1 Ćwiczenia

Dzialania na macierzach i wyznaczniki

malych stopni
   
    3 2 1
2 0 3 1 2 1
Zadanie 1. Dane sa, macierze: A = ,B = ,C = 1 0 , X =  2 ,
1 1 5 0 3 1
1 2 2
 
2
Y = . Wykonać, jeśli to możliwe, nastepuj
, ace
, operacje:
3
a) A + 2B, b) 2A − C, c) A · B, d) A · C, e) C · A, f) A · B T , g) (A + C T ) · B T , h) AT · (B + C), i) A · X,
j) X · A, k) Y · A, l) Y T · A, m) X T · C, n) (Y T · A) · X, o) (A · X) · Y T .
 
    8 2 19
4 4 5 9 10
Odpowiedzi: a) , b) niewykonalne, c) niewykonalne, d) , e)  2 0 3 , f)
1 7 7 9 12
4 2 13
     
5 3 11 7 8  
, g) , h) niewykonalne, i) , j) niewykonalne, k) niewykonalne, l) 7 3 21 ,
8 8 12 10 13
 
  16 24
m) 7 6 , n) [55], o) .
26 39
   
  1 2 3 x
Zadanie 2. Wyznaczyć wszystkie x, dla których x 2 1 ·  0 1 2  ·  2  = [0].
0 0 1 0
Odpowiedź: x = −2.
 
8 2 19
Zadanie 3. Dla macierzy A =  2 0 3  wypisz wszystkie możliwe Aij .
4 2 13
       
0 3 2 3 2 0 2 19
Odpowiedzi: A11 = , A12 = , A13 = , A21 = , A22 =
2 13 4 13 4 2 2 13
         
8 19 8 2 2 19 8 19 8 2
, A23 = , A31 = , A32 = , A33 = .
4 13 4 2 0 3 2 3 2 0
   
0 1 1 2 1
Zadanie 4. W drugim wierszu i pierwszej kolumnie macierzy  1 −1 −1  ·  1 3  stoi liczba
0 2 1 −1 2
... .
Odpowiedź: 2.
   
2 1 2 1 3 4
Zadanie 5. Jeżeli  1 3  · X =  1 3 5 6 , to X jest ... × ... - macierza. ,
−1 2 −1 2 5 0
Odpowiedź: 2 × 4.

Zadanie 6. Znajdź iloczyny A · B i B · A, jeśli

2 0
 
 
4  
  −2 3 0 1  1 −1 
a) A = 2 −3 0 , B =  3 , b) A = ,B= .
1 1 2 −1  −1 2 
1
1 3

1
 −4 6 0 2
 
−12 0
 
8  
 −3
0 0 2 −2 2 
Odpowiedzi: a) A·B = [−1], B·A = 6
 −9 0 . b) A·B =
 , B·A =  .
0 0  4 −1 4 −3 
2 −3 0
1 6 6 −2

Zadanie 7. Oblicz iloczyn A · B · C, jeśli

991 992 993
 
12 −6 −2
   
 994 995 1 1
996 
, B =  18 −9 −3 , C =  1 2
A=  997 998
.
999 
24 −12 −4 3 0
1000 1001 1002
Odpowiedź: A · B · C = 04×2 .
   
3   3
Zadanie 8. Oblicz iloczyn A · B · C · D, jeśli A =  5 , B = 213 510 128 , C =  −1 ,
7 −1
3 −6 3
 
 
D = 1 −2 1 . Odpowiedź: A · B · C · D =  5 −10 5 .
7 −14 7
Zadanie 9. Wykonaj podane dzialania macierzowe:

−1
 
 T   0
1 2 3 2 1
· +  −4 −3 .
0 1 2 1 2
−7 −6
 
1 1
Odpowiedź:  1 1 .
1 1
Zadanie 10. Rozwiaż
, równania macierzowe:    
T 1 0 2   3 6 2 4
a) X · = 1 5 12 , b) X · = .
3 −1 4 4 8 9 18
   
16 4a 2 − 3a
Odpowiedzi: a) X = . b) X = 41 · , gdzie a, c ∈ R.
−5 4c 9 − 3c
 5
−2 −1
Zadanie 11. Oblicz .
0 3
 
−32 −55
Odpowiedź: .
0 243
Zadanie 12. Oblicz podane wyznaczniki stopnia 2:
5 2 1 2 3 2 6 9 cos α − sin α 201 50 127 91
a) , b) , c) , d) , e) , f) , g) ,
7 3 3 4 8 5 8 12 sin α cos α 281 70 25 18
15 91 1 + 2y 2 + 3(x + y) + 6xy
h) , i) .
37 223 2 3(1 + 2x)
Odpowiedzi: a) 1, b) −2, c) −1, d) 0, e) 1, f) 20, g) 11, h) −22, i) −1.

Zadanie 13. Oblicz podane wyznaczniki stopnia 3 przy pomocy reguly Sarrusa:
2 1 3 3 2 1 4 −3 5 3 2 −4 3 4 −5 0 a 0
a) 5 3 2 , b) 2 5 3 , c) 3 −2 8 , d) 4 1 −2 , e) 8 7 −2 , f) b 0 c ,
1 4 3 3 4 2 1 −7 −5 5 2 −3 2 −1 8 0 d 0

2
 a 0 b a b c 0 a b 0 a b a 0 b
g) 0 c 0 , h) a b 0 , i) a 0 c , j) c 0 d , k) 0 c d .
d 0 e a 0 0 b c 0 e f 0 e f 0
Odpowiedzi: a) 40, b) −3, c) 100, d) −5, e) 0, f) 0, g) ace − bcd, h) −abc, i) 2abc, j) bcf + ade, k)
−bce − adf .

