Kandehlevi 1-Ci Cild

cc HAY A.
T'OS-SAHABE,
HADiSLERLE
«Hz. Peygamber ve Eshabmm Ya,ad1g1,
MU .S LUMANLIK
KALEM YAYINEVi
·Bab-1 Ali Cad. No. 52, Kat 2
Cagaloglu - istanbul
Tel. 22 06 67
Kapak Kompozisyonu : A. ~ahin Ac1yurtlu (Kufi lstif) ve M. R1dvan Uzel

(YazJiar) tarafmdan yapJimJ$tlr.
Dizgi Bask1 : YELKEN Matbaas1
KALEM Y AYINEV1
HADlSLERLE
.. ..
« Hz. Peygamber ve Eshab1n1n
'
Ya~ad1g1»
USLUMINLIK
. Cilt : I
M. YUSUF KANDEHLEvi
Mutercimler :
Ahmet M. B0Y0KCINAR
A. Omer TEKiN 0. Faruk HARMAN
iKiNCi BASKI
Istanbul - 1977
BA~LARKEN
Divan ilmi Ara,tirma Muessesesi' dini ve milli sahada <;ah~ma yap-

ak isteyen ara~trrmacllarr bi.inyesinde toplamr!?trr. Mevcut kurulu~lardan
aha degi~ik ve geni~ bir programla t;:ah~acakt1r. Ancak memleketimizde
ptlan her <;ah~mada kar~1la~llan zaman-mekan-imkan gi.i<;lliklerini yen-
eyr:. t;:all~arak sahasma giren meselelere ilmi esaslara dayall <;ozOmler
etl rme du~Oncesi i<;erisindedir.
$unu da ifade etmek gerekir ki: $imdiye kadar bu mevzularda yap1lan
al1 ~malar ve bunlarm ortaya koydugu ((ozOmler problemin esas sahibi olan
e ni~ kitlelere aktanlamam1~ ve krs1r bir ne~riyat faaliyeti ile iktifa edil-
i ~tir.
Divan, bu meseleye de ((ozi.im getirmek amacmda oldugundan yapllan

,a lt~malarm en iyi muhtevada olmas1 kadar, en iyi, ~?artlar i9inde ve
_G ratle genii? kitlelere aktanlmas1 prensibiyle hareket etmektedir.
i$te bu yOzdendir ki (fe~itli dallarda surdOri.ilen ((alt~malann en erken
netice vereni olan «Dilimize kazand1nlmas1 gerekli, Klasik eserlerin tercO-
mesi>• faaliyetinin ilk semeresiyle ne~riyat hayatma <;rkm1~ bulunuyor.
Cah~malanm1z muhteva olarak Milli - islami konul an i<;ine almaktad1r.
Bu mevzular dort ayn yoldan i$lenecektir.
1. Ara:;;t1rma : GOnOmuze kadar yapllan ara$trrmalarda ele altnmam1:;>
1 Divan ilmi ~tmna Miiessesesi olarak ba~1ad.Igtmlz bu ~ah~malara KALEM

YAYINEVi olarak devam ediyoruz.
6
veya yanm kafmtl? meseleleri gun 1919ma «;tkarmk i<;in ara~ttrma

eserler meydana getirmek. Asll amac1m1z da budur.
2. Tercume: ara~ttrmasmt yapm19 olsaydtk, daha fazlastm yapamtya-
cagtmtz mevzularda yazllm19 ve mutlaka dilimize kazandtnlmast ge-
reken eserleri tercume etmek.
3. Derleme: ge~;mi9te mevkutelerde ktsJm k1s1m yaymlanan meselele-

rimize c;ozum getiren; gunumuz turkc;esine kazandmlmast zaruri
olan; aym mevzudaki veya aym mi.iellifin muhtelif mevzulardaki
makalelerini bir araya getirmek.
4. indeksler:
a) Mevkutelerin indeksi: Milli - islami mevzufarda <;tkan mecmua-
lann indeksini yaparak ba~ta kendimiz olmak uzere butlin ara$-
tmctlann istifadesine sunmak.
b) Bi.iyi.ik kitaplann indeksi: Eslafm bi.iyi.ik emek mahsuli.i olarak
meydana getirdikleri eserlerin indeksini «;tkararak daha kullam-
lt$11 hale getirmek ve herkesin rahatllkla istifade edebilmesini
saglamak.
Birkac; ci.imle ile ifadeye c;all~?tJglmJz bu mevzulann samld1g1 kadar ko-

lay ve basit olmad1gma; bir degil, birc;ok mlil;lterek c;alt9may1 gerektirdigine;
ferdi c;alt:;;an birc;ok arkadal;ltmtzm bir araya gelerek mlil;lterek c;alt9ttklan,
muesseselel;ltikleri; bunlarm manen ve madden desteklendikleri takdirde
ancak bu i:;;lerin yaptlabilecegine il;laret etmek isteriz. islam aleminin yeni-
den kendine donlil;lli. musiUman milletlerin guc;lenmesi ve eski l;lerefli mev-
kilerini yeniden almas1 ancak boylece gerc;ekle!;Jebilecektir.
Divan ilmi Ara!?tnma Muessesesi olarak biz, tarihin akt!;l c;izgisi i<;inde,
zaman zaman sahipsiz veya mahdut ellerde kalan mill'i ve islam! kultliru-
muz sahasmda bir !;Jeyler yapmamtz gerektiginin idraki ic;indeyiz. Mesuli-
yetimizin buyukiUgunu; ele aldtgtmtz mevzularm geni9, ag1r ve yukiU oldu-
gunu da biliyoruz. Calt$malanmtzm mahsullerinin takdirini de, siz okuyu-
culanmtza ve ilim erbabma btraktyoruz.
islam dini Allah'm insanlara; kullanna gonderdigi son, mukemmel ma-
kul bir dindir. Din olma vasftnt en ku~;Ok teferruatma kadar haizdir. Madde
ile mana. dunya ile ahiret, devlet ile millet, hukukla amme vicdam, irnan
ile hareket, fertle cemaat, zenginle fakir, ibadetle ~;all9ma, yerle gok, var-
ltkla yokluk islam'm ortaya koydugu esaslarda kayna!;Jttgt, uyu9tugu kadar
hic;bir dinde, hi«;bir sistemde i«;ic;e, dengeli ve ahenkli bir 9ekilde kayna!;J-
mamtf?ttr.
7
m hayatla ic;ic;e girdigi gun islam'dtr. Hayattan, tatbikattan uzak,

O•m•z zaman nazari olmaktan kurtanp diger zamanlarda bir kenara
atacagtmtz bir din degildir. islam devamll ya~anmast gereken, ya~an
hayat fl~ktrtan, hayat ile olumu birlikte sevdiren, muntesiplerini her
haki m ya~atabilecek olan bir dindir.
i~te •Hadislerle Hz. Peygamber ve Eshabmm Va,ad1g1 Miisliimanhk))
adt •Eshabm Hayat1)) olan bu kitapta yukanda zikrettigimiz hususlarm
·II ic;ic;e . ahenkli bir ~ekilde yal?andtgmt ve bu yal?aYtl?tn onlara neler ka-
dtrdtgmt gorecek, duyacaksmtz. Sanki o gunleri ya~tyormul?c;asma, sizi
o gunlere gotUrecektir. Bu sadece duygu aleminizde kalmayacak; dO~Once
z, ideolojiniz ne olursa olsun size gerc;ek islam 't ve onu ya~amayt sevdi-
recekti r. Bu kitap yal?anan bir hayattan almmt9t1r. Ya9ayan insanlar derle-
istir. Ya9anmas1 ic;in tercume edilmi~tir .
Be9 cilt olacak olan bu kitapla, hemen her musli.imanm, gunumuzde
sozi.inu adeta moda haline getirdigi «Es~abm Ya9adtgt Muslumanllk» m ol-
~us u , gerc;:egi ortaya konmu9tur.
Bu kitap muslumanlan hiziplere ayrtlmaktan kurtaracak; mi.isiUmanlar

arasmda ki.iltUr birligini temin edecek, islam'a uzak duran c;evreleri islam'a
tsmdtracak ve bu c;evrede zedelenen milli kultUrumuzu milli hayattmtzt ye-
ni den ihya edecektir.
Birka<; cumle ile de, kitabm haz1rlaml;it ile ilgili hususlara i9aret etmek
isteriz. Bo!um ba9lanna, muhtevalarmm daha iyi anla~tlmas1, bir tak1m yan-
~~~ anlamalara meydan vermemek ic;in birer «Giril?" yazdtk. Mutlaka izah
gereken yerlere dipnot ilave ettik. Hadis-i ~eriflerin metinlerinde il?aret
E.'d ilen veya bir ktsmt bulunan ayetlerin tamammt tercume ettik. Hadis metin-
leri ile kaynaklar ic;ic;e iken, okuyucuya kolayllk saglamak ic;in kaynaklart
dipnot 9eklinde yazdtk. Bazt kaynaklarda cilt, sayfa veya bablan gostere-
mememiz dolaytstyla uzguni.iz. Bunun, imkanstzllgtmtza bagt9lanmasmt is-
ti rham ederiz .
Kitapla ilgili indeksler veya tali derecede ac;tklamalar son cildin sonuna
il ave edilecektir.
Alfahtm! Bize ic;inde bulundugumuz bu nimetleri ve bu imkant verdigin
ic;:in sana ne kadar hamdetsek azdtr. Biz gayretimizi esirgemiyecegiz. Sen
de IOtfunu, tevfikini esirgeme! .. .
DiVAN iLMi ARA$TIRMA MUESSESESi

iCINDEKiLER
DiM 17
GIRi~
lah ve Resulune itaate Dair Ayetler . .. . . . .. . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 23
z Muhammed (s.a.v.} e itaat, Kendisine ve Halifelerine Baglllrk
Hakkmdaki Hadisler .. ..... .. ... ... .... ..... .. . : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
gamber ve Eshabr Hakkrndaki Ayetler .. ........ .. :.. .. .. .. . .. .. .. .. . .. 30
e gamberin Eshabr Hakkmdaki Ayetler .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . . .. . .. . .. 32
ur'an'dan Onceki Mukaddes Kitaplarda Peygamber ve Eshabr
Hakkrndaki Bilgi .. .. .. . .. .. .. .. . . . . .. . . . .. .. . . .. . .. . . .. .. . . .. .. .. . . . .. . . . . . . 34
eygamber (s.a.v.) in Vasrflarrna Dair Hadisler . .. .. .. .. .. . .. .. .. .. . .. . 36
habe-i Kiram'rn Vasrflarr Hakkrndaki Hadisler .. . .. . .. .. .. .. . .. .. .. .. . 40
BiRiNCi BOLOM
iSLAMA DAVET
z Peygamberin lslama Daveti .... ............ .. .... ... .... . .. ... .. .. .. . .. . 51
1slfuna Davet Kar~ISlnda Mii~rikler . .. .. .. .. .. . .. .. . .. . .. .. ... . ... . .. .. .. . 51
Hz. Peygamberin Ebfr T~libi 1sl<lma Daveti .. . . .. .. .. .. . .. .. .. . .. .. . .. 52
Hz. Peygamberin 1slfuna Davet i<;in Cihad Etmekte Is ran .. .. .. 58
Vah~i b. Harbin t slama Giri~i ........ ...... .. ...... ....... ... .. ........ ... 60
Hz. Fatimanm Ba!basmm Haline Aglamas1 .. ........ .. .. .. .. .. .. ..... 61
Hz. Omerin Bir Rahibin Haline Aglamas1 .. .. .. . .. . .. .. .. .. . . .. . ... . 63
ertl eri isUima Davet . . .. . .. ... .. ....... .. ............ .... .... ............ .. . . 63
Hz. Peygamberin Ebfr Bekri 1shima Davet Etmesj ... ............ 63
Allah'm Resuliiniin Hz. Omeri tslama Daveti .. .. .. .. .. ... .. .. . .. . .. . 64
Allah'm ResUliiniin Hz. Osman b. Affam tslama Daveti . .. . . . .. . 65
Allath'm ResUliiniin Hz. Ali b. Ebi Talibi 1slama Daveti . . .. . . . . . 66
Hz. Peygamberin Amr. b. Abeseyi 1slama Davet Etmesi . .. .. .. .. 67
Hz. Peygamberin Halid b. Said b. el-As1 tslama Davet Etmesi 68
Hz. Peygamberin Dammad1 is lama Daveti .. .. . .. .. .. .. .. .. . . .. .. .. .. 70
Allah Resuliiniin 1mran'm Babas1 Husaym 1slama Daveti . . .. .. 72
Allah'm ResUliiniin Bir Zat1 islama Daveti .. .. . .. .... .. ... .. . .. .. .. .. 73
Hz. Peygam!berin Muaviye b . Haydeyi tslama Daveti .. .. .. .. . 74
Adi b. Hatim'in lslalllil Dttvet Edilmesi ....... .. ......... :........... 74
Hz. Peygamberin Zil-Cev~en'id-Dababiyi 1slama Daveti .... ..... 77
Hz. Peygamberin Be~ir b. Hasas1yyeyi isHlma Daveti .. . . . . . . . 78
Allah'm ResUiiiniin Bir Zat1 tslama Daveti .. ... .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . 78
Allah'm ResUiiiniin Ebu Kuhafeyi 1slama Daveti :. .. .. .. .. . . .. .. . . 80
Ebu Cehlin lslama Davet Edilmesi .. . .. ... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .. .. . .. . 81
Velid b. Mugirenin islama Davet Edilmesi .. ................ ......... 82
Hz. Peygamberin Ebu Siifyan ve Hindi 1slama Daveti . . .. . . .. . . . . 83
Hz. Peygamberin Osman ve Talha (r.a.) 1 lslfuna Daveti ........ . 84
Ammar ve Suheybin is lama Davet Edilmesi .. .. .. .. ... .. .. .. .. . .. .. 84
Esacl b. Ziirare ile Zekvan b . Kays1 1slama Davet .. .. .. . .. .. .. .. .. . 85
10
Allah'm Resulunun Cemaatleri· islam'a Daveti . . .. . . .. .. ... . . . .. . .. . . . 85
Kuteybe ve Eb'ul-Haysemin 1slama Giri~i . . . .. .. .... .. .. .. .. . .. . . . . . 88
Hz. Peygamberin Akmbalanm ve Kurey~i isW.ma Daveti . .. .. . 88
Hz. Peygamberin Hac Mevsimlerinde islama Davet Vazifesini ifasr 91
Beni Amir ve Beni Muharib Kabilelerini islama Daveti . . . . . . 91
Hz. Peygamberin Abese Ogullanm islam a Daveti . . . . . . .. .. . . . . . 92
Hz. Peygamberin Kindelileri islama Daveti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Hz. Peygamberin Ka'b Ogullanm islama Davet·i ... ....... ....... . 94
Hz. Peygamberin Kelb Kabilesini islama Daveti . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Hz. Peygamberin. Bekr Kabilesini is lama Daveti .. .. .. .. .. .. .. .. .. 96
Hz. Peygamberin Minadaki K<l'bileleri 1slama Daveti .. .. .. .. .. .. 98
Hz. Peygamberin Minadaki Bir Cemaati 1slama Daveti .. .. .. .. . 99
Hz. Peygamberin Beni $eyban K3ibilesini 1slama Daveti .. .. .. .. . 99
Hz. Peygamberin Evs ve Hazreci lslama Daveti .. .. . .. .. .. .. .. .. . 102
Hz. Peygamberin Car$rda Halkr islama Daveti ...... .. ............ .... 107
Hz. Peygamberin Yakm Akrabalarrnr islama Daveti ..................... 108
Hz. Peygamberin Yolculuk Srrasrnda insanlarr is lama Daveti .. . .. .. .. 111
Hicret S1rasmda 1slama Davet .. .... .. ........ .. ...... .. .. .... .. .. ......... 111
Hz. Peygamberin Yolda Bir Bedeviyi islama Daveti ........ ...... . 111
Hz. Peygamberin Yaya olnrak Taif'e Gidi~i .. .. .. ...... .......... ..... 111
Sava$1arda is lama Davet .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 113
Allah'm Resulli'ni.in Once 1sh1ma Daveti Emretmesi .. .. ........ .. . 113
Hz. Peygam!berin Hz. Aliye, islama Davet Etmedikqe Hi~:bir
Kavimle Sava~mamasmt Emretmesi .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . 114
Hz. Peygamberin is lama Davet i«;:in Elc;iler Gondermesi .. .. .. .. .. .. .. . 116
Musab'1 Medine'ye Gondermesi .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. . 116
Hz. Peygamberin Ebu Umameyi Kavmi Bfthileye Gondermesi 116
Hz. Peygamberin Beni Sa'de Bir Adam Gondermesi ... ....... .. 118
Allah'a Davet Ugrunda Allah'm ResOIOnun Seriyyeler Gondermesi 119
Dumet'i.il-Cendel Seriyyesi ....... ........ .. ...... ..... ..... :.. .. .. . .. . . . . .. . . 119
Zat'i.is-Selasil Seriyyesi .. .. . .. .. . .. . .. .. .. . . . .. . . . . . .. .. . . .. . . .. . . . .. .. . . . . . . 119
Hz. Peygamberin Halid b. Velid'i Yemene Gondermesi ......... 119
Hz. Peygamberin Halid b. Velid'i Necran'a Gondermesi .. .. .. .. . 120
islamm Emirlerini Yapmaya Davet .. ......................... .............. . 123
Hz. Peygamberin Muaz (r.a.) a Talimatl .. .. ... .. .. .. .. .. ... .. .... .. .. 123
Hz. Peyagemberin Bir Heyeti, Allah'm Emirlerini Yapmaya
Davet Etmesi ......... ... .... .. .... .. .... ... ..... .. ... .. .. ... ... .... .. ..... 124
Hz. Peygamber (s.a.v.) in Kom~;u Devletlere ve Diger Krrallara
Kendilerini islama Davet Etmek ic;in Ashabryla Mektuplar
Gondermesi . . .. . .. . . . .. . . .. . . .. . . . .. . . .. . . . .. . . .. . . . .. . . . .. . . . ... . .. . . . 126
Hz. Peygamberin Eshabmt islam Davet<;ileri Olmaya Te~viki . . . 126
Hz. Peygamber'in Hab e~ K1rah Neca~i 'ye Mekturbu .. .. .. .. .. .. .. . 127
Neca~i'nin Hz. Peygambere Cevab1 .. .... .. .. ....... ..... .. . . ... .. .. .. .. .. 127
Hz. Peygamberin Bizans lmparaturuna Gonderdigi Mektup . . . 128
Ebu Siifyamn Rum 1mparatoru Herakl ile Konu~mas1 . . . . . . . . . 132
Hz. Peygamberin iran l):trah Kisraya MektUJbu . .. .. .. .. .. .. . . .. .. .. 136
Hz. Peygamberin 1skenderiye Meliki Mukavk1sa Gonderdigi
Mektup ... ... ... ... ... .. .. .. .. ...... .......... .......... .. .. ... .... .. .... ... 140
11
Hz. Peygamberin Bekr b. Vaile Mektubu ........ ... ,............. .. 146
Hz. Pey;garn;berin Beni Ciizameye Mektubu . . . . .. . . . . . . . . ... . . . .. . .. . . 147
eygamberimizin Ahlaka ve insanlan Hidayete Sevk Edici
Amellerine Dair K1ssalar . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . 148
Yahudi Alimi Zeyd b. Su'nenin Miisliiman Olw;;u ... ............. .. 14!1
Hudeybiye Anla~mas1 .......... .. .. ... ................... ... .... .. ...... ... 150
Hudey>biye Anla~masma Dair Hz. Omevin Gorii~ii . .. . .. .. .. . . .. . 157
Hudeybiye Anla~masma Dair Hz. Ebu Bekrin Gorii~ii .. .. .. .. .. .. 157
Amr· ibn'il - As'm Miisliiman Olu~u .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 158
Halid b. Velid'in islama Giri~i ...... .. ...... .. .. .... ........ .... .. .. .... ... 160
Mekke'nin Fethi ......... ..... ... .... .. .... .. ....... ........................... .. 162
Resulullah'm Dekke'ye Giri~i .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 166
Siiheyl b. Amr'm Miisliiman Olu~u ve Resulullah (s.a.v.)'m
Giizel Ahlakma $ehadeti .. .. .. . .. .. .. . .. .. . . . . .. .. .. .. . . . . .. .. .. .. .. .. .. 173
Resulullah (s.a.v.)'m Fetih Giinii Mekkelilere Soyledikleri .. . 174
Ebu Cehl'in oglu ikrime'nin Miisliiman Olu~u .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. 175
Safvan b. Umeyye'nin Miisliiman Olu~u .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . 178
HuveytFb b. J\fbd'd-Uzza'nm Miisliiman Olu~u .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 180
Haris b. Hi~am (r.a.) m Mlisliiman Olu~u .. ..... .. .... ......... .. .. . 181
Nudayr b. Haris'il-Abderi'nin Miisliiman Olu~u .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. 182
Taif Ahalisi Sakiflilerin MlislUman Olu~u .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 183
Sahabe'nin Tek Tek Fertleri islam'a Daveti ................................. 186
Ebu Bekr es-S1dd1k'm 1slama Daveti .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 186
Orner b. Hattab'm Daveti .. .. .. . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. 186
Musab b. Umayr'm Daveti . .. .. .. . .. .. .. .. .. .. ... .. .. .. .. .... . .. .. . .. .. .. .. . . 187
Sa'd b. Muaz'm Abd-i E~hel Ogullanm islama Daveti ve
Miisliiman Olu~lan . .. . .. . .. . . .. . .. .. . . .. . . . .. . . .. . .. .. . . . . .. . . .. .. .. . . .. 189
Tuleyb b. Umeyr'in Daveti .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ...... .. .. .... .. .. .. .. .. .. .. . 190
Umeyr b. Vehb ve Safvan b. Umeyye .. ...... .. .... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 191
Umeyr'in Miisliiman Olu~u ve Mekkelileri Daveti .. .. .. .. .. .. .. .. .. 192
Hz. Orner'in Umeyr Hakkmdaki Sozii .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. 193
Ebu Hiireyre'nin, Anriesini islama Daveti .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .... . .. . 194
Ummii Siileym'in Kendisiyle Evlenmek isteyen Ebu Talha'y1
islam'a Daveti .. .. . .. .. . . .. . .. . .. .. . . .. .. . . .. .. . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . . 195
Sahabenin Arap Kabilelerini islam'a Daveti .............................. 196
D1mam Ibn-i Sa'lebe'nin Sa'd Ibn-i Bekr Kabilesini islama
Daveti .... .. .. .... ................ ...... ... .. .... ............. . 196
Amr ibn-i Murre el-Ciiheni'nin Kavmini Islam'a Daveti .. .. .. .. . 197
Urve ibn-i Mes'ud (~.a . ) m Sakif Kabilesini islama Daveti .. . 199
Urve'nin Vasiyeti . . .. . . . ... . . . . . ... . .. .. .. . .. . . . . . . ... . .. ... . . .. . . . . . . .. . . 200
Devs'li Tufeyl ibn-i Amr'm Kavmini 1slama Daveti .... :... . .. . . . . 200
Eshabm is lama Davet i<;in Fertler ve Heyetler Gondermesi . . . . . . . . . 202
Sahabenin is lama Davet i<;in Mektuplar Gondermesi .. .. .. .. .. .. .. . .. . 203
Ziyad ibn-i Haris Essudai'nin Kavmine Mektu-ou .. .. .. . .... . .. .. . . 203
Biiceyr ibn-i Ziiheyr i·bn-i Ebi Siilma (r.a.) nm Karde~i Ka'ba.
Mektubu . .. . . .. .. . . .. .. .. .. ... . . .. . . .. . . .. .. .. . . . . . . .. . .. .. .. .. . . 204
Halid ibn-i Velid'in 1ranhlara Mektubu .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 2Q6
Halid ibn-i Velid'in Medainlilere Mektubu .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... . .. 206
Halid ibn-i Velid'in Hiirmiiz'e Mektubu ... .... .... .. .... .. .. .. .. .... .... 207
12
Peygamber (s.a.v.) Zamanmda Sava~larda Sahabenin islam'a Daveti 208

Temimli Muslim b. Harisin Daveti .. ... ........... ........... ... ... : .. ,.. 208
Ka'b b. Umeyr'in 1sHl.m'a Daveti :. . .. .. . .. . . . .. . . .. . . .. . . .. . .. . . .. . . . . . . . . 209
ibn·i Ehi'l Avca'nm isHima Daveti ...... .... ... ............ .... .. .. ..... 209
Hz. Ebu Bekir Zamamnda Sahabenin Harbte Allah'a ve ResOIUne
Davet Vazifelerini ifalan ve EbO Bekir'in Kumandanlara bu
husu~taki Tavsiyesi ........... .. ..................... .... ........ ....... . 210
Ebu Bekir'in Ordulanm $am Tarafma Gbnderirken
Kumandanlanna Verdigi Emir .. .. .. ..... .. ...... ... .. .... ... .. .. ... . 210
Hz. Ebu Bekir'in Mlirtedler Vzerine Gonderirken Halid'c
Verdigi Emir .. ........ ....... .. ....... .... ...... .. ... ... .. ...... ..... 211
· Halid l!bn-i Velid'in Hire'lileri lsH'tm'a Daveti ....... ... . .... .... ..... 211
Halid'in Yermuk Harbinde Romah Kumandan Cereceyi
1shima Daveti ve Mlislliman Olu~u . . .. . .. . .. . .. ... . .. .... .. . .. . . 212
Hz. Omer'in Zamanmda Harbl~rde Sahabenin DO~manlan islam'a
Davet Etmesi ve Hz. Omer'in bu Hususu Kumandanlara
Tavsiyes~ ............................ ..... .... ... ........ .......... .. 215
Hz. Omer'in Harpte !nsanlan De; Gun lslam'a Davetin
Geregine Dair Sa'd'a Yazd1g1 Mektub .. ....... .. ........ .. ....... .. 215
Selman-1 Farisi'nin Kasr-1 Bbyad Sava~mda Halkt De; Glin
islam'a Davet Edi~i . .. . .... . .. .. . .. .. . . .. .. . .. . .. .. ... .. . .. . .. .. . .. . . .. . . 215
Nu'man 1bn-i Mukarrm ve Arkada~lannm Kadisiye Sava~mda
Rustem'i Davet Edi~leri .. .. . . .. .. .. . .. .. .. . .. .. . . .. . . ... . .. . . . . . . .... .. . . . 216
Mugire b. $u'benin Riistem'i Davet Edi~i .. .. .... .. .. . . .. .. . . .. .. . .. 216
Rlbi b. Amir'in Rlistem'i Daveti . .. .. . ... ... . . .. . .. .. .. . . .. .. .. .. .. ... .. .. 217
Mugire b. $u'be ve Huzeyfe b. Mihsan'm !kinoi ve tJ<;tincti
Gunlerde Rustem'i 1sHl.m'a Davet Etmeleri .. ... .. .. .. . ... . ... .. 219
Sa~dm, Arkada~lanndan Bir Gurubu Harp Ba~lamadan l>ncc
Kisra'ya Gondermesi ... ...... ...... ... .. ... ...... .. ...... ........ .. ....... 219
Abdullah lbn-i Mu'temm'in Beni Taglib ve Diger Kabileleri
«Tekrit» Sava~mda 1slam'a Daveti .. .. . .. . ... . . . . ... . . .. . .. .. . ... . . 224
Amr lbn-i As'm Mxsxr Sava~mda 1sHima Daveti . .. .. .. . .. ... .. . .. 224
Sahabenin Selemet'u.bnii Kays'il-E~ceinin Kumandasmda
Harpte 1sH\ma Davet Vazifelerini 1falan .... .. .. .1... .. ...... .. . 226
Ebu Musa El-E~'ari'nin Sava~tan Evvel Isfahanhlan IsHima
Daveti .. ..... .... .. .. ............. ... ... ........ ... .. ...... ... . 227
Sahabenin Guzel Amelleri ve Ornek Ahlak1 .. .. . . . .. . .. . .. .. .. . .. . .. .. .. . 227
Amr b. Cemuh'un 1slama Giri~ Olay1, Oglunun ve Muaz
b' Cebel'in Yaptlklan .. . .. . . . .. .. .. ... . . ... . . . . . . .. .. . ... . . .. .. . . .. .. . . . .. . 227
Eb'ud-Derdanm 1slama Giri~i ve lbn-i Revahanm Bu
Husustaki Gayreti .. ... .. . ... .. . .. . . . . . . . .. . . . . .. . .. . .. . . .. .. . .. .. . . .. .. . . . 229
Hz. Omerin Amr b. el-Asa Cizye ve Esirler Hakkmdaki
Mektubu .. ... .. . .. .. . .. .. . . . .. . . . .. .. .. ... .. .. .. . .. . . ... . . .. . . . .. 230
1skenderiye Fethinde Sahabenin Ba~mdan Gec;enler .. .. .. ... . .. 231
Hz. Ali'nin Z1rh1, Bir H1ristiyanla Arasmda Ge<;enler, Ve 0 Hlristi-
yan'm Mus Iuman Olu~u .............. .. .......... :.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . 232
13
IKiNCi BOLOM
BiAT
Girmek Ozere Yapllan Biat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . .. . . .. . . 239
Esaslarrm Tatbike Dair Biat .. . .. .. .. . ... . .. .. . .. . . . .. .. . . . .. . .. .. .. . .. .. 240
t Etmek Ozere Yapllan Biat .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. .. . 242
•rrt Hususunda Biat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
d Etmek Ozere Biat .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. 246
m Ozere Biat ... . ..... . .. . . ... . . . ... .... ... . . .. . .. . . . . .. .. .. . . . .. . ..... . . 247
nlemek ve itaat Etmek Hususunda Blat . ... ..... ... .. .. . .... ...... .. .. .. 247
1nlarrn Biat1 . . . . .. . . .. . .. . . . .. .. . . .. .. .. . .. . . . . . . .. . . . .. . . .. . . . .. . . . .. .. 248
Cocukl arm Biat1 . . . .. . . .. . .. . . . . . . . . . . . . .. . .. ..... . .. ... . . . .. . . .. ... ... .... . 251
Eshabm Halifelere Biat1 .. .. .. .. .. . .. . .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 251
Eshalbm Ebu Bekre Biat1 ........ ..... ..... .............. .... ... ............. .. 251
Eshatbm Hz. Omere Biatl .. .... .... ..... .. ... ......-............... .. ... ... .. · 252
1shima Giren 1ranhlann Hz. Osman'a Biatleri .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 252
Miisliimanlann Hz. Osman'm Hilafetini Tasdik i9in Biat
Etmeleri . . .. .. . . .. . .. . .. .. . . . .. .. . . . .. . .. .. .. .. .. . .. .. .. . . . . . .. .. 252
0C0NC0 BOLOM
ALLAH YOLUNA DAVETIE UGRANILAN
SIKINTILARA G0CL0KLERE TAHAMMOL
Hz. Muhammed'in Peygamber Olarak Gonderildigi Anda insanllgm
Durumu ............................................................ 259
Peygamber (s.a.v .) in Allah'a Davet Yolunda Eziyet ve Baskllara
Dayanmas1 . . . . . .. . . . .. . . . . . .. . . . . . .. . .. .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
. Resftlullahm Kurey~ten GOrdiigii Eziyetler ve Onlara Kar~I
Tutumu .............. ... .. ..... .............. ..... .... .. ... .... . 262
Ebu Cehl'in Resiilullah'a Eziyeti ve Hamzanm Ebu Cehilden
Resill.iillah'm Ociinii Almasx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Ebu Cehlin Hz. Peygamber (s.a.v.) e Eziyet Etmeye Karan ve
Allah'm Onu Peri~an Etmesi ... .... .. ... ....... .. ... .. .... .......... .. 268
Ebu Cehlin Peygambere Eziyeti ve Tuleyb b. Umeyrin
Resulullah'm !ntikam1m Almas1 .. .. . .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. . .. .. . .. .. 269
Peygamberin Uteybe b. Ebi Leheb'e Bedduasx ve Onun Helak
Olu~u ................ ... ......... ..... ........ ... .... ...... ... 269
Peygamberin Kom~ulan Ebu Leheb .ve Ukbe b . Ebi Muayttan
<;ektikleri . . .. . . . . .. . .. .. .. .. .. . .. . . .. .. . .. . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . . . . . 270
Peygamberin Taifte <;ektigi Eziyetler ...... .. .. :........ .. .. .... ... .... .. 270
Re~ulullah'm Uhud Sava~mda <;ektigi Eziyetler .. .. .. .. . .. .. . .. .. .. . 274
Allah'a Davet Ugrunda Ashabm (r.a .) Baskllara ve Ezlyetlere
Katlanmas1 . . .. . . . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. . .. .. .. . . .. .. . .. . .. .. .. . . .. .. . . . . 275
Ebu Bekir-i Sxddlk'm Baskllara Tahammiilii . . . . ... . . .. .. . .. .. .. .. . . 275
Resulllllah (s.a.v.) m Orner b. Hatta:b i9in Duas1 ve Omer'in
Miisliiman Ol~u . .. . . . . .. . . . . . .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. . . . . . . .. .. . . . . . .. . . 277
14
Mi.islumanlarm Zulme Ugramas1, EbO Bekir'in Hc.be:;;istan'a Hicreti

ve ibn-i Dugunne ile aralannda Ge<;en Hadise . . . .. . . . .. . . . . . .. . 278
Orner b. Hatta;b (r.a.) m Baskllara Tahammiilli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
Osman b. Affan (r.a.) m Baskllara Tahammiilli ..... ... .. .. .. ....... 282
Talha b. Ubeydullah (r.a.) m Baskilara Tahammiilii .. .. .. .. ... . 282
.Ziibeyr b. Avvam (r.a.) m Baskilara Tahammiilli ...... .... .. ...... 283
Peygambe:d n Miiezzini BiHH b. Rebah (r.a.) m Baskilara
Tahammiilii .. .. .. . . .. . .. .. . . . .. .. . . .. .. . .. . . . . . . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . . 284
Allah Yolunda Bilal'in <;ektigi Eziyetler .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. . .. .. 284
Ammar b. Yasir ve Ailesinin Giic;lliklere Tahammiilii ............ 285
Habbab b. El-Eret'in Baskllara Tahammiilli .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. . .. 28r7
G1far Kabilesinden Ebu Zer'in Baskllara Tahammiilii .. .. .. .. .. .. 288
Said b. Zeyd ve Hamm1 Hz. Orner (r.a.) in k1zkarde~i
Fatlmamn Baskilara Tahammiilleri .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. . .. .. . 2!H
Osman b. MazCtn'un Baskilara Tahammiilii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294
Mus'ab b. Umeyr (r.a.) in Baskilara Tahammiilii .. .. . .. .... .. .. 296
Abdullah b. Huzafe Es-Sehmi (r.a.) m S1kmtilara Tahammiilii 296
Diger Eshab'm Baskllara TahammOIO .. .. .. .. .. . .. .. .. . .. .. .. .. .. . .. . .. . .. .. 297
Eshabm Mii~ri.klerden Gordiikleri Eziyetler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
Hz. Peygamber (s.a.v.) in ve Eshabmm Hicretten Sonra
Medine'deki Durumu ............. ... ... ........ .... ..... .. .... .. .. ... ..... 298
Zatiirrika Gazvesi, Peygamber (s.a.v.) ve Eshabm1n <;ektigi
Eziyetler . . . . . .. .. .. . . . .. .. . . .. . .. . .. .. . . .. . .. . .. .. . . .. .. . . .. . . . . . 298
Allah 'a ve R~sOIOne Davet Yolunda A<;hga TahammOI . . .. .. .. .. .. . .. 299
Peygamber (s.a.v.) in Ac;hga Tahammiilii ... ..... .. ................. ... 299
A~hk <;ekene ~iddetli Hesap Sorulmaz .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 299
Hz. Peygamber (s.a.v.) in ic;inde Ate~ Yakllam1yan Evleri ...... 299
Peygamiber (s.a.v.)'m Kar~Ila~t1g1 Giic;:llikler .. .... ..... ....... ..... .... 300
Peygamber (s.a.v.) ve Eshabmm A~hktan Kannlarma Ta~
Baglamalan .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. . . . .. .. . .. .. .. . .. .. . . .. . .. .. . . . .. .. . 301
Hz. Ai~e (r.a.)'m Tokluk Hakkmdaki Sozl~ri ... .............. .. .. ... 302
Peygamber (s.a.v.) Ailesinin, EbO Bekir ve Orner {r.a.) in Ar;
- Kah,larl . . . . . .. . . .. .. . .. . .. . . . . .. . . . .. .. . . . . . . .. .. . ... . .. . . .. . 302
Hz. Peygamber (s.a.v.), Ebu Bekir ve Orner (r.a.) m Ac;:
Kah~lan ve Ebu Eyy(lb ile Aralannda Gec;:enler .. .. .. .. . 302
Hz. Ali ve Hz. Fatlma'mn A<; Kah~lan .. . .. . .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. . .. .. . 304
Hz. Peygamberin Ummii Siileym'e, Ac;hga Tahammiil
Etmesini Tavsiyesi .. .. .. . . .. .. .. .. .... .. .. . ... .. . . . .. .. . .. . .. .... .. . ... .. .. 304
Sa'd b . Ebi Vakkas'm A<; Kah~I .. ... .. ... ..... .. .... .. ... .... ... .. .. ..... 305
Mikdad b. Esved ve tki Arkada~mm · A<; Kah~Iim .. .. .. .. .. .. . .. 305
Bbu Hureyre'nin A<; Kah~1 .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. 306
Hz. Ebu Bekir'in KIZ1 Esma'mn A~ Kah~1 . .. .. . .. .. . .. .. . .. .. . .. .. .. 308
ResOiullah'm Eshabmm Ar; Kah:;;1 ......... ..... .. ...... ............... ... .. 310
Hendek Sava~mda Geceleyin Eshabm D~i.imesi ve Ac;: Kah~1 ... 310
Resullillahm Eshabmm Ac;hk ve Zafiyet Sebebiyle Namazda
K1yamda Duramamalan .... .. .. .... .. .. .. ...... .. ... .... ... ... .... .. 310
Saha:benin Ac;hktan Yaprak Yemesi ve <;:ektikleri S1kmtdar 311
Ebu Ubeyde ve Arkada~lannm Seferde Ac;:hga Tahammiilii .. . · 312
15
T1hame Sava~mda Hz. Peygamber ve Eshabmm Ar;hga
Tahammi.illi 313
Cuma Giinleri Bir Kadmm Esha:bm Bir KISlmna Yemek
Vennesi .. .... .. ... .. .... .. ... ..... .. .... .... .. ........ ... ... .. .. 314
Eshabm ~ekirge Yemesi ve Cahiliyyet Devrinde Bugday
Ekmegini Tammamalan .. ....... ..... ... .. .. .... .... ..... .... ....... .. . 314
A llah Yo luna Davet Ugrunda Susuzluga Ta~ammul .. .. ........ ....... .. 315
Tebuk Seferinde Eshabm Susuz Kah~I ... ... .... .... ... .. .... .. ... .... . 315
Yermuk Sava~mda, Haris'in, !krimenin ve Ayya~'m
Susuzluga Tahammiilli ................ .. ... ... .......... .. .......... .. 315
Ensardan Bbu Amr'm Allah Yolunda Susuzluga Tahammi.ilii 316
isHim Ugrunda $iddetli Soguklara Tahammul ............................ .. 317
Islam Ugrunda <;ekilen Elbise S1kmt1s1 .................................. .. 318
Hz. Hamza'n1n Teklifi ........ ...... .......... .... .. .. ... .. ...... ..... ....... .. 318
~urahbil b. Hasene ile Reswullah Arasmda Ger;enler .. .......... .. . 318
Hz. Ebu Bekir'in ~ektigi Elbise Sikmttsi ve Cibril'in Mlijdesi 318
Hz. Ali ve Fattma'nm Elbise StkmtiSI ~ekmesi .... .... ....... .... .. 319
Sahabenin Ylin Elbiselerle, Hunna Yiyip Su !r;erek !dare
Etmesi ... .. .. ..... ... .... .... ..... ... ... ..... .. ... ...... .... .. . 319
Eshab-1 Suffe'nin elbise Sikmtisi ~ekmesi .... ..... ...... .. .. ..... ... .. . 319
Eshab1n Allah Yolunda Korkulu Gun fer Gec;:irmesi ................... .. 321
Eshabm Hendek Sava~mda, Geceleyin Korku, Ar;hk ve ~iddetli
Sogukla Kar~I Kar~Iya Geli~leri .... .. .............. ..... .. .... ... .... . 321
Allah Yolunda Yara ve Hastahklara TahammOI ..................... . .. 324
Uhud Sava~mda Abdi.ile~hel Ogullanndan !ki Ki~inin Durumu 324
Amr b . Cemuh'un Ba~ma Gelenler ve Uhudda ~ehid Dli~mesi 324
Rafi' b. Hudeyr; Hadisesi ........................... .. .. .... .. .. ........... . 325
D0RD0NC0 BOLOM
HICRET
Hz. Peygamber ve EbO Bekirin Medineye Hicretleri .. .. .. .. .. .... .... 331
Orner b. Hattab ve Diger Sahabenin Hicreti . .. . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .. 339
Mekkeden Medin eye !Ik Hicret Edenler .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. 339
Orner b. Hattab (r.a.) ve !ki Arkada~mm Medineye · Hicreti 339
Osman b. Affan (r.a.) m Hicreti ........ ......... .. ..... .. ............ .... 341
Ali b. Ebi Talib'in Hicreti .. .. .... .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .... .. .. .. .. . .. .. .. . 341
Ca'fer b. Ebi Talib ve arkada!?larmm (r.a.) Habe!?istana ·Hicretleri
daha sonra da Medineye Donmeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
Eshabm Medineye Donli~li. Neca~inin Mlisllimanhga ve
Resulullah (s.a.v.) tn onun ir;in Allah' dan Af Dilemesi .. . 348
Habe~istana Hicret Edip de Medineye Donenlerin Dstlinllikleri 349
u Seleme ve Ommu Seleme'nin Medineye Hicretleri .. .. .. .. .. .. .. . 351
heyb b. Sinan'm Hicreti .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. . 352
dullah b. Omer'in Hicreti .. .. .. .. .. .... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .. .... 353
dullah b. Cah!?'m Hicreti .. .. .. .. .... . .. . .. .. .. .. .. .. .. .... .. .. .. ........... 353
amra b. EI-Ays'm Hicreti .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . ...... .......... 354
sil e b. Eska'nm Hicreti ............. .................... .'.................... 355
16
Beni Eslem'in Hicreti .. .. ..... .......... ...... .... ......... . ....... ...... ..... .. . 356
Ci.inade b. Ebi Omeyye'nin Hicreti ............................... .... ... ... . 356
Hicret Hususunda Saffan b. Umeyye ve Digerlerine Soylenenler .. . 357
Kadmlarm ve <;ocuklarm Hicreti ............................... . .. .... .. .... . 359
Hz. Peygamberin ve Ebu Bekirin Ailelerinin Hicreti ........... . 359
Hz. Peygamberin KIZ1 Zeyneb'in Hicreti ve Yolda Ba~ma
Gelenler 359
Ebu Leheb'in Kxz1 Diirre'nin Hicreti ..... ... .. ..... ..... .. ............. . 361
Abdullah b. Abbas ve Diger <;ocuklann Hicreti ............... ..... . 361
BE~iNCi BOLOM
YARDIM ve FEDAKARLIK
Ensarm Vazifesi Ba~llyor .. .. ............. ................. .. ...... .... ... .... . 367
Muhacirlerle Ensar Arasmdaki Karde~lik ............... . .... .. .. .... ... . . 370
Abdurrahman b. Avf ile Sa'd b. Rebi'nin K1ssas1 .... ..... ..... ...... . 370
Muhacirlerle Ensar Arasmdaki Miras Meselesi ............ ..... . 370
Ens~nn Muhacirlere Mali Yard1m1 ......................................... . 372
islami Baglan Kuvvetlendirmek i~in Ensann Cahiliyet Devrindeki
Baglan Tamamen Kesmeleri ..................... . ... .......... ......... . 374
Yahudi Ka'b b. E~r~fin Oldliriilmesi ....... .... .. .... .... ..... ... ... ... . 374
Bbu Rafi, Sellam b. Eb'il-Hukayk'm Oldlirlilmesi ...... .......... . . 376
Yahudi tbn-i ~eybenin Oldlirlilmesi .. .............. ........ .... ....... . 379
Beni Kaynuka, Beni Nadir ve Bani Kureyza Sava~lan ve Ensann
Bu Husustaki Gayreti ... .... .. .. ..... ... .... ...... ... ..... ... ... ... ... ... . . 380
Beni Kaynuka Hadisesi ....... .............. ..... .. .... ........ ............. . 380
Ben-in Nadir H.fidisesi .... ......................... .... ....................... . 383
Beni Kureyza Hadisesi ............. ............... ... .. ....................... . 384
Ensann Dindeki $erefli Mevkileriyle iftihar Etmeleri ... ...... ... .. . 387
Ensarm Dunya Zevklerinden ve Dunya Metamdan Vaz Ge<;ip,
Allah ve ResOli.ini.i Ho~nud Etmeleri ... .. ...... .. ..... ... .. ... ..... ... .. 388
Mekkenin Fethinde Ensar .. .... .. .. .... ....... .. ..... ...... .......... .. .... . 388
Huneynde Ensar ve Hz. Peygamberin Onlann Vas1flan
Hakkmdaki Sozleri ......... ...... ... ................. .. ... .. ........ ...... . 389
Ens ann <vaslflan ................. .. .... .. ... ..... .. .. .... ......... .. .... ... . 393
Ensann Comertligi ve Hizmetleri .............. .. ........ .. .......... ....... . . 393
Hz. Peygamberin Ensar'a 1krami ve Dseyd b. Hudayr K1ssas1 393
Muhammed b . Mesleme ile Hz. Orner Arasmda Ge<;en Hadise 395
Hz. Peygamberin Sa'd b . Ubadeye 1Itifatl .. ............ ............... . 396
Cerir'in Enes'e Hizmeti ..... .................. ... ... ... .... ... ...... ...... ..... . 396
EbU. Eyylib'lil-Ensari'nin 1bn-i Abbas'a Misafir Olmas1 ve 1bn-i
Abbas1n Ona Hizmeti ... ...... ........ .... .. .. ..... .... ....... .. ...... .... . 396
1bn-i Abbas'm Ensann i~ini GOrmek 1~in Vali Nezdindeki
Te~ebblisleri ............................ ... ......... ................ . 397
Ensar l~in Dua ve Niyaz Etmek ... ......... ............ .. ..... .. .... .... ...... . 398
Hilafet Meselesinde Ensarm Tercih Edilmesi .................. .. ... .. .. 399
Hz. Peygamberin Kurey~ Hakkmdaki Sozleri .......... .. .......... . . 399
Beni Saide Sakifesi Hadisesi ........... .. ........ .... .. ....... ... .... ...... . 399
TAKDiM
Alemlerin Rabbi Allah'a hamd, efendimiz Muhammed Mustafa

( .a.v.) e, ehli beytine, eshabma, k1yamete kadar onlara sadakatla uyan-
lara salat ve seUim olsun.
Peygamber (s.a.v.) ve eshabmm hayah, ya~ay1~lan, ve o devirler,
msliimanlar i~in en kuvvetli iman ve sevgi ornegi gosteren giir bir kay-
nakur. islam milletleri, islam miicahidleri, iman ate~ini onlardan ahr.
0 ate~, i~timai ii.rtmalar i~inde sonmek iizere olan kalplerdeki kiillen-
mi kozleri tekrar alevlendirir. Bu ate~in sonmesi, islam milletlerinin
za riflarnas1, kuvvetlerinin yok olmas1, miimeyyiz vas1flanmn ve varhk-
lannm ortadan kalkmas1, hayatm, kendilerine ~ekilmez bir yiik haline
lmesi demektir.
0 devir, islamm davetine icabet eden, ona inanan ve kalpleriyle
onu tasdik eden insanlarm devridir. 0 devir, islam'a davet edildiklerin~
de: cEy Rabbimiz! Biz, (Rabhinize iman edin) diyeni duyduk ve hemen
lman ettik.•1 demekten kendilerini alamayanlann devridir. 0 devir, Al-
lah'm Resuliiyle bir ve beraber olan insanlarm devridir. Onlar, Allah yo-
lunda canlanm, mallanm ve yakmlanm bir tarafa hiraktilar. Acilan ve
1kmtilan ho~ kar~Iladilar. Tek idealleri Allah yoluna davetti. Goniilleri-
ne ve akillanna da, bu hakim oldu. Onlar gayba imanm, Allah- ve Rasu-
liine sevginin, mii'minlere rahmet, kafirlere ~iddetin, ahireti diinyaya, ola·
cag1 olana, yoku vara, manevi kazanc1 maddi kazanca tercihin, insan·
Jan Allah yoluna davet arzusunun en yiice ornegini verdiler. Onlar kulu,
kula tapmmaktan, bir olan Allah'a tapmaya, insanlan batil dinlerin zul-
miinden islam'm adaletine, s1kmtidan bolluga, diinya mahm ve siisiinii
fazla onemsememeye, Allah'a kavu~maya, cennet sevgisine ~ag1rd1. Pey-
gamber ve eshab1 insanlan gayrete; islam'm ~erefinin yiikselmesine, hay-
nnm herkese dokunmasma, ba~tanba~a kainatta, ovasmda, yaylasmda, ~6-
liinde, dagmda yayilmas1 i~in basirete davet etti. Onlar bu ugurda zevk-
lerini unuttular. Rahatlanm terk ettiler. Vatanlanndan aynldilar. Can-
lanm ve en k1ymetli mallanm harcadilar. Boylece Din cemiyette yerle~ti.
1 Ali tmran Suresi: 193

F: 2
18 Musliimanltk
Kalpler Allah'a yoneldi. iman riizgan, kuvvetli, kokulu, bereketli ve gtic;li.i

esti. Birlik, iman, kulluk ve takva devleti kuruldu. Cermet pazarlan ac;Il-
di. Aleme hidayet yaylld1. insanlar boltik boltik Allah'm dinine girdiler.
Tarih bunlan kaydetti. Hadis kitaplan, bunlan muhafaza etti. Mlis-
liimanlann hayatmda yenilik ve ilerleme daimi idi. Bu sebeple, Mtislti-
man Iiderlerin ve islahatc;Ilann bunlara ~iddetle ihtiyac1 vard1. Mtislti-
manlan gayrete getirmekte, iman ve kahramanhk ate;;iyle gontillerini
alevlendirmekte bunlardan faydalandllar.
Fakat oyle bir zaman geldi ki, Mtisltim.anlar ko;;elerine c;ekildiler.
0 devri unutur gibi oldular.
Yazarlan, vaizleri, liderleri o devri b1rahp; zahitlerin, ;;eyhlerin, ve-
lilerin menhbelerini ele alddar. Kitaplar ve mcmualar, onlann hikaye-
leri ve kerametleriyle dolup ta~ti. insanlar, bunlara ragbet etti. Cami-
leri, okullan me~gul etti. Ciltlerce eserleri bunlar doldurdu.
Bildigimize gore, zamanumzda eshabm hayatma, c;ah~malanna, ah-
laklarma, --:-klittiphanelerde tozlanm1~, ktiflenmi;;- bu faydah ahlaki ser-
vetin degerine, onun kalplerdeki tesirine ilk egilen, ona yonelen, tize-
rinde titizlikle duran, bu servete ac1yan btiyiik Islahatc;I me;;hur lider
~eyh Muhammed ilyas Kandehlevi (1363 h.) &r. 0, c;ah~arak, c;ah~ti
rarak, anlatarak, hatirlatarak bu servetin tizerine dti~tii. O'nun, Peygam-
berin hayatma, eshabmm ya~ay1~ma btiyiik ilgi gosterdigini gqrdtim. Ta-
lebeleri ve arkada~lan ile bunlan konu~uyor. Her gece kendisine onla-
nn hayatlanndan pasajlar okunuyor, sevgi, sayg1 ve a~k ic;inde okunan-
lan dinliyor, o devri ihya etmeyi, yaymay1 ve hatirlatmayi arzu ediyor-
du. «Evcez'iil-MesiHik ila Muvattai'l-imam'il-Malik» in3 yazan, karde~inin
oglu biiyiik muhaddis ~eyh Muhammed Zekeriya Kandehlevi, eshabm
hayatma dair Urduca pek mufassal olmayan bir kitap haz1rladi. «Hika·
yat'-iis-Sahahe» adm1 verdi. ~eyh Muhammed ilyas buna c;ok sevindi.
Mtisliiman miicahitlerin ve isH\m'I yaymak ic;in seyahat edenlerin dik-
katini bu kitabm iizerine c;ekti. Bu kitap, miir~idlere ve sofilere okutu-
lan kitaplann en onemlisi oldu. Dini sahada da biiytik ragbet gordti.
~eyh Muhammed Yusuf, babas1 ~eyh Muhammed ilyas'a hayr'ul-ha-
lef oldu. ir~ad vazifesini ve bu emaneti tizerine ald1. Zevkinde, me~guli
yetinde, eshabm hayat1 ve ya~ayi~llll takip etti. Babas1 hayattayken, es-
habm hayati ve ya~ay1;>1m takip etti. Babas1 hayatta iken, eshabm hayat
ve ya;;ay1~mdan kendisine ornekler ve pasajlar okunuyordu. Onun ve-
fatmdan sonra da, -Allah yoluna davet vazifesiyle c;ok me~gul olmas1-
2 Bu kitabm Miiellifinin babas1.

3 ~ey_h Muhammed Zekeriya Kfmdehlevi, Evcez'ii-1-MesiHik fi ~h-i Muvatta-
i-1-tmam Malik.
Takdim 19
na ragmen- siyer, tarih ve eshabm hayatlm inceleyen kitaplar tize·

rine egildi.
Tamd1klarnmz arasmda eshab hakkmda, ondan daha geni~ malu-
math bir kimse bilmiyoruz. En ince hallerini biliyor, onlan her an ha-
tlrhyor, onlardan en gtizel ornekler veriyor, gtizel iktibaslar yap1yor, ko-
nu~malannda ve konferanslarmda onlan dile getiriyordu. Bu tarihi ha-
diseler, bu gen;:ek klssalar sozlerinin kuvvet ve tesir kaynag1yd1, btiyii-
stiydii, kalplere kurdugu tahtlard1. Biiyiik topluluklan feragate, feda-
karhga, s1kmt1 ve gti<;:ltikleri ho~ kar~Ilamaya, Allah yolunda me~akka
te katlanmaya sevk eden hirer vas1tayd1.
Allah yoluna davet, onurr zamanmda Arap tilkelerine, Amerika'ya,
Avrupa'ya, Japonya'ya, Hind Okyanusu adalanna ula~mi~ti. Cihatla me~
gul olanlann, islam1 yaymak i<;:in seyahate <;:Ikanlann faydalanacag1 bii-
yiik bir kitaba ihtiya<;: has1l oldu. 0 kitab1 okuyacaklar, kalplerini onun-
la tatmin edecekler, aklllarm1 onunla doyunicaklar, dini ne~velerini
onunla alevlendireceklerdi. Ve o kitap, onlan, eshab1 taklide, Allah yo-
lunda canlanm ve mallanm kar~thksiZ harcamaya, bu ugurda kainati
dola~tirmaya, kotiiltigu terk etmeye, yardtma, faziletli i~lere, giizel ah-
laka te~vik edecekti. Eshabm hayat ve ya~ay1~lanm okuduklan zaman,
kendilerinden utanacaklar, Okyanuslann yamnda kii<;:tik birikintiler, Hi-
malayalann yamnda al<;:ak tepeler gibi kalacaklardt. Yapttklanm kti<;:iim-
seyecekler, ya~ayt~lann1 begenmiyecekler, gayretleri artacak, ruhlan co-
~acak, azimleri harekcee 'ge<;:ecekti.
Allah'm yardiimylc. ~eyh Muhammed Yusuf bu onemli konuda bir
kitap yazdt. Alla.!J ayqca ~slam'1 ::,·avma faziletini de O'rra bah~etti. Va-
kitleri, seyahatler, misafirler, heyetler, derslerle dolu, ytiklii ve siki~Ik
oldugu i<;:in te'lif hayatmdan uzak olmasma ragmen Allah'm yard1m1,
kendi gayreti ve azmiy1e te'lifle de me~gul olabildi. Hem davet vazife-
sini, hem de, te'lifi ~ahsmda birle~tirdi. imam-1 Tahavi'nin «~rh-i Mea-
ni'l-Asar» 1m ~erh etti4• Biiytik ciltler i<;:irrde «Emani'l-Ahbar»5 kitabm1
te'lif etti. U<;: biiytik cilt halinde, «Hayatii's-Sahabe» kitab1m yazd16 • Si-
yer, Tarih ve Tabakat kitap1annda par<;:a par<;:a yazllanlan bir araya
getirdi. $imdi ·de, biiyiik Peygamber'in hayatma ba~hyor. islam1 yayma
i~i ve egitimiyle ilgileniyor. Mticahitlere ve miirebbilere onem veriyor,
islam1 yaymak isteyenlere rehber kitaplar, bilfiil ugra~anlara da gerek-
4 imam Tahavi, ~rh-i Meani-1-Asar

5 Muhammed Yusuf Kandehlevl, Eman'il-Ahbar fi ~erl:Jti Meanil'-Asiir, 2
cilt. Hindistan.
6 Nedevi'nin bu takdim yazlSlm yazd1g1 s1ralarda kitap 3 cild halinde ta-
mamlanmi$ti. Ancak: daha sonra tahkikli olarak dort cilt halinde terciimeye esas
alman ikinci baskls1 yapJlrm~tir.
20 MilslUmanltk
li malzemeyi hazrrhyor, miisliiman halka dinini, imarum ogretiyor.

Bu kitap, eshabm hayat1, ~ayt~I ve ktssalanru i~ine alan, ~ine
ender rastlanan bir te'liftir. <;iinkii, b~k Hadis, Miisned, Tarih, Ta-
bakat kitaplarmdan iktibas edilmi~tir. Bu sebeple, elinizdeki kitap o
devri tasvir eden, eshabm hayatm1, hasletlerini, ahlaklarmt, hatiralan-
ru canlandtran bir eserdir. Miiellifin dikkati, eksiksiz ~tmnas1, bol
rivayet ve olaylar kitaba ~ok biiyiik bir tesir kudreti kazandtrm1~tir.
Klsa, ozlii yazilan kitaplarm boyle bir tesir kabiliyeti olmadigmdan, bu
kitapla okuyucu adeta iman, cihad, kahramanhk, fazilet, ihlas, ziihd ok-
yanusunda ya~ar.
Samimi ve kuvvetli bir miiellifin kitabt, benim gibisinin takdimi-
ne muhta<; degildir. -tnand1grma ve bildigime gore- boyle bir kitab1
yazabilmek Allah vergisidir. 1maru k.uvvetlendirmekte, cihatta, islam'a
kendini vermek ve bu ugurda oliimii goze almakta bir ~aheserdir. Her ·
zaman boyleleri bulunmaz. 0, dim bir hareketin liderligini yap1yor, bu
hareket, ruhlarda gen~ ve muazzam tesirler meydana getiriyor. Ancak
miiellifin liitruyla bu satirlan yazmak ~refine nail oldum. Benim de
bu i~te tuzum biberim olsun istedim. Allah'm nzasm1 tahsil edebilmek
iimidiyle ~u birka~ kelimecigi yazdrm. Allah bu kitab1 kabul etsin. On-
dan kullanru faydalandirsm.
Ebul Hasan Ali

El·Hasani-El-Nedvi
1378 Recebinin ikinci giinii
Sehrenpur
GiRi$
e Allah ve ResuiUne itaate Dair Ayetler

8 Hz. Peygamber'e itaat, Ona ve Eshabma Baghhk Hakkmdaki Hadisler.
e Peygamber ve Eshab1 Hakkmdaki Ayetler
e Peygamber'ir; Eshab1 Hakkmdaki Ayetler
e Mukaddes Kitaplara gore Peygamber ve Eshab1
e Hz. Peygamber'in Vas1flarma pair Hadisler
• . I
e Sahabe-i Kiram'm Vaslflan Hakkmdaki Hadisler

ALLAH VE RESULUNE iTAATE DAiR AYETLER
'.
«Ogi.ilmek, alemlerin Rabbi, esirgeyen ve bag1~layan, ceza giini.ini.in
sahibi olan Allah'a mahsustur. Yalmz sana kulluk eder, ancak senden
yard1m dileriz. Bizleri gazaba ugrayanlann, sap1klann yoluna degil, dog.
ru yola, kendilerine nimetler verdiklerinin yoluna ilet.» 1 «Allah, Rab-
bim ve Rabbinizdir. byleyse O'na kulluk edin. l~te bu dosdogru bir yol-
dur.»2 «De ki: Rabbim beni, dosdogru bir yola; bir hayat dinine, kamil
bir mi.isli.iman olan lbrahim'in yoluna getirdi. 0, mi.i~riklerden degildir.
De ki: Namaz1m, ibadetim, hayatim, oli.imi.im alemlerin Rabbi Allah
igindir. O'nun ortag1 yoktur. Yalmz bununla emredildim ve ben mi.is-
liirnanlann ilkiyim.»3 «De ki: Ey insanlar, ben, hepinize, gokler ve yerin
sahibi olan Allah'm elgisiyim; O'ndan ba~ka ilah yoktur. Diriltir ve
oldi.iriir. 0 ·halde Allah'a, O'nft ve emirlerine inanan, i.imml olan Pey-
gamberine iman edin, O'na uyun ki hidayet bulasmiZ.»4
«Biz Peygamberleri, Allah'm izniyle ancak kendilerine itaat edil-
sin diye gonderdik. Zalimler, kendilerine zulmettiklerinde, sana gelip,
Allah'm affetmesini isteseydiler, Peygamber de onlar igin af dileseydi,
Allah'1 tevbeleri kabul eden ve merhametli bulurlardi.»5 «Ey iman eden-
ler, Allah'a ve Resuli.ine itaat edin. Her ~eyi i~ittiginiz halde O'ndan yiiz
gevirmeyin.»6 «Allah'a ve Resuli.ine itaat edin ki size merhamet edil-
sin. >/
Allah'a ve Resuli.ine itaat edin. Birbirinizle geki~meyin. Sonra za-
yiflar, kuvvetiniz yok olur ve ba~ans1zhga ugrarsm1z, sab1rh olun. Allah
sabredenlerle beraberdir.>>8 «Ey iman edenler, Allah'a itaat edin, Pey-
1 Fatiha: 1-7
2 Al-i tmran: 51
E::1'<~.m: 161-163
4 A'raf: 158
s Nisa: 64
6 Enfal: 20
7 Al-i imran: 132
s Enfal: 46
24 MusWmanltk
gambere ve sizden olan amirlere de itaat edin. Bir meselede mi.inaka~a

ederseniz, Allah'a ve ahiret gi.ini.ine imammz varsa eger, o hususta Al-
lah'a (Kur'an'a) ve Rasuli.ine (Hadise) mi.iracaat edin. Bu daha hay1rh
ve en gi.izel hal c;aresidir.»9 «Mi.i'minler, Peygamberin, aralannda hakem
olmas1 ic;in, Allah ve Rasuli.ine davet edildikleri zaman onlann sozleri
'i~ittik ve itaat ettik' demekten ibarettir. i~te onlar felaha erenlerin ta
kendileridir. Kimler Allah ve Rasuli.ine itaat ederlerse, Allah'tan kor-
kar ve O'na asi olmazsa, i~te onlar kazanc;hd1rlar.» 10 «De ki: Allah'a ve
Resuli.ine itaat edin. Eger yi.iz c;evirirseniz bu hareketinizden dola-
YI Peygamberin bir kayb1 yoktur. Onun mi.ikellefiyetleri ona, sizinki de
sizedir. Eger ona itaat ederseniz hidayete erersiniz. Peygamberin apa-
<;Ik tebliginden ba~ka bir vazifesi yoktur. Allah ic;inizden iman edip
amel-i salih i~leyenlere ~unlan va'detti: Onlardan oncekileri yeryi.izi.ine
ha.kim kildigi gibi, onlan da di.inyaya hakim kilacak. Onlar ic;in raz1
oldugu dinlerini kuvvetlendirecek. Korkulanndan sonra onlan emniye-
te kavu~turacak. Bana kulluk edersiniz, bana hic; bir ~eyi ortak ko~
mazsm1z. Kimler bundan sonra nankorli.ik ederse i~te onlar fas1ktirlar.
Namaz1 dosdogru ktlm. Zekatl tam olarak verin. Peygambere itaat edin
ki, size merhamet edilsin.» 11 «Ey iman edenler, Allah'a s1gmm. Ve dog-
ru soz soyleyin ki, sizin i~lerinizi di.izeltsin, gi.inahlanmz1 affetsin. Kim
Allah ve Rasuli.ine itaat ederse bi.iyi.ik kazanc; saglam1~ olur.» 12 «Ey iman
edenler, sizi ebedi hayat ic;in davet ettigi zaman, Allah'm Peygamberi-
nin davetini kabul edin. Bilin1z ki, Allah ki~i ile kalbi arasma girer. Siz
O'nun huzurunda toplanacaksm1z.» 13
«De ki, Allah'a ve Peygamber'e itaat edin. Eger yi.iz c;evirirseniz, Al-
lah kafirleri sevmez.»14 «Peygambere itaat eden Allah'a itaat etmi~tir.
Biz seni itaatten yi.iz c;evirenlere muhaf1z olarak gondrmedik.» 15 «Kimler
Allah ve Peygambere itaat ederse, i~te onlar Allah'm kendilerine bi.iyi.ik
bi.iyi.ik li.ituflarda bulundugu Peygamberler, sidd1klar, ~ehitler, salihler-
le beraberdirler. Onlar da c;ok iyi arkada~tir. Bu Allah'm li.itfudur. Al-
lah'm hakkiyla bilmesi de kafidir.» 16 «Kim Allah ve Resuli.ine itaat eder-
se Allah onu, ic;inde ebedi k1lmak i.izere, altmdan nehirler akan cen-
netlere sokar. Ve bu bi.iyi.ik bir kazanc;tir. Kim de Allah ve Resllli.ine
' Nisa: 59
Ntlr: 51-52
'ur: 54-56
u hzab: 70-71
u En al: 24
~ Al-i 1mran: 32
ts • 'isa: 80
16 Nisa: 69-70
Girl$ 25
isyan eder, haddi a~arsa, i<;inde ebedi kalmak iizere, onu ate~e sokar.
