοί (1231 μ.Χ.).

«Διάταξιν Κυπρίαν» ή «Βούλλα Κυπρίαν» (1260 μ.Χ.) Την εξέδωσε ο Πάπας

Αλέξανδρος ο Δ΄, όπου επαναβεβαίωσε της αποφάσεις των συνόδων της Λεμεσού
και της Αμμοχώστου. Επιπλέον προνοούσε την κατάργηση του ορθόδοξου
αρχιεπισκοπικού αξιώματος και την αναγνώριση ενός μόνου λατινικού επισκόπου.

Ελένη Παλαιολόγου ακολούθησε φιλελληνική και ορθόδοξη πολιτική

 Τοποθέτησε σε ανώτατα αξιώματα Έλληνες.

 Συμπαραστάθηκε σε πρόσφυγες που ήρθαν από την Κων/πολη μετά την άλωση
της (29 Μάιου 1453).
 Κατάργησε τη Βούλα του Πάπα.
 Ενίσχυσε οικονομικά την ορθόδοξη εκκλησία.

4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (σελ. 86 - 87)

 Οικονομία - προνόμια Το εμπόριο βρίσκεται στα χέρια των Γενουατών και των
Βενετών → ανάπτυξη οικονομίας

Οι Φράγκοι βασιλιάδες παραχωρούν προνόμια στους ξένους έμπορους → Στόχος

α) η ενίσχυση της οικονομίας του κράτους και β) η εξασφάλιση συμμάχων σε
περίπτωση εχθρικής εισβολής ή εμφύλια διαμάχης.

Το σημαντικότερο προνόμιο που τους παραχώρησαν ήταν

 η απαλλαγή από τους τελωνειακούς δασμούς.

 Αμμόχωστος Γίνεται πόλος έλξης για πολλούς ξένους έμπορους λόγω της
παραχώρησης προνομίων.

Δημήτρης Παύλου
38
Συνέπειες από την παραχώρηση των προνομίων

 Αποδυνάμωση της κρατικής εξουσίας.

 Αποτέλεσαν την αιτία α) για την απώλεια της Αμμοχώστου
β) για την βαθμιαία ενίσχυση των Βενετών
γ) και για την κατάλυση της Φραγκοκρατίας

 Κατάληψη της Αμμοχώστου από τους Γενουάτες

Κατά την επίσκεψη του Πέτρου Β΄ στην Αμμόχωστο, οι Βενετοί και οι Γενουάτες
βρίσκονταν σε ανταγωνισμό. Οι Βενετοί διεκδικούσαν ένα προνόμιο (να κρατούν
κατά την πομπή της σκέψης το δεξιό χαλινάρι του αλόγου του βασιλιά) το οποίο
παραδοσιακά κατείχαν οι Γενουάτες. Ακολούθησαν έπειτα ταραχές στην πόλη και
αποστολή ναυτικής δύναμης από τη Γένουα προκειμένου να καταλάβει την
Αμμόχωστο και άλλες πόλεις της Κύπρου στην συνέχεια.

Συνέπειες από την κατάληψη της Αμμοχώστου από τους Γενουάτες

 Οι κάτοικοι της Αμμοχώστου καταστράφηκαν οικονομικά από τις λεηλασίες.

 Οι ξένοι έμποροι εγκαταλείπουν την Αμμόχωστο γιατί οι Γενουάτες επιδίωξαν το
μονοπώλιο στο εμπόριο.
 Οι Γενουάτες α) απαίτησαν βαρύτατες αποζημιώσεις
β) ζήτησαν τα τελωνειακά έσοδα της Αμμοχώστου
γ) και τη στρατιωτική δύναμη ρου λιμανιού της.

 Το τέλος της Φραγκοκρατίας Η Κύπρος πέφτει στα χέρια της Βενετίας όταν ο
Ιάκωβος Β΄ παντρεύτηκε την Βενετή Αικατερίνη Κορνάρο. Μετά το θάνατό του, η
βασίλισσα παραχώρησε το βασίλειο της στη Βενετία με αντάλλαγμα ισόβια
σύνταξη.

5. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ (σελ. 88 - 89)

Η ελληνική παιδεία αυτή την περίοδο παραμελείται εξαιτίας

 της οικονομικής εξαθλίωσης

 και της καταπίεσης του ντόπιου πληθυσμό.

Ορισμός Χρονογραφιών Είναι κείμενα γραμμένα σε απλή γλώσσα που σκοπό

έχουν να διδάξουν και να ψυχαγωγήσουν. Σκοπό δεν έχουν να αποκαλύψουν
την ιστορική αλήθεια.

Δημήτρης Παύλου
39
Σημαντικοί χρονογράφοι της περιόδου

1. Λεόντιος Μαχαιράς (η διήγηση του αρχίζει από τα χρόνια του Μ.

Κωνσταντίνου μέχρι το 1456)
2. Γεώργιος Βουστρώνιος (η διήγηση του καλύπτει την περίοδο 1456 - 81)

Η σημασία των Χρονικών

 Αποτελούν σημαντικές ιστορικές πηγές για την περίοδο της Φραγκοκρατίας.

 Αποτελούν τα αρχαιότερα μνημεία της δημοτικής πεζογραφίας ολόκληρης της
νεοελληνικής γραμματολογίας.

6. ΤΕΧΝΗ (σελ. 90 - 91)

Αυτή την περίοδο εμφανίζονται τρεις κυρίως ρυθμοί

1. Γοτθικός ρυθμός
- Αποτελεί δείγμα της Ανατολής.
- Δείγματα ναών Αγίας Σοφίας στη Λευκωσία, Αγίου Νικολάου στη Λευκωσία
κ.ά.