3
 2 Ćwiczenia
Wyznaczniki
Zadanie 1. Stosujac
, podstawowe twierdzenia o wyznacznikach, oblicz nastepuj , ace
, wyznaczniki:
202 44 122 27 9 9 341 36 23 3x − 5 x − 2 x−3
a) 250 55 153 , b) 62 23 18 , c) 253 52 95 , d) 2x + 1 x − 1 x + 2 ,
50 11 31 35 14 7 221 91 88 3x + 2 x − 1 2x + 3
2+x 3+x 3+x x+y x−y 1
e) 3 + 3x + 2y 5 + 3x + y 6 + 3x + y , f) x + y x−1 x+y .
5 + 6x + 10y 6 + 6x + 5y 11 + 6x + 5y x + 2y − 1 x − y y
Odpowiedzi: a) 44, b) −126, c) −400 · 8 · 365, d) x(x2 − 1), e) 8, f) (x − 1)(y − 1)(x + y − 1).

Zadanie 2. Stosujac
, rozwiniecie
, Laplace’a wzgledem
, drugiej kolumny oblicz wyznacznik:

3 a 5 2
2 b 7 0
.
−3 c 2 0
5 d 1 2
Odpowiedź: −50a + 16b + 44c + 50d.

Zadanie 3. Oblicz nastepuj

, ace
, wyznaczniki:
1 2 3 4 4 −2 0 5 0 1 1 1 1 1 1 1
−3 2 −5 13 3 2 −2 1 1 0 1 1 1 −1 1 1
a) , b) , c) , d) ,
1 −2 10 4 −2 1 3 −1 1 1 0 1 1 1 −1 1
−2 9 −8 25 2 3 −6 −3 1 1 1 0 1 1 1 −1
0 5 2 0
8 3 5 4
e) .
7 2 4 1
0 4 1 0
Odpowiedzi: a) 301. b) −21. c) −3. d) −8. e) 60.

Zadanie 4. Oblicz nastepuj

, ace
, wyznaczniki:
3 6 5 6 4 7 6 9 4 −4
5 9 7 8 6 1 0 −2 6 6
a) 6 12 13 9 7 , b) 7 8 9 −1 −6 .
4 6 6 5 4 1 −1 −2 4 5
2 5 4 5 3 −7 0 −9 2 −2
Odpowiedzi: a) 5. b) 1932.

Zadanie 5. Stosujac
, rozwiniecie
, Laplace’a oblicz wyznaczniki:
x a b 0 c
1 0 2 a a 3 0 5 0 a b c 1 x x x
0 y 0 0 d
2 0 b 0 0 b 0 2 1 x 0 0 1 a 0 0
a) , b) , c) , d) , e)
0 e z 0 f .
3 c 4 5 1 2 c 3 1 0 y 0 1 0 b 0
g h k u l
d 0 0 0 0 0 0 d 1 0 0 z 1 0 0 c
0 0 0 0 v
Odpowiedzi: a) abcd, b) abcd, c) −(ayz + bxz + cxy), d) abc − x(bc + ca + ab), e) xyzuv.

4
 3 Ćwiczenia
Wyznaczanie macierzy odwrotnej
Zadanie 1. Wypisz macierze: I1 , I2 , I3 , I4 , I5 .
 
a b
Zadanie 2. Wyznacz macierz dopelnień D(A) macierzy A = i sprawdź, czy
c d
T T −1
A · D(A) = D(A) · A = det(A) · I2 . Oblicz A , gdy det(A) 6= 0.
   
d −c d −b
Odpowiedź: D(A) = , A−1 = ad−bc
1
· .
−b a −c a
Zadanie
 3. Metod
 a, wyznacznikow
  a, wyznacz
 macierz odwrotn
 a, do macierzy
−2 3 5 4 −3 −8
a) A = , b) B = , c) C = .
−4 7 4 3 4 −5
 7 3     5 8

−2 2 −3 4 − 47
Odpowiedzi: a) A−1 = , b) B −1 = , c) C −1 = 4
47
3 .
−2 1 4 −5 − 47 − 47
Zadanie 4. Metoda, wyznacznikowa, wyznacz macierz odwrotna, do macierzy
       
1 2 2 1 2 3 3 0 1 1 0 2
a) A =  2 1 −2 , b) B =  1 0 1 , c) C =  2 1 1 , d) D =  2 1 0 .
2 −2 1 2 1 3 5 1 2 0 1 2
 
1 2 2
Odpowiedzi: a) A−1 = 91 ·  2 1 −2 , b) nie istnieje, c) nie istnieje,
2 −2 1
2 −2
 
2
d) D−1 = 16 ·  −4 2 4 .
2 −1 1
Zadanie 5. Metoda, operacji elementarnych wyznacz macierz odwrotna, do macierzy
1 2 3 4
 
   
  1 0 1 0 0 1
2 3  2 2 5 1 
a) A = , b) B =  0 2 0 , c) C =  0 1 1 , d) D =  .
1 4  1 0 1 −3 
−1 0 2 1 1 1
2 2 4 2
2 0 −1 0 −1 1
   
 
4 −3
Odpowiedzi: a) A−1 = 51 · , b) B −1 =  0 21 0 , c) C −1 =  −1 1 0 ,
−1 2
−1 0 1 1 0 0
−2 −1 1 3
 
7 
 5 −1 4 −
d) D−1 = 
 −1
2 .
1 −1 0 
−1 0 −1 1
Zadanie 6. Rozwiaż
, równania macierzowe stosujac
, macierz odwrotn a:
,
1 1 1 1 1 4 3
   
 
    1 2 3  
1 2 3 0 6 9 8  1 0 1 1   0 3 2 
a) ·X = , b) X ·  2 3 4  = , c)   ·X =  .
3 4 7 2 0 1 6  0 0 1 0   0 1 0 
3 4 1
0 0 1 1 0 2 1
0 1 1
 
   
1 2 1 1 1  1 1 1 
Odpowiedzi: a) X = . b) X = . c) X =  .
1 −1 1 1 −1  0 1 0 
0 1 1

5
 4 Ćwiczenia
Rzad
, macierzy
−2 3
 
1
Zadanie 1. Wypisz i oblicz wszystkie minory macierzy A =  −3 4 1 .
−1 0 7
Zadanie 2. Oblicz rzad
, macierzy
273 −165
   
377 259 481 407 1241 381
a) A =  19 133 247 209 , b) B =  134 −987 562 213 .
25 175 325 275 702 225 −1111 49
Odpowiedzi: a) r(A) = 2. b) r(B) = 3.

