Kridanta 02 25032017

कृ दन्ााः
पाठाः २ – २५.०३.२०१७
ल्यटु ् प्रत्ययाः – रूपाणि, प्रयोगाभ्यासाः
©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

मङ्गलम ्
ु
योऽन्ाः प्रणिश्य मम िाचणममां प्रसप्ां
सञ्जीियत्यणिल-शणि-धराः स्वधाम्ना ।
अन्ांश्च हस्त-चरि-श्रिि-त्वगादीन ्
्
प्रािान नमो ु
भगिते परुषाय ु म॥
तभ्य ्
ु ि गणताः गरुमे
गरुरे ु ि भजे गरुि
ु ैि सहाणि नमो गरिे
ु ।
ु परमं णशशरु णि गरोाः
न गरोाः ु मणतरणस्त गरौ
ु मम पाणह गरो
ु ॥
ु
पनराित नत म ्
् प्रकृ णताः + प्रत्ययाः

• पदम =
• पदं णिणिधम –् णतङन्म, ् सबन्म
ु ्
• धाताःु + णतङ ् = णतङन्म ्

• प्राणतपणदकम ् + सपु =् सबन्म
ु ्

णतङ ्
धाताःु णतङन्म ्
कृ त ्
सपु ्
प्राणतपणदकम ् ु
सबन्म ्

कृ दन्ााः
धाताःु ्
कृ त-प्रत्ययाः
कृ दन्ाः (प्राणतपणदकम)् ्
सपु -प्रत्ययाः
ु
सबन्म ्
(नामपदम )्
ु
पनराित नत म ्
• णकम?् - प्रत्ययाः
• कणत? - ~१४० प्रत्ययााः।
• कुत्र? – धातभ्य
ु ाः परताः।
• णकमर्मत ?् – णिशेषस्य अर्स्य ्
त बोधनार्मत (कता ,त कम,त करिम, ् णिया,
ु , ् णिणधाः....)
कालाः, पौनाःपन्म
• कीदृशं शब्दं जनयणन्? - प्राणतपणदकम।्
ु
पनराित नत म –् ल्यटु ् प्रत्ययाः
• गमनम, ् पठनम, ् जननम, ् मरिम, ् तरिम, ् करिम...्

्
• अनम/अिम –् इणत अन्े श्रय
ू ते।
त प्रत्ययाः – णियां बोधयणत।

• भािार्काः

अभ्यासाः १
ु
ल्यडन्ं रूपं िदत

ु
धािनम ्

ु

ु
पठनम ्

ु

ु
िादनम ्

ु

ु
लेिनम ्

ु

ु
रोदनम ्

ु

ु
गानम ्

ु

ु
नतनत म ्

ु

ु
पानम ्

ु

ु
सम्भाषिम ्

ु

ु
हसनम ्

ु

ु
ध्यानम ्

ु

ु
शयनम ्

ू ायााः अङ्गाणन
षोडशोपचार-पज
• ध्यानम ् • अर्घ्प्रत दानम ् • यज्ञोपिीतधारिम ् • दीपदशनत म ्

• आिाहनम ् • आचमनीयप्रदानम ् • गन्धलेपनम ् • णनिेदनम ्
• आसनम ् • स्नानम ् ु
• पष्पाचनत म ् • नीराजनम ्
• पाद्यप्रदानम ् • िस्त्रधारिम ् • धपू ाराधनम ् त ्
• प्रार्नम
कुत्र अनम?् कुत्र अिम?्
• गमनम ् • करिम ्
• पठनम ् • ियिम ्
• लेिनम ् • हरिम ्
• भोजनम ् • पेषिम ्
• िीडनम ् • ग्रहिम ्
• दशतनम ् • कष तिम ्

ित्वं कुत्र भिणत?
• नकारात प् िू मत ् तरनम ्
रेफाः/ऋकाराः/षकाराः
पेषनम ्

• नकारात प् िू मत ् तरनम ्
पेषनम ्

• नकारात प् िू मत ् तरिम ्
पेषिम ्

• नकारात प् िू मत ् ियनम ्
रेफाः/ऋकाराः/षकाराः बृहं नम ्
• मध्ये किग-त पिग-त ह ्-य-ि् -र् ् क्षेपनम ्
• नकारात प् िू मत ् ियिम ्
रेफाः/ऋकाराः/षकाराः बृहं िम ्
• मध्ये किग-त पिग-त ह ्-य-ि् -र् ् क्षेपिम ्
ित्वं कुत्र न भिणत?
रेफ/षकार/ऋकार – नकारयोाः मध्ये अन्ाणन व्यञ्जनाणन