2. Βυζαντινός ρυθμός
- Μικροί ναοί στους οποίους κυριαρχεί ο μονόκλιτος τρούλος.
- Δείγματα ναών Αγίου Δημητρίου στο Δάλι, Τιμίου Σταυρού στο Παλέντρι,
Παναγίας στο Παραλίμνι

3. Φραγκοβυζαντινός ρυθμός
- Συνδυάζει γοτθικά (οξυκόρυφα τόξα) και βυζαντινά στοιχεία (τρούλος).
- Δείγμα ναού Αγίου Γεωργίου των Ελληνικών στην Αμμόχωστο

«Ξυλόστεγος ναός» Συναντάτε σε περιοχές του Τριόδους. Είναι κτισμένος με το

πέτρωμα της περιοχής και έχει ξύλινη στέγη καλυμμένη με κεραμίδια. Η στέγη είναι
αμφικλινή για να πέφτουν οι βροχές και τα χιόνια. Ο αρχαιότερος ξυλόστεγος ναός
είναι της Παναγίας του Μουτουλά.

Οχυρώσεις Οι Φράγκοι ανακαίνησν, επέκτειναν και ενδυνάμωσαν τα κάστρα του

Αγίου Ιλαρίωνα, του Βουφαβέντο και της Καντάρας. Στις πόλεις έκτισαν τείχη
ενισχυμένα με πύργους (Λευκωσία, Αμμόχωστο, Κερύνεια). Σημαντικό είναι το
κάστρο του Κολοσσίου.

Δημήτρης Παύλου
40
ΚΕΦ. 4 Νεότερη Ιστορία [Βενετοκρατία]
1. Η ΚΥΠΡΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΙΑΣ (σελ. 94 - 95)]

Οι Βενετοί με την κατοχή του νησιού

 Ελέγχουν το εμπόριο στην Ανατολική Μεσόγειο.

 Διοικούν και ανεφοδιάζουν ελεύθερα τα πλοία τους.
 Εκμεταλλεύονται τους πόρους του νησιού.

Η Κύπρος αποτέλεσε γι΄ αυτούς σπουδαιότατη εμπορική και στρατιωτική βάση.

Διοίκηση

 Εκτελεστική εξουσία Την ασκούσε ένας τοποτηρητής μαζί με δύο συμβούλους.

 Σημαντικός αξιωματούχος Καπιτάνος της Αμμοχώστου (αναλάμβανε την
αρχηγία του στρατού σε περίπτωση πολέμου), ο οποίος διοριζόταν από το
Μεγάλο Συμβούλιο της Βενετίας, που είχε και τη νομοθετική εξουσία.
 Κύριο μέλημα του Καπιτάνου ήταν
α) η διασφάλιση των συμφερόντων της Βενετίας
β) και η εκμετάλλευση των πόρων του νησιού.

Κοινωνία Ήταν χωρισμένη σε τάξεις σύμφωνα με το φεουδαρχικό σύστημα και οι

ευγενείς ήταν κυρίως Γάλλοι και Βενετοί.

Οχυρώσεις

Επειδή η τούρκικη απειλή για κατάληψη της Κύπρου ήταν έντονη κατά τη διάρκεια
της Βενετοκρατίας, οι Βενετοί φρόντισαν ιδιαίτερα για την οχύρωση της Κύπρου.
Συγκεκριμένα

 Αχρήστευσαν τα φρούρια της οροσειράς του Πενταδακτύλου.

 Έδωσαν σημασία στα οχυρωματικά έργα των πόλεων προσαρμόζοντάς τα στις
νέες αμυντικές ανάγκες που υπαγόρευε η χρησιμοποίηση του πυροβολικού.
 Ενίσχυσαν το φρούριο της Κερύνειας και οχύρωσαν πολύ καλά την Αμμόχωστο
και τη Λευκωσία.

Τα τείχη της Αμμοχώστου

 Ήταν ενισχυμένα με προμαχώνες και περιβάλλονταν από τάφρο γεμάτη

θαλάσσιο νερό.

Τα τείχη της Λευκωσίας

 Οι Βενετοί κατεδάφισαν τα τείχη των Λουζινιανών και κτίζουν νέα.

Δημήτρης Παύλου
41
 Είχαν μικρότερη περίμετρο για να απέχουν από τα γύρω υψώματα, ώστε να μην
μπορεί ο εχθρός να τοποθετήσει το πυροβολικό του.
 Η είσοδος της πόλης γινόταν από τρεις εισόδους
1. Την πύλη της Κερύνειας,
2. την πύλη της Αμμοχώστου
3. και την πύλη της Πάφου.
 Είχαν 11 προμαχώνες στους οποίους δόθηκαν τα ονόματα των ευγενών που
χρηματοδότησαν την ανέγερσή του.
 Οι Βενετοί άνοιξαν τεχνητή κοίτη στον ποταμό Πεδιαίο που διέσχιζε τη
Λευκωσία και διοχέτευσαν τα νερά του έξω από την πόλη.

2. Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ (σελ. 96 - 97)

Μόλις έγινε σουλτάνος ο Σελίμ Β΄ ανέθεσε στο Λαλά Μουσταφά και τον Πιαλή
Πασά να ετοιμάσουν εκστρατεία εναντίον της Κύπρου. Μετά από ετοιμασίες οι
Τούρκοι επιτέθηκαν στο νησί το 1570.

Αποβιβάστηκαν στη Λάρνακα, αφού λεηλάτησαν πρώτα την Πάφο και τη Λεμεσό
και στη συνέχεια πολιόρκησαν τη Λευκωσία με 100.000 στρατό.