Zadanie 3. Oblicz rzad

, macierzy
3 −1 3 2 5 2 5 −1 4 3
   
 5 −3 2 3 4   −3 1 2 0 1 
 
 1 −3 −5 0 −7 , b) B =  4 1
a) A =  .
6 −1 −1 
7 −5 1 4 1 −2 3 0 4 −9
Odpowiedzi: a) r(A) = 3. b) r(B) = 4.

Zadanie 4. Oblicz rzad

, macierzy 
4 3 −5 2 3
3 1 1 4
 
 0 4 10 1  8 6

 −7 4 2 

a) A =  , b) B = 4 3 −8 2 7 .
   
1 7 17 3 

2 −5
 
4 3
 1 
2 2 4 3
8 6 −1 4 −6
Odpowiedzi: a) r(A) = 2. b) r(B) = 2.

Zadanie 5. W zależności od wartości parametru a ∈ R oblicz nad cialem R rzad

, macierzy
3 + 2a 1 + 3a a a − 1
 
 2 2 
a+1 a +1 a
 3a 3 + 2a a a − 1  2 2
a) A =   , b) B = 3a − 1 3a − 1 a + 2a .

3a 3a 3 a − 1 
a−1 a2 − 1 a
3a 3a a a − 1
Odpowiedzi: a) Dla a = 3, r(A) = 2; dla a = 1, r(A) = 3; zaś dla a 6= 1 i a 6= 3, r(A) = 4. b) Dla
a = 1, r(B) = 1, zaś dla pozostalych a, r(B) = 2.

Zadanie 6. Zastosuj twierdzenie Kroneckera-Capellego do zbadania dla jakich wartości parametru

a ∈ R uklad równań

 2x1 − x2 + 3x3 + 4x4 = 5
4x1 − 2x2 + 5x3 + 6x4 = 7
ax1 − 4x2 + 9x3 + 10x4 = 12


ma rozwiazanie
, w ciele R. Odpowiedź: a 6= 8.

Zadanie 7. Dla ukladu równań z zadania 6 wypisz macierz wspólczynników A, macierz uzupelniona,
Au i macierz B wyrazów wolnych. Zapisz ten uklad w postaci macierzowej.

6
 5 Ćwiczenia
Uklady równań liniowych
Zadanie 1. Stosujac
, metode, eliminacji Gaussa rozwiaż
, nad cialem liczb rzeczywistych uklad równań:

 x1 + x2


= 1

 1
 x + x 2 + x 3 = 4
x2 + x3 + x4 = −3 .



 x3 + x4 + x5 = 2

x4 + x5 = −1


Odpowiedź: Uklad ma nieskończenie wiele rozwiazań, danych wzorami:

x1 = 6 − t, x2 = t − 5, x3 = 3, x4 = −1 − t, x5 = t, gdzie t ∈ R.

Zadanie 2. Stosujac
, metode, eliminacji Gaussa rozwiaż
, nad cialem liczb rzeczywistych uklad równań:

x2 − x3 + 2x4 =

 2x1 + 1

3x1 − 2x2 + 2x3 − 6x4 = 2

.

 5x 1 + x 2 − x 3 + 4x 4 = −1

2x1 − x2 + x3 − 6x4 = 4
Odpowiedź: Uklad jest sprzeczny.

Zadanie 3. Stosujac
, metode, eliminacji Gaussa rozwiaż
, nad cialem liczb rzeczywistych uklad równań:

2x1 − x2 + x3 −

 x4 = 1

2x1 − x2 − 3x4 = 2

.

 3x 1 − x 3 + x 4 = −3

2x1 + 2x2 − 2x3 + 5x4 = −6

Odpowiedź: Uklad posiada dokladnie jedno rozwiazanie:

, x1 = 0, x2 = 2, x3 = 35 , x4 = − 34 .

Zadanie 4. Stosujac
, metode, eliminacji Gaussa rozwiaż
, nad cialem liczb rzeczywistych uklad równań:


 12x1 − 18x2 + 102x3 − 174x4 − 216x5 = 132

 14x1 − 21x2 + 119x3 − 203x4 − 252x5 = 154


x3 + 2x4 + 2x5 = −1 .
6x5 = −2



 4x 3 + 5x 4 +

7x3 + 8x4 + 9x5 = −3


Odpowiedź: Uklad posiada nieskończenie wiele rozwiazań , danych wzorami:

x1 = − 23 + 23 x2 , x2 -dowolna liczba rzeczywista, x3 = 13 , x4 = − 32 , x5 = 0.

Zadanie 5. Stosujac
, wzory Cramera rozwiaż
, nad cialem R uklad równań:

2x1 − 3x2 + 2x3 +


 4x4 = 8

x1 + 2x2 − 3x3 − 2x4 = −4

.
 3x1 + 2x2 − 2x3 +
 x4 = 2

−x1 + x2 + x3 − 5x4 = −5
Odpowiedź: Uklad posiada dokladnie jedno rozwiazanie:
, x1 = 1, x2 = 0, x3 = 1, x4 = 1.

Zadanie 6. Stosujac
, wzory Cramera rozwiaż
, nad cialem R uklad równań:

7
 
 2x1 + 5x2 + 4x3 + x4 = 20

x1 + 3x2 + 2x3 + x4 = 11

.