Ve onun i<;in de korkun<; bir azap vard1r.» 17 «Sana, ganimetlerden soru-
yorlar. De ki, ganimetler Allah ve Resuliine aittir. 0 halde Allah'a asi ol-
mayui. Birbirinizle iyi ge<;inin. Eger mii'minseniz, Allah ve Resuliine itaat
edin. Ancak, mii'minler o kimselerdir ki, Allah amld1gi zaman kalpleri
iirperir. Ve Allah'm ayetleri onlara okundugu zaman, imanlanm arttl-
nr. Ancak Rablerine giivenip dayamrlar. Namaz1 dosdogru k1lanlar,
kendilerine nz1k olarak verdigimizden yeiinde harcarlar. i~te onlar ger-
<;ek mii'minlerdir. Rableri katmda onlar i<;in dereceler, af ve giizel nz1k
vard1r.» 18 «Mii'min erkek ve kadmlar birbirlerinin dostland1rlar. iyiligi
emreder, kotiiliikten sakindinrlar. Namaz1 dosdogru kilarlar, zekati tam
verirler. Allah ve Resuliine itaat ederler. i~te Allah onlara merhamet
edecektir. Allah, aziz ve hakimdir.» 19 «De ki, Allah'1 seviyorsamz bana
uyun, Allah da sizi sevsin, giinahlarmlZl afvetsin. Allah <;ok afveder ve
merhametlidir.»33 «Allah'm Resuliine sizin i<;in, Allah'1 ve ahiret giinii-
nii umanlar, Allah'1 <;ok ananlar i<;in giizel ornekler vard1r.»21 «Peygam-
ber size ne verirse onu aim. Neden de sakmd1nrsa ondan uzakJa~m.»:z:;
11 Nisa: 13-14
1a Enfai: 1-4
19 TCV'be: 71
20 Al-i 1mran: 31
21 Ahzab: 21
22 Ha~r: 7
Hz. MUHAMMED (S.A.V.) e iTAAT, KENDiSiNE VE
HALiFELERiNE BAGLILIK HAKKINDA HADiSLER
bu Hiireyre (r.a.) den: Allah'm Resulii buyurdu ki:

Be: ~a itaat eden Allah' a itaat etmi~ olur. Bana isyan eden Allah' a
cl mi~ olur. Vazifelendirdigime itaat eden bana itaat etmi~tir. Ona
'an den bana isyan etmi~ olur.» 23
Eba Hlireyre (r.a.)den:
.Dmmetimin tamam1 Cennete girecek. Girmek istemeyene sozlim
;'Ok, bana itaat eden cennete girecek. Barra isyan eden ginnek istemiyor
-demektir. » 24
Cabir (r.a.) den:
«Peygamber (s.a.v.) uyurken melekler kendisine geldi. «Bu dost,u-
nuzurr bir benzeri var. Haydi onu bir ~eye te~bih edin.» dediler. Kimi
«uyuyor», kimi de «gozii kapah, ama kalbi uyamktir» dedi. Hepsi birden:
«0 bir ev yap1p, i9inde bir sofra kuran, etrafa davetiyeler gonderen
bir adam gibidir. Davete icabet eden eve girer, sofradan yer. Davete ica-
-bet etmeyen, ne eve girebilir, · ne de sofradan yiyebilir. Melekler tekrar
·dediler ki: «Bu misali Peygambere a91klaym ki anlasm.» Kimisi «uyu-
yor>~, kimisi de gozii kapah, ama kalbi uyamkhr.» dedi. Hepsi beraber:
-Ev; Cennet. Davet sahibi: Hz. Muhammed. Kim Muhammed'e itaat ederse
Allah'a itaat etmi~ olur. O'na isyan eden de Allah'a isyan etmi~ olur.
·Muhammed insanlar arasmda iyiyi kotiiden aymc1 bir Ol9iidiir.» dedi-
Ier.25
Ebu Musa (r.a.) dan: Allah'm Resulii ~oyle buyurdu:
«Benim Peygamberi olarak gonderildigim dinin misali kavmine ge-
lip de ~oyle diyen bir insan gibidir:
«Ey kavmim, dii~man ordusunu gozlerimle gordiim ben, bu felaket-
ten sizi haberdar ediyorum. CanmiZI kurtarmaya bakm! .. Cammz1 kur-
"tarmaya bakm!..»
Kavminden bir grup bu haberi verene itaat etti. 0 gece erkenden
·sessizce 9ekip gittiler, kurtuldular. Onlardan bir grup da O'nu yalanla-
dilar. Yerlerinde sabahladilar. Dii~ma~ ordusu, onlan, sabahleyin ba-
23 Buhari: Kitab-iil Abkam 8/98,

24 Buhiiri: Kitab-iil i'tisam, Ikinci bab, Ebu Hureyre'den; Muslim 2/233
::o Buhfui
Giri~ 27
s1p peri~an etti, silip si.ipi.irdi.i. Bunlardan ilki bana itaat edip de, getir-
digime uyanlar gibidir. ikincisi ise bana isyan edip de, Hak'tan getir-
digimi yalanlayanlar gibidir.»26
Abdullah b. Amr'dan: Allah'm Resuli.i:
«israil Ogullanmn ba~ma gelen musibetler, aynen i.immetime de ge-
lecek. 0 kadar ki, israil Ogullanndan birisi, ac;:1ktan ac;:1ga anas1yla zi-
na etse, i.immetim ic;:inde de onu yapan olacak. israil Ogullan yetmi ~
iki gruba aynld1. Ummetim de yetmi~ tic; grup olacak. Birisi haric;:, hep-
si cehennemdedir.» buyurdular.
«- 0 hangisidir, ey Allah'm Resuli.i?» diye sordular.
«- Benim ve eshab1mm yolunda olanlar.» buyurdu. 27
irbad b. Sariye'den:
Bir gi.in Allah'm Resftli.i bize namaz klldirdi. Sonra bize dondi.i. Te-
sirli bir va'zetti. Gozlerden ya~lar bo~and1. Kalpler i.irperdi. Birisi:
« - Ey Allah'm Resuli.i, bu konu~ma, aynhk konu~masma benziyor.
Bize ne tavsiye edersiniz?» dedi.
Hz. Peygamber:
« - Size, Allah'a asi olmaktan korunmaniZI, ba~m1zda Habe~'li bir
kole de olsa dinlemeyi ve itaat etmeyi tavsiye ederim. ~u bir gerc;:ektir
ki: Benden sonra ya~ayanlanmz birc;:ok ihtilaflar gorecek. Siz, si.inne-
time ve dogru yolu bulmu~ halifelerimin si.innetin·e baglamn, onlara ya-
pv;an, simsiki sanlm. Dinde bid'at c;Ikaranlardan sakmm. Zira, her ycni-
lik bid' at, her bid' at da sapikhktn-. »28
Hz. Omer'den: Allah'm Resftlii ~oyle buyurdular:
«Rabbima, benden. sonra ashab1mm ihtilafmdan sordum da, ~oyle
cevap verdi:
« - Ey Muhammed, ashabm benim indimde semadaki yildiZlar gi-
bidir. BazlSl, bazlSlndan daha parlak, her birinin bir I~Igi vard1r. Kim,
onlarm farkh gori.i~lerinden birine yap1~1rsa, o kimse kahmda hidayet
iizeredir. »
2 6 Darimi: Rebiat'iil-Cerelji'den; Mi!jkat: Sh. 21 ; MUslim; Buhari, Kitab-iir-Ri-
kak, 25. b ab 7/ 174 .

27 Tirmizi: Kitab-iil-imam 18. bab, Hadis Nr; 2643, Abdullah b. Amr'dan.
2B Tirmizi: Ebu Davud -Hadisin lafz1 Ebu Davut'un- Siinnetin liizumu bab1
2/ 506.
(Kim islamda giizel bir yol a~;arsa onun sevabt ve kendisinden sonra onunla
amel edenlerin sevab1 o yolu acana verilir. Onunla amel edenin sevab1 da eksilmez.
Kim de kBtii bir yol a~rsa, onun giinaht ve kendisinden sonra onunla amel eden-
lerin giinah1 eksilmeksizin ona yiiklenir. (MUslim: Ebfi Amr, Cerir b. Abdullahdan)
Yukandaki hadisle bu hadis mukayese edilince yeniligin mutlak olarak bid'at
olmadtg1m. faydah yeniligin miisliimanlann hayatmda liizumlu oldugunu anlanz.
(Miit.)
28 Milslilmanltk
Allah'm Resftlii buyurdu ki:

« - Ashab1m yildiZlar gibidir. Hangisine uyarsamz hidayete erersi·
niz. 29
Huzeyfe (r.a.) den: Allah'm Resiilii:
«Daha ne kadar aramzda ya~ayacagimi bilmiyorum. Benden sonra
~u iki kimseye uyun. -Ebu Bekir'le bmer (r.a.) i i~aret ettiler-. Ammar'-
m yoluna uyun, ibn-i Mes'ud dane soylerse kabul edin.»30
Bilal b. Haris el-Miizeni' den: Allah'm Resulii:
«Benderr sonra kim benim terkedilmi~ slinnetimden birini diriltir-
se, ona, slinnetimin tamamiyle amel edenin mlikafah gibi mlikafat var-
dir, onunla amel edenin mlikafatmdan da bir ~ey eksilmez. Kim de, Al-
lah ve Resulliniin ho~una gitmeyen bir ~ey uydurursa, o bid'atle amel
edenin glinah1 kadar giinah1 yiiklenir. Onun glinahmdan da bir ~ey ek-
silmez.» buyurdular.31
Amr b. Avf'dan: Allah'm Resiilii:
«Din, yilanm deligine c;ekilmesi gibi Hicaz'a c;ekilir. Dag kec;ileri-
nin dagba~larmda gizlendigi gibi orada korunur. Din garip olarak ba~
ladi. Ba~ladigi gibi yine garip olarak donecek. Ne mutlu gariplere. On-
lar benden sonra, halkm bozdugu slinnetimi dlizeltirler.» buyurdu.32
Hz. Enes'den: Allah'm Resulii:
«Evladim hayatm boyunca, mlimklin oldugu kadar kimseye kar~I
kin besleme. Evlad1m, bu benim slinnetimderrdir. Benim slinnetimi se-
ven beni sevmi~ olur. Beni seven de, Cennet'te beimle beraber olur.»
buyurdu.33
ib Abbas (r.a.) dan: Allah'm Resiilii:
«Dmmetim anar$i i<;irrdeyken, kim slinnetime yapi$Irsa, ona yliz ~e
hit sevab1 vard1r.» buyurdu.34 •
Ebu Hiireyre (r.a.) den: Allah'm Resiilii:
«Ummetim anar$i ic;indeyken slinnetime yapi$anm bir ~ehit sevab1
vard1r.» buyurdu.35
29 Rezin; Cem'ul-Fevaid, 2/201; Teysir'ui-Viisul: Eshabm Faziletleri ktsnu,

3/228
30 Tirmizl; 3/228l; Teysir-iil-Viisiil: Sahabenin Faziletleri ve menbbeleri bahsi.
Tinnizi; :ibn-1 Mace; :{_{esir b. Abdullah b. Amr, ·b abasmdan o da dedesinden.
31
32 Tinnfzi: KitaJbii-1-fymffn Bab 13.
Dinin garip bar;;laytp, garip olarak donecegi ~6ylece izah edilmektedir: Zaman
zaman din zaytflayacakttr. Dini bu durumdan kurtaran imanh miicahidler ve
miicedditlerdir. Tarihe bakacak olursak bu ge~egin ~er;;itli misallerini gorebildigi-
miz gibi bu giin de durumun bundan hi9 farkh olmachg1 ortadadtr.
33 Tinnizi:
34 Beybaki: (r.a.); Taberfuli: Ebii Hureyre'den (r.a.); Tergtb: 1/44.
35 Taberam: (r.a.); lhlye.
Giri§ 29
Ebu Hili'eyre (r.a.) den: Allah'm Reslilii:

« tJmmetim par~annu~ken si.innetime yap1~an, koru avu9layan gi-
bidir.» buyurdu.36
Enes (r.a.) den: Allah'm Resulii:
«Siinnetimden yi.iz 9eviren benden degildir.» huyurdu.37
Hz. ~·den: Allah'm Resiilii:
«Siinnetime yap1~an Cennet'e girer.» buyurdu.38
Hz. Enes' den: Allah'm Resulii:
«Siinnetimi dirilten beni seviyor demektir. Beni seven de Cennet'te
benimle beraber olur.» buyurdu.39
r> Miistedrek; Kenz'ul-Ummal, 1/ 47

37 Miislim; ibn-i Asakir: ibn-i Omer'den. Hadisin evvelinde ~Oyle bir ilave
vard.Ir. «Siinnetime yap1~an bendendir.»
38 Dare Kutni: (r.a.)
39 Siczi.
Hz. PEYGAMBER VE ESHABI HAKKINDAK.i
AYETLER
ammed, adamlanmzdan birinin babas1 degildi.r . Fakat, Allah'-

. r·,
peygamberlerin sonuncusudur. Allah her ~eyi hakkwla bilen-
lr.• cEy Peygamber, biz seni, ~ahit, miijdeci, uyanc1, Allah'm izniyle,
ndi ine davet edici ve nur sa<;an bir kandil olarak gonderdik.» 41 «Biz
ni, ~ahit, miijdeci ve tehlikelerden sakmdmc1 olarak gonderdik ki,
iz llah'a ve Resuliine iman edesiniz, ona yard1m edesiniz, ona saygt
go terc iniz. Sabah ak~am Allah'1 zikredesiniz.» 42 «Biz seni, hak dinle
miijdeci ve uyanc1 olarak gonderdik. Cehennemliklerden mes'ul degil-
sin.»<~ Biz seni, hak dinle, miijdeci ve uyanc1 olarak gonderdik. Kendi-
in u anc1 (Peygamber) gelmeyen hi<; bir iimmet yoktur.»"" «Biz seni,
biitiin insanlara, ancak miijdeci ve uyanc1 olarak gonderdik. Fakat in-
anJann <;ogu bunu bilmezler.»45 «Biz seni, ancak miijdeci ve uyanc1
olara · gonderdik.» 46 «Biz seni, ancak alemlere rahmet olarak gonder-
dik. »47 «0, Resuliinii hidayetle, biitiin dinlere iistiin kilmas1 i<;in hak din-
le gonderendir. Kafirler istemeseler de (ne <;Ikar).» 48 «0 giin her iimmete,
kendilerinden olan peygamberleri ~ahit getirecegiz. Seni de onlara ~ahit
tutaca~z. Her ~eyi a<;Iklamak, miisliimanlara hidayet, rahmet ve miijde
olmak iizere sana kitab1 indirdik.»49 «Bunun gibi, sizi her ~eyi denk bir
millet k1ld1k ki, insanlara ~ahit olasm1z, Peygamber de size ~ahit olsun.»50
«Allah size Kur'an indirmi~, bir de iman edip, amel-i salih i~leyenleri,
«> Ahzab: 40
41 Ahzab: 45-46
.a Feth : 8-9
.CJ Bakara: 119
"" Faur: 24
45 Sebe: 28
46 Furkan: 56
c Enbiya: 107
48 Saff: 9
49 Nahl: 89
50 Bakara: 243
Giri§ 311
Karanhklardan aydmhga c;1karmak ic;in size Allah'm apk ayetlerini oku--
yan bir Peygamber gondermi~tir. Kim Allah'a iman eder ve amel-i salih,
i~lerse Allah onu, ic;inde ebedi kalmak tizere, altmdan . nehirler akan
cennetlere sokar, Allah ona gtizel nimet vermi~tir.» «Allah, evvelce apa--
51
<;Ik bir dalalet ic;indeyken, ic;lerinden onlara ayetlerini okuyan, kendile-

ririi temizleyen, onlara kitab1 ve hikmeti ogreten bir peygamber gander--
. mekle mti'minlere ihsanda bulunmu~tur.» 52 «Nas1l ki, size ayetlerimizi
okuyan, sizi temizleyen, size kitab1 ve hikmeti, bilmediklerinizi ogreten·
bir peygamber gondermi~tik. Beni hatirlaymiz ki, ben de sizi hatirhya-
yim. Bana ~tikrediniz, nankorltik etmeyiniz.»53 «ic;inizden size bir pey~
gamber gelmi~tir. Sizin s1kmhya dti~meniz ona ag1r gelir. Uzerinize tit-
54
rer. Mti'minlere kar~I c;ok merhametli ve ~efkatlidir.» «Ancak, Allah'm
verdigi merhametle onlara kar~I yumu~ak davrandm. Kaba, katl ytirek--
li olsaydm onlar etrafmdan dagd1p giderlerdi. Onlarm suc;unu bag1~la,
onlar ic;in af da dile. i~lerinde onlarla isti~are et. Bir kere karar verdin
mi, art1k Allah'a gtivenip dayan. <;:tinkti Allah, kendisine gtivenip daya-.
nanlan sever.»55 «Siz ona yard1m etmezseniz Allah yard1m eder. Onu, iki- -
nin ikincisini kafirler pkard1klan zaman o ikisi magarada iken, 0, arkf.l-
da~ma: Uztilme, Allah bizimle beraberdir dedigi vakit, Allah O'na ic;
huzuru verdi. O'nu, gormediginiz askerlerle kuvvetlendirdi. Kafirlerin·
sozlerini bo~a <;1kard1. Allah'm sozii hakikaten ytiksektir. Allah az'iz ve
hakimdir.»56 «Muhammed, Allah'm Resultidtir. Onunla beraber olanlar -
kafirlere kar~1 pek sert, birbirlerine kar~I ise merhametlidirler. Sen on--
Ian rtiku ve secde halinde gortirstin. Onlar, Allah'm ltitfunu ve nzasm1
isterler. Simalan ytizlerindeki secde izlerinden belli olur. i~te ~u onla-
rm Tevrat ve incil'deki tasviridir: Onlar filizlenen, kuvvetlenen, kalmla-
~an, sapmda dimdik duran, c;iftc;inin ytiztinti gtildtiren bir ekin gibidir--
ler. Allah kafirlerin kinlerini arthrmak ic;in onlan boyle bir ~eye ben--
zetti. Onlardan, iman edip, amel-i salih i~leyenlere Allah af ve btiytik-
bir mtikafat va' detmi~tir.»57 «Onlar, yanlanndaki Tevrat ve !neil'de . ya-
Zilarak bildirilen timmi Peygambere tabi olurlar. Peygamber, onlara iyi--
ligi emreder. Kottiltikten sakmdmr. Onlara iyi ve faydah ~eyleri helal,
kotti ve zararh ~eyleri haram kilar. Onlann tizerlerindeki a~r ytiklerini;
kald1nr ve zincirleri k1rar. Onlar, sonra ona inan1p yard1m edenlerdir._
Onunla beraber, indirilen nura uyanlard1r. i~te onlar kurtulu~a eren~
terdir.»58
s1 Talak: 10-11
s2 Al-i lmran: 164
53 Bakara: 151-152
54 Tevbe: 128
ss Al-i 1mran: 159
56 Tt>Vbe: 40
57 Feth: 29
~ A'raf: 156
Hz. PEYGAMBER'iN ASHABI HAKKINDAKi AYETLER
.
<<Allah, peygamberin ve ic;lerinden bir grubun kalpleri kaymak iize-
re iken giic;liik arunda ona, ona uyan muhacirler ve ensara, liituf ve af·
ta bulunmu~, sonra onlarm tevbesini kabul etmi~tir. Allah onlara kar~I
c;ok ~efkatli ve merhametlidir. Geri kalan iic; ki~iye yeryiizii dar gelmi~,
canlan sikilmi~, Allah'm h1~mmdan, yine ona s1gmmaktan ba~ka c;are
olmadigmi anlami~lardir. Sonra Allah onlara tevbe etmeleri ic;in liitufta
bulunmu~tur. Allah tevbeleri c;ok kabul eder, ve merhametlidir.»59 «Mii'-
minler aga<; altmda, seninle anla~tiklan zaman, Allah onlardan ho~nut
olmu~tur. Sonra, Allah onlann kalblerindekini bildi de, onlan huzura
kavu~turdu. Pek yakm bir fetih, ele ge~,;irecekleri bir~,;ok ganimetlerle
miikafatlandird1. Allah tek aziz ve hakimdir.» 60 «Muhacirler ve ensardan
ilklerle, onlara sadakatle bagh olanlardan Allah raz1 olmu~tur. Onlar
da Allah'tan ho~nut oldular. Allah onlar ic;in, ic;inde ebedi kalmak iize·
re altmdan nehirler akan Cennetler hazirladi. Bu biiyiik bir kazanc;tlr.» 61
<<0 mallar, yurtlanndan <;Ikanlan, mallanm terk eden muhacirlerin fa-
kirlerinindir. Onlar, Allah'm liitfunu ve nzasm1 isterler. Allah ve Re-
suliine yard1m ederler. i~te onlar sadakat ornegi verenlerdir. Onlar-
dan once Medine'yi yurt ve iman evi edinen kimseler, kendilerine hie-
ret edenleri severler. Onlara verilenlerden dolay1, kalblerinde k1skanc;hk
fYI Tevbe: 117-118 Bu li~ ki~inin li~li de Ensardandir. lsimleri Ka'b b. Malik,
Hi.al b. Dmeyye, Merara b. Reb!dir. Bunlar Teblik gazvesine i~tirak etmiyerek
ge:nde kalrra~Iardi. Resulli Ekrem Teblik'ten donlince bunlarla konu~mad1. Blitlin
mlisllimanlar da bunlarla konu~madilar. Deli de evlerine c;ekilip mlinzev1 ya~adi
lar. Bu hal tam elli glin devam etti. Ka'b ~ok mlihim bir adamd1. Onun bu mua-
me~eye ugrad1~m duyan Gassan Mellki, kendisine bir mektup yazarak memleke-
tine davet etmi~ ve bircok va'd:erde bulunmw;;tu. Ka'b mektubu ocaga atarak yak-
m1s, Melik:: cevap bile vermemi~ti. N.hayet bu li~ ki~inin tevbeleri kabul olunarak
haklannda bu ayet-i kerime nazi! olmu~tur.
60 Feth: 18 Burada, agac; altmdaki biatten, mlisllimanlann Hudeybiyede, agac;
alt.nda Resullillah'a yaptlklan biat kastedilmektedir.
61 Tevbe: 100
•
- ---
Giri~ 33
duymazlar. Muhta~ da olsalar, muhacir karde~lerini kendilerine tercih

ederler. Kimler nefsinin cimriliginden korunursa i~te onlar umduklan-
na kavu~anlard1r.»62 «Allah, soziin en giizelini vahyetmi~tir. Allah'm vah-
yi birbirine uygun ve her ~eyi tekraren beyan eden bir kitaptir. Rab-
lerinden korkanlar, onu dinledi.kleri zaman tiiyleri iirperir, sonra yu-
mu~arlar ve kalpleri Allah'a doner. Bu, Allah'm hidayetidir. Diledigini
onunla hidayete erdirir. Kimi de dalalette hirakirsa, artik ona kimse
hidayet edemez.»63 «Ancak, ayetlerimize iman. edenler, onlan habrladik-
lan zaman secdeye kapamrlar, Rablerini ~iikranla zikrederler. Rable-
rine yalvanrlar. Kendilerine nzk olarak verdigimizden kar~dikstz har-
carlar. Hi!; kimse, onlann yaptiklanna kar~d1k olarak saklamm~ olan
degerli miikafatlan bilmez.»64 «Allah katmda olan niiikafat ise, daha ha-
yirh ve siireklidir. Bu miikafat, iman edenler, ancak Rablerine giivenip
dayananlar, biiyiik giinahlardan Ve yiiz kizartiCI i~Jerden ~ekinenler, of-
kelendiklerf zaman affedenler, Rablerinin davetine icabet edenler, na-
mazi dosdogru kilanlar, i~lerini isti~are ile gorenler, kendilerine nzk
olarak verdigimizden kar~Iliksiz harcayanlar, zulme ugraymca haddi a~
mayarak kendilerini miidafaa edenler i~indir.»65 «Mii'minlerden oyle
adamlar vard1r ki, Allah'a olan ahdlerinde sadiktirlar. Onlardan bir kis-
mi din ugruna canm1 vermi~, bir kismi da haz1r. Onlar, sozlerinden do-
neklik de etmediler. Allah dogrulan, sadakatlerinden dolay1 miikafatlan-
diracak; Miinaf1klan da dilerse cezalandiracak, dilerse afvedecektir. Al-
lah <;ok affeder ve merhametlidir.»66 «Gece yanlannda secdede ve ayak-
ta yalvaran, ahiretten ~ekinen, Rabbinin rahmetini uman inkar edenle
bir olabilir mi? De ki: Hi!; bilenle bilmeyenler bir olur mu?» 67
62 Ha~r: 8-9
. 63 Zlimer: 23
64 Secde: 15-17
65 $ura: 36-39
66 Ahzab: 23-24
67 Zlimer: 9
F: 3
KUR'AN'DAN ONCEKi MUKADDES KiTAPLARDA
PEYGAMBER 'VE ESHABI HAKKINDA BiLGi
AUt b. Yesar anlatiyor:

«Abdullah b. Amr b. As (r.a.) ile kar~ala~tim. Ona:
«- Bana Peygamberirr Tevrat'taki vastflanndan bahset! » dedim.
«- Peki bahsedeyim: Allah'a yemin ederim ki, o, Tevrat'ta Kur'an'-
daki stfatlanyla anlattlmt~ttr, dedi. «Biz seni bir ~ahit, bir miijdeci, bir
uyanct, halka bir koruyucu olarak gonderdik. Sen, kulum ve peygam-
berimsin. Sana miitevekkil ismini verdim. Ne kaba ne kat1, ne de pata-
vatstzsm. Kotiiliige kotiiliikle kaqnhk vermezsirr. Ancak bag1~lar ve af-
federsin. Bu ~a~km millete «Allah'tan ba~ka ilah yoktur,» dedirtmedik-
<;e Allah onun ruhunu almayacakhr. O'nunla kor gozleri, sag1r kulaklan,
kilitli kalpleri a<;acakt1r.» 68
Vehb b. Miinebbih, Allah, Zebur'da Davud'a ~oyle vahyetti, demi~tir:
,, _ Ey Davftd, senden sonra peygamberim gelecektir. ismi Ahmed
ve Muhammed'dir. Dogrudur, efendidir. Katiyyen ona k1zmam. 0 da beni
asia kizdtrmaz. 0 giinahstz oldugu halde ben onun ge<;mi~ ve gelecek
biitiin giinahlanm affettim. Onun iimmetirre de merhamet edilmi~tir. Pey-
gamberlere farz ktld1grm i~leri ktyamet giinii bana kavu~uncaya kadar
onlara da farz kildim. Onlann nuru peygamberlerin nuru gibidir. Ey
Davftd, Muhammed'i ve iimmetini biitiin iimmetlere iistiin klld1m.»69
Abdullah b. Amr, Ka'b'a:
. <<- Bana Muhammed ve iimmetinin s1fatlanndan bahset,>> dedi.
0 da:
«- Orrlardan Allah'm kitabmda bahsedilmi~tir,» diye cevap verdi;
«Ahmed ve iimmeti <;ok ~iikrederler. Her hay1r ve ~erde Allah'a ~iikre
derler. Biitiin iistiinliiklerle Allah'1 yiiceltirler. Her yerde Allah'1 zikre-
68 Miisned-i Ahmed b .. Hanbel Buhari, Abdullah'dan; Beyhaki, ibni Selam

ve Ai~e'den (r.a.)
69 El-Bidaye. 2/326
Giri§ 35
derler. Onlann yalvan1)ilan goklere c;tkar. Onlarm namazdaki iniltisi

ogul ansmm kayadaki ugultusu gibidir. Namazda melekler gibi saf ya-
parlar. Sava!jita da namazdaki gibi saf halinde dururlar. Allah yolunda
sav~ttldan zaw.an onlerinde ve arkalannda da melekler sivri ve kesk.in
miZrklarla sav~rrlar. -Eliyle i!jiaret ederek- 1)iU beyaz c;ic;eklerin sapm-
daki yapraklan gOlgeledigi gibi Allah· yolunda, bir safta bir araya gel-
dikleri zaman Allah onlara golge olur. Harpten hie; bir zaman geri kal-
mazlar.»70
«Onun iimmeti c;ok 1jiiikreder, her halde Allah'a hamdederler. Her
iistiinliikle O'nu yiiceltirler. Giine1jii gozetler ve deve iizerinde de olsa
bes vakit namaz1 vaktinde ktlarlar. Azalanm temizlerler.» 70
Ill Hilye: 5/ 386 Said b. Ebi HilfH'den.

11 Hilye: 5/386 Ka'b'dan.
Hz. PEYGAMBER (S.A.V.) iN VASIFLARINA
DAiR HADiSLER .
Hasan b. Ali (r.a.) den. Der ki:

« - Dayrm Hind h. Ehu Hale'den Peygamberi goziimiin oniinde can-
landirmasim istedim. 0, gayet giizel anlat1rd1. Hz. Peygarnber'in vasif-
lanndan birazc1k olsun anlatmasm1 arzu etmem, oyle olmaya c;;ah~mak
isteyi~imdendi. »
Dedi ki:
«Allah'm Resulii iri ve dolgundu. Yiizii aym ondordii gibi parlard1.
Orta boylu bir insandan biraz uzun, ~ok uzun boylu insandan da biraz
k1sa idi. Kafas1 biiyiik, sac;;lan ~ok hafif dalgah idi. Sac;;lanm ikiye ayir-
maz, ancak kendiliginden aynlmca oyle birakirdi. Sac;;lanmn uzunlugu
kulaklanmn memelerini ge~erdi. Sa~lan giir ve parlak, aim geni~ti. Ka~
lan hilal gibiydi ve biti~ik degildi. iki ka~1 arasmdaki bir damar ofke-
lenince ~i~erdi. Burnu hafif egri ve zarifti. Burnunun iizeri parlard1. iyi-
ce dikkat etmeyen burnunun ortas1 ~1k1k zannederdi. Kara gozliiydii. Ya-
naklan yumu~ak ve ~Ikmbsizdi. Geni~ a~zh, di$leri zarif ve hafif sey-
rekti. Gogsii ktlhyd1. Boynu, giimii~ten bir heykelin boynu gibiydi. Ku-
sursuz bir yarahh$I vard1. Viicudu dolgun, azalan yerli yerinde idi. Kar-
m ile gogsii aym hizada idi. Gogsii geni~, omuzlan arasmdaki mesafe
uzundu. Kemikleri iri, teni parlakt1. Gerdan1 ile gogsiiniin aras1 muntazarn
~ekilde ktlla ortiiliiydii. Kann ve memelerinin etraf1 ac;;Ikti. KoHan, omuz-
lan ve gogsiiniin iistii kdhyd1. Bilekleri uzun, avuc;;lan geni$, uyluklan
uzun, elleri ve ayaklan iri, parmaklan uzundu. Diiztaban degildi. Ayak-
lan diizgiindii. Dzerlerinde su durmazd1. Ayaklarm1 siirtmez, saglam ad1m
atar, miitevazi yiiriirdii. Sanki yukardan a$ag1 iniyormu~ gibi siir'atli
giderdi. Dondiigii zarnan biitiin viicuduyla donerdi. Gozleri daima yer-
deydi. Gokten c;;ok yere bakard1. Ekseri baki$1 bir inceleme mahiyetinde
idi. Eshabmm arasmdan gider, kar$Ila$b~na once selam verirdi.»
«- Bana konu$masm1 anlat! » dedim.
Dedi ki:
«- Allah'm Resulii daima 1Zd1raph ve dii$iinceli idi. Onun istiraha-
ti yoktu. Liizumsuz kor~u~mazdi. Susmay1 tercih ederdi. Soze tok b~lar
Giri~ 37
e tok bitirirdi. Az ve oz, ama mfmah konu~urdu. Sozlerini tane tane

oylerdi. Liizumundan fazla ve eksik konu~mazd1. Giizel huyluydu. Ne
·aba, ne de hafifme~repti. Az da olsa iyiligi kiic;iimsemezdi. iyilikleri
1e yerer ne de overdi. Hakka bir hiicum olunca i~tikamm1 almad1kc;a
ofkelenip gitmezdi. -Bir ba~ka rivayette- Diinya ve diinya ic;in alan
hie; bir ~ey onu ofkelendirmezdi. Hakka bir hiicum oldugu zaman, onu
kimse tan1yamaz. Ve onun irrtikammt almadik<;a, ofkesinden dolay1, onu
hie; bir ~ey yerinden kimildatamazdi. _Kendisine yap!Ian hiicumdan do-
layi ofkelenmez ve intikam almazd1. i~aret edince, eliyle i~aret ederdi.
Hayret ettigi zaman elini c;evirirdi. Konu~tugu zaman ellerini bir araya
getirir, sol elinin ba~ parmagm1 sag elinin avucuna vururdu. Ofkelendi-
gi zaman yiiz c;evirirdi. Sevindigi zaman gozlerini kirpard1. En fazla giil-
mesi tebessiimdii. <;ok tath giiliimserdi.»
Hasan (r.a.) der ki:
,,_ Bunlan, bir miiddet karde~im Hiiseyin'den gizledim. Sonra ana
soyledim. Bir de ne goreyim, onun bu hususta beni gec;tigini anlad1m.
Benim sorduklanm1 Hind'derr sormu~tu. Aynca, Hz. Peygamber'in (s.a.v.)
~eklinden giri~inden, <;Iki~mdan, oturu~undan, babasma sordugunu gor-
diim. Onun hakkmda sormadtk hie; bir ~ey btrakmadi.
Hiiseyin (r.a.) der ki:
«- Allah'm Resulii'niin eve nasil girdigini bahama sordum. »
Dedi ki:
« - istirahat etmek i<;in eshabmdan miisaade isteyerek evine girer-
di. Evdeki zamamm iic;e taksim ederdi. Bir k1sm1m Allah, bir k1smm1
ailesi, bir kismlrti .da kendisi ic;in aymrd1. Kendisine ait alan kism1 da
kendisiyle insanlar arasmda ikiye bOlerdi. insanlar ic;in _ay1rdig1 vakit- -
te, halkm hususi i~lerini goriir, onlardan hie; bir ~ey esirgemezdi. Umme-
tine ay1rd1~ zamanda, edebiyle temayiiz etmi~ sec;kin insanlan tercih
etmek, dindeki derecelerine gore onlarla me~gul olmak adetindendi. On-
lardan bir kismmm bir ihtiyac1, bir k1smmm iki ihtiyac1, bir lpsmmm
birkac; ihtiyac1 olurdu. ihtiyac1 c;ok olanlarla me~gul olurdu. Halk1, ken~
dilerine faydah i~lerle me~gul ederdi. Ummet, kendi meselelerini so-
rar, o da onlara, gereken ~eyi soylerdi, buyururdu ki:
- «Burada bulunan bulunmayarra soziimti duyursun. ihtiyacmt ba-
na duyuramayanm ihtiyacm1 bana duyurun. Kim, ihtiyacmi duyurma-
yan birisinin ihtiyacm1 ilgili olana duyurursa, Allah kJYamette onu fe-
lakete du<;l1r etmez.»
Peygamber'in yamnda fuzlill ~eyler konu~ulmazd1. Konu~am da din-
lemezdi. Ziyaretc;i olarak huzuruna <;Ikanlar, hie; bo~ aynlmazlardt. Ya-
nmdan birtak1m meseleleri ogrenip de <;Ikarlardi.»
38 Miisliimanltk

« - Babama Allah'm Resulii'nlin evinden d1~an <;Iki~mda nasll ha-
reket ettigini sordum. »
~unlan anlattl:
« - Allah'm Resu.lii dilini tutar, ancak iimmetini ilgilendiren husus-
lan konu~urdu. Ummetini kayna~hnr, onlan birbirinden uzakla~tnmaz
dl. Her kavmin ~ereflisine iyilikte bulunur, onu kavmine ba~kan tayin
ederdi. insanlan kottillikten sakmdmr, bir kimseyi geri c;evirsc bile
suratlm asmazd1. Eshab1yla yakmdan ilgilenirdi. insanlara aralannda
olan ~eylerden sorar, glizeli te~vik eder, onun yapllmasm1 i~aret ederdi.
Kottiden ho~lanmaz, ondan sakmdmrd1. i~leri tertipli olup, kan~1k de-
gildi. insanlarm gaflete dii~eceklerini ve haktan sapacaklanm hesaba
katard1. Her haltikarda haz1rd1. Hak'tan taviz vermez, ondan ~a~mazd1.
O'nun yakmlan insanlann en sec;kinleri idi. O'nun yanmda insanla-
rm en listlinli, herkese oglit veren, en ~ereflisi de, en c;ok yard1m edendi.»
« - Babama onun nasll oturdugunu sordum.»
Dedi ki:
« - Allah'm Resulii otururken ve ayakta iken daima zikir halinde
bulunurdu. Kendisine mahsus makam1 yoktu. Hususi makam edinmek-
ten de men ederdi. Bir toplulugun yanma geldigi zaman da, bo~ bul-
dugu yere oturur ve boyle emrederdi. Meclisteki her arkada~1yla yeteri
kadar ilgilenir ve herkese e~.it muamele ederdi. Kiminle bir yere oturur,
kimin bir ihtiyacm1 gidermek icabederse, yanmdaki kendisirri terket-
medikc;e, Hz. Peygamber ondan aynlmazd1. Kim, Peygamberin bir ihti-
yacmi gormesini isterse, onu mutlaka gorlir, veya tath sozle mukabelede
bulunurdu. insarrlara c;ok mlisamahah ve babacan davramrd1. Onlarm
babas1; onlar da peygamberin c;ocugu say1hrd1. Kendisi yanmda, hakta
herkes mlisavi idi. Meclisi, ag1rba~hhk, haya, sab1r ve emniyet mecli-
siydi. Orada yliksek sesle, gliriilttilli ve haram konu~ulmaz, hataya mey-
dan verilmezdi. Herkes mlisavi idi. Orada i.istlinllik takva ile idi. Her-
kes de mlitevazi idi. Orada btiyi.ige sayg1 gosterirler, klic;i.igi.i severler,
ihtiyac; sahibini tercih ederler, garibi korurlard1. »
«- Babama onun devamh arkada~lan arasmdaki ya~ay1~mdan sor-
dum. ~unlan anlattl.»:
« - Allah'm Resulii daima giiler ytizlli, iyi huylu ve yumu~akh. Ko-
ti.i huylu, kaba, ~arlatan, yiiz kizartiCI, herkesi ay1playan, herkesle alay
eden bir kimse degildi. Arzu etmedigi ~eyi gormezlikten gelir, ondan bir
~ey isteyen, mahrum kalmaz ve pi~man olmazd1. insanlan i.ic; ~ey yi.i-
Giri$ 39
ziirrden terketmi~tir. Hie; kimseyi katiilemez, -ay1plamaz ve katii tarafm1

agrenmeyi istemezdi. Sevap olacagm1 limit ettigi hususlarda konu~urdu.
Konu~tugu zaman, arkada~lan sanki ba~lanmn iizerinde ku~ varm1~ gi-
bi dikkatli dinlerdi. 0 konu~tugu zaman susarlar, sustugu zaman onlar
konu~urlard1. Onun yanmda miinaka~a yapmazlard1. Arkada~larmm giil-
diigiine giiler, onlann hayret ettigine o da hayret ederdi. Bir garip ic;in
konu~urken ve isterken kar~Ila~tlgi kabaJiga sabrederdi. Hatta konu-
~urken, arkada~lan ona <;Iki~salar da, sesini <;Ikarmazd1. «Muhta~ bir
kimseyi goriirseniz, hemen ona yardtm edin» buyurdu. Ancak, miika-
fatlarrdirdigi kimseden olursa, medhi kabul ederdi. Saziinii bitirmedikc;e -
kimsenin saziinii kesmezdi. Ba~kas1 konu~urken, o kimsenin saziinii bi-
tirmesi veya kalklp gitmesiyle saze ba~lardl.
«- Bahama O'nun susmasmm nasil oldugunu sordum. »
Dedi ki:
« - Dart ~ey sebebiyle susard1:, Ya ag1rba~hhgmdan ya ihtiyatm-
dan ya isabetli konu~mak istediginden, ya da tefekkiiriinden. Onun ag1r
davranmas1, dikkatli dii~iinmek ve insanlan dinlemek gayesini giiderdi.
Ebedi ve gec;ici alan ~eylerde dii~iiniirdii. Hilm ile sab1r Allah'm Resu-
lii'nda birle~mi~ti. Hic;bir ~ey onu afkelendirmez ve korkutmazd1. Dart
· hususta ihtiyath davramrd1: iyiyi almak, diinya ve ahireti birle~tiren
~eylerde onlar ic;in hareket etmek.>/2
72 Tirmizi; Beyhaki; Bidaye: 6j33; Mlistedrek: 3/ 40; Kenz-lil-Ummal 4/32:;

EI-isabe: 3/611;
Hadisin sonunda :zJikredilen k1s1m Kenz-lil-Ummal'de ~oyledir: «Dort hususta
ihtiyatx vard1: Uyulmasx i~;in en iyiyi almak, uzak durulmasx i~in kotliyli terket-
mek, iimmetinin haynna olan !jeyde gorii!jiinli ileri siinnek, diinya ve ahireti bir-
le!jtiren !jeyde onlar i~in hareket etmek.»
Mecma'u-z-Zevaid 8/238, Taberani.
SAHABE-i KiRAM'IN VASIFLARI HAKKINDAKi HADiSLER
Siiddi' den:
«insanlar i<;in se<;ilmi$ en hay1rh iimmetsiniz ... »73 ayeti hakkmda
O~er b. Hattab (r.a.) der ki:
«- Allah dileseydi «siz» zamirini kullamrd1, hepimiz bu ayetin i<;i-
ne girerdik. Fakat Allah, «Sizsiniz» ifadesini kullanarak, bu ayeti sa-
dece Muhammed'in eshabma has kilmi§tlr. Kim onlann yaptl~ gibi ya-
parsa, insanlar i<;in se<;ilmi$ en hay1rh iimmet olur.»74
Katade'den:
«insanlar i<;in segilmi$ en hayirh bir iimmetsiniz .. ayetini okuya-
o))
rak, Orner b. Hattab (r.a.) bize dedi ki:

«- Ey insanlar, size okudugum $U ayetin vasfettigi iimmetten ol-
mak kimi sevindirirse, Allah'm oyle bir iimmet igin ortaya koydugu
~artlan yerine getirsin. » 75
ibn Mesud (r.a.) dan:
<<Allah kullanmn kalplerine bakh da Muhammed'i segti. Onu pey-
gamberlik vazifesiyle gonderdi. Allah bundan sonra tekrar insanlarm
kalplerine baktt, eshab1 da Peygamber i<;in segti. Onlan dinin ve pey-
gamberin yardimcilan yaptl. Mii'minlerin giizel gordiigu giizeldir. Mii'-
minlerin kotii gordiigii de, Allah katmda kotiidiir.» 76
Abdullah b. Orner (r.a.) den:
<<Bir yol edinmek isteyen bugiin rahmet-i Rahmana kavu$mu ~ bu-
lunan Allah'm Resulii'niin eshabmm yolundan yiiriisiin. Onlar bu iim-
metin en hay1rhs1 ve en iyi kalblisidirler. En alimi ve en sade hayat ya-
~ayamdirlar. Allah'm kendilerini, peygamberine arkada~hk igin se<;tigi
bir toplulukturlar. Onlar, Allah'm dinini kendilerinden sonra gelcnlere
aktaran· bir kavimdir. Bu sebeple ahlakmiZI ve gidi~atmlZl onlannkine
benzetin. Onlar, Muhammed'in (s.a.v.) eshab1d1rlar. Kabe'nin Rabbi olan
Allah'a yemin ederim ki, onlar dosdogru yoldad1rlar.» 77
73 AI-: !mran: 110

74 Kenz-ill-Ummal: 1/238.
75 Kenz-ill-Ummal: 1/238.
76 Hilye: 1/375 ibn-i Mes'ud'dan; istiab: 1/6 ibn-i Mes'ud'dan.
77 Hilye: 1/305, Abdullah b. Omer'den.
Giri§ 41
ibn-i Mus'ud (r.a.) bir giin:

«- Siz, Allah'm Resii.lii'niin eshabmdan daha <;ok oro~ tutar, da-
ha <;ok namaz kdar, daha <;ok cihad edersiniz. Ralbuki onlar sizden
daha hayirhdirlar.» deyince:
«- Ni<;in ya Ehii. Abdurrahman?» dediler.
« - Onlar, diinyadakileri b1rakip, ahirettekilere dii~kiin olan insan-
lardir.>> dedi.>> 78
Ebu Vail' den:
«Abdullah, birisinin ~oyle dedigini i~itti:
« - Rani diinyadakileri b1rakip da, ahirettekilere dii~kiin olanlar? »
Abdullah der ki:
« - i~te onlar Cabiye'de bulunanlard1r. Be~ yiiz Miisliiman ~ehit ol-
madik<;a geri donmiyeceklerini ~art ko~tular. Sa<;lanm t1r~ ettiler. Dii~
manla kar~Ila~tdar. Onlarm haberini getiren hari<; hepsi ~ehit oldu. >>79
ibn-i Orner (r.a.) den: Bir zatm ~oyle dedigini Wttim:
« - Rani diinyadakileri b1rakip da, ahirettekilere dii~kiin olanlar? >
>
Ben, Peygamber'in, Ebu Bekir ve Orner (r.a.) in mezarlanm gos-
tererek:
« - Bunlardan m1 bahsediyorsun?>> dedim. 80
Ebii. Erake (r.a.) anlatiyor:

« - Ali ile beraber, sabah namazm1 kdd1m. Namaz1 bitirdigi zaman
sanki bir sikmtiSI varm1~ gibi donakald1. Giine~, mescidin duvarmda
bir m1zrak boyu yiikselinceye kadar da kip1rdamadi. iki rekat namaz
kild1. Sonra elini <;evirdi. Ve ~oyle dedi:
« - Allah'a yemin ederim ki, Muhammed'in eshabm1 gordiim. Bu-
giin, onlara benzeyen hi(( bir ~ey gonniiyorum. Onlar, sapsan, peri~an,
tozlar i<;inde sabahhyorlard1. Gozlerinin oniindeki <;izgiler, ke<;i yoluna
benziyordu. Secdede ve ayakta, Allah'a yoneliyorlar, O'nun kitabm1 oku-
yorlar, hem Allah i<;in secdeye kapamyorlar, hem de Allah yolunda ci-
hada gidiyorlard1. Uyand1klan zaman Allah'1 zikrediyorlar bu esnada
riizgarh bir giinde sallanan aga<; gibi, sallamyorlard1. Gozleri ya~anyor,
goz ya~lan elbiselerini Islatiyordu. Allah' a yemin ederim ki, bugiinkii
miisli.imanlar gaflet i<;inde uyuyorlar.>>
Sonra Hz. Ali (r.a.) kalkt1. Bundan sonra rahat<;a giiler bir vaziyet-
te goziikmedi. Allah di.i~mam, fas1k, ibn-i Miilcem onu oldi.iri.i~ceye ka-
dar boyle devam etti.»81
78 Htlye: lfl36.
79 Htlye: 1/135.
eo Hdye: 1/307.
e1 Bidaye: 8/6; Hdye: 1176; Kenz-iil-Ummal 8/21'1
42 Milsliimanttk
Kinfme kabilesinden D1rar b. Damre, Muaviye'nin huzuruna ~1kt1.

Muaviye (r.a.) ona:
« - Bana Ali'yi anlat.» dedi. Dlrar da:
« - Ey mii'minlerin Emiri, beni mazur gor,» dedi.
Muaviye:
« - Hayn·, seni mazur goremem,» cevabtm verdi.
D1rar:
« - Mutlaka anlatmam gerekirse, $U bir ger~ektir ki, Ali (r.a.) ga-
yesi biiyiik, ~ok kabiliyetli birisi idi. Kesin konu~ur, adil hiikiim verirdi.
Sen1pa ilimdi. Biitiin konu$tuklan hikmetti. Diinya ve diinya gosteri~in
den uzak ya~ardt. Geceyi ve karanhgt dost edinirdi. Allah'a yemin ede-
rim ki, ~ok goz ya~I doker, derin derin dii$iiniirdii. Once kendisine na-
sihat ederdi. Sade giymek ve sade yemek ho~una giderdi. Allah'a yemin
ederim ki; 0, ic;:imizden biri gibiydi. Yanma geldigimiz zaman, bizi yakt-
nma oturturdu. Ona soru sordugumuz zaman bize cevap verirdi. Kendi-
sinin bize yakmhgma, bize yakla~masma ragmen, heybetinden dolay1
onunla konu$amazdtk. Tebessiim ettiginde ancak inci grbi di~leri gorii-
niirdii. Dindarlara hiirmet eden fakirleri severdi. Kuvvetli hie;: bir $eyin
onu haktan ayiramtyacagmi bilirdi. Zaytflar da adaletinden iimitsizlige
dii$mezdi. Allah $ahidim olsun ki, onu bazt zamanlarda -bilhassa yil-
dtzsJz gecelerde- mihrapta, sakahna yapt$arak secdeye kapandtgmi, ac1
c;:eken bir insan gibi ktvrandigmi, mahzun bir kimse gibi agladtgmi gor-
diim. $u anda, sanki onu $i::iyle derken i$itiyorum:
« - Ey Rabbimiz, Ey Rabbimiz»; hitabtyla Rabbine yalvanyor. Son-
ra diinya ic;:in $6yle diyordu:
<<- · Beni mi aldatacaksm? Bana m1 goz diktin? Heyhat! Heyhat 1
Git ba$kasmt aldat. Ben seni ii~ talak ile bo$ad1m. Senin omriin ktsa,
vaziyetin berbat, tehliken basittir. Ah! Ah! Aztk az, yolculuk uzun, yol
kimsesiz.»
Muaviye goz ya~lanm tutamtyarak aglad1. Sakah 1sland1. Koluyla
goz ya$lanm sildi. -Topluluk aglamaktan boguluyordu- Ve devamla:
<< - i$te Ali boyle idi, Allah rahmet eylesin.» dedi.
Muaviye:
<<- Onu ne kadar seviyorsun?» diye sordu.
D1rar cevaben:
« - Kucagmdaki bir tek yavrusu bogazland1gmda goz ya$1 kesilme-
yen, iiziintiisii dinmeyen bir ana gibi.» dedi. Sonra kalkti ve gitti.82
Katade'den:
« - ibn-i Orner (r.a.) e;
82 Htlye: 1/184 EbU Salih'den.

Giri§ 43
«- Peygamber'in eshab1 gi.iler miydi?» diye sordular. 0 da:

« - Evet, kalplerindeki iman, daglardan da bii.yiik oldugu halde gii.-
lerlerdi. >> dedi. 83
Said b. Omer'den:
«Orner, Yemen'li bir grup gordii.. Yii.kleri ekmek ve biraz da katik-
tan ibarettir. Dedi ki:
<<- Allah'm Resftlii'nii.n eshabmm benzerini gormeyi arzu edehler,
bunlara baksm .>>84
Ebu Said-i Makburi'den:
Ebft l.Jbeyde (r.a.) vuruldugu zaman:
«- Muaz1 cemaate namaz1 sen k1ldir, >> dediler. Muaz (r.a.) cemaate
namaz1 kildird1. Sonra Ebft Ubeyd.e b. · Cerrah (r.a.) ruhunu teslim etti.
Muaz (r.a.), cemaatin i<;inderr ayaga kalktl ve dedi ki:
<<- Ey cemaat, gii.nahlanmz sebebiyle, bir daha yapmamak iizere
Allah'a tevbe edin. Zira Allah, gii.nahlarma tevbe eden: kulunu mutla~a
afvederek kar~Ilar.>> Sonra devam etti:
«- Ey cemaat, aramzdan k1ymetli bir karde~iniz oldii.; kaybm1z,
iizii.ntii.nii.z biiyii.ktii.r. Allah'a yemin ederim ki, Allah'm kullan arasmda,
ondan daha az omiirlii, daha iyi kalpli, beladan daha uzak, olii.mii. daha
<;ok arzu eden, halka daha <;ok ogut veren birisini gordii.gii.mii. sanmi-
yorum. Allah'a yemin ederim ki, onun gibisi, bir daha ebediyyen size
kumandan tayin olam1yacak. >>
Cemaat topland1. Ebft Ubeyde (r.a.) musallaya kondu. Muaz (r.a.)
one ge<;ti ve namaz1 kild1rdi. Onu mezara kadar getirdiler. Kahre, Muaz
b. Cebel (r.a.), Amr b. As (r.a.), Dahhak b. Kays (r.a.) indiler. Onu me-
zara koyup <;Ikt1klan zaman, ii.zerine toprak attllar. Muaz b. Cebel (r.a.)
dedi ki:
<< - Ey Ebu Ubeyde, seni oviiyoruz. Bo~ ~eyler soylemiyorum. Allah'-
m ofkesinin beni <;arpmasmdan korkanm. Allah'a yemin: ederim ki; Dil-
dim bi.leli, Allah'1 <;ok zikredenlerdendin, yeryii.zii.nde mii.tevazi_ yii.riiyen-
lerdendin. Cahiller kendilerine sata~mca, haydi yolunuza gidin, diyenler-
dendin. Bag1~ yapt1klan zaman ne israf eden, ne de klskananlardandm.
Bu ikisinin: arasmda normal yolda yii.rii.yendin. Allah'a yemin ederim
ki: itaatkar ve mii.tevazi kullardandm. Yetimlere ve fakirlere aciyanlar-
dan, hain ve gururlulara bugz edenlerdendin.>>85
Rebi b. H1ras'dan:
«Abdullah b. Abbas (r.a.), Muaviye (r.a.) nin huzuruna <;Ikmak i<;in
izin istedi. Kurey~ bii.yiikleri Muaviye'nin yanmda toplanmi~lard1. Said b.
B3 lstiab: 3/44 Hdye: 1/311.

34 Kenz-iil-Ummal: 7/163, Hennad.
85 Miistedrek: 3/264.
44 Milsliimanltk
As (r.a.) da sagmda oturuyordu. Muaviye (r.a.), ibn-i Abbas'm (r.a.) gel-

digini goriince:
« - Said! Allah'a yemin ederim ki, ibn-i Abbas'a cevabm1 veremi-
yecegi sorular .soracag1m.» dedi.
Said de:
«- ibn-i Abbas gibi biri mi senin sorulanna . cevap veremeyicek? »
diye kar~1hk verdi.
ibn-i Abbas (r.a.) oturdugu zaman Muaviye:
« - Ebu Bekir (r.a.) hakkmda ne dersin?» diye sordu. ibn Abbas:
« - Ebu Bekir (r.a.) e Allah rahmet eylesin. Allah'a yemin ederim
ki, Kur'an okurdu. Batda meyletmekten uzakti. Kotlilligu terkederdi.
:i:nsanlan ho~a gitmeyen ~eylerden sakmdmrd1. Dinini bilirdi. Allah'tan
korkard1. Gece ibadet . eder, glindiiz oruc;: tutarru. Dlinyasmdan emindi.
Halka adaletinde kararh idi. iyiyi emreder ve ona ko~ard1. Her hale
~likrederdi. Vallahi sabah ak~am Allah'1 zikrederdi. Umumun menfaati
ic;:in kendisini feda ederdi. Takva, kanaat, ziihd, iffet, iyilik ve ihtiyatfa,
Allah nzas1 ic;:in aza kanaatte, arkada~lanndan listiindli, hatta e~sizdi.
K1yamete kadar hainlerin sevmedigi kimseyi Allah onun yerine tayin
etti.» dedi.
Muaviye:
«- Orner (r.a.) hakkmda ne dersin?» dedi. ibn -Abbas:
« - Orner (r.a.) e Allah rahmet eylesin. Allah'a yemin ederim ki,
o islamm dostu idi. Yetimlerin ve zay1flann koruyucusu gerc;:ek mli'min~
di. iyiler, etrafmda toplamrd1. Halkm kalesi, insanlann yardimCISl idi.
Ulkeler fethedip Allah dinini hakim k1hncaya, Allah ad1 lilkelerde, yay-
lalarda, daglarda, mahalle ve koylerde amlmcaya kadar, Orner (r.a.) va-
zifesini sab1rla yerine getirdi. K:m;ahgm1 Allah'tan bekledi. Kotli soz
kar~lSlnda vakurdu. Gerek s1kmt1h, gerek bolluk ic;:inde oldugu zaman-
larda daima c;:ok ~likrederdi. Allah'a yemin ederim ki, her an zikir ha-
linde idi. K1yamete kadar, hainlerin bugz ettigi kimseyi, Allah O'nun
yerine gec;irdi. » dedi.
Muaviye:
« - Osman b. Affan (r.a.) hakkmda ne dersin? » diye sordu. ibn
Abbas:
« - Osman'a, Allah rahmet eylesin. Allah'a yemin ederim ki, o ec-
dadma lay1k, hatta onlardan da ~erefli bir torundur. islam'a c;ok bagh
bir mlisliimandir. En sabrrh bir askerdir. Geceleri c;:ok uykusuz kahr,
Allah'1 zikir s1rasmda c;:ok goz ya~1 doker. Gece glindliz kendisini ilgilen-
diren ~eyde dii~linlir. Blitlin iyilikleri yapmaya isteklidir. Tehlikeden ka-
Giri$ 45
~arak selamete ko!?ar. Biittin te9hizat1yla bir ordu haztrlami!?86 , bir kuyu
satm almi!?tlr. 87 Peygamber (s.a.v.) in iki klzm1 alarak damad1 olmu!?-
tur. Ktyamete kadar kotiilerin kiifrettigi bir kimseyi Allah onun yerine
getirdi.>> dedi.
Muaviye:
« - Ali b. Ebi Talib (r.a.) hakkmda ne dersin?» dedi. ibn Abbas:
« - Ali'ye Allah rahmet eylesin. Allah!a yemin ederim ki, o hidayet
sancag1 idi. Takva denizi, akll kiipii ve zerafet abidesi idi. Gecenin ka-
ranhgmda ~ere£ aydmhg1 idi. En yiice hedefe 9agmr, en eski metinleri
bilirdi. Te'vil yapabilir, ogut verirdi. islamm insanlara hidayeti gosteren
emirlerine bagh idi. Zulmii ve eziyeti terk etmi!?ti. ~iipheli yollardan
aynhrd1. iman ve takva sahiplerinin en hayrrhs1 idi. Peygamperin g~m
lek ve ciippesini giyenlerin en efendisi idi. Hac ve sa'y yapanm en iistii-
nii idi. Adalet ve e!?itligi temin hususunda titizdi. Peygamberler ve Mu-
hammed Mustafa miistesna, diinyamn en biiyiik hatibi idi. iki k1bleye
kar$1 namaz kilmi!?tl. Herhangi bir dindar, ona e!?it olabilir mi? Kadm-
lann en hay1rhsmm kocas1 idi. iki Peygamber torununun babas1 idi.
Gozlerim onun gibisini gormedi. K1yamete ve mah!?ere kadar da gorme-
yecek. Allah'm ve kullannm laneti k1yamete kadar ona lanet edene ol-
sun. » dedi. Muaviye:
- « - Talha ve Ziibeyr (r.a.) hakkmda ne dersin?» diye sordu. ibn
Abbas:
«-Her ikisine de Allah rahmet eylesin. Allah'a yemin ederim ki, her
ikisi de, iffetli, iyi, miisliiman, maddeten ve ruhen temiz, $ehit, alim
idiler. Bir hata i!?lediler. in$allah ge9mi$teki fedakarhklan, Resulullah
ile beraberlikleri, giizel fiilleri sebebiyle Allah onlan affeder.» dedi.
Muaviye:
« - Abbas (r.a.) hakkmda ne dersin?» dedi. ibn Abbas:
« - Abbas'a Alah rahmet eylesin. Allah'a yemin ederim ki, 0, Al-
lah'm Resulii'niin babasmm karde$idir. Allah'm dostunun gozbebegi idi.
Biitiin kabilelerin ba!i>vurdugu ki!?iydi. Amcalann efendisi idi. Biitiin i!?
lerde ileri gorii!?lii, neticeleri kestirebilirdi. ilim siisiiydii. Onun iistiin-
liigu yamnda, siilalelerin ismi okunmazd1. Onun kabilesinin oviilmesi
strasmda diger soylarm sesi 91kmazd1. Ni9in boyle olmasm? <;iinkii, gor-
giisii ve bilgisi yerinde olan Abdiilmuttalib, onu yeti!?tirdi. Kurey!?'in ya-
ya ve siivarisinin en iistiinii idi.»87
86 Burada Hz. Osman (r.a.)'m Teblik sava1;itnda mahmn bliylik bir kiSimm
harcayara:k ordunun bliyiik ktsmmi sava~a haztrlamasi kastedilmektedir.
87 Hz. Osman (r.a.) bir yahudinin sahip oldugu «Rfm&» isimli bliyiik bir su
kuyusunu satm almi1;i ve mlisliimanlann kullanmasma tahsis etmi1;iti.
Mecme-uz-Zevaid 9/160 Taberant
BiRiNCi BOLOM
iSLAM'A DAVET
«insanlan Rabbinin yoluna hikmetle,

glizel ogi.itle davet et. Onlarla
gi.izel surette mi.inaka!?a, mi.ibahase
et. Rabbin kendi yolundan sapanlart
en iyi bilendir. Dogru yolda gidenleri
de en iyi bilen Odur .» Nah I: 125
GiRi$
Yeni fikirler, yeni ideolojiler, yeni din veya bir cemiyet i<;in yeni-
lik arzeden her ~ey, geni~ kitleler ic;inde yayllmak, benimsenmek, tu-
tunmak ve ya~anmak ic;in, cemiyetle miinasebet kurmak zorurrdad1r. Ce-
miyetle miinasebetin ilk ~arb da, fertlerden ba~layarak, kiic;iik grup-
lara, cemaatlara, milletlere, biitiin insanhga bu yeniligi sunmak, onlan
bu fikre davet etmektir.
i~te, ilk geldigi giirrler ic;in fevkalade bir yenilik arzeden, on dort
yiizy1l sonra, giiniimiizde aym fevkaladeligi muhafaza eden, solmaz, por-
siimez ve eskimez yeninin, tslamm fertle, insanla miinasebeti Allah'm
Resulii Hz. Muhammed (s.a.v.) ile ba~lar. 0, bu yeni dinin islamm hem
ilk mii'mini, hem de bu dinin sahibinin, Allah'm insanlar ic;inden se-
c;ere.Y, insanlara bu dini sunmak ic;in gorevlendirdigi el<;isidir.
{(Ey ortiisiine biiriinen, kalk, hemen uyanna vazifeni ifaya b~la.»
(Miiddessir 1-2) emriyle Hz. Muhammed'in (s.a.v.) islama davet vazife-
si ba~lam1~; «En yakm akrabalanm uyar.» (Suara 214) emriyle de, da-
vetin ba~langw noktas1 tesbit edilmi~tir. Peygamberimiz (s.a.v.) de ken-
dilerinden onceki peygamberler gibi, sabah ak~am, gece giindiiz, uzak
yakm, harp ve sulh demeden Allah yoluna davette, islam1 teblig vazife-
sinde kusur gostermemi~tir. Onun, ilk giinii kendisini tasdik edeninden,
kendisini oldiirmeye gelip de, miisliiman olanma, oliim fermanlan p-
klp da, affedilen ve kiifiirdeki celadetini islamda gosteren <;ok degerli
ve emsalsiz arkada~larma varmcaya kadar, biitiin eshab1 da bu vazifenin
ifasmda, Hz. Peygamber'in yolundan gitmi~lerdir.
Onlar islam1 anlatabilmek, herkesi ona davet edebilmek i<;in im-
kfm aramu;;lar, hrsat kollamr~lar, ya~h c;ocuk, hiir kole, kadm erkek, si-
yah beyaz, dost dii~man ay1rt etmeden herkesi, her yerde bu dine c;a-
girmi~lardir . .Onlar bu vazifelerini ifa ederlerken, islam insamnm biitiin
vas1flanm benliklerinde topladrklan i<;in, bilfiil yaptlklan bir yana, ne-
fesleri tesirini gostermi~; insanhk aradrg1 ornegi onlarda bulmu~ ve
uzak diyarlardan akm akm bu dine girmeye gelenler olmu~tur.
«insanlan Rabbinin yoluna hikmetle, giizel ogiitle davet et. Onlar-
la en giizel surette miin~, miibahase et.» (Nahl125) emriyle, bu dine,
F:4
50 Miislilmanltk
ish'tm'a davetin keyfiyeti de tesbit edilmi~tir. Birinci boliimiin sonuna

kadar okuyacagmiz satirlar bu metodun en giizel omeklerini t~kil ede-
cek; islama bu noktada tarizde bulunanlara en kesin cevap olacaktlr.
iki ayn grup islama davete muhatap olmaktad1r. Birincisi, mii~rik
ve kafirlerdir. Bunlar, Allah'm birligine, Hz. Muhammed'in O'nun kulu
ve Resulii olduguna, islama girmeye boylece 1Jiitiin islam esaslanm be-
nimseyerek tatbike davet edilmektedir. Davete muhatap olan ikinci grup
ise, bizatihi miisliimanlardir. Bunlar da islam esaslarml, tatbike, onu
en ince teferruatiyle ya~amaya davet edilmektedir.
Allah'm, Resulii'ne buyurdugu gibi, «Resi'tliin apa~:tk tehliginden b~
ka hir miikellefiyeti yoktur.» (Maide 99) Kelam-I ilahisi mucibince, da-
vet vazifesini ifa edenlerin, davetin d1~mda bir miikellefiyeti olmamak•
la beraber; tebligin semereli olabilmesi, yabancilann islama Ismmasi,
miisliimamn imammn kuvvetlenmesi i9in, gereken tedbirleri almalan da
zaruridir.