Η πολιορκία της Λευκωσίας

 Η πολιορκία κράτησε από τις 25 Ιουλίου ως τις 9 Σεπτεμβρίου 1570.

 Την άλωση της πόλης ακολούθησαν σφαγές, λεηλασίες και εξανδραποδισμοί.
 Πλήθος νέοι φορτώθηκαν σε πλοία για να σταλούν στην Κων/πολη ως σκλάβοι
→ μια νέα, η Μαρία Συγκλητική, ανατίναξε το πλοίο που θα τους μετέφερε στην
Κων/πολη βάζοντας φωτιά στην πυριτιδαποθήκη.

Μετά την κατάληψη της Λευκωσίας παραδόθηκε το φρούριο της Κερύνειας χωρίς
αντίσταση.

Η πολιορκία της Αμμοχώστου

 Την ευθύνη για την άμυνα της πόλης είχε ο καπιτάνος της Αμμοχώστου
Μαρκαντώνιος Βραγαδίνος με 7.000 άντρες (οι 3.000 ήταν Έλληνες)
 Ο στρατός των Τούρκων ανερχόταν σε 250.000.
 Μετά από 11 μήνες πολιορκίας και αφού εξαντλήθηκαν τα τρόφιμα και τα
πολεμοφόδια, οι υπερασπιστές της πόλης υπέγραψαν συμφωνία για να
παραδοθούν, η οποία προέβλεπε α) την μεταφορά των Βενετών στην Κρήτη
και β) την παραμονή των Ελλήνων στην πόλη τους.
 Οι Τούρκοι όμως δεν τήρησαν τους όρους της συμφωνίας εφόσον
α) σκότωσαν αξιωματούχους και στρατιώτες και β) και λεηλάτησαν την
Αμμόχωστο εκδιώκοντας τους Έλληνες κατοίκους της (όσοι Έλληνες γλίτωσαν
εγκαταστάθηκαν έξω από τα τείχη της πόλης στα Βαρώσια).

Δημήτρης Παύλου
42
ΚΕΦ. 4 Νεότερη Ιστορία [Τουρκοκρατία]
1. ΚΟΙΝΩΝΙΑ – ΔΙΟΙΚΗΣΗ – ΕΚΚΛΗΣΙΑ (σελ. 98 - 101)

Εισαγωγή Η περίοδος της Τουρκοκρατίας στην Κύπρο αρχίζει με την κατάληψη της
Αμμοχώστου το 1571 μ.Χ. Τα προνόμια της εκκλησίας, η αυτοδιοίκηση των
κοινοτήτων καθώς και ο θεσμός του δραγουμάνου, Βοήθησαν τον ελληνισμό της
Κύπρου να επιβιώσει όταν το 1821 ξέσπασε η ελληνική επανάσταση → η Κύπρος
βοήθα ηθικά και υλικά.

Κοινωνία

 Οι Τούρκοι απαγόρευσαν την παρουσία Καθολικών στο νησί και κατάργησαν τις
κοινωνικές τάξεις που υπήρχαν από την εποχή της Φραγκοκρατίας.
 Αρκετοί Καθολικοί και Ορθόδοξοι εξαναγκάστηκαν να εξισλαμιστούν.

Δημιουργία τουρκοκυπριακής κοινότητας

 Μετά το 1571 οι Τούρκοι εγκατέστησαν στο νησί μικρό αριθμό Τούρκων

στρατιωτών και εποίκων από την Μ. Ασία. Αυτοί αποτέλεσαν τον πυρήνα της
τουρκοκυπριακής κοινότητας.
 Ο αριθμός των Τουρκοκυπρίων αυξήθηκε σταδιακά όταν εντάχθηκαν σε αυτούς
και εξισλαμισμένοι Χριστιανοί της Κύπρου.

«Λινοπάμπακοι» Ονομάστηκαν οι κρυπτοχριστιανοί της Κύπρου. Εξισλαμίστηκαν

επιφανειακά και περίμεναν τις κατάλληλες συνθήκες για να επανέλθουν στον
Χριστιανισμό.

Διοίκηση

 Το νησί διοικούσε ένας Τούρκος διοικητής και τέσσερις αγάδες.

 Το νησί διαιρείται σε τέσσερεις επαρχίες και αργότερα σε έξι.
 Ο διοικητής της επαρχίας ήταν ο καδής και από τον 19ο αι. ο καΪμακάμης.
 Οι επαρχίες υποδιαιρέθηκαν σε διαμερίσματα που λέγονταν κατηλίκια και
αργότερα ναχιέδες.

Τοπική αυτοδιοίκηση

 Κάθε κοινότητα είχε ένα τοπικό συμβούλιο με επικεφαλή το μουχτάρη που είχε
ως καθήκον την συλλογή των φόρων από τους κατοίκους της κοινότητας.
 Πολλοί πρόκριτοι της Κύπρου είχαν ιδιαίτερα προνόμια με φερμάνι του
σουλτάνου.
 Την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας ιδρύθηκαν και τα πρώτα δημαρχεία
στις πόλεις.

Δημήτρης Παύλου
43
Δείνα Κυπρίων υπόδουλων κατά την περίοδο αυτή

 Ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν βαριά φορολογία, όπως το φόρο της

δεκάτης και τον κεφαλικό φόρο.
 Ήταν εκτεθειμένοι στην αυθαιρεσία και την απληστία των Τουρκοκύπριων
πασάδων.
 Η προσωπική τους τιμή, ασφάλεια και αξιοπρέπεια βρισκόταν στην απόλυτη
δικαιοδοσία των Τούρκων.