 2x 1 + 10x2 + 9x3 + 7x4 = 40

3x1 + 8x2 + 9x3 + 2x4 = 37
Odpowiedź: Uklad posiada dokladnie jedno rozwiazanie:
, x1 = 1, x2 = x3 = 2, x4 = 0.

Zadanie 7. W zależności od wartości parametru a ∈ R rozwiaż

, nad cialem R uklad równań:

 x + ay + z = 1
2x + y + z = a
y + az = a2

x +
Odpowiedź: Dla a = 0 uklad jest sprzeczny. Dla a 6= 0 i a 6= 1 uklad posiada dokladnie jedno
rozwiazanie:
, x = a−1
2a , y =
1−2a 1
2a , z = a + 2a . Natomiast dla a = 1 uklad ma nieskończenie wiele
rozwiazań
, danych wzorami: x = 0, y-dowolna liczba rzeczywista, z = 1 − y.

Zadanie 8. Rozwiaż
, zadania 5 i 6 przy pomocy Excela.

8
 6 Ćwiczenia
Programowanie liniowe
Zadanie 1. Znaleźć program dualny do danego programu:
a) F C : 4x1 + 32x2 + 8x3 → min
O : −2x1 + x2 + x3 = 1, x1 + 4x2 ≥ 3,
W B : x1 , x2 , x3 ≥ 0;
b) F C : 20x1 + 6x2 − 15x3 → max
O : −16x1 + 2x2 − 2x3 ≥ 2, 2x1 + 3x2 − 3x3 ≤ 1,
W B : x1 , x2 , x3 ≥ 0;
c) F C : 2x1 + x2 − x3 − x4 → min
O : x1 + x2 − x3 + x4 = 1, x1 − x2 + x3 − x4 ≥ 2, x1 − x3 ≤ 3,
W B : x1 ≥ 0, x2 ≤ 0, x3 , x4 - dowolne;
d) F C : 2x1 + 3x2 + x3 → max
O : 5x1 + 4x2 − 6x3 = 7, 2x1 + x2 + 3x3 ≥ 8,
W B : x1 , x2 ≥ 0, x3 - dowolne;
e) F C : 3x1 + 6x2 + 4x3 → min
O : 2x1 + x2 ≤ 12, 3x1 + 8x2 + x3 = 7, x1 + x2 + x3 ≥ 10,
W B : x1 ≥ 0, x2 , x3 - dowolne;
f) F C : 7x1 + 3x2 − x3 + x4 → max
O : 5x1 + 8x2 − 2x3 ≤ 12, 5x1 + 6x2 + 7x3 + x4 = 10, 10x1 + 3x2 + 7x4 = 7,
W B : x1 , x2 , x4 ≥ 0, x3 - dowolne.

Zadanie 2. Producent przyborów szkolnych zamawia papier w belach o szerokości 2,1 m oraz bele
o szerokości 4,2 m. W produkcji wykorzystuje arkusze papieru o szerokości 0,5 m oraz 1,4 m. Plan
produkcji wymaga zużycia 12 000 m papieru o szerokości 0,5 m oraz 18 000 m papieru o szerokości 1,4
m. Jak należy pociać
, zamówione bele, aby odpad powstaly przy cieciu
, byl najmniejszy? Jaka bedzie
,
wielkość odpadu przy cieciu
, optymalnym? Zbudować model matematyczny.

Zadanie 3. Cukiernia produkuje dwa pyszne wyroby: serniki i pierniki. Do produkcji jednego sernika
zużywa sie, 2 kg maki
, oraz 6 jajek. Natomiast do produkcji piernika zyżywa sie, 1 kg maki, oraz 8 jajek.
Ograniczeniem w procesie produkcji sa, zapasy dwóch surowców. W zapasie jest bowiem 40 kg maki , oraz
200 jajek. Wiedzac,, że pani Zosia sprzedaje wyprodukowane w cukierni serniki po 22,00 zl a pierniki po
16,00 zl. Ustal rozmiary produkcji serników i pierników, które gwarantuja, maksymalny przychód z ich
sprzedaży przy istniejacych
, zapasach surowców. Jaki jest najwiekszy
, możliwy do uzyskania przychód ze
sprzedaży w tej cukierni?

Zadanie 4. Stosujac , metode, geometryczna, rozwiaż

, nastepuj
, ace
, zadania PL:
a) F C : 3x1 + 2x2 + 8x3 → max
O : 2x1 + x2 ≤ 3000, x2 ≤ 2000, 10x1 + 5x2 ≥ 9000,
W B : x1 , x2 ≥ 0;

9
 b) F C : 6x1 + 5x2 → max
O : x1 + x2 ≥ 8, 3x1 + 2x2 ≤ 6,
W B : x1 , x2 ≥ 0;
c) F C : 2x1 + 2x2 → max
O : x1 + x2 ≤ 8, 3x1 + 2x2 ≥ 6,
W B : x1 , x2 ≥ 0;
d) F C : 2x1 + 3x2 → max
O : 3x1 + 2x2 ≥ 6, x1 ≤ 7,
W B : x1 , x2 ≥ 0.