ग्रर्नम ् ्
अर-चनम ् गृञ्जनम ् क्षालनम ्
रटनम ् िीडनम ् ्
मरू -च्छनम ् िोशनम ्

अभ्यासाः - २
उणचतं रूपं णचनतु
• ् क्षरिम ्
क्षरनम / • स्पधतनम /् स्पधतिम ्
• गजतनम / ् गजतिम ् • ् क्षोभिम ्
क्षोभनम /
• िधतनम / ् िधतिम ् • कूदतनम /् कूदतिम ्
• ् रङ्घिम ्
रङ्घनम / • ग्रर्नम /् ग्रर्िम ्
• िन्दनम / ् िन्दिम ् • िष तनम /् िष तिम ्
• ् णरङ्गिम ्
णरङ्गनम / • ् दृंहिम ्
दृंहनम /

अभ्यासाः – २ - उत्तराणि
उणचतं रूपं णचनतु
• ् क्षरिम ्
क्षरनम / • स्पधतनम /् स्पधतिम ्
• गजतनम / ् गजतिम ् • ् क्षोभिम ्
क्षोभनम /
• िधतनम / ् िधतिम ् • कूदतनम /् कूदतिम ्
• ् रङ्घिम ्
रङ्घनम / • ग्रर्नम /् ग्रर्िम ्
• िन्दनम / ् िन्दिम ् • िष तनम /् िष तिम ्
• ् णरङ्गिम ्
णरङ्गनम / • ् दृंहिम ्
दृंहनम /

ल्यटु ्-प्रत्यत्यान्स्य रूपाणि - १
• पठ ् – पठनम ् • दा – दानम ्
• िच –् िचनम ् • ज्ञा – ज्ञानम ्
• नम –् नमनम ् • ईक्ष –् ईक्षिम ्
• िन्द –् िन्दनम ् • कूद त ् – कूदनत म ्
• णचन् -् णचन्नम ् • याच -् याचनम ्

अभ्यासाः – ३
णरिं स्थानं परू यत
्
• णसंहस्य ____(गम)______ ु
सन्दरम।्
• अहं णिद्यालये ____(पठ ्)______ करोणम।

्
• भगिताः ____(अच त)______ करिीयम।्
• मकत टााः ____(कूद)त ् ______ कुितणन्।

• व्याघ्रस्य ____(गज)त ्______ भयङ्करम।्
अभ्यासाः – ३ - उत्तराणि
्
• णसंहस्य ____(गम)______ ु
सन्दरम।् गमनम ्
• अहं णिद्यालये ____(पठ ्)______ करोणम। पठनम ्

्
• भगिताः ____(अच त)______ करिीयम।् अचतनम ्
• मकत टााः ____(कूद)त ् ______ कुितणन्। कूदतनम ्

• व्याघ्रस्य ____(गज)त ्______ भयङ्करम।् गजतनम ्

अभ्यासाः – ४
गणित-णियााः गणत-णियााः
• गि –् counting • गम –् going
• सङ्कल ् – addition • चल ् – moving
• व्यिकल ् – subtraction • धाि –् running
गि ु –् multiplication
• • भ्रम –् rotating
• णिभज -् division
• कम्प -् shaking
अभ्यासाः – ४ - उत्तराणि
गणित-णियााः गणत-णियााः
• गि –् counting गिनम ् • गम –् going गमनम ्
• सङ्कल ् – addition सङ्कलनम ् • चल ् – moving चलनम ्
• व्यिकल ् – subtraction व्यिकलनम ् • धाि –् running धािनम ्
गि ु –् multiplication गिनमु ् •
• भ्रम –् rotating भ्रमिम ्
• णिभज -् division णिभजनम ् • कम्प -् shaking कम्पनम ्
ल्यटु ्-प्रत्यत्यान्स्य रूपाणि - २
इकारान्ााः/ईकारान्ााः उकारान्ााः/ऊकारान्ााः
• णच – चयनम ् • प्ल ु – प्लिनम ्
• णि - ियनम ् • स्त ु – स्तिनम ्
• नी – नयनम ् • हु - हिनम ्
• शी – शयनम ् • भू – भिनम ्
• डी - डयनम ् • पू – पिनम ्
अभ्यासाः – ५
• उद्यानात प् ष्पािाम
ु ्
_____आ+नी_____
्
• उत्तमानां िस्त्रािाम _____णि+िी_____
्
ु पणक्षिाम _____उत
• सन्दरं ्
+डी_____
त ं सन्मागस्य
• कतव्य त _____आ+णश्र_____
्
• अत्र कृ दन्ानाम _____अणध+इ_____