Ancak burada ~unu da belirtmemiz yerinde olacaktir: islama davet
ve onu teblig vazifesi sadece Hz. Muhammed (s.a.v.) ve eshabma has
degildir. Dstelik, Hz. Muhammed (s.a.v.) son peygamberdir ve yeni bir
peygamberin gelmeyecegi de muhakkakt1r. 0 halde, bugiin, k1yamete ka-
dar baki bir dinin miintesiplerine dii~en vazife nedir? En k1sa cevab1:
Resi'tlullahm ve eshahrmn yolunda yiiriimektir. Giiniimiiziin icaplan, im·
kanlan i~inde onlarm y•d:tklan ~agda yapt:tklan vazifelere ~ vazife·
ler ifa etmektir. Allah'm yiice kitabmda, «i~nizde oyle hir cemaat hu-
lunsun ki, herkesi iyilige ~g1rsm. iyi il? il?lemegi istesin. Kotii il?ten vaz-
ge~irsin.» (Al-i imran 104) buyurarak bu vazifenin ifas1 i9in, devamh bir
cemaatm bulunmasm1 sava~ zamanlarmda dahi bunun ihmal edilme-
mesini, gerekenin yapilmasmi emretmektedir: «Mii'minlerin hepsi de
seferher olacak degildirler. i~lerinde her s1mftan hir cemaat sefere ~·k
m~h, hir k1srm da dinde derin vukuf sahihi olmak i<;in ~hl?mah. Geri
dondiikleri zaman kavimlerine ihtarlarda hulunmah ki, helki onlar da
~ekinirler.» (Tevbe 123) islam dininin hayat memat miicadeleleri i<;in-
de, dini ve hakikati ne~r igin bu i~e ehemmiyet vermesi, onun nasi!
yayild1gmi gostermeye kafidir.
I
Hz. PEYGAMBER'iN iSLAMA OAVETi
ibn-i Abbas (r.a.):

«Onlardan bir lusm1 bedbaht, bir kiSIDI da mes'uttur» 1 ayeti hak-
kmda der ki:
« - Allah'm Resitlii, biitiin insanlann iman etmesini, dogru yolda
kendisiyle andla~malanm <;ok arzu ediyordu. Allah, ona, ezelde, ancak
kendisinin mes'ut yazd1g1 kimselerin iman edecegini, bedbaht yazd1g1
kimselerin dalalete dii~ecegini bildirmi~ti. Aynca, Yiice Allah, Peygambe-
rine ~oyle buyurmu~tur: (Onlar iman etmiyecek diye, kendini helak nu
edeceksin? Dilersek gokten, onlara bir mucize indirlriz. 0 mucize sebe-
biyle de hemen boyun egerler.)»2
islam'a Davet Kar~1smda Mu~rikler

ibn-i Abbas (r.a.) dan:
Ebit Talib hastaland1g1 zaman, Kurey~'den bir heyet onu ziyarete.
gitti. Aralannda Ebit Cehil de vard1. Ebit Talib'e:
« - Yegenin bizim ilahlanmlZl kotiiliiyor. ileri geri konu~uyor ve
uygunsuz i~ler yap1yor. Onu <;agirtip da bunlardan men etscn,» dediler.
Ebit Talib, Hz. Peygamber'e adam gonderdi. Hz. Peygamber, Ebu
Talib'in yanma geldi. Ebu Talib'le, Kurey~' den gelen heyet arasmda bir
ki~inin oturabilecegi kadar bir yer vard1. Ebu Cehil -Allah ona lanet
etsin- Hz. Peygamber, Ebft Talib'in yamna oturursa, amcasmm ona aci-
ma ihtimalini. dii~iinerek yerinden kalkti ve o bo~ yere oturdu, Boylece
Allah'm Resulii amcasmm yanmda bo~ bir yer bulamaymca kapmm ya-
nma oturdu.
Ebu Talib, Hz. Peygamber'e:
«- Yegenim! Bu halk senden ni<;in ~ikayet ediyor? Senin onlann
ilahlanm kotiiledigini ve onlar hakkmda ileri geri konu~tugunu iddia
ediyorlar.» dedi.
1 Hud Suresi: 105

2 Sua'ra: 3-4; Taberani; Mecme-uz-Zevaid: 7/85.
~.
52 Muslii:manhk
ibn-i Abbas der ki: Gelen heyet, Hz. Peygamber'in aleyhinde ~ok
soz soyledi.
~
Allah'm Restilii soz ald1 ve dedi ki:
« - Amcaclgim, ben, onlarm oyle bir kelime iizerinde birle~meleri
ni istiyorum ki, o sozi.i soyledikleri takdirde, biiti.in Araplar onlara bo-
yun egecek. 0 sozii soyledikleri takdirde, Arap olmayanlar da, onlara
cizye verecektir.»
Heyet, bu sozden ve Hz. Peygamber'in bu konu~masmdan korktu . .
Dediler ki:
« - Eger mesele bir tek sozden ibaretse, evet; isterse on soz olsun.
Nedir soyleyecegimiz?» Ebti Talib de:
« - Yegerrim, o hangi sozdiir?» dedi.
Hz. Peygamber:
« - Allah'tan bru,ka ilah yoktur.n soziidiir buyurdu. Bunun iizerine
heyettekiler, korkarak ve yakalarm1 silkerek kalktllar. Ve dediler ki:
(Kur'an ifadesiyle)
«- Bir~oi{ ilahlan bir tek ilah m1 yapacak? Bu ~Ja~dacak bir ~ey.»
i~lerinden ileri gelenler, birbirlerine:

«Haydi yiiriiyiin, ilahlanniza sahip ~tkm. Ciinkii, istenilen de budur.»
diyerek dagildilar.
«- Biz bunu son din i~inde de i!jitmedik. Bu, uydurmadan b~ka
bir ~ey degildir. Arannzdan yalmz ona m1 Kur'an indirildi?» dediler.
Hayrr, onlar, Kur'an hakkmda ~iiphe i~indedirler, daha onlar, azab1rm
tatmarm~lard1r.» 3
Hz. Peygamber'in Ebu Talib'i islam'a Daveti

ibn-i Abbas (r.a.) der ki: Onlar, -Kurey$'in ileri gelenleri, Utbe b.
Rebia, ~eyhe b. Rebia, Ehti Cehil b. Hi!jam, Umeyye b. Halef, Ebti Siif-
yan b. Harb de bunlar arasmdayd1- Ebti Talib'e gelip, $6yle dediler:
« - Ey Ebu Talib, aram1zdaki mevkiini biliyorsun. Olan $eyleri de
goriiyorsun. Senden ~iipheleniyoruz. Yegeninle aramiZda olam da bili-
yorsun. Onu ~ag1r. Ne ahp verecegi varsa hallet. 0, bizden elini ~ek
sin. Biz de ondan. 0 bizim ve dinimizin yakasm1 b1raksm. Biz de onun
ve dininirr yakasm1 b1rakahm.»
3 Sad: 4-8; Taheri.

islama Davet 53
Ebu Talib, Hz. Peygamber'e adam gonderdi. 0 da hemen geldi.

Ebu Talib:
« - Yegenim, bunlar kavmimin ileri gelenleridir. Aramzdaki mese-
leyi halletmek ic;in toplu olarak sana gelmi~ler.» dedi. Allah'm Resulii:
« - Benim istedigim bir tek soz. 0 sozii soylerseniz, onunla Arap-
lara hakim olursunuz. 0 sozle, Arap olmayanlar da size boyun eger.» dedi.
Ehu eehil:
« - Kabul, isterse on soz olsun!» deyince, Hz. Peygamber:
« - Allah'tan b~ka ilah yoktur» dersiniz. Allah'tan ba~ka tapmdik-
lanmzi bir kenara itersiniz.» buyurdu. Heyettekiler ellerini c;1rpt!lar ve:
« - Ey Muhammed, biitiin ilahlan bir ilah haline mi getirmek isti-
yorsun? Bu yapmak istedigin ~ey, c;ok acaip.» dediler. Sonra birbir-
lerine:
« (Allah'a yemin ederiz ki, gerc;ek ~udur: Bu adam, istediginiz hie;
bir ~eyi, size vermeyecek. Gidiniz, onunla aramzda, Allah hiikmtinii ve-
rinceye kadar, atalarm1zm dinine devam ediniZ.>> dediler. Sonra dagll-
dilar. Ebu Talib:·
« - Yegenim, Allah'a yemin ederim ki, onlardan c;ok ~ey istemedin.>>
dedi. Allah'm ReSU.lii, amcasmm miisliiman olmasm1 c;ok arzu ettiginden
ona ~o~rle demeye ba~lad1:
«- Amcaci~m, haydi o sozii sen soyle. K1yamet gtiniinde bn ikra-
nn, sebebiyle sana ~efaat edebileyim.»
Ebu Talib, Allah'm Resulii'niin arzusunu anlaymca:
« - Onlann benden sonra sana ve karde~lerine kotiiliik etmele1inden
korkmasaydrm ve Kurey~ benim, bu sozii, i::iltim korkusuyla soyledigimi
zannetmeseydi, soylerdim. Onu, ancak seni sevindirmek ic;irr soylerim.»4
Akil b. Ebu Talib'den:
Ebu Talib'in oliimii anmda, Hz. Peygamber yanma girdi. Ebu Cehil
de oradayd1. Hz. Peygamber:
« - Amcact~, '«Allah'tan b~ka ilah yoktur» de, Allah katmda o
sozle seni savunabileyim.» deyince Ebu Cehil ve Abdullah b. tlmeyye:
« - Ey Ebu Talib! Abdiilmuttalib'in dininden yiiz mii c;eviriyorsun?»
dediler.
· Bunlar konu~maya devam ederlerken, Ebu Talib'in onlara son sozii
~u oldu:
« - Abdiilmuttalib'in dini iizere ... »
Allah'm ResUlii: «Allah tarafmdan men edilmedigim miiddetc;e, on-
dan senin ic;in af_dilerim.» buyurdu. Bunun iizerine ~u ayetler indi:
«Cehennemlik olduklan meydana ~lkhktan sonra, yakmlan da olsa,
4 lbn-1 Ishak; ibn-i Abbas'dan; El-Bidaye 3/123; Bu mevzuda farkh ibir riva-
yet Buhari: 6/18 tbn-i Miiseyyeb'den.
54 Mii.slilmanltk
ne peygamber, ne de iman edenler, mii¢kler i~in af dileyemezler.»5

«Sen sevdigini hidayete ula~t1ramazsm. Fakat Allah, diledigine hidayet
eder.»6
Kurey~, Ehu Talib'e geldi ... Ebu Talib, Hz. Peygamber'e:
<<- Yegenim, bana itaat edecegini biliyorum. Millet senin Kabe'ye
ve topraklarma gelip, onlan i.izen ~eyler soylediginden ~ikayet<;i. Onla-
I'm yakas1m b1raksan ... » dedi.
Hz. Peygamber gozlerini semaya dikerek: ·
<<- Allah'a yemin ederim ki, benim bu davadan vazge9mem sizin gi.i-
ne~ten bir par9ayla ate~ yakmaya <;ah~mamz kadar imkans1zd1r.» dedU
Ehu Talib, Allah'm Resulii'ne:
<<- Yegenim, kavmim bana geldi. Senin manas1z baz1 sozler soy-
ledigini ileri siiri.iyorlar. Bana ve kendine ac1. Giiciimiizi.in yetmiyecegi
i~i, bana yiikleme. Kavminin ho~una gitmeyen sozleri onlara soylemek-
ten <;ekin.» dedi.
Allah'm Resulii, amcas1mn kendisini tehlikeli buldugunu, kendisi-
ne yardlm etmiyecegini, di.i~manlara teslim edecegini, korumaktan: aciz
oldugunu sand1. Ve ~oyle dedi:
« - Amcaciglm, giine~ sag taraf1ma ay da sol taraf1ma konsa, bu
vazifeyi terketmiyecegim. Ya Allah dinini hakim kllacak, yahut bu ugur-
da Olecegim.» buyurdu. Hz. Peygamber'in gozleri ya~ard1 ve aglad1. 8
Cabir h. Ahdullah'dan:
Bir gi.in Kurey~ topland1 ve:
«- Sihri, kehaneti ve ~iiri en iyi bileninizi ara~tmmz. Cemaatimizi
par<;alayan, i~lerimizi dag1tan, dinimizi ay1playan ~u adama gitsin. Onun-
la konu~sun, kendisine ne cevap verecek bakahm.» dediler. Birka<; ki~i:
« - Utbe h. Rebia'dan ba~ka bu i~i yapacak kimse bilmiyoruz.»
deyince:
« - Ebu1-Velid sen git.» dediler.
Ebu'l-Velid, Hz. Peygamber'e gitti.
« - Ya Muhammed, sen mi hay1rhsm, Abdullah m1 hay1rhd1r?» dedi.
Allah'm Resulii cevap vermedi.
« - Ya Muhammed, sen mi hay1rhsm Abdiilmutlalib mi?» dedi. Al-
lah'm Resulii yine cevap vermedi.
Uthe b. Rebia:
« - Eger onlarm sen:den hay1rh oldugunu iddia ediyorsan, onlar
s Tevbe: 113
6 Kasas: 56
7 Taberani ve Buhari tarihinde.
s Beyhaki.
lszama Davet 55
begenmedigim ilahlara kulluk ettiler. Eger, senin onlardan hay1rh ol-

dugunu iddia ediyorsan, konu~ da, seni dinleyelim. Allah'a yemin ederim
ki, hi~ bir zaman milletine kar~1 senden adisini, senden ugursuzunu gor-
medik. Cemaatimizi par~aladm. i~Ierimizi dag1ttm. Dinimizi begenme-
din. Araplar arasmda, bizi rezil ettin. Onlar arasmda, Kurey~'te bir si-
hirbaz, Kurey~'te bir kahin var diye yaydd1. Allah'a yemin ederim ki,
kavminden «kili~larla birbirimize girdik, yok olacag1z! » diye ~1ghk a tan
hamile bir kadmm feryadma benzer bi,r ~1ghktan ba~ka bir ~ey bekle-
miyoruz. Bana baksana: Paraya ihtiyacm varsa, sana para tophyahm.
Kurey~'in en zengin adam1 olasm. Evleneceksen, Kurey~'in begendigin
kadmlanm se<;. On tanesiyle seni evlendirelim. »
Allah'm Resulii:
«- Bitirdin mi?» buyurdu. 0 da:
«- Evet! » dedi.
Allah'm Resi'tlii:
« - Esirgeyen ve bag.~Iayan Allah'm adtyla b~Ianm. Ha mim! .. Bu
kitap, esirgeyen ve bag.~Iayan nezdinden indiri~tir. Bu Kur'an, Arap·
<;a olarak, manasrm anlayan bir cemaat i<;in ayetleri apa<;Ik bir kitaphr.
Cemaat i<;in ayetleri miijdeci ve uyancr olarak indirilmi~tir. Mii~·
riklerin pek <;ogu ondan yiiz <;evirirler. Kulak asmazlar. Onlar, hizi da-
vet ettigin Tevhid'e kar~, kalpierimiz kapabdtr. Kulaklanrmzda da agtr-
IIk ve sag.rbk vardtr. Seninle bizim ararmzda da bir perde vard1r. Ar-
tik kendi i~ine bak. Biz de, kendi i!jilnize bakahm, dediler. Onlara de
ki: Ben de, sizin gibi bir insannn. Yalmz hana mabudunuzun bir ilah
oldugu vahyolunuyor. Dogrudan dogruya ona ibadet edin. Ondan af di-
leyin. Zekat vermeyen, ahireti de tammayan mii~riklerin vay haline!
iman edip, yararh i~ler yapanlar yok mu? Onlara ardt aras1 kesilmeyen
miikafatlar vardtr. De ki: Yeri, iki giinde yaratam rm, tamrmyorsunuz,
ona rm birtaktm ortaklar ko!juyorsunuz? i~te bu, alemlerin rabbidir. 0,
yeryiiziinde daglar yarattl. Oraya, <;ok hayu ve bereket verdi. Orada olan~
lara miinasip olan aztklan belli miktarda tayin etti. Bunlan tastamam
dort giinde yaratb. Bu da soranlar i<;indir. Sonra goge dondii, gok bir
dumandt. Goge ve yere isteyerek veya istemeyerek gelin, dedi. Onlar da
isteyerek, itaat ederek geldik, dedi!er. iki giinde yedi kat gogo yarattl.
Her bir goge de kendi vazifesilrl bildirdi. Biz size en yakm gogo kandil
gibi yddtzlarla donathk. Biitiin afetlerden koruyup muhafaza ettik. i~te
bu husus, iistiin ve alim olan zatm takdiridir.
Eger bunun iizerine mii~rikler senden yiiz <;evirirlerse, oruara, Ad
56 Mii.slilmanhk
ve Semud yildinnu gibi bir yildtnmla sizi korkuturum, de.»9 ayetini

okuyunca, Utbe:
« - Yeter, bundan ba~ka soyleyecegin yok mu?» dedi.
Hz. Peygamber de:
«- Haytr.» dedi.
Utbe, Kuren'e dondii. Ona:
« - Ne haber?» dediler.
«- Aramzda konu~tugunuz her ~eyi ana soyledim. >> dedi. Onlar da:
«- Sana cevap verebildi mi?» dediler.
« - Evet.» diyerek devam etti:
« - Kabe'yi ibadethane yapan Allah'a yemin ederim ki, Ad ve Se·
mud y1ldmm gibi bir y1ldmmla sizi korkuttu. Bundan ba~ka bir ~ey de
anlamad1m.>> dedi. Onlar da:
« - Yazxklar olsun sana! Adam sana Arapc;a konu~uyor. Ne soyle-
digini anlamxyorsun?» deyince:
« - Hayxr, Allah'a yemin ederim ki, «yxldmm» miistesna, soyledi-
ginden hie; bir ~ey anlamadxm.» dedi. 10
·uakim'de ~u ilave vardir: Cabir'den:
Allah'm Resulii:
« - Eger yiiz ~evirirlerse, Ad ve Semud'un yilrunm gibi bir ytlru-
nmla sizi korkuturum, de.» ayetini okudugu zaman, Utbe, Hz. Peygam·
ber'in agzmx tuttu. Kendisine Hz. Peygamber'in, zaran dokunmamasx
ic;in merhamet diledi. Kurey~lilerin yamna ugramayarak gizlendi.
Ehu eehil:
<<- Ey Kurey~. Allah'a yemin ederim ki, Utbe'yi goremiyoruz. Her-
halde Muhammed'in dinine girdi. O'nun ikramx Utbe'nin ho~una gitti.
Herhalde bunda bir c;xkan var. Haydi, ona gidelim.» dedi.
Utbe'ye geldiler. Ebu Cehil:
«- Ya Utbe! Muhammed'in tarafma gec;tigin ve yaptxklan ho~una
gittigi i~in sana hesap sormaya geldik. Eger senin ihtiyacm varsa, sana,
Muhammed'e ihtiyacm kalmayacak kadar mal toplayahm,» dedi.
Utbe bu ithama kxzdx. Hz. Muhammed'le ebediyyen konu~mayacagx·
na dai.r yemin etti ve dedi ki:
« - Kurey~'in en zengini oldugumu biliyorsunuz. Muhamm.ed'e git-
tim ... » diyerek olup biteni onlara anlattx:
« - Bana hie; bilmedigim bir ~eyle cevap verdi. Allah'a yemin ederim
9 Fussdet: 1-13
to Miisned: Abd b. Humeyd, tbn-i Ebi $eybe'den o da.
isUima Davet 57
ki, o ne sihir, ne ~iir, ne de kehanettir. «Esirgeyen ve bag-t~layan Allah'-

m ad1yle b~lanm. Ha mim! Bu kitap, esirgeyen ve bag-t~layan nezdin·
den indirilmil?tir. Bu Kur'an ... Eger yi.iz ~evirirlerse, Ad ve Semud'un YJI·
d1nrm gibi bir yddmmla sizi korkuturum, de.» ayetlerini ok;udu. Agzm1
tuttum. Ondan merhamet diledim. Muhammed'in konw;;urken yalan si::iy-
lemedigini biliyorsunuz. Ba~m1za bir bela gelmesinden korktum.» 11
ibn Orner (r.a.) den:
Allah'm Resulii Klbe'd.e otururken Kurey~, O'nun durumunu gorii~
mek i<;:in topland1. Utbe h. Rehia, Kurey~'e:
«_: Onu, bana b1rakm. Ben gidip onunla konu!?ay1m. Belki ben, ona
sizden daha <;:ok tesir edebilirim.» dedi. Utbe kalkt1. Gidip Hz. Peygam-
ber'in yanma oturdu ve:
« - Yegenim, seni, ~ehrimiz halk1 i<;:inde orta halli, ama en ~erefli
birisi olarak goriiyorum. Sen milletine hi<; bir kimsenin kavmine benze-
rini yapmad1gm1 yaptm. Eger ileri siirdiiklerinle mal elde etmek isti-
yorsan bu hemen sana verilecek. En zenginimiz oluncaya kadar, kavmin
sana mal toplamay1 iizerine alm1~1Ir. ~eref istiyorsan, seni daha da ~e
reflendirelim. Milletin ic;inde senden daha ~erefli kimse olmasm. Sana
sormadan da hi<; bir ~eye karar vermeyelim. Eger bu du<;:ar oldugun
bir hastahksa ve bun dan da kurtulam1yorsan, · hazinelerimizin kaplSlm ,
ac;ahm. Seni bu dertten kurtarmak ic;in elimizden geleni yapahm. Eger
· miilk istiyorsan, seni miilk sahibi yapal1m.» dedi.
Allah'm Resiilii:
« - Bitirdin mi, ya Ebu'l-Velid?» buyurdu. 0 da:
« - Evet! » dedi.
Allah'm ResUlii, ona Fussilet suresini okudu. Secde ayetine gelince,
Hz. Peygamber secdeye kapanm. Okumayt bitirinceye kadar Utbe di
arkasmda bekledi. Sonra Utbe, Hz. Peygamber'in yanmdan aynlm. Ku-
rey~'in topland1g1 yere di::iniince ne soyleyecegini kestiremiyordu. Ku-
rey~liler, onun geldigini gi::iriince:
« - Utbe, yamrmzdan aynld1~ andakinden ba~ka bir halde geri di::i-
1
niiyor.» dediler.
Utbe gelerek; onlarm yamna oturdu:
« - Ey Kure~y cemaati, bana bildirdiginiz ~eyleri, ona soyledim. Si::iz-
lerimi bitirdigi.mde bana oyle bir si::iz soyledi ki; Allah'a yemin ederim
ki, kulaklanm hie; bir zaman bi::iylesini duymami!?h. Ona verecek cevap
bulamadll:n. Ey Kurey~, bugiin bana itaat edin, bugiinden sonraki giin-
lerde de isyan edin. Bu adamm yakasm1 b1rakm. Ona yakl~maym. Al-
11 Beyhakl ve Miistedrek; El-Bidaye: 3j62; Ebu Ya'Ia; EddelMI: 75; Mee..

me-uz-Zevaid 6/20;
.58 MiisliLmanltk
tah'a yemin ederim ki, o davasmdan vazgec;meyecek. Onu ve Araplan

,k endi hallerine h1rakm. Eger Muhammed onlara galip gelirse onun ~e
Tefi sizin ~erefiniz, onun galibiyeti de sizin galibiyetiniz olur. Eger on-
br Muharmned'e galip gelirse, b~kalan vasitasiyla onun hakkmdan gel-
mi~ olursunuz,» dedi.
Orada bulunanlar:
-« - Sap1ttm ya Ebu'l-Velid! .. » dediler. 12
'Hz. Peygamberin islama Davet ic;in Cihad Etmekte lsran

Allah'm Resulii, Hudeybiye'ye dogru yola <;Ikmi~tl. Yollanna devarn
ederle1·ken Huzaah'lardan Biideyl b. Verka maiyeti ile beraber <;Ikageldi.
-Bunlar, Tihameli'lerden, Allah'm Resulii'niin casuslan idiler.- Biideyl:
« - Ka'b b. Liiey ile Amr b. Liiey, Hudeybiye suyunun ba~ma ko-
nakladllar. Biiti.in hayvanlan, aileleri, c;ocuklan ve ag1rhklan yanlannda
idi. Onlara dokunmadun ... Seninle sava~mak, seni Kabe'ye sokmamak
iistiyorlar.» dedi.
Allah'm Resulii:
« - Hiiim hie; kirnseyle sava~maya niyetimiz yok. Sadece Urnre ya-
pacagiz. Eger harbe niyetleri yoksa ve isterlerse, kendileriyle anla~ma
yapanz; herkes kendi i~ine bakar. $ayet herkesin girdigi dine girmek
·isterlerse bunda da serbesttirler. Girmezlerse zorlayacak degiliz. Bunla-
nn hie; birine yana~mazlarsa andolsun ki, tek ba~1ma kalmcaya ka-
:dar, bu ugurda onlarla sava~1nm. Allah'm emri mutlaka yerini bulacak-
iir. » dedL 13
Misver ve Mervan, Resulullah'm ~u soziinii naklederler:
« - Kurey~' e ac1yorum. Harp onlan mahvetti. Hie; bir kazanc;lan
oimad1. Ke~ke diger Araplarla olan i~lerime kan~masalar. Eger onlar
beni maglup ederlerse, istedikleri olur. Eger Allah beni onlara galip ge-
tirirse akm akm islam'a girerler. islam\ kabul etmezlerse ve kuvvetleri
-varsa sava~I goze ahrlar. Kurey~ ne samyor? Allah'a yemin ederim ki;
tek ba~1ma da kalsam, gayret edip ya bu dini yayacag1m veya bu ugur-
da olecegim.» 14
Sehl b. Sa'd naklediyor:
Allah'm Resftlii, Hayber'in fethi s1rasmda:
« - Yann bu sancag1 birisine verecegim. Allah fethi onun eliyle
gerc;ekle~tirecek. 0, Allah ve Resuliinii seviyor. Allah ve Resulii de onu
:seviyor.» dedi.
12 Hilye: Delail-iin-Niibiivve: 76, El-Bidaye: 3/63-64;

13 Buhari: Misver b. Mahreme ve Mervan'dan.
14 Taberfuli: Kenz-ul-Ummal 2/2B7; ibn-i ishak: Ziihri tarikiyle; El-Bidaye:
:4/165.
lszama Davet 59
Miisliimanlar o geceyi sancagm kime verilecegini merak ederek ge-

~irdiler. Sabah olunca, erkence Peygamber'in huzuruna geldiler. Hepsi
d.e, sanca!P.n kendisine verilmesini umuyordu. Allah'm Resulii: '
« - Ali b. Ebu Talib nerede?» diye sordu.
« - Ya Resulullah, o gozlerinden rahatSIZ.» dediler.
Hz. Peygamber ona adam gonderdi. Ali geldi. Allah'm Resulii goz-
lerine tiikiirdii ve dua etti. Sanki biraz once goz agns1 c;:eken kendisi
degilmi~ gihi iyile~mi~ti. Sancag1 ona verdi. Ali:
« - Ya Resulullah, onlan miisliiman edinceye kadar sava~aca!P.m.»
dedi .
Hz. Peygamber:
« - Acele etme, bulunduklan yere vanrsm. Sonra onlan islam'a
davet edersin. Orada onlara Allah'm emirlerini bildirirsin. Allah'a ye-
min ederim ki, senin vas1tanla Allah'm bir kimseye hidayet etmesi, bin-
terce klrmiZI devenin senin olmasmdan daha hay1rhdu:.» buyurdu. 15
Mikdat b. Amr der ki:
Hakem b. Keysan'1 csir ald1m. Kumandamm1z onun boynunu vur-
mak istedi.
« - Ona dokunma. Onu Allah'm ResUlii'ne gotiirelim,» dedim. Go-
tiirdiik. Allah'm Resulii, onu islama davet etmeye ba~lad1. Epey bir siire
ona islam1 anlatmca, Hz. Orner:
«- Bununla nic;:in konu~uyorsun, ya Resulullah? Allah'a yemin ede-
rim ki, bu ebediyyen miisliiman olmayacak. Onu bana b1rak. Boynunu
vuray1m. Camm cehenneme gondereyim,» dedi.
Allah'm Resulii, Omer'in fikrini kabul etmedi. Hakem de miislii-
man oldu.
Orner der ki:
« - Onun miisliiman oldugunu gordiim. Yaphklanmdan utand1m.
Ve kendi kendime, Allah'm Resulii'niin benden daha iyi bildigi bir i~te
Peygamber'e, nasil kar~1 c;:Ikiyorum, dedim. Yalmz tek tesellim $U idi:
Ben bunlan Allah ve Resulii'ne ihlas ve baghhg1mdan dolay1 yapwor-
dum. Bu sebeple miisterih olabilirdim. Allah'a yemin ederim ki, Hakem,
miikemmel bir miisliimandi. Allah yolunda cihad etti. Bi'r-i Meune'de 16
$Chid dii$ti.i. Allah'm Resulii ondan ho~nuttu. Cennet'e girdi.» 17
Bir ba"'ka rivayette18 a~a!P.daki konu~ma da nakledilir.
1s Buhari: Muslim: 2/ 279.

16 Bir-i Meftne: Necidde milslilmanlann yetmi!j !jehid verdigi yer.
17 :ibn-i Sa'd: 4/137; Mikdad b. Amr'dan.
1s ibn-i Sa'd: 4/138, Ziihri'den.
60 Miislilmanltk
Hakem:
« - islam nedir?» diye sordu. Hz. Peygamber de:
<<- Tek olan ve ortag1 olmayan Allah'a kulluk etmek. Muhammed'-
in O'nun kulu ve Resuli.i oldugunu tasdik etmektir.» buyurdu.
Hakem de:
« - 0 halde islam1 kabul ediyorum,» dedi.
Peygamber, eshabma dondi.i: _
« - Biraz once bu hususta size uysayd1m, onu oldi.irtecektim. Ce-
henneme girecekti.» buyurdu.
Vah~i b. Harbin islama Giri~i
ibn-i Abbas anlatiyor:

Allah'm Resulii Hamza'mn katili Vah~i b. Harb'e adam gonderdi.
_ Onu, islama davet ediyordu. Vah~, Hz. Peygamber'e getirildi ve:
« - Ya Muhammed, beni nas1l islama davet ediyorsun? Halbuki
.sen, adam Oldi.irenin, ~irk ko~anm, ziria edenin azaba dfr<;:ar olacagm1,
k1yamette azabmm kat kat artacagm1, o korkun<;: azapta ebedi kalaca-
gmi iddia ediyorsun. Ben bunlann hepsini yaptim. Bana da kurtulu~
yolu var rm?» diyerek sordu. Bunun iizerine ~u ayet nazil oldu:
«Ancak tevbe eden, iman edip, yararh i~ler yapanlar miistesna; Al-
lah i~te onlann kotiiliiklerini iyiliklere ~evirir. Allah crok affeder ve mer-
hametlidir.» 19
V~i:
«- Ya Muhammed, (ancak tevbe eden, imftll edip yararh i~ler ya-
panlar) hiikrni.i <;:ok ag1r bir ~arttir. Belki ben bunu yaparnwacagim.»-
dedi.
Bunun iizerine yiice Allah:
«Allah kendisine !jirk ko~ulmas1m affetmez. Onun d:J~mdaki giinah-
lan diledigi kimse i~in affeder.» 20 ayetini indirdi.
Vah~i:
«- Ya Muhammed, anhyorum ki, bu da Allah'm dilemesine bagh-
dir. Beni affedip affetmiyecegini bilmiyorum. Bundan ba~ka bir ~ey
yok mu?» deyince:
«Ey nefislerine zulmeden kullanm, Allah'm ra11unetinden iimit kes··
meyin. Allah biitiin giinahlan affeder. O'nun affedici ve merhametli ol-
dugunda ~iiphe yoktur.» 21 ayeti indi. Vah~i:
« - ~imdi tarnam! » diyerek hemen miisliiman oldu.
19 Fiirkan: 70.
20 Nisa: 48, 116.
21 Ziimer: 53.
-- --- ---
lsldma Davet 61
Eshab:
«- Ey Allah'm Resftlii, Vah!]i'nin nail olduguna biz de nail olduk,
degil mi?» dediler.
Hz. Peygamber de:
« - Evet, bu biiti..in miisliimanlar i~indir.» buyurdu.22
Mii~riklerden bir grup ~ok adam oldi..irmii~, ~ok zina yapmt~lard1. Hz.
Peygamber (s.a.v.) e geldiler ve:
,,_ Senin soylediklerin ve bizi davet ettigin f?ey gayet giizel. Bizim
yapttklanmtzm da kefareti var mtdtr? Bildirir misin?» dediler.
Su ayet indi: «Allah ile beraber, bal}ka bir ilaha tapmazlar, Allah'-
m oldiiriilmesini haram Ioldi~ cam, hak ve adalet icabetmeden asia ol
diinnezler, zina etmezler, 'Yiinkii bu kotiiliigu yapan cezasrm ·bulur.»23
Bundan sonra da ~u ayet indi:
«Ey nefislerine zulmeden kullanm, Allah'm rahmetinden iimit kes-
meyin/4 » 25
Hz. Fat1ma'nm Babasmm Haline Aglamas1 :
Hz. Peygamber bir savaf?tan donmi..i~tii. Mescide girdi. Orada iki re-
kat namaz ktld1. -Her seferden donii!?te, once mescicl,e girip namaz kt-
lar, sonra Fatma'ya, daha sonra da hammlanna ugrard1. Bu onun ade-
tiydi. Namazdan sonra once Fatrma'ya ugradt, hammlanndan once, onun
evine geldi. Fatrma onu kaptda karf?tladt. Aghyarak babasmm yiiziinii
goziinii opmeye baf?ladi. Allah'm Resulii ana:
« - Ni~in aghyorsun?» diye sordu.
Fatrma da:
« - Ya Resulallah! Seni rengin solmllf?, elbisen eskimif? bir vaziyet-
te gordiigumden,» dedi.
Allah'm Re.sO.lii:
« - Ey Fatrma aglama, Allah senin babam bir vazifeye memur etti.
lstenilse de istenilmese de yeryiiziinde insanm yaf?ayabildigi her yere
bu din girip yaytlacak. Benim vazifem de bunu temin i~in ~ahf?maktlr.»
buyurdu. 26
Temim'iid·Dari anlattyor:
Allah'm ResO.lii'niin ~oyle buyurdugunu i~ittim:
« - Bu din, gece ve giindiiziin hiikiim siirdi..igu her yere mutlaka
ulaf?acak. Allah bu dinin !}erefle veya zorla girmedigi hi9 bir f?ehir ve koy
22 Taberam; Mecme'uz-ZevMd: 7j 100.

23 Fiirkan: 68
24 Ziimer: 53.
25 Buhari: 2/710; MUslim: 1/76; Ebu Davud: 2/238; Ayni 9/121; Beyhaki: 9/98.
26 Taberfuli, HJ.lye; Ebu Sa'lebe'dan; Kenz'ui-Ummal: 1/77; Mecme'uz-ZevMd
8/862; Miistedrek; 3/ 155;
62 Miisliimanltk
b1rakmiyacak. Allah, orada islam'1 ve miisli.imanlan muzaffer, kiifrii de

zelil ve hakir k1lacak.»
Temimiid-Dfui diyor ki:
«Ben bunu kendi ailem i~inde mii~ahede ettim. Ailemden miislii-
man olanlar hayra, ~eref ve galibiyete mazhar oldu. Kiifiirde israr eden-
ler ise zelil ve hakir kahp cizyeye du~ar oldu.»27
Hz. Enes (r.a.) der ki:
«Ebii Musa (r.a.) Tuster'in fethi sebebiyle beni Hz. Omer'e gonder-
di. Bekr b. Vail'den altl ki~i islam1 terketmi~ ve mii~riklere katilmi~lard1.
Hz. Orner bana:
« - Bekr b. Vail' den bu gurub ne yaptl?» diye sordu.
Ben de:
« - Halife hazretleri, onlar islam1 terkettiler, mii~riklere katlld1lar.
Onlara, Oliimden ba~ka kurtulu~ yolu yoktur,» dedim.
Hz. Orner:
« - En klsa zamanda, onlan sag olarak yakalamay1 tercih ederim.»
dedi. Ben de:
« - Ey mii'minlerin emiri, onlan yakalarsan ne yapacaksm? » de-
yince Hz. Orner:
« - Onlara, ~1kt1klan kap1dan tekrar girmelerini tavsiye edecegim.
Eger tavsiyemi tutarlarsa bir~ey yaprn1yaca~m. ~ayet kabul etmezler-
se hapsedecegim.» dedi.28
Bir ~ah1s, Ebu Musa'dan (r.a.) Hz. Orner'e haber getirmi~ti. Hz. Orner
(r.a.) ona, durumu sordu. 0 da bildiklerini anlatti. Sonra, Hz. Orner:
« - Mugarribe'nin durumunu da biliyor musun?» diye sordu.
« - Evet, miisliiman olduktan sonra tekrar kiifre donen bir adam.»
deyince, Hz. Orner:
« - Ona ne yaptmiZ?» dedi.
« - Yakalad1k ve boynunu vurduk! » diye cevap verdi. Hz. Orner:
« - Ke~ke onu ii~ giin hapsetseydiniz, her giin bir somun versey-
diniz. Tevbeye davet etseydiniz. Belki tevbe eder, tekrar 1slam'a doner-
di.» dedi. Sonra:
{<- Ey Allah1m!.. Ben bu i~te bulunmadrm, boyle yapmalanm da em-
retmedim. Duydugum zaman da menmun olmadrm.» diye ilave etti.29
Amr b. ~uayb'dan:
Amr b. As (r.a.), Hz. Orner'e tekrar tekrar islama girip irtidat eden
(
v Taberfmi ve Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel; Mecme'uz-Zevaid: 6/14, 8/862.
28Abdurrazzak, Musannef: Hz. Enes (r.a.) dan; Kenz-ul-Ummal; 1/179;
Beyhaki: 8/207.
29 Malik, ~afii, Abdurrezzak; Abdurrahman El-Kari'den Beyhaki: 207.
tslama Davet 63:
birinin, yeniden islam'a girdigi takdirde, musliimanhgmm kabul olunup:

olunmayacagm1 mektupla sordu. Hz. Orner de ona:
«- Allah onlann miisliimanhgmi kabul ettigi i9in sen de kabul et.
Ona tekrar miisliiman olmasm1 teklif et, kabul ederse, haline b1rak,
kabul etmezse boynunu vur! » diye cevap verdi. 30
Hz. Omer'in Bir Rahib'in Haline Aglamas1 ·:

Ebu imran el-Cevni' den:
Hz. Orner zay1f, yorgun, bitkin bir adamla kar~1 kar~wa gelince hay-
retini gizleyemedi. Ve iiziilerek aglamaya ba~lad1. Hz. Omer'e: ·
« - 0 bir Hiristiyandir, ni9in aghyorsun?» denildigi zaman o:
«- Biliyorum, fakat ona ac1d1m. Allah'm ~u soziinii hat1rlad1m:
«Yorgun argm 9ah~1r. K1zgm ate~e yaslamr.» 31 0 hem 9ah~1p 9abalaya-
cak, hem de cehenneme girecek. i~te buna ac1yorum.» 32
FERTLERi iSLAM'A DAVET
Hz. Peygamberin Ebu · Bekri islam'a Davet Etmesi
Hz. Ai~e' den:
Ebf:t Bekir bir giin, «Resulullah'I aramak i9in evden <;~kh. Hz. Ebti
Bekir cahiliyet devrinde de onun dostu idi. Hz. Peygamber'i bulunca:
«- Ya Muhammed! Ahaliden uzak duruyorsun artik. Onlar senii
analarm1, atalanm aYJplamakla itham ediyorlar,» dedi.
Hz. Peygamber de:
«- Ben Allah'm Resuliiyiim. Seni Allah' a kulluga davet ediyorum ... »
buyurdu.
Allah'm Resf:tlii soziinii bitirdigi zaman, Ebf:t Bekir miisliiman olmu~
tu. Hz. Peygamber ondan aynld1. Ebf:t Bekir'in miisli:iman olmas1 «Re-
sf:tlullah'I o kadar se'.'indirdi ki, o anda Mekke' de on dan daha sevin9li
bir kimse yoktu. Ebu Beldr de gitti. Osman b. Affan'a, Talha b. Ubey-
dullah'a, Ziibeyr b. Avvam'a, Sa'd b. Ebi Vakkas'a durumu anlattl. On~
lar da hemen miisliiman oldular. ikinci giin, Osman b. Maz'un'u, Ebf:t
Ubeyde b. Cerrah'1, Abdurrahman b. Avf'1, Ebu Seleme b. Abdiilesed'i,
Erkam b. Ebilerkam'I getirdi. Onlar da miisliiman oldular. Allah onlar~
dan raz1 olsun.33
Ebf:t Bekir'is-Stddik (r.a.), Allah'm Resf:tlii ile kar~Ila~ti ve dedi ki::
«- Ya Muhammed (s.a.v.) ilahlanmiZl terketmen, bizi beyinsizlikle·
30 Miisedded ve ibn-i Abd'i-1-Hakem; Kenz'ul-Ummal 1/179.

31 Ga~iye 3-4.
32 Beyhaki, ibn-iii Miinzir, Miistedrek; Kenzu'l-Ummal 1/175.
33 Hafiz Ebulhasan-1t-Trablusi: Ai~e'den (r.a.); Bidiiye: 3j29.
I
- '
I . ~~~-4~~~
64 Milslilmanltk
su~laman, atalanmiZl tekfir etmen hususunda Kurey~'in soyledikleri

dogru mu?»
Hz. Muhammed (s.a.v.):
«- Evet, ben Allah'm Resu.lii ve nebisiyim. Beni Peygamberlik va-
zifesiyle gonderdi. Seni orta~ olmayan Allah'a davet ediyorum. Allah'a
yemin ederim ki, Allah haktlr. Ya Ebu Bekir, O'ndan ba~kasma kulluk
etme, O'na itaate de devam et.» buyurdu.
Daha sonra Ebu Bekir'e Kur'an okudu. Ebu Bekir de, hi~ itiraz
etmeden miislfunan oldu. Putlan inkar etti. Allah'a ortak ko~maktan
vazge~ti. islamm hak din oldugunu kabul etti. Boylece saglam bir mii'-
min oldu.34
Allah'm Resulii buyurdu ki:
«Ebu Bekir'den ba~ka islam'a davet ettigim herkes bir duraklama,
bir tereddiit, bir ~a~kmhk ge~irdi. Fakat Ebu Bekir, kendisine islam'1
anlatt1g1m zaman ne duraklad1, ne de tereddiit etti.»35
Ebu Bekir, Peygamberlikten once Allah'm Restilii'niin arkada~1 idi.
Allah'm Resulii'niin dogrulugunu, eminligini, giizel huylu, iyi ahlakh ol-
dugunu biliyordu. insanlara kar~1 yalan soylemiyen, Allah'a nasll yalan
isnat edebilirdi? i~te bu sebeple, Hz. Muhammed'in, sadece kendisinin
Allah'm Restilii oldugunu soylemesiyle hemen onu tasdik etti, durak-
lamadi, beklemedi.36
Hz. Ebu Bekir'le Hz. Orner (r.a.) arasmda bir k1rgmhk vard1. Bu
hususta Allah'm Resulii buyurdu ki:
« - Allah beni size Peygamber olarak gonderdi. Siz beni yalanladi-
mz. Ebu Bekir ise tasdik etti. Can ve mahyla bana yard1m etti.»
Sonra iki defa:
«- Siz benim arkada~rm1 terk mi ediyorsunuz?» dedi. Bundan son-
ra onu kimse krrmadi. Bu, Ebu Bekir'in ilk miisliimanhg1 hususunda
kati bir delildir. 37
Allah'm Resuliinun Hz. Omeri lslama Daveti

Allah'm Resulii:
« - Allah1m, Orner b. Hattab veya Ebu Cehl b. Hi~'la ishlm1 kuv-
vetlendir.» diye niyazda bulundu. Allah, Resfrlii'niin duasm1 Hz. Omer'le
ger~ekle~tirdi. Hz. Orner'le islam1 yiikseltti. Onunla putlan devirdi. 38
34 lbn-i !shak.
Js ibn-i ishak: Muhammed b. Abdurrahman b. Abdullah b. El-Husayn It-
Temimi'den.
36 lbn-i !shak.
:rr Buhari: Ebud-Derda'dan; Bidaye: 3/ 26-27.
38 Tabenini: Abdullah b. Mes'ud'dan; Mecme'uz-Zevaid: 9/ 61.
lsltima Davet 65
Sevban (r.a.) anlatlyor:

Allah'm Resulii, Hz. Omer'in iki omuzundan tuttu ve sarstl:
«~ 1stedigin nedir? .. Ni9in geldin?» buyurdu.
Orner de:
«- !nsanlan davet ettigin !slam1 bana da anlat.» dedi.
Hz. Peygamber:
« - Tek olan Allah'tan ba~ka ilah olmad~gma, ~eriki olmadtgma,
Muhammed'in Allah'm kulu ve Resulii olduguna ~ehadet edeceksin.»
buyurdu. Orner hemen orada !jiehadet getirip miisliiman oldu.
« - Artik miisliiman oldum, bunu herkes bilsin.» diyerek 91kt1. 39
~slem (r.a.) anlatlyor:
Orner bize:
« - Size, nastl miisliiman oldugumu anlatmam1 ister misiniz?» diye
sordu.
,,_ Evet.» dedik.
« - Allah'm Resulii'niin en biiyiik dii!jimam idim. Safa' da bir eve Al~
lah'm Resulii'niin yamna gittim. tlniinde dola!jitlm. Yakam1 tutarak bana:
<< - Miisliiman ol ya Orner.» buyurdu. «Allahtm, tlmer'e hidayet et.»
diye dua etti. Ben de:
« - Allah'tan ba~ka ilah. olmadtgma ~ehadet edcrim. Senin de Al·
lah'm Resulii olduguna ~ehadet ederim.» dedim. Miisliimanlar tekbir ge~
tirdiler. Mekke yollanndan i~itildi.-10
Anah'm Resuliini.in Hz. Osman b. Affam islama Daveti

Hz. Osman anlabyor:
Teyzem, Erva binti Ahdiilmuttalib'i ziyarete ·gittim. Allah'm Resulii
de geldi. -0 anda halinde bir fevkaladelik seziliyordu.- Beni tuttu, ve:
« - Osman! Sana ne oluyor?» buyurdu.
Ben de:
« - Sana, senin aramtzdaki durumuna, hakkmda soylen:enlere hay-
ret ediyorum.» dedim.
Hz. Peygamber:
« - Allah'tan b~ka ilah yoktur, deyince; Allah inand1rsm tiiylerim
diken diken oldu.» Sonra devamla:
«Ru1muz ve va'dolundugunuz ~eyler semadad1r. Gogun ve yerin
Rabbma yemin ederlm ki, 0, sizin soylediginiz gibi ger~ekten haktir.» 41
39 Taberant.
>40 Hllye: 1/41.
41 Zariyat: 22-23.
F: 5
66 MilslUmanhk
ayetini okudu. Sonra kalklp gitti. Ben de arkasmdan <;1kt1m. Ona yeti~
tim ve miishiman oldum.42
Allah'm ResUii.ini.in Hz. Ali b. Ebi Talibi islama Daveti :
Ali b. Ebi Talib, Allah'm Resulii ile Hz. Hatice namaz kllarken yan-
lanna geldi ve:
« - Ya Muhammed bu nedir?» dedi.
Allah'm Resulii de:
« - Allah'm kendisi ic;in sec;tigi, peygamberler gonderdigi dinidir.
Seni tek olan, ortag1 olmayan Allah'a inanmaya, O'na ibadete, Lat \'e
Uzza'y1 da inkar etmeye davet ediyorum.» deyince; Ali:
« - Bu, ~u ana kadar i~itmedigim bir meseledir. Ebu Talib'le ko-
nu~madan herhangi bir meselede karar veremem.» dedi. Allah'm Resulii
ac;1ktan ac;1ga insanlan dine davetirrden once bu meseleyi Ali'nin Ebu
Talib'e a<;masm1 istemiyordu. Ali'ye:
« - Ya Ali, ~ayet miisliiman olmuyorsan bu hususta kimseye bir ~ey
soyleme! » buyurdu. Ali o geceyi dii~iinerek gec;irdi. Sonra Allah kalbine
islam't yerle~tirdi. Sabaht zor etti. Hemen Allah'm Resulii'ne gitti ve:
« - Diin bana ne teklif etmistin ya Muhammed?» diye sordu.
Allah'm Resulii:
« - Tek olan, ortag1 olmayan, Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma $e-
hadet edeceksin. Lat ve Uzza'y1 inkar edeceksin. Allah'a ~irk ko~maya
caksm.» buyurdu. Ali, biitiin bunlan kabul etti. Ve miisliiman oldu. Ebu
Talib'den izin gelinceye kadar bekledi. Miisliiman oldugunu gizledi. Ve
ac;1ga vurmad1.43
Minberde Hz. Ali'yi giilerken gordiim: Hie; bu kadar giildiigiinii gor·
memi$tim. Di$leri goziikiiyordu. Hz. Ali:
« - Ebu Talib'in soziinii hatirladim,» dedi. «Ben Allah'm Resulii'yle
beraber Batn-1 Nahle'de namaz kllarken, Ebu Talib yamm1za geldi ve:
« - Yegenim, ne yap1yorsunuz?» dedi.
Allah'm Resulii, onu islam'a davet etti. Ebu Talib de:
« - Yaptlgm1Zln hie; bir mahzuru yok. Fakat, miisliiman olmay1 onu-
ruma yediremiyorum.» dedi. Ben de babamm bu acayip soziine giil-
diim.» Sonra Hz. Ali devam etti:
«- Allahtm! ~imdiye kadar, Peygamberinderr ba$ka benden once
sana bu iimmetten ibadet eden hi<; bir kimseyi tamm1yorum.» dedi, so-
ziinii ii<; defa tekrarlad1. «Peygamberligin gelmesinden sonra iizerimden
alh vakit namaZI gec;ti. Yedinci vakitte ben de kllmaya ba~lad1m.» 44
Q Medaini: Amr b. Osman'dan; istiab: 4/221.

43ibn·i ishak'dan; Bidaye: 3/24.
« Miisned·i Ahmed b. Hanbel: Habbet-iiJ-Arami'den; Mecma'u-z-Zevaid: 9/102.
lsldma Davet 67
Hz. Peygamberin Amr. b. Abeseyi islama Davet etmesi :

Ehft Umame:
«- Ya Amr h. Ahese, neye dayanarak islam'a giri~te orta dereceyi
i~gal ettigini iddia ediyorsun?» diye sordu. Amr:
« - Ben cahiliyet devrinde, insanlann dalalette oldugunu goriiyor-
dum. Putlan hic;e say1yordum. Bir adamdan Mekke'de olup bitenleri
i~ittim. Hayvamma binerek, Mekke'ye geldim. ilk anda Allah'm Resftlii·
nii kiic;iimsedim. Zaten kavmi de, ona hiicuri1 ediyordu. Sonra ona Ism-
dim. Yanma gittim. Aram1zda ~u konu~ma gec;ti:
«- Sen nesin?»
« - Ben Allah'm Nebisi'yim.»
« - Allah'm Nebisi nedir?»
« - Allah'm Resuliidiir. >>
« - Allah m1 seni gonderdi?»
« - Evet.»
« - Ne ile gonderdi? »
« - Allah't hirle, O'na hi~hir ~eyi ortak etme, putlan ktr, akmhay1
ziyaret et! emirleriyle gonderdi.>>
«~ Bu davada seninle beraber olanlar kimlerdir?»
· « - Hiir ve kole herkes.» buyurdu.
0 s1rada bir de ne goreyim, Ehi't Bekir h. Kuhafe ve ki:ilesi BihiJ
de onunla beraberdi.
« - Ben de sana tabi oluyorum.>> dedim.
« - Buglin, barra tabi olmana durum mlisait degil, fakat ailene don'.
Benim ac;1ktan a<;Iga islam1 yaymaya ba~ladigimi duyunca, bana katll.»
Miisliiman olarak aileme dondiim. Allah'm Resii.lii, Medine'ye go<;
etti. Ben de haber beklemeye ba~lad1m. Yesrih'den bir heyet geldi. He-
yete:
«- Size gelen Mekke'linin durumu nedir?» diye sordum. Onlar da:
«~ Kavmi onu oldiinnek istedi. Fakat buna giic;leri yetmedi. Ara-
lan ac;Ild1. Biz, Medine'yi 0 gelince terk ettigimiz ic;in durumunu biJ.
miyoruz.». dediler.
Amr h. Ahese der ki:
Hayvamma bindim, Medine'ye, onun yanma gittim. Huzuruna <;Iktlm.
«~ Ya Resii.lallah, beni tamyor musunuz?>> dedim.
« - Evet, bana Mekke'de iken gelen kimse degil misiniz?>> diye ce-
vap verdi.
68 Muslilmanhk
« - Evet, ya Resulallah! Benim bilmedigim hususlarda, Allah'm sa-

na ogrettiklerinden bana da ogret.» dedim. 45
Aym ravi silsilesinden gelen diger bir rivayette: Amr b. Abese der ki:
« - Allah seni ne ile gonderdi?»
Allah'm Resftlii:
«- AkrabaYl ziyaret etmek, kan dokmemek, yolu emniyetli hale ge-
tirmek, putlan ktrmak, tek olan, kendisine c;>rtak ko~ulmayan Allah'a
ibadet etmekle ... » buyurdu.
Ben de:
<<- Evet, teblig ettigin dine iman ettim ve seni tasdik ediyorum.
Seninle beraber kalay1m m1, ne dersin?» dedim.
<<- Dine kaqa insanlann tutumunun kotti oldugunu gorliyorsun .
Ailenin arasmda kal. Yerimden aynldig1m1 duydugunuz zaman bana ka-
tibmz.» buyurdu. 4"
Hz. Peygamber'in Halid b. Said b. As'• islam'a Davet Etmesi

Hillid b. Said b. As ilk mlisllimanlardandi. Aynca, mlislliman olan
karde~lerinin de ilkiydi. tslama giri~i bir rliya ile olmu~tu:
Rliyasmda gok bliylik bir ate~in kenarmda durdu. Sanki yamna
birinin gelip, kendisini ate~e itecegini zannederken, Allah'm Resulii'nli
de, ate~e dli~memesi igin kendisini kucaklar vaziyette gormli~tli. Got-
dligu rliya sebebiyle bir korkuya kap1ldi. Ve:
« - Allah'a yemin ederim ki, bu hak bir rliyadtr.» dedi. Ebft Bekir
(r.a.) ile kar~Ila~ti. Riiyasmda ba~tndan gegenleri ona anlatt1.
Hz. Ebft Bekir:
« - Haytrdtr in~allah.>> diyerek rliyay1 tabir etti: «Rliyada gordligun
kimse, Allah'm Resulii'diir. O'na tabi ol! Sen onc,t uyacak ve onunla be-
raber olup, tslam'a gireceksin. islam'da senin ate~e dli~mene mani ola-
cak. Fakat baban, ate~in igine dli~ecek.» dedi. Bunun iizerine Halid, Hz.
Peygamber'e gitti. O'nunla Ecyad denilen yerde kar~Ila~tl ve:
« - Ya Muhammed! .. Davetinin mahiyeti nedir? .. » diye sordu.
Hz. Peygamber:
« - Tek olan, ortag1 olmayan Allah'a, Muhammed'in Allah'm kulu
ve Resulli olduguna, i~itmeyen, zarar ve faydas1 dokunmayan, kendisine
45 Miisned-i Ahmed b! Hanbel: 4/112, $eddad b. Abdullah'dan; ibn-i Sa'd:

4/158, Amr b. Abese'den.
46 Miisned-i Ahmed b. Hanbel 4/111; Miislim, Taberani, Htlye: 86; isabe: 3/6;
istiab: 2/500. , : ;[
iszama Davet 69
kulluk edenle etmiyeni ay1rt edemiyen, ta$tan putlara tapmaktan vaz-

ge~meye davet ediyorum.» buyurdu.
HiHid:
. « - Allah'tan ba$ka ilah olmad1gma ve senin de Allah'm Restlli..i ol-
duguna $ehadet ediyorum.» dedi.
Allah'm Resf:tlii, Halid'in islarria girmesine sevindi. Bundan sonra
Halid, ortadan · kayboldu. Fakat babas1, Halid'in Islama girdigini og-
rendi. Onu aramaya adam gonderdi. Halid yakalandt.
Babas1, kendisine k1zd1 ve elindeki kam~1yla ona vurmaya ba$lad1.
Vura vura kam~I ba$mda par~aland1. Dstelik de:
«- Vallahi sana yemek vermiyecegim!» dedi.
Halid ise:
« - Sen vermezsen ge~inecegim kadanm Allah verir.» diyerek Al-
lah'm Resulii'ne gitti. Art1k Peygamberimizle kahyor, onun ikramiyle ge-
<;iniyordu.<7
Vakidi tarikiyle gelen rivayette bu hadise ile ilgili $U fazlahk vardu·:
Babas1, miisliiman olmayan karde!jlerini ve kolesi Rafii'yi onu ara-
maya gonderdi. Halid'i bulup babalan Ebf:t Ukayka'ya getirdiler. Ba-
basi, Halid'e danld1, azarlad1. Elindeki kam<;Iyla onu dovdii. Kam<;I, Ha-
lid'in kafasmda par~aland1, sonia da:
« - Kavminin kendisine, ilahlanm ve gec;mi!j atalanm ayiplamasi-
na kizd1klanm gore gore, Muhammed'e mi tabi olacaksm?» dedi.
Halid ise:
« - Allah'a: yemin ederim ki, o dogru soyliiyor. Ona tabi olaca~m.»
dedi. Babas1 Ukayka, ona daha da kizru. Hirstm alamayarak, ona sov-
dii, sayd1. Daha sonra da:
« - Defol kerata!.. istedigin yere git! Vallahi sana yemek vermiye-
cegim!i> dedi. Halid ise:
« - Sen vermezsen, Allah ge<;inecegim kadanm verir.» diye cevap
verdi. Bunun iizerine babas1, Halid'i kovdu. Karde$lerine de: .
« - ic;inizden kimse onunla konu$masm. ~ayet konu$ursa, ona yap-
tiklanmi size de yapanm! » diye tehdit etti.
llalid, Allah'm Resf:tlii'niin yanma gitti. O'nun ikram1 ile ge<;in:iyor
ve O'nunla beraber kal1yordu.48
Halid b. Said anlatiyor:
Baham hastaland1. Dedi ki:
47 Beyhaki: Cafer b. Halid b. Zilbeyr'den; Muhammed h. Amr h. Abdullah b.
Osman'dan; Bidaye: 3/ 32; Milstedrek: 3/ 248.

48 EI-Milstedrek: 3/248 VaJddi kanahyla, Cafer b. Muhammed'den ; ibn-i
Sa'd: 4/94; istH'lb: lf104.
-""
I .- - . --_:~_::=- -
70 Muslilmanhk
« - Allah beni mutlaka bu hastahg1mdan kald1racak. Mekke vadisin-

de ebediyyen Muhammed'in ilahma kulluk edilmeyecek.» dedi. Bunun
i.izerine ben:
« - Allah1m onu hastahgmdan kald1rma.» diye dua ettim. Baham
9
bu hastahgi neticesinde oldii.~
Hz. Peygamberin Dammad'• islam'a Daveti ·:

ibn-i Abbas anlat1yor:
Dammad, Mekke'ye geldi. -Ezdi~enue kabilesindendi- Ruh has-
tahklanm tedavi usuli.inii biliyordu. Mekke mii~rikleri bunu i~itince
Dammad'a:
« - Muhammed delidir,» dediler. 0 da:
« - Nerde bu adam? Belki Allah onu benim elimle ~ifaya kavu~-
turacak.» dedi.
Bundan sonrasm1 Dammad ~oyle anlatlyor:
Muhammed'le kar~Ila~t1m. O'na:
« - Ben ruh hastahklanm tedavi ederim. Allah diledigine benim
elimle ~ifa verir. istersen seni de tedavi edeyim ?» diye tek1if ettim.
Muhammed ise:
« - Hamd Allah'a mahsustur. O'nu overiz ve O'ndan yardnn iste-
riz. Allah kime hidayet ederse, onu kimse sap1tamaz. Kimi de dalalete
dii!jiiri.irse, onu da kimse kurtaramaz. Tek olan, ortag1 olmayan Allah'-
tan ba!jka ilah olmad!gina ~ehadet ederim.» diye ii<; defa tekrarlad1.
Ben:
« - Kahinlerin, sihirbazlarm, ~airlerin sozlerini i~ittim. Vallahi bu
sozlerin benzerini duymad1m. Haydi, uzat elini islam'a girmek i.izere
sana biat ediyorum.» dedim. Allah'm Resulii'ne biat ettim.
Ban a:
« - Kavmin adma da seninle biat ediyorum.» buyurdu.
Ben de:
« - Kavmim adma.» dedim.
Bu hadiseden bir miiddet sonra Peygamber (s.a.v.) in <;akard1g1 bir
ke$if kolu, Dammad'm kavmine de ugram1~t1. Komutan, askerlere:
« - Bu kavimden bir$ey aldm1z m1?» diye sordu.
Tek bir asker:
« - Bir su kabi.» diye cevap verdi.
Komutan:
« - Hemen onu iade et. Bunlar, Dammad'm kavmidir.» dedi.
49 Miistedrek: 3/249; ibn·i Sa'd: 4/95.

lslama Davet 71
Bir diger rivayette, Dammad, komutana:

«- Bu sozlerini bir daha tekrar et. Ne kadar derin mi'mah.» dedi-
gi soylenir.50
nammad anlatiyor:
Umre yapmak i<;in Mekke'ye geldim. I<;inde, Ebu Cehil'in, Utbe b.
Rebia'mn, Umeyye b. Halef'in hulundugu bir mecliste oturdum. Ebu
Cehil ~oyle diyordu:
« - Bu adam, birligimizi par<;aladi. Ummetimizi suya dii~iirdii. blen-
lerimizi dalalette olmakla itham etti. ilahlanmlZl kmadi.»
Umeyye ise:
« - Bu adam gen;ekten delidir! » diye ilave etti.
Dammad der ki:
« Durum berice anla~Ilmi~tt.
Ben de:
« - Ben, ruh hastahklanm tedavi eden birisiyim.» dedim. Meclisten
kalkt1m, Allah'm Resulii'nii arad1m. 0 gUn bulamad1m. ikinci gun yine
gittigimde Kabe'de makam-1 ibrahim'in arkasmda tahiyyatta otururken
buldum. Namazun bitirinceye kadar bekledim. Sonra yanma yakla~t1m:
« - Ey Abdiilmuttalib'in torunu, bana don.» dedim.
« - Ne istiyorsun?» diye sorunca:
« - Ruh hastahklanm tedavi ederim. istersen seni de tedavi ede-
yim. Hastahgm1 biiyiitme. Senden daha <;ok hasta olanlan tedavi ettim.
iyi oldular. Kavmin, sendeki birtak1m kotii hasletlerden bahsediyor.
Umitlerini kirm1~sm, cemaatlerini par<;alam1~sm. blenlerini sap1khkla
itham etmi!?sin. ilahlanm kmam1~sm. Bunlan ancak, cinnet getiren bir
kimse yapar.» dedim.
Allah'm Resii.lii ise:
« - Hamd Allah'a mahsustur. O'nu overim ve O'ndan yard1m iste-
rim. O'na iman ederim. O'na giivenip dayamnm. Allah kime hidayet
ederse, onu kimse sap1tamaz. Kimi de dalalete dii!?iiriirse, onu kimse
hidayete e:c.diremez. Tek olan, ortag1 olmayan Allah'tan ba!?ka ilah ol-
madigma ~ehadet ederim. Muhammed'in Allah'm kulu ve Resulii oldu-
guna da !?ehadet ederim.» buyurdu. Ben, hi<; boyle bir ~ey i~itmemi!?tim.
Bu sozleri tekrar etmesini istedim. Tekrar etti. 0 zaman: ·
« - Neye davet ediyorsun?» dedim.
« - Tek olan, ortag1 olmayan, Allah'a inanmaya, putlara ibadetten
vazge<;meye, benim Allah'm Resulii olduguma !?ehadete.» buyurdu.
~ MUslim, Beyhaki; $erh·u Nevevi: 6/150; Bidaye: 3/36.

72 Muslilmanltk
c. 6
«- Bunlan yapt1gnn takdirde bana ne var?» dedim. \
« - Cennet.» diye cevap verdi.

Ben ·de:
« - Tek alan, artag1 almayan Allah'tan ba~ka ilah almad1gma ~eha
det ediyarum. Putlara ibadeti terk ediyarum. Onlardan uzak aluyarum.
Senin Allah'm kulu ve ResUlii alduguna da ~ehadet ediyarum.» dedim.
Allah'm Resulii'yle bir miiddet beraber kalmm. Kur'an'dan bir<;ak
- sureler ogrendim. Sanra kavmime dorrdtim.
Abdullah b. Abdurrahman'il-Adevi der ki:
Allah'm Resulti, Ali b. Ebu Talib kumandasmda bir seriyye gonder-
di. Bir yerden yirmi deve ahp getirdiler. Hz. Ali'ye, bu develerin Dam-
mad'm ka~ine ait aldugu haberi gelince, Hz. Ali, develerin geri veril-
mesini emretti. Geri verdiler.51
Allah'm ResOIU'niin imran'm Babast Husayn'• islam'a Daveti

Kurey~liler,Husayn'a geldiler. -Ona htirmet ederlerdi.-
« - ~u adamla, bizim adimiza kanu~. !Iahlanmizi agzma ahyar ve
anlara sovtiyar.» dediler.
Husayn, Resulullah'a gitti. Kurey~ btiyiikleri de beraberindeydi. Ku-
rey~ e~rafi, Hz. Peygamber (s.a.v.) in evinin kaplSlna yakm aturdular.
Allah'm Resulii.