Zadanie 5. Firma OknoRes zajmuje sie, produkcja, wysokiej klasy wyrobów ze szkla: okien i drzwi.
Jednym z wyrobów sa, 2,5-metrowe drzwi z aluminiowa, oprawa, (wyrób 1). Drugim wyrobem sa, duże
szwedzkie okna 1,2m x 1,8m w drewnianej oprawie (wyrób 2). Firma posiada trzy zaklady: zaklad
obróbki metalu (zaklad 1), zaklad obróbki drewna (zaklad 2) i zaklad obróbki szkla (zaklad 3). Produkcja
wyrobu 1 odbywa sie, kolejno w pierwszym i trzecim zakladzie firmy, natomiast produkcja wyrobu 2
przebiega w drugim i trzecim zakladzie. Wydzial marketingu stwierdzil, że firma może sprzedać tyle
wyrobów, ile bedzie
, w stanie wyprodukować w swoich trzech zakladach. Limity czasu, jakie zaklady moga,
poświecać
, na produkcje,
, zyski zich produkcji oraz niezbedny
, czas potrzebny na wykonanie jednostkowych
ilości wyrobów w poszczególnych zakladach przedstawia poniższa tabela:

Zaklad Czasochlonność Dzienne limity czasowe

Wyrób 1 Wyrób 2
1 1 0 4
2 0 2 12
3 3 2 18
Zysk jednostkowy 30 50 max

Prezes firmy zastanawia sie,

, jakie ilości nowych wyrobów należy produkować dziennie, aby zysk ze
sprzedaży byl maksymalnie duży. Ustal optymalny plan produkcji.

Zadanie 6. Przedsiebiorstwo
, produkuje cztery wyroby: W1 , W2 , W3 i W4 . Dwa spośród wielu
środków używanych w procesie produkcji sa, limitowane. Limity te wynosza: , środek I-90000 jedn.,
środek II-120000 jedn. Naklady limitowanych środków na jednostke, produkcji podano w tablicy:

Środki produkcji Jednostkowe naklady

W1 W2 W 3 W4
I 1 2 1,5 6
II 2 2 1,5 4

Zysk osiagany
, na jednostce ksztaltuje sie, odpowiednio: 4, 6, 3, 12 zl. Ustalić optymalne rozmiary
produkcji poszczególnych wyrobów. Podać laczny
, zysk zrealizowany przy optymalnym asortymencie
produkcji.

Zadanie 7. Dyrekcja przedsiebiorstwa

, Z rozważa podjecie
, produkcji trzech nowych wyrobów: W1 ,
W2 , W3 . O ewentualnycm ograniczeniu produkcji tych wyrobów stanowia, zasoby dwóch surowców: S1
i S2 . Miesieczne
, limity surowców wynosza:, S1 -3600 kg, S2 -4800 kg. Normy zużycia surowców przy
produkcji poszczególnych wyrobów oraz zyski jednostkowe ze sprzedaży podano w tablicy:

10
 Surowce Zużycie surowców
W1 W2 W3
S1 5 3 0
S2 1 2 4
Zyski [zl] 10 24 12

Które z wyrobów i w jakiej ilości winno produkować przedsiebiorstwo,

, by osiagn
, ać
, maksimum zysku
nie przekraczajac
, jednakże limitów zużycia surowców S1 i S2 ?
1. Zbudować odpowiedni program liniowy.
2. Skonstruować zadanie dualne do zadania pierwotnego, rozwiazać, je metoda, geometryczna, i wyko-
rzystujac
, to rozwiazanie
, znaleźć optymalne rozwiazanie
, programu pierwotnego.

Zadanie 8. Przedsiebiorstwo
, produkuje trzy wyroby: A, B, C. Spośród wielu surowców używanych
w procesie produkcji dwa sa, limitowane. Limity dziennego zużycia wynosza, odpowiednio: surowiec I:
1500 kg, surowiec II: 1200 kg. W tablicy podano jednostkowe zużycie surowców na produkcje, wyrobów.

Surowce Wyroby Limity

A B C
I 1,5 3 4 1500
II 3 2 1 1200
Zysk 12 18 12

Zysk osiagany
, na jednostce wyrobu A wynosi 12 zl, na jednostce wyrobu B-18 zl, na jednostce wyrobu
C-12 zl.
Ile wyrobów dziennie ma produkować przedsiebiorstwo,
, aby osiagn
, ać
, maksymalny zysk?
1. Zbudować model matematyczny tego zadania.
2. Utworzyć program dualny, rozwiazać
, go metoda, geometryczna, oraz znaleźć rozwiazanie
, programu
dualnego.
3. Podać wartość funkcji celu.

11
 7 Ćwiczenia
Przestrzenie liniowe
Zadanie 1. Które z poniższych podzbiorów W przestrzeni R2 sa, jej podprzestrzeniami?
a) W = {[x, y] ∈ R2 : x + y = 1}, b) W = {[x, y] ∈ R2 : x + y = 0}, c) W = {[x, y] ∈ R2 : x ∈ Q}, d)
W = {[x, y] ∈ R2 : x · y = 0}.
Odp. Tylko W z przykladu b).

Zadanie 2. Udowodnij, że dla dowolnych a1 , . . . , an ∈ R,

W = {[x1 , . . . , xn ] ∈ Rn : a1 x1 + . . . + an xn = 0}

jest podprzestrzenia, przestrzeni Rn .

Zadanie 3. Czy wektor [3, 5, 9] jest kombinacja, liniowa, wektorów [1, 1, 1], [1, 0, 1], [1, 3, 5] w przestrzeni
3
R ?
Odp. Tak.

Zadanie 4. W przestrzeni R4 zbadaj wprost z definicji liniowa, niezależność wektorów: [1, 2, 2, 2],
[2, 3, 1, 0], [1, 2, 2, 3].
Odp. Wektory te sa, liniowo niezależne.

Zadanie 5. W przestrzeni R5 zbadaj liniowa, niezależność wektorów:

[5, −3, 2, 1, 10], [−1, 8, 1, −4, 7], [2, 1, 9, −3, 6], [1, 3, −5, 9, 11].
Odp. Te wektory sa, liniowo niezależne.

Zadanie 6. Znaleźć baze, i wymiar podprzestrzeni V przestrzeni R4 generowanej przez wektory:

[−1, −3, 4, −2], [3, 5, −7, 3], [3, 1, −2, 0], [−4, 0, 1, 1].
Odp. Baza, V jest {[−1, −3, 4, −2], [0, −4, 5, −3]} oraz dim(V ) = 2.