अभ्यासाः – ५ - उत्तराणि
• उद्यानात प् ष्पािाम
ु ्
_____आ+नी_____ आनयनम ्
्
• उत्तमानां िस्त्रािाम _____णि+िी_____ णिियिम ्
्
ु पणक्षिाम _____उत
• सन्दरं ्
+डी_____ उड्डयनम ्
त ं सन्मागस्य
• कतव्य त _____आ+णश्र_____ आश्रयिम ्
्
• अत्र कृ दन्ानाम _____अणध+इ_____ अध्ययनम ्

अभ्यासाः – ६
संयोजयत
• िानरााः • स्त ु - praise
• देिााः • लू - cut
• तृिाणन • प्ल ु - jump
• कल्मषाः • अन+भ ु ू – experience
ु
• सिम ् • प ू - clean

अभ्यासाः – ६ - उत्तराणि
• िानरााः प्लिनम ् • स्त ु - praise
• देिााः स्तिनम ् • लू - cut
• तृिाणन लिनम ् • प्ल ु - jump
• कल्मषाः पिनम ् • अन+भ ु ू – experience
ु
• सिम ् ु
अनभिनम ् • प ू - clean

ल्यटु ्-प्रत्यत्यान्स्य रूपाणि - ३
ह्रस्वाः इकाराः उपान्त्याः ह्रस्वाः उकाराः उपान्त्याः

• णलि –् लेिनम ् • मदु ् – मोदनम ्
• णक्षप –् क्षेपिम ् • स्फुट ् – स्फोटनम ्
• णमल ् – मेलनम ् • घषु –् घोषिम ्
• णिद ् – िेदनम ् • रुद ् – रोदनम ्
• णपष -् पेषिम ् • यजु -् योजनम ्
अभ्यासाः – ७
णरिं स्थलं परू यत
• पाठस्य _णलि__ ् • णमष्टस्य _भजु __ ्
्
• िृक्षस्य _णिद__ • णशशोाः _पषु __ ्
• णमत्रािां _णमल__ ् • फलानां _त्रटु ्__
• ििस्यत _णलप__ ् • पाठस्य _बधु __ ्
• जलस्य _णसच__ ् • यानस्य _नदु __्

अभ्यासाः – ७ - उत्तराणि
णरिं स्थलं परू यत
• पाठस्य _णलि__ ् लेिनम ् • णमष्टस्य _भजु __ ् भोजनम ्
्
• िृक्षस्य _णिद__ िेदनम ् • णशशोाः _पषु __ ् पोषिम ्
• णमत्रािां _णमल__ ् मेलनम ् • फलानां _त्रटु ्__ त्रोटनम ्
• ििस्यत _णलप__ ् लेपनम ् • पाठस्य _बधु __ ् बोधनम ्
• जलस्य _णसच__ ् सेचनम ् • यानस्य _नदु __् नोदनम ्

ल्यटु ्-प्रत्यत्यान्स्य रूपाणि - ४
ऋकारान्ााः/ॠकारान्ााः ह्रस्वाः ऋकाराः उपान्त्याः

• कृ – करिम ् • नृत –् नततनम ्
• भृ – भरिम ् • िृध –् िधतनम ्
णिशेषाः
• िृ – िरिम ् • भृज –् भजतनम ् मृज -् माजनत म ्
• मृ - मरिम ् • िृष –् िष तिम ्
• तॄ – तरिम ् • तृप -् तप तिम ्
अभ्यासाः – ८
• समद्रु ाः • धृ – wear
• पाठााः • कृ त –् cut
• िस्त्राणि • आिृत –् revise
• सज्जनााः • तॄ – swim/cross
• शाकाणन • अनकृु - imitate