«- Bu zata yer verin.» buyurdu. 1mran ve arkada~lan arada bir
hayli kalabahkt1. Husayn:
«- Senin hakkmda neler duyuyaruz? !IahlanmiZI diline dalaytp
anlara sovtiyarmu~sun. Halbuki senin baban namuslu ve iyi bir insan-
di.» dedi. Hz. Peygamber (s.a.v.):
«- Ya Husayn, benim babam da, senin babarr da cehennemdedir.
Ya Husayn, ka<; ilaha kulluk ediyarsun?» buyurdu.
«- Yerde yedi, gokte bir ilaha.» diye cevap verdi.
Hz. Peygamber: ·
<<- Zarar·a ugrad1gm zaman kime yalvanyarsun?» diye sardu.
Husayn:
« - Goktekine.» dedi.
«Maim mahvaldugu zaman kime yalvanyarsun?» diye sardu.
Husayn:
« - Goktekine.» dedi.
0 zaman Allah'm Resulii:
« - 0 halde birisi sana icabet ediyor, digerlerini ana artak yap1-
s1 Nesai; Begavi; Miisedded; isabe: 2/210; Deliill'iin-Niibilvve: 77; Her ii9ii de

Vakidi'den.
--------
~-
isldma Davet 73
yarsun. $iikiirle anu ha~nut mu etmek istersin. Yaksa, seni kahretme-

sinden mi karkarsm?» buyurdu. Husayn:
« - Hay1r, hi~ biri degil.» diye mukabele etti.
Husayn der ki:
Onun gibi kanu~amiyacagimi anlad1m. Allah'1n Resulii:
« - Ya Husayn, mi.isliirnan al ki, selamette alasm.» buyurdu.
« - Benim arkamda bir kavmim, bir kabilem var. Onlara dani~
madan bir~ey diyemem.» dedim. Allah'm Resulii:
«~ Allah1m, kemale ermem i~in Serrden hidayet diliyarum. Bana
faydas1 alan ilmimi arttlr, de.» buyurdu.
Husayn bunlan soyledi. Hemen arada mi.isli.iman aldu.
Bunun iizerine !mran, babasmm yamna geldi. Yiiziinii gozi.inii, el-
lerini ve ayaklanm optU. Allah'm Resulii bunu gordi.igU zaman aglad1.
Ve buyurdu ki: .
«- !mrarr'm yaptiklanna aghyarum. Husayn kafir alarak geldigi
zaman, babasma ayaga dahi kalkmad1. Tarafma bile bakmad1. Mi.isli.i-
man alunca da vazifesini yaph. !~te bu incelikten dalay1 aglad1m.» dedi.
Husayn ~1karken, Allah'm Resulii, eshabma:
« - Kalkm1z, anu evine kadar ugurlaymiZ.» buyurdu. E~ikterr dx~a
n 91kmca da, Kurey~ anun bu halini gordU.
«- 0 da Muhammed'in tarafma ge9ti.» dediler, dagl11p gittiler.52
Allah'm ResOiii'niin Bir Zatr lslam'a Daveti :

Biri, Allah'm Resulii'ne geldi ve:
« - Sen Allah'm Resulii Muhammed misin?» diye sardu.
Hz. Peygamber:
« - Evet.» diye cevap verdi.
<(- Neye davet ediyarsun?» dedi. Allah'm Resulii:
«Tek alan Allah'a inar\p baglanmaya davet ediyarum. Zarara ugra-

YIP kendisine dua edince senden bu zaran defedene; k1thga du9ar alup,
kendisine yalvannca, balluga kavu~turana, bir ~Olde, yalunu ~a~mp yal-
vardigm zaman seni dagru yala iletene ... » buyurdu. Bunun i.izerine o
zat mi.islUman oldu. Sonra:
<<- Barra nasihatta bulun, ya Resulallah.» dedi.
Allah'm Resulii de:

« - Hi9bir ~eye sovme.» buyurdu.
53 ibn-i Huzeyme: imran b. Halid b. Talib b. Muhammed b. imran b. Hu-

sayn'dan tsabe: 1/337.
74 IVIusWmanllk
- I'
-~
0 zat der.ki: Allah'm Resitlii'niin nasihatmdan bu yana ne bir de-
veye ne de bir koyuna si::ivdiim. 53 ·
Hz. Peygamberin Muaviye b. Haydeyi islam'a Daveti

Muaviye b. Haydet-iil-Ku~eyri anlatlyor:
Allah'm Resitlii'ni.i.n yanma gittim. O'na:
«- Ya Resulallah, yammza yemin ederek geldim. -Ellerini birbi-
rine kenetledi- Seninle beraber olm1yacagim ve dinine de girmeyece-
gim. Fakat anhyamad1g1m bir ~eyi i::igrenmek istiyorum. Allah nzas1 i<;in-
sana soruyorum: Rabbimizin seni bize gi::inderi~ sebebi nedir?>> diye sor-
dum.
«- islam dinidir.>> buyurdu.
«~ Peki, islam dini nedir?>> dedim.
«~ Allah nzas1 i<;in miisliiman oldum ve ondan ba~ka her ~eyden
uzakla~tlm demen, namaz1 dosdogru kllman ve zekat1 tam olarak ver-
mendir. Her miisli.iman, diger bir miisliimana kar~;a sayg1hd1r, miislii-
manlar karde~tirler, birbirlerine yardimcidirlar. Allah I!lii~riklerden ay-
nhp miisliiman olduktan sonra ~irk ko~an bir kimsenin amelini tekrar
islam'a girmedik<;e kabul etmiyecektir. Ben sizi cehennemden kurtara-
mam. Bakm1z, Rabbim beni <;ag1nr ve bana sorar: «Kullanma teblig
ettin mi?>> buyurur. Ben de: «Teblig ettim Rabbim,>> derim. «Sunu unut-
maym, beni dinleyeniniz dinlemeyenlere si::iylediklerimi anlatsm. $unu
da unutmaym1z: Siz ag1zlanmz bagh olarak <;agmlacaksmiz. Yaptikla-
nrnzdan ilk haber verecek olan eliniz ve uyluklanmzd1r.>> buyurdu.
«- Ya Resulallah, bu mudur dininiz?>> dedim.
« - i~te dinim budur. Her herede olursa olsun, iyilik yaparsan o
sana kafidir.>> buyurdu.54
Adi b. Hatim'in islam'a Davet Edilmesi

Adi b. Hatim anlatlyor:
Allah'm Resii:Iii'ni.i.n peygamberlik davas1yle o~taya <;1ktlgm1 duydu-
gum zaman hi<; ho~uma gitmedi. Bir giin yola 91karak Rum bi::ilgelerine
dogru gittim. -(Bir ba$ka rivayette, Kayser'in huzuruna <;1kt1m.)- Bu-
ralar da ho$uma gitmedi. Allah'm Resitlii'niin ortaya <;Ikl$mdan daha c;:ok
53 Miisned-i Ahmed b. Hanbel: Ebu Temimet'll-Hecmimi'den, O'da kavmin-

den bir zattan; Mecmeu'z-Zevaid: 8j72; Ebu Davud.
54 istiab: 1/323; isabe: 1/350.
isliima Daud 15
camm1 s1kti. Kendi kendime: ~u adama gitsem iyi olur. $ayet yalansa ba"
na hi<; bir zaran dokunmaz. Dogru ise hakikati ogrenmi~ olurum, dedim.
Tekrar yola <;:1k1p O'nun yamna geldim. Uzaktan beni goren eshab1:
« - Adi b. Ha~im'e bak1mz! .. » dediler.
Hz. Peygamber'in yamna vard1g1mda bana, ii<;: defa:
« - Ya Adi b. Hatim, miisliiman ol ki, selilmette olasm.» buyurdu.
Ben de:
« - Benim dinim var,» dedim.
« - Senin dinini senden daha iyi biliyorum.» buyurdu.
« - Benim dinimi, benden daha iyi mi biliyorsun?» diye sordum.
« - Evet, sen Rakusiyye dininden degil misin? Kavminin dortte bir
ganimetini yemiyor musun?» buyurdu.
« - Evet.» dedim.
« - Bu senin dininde sana helal degildir.» diye ilave etti. Daha faz-
la bir ~ey soylemedi. Ben de sesimi <;:Ikarmad1m.
Bir ay sonra:
«- Ben senin islam'a girmene mani olan ~eyi biliyorum. Sen: Bu
dine sadece zay1flar, kuvvetli olmayanlar giriyor. Zaten Araplar da boy-
le kimseleri i<;:lerinden atmi!i>lardir, diye dii!i>iiniiyorsun. H1re'yi bilir mi-
sin? diye sordu. Ben de:
« - Gormedim ama, duydum,» dedim.
Allah'm Resulii:
«- Nefsim kudretinde olan Allah'a yemin ederim ki, Allah bu dini
mutlaka tamamlayacak ve hakim kilacak. 0 kadar ki, bir kadm, kim-
seye ihtiya<;: duymadan. tek ba~ma Hire'den kalkarak gelip Kabe'yi ta-
vaf edecek. Kisra b. Hiirmiiz'iin hazineleri ele gegirilecek. » buyurdu.
,, _ Kisra ibn-i Hiinniiz'iin hazineleri mi?» dedim.
« - Evet, Kisra b. Hiirmiiz'iin. Servet bolla!i>acak. 0 ka'dar ki, kimsc
buna tenezziil etmeyecek., diye ilave etti.
Adl b. Hatim diyor ki:
«Kimsesiz bir kadtrun, Hire'den gelip, Kabe'yi tavaf ettigine ~ahit
oldum. Kisra'mn hazinelerinin ele ge~irlli~inde bu~undum. Nefsim kud·
retinde bulunan Allah'a yemin ederim Iu, ii~iinciisii de mutlaka olacak.
~iinkii bunu Allah'm Resulii soylemi~tir.» 55
Adi b. Hatim anlatiyor:

Allah'm Resulii'niin siivarileri geldi. 0 s1rada ben Akreb'de idim. Tey-
ss Miisned-i Ahmed b. Hanbel: Adiy b. Hatim'den: El-Bidaye: 5/6; EI-isabe:

2/46i;L
76 MiisWmanltk
zemi ve birc;:ok kimseyi yakalay1p Allah'm Resulii'ne gotiirdiiler. Huzu-

runda s1raya girildi. Teyzem:
« - Ya Resulallah, yard1m edenim yok, ya~Im gec;:ti. Ben ihtiyar bir
kadm1m. Hizmet edecek giiciim de yok. Benden liitfunu esirgeme.» dedi.
Allah'm Resulii:
« - Sana yard1m eden kim?» diye sordu. Teyzem:
« - Adi b. Hatim.» diye cevap verdi.
« - Allah'tan ve Resuliinden kac;:an m1?» dediyse de teyzem tekrar:
« - Benden liitfunu esirgemc.» diye yalvard1. Allah'm Resulii ya-
mnda .xaya giden biriyle -onun Hz. Ali oldugunu goriiyoruz- donerken
teyzeme hitaben:
« - Adi'den kuzu iste.» buyurdu.
Teyzem benden kuzulan istedi. 1stegi yerine &etirildi.

Adi' anlatmaya devam ediyor: Bunun iizerine teyzem bana geldi ve:
«- Bahan kadar comertsin. 1ster goniillii, ister goniilsiiz, ama mut-
laka Hz. Peygamber'e git. Falan ona geldi, li.itfuna mazhar oldu. Filfm
ona geldi, liitfuna mazhar oldu, dedi. Bunun iizerine ben de Allah'm
Resulii'ne gittim. Bir de ne goreyim, yamnda, bir hamm, iki de c;:ocuk
var. Kendisinin yakmlan oldugunu soyledi. Allah'm Resulii'niin ne Bi-
zans, ne de 1ran imparatoruna benzemedigine ~ahit oldum. Bana:
« - Ya Adi b. Hatim, seni kac;:1ran ne? Seni «Allah'tan b~ka ilah
yoktur» demekten uzakla~tiran ne? Allah'tan ba~ka ilah var m1? Ne-
den c;:ekiniyorsun? Seni «Allah biiyiiktiir>> demekten uzakla~tmm ne? Al-
lah'tan daha biiyiik bir~ey var m1?» buyurdu.
Hemen miisliiman oldum. Allah'm Resitlii'ni.in yi.izi.iniin giildi.igunii
gordiim. 0:
« - Kendilerine azap edilenler, Yahudilerdir. Sap1klarsa H1ristiyan·
lard1r.» buyurdu. Sonra Allah'm Resulii'nii c;:agirdilar. Allah'a hamd Ye
scnadan sonra:
<<- Ey insanlar, bir ~ey verince goniil nzas1 ile vermeniz lZlZlm.
Bir kimse, bir sa'da verebilir, yanm sa'da verebilir. Bir avuc;: da verc-
bilir, yanm avuc;: da verebilir.»
~u'be diyor ki:
Allah'm Resulii'nun ~unu soyledigini gayet iyi biliyorum:
<<Bir hunna d~ olsa, yanm hunna da olsa veriniz. Allah'a kavu-;;-
tugunuz zaman size: Sana kulak ve goz vennedik mi? Sana mal ve ev-
lat vermedik mi? Sen bunlan nerede kullandm?» diye hesap sorulacak.
<<0 kimse, online, arkasma, sagma soluna bakacak. Hic;:bir ~ey bu-
lamayacak, onu ancak cehennemden Allah'm nzas1 kurtaracak. Yanm
islama Davet 77
hurmayla da olsa, kendinizi ate~ten koruyunuz. Onu da bulamazsamz,

tath sozle, kendinizi ate~ten koruyunuz. Ben sizin fakir olacagm1zdan
korkmuyorum. Allah size, mutlaka yard1m edecek, size mutlaka vere-
cek. 0 kadar ki, bir kadm tek ba~ma Hire ile ·Medine arasmda gidip ge-
lebilecek. Fakat herkesi du~unduren, korkutan o kadmm tecavuze ug-
ramast endi~esidir.» buyurdu.56
Hz. Peygamberin Zi'l-Cev~en-id-Dababi'y"i islama Daveti

·zi'l-Cev~en-id-Dababi anlatlyor:
Bedir gazileriyle olan i~lerimi bitirdikten sonra, Karha lakab1yla
maruf ibn-i Feres'i Allah'm Resftlii'ne getirdim.
« - Ya Muhammed hesap sorasm diye ibn-i Kerha'y1 sana getirdim.»
dedim. Allah'm Resftlii:
« - Ona ihtiyac1m yok. Dilersen ona mukabil, sana, Bedir'de alman
z1rhlardan iyi bir z1rh vereyim. Ama iyi bir at veremem ... » dedi. Ben:
« - Benim de ona ihtiyac1m yok.» dedim. Peygamber (s.a.v.):
« - Ey Zi'l-Cev~en, mlisluman olup, bu dine ilk girenlerden olmak is-
ter misin?» buyurdu. Ben de: ·
« - Hayir.» dedim.
« - Nic;in?» dedi.
« - Kavminin sana simsiki baglandiklanm mu;;ahede ediyorum. »
de dim.
« - Onlann, Bedir' de, canlan pahasma sava~ttklanm nas1l duydun? »
buyurdu.
« - Duydum!..» dedim.
«- Biz sana dogru yolu gosteriyoruz.» buyurdu.
« - ~ayet Kabe'yi fethedip oraya yerle~irseniz o zaman miisliiman
olurum.» dedim.
« - Eger ya~arsan onu da goreceksin.» buyurdu. Sonra da orada
bulunan Bilal'e hitaben:
« - Ya Bilal, bu adamm c;antasmt aim. Az1k olarak da hurma ko-
yun.» buyurdu. Ben doniip giderken Allah'm Resftlii:
« - Bakmtz bu zat, Beni Amir suvarilerinin en iyisidir. » buyurdu.
Zi'l-Cev~en anlatmaya devam ediyor:
Vallahi, ailemle beraber, Gavr mevkiinde idim. Birisi geldi.
« - Ne var ne yok, nasilsm1z?» diye sordum.
« - Andolsun ki Muhammed, Kabe'yi fethetti ve oraya yerle~ti.»
56 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Beyhaki; Buharl; El-Bidaye: 5165.

78 Miisliimanltk
dedi. Kahroldum, ke~ke o gun miisliiman olsayd1m. ~imdi de O'ndan

Hire'nin valiligini isterdim.» dedim.
Bir diger rivayette de: Allah'm Resulii, Zi'-lCev~en'e:
« - Miisliiman olmana mani olan nedir?>> buyurdu. 0 da:
« - Kavminirr seni yalandagm1, seni yurdundan <;:Ikanhgmi, senin-
le sava~tlgm1 gordiim. Ne yaptlgmm farkmda mlSln? Eger onlara ga-
lip gelirsen, sana iman eder ve sana uyanm. Onlar sana galip gelirse,
sana tabi olmam dedim.» der. 57
Hz. Peygamberin Be!?ir b. Hasas1yye'yi islama Daveti
Be~ir h. Hasasiyye anlat1yor:

«- Allah'm Resulii'niin yanma gittim. Beni islam'a davet etti. Son-
ra bana:
«- Adm ne?» diye sordu.
«- Nezir.» cledim.
<<- Bilakis sen Be~ir'sin.» buyurdu. Beni Sf:tffe'de misafir etti. Ken·
disine bir hediye gelince bize de veriyor, gelen zekatr bize dag1t1yordu.
Bir gece d1~an pktr. Ben de pe~inden gittim. Baki' mezarhgma geldi, ve:
<<- Ey iman edenlerin yurdu, Allah'm selam1 sizlerin iizerine ol-
sun. Biz de sizlere katilacagiz. Biz Allah i<;:iniz ve O'na donecegiz. Siz
biiyiik hay1rlara mazhar oldunuz. Korkun<;: belalardan kurtuldunuz.»
Sonra bana donerek:
<<- Kimsin?» dedi.
« - Be~ir.» dedim.
« - Eger onlar olmasayd1, iizerindeki ile beraber yeri alt list eder-
dim, diyen siivarilere sahip Rebia kabilesi arasmdan senin kulag1m, kal-
bini, gozlinli, Allah'm 1slam'a <;:evirmesi, ho~una gitmez mi?» buyurdu.
« - Gider, ya Resulallah.» dedim.
« - Buraya geli~ sebebin nedir?» diye sordu.
<<- Sana tecaviiz edilmesinden, sana yer iizerindeki ha~erelerden
birinin zarar vermesinden korkmamd1r.» dedim. 58
Allah'm Resutunun Bir Zat1 islam'a Daveti :
Harb ibn-i Siireyc, Bel' deviyyeli bir adamm dedesinden ~unlan duy-
dugunu anlatt1:
Medine'ye geldim. Bir vadi civannda korrakladlm. Bu Slrada iki
57 Taberam; Mecma'uz-Zevaid; 6/162; Abdullah b. Ahmed; Ebu DavU:d.

ss ibn-i Asaldr; Taberam; Beyhaki; EI-Mlintehab: 5/146.
-
lslama Davet 7iJ
ki$inin bir ke<;inin pazarh~m yapmakla me~gul oldugunu gi::irdiim. Mii~

teri, satlCiya:
« - Pazarhg1m1zda hile yapma.» diyordu. Kendi kendime, bu insan-
lan sap1tan Ha~imilerden o adam Imd1r, dedim. Bu s1rada yakl~1kh, ge-
ni~ almh, zarif burunlu, kalem ka~h. gi::igsii gi::ibegine kadar siyah bir ip
gibi muntazam killarla i::irtiilii, eski elbiseli bir zat bize yakla~t1. Selttm
verdi. Biz de selam1n1 ald1k. Ben bu gelerr adam1 bir miiddet siizdiim.
<;ok ge<;meden mii~teri: ·
« - Ya Resulallah, ona si::iyle de, pazarhg1m1za hile katmasm.» dedi.
Allah'm Resulti elini uzatt1 ve:
« - Mallarn:nz, sizin miilkiiniizdiir. KIJamet giinii Rabbime kavu~ a
cagimi umuyorum. 0 gun sizden hi<; biriniz, benden malma, kamna,
1rzma tecaviiz ettigim iddias1yle hi<;bir ~ekilde ~ikayet<;i olmayacak. Her-
kes hakkma raZI olacak, Allah'm rahmeti gii<;liik <;Ikarmadan satan, sa-
tm alan, kolay alan, Imlay veren, kolay i::ideyen ve kolay i::ideten ki~inin
i.izerine olsun.» buyurdu. Sonra ge<;ip gitti. Vallahi kendi kendime, bu
si::izlerin gi.izel olduguna karar verdim. Pe$inden yeti~tim ve:
« - Ya Muhammed,» dedim.
Geri di::indi.i:
« - Ne istiyorsun?» diye sordu. Ben:
« - irrsanlan sap1tan, onlan helak eden, onlan atalanmn taptiklz,-
rmdan men eden sen misin? » dedim.
Allah'm Resulti:
« - Onlan yapan Allah'tlr.» buyurdu.
« - insanlan neye davet ediyorsun?» dedim.
« - Allah'm kullanm Allah'a davet ediyorum.» buyurdu.
« - Ne diyorsun?» dedim.
« - Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma, Muhammed'in ·Allah'm Resulti
olduguna ~ehadet ederim. Barra indirilene iman edersin. Lat ve Uzza'y1
inkar edersin. NamaZI dosdogru k1lar ve zekah tam olarak verirsin.»
buyurdu.
« - Zekat nedir?» dedim.
« - Zenginlerimizin fakirlerimize vermesidir.» buyurdu.
« - Bu ne gi.izel ~ey! .. Senden once, ~imdiye kadar kimse boyle bir
$ey si::iylemedi. Benim de en <;ok kizdigim, zenginlerin fakirleri gi::izet-
memesidir. Hala da buna k1zanm.» dedim.
Bundan sonra Allah'm Resulti <;ocugumdan, hatta ana ve babam-
dan, diger dostlanmdan daha <;ok sevdigim birisi oldu.
Allah'm Resulti'ne:
«- Kabul ettim.» dedim. Tekrar:
80 MiisWman~rk
<<-Kabul ettin mi?» buyurdu.

«- Evet.» dedim.
« - Allah'tan ba!}ka iH!h olmadtgma, benim, Allah'm Resulii !v1u~
hammed olduguma !]ehadet edeceksin. Allah'm bana indirdigine iman
edeceksin.» buyurdu.
« - Kabul, ya Resulallah. Ben, bu dini, !JU su ba;;mda oturan halka
arzedecegim. Onlan, senin bana davet ettigine <;agtracagtm. Sana uy-
malanm rica edecegim.» dedim.
«- Tamam, onlan da davet et.» buyurdu.
0 su ba!}mda oturan, kadm erkek herkes miisliiman oldu. Allah'm
Resulii bu zatm ba~m1 ok~ad1. 59
Enes ihn·i Malik anlatiYor:
Peygamber (s.a.v.) Beni Neccar'dan bir zatl ziyarete gitti. Hastaya:·
« - Dayt, Allah'tan ba~ka ilahyoktur de.» buyurdu. 0 da:
« - Day1 mtytm, amca mt?» diye sordu.
« - DaylSlmz, Allah'tan ba~ka ilah yoktur de.» buyurdu.
« - 0 benim i<;in daha mt, haytrhdtr?» diye mukabele etti.
Hz. Peygamher:
« - Evet.» dedi. 60
Enes ibn-i Malik anlatlyor:
Bir Yahudi <;ocugu, Allah'm Resulii'ne hizmet ediyordu. Hasta an-
dL Resulullah onu ziyarete gitti. Ba!} ucuna oturdu ve ona:
« - Miisliiman ol.» buyurdu. c;ocuk, yanmda duran babasmm goz-
lerine bakt1. Babast:
« - Muhammed'in arzusunu yerine getir.» dedi. <;ocuk miisliiman
oldu. Peygamher (s.a.v.): «Onu ate~ten kurtaran Allah'a hamdolsun.>) di-
yerek oradan aynld1. 61
Hz. Peygamher (s.a.v.) birisine:
« - Miisliiman ol ki, selamette olasm.» buyurdu. 0 da:
« - istemiyerek oluyorum.» dedi.
Hz. Peygamher:
« - istemesen de ol.» buyurdu. 62
Allah'm ResOiii'nun Ebu Kuhafeyi islam'a Daveti

Mekke fethedildigi zaman, Allah'm Resu.Iii. Ebu Kuhafe'ye:
59 Ebi't Ya'la: Harb b. Siireyc'den, o Bel'adeviye'den bir zattan, o da, dede-

sinden; Mecmeu'z-Zevaid: 9j18.
60 Miisned-i Ahmed b. Hanbel: Enes b. Mallk'den; Mecmeu'z-Zevaid: 5/305.
61 Buhari ve Ebi't Davud: Hz. Enes'den; Cem'ul-Fevaid l/124.
62 Miisned-i Ahmed b. Hanbel ve Ebii Ya'la: Hz. Enes~den; Mecmeu'z-Zevaid:
5/305 .
"--
lslama Davet s:
«- Miisliiman ol. Selamete kavu~asm.» buyurdu.63
Allah'm Resulii Fetih'ten sonra Mekke'ye girip ortahk yati~tlktan
sonra Kabe'de oturunca, Ebu Bekir, Ebu Kuhafe'yi Resulullah'a getir-
di. Hz. Peygamber, Ebil.Bekir'in babasm1 goriince:
« - Ya Ebu Bekir, ihtiyara eziyet etme, ben onun yanma geleyim.»
dedi. Ebu Bekir de:
« - Ya Resulallah, onun sana gelmesi; senin ona gelmenden daha
dogrudur.» dedi. Hz. Peygamber, Ebu Kuhafe'yi oniine oturttu. Elini,
onun kalbine koydu sonra:
« - Ya Ebu Kubafe, miisliiman ol, selamet bulursun.» buyurdu. Ebf1
Kuhafe miisliiman oldu ve ~ehadet getirdi. Ebu Kuhafe, Resulullah'm
huzuruna getirildiginde sa~:x, sakah kar gibi beyazd1. Bunu goren Hz.
Peyga _; , ~ "Kuhafe'ye iltifat ederek:
« - Bu beyazhg1 siyahtan ba~ka bir boya ile boyaym.» buyurdu.
64
Ebu Cehl'in islam'a Davet Edilmesi

ugire b. ~ube anlatiyor:
«- Allah'm Resulii'nii ilk defa Mekke sokaklarmdan birinde, Ebu
Cehil b. 1-Ii~am'la birlikte giderken gordiim ve tamd1m. Allah'm Resulii'y-
le kar~Ila~tigimiz zaman, o Ebu Cehil'e hitaben:
« - Ya Ebelhakem, haydi, Allah'a ve Resuliine gel. Seni Allah'a ima-
na davet ediyorum.» buyurdu.
Ebu Cehil ise:
«- Ya .Muhammed, ilahlanmiZI kotiilemeye son verecek misin? Sen
sadece ~endinin teblig ettigine ~ehadet etmemizi mi istiyorsun? i~te biz
de, Seiiin teblig ettigine ~ehadet ediyoruz. Allah'a yemin ederim ki, soy-
bdiginin hak oldugunu bilsem, sana uyanm.» dedi.
Allah'm Resulii doniip gitti. Bu s1rada Hz. Ali (r.a.) c;1kageldi. Ebu
Cehil:
« - Vallahi onun soylediginin hak oldugunu biliyorum. Fakat bana
mani olan bir~ey var, Kusay'm ogullan, Hicabe bizde, Sik:1yc bizde,
63 Mecmeu'z-Zevaid: 5/305; Tabenlni: Esma b. Ebi Bekir'den.

64 ibn-i Sa'd: 5/451 Esma'dan.
isabe'de (2/454) bu bahis nakledildikten sonra <<Hz. Enes (r.a.) a ResUiilllahm
sat;:l ve sakahm nasil boyadtgi sorulunca :
«- Zaten sa~1 ve sakah az agarmt~tJ. Fakat Ebu Bekir ve Orner (r.a.) k1n:t
lie boyardt.» diye cevap verdigt bildiriliyor. Buna gore sa~m siyaha boyanmasJ
tecviz edilme~, fakat kmaya miisaade edilmi~ oldugu a~Iktrr. (Miit.)
F: 6
82 Miisliimanltk
Nedve bizde, Liva bizde diyorlar. 65 Bunlan kabul ediyoruz. Onlan yedi-
rip i<;irirdiler, biz de yedirip i<;irirdik. Bu hususta birbirimize denktik.
Fakat obiir taraf bu sefer:
«- Peygamb~r de bizdendir.» diyor. «Oray1 b1raklp bu tarafa gele-
mem.» dedi. 66
Velid b. Mugire'nin lslam'a Davet Edilmesi

ibn Abbas' dan:
Velid b. Mugire, Resulullah'm yanma geldi. Allah'm Resulii ona:
Kur'an okudu. Velid duyguland1. Bu hadise Ebu Cehil'in kulagma gitti.
Ebu Cehil, Velid'e gelerek:
«- Amca, kavmin sana mal toplamay1 istiyor.» dedi. Velid :
«- Ni<;in?» diye sordu. 0 da: _
« - Sana. vermek i<;in . ..::._Hz. Muhammed'e gittigi~..de__::_ o:ndn yanm-
da duyduklarma inanmayasm diye .. . » mukabele etti. Velid:
«- Kurey~, benim i<;lerinde en zengin biri oldugumu biliyor.» de-
di. Ebu Cehil: ·
« - Kavmine, Muhammed'i inkar ettigini bildiren bir soz soyle.»
dedi. Velid:
« - Ne soyliyeyim? Vallahi aramzda ~iiri ben den daha iyi bileniniz _
yok. Arap ~iirini, kasideyi, cinlerin ~iirlerini benden daha iyi bileniniz
de yok. Allah'a yemin ederim ki, onun soyledigi ~ey bunlardan hi<; bi-
rine benzemiyor. Vallahi onun soyledigi sozlerin bir tathhg1, bir giizel-
ligi var. 0 sozler, ger<;ek, saglam, ulvi ve <;ok faydahd1r. 0 sozler mut-
laka iistiin gelecek. Hi<;bir ~ey onun iistiinde olamaz. <;iinkii o, biitii 1
her !;ieyi par<;alay1p, yok eder.» dedi.
Ebu Cehil:
65 Hicabe: Lugat manas1, ortli demektir. Her sene hac mevS:iminden once
Kabe'nin ortiisiinii hazirlaYJ.p, yerine takma i!?ine hicabe denir.
· Sikaye: Lugat manas1 sulamak, su vermek demektir. Hac mevsiminde geien
hacllara, su temini i!?ine denir.
Liva: Sancak demektir. Harp zamanlannda sancag1 ta~1ma vazifesine verilen
isimdir.
Nedve: Kaibilelerin onemli m eselelerini gorii~me, idari meselelerini halletme
i11ine denir.
Cahiliyyet devrinde bu va;>)ifeleri yapan Arap kabileleri, diger kabilelere kar!?l
iistiinliik iddiasmda bulunurlardl. Her vazife miistakildi. Herbiri bir kabileye
verilirdi.
66 Beyhaki: Mugire b. ~u'be'den; El-Bidaye: 3/64; ibn-i Ebi ~eybe; Kenz'ul·
Ummal: 7j129.
!slama Davet 83
«- Onun aleyhinde konu~mad1k~a kavmin senden raz1 olmayacak.»

dedi. Velid:
« - Beni halime b1rak dii~iineyim. » dedi.
Dii~iindiikten sonra:
« - Bu, olsa olsa, kulaktan kulaga gelen bir sihir olabilir. Onu bir
ba~kasmdan nakledebilir.» dedi. Bunun iizerine ~u ayet nazil oldu: «~u
adanu hana hrrak. Ki onu tek h~ma yarattrm, kendisine hesaps1z mal
ve etrafmda !rOcuklar verdim.n67
Allah'm Resulii'niin ~u ayeti okudugu rivayet edilir: «Allah, adaleti,
ihsam ve akrabadan muhta<;lara yardrm etmeyi emreder. Hayas1zh~, ko·
tiiliigii, zulmii men eder. Size nasihat kabul edesiniz diye ogiit verir.» 68
Hz. Peygamber'in Ebu Si.ifyan ve Hind'i islam'a Daveti
Hz. Muaviye anlatlyor:

Ehu Siifyan, terkisine Hind'i alarak klra <;1kt1. Ben de, onlann
oniinde e~egimin iizerinde gidiyordum. 0 zaman gocuktum. Allah'm Re~
sulii'niin sesini ~ittigimiz zaman, Ehu. Siifyan bana:
«~ Mu~.riye, sen in de Muhammed binsin.» dedi.
Binegimden indim. Allah'm Resii.lii hindi. Biraz onilmiizden gitti.
Sonra bize dondii:
« - Ya Ehii. Siifyan h. Harh, ya Hind b. Uthe, Allah'a yemin ederim
ki, bir giin mutlaka oleceksiniz. Sonra dirileceksiniz. tyilik eden Cen-
net'e, kotiililk yapan Cehennem'e girecek. Ben size hakki soylilyorum.
Siz ilk uyanlanlarsmiZ.» buyurdu. Sonra da ~u ayetleri okudu:
« - Ha mim, hu vahiy, Rahman ve Rahim olan Allah katmdan gel·
mi~tir. Oyle bir kitaphr ki, hakki hatudan ay1rt etmi~tir. Arap<;a Kur'an'-
dir. Bilen, goren insaruara gonderilmi~tir. Miijdeler verir, uyanr. Fakat
onJ~ 'In <;ogu Kur'an'dan yiiz <;evirdikleri i<;in onu dinlemezler. Onlar,
« '.alplerimiz, senin hizi davet ettigin ~ye kar!jt ortiilii, kulaklannuzda
agrrhk varrur. Senillle hizim aramiZda perde gerilidir. Sen i!jine bak. Biz
de ~iniize hakiyoruz,» derler. De ki: Ben de yalmz sizin gibi bir insa-
nrm. Bana vahyolunuyor ki, Tannnn yalmz hir tek tanndrr. Hepiniz ona
yonelin. Ondan af dileyin. Zekat venneyen ahirete de inamnayan mii~
riklerin vay haline. iman edip, dogru diiriist i~ler yapanlara gelince,
nlar i<;in arm aras1 kesilmeyen miikafatlar varrur. De ki: Siz arzt iki
de\irde yaratan Allah'1 rm tanimiyor, ona rm birtakrm e!jler ko~uyorsu·
iil Miiddessir: 11-13; ishak b. Raheviye: ibn-i Abbas'dan.

68 Nahl: 90; Hammad b. Zeyd; EI-Bidaye: 3/60; ibn-i Kesir: 4/443; ibn-i Cerlr,
lkrime'den.
84 Miisliimanhk
nuz? Biitiin alemlerin tanns1 il?te O'dur. Yerin sath1 iizerindeki yiice
daglan yaratan, onlan hareketlendiren, oradakilerin nzkrm, rmk ara~
yanlar i«;in e~it olarak takdir eden O'dur. Bunlan dort devirde yaptt.
Sonra buhar halinde goge tevecciih ve tecelli ederek, ona da arz'a da;
ikiniz de isteyerek, istemiyerek gelin, dedi. Onlar da isteyerek, itaat
ederek geldik, dediler.» 69
Ebu Slifyan:
« - Bitirdin mi, ya Muhammed?» dedi.
Hz. Peygamber:
« - Evet.» buyurdu.
Allah'm Resulti merkepten indi. Ben bin:dim. Hind, Ebu Siifyan'a
dondii, ve:
« - Bu sihirbaz i~in mi oglumu e~ekten indirdin?» diye <;Ik1~t1. Ebu
Siifyan ise:
« - Hay1r, vallahi o ne sihirbaz ne de yalancidir.» diye kar~nhk
verdU0
Hz. Peygamber'in Osman ve Talha (r.a.) yt isUim'a Daveti : ..,
Osman b. Affan (r.a.) ile Talha b. Ubeydullah (r.a.) Ziibeyr b. Avvam
(r.a.) m pe~inden ytirtidiiler. Allah'm Resulti'ntin huzurun:a girdiler. Re-
sulullah onlara, islam1 anlath, biraz Kur'an okudu Onlara, Allah'tim
mtikafat va'detti. Osman ile Talha im~m edip tasdik ettiler.
Osman:
« - Ya Resulallah, ~am'dan yeni geldim. Mean ile Zerka mevkileri
arasmda iken, uyumu~tuk. Birisi uykuda bize:
« - Ey uyuyanlar, uyammz! Mekke'de, Muhanuned Peygainber ol-
du,» diye nida etti. Geldik senin haberini ald1k.» dedi.
Hz. Osman'm mtisliiman olu~u, mtisliimanlann Erkam'm evinde top~
lam~mdan oncedir.71 --,,
'·
Ammar ve Suheybin islam'a Davet Edilmesi : "
Ammar b. Yasir anlatlyor:
Erkam'm evinin kap1smda, Suheyb b. Sinan ile kar~Ila~tim. Re·
sulullah da i<;erdeydi. Ona:
« - Burda ne anyorsun?» dedim.
0 da bana:
« - Senne anyorsun?» dedi. Ben:
tn Fussilet: 1-11.
70 ibn-i Asakir, Muaviye'den; Kenz'ul-Ummal: 7/94; Taberani; Mecmeu'z-Ze-
vilid: 6/20.
71 ibn-i Sa'd: 3/55; Yezid b. Ruman'dan.
jslilma Davet SS
« - Muhammed'in yanma gitmeyi ve sozlerini dinlemeyi arzu edi~

yorum.» dedim. 0 da:
~<- Ben de ona geldim,» diye ilave etti. Resulullah'm yamna git-
tik. Bize islam't arrlattl. Miisliiman olduk. 0 giin ak~ama kadar orada
kaldtk. Gee; vakit oradan aynldtk. Miisliimanhgnntzt gizliyorduk. »
Ammar ile Suheyb, miisliimanlar otuzu gec;tikten sonra islam'a gir-
diler.72
Esad b. Zi.irara ile Zekvan b. Abd-i Kays-1 isUim'a Davet
Hubeyb b. Abdurrahman anlatlyor:

Esad b. Ziirara ile Zekvan b. Abd-i Kays soy sop iistiinliigii miina-
ka~ast yapmak i<;in Mekke'ye, Utbe b. Rabia'ya gittiler. Bu Strada da Re-
sulullah'tan haberdar oldular ve ona geldiler. Resulullah onlara islam1
anlatt1 ve ayetler okudu. ikisi de miisliiman oldu. Bir daha Utbe b. Re-
bia'nm yamna yakla~madllar Medine'ye dorrdiiler. ikisi de Medine'deki
ilk miisliimanlar saythrlar.73
ALLAH'IN RESULU'NUN CEMAATLERi iSLAMA DAVETi
Rebia'nm ogullan, Utbe ve ~eybe, Ebu Siifyan b. Harb, Abdiiddar

ogullanndan birisi, Esed ogullanmn karde~i, Ed'ul..Buhtari, Esved b.
Abdiilmuttalib b. Esed, Zema'tiibn-il-Esved, Velid b. Mugire, Ebu Cehil
b. Hi~am, Abdullah b. Ebu Umeyye, Umeyye b. Halef, As b. Velid, Hac·
cac b. Sehmiye'nin ogullan Nebih ve Miinebbih, giine~ battlktan sonra
K<ibe yolunda toplarrdllar. Birbirlerine:
« - Muhammed'e bir adam gonderelim. Onunla konu~sun. Ona c;at-
sm, onun hareketlerine mani olsun.» dediler.
Bu karardan sonra Hz. Peygamber'e:
« - Kavmimizin biiyiikleri toplandtlar. Seninle konu!i'mak istiyorlar,
c;abucak gel!» diye adam gonderdiler.
Allah'm Resulii hemen geldi. Onlann, islam hakkmda soracaklan
bir mes'eleleri oldugunu samyordu. Zaten onlann :i:_s lam'a girmelerini .:;ok
arzu ediyor, onlartn stkmti ve bozgunculuk etmeleri kendisine agn· ge-
liyordu. Yanlanna oturdu. Onlar:
«- Ya Muhammed, kotii hareketlerirre mani olmak ic;in seni bura-
ya kadar gagtrttik. Vallahi senden ba~ka hic;bir Arabm kavmine bu ka-
dar kotii $ey soktugunu bilmiyoruz. Atalanmtza sovdiin, dinimizi ay1p-
n ibn-i Sa'd: 3/ 347; Ebu Ubeyde b. Muhammed b. Ammar'dan.

73 ibn-i Sa'd: 3/608.
86 Milsliimanltk
ladm, iimitlerimizi krrdm. ilahlanrmza da sovdiin. Cernaatirnizi pan;:a~

ladm. Ararn1za sokrnad1gm hi!tbir kotilliik kalrnad1. Eger senin rnaksa-
dm, bu yeni hareketinle mal rnillk sahibi olrnaksa, sana rnallanrnizi ve~
relirn en zenginirniz ol. Eger rnaksadm en ~ereflirniz olrnaksa, seni ken-
dirnize efendi yapalun. Maksadm reis olrnaksa, seni kendirnize reis ya-
palun. $ayet seni cin !tarprn1~sa, buna inan1yorsan biitiin rnallanrnizi
senin tedavin ugrunda harcayalirn, seni bundan kurtarahrn. Aksi tak-
dirde senin bu kotiiliiklerine rnani olrnakta kararhy1z.» dediler.
Allah'm Resuli.i:
«- Soylediklerinizin hi!tbiri bende yok. Size getirdl.girn bu dini an-
latrnaktan rnaksad1rn, ne sizin rnallanniZI isternek, ne efendiniz olrnak
ve ne de size reis olrnaktrr. Ancak Allah beni size Resul olarak gonder-
di. Bana bir kitap indirdi. Benim size rniijdeci ve uyanc1 olrnarn1 em-
retti. Rabbirnin ernirlerini size teblig ettirn. Size nasihat ettim. Eger
getirdigirn dini kabul ederseniz, bu sizin diinya ve ahiretteki en giizel
nasibinizdir. $ayet kabul etrnezseniz, Allah'm hiikrnii ararntzda tecelli
edinceye kadar, Allah'm ernrinde sab1r ve sebat edecegirn.» buyurdu.
Onlar ise:
<<- Ya Muhammed, eger soylediklerirnizi kabul etrnezsen senden
isteklerirniz olacak: Biliyorsun ki, illkerniz dar, fakiriz, hayat ~artlan
mtz giic;. Seni bir dinle gonderen, Rabbine soyle de, yerimizi daraltan $U
daglan oteye itsin, illkerniz geni~lesin. $am ve Irak nehirleri gibi, bi-
zirn iilkernizde de nehirler ak1tsm. Olen atalanrniZI diriltsin. Dirilttikleri
arasmda Kusay b. Kilab da olsun. 0, diiriist bir biiyiigiirniizdiir. Dirilen
ata]anrntza, senin sozlerinin hak rn1, batil rn1 oldugunu sorahm. Eger
istediklerimizi yaparsan, atalanrn1z da seni tasdik ederse, biz de seni
tasdik ederiz. Senin Allah indindeki rnevkiini, soyledigin gibi, seni AJ-
lah'm Resul olarak gonderdigini kabul ederiz.» dediler.
Allah'm Resulii:
«- Benirn vazifern bunlar degil. Ancak ben size, Allah katmdan bir
din getirdirn. Ve teblig ile rnernur oldugurn !?eyi de size teblig ettim.
Eger onu kabul ederseniz, bu, diinyada ve ahiretteki nasibinizdir. $ ayet
kabul etmezseniz, Allah ·ararntzda hiikmedinceye kadar Allah'm emrinde
sab1r ve sebat edecegirn.» buyurdu.
Onlar:
«- Bizirn bu isteklerirnizi de yaprnazsan, seni dogrulayiCI bir de-
lil olarak Rabbinin, son sozlerini .tasdik eden bir melek gondennesin i
iste. Ondan sonra bahc;eler, hazineler, altm ve giirnii~ten ko~kler yap-
masml da iste de bizirn gibi pazarlara 91karak gec,:imini temin etmek-
lslcima Davet 87
ten kurtul. ~ayet iddia ettigin gibi Resulsen, biz de senin Rabbin katln-
daki dereceni anlanz.» dediler. Allah'm Resulii:
« - Bu soylediklerinizi yapamam. Rabbimden boyle bir ~ey ae iste-
yemem. Ciinkii, bunun i~in gonderilmedim. Allah beni ancak miijdeci ve
uyanc1 olarak gonderdi. ~ayet getirdigimi kabul ederseniz bu, sizin diin-
ya ve ahiretteki nasibinizdir. Eger kabul etmezseniz Allah'm aram1zda
hi.ikiim vermesine kadar O'nun emrinde sabrr ve sebat edecegim.»
buyurdu.
Onlar:
« - iddia ettigin gibi, diledi.gi takdirde Rabbin yapabilecek gii<;:te
ise, semay1 tepemize dii~iirsiin. Bunu yapmad1gm takdirde, asia sana
iman etmiyecegiz.» dediler.
Allah'm Resuli.i:
«- Bu, Allah'a aittir. Diledigi takdirde bunu y,apar.» buyurdu.
«- Ya Muhammed! .. Rabbin, bizim seninle beraber oturaca~IZl
sana sualler soracagmnz1, senden baZI taleplerimizin olacagm1 bilmiyor
muydu da, sana gelip, bize verecegin cevaplan ogretmedi, bize getirdi-
gini kabul etmedigimiz zaman, bu hususta ne yapacagm1 sana haber ver--
medi. Biz senin biitiin bunlan, Yemen' deki Rahnian isimli bir ~ah1stan
ogrendigini duyduk. Vallahi biz hi~bir zaman Rahman'a inanmayacagiZ.
Senin kotii hareketlerini ortadan kald1racag1z. Ya Muhammed! Dikkat
et, vallahi seni ve yaphklanm sana brrakmiyacagiz. Ya biz seni veya sen
bizi yok edeceksin! » dediler. t~lerinden birisi de:
<'- Biz meleklere ibadet ederiz. Onlar, Allah'm kizlandir.» dedi.
Bir digeri de:
« - Once Allah'1 ve melekleri getirmedik<;e, sana iman etmiyecegiz.»
dedi.
Bu ~ekilde konu~urlarken Allah'm Resulii oradan aynld1. Kendisiy-
le beraber, halas1 Atike'nin oglu Abdullah b. Ebu Umeyye de kalkt1. Ve
Peygamber'e hitaben:
« - Ya Muhammed', kavmin sana soyliyeceklerini soyledi. Tekiifle-
rini kabul etmedin. Sonra senin Allah katmdaki mevkiini ogrenmek i<;in
scnden, birtakrm mucizeler istediler, sen bunlan da yapmadm. Daha
sonra da kavmine haber verdigin korkutucu azabm bir an once ger<;ek-
le~mesini istediler. Vallahi, goge bir merdiven kurup o merdivenden go-
ge <;Ikmadik<;a sana asia iman etmiyecegim. Ve ben de, gokten geli-
~ini, beraberinde yaz1h bir sahife ve soylediklerine ~ehadet edecek dort
mclek getirdi.gini gormek istiyorum. Eger bunlan yaparsan vallahi seni
tasdik edecegimi samyorum.» dedi. Allah'm Resulii'nden aynld1.
Hz. Peygamber de kavminin kendisini davet ettikleri zaman, islam'a
88 MiisWmanltk
gireceklerini tahayyiil edip de kendisinden uzakla~tiklanm gori.ince, uzi.i·

lerek evine dondii.74
Kuteybe ve Ebu'I-Haysem'in isliima Giri~i
Ebu'l-Haysem Enes b. Rafi, Mekke'ye geldi. Abdiil~hel ogullarm·

dan bir grup gene; de beraberindeydi. Aralannda iyas b. Muaz da vard1.
Hazrec;'e kar~I Kurey~'le andla~ma yapmak i~in gelmi~lerdi. Allah'm Re-
sulii bunlann geldigi haberini almca gelip, yanlarma oturdu. Ve:
« - Sizi aradigimz ~eyden daha hay1rhsma davet edeyim mi? » bu-
yurdu. Onlar da:
« - 0 nedir?» dediler.
Allah'm Resulii:
« - Ben Allah'm Resulii'yiim. Allah beni kullarma gonderdi. Kulla·
nm kendisine ibadet etmek, ona hic;bir ~ekilde ~irk ko~mamak iizerc
Allah'a davet ediyorum. Allah bana bir kitap indiriyor.» buyurdu. Sonra
onlara islam'! anlattl ve Kur'an okudu. En genc;leri olana iyas b. Muaz:
« - Ey kavmim, vallahi bu, aradigimizdan daha hay1rhd1r.» dedi.
Ebu'l-Haysem Enes b. Rafi yerden bir avuc; toprak ald1. iyas'm yiiziine
c;arptl. Ve:
« - Bize kan~ma, biz ba~ka bir~ey ic;in geldik.» dedi. iyas sustu.
Allah'm Resulii de oradan aynld1. Onlar da Medine'ye donduler. <;ok
gec;meden Evs ile Hazre9 arasmda Buas sava~1 yaplld1. Sava~1 mi.iteakip,
iyas b. Muaz vefat etti.
Mahmud b. Lebid, iyas oliim amnda iken yanmda bulunan kavmin-
den biri bana ~unlan anlattl, dedi: iyas oliirken Kelime-i Tevhid ve Tek-
bir getiriyor, Allah'1 tesbih ve tenzih ediyordu. Kavmi de bunlan dinli-
yordu. Onun miisliiman olarak oldiigiinde ~iipheleri yoktu. Mekke'deki
toplantlda Allah'm Resulii'niin sozlerini i~itince islam'a 1Slllffil~tJ. 75
Hz. Peygamberin, Akrabalanm ve Kurey~i isliim'a Daveti
ibn-l Abbas (r.a.) anlatlyor:

Allah:
«Ve en yalon akrabalanm uyar.» 76
Ayetini indirince, Allah'm Resulii gidip Merve tepesine c;1kti ve:
74 ibn-i Cerir: ibn-i Abbas'dan (r.a.) Zeyyar b. Abdullah-il-Buhari: ibn-i is-

hak'dan; ibni Kesir: 3j62; EI-Bidaye: 3/50.
75 Hilye; Kenz-ul-Ummal: 71 11; Miisned-i Ahmed b. Hanbel ve Taberani; Mec-
me'uz-;Zevaid: 6/36: EI-isabe: 1/91.
76 ~uara: 214.
jslci ma Davet !J
«- Ey Fihr ailesi!..» diye nida etti. Bunun iizerine Kurey~ etrafma

topland1. Ebu Leheb:
« - i!?te Fihr yamnda, ne soyliyeceksen soyle! » dedi.
Allah'm Resfrlii:
« - Ey Galib ailesi! » deyince Fihr'in ogullan, Beni Muharib ve Beni
-il-Haris geldiler.
« - Ey Liiey b. Galib ailesi! » deyince, Teym-il-Edrem b. Galib ogul-
lan geldiler.
«- Ey Ka'b b. LUey ailesi!» deyince, Amir b. LUey ogullan geldi.
« - Ey MUrre b. Ka'b ailesi! » deyince, Adiy b. Ka'b, Sehm, Cumah
b. Amr b. Husays b. Ka'b b. Ciiey ogullan geldiler .
«- Ey Kill1b b. Murre ailesi! » deyince, Mahzum b. Yakaza b. MUrre
,.e Yeym b. MUrre ogullan geldi.
« - Ey Kusay ailesi! » deyince, Ziihre b. Kilab ogullan geldi.
«- Ey Abd-i Menaf ailesi! » deyince, Abdiiddar b. Kusay, Esed b.
Abdiiluzza b. Kusay ve Abd b. Kusay ogullan geldiler. Ebfr Leheb:
« - i!?te Abd-i Menaf ogullan, yanmda, haydi ne soyleyeceksen soy-
le. » dedi. Allah'm ResulU:
«- .1\.llah bana, en yakm akrabalanm1 uyarmam1 emretti. Siz, Ku-
rey~ i<;inde b~nim en yakmlanmsunz. Ben size Allah katmda ne diin-
yada ne de ahirette hi<;bir yard1mda bulunamam. Ancak siz, "Allah'tan
ba~ka ilah yoktur" dediginiz takdirde, Rabbiniz katmda, sizin bunu soy-
lediginize !?ehadet ederim. Diger Araplar size boyun eger. Arap olma-
yanlar da size itaat eder! » buyurdu. Bunun tizerine Ebu Leheb:
«- Kahrolas1ca bunun i<;in mi bizi buraya <;agirdm? » diye kaqahk
verdi. Bunun iizerine Allah, «Ebu Leheb'in elleri kurusun, Ehu Lebeb
kahrolsw1. Kahroldu da.» 77 ayetini indirdi. Ger<;ekten de Ebft Leheb kah-
roldu.
ibn·i Abbas anlatlyor:
Allah: «En yakm akrabalarm1 uyar» ayetini indirinci, Hz. Peygam·
her, Safa'ya t1rmand1:
«- Ey ahali! » diye seslenince insanlar topland1. Gelebilen geldi.
Gelemiyen yer ine adam gonderdi.
Allah'm Resulii:
«- Ey Abdiilmuttalib ogullan, ey Fihr ogullan, ey Ka'b ogu11 an ,
77 Tebbe t: 1; ibn-i Sa'd: ibn-i Abbas'dan; Kenz'ul-Ummal: 1/277.

90 MiislUmanhk
size $U dagm eteginde, iizenmze hi.icum etmek isteyen si.ivarilerin bu·

lundugunu haber versem ne dersiniz? Bana inamr miSimz?» diye sordu.
« - Tabii inamnz.» dediler.
« - 0 halde, ben size yakm ve $iddetli azab1 haber veriyorum.»
buyurdu.
Ebu Leheb:
« - Kahrolas1ca, bizi bo$una buraya topladm! Sadece bunun ic;in
mi c;ag1rdm?» dedi. Allah: <{Ebu Leheb kahrolsun, kahroldu da» ayetini
indirdi.78
1a Mlisned-i Ahmed b. Hanbel; Buharl, MUslim; Bidaye: 3/38.

Hz. PEYGAMBER'iN HAC MEVSiMLERiNDE iSLAM'A DAVET
VAZiFESiNi iFASI
Beni Amir ve Beni Muharib Kabilelerini islam'a Daveti

Abdullah b. Ka'b b. Malik'den:
Allah'm Resulii lie; y1l peygamberligini gizli tuttu. Dordiincii y!l
a<;Iktan a<;Iga davete ba~lad1. Mekke'de on y1l islam'a davet vazifesini
ifa etti. Hac mevsimlerini kolluyor, hacilan, Ukkaz, Mecenne, Zilme-
caz'daki kald1klan yerlerde buluyor, Rabbinin verdigi vazifeyi teblig
ederken kendisini korumalanm istiyor, onlara cenneti va'dediyordu. Fa-
kat kendisine yard1m edecek hie; kimse bulamad1. Kabile kabile geze-
rek Amr b. Sa'saa ogullannm konaklad1gi. yere geldi. Burada, Allah'm
Resulii'ne yapilan eziyet hic;bir yerde yapilmadi. Ta~lanarak oradan ay-
nldi.
Muharib b. Hasfa ogullarmm yurduna geldi. Burada yiiz yirmi ya-
$mda bir ihtiyarla tam~h. Onunla konu~tu. Rabbinin emirlerini teblig
yolunda, kendisine yardimCI olmas1 ic;in onu 1slama davet etti. Bu ih-
tiyar, Hz. Peygamber'e:
«- Ya Muhammed, kavmin senin durumunu daha iyi bilir. Vallahl
senin yiiziinden kimse kabilesine donemiyor. Donerlerse, hacilann ug-
radigi kotii akibete ugrayacaklar. Kendini bize korutmaktan vazge<;. i~ te
Ebu Leheb ~urada, benim sozlerimi dinliyor. » dedi. Ebu Leheb, ihtiyann
oniinde durdu. Sonra:
«~ Blitiin hac1 adaylan sizin gibi olsalar, Muhammed teblig ettigi
dini terkeder. 0, donek bir yalancidir. » dedi.
ihtiyar:
''~ Vallahi sen onu daha iyi tamrsm. 0 , senin karde~inin oglu ve
akraban olur . Ya Ebu Utbe, belki onda delilik alametleri vard1r . Bizim
aram1zdaki kabilelerden birinde' delileri iyi eden biri var,» dedi.
Peygamber oradan aynld1. Ebu Leheb, Allah'm Resulii'niin pe$ini bi-
raJ...:-nadi. 0 nereye, hangi kabileye gitse, Ebu Leheb de oraya gidiyor:
,,_ 0 donek bir yalancidir !>> diye b:1gm yordu.79
79 DeiMI'iin·Niibiivve: 101 .
92 Musliimanltk
Hz. Peygamber'in Abese Ogullarm1 islam'a Daveti

Abdullah b. Vabiset-iil Abesi anlatiyor:
Allah'm Resulti, Mina'da, bizim kaldigimiz yere geldi. Biz, Mescid-i
Hayf-i takibeden Cemre-i Ula'ya iniyorduk. 0 da, terkisinde Zeyd b.
Harise oldugu halde, bineginin iizerindeydi. Bizi isHl.ma davet etti. Val-
lahi onun davetin~ icabet etmedik. Bize hayn da olmad1. Hac mevsi-
minde, onun sozlerini ve davetini dinledik. Bize de geldi. Bizi davet
etti. Ona uymad1k. Aram1zda bulunan Meysere· b. Mesntk'ul·Abesi:
« - Allah'a yemin ederim. Eger bu zatl tasdik edip, omi aram1za
alsak 90k giizel olur. Allah'a yemin ediyorum. Onun dini mutlaka her
tarafa yayllacak ve her~eyden yiice olacak.» dedi.
Kavmi de ona:
« - B1rak, giiciimiiziin yetmeyecegi ~eyi bize teklif etme.» dediler.
Allah'm Resulii, Meysere'nin: miisliiman olmasm1 arzu etti. Onunla ko-
nu~tu. Meysere:
«-;- Senin sozlerin ne giizel, ne aydmhk! Fakat kavmim bana mu-
halefet ediyor. Eger bir adama kavmi yard1m etmezse hali kotii olur.»
dedi. Aliah'm Resulii doniip gitti. 0 topluluk da, memleketine hareket
etti.
Meysere, onlara:
« - Bizi Fedek'e gotiiriin, orada Yahudiler var. Onlara bu zat1 so-
rahm. » dedi.
Yahudilerin bulunduklan yere gittiler. Yahudiler, kitaplanm geti-
rip a9tilar. Allah'm Resulii'niin anlatlldigi yeri ara~tmp buldular. Ora-
da: Ummi, Arap bir peygamber, deveye biner, az bir ekmek par9as1yla
yetinir. Ne uzun boylu, ne de k1sa boyludur. Sa9lan ne k1v1rCik ne de
tamap:1en diizdiir. Goziinde tath bir k1rm1Z1hk vard1r, deniliyordu.
Yahudiler:
« - Eger sizi davet eden, bu tarif edilen adamsa, davetini kabul
edin. Dinine girin. Biz onu 9ekemiyoruz. Bu sebeple de ona uymayaca-
giZ. Onunla, zaman zaman hayli aram1z a91lacak. Ona tabi olmayan veya
onunla sava~mayan hi9bir Arap kalmayacak. Siz ona uyanlardan olun.»
dediler. Meysere:
« - Ey kavmim, durum a91k.» dedi. Kavmi ise:
« - Gelecek yll hac mevsiminde gider, onunla bulu~umz.>> dedilcr.
Memleketlerine dondiiler. Kabilenin ileri gelenleri gelecek y1lki hacca
gitmemekte direttiler, dolaylSlyla onlardan kimse Allah'm Resulii'ne tabi
olmad1. Allah'm Resulii, Medirre'ye gelip, Veda haccm1 yapt1g1 s1rada
Meysere, Allah'm Resulii'yle kar~rla~ti. Onu tamd1. Ve:
« - Ey, Ailah'm Resulii, seninle ilk kar~ala~tlgimda, vallahi sana .ta-
bi olmay1 90k arzu ediyordum. Birtak1m hadiseler oldu. Demek ki Allah
lsltima Davet 93
bcnim mi.isli.iman olmam1 geciktirdi. Seninle ilk kar~Ila~hgimda, yamm-

da bulunanlann c;ogu oldi.i. Onlann gidecegi yer neresi., ey Allah'm Pey-
gamheri?» dedi.
Resulullah:
« - islamdan gayri bir din i.izere olenlerin hepsi cehennemdedir. »
buyurdu. Bunun i.izerine Meysere:
<<- Beni ate~ten kurtaran Allah'a hamdeder:im.» dedi. Miisliiman
oldu. <;ok iyi bir mi.isliimandi. Hz. Ebu Bekir, onun: hannm sayard1.80
Hz. Peygamberin Kindelileri islam'a Daveti :

Hz. Peygamber, Araplar arasmda, kendilerinden daha yumu~ak huy-
lu bir kabilenin, diinyaya gelmedigi Kindelileri, Ukkaz' daki konaklarm-
da ziyaret etti. Onlarm mi.ilayimligini ve anlay1~hhgm1 goriince, onlarla
konu~maya ba~lad1:
«- Sizi tek olan, ortag1 olmayan Allah'a, nefislerinizi korudugunuz
gibi, beni de korumaya 9agmyorum. Eger ben galip gelirsem, siz bana
uyup uymamakta serbestsiniz.» buyurdu. Onlann ekserisi:
«~ Bu sozler ne kadar gi.izel. Fakat biz, atalanmlZln taphgma kul-
luk etmeye devam edecegiz.» dediler.
i9lerinden en gen9 olam:
« - Ey kavmim, ko~arak onun ayagma gidecegimiz gi.in gelrneden
once, bu <1dama tabi olun. Vallahi, Ehl-f Kitab, Harem-i $erif'den bir
peygamberin ~akacagmdan bahsediyorlard1. Zamam geldi.» dedi. Arala-
rmda bulunan ~a~1 bi.r adam: .
« - Beni dinleyin! Kavmi onu yurdundan 91kann1~tlr. Siz ise onu
himaye ediyorsunuz. Bu, biitiin Arap 1rkwla kesin bir harbi gaze ah-
yorsunuz, demektir. Bunu nasli yaparsm1z! Hay1r. Yapamazsm1z bunu. »
dedi.
Allah'm Resulii i.izgi.in olarak onlardan aynld1. Topluluk da yurtla-
rma dondi.i. Orada, Mekke'de olup bitenleri anlattilar. Bu s1rada Yahu-
dilerden birisi:
« - Vallahi, siz hata ediyorsunuz. Eger bu adama uysaydm1z, Arap-
lara hakim olurdunuz. Biz, onun vas1flanm kitab1m1zda gori.iyoruz.» dedi.
Yahudi, peygamberin Tevrat'taki s1fatlanm anlatmca, onu gorenler,
anlatilan s1fatlarm, peygambere t1pat1p uydugunu tasdik ettiler. Sonra,
Yahudi:
« - Onun Mekke' den 91kacagm1, hicret edecegini, yurdunun Yesrib
olaca~m kitab1rn1Z bildiriyor.» dedi. Bunun i.izeri.ne o kabile, gelecek hac
so Ebi't Nuaym: 102. Vakidi kanahyla Abdullah b. Vabisat-iil Abes'den, o

EI-Bidaye: 3/145.
-~
- - ~~~~-~~ '
94 Milsliimanltk
mevsiminde Peygamberi gonnek i~in toptan hacca gitmeye karar ver-

di. Ancak, reisleri bu hacdan onlan men etti. Hi9 kimse gidemedi. 0
s1ralarda o Yahudi de Olmi.i~ti.i. Oli.imi.i funnda, Muhannned'i tasdik edip,
ona iman ettigi haberi duyuldu, 81
Hz. Peygamber'in Ka'b Ogullarm• islam'a Daveti

Biz Ukkaz panaymnda iken, Allah'm Resuli.i bize geldi:
<<- Hangi kavimdensiniz?» buyurdu.
<<- Amir b. Sa'saa ogullanndan.» dedi.
<<- Ben! Amir'in hangi kolundan?» buyurdu.
»- Ka'b ibn·i Rebia ogullan.» dedi..
<<- Himayenize stgman kimseyi koruyabilecek gi.i9te misiniz?» bu-
yurdu.
<<- Bize s1gmanlara kimse dokunamaz. Bizim ocaglmizm ba~ma ge-
lenler, emniyet i9inde olduklanndan ~i.iphe etmezler.» dedik.
Allah'm Resuli.i onlara:
<<- Ben Allah'm Resuliiyi.im. Eger sizin himayenize sigmirsam, Rab-
bimin bana tevdi ettigi risaleti teblig edinceye kadar, beni korur mu-
sunuz? Sizden hi9birinizi hi9bir ~eye zorlamayacag1m.» buyurdu.
Ka'b ogullan, Hz. Peygamber' e:
« - Kurey~'in hangi kolundansm1z?» diye sordular.
« - Abdulmuttalib ogullanndan.» buyurdu.
« - Peki, Abdi Menaf ogullanyla aramz nasil?» dediler.
« - Onlar, beni hem ilk yalanlayanlar, hem de ilk kovanlar.» bu-
yurdu.
« - 0 halde, biz seni kovmayiZ. Sana iman da etmeyiz. Fakat, seni
Rabbinin tevdi ettigi risalet vazifesini teblig edinceye kadar koruruz.»
dediler.
Ravi devamla ~unlan anlahyor:
Bu kavim, ah~veri~ ederken, Allah'm Resuli.i onlarm yanma geldi.
0 s1rada, Biicre b. Kays-il-Ku~eyri de onlann yanma gelmi~ti.
Bi.icre:
«- Bu yarumzdaki adam kimdir? Ben onu tannmyorum.» diye
sordu.
« - Muhammed b. Abdullah il·Kur~i.» , dediler.
« - Ne mi.inasebetle aran1zda bulunuyor?» diye sordu.
<<- Bize, kendisinin, Allah'm Resulii oldugundan bahsedip, Rabbi-
nin kendisine tevdi ettigi risaleti teblig edinceye kadar, kendisini koru-
mamiZl istedi.» dediler.
a1 Ed-Delail: 103.
lslcima Davet 95
<<- Ne cevap verdiniz? » dedi.

<<- Mi.isterih ol, seni memleketimize goti.iri.ir, oz camrmz gibi ko-
ruruz.» dedik.