Zadanie 7. Znajdź baze, i wymiar podprzestrzeni V przestrzeni R5 generowanej przez wektory:

[−3, 1, 5, 3, 2], [2, 3, 0, 1, 0], [1, 2, 3, 2, 1], [3, −5, −1, −3, −1], [3, 0, 1, 0, 0]. Uzupelnij znaleziona, baze, pod-
przestrzeni V do bazy calej przestrzeni R5 .
Odp. Baza, V jest {[−1, 3, −1, 1, 0], [0, 1, 6, 3, 2], [0, 0, 28, 12, 9]}, dim(V ) = 3. Szukana, baza, przestrzeni
R5 jest {[−1, 3, −1, 1, 0], [0, 1, 6, 3, 2], [0, 0, 28, 12, 9], [0, 0, 0, 1, 0], [0, 0, 0, 0, 1]}.

Zadanie 8. W przestrzeni liniowej R4 dane sa, podprzestrzenie:

V = L([1, 1, 0, 0], [0, 1, 1, 0], [0, 0, 1, 1]),
W = L([1, 0, 1, 0], [0, 2, 1, 1], [1, 2, 1, 2]). Wyznacz baze, i wymiar podprzestrzeni: a) V , b) W , c) V + W ,
d) V ∩ W .
Odp. a) Baza, V jest {[1, 1, 0, 0], [0, 1, 1, 0], [0, 0, 1, 1]} oraz dim V = 3. b) Baza, W jest
{[1, 0, 1, 0], [0, 1, 0, 1], [0, 0, 1, −1]} oraz dim W = 3. c) Baza, V + W jest
{[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, 1, 0], [0, 0, 0, 1]}, dim(V + W ) = 4 i V + W = R4 . d) Baza, V ∩ W jest
{[1, 0, 0, 1], [0, 1, 1, 0]} oraz dim(V ∩ W ) = 2.

12
 8 Ćwiczenia
Elementy wstepu
, do matematyki
Zadanie 1. Ustalić, czy poniższa wypowiedź jest zdaniem w sensie logiki matematycznej i jaka jest
wartość logiczna tego zdania?
a) 11 jest liczba, pierwsza,
, b) 11 jest liczba, brzydka,
, c) Czy 11 jest liczba, parzysta?, , d) Podziel 11 przez
2, e) 121 jest kwadratem liczby 11, f) 11 jest dzielnikiem liczby 22, g) Każda studentka w naszej grupie
ma niebieskie oczy, h) Jest student, który ma nie wiecej , niż 18 lat, i) Istnieje trójkat
, o dwóch katach
,
prostych, j) Wszystkie zwierzeta , żyjace
, w morzu s a, rybami, k) Pod Grunwaldem walczyl Krzysztof
Kolumb, l) Każdy kto pracuje jest biznesmenem, m) Każdy kto siedzi za biurkiem jest dyrektorem.

Zadanie 2. Stosujac , metode, zero-jedynkowa, wykazać, że nastepuj

, ace
, schematy zadaniowe sa, tauto-
logiami:
a) ∼ (p ∨ q) ⇔ [(∼ p) ∧ (∼ q)], b) [p ∧ (q ∨ r)] ⇔ [(p ∧ q) ∨ (p ∧ r)].

Zadanie 3. Zdanie ∼ [((∼ p) ∨ (∼ q))∧ ∼ (∼ p)] zastap

, prostszym zdaniem równoważnym.

Zadanie 4. Wypisz wszystkie elementy zbiorów: A = {∅}, B = {∅, {∅}}, C = {0, [0, 1]}.

Zadanie 5. Wypisz wszystkie elementy zbioru A = {x ∈ Z : −4 < 3x < 20}.

Zadanie 6. Stosujac, odpowiednie tautologie udowodnij, że dla dowolnych zbiorów A, B, C zachodza,
nastepuj
, ace
, wzory:
a) A ∩ (B ∪ C) = (A ∩ B) ∪ (A ∩ C), b) A ∪ (B ∩ C) = (A ∪ B) ∩ (A ∪ C).

Zadanie 7. Zapisz w postaci sumy rozlacznych , przedzialów zbiór wszystkich liczb rzeczywistych x
takich, że (x − 1)3 (x + 1)4 (x + 2)5 (x − 4)7 (x + 3)6 < 0.

13
 9 Ćwiczenia
Ciagi
, i ich granice
Zadanie 1. Zbadaj, czy poniższe ciagi
, sa, monotoniczne i podaj rodzaj monotoniczności:
n2
a) an = 2n+3
3n+5 , b) b n = 2n .

Zadanie 2. Oblicz granice ciagu:

,
7n5 +3n2 +1 n2 −1 n 2n3 −4n−1 5n2 +2n+1
a) an = 3n 6 +2n2 +n , b) bn = 3−n 3 , c) cn = 2+n , d) dn = 6n+3n 2 −n3 , e) en = n+1 ,
q
3n−2 3 2 n2 +n+1 n−n2
f) fn = n+10 , g) gn = −2n + 18n + 16n + 9, h) hn = n5 +3n2 +2 , i) in = 2n2 +3 .

Zadanie√3. Oblicz granice ci√agów:

, √ √ √
a) an = 3n2 + 2n − 5 − n 3, √b) bn = n2 + 4n +
√ 1 − n 2 + 2n, c) c
n = 9n2 + n − 3n,
√ √ 2 2
√3 3
n +n
d) dn = n + 1 − n, e) en = n · ( n + 1 − n), f) fn = n + n − n, g) gn = n+2 .