Ωστόσο, τα φερμάνια που εκδίδονταν κατά καιρούς, η τοπική αυτοδιοίκηση και η

εκκλησιά πολύ λίγο ήταν σε θέση να προστατεύσουν τον υπόδουλο ελληνισμό της
Κύπρου.

Θεσμός της δραγομανίας

 Έφτασε σε μεγάλη ακμή τον 18ο αι. και τις αρχές του 19ο αι, όμως καταργήθηκε
μετά τα γεγονότα του 1821.
 Ο δραγουμάνος ήταν ο σύνδεσμος των Ελλήνων κατοίκους με τους Τούρκους
κατακτητές.

Βασικά καθήκοντα δραγουμάνου ήταν

1. Η καταγγελία των αυθαιρεσιών του Τούρκου πασά στον Τούρκο σουλτάνο

που γίνονταν στο νησί, εφόσον αντιπροσώπευε τους Έλληνες.
2. Η καταγραφή της περιουσίας των Ελλήνων κάτοικων.
3. Η κατανομή των φόρων και η είσπραξη τους από τους Χριστιανούς.

Ο σημαντικότερος δραγουμάνος της Κύπρου υπήρξε

 ο Χατζηγιωργάκης Κορσέσιος, ο οποίος είχε μεγάλη οικονομική ευρωστία και

απέκτησε αξιόλογη πολιτική δύναμη.

Το έργο του Χατζηγιωργάκη Κορσέσιου υπήρξε πολύ σημαντικό εφόσον

1. Κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για ν΄ ανακουφίσει τον υπόδουλο

ελληνισμό της Κύπρου.
2. Έκτισε 3 εκκλησίες και έκανε πολλές δωρεές σε πολλές άλλες.
3. Δώρισε μεγάλο ποσό των χρημάτων του για την συντήρησης του
Ελληνομουσείου.
4. Διέθεσε μεγάλο μέρος από την περιουσία του για την προστασία των
Ορθόδοξων Χριστιανών.

Το τέλος του Χατζηγιωργάκη Κορσέσιου Αποκεφαλίστηκε στην Κωνσταντινούπολη

από τους αντιπάλους του.

Δημήτρης Παύλου
44
Εκκλησία Κατά την Τουρκοκρατία η Ορθόδοξη Εκκλησία

 Αναγνώρισε το Αυτοκέφαλο της Κύπρου.

 Αναγνώρισε το δικαίωμα εκλογής του Αρχιεπίσκοπου.
 Παραχώρησε προνόμια στην ορθόδοξη εκκλησία (θρησκευτικα, πολιτικά και
διοικητικά)
 Αποκατέστησε τα βασικά της δικαιώματα.

Τα προνόμια αυτά ήταν

1. Αναλάμβανε να κατανέμει και να εισπράττει τους φόρους από τους

χριστιανούς, προστατεύοντας έτσι την τιμή και την περιουσία των
υπόδουλων.
2. Οι επίσκοποι αποκτούν και δικαστική εξουσία σε περιπτώσεις διενέξεων
ανάμεσα στους Έλληνες χριστιανούς.

Έτσι η εκκλησία της Κύπρου αποκτά εθναρχικό ρόλο και ο αρχιεπίσκοπος γινόταν
εθνάρχης, δηλ. αρχηγός της χριστιανικής θρησκείας αλλά και του ελληνισμού της
Κύπρου.

Η προσφορά της εκκλησίας της Κύπρου στην εκπαίδευση ήταν μεγάλη εφόσον

 Τα λίγα σχολεία που λειτουργούσαν μέσα στο σκοτάδι της Τουρκοκρατίας,

ιδρύθηκαν και συντηρήθηκαν από την εκκλησία.
 Η εκκλησία της Κύπρου κατόρθωσε να συντηρήσει την θρησκεία και την εθνική
ταυτότητα, κρατώντας τους πιστούς συσπειρωμένους στην ορθοδοξία και
ταυτόχρονα στον και στον ελληνισμό.

Εξεγέρσεις των Κυπρίων Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ξέσπασαν διάφορες

εξεγέρσεις που κατέληξαν σε σφαγές, εξισλαμισμούς και διωγμούς των Ελλήνων
κατοίκων της Κύπρου.

2. ΤΟ 1821 ΚΑΙ Η ΚΥΠΡΟΣ (σελ. 102 - 105)

Φιλική Εταιρεία Μέλη της φιλικής εταιρείας που προετοίμαζαν την επανάσταση
εναντίον των Τούρκων υπήρξαν και στην Κύπρο π.χ Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός

Δημήτρης Παύλου
45
Η Κύπρος δεν επαναστάτησε εναντίων των Τούρκων γιατί

1. Βρισκόταν κοντά στα τούρκικα παράλια και σε μεγάλη απόσταση από την
Ελλάδα.
2. Δεν διέθετε ναυτικό.
Έτσι αποφασίστηκε να προσφέρει μόνο οικονομική βοήθεια.

Αφοπλισμός - προγραφές

 Όταν ξέσπασε η ελληνική επανάσταση διατάχθηκε και στην Κύπρο ο αφο-

πλισμός των κατοίκων της.
 Ο Τούρκος διοικητής Κουτσιούκ Μεχμέτ ζήτησε στρατιωτικές ενισχύσεις για να
αποτρέψει πιθανές επαναστατικές ενέργειες.
 Ζήτησε να εγκριθεί η απόφασή του να εκτελέσει 486 πρόκριτους και ανώτερους
κληρικούς με το πρόσχημα ότι έτσι θα σταματούσε την μελλοντικέ εξέγερση των
Κυπρίων.