« - Bu panay1rdan, sizin getirdiginiz kadar, belah bir ~eyle done-
ni tahmin edemiyorum. Diger kavimlerle mi.icadeleyi goze almi!] durum-
dasmiz. Araplar, hep birden size yi.iklerrebilirler. Kavmi onu daha iyi
tamr. Eger, ondan bir fayda gorselerdi, insanlann en mesudu olurlard1.
Rezil bir kavim olacaksm1z. Kendi kavmi onu kovmu!] ve onu yalan-
lami!]. Siz ise onu bagnmza bas1yor ve yard1m ediyorsunuz. <;ok isa-
betsiz karar vermi~siniz.» dedi.
Biicre, Allah'm Resuli.i'ne dorrdi.i ve:
« - Kalk ve kavmine git. Eger burada misafir olmasaydm, vallahi
boynunu vururdum! » dedi.
Allah'm Resuli.i kalk1p, devesinin yamna gitti. Deveye hindi. Edep-
siz Bi.icre, deveni.n bogri.ine di.irti.ince, deve s19rayip Allah'm Resuli.i'ni.i
di.i~i.irdi.i. 0 s1rada, Amir ogullan yanmda bulurran Dubaa binti Amir b.
Kurd ki, Mekke' de mi.isli.iman olan kadmlardand1. Amir ogullanm ziya-
rete gelmi~ti. Hz. Peygamber'e yapilan bu hakaret i.izerine ~oyle dedi:
« - Ey Amir ogullan, -Benim i9in Amir diye bir akraba yoktur!-
Aramzda misafir olan Allah'm Resuli.i'ne bu yap1hr m1? Sizden hi9 kim-
se onu korumayacak m1?»
0 s1rada, Dubaa'mn amca ogullarmdarr ii9 ki~i, kalk1p Biicre'nin
i.izerine yi.iri.idi.i. iki ki!]i de Bi.icre'ye ve yardak9Ilanm tuttuklan gibi
yere 9arptilar. Sonra, gogi.islerine oturup tokatlamaya ba~ladilar.
Allah'm Resuli.i:
« - Allah'Im, bunlara hay1r, bereket ver, obi.irlerine de Umet et! »
diye dua etti.
Allah'm Resuli.i'ne yardtm eden bu ii9 ki~i hemen mi.isli.iman oldu.
Daha sonra da ~ehit edildiler. Digerleri de Umete ugrad1klan ic;;in helak
oldular. Biicre'ye yard1m edenlerirr adlan: Hiizn b. Abdullah, Muaviye
b. Ubade idi. . Allah'm Resuli.i'ne yardtm eden i.ic;;i.ini.in adlan ise: Sehl'·
in, G1tnf ve Gatafan adh iki oglu ve Urve b. Abdullah idiler.82
Allah'm Resulii, Amir b. Sa'saa ogullanna geldi. Onlan islama da-
vet etti. Kendisini korum·a ianm istedi. i9lerinden Bahira b. Firas adh
• biri:
« - Vallahi, eger bu genci Kurey~'ten ahrsam, bu yi.izden biiti.in
Araplar bizi yer,» dedi. Sonra devamla, Peygamberimize hitaberr:
« - Eger, biz sana tabi olur da sonra Allah sana muhalif olanlara
82 DeHHl-tin-Niibuvve: 100, Abdurrahman El-Amivi'den; El-Bidaye 3/141.
- ------ ~ --- ------ -
'
96 Miislilmanltk
kar~1 seni galip getirirse bundan sonra hakimiyet bizim olur mu-? Ne
dersin?» dedi. Allah'm Resuli.i: •
« - Hi.iki.im Allah'md1r. Saltanah diledigi yere verir.» buyurdu.
0 zat:
« - Allah seni galip getirdigi takdirde, hakimiyet ba~kasmm ola-
caksa, senin ugrunda biz Araplarla harbi goze ahr m1y1z? Bizim senin
dinine ihtiyacimiz yok.» dedi. Ondan uzakla~tllar. ·
Pr:nayn· dag1ldig1 zaman, Amir ogullan, ileri gelenlerinden birisi-
nin yamna geldiler. Bu zat panay1rlara gidemiyecek kadar ya~hyd1. Bu
yiizden geri doni.ip yamna vard1klan zaman o yllki panay1rda olup bi-
tenleri kendisine anlatirlard1. 0 da, yanma gelenlerde:r.J., bu y1l olup bi-
tenleri sordu. Bunun i.izerine:
« - Kurey~'ten bize bir gene; geldi. Abdulmuttalib ogullanndan bi-
risiymi~. Peygamber oldugunu iddia ediyor. Bizden kendisini koruma-
IDlZl, kendisine yard1m etmemizi, kendisini memleketimize getirmemizi
istedi.» dediler. 0 ihtiyar zat, eliyle ba~ma vurarak:
« - Amir ogullan! Vah vah! Bunun telafisi mi.imki.in mi.i? Nic;in tek-
lifini kabul etmediniz? Allah'a yemin ederim ki, ismail nesli katiyyen
yalan soylememi~tir. Bu mutlaka hakhr. Ne kadar dar gorii~ltisiiniiz.»
dedi.83
Hz. Peygamber'in Kelb Kabilesini islam'a Daveti
Allah'm Resulii, Kelb kabilesinden Beni Abdullah diye maruf bir
boyun konaklad1g1 yere geldi. Onlan islama davet etti:
« - Abdullah'm ogullan! Allah babamza giizel bir isim vermi~tir ... »
diye onlan overek kendisini korumalanm istedi. Fakat onlar, kendile-
rine teklif edilenlerin hic;birini kabul etmediler.84
Allah'm Resuli.i, Ben! Hanife'nin85 bulundugu yere geldi. Onlan is-
lama davet etti. Kendisini himaye etmelerini istedi. Fakat, hic;bir Arap
kabilesi, Allah'm Resulii'nii bunlar kadar c;irkin kar~Ilamad1. 86
Hz. Peygamber'in Bekr Kabilesini isHim'a Daveti
Abbas (r.a.) der ki:
Allah'm Resulii bana ~oyle soyledi:
« - Sen benim yanrmda olduktan sonra kimse bana mani olamaz.
Yarm benimle beraber panay1ra 91kar m1sm? Kabilelerin toplandigi
yerlere kadar gidelim.»
B3 ibn-i ishak, Ziihriden; EI-Bidaye 3/139.

84 Mnhannned b. Abdurrahman b. Husayn'dan.
ss Bunlar Yamame halk1 ve Yalanc1 Peygamber Miiseyleme'nin arkada~landu.
86 Abdullah b. Ka'b b. Malik'ten; El-Bidaye 3/139.
islama Davet 97
Ertesi giin beraberce gittik. Bi.iti.in Araplar orada toplu bir halde
tdi. Ben, Allah'm Resuli.i'ne ~oyle soyledim:
«- Bu Kinde kabilesi ve civarmda bulunanlardtr. Yemen'den ge-
li p de, Kabe'yi ziyaret edenlerin en faziletlileridir. Burast, Bekr h. Vail'-
in konak yeridir. Bunlar da Amir b. Sa'saa ogullandtr. Hangisiyle ko-
nu~mak istersen buyur, konu~.»
Hz. Peygamber, once Kinde kabilesinin yanma gitti. Onlara:
« - Hangi kavimdensiniz?» diye sordu.
« - Yemen halktytz.» dediler.
«- Yemen'in hangi kabilesindensiniz?»
«- Kinde kabilesinden.»
«- Kinde'nin hangi boyundansmtz?»
« - Amr b. Muaviye ogullanytz.»
« - Haytrh bir i~e giri~mek ister misiniz?» diye sordu.
« - Nedir?» dediler.
«- Allah'tan ba~ka tann olmamgma ~ehadet edeceksiniz. Namazt
dosdogru kdacakstmz. Allah katmdan: gelene iman edeceksiniz.» bu-
\urdu.
Abdullah b. Eclah der ki:
Baham, kavminin bi.iyi.iklerinden naklederek, Kinde kabilesinin Hz.
Peygamber'e ~unlan dedigini soyledi:
«- Eger, muzaffer olursan, senden sonra saltanatt bize btraktr mt·
-;m? » Hz. Peygamber:
« - Saltanat, Allah'a aittir. Onu diledigine verir.» buyurdu. 0 zaman:
« - Teklifini kabule ihtiyactmtz yok. » dediler. Kelbi, Kinde kabile~
sinin ~oyle dedigini nakledcr:
« - Bizi ilahlanmtzdan vazge~irip, Araplarla kar~t kar~tya btrak-
mak i~in mi geldin? Haydi kavminin yanma. Sana ihtiyactmtz yok. »
Allah'm Resuli.i onlardan aynhp, Bekr b. Vail'e gelerek:
« - Hangi kavimdensiniz?» diye sordu.
« - Bekr b. Vail'den.» dediler.
<<- Bekr h. Vail'in hangi kolundan?»
« - Kays b. Sa'lebe ogullanndan.»
<<- Ni.ifusunuz ne kadar?»
« - <.;:ok, kum gibi.»
« - Gi.ici.ini.iz nastl?»
« - Gi.ici.imi.iz yok. 1ran'a kom~uyuz. Kendimizi onlara kar~t mlidafaa
edecek durumda degiliz. Onlara kar~I da ~tkamaytz.» dediler.
Hz. Peygamher:
« - Eger, Allah't listlin bir varhk olarak tantrsamz ve 0, sizi ya~at
mak isterse, onlann yurtlanm ahr, kanlanyla evlenir, <;:ocuklanm da
~ak yaparsmtz. Bunun i~in de, Allah't otuzli<;: defa tesbih87 etmelisiniz.
87 Tesbih: Siibhanallah, demektir.

F: 7
98 Musliimanltk
Otuzii9 defa tahmid88 etmelisiniz. Otuzdort defa da O'na tekbir getirme

lisiniz.» buyurdu.89
« - Sen kimsin?» dediler.
« - Ben, Allah'm Resuliiyiim.» dedikten sonra Hz. Peygamher ay-
nldt. Kelhi der ki: Kendisini takip eden amcas1 Ehu Leheh, onun bu kav-
min yanmdan aynld1gmi goriince, o kavmin yamna geldi:
« - Onun sozlerini kabul etmeyin.» dedi.
« - Bu adam1 tamyor musunuz?» dediler.
« - Evet, bizim siilaleden. Nesini soruyorsunuz?» dedi. Bunun iize-
rine onlar, kendilerini 1slama davet ettigini haber verdiler.
« - Allah'm Resulii oldugunu iddia ediyor.» dediler. Ehu Leheb:
« - Sakm, onun soziinii kale almaym. <;;:iinkii o, delidir, sa9mahyor.»
dedi.
« - iranhlar hakkmda konu~tuklanm duyunca, biz de onu anlamv;;-
tik.» dediler.90
Hz. Peygamberin M~na'daki Kabileleri lslam'a Davetl :

Rahia h. Uhhad anlatiyor:
Ben delikanhyd1m. Babamla beraber Mina'da idik. Allah'm Resulii
Arap kabilelerinin konaklad1klan yerlerde duruyor:
« - Ey falan ogullan, ben, Allah'm size el9isiyim. Allah'a kul olma-
mzi, O'na hi~ bir~eyi ortak yapmamamz1, O'nun d1~mda kulluk ettiginiz
bu putlan terketmenizi, bana iman edip, tasdik etmenizi, Allah'm bana
vazife olarak tevdi ettigi dini teblig edinceye kadar beni korumanlZI
emrediyorum. » buyuruyordu.
Arkasmda da, kumaz, sa91 ikiye aynlm1~, ~a~I ve Aden ·kuma~mdan
giizel elbise giyinmi~ bir adam vard1. Allah'm Resulii davetini yap1p,
soziinii bitirdigi zaman:
<<- Ey falan ogullan! Bu adam, Lat ve Uzza'y1, Malik h. Ukay~ ogul-
Ianndan, cin dostlanmz1 terke, kendi getirdigi, bid'at ve dalalete davet
ediyor. Ona uymaym. Onu dinlemeyin.» diyordu.
Bahama:
« - Babacigim, onu takip edip de, soylediklerine kar~I 91kan kim-
dir, ogrenelim.» dedim.
Baham:
« - Bu, amcas1 Abdiiluzza b. Abdulmuttalip, Ebu Leheb'dir.» dedi. 91
sa Tahmid: Elhamdiilillah, demektir.

89 Tefubir: Allah-ii ekber, demektir.
90 Ebu Nuaym, Hz. Abbas'dan, EI-Bidaye 3/140.
91 tbn-i tshak, Rabia b. Ubbad'dan, El-Bidaye: 3/138; Mecmeu'z-Zevaid: 6136.
isUlma Davet 99
Hz. Peygamberin Mina'daki ~ir Cemaati islam'a Daveti :

Miidrik (r.a.) arrlahyor:
Babamla beraber hacca gitmi!?tim. Mina'da konaklad1k. Bir cemaat
i9inde idik. Bahama:
« - Bu cemaat kimdir?» dedim.
« - Sa biller ... » dedi.
Bir de baktik ki, bu s1rada Allah'm Resulii !?Oyle soyli.iyordu:
« - Ey insanlar, Allah'tan ba!?ka ilah yoktur, deyiniz ki, felaha ere-
iniz.»92
Hassan b. Sabit anlatlyor:
Racca gittim, Hz. Peygamber, halk1 islama davet ediyordu. Esha-
bma da eziyet yap1hyordu. Omer'in yanma vard1m. Amr b. Miiemmel
ogullannm cariyesine i!?kence ediyordu. Sonra Zinnireh'in yanma var-
dim. Ona da aym i!?kence yap1hyordu.93
Hz. Peygamberin Beni $eyban Kabilesini islama Daveti

Hz. Ali anlatiyor:
Allah, Peygamberine, kendisinin peygamber oldugunu Arap kabile-
lerine bildirmesini emrettigi zaman, Mina'ya c;:Iktl. Ben ye Ebu Bekir
de beraberinde idik. Bir grup Arabm yamna vard1k. Hz. Ebu Bekir one
gec;:ip, selam verdi. Ebu Bekir, nesep bilgini oldugundan daima onde
giderdi. Onlara:
«-:- Hangi kavimdensiniz?» diye sordu.
« - Rabia kabilesinden.» dediler.
« - Rabia kabilesinin hangi boyundansm1z?» diye sordu.
« - Bern ~eyban b. Sa'lebe'deniz.» dediler. Hz. Ebu Bekir, Allah'm
Resuli.i'ne donerek:
« - Anam babam, sana kurban olsun. Kavimleri ic;:inde, bunlardan
daha !?ereflileri yok. Onlann arasmda Mefruk b. Amr, Hani b. Kabisa,
Musenna b. Harise, Numan b. ~erik var.» Bunlar ic;:inde Ebu Bekir'e en
yakm Mefruk b. Amr idi. Mefruk, dilde ve edebiyatta hepsirrden i.isti.in-
di.i. ikiye aynlan sac;:lan gogsi.ine kadar inerdi. Ebft Bekir yanmda otu-
ruyordu. Ebft Bekir ona hitaben:
« - Kac;: ki!?isiniz?» diye sordu. Mefruk:
« - Binden fazlal.. Az sayilmayiz!..» dedi._
« - DostlarmiZI nas1l korursunuz? .. »
« - Bi.iti.in gi.ici.imi.izle! .. Kuvvetimiz de bellidir! »
~
92 Taberfull, Miidrik'ten; Mecmeu'z-Zevaid 6/21.
93 Vakidi, EI-lsabe: 4/312.
100 Milsliimanhk
« - Dti~manlanmzla aramzdaki harplerde vaziyetiniz nasil? »
« - Kar~Ila~tigtmtz zaman, ofkemiz ~ok liliddetlidir. Ofkelen:digimiz
zaman da, liliddetle ~arplli>InZ. Ati ~ocuga, sih1ht deveye tercih ederiz. Za·
fer Allah'tandtr. Bazan bize, bazan da dti~manlanmtza yardm1 eder. Her
hal de sen Kureylillisin! » dedi.
Hz. Ebu Bekir:
«- Size, Allah'm Resuli.i'ni.in geldigi haberi ula~mt~sa eger, i9te o
peygamber bu zatttr.» dedi. Mefruk:
«- Boyle bir haber duyduk.» ·dedi. Sonra Allah'm Resulti'ne dondti:
«- Neye davet ediyorsun, ey Kureylilli?» dedi. Allah'm ResuJti ge-
lip oturdu. Hz. Ebu Bekir kalktp ona yeniyle golge yapt1.
Allah'm Resulti:
<{- Sizi, Allah'tan balilka ila.h olmadtgma, benim Allah'm Resulti ol~
duguma, beni bagnmza basmaya, beni korumaya, bana yardtm etmeye
davet ediyorum. Ta ki, Allah'm bema emrettigini yerine getireyim. Ku-
rey~, Allah'm dinine kar~t ~tkn:u~ttr. Peygamberini yalanlamtliltir. Batlh
Hakka tercih etmilillerdir. Allah, her ~eyden mtistagni ve her ovgtiye la-
. ytkhr.» buyurdu. Mefmk:
« - Daha neye davet ediyorsun, ey Kurey~li?» deyince Allah'm Re-
sulti li>U ayeti okudu:
«Habibim, de ki: Gelin, · Rabbinizin size haram kddildarun haber
vereyim. Ona hi~bir ortak ko~maym. Anaya babaya iyilik edin. Yokluk
korkusuyla ~ocuklarnnzi oldiirmeyin. Biz sizin de, onlarm da, nzkmm
veririz. Kotiiliigtin gizlisine de, a~ikarma da yakla~maym. Allah'm, ol-
diiriilmesini haram 1aldt8t cana loymaym. Meger ki, hak Ue ola. Allah
size bunlan emir buyurdu ki, komnasllllZ. Oksiiziin malma, re~it olun-
caya kadar, en giizel tarzdan ba~ka bir suretle yakla~aym. Ol~iiyii tar·
tlyt, tam ve dogru Ol~iip tartm. Biz bir kimseye ancak giiciiniin yete-
cegini teklif ederiz. Soz soylediginiz zaman, hasrmlara kar~I da olsa ada·
leti gozetin. Allah'm akdini yerine getirin. Bunlan size emretti ki, dai-
ma hatirlayasllllZ. Blliniz ki, benim, dosdogru yolum budur. Ona uyun.
Ba~ka yollardan gitmeyin ki, onun yolundan aynlmayasllllZ. Bunlar si·
ze emrolunmu~tur ki, fenahktan sakmasmiZ.»94
Mefruk:
«- Daha neye davet ediyorsui:t, ey Kureylilli? Andolsun ki, bu insan
sozti degildir. Eger insan sozii olsaydt, mutlaka bilirdik.» dedi. Bunun
tizerine Allah'm Resulti 1i>U ayeti okudu:
«Hak teala, adaleti, ihsani akrabadan muhta~lara vermeyi emreder.
HayasiZh~, kotiiliigu, zubnii nehyeder. Size nasihat kabul edesiniz diye
ogut verir.»95
94 El-Enam 151-153.
9s En-Nahl 90.
isltima Davet 101
Mefruk:
« - Ey Kurey~li,· vallahi bizi, gi.izel ahh1ka ve iyi amellere davet et-
tin. Seni yalanlayan, sana kar~1 ~akan kavim hata etmi~tir.» dedi.
Mefruk, Hani b. Kabisa'mn da konu~masm1 arzu ettigi i9in:
« - i~te bu, Hfuli b. Kabisa'd1r. Bi.iyi.igumi.izdi.ir. Dinimizin ileri ge-
1enidir.» dedi.
Hani, Hz. Peygamber'e: .
« - Sozlerini dinledim, ey Kurey~li! Konu~tuklanmn hepsi dogr.u.
Ancak, ilk defa seninle kar~Ila~1yoruz. Hemen dinimizi terk edip, sana
tabi olamaylz. c;unkii, bu konuda, ne once, ne de ~imdi hi9 dii~iinmedik.
Bizi davet ettiginiz ~eyin sonunu bekleyecegiz. Degilse, yanh~ karar ver-
mi~, iyi dii~i.inmemi~, ileriyi gorememi~ oluruz. Acele ile yanh~ karar
verilecegi malumunuzdur. Aynca da, kavmimiz adma, aleyhlerine ola-
bilecek bir akit de yapmay1 istemeyiz. ~imdi sen don, biz de donelim.
Sen de dii~iin, biz de dii~iinelim.» dedi. Musenna b. Harise'yi de konu~
maya i~tirak ettirmek i9in:
« - i~te bu, l\1Iiisenna'd1r. Biiyiigiimiiz ve kumandanimizdn-. » dedi.
MUsenna da Hz. Peygamber'e:
« - Konu~malanm dinledim. Ho~uma gitti. Ey Kurey~li, aynca soz-
[erin de hayretimi mucip oldu. Benim cevab1m da, H~ni h. Kabisa'mn
cevab1 gibidir. Aynca biz, iki onemli yer arasma konaklad1k. Birisi Ye-
mame, obi.irii Semave'dir.» dedi.
Allah'm ~ulil de:
« - 0 iki onemli yerden maksadm nedir?» buyurdu.
« - Birisi yerylizii ve A:rap topraklannm en hay1rl1Sld1r. Digeri ise,
iran iilkesi ve Kisra'nm topraklandrr. Biz, bir anla~ma ile bu toprak-
lara yerle~tik. Kisra bizimle hi9bir olay 91karmamak, hic,:bir su9luya il-
tica hakkl tammamak Uzere anla~ma yaptl. Belki bu, senin bizi davet
ettigin ~ey, krallann istemedikleri ~eylerdendir. Arap iilkelerinde 91kan
olaylara sebebiyet verenlerin giinahlan affedildigi gibi mazeretleri de
kabul edilebilir. Ama iran topraklannda 91kan olaylara sebebiyet ve-
renlerin hem giinahlan affedilmez, hem de mazeretleri kabul edilmez.
Araplann istemedigi hususlarda, sana yardrm etmemizi istiyorsan eger,
bu bizim aleyhimize olur.» dedi.
Bunun iizerine Allah'm Resulii:
« - Dogrulugu iizerinde hi9 tereddiidiiniiz olmadigl halde, reddede-
rek ne kadar kotii ettiniz. ~u bir ger9ektir ki, Allah'm dini mutlaka i9in-
de bulundugu ~emaat tarafmdan ayakta tutulacaktir.» buyurdu.96 Son-
·a, Hz. Ebu Bekir'in elinden tutarak kalktt. Evs ve Hazre9 kabilelerinin
96 Bu sozi.inden sonra Allah'm Resulii'ni.in ~oyle buyurdugu zikredilir: «- Di.i-

~emiyor musunuz? Azicik beklerseniz, Allah size, onlarm i.ilkelerini ve servet-
102 Musliimanhk
yanma gittik. Oradan aynhrken, onlar Allah'm Resulii'ne biat etmi~ler

di. Ali (r.a.) der ki: Bunlar 90k dogru ve sab1rh kimselerdir.97
Hz. Peygamberin Evs ve Hazreci islam'a Daveti :
Hz. Ali bir giin, Ensardan, onlarm faziletlerinden ve fedakarhkla-

rmdan bahsederken dedi ki:
« - ~u bir ger9ektir ki, Ensan sevmeyen, onlarm haklanm itiraf
etmeyen mii'min degildi.r. Andolsun ki, onlar, taylarm itina ile yeti~tiril
digi gibi, k1h9lanyla, dilleriyle ve canlanm feda ederek islamm, bi.iyiik
imkanlar i9inde geli~mesini saglad1lar. Allah'm Resulii panay1rlara p-
kar, kabileleri islama davet ederdi. Hi9 kimse ona cevap vermez, onun
davetini kabul etmezdi. Mecenne, Ukkaz, Mina panay1rlanrrda konakla-
yan kabilelere geliyordu. Onlarla kar~Ila~lJor, her bir panay1ra tekrar
tekrar geliyordu. Hatta baz1 kabilelerden ~pyle diyenler bile oldu: Bize
gelip gitmekten usanmadm m1? .. Kendisinin peygamber oldugunu stk
stk beyan etmi~ti. Allah, Ensardan bu kabileyi davet etmesini murat
etti. Allah'm Resulii de islam1 onlara anlattl. Hemen kabul ettiler. Onu
bag1rlarma bastdar. Ona yard1m ettiler, kar~d1k gozetmediler. Allah on-
Ian hay1rla miikafatlandirdt.
lerinillitfe~r. K1zlanm koyunlanmza kor, Yine de mi, Allah'1 tesbih ve takdis

etmiyorsunuz ?»
Bunun iizedne Numan b. ~iireyk :
<<- Aman Allah1m!.. Bunlann hepsi senin olsun ey Kurey~li!» dedi. Bunun iize-
rina Hz. Peygamber; «Biz seni ancak, ~ahit, miijdeci, uyanc1, kendi iznimizle yo-
lumuza davet edici, aydmlatan bir kandil olarak gonderdik.» ayetini okudu. (Ahzab
45-46) Sonra Hz. Ebu Bekh:'in elillden tutarak ka1kti. Hz. Ali (r.a.) buyururlar ki:
Sonra Allah'm Resillii bize dondii ve:
«- Ya Ali; Araplann cahiliyet devrinde, diinya ha:xatmda, hakh ile haks1Zl
ayirdiklan en giizel ahlaki kaideleri hangileridir?» buyurdu. (Cahiliyyet devrin-
de bu ahHlk1 kaidelere uyularak halkm bir k1sm1 zay1flan, giigsiizleri himaye eder;
hakh ile haks1z bu kaideler tatbik edilerek tesbit edilirdi.)
Sonra kalkip Evs ve Hazrec'in yamna gittik. Onlarm yanlanndan aynhvken
Allah'm Resuliine blat etmi~lerdi. Onlar, dogru ve sab1rh kimselerdi. Allah'm rc-
sulii, Ebu Bekir'-in onlarm neseplerini bilmesi sebebiyle gok sevindi. Orada biraz
kalch. Sonra esha:bmm yamna geldi.
«-:- Allaha <;ok hamdedin. Bugtin iranhlara kar~I, Rabia ogullanm, kazand1m.
K1rallanm oldtirdiiler. Askerlerini dagittllar. Ama islama girdikleri .ve benimle
olduklan iQin muzaffer oldular.» ·
El-Bidaye 3/142; Hllye, Miistedrelc ve Beyhaki; El-Bidaye 3/145; Feth-iil-Bari
7/156).
97 Ed-DeliUI 96, ibn-i Abbas'tan, Ali b. Ebi Talip'ten.
!slama Davet 103
Biz hicret ederek onlann yanma gelip, agxrhklarrmlZl indinni~tik.

Goziliniiziin oniinde kur'a 9ekerek mallanmxzx payla~acak kadar cimri
" haris idiler. Sonra o kadar comert oldular ki, biz, goniil nzalanyla
1larm mallanndan daha 90k istifade ettik. Aynca, peygamberleri ve
i.isliirnanlar ugrunda canlanm feda ettiler.98
Allah'm Resulii, Mekke' de uzun siire kald1. Bu esnada kabileleri is-
lama davet ediyordu. Bazan kendisine eziyet ediliyor, bazan da soviiliip
, y1hyordu. Allah, liituf olarak, Ensardan bu kabileyi kaqxsma 91kardx.
Ilah'm Resulii, Akabe mevkiinde onlardan bir grubun yamna geldi.
Onlar sa9lanm tlra~ ediyorlard1.
Hz. Peygamber:
« - Ka9 ki~isiniz ey cemaat?» diye sorunca:
« - Alti yedi ki~iyiz.» dediler.
Bunlardan ii9ii, Neccar ogullarmdan Esa'd b. Ziirare ve Afra'mn iki
•gluydu. Digerlerini tammxyordum.
Allah'm Resulii yanlanna oturdu. Onlan !slama davet etti. Kur'an'-
dan ayetler okudu. Allah'm ve Resulii'niin davetlerine uydular. Gelecek
•·xi da hacca gelmeye soz verdiler. Bu, Birinci Akabe idi. !kind Akabe
daha sonra oldu. tlmmii Sa'd'e:
« - Allah'm Resulii, Mekke'de ne kadar kaldx?» diye sordum.
« - Ehti Smna, Kays h. Ehti Enes'in sozlerini duymadm mx?» dedi.
« - Bilmiyorum.» dedim.
0 bana ~u beyti okudu:
«0, Kurey~'in i9inde on kiisur sene kaldx. Samimi bir dostla kar-
~xla~mca, ogiit verirdi.» 99
Mii~rikler, Allah'm Resulii'ne kar~1 ~iddet hareketlerine giri~tikleri
zaman, 0, amcasx Ahhas'a:
« - Amcacxgxm, Allah gii9lii bir kavimle dinine yardrm eder. Ku-
rey~ de zelil olur. !zzet, Allah'm zatma mahsustur. Haydi beni, Ukkaz'a
gotiir. Bana Arap kabilelerinin yerlerini gaster. Onlan islama, beni ko-
rumaya Allah'm bana tevdi ettigi risaleti teblig edinceye kadar, beni
himayeye davet edeyim.» dedi.
Abbas:
« - Peki yegenim, gidelim. Ben de seninle beraberim. Sana kabile-
lerin yerlerini gostereyim.» dedi.
Once, Saki£ kabilesinden ba~lad1. 0 yxl kabileleri inceledi. ikinci
y1l -Allah'm a91ktan davet emrini verdigi ytl idi- Hazre9 ve Evs'den
alti ki~ilik bir grupla kar~tla~ti. Bunlar, Esad b. Ziirare, Ehul Heysem
96 Ed-Deian: sh. 105

99 Ed-Detan: sh. 105. tJmmii Sa'd binti Sa'd b. Rebi'den.
104 Musliimanltk
b. Zeyyihan, Abdullah b. Ravaha, Sa'd b. Rebi, Numan b. Harise, Ubade

b. Samit idi. Peygamber, Mina panaymnda Cemret-til-Akabe'de gecele-
yin bunlarla bulu~tu. Yanlarma oturup, onlan islama, Allah'a kulluga,
peygamberleriyle gonderdigi dinine yardtma davet etti. Onlar, peygam-·
berden, kendisine vahyolunam anlatmasm1 istediler. Allah'm Resulti, «ib-
rahim>> suresini okudu.
«Hani ibrahim demi~ti ki: Tannm! Bu ~ehri emniyet i~inde y~at.
Beni ve ogullanmt putlara tapmaktan uzakl~tir. Tannm·! Onlar insan-
lann pek ~ogunu yoldan saptird1. Her kim bana uyar, bana katihrsa
bendendir. Her kim bana kar~I gelirse, muhakkak ki,~n ~ok affedici
ve bag.~laYICism. Tannm1z! Ziirriyetimden baZismi Mukaddes evinin ya·
nmda, ekinsiz bir vadide yerle~tirdim. TannmiZ! Namaz1 dosdogru kil-
malan i~in insanlardan bir kisnunm kalplerine, onlara kar~1 sevgi koy,
onlan meyvalarla nZiklanmr Jd, ~iikrederler. TannmiZ! Muhakkak ki
Sen gizledigimizi de, ~ikar lnldtg.IDIZl da bilirsin. Verde de, gokte de
hi~bir ~y Allah'a gizli kalmaz. Allah'a hamdolsun ki, bana ihtiyarhg.m-
da ismail ile ishak't ihsan etti. Muhakkak ki, Rabbim dualan i~iticidi~.
Rabbim! Beni de, ziirriyetimi de, namazt dosdogru kdanlardan yap. Rab-
bim! · Dualarnru da kabul et. Rabbim! Hesap soruldugu giin beni de, ana
babamt da mii'minleri de yarhga. Allah'1 zalimlerin yaptiklanndan sa-
km gafil sanma. Yahnz oman gozlerinin apa~Ik kabp, bir yana dikile-
cegi giine geciktiriyordu. 0 giin onlar, ba~lan dimdik, gozleli apa9k,
kalpleri bombo~ ko~up dururlar. insanlan gelecek olan azap giinii ile
korkut. 0 giin geldigi Za.man zalimler, Rabbim yakm bir zamana ka·
dar bizi geciktir, davetine icabet ederiz ve peygamberlere Hibi oluruz,
diyecekler. 0 zaman bunlara denir ki: Evvelce sizin i~in hi~ zeval ol-
madi~a yemin etmemi~ miydiniz? Siz kendi oz canlanna zulmedenle- ·
rin yurtlarma yerle~mi~tiniz. Olliara ne yaptigmiZ size apa~1k goriindii.
Biz size nice, nice misaller .de vermi~tik. Oruar, yapacaklanm yaptilar,
tuzaklanm kurdular. Onlarm hilesi daglan yerlerinden oynatacak gibi
idiyse de, hep Allah'm elindeydi. Oyle ise, sakm Allah'm peygamberle-
rlne verdigi. sozii tutmayaca~I zannetme. Hak teala azizdir. Herkesin
cezasmt verir. 0 giin arz b~ka bir arz olup, degi~ek, semalar da de-
gi~ecek. Hepsi de bir ve mutlak ve hakim olan Allah'm kar~Isma ~Ika
cak. 0 giin miicrimleri zincirlere vurulmu~ goriirsiin. Gomlekleri katnm-
dandir. Yiizlerini de ate~ kaplamt!?tir. Hak teala herkese ameline gore
mukabilini verlr. Muhakkak ki, Allah hesabt <;a~abuk goriiciidiir. i~te
bu insanlar i~in apa~1k beyandtr. Bununla uyanhr. Allah'm bir tek rna-
but oldugu bilinir. Aklt tam olan insanlar dii~iiniir, idrak ederler.» 100
100 lbra.him, 35-53.

!sl6.ma Davet lOS
Bu gorii~meden sonraki bir toplantlda Hz. Peygamber bu grupla go-
ri.i~i.irken Hz. Abbas da oraya geldi. Amcas1, Peygamberin sesini tam-
ymca:
«- Yegenim, yanmdakiler kimler?» diye sordu.
<<- Yesrib halk1 amca, Evs ve Hazre<;. Daha once Arap kabilelerini
davet ettigim ~eye bunlan da davet ettim. Beni kabul edip tasdik etti-
ler. Beni kendi yurtlarma goti.irmeyi teklif ettiler. »
Abbas bineginden inip, hayvam bJr yere bagladt. Sonra:
« - Ey Evs ve Hazre<; cemaati! Bu benim yegenimdir. -En <;ok sev-
digim insand1r- Eger onu tasdik edip, ona iman ediyor, beraberinizde
goti.irmek istiyorsamz, ben sizden gonliimi.i huzura kavu~turacak bir te-
minat almak istiyorum. Onu peri~an etmeyiniz. Onu aldatmaym1z. Zira,
kom~ulanmz Yahudidir. Yahudilerse ona di.i~mand1r. Onlarm, Hz. Pey-
gamber'e suikast yapacaklarmdan ~i.iphem yok.» dedi. 0 s1rada yanlarma
Sa'd ve arkada~lan gelince, Hz. Abbas'm sozleri Esad b. Ziirare'ye ag1r
geldi ve:
« - Ey Allah'm Resuli.i, Izm ver, seni kirmadan, ho~una gitmeyen
~eyleri soylemederr, ona cevap verelim. Ancak senin davetine icabetimi·
zi, sana olan imammiZI belirten bir tasdik konu~mas1 yapahm.» dedi.
Allah'm Resuli.i:
« - itham etmeden ona cevap verin.» buyurdular.
Esad b. Ziirare, Allah'm Resuli.i'ne donerek:
« - Ey Allah'm Resuli.i! Her davetin bir metodu vard1r. Bazan mi.i-
layim, bazan da sert hareket edilir. Bugiin sen bizi, hem hb$umuza gi-
den, hem de bize ag1r gelen bir ~eyi kabule <;ag1rdm. Bizi dinimizi terke,
senin dininin tabileri olmaya davet ettin. Bu, <;ok zordur. Buna ragmen
senin davetini kabul ettik. Uzak yakm ~krabalanmizla kom~ulanmizla
mi.inasebetlerimizi kesmeye davet ettin. Bu da zordur. Ama bunu da ka-
bul ettik. Biz, yurdumuzda gii<;lii ve ~erefli iken, kendimizden ba~ka kim-
senin bize reis olmas1 di.i~i.ini.ilemezken, kavminin yalmz biraktigi, amca-
lannm sahip <;Ikmadigi bir kimseyi himayeye davet ettin. Bu da <;ok
zordu. Buna ragmen, kabul ettik Bi.iti.in bu sayd1klanm, halkm ho$una
gitmeyen ~eylerdir. Ancak, Allah'm, kemftlini diledigi, neticesinde hay1r
murad ettigi insanlara nasip olur. Bi.iti.in bunlara dillerimizle, goni.ille-
rimizle, gu<;lerimizle, getirdigine iman ederek, kalplerimize yerle~en bil-
giyi tasdik ederek «evet» dedik. Hepsi i.izere sana biat ediyoruz. Rab-
bimize ve sana biat ediyoruz. Allah'm kudreti hepimizin kudretinin iize-
rindedir. Kanlanm1z senin kamm, vlicudumuz senin vi.icudunu koruma
ugrunda feda ol~un. Oz canlanmiZI, <_;ocuklanmiZI ve kanlanmiZI koru-
dugumuzdan daha fazla seni koruyacag1z. Bunlan ancak Allah i<;in ya-
pacagiz. Bu ugurda bir zulme ugrarsak, bunu da Allah'tan biliriz. Bu
sebeple de bahtSIZ insanlardan oluruz. Ey Allah'm Resulii, sozi.imi.iz soz-
di.ir. Allah yardJmcimiz olsun.» dedi.
) '
106 Milslilmanltk
Sonra Abbas'a donerek:

« - Sen ey, peygamber oniinde bize sata~an! Maksadm1 Allah bi-
lir. Hz. Peygamber'in yegenin oldugunu, onu en ~ok sevdigini soyledin.
Bizse bu ugurda, uzak yakm dostlanmiZl, akrabalanmiZl terkettik. Onun,
Allah'm Resulii olduguna ~ehadet ediyoruz. Onu, Allah kendi katmdan
gondermi~tir, yalanc1 degildir . .Okudugu be~er kelamma benzemez. Biz-
den bu hususta bir teminat almadan huzura kavu~amwacagma clair soz-
lerine gelince, Allah'm Resulii i9in istenen boyle bir teminatl kimseye
vermemezlik edemeyiz. Diledigini al. Raboin hakk1 i9in istedigin ~artl
ileri sur.» 101
107 Ed-Delliil: s. 105, Akil b. Ebi Talip (r.a.) ve Ziihri'dcn (r.a.)

Hz. PEYGAMBER'iN HALKI iSLAMA DAVETi
Rabia b. Ubbad anlatlyor:
Allah'm Resuhi'nii, cahiliyet devrinde, Zil Mecaz c;ar~1smda gordiim:

«- Ey insanlar, Allah'tan ba~ka ilah yoktur, deyiniz ki felaha ka-
u:;;asmiZ.» diyordu. Etrafma halk toplanmi$11. Arkasmda parlak yiizlii,
,a~a, sac;lan ikiye aynlarak taranm1~ bir adam vard1.
« - 0 Sabiidir, yalancidir! » diyerek Hz. Peygam.ber nereye gitse,
onu takip ediyordu. Kim oldugunu sordum.
«Amcasi Ebi't Leheh.» dediler. 102
Malik b. Kinane ogullanndan biri anlatiyor:
Allah'm Resulii'nii Zil-Mecaz c;ar$1smda gordi.im. Dola$Iyor ve ~oy
le soyliiyordu:
«___:_ Ey insanlar, Allah'tan ba!jka ilah yoktur deyiniz ki, felaha ere-
siniz.» Ehi't Cehil iizerine toprak atiyor ve:
«- Bu, sizi dininizden saphrmasm. ilahlanmzi terketmenizi, Lat ve
Uzza'y1 bJrakmaniZl istiyor.» diyordu. Allah'm Resulii ise ona aldtrmi~
yordu.
Rfwi'ye:
«- Allah'm Resulii'nii bana tasvir et.» dedim.
«- Kirmizt iki htrka ic;inde, orta boylu, dolgun viicutlu, giizel yiiz-
lii, simsiyah ve s1k sac;h, bembeyaz di$lidir.» dedi. 103
102 Milsned-i Ahmed b. Hanbel, Rabia b. Ubdad'dan; El-Bidaye 3/41 Mecma-

Uz-Zevaid, 6/22-23, Feth'ill-Barl 7/156.
1()3 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'Uz-Zevrud; 6/21; EI-Bidaye 3/139.
Hz. PEYGAMBER'iN YAKIN AKRABALARINI
iSLAMA DAVETi
«En yakm akrabalanru uyar.» 104 ayeti na.z il olunca, Allah'm Resuhi:
« - Muhammed k~z1 Hibma, Abdulmuttalip kiZI Safiyye! Abdulmut-
talip ogullan i<;in benden her $eyi isteyebilirsiniz. Ancak, Allah'a kar~I
sizin i<;in elimden hi<;bir $ey gelmez.» 105
«En yakm akrabalanm uyar.» 106 ayeti nazil olunca, Hz. Peygamber,
akrabalanm bir ziyafete c;:agirdi. Otuz ld$iydiler. Yiyip i<;tiler, Allah'm
Resulii, onlara:
« - Kim bana dinimi yaymaya ve vaadlerimi yerine getirmeye yar-
dimCI olur, Cennet'te benimle beraber olmak, ailemde vekilim olmak
ister?» dedi.
I<;lerinden birisi:
« - Ey Allah'm Resulli sen bir denizsin. Kim senin yerini doldura-
bilir?» dedi. Ba$ka birisi de aym cevab1 verdi. Hatta bu cevap if<; defa
tekrar edildi. Fakat peygamberimiz aym soruyu tekrarlad1. Bunun iize-
rine Hz. Ali (r.a.):
« - Ben.» dedi. 107
Hz. Ali anlatlyor:
Allah'm Resf1lli, Abdulmuttalip siilalesini toplad1. Onlar kli<;iik
gruplar halinde bir araya geldiler. Hepsi bir kuzu yiyip bir ferak 103 slit
i<;ti. Onlara bir mlid 109 yemek yapilmi$h. Yiyip doyduktan sonra sanki
yemege hi<; dokunulmami$ gibi yemek artti. Sonra, gelen ma$rapalarla
kanmcaya kadar i<;tikleri halde slit de artti. 0 kadar <;oktu ki, sanki hie;
ic;ilmemi$ gibi duruyordu. Allah'm Resulii:
« - Ey Abdulmuttalip siilalesi! Ben hususi olarak sh;e, umumi ola-
104 $uara 214.

1os Miisned-i Ahmed b. Hanbel, Ai$e (r.a.)'den; Miislim.
106 $uara, 214.
107 Miisned-i Ahmed b. Hanbel, Ali (r.a.)'den.
1os Ferak: Takriben sekiz litre.
109 Takriben bir ufak tencere.
!sUima Davet 109
rak da, biitiin insanhga peygamber olarak gonderildim. Soframda da

mucizelerime ~ahit oldunuz. Hanginiz bana karde~im ve arkada~m1 ol-
mak iizere biat edecek?» dedi. Hi<; kimse kalkmad1. Ben kalktlm. Ben
kavmin en kii<;iigii idim. Bana, «OtUr» buyurdu. U<; defa aym sozleri tek-
rar etti. Her defasmda da ben kalktyordum. 0 da «otur» buyuruyordu .
·q<;tinciistinde musafaha ettik. 11 0
Hz. Ali'den:
«En yaktn akrabalanru uyar.» 111 ayeti nazil olunca, Allah'm Resulti:
«- Ali, bir koyun budu al ve yemek yap. H~im siilalesini de davet
et! » buyurdu.
Gelenler 40 ki~i ci.varmda idiler.
Onlan yemege buyur etti. Yemegi ortalanna koydu. Aralarmda bir
kuzuyu tek ba~nna yiyecek olanlar bulunmasma ragmen yiyip doydu-
Iar. ·sonra ma~rapalar geldi. Kanmcaya kadar ic;tiler. -!c;tikleri stittti-
ic;lerinden biri:
«- Boyle bir sihir gonnedik.» dedi. Bu sozti soyleyen Ebu Leheb
idi. Bunun tizerine Allah'm Resulti:
« - Ya Ali, bir koyun budu ile bir yemek yap. Bir bakra<; da slit
haz1rla! » buyurdu. Ben de ertesi gtin soylenenleri hazirladim. tlk gtinkii
gibi gelenler yiyip i<;tiler. Gene ilkinki gibi fazla geldi. Birisi:
«- Bugtinkti kadar btiyiik bir sihir gonnedik.» dedi. Allah'm Re-
sulti:
«- Ya Ali, bir koyun budu ile bir tencere yemek haz1rla, bir bak-
rac; da stit! » buyurdu. Hz. Peygamber'in emrini yerine getirdim. Sonra
da:
«- Ya Ali, bana H~im siilalesini topla!» buyurdu. Onlan toplad1m .
Yiyip i<;tiler. Allah'm Resulti soze ba~lad1:
« - Hanginiz, benim teblig ettigim dini yaymada bana yard1m ede-
cek?» buyurdu. Ben sustum. Topluluk da susuyordu. Allah'm Resuli.i
soztinii tekrarlad1. Bunun iizerine:
«- Ben, ey Allah'm Resulti.» dedim.
«- Sen mi, ya Ali! Sen mi ya Ali!» buyurdu. 112
Diger bir rivayette, Allah'm Resulii:
«- Hanginiz benim teblig ettigim dini kabul edecek, onun yayd-
masi ic;in bana yard1m edecek ve ailemde vekilim olacak? » buyurdu .
110 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Tefsir-u tbn-i Kesir 3/350.

m $uara, 214.
112 EI-Bezzar; Mecme'uz-Zevatd: 8/302.
110 Milsliimanltk
Kimse sesini <;1kannad1. Abbas da, biitiin mah elindeu gider korkusuy]a
sesini <;1karmad1. Ben de, Abbas'm ya~mm biiyiikliigii sebebiyle, soz
hakk1 onun oldugu i<;in sesimi <;1karmad1m. Allah'm Resulii soziinii ikin-
ci defa tekrar etti. Abbas yine sustu. Bu durumu goriince:
« - Ben ey Allah'm Resulii.» dedim.
Ben o zamanlar, siilalemin en <;elimsiziydim. Gozlerim ~i~kin, kar-
mm biiyiik, bacaklanm sivilceliydi. 113
113 ibn-u Ebi Hatim; Tefsir-ii ibn-i Kesir: 3/350; El-Bidaye; 3/39.
. il
Hz. PEYGAMBER'iN YOLCULUK SIRASINDA iNSANLARI

iSLAMA DAVETi
Hicret Strasmda isUim'a Davet :

ibn-i Sa'd anlatlyor. -Sa'd, Allah'm Resuli.i'ne Rakube yolunda kl-
lavuzluk etmi$tir-:
Babamdan duydum. Allah'm Resulii, Ehu Bekir ile beraber ken-
dilerine gelmi$. -Ebu Bekir'in yamm1zda sagllan bir di~i devesi vard1.
Allah'm Resulii de, Medine'ye en k1sa yoldan gitmek istiyordu.- Sa'd,
Allah'm Resulii'ne:
« - Bu, Rakube'den giden Gair yoludur. Fakat bu yolda Eslem ka-
bilesinden iki h1rs1z vard1r. Bunlara «Miihanan» denir. isterseniz, bu
yoldan gidebiliriz.» dedi. Hz. Peygamber:
« - Tamam, oradan gidelim.» buyurdu.
Hemen yola <;Ikhk. Yolda iki ki$iye rastlad1k. Onlara yakla$hgimiz-
da biri digerine: «Bu Yemenlidir.» diyordu. Allah'm Resulii _onlan <;a-
~rdi. islam1 onlara anlatti. Miisliiman oldular. Sonra adlarm1 sordu.
« - Biz Miihanamz, iki sevimsiz kimseyiz.» dediler. Allah'm Resulii
ise:
«- Siz, iki sevimli kimsesiniz.» buyurarak, Medine'ye gelmelerini
emretti. 114
Hz. Peygamberin Vaya Olarak Taife Gidi~i
Allah'm Resulii ile beraber yolculuk ediyorduk. Bir Bedevi ile kar-
~Ila$tik.
Yakla$tigi zaman, Allah'm Resulii, ona:
« - Nereye gidiyorsun?» buyurdu.
« - Evime.» dedi.
« - Hay1rda goziin var m1?» buyurdu. Bedevi:
« - Hay1r dedigin nedir?» diye sordu. Allah'm Resulii:
114 Miisned-i Aluned b. Hanbel, 4/74, ibn-i Sa'd'den; Mecme'uz-Z~vaid.

112 Muslilmanltk
« - Allah'tan ba~ka ilah olmadigma, orta~ bulunmad1gma, Muham-

med'irr Allah'm kulu ve Resuli.i olduguna ~ehadet etmendir! » buyurdu.
Bedevi: ·
«- Sozlerinin dogru olduguna ~ahidin var m1?» dedi. Resulullah:
«- Bu aga<;. » buyurdu.
Vadi kiyiSindaki agaca seslendi. Aga~, toprag1 yararak geldi. Huzu-
runda durdu. Allah'm Resulii, onun ljlehadetini ii~ defa tekrar ettirdi.
Ben de onun dediklerine ~ahit oldum. Aga<;, sonra tekrar eski yerine
gitti. Bedevi:
« - Benimle beraber gelirseniz, sizi kavmime gotiiriiriim. Gelmez-
seniz, ben tekrar sana doner, stminle beraber olurum.» diyerek kavmi-
ne dondii. 115
Asrm'iil-Eslemi anlat!yor:
Allah'm Resulii bir miifreze veya bir orduya tayin ettigi kumanda-
na, varm1~t1. Yanma Biireyde b. Husayb geldi. Allah'm Resulii, onu isla-
ma davet etti. 0 ve beraberindekiler miisliiman oldu. -Takriben 80 ha-
ne idiler- Peygamber yats1y1 kildirdi. Onlar da arkasm~a kildilar. 116
Hz. Peygamber'in Yaya Olarak. Tiiif'e Gidi$i :

Ebu Talip lodiigii zaman, Allah'm Resulii Taiflileri islama davet et-
mek i<;in, yaya oh~rak Taif'e gitti. Davetini kabul etmediler. Allah'm Re-
sulii eli bo~ dondii. Bir aga<; gOlgesinde istirahat edip, iki rekat namaz
klld1ktan sonra:
«- Allah1m, ben kuvvetimin azhgm1, insanlann beni hakir gorme-
sini sana arz ediyorum. Sen ey, en <;ok merhametli olan! Beni kime b1-
rak1yorsun? Dstiime yiiriiyen bir dii~mana m1, yoksa, i~ime sahip <;1kan
bir dosta m1? Eger senin kahrma ugramazsam, gerisi benim i<;in onem-
Ii degil. Senin verdigin s1hhat ve afiyet be~im i<;in en biiyiik nimettir.
Gazabma ugramaktan, ona du<;ar olmaktan, karanhklan aydmlatan, diin-
ya ve ahireti nizama koyari 'iatma s1gmmm. Ancak, ~nin nzam taleb
ederim. Ta ki, $en raz1 ol. Gil<; ve kuvvet ancak Allah'md1r.» 117
m Hakim, Ebil Abdullah En-Nisaburl,. ibn-i Omer'den; El-Bidaye; 6/ 125;

Mecme'uz-ZevMd: 8/292.
116 . ibn-i Sa'd; 4/242.
111 Taberani, Abdullah b. Cafer'den; Mecme'uz-Zevaid: 6j35.
SAVA~LARDA iSLAMA DAVET
Allah'm ResOIUnUn, Once lslam'a Daveti Emretmesi :

ibn-i Abbas der ki:
Allah'm ResUlii, hi9bir kavmi !slama davet etmeden onlarla sava~-
mamt~tlr.11 8
Abdurrahman b. Aiz' den::
Allah'm Resulii, gonderdigi heyetlere ~oyle emrederdi:
« - !nsanlan dostluga, birlige davet edin. !slama davet etmeden
onlara hiicum etmeyin. Yeryiizlinde kerpi9 evlerde veya kildan 9ad1r·
larda oturanlann sizin tarafmtzdan miisliiman edilmesi benim indimde,
onlann kanlanm, 9ocuklanm esir olarak getirip, erkeklerini oldiirme-
nizden daha haytrhdir.» 119
Allah'm Resulii, bir miifreze veya bir orduya tayin ettigi kuman-
dana, once kendisinin Allah'a itaat etmesini, sonra da beraberinde bu-
lunan miisliimanlara iyi muamele yapmasm1 emrederdi. Buyururdu ki:
« - Mli~rik dii~manlarla kar~nla~h~n zaman hemen onlan li9 ~ey·
den birisine davet et. Hangisini kabul ederlerse, onu kafi gor ve onlara
dokunma. Once onlan !slama davet et. Kabul ederlerse, onlara dokun-
ma. Yalmz onlara · Medine'ye hicret etmelerini soyle. Eger Medine'ye
hicret ederlerse hak ve vazifelerde muhacirlerle aym hakka sahip olur·
lar. Eger hicreti kabul etmeyip memleketlerinde kalmak isterlerse !s-
lam devletine tabi olmalanm teklif et. Bunu kabul ettikleri takdirde,
onlann !slam devletine tabi olanlarm istifade edecekleri imkanlardan
faydalanacaklanm, onlann miikellefiyetleri gibi mesuliyet altma girecek-
lerini de bildir. Bunu kabul etmezler ve mlistakil ya~amak isterlerse, go-
9ebe miisliimanlar gibi muamele goreceklerini onlara bildir. 0 zamart,
Allah'm mii'minler lizerin:de cari olan hlikmli onlar iizerinde de carl ola-
caktlr. Miisliimanlarla beraber sava~mad1k9a fey' ve ganimetten paylan
olmayacaktlr. Eger !slam1 kabul etmezlerse, onlan cizye vermeye davet
et. Bunu kabul ettikleri takdirde, onlara dokunma. $ayet bunu da yap-
mazlarsa Allah'a s1gm ve onlarla sava~. Eger bir kaleyi muhasara eder-
sen ve senden, kendileri hakkmda Allah'm hlikmiinii tatbik etmeni is-
terlerse, onlarm istedigini yapma. <;iinkii siz onlar hakkmda Allah'm
11a Abdurrazzak; Kenz-ill-Ummal: 2/ 298; El-Beyhaki: 9/107.

Miistedrek; Nasb-ur-Raye; 2/278; Mecme-uz-Zevaid: 5/ 304.
119 ibn-i Mendek ve ibn-i Asakir; Kenz'ill-Ummal: 2/ 294; EI-isabe: 3/152;
Tinnizt: 1/195.
F: 8
1
114 Miisliimanhk
hiikmiiniin ne oldugunu bilemezsiniz. Fakat, onlan kendi ol<;iilerinize

gore degerlendirin. Artlk haklannda istediginiz hiikmii verebilirsiniz.» 120
Hz. Peygamber'in, Hz. Ali'ye, islam'a Davet Etmedik~e

Hi~bir Kavimle Sava~mamasm1 Emretmesi :
Enes b. Malik (r.a.) anlatiyor:

Allah'm Resulii, Ali b. Ehft Talib'i bir kavim iizerine gonderdi. Son-
ra pe~inderr bir adam yollayarak Hz. Ali'ye mutlaka yeti~mesini ve ~u
haberi ona ula~tlrmasmi emretti: «!slama davet etmeden onlarla sa-
va~ma.»121
Hz. Peygamber, Hayber sava~mda, Hz. Ali'ye:

«- Yava~ ol. Topraklanna girince, onlan islama davet et! Allah'-
m kendilerine emrettiklerini onlara anlat! Andolsun ki, Allah'm senin
vas1tanla bir ki~iyi hidayete erdirmesi., senin i<;in diinya nimetlerine sa-
hip olmaktan daha hay1rhd1r.» buyurdu. 122
Fervet'iil-Kati'i anlatiyor:
Allah'm Resulii'ne geldim.
« - Ey Allah'm Resulii, kavmimden sava~a kat1lanlarla beraber olup,
katllmayanlara kar~I sava~mayacak miyim?» dedim.
« - Evet, sava~acaksm.» buyurdu. Sonra biraz dii~iinerek:
« - Ey Allah'm Resulii, sava~mayacagnn, <;iinkii onlar Sebe'lidir. Bi-
ze gore <;ok gii<;lii.» dedim.
Allah'm Resulii bana, bunlarla sava~maya izirr verdi. Peygamber'in
yamndan aynld1gim zaman, Allah, Sebe suresini indirdi. Allah'm Resulii,
"Kati'i ne yapti?» diye merak etmi$. Evime adam gonderip, heni <;a-
girtti. Geldigim zaman Allah'm Resulii etrafmda eshab1 ile berabt'r otu-
ruyordu.
«- Kavmini sava$a davet et. Davete uyanlan topla. Uymayanlar
hususunda da, 1srar etme. Neticeyi de bana bildir.» buyurdu.
Cemaattarr birisi:
«- Ey Allah'm Resulii, Sebe' nedir. Bir yer ismi mi, yoksa bir ka-
dm ismi mi?» diye sordu. Hz. Peygamber:
« - Sebe' ne bir yer ismidir, ne de kadm ismidir. 0, on <;ocugu olan
bir adamd1r. Bunlann altlSl Yemen'de, dordii de ~am'da ya~ard1. ~am'da
oturanlar, Lahm, Ciizam, Gassan ve Amile'dir. Yemen' de oturanlarsa, Ezd,
120 EM. Daviit, Sh: 358; Muslim 2/82, ibn-i Mace, Sh: 210.
Beyhaki: 9/184: Biireyde (r.a.) den; Kenz'iil-Ummal: 2/297.
121 Taberani; Mecme'uz-Zevaid: 5/305; Kenz'iil-Ummal: 2/297; Nasb-ur-Raye:
2/378, Ali (r.a.)'den.
122 Buhari, Sehl b. Sa'd'den.
lslcima Davet 115
.
Kinde, Himyer, E~'ariyyun, Enmar ve Mezhic'dir.» buyurdu. Topluluk-
ta bulunanlardan biri:
«- Ey Allah'm Resulii, Enmar kimlerdir?» diye sorunca. 0:
« - Has'am_ve Becikle kabileleridir.» buyurdu. 123
Halid b. Sa'd anlahyor: -
Allah'm Resulii beni Yemen'e gonderdi. «Araplardan rastlad1klarm
arasmda ezam duyarsan onlara dokunma. Miisliiman olmayanlan da
once islama davet et.» buyur du. 124
Ubey ibn·i Ka'b anlat1yor:
Hz. Peygamber'e Uh ve Uzza putlanna tapanlardan esirler getirildi.
Allah'm Resulii:
« - Bunlan islama davet ettiniz mi?» diye sordu.
« - Hay1r.» dediler. Esirlere de:
«- islama davet edildiniz mi?» diye sordu. Onlar da:
« - Hay1r.» dediler. 0 zaman Allah'm Resulii:
«- Bunlan serbest b1rakm. Memleketlerine gitsinler. » buyurdu.
Sonra da ~u iki ayeti okudu:
«Biz seni, ancak, ~ahit, miijdeleyici, uyanc1, Allah'm izniyle, O'na
davet edici, aydmlahci bir kandil olarak gonderdik.» 125
«Bu Kur'an bana, sizi ve bunun haberini duyanlan kendisi ile uyar-
mam i~in vahyedildi. HiHa nu siz Allah ile iberaber, _ ba~ka ilahlann bu-
lunduguna ~ehadet ediyorsunuz? De ki: Ben buna ~ehadet etmem. De
ki: 0, ancak bir mabuttur. Sizin Allah'a ~rik ko~tuklanmzlaJ benim bir
alakam yoktur.» 126
121 ibn-i Sa'd; Miisned-i Ahmet b. Hanbel, Ebu Davud, Tirmizi 2/154; Terve b.
Museyk-iJ-Katii'den. Kenz-iil-Ummal 1/260.
124 Tefsir-ii ibn-i Kesir 3f531. Taberani, Halid b. Said'den. Mecme'uz-ZevMd
5/307.
125 El-Ahzab: 46-47.
126 En'am; 19, Beyhahl: 9/107, Ubeyy ibn-i Ka'b'dan; Kenz-iil-Ummal: 2/292.
Hz. PEYGAMBER'iN iSLAMA DAVET h;iN
EL<;iLER GONDERMESi
Musab'a Medine'ye Gondermesi:

Ensar, Hz. Peygamber (s.a.v.) in sozlerini i~itip, yakinen inand1k~
Ian, davetini benimsedikleri zaman, onu tasdik edip ona iman ettiler.
-Haytrsever insanlard1. Gelecek yilki panay1rlara tekrar· gelmeyi va'd~
derek doniip gittiler.- Allah'm Resulii'nden, kendilerine dini ogretecek
bir adam gondermesini istediler. Bu, tslrumn yaytlmas1 is;in iyi neticeler
verebilecek bir yoldu. Allah'm Resulii onlara, Ahduddar ogullarmm kar~
de~i Musa'b b. Umeyri gonderdi. Musa'b, Ganm' siila.Iesinden Esa'd b.
Ziirare'nin evine misafir oldu. Onlara nasihat ediyor. Kur'an'1 anlatiyor-
du. Musa'b, Sa'd h. Muaz'm yarunda kaldigi miiddet is;inde, Allah, onun
vasitaSiyla birs;ok insanlan hidayete erdirdi. 0 kadar ki, Ensar is;inde
miisli.iman olmayan birkas; hane . kalmi~ti. Biitiin ileri gelenler de tslama
girmi~ti. Amr h. Cemuh da miisliiman olmu~ ve putlar kmlmi~tl. Musa'h
b. Umeyr, Hz. Peygamber'in yamna Medine'ye dondii.
Bu hadiseden sonra Musa'h'a «Hoca» denmeye ba~land1. 127
Bir diger rivayette, ~u ilave vard1r:
Musa'h, halk1 islama davet ediyor, islam1 yay1yordu. Davetini giz-
li yaptlgi halde, etrafmdakiler s;ogahyordu. Neccar ogullan, Musa'h h.
Umeyr'i kovdular. Esa'd b. Ziirare'ye bask! yaptilar. Musa'b, Sa'd Muaz'-
m evine nakledildi. Davetine devam etti. Allah onun vasitasiyla hida-
yete erenlerin saylSlm c:;ogalttt. Hatta, Ensar'dan tslama girmeyen bir-
kas; hane kald1. ileri gelenleri ve bilhassa Amr b. Cemuh da miisliiman
oldu. Putlan kmld1. Miisliimanlann sosyal · mevkileri yiikseldi. i~Ieri
yoluna girdi. Musa'h, Medine'ye, Allah'm Resulii'ne dondii. Musa'b'a, «Ho~
ca» denmeye ba~land1. 128
Hz. Peygamberin Ebu Omame'yi Kavmi Bahileye Gondermesi:

Ehu Umame (r.a.) anlatlyor:
121 HIIye: 1/10'7, Urve b. Zubeyr'den.

128 Taberani, Urve'den; Mecme'uz-Zevaid: 6/42; Ed-DeUiU sh: 108, HIIye:
1/107.
!slama Davet 117
Allah'm Resulii beni kavmime gonderdi. Onlan Allah'a davet edi-

yor, islamm prensiplerini onlara arzediyordum. Onlar, develerini sular--
ken, si.itlerini sag1p ic;erlerken yanlanna gelmi~tim. Beni gordi.ikleri za-
man hep birden:
« - Ho~ g_eldin, Sudiyy b. Aclan, duyduk ki, sen de bu adam1 n ta-
rafma gec;mi~sin?» dediler.
« - Hay1r, ben Allah'a ve Resu!i.i'ne iman ettim. Allah'm Resuli.i
beni size islam1 anlatmak, onun prensiplerini ogretmek ic;in gonderdi.»
dedim. Bu durumda iken, bir c;anak getirip, ortaya koydular. Efrafma
toplamp yemeye ba~lad1lar.
<<- Buyur, ya Sudiyy.» dediler.
« - YaZiklar olsun size. Ben size bu yediginizi haram kllamn ya-
mdan geldim. Ancak, bu size, Allah'm emrettigi !;)ekilde kesildigi tak-
dirde helMdir;» dedim.
« - Onun sana soyledigi nedir?» diye sordular.
« - Ona inen ~u a yeti dinleyiniz! » de dim.
«Kendiliginden Olen hayvan, kan, domuz eti, Allah'tan b~kasmm
adt ile bogazlanan, bogularak, vurularak, yuvarlanarak veya siiriilerek
olen, canavar tarafmdan parc;alanan hayvan haram edilmi~tir. Bunlar-
dan, canlan heni.iz c;donadan ibogazladiguuz miistesna. Dikili t~lar adt-
na bogazlanan hayvanlann etini yemek, zarlarla 1k ismet pay~mak ha-
ramdtr. Bunlan i~lemek, itaatten c;Ikmakhr. Bugiin kafir olanlar dini-
nizin kuvvet ve azamet bulmasmdan ye'se ugraiDI~Iardtr. Artik: onlar-
dan korkmaym. Benden korkun. Bugiin size dininizi kemale erdirdim.
Size nimetimi tamamladnn. Size din olarak isla.rm kabul ettim. Her kim,
ac;bktan bunalmak derecesinde nac;ar kabrsa, giinah i~lemeyi ve haddi
~mayt kasd:etmeyerek haram edilen etlerden yiyebilir. Allah yarhgayt-
czdtr, bagt~Iay 'etd1r. » 129
Onlar ·'\ islam1 anlatmaya ba~ladim. :f\abul ctmiyorlardL
<<- YaZiklar olsun size! Bari bana ic;ecek aziCik su getirin. (:ok su-
suzum.» dedim. Ba~nmda da sank vard1. Bana:
« - Seni susuzluktan oliime terk edecegiz.» dediler. Sangtml sar-
.:Irm. Ba~1ma koydum. K1zgm gi.ine!;) altmda kaynayan kumlar iizerine
,.atip uyudum. Uyknda birisi bana, cam bir kase getirdi. insanlar onun
enzerini gorememi~tir. 1c;inde kimsenin tadamad1g1 !;)erbet vard1. Onu
bana sundu. 1c;tim. ic;er ic;mez de uyanrum. Andolsun ki, bundan sonra
ne susadtm, ne de susuzluk diye bir~ey hissettirn.» 130
129 Maide: 3.
130 Tabcrani, Ebft Umame'den (Ebu Ya'la'mn rivayetinde, bu kavmin son-
radan miisliiman oldugu ·k aydedilir.) Mecme'uz-Zevaid: 9/387; Kenz-ui-Ummal:
7 94; EI-Miistcdrek; 3/641; EI-tsabe: 2/182.