Zadanie 4. Oblicz granice ciagów:

,
n
3n +5n+2
a) an = 3n+(−1)
n−(−1)n , b) bn = 3n+1 +5n , c) cn =
1
n2 + 2
n2 + ... + n−1
n2 , d) dn =
1+3+5+...+(2n−1)
n+1 − 2n−1
2 , e)
(n+1)(n+2)(n+3)(n+4)(n+5) 4n−1 −5 5·32n −1 3·22n+2 −10
en = n5 , f) fn = 22n −7 , g) gn = 4·9n +7 , h) hn = 5·4n +3 .

Zadanie 5. Oblicz granice ciagów:

√ , √
a) an = n 1 + 2n + 5n + 7n , b) bn = n n + 2n .

Zadanie 6. Oblicz granice ciagów:

,  n  n
1 −2n

n
n
a) an = 1 + n2 , b) bn = 1 − n1 , c) cn = n+1
n 2n+1


, d) dn = 2n−1 , e) en = 1+ n ,
3n
f) fn = 1 + n2


.

14
 10 Ćwiczenia
Granice funkcji. Funkcje ciag
, le
Zadanie
√ 1. Oblicz nastepuj , ace
, granice funkcji:
√
x2 + 4x − 5
 
1+x+3 x−1−1 1 3
a) lim , b) lim , c) lim , d) lim − ,
x→0
√ 2−x
x→1 x2 − 1√ x→2 x−2 x→1 1 − x 1 − x3
1+x−1 (x − 1) · 2 − x x8 − 2x + 1 x+3
e) lim , f) lim 2
, g) lim 4
, h) lim √ ,
x→0 x x→1 x − 1 x→1 x − 2x + 1 x→−3 x+4−1
x2 − 1 x3 x3 − 2x2 + 1
 p
i) lim 2
, j) lim 2
− x , k) lim x · ( x2 + 1 − x), l) lim ,
x→∞ 2x + 1 x→∞ x + 1 x→∞ x→∞ 2x2 + x + 1
 x
sin 3x sin 3x 4
m) lim (−x3 + 8x2 + 16x + 5), n) lim , o) lim , p) lim 1 + .
x→−∞ x→0 2x x→0 sin 2x x→∞ x
Zadanie 2. Oblicz granice jednostronne funkcji f w podanym punkcie x0 :
1 −1 2
a) f (x) = 3−x , x0 = 3; b) f (x) = (x−2)2 , x0 = 2; c) f (x) = 4−x2 , x0 = −2;
x
d) f (x) = 1 , x0 = 1.
5+2 1−x

Zadanie 3. Dla jakich wartości parametru a ∈ R funkcja f : R → R dana wzorem

( 2
x −4
x−2 dla x 6= 2
f (x) =
a dla x = 2

jest ciag
, la w punkcie x = 2?

, lość funkcji f : R → R danej wzorem

Zadanie 4. Zbadaj ciag

 5−x dla x≤0
f (x) = x2 − 3x + 5 dla 0 < x < 2 .
x≥2

x+1 dla

Zadanie 5. Udowodnij, że wielomian f (x) = x3 − 3x + 1 posiada pierwiastek w przedziale (1, 2).
Wyznacz ten pierwiastek z dokladnościa, do 0, 1.

Zadanie 6. Udowodnij, że wielomian f (x) = x3 + x + 1 posiada pierwiastek rzeczywisty.

Zadanie 7. Udowodnij, że wielomian f (x) = x3 + x − 4 posiada pierwiastek w przedziale (1, 2).
Wyznacz ten pierwiastek z dokladnościa, do 0, 1.

15
 11 Ćwiczenia
Obliczanie pochodnej funkcji
Zadanie 1. Wprost z definicji oblicz pochodna, funkcji f (x) w punkcie x0 , jeśli
a) f (x) = x3 i x0 = −1, b) f (x) = x4 i x0 = 2, c) f (x) = x12 i x0 = 1.

Zadanie 2. Oblicz pochodne nastepuj , acych

, funkcji:
1) f (x) = 3 x − 2 x + 5 x − 2x , 2) f (x) = 5x15 − x2 + 13 x − 2, 3) f (x) = ax3 + xb + c, 4) f (x) = x43 , 5)
1 3 3 4 13 5 6
7 13 1 3
−5
f (x) =√ 9x7 + 3x√ − 3x−11 , 6) f (x)√ = 3x 3 − 4x√4 + √47 x− 2 + 7 2 ,
√ √
7) f (x) = x2 , 8) f (x) = 5 x7 , 9) f (x) = 3 3 x−x3 + 23 x3 , 10) f (x) = x− 56 x3 −2 x3 , 11) f (x) =
5 3 4 5

2 √ 5 3 √
√3 2 − 3 x, 12) f (x) = √7 x − 2x7 + 2√x , 13) f (x) = x3 x,
x √ √ √ √ √
14) f (x) = x32√x , 15) f (x) = (2 x2 − x)(4 x4 + 2 x5 + x2 ), 16) f (x) = (4x2 − 2x x + x)(2x + x),
3 3 3

17) f (x) = 13 x3 + 12 x2 + x, 18) f (x) = x3 , 19) f (x) = x52 , 20) f (x) = sin x − cos x, 21) f (x) = x + ln x, 22)
√ 4 7 5 4
f (x) = 2 x − sin x, 23) f (x) = √2x2+−3 √ , 24) f (x) = − 12 + 2 + x + 3x3 , 25) f (x) = 2x +2x −6x
3 x 3x 2x4
+7x−1
,
√
4x+ x+12x 2 √
3x−2 x+1 √ √
3
√
4
2 3 4 3
26) f (x) = 3x2 , 27) f (x) = x , 28) f (x) = 3x x, 29) f (x) = x + x , 30)
√
f (x) = tg x − ctg x, 31) f (x) = (x − 3x + 3)(x + 2x − 1), 32) f (x) = ( x + 1) √1x − 1 .
2 2