अभ्यासाः – ८ - उत्तराणि
• समद्रु ाः तरिम ् • धृ – wear
• पाठााः आिततनम ् • कृ त –् cut
• िस्त्राणि धरिम ् • आिृत –् revise
• सज्जनााः ु
अनकरिम ् • तॄ – swim/cross
• शाकाणन कततनम ् • अनकृु - imitate

व्याकरिरीत्या ल्यटु ्-प्रत्ययान्ाना ं साधनम ्
• ु
इगन्ानां गिाः
• णच – चयनम, ् नी – नयनम, ् हु – हिनम, ् भू – भिनम, ् कृ – करिम, ् तॄ – तरिम ्
• लघ-इग ु
ु पधानां ु
गिाः
• णलि –् लेिनम, ् तदु ् – तोदनम, ् िृत –् िततनम ्
• मृजाःे िृणधाः
• मृज -् माजतनम ्

पठनम -् अिगमनम ्
श्रििं कीतनत ं णिष्ोाः िरिं पादसेिनम।्

् दनम॥्
अचनत ं िन्दनं दास्यं सख्यम आत्मणनिे
श्र ु – श्रििम ् णसि -् सेिनम ् दास्यम ्

कीत त –् कीतनत म ् अच त –् अचनत म ् सख्यम ्
िृ - िरिम ् िन्द –् िन्दनम ् णन+णिद ् - णनिेदनम ्

सङ्क्षेपाः
• ल्यटु ् प्रत्ययाः – णियां बोधयणत

• अन / अि
• कुत्र ित्वम?्
• रेफाः/षकाराः/ऋकाराः। करिम, ् पेषिम।्
• किगताः-पिगताः-ह ्-य-ि् -र् ।् रङ्घिम, ् क्षेपिम, ् बृहं िम।्

सङ्क्षेपाः
• रूपसाधनम ्
• धाताःु +अनम।्
• ्
इ/ईकारान्ााः – अय-अनम ।् चयनम, ् नयनम, ् ियिम, ् शयनम।्
• उ/ऊकारान्ााः – अि-नम् ।् भिनम, ् श्रििम, ् प्लिनम, ् हिनम।्
• ह्रस्व-इकाराः उपान्त्याः – ए। लेिनम, ् क्षेपिम, ् सेचनम, ् भेदनम।्
• ह्रस्व-उकाराः उपान्त्याः – ओ। रोदनम, ् बोधनम, ् घोषिम, ् भोजनम।्
• ऋकाराः अन्त्याः/उपान्त्याः – अर।् करिम, ् मरिम, ् िधतनम, ् कततनम।्

Kridanta 02 25032017

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kridanta 02 25032017

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

कृ दन्ााः

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

् प्रकृ णताः + प्रत्ययाः

• धाताःु + णतङ ् = णतङन्म ्

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

• गमनम, ् पठनम, ् जननम, ् मरिम, ् तरिम, ् करिम...्

त प्रत्ययाः – णियां बोधयणत।

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

• ध्यानम ् • अर्घ्प्रत दानम ् • यज्ञोपिीतधारिम ् • दीपदशनत म ्

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

रेफ/षकार/ऋकार – नकारयोाः मध्ये अन्ाणन व्यञ्जनाणन

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

• अहं णिद्यालये ____(पठ ्)______ करोणम।

• मकत टााः ____(कूद)त ् ______ कुितणन्।

• अहं णिद्यालये ____(पठ ्)______ करोणम। पठनम ्

• मकत टााः ____(कूद)त ् ______ कुितणन्। कूदतनम ्

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

ह्रस्वाः इकाराः उपान्त्याः ह्रस्वाः उकाराः उपान्त्याः

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

ऋकारान्ााः/ॠकारान्ााः ह्रस्वाः ऋकाराः उपान्त्याः

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

श्रििं कीतनत ं णिष्ोाः िरिं पादसेिनम।्

श्र ु – श्रििम ् णसि -् सेिनम ् दास्यम ्

©All rights reserved. Sowmya Krishnapur (sowmya.krishnapur@gmail.com) व्योमसंस्कृतपाठशाला (www.sanskritfromhome.in)

• ल्यटु ् प्रत्ययाः – णियां बोधयणत

• अहं णिद्यालये (पठ ्)__ करोणम।

• मकत टााः (कूद)त ् __ कुितणन्।

• अहं णिद्यालये (पठ ्)__ करोणम। पठनम ्

• मकत टााः (कूद)त ् __ कुितणन्। कूदतनम ्