118 Musliimanltk
Hz. Peygamber'in Beni Sa'de Bir Adam Gondermesi

Ahnef b. K21ys anlatlyor:
Hz. Osman zamanmda Kabe'yi tavaf ettigim s1rada, Leys siilalesin-
den birisi, gelip elimden tuttu ve:
«- Sana bir miijde vereyim mi?» dedi.
« - Tabii.>> dedim.
«- Hatlrhyor musun? Hani Allah'm Re-sulii, beni senin kavmine
gorrdermi~ti. Onlara islam1 anlahyor, ve islama davet ediyordum. Sen
de bana, «Sen bizi hayra davet ediyor ve bize iyilik yapmay1 emrediyor-
sun.>> demi~tin.
-Hakikaten de o zat, hayra davet edi.yordu.- Bunu, Allahm Re-
sulli duyunca, «Allahim, Ahnef'in giinahlanm bagi~la.>> diye dua etti.
Aru1.ef ~oyle diyordu:
«Benim, bundan daha giizel hi<;bir amelim yoktur.>> 131
Allah'm Resulii, eshabmdan birisini, cahiliyyet devrinirr biiyiiklerin-
den birisine gonderdi. Onu Allah'a inanmaya davet edecekti. 0:
«- Beni davet ettigin Rabbin nedendir? Demirden mi? Balnrdan
m1? Giimii~ten mi? Altmdan mi?>> diye sormu~. Giderr zat, Allah'm Re-
sCilii'ne gelip, vaziyeti anlath. Allah'm Resulii, onu ikinci defa gonder-
di. Gene aym konu~ma cereyan etti. Durumu, Allah'm Resulii'ne gelip
tekrar anlatt1. Allah'm Resulii:
« - ~am yiice olrui Allah, gidip de davet ettigin kimsenirr iizeriqe
y1ldmm indirdi ve onu yakh.» dedi. Bu s1rada ~u ayet indi:
«Allah, ydchnmlar indirir. Diledigine isabet ettirir. isabet ettirdik-
leri, Allah hakkmda ileri-geri konuljanlardir. Halbuki Allah, ~ok gii~Iii
dtir.»132
131 ibn-i Ebi Asrm. El-isabe: 1/ 100; El-Miistedrek; 3/ 614; Taberani; Ahmed b.
Hanbel; Mecme'uz-Zevaid; 2/10.
132 Ra'd 13; Ebu Ya'la 1 ~nes (r.a.) den; Mecme:uz-Zevaid: 7/42.
..
ALLAH' A DAVET UGRUNDA ALLAH'IN RESULU'Nt.iN

SERiYYELER GONDERME§i
Dumet-i.il Cendel Seriyyesi :

ibn Orner anlatlyor:
Hz. Peygamher, Abdurrahman b. Avf'I<;agirdi:
« - Haz1rlan, seni bir seriyyenin ba~mda gonderecegim.» buyurdu.
Abdurrahman oradan aynhp, arkada~lannm yanma geldi. Dumet·iil
CendeP33 yolunu tuttular. Kasabaya girdikleri zaman, ii<; giin onlan is-
lam'a davet ettiler. Ugiincii giin, reisleri H1ristiyan dininde olan Esbag
b. Amr'ul-Kelbi miisliiman oldu. Abdurrahman, Ciibeyre kabilesinden
Rafi b. Mekis ile, Allah'm Resulii'ne mektup gonderip durumu anlatt1.
Hz. Peygamber de ona, Esbag'm k1z1 ile evlenmesini yazd1. Abdurrah·
man onunla evlendi. KlZln ad1 Tumad1r idi. Abdurrahman'm Ebu Se-
leme adh c;ocugu ondan dogdu.134 .
Zat'i.is-SeHisil Seriyyesi:
Muhammed b. Abdurrahman'dan:
Allah'm Resulti, Amr b. As'I, Araplan islam ugrunda sava~a davet
etmek iizere gonderdi . Amr'1 gondermesinin sebebi, As b. Vail'in anne-
siriin Beliyy siilalesinden olmas1 idi. Hz. Peygamber, As'1 onlann miis-
li.imanlarla beraber olmas1 i<;in gondermi~ti. As oraya geldigi zaman,
korktu. Allah'm Resulii'nden yard1m istedi. Hz. Peygamber, ilk muhacir-
~ Jerden Ehu Ubeyde b. Cerrah'1 ona yard1ma gonderdi. Ebu Ubeyde'ni.'!
kumandasmda yard1ma gelenlerin iginde Ebu Bekir ve Orner de vard1.135
Hz. Peygamber'in HiHid b. Velid'i Yemen'e Gondermesi :

Bera anlatiyor:
Allah'm Resulii, Halid b. Velid'i Yemenlileri islam'a davet etmek iize-
133 Dumet-lil Cendel: $am ile Medine arasmda bir kasabad1r. Tay daglan
vakmmdad1r. Bir de kalesi vard1r.
134 Dare Kutni EI-isabe: 1/108.
135 lbn·i ishak, Muhammed b. Abdurrahman b. Temim'den; El-Bidaye: 4/273.
120 Miisliimanlzk
re Yemen'e gon:derdi. Ben de Halid'le beraber gidenler arasmda idim.

Orada alt1 ay kald1k. Halid, onlan islam'a davet ettigi halde, kimse ka-
bul etmedi. Sonra, Allah'm Resulii, Yemen'e Ali b. Ebi Talib'i gonderdi.
«Beraberinde olan adamlardan biri ve Ali ile beraber kalmay1 arzu eden-
ler haric;:, Halid'i geri gander!» buyurdu.
Ben de Ali ile beraber kalanlar arasmda idim.
Yemen'li bir topluluga yakla~bgimiz zaman, bizi kar~Iladllar. Son-
ra Hz. Ali oniimi.ize gec;:ip, namaz kildirdt. Daha sonra da, bizi tek bir
saf yaptl. Kaqnm1za gec;:ip, onlara, Allah'm Resulii'ni.in mektubunu oku-
du. Hemdan kavmi toptan islam'a girdi. Ali, Hz. Peygamber'i onlarm
mi.isli.iman oldugunu yazd1. Allah'm Resuli.i mektubu okudugu zaman,
secdeye-kapanru. Sonra ba~rm kaldmp, «Selam Hemdan'a! Selam Hem-
dan' a!» diye dua etti.136
Hz. Peygamber'in Halid b. Velid'i Necran'a Gondermesi :

Allah'm Resulii, Halid b. Velid'i, Necran'daki; Haris b. Ka'h ogul-
lanna gonderdi. Sava~madan once onlan tic;: defa islam'a davet etme-
sin:i 'emretti. Davete uyduklan takdirde, icab1m yapmas1m, eger uymaz-
larsa sava~masm1 bildirdi.
Halid (r.a.) yola c;:1kt1. Necfan civarma geldi. Onlara birka~ heyet
gonderdi. Onlan tslam'a davet ediyor ve ~oyle diyorlard1:
«- Ey insanlar! Mi.isli.iman olun ki, selamette olasm1z.»
Halk mi.isli.iman oldu. Davet ediidikleri dini kabul ettiler. Halid on-
lann arasmda bir miiddet kald1. Onlara tslam'I, Allah'm kitabm1, Re-
sulii'niin siinnetini ogretti. Miisliiman olup, sava~mad1klan ic;in Allah'-
m Resulii'niin yapmasm1 emrettigi ~eyleri yapt1. Sonra, Allah'm Res(\li.i'-
ne bir mektup yazd1.
Halid'in, Hz. Peygamber'e yazd1g1 mektup ~oyleydi:
«Esirgeyen, bag.~Iayan Allah'm adtyla, Allah'm Resulii Muhammed'e
Halid b. Velid'den. Allah'm selanu, rahmeti ve bereketi iizerine olsun.
Ben; kendisinden b~ka ilah olmayan Allah'a hamdettigtmi sana bildi-
ririm.
Ey Allah'm Re~.lii, Sen beni Haris b. Ka'h ogullarma gonderdin.
Bana yanlarma varn)ca, onlarla U~ gUn sava~:mamt, onlan islama davet
etmemi emrettin. E~er islam'a girerlerse, icap edeni yapmarm, onlara
islam'm esaslanm, Allah'm kitabrm, Resulii'niin siinnetini ogretmemi
emrettin. Miisliiman olmad:Udan takdirde de, sav~ann emrettin. Onla·
rm yamna geldim. Allah'm ResUIU'niin emrettigt gibi, U~ gUn onlan is-
136 Beybaki, Berd'dan; Bubari; El-Bidaye: 5/105.

isLama Davet 121
lfu:n'a davet ettim. Onlara heyetler gonderdim: «Ey Haris ogullan, Miis-
liiman olun ki, selfu:nette olasrmz.» dediler. Miislfunan oldular. Sava~ma
dtlar. Ben~ anda, onlann i~indeyim. Onlara Allah'm emrettigini emre-
diyor, Allah'm yasaldad.Ig.ru yasakbyonun. Onlara islam'm esaslanm,
peygamberin siinnetini ogretiyonun. Allah'm Resulii, hana yeni hir emir
verinceye kadar huna devam edecegim.
Allah'm selanu, rahmeti ve bereketi senin ~zerine olsun.»137
Allah'm Resulii, cevaben Halid'e ~unlan yazm1~t1:
«Esirgeyen ve hagi!jlayan Allah'm ad1yla. Allah'm Resulii Muham·
med'den, Halid b. Velid'e. Allahm selam1 iizerine olsun. Kendisinden
hal1ka ilah olmayan Allah'a hamd ettigimi sana bildiririm. El~in, mektu-
bunu hana getirdi. Haris b. Ka'b siilalesinin, sav~madan islam'a girdi-
gini, davetine icabet ettiklerini, Allah'tan b~ka ilah olmadigma, Mu·
- hammed'in Allah'm kulu ve Resulii oldug.ma !Jehadet ettiklerini yaztyor·
sun. Allah onlan hidayete erdinni!jtir. Bu sebeple, onlan te!jvik et ve
uyar. Fazla kalma, gel. Aynca, heraberinde onlardan hir heyet gelsin. Al-
lah'm selarm, rahmeti, bereketi senin iizerine olsun.»138
Halid, Haris b. Ka'b siilalesinden bir heyetle birlikte, Allah'm Re-
sftlii'ne geldi. Resulullah, onlan goriince:
« - Hindlilere benzeyen bu cemaat kim?» diye sordu. Kendisine:
« - Ya Resulallah, bunlar Haris h. Ka'b ogulland1r.» denildi.
Resulullah'm huzuruna geldikleri zaman, selam verdiler. Ve:
« - Senin, Allah'm Resulii ve Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ~eha
det ediyoruz.» dediler. Allah'm Resulii:
« - Ben de, Allah'tan ha~ka ilah olmadtgma, Allah'm Restlhi. oldugu-
ma ~ehadet ederim. Siz, zorHmdtgmtz zaman gelirsiniz.» buyurdu. Sus-
tular. Kimse buna cevap vermedi. Dordiincii defa da soyleyince, Yezid
b. Ahdulmadan:
« - Evet, ya Resulallah! Biz zorlandigimiz zaman gelen kimseleriz.»
diye dort defa soyledi. Resulullah:
« - Eger Halid bana, sizin sava~madan tslam'a girdiginizi yazma-
saydi. Kellelerinizi u~ururdum.» buyurdu. Y~zid ise:
« - Vallahi, sana ve Halid'e te~ekkiir etmiyecegiz.» dedi.
« - 0 halde, kime hamdedeceksiniz?»
« - Senin vas1tanla bizi hidayete erdiren Allah'a hamdediyoruz, ya
Resulallah.» deyince H~. Peygamher (s.a.v.):
137 ibn-i tshak.

138 lbn-i lshak.
122 MusWmanhk
-
«- Hakhsm1z, dogrusunuz.» buyurdu. Sonra:
«- Cahiliyyet devrinde sava~t1klanmz1 nas1l yeniyordunuz?» diye
sordu.
« - Kimseyi yenmi~ degiliz.» dediler.
Hz. Peygamber (s.a.v.):
« - Evet, evet, sava~tiklarmiZl mutlaka yeniyordunuz.» buyurdu.
« - Biz, sava~tiklanmlZl yeniyorduk, ya Resfrlallah. Biz, sava~ i<;in
toplandigimiz zaman, i~imizi bitirinceye kadar, · birbirimizden aynlma-
digimiz gibi, kimseye de zulmetmeyiz.» dediler.
« - Giizel soylediniz.» buyurdu.
Sonra Kays b. Husayn'1 onlara ba~kan tayin ettP39
13? El-Bidaye: 5f98; El-isabe: 3/ 660.

iSLAM'IN EMiRLERiNi YAPMAYA DAVET
Cer.!.r b. Abdullah anlatlyor:

Allah'm Resulil bana adam gonderip c;ag1rth. Geldim.
« - Ya Cerir, nic;irr geldin?» diye sordu.
« - Huzurunda miislilman olmak ic;in.» dedim. Bana bir elbise ver-
di. Sonra eshabma dondil:
« - Size e~raftan birisi geldigi zaman, ona ikramda bulunun.» bu-
yurdu. Bana dondil:
« - Ya Cerir, seni, kendisinden ba~ka ilah olmayan Allah'1, benim
Allah'm Resulil oldugumu tasdike, Allah'a, ahiret gilnilne, kadere, hay1r
ve ~errin Allah'tan olduguna inanmaya, farz namaz1 kllmaya, zekati ver-
meye davet ediyorum.» teklifinde bulundu.
Ben de bunlan kabul ettim. Bundan sonra beni gorilnce dftima gi.i-
lilmserdi.140
Hz. Peygamber'in Muaz (r.a.) a Talimat1 :

Allah'm Resulil, Muaz b. Cebel'i Yemen'e gonderirken, kendisine
~u talimat1 vermi~tir:
« - Sen Ehl-i Kitap'tan bir kavimle kar~Ila~acaksm. Onlann yanma
varmca, once onlan, Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma, Muhammed'in
Allah'm Resulil oldugunu tasdike davet et. Eger bunu kabul ederlerse,
onlara, Allah'm be~ vakit namaZI farz klld1gmi haber ver. Bunu da yap-
tlklan takdirde, Allah'm, zenginlerden almarak fakirlere verilen zekatl
emrettigini bildir. Bunu da benimserlerse, zekat ahrken sakm mallan-
mn iyilerini sec;me. Mazlumun ahm1 almaktan c;ekin. <;ilnki.i, onun ah1 ile
Allah arasmda hic;bir engel yoktur.» 141 buyurdu.
140 Beyhaki; El-Bidaye: 5178, Taber{mi ve Delail, Kenz-ill-Ummal: 7/19.

141 Buhari, ibn·i Abbas'dan; El-Bidaye: 5/100.
124 M iislilmanltk
Hav:jeb anlatiyor:
Allah, Hz. Muhammed'i galip getirince, Abd-i $er ile beraber k1rk
ki~ilik bir siivariyi Medine'ye ganderdim. Mektubumu Medine' de, Hz. Mu·
hammed'e verdiler. Abd·i ~er:
«- Muhammed hanginiz?» diye sorunca:
« - Budur.» diye birini gasterdiler.
Ona hitaben:
,, _ Getirdigin nedir? Eger haksa, sana tabi olacagiZ.» deyince, Hz.
Peygamber (s.a.v.):
« - Namazr k1lacaksmlz, zekat1 vereceksiniz. Kan dakmeyeceksiniz.
iyiyi emredeceksiniz. Katiiyii yasaklayacaksm1z.» buyurdu. Bunun iizeri-
ne Abd·i ~er:
« - <;ok giizel, elini uzat sana biat edeyim. >> deyince, Hz. Peygamber:
« - Adm ne?» diye sordu.
,,_ Ahd·i ~er.» deyince:
« - Hay1r, hay1r; sen Abd-i hay1rsm.» dedi. Onun biatim kabul ctti.
Onunla mektubuma cevap ganderdi. Ben de iman ettim.142
Hz. Peygamber'in bir heyeti, Allah'm Emirlerini Vapmaya davet etmesi:

ibn Abbas (r.a.) dan:
Abdiilkays kabilesinin heyeti, Resulullah'a geldi.
Hz. Peygamber:
« - Ho~ geldiniz! Memnun olacaksm1z, pi~man olmiyacaksmiZ. » dedi.
Onlar ise:
« - Ya Resulallah! Bizimle sizin aran1zda, Mudar kabilesinden mii~
rikler var. Biz ancak, hac mevsimirrde sana gelebiliriz. Bu sebeple, bi-
ze oyle giizel ~eyler soyle ki, onlan yaphgimizda cennete girelim. Ve
burada bulunmayan yakmlanmiZl da, onlan yapmaya davet ede1im .»
dedi.
Hz. Peygamber, onlara:
« - Size dart ~eyi emrediyor, dart ~eyi men ediyorum: Allah'a inan-
mak ve Allah'tan ba~ka ilah olmadi~na ~ehadet etmek, namaz1 dosdog-
ru kllmak, zekati vermek, Ramazan'da oruc; tutmak, ganimetin be~te bi-
rini Beytiilmal'e vermek. Yasakladigim dart ~ey ise: $arap i<;:in kuiJam-
lan kabak, aga<;:, c;anak ve ziftli kaplan kullanmamak.» buyurdu. 143
142 DeiMI, Kenz-iil-Ummal: 5/325, 1/84; El-tsabe: 1/382.

143 Buhari, Tayallsi. El-Bidaye: 5/46. (Hz. Peygamber $arap yasa[P. benim-
sendikten sonra, bu kaplan kullanmaya miisaade etti.)
lsldma Davet 125
Alkame b. Haris anlatiyor:

Resulullah'a geldim. -Kavmimden gelen 7 ki~ilik heyetin yedincisi
idim- SeH\m verdim. SelamtmiZl ald1, konu~tuk. Konu~malanmiZl dik-
kate ~ayan buldu.
« - Siz nesiniz?» diye sordu.
« - Mli'miniz.» dedik.
<<- Her sozlin bir hakikati vardxr. Sizin l.mammzm hakikati riedir,
bunu ne ile ispat. edersiniz?» diye sordu.
« - Onbe~ haslettir. Be~ini bize sen emrettin. Be~ini el<;ilerin em-
retti. Geri kalan be~ine de biz, cahiliyyet devrinden ~u ana kadar bag-
hJ1z. Ancak, senin yasaklaruklanm terk ederiz, ya Resulallah.» dediler.
Allah'm Resuli.i:
« - Size emrettigim be~ ~ey nedir?» diye sordu.
«- Allah'a, meleklerine, kitaplanna, peygamberlerine, kadere, haytr
ve ~errin Allah'tan oldugun:a inanmamtzi emrettin.» dediler. ·
« - Elc;ilerimin size emrettigi be~ ~ey nedir?» diye sordu.
« - Elc;ilerin bize, Allah'tan ba~ka ilah olmadtgma, O'nun birligine,
orta8"1 olmadtgma, Senin Allah'm kulu ve ·Resulli olduguna ~ehadet et-
meyi, farz olan namazt kilmay1, zekah vermeyi, Ramazan aJ1nda oru<;
tutmay1, glici.imliz yettigi takdirde, . Kabe'yi ziyareti emretti.» dediler.
« - Peki, cahiliyyet devrin:de benimsediginiz hasletler neler?» diye
sordu.
« - Bollukta ~liklir, belaya sabtr, daima dogru soylemek, kazaya n-
za, bir kimsenin ba~ma bir musibet gelirse, dli~manimiz da olsa buna
sevinmemek.» dedi. 0 zaman Allah'm Resulli:
« - Arif ve edibsiniz. Nerdeyse bu hasletlerle peygamber olacakst-
mz. Bu ne ~eref! » buyurdu. Bize glillimsedi. Sonra:
«- Size be~ haslet daha tavsiye edecegim: Allah bunlarla blitlin
glizel hasletleri sizde toplar. Yemiyeceginiz ~eyleri toplamaym, biriktir-
meyin, oturmayaca8"tmz ~eyi bina etmeyin. Yapttgmtz i~lerde birbirin:i-
ze dli!}meyin, yok olursunuz. Huzurunda toplanacagxmz ve kendisine va-
racagmxz Allah'a itaat edin. Gidip de ebedi kalacagtmtz yeri arzulaym.»
buyurdu.144
144 Miistedrek, Alkame b. Harls'ten; Kenz-iil-Ummal: 1/69; EI-lsabe: 2/98;

lblye: 9/279. Oturulmayacak evin bina edilmemesi o zamanm ~artlan i<;inde de-
gerlendirilmelidir. Buna gore: asr-1 saadette herkes kendi evinde oturur ve ihti-
yacmdan fazla eve sahip olmazdl. Ev ic;in kira ve kirac1hk miiessesesi yoktu. Ay-
nca lsHim'm ilk devirlerinde tasarruf'a riayet mecburiyeti onde gelmekteydi.
<;iinkii lslfun'm yiicelmesi i(;in maddi imkanlarm c;ok dikkatli sarfi icabederdi.
Hz. PEYGAMBER (s.a.v.) iN KOM~U DEVLETLERE VE DiGER
KRALLARA KENDiLER]Ni iSLAM'A DAVET ETMEK i<;iN
ESHABIYLA MEKTUPLAR GONDERMESi
Hz. Peygamber (s.a.v.) 'in ashabm1 islam davet~ileri olmaya te~viki :

Misver b. Mahreme (r.a.) anlatlyor:
Resulullah (s.a.v.) eshabmm yanma geldi. Onlara:
« - Allah beni biitiin insanhga rahmet olarak gonderdi. islam1 yay-
mak hus~sunda bana yard1mC1 olun. -Allah size rahmet etsin- Benirn
sizi davet ettigim ~eyin aymna kendilerini davet ettigi zaman, isa Aley-
hisselam'a kar~1 ihtilafa dii~en havariler gibi, birbirinize dii~meyin.
isa Aleyhisselam'a uzak olanlar onu fena tamd1lar. Meryem oglu isa
bu hususu Allah' a ~ikayet etti. Bunun iizerine Allah, havarilere davet
i<;in gidecekleri kavmin dili ile konu~rna kabiliyeti verdi. Bu hadise iize-
rine isa (a.s.) havarilerine:
« - Bu Allah'm sizden istedigi bir i$tir. Bunu hernen yapm.» dedi.
Bu hadiseyi peygamberin agzmdan i$iten Resulullah'm arkada$lan:
« - Biz, ya Resulallah, sana her hususta yard1mC1 olacag1z! Bizi is-
tedigin yere gander!» dediler.
Hz. Peygamber bundan sonra Abdullah b. Huzafe'yi iran Kisrasma,
Salita b. Amr'1 Yemame Valisi Hevzete b. Ali'ye, Ala b. el-Hadrami'yi
Hecer Valisi Miinzir b. Savi'ye, Amr b. As'! Umman Meliki Ciindey ogul-
lan Ceyfer ve Abbad'a, Dmyetii'l·Kelbl'yi Bizans Kayseri'ne, ~uca b.
Vehb'il·Esedi'yi Gassanilerden Miinzir b. Hars b. Ebu ~imr'e, Amr b.
tlmeyye el-Damri'yi Habe~ Neca~isine gonderdi. Bu el<;ilerden, ResuJullah
vefat ettigi zaman Bahreyn'de bulunan Ala b. el-Hadrami'nin di$mdaki-
ler Hz. Peygamber hayatta iken geri donroii$lerdir.145 •
ihn·i Hacer bu giden el<;ilere ~u isimleri de ekler:
«Hz. Peygamber, Muhasir bin Ebu tlmeyye'yi Haris bin Abdiii·Kii-
145 Taberani, Mecme-uz-Zevaid: 5/306.

isUima Davet 127
Ial'e, Cerir (r.a.) i Zil Kela'ya, Saib (r.a.) i Miiseyleme'ye, H(ltib b. Ebu
Beltea'y1 (r.a.) Mukavkts'a gondermi~tir.» der. 146
Hz. Peygamber'in Habe!i> K1rah Neca~i'ye Mektubu :
ibn-i ishak anlat1yor:

Resulullah (s.a.v.), Amr ibn·i Umeyye Ed-Damri'yi Cafer b. Ebu Ta-
lib ve arkada~lan ile ilgili hususlan gori.i$mek -ve islam' a davet etmek
i.izere Neca~i'ye gonderdi. A$agidaki mektubu yazarak kendisine verdi:
«Esirgeyen, bagi~layan Allah'm adtyla ...
Allah'm el~isi Muhammed'den Habe~ Krah Necali!i Esham'a ... Selfun
sana! ..
isa'mn Allah'm bakire, temiz, iyi ve iffetli olan Meryem'e ilkah et-
tigi kelime, ruhullah olduguna li!ehadet ederim. Meryem'i isa'ya hamile
etti ve isa'y1 ruhundan yaratti. Adem'i eliyle ve nefeslyle yarath~ gibi,
isa'ya .da nefes etti.
Ben seni e~i ve benzeri olmayan Allah'a itaate devam etmeye, bana
taM olmaya, bana ve getirdigim Kur'an'a inanmaya davet ediyorum. Ben
Allah'm el~isiyim! Sana amcam oglu Cafer'le Miisliimanlardan bir grup
gondenni~tim. Onlar sana gelince kendilerini giizelce agtrla, misafir et
ve kibirlenmekten vazge~! ..
Ben, seni ve milletini aziz ve celil olan Allah'a inanmaya davet edi-
yorum. Sana daha once de bunu bildirmili! ve nasihat etmi~tim, nasi-
hatimi dinle!
Selam dogru yola girenlere! »
Neca!i>i'nin Hz. Peygamber'e Cevab1
Bu mektubu ald1ktan sonra Necali!i, Hz. Peygamber'e $U mektubu
gonderdi:
«Esirgeyen, bagtli!layan Allah'm adtyla!..
Allah'm el~isi Muhammed'e Neca~i Esham b. Ecber'den... Selam
sana! Allah'm gonderdigi peygamber! Allah'm rahmeti de, bereketi de
iizerine olsun! Beni islam ile hidayete ulali!hran Allah'tan b~ka ilah yok-
tur. Mektubunu ve Hz. isa hakkmda yazdtklanru aldtm. Bize gonder-
digini de biliyorduk. Amcanm qglu ve arkad~Ianru da giizelce agrr-
ladlli:. ·
Ben, senin ger<;ekten Allah'm elc;isi olarak tasdik edildigine ~ehadet
ederim. Sana baglanmt~ ve amcanm ogluna biat etmi~tim. Onun vast-
tastyla Alemlerin Rabbi olan Allah ic;in miisliiman oldum. Ey Allah'm
peygamberi, sana oglum Eriha b. Esham b. Ecber'i gonderiyorum. Fakat
146 Fethill-Bari: 8/89.

•
128 MilsWmanhk
~u kadanm soyliyeyim ki, ben bu hususta~ kendimden ba~kasma soz ge•

<;iremem. Eger yamna gelmemi emredersen, hi~ ~ekinmeden bunu ya-
parnri, ey Allah'm el~i! .. Ciinki.i senin her soyledigin soziin dogru ol·
duguna ~ehadet ederim.»147
Hz. Peygamber'in Bizans imparatoruna Gonderdigi Mektup
Dlhyetii-1 Kelbi (r.a.) ~unlan anlatmu;;tir:

Resiilullah benimle Bizans 1mparatoru'na bir mektup gonderdi. Hu·
zuruna c;:tktp mektubu kendisine verdim. 0 strada yamnda ktrmtzt yi.iz-
lii, yumuk gozli.i, uzun kafah biri olan karde~inin oglu da vard.I.
«Allah'm el~isi Muhammed'den (s.a.v.), Rum iilkesinin sahibi impa·
rator Herak!'e ... » ci.imlesiyle ba~layan mektup okununca, imparatorun
yegeni ktzgmca soluyarak:
«-:- Bugi.in bu okunmaz.» dedi. imparator:
« - Nic;:in? .. » diye sorunca:
«- Bir kere, once kendi ismini yazm1~, sonra 'Rum i.ilkesinin sa-
hibi' demi~, 'Rumlann krah' yazmamt~l..» Kayser buna aldtrmayarak:
« - Okuyun!..» emrini verdi.
Mektubun tamammm okunmas1 bitince yamnda bulunanlar huzu-
rundan aynldtlar. Beni yanma c;:agmp mi.iste~an olan Patrige haber gan-
derdi. Patrik gelince ona durumu anlatip, mektubu okuttu. Mektubu
dinleyen Patrik:
« - i~te bizim bekledigimiz ve isa Aleyhisselam'm da bize mi.ijde-
ledigi peygamber! » deyince, Kayser ona:
« - 0 halde ne yapmahytz?!..» diye sordu.
« - Seni bilmem ama, ben onu tasdik edip ona tabi olacagxm! » ce-
vabtm alan Kayser:
« - Ama ben bunu yaparsam kralhgtm elimden gider!..» diye soy-
lendi.
Bunun i.izerine huzurundan c;:tktik. Daha sonra imparator o gi.inler-
de misafir olarak sarayda bulunan Ebu Siifyan'1 c;:agtrttt. Ona:
« - ~u sizin memleketinizde peygamberlik davast ile ortaya c;tkan
kimdir, bana anlat!..» dedi. Ehu Siifyan:
« - Gene; birisi!..»
« - Soyu sopu nastldtr?
«- tc;:imizde onun soyu kadar ~erefli hic;:bir si.ilale yoktur.» deyince,
imparator:
« - Oyleyse bu, peygamberliginin delilidir.» dedi.
147 Beyhald; EI-Bidaye: 3/83.

lslama Davet 129
Tekrar:
«- Nasll, dogru birisi midir?» diye sordu.
« - Yalan soyledigi duyulmami~tlr.» ,
« - 1$te bir peygamberlik alameti daha!..»
«- Peki! Onun dinine girdikten sonra aynlan oldu mu?»
« - Hay1r! » ·
«- Bu da, peygamberliginin alametidir.»
«- Dinine girip de donenler var m1?»
«- Hay1r!..»
« - Arkada~lanmn arasmda sava~:trken cepheyi terk ettigi olur mu?»
«- Haytr, sav~tan korkmaz, hazen yener, hazen yenilir! » deyince,
1mparator:
« - t~te peygamberliginin delillerinden biri daha! » dedi.
Bu konu~ma bittikten sonra beni tekrar huzuruna ald1. Ve bana:
« - Efendine soyle, ben onun ger\!ek peygamber oldugunu biliyo-
rum. Ama kralhg1m1 da terkedemem,» dedi.
Patrige gelince: 0, eskiden her pazar kiliseye gidiyor, orada topla-
nanlara va'z ve nasihat ediyordu. Fakat, o pazar halkm oniine \!Ikmadi.
Obiir pazara kadar da evinde oturdu. Ben onun yanma gidip geliyor-
dum. Bu ziyaretlerde benimle konu~up bir~ok sorular soruyordu.
Yine pazar giinii gelince kendilerine va'z etmesi i\!in onu beklediler.
Fakat, hastalanmgm1 ileri siirerek, halkm oniine ~akmad1. Bu hali bir-
ka9 kere tekrar etti. Bunun iizerine Patrige haber gondererek:
«- Ya bizim yan1m1za gel veya biz gelip seni oldiirecegiz, biz za-
ten bu Arap geldiginden beri senin durumunu begenmiyoruz! » dediler.
Patrik bu tehdide kar~I, bana:
« - Bu mektubu al, efendine git ve ona selam1m1 soyle! Allah'tan
ba~ka ilah olmad1gma ve Muhanuned'in Allah'm peygamberi olduguna
~ehadet ettigimi kendisine haber ver. Ben ona iman ettim, onu tasdik
ettim ve ona tabi oldum. Fakat bu adamlar bunu inkar ettiler. Gor-
di.iklerini ona anlat!» dedi ve d1~an ~1kti. Hemen Patrigi oldiirdiiler.»148
ihn·i ishak bir alimden Herakl'in Dibye'ye (r.a) ~oyle dedigini nak-
lediyor:
« - <.;ok yaz1k! Allah'a yemin ederim ki, ben senin efendinin, Allah'-
m gonderdigi bir peygamber oldugunu biliyorum. Biz onu bekliyorduk
ve kitab1m1z da ondan bahsediyor. Fakat kendi hesab1ma halktan korku-
yorum. Eger onlardan emin olsayd1m, mutlaka kendisine tabi olurdum.
Git, Ba~ Patrige durumu anlat ve efendiniDI soylediklerini bildir. <.;iinkii
o, Rumlar iizerinde benden daha fazla sozii ge<;en biiyiik bir kimsedir.»
148 Bezzar; Mecma'uz.,zevaid: 81236-237, 3/106; Deliill'iin-Niibiivve Sh. 121.
F: 9
130 MusWmanhk
Bunun lizerine I>Ihye, ona gitti. Ve durumu anlatt1. Ba~ Patrik:

«- Allah'a yemin ederim ki, Senin efeadin Allah'm gonderdigi hir
peygamherdir. Biz onun ismini ve vasillanru biliyorduk.» dedi. Sonra bir
odaya gec;erek listlindeki siyah elbiseyi <;1kanp attl ve beyaz bir elbise
giydi. Bu halde halkm online <;Ikip ~ehadet getirdi. Hepsi birden lize-
rine atlhp Patrigi oldlirdliler.149
Said h. Ebu R~id anlatiYor:
ihtiyarhgmda, Humus'ta kom~um olan Tunuhi'yi -Bizans impara-
toru Herakl'in Hz. Peygamber (s.a.v.) e gonderdigi elc;iyi- gordlim. Ona:
« - Herakl'in Peygamberimize, Peygamberimizin de Herakl'e gon-
derdigi mektuplan anlatlr mlSln?» dedim.
« - Evet! » diyerek anlatmaya ba~lad1:
« - Resulullah (s.a.v.) Teblik'e geldiginde Dihye'tiH Kelbi'yi (r.a.)
Herakl'e gonderdi. Resf:tlullah (s.a.v.) in mektubu gelirice Herakl, Rum
din adamlannm ileri gelenlerini ve patrikleri c;agirdi. Onlan, kapilan ka-
pah bir yerde toplayarak ~u konu~may1 yapt1:
« - Bildiginiz gibi, bu adam peygamber olarak ortaya <;1kt1. Bana
gonderdi.gi mektupla, beni lie; ~eyi kabule c;agmyor. Dinine girmemizi
teklif ediyor, bunu kabul etmezsek cizye vermemizi istiyor. 'Aksi takdir-
de bize harp ac;acagm1 bildiriyor. Allah' a yemin ederim ki, sizler de ken-
di kitaplanmzda okuduklanmzdan onun ~u anda ayag1mm altmda olan
topraklan alacagm1 biliyorsunuz! Gelin, ya onun dinine -girelim, yahut
da topraklanm1zda sulh ic;inde oturmam1za kar~Il1k ona cizye verelim.»
Bu konu~ma lizerine oradakilerin hepsi bir ag1zdan homurdandllar
ve ba~hklanm <;1kararak ~oyle dediler:
«-Sen bizi, H1ristiyanhg1 klic;lik gormeye ve Hicaz' dan gelen ~u Be-
devi'ye kOle olmaya m1 c;ag1nyorsun?»
imparator bu sozlerden, onlann bu vaziyette d1~an <;Ikt1klan tak-
dirde fesat <;1karacaklanm ve saltanatmm elinden gidecegini anlaymca,
onlara:
« - Ben bu sozleri sizin dininize ne derece bagh oldugunuzu ogren-
mek ic;in soyledim.» dedi.
Daha sonra H1ristiyan Araplardan birini c;ag1rarak, ona:
« - Bana Arapc;ay1 iyi bilen ve s1r saklayabilen bir adam bul! Onun-
la ~u adama (Peygamber'e) mektubunun cevabm1 gondereyim.» dedi.
Beni c;ag1rddar. Herakliyus bana klirek kemigi lizerine yaz1lm1~ bir
mektup vererek:
« - Bu mektubu o adama gotlir! Onun sozlerini dikkatle dinle! Sa-
149 Abdan, Megazi, Taberi, Yahya b. Said'den; isabe: 2/216.

!slama Davet 131
na ::.6yleyecegi i.i<;: ~eyi iyice aklmda tut, ezberle!..» diyerek ~unlan ilave
tti:
«- Dikkat et! Bana gonderdigi mektuptan hi<;: bahsedecek mi? iyi-
e dinle, mektubumu okuyunca geceyi hatlrlayacak m1? .. iyice bak, Slr-
llnda seni ~i.ipheye di.i~i.irecek, bir~ey var m1? .. »
Mektubunu alarak yola koyuldum. Tebi.ik'e geldim. Peygamber bir
u ba~mda eshab1yla oturuyordu. Orada buluna~lara:
«- Sizin efendiniz nerededir ?» diye sordum.
«- i~te !;)Urada oturuyor.» dediler. Online kadar yi.iri.idiim ve huzu-
m nda oturdum. Mektubu ona verdim. Ahp koynuna koydu. Sonra:
«- Sen kimsin? » diye sordu.
«- Tenuh'luyum! » cevabm1 verdim.
« - Atamz ibrahim'in dini alan Hanif dininden misin?» dedi.
«- Ben bir kavmin el<;:isiyim ve heni.iz o kavmin dinindenim, el-
<;:isi oldugum milletin yanma donmedik<;:e dinlerini de terketmeyecegim! »
diye cevap verdim.
«- Sen sevdiklerine yol gosteremezsin. Ama Allah diledigini dogru
yola ula~tmr, hidayete erecekleri de 0 bilir. Tenuh'lu karde~im! Ben
Neca~i'ye150 bir mektup yazd1m. Onu ayag1 altma ahp par<;:aladi. Al-
lah'a yemin ederim ki, Allah onu ve mi.ilkiini.i <;:igneyecektir. Sizin im-
paratorunuza da bir mektup yazd1m. Ona cevap vermedi. Krahn insan-
lann rahat ya~amasm1 temin ettigi mi.iddet<;:e ona bagh olacaklar. » bu-
yurdu.
Kendi kendime: «Bu bana ogiitlerren ii<;: ~eyden birinin cevab1d1r.»
diyerek sadag1mdan bir ok <;:Ikanp k1hc1mm km1 iizerine bunu aynen
yazd1m.
Peygamber daha once koynuna koydugu, imparatordan kendisine ge-
tirdigim mektubu ahp, sol tarafmda oturan bir adama verdi. Ben:
«- Size mektubu okuyan kimdir?» diye sordum.
«Muaviye.»· dediler.
Benim getirdigi:in mektuba gelirrce, imparator:
«Miittekiler i~in hazrrlamm!J yer ve gogu ihata eyleyen cennete· beni
~agtnyorsun. Cehennem nerede?» diye yaz1yordu. Resulullah:
«- Siibhanellah! Peki, giindi.iz olunca gece nerededir? .. » dedi.
Ben sadag1mdan bir ok ald1m, bu sozii de kilicimm km1 i.izerine ka-
z1d1m. .
Getirdigim mektubun okunmas1 bitince Resulullah bana hitahen:
«- Hakkm var. Sen ger<;:ekten el<;:isin. Eger yammtzda sana hediye
1so Bu Neca~i miislliman olan bildigimiz Neca~i degildir. Daha fazla malu-
mat i~in bk.: ibni Asatkir C. 1, Sh. 113.
132 Miisliimanhk
edebilecegimiz bir;;eyler olsayd1, seni mi.ikafatlandmrdtm. Fakat ;;u anda

biz de seferdeyiz. Hatta yiyecegimiz de ti.ikendi.» dedi.
Bu s1rada orada bulunanlardan biri:
« - Ben onu mi.ikafatlandtrabilirim!» diye seslenerek torbasm1 as;:h
ve Saruriye i;;i bir hil'at getirerek heybeme koydu. Ben:
<(- Bu hil'ati veren kim?» diye sordum.
«- Osman!» diye cevap verildi.
Daha sonra Hz. Peygamber (s.a.v.):
« - Bu adam1 kim ag1rlayacak? .. » diye sorunca, Ensar'dan bir gens;::
« - Ben!» dedi. Yerinden kalkti, ben de onu takip ettim. Fakat pey-
gamberin meclisinden uzakla;;trken Hz. Peygamber, arkamdan:
« - Ey Tenuh'lu! » diye seslendi.
Dondi.im, daha once huzurunda oturdugum yere gelinceye kadar yli-
riidi.im. Strtmdan kaftanm1 91kararak: ,
« - Buraya bak! i;;te sana sorulan burada! .. » dedi. S1rtma baktim:
iki ki.irek kemiginin arasmda yuvarlak bir miihi.ir vard1. 151
EbO Siifyan'm, Rum imparatoru Herakl ile Konu,masl:
ibn-i Abbas (r.a.), Ebu Siifyan'm kendisine ;;unlan anlatt1gm1 nak-

letti:
Resulullah (s.a.v.), Kurey;; kafirleri ve Ebu Siifyan ile anla;;ma yap-
tlgi s1rada Kurey;;· kabilesinden bir kafileyle ticaret ic;:in ~am'a giden
Ebu Siifyan'a Herakl haber gonderdi. Kafile, Kudi.is civannda iken ha-
berciler onlara yeti;;tiler.
Herakl, onlan Rum'un ileri gelenlerinin de bulundugu bir toplan-
tiya davet etti. Sonra bir terci.iman getirerek, onun! vasitasiyla:
« - Peygamber oldugunu iddia eden o adamm en yakm1 kimdir? »
diye sordu.
« - Ona neseb itibanyle en yakm olan benim.» dedim. imparator:
((- ~u adam1 benim oniime getirin! Arkada;;lanm da kendisinden
uzaga, arkasma yerle;;tirin! » dedikten sonra Ebu Siifyan'm arkada;;la-
rma hitaben terci.imana:
« - Onlara de ki: Ben bu adamdan onun hakkmda baz1 ~eyler so-
racagim. Bana yalan soylerse siz, onun yalamm haber verin! » dedi. Ha-
diseyi buraya kadar anlatan Ebu Siifyan:
« - Bana yalanc1 demelerinden korkmasaydrm, bu suallere mutlaka
yalan cevaplar. verirdim.» diyerek anlatmaya devam etti: «imparator,
daha once bana sordugunu tekrar ederek:
1s1 Mecma-uz-Zevaid: 8/235-236; Bidaye: 5/ 15, 6/28.

islama Davet 133
«- Soyu sopu nas1ld1r?» diye sordu. Ben:

<<- Gen;ekten iyi ve soylu bir ailedendir.» dedim. imparator:
« - Sizin aramzdan hi9 kimse ondan once buna benzer bir soz soy-
Jedi mi?» dedi. Ben:
«- Hay1r! » dedim.
imparator:
« - Ecdadmdan kral olanlar var m1?» diye sordu.
Ben:
« - Hay1r! » dedim.
imparator:
« - Ona tabi olanlar halk1n zenginleri mi, yoksa fakirleri mi?» dedi.
«- Bilhassa fakirler.»
«- Artlyorlar m1, eksiliyorlar m1?»
«- Devamh artlyorlar.»
« - Peki, onun dinine girdikten sonra begenmeyerek donen kimse
var n11?»
« - Hay1r!»
« - Size bu sozleri soylemeden once onun yalan soyledigini duy-
dunuz mu?»
«- Hay1r! »
« - Hi9 kimseye kotiiliik yapar m1?»
« - Hay1rr Biz bir miiddettir onunla sulh i9indeyiz. Bu s1rada ne
yaptlgmi bilmiyoruz.»
Ebii Siifyan:
« - Ben bu sozlere ilave edecek hi9bir !}ey bulamami!}tlm.>) dedi. Ve
anlatmaya devam etti:
!mparator:
« - Onunla hi9 sava!;)tlmz mi?» diye sorunca:
,{- Evet!» dedim.
« - Sava!;)lanmz nas1l neticelendi?»
« - Bazan biz galip geliriz, bazan 0!»
«- Size ne emrediyor?»
<<- Tek olan Allah'a ibadet edin ve O'na hi9bir !;)eyi !}irk ko$ma-
ym. Atalanmzm dinlerirrden vazge9in! » diyor, ve: «Namaz kilmay1, dog-
rulugu, iffetli olmay1 ve akrabalan gozetmeyi» emrediyor, dedim .
Bundan sonra Herald, terciimana hitaben:
«- Ona soyle: Sana nesebinden sordum. Onun asil bir aileden ol-
dugunu zannediyordum. Ger9ekten de hakiki peygamberler kendi mil-
letlerinin asillerinden gonderilirler.
«Sana sizden hi9 kimse ondan once boyle bir!;)ey soyledi mi? diye
sordum. Hay1r, dedin. Ben de: Eger ondan once bu sozii soyleyen ol-
134 Miisliimanltk
saydi, kendirrden once soylenenler iizerine bir~eyler kunnak istiyor, der-
dim.»
«Sana, onun ecdadmda hie;: kral var m1d1r? diye sordum, yoktur,
cevabm1 verdin. Eger ecdadmda kral olsayd1, bu adam babasmm salta·
natma sahip olmak ic;:in boyle iddialarda bulunuyor ve kral olmak is-
tiyor, derdim.»
«Sana: Daha once onun hie;: yalamm dqydunuz mu? diye sordum.
Hay1r, cevabm1 verdin. Eger insanlara kar~1 yalan soyleseydi, Allah'a
kar~l da yalan soyleyebilirdi.
«Sana: Ona e~raf m1, yoksa fakirler mi baglamyor? diye sordugum·
da, fakirler, cevabm1 verdin. Gerc;:ekten de peygamberlere once fakirler
inamr.»
«Sana: <;ogahp c;:ogalmadiklanm sordugumda, siiratle artlyorlar, di-
ye cevap verdin. Bu durum, iyice yerle~inceye kadar imamn bir ozel-
ligidir.»
«Sana: Dinine girdikterr sonra begenmeyerek ondan aynlan kimse ol-
du mu? diye sordum. Hay1r, dedin. tmanm nuru insanm kalbine bir kere
yerle~ti mi, art1k ondan aynlmaz.»
«Sana: Hie;: kimsenin hakkm1 yedigi oldu mu? diye sorunca, asia,
dedin. Gerc;:ek peygamberler kimsenin hakkm1 yemez.»
«Sana: Size ne emrediyor? diye sordugumda: Allah'a ibadet etme-
mizi, O'na hic;:bir ~eyi ortak ko~mamay1 emrediyor ve putlara ibadet et-
memizi yasakhyor, namaz kilmay1 dogru ve iffetli olmay1 da emrediyor,
dedin.»
«Eger senin bu s<>ylediklerin dogruysa, ~u iki ayag1mm bash~ yer·
ler yakmda onUlll olacakhr. Ben bu s1ralarda bir peygamberin ortaya ~~
kacagmi biliyordum. Ama sizden olacagm1 zannetmiyordum. Eger ona
ula~abilecegimi bilseydim, kendisiyle kar~Ila~mak i~in biittin gii~liiklere
katlamrd1m. Eger yamnda olsaydtm, ayaklanm y1kardrm.» diyerek soz-
lerini bitirdi.
Sonra, imparator, Resulullah (s.a.v.) m Diliye ile Basra Meliki'ne
gonderdigi mektubu istedi. Mektubu verdiler.
$unlar yaz1hyd1:
«Esirgeyen, ba~~layan Allah'm aruyla!..
Seni islam dinini kabule ~a~r1yorum. islam1 kabul et ki, kurtula·
sm. Allah da sevab1m iki misli versin. Bu davetten yiiz ~evirirsen mil-
letinin giinahlan da senin iizerine olur! Ey ehl-i kitap! Gelin aramzda
mii~terr~k olan bir kelime iizerinde birle~elim. Allah'tan ba~kasma ibadet
etmemek, O'na bal?ka bir~eyi ortak ko~mamak ve Allah'tan bal?ka baz1·
lliZ bazm~z1 ilah olarak tanrmamak hususunda anl~alrm. Eger bunlan
kabul etmezlerse deyiniz ki: ~ahit olun, biz miisliimanlanz.» 152
ts:z Al-i tnrran: 64.

lslama Davet 1.1.'>
Ebu Siifyan dedi ki:

imparator sozlerini bitirip de ardmdan mektup okununca sesler art-
h ve birtak1m giiriiltiiler yiikseldi. Biz de bu s1rada d1~an ~Ikarildik.
D1~anya ~1kanhrken ben, yammdaki arkada~lanma dedim ki:
«- ibn-i Ebu Keb~e'nin153 i~i klZI~ti. Beni Esfer'in ileri gelenleri on-
dan korkuyorlar. » .
Art1k iyice anlad1m ki, yakmda ben de islam'a girecektim.
Herakl'm ~am H1ristiyanlarmm papaz1 Kudiis Valisi ve aym za-
manda miisahiplerinden olan ibn-i Natur ~unlari anlatti:
Herakl, Kudiis'e geldigi zaman bir gece sikmtih bir halde sabahlad1.
Onu bu halde goren baz1 Patrikler: ·
« - Senin halini iyi gormiiyoruz, nen var?» diye sordular.
-ibn-i Natur, Herakl'in miineccim oldugunu, yildizlara baktigmi
ilave etti.-
Bu sual iizerine Herakl:
« - Yildizlara baktlgtmda Siinnetlilerin arasmdan bir kral ~Iktigi
m gordiim. Bu civardaki milletlerden hangileri siinnet olur?» diye sordu.
<<- Burada Yahudilerden ba~kas1 siinnet olmaz. Onlar da seni iiz-
mesin. Medain'de bulunan valine yaz, oradaki Yahudileri oldiirsiin!» di-
ye cevap verdik.
Onlar bu i~lerle me~gul iken Gassau Meliki'nin bir adam1, Herakl'e
geldi. Ona, Resulullah (s.a.v.) m durumunu bildirdi. Herakl bu haberi
almca:
;,_ Bakm1z bu adam siinnetli midir?» diye emir verdi.
Gelen adama baktilar ve Herakl'e siinnetli oldugunu soylediler. Bu-
nun iizerine adama Araplann siinnetli olup olmadtgmi sordular. Adam,
hepsinin sfumetli olduklanm soyledi.
Bunlan ogrendikten sonra, Herald:
« - Bu adam bu milletin krahd1r. i~te dedigimin ger~ek oldugu or-
taya ~Ikti.» dedi.
Daha sonra Herakl, Roma' da bulunan kendisi gibi bilgili bir arka-
da~ma bir mektup yazd1. Humus'a gitti ve arkada~ma gonderdigi mek-
tubun cevab1 gelinceye kadar oradan aynlmad1. Gelen mektupta ise He-
rakl'in gorii~iine uygun olarak Hz. Peygamher (s.a.v.) in ger~ek bir nebi
oldugu bildiriliyordu.
Bumin iizerine Herakl, Bizans'm ileri gelenlerini ve biiyiiklerini Hu-
mus'taki ko~kiinde bir toplanhya <;ag1rd1. Salonun kap1lanmn kapatil-
masmi emretti. Sonra ortaya <;Ikarak, onlara:
153 Resillilllah'm, siit annesi Halime'nin kocasmm ·1akab1. Mii~rikler Peygam·

berimize boyle de hitap ederdi. ·
136 Miislumanltk
«- Rum iilkesinin ileri gelenleri! Kurtulu~a kavu~mak, kemale er-

mek, sahip oldugunuz yerlerde devamh kalmak ister misiniz? Oyleyse
gelin bu peygambere tabi olahm! » dedi.
Bu sozli duyanlar birdenbire vah~i e~ekler gibi ayaklandilar ve ka-
pilara dogru ko~tular. Fakat kap1lar kapatilmi~tl. Herald, onlarm nef-
retini gorlince, iman etmelerinden limidini kesti. Adamlanna:
«- Onlan bana getirin! » diye emir verdi.
Tekrar onlara hitab ederek:
«- Biraz onceki sozlerimi, sizin dininize ne kadar bagh oldugunu-
zu anlamak i<;in soyledim. Fakat gordlim ki, dininize bagh ve ondan
razisimz! » dedi.
Herakl'in bu meseledeki son durumu da bundan ibaret olmu!jitur.154 .
Peygamber (s.a.s.) 'in Iran Ktrah Kisra'ya Mektubu :

ibn·i Abbas (r.a.) dan rivayet edildigine gore: Resulullah (s.a.v.)
iran krah Kisra'ya bir adamla mektup gonderdi. Gonderdigi adama, mek-
tubu Bahreyn valisine vennesini ve valinin de Kisra'ya ula!jitirmasmi em-
retti. Kisra, mektubu ahp okuyunca, k1zarak par<;alad1.
ibn·i Abbas: «Zannederim mektubu gotiiren ibn-i Miiseyyeb idi.» di-
yerek !jioyle devam eder:
« - Resulullah da Kisra'nm parampar<;a olmas1 i<;in dua etti.»
Abdullah ibn·i Vehb, Yunus'dan, o da Ziihri'den rivayet ederek; Ah-

durrahman ibn-i Abdiilkani'nin ~oyle dedigini nakleder:
« - Resulullah (s.a.v.) bir glin minbere <;Ikarak bize hitab etti. On-
ce Allah'a hamd ederek onu ovdli ve !jiehadet getirerek !jioyle dedi:
« - Sizi kom!jiu hliklimdarlara gondermek istiyorum. israil ogulla-
rmm Meryemoglu isa'ya kar~I geldikleri gibi, bana kar!jii <;Ikmaym! »
Bu sozler tizerine Muhacirler:
«- Ya Resulallah, biz hi<;bir !jiey hususunda, hi<;bir zaman, sana
kar~I gelmeyiz. Bize istedigini emret ve diledigin yere gonder! » cevabtm
verdiler.
Resulullah (s.a.v.) bundan sonra, ~uca' b. Vehb (r.a.) 1 iran Kisra'-
sma gonderdi. Bu ziyaret iizerine Kisnl, taht salonunun slislenmesini
ve !ran ileri gelenlerinin de orada haztr bulunmalanm emretti. Her !jiey
tamam ohmca ~uca' b. Vehb i<;eriye <;agnld1. Salona girince, Kisra, adam-
larma mektubun ondan ahnmasm1 emretti. Fakat ~uca' (r.a.):
154 Buhari, El-Bidaye: 4/262.:66; ibn-i ishak, Ziihri'den; DeUill sh. 119; Bey-
bald: 9/178.
lslama Davet 137
«- Hay1r, onu ancak sana verebilirim. <;iinkli, Resulullah boyle em-

retmi~tir.» diyerek mektubu vermedi.
Bunun lizerine, Kisra:
« - Getir! » dedi.
~uca' (r.a.) mektubu getirip kendisine verdi. Kral, Hire'li olan kati-
bini c;ag1rd1. Katip:
«Allah'm Resulii Abdullah'm oglu Muhamnied'den iran Krah Kisra'•
ya ... » ciimlesiyle ba~layan mektubu okuyunca, Kisra, Resulullah'm on-
ce kendi ismini zikrederek mektuba ba~lamasma c;ok klzd1. Bagmp c;a-
girarak ofkelendi ve devammda ne oldugunu bile ogrenmeden mektubu
y1rt1p parc;aladt. Emri iizerine ~uca' b. Vehb de dt~an <;Ikanld1.
Bu durumu goren Hz. ~uca' da devesine binerek yola <;1kt1. Kendi
kerrdine:
« - Vallahi her iki halde de benim ic;in degi~en bir~ey yoktu r. Na-
si! olsa Resulullah'm mektubunu eline verdim.» diyordu.
Kisra'mn klzgmhg1 gec;ince, ~uca (r.a.) a bir adam gondererek onu
arattl. Fakat bulamadt. Hire'deki valiye ~uca (r.a.) 1 araytp getirmesini
yazdtgmda ise ~uca' Hire'yi c;oktan geride btrakmt~ti.
~uca', Resulullah'm huzuruna vannca, Kisra'mn yapt1klanm ve mek-
tubu parc;aladtgmi anlatti. Durumu ogrenen Resulullah (s.a.v.):
« - Kisra kendi miilklinli parc;aladl.» dedi.l 55
Ebu Seleme b. Abdurrahman (r.a.) dan:
Resulullah'm yazd1g1 mektup, Kisra'nm eline gec;ince, onu okumaya
ba~lar ba~lamaz parc;aladt. Yemen valisi Bazan'a da Hicaz'da bulunan
Peygambere adamlarmdan kuvvetli iki ki~i gondererek onu kendisine
getirmelerini yazdt.
Bazan, mli~avirine -Ebanuh isminde aklllt bir katip idi- iran'dan
gelen mektubu verip, yanma da Ced Cemire denilen bir iran'hy1 kata-
rak Hz. Peygamber'e gonderdi. Aynca, kendisi de Resulullah'a bir mek-
tup yazarak adamlanna verdi. Bu mektupta adamlanyla beraber Kisra'-
ya gitmesini emrediyordu. Bundan ba~ka, Bazan mli~avirine ~unlan da
soyledi:
« - iyice ogren bu adam kimdir? Onunla konu~ ve bana saglam bil-
gi getir!»
Adamlar Yemen'den aynhp Taif'e geldiler. Orada Kurey~li bir tlic-
« - 0, Yesrib'dedir.» dedi.
car bularak ondan Hz. Peygamber'i sordular. Tliccar:
Kisra'mn Hz. Peygamber'i getirtmek ic;in adam gonderdigini ogre-
nen Kurey~liler:
155 El-Bidaye: 4/269.

138 ·Miisliimanltk
«- Kisra'nm gonderdigi bu iki adam, onun hakkmdan gelir! » di~

yerek sevindiler.
Bazan'm adamlan Taif'ten aynhp Medine'ye vardllar. Ehaniih, H;z.
Peygamber (s.a.v.) ile konu~arak:
« - Kisra, Bazan'a seni kendisine getirmek i~in bir adam gonder-
mesini yazd1. 0 da beni gonderdi.» dedi.
Hz. Peygamber (s.a.v.):
« - $imdi gidin, yarm gelin konu~uruz.» dedi. Ertesi gi.in: geldik-
lerinde, Hz. Peygamber (s.a.v.) on,lara ~u aym ~u gecesinde Allah'm Kis-
ra'yi oldi.irdi.igi.ini.i ve yerine oglu ~irveyh'i ge~irdigini haber verdi. Bu
sozlerden ~a~1ran adamlar:
« - Sen ne soyledigini biliyor musun? Bunu Bazan'a yazahm m1?»
dediler. Hz. Peygamber (s.a.v.):
« - Evet! Hatta ona deyin: ki: Eger islam'a girerse oturdugu top-
raklar da kendisine verilecek.» -
Sonra «Ced Cemire»'ye, kendisine hediye edilen altm ve g{imi.i~le i~
Jenmi!? bir ku~ak verdi.
Adamlar geri donerek Bazan'm huzuruna 91kt1lar. Durumu ona an-
lattllar. Bazan:
« - Yemin ederim ki, bu sozler bir krahn sozleri degildir. Siiyle-
diklerinin dogrulugunu ara~tlrahm.» dedi.
<;ok ge<;meden: ~irveyh'in a~ag1daki satirlan ihtiva eden mektubu
geldi. $oyle diyordu:
«Kisra'yt halka eziyet ettigi i~in oldiirdiim. ~iinkii o, sudan sebep-
lerle e~raft katlediyordu. KabUenin bana itaatlm temin et! Kisra'mn ken-
disini getirmen i~in sana yazdtg1 adanu hi~bir sebeple giicendirme ve ·
kotiileme! »
Bazan, mektubu okuyunca:
<<- Bu adam muhakkak Allah tarafmdan gonderilmi~ bir peygam-
ber olmah! .. » diyerek miisliiman: oldu. Bunun i.izerine Yemen'de bulu-
nan Iran'm ileri gelenleri de hep birden mi.isliiman oldular_l''J6
Zeyd h. Ehu Habib anlatlyor:
<<- Abdullah b. Huzafe (r.a.) iran krah Kisra b. Hiinniiz'e ~u mek-
tubu goti.irdi.i:
<<Esirgeyen, ba~~layan Allah'm ismiyle ....
Allah'm Resulii Muhammed'den iran'm biiyiigii Kisra'ya! ..
Hidayete uyanlara, Allah'a ve Resulii'ne bnan edenlere, e~i ve ben-
zeri olmayan tek Allah'tan ba~ka ilah olmadt~na ve Muhammed'in AI~
156 EbU Nairn EI-isbahani; Ed-Delail: l/259; EI-isabe: 1/259.
00
Islama Davet 139
lah'm kulu ve Resulii olduguna ~ehadet edenlere selam olsun! ..

Seni, haliruu Allah'm dinine ~agmnaya davet ediyorum. c;iinkii, ben
insanlarm hepsi i~in Allah'm gonderdigi bir peygamberim. Allah diri
olanlan uyarmak, inanmayanlari da hakh olarak cezalandirmak i~in be-
ni gondermi~tir.
Eger islam'a girersen selamet bulursun. Yok, eger buna raz1 olmaz-
san, bil ki biitiin Mecusiler'in giinah1 senin iize"rinedir.»
K.isra bu mektubu okuyunca k1zd1 ve:
« - Bu benim kolem oldugu halde bana nas1l boyle bir mektup ya-
zJyor?» dedi.
Sonra Kisra, Bazan'a bir mektup yazd1. 157• Bazan'm gonderdigi adam-
lar sakallan tlra~h ve b1y1klan uzam1~ bir halde Resulullah'm huzuru-
na <;1kt1lar. Fakat Resulullah onlarm bu hallerini begenmediginden yi.iz-
lerine bakmadan ~oyle dedi:
« - Yaz1klar olsun! .. Bu !?ekilde tlra!? olmay1 kim emretti size?»
« - Krahm1z -Kisra- boyle emretti.» denilince, Resulullah (s.a.v.):
« - Rabbim bana sakah uzatmay1 ve b1yiklan klsaltmay1 emretmi~-
tir.» buyurdu.
Ebi Bekre (r.a.) !?Unlan anlat1r:
Resulullah'a peygamberlik geldigi zaman Kisra Yemen valisine -ki
ona Bazan denir- ve kendisine bagh olan diger Arap kabilelerine bir
mektup gondermi!? ve:
«Senin hiikmiin altmda olan topraklar iizerinde Peygamber oldu-
gunu iddia eden birisi ortaya ~1km1~. Ona hu iddiasmdan vazge~mesi
ni bildir, yoksa oraya onu ve milletini oldiirecek bir ordu gonderirim.»
diye yazmi~h.
Bazan'm elc;isi, Hz. PeygaJ.llher (s.a.v.) e geldi ve Kisra'nm bu sozle-
rini ona nakletti. Resulullah (s.a.v.) bu tehdide !?U cevab1 verdi:
« - Beni, aziz ve celil olan Allah gondermi!?tir. Eger bunu kendim
ic;in yapsayd1m, bu davadan vazgec;erdim!..»
Elc;iler, Medine'de kald1lar. Ertesi gi.in Resulullah (s.a.v.):
« - Benim Rabbim, Kisra'y1 oldi.irdi.i. Bugi.inden sonra Kisra yok-
tur. Kayser'i de oldi.irdi.i. Bugi.inden sonra artlk Kayser de yoktur.» bu-
yurdu.
Elc;i, Hz. Peygamber'in bu haberi verdigi saati, gi.ini.i ve ay1 yazd1..
Sonra Bazan'm yanma dondi.i. Hakikaten Kisra olmii!?, ve Kayser oldii-
ri.ilmii!?tii.159
157 Ravi burada daha once ibni ishak'tan nakledilen hadisin aymm rivayet
eder.
1ss EI-Bidaye: 4/269; Taberi.
159 Taberani; Mecme-uz-Zevaid: 8/287..
140 Muslilmanltk
Dthyet'iil-Kelhi (r.a.) den !;>Unlar rivayet olunmu~tur:

Resulullah (s.a.v.) benimle Kayser'e bir mektup gonderdi. 160
Geri dondiikten sonra Resulullah'm huzuruna ~1kt1m. 0 esnada, Hz.
Peygamber'in yanmda Kisra'mn San'a valisinirr el~isi bulunuyordu. Bu
adamlan Kisra gondertmi!;i ve San'a valisine de tehdit edici bir mektup
yazmt~tl. Mektubunda:
«Senin topraklann iizerinde ~tkan bu adama mani ol. Beni dinine
davet ediyor. Aksi halde cizye vermemi istiyor. Bunu yapmazsan seni
oldiirtebilirim. Sana bunu ger~ekten yapabilirim.» diyordu.
Bunun iizerine San' a valisi, Resulullah (s.a.v.) a yinni be~ adam gon-
derdi. Bunlar, ben huzura ~tktlgtm zaman, Hz. Peygamber'in yanmda
idiler. Efendilerinden getirdikleri mektubu okuduktan sonra huzurdan
~1kt1lar. Orrbe!;i giin kadar Peygamber'le gorii~mediler. Onbe~ giin sonra
Resulullah'm (s.a.v.) oniinden ge~tiklerinde Peygamber, onlan goriince
kendilerini ~agtrarak:
« - Gidiniz ve efendinize deyiniz ki: Rabbim, efendiniz Kisra'yt bu
gece oldiirdii.» buyurdu.
Adamlar, Peygamberimizin yanmdan aynldilar ve olan biteni efen-
dilerine anlatttlar. San'a valisi:
<<- Bu geceyi hesab ederek tesbit ediniz, bakahm hadise ger~ekten
o gece mi oldu?» diye emir verdi. Aynca:
« - Onp. nastl buldugunuzu bana anlatm! » dedi.
Dediler ki:
«- Biz ondan daha al~ak goniillii bir kral gormedik. Onlarm ara-
smda yiiriiyor. Hi~bir ~eyden korkmuyor, gayet sade giyiniyor, hi~bir
muhaftzt yok ve onun yanmda hi~ kimse yiiksek sesle konu!;imuyor.»
Daha sonra gelen haberden ogrendik ki, Kisra ger~ekten o gece 61-
mii!;itii.161
Peygamber'in iskenderiye Melik'i Mukavk1s'a gonderdigi mektup :
Abdullah b. Abdilkari (r.a.) den rivayet edilmi~tir.