9η Ιουλίου 1821

 Άρχισε η σύλληψη και η εκτέλεση επισκόπων και προκρίτων από ολόκληρη την
Κύπρο.
 Πρώτα θύματα υπήρξαν ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και τρεις Μητροπολίτες
 Τη θανάτωση των προκρίτων ακολούθησε δήμευση της περιουσία τους →
μεγάλο μέρος της εκκλησιαστής περιουσίας έπεσε τα χέρια των Τούρκων
 Ελάχιστοι από τους καταλόγους απογραφών κατάφεραν να δραπετεύσουν στο
εξωτερικό με τη βοήθεια ξένων πρεσβειών της Λάρνακας.

Η συμβολή των Κυπρίων στην Ελληνική Επανάσταση

Οι Κύπριοι βοήθησαν ηθικά και υλικά στη διεξαγωγή του αγώνα

 Συγκέντρωσαν τρόφιμα και χρήματα τα οποία απέστειλαν στην Ελλάδα.

 Πολλοί Κύπριοι κατατάγηκαν στις τάξεις των αγωνιστών της ελληνικής
επανάστασης και πήραν μέρος σε πολλές μάχες.

Η ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους (1830) δημιούργησε συναισθήματα χα-

ράς αλλά και πίκρας στους Κυπρίους

 Χαρά γιατί ιδρύθηκε ανεξάρτητο κράτος

 Πίκρα γιατί σ΄ αυτό δεν συμπεριλαμβανόταν και η Κύπρος.

Δημήτρης Παύλου
46
3. Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ (σελ. 106 - 107)

Κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας και συγκεκριμένα από υο 1833
ξέσπασαν στο νησί τρεις εξεγέρσεις

 Στην πρώτη εξέγερση επικεφαλής ήταν ο Νικόλαος Θησέας και έγινε στην
περιοχή της Λάρνακας.
 Η δεύτερη εξέγερση έγινε στην Πάφο από τους Τούρκους και Έλληνες, υπό την
ηγεσία του Γκιαούρ Ιμάμη.
 Η τρίτη εξέγερση έγινε στην Καρπασία υπό την ηγεσία του καλόγερου
Ιωαννίκιου.

Και οι τρεις εξεγέρσεις απέτυχαν και καταπνίγηκαν στο αίμα

Μεταρρυθμίσεις Στα μέσα του 19ου αι. με το Διάταγμα Χατι Χουμαγιούν ο σου-
λτάνος πιεσμένος από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις αναγκάστηκε να παραχωρήσει
δικαιώματα στους χριστιανούς υπηκόους της . Συγκεκριμένα

 Υποσχέθηκε τον σεβασμό της ζωής, της τιμής και της περιουσίας των υπηκόων
του.
 Και επέτρεψε στους Έλληνες να κτυπόυν τις καμπάνες των εκκλησιών τους, τις
Κυριακές και στις γιορτές.

Μέσα στα πλαίσια αυτών των μεταρρυθμίσεων έδωσε στους Έλληνες της Κύπρου το
δικαίωμα κάποιας εκπροσώπησης στη διοίκηση.

«Διβάνι» = Διοικητικό συμβόλαιο της Κύπρου

Αποτελείτο από

 Πρόεδρο Τούρκο,
 τον καδή,
 τον αρχιεπίσκοπο
 Και έξι εκλεγμένα μέλη (τρεις Έλληνες και τρεις Τούρκους)

Οικονομική και κοινωνική κατάσταση

 Συνεχίζει η οικονομική ανάπτυξη με την παράλληλη άνθηση του εμπορίου και

της βιοτεχνίας.

Δημήτρης Παύλου
47
 Άμεση συνέπεια Ήταν η δημιουργία της αστικής τάξης, από την οποία
προήλθαν άνθρωποι των γραμμάτων.
 Η πνευματική ανάπτυξη ακολούθησε την οικονομικά και κοινωνική άνθηση.

Η μετάβαση της εξουσίας στους Άγγλους Λόγω της διάνοιξης της Διώρυγας του
Σουέζ το 1869, η Κύπρος αποκτούσε καταλυτική σημασία για τους Άγγλους γιατί θα
έλεγχαν το θαλάσσιο δρόμο προς τις Ινδίες. Για το λόγο αυτό πραγματοποιείται το
Συνέδριο του Βερολίνο το 1878, όπου η Κύπρος παραχωρείται στην Αγγλία από
την Τουρκία με βάση μυστικής συμφωνίας. Η συμφωνία αυτή όριζε την Κύπρο
αντικείμενο «νομής και κατοχής» για την Αγγλία.

Δημήτρης Παύλου
48
ΚΕΦ. 4 Νεότερη Ιστορία [Αγγλοκρατία]
1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΔΙΟΙΚΗΣΗ (σελ. 108 - 109)

Η παραχώρηση της Κύπρου από την Τουρκία στην Αγγλία, με βάση τη μυστική
συμφωνία του 1878 δημιούργησε χαρά στους Κυπρίους, γιατί είχαν την ελπίδα ότι η
Αγγλία θα παραχωρούσε την Κύπρο στην Ελλάδα όπως είχε πράξει με τα Επτάνησα
(1864).

Οικονομία Δεν βελτιώθηκε, εφόσον με την έλευση τους στο νησί επέβαλαν στους
Κύπριους βαριά φορολογία ώστε να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους που
είχαν απέ-ναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, σύμφωνα με την συμφωνία του
1878. Δυσφορία Κυπρίων. Γι΄ αυτό η εκκλησία ανέλαβε να μεταφέρει στην
Αγγλία τα αιτήματα του λαού. Το 1889 κυπριακή αντιπροσωπεία με επικεφαλή τον
Αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο πήγε στο Λονδίνο, όμως οι προσπάθειες του δεν
καρποφόρησαν.