Zadanie 3. Oblicz pochodne nastepuj , acych

, funkcji:
2
8x3
3
1) f (x) = 3x−2 , 2) f (x) = 2x2 −5x+1 , 3) f (x) = 7x53x
5
−x+2 , 4) f (x) = x3 +x−1 ,
x+1
5) f (x) = 2 x−1 , 6) f (x) =
2 2
√3 x
5x +x−2 x −2x+3 3
x2 +7 , 7) f (x) = x2 +2x−3 , 8) f (x) = (1−x2 )(1−2x3 ) , 9) f (x) = √ ,
√ 1− 3 x
1+√ x
10) f (x) = 1+ 2x
, 11) f (x) = x sin x, 12) f (x) = x3 sin x+x2 cos x, 13) f (x) = ex sin x, 14) f (x)
2
= sinx x ,
x x
x 1+e e 1−ln x
15) f (x) = ex , 16) f (x) = 1−ex , 17) f (x) = sin x , 18) f (x) = 1+ln x ,
sin x−x cos x
19) f (x) = cos x+x sin x , 20) f (x) = (x + 1)e , 21) f (x) = (x + 1) log x, 22) f (x) = x2 ln x, 23) f (x) =
2 x 2

x2 −2 x2 −x ex x3 3−x2
x2 +2 , 24) f (x) = x2 +1 , 25) f (x) = x , 26) f (x) = 3−x2 , 27) f (x) = 2−x ,
x x x2 −2x+2
28) f (x) = ln x , 29) f (x) = x2 −1 , 30) f (x) = x−1 .

Zadanie 4. Oblicz pochodne nastepuj , acych

, funkcji:

4
6
1) f (x) = (3x + 1)7 , 2) f (x) = (4x2 − 5x + 13)5 , 3) f (x) = x1 + 4 , 4) f (x) = 7x2 − x4 + 6 , 5)
f (x) = (x2 + 2)6 , 6) f (x) = cos5 x, 7) f (x) = sin2 x, 8) f (x) = √ ln(cos x), 9) f (x) = ln(sin x), 10)
3x sin x x2 −x+1
f (x) = e , 11) f (x) = e , 12) f (x) = e , 13) f (x) = x2 − 4, 14) f (x) = 2x + sin 2x,
1 1 2
15) f (x) = cos4 x , 16) f (x) = 5e 2 , 17) f (x) = e 2 x , 18) f (x) = 3e−2x , 19) f (x) = 5ecos x , 20)
1 x −
2 √ p3
√
3
q
x+1
f (x) = ecos x , 21) f (x) = 1 − x2 , 22) f (x) = x x2 , 23) f (x) = x−1 , 24) f (x) = cos 5x, 25)
√ √
f (x) = sin 6x + 7, 26)
√ f (x) = tg x, 27) f (x) = cos(sin x), 28) f (x) = e ln x , 29) f (x) = (ln(sin x)4 ,
30) f (x) = ln(ex + 1 + e2x ).

16
 12 Ćwiczenia
Zastosowania pochodnej funkcji
Zadanie 1. Wyznacz przedzialy monotoniczności podanych funkcji:
x3
a) f (x) = 13 x3 + x2 − 8x, b) f (x) = x2 − x12 , c) f (x) = 15 x5 − 1 3
3x + 2, d) f (x) = x−2 ,
3
1
e) f (x) = xex , f) f (x) = x − x, g) f (x) = ex , h) f (x) = (x2 + 1)e , i) f (x) = x − ln(1 + x).
x

Zadanie 2. Oblicz granice funkcji stosujac , regule, de l’Hospitala:

ex − 1 ln(cos x) ex − e−x − 2x x8 x
a) lim , b) lim , c) lim , d) lim x , e) lim ,
x→0 √sin x x→0 x x→0 x − sin x x→∞ e x→∞ ln x
f) lim+ x ln x.
x→0

Zadanie 3. Wyznacz ekstrema lokalne funkcji:

a) f (x) = x3 − 3x2 + 3x, b) f (x) = 3 − 2x2 − x4 , c) f (x) = x2 + x8 , d) f (x) = lnxx ,
3
e) f (x) = x2x−1 , f) f (x) = xe−x , g) f (x) = x − ln (1 + x), h) f (x) = (x2 + 1)ex .

Zadanie 4. Znajdź najmniejsza, i najwiesz , a, wartość funkcji f (x) w podanym przedziale:

a) f (x) = x3 − 3x2 + 6x − 2, h−1; 1i, b) f (x) = x5 − 5x, h−2; 32 i, c) f (x) = x2 ln x, h1; ei.

Zadanie 5. Wyznacz przedzialy wkles , lości i przedzialy wypuklości oraz punkty prze-giecia
, wykresu
funkcji f (x):
a) f (x) = x3 − 2x2 − 4x, b) f (x) = −x4 − 2x3 + 36x2 + x, c) f (x) = 3x5 − 5x4 + 3x − 2, d) f (x) =
3x3 + 2x2 − x + 7, e) f (x) = x ln x, f) f (x) = lnxx .

Zadanie 6. Zbadaj istnienie asymptot wykresu funkcji f (x):

2
2x2 −1 x4
a) f (x) = 3−x
2−x , b) f (x) =
2
x2 , c) f (x) = 2x + x , d) f (x) = 2x −
1
x2 , e) f (x) = 2−x3 ,
3
x
f) f (x) = x2 −1 .

Zadanie 7. Zbadaj przebieg zmienności i narysuj wykres funkcji f (x):

3 1 2
a) f (x) = x3 − 4x2 + 4x + 1, b) f (x) = x2x−1 , c) f (x) = x2 e x , d) f (x) = x −2x+2
x−1 ,
x3 −4 x2 x3 x x3
e) f (x) = x2 , f) f (x) = x2 −4 , g) f (x) = (x+1)2 , h) f (x) = x2 −1 , i) f (x) = 3−x2 ,
x2 +4 x2 −9
j) f (x) = x2 −9 , k) f (x) = x−2 .

17