«- Resulullah (s.a.v.) Hatib b. Ebi Beltea (r.a.) yt iskenderiye me-
liki Mukavkts'a gonderdi. El9i, Resulullah'm mektubunu iskendetiye'ye
gotiirdii. Melik mektubu opiip ba~ma koyarak aldt. Hatib'a ikram ede-
rek onu giizelce ag1rlad1. Hatib vasttastyla Peygamberimize hediye ola-
rak bir elbise, giizel ko~umlu bir binek hatln ve biri oglu ibrahim'in
anas1, digeri de Peygamberimizin Muhammed b. Kays'il Abdi'ye hediye
.eyledigi iki cariyeyi vererek geri gonderdi.162
160 Ravi burada daha once Kayser'e gonderilen rnektup bahsinde g~en hadi-
sin aynmt tekrarlar. Yalmz sonuna yukarrki sozleri ekler.
161 Mecme-uz-Zeviiid: 5/309; Elbezziid.
162 El-Beyhaki.
lslama Davet 141
Hatib b. Ebu Beltea (r.a.) anlatiyor:
<<- Resulullah (s.a.v.) beni iskenderiye Meliki Mukavlas'a gander~
mi$ti. Ona Resulullah'm mektubunu gotiirdiim. Beni saraymda agirla-
di. Bir miiddet yamnda kaldim.
Patriklerini de toplad1~ bir giin haber gondererek beni <;:agtrttL Ve
bana:
« - Sana baz1 $eyler soracagtm, bana dogruyu soyle!..» dedi. Ben de:
« - Buyurun! » dedim. .
« - Soyle bana, efendin gergek bir nebl midir?»
« - Evet!.. 0 Allah'm Resuliidiir.» dedim. Bunun iizerine:
« - Mademki ger<;:ek nebldir, o halde kavmi onu memleketinden dt-
$an 91kard1gmda onlara ni9in beddua etmedi? .. » diye sordu.
Ben de:
« - Sen, Meryem oglu isa'nm Allah'm Resulii olduguna inanm1yor
musun?!» dedim.
« - Evet! » dedi.
« - Mademki oyledir, o zaman kavmi onu 9arm1ha germek istedi-
ginde Allah onu semaya yiikseltecegine, isa, Allah'm onlan kahretmesi
i<;:in beddua etseydi ne olurdu?» cevab1m verdim. Bunun iizerine bana:
« - Sen hakim bir adamsm ve yine hakim bir . adamm yamndan
geliyorsun.» dedikten sonra:
« - Bunlar seninle Muhammed (s.a.v.) e gondermek istedigim he-
diyelerdir. Aynca seni gidecegin yere vanncaya kadar korumak iizere
yamna bir muhaftz da veriyorum.» dedi.
iskenderlye Meliki, Peygamberlmiz'e ii9 cariye hediye etti. Bunlar-
dan biri Resulullah'm oglu ihrahim'in anas1d1r. Diger biri, Peygamberi-
miz'in Hassan b. Sabit'e hediye ettigi cariyedir. Aynca, Melik kendine ait
birtaklm klymetli e$yay1 da Resulullah'a hediye etmi$tL163
Hz. Peygamber (s.a.v.) in Necranhlara mektubu:
H1ristiyanhg1 terkederek miisliiman alan Yunus b. Bukeyr anlatiyor:
« - Resulullah (s.a.v.), Necran ahalisine Neml suresi inmeden $oyle
bir mektup yazmi$tl:
Yakub, ishak ve ihrahim'in ilahmm ad1yla, Allah'm el<;isi ve Pey-
gamberi olan Muhammed'den Necran Patrigine ve Necran ahalisine! ..
Sizler alalh kimselersiniz! Ben de sizin gibi, ihrahim, isha.k ve Ya·
kub'un ilahma hamdediyorum.
Artllt iyice bilin ki, sizi, kula kulluk etmekten Allah'a kul olmaga
<;a8'Jnyor, koriikoriine insanlara baglanmaktansa, Allah'a baglanmaya da-
vet ediyorum.
163 EI-Bidaye: 4/272; EI-isabe: 1/300; El-Bayhald.

142 Miisliimanhk
Eger bunu kabul etmezseniz, sizden cizye ahnm. Buna da kar!ji ~a
karsamz i~te o zan1an size harb a~anm, bu boylece biline vesselam! .. »
Patrige bu mektup gelip de okudugu zaman hem korktu, hem de
bir hayli ~a~1rd1. Derhal Necran ahalisinden Hemedanh ~urahbil b. Ve·
daa denilen adam1 huzuruna ~ag1rtt1. Bu adam herhangi bir gi.i~li.ikle
kar~Ila~an - herkesin Eyhem, Seyyid ve Ak1b 164 dan once kendisine ba~
vurarak mi.i~ki.iliini.i hallettigi bir zatti.
Huzura gelince, Patrik, Peygamber'den gelen ·mektubu kendisine ver-
di. ~urahbil mektubu okudu. Patrik, ona hitaben:
« - Ya EbU.Meryem, ne dersin, bu i~e? .. » dedi.
$urahbil:
« - Allah'm ibrahim Aleyhisselam'a ismail'in si.ilalesinden bir Pey-
gamber gelecegini va'dettigini biliyorum. Bu adamm o Peygamber ol-
madrgmr nasrl tesbit edelim? .. Peygamberlik meselesinde benim bir go-
rii~iim olamaz. Eger bu i~ diinya ile ilgili bir~ey olsayd1 bu hususta sana
bir~ey sayler ve bir karara varabilirdim.» deyince,-Patrik:
« - Ge~ ~oyle otur bakahm! .. » dedi. ~urahbil ge~ip bir ko~eye otur-
du.
Patrik yine bir adam gondererek Necran ahalisinden olup da as-
len Him}"erli Ziesbah kabilesinden olan Abdullah b. ~urahbil isimli ~at1
~agrrttl ve mektubu kendisine okuyarak bu hususta fikrini s6rdu. Al-
drgr cevap, ~urahbil b. Vedaa'mn sozlerinin aymyd1.
Patrik, ona da:
« - Sen de otur bakahm ~oyle! » diyerek onu da yanma oturtup
ahkoymu~tu.
Bundan sonra Ben Hamash biri olup, Beni Haris b. Ka'b siilalesin-
den olan Cebbar b. Feyz isimli birini de ~ag1rt1p mektubu ona da okut-
mu~ ve fikrini sormu~tu. Aldrgr cevap ~urahbil ve Abdullah'm sozlerin-
- den farkh degildi. Bunun i.izerine Patrik, ona da oturmasmr emretti. 0
da bir yere oturdu.
Boylece bi.iti.in gorii~ler aym noktada toplanmca Patrik, ~an ~alm
masrm ve manastmn kulesine bir bayrc;tk dikilmesini emretti. Bi.iti.in bun-
Jar giindiiz pek mi.ihim bir hadise olursa halka haber vermek i~in ya-
prhrdi. Geceleri ise, sadece ~an ~ahmr ve manastmn kulesinde bi.iyi.ik
bir ate~ yakrhrd1. <;i.inki.i, Necran siir'atli bir atlmm ancak bir gi.inde
boydan boya a~abilecegi bir vadideydi. Bu sahada yetmi~ ii~ koy bulu-
nur ve sadece eli silah tutan yi.izyirmi bin sava~~~ ya~ard1.
<;anlann ~aldrgm1 ve bayra~ dikildigini goren halk, vaqinin her yo-
resinden gelip top!andi.
164 Bunlar, halkm onemli meselelerini isti$are i({in ba~vurduklan kimselerdir.

islama Davet 1-13
Peygamber' den gel en mektup ahaliye okundu ve fikirleri soruldu.

Biiti.in gori.i~ler ~urahbil b. Vedaa'tii-1-Hemedani, Abdullah b. ~urahbiJ
El·Eshabi ve Cebbar b. Feyz El-Harisi'rrin liz. Peygamber (s.a.v.) e gon-
derilerek kendisiyle gori.i~iip malumat getirilmesi hususunda topland1.
Bunun i.izerine heyet haz1rlana_rak Necran' dan yola <;1kt1 ve Medine'-
ye geldi. ·
$ehre girmeden evvel yol elbiselerini 91kanp etekleri yerlerde sli-
ri.iklenen Yemen i~i h1rkalanm giydiler ve altm yi.iziiklerini takarak fev-
kalade si.islendiler. Sonra ~ehre girip Peygamber'in huzururra geldiler.
Selam verdiler. Fakat Efendimiz, selamlanm almad1. Bi.iti.in gun boyun-
ca kendisiyle konu~mak i<;in ugra~tllarsa da Peygamber (s.a.v.) i.izerle-
rindeki ag1r elbise ve altm yiizi.iklerden dolay1 onlarla katiyyen konu~
madi.
Bu durum iizerine daha onceden tamd1klan Osman b. Affan ve Ab-
~urrahman b. Avf (r.a.) hazretlerini aramaya <;Iktllar. Her ikisini de Mu-
hacirlerden bir grupta beraber otururken buldular.
' Onlara:
«- Ya Osman ve Abdurrahman! Peygamheriniz bize bir mektup
yazd1. Kendisiyle gori.i~mek iizere kalk1p geldik. Huzuruna vanp selam
verdik. SelamimiZl almad1. Bi.itiin giin kendisiyle konu~maya <;ah~tlk. Bu
halimizi gordi.igu halde bizimle konu~mad1. Ne dersiniz bu i~e? .. <;;:ekip
gidelim mih dediler.
Hz. Osman ve Hz. Ahdurrahman bir cevap vermeyerek orada bu-
lunan Ali b. Ebi Talib'e:
«- Ya Ebu Hasan, bu heyetin durumuna ne dersin? .. » diye sordular.
Hz. Ali, Osman ve Abdurrahman (r.a.) a ~oyle dedi:
«- Bence ~u giydikleri elbiseleri ve taktiklan altm yi.izi.ikleri p-
karsmlar, yolda giydikleri elbiseleri giyip huzura varsmlar! »
Heyet, Hz. Ali (r.a.) nin dediklerini yaparak Resulullah'm huzuruna
<;Iktl. Selam verdiler. Peygamber 's.a.v.) selamlanm alarak ~oyle dedi:
«- Beni hak din ile gonderen Allah'a yemin ederim ki, bana ilk
geldiginizde ~eytan sizinle beraberdi.»
Daha sonra kar~Ihkh konu~arak ogrenmek istedikleri hususlan og-
rendiler. Konu~acak ba~ka bir~ey kalmadigi s1rada Peygamber (s.a.v.) e:
« - Isa hakkmda ne dersin? .. » dediler. «Eger sen ger<;ek nebi isen,
geri dondi.igumiizde bizi kar~Ilayacak olan H1ristiyan halk senin bu hu-
susta ne dedigini duymak isteyecektir, boylece bizi de sevindirebilir-
sin ... » dediler.
Resulullah (s.a.v.):
«- Bugi.in bir~ey soyleyecek durumda degilim. Yanm beklerseniz,
Rabbimin isa hakkmda bana biidirecegini size soylerim.» dedi.
Ertesi sabah Allah ~u ayetleri indirmi~ti:
144 Miisliimanltk
«Allah katmda isa'nm hall, Adem'in bali gibidir. Allah, Adem'i top-
wktan yarattl. Sonra ona ol~ dedi. 0 da oluverdi. i~te hak, sana Rah-
bin tarafmdan blldirildi. Sakm ~phe edenlerden olma. Sana gelen Him-
den sonra, seninle buna dalr, tart!~ bulunursa, onlara de ki: Geliniz
ogullanllllZl ve o~a.nDlZl, kadmlanllllZ1 ve kadmlarntlZl, bizleri ve siz·
leri ~ag.ralnn. Sonra dua ve niyaz edelim. Yalan soyleyenlere Allah'm
lanetini dileyelim.»165
Fakat bu ayeti kabule raz1 olmadllar. 0 zaman mtilaane166'ye ba~vu
ruldu.
Resulullah'm onlara isa hakkmdaki ayeti bildirmelerinden sonraki
gtintin sabah1 Necid Heyeti mtilaane i~in geldiklerinde Resulullah onla-
n iki yanmda Hasan ve Hiiseyin, arkasmda Fatnna ve Hammlan oldugu
halde ytirtirken kar~IIad1. Durumu goren $urahbil, arkada~lanna:
« - Bilirsiniz ki, Necid valisinin btittin halkl toplansalar benim fik-
rimi almadan hi~bir hususta karar vermezler. Yemin ederim ki, bu du·
rumu 90k kotti gortiyorum. Vallahi eger bu adam Allah'm gon:derdigi
bir peygamber ise ona gore Araplar arasmda kendisine ilk defa kar~1
91kan ve emrini reddeden biz olmu~ oluruz.
Ba~1m1za btiytik felaketler gelmeden bu kin onun ve eshabmm i9in-
den 91kmaz. Hem unutmaym ki, biz ona diger kabilelerden daha yakm
bir yerde bulunuyoruz.
Sonra bu adam ger9ek bir peygamberse ve bize lanet ederse yer-
ytiztinde her~eyimiz helak olur. Ttiytimtiz, ttrnagtmtz kalmaz, dedi. Bu-
nun tizerine arkada~lan ona:
« - Peki, fikrin nedir, ya Eba Meryem?» dediler.
« - Onunla konu~up bir karara varahm. Bu adamm verecegi hli-
ktimle kimseye zulmetmeyecegine eminim! » deyince:
« - Peki bunu yalmz sen ve 0 kararla~t1rm.» dediler.
~urahbil, Resulullah'm huzuruna 91kt1:
« - Seninle mtilaane etmekten daha haYirh bir fikrim var!.. » dedi.
Hz. Peygamber:
« - Nedir o?» diye sorunca:
« - Senin bugtinden itibaren yarm sabaha kadar dti~tinerek hak·
ktmtzda verecegin karara ne olursa olsun raztytz!..» dedi.
Resulullah:
« - Peki, ama ardmdakiler seni buna raz1 olmandan dolay1 kmar-
larsa? .. »
165 Al-i !mran: 59-61.

Miilaane: Belli bir mevzuda miinaka~adan sonra, taraflann blitiin yakm-
166
lanm arkalanna alarak, hakstz olana Allah'dan lanet dilemeleridir. (Mlit.)
isltima Davet 145
~urahbll:
« - Bu hususu arkada~lanmdan: sorabilirsin!» dedi.
Hz. Peygamber, onlara sorunca:
« - ~urahbll'in fikrini almadan Necran ahalisi ne bir~eyi reddeder,
ne de kabul eder.» dediler.
Bunun iizerine Hz. Peygamber miilaane yapmaktan vazge~ti. Heyet
ertesi giin Restilullah (s.a.v.) a geldiklerinde ~u mektubu yaZip onlara
\'erdi.
«Esirgeyen, bagJ.~Iayan Allah'm ad:tyla! ..
Peygamber ve Allah'm Resiilii Muhammed'den Necran halkma!..
Resiilullah'm sizin i~in verdigi hiikiim ~oyledir:
Biitiin meyva aga~lannm mahsulii, altm, giimii~, biitiin hubuhat ve
biitiin kOleleriniz size kaJmak iizere senede ikibin «hulle»167 veriniz. Bun-
lafdan bin hulleyi Receb aymda, diger binini de Safer aymda gonde-
rirsiniz.»
Hz. Peygamber bu ~artlan ileri siirdii.168
ibn-i Kesir Bidaye de ~unlan ilave eder:
«Ebii Siifyan b. Harb, Gaylan b. Amr, Beni Nasr'dan Malik b: Avf,
Akra b. Habis El-Hanzeli ve Mugiyre ~ahit idiler.
Hz. Peygamber mektubu yazd1ktan sonra onlar ahp, Necran'a geri
dondiiler.
Necran Patriginin yamna geldiklerinde Patrigin amcasmm oglu ve
ayruJ zamanda iivey karde~i olan Bi~r h. Muaviye de orada bulunuyor-
du. Gelen heyet, Resulullah (s.a.v.) m mektubunu Patrige verdi. Patrik,
hemen ayak iistii mektubu okumaya ba~lad1. Bir taraftan da Ehii Alkame
ile beraber yava~ yava~ hayvanlanm siiriiyorlardt. Bu esnada Bi~r'in de-
vesi siin;:iince Bi~r. Resftlullah (s.a.v.) a beddua etti. Bunun iizerine Pat-
rik, B~r'e:
« - Vallahi sen, Allah'm gonderdigi bir Peygamber'e lanet ettin! »
deyince, Bi~r:
« - Miihim degil! Vallahi Resulullah'a gidene kadar hayvammm ko-
~umlanm ~Ikarmayacagim! » diye yemin ederek devesinin ba$mi Medi-
ne istikametine <;evirdi: Patrik de devesini <;evirerek, O'na:
« - Beni yanh~ anlama, yann onun hakkm1 yedigimiz zannoluna-
·Cak, onu ho~ kar~Iladigtmiz duyulacak. Araplann en ~ereflisi ve kala-
bahgr oldugumuz halde onlann kabul etmedigi bu adama zoraki boyun
egdigimiz biitiin Araplar arasmda yay1lacak. Bunlar, bizim i<;in ard1r. i~
te bu sebeplerle boyle konu~uyorum.» deyince, Bi~r:
167 Hulle: Elbise veya siiMl.

168 Tefsir-i lbn-i Kesir: 1/369.
F: 10
146 Miisliimanltk
•
«- Yemin ederim ki, samimi degilsin. Bu sozlerini asia kabul ede-
mem! » deyip, devesini kirba9layarak yola koyuldu. Bir taraftan da ~iir
okuyordu: «Karm yiiklii devesinin kolamm gev~etmeden, H1ristiyanlarm
dinlerini kabul etmeyerek ~afak vakti sana geliyor.» diyordu. Resulullah'-
m yamna gelip miisliiman oldu. $ehid edilinceye kadar Allah'm Resulii-
niin yanmda kald1.
Ravi anlatmaya devam ediyor:
Heyet, Necran topraklanna girdi. Rahib, ibn·i Ebi ~mr ez-Zebidi
manastlnn kulesinde bulunan Patrige geldi. Ona:
«- Bu Tihamede ortaya 91kan peygamber ... » diye ba~lay1p, Nee-
ran heyeti .ile Resuluilah arasmda ge9enleri Hz. Peygamber'in miilaane
i9in geldigini, heyetirr vazge9tigini, Bi~r b. Muaviye'nin Hz. Peygamber'·
in yanma gidip miisliiman oldugunu anlath. Bunun iizerine Patrik:
«- Beni buradan indirin! Yoksa, kendimi bu kuleden a~ag1 ataca-
~m.» dedi. Onu indirdiler. Rahib, yanma hediyeler alarak Allah'm Re-
sulii'ne gitti. 0 hediyeler arasmda bir h1rka, bir kase, bir de asa var-
di. Resulullah'm yanmda bir miiddet kald1. Gelen vahiylere ~ahit oldu.
Herhalde onun islam'a girmesi mukadder olmasa gerek ki, tekrar ge-
lecegini soyleyerek doniip gitti. Resulullah vefat etmeden once de don-
mesi miimkiin olmad1.
Patrik, Ebu'l·Haris ise, yamna Seyyid, Aklb ve kavminin ileri ge-
lenlerini alarak Allah'm Resulii'ne geldi. Yamnda epeyce kahp kendisine
gelen vahiylere ~ahit oldular. Memleketine dondiikten sonra, Hz. Pey·
gamber, Patrige ve diger din adamlarma ~u mektubu yazd1:
«Esirgeyen ve bag.~layan Allah'm adtyla:
Peygamber, Muhammed'den, Patrik Ebu'l·Haris'e, diger Necran din
adamlanna, kahinlerine ve ruhbanlanna. Biitiin Necran halkma. Allah'a
ve Resulii'ne yakla~m. Patrik'in patrikligi. rahibin rahipligi, kahinin ka·
hinligi elinden almmayacak, hi~bir hak sahibinin hakkina dokunulma·
yacak. Reislikleri elinde kalacak. Neleri varsa oldugu gibi kendilerinin
olacak. Daima, Allah'a ve Resulii'ne yakl~m. Sulh i~inde y~ay1p, iyi tav-
siyelerde bulunduklan, zulm etmeye kal.ki~madiklan miiddetl;e boyle
olun.»169
Hz. Peygamber'in Bekr b. Vail'e Mektubu :
Mersed b. Zabyan anlahyor:

Bize Allah'm Resulii'niin mektubu geldi. Okutacak kimse bulama-
dik da, Dabia kabilesirrden birine okuttuk. $oyle deniliyordu: «Allahm
Resulti'nden Bekr b. Vail'e, Mtisltiman olun ki selamette olasliDZ.»170
169 El-Bidaye 5/5.

170 Miisned b. Ahmet b. Hanbel; Mecme-uz-Zevaid 3/305.
IsUima Davet 147
Hz. Peygamber'in Beni Ciizame'ye Mektubu :

Ciizame kabilesinden, Umeyr b. Mukbil anlahyor:
Babamdan duydum. Ciizameli Rifaa b. Zeyd, Allah'm Resulii'ne bir
heyet gonderdi. Resulullah da ona ~u mektubu yazd1:
«Allah'm Resulii Muhammed'den Rifaa b. Zeyd'e ... Ben bu mektu-
bu, umum olarak kavmine, ozellikle de, onlann ic;:inden islam'a girip de
onu yaymaya c;:ah~anlara yaztyorum. iman edenler, Allah ve Resulii'niin
tarafmdadtrlar. iman etmeyenlere ise iki ay miihlet veriyorum.» 171
171 Taberani; Mecme-uz-Zevaid 5/310; EI-isabe 3/441.

Hz. PEYGAMBERiMiZ'iN, AHLAKA VE iNSANLARI HiDAYETE
SEVKEDiCi AMELLERiNE DAiR KISSALAR
Yahudi Alimi Zeyd b. Su'ne'nin Musliiman Olu~u :
Abdullah b. Selam anlatiyor:

«Allah TdHa, Zeyd b. Su'ne'nin hidayete ennesini murad edince Zeyd
~oyle dedi:
« - Peygamber'in yiiziine baktigunda O'nun yiiziinde, niibiivvet ala-
metlerinin hepsini gordiim. Ancak iki tanesini heniiz gorememi~tim. On-
lar da: Tevazuunun gazabm1 yenmesi ve kar~mm ofkesi artt1k~a onun
tevazuunun ~ogalmasiydi. Bu ikisinin O'nda olup olmad1gmi anlamak is-
tedim. Bir giin Resulullah (s.a.v.), Ali b. Ebi Talib'le beraber hiicre-i saa-
detlerinden ~Ikmi~lard1. 0 s1rada devesi iizerinde Bedeviye benzer bir
adam geldi. Resulullah'a:
« - Ya Resulall:ih, filan koyde benim bir cemaatim var. Ben onla-
ra, eger miisliiman olursaruz, nzkm1z bolla~Ir, dedim. Onlar da miislii-
man oldular; fakat ~imdi la.thk ve kurakhk i~indeler. Yagmur da yag-
maz oldu. Ben ~imdi tama' ederek girdikleri bu dinden, istedikleri ol-
maymca, ~Ikmalarmdan korkuyorum. Sen on:lann imdadma yeti~ecek
biq:;ey yapabilir misin?» dedi.
Peygamber o zaman yanmdaki adama -ki Ali oldugunu zannediyo-
rum- bakt1. 0 ise:
« - Ya ResU:lallah hi~bir ~ey kalmad1. » dedi.
0 zaman Resulullah'a yakla~t1m ve:
«- Ey Muhammed, filan yerdeki hunnalanru, ~u vakte kadar, ~u
fiatla bana satar mism?»172 dedim. Resulullah:
1n Hz. Peygamberle bu adam arasmda ge-Qen satl~a lsi. Hukukunda Selem

denir. Selem: Pe~in para veya sil.ir bir mal ile veresiye mal almaya denir. Selera
ashnda ortada olmayam satmak demektir. Halkm ihtiyacmx dikkate alarak kitap,
siinnet, lema ile me~ru bulunmu~tur. (Daha fazla malfunat i¢n bk. Hukuk-u 1s-
lamiye ve lstilahat-1 Fxkhiyye Kamusu 6flll 1st. 1970).
lslama Davet 149
«- Filfm bahc;e diye yer tayin etme. <;linkii o babc;ede burma olmi-
yabilir.» dedi.
« - Peki,» dedim. 0 zaman belli miktardaki burmanm muayyen bir
fiatla malum bir vakte kadar sat1~ muamelesini yaptik ve ben kesemi
<;Ikanp seksen miskal altm verdim. Resulullah benden ald1~ bu para-
YI, az once kendisinden yardrm isteyen adama verdi ve:
<<- Onlara e!}it ~ekilde dag1t ve yard1mci ol.» dedi.
Zeyd b. Su'ne devamla diyor ki:
Vadenin dolmasma iki veya lie; giin kala, bir giin, Hz. Peygamber,
yanmda Hz. Ebu Bekir, Hz. Orner, Hz. Osman ve esbabdan bir grup ol-
dugu balde <;Ikmi~lardi. Cenaze namaz1m kthp da, Resulullah oturup bi-
raz istirabat ic;in bir duvara yakla~mca yamna vard1m ve gomleginin iki
yakasmdan tutarak, ofkeyle yiizline baktrm:
« - Ey Muhanuned, hakk1mt odemeyecek misin? Allab'a yemin ede-
rim ki, Abdiilrnuttalib ogullanndan daha ihmalkanm gormedim. Bunu
sizin aramza girin:ce ogrendim.» dedim. Bu s1rada Omer'e bakt1m, goz-'
lerinden ate~ ft~ktnyordu. Orner bana bakarak:
« - Allah'm dii~mam, Resulullah'a kar~1 nasi! konu~uyorsun? Na-
si! boyle davran:abiliyorsun? Nefsim kudret elinde olan Allab'a yemin
ederim ki, eger miisliiman olman iimidi olmasayd1, ~iipbesiz kthcimla
kafam uc;ururdum! » dedi. Resulullah ise sakin sakin bana bakiyordu.
Bunun iizerine Hz. Orner'e:
« - Ey Orner, bana ve ona daha ba~ka tiirlii davranman gerekirdi.
Bana borcumu odememi, ona da alaca~m giizellikle istemesini soyle-
meliydin. Onu gotiir ve bakkt ne ise ver. Aynca onu korkuttugun ic;in
de yirmi sa'173 burma fazla ver! » dedi.
Orner beni gotiirdii. Hakkimt ve fazladan da yirmi sa' burma verdi.
« - Bu fazlahk nic;in:?» diye sorunca:
« - Peygamber, seni korkuttugum ic;in bu kadar fazla verrnemi em-
retti.» dedi.
<<- Sen beni tamyor musun?» dedim.
<<- Hay1r.» dedi.
« - Ben, Zeyd b. Su'ne'yim.» dedim.
« - Alim olan mt?» dedi.
« - Evet.» dedim.· __
« - Resulullah'a kar~I nic;in boyle davrandm ve ona boyle soyledin?»
diye sordu. Ben de cevaben:
« - Ey Orner, Hz. Peygamber'in yiiziine bakt!grm zaman on:da nii-
biivvet alametlerinin hepsini goriiyordum. Ama iki tanesini beniiz go-
173 Sa': 0<; litre su alan bir kap.

150 Milsliimanhk
rememi~tim. Bunlar da, tevazuunun gazabm1 yenmesi ve kar~Ismdaki

nin ofkesi artt1k9a O'nun tevazuunun, yumu~akhgnnn artmaswd1. Artlk
onlan da anlad1m. Seni ~ahid tutanm ki, Ey Omer, ben bu andan iti-
baren Allah'1 Rab, !slam'1 din, Muhammed'i de Peygamber olarak kabul
ediyorum. Yine ~ahid ol ki, mahmm yans1 -benim mahm 90ktur- Mu-
hammed iimmetine sadakad1r.» dedim.
Bunun iizerine Hz. Orner:
« - Bir kismma sadaka olsun, de. <;:iinkii; sen onlann hepsine yeti-
remezsin.>> dedi. -
« - Peki, oyleyse, bir kismma sadaka olsun.» dedim.
Hz. Omer ve Zeyd b. Su'ne, Hz. Peygamber'in yanma ge1diler. Zeyd
kelime-i ~ahadet getirdi. Hz. Peygamber'e inand1. O'nun neb.iligini tas-
dik edip O'na biat etti. Hz. Peygamber'le beraber bir9ok sava~larda bu-
lundu. Tebiik gazvesine giderken oldii. Allah Zeyd'e rahmet eylesinP1
Hudeybiye Anla!?mas1 :
Misver b. Mahreme ve Mervan ~unlan anlatlyor:

Resulullah (s.a.v.), Hudeybiye senesi (H.6) eshabtyla yola 91kt1. Bir
miiddet yol ald1ktan sonra, Resulullab:
« - Halid b. Velid Kurey~ oncii siivarileriyle Gamim'dedir. Sag ta-
rafa sapm! » dedi.
Allah'a yemin olsun ki, Halid, onlan, askerin c;tkardtgt tozlan go-
riinceye kadar farkedemedi. Onlar goriiniince de hemen Kurey~'e haber
vermeye ko~tu. Hz. Peygamber, yoluna devam etti. Seniyye mevkiine va-
nnca devesi c;oktii. Deve c;okiince eshab onu kaldtrmaya 9ah~t1. Fakat
deve kalkmad1. 0 zaman.
« - Hz. Peygamber'in devesi gitmiyor.» dediler.
« - Deve gitmemezlik etmez. Onun boyle huyu yoktur. Fakat onu,
fil ordusunu durduran Allah durdurdu.» dedi ve sonra ~oyle devam etti:
« - Nefsim kudret elinde alan Allah'a yemin ederim ki, Allah'm ya-
saklanna saygt gosterdikleri miiddet9e her istediklerini yapacag1m. » de-
dive deveyi siki~ttrdi. 0 da swraytp kalkt1. Hz. Peygamber, onlardan ay-
nldt ve Hudeybiye'nin ta ilerisine kadar gitti ve orada suyu c;ok az bir
tepede konaklad1. Fazla gecikmeden eshabt da yanma geldi. Eshab su-
suzluktan ~ikayete ba~laymca, Hz. Peygamber sadagmdarr bir ok c;ekti
'e oku, oraya dikmelerini emretti. Allah'a yemin olsun ki, diktikleri yer-
clen hemen su ft~ktrdi. Oradan aynlmcaya kadar, su ihtiyac;lanm bu
kaynaktan giderdiler.
174 Mecmeu'z-Zevaid: 8/240; EI-isabe: 1/566; Deliill'iin-Nliblivve: Sh. 23.

lslama Davet 151
0 s1rada Huzaah Biideyl b. Verka, kendi kavminden bir cemaatle

geldi. -Bunlar, Resulullah'm s1r verip itimat ettigi kimselerdi- Biideyl:
« - Ben Ka'b b. Liiey ve Amir b. Liiey'i Hudeybiye suyunun yam-
na konaklarken b1rakt1m. Onlar biitiin haz1rhklanyla geldiler ve senin-
le sava~1p, seni Kabe'yi ziyaretten men etmek istiyorlar.» dedi.
Hz. Peygamber o zaman:
«- Biz hi9bir kimseyle sava~mak ic;in gelmedik, sadece Umre yap-
mak ic;in geldik. Kurey~'e gelince harb onlan zay1flatt1 ve onlara za-
rar verdi. Eger isterlerse miitareke yapahm, onlar benimle diger insan-
lann arasmdan c;ekilsinler. Eger ben galip gelirsem, isterlerse insanla-
rm girdigi dine girerler ve rahat ederler. Eger kabul etmezler de sa-
va~mak isterlerse, Allah'a yemin olsun ki, bu clava ugrunda tek ba~1ma
kahncaya kadar onlarla sava~Inm. Allah'm emri mutlaka yerini bula-
caktlr.» dedi. Budeyl:
« - Soyledigini onlara iletecegim.» dedi. Sonra doniip Kuren'e gel-
dive:
« - Biz Muhammed'in yamndan geliyoruz. 0 soyleyecegini soyledi.
Sozlerini dinledik. Eger anlatmamlZl isterseniz anlatmz.» dedi. 0 za-
man ~1manklar:
<<- Bir~ey anlatmana liizum yok! » dediler. tleri gorii~liilerden bi-
risi:
« - ' Ne soylediyse anlat.» dedi. Biideyl de ~unlan soyledi diye Hz.
Peygamber'in soylediklerinirr hepsini anlattl.
Urve b. Mes'ud kalkh ve:
« - Ey kavmim, siz baba degil misiniz?» dedi.
« - Evet.» dediler.
« - Ben de ogul degil miyim?» dedi.
« - Evet.» dediler.
« - Bilmiyor musunuz ben Ukkazhlan size yard1ma c;agirdigimda,
onlar ald1rmaymca ben kendi ailem ve bana uyanlarla gelmedim mi?»
« - Evet, geldin.» dediler.
« - byleyse Muhammed'in istekleri sizin i9in en uygun oland1r. Bu-
nu kabul edin ve b1rakm beni, ona gideyim.» dedi.
« - Peki oyleyse, git.» dediler.
, Urve, Hz. Peygamber'in yanma geldi ve O'nunla konu~tu. Hz. Pey-

gamber de Biideyl'e soylediklerini tekrar etti. 0 zaman Urve:
« - Ya Muhammed, eger sen bu ~ekilde hareket edip de maglup
olur, kavmini yok edersen, ~imdiye kadar Araplardan herhangi bir kim-
senin kendi milletini yok ettigini duydun mu? Eger aksi olur da, sen
onlara galip gelirsen, Allah'a yemin olsun ki, ben ilerisini parlak gor-
152 Milslilmanltk
miiyorum. ~e~itli insanlann seni terkedip kac;acaklanm zannediyorum.»
dedi. 0 zaman Hz. Ebii Beldr (r.a.):
« - Sus, Allah cezan1 versirr! Biz onu b1rabp da kac;JYor muyuz?>>
dedi. 0 zaman Urve:
« - Bu kimdir?» diye sorunca, Hz. Peygamber:
« - Ebii Beldr'dir.» dedi. Urve de:
« - AramiZda eski dostluk olmasayd1, elbette cevap verirdim.» de-
di. Sonra da Hz. Peygamber'le konu~maga devam etti. Konu~urken Hz.
Peygamber'in sakalm1 tutuyordu. Resiilullah'm yanmda, elinde klhc;, ba-
~mda migfer, ayakta duran Mugire b. ~u'be, Urve'nin Hz. Peygamber'in
sakahm her tutu~ta ki11cm tersiyle eline vuruyor ve, «Elini c;ek! » diyor-
du. Urve ba~m1 kaldmp:
« - Bu da kim?» deyince:
«- Mugire b. ~u'be.» dediler.
«- Behey gaddar, senin gaddarbgm ic;in az m1 ko~tum?» dedi. (Mu-
gire b. ~u'be cahiliyye devrinde bir cemaate salmrmi~, onlan oldiirmii~.
mallanm alm1~, sonra gelip miisliiman olmu~tu.) Hz. Peygamber:
« - tslam'a giri~ine gelince evet, fakat mal c;almasma gelince, o ba-
na ait degil.» dedi. Sonra Urve, Hz. Peygamber'in eshabma bir goz gez-
dirdi ve: ·
« - Allah'a yemin ederim ki, Peygamber'den en ufak bir ~ey de sa-
dir olsa, eshab1 onu hemen tatbik ediyor. Bir ~ey emrettiginde hemen
yap1yorlar. Konu~tugunda susuyorlar, saygdanndan dolay1 ona hie; dik-
katle bakmJYorlar.» dedi. Urve kendi arkada~larmm yanma doniince:
« - Arkada~lar, Allah'a yemin ederim ki, birc;ok krallara elc;i ola-
rak gittim. Kayser'e. Kisra'ya, Neca~i'ye gittim. Fakat, eshabmm Muham-
med'e gosterdigi saygi kadar hic;bir millet kendi kralma saygi goster-
miyor. Onlar, biitiin varhklar1yla Peygamber'in emrine amade idiler.
Peygamber onlara bir~ey emrettiginde, hemen yerine getiriyorlar, konu-
~urken yanmda seslerini klsiyorlar, saygdan sebebiyle ona dikkatle bak-
miyorlar. $iiphesiz o, size en dogru yolu gosterdi. O'nu kabul edin_»
dedi.
Kinane ogullanndan bir adam:
((- B1rakm ben gideyim.» dedi.
((- Git.» dediler.
Adam, Peygamber ve eshabma yakla~mca, Resiilullah:
(<- Bu filand1r. Onvu kabilesi Kabe'ye gonderilen kurbanhk deve-
lere saygi gosterirler. l)eveleri, ona kar~1 gonderin.» buyurdu.
Develeri ona k?r~1 gonderdiler ve miisliimanlar onu lebbeyk diye-
rek kar~nladllar. Adam bu hali goriince:
« - Allah, Allah bunlan, Kabe'yi ziyaretten niye men etmeli?! '' de-
di. Ve gerisin geriye dondii. Kurey~Iilerin yanma gelince:
«- Develeri i~aretlenmi~ gordiim. Onlan ziyaretten men etmeye ta-
raftar degilim!» dedi. Bunun iizerine Mikrez b. Hafs kalkt1 ve:
jslama Davet 153
«- Ben gideyim.» dedi.

«- Peki.» dediler.
Mikrez, mlisliimanlara yakla~mca, Resftiullah:
« - Bu Mikrez'dir ve o facirdir.» buyurdu.
Mikrez, Hz. Peygamber'le konu~urken tam o Sirada Siiheyl b. Amr
geldi.
Siiheyl b. Amr, Resulullah'a gelince, Hz. Peygamber:
« - i~iniz kolayla~tmldi.» buyurdu ... Siiheyl, Resftlullah'a:
« - Hadi aram1zda bir andla~ma yaz.» dedi. Hz. Peygamber, katibi
<;ag1rd1 ve ona:
« - Bismillahirrahmfutirrahim yaz,» dedi. 0 zaman Siiheyl:
« - Ben Rahman yazilmasim kabul etmem. Hem o ne demektir, onu
da bilmem. Onceden yaz1ldi~ gibi, «Bismikellahlimme» yaz, dedi.
0 zaman mlisllimanlar:
«- Haytr, ba~ka tlirlii yazamaJiz. Ancak bismillahirrahmanirrahim,
yazanz.» dediler. Peygamber ise:
<<- Bismikellahlimme yaz.» dedi. Sonra da:
« - Allah'm Resftlii Muhammed boyle anla~ma yapti diye yaz.» dedi .
Siiheyl:
« - Eger senin Allah'm Resulii oldugunu kabul etseydik ne seni
Kabe'yi ziyaretten men ederdik, ne de seninle sava~1rd1k. Onun i<;in Ab-
dullah'm oglu Muhammed yaz.» dedi. Hz. Peygamber:
« - Siz beni yalanlasanrz da ben Allah'm Resulii'yiim.» buyurdu.
Abdullah'm oglu Muhammed yazilmastm emretti. Sonra Hz. Peygamber:
« - Bizimle Kabe arasmdan <;ekilin de, orasm1 tavaf edelim.» dedi.
Siiheyl:
« - Araplar arasmda bizim a~r ~artlar kabul ettigimiz lab <;Ikma-
sm. Siz, gelecek y1l ziyaret edin.» dedi. Ve boylece yaztldt. Sonra Siiheyl:
« - Anla~manm bir ~arh da ~udur: Bizden size iltica eden herkesi
miisliiman da olsa bize iade edeceksiniz.» dedi. Miisliimanlar bunun lize-
rine:
« - Nas1l olur, miisliiman birisi mii~riklere teslim edilir mi?» de-
diler.
Onlar bu ~ekilde konu~urlarken Ebu Cendel b. Siiheyl b. Orner zin-
cirlerini siiriiyerek Mekke tarafmdari geldi. Ve kendini mlisliimanlarm
arasrna attl. Siiheyl, bunu goriince: -
« - Muhammed! Andla~maya gore senden ilk istegim, onu bana ge-
ri vermendir.» dedi. Hz. Peygamber:
« - Heniiz anla~may1 imzalamadik.» buyurdu. Siiheyl de:
« - Yemin olsun ki, oyleyse, bundan sonra ben seninle hi<;bir ~ey
de andla~ma yapmam! » dedi. Hz. Peygamber:
« - Onu bana bagt~la.» buyurdu. Siiheyl:
154 Miisliimanltk
«- Hay1r, yapamam.» dedi. Hz. Peygamber:

«- Yaparsm.» buyurdu. 0:
«- Yapamam.» dedi. Mikrez:
«- Tamam, onu sana geri veriyoruz.» dedi. Bunun iizerine Ebu
Cendel:
«- Miisliimanlar! Ben miisliiman oldugum halde geri teslim edi-
liyorum. Geldigimde ne haldeydim gormediniz mi?» dedi. -Allah yolun-
da ~iddetli i~kencelere ugrami~tl.-
Hz. Orner diyor ki:
Resulullah'a gittim ve O'na:
«-Sen gen;:ekten Allah'm nebisi degil misin?» dedim.
« - Evet, Allah'm nebisiyim.» buyurdu.
« - Biz hak iizerine, dii~mamm1z bahl iizerine degil mi?» dedim.
« - Evet.>> buyurdu.
«- Oyleyse dinimize kar~1 bu a~a~hg1, ni<;in yap1yoruz?» dedim.
«- Ben, Allah'm Resulii'yiim. O'na asi gelemem, 0 benim yardim-
cimdir.» buyurdu. Ben ise:
« - Sen, b~zim Kabe'ye gidip tavaf edecegimizi soylemedin mi?» de-
dim.
<<- Evet. Fakat ben sana gelecek sene gidecegimizi haber verme-
dim mi?» dedi.
« - Hay1r.» dedim. 0 zaman:
« - Sen oraya gidecek ve onu tavaf edeceksin.» buyurdu. Sonra
Ebu Bekir (r.a.) in yanma geldim ve:
« - Ey Ebu Bekir, Muhammed ger<;ekten Allah'm nebisi degil mi?»
dedim.
« - Evet, Allah'm Resulii'diir.» dedi.
« - ~iz dogru yolda, dii~manlanmiz ise ba.til yolda degiller mi?»
dedim.
« - Evet.» dedi.
« - Oyleyse ni<;in bunu kabul ediyoruz?» dedim.
0 zaman Ebu Bekir (r.a.):
« - Be miibarek, o, Allah'm Resulii'diir ve Allah'a asi olmaz. Allah
O'nun yardimcisidir. Sen O'nun emirlerini kabul et, Allah'a yemin ol-
sun ki, 0 en dogru yol iizerindedir.» dedi. Ben:
«-- Peki, bize Kabeye gidip onu tavaf edecegimizi soylemedi mi ?»
de dim.
«- Evet soyledi. 0 sana gelecek sene gidecegini haber vermedi mi?»
dedi.
«- Hay1r.» dedim.
« - Sen mutlaka gidecek ve tavaf edeceksin.» dedi. Ben yapt1g1m
bu hareketi affettirmek i<;in <;ok <;ah~t1m.
lslama Davet 155
Ravi devamla ~oyle diyar:

Anla~may1 yazma i~i bitince, Resulullah eshabma:
«- Haydi kurban kesin ve t1ra~ alun! » buyurdu.
Allah'a yemin alsun ki, anlardan hi<; kimse kalkmad1. Peygamber
soziinii iig defa tekrarladigi halde yine kimse yerinden kimildamaymca,
a zaman Ummii Seleme'nin yamna girdi. Ve kar~Ila~tlgi bu durumu ana
anlattl. Ummii Seleme:
«- Ya Resulallah, bunlarm yapilmasm1 istiyarsan, <;Ik ve hie; kim-
seye bir~ey soylemeden kendi deveni kes, sanra berberini c;:ag1r ve tira~
a L > dedi.
Hz. Peygamber <;Iktl ve hi<; kimseye bir~ey soylemeden devesini kur-
ban etti, sanra berberini gag1rd1 ve tira~ aldu. Eshab bunu goriince kalk-
tllar ve kurban kestiler. Sanra birbirlerini tira~ ettiler. Uziintiiden ne
yaptiklannm farkmda degillerdi. Daha sanra Hz. Peygamber'in yanma
hicret eden mii'min kadmlar geldiler. 0 s1rada ~u ayet nazil aldu:
«Ey iman edenler, mii'min kadmlar hicret ederek size gelince on~
Ian imtihan edin. Allah onlann imanlanru herkesten iyi bilir. Onlann
iman ettiklerini anlarsamz, arhk onlan kafirlere dondiirmeyin. Ne bu
kadmlar onlara, ne onlar bu kadmlara hehildir. Onlara sarfettiklerini
verin. Mehirlerini kendilerine verirseniz onlan nikah etmenizde sizin i~in
beis yoktur. Kafir kadmlan nikah1mz altmda tutmaym.» 175
Bunun iizerine Hz. Orner (r.a.) a gun kafir alan iki kansm1 ba~a
di. Bunlardan birini Muaviye b. Ehi Siifyan, digerini de Safvan b. Umey-
ye ald1.
Resulullah daha sanra Medine'ye dondii. Bu s1rada Hz. Peygember'e
Ebu Busayr geldi. -Kurey~'ten miisliiman alan bir adamd1- Mii~rik
ler, anu geri istemek ic;:in iki adam gonderdiler. ve Hz. Peygamber'e:
«- Aram1zda yapilan andla~maya uyarak bunu bize iade et. » de-
diler. Hz. Peygamber de Ebu Busayr'1 a iki adama teslim etti. 0 iki ki~i
Ebu Busayr'1 aldilar ve yala kayuldular. Zulhuleyfe mevkiinde kanak-
ladilar ve yemek yediler. 0 s1rada Ebu Busayr, adamlardan birine:
«- Baklyarum, klhcm gak giizel.» dedi. Bunun iizerine digeri klh-
cm1 <;Ikar d1 ve:
«- Ben c;ak tecriibe ettim, bu daha giizel.» dedi. Ebu Busayr da:
«- Verir misin bakaYJm? » dedi. Adam, klhcm1 verince, Ebu Bu...
sayr, k1hc;la anu oldiirdii. Oteki adam bunu goriince kagti ve salugu Me-
dine' de ald1. Ka~arak Mescide girdi. Resulullah anu goriince:
<< - Bu adam gak karkmu~.» dedi. Adam, Hz. Peygamber'in yanma
yakla!;imca:
~7s Miimtehine :10.

156 MiisWmanltk
« - Yemin ederim ki, arkada!}Im oldiiriildii. Ben de oldiiriilecektim.»

dedi. 0 s1rada Ebft Busayr da geldi. Ve:
« - Ey Allah'm nebisi, vazifeni yaptm ve beni onlara teslim ettin.
Allah da beni onlardan kurtardi.» dedi. Hz. Peygamher o zaman:
« - Yazrk sana, bir ki$i ic;in harp m1 <;Ikaracaksm! » dedi. Ehft Bu·
sayr bunu duyunca tekrar teslim edilecegini anlad1 ve hemen oradan
uzakla!}ti ve ta deniz kenanna geldi.
Ehft Cendel h. Siiheyl b. Amr da mii!}riklerden kac;t1. Ve Ebft Bu-
sayr'a kat1ldi. Miisliiman olup da Kurey$'den ka9anlar Ebft Busayr'a ka-
iihyordu. Nihayet onlar bir grup oldular. Allah'a yemin olsun ki, Ku-
rey$'in Sam'a gitmek iizere hareket eden, kervanlanndan rastladiklan-
na saldmyorlar ve onlan oldiiriip mallanm ahyorlard1. Kurey$. Hz.
Peygamber'den bunlan onlemesini istemek iizere bir elc;i gondermeye
mecbur kald1. Gelen elc;i, Allah ic;in, aradaki akrabahk ic;in, bunlan on-
lemesini ve onlara adam gondererek Kurey$'e teslim edilmeyeceklerini
bunun ic;in de geri gelmelerini soylemesini istedi.
Hz. Peygamber, onlara adam gonderdi. Bu Sirada da $U ayet indi:
«Sizi onlann iizerine galip ettikten sonra, Mekke'nin gobeginde, on-
lann elini sizden, sizin elinizi de onlardan ~eken O'dur. Hak Teala si-
zin hiitiin yaptJ.klanniZI goriir. Kiifre sapanlar, sizi Mescid-i Haram'dan
ahkoyanlar, hediyelik kurhamruzm mahalline ul~masma maru olanlar,
onlarm. (Onlarla kan~mamaktan dolaYJ.) bilemediginiz erkek, kadm mii'-
minler bulunmasaym, onlan tammam~mzdan, farlona varmaksiZm · on-
Ian da ~igneyerek cammz sllo.lacakb. Diledigini rahmetine kavu!?turmak
i~in ( elinizi onlardan ~ekti) Onlar birbirinden se~ilmi~, aynlmi$ -o lsalar-
di, kafir olanlan acikh azaba ~armk. Kafir olanlann kalplerine yer-
le$en gayret, cahiliyet gayreti idi.»176 • Onlann gayreti, Hz. Muhammed'-
in Allah'm neblsi oldugunu kabul etmemeleri, «Bismillahirrahmanirra-
him» yaz1lmasmr reddetmeleri Kabe'yi tavafa mani olmalanydi.1"17
Urve $5yle diyor: Kurey!}, Hz. Peygamber'in kendilerine kar$1 Hu-
deybiye'de konaklamasmdan c;ok korktu. Hz. Peygamber, kendi eshabm-
dan birisini Kurey!j'e gondermek istecli. Bu i$ ic;in Orner b. Hattab'1 <;a-
glrdr. Hz. Orner:
« - Ya Resftlallah, ben onlarm hie; sevmedikleri biriyim. Eger ben
i$kenceye ugrarsam, Ka'b ogullanndan hie; kimse bana yardrmc1 olmaz.
Sen, Osman'I gander. Onun a$ireti onu tutar ve sever, istediklerini ya-
par.» dedi. 0 zaman Resftlullah, Osman b. Affan'1 c;agtrdt ve Kurey$'e
gonderdi, gonderirken de:
176 Fetih Stiresi: 24-26.

177 Buharl; EI-Bidaye: 4/177; Beyhaki: 9/218.
!slama Davet 157
«- Onlara biz harb yapmak i9in gelmedik, sadece umre yapmak

i9in geldik, diye soyle ve onlan !slam'a davet et.» dedi. Mekke'deki er-
kek ve kadm biitiin miisliimanlann yaruna gidip, yakmda Mekke'nin
fethedilecegini miijdelemesini ve onlara Allah (c.c.) m dinini Mekke'de
de hakim kilmasmm ve kimsenin imamm gizlemeyecegi zamanm yakm
oldugunu haber vermesini de soyledi. Hz. Osman yola dii~tii, ve Beldah
mevkiinde Kurey~lilere rastlad1. Kurey~liler:
«- Nereye?» diye sordular. Osman da:
« - Resulullah beni, sizi Allah'a ve !slam'a davet etmek ve size bi-
zim harp i9in gelmedigimizi sadece Umre yapmak i9in gddigimizi bil-
dirmek i9in gonderdi.» dedi. Sonra da, Hz. Peygamber'in emrettigi ~e
kilde onlan !slam'a davet etti. Kurey~liler:
« - !yi, anladtk, sen git i~ine bak.» dediler. Eban b. Said b. ei·As
kalkt1 ve yanma gelerek merhabala~ti. Sonra atim haztrladt. Hz. Osman't
atma bindirdi ve Mekke'ye gelinceye kadar ona refakat etti. Kurey~li
ler daha sonra Huzzaah Biideyl b. Verka'y1 ve Kinane ogullanndan bi-
rini go"ldrrdiler. Daha sonra Urve b. Mes'ud geldi.178
Hudeyoiye Anla~masma Dair Hz. Omer'in Gori.i~i.i :
'
Orner b. el·Hattab diyor ki: Resulullah Mekkelilerle anla~ma yapt1
. ve onlara baz1 haklar tamd1. Eger Resulullah benim ba~tma bir kuman-
dan tayin etseydi de o kumandan Hz. Peygamber'in yapt1gm1 yapsaydt
ne onu dinler, ne de itaat ederdim. Hz. Peygamber'in onlara tantmgi
hak ise: Miisliimanlardan kim gelip Peygamber'e s1~rursa geri veril-
mesiydi. Miisliimanlardan mii~riklere gidenler ise geri verilmiyecektP79
Hudeybiye Anla~masma Dair Hz. Ebu Bekir'in Gori.i~i.i :
Ebu Bekir es·S1ddik ~oyle diyordu: tslam'da Hudeybiye zaferinden
daha biiyiik zafer olmad1. Fakat o gijn oradaki milsliimanlar Hz. Mu-
hammed'le Rabbi arasmda olanlan anlayamad1lar ve acele ettiler. Hal-
b~ki Allah, i;;ler istedigi noktaya vanncaya kadar, oyle, kullar gibi ace-
le etmez. Veda haccmda Siiheyl b. Amr'a bakt1m. Kurban kesilen yerde
duruyordu. Sonra kurbanhk devesini yakla~t1rd1 ve ResUlullah da onu
kendi eliyle kesti. Hz. Peygamber berberini 9agrrd1, ve ba;;m1 t1ra;; et-
tirdi. Baktim, Siiheyl, Hz. Peygamber'in sa9lanm topluyor ve gozilne si.i-
riiyordu. 0 zaman onun, Hudeybiye'de, Bismillahirrahmanirrahim ve
Muhammediin Re&ulullah 'yaz1lmasma kar~1 91k1~Im ha tirladim ve onu
hidayete erdiren Allah'a hamdettim. 180
178 ibn-i Asakir; ibn-i Ebi $eybe; Kenz-ill-Ummal 5/288-290; Beyhald 9/221.
179 Kenz'ul-Ummal: 5/286; ibn-i Sa'd.
1ao Kenz'uz-Ummal: 5j286.
;
158 Miisliimanhk
Amr ibn-ii-As'm Mi.isliiman Olu!?U :
Amr ibn-H-As ~unlan anlatlyor: Hendek sava~mdan donii~te, Ku·

rey~'ten beni dinleyen ve benim gorii~iime katilan bir grup insan top-
ladim ve onlara:
« - Siz de biliyorsunuz ki, Muhammed'in faaliyeti siir'atle geli~iyor.
Bu durum kar~ISlnda benim bir fikrim var, siz ·ne dersiniz?» dedim.
« - Senin fikrin nedir?» diye sordular. Ben de:
« - Benim fikrim, Neca~i'ye iltica edilip onun yanmda kalmakt1r.
Eger Muhammed bize kaqa galip gelirse, Neca~i'nin himayesi altmda ol-
mak, Muhammed'in emri altma ginn~kten daha iyidir. Eger bizim tar<:1 f
galip gelirse, onlar zaten biliyorlar. Bize iyilikten ba~ka bir~ey yapmaz-
lar.» dedim.
<<- Bu fikir dogru.» dediler.
« - Oyleyse Nec~'ye hediye edecek ~eyler toplayahm.» dedim. Bi-
zim topraklardan Nec~i'ye gidecek en giizel_ hediye, deri oldugundan
c;:ok miktarda deri toplad1k. Sonra yola koyulduk ve Neca..5i'nin yanma
geldik. Biz oradayken, Peygamber'in, Cafer ve arkada~lannm durumunu
gorii~mek iizere gonderdigi Amr b. tlmeyye ed·Damri geldi. Neca~i ile
· gorii~tii, sonra d1~an <;:Ikti. 0 zaman arkada~lanma:
<<- Bu Amr b. Umeyye'dir. Ben Neca~i'nin huzuruna <;:Ikip onu ba-
na teslim etmesini isteyeyim. Onu bana verince de oldiireyim. Boyle ya-
parsam, Muhammed'in elc;isini oldiiriip Kurey~'in intikamm1 alm1~ olu-
rum.» dedim. Hemen Nec~i'nin huzuruna c;Iktim ve her zaman yaptig1m
gibi, secdeye kapand1m. Bana:
« - Merhaba dostum, memleketinden bana hediye getirdin mi ?»
dedi.
« - Evet ey kral. Sana c;:ok miktarda deri getirdim.» dedim.
Sonra da hediyeleri ona verdim. <;ok ho~una gitti. Daha sonra ona:
<<- Ey Melik, senin huzurundan bir adamm <;:Iktigmi gordiim. 0,
bize dii~man alan bir adamm elc;:isidir. Onu bana ver de oldiireyim. <;iin-
kii bizim ileri gelenlerimizden <_;:ogunu oldiirdii.» dedim. <;ok kiZdi, eliy-
le burnuna oyle vurdu ki, burnunu k1rd1 zannettim. Korkudan yer ya-
nlsaydi yere girerdim. Sonra: ·
<<- Ey Melik, memnun olmiyacagmi bilseydim eger, hie; istemezdim.»
dedim. Nec~i:
<<- Musa'ya gelen Namus•u Ekber'in (Cebrail) kendisine geldigi bir
adamm el<;:isini sana vennemi, sonra da onu oldiinneyi mi istiyorsun?»
dedi.
<<- Ger<;:ekten oyle mi?» dedim.
<<- Yaz1k sana, ey Amr! Soziimii tut da ona tabi ol. <;iinkii Allah'a
'
lslama Davet 159
yemin olsun ki, o, hakikaten dogruluk iizerinedir ve 0, Musa b. imran'-

in Firavun ve ordusuna galip geldigi gibi, kendisine kar~I <;Ikanlara
mutlaka galip gelecektir.» dedi. Ben de:
« - islam' a girmek iizere Hz. Muhammed namma biat1m1 kabul eder
misin?» dedim.
« - Evet.» dedi ve elini uzatt1. islam namma ona biat ettim. D1~an
C,:Iktigimda, eski gorii~iim degi~mi~ti. Fakat arkada~lanmdan, miisliiman
oldugumu gizledim. Sonra miisliiman olmak ic;in Resulullah'm yanma
varmak gayesiyle yola <;1kt1m. Yolda, Halid b. Velid'e rastlad1m. Mekke'-
den geliyordu. Bu hadise Mekke'nin fethinden once oldu. Ona:
« - Ey Eba Siileyman, nereye gidiyorsun?>> dedim.
« - Vallahi i~ler arhk degi~ti, yoluna girdi. 0, (Muhammed) ~iiphe-
/ siz Allah'm nebisidir. Miisliiman olmak ic;in gidiyorum. Bu gidi~ nereye
varacak?>> dedi.
« - Ben de miisliiman olmak ic;in geldim.>> dedim. Sonra Medine'-
ye geldik ve Hz. Peygamber'in huzuruna <;Iktik. Once Halid b. Velid,
Resulullah'm yamna yakla~ti. Miisliiman oldu ve biat etti. Sonra ben yak-
la~tim ve:
« - Ya Resulallah, ~imdiye kadar i~ledigim suc;lanm1 affetmen ~ar
hyla sana biat ediyorum.>> dedim. Bundan sonra olacak giinahlan soy-
lemedim. 0 zaman Resulullah:
« - Ey Amr, biat et. ~iiphesiz islamiyet kendisinden once yapilan-
lann hesabm1 sormaz. Miisliiman olarak hicret de onceki suc;lann he-
sabmm sorulmasma manidir.>> dedi. Sonra ona biat ettim ve dondiim.181
Beyhaki, Vakidi tarikinden bu hadiseyi daha geni~ ve giizel bir ~e
kilde naklediyor. Ve ~unlan rivayet ediyor ... Sonra gittim. Hidde'ye182
vard1g1mda bir de bakt1m, az ilerimde iki adam c;ad1rlanm kurmaga
c;ah~1yorlar. Birisi c;admn ic;inde, digeri ise d1~mda hayvanlan tutuyor.
Daha dikkatli bakmca, onun Halid b. Velid oldugunu anlad1m.
« - Nereye gidiyorsun?>> dedim.
« - Muhammed'e. Akh ba~mda olanlardan islam'a girmeyen hi<;
kimse kalmad1. Boyle gidersek ininde s1rtlanm yakaland1g1 gibi Muham-
med bizi enseler.>> dedi.
« - Ben de Muhammed'in yanma gidip miisliiman olmak istiyorum.>>
dedim. 0 s1rada Osman b. Talha d1~an <;Ikti. Ve benimle merhabala~ti.
Beraberce orada konaklad1k. Sonra hep birlikte Medine'ye geldik. Ebu
Atebe kuyusunun yanmdaki bir adamm soziinii hi~ unutamam. 0, «Re-
181 tbn-i ishak; EI-Bidaye: 4/142; Mecmeu'z-Zevaid: 9/351.

182 Hicaz'da bir yer ismi.
"' .
160 M:Usliimanhk
bah, Rebah! » diye kolesini gag1nyordu. Onun bu soziinii hayra yord

ve yiiriidiik. Adam, sonra bize bakti. ~oyle soyledigini duydum:
«_:_ Artik Mekke bu ikisinden sonra hakimiyetini kaybetti.» Bu
ziiyle beni ve Halid b. Velid'i kasdettigini zannettim. Sonra dondii ·e
siir'atle mescide dogru yiitiidii. Geli;;imizi Hz. Peygamber'e miijdeleye-
cegini tahmin ettim. Tahminim de pkti. Harre' de indik ve en giizel el-
biselerimizi giydik. Sonra ikindi ezam okundu. Biz de yiiriidiik. BiiC
miisliimanlar Resiilullah'm etrafm1 sarmi;;lardi ve bizim tslam'a giri;;1~
mizden dolay1 memnuniyetlerini belirtiyorlardi. Once Halid b. Velid yii-
ri..idii ve biat etti. Sonra Osman b. Talha gitti ve biat etti. Sonra be.'n (
ilerledim. Birden kendimi O'nun dizleri dibine oturmu;; buldum. Utan- \
Cimdan Hz. Peygamber'in yiiziine bakamiyordum. Sonra daha onceki
suglan affetmesi ;;art1yle biat ettim. Gelecek giinahlanm igin magfiret
taleb etmek aklrma gelmedi. Hz. Peygamber o zamarr:
« - Islamiyet, kendisinden once yap1lanlarm hesabm1 sormaz. Miis-
liiman olarak hicret de onceki suglann hesabmm sorulmasma manidir.»
buyurdu.
Allah'a yemin olsun ki, miisliiman olu~umuzdan beri onemli i~ler
de Resulullah beni ve Halid'i diger eshabmdan ay1rmad1.184
Halid b. Velid'in islam'a Giri~i :
Halid (r.a.) ;;i.mlan anlatiyor:

Allah benim hakk1mda hay1r murad edince kalbime tslam'I yer-
·Ie~tirdive akhm1 ba;;1ma getirdi. Kendi kendime ;;oyle dedim: Ben Mu·
hammed'e kar~I yapilan biitiin sava~larda bulundum. Her sava~tan do-
nii~te kendimi yanh;; bir i~ yapm1~ goriiyordum. Ve gergekten Muham·
med'in galip gelecegini biliyordum. Resulullah, Hudeybiye'ye gelince,
ben de bir mii~rik siivari grubunun ba~mda yola g1ktim ve Usfan'da
Resulullah'la eshabma yeti~ tim. Ona yakla~tlm ·ve goziiktiim. Resulullah
eshabma oniimiizde ogle namazm1 kildirdi. Onlara hiicum etmemin tam
sirasi, diye dii;;iindiim. Sonra nas1l olduysa vazgegtik. Bu da hay1rh ol-
du. Resulullah kalbimden gegenlere miittali oldu ki, eshabma ikindi
namazm1 salat-1 havf185 olarak kildirdi. Bu bize gok tesir etti. «Bu Al-
lah tar~fmdan korunuyor.» dedim. Sonra· oradan aynld1 ve yolunu de-
gi~tirerek sag tarafa yoneldi. Kurey!;ililerle Hudeybiye' de anla$ma yap-
183 Rebah kOlenin ad1d1r. Kazanc; manasma geldig.i ic;in hayra yoruluyor.
184 El-Bidaye: 4/237.
1ss Salat-1 Havf H<:U"_Pte ve tehlikeli anlarda lkili.nan namaz.
islcima Davet 161
tlktan ve Kurey~liler onu geri ~evirdikten sonra kendi kendime: «Art1k
geriye ne kald1?» Nereye gideyim, Neca~i'ye mi? 0, Muhammed'e uydu
ve Muhammed'in eshab1 onun yanmda emniyet · i~inde ya~JYor. Yoksa
Herakl'in yanma gideyim de, bu dini b1rak1p H1ristiyan veya Yahudi mi
olay1m? iran' da m1 ikamet edeyim? Yahut,. geriye kalanlarla evimde mi
kalay1m? 1~te ben boyle karars1zhk i~inde bocalarken Resulullah ge~en
senenin umre'sini kaza etmek i~in Mekke'ye geldi. Ben ise onun gor-
memesi i~in gizlendim. Mekke'ye giri~ini goremedim. Karde~im Velid
b. Velid, Peygamber'le beraber umre'yi kaza f~in gelmi~, beni aray1p
da bulamaymca, ~u mektubu yaznu~:
«Bismillahirrahmanirrahim, bu kadar alollt oldugun halde islam'a
ginnekten ka'Yman kadar acayip bir~ey gonnedim. islam gibi bir din-
den kim uzak kalabilir? Resulullah bana seni sordu ve:
« - Halid nerede?» dedi.
« - Allah onu getirir.» dedim.
«- Onun gibiler islam'a uzak kalabalir mi? Miicadele ve gayreti·
ni miisliimanlar i'Yin yapsaydt onun i'Yin daha iyi olurdu. Onu digerle·
rinden daha iistiin tutardtk.» dedi. «Karde~im, ~buk ul~, frrsatlan ka-
~anna.»
Karde~imin mektubu gelince ortaya ~1kmakta acele ettim ve 1slam'a

kar~1 olan istegim de arth. Resulullah'm beni sormasma ~ok sevindim.
Riiyamda ~ok dar ve kurak bir yerden geni~ ve ye~il bir iilkeye ~Iktl
gimi gordiim. Bu riiya herhalde dogru, dedim. Medine'ye gelince, bu rii-
yayi Ebu Bekir'e tabir ettireyim, dedim. Ebu Bekir ~oyle dedi:
«- <;1ki~m Allah:m seni 1slam'a yoneltmesidir. 1~inde bulundugun
dar yer ise, ~irktir.»
Resulullah'm yamna gitmeye karar verince kendime bir arkada~
arad1m. Safvan b. Umeyye'ye rastlad1m.