Διοίκηση Οι Άγγλοι αναδιοργάνωσαν ριζικά το διοικητικό σύστημα της Κύπρου και

έβαλαν τις βάσεις για μια καλά οργανωμένη δημόσια υπηρεσία.

 Επικεφαλής κυβερνητικής μηχανής Ύπατος Αρμόστης και μια ομάδα με

ανώτερους Άγγλους διοικητικούς υπάλληλους.
 Σε κάθε τμήμα υπήρχε ένας Διευθυντής (π.χ. διευθυντής Παιδείας).
 Τις 6 επαρχίες διοικούσαν Άγγλοι διοικητές.
 Στις πόλεις και κωμοπόλεις οργανώθηκαν δήμοι, οι δήμαρχοι των οποίων
εκλέγονταν από τους δημότες.

Εκσυγχρονισμός δικαστηρίων Εισαγωγή αμερόληπτου νομικού συστήματος και

εδραίωση δικαστικών θεσμών. Έτσι τέθηκαν σε τέρμα οι καταχρήσεις και οι
αυθαιρεσίες των κρατικών οργάνων.

Νομοθετικό συμβούλιο Τα μέλη του νομοθετικού συμβουλίου ήταν 6 Άγγλοι, οι

οποίοι διορίζονταν από τον Άγγλο κυβερνήτη και 12 Κύπριοι (9 Έλληνες και 3
Τούρκοι που εκλέγονταν από Έλληνες και Τούρκους αντίστοιχα). Τα μέλη είχαν να
εκφέρουν γνώμη σε θέματα φορολογίας, η τελική όμως έγκριση θα έπρεπε να δοθεί
από τον Άγγλο κυβερνήτη που είχε το δικαίωμα αρνησικυρίας (VETO).

Η σύνθεση του νομοθετικού συμβουλίου δεν επέτρεπε στην πλειοψηφία των

Ελλήνων κατοίκων να ασκήσουν οποιαδήποτε επιρροή στη διοίκηση του νησιού
δεν ήταν δημοκρατικός θεσμός → θα τα καταργηθεί το 1931 (Οκτωβριανά)

Δημήτρης Παύλου
49
2. ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ (σελ. 110 - 112)

Η σταδιακή παραχώρηση της Κύπρου στην Αγγλία

 1878 Η Κύπρος παραχωρείται από την Τουρκία στην Αγγλία, με βάση την
μυστική συνθήκη αμυντικής συμφωνίας που υπογράφτηκε μεταξύ των δυο
χωρών στα παρασκήνια του συνεδρίου του Βερολίνου. Η συμφωνία αυτή όριε
την Κύπρο αντικείμενο «νομή και κατοχή» από την Αγγλία.
 1914 Η Κύπρος προσαρτάται από την Αγγλία ως αντίδραση για την είσοδο της
Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων (ή
Τριπλή Συμμαχία = Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Ιταλία)
 1915 Η Αγγλία προσφέρει την Κύπρο στην Ελλάδα για να βγει από την
ουδετερότητα και να εισέλθει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της
Τριπλής Συνεννόησης (ή Ανταντ = Αγγλία, Γαλλία). Η αγγλική αυτή προσφορά
απορρίφθηκε από την ελληνική κυβέρνηση.
 1925 Η Κύπρος ανακηρύσσεται βρετανική αποικία μετά την υπογραφή της
συνθήκης της Λωζάννης (1923) κατά την οποία η Τουρκία παραιτήθηκε από τα
δικαιώματα της στην Κύπρο.

Οκτωβριανά (1931) = Η εξέγερση των Κυπρίων εναντίων της αγγλικής αποικιακής

κυβέρνησης

Αφορμή

Οι τελωνειακοί δασμοί που είχε επιβάλει ο Άγγλος κυβερνήτης Ρόναλντ Στρος και
τους οποίους είχε καταργήσει κατά πλειοψηφία το νομοθετικό συμβούλιο.

Αίτια

1. Η οικονομική εξαθλίωση της αγροτικής και εργατικής τάξης.

2. Η πολιτική που ακλουθούσε του ο άγγλος κυβερνήτης (δημιουργία και
καλλιέργεια κυπριακής συνείδησης μέσω της παιδείας)
3. Η απογοήτευση των Ελληνοκυπρίων από την απόρριψη του ενωτικού
αιτήματος εκ μέρους της εργατική αγγλικής κυβέρνησης αλλά και των
προηγούμενων κυβερνήσεων.

Γεγονότα

1. Οι Ελληνοκύπριοι βουλευτές με επικεφαλή το μητροπολίτη Κιτίου Νικόδημο

Μυλωνα παραιτήθηκαν από το νομοθετικό συμβούλιο και κάλεσαν το
κυπριακό λαό σε ανυπακοή προς στους κατακτητές.
2. Πλήθος λαού με επικεφαλή των Κυκκώτη κατευθύνεται προς το κυβερνείο
για διαδήλωση και να παραχωρήσει σύνταγμα στον Άγγλο κυβερνήτη.
3. Ο κυβερνήτης αρνείται να συναντήσει την αντιπροσωπεία.

Δημήτρης Παύλου
50
 4. Το πλήθος λιθοβολεί το κυβερνείο και στη συνέχεια το πυρπολεί.

Συνέπειες

 Επιβολή πρόσημου προς τον κυπριακό λαό για «εκτεταμένες ζημίες» σε

κυβερνητικές εγκαταστάσεις και είσπραξη από αυτόν 35.000 λίρες.
 Συλλήψεις, φυλακίσεις, εξορίες.
 Δεκαπέντε (15) νεκροί και εξήντα (60) τραυματίες (Ονούφριος Κληρίδης,
πρωτομάρτυρας της κυπριακής ελευθερίας).
 Εγκαθίδρυση 10χρονης δικτατορίας και ταυτόχρονη εφαρμογή της πολίτικης του
αφελληνισμού. Η χειρότερη περίοδο ήταν η «Παλμενοκρατία» δηλ. η περίοδος
διακυβέρνησης του Πάλμερ. Κατά την περίοδο αυτή οι Άγγλοι προσπαθούν με
διάφορα μέσα να τους αφελληνίσουν όπως απαγόρευση της ανάκρουσης του
εθνικού ύμνου, έπαρσης της ελληνικής σημαίας και ανάρτηση των εικόνων των
αγωνιστών του 1821. Κυρίως έγινε προσπάθεια αφελληνισμού μέσω της
εκπαίδευσης.

Δημοψήφισμα 1950 Το δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της ένωση της Κύπρου με την
Ελλάδα, το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 1950 υπό την ηγεσία του
Εθνάρχη Μακάριου Β΄. Αν και το 95,7% των Ελληνοκυπρίων ψήφισε υπέρ της
ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα (σε αυτό έλαβαν μέρος και μερικοί Αρμένιοι και
Τουρκοκύπριοι) ουσιαστικά το δημοψήφισμα δεν είχε κανένα χειροπιαστό
αποτέλεσμα.

3. Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ 1955 -59 (σελ. 112 - 113)

Μετά από ανεπιτυχείς προσφυγές στον ΟΗΕ με το αίτημα της αυτοδιάθεσης για τον
κυπριακό λαό, η κυπριακή ηγεσία πήρε την απόφαση να καταφύγει σε ένοπλο
αγώνα.

Η μυστική οργάνωση ΕΟΚΑ υπό την ηγεσία του στρατηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή
ανέλαβα τον αγώνα για την ελευθερία της Κύπρου.

Αντιδράσεις εξαιτίας της έκρηξης του αγώνα

Εκ μέρους των Άγγλων Εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων

 Προσωποκρατήσεις χιλιάδων  Ένταξή τους στις δυνάμεις

πολιτών σε κρατητήρια.
 Επικηρύξεις αγωνιστών.
 Εξονυχιστικές έρευνες.
 Φρικτά βασανιστήρια.
 Κατοίκων περιορισμοί (κέφιου).
 Συλλήψεις, φυλακίσεις.
 Απαγχονισμοί .
ασφαλείας του νησιού ως επίκουροι
αστυνομικοί.
 Οργάνωση και κινητοποίηση της
μυστικής Οργάνωσης ΤΜΤ (πρώην
VOLKAN), η οποία προέβαινε σε
βιαιοπραγίες εναντίον των
Ελληνοκυπρίων

Δημήτρης Παύλου
51
Πολιτικές εξελίξεις

Μόλις άρχισε ο ένοπλος αγώνας του 19955 – 59, η Αγγλία κάλεσε την Ελλάδα και
την Τουρκία σε τριμερή διάσκεψη για να συζητήσουν το θέμα. Η διάσκεψη κατέ-
λεξε σε αποτυχία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι κλήθηκε και η Τουρκία ως ισό-
τιμος συνομιλητής για το Κυπριακό.

Οι προσπάθειες για εξεύρεσης λύσης συνεχίστηκαν το 1956 με απευθείας

διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον Άγγλο κυβερνήτη Χάρντιγκ και τον Αρχιεπίσκοπο
Μακάριο Γ΄. Οι συνομιλίες κατέληξαν σε αδιέξοδο και οι Άγγλοι εξόρισαν τον
Αρχιεπίσκοπο και τρις άλλους Κύπριους στις Σεϋχέλλες.

Στη συνέχεια εισηγήθηκαν το Σύνταγμα Ράντκλιφ και το Σχέδιο Μακμίλλαν που

είχαν καθαρά διχοτομικό χαρακτήρα. Ακολούθησαν ελληνοτουρκικές
διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου (γέννηση
Κυπριακής Δημοκρατίας, 16 Αυγούστου 1960)

Δημήτρης Παύλου
52
ΚΕΦ. 4 Νεότερη Ιστορία [Κυπριακή Δημοκρατία]
1. Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1960 – 74 (σελ. 114 - 115)

Η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη δημοκρατία με τις Συμφωνίες Ζυρίχης –

Λονδίνου (Φεβρουάριος 1959) και πήρε τη θέση της ανάμεσα στα κράτη μέλη του
ΟΗΕ.

Σύνταγμα 1960 Η συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων (αποτελούσαν το 18% του

πληθυσμού του νησιού) στη διακυβέρνηση του κράτους ήταν δυσανάλογη

 Υπουργικό συμβούλιο, κυβερνητική μηχανή, βουλή των αντιπροσώπων Οι

Ελληνοκύπριοι συμμετείχαν σε ποσοστό 70% και οι Τουρκοκύπριοι σε ποσοστό
30%.
 Κυπριακός στρατός και αστυνομία Οι Ελληνοκύπριοι συμμετείχαν σε ποσοστό
60% και οι Τουρκοκύπριοι σε ποσοστό 40%.
 Δικαίωμα βέτο (αρνησικυρίας) Τουρκοκύπριου αντιπροέδρου σ΄ όλες τις
αποφάσεις.
 Θέματα εκπαίδευσης, θρησκείας, πολιτισμού Αποφάσιζαν οι δυο κοινοτικές
συνελεύσεις.
 Καθιερώθηκαν τρεις επίσημες γλώσσες η ελληνική, η αγγλική και η τούρκικη
για τα επίσημα έγγραφα της Δημοκρατίας.

Ανάπτυξη Με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας άρχισε αλματώδης ανάπτυξη σ΄

όλους τους τομείς

 Βελτιώθηκε το οδικό και τηλεφωνικό δίκτυο.

 Κατασκευάστηκαν φράγματα για την άρδευση.
 Επεκτάθηκε ο ηλεκτροφωτισμός.
 Δημιουργήθηκαν έργα υποδομής για την ανάπτυξη της βιομηχανίας

Εκπαίδευση

 Η μέση εκπαίδευση έγινε κρατική.

 Βελτιώθηκαν αισθητά οι συνθήκες μόρφωσης.
 Παρατηρήθηκε άνθιση στην λογοτεχνία και στις τέχνες.

1963 Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος προτείνει 13 σημεία τα οποία πρέπει ν΄ αλλάξουν

στο Σύνταγμα.

Δεκέμβριος 1963 Εκδηλώνεται η τουρκοκυπριακή ανταρσία Οι Τουρκοκύπριοι

αποχώρησαν από την κυβερνητική μηχανή και περιχαρακώθηκαν σε 6 περιοχές –
θύλακες – που δεν επιτρεπόταν η είσοδος στους Ελληνοκυπρίους. Σ΄ αυτές τις

Δημήτρης Παύλου
53
περιοχές εξαναγκάστηκαν να μετακινηθούν χιλιάδες Τουρκοκύπριοι από μεικτά
χωρία.

Καλοκαίρι 1964 Η τούρκικη αεροπορία βομβάρδισε την Τηλλυρία και εκτοξεύτηκαν

απειλές για εισβολή στην Κύπρο.

Η κρίση τερματίστηκε με την ανάπτυξη δυνάμεων του ΟΗΕ ανάμεσα στην Εθνική
Φρουρά και τα Τούρκικα στρατεύματα. – Χαράσσεται η «πράσινη γραμμή»

Παράλληλα άρχισαν διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση ενός αντιπροσώπου των

Ηνωμένων Εθνών, που κατέληξαν σε αδιέξοδο.

1967 Ξέσπασαν νέες συγκρούσεις με επίκεντρο το χωρίο Κοφίνου και η Τουρκία

επανέλαβε τις απειλές της για εισβολή στην Κύπρο. Ακολούθησαν ενδοκυπριακές
συνομιλίες που δεν οδήγησαν όμως σε λύση του προβλήματος.

2. ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ – ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ (σελ. 116 - 117)

1967 Επιβλήθηκε δικτατορία στην Ελλάδα  Η Χούντα υποκινούσε αντίδραση

εναντίον του προέδρου Μακαρίου.

1971 Δημιουργείται η παράνομη μυστική οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄ η οποία προέβαινε

σε τρομοκρατικές ενέργειες (ανατίναξη αστυνομικών σταθμών, δολοφονικές
απόπειρες εναντίον του Μακαρίου)

15 Ιουλίου 1974 Διενεργήθηκε από τμήματα της Εθνικής Φρουράς πραξικόπημα

καθοδηγούμενο από την Χούντα των Αθηνών. Τα μέλη της ΕΟΚΑ Β΄ βοήθησαν στην
επικράτηση του πραξικοπήματος.  ανατράπηκε η νόμιμη κυβέρνηση της
Κυπριακής Δημοκρατίας και εγκαθιδρύθηκε παράνομο καθεστώς Το πραξικόπημα
στάθηκε η αφορμή να πραγματοποιηθεί η τούρκικη εισβολή στο νησί.

20 Ιουλίου 1974 Το πρωί της 20ης Ιουλίου άρχισε η εισβολή αλλά η Εθνική Φρουρά
αποδυναμωμένη από το πραξικόπημα δεν μπόρεσε να προβάλει αποτελεσματική
άμυνα

 Αρχικά οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κερύνεια.

 Οι συνομιλίες που έγιναν στην Γενεύη κατέληξαν σε αδιέξοδο.
 Οι Τούρκοι ανέλαβαν νέα πολεμική δράση στις 14 Αυγούστου καταλαμβάνοντας
το 37,6% του κυπριακού εδάφους (2η φάση της εισβολής).
 Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι των περιοχών αυτών κατέφυγαν στις ελεύθερες
περιοχές του νησιού, πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.
 Πολλοί έπεσαν στα χέρια των εισβολέων και κακοποιήθηκαν ή έχασαν τη ζωή
τους.

Δημήτρης Παύλου
54
Συνέπειες τούρκικης εισβολής

1. Νεκροί και αγνοούμενοι.

2. Καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομίας.
3. Αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρα του νησιού.
4. Εκκλησίες, μοναστήρια και αρχαιολογική θησαυροί λεηλατήθηκαν, με
αποτέλεσμα την καταστροφή μιας παράδοσης αιώνων.
5. Χιλιάδες Τούρκοι έποικοι εγκαταστάθηκαν στις κατεχόμενες περιοχές του
νησιού και οικειοποίησαν τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων.
6. Το μεγαλύτερο μέρος των πλουτοπαραγωγικών πόρων του νησιού, το
αεροδρόμιο και το κυριότερο λιμάνι εξαγωγής (Αμμόχωστος) έπεσαν στα χέρια
των εισβολέων.

Δημήτρης Παύλου
55