«- Ey Ebu Vehb, i9inde bulundugumuz durumu biliyor musun? Biz
~ok azald1k. Muhammed ise Araplara ve Acemlere galip geliyor.» de-
dim. Safvan ~iddetle itiraz etti. Ve:
«- Kendimden ba~ka kimse de kalmasa, yine ona tabi olmam. •>
dedi. Bunun iizerine aynld1k. Ben, kendi kendime: «Bunun karde$i ve
babas1 Bedir'de Oldiiriildii.» edim. Sonra ikrime b. Ebi Cehl'e rastla-
dim. Safvan b. timeyye'ye soylediklerimi ona da soyledim. 0 da Safvan
gibi cevap verdi.
«- Sakm a~Iga vurma. » dedim.
«- Kimseye soylemem.» dedi. Evime gittim. Binegimi hazirlama-
lanm soyledim. Sonra bindim ve yola koyuldum. Yolda Osman b. Talha'·
ya rastlad1m. «Arzu ettigim ~eyi ona soylesem bu bana dost olur.» de-
dim. Ve dedelerinden oldiiriilenleri hatirladim. Sonra ise bunlan ona
hatirlatmaYJ dogru bulmadim. «Tam yola ~Ikarken bunlan hatirlatma-
F: 11
162 Milslilmanltk
mn ne mfmas1 var! » dedim. Durumu soyledim. Bir delikteki tilki gibi

oldugumuzu, yukandan bir kere su dokiiliince pkmaya mecbur kala-
cagimiZI anlattim ve diger ikisine soylediklerimi ona da soyledim. He-
men kabul etti.
« - Ben bugiin yola <;Ikacagim, i~te binegim,» dedim. Ye'ciic'de bu-
lu~mak iizere sozle~tik. Eger o once gelirse beni bekleyecekti. Ben once
gelirsem onu bekliyecektim. Seher vakti yola 91kt1m ve ~afak sokme-
den Ye'ciic'de bulu~tuk. Ku~luk vakti yola 91kt1k ve Hidde'ye vard1k.
Orada Amr b. As'la k~Ila~tlk.
« - Ho~ geldiniz.» dedi.
« - Ho~ bulduk.» dedik.
« - Nereye gidiyorsunuz?» dedi. Biz de:
« - Sen rre ic;in yola 91ktm?» dedik. Aym suali o da bize sordu.
Biz de:
« - 1slam'a girmek ve Muhammed'e tabi olmak ic;in.» dedik.
« - Beni de getiren budur.» dedi. Hep beraber yola koyulduk ve
Medine'ye geldik. Develerimizi c;okerttik. Resftlullah'a haber verdiler. <;:ok
sevindi. En giizel elbisemi giydim ve Resftlullah'a dogru yoneldim. 0
s1rada karde~im geldi ve:
« - <;abuk ol, Resftlullah senin geli~ini haber ald1 ve sevindi, sizi
bekliyor.» dedi. Siir'atli yiiriimeye ba~lad1k. Resftlullah'm huzuruna gir-
dim, bana tebessiim ediyordu. Oniinde durdum ve selam verdim. Giilec;
yiizle selamimi ald1. Kelime-i $ehadet getirdim.
« - Gel.» dedi. Ve ~oyle devam etti:
« - Seni hidayete erdiren Allah'a hamd olsun. Sen aklllt birisin.
Allah'm sana haytrh i!;iler yapt1rrnas1m temenni ediyorum.»
« - Ey Allah'm Resulii! Ben sana kaqa yaptig1m biitiin sava~lar
da Hakka kar!;ii oldugumu biliyordum. Bunun ic;in yapt1klanm1 affet-
mesi ic;in Allaha' dua et. » dedim. Resulullah:
«- islam, kendinden once yapllanlarm hesabm1 sorrnaz.» dedi.
«- Ya Resulallah, bu l;jekilde dua et.» dedim. 0 zaman Resftlullah:
« - Allah'1m, insanlan senin yolundan c;evirrnek ic;in ~imdiye kadar
yapt1g1 hatalanm ba~~la.» dedi. Sonra Osman ve Amr, Resulullah'm
yanma gidip bl:at ettiler. Bizim bu gidi~imiz Hicret'in 8. yth Safer aym-
da oldu. Allah'a yemin olsurr ki, Resftlullah onemli i~lerde beni eshabi-
mn hic;birinden ay1rrn1yordu.186
Mekke'nin Fethi
ibn-i Abbas ~unlan anlatiyor: Hz. Peygamber, Ramazan'm onunda
Gifar kabilesinden Ebft Ruhm Giilsiim b. Husayn'1 Medine'de kendi ye-
186 Bidaye: 4/238; Kenz'ul-Ummal: 7/30

islama Davet 163
nne i~le1i tedvir etmek tizere b1rakarak yola <;1kt1. Hz. Peygamber ve
eshab1 oru<;luydular. Kiideyd'e gelince (Usfan ile Emec arasmda su bu-
lunan bir mevki) iftar ettiler. Sonra yola devam ettiler. Ve on bin mlis-
ltiman Merr'iiz-Zahn1n187 da konakladilar.
Bin ki~i de Miizeyne ve Siileym kabilelerinden vard1. Burada bulu-
nan kabileler kalabahk ve silahhyd1. Resulullah'la beraber, hi<; kimse
kalmamacasma blitlin ensar ve muhacirler yola <;Ikmi~lardi.
Resulullah, Merr'iiz-Zahran'da konaklad1gmda, btittin olaylar Ku-
'leyl?'ten gizlenmi~ti. Onlar, Resulullah'tan hi<;bir haber alamiyorlar ve
ne yaptigm1 da bilmiyorlard1.
Bir gece Ebu Slifyan b. Harb, Hakim b. Hizam ve Biideyl b. Verka
casusluk yapmak ve haber elde etmek i<;in yola <;~ktilar. Abbas b. AbdUl
Muttalib bir yerde Resulullah'a rastlam1~tl. Eb1,1 Stifyan b. Haris b. AbdUl
Muttalib -ile Abdullah b. Ebi timeyye b. Mugrlre de Resulullah'a Mekke
ve Mediue arasmda bir yerde rastlami~lar ve huzuruna pkmak istemi~
lerdi. Ummii Seleme, onlar hakkmda Hz. Peygambere:
« - Ya Resiilallah, amca oglun, hala oglun ve akraban seninle go-
rli~mek istiyorlar.>> dedi. Resulullah da:
«- Benim onlarla gorli~meme liizum yok. Amca oglu, Mekke' de be-
nim ~erefimle oynuyordu. Hala oglu ve h1smrma gelince, onlar da Mek-
ke'de bana soylemedigini birakmami~h.>> dedi. Onlara bu ~ekilde soyle-
n_ince, Ebu Siifyan -ki yanmda oglu da vard1-:
«~ Ya bana miisaade edersin Resiilullah'la gorli~tirlim, yahut da
oglumu ahr a<;hk ve susuzluktan oltinceye kadar giderim>> dedi. Bu Re-
sulullah'a iletilince onlara aCiyarak izin verdi. Onlar da Hz. Peygamberin
huzuruna girdiler ve mtisltiman oldular.
Resulullah Merr'uz-Zahran'da konaklaymca Abbas ~oyle dedi:
« - Kurey~'e yaz1k. Allah'a yemin olsun ki eger Resulullah Mekke'·
ye onlar aman dilemeden once harple girerse bu, Kureyl?'in ebedi helaki
olur.>> Resulullah'm beyaz kahrma bindim ve Erak mevkiine geldim. Ora-
da kendi kendime ~oyle dedim: Belki oduncu, <;oban veyahut bir i~ i<;in
<;Ikan birini gorlirlim de Mekke'ye gonderip Kurey~lilere Resulullah'm
geldigini haber verirler. Boylece de Kureyl?liler Peygamber · Mekke'ye
harble girmeden once aman dileme imkam bulurlar.
Abbas devamla diyor ki: «Allah'a yemin olsun ki ben Peygamberin
katin iizerinde, niyetimi ger<;ekle~tirmek iizere dola~1rken birden, geriye
Mekke'ye donen Ebu Siifyau ile Biideyl b. Verka'mn konu~malanm duy-
dum. Ebu Siifyan ~oyle diyordu.
« - Ben hi<; bu kadar asker ve ate~ gormedim.>> Biideyl de:
187 ~imdi buraya Vadi-i Fatuna denir.

164 Milslilmanhk
« - Yemin ederim ki bunlar, harb i<;in toplanan Huzaablar'm ate~

leridir.» diyordu. Ehu Siifyan da:
« - Hakikaten Huzaahlar'drr. Bu ate~ ve askerlerin Huzaahlar'a ait
olmas1 ne kotii ne iizticii bir ~eydir.» diyordu. Ehu Siifyan'm sesini tam-
dim ve:
« - Ya Ebii Hanzala!» diye bag1rd1m. 0 da benim sesimi tamy1p:
« - Ebu'l-Fazl sen misin?»189 diye sordu.
« - Evet.» dedim. ,/
« - Ne var? Anam babam sana feda olsun.» dedi.
« - Yaz1klar olsun sana Ey Ebii Siifyan, Resulullah ordunun ba~m
da, yaz1k Kurey~'in haline.» dedim.
« - Ne olur soyle, ~are nedir?» dedi.
« - Eger sana kar~1 galip gelirse hoynunu vurdurur. Haydi benimle
beraber ~u katlra bin, seni Resulullah'a gotiireyim. Ondan sana aman di-
liyeyim.» dedim. Bunun iizerine katinn terkisine hindi. tki arkada~r ge-
riye dondiiler. Ben de onunla beraber hareket ettim.
Miisliimanlann yakt1klan her ate~in yanmdan ge9erken:
« - Bu kim?» diye soruyorlardr. Resulullah'm katlnm goriince de:
« - Peygamberin amcas1 onun katlnna binmi~.» diyorlard1. Bu ~e-
kilde Orner h. Hattah'm ate~ine geldim. «Kim O» diye sordu. Sonra ya-
mma geldi. Katmn terkisinde Ehii Siifyan'r goriince:
« - Ehu Siifyan Allah'm dii~man1d1r. Resulullah'dan aman ve ahit
almaksrzm getirmeni miimkiin kllan Allah'a hamd olsun» dedi. Ve Re-
sulullah'm bulundugu yere dogru siir'atle yiiriimeye ba~lad1. Hemen ka-
tlra bindim ve - hayvan daha h1zh gittigi i9in- onu ge9tim. Katlrdan in-
dim. Resulullah'm huzuruna girdim Omer' de girdi ve:
« - Ya Resulallah, Bu Ehu Siifyan. Allah onu ahitsiz ve amans1z bi-
ze getirdi. Miisaade et de boynunu vuray1m.» dedi. 0 zaman ben:
« - Ya Resiilallah o benim himayemde.» dedim. Sonra Resulullah'm
yanma oturdum ve ona:
«- -\Ilah'a yemin olsun ki gece, onun yanmda benden ba~ka kimse
kalam~z.» dedim. Omer, isteginin yerine gelmesi i9in sabrrsiZlamnca:
« - Sakin ol ya Omer. Eger bu Beni Adiy h. Ka'h'dan biri olsaydr
boyle soylem( zdin. Fakat onun Ahd-i Menaf ogullanndan oldugunu bili-
yors).ln.» dedim.
« - Sus, yeter! Senin miisliiman olman, benim yammda babamm
-~ayet girseydi- miisliiman olmasmdan daha bymetlidir. $unu da hili-
1!18 Ebu Siifyan'm kiinyesi

189 Hz. Abbas'm kiinyesi
lslama Davet 165
yorum ki, senin miisliiman olu~un Hz. Peygamber i~in benim 1slam'a
giri~imden daha iistiindiir.» dedi. 0 zaman Resiilullah:
« - Ey Abbas, onu yanmda gotiir. Sabahleyin tekrar bana getir» bu-
yurdu. Yamma ald1m. Beraber geceledik. Sabah olunca onu Resulullah'm
yamna gotiirdiim.
Ertesi giin, Resulullah Ebu Siifyan'1 goriince:
« - Yaz1klar olsun sana ey Ebu Siifyan. Daha kelime-i ~ehadet ge-
tirmenin zamam gelmedi mi?» buyurdu. Ebu Siifyan:
« - Anam babam sana feda olsun. Sen ne kadar ~erefli, halim ve
dostlanna bagltsm. Art1k, Allah'tan ba~ka tann olmad1~na kani oldum.
Zira olsayd1 bana faydas1 olurdu.» dedi. Resulullah:
« - Yaz1k sana ya Ebu Siifyan benim Allah'm Resulii oldugumu ka-
bul etme zamanm gelmedi mi?» buyurdu. Ebu Siifyan:
« - Anam babam sana feda olsun sen ne kadar ~erefli halim ve
1
dostlanna bagl.Ism, yemin olsun ki i~imde her an boyle bir ~ey vard1.»
dedi Abbas ise: ·
« - Yaztk sana ya Ebu Siifyan haydi miisliiman ol ve boynun vurul-
madan kelime-i ~ehadet getir.» buyurdu. Ebu Siifyan da kelime-i ~ehadet
getirdi ve miisliiman oldu. Ben:
« - Ya Resulallah, Ebu Siifyan oviilmekten ho~lamr. Ona bir iftihar
etme vesilesi ver.» dedim. Resulullah:
« - Peki. Kim Ebu Siifyan'm evine girerse o emniyettedir. Kim ken-
di evine girerse o da emniyettedir:. Kim de Kabe'ye girerse yine emniyet
i<;indedir.» buyurdu.
Ebu Siifyan gitmek i~_;in kalkt1gmda Resulullah bana:
« - Abbas onu dagm ge<;it yerindeki vadide tut da Allah'm ordusu·
nu gorsiin.» buyurdu. Ebu Siifyan'la beraber <;Iktim ve vadinin en dar
yerinde, Hz. Peygamber'in emrettigi ~ekilde onu beklettim. Kabileler
sancaklanmn ardmda ge<_;meye ba~ladilar. Her bir kabile ge<_;erken Ebu
Siifyan:
« - Ey Abbas, bunlar kim?» diye soruyordu. Ben de:
« - Siileym Ogullan.» diyordum. Ebu Siifyan:
« - Benim aradt~m onlar degil.» diyordu. Sonra ba~ka bir kabile

ge<_;erken:
« - Bunlar kim?» diyor, ben de:
« - Miizeyne kabilesi,» diyordum.
« - Benim arad1g1m bunlar da degil.» diyordu. Biitiin kabileler ge-
<;inceye kadar hep bu ~ekilde sordu. Her kabilenin ge<;i~inde bunlar kim-
dir diyor, ben de filan ogullan diyordum. Aradtgim bunlar da degil di-
yordu. Nihayet kilt<; panlttlan arasmda Resulullah ge<;ti. Arkasmda Mu-
166 Milslilmanhk
hacirler ve ensar vard1. Onlarm gozlerinden ba~ka hie; bir yerleri goziik-
miiyordu. Ebii Siifyan bunu goriince:
« - Allah Allah, bunlar da kim ya Abbas?>> dedi.
« - Bu Resulullah . etrafmdakiler de Muhacir ve Ensar.» dedim.
« - Ebel Fadl, bunlara kimsenin giicii yetmez. Karde~in oglunun
saltanah biiyiidii.» dedi.
« - Ya Ebii Siifyan. i~te bu Niibiivvettir.» dedim. /
,,_ Oyleyse ne giizel! » dedi.
« - Kavmine don.» dedim. Yola c;tkti ve kavminin yanma gelince
sesinin biiti.in kuvvetiyle:
« - Kurey~liler, bu Muhammed, size giici.ini.izi.in yetmiyecegi bir kuv-
vetle geliyor. Kim Ehii Siifyan'm evine girerse o emniyettedir.» diye ba-
girdi. 0 zaman kans1, Utbe'nin k1z1 Hind kalkt1. Btytgmdan tutarak:
« - Bu alc;ak Arabt oldi.iriin, kavmin ne kotii ba~kam.» dedi. Ebii
Siifyan da:
« - Yaztklar olsun size. Bu sizi gururlandtrmasm. Giiciiniiziin yetmi-
yecegi ~ey geliyor. Kim Ebi't Siifyan'm evine girerse emniyettedir.» dedi.
Oradakiler:
« - Yaztk sana, senin evin bize yetmez.» dediler. 0 zaman:
« - Kim kendi evine girerse emniyettedir, kim Kabe'ye girerse em-
niyettedir.» dedi. Bunun iizerine halk kendi evlerine ve Kabe'ye gitti-
ler.190
ResOiullah'm Mekke'ye Giri~i
Ebu Siifyan d1~an <;Iktlgmda Hz. Peygamber, Abbas'a:

« - Da~n eteginde vadinin en dar yerinde onu beklet de Allah'm
ordusunu gorsiin.» dedi.
Abbas diyor ki: Onu daga, gec;idin en dar oldugu yere g()tiirdiim.
Orada durdurunca:
« - Vay gaddar Beni Ha~im! » dedi.
« - Peygamber si.ilalesi gaddarhk yapmaz, fakat benim sana ihtfya-
Clm var.» dedim. Ehii Siifyan:
« - Haydi ilk once o yapmak istediginden ba~la.» dedi.
« - Heyecamm1 gidermek ic;in sana ihtiyacrm var, seni hie; bu yolda
giderken gormedim.» dedim. Resulullah ve eshab1 tam tec;hizathydilar.
Kabileler reisleriyle, bOiiikler sancaklanyla gec;meye ba~lad1lar. ilk once
Halid b. Velid kumandasmda Siileym ogullan gec;ti. Bin kWydiler. San-
caklan Abbas b. Mirdas ile Hufaf b. Niidbe, bayrag1 ise Haccac b. GIIad
ta~Iyordu. Ehii Siifyan:
190 Mecmeu'z-Zevaid: 6/167; Taberini

lsltima Davet 167
«- Kim bunlar?» diye sordu. Abbas:

«- Halid b. Velid.» diye cevap verince:
« - Haa, ~u gene; mi?» dedi. Abbas:
« - Evet.» dedi. Halid Abbas'la yamndaki Ebu Siifyan'm hizasma
gelince i.ic; defa tekbir aldrlar ve gec;tiler. Sonra onlann pe~inden, muh-
telif kabilelerden ve muhacirlerden miite~ekkil be~yiiz k~i ile Ziibeyr b.
Avvam gec;ti. Siyah bir bayrak ta~1yordu. Ebu Siifyan'm hizasma gelince
i.ic; defa tekbir getirdi. Yamndakiler de tekbir getirdiler. Ebu Siifyan:
I « - Bu kimdir?» dedi. Abbas:

« - Ziibeyr b. Avvam.» diye cevap verdi.
} « - Klzkarde~inin oglu mu?» diye sordu. Abbas:
« - Evet.» dedi. Sonra Gdar kabilesinden iic;yiiz ki~ilik bir gurup
I gec;ti. Sancaklanm iman b. Rahda denilen Ebu Zer el'·Gdari ta~1yordu.

Ebu Siifyan'm hizasma gelince hep birden i.ic; defa tekbir getirdiler. Ebu
Siifyan:
« - Ya Eba'l-Fazl, bunlar kimdir?» diye sorunca, Abbas:
« - Gtfar ogullan.» dedi. Ebu Siifyan da:
<<- Gdar ogullan degil benim arad1grm.» dedi. Sonra dortyiiz ki~i
ve iki bayrakla Eslem Kabilesi gec;ti. Bayraklardan birini Biireyde b. ei-
·Husayb ve otekini de Naciye b. el-Acem ta~1yordu. Yine Ebu Siifyan
hizasma gelince i.ic; defa tekbir getirdiler. Ebu Siifyan kim bunlar deyin-
ce Abbas:
« - Eslem kabilesi.» dedi. Ebu Siifyan:
«- Ey Ebu'l-Fazl, Eslem ogullan da degil benim arad1~m. Onlarla
bizim aram1zda hie; bir kin yoktu.» dedi. Abbas:
<<- Onlar 1slam'a girmi~ miisli.iman bir kavimdir.» dedi. Daha sonra
bayraklanm Bi~ b. ~eyban'm ta~Idi~, be~yiiz ki~ilik bir grupla Ka'b b.
Amr ogullan gec;ti. Ebu Siifyan yine:
« - Kim onlar?» deyince:
<<- Ka'b b. Amr.» dedi. 0 da:
« - Evet, onlar Muhammed'in mi.ittefikleridir.» dedi. Ebu Siifyan'm
hizasma gelince i.ic; defa tekbir getirdiler. Sonra Miizeyne kabilesi gec;ti.
Bin ki~i idiler, iic; bayraklan ve yiiz atlan vard1. Bayraklan Numan b.
Mukarrin, Bilal b. el 'Haris, Abdullah b. Amr ta~Iyorlardi. Ebu Siifyan'm
hizasma gelince tekbir getirdiler. Ebu Siifyan:
« - Kim bunlar?» diye sorunca, Abbas:
<<- Miizeyne.» dedi.
<<- Ey Ehu'l-Fazl Miizeyne de degil benim arad1grm. Onlann dag-
larda att1g1 silah seslerini duyard1m.» dedi. Sonra ba~kanlanyla beraber
sekizyliz ki~ilik bir gurup halinde Ciiheyne kabilesi gec;ti. Dort bayraklan
vard1. Bunlan Ebu Ziir'a Mabed b. Halid, Siiveyd b. Sahr, Rafi b. Mii·
168 MiisWmanltk
keys, Abdullah b. Bedr ta~Iyorlardi. Ebu Siifyan'm hizasma gelince ii<;

. defa tekbir getirdiler. Sonra K.inane kabilesi ge<;ti. Leys ogullan, Damre,
Sa'd b. Bekr ikiyi.iz ki~ilik bir kaifleyle ge<;tiler. Bayraklanm Leys kabi-
lesinden Ebu Vakid ta~JYordu. Onun hizasma gelince yine i.i<; defa tek-
bir getirdiler. Ebu Siifyan:
«- Bunlar kim?» deyince:
«- Bekr ogullan.» dedi.
«- Evet, ugursuzlar. Muhammed onlann yi.izi.inden bizimle harbet-
ti. Fakat yemin olsun ki ne bana dam~Ildi ne de biliyordum. Haberim
oldugunda da iyi kar~Ilamad1m. Fakat kader boyleymi~.» dedi. Abbas:
«- Muhammed'in sizin:le sava~masl'nda hay1r varm1~. c;unki.i hepi-
niz ish1ma girdiniz.» dedi.
Vakidi diyor ki: Abdullah b. Amr, Ebu Amr b. Hamas'dan naklede-
rek bana ~oyle dedi: «Leys ogullar1 tek ba~ma ge<;ti. iki yi.iz elli ki~iydi
ler. Bayraklanm Sa'b b. Ciisame ta~nyordu. Ge<;erlerken ii<; defa tekbir
aldilar. Ebu Siifyan:
«- Bunlar kimdir?» diye sorunca, Abbas:
«- Leys ogullan.» diye cevap verdi. En son olarak da E~~· Kabilesi
gegti. D<;yi.iz ki~iydiler. Bayraklanmn birini Ma'kil b. Sinan digerini ise
Nuaym b. Mes'ud ta~1yordu. Ebu Siifyan:
«- i~te bunlar Muham.med'e en gok di.i~manhk edenlerdi.» dedi.
' Abbas da:
«- Allah onlarm kalblerine islam'I ·yerle~tirdi. Bu Allah'm bir li.itfu-
dur.» dedi. Ebu Siifyan sustu. Daha sonra:
«- Heni.iz Muhammed gegmedi.» dedi. Abbas da:
«- Daha ge<;medi. Eger Muhammed'in boli.iguni.i gorseydin hep de-
mir, at ve insanlardan ibaret oldugunu anlardm. Ona kimsenin gi.ici.i
yetmez. » dedi. Ebu Siifyan:
« - Kabul ederim ya Eba'l-Fazl. Vallahi, O'na kimin giicii yeter ki.»
dedi. Resulullah'm ye~il boli.igi.i gori.ini.ince atlann ayaklanndan <;Ikan
tozlar ufku karartti. Ashap ge<;meye ba~lad1. Her defasmda Ebu Siifyan:
«- Muhammed ge<;medi mi ?» diye soruyor, hay1r cevabm1 ahyordu.
Nihayet Ebu Bekir ve tlseyd b. Hudayr'm arasmda devesi iizerinde Hz.
Muhammed ge<;ti. Peygamber yanmdakilerle konu~uyordu. Abbas:
«- i~te Resulullah ye~il boli.igi.i arasmda ge<;iyor.» dedi. Muhacirler,
Ensar, sancaklar ve bayraklar. Ensann her kahramanmda bir bayrak ve
sancak vard1. Ba~tan a~ag1 Zirh i<;indelerdi. Ancak gozler gozi.iki.iyordu.
Orner b. Hattab ise z1rhlar i<;inde yi.iksek sesle bagmyor ve saflan di.i-
zeltiyordu. Ebu Si.ifyan:
« - Ey Abbas bu konu~an: kimdir?» dedi. Abbas da:
« - Orner b. el-Hattab, Adiy ogullart'nm i~i bi.iyi.idi.i. Onceleri az ve
zelil idiler.>> dedi Abbas:
lsldma Davet 16g
« - Ya Eba Siifyan, Allah diledigini diledigiyle yiikseltir. Orner de

1slamm yiikselttiklerindendir.» dedi. Boliikte ikibin z1rh vard1. Resulul-
1ah sancagun Sa'd b. Ubade'ye vermi~ti. 0 da boliigun en oniindeydi.
Sa'd Peygamberin sancag1yla ge9erken Ebu Siifyan:
« - Bugiin kdwlann 9arp1~hg1 bir giindiir. Bugiin haramlar helal
alacak.191 Allah hugiin Kurey~'i zelil klldi.» dedi. Resulullah tam Ebfr
Siifyan'm hizasma gelince:
«- Ey Allah'm Resulii kendi kavmini yak etmeyi mi emrettin.» de-
di. Sa'd ve beraberindekiler yanma ugraymca Sa'd:
( « - Ya Eba Siifyan, bugiin kl119lann 9arpi~h!tl, kan dokmenin helal
(
aldugu, AHah'm Kuren'i zelil ettigi bir giindiir. Allah'1 ~ahit tutanm ki
sen kavmin arasmda en iyi, akrabalanna en 9ak baghsm.» dedi. Abdur--
( rahman b. Avf ve Osman b. Affan:
« - Ya Resi:tlallah, Sa'd'in Kurey~'e bir hiicum yapmasmdan endi~e
ediyaruz.» dediler. Bunun iizerine Resulullah:
« - Ya Eba Siifyan. bugiin merhamet etme giiniidiir. Bugiin Allah'm
Kurey~'i aziz kild1gi giindiir.» dedi. Sanra Sa'd'a bir adam gonderip az-
lettigini bildirdi. .. Ondaki sancag1 da Kays'a verdi. Resi:tlullah sancagm
Sa'd'm agluna verilmesiyle Sa'd'dan 91kmiyaca!ttm dalayistyla anu danlt-
miyacagml biliyardu. Sa'd peygamberden bir i~aret gelmeden sancagr
teslim etmeyince, Resulullah sang1m ana gonderdi. Sa'd bunu goriince
sanca!tl oglu Kays'a verdi.192
Bir ba~ka rivayette Ebi Leyla (r.a.) ~unlan anlatiyor:
Biz Resulullah ile beraber iken Ebi:t Siifyan'm Erak mevkiinde aldu-
gunu ogrendik. Biz de araya gittik ve anu yakalad1k. Mi.isli.imanlar k1-
h9lanyla hemeri onun etraf1m sardilar. Onu bu halde Peygamberin ya-
nma getirdiler. Resulullah ana:
« - YaZiklar alsun sana ya Ebu Siifyan, ben size di.i nya ve ahireti
getirdim. Mi.isli.iman alun da selamete erin.>> buyurdu. Abbas Ebu Siif-.
yan'm dostuydu. Resulullah'a:
« - Ya Resi:tlallah, Ebi:t Siifyan ovi.ilmekten ha~lamr:» dedi. Resi:t-
lullah da Mekke'ye bir adam gondererek:
« - Kim kendi evine girerse emniyettedir, kim silahm1 b1ralnrsa em-
niyettedir, kim Ebi:t Siifyan'm evine girerse o da emniyettedir.» diye ni-
da ettirdi. Sonra Ahbas'la beraber Ebi:t Siifyan'I Seniyye ge9idinde bek-
lemek i.izere gonderdi. Siileym ogullan gozi.iki.ince Ebu Siifyan:
« - Ya Abbas, bunlar kimdir?>> diye sardu. Abbas:
191 Mekke'de kan dokmek haram oldugundan

'92 Bidaye: 4/291; Kenz'ul·Ummal: 51295; Beyhaki; ibn-i Asakir
- Bunlar. opJian dtr.• dedi. Eb6 ~-..
c- Siileym oRullan'ndan bana ne!. dedi.
"b. Ebi Talib goriiniince Ebii Siifyan yine:
« - Ya Abbas, bunlar da kim?» dedi. Abbas:
«- Ali b. Ebi Talib ve muhacirleri.» dedi. Sonra Ensarla beraber Re-
:sulullah goziiktii. Ebii Siifyan yine bunlar kim diye sordu. Abbas da:
«- i$te bunlar islam yoluna canlanm feda edenlerdir. i~te $U gor-
·diigiin Resulullah, yanmdakiler de ensard1r.» Ebii. Siifyan:
« - Ben Kisra'mn ve Kayser'in saltanatlanm gordiim. Fakat yegeni-
'nin saltanatmm benzerini hie; gormedim.» dedi. Abbas da: \
«- i$te o niibiivvettir.» dedi,l93
Urve anlatiyor:
«- Resulullah, Muhacirler, Ensar, Eslem, Gdar, Ciiheyne, Siileym
\
'
vogullan'ndan miite$ekkil oniki bin ki$iyle yola <;Ikti. Merru'z-Zahran'a
gelinceye kadar at siirdiiler. Orada konakladtlar. Kurey$'in bundan ha-
'beri yoktu. Kurey~liler, Hakim b. Hizam ve Ebii Siifyan'1, «Aramizi bulun.
yahut harp yapacagimiZI haber verin» diyerek Peygamber'e gonderdiler.
"Hakim b. Hizam ve Ebii Siifyan yola <;Ikttlar. Yolda Biideyl b. Verka'ya
~astladtlar. Onu da yanlanna aldtlar. Ve bir ak$am vakti Erak'a geldiler.
Orada bi~ok c;;ad1r ve asker goriince, at ki$nemeleri duyunca c;;ok kork-
tular ve: «Bunlar harp ic;;in toplanan Ka'b ogullandtr.» dediler. Fakat
'Biideyl:
«- Bunlar Ka'b ogullanndan daha c;;oklar. Ka'b ogullan bu kadar
:degil. Yoksa Hevazin'liler bizim topraklanmiZI m1 i$gal ettiler? Yemin
•olsun ki b9ylesini hie; gormedik. Bu, hactlann kalabah!P gibi bir $ey.»
ded,i.
Resulullah ise, oniinden casuslan yakalamak ic;;in athlar gondermi$ti.
·Huzaaldar da yolu kesmi$ler kimseyi birakmJYorlardi. Ebii Siifyan ve
yamndakiler miisliimanlann ordugahma girince nobetc;;iler onlan gece-
·nin karanhgmda yakaladtlar ve onlan oliim korkusu ic;;inde getirdiler.
Orner b. Hattab, Ebii. Siifyan'a ldogru ilerledi ve boynuna vurdu. Halk
·Ebii Siifyan'1 ald1 ve Peygamber'in yanma gotiirmek iizere di$an <;Ikti.
·Ebii Siifyan oldiiriilmesinden korktugundan var giiciiyle: ·
« - Beni Abbas'a gotiirmiiyor musunuz?» diye bag1rd1. Abbas cahi-
1iyye devrinde Ebu Siifyan'm en samimi dostuydu. Abbas geldi, onu mii-
dafaa etti. Ve Resulullah'tan onu kendisine teslim etmesini istedi. Sonra
·halkm arasmdan kendi yerine dogru ilerledi. Geceleyin onu binege bin-
direrek halkm arasmdan <;Ikardi. Orner, Ebii Siifyan'm boynuna vurdu-
-gunda ona:
« - Allah' a yemin olsun ki Resulullah'a yakla~Irsan oliirsiin! » de-
·mi~ti. Ebii Siifyan da Abbas' dan yard1m istedi ve:
193 Mecmeu'z.Zezaid: 6/ 170; Taberant

lsltima Davet 171
«_:_ Olecektim, fakat halkm miidahalesi beni kurtardx.» dedi. Sonra

Halkm ~oklugunu ve itaat edi~lerini goriince:
« - Ben bu geceki gibi boyle insan toplulugu gormedim.» dedi. Ab-
bas onu, halkm elinden kurtardtktan sonra: ·
« - Eger miisliiman olmaz ve Muhammed'in Allah'm Resulii oldugu-
nu kabul etmezsen oldtiriilliriisiin.» dedi. Ebu Siifyan Abbas'm istedigi
> ~eyleri soylemeye ba~lad1. Fakat dili donmedi. 0 gece Abbas'm yamnda
' kaldx. Hakim b. Hizam ve Biideyl b. Verka ise Peygamber'in huzuruna
girdiler ve miisliiman oldular. Peygamber onlardan Mekke halkma clair
( haberler ald1. Sabah ezam okununca, herkes namaza ~1kt1. Ebft Siifyan
korktu ve:
« - Ya Abbas ne istiyorsunuz?» dedi. Abbas da:
« - Onlar miisliimandtr. Resulullah'm huzuruna varmak istiyorlar.»
dedi. Sonra kendisi de c;akt1. Ebft Siifyan onlan goriince:
« - Ya Abbas, onlara ne emrederse yaptyorlar mt?» dedi. Abbas da:
« - Eger onlan yemekten ve i~mekten men etse bile yine ona itaat
cderler, ondan kavminin affm1 rica et:>> dedi.
Abbas, Ebft Siifyan't Peygamberin huzuruna gotiirdii ve:
« - Ya Resftlallah, i~te Ebft Eiifyan.» dedi. Ebft Siifyan da:
« - Ya Muhammed, ben kendi iH!htmtzdan yardtm istedim. Sen de
kendi ilahmdan yardrm istedin. Yemin ederim ki, her defasmda sen bana
kar~I galip gelin. Eger benim ihlh1m ger~ek, senin ilahm battl olsaydt
elbette ben galip gelirdim.» dedi. Sonra Kelime-i $ehadet getirdi. Abbas:
« - Ya Reslallah, ben, kavmine gidip de onlan korkun~ akibetten
sakmdtrmak, Allah'a ve Resuliine davet etmek i~in izin istiyorum.» dedi.
Resulullah da ona izin verdi. Abbas:
« - Onlara neler soyliyeyim? Ya Resulallah kimin emniyette olacagt-
m beyan et de miitmain olsunlar.» dedi. Resulullah ;;oyle buyurdu:
« - Onlara soyle: Kim Allah'dan ba~ka ilah olmadtgma, onun orta~
olmadt~na, Muhammed'in Allah'm kulu ve Resulii olduguna ;;ehadet
ederse o emniyettedir. Kim Kabe'nin yanmda oturur ve silahmt btra-
kirsa o da emniyettedir. Kim kendi evine girer de kapistm kaparsa o da
emniyettedir.» Bunun iizerine Abbas:
« - Ya Resftlallah; Ebu Siifyan amcamtzm ogludur. Benimle bera-
ber donmek ister. Ona da bir liitufta bulunsan.» dedi. Nebi (s.a.v.):
<<- Kim Ebft Siifyan'm evine girerse, o da emniyettedir.» buyurdu-
lar. Ebu Siifyan kendirre gelmeye ba~ladx. Evi Mekke'nin yiiksek~e bir
yerindeydi. Kim silahmt b1rak1r Hakim b. Hizam'm evine girerse o da
emniyette'dir. Hakim'in evi ise Mekke'nin a~agiSinda idi. Nebi (s.a.v.)
Abbas't Dthyetii'l-Kelbi'nin kendisine hediye ettigi beyaz katlrma bind:r-
172 Milslilmanltk
di. Abbas Ebu Siifyan'1 da terkisine ald1 ve gitti. Az sonra Nebi (s.a.v.).
onun: pe~inden adam gonderdi ve:
« - Abbas'a yeti~in. onu bana getirin.» buyurdu. Ve onlara korktu-
gu ~eyi soyledi. Nebi (s.a.v.) in gonderdigi adam Abbas'a ula~;ap da soy-
leyince Abbas geriye donmek istemedi. Ve:
« - Resiilullah, Ebu Siifyan'm Mekke' deki mtisltimanlann azhgm-
dan istifade edip, geriye dontince tekrar kafir · olaca~ndan m1 korku-
yor?» dedi. El~i:
« - Onu tut, btrakma.» dedi. Abbas da tuttu. Ebu Siifyan:
« - Vay gaddar Ha~im ogullan.» dedi. Abbas ise:
« - Biz gaddarhk etmeyiz. Fakat sana biraz ihtiyacxmxz var.» de-
yince: Ebu Stifyan:
« - Nedir o? Soyle de yerine getireyim.» dedi. Abbas:
« - Halid b. Velid ve Ziibeyr b. Avvam geldiginde anlarsm, seni mti$-
ktil durumda birakirlar.» dedi. Merru'z-Zahran'da da dar bir yerde dur-
dular. 0 zaman Ebu Siifyan, Abbas'm soztinti anlad1. Resulullah daha
sonra stivarileri birbirini mtiteakiben gonderdi. Stivarileri ikiye aytrdi.
Once Ziibeyr'i gonderdi. Arkasmdan da Eslem, Gtfar ve Hnzaahlar' dan
mtite$ekkil bir boltik gonderdi. Ebu Siifyan:
« - Bu Resulullah m1 ?» diye sordu. Abbas:
« - Hayxr, bu Halid b. Velid'dir.» dedi. Resulullah sonra Sa'd b.
Ubade'yi ensardan mtite~ekkil bir birligin oniinde gonderdi. Sa'd:
« - Bugtin kxh~lann ~arpi$hgt kan dokmenin hehil oldugu bir gtin-
dtir.» dedi. Sonra Ensar ve Muhacirlerden meydana gelen: bir birlikle Re-
sulullah (s.a.v.) girdi. Ebu Stifyan tammadx~ bir ~ok ytizler goriince:
« - Ya Resulallah (s.a.v.) bu insanlan kavmine tercih ettin.» dedi.
Resulullah (s.a.v.) $Oyle buyurdu:
« - Bunu sen ve kavmin yaptmxz. Siz beni yalanladxgxmzda bunlar
tasdik ettiler. Siz beni Mekke' den ~xkardtgxmzda buhlar bana yardtm et-
tiler.» 0 anda Nebi (s.a.v.) in yanmda Akra' b. Habis, Abbas b. Mirdas ve
Uveyne b. Bedr'el·Fezari vard1. (Allah onlardan raz1 olsun). Ebu Siifyan
Resulullah\il etrafmda onlan goriince:
« - Bunlar kim, ya Abbas?» dedi. Abbas:
«- PUP lar islam yo luna canlanm feda etmek isteyenlerden: ibaret
olan: :toilebi \.S.a.v.) in birligi. Onlar Muha.cirler ve Ensardrr.» dedi. Ebu
Siifyan:
« - Ge~ ya Abbas, ben bugi.inkti gibi ne bir ordu ne de bir topluluk
gordtim.» dedi. Ztibeyr halkm arasmdan ilerledi ve Hacun'da194 durdu.
Halid de ytiriidii. Ve Mekke'nin a$ag1 tarafmdan: $ehre girdi. 0 sxrada
Bekr ogullanndan ba$tbozuk bir grupla kaf$xla$ti. Onlarla ~arpi$ti. - AI-
19.4 Hacun: Cezzarh.lar yoluna yakm, Mekke'nin kar~lSlnda hir dag.

!slama Davet 173
lah onlan hezimete ugrattl- Hazure'de195 de <;arpt~hlar. Nihayet Mek-

keliler evlerine girdiler. Onlardan bir gurup ath Handeme dogru pkt1.196
Mi.isli.imanlar da pe~lerine di.i~ti.iler. Nebi (s.a.v.) son gelenlerle beraber
Mekke'ye girdi ve bir mi.inadi:
« - Kim evine girip kap1s1m kaparsa ve elinden silahmt btraktrsa
o emrriyettedir.» diye nida etti. Ehu Siifyan da Mekke'de:
« - Mi.isli.iman olun ki selamete eresiniz.» dedi. -Hz. Abbas'm vast-
tasi ile Allah onlan korudu- Uthe'nin kiZI Hind geldi ve Ehu Siifyan'm
sakalmdan tutarak:
« - Ey Galip ogullan, bu aptal ihtiyan Oldi.iri.in! » diye bagJrdt. Ehu
Siifyan da: ·
« - Sakahm1 btrak. Allah'a yemin olsun ki eger mi.isli.iman olmaz-
san boynun vurulur! YaZik sana o hak dini getirdi. Sus, gir odana!»
dedi.197
Siiheyl b. Amr'm Miisliiman 01U$U ve ResOiullah ($.a.v.) in

Guzel Ahlakma $ehadeti
Siiheyl h. Amr ~unlan anlatlyor:
Resulullah (s.a.v.) zaferle Mekke'ye gmnce evime kapandtm. Kapt-
mt kapadtm ve oglum Abdullah b. Siiheyl'i aramtzt bulmasi i<;in Muham-
med (s.a.v.) e gonderdim. <;iinki.i, ben oldi.iriilmeyecegimden emin degil-
dim. Abdullah b. Siiheyl gitti ve:
« - Ya Resulallah, bahama eman veriyor musun?» dedi. Reswullah:
« - Evet, o Allah'm emantyla emniyettedir. Meydana <;Iksm! » bu-
yurdu. Sonra etrafmdakilere:
<c- Sizden kim Siiheyl'e rastlarsa onu korkutmasm ki, dt~an <;tka-
bilsin. Yemin ederim ki Siiheyl, aktlh ve ~erefli bir kimsedir. Siiheyl gi-
biler islam'a uzak kalamaz. Fakat, kadere de kimse kar~1 gelemez.» bu-
yurdu. Abdullah, babasmm yamna gidip, Resulullah (s.a.v.) m soyledik-
lerini haber verince, Siiheyl:
« - Vallahi, o bi.iyi.ik ki.i<;i.ik herkese kar~I ~efkatli ve iyidir.» dedi.
Siiheyl, Hz. Peygamber'e gitmek i.izere kalktyor, sonra geri doni.iyordu.
Nihayet mi.i~rik oldugu halde Resulullah (s.a.v.) Ia beraber Huneyn Gaz-
vesi'ne katildt ve Ci'rane'de198 mi.isli.iman oldu. Resulullah (s.a.v.) o gi.in
ona, Huneyn ganimetlerinden yi.iz deve verdi.199
195 Hazure: Mekke'de Hanatin kapxsx yaninda bir mevki

196 Handeme: Mekke'de bir dag
197 Mecmeu'z Zevaid: 6/173; Feth'ui-Barl: 8/4; Beyhaki: 9/119; Taberam; Buhari
198 Ci'rane: Mekke'ye yakm bir yer. Harem'in di~mdadir. ihram i<;in mikat ye-
ridir.
199 Kenz..ul-Ummal: 5/294; Miistedrek: 3/281; Vakidi; tbn-i Sa'd; tbn-1 Asaklr
174 Milsliimanltk
ResOiullah (s.a.v.) in Fetih Gi.inu Mekke'lilere Soyledikleri:
Orner b. Hattab (r.a.) ~unlan anlatlyor:

Fetih gtinii Resulullah Mekke'de idi. Safvan b. Umeyye, Ebu Siifyan
b. Harb ve Haris h. Hi~am'a haber gonderdi. Allah beni muktedir kil-
saydi ve Resulullah ~oyle soylemeseydi ben onlara yapacagimi biliyordum.
«Ben ve siz, Yusuf ve karde~lerinin durumurrday1z. Yusuf Aleyhisselam
karde~lerine: Bugiin size hic;bir zarar gelmez. Allah sizi affetsin. 0, mer-
hametlilerin en merhametlisidir, demi~ti. » Hz. Orner diyor ki: « Yapt1g1m
bu hareketin kotiiliigii dolaylSlyla Resulullah'tan haya ederek pi~man
oldum. Resulullah (s.a.v.) onlara ho~lanna gidecek ~eyler soyledi.200
ihn-i Zenceveyh, «Kitab'ul-Emval»de ihn-i Ehi Hiiseyn tarikinden
~unlan naklediyor: «Resulullah Mekke'yi fethedirrce Kahe'ye girdi. Son-
ra c;1kti. Elini Kabe'nin kaplSlmn iki kanad1 iizerine koyarak Kurey~'
lilere ~oyle buyurdu:
«- Size ne yapacagimi samyorsunuz?» Siiheyl h. Amr:
« - Hay1r dii~iiniiyoruz ve hayir soyliiyoruz. Kerim bir karde~, ke-
rim bir karde~in ·oglusun ve her ~eyi yapabilirsin.» dedi. Bunun iizerine
Resulullah ~oyle buyurdu:
«- Karde~im Yusuf'un soyledigi gibi soyliiyorum. Bugiin size hic;-
bir zarar gelmeyecek. »201
Beyhaki yukardaki hadis'i rraklediyor ve ~oyle devam ediyor: Sonra
Resfilullah, Kahe'ye geldi ve Kahe kap1smm iki kanadmdan tutarak:
«- Ne diyorsunuz? Ne yapacagtmi zannediyorsunuz?» buyurdu. On-
lar da:
« - Sen karde~ oglusun, halim ve rahim amca oglusun.» dediler.
Bunu iic; defa tekrarlad1lar. Resulullah (s.a.v.) buyurdu ki:
« - Size Yusuf'un soylediklerini soyliiyorum. Bugiin size hic;bir za-
rar yok. Allah sizi affetsin. 0 merhametlilerin en merhametlisidir.» «Ku-
rey~'liler sanki kabirlerderr c;Ikiyormu~ gibi evlerinden c;Iktilar ve tslam'a
girdiler. Beyhaki diyor ki: Bu k1ssaya clair ~afii'nin Ehfi Yusuf'tan hi-
k<lyesinde ~oyle deniyor: Mekke'liler, Kabe'de toplandiklannda Resulul-
lah, onlara:
« - Size ne yapacagimi samyorsunuz?» deyince, onlar da:
« - iyilik yapacaksm. Sen kerim bir karde~sin, kerim bir karde~in
oglusun.» dediler. 0 zaman Resulullah:
« - Haydi gidin, serbestsiniz.» buyurdu. 202
200 Kenz-iil-Ummal: 5/292; ibn-i Asakir

201 isabe: 2/93
202 Beyhaki: 9/118
lslama Davet 175> _
EbO Cehl'in oglu ikrime'nin Mi.islliman Olu$U:
Abdullah b. Ziibeyr (r.a.) anlatlyor: Mekke'nin fethi giini.i, Haris b.,

Hi~am'mk1z1 ve ikrime b. Ebi Cehl'in kans1 Ummii Hakim mi.isli.iman
oldu. Sonra Ummii Hakim, Hz. Peygamber'e:
« - Ya Resulallah, ikrime, kendisini oldi.ireceginden korkup, Ye--
men'e ka<;tl. Ona aman ver.» dedi. Resulullah (s.a.v.):
« - Ona eman verilmi~tir.» buyurdular. Bunun i.izerine ikrime'nin
: zevcesi Rum kolesiyle beraber hemen onu aramaya koyuldu. Yolda kole,.
'
iimmii Hakim'e musallat oldu. 0 da koleyi Akka mevkiinde bir kabileye .
I varmcaya kadar oyalad1. Orada onlardan yard1m istedi. Onlar, koleyi
' bagladllar. Ummii Hakim, Tihame sahillerinde kocas1 ikrime'ye ula~tl -.
ikrime bir gemiye binmi~ti. Geminin kaptam ona:
« - Canm1 kurtar.» dedi. 0:
« - Ne soyliyeyim?» deyince:
« - Allah'tan ba~ka ilah olmadigmi soyle.» dedi. ikrime:
« - Ben zaten bunun i<;in ka<;t1m! » dedi. i~ bu merkezde iken Urn-·
mii Hakim geldi. Israr etmeye ve:
« - Ey amca -oglu, insanlann en hay1rhsmm, en iyisinin, akraba--
lanna en <;ok bagh olanmm yanmdan geldim. Canma klyma.» dedi. Bu-
nun i.izerine ikrime durdu. Zevcesi yamna geldi. Ummii Hakim:
« - Senin i<;in Resulullah'tan eman diledim.» dedi. ikrime:
« - Sen mi yaptm?» dedi. 0 da cevaben:
« - Evet, Resftlullah'-l a konu~tum ve sana eman verdi.» dedi. ik-·
rime, onunla beraber geriye dondii. Yolda zevcesi:
« - Senin Rum kolen bana neler yaptl, biliyor musun?» dedi. Ve·
olanlan ona anlattl. ikrime de koleyi Oldiirdi.i. 0 zaman daha mi.isli.iman
olmami~ti. 203
ikrime, Mekke'ye yakla~mca Resulullah, eshabma:

« - Yammza Ebu Cehl'in oglu ikrime, mi.i'min ve muhacir olarak:
geliyor. Sakm babas1 hakkmda kotii soylemeyin. <;:i.inki.i, oliiye kotii soy--
lemek oliiye degil, diriye zarar verir.» buyurdu.
ikrime, kans1yla miicamaa etmek istediginde, o kar~1 geliyor ve:
« - Sen kafirsin, ben mi.isli.imamm.» diyordu. ikrime:
« - Seni benden uzakla~tlran elbette bi.iyi.ik bir ~ey olsa gerek.» dedh
Nebi (s.a.v.), ikrime'yi gori.ince camide ridas1 da olmad1g1 halde sevin<;le
ona ko~tu. Resulullah sonra oturdu. ikrime de yanmda zevcesi oldugu
halde, Peygamber'ih online oturdu. Zevcesinin yi.izi.i kapahyd1. ikrime:-
203 Miistedrek: 3/241; Vakidi, ibn-i Asakir

176 Milsliimanhk
« - Ya Muhammed, zevcem senin bana eman verdigini soyledi.» de-

.di. ResUlullah:
« - Dogru soylemi~, sen emniyettesin.» ikrime:
« - Ya Muhammed, beni neye davet ediyorsun?» Rest1lullah:
<<- Seni, Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ve benim Allah'm Resulii
.olduguma ~ehadet etmeye, namaz kilmaya, zekat vermeye, ve ~oyle ~oyle
hareket etmeye davet ediyorum.» buyurdu. Resulullah, islam esaslanm
arrlattl. ikrime:
« - Yemin olsun ki, sen sadece Hakka ve giizele, iyi ~eylere davet
ediyorsun. Yemin ederim ki, sen Peygamberlik gelmeden once de bizim
i<;imizde en dogru konu~an ve en iyi olandm. Allah'tan ba~ka ilah olma-
digma, Muhammed'in Allah'm kulu ve el<;isi olduguna ~ehadet ederim.»
dedi.
Resulullah (s.a.v.) buna <;ok sevindi. ikrime:
<<- Ya Resulallah, barra en hay1rh ~eyi ogret de onu soyliyeyim.»
deyince, Resulullah ~oyle soyledi:
« - Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma, Muhammed'in O'nun kulu ve
Reswii olduguna ~ehadet ederim.» ikrime:
« - Sonra ne soyliyeyim?» diye sordu. Resulullah:
<<- Allah ve burada bulunanlan ~ahit tutanm ki, ben muhacir, mii-
~Cahit bir miisliimamm, de.» buyurdu.
ikrime:
<<- Tamam.» dedi ve Resulullah'm soyledigini tekrarlaru.204
Reswullah (s.a.v.):
<<- i~te, bugiin hi<; kimseye vermedigim ~eyi sana verecegim.» bu-
-yurdu. ikrime:
« - Sana kar~1 yaptl~m biitiin dii~manhklar, sana kar~I att1g1m her
ad1m, sarra kar~1 geldigim her yer, ve yiiziine kar~1, yahut g~yabmda
soyledigim her soz i<;in magfiret dilemeni istiyorum.» dedi. Reswullah:
« - Allah'1m, bana yapt1g1 biitiin kotiiliikleri, senin nurunu sondiir-
mek i<;in att1g1 her ad1m1 bag1~la. Yiiziime kar~1 veya g~yab1mda benim
aleyhimde soyledigi sozleri de ba~~la.» diye dua etti. ikrime:
<<- Tamam ya Resulallah. Allah'a yemin olsun ki, irrsanlan Allah
yolundan <;evirmek i<;in sarfettigim maim iki mislini Allah yoluna sarfe-·
decegim. Allah yolundan <;evirmek i<;in yaptlgim sava~lann iki mislini
Allah yolunda yapacagim.» dedi.
Daha sonralan ikrime, sava~larda biiyiik maharet gosterdi ve ~ehit
oldu. Resulullah (s.a.v.), zevcesini ilk nikah1yla ikrime'ye geri vermi~ti .
Dt Miistedrek: 3/241; Kenz'ul-Ummal: 7j75

!slama Davet 177
Siiheyl b. Amr: Huneyn sava~mm yap1lditp. giin, Muhammed ve eshabi-
mn ikrlme'yi ve kendisini denemedigini soyledi. ikrime, Siiheyl'e:
« - Muhammed soylemiyor. Her ~ey Allah'm iradesiyledir. Muham-
med'in elinde bir ~ey yoktur. Bugi.in bu sava~ onun aleyhine olursa, ya-
Il.Il netice onun lehinedir.» dedi. Siiheyl, buna ~u cevab1 verdi:
« - Yakm zamana kadar aksini konu~uyordun.» ikrlme:
« - Ya Eba Yezid205 , Allah'a yemin ederim ki, biz yanh~ yola git-
mi~iz. Halbuki akhm1z aym aklld1. Zarar ve faydas1 olmayan ta~lara
t.ap1yorduk.» dedi.206
f Bir ba~ka rivayette ~oyle deniyor: ikrime, Resiilullah (s.a.v.) m ka-
pisma vannca Resii.lullah, onun geli~ine sevinerek hemen ayaga kalkt1.
Urve b. Ziibeyr' den rivayet edilen hadiste ise: ik:rime b. Ebi Cehl diyor
ki: Resulullah (s.a.v.) a vannca:
« - Ya Muhanuned, zevcem bana senin eman verdigini soyledi.» de-
dim. Resulullah:
« - Sen emniyettesin.» buyurdu. Ben de:
« - Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma, senin de O'nun kulu ve Resu-
lii olduguna ~ehadet ederim. Sen, insanlarm en iyisi, en dogrusu, en ve-
fallSlsm.» dedim. Ben bunlan soylerken utanCimdan Resii.lullah'm yii-
ziine bakam1yordum. Daha sonra:
« - Ya Resulallah, sana kar~1 yapt1g1m biitiin dii~manhklar, ~irkin
galibiyetini isteyerek yapt1g1m her hareket i~in magfiret diliyorum.» de-
dim. Resulullah da:
« - Allah1m! ikrlme'nin haria kar~1 yapt1g1 biitlin dli~manhklan, se-
nin yolundan ~evirmek i~in yapt1g1 blitiin hareketleri bag1~la.» diye dua
etti. Ben:
« - Ya Resulallah, bildiginin en hay1rhsm1 bana ogret. » dedim. Re·
sulullah da:
« - Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma, Muhammed'in Allah'm kulu ve
Resulli olduguna ~ehadet ederim, de ve Allah yolunda miicahede et.» bu-
yurdu. ikrlme daha sonra:
« - Yemin olsun ki ya Resulallah, insanlan Allah yolundan ~evir
mek i~in harcad1g1mm iki mislini Allah yolunda harcwacag1m. Allah yo-
lundan dondiirmek i~in yap1Ig1m sava~lann iki mislini Allah yolunda ya-
pacagim. » dedi.207
Sonra sava~ta ~ok gayret gosterdi ve Ecnadin sava~mda, Ebii. Bekr'-
in hilafeti zamanmda ~ehit oldu. Veda hacc1 senesi, Resulullah, onu
~ Siiheyl b. Amr'm kiinyesi

206 Kenz'ul·Ummal: 7/75
')!I! Milstedrek: 3/241
F: 12
178 Miisliimanltk
, Hevazin'de zekat toplama i~iyle gorevlendirmi~ti. Resulullah vefat etti~

ginde ikrime, Tebale'de idi. 208
Safvan b. Omeyye'nin Musli.iman Olu!;;u~
Abdullah b. Ziibeyr anlatiyor: Mekke'nin fethedildigi giin, Safvan

b. Umeyye'nin zevcesi, Kinane kabilesinden L\fuaddil''in k1z1 el-Begftm
miishiman oldu. Safvan ise ka<;h ve ~i'be geldi. Yanmda kolesi Yesar<·~
dan ba~ka kimse yoktu. KOlesine 91kl~arak: '
<<- YaZik sana, bak kimi goriiyorsun?» dedi. 0 da:
« - Bu, Umeyr b. Vehb.» dedi. Safvan, Umeyr'e:
<<- Ne yapay1m, yemin ederim ki, heni oldiirmeye gelmi~tir. Her~
halde benim aleyhime Muhammed'e yard1m etti de Muhammed de onu
gonderdi.» dedi. Sonra:
<<- Umeyr, bana yaptiwn yeti~medi mi? Borcunu ve ailenin yiikii-
nii bana yiikledin. ~imdi de beni oldiirmek mi istiyorsun?» dedi. tlmeyr:
« - Eba Vehb! Can1m sana feda olsun. insanlann en iyisinin, ak-
rabasma en <;ok bagh olanmm yanmdan geliyorum.» dedi. Daha sonra
Umeyr, Resulullah (s.a.v.) a gelerek:
<<- Ya Resulallah, kavmimin reisi eman vermezsin korkusuyla ken-
dini denize atmak i<;in ka<;h. Ne olur ona eman vert:» dedi. Reswullah
da:
« - Ona eman verdim.» buyurdu.209
Umeyr, Safvan'1 takip ederek yamna vard1, ve:
« - Resulullah sana eman verdi.» dedi. Safvan:
<<- Haytr bildigim bir alamet getirmedik<;e seninl'e geri donmem.>~
dedi. Umeyr, Reswullah'a geldi. Resulullah:
« - Sang1m1 al.» buyurdu ve o giin btiriinerek oraya geldigi san~
gm1 verdi. Umeyr, tekrar Safvan'm yanma geldi ve:
<<- Eba Vehb, ben buraya insanlann en hay1rhsmm, en iyisinin, en
haliminin akrabalarma ·en <;ok bagh olanmm yanmdan geliyorum. Onun
~erefi senin ~erefin, onun izzeti senin izzetin, onun miilkti senin miil~
kiindiir. Senin kabilendendir. Sana Allah't hatirlahyorum.» dedi. Safvan:
« - Oldiiriilmekten korkuyorum.» diye mukabele etti. Umeyr:
« - Eger istersen, seni islam'a girmeye davet etti. Eger kabul et-
mezsen sana iki ay miisaade etti. 0, insanlann en vefahs1 ve en iyisidir.
Sana bugtin biiriindtigii sangm1 da gonderdi.» dedi ve sang1 91kanp gos-
terdi. Safvan, Hz. Peygamber'in sangm1 tamd1.
200 Tebale: Yemen'de bir ~ehir; Mecme'uz·Zevaid: 6/174; Taberam•.

m Vakidi; ibn-i Asakir; Kenz'ul-Umntal: 51294.; El-Bida~e: 4/308
lslama Davet 179
,,_ Evet, o.» dedi. Ve geriye dondii. Resulullah'm yamna geldi. 0

Strada Resulullah (s.a.v.), mescidde ikindi namazmt kildmyordu. Nama-
zt bitirmesini bekledi. Bu arada da Safv~, Umeyr'e ~unlan sordu:
<<- Bir giinde ka<; defa kthyorlar?» Umeyr:
« - Be~ vakit.» dedi. Safvan:
«- Muhammed mi kildtnyor?>> diye sordu. Umeyr:
«- Evet.» dedi. Peygamber selam verince, ·safvan bagtrdt:
«- Ya Muhammed, Umeyr b. Vehb bana, senin sangm1 getirdi ve
beni <;:agtrdtgmt soyledi. RaZI olursan ne ala. Yoksa iki ay miihlet ver-
digini de soyledi.» Resulullah:
« - Otur ya Eba Vehb.» buyurdu. Safvan:
« - Haytr, bana her ~eyi a<;~klamadan oturmam.» dedi. Resulullah:
« - Sana dort ay miihlet var.» buyurdu.
Bunun iizerine Safvan oturdu.210

Resulullah (s.a.v.), Hevazin tarafma gittigi'nde Safva.n da Peygam-
berle beraberdi. Heniiz miisliiman olmamt~tl. Resulullah, Safvan'a ha-
be.r gondererek silahmt ariyeten istedi. Safvan da taktmlanyla yiiz ztrh
ariyeten verdi. Sonra Safvan:
<<- Benden bunlan cebirle mi, yoksa goniil nzastyle mi istiyorsun?»
dedi. Resulullah da:
« - Geri verilmek iizere ariyeten istiyorum. » dedi. Bunun iizerine
Safvan, Resulullah'm emriyle onlan Huneyn'e gotiirdii. Huneyn ve Taif
sava$lannda bulundu. Resulullah daha sonra Chrrane'ye dondii.
Resulullah (s.a.v.), Safvan b. Umeyye ile beraber ganimetler arasm-
da dola~tp, onlara bakarken Safvan b. Umeyye, koyunlann, develerin ve
~obanlann bulundugu dagm yamacma bakmStya ba~ladt. Ve uzun sure
seyretti. Resulullah goz ucuyla onu takip ediyordu.
<<- Eba Vehb, bu yama<; ho~una gitti galiba?» buyurdu. Safvan:
«-'-- Evet.» dedi. 0 zaman Resulullah:
« - Orast ve i<;indekiler senin olsun.» buyurdu. Bunu duyunca Saf·
van:
« - Bir nebiden ba$ka hi9 kimse boyle temiz kalbli olamaz. Allah'-
tan ba~ka ilah olmadtgma, Muhammed'in Allah'm kulu ve Resulii oldu-
guna ~ehadet ediyorum.» dedi ve orada miisliiman oldu.211
Diger bir rivayette, Umeyye b. Safvan ~unlan anlatlyor: Resulullah,
Huneyn gazvesinde Safvan'dan ariyeten ztrhlar aldt. Safvan:
,,_ Ya Muhammed, gasb mt ediyorsun?>> deyince, Resulullah (s.a.v.):
21o Kenz'ul-Ummal: 5/294; El-Bidaye: 2/308

211 Kenz'ul Ummal: 5/294;EI-Bidaye: 4/308
180 Milsliimanltk
«- Hay1r, zayi olam odemek iizere.» dedi.

Ravi diyor ki:
Z1rhlann baz1s1 zayi oldu. Resulullah, Safvan'a zayi olanlan odeye-
cegini soyleyince, Safvan:
« - Ya Resulallah, bugtin ben islam'a daha c,:ok baghy1m.» dedi. 212
Huveytib b. Abd'ui-Uzza'nm Mi.isliiman Olu~;u:

Huveytib b. Abd'il-Uzza anlatlyor:
:Fetih senesi, Resf:ilullah (s.a.v.( Mekke'ye girince c,:ok korktum. Evim-
den <,:Iktim. Ailemi emniyette olacaklan yerlere dag1ttlm. Bende Avf'm
bahc,:esine vard1m. Bir de ne goreyim, Ebu Zerr el-Grrari de orada. Ara-
mizda dostluk vard1 ki, dostluk kotiiliik yapmaya manidir. Onu goriince
kac,:t1m.
« - Eba Muhammed.» dedi
<<- Buyur.» dedim.
<<- Ne var, ne oldu?» diye sordu.
<<- Korkuyorum.» dedim.
<<- Korkma. Sen, Allah'm emaniyle emniyettesin.» dedi.
Dondiim ve selam verdim.
<<- Evine git.» dedi. Ben:
<<- Evime gidebilir miyim? Sag olarak gitmeme imkan yok. Yolda
yakalamr, oldiiriiliiriim. Yahut, ben evdeyken gelirler, beni oldiiriirler.
Aile efrad1m muhtelif yerlerde.» dedim. Ebu Zerr:
<<- Ben de seninle beraber evine gelecegim. Aile efradm1 bir yere
topla.» dedi. Benimle beraber geldi. Bana kar~1:
<<- Huveyttp emniyettedir, ona dokunmaym! » diye nida ediyordu.
Sonra benden aynld1. Ve Reswullah'm yanma gitti. Ona durumu bil-
dirdi. Ve:
<<- Oldiiriilmelerini emrettiklerinin d1~mda herkes emniyette degil
mi?» dedi.
Huveybp diyor ki: Mutmain oldum ve aile efrad1m1 evlerine gotiir-
diim, Ebu Zerr geldi. Ve bana:
« - Eba Muhammed, ne zamana kadar, nereye kadar bu boyle de-
vam edecek? Biitiin f1rsatlan ve biitiin haytrlan kac,:1rdm. Fakat flrsat
gitmi~ degil, daha birc,:ok hayrr var. Resulullah'a git miisliiman ol ki,
selamete eresin. Resulullah, insanlann en iyisi, en halimi, dostlanna en
c,:ok bagh olamd1r. Onun ~erefi, senin ~erefindir. Onun izzeti senin iz-
zetindir.» dedi.
<<- Seninle beraber <,:Ikahm da ona gidelim.» dedim. Onunla be-
g
212 Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel 6/465

lslama Davet 181
raber <;1ktnn ve Resulullah (s.a.v.) m yanma geldik. Resulullah, Batha'·

dayd1. Yamnda Ehu Bekir, Hz. Orner (r.a.) vard1. Resulullah'm oniinde
durdum ve Ehu Zerr'e:
« - Ona nas1l selam verilir?» diye sordum. Ehu Zerr:
« - Esselamii aleyke eyyiihennebiyyii verahmetiillahi veberakatiihii
de.» dedi. 213 Resulullah (s.a.v.) a soyledim. Resulullah (s.a.v.) da:
« - Ve aleykesselam, Huveybb.» dedi. Ben de:
« - Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ve senin Allah'm Resulii oldu-
guna ~ehadet ediyorum» dedim. Resillullah (s.a.v.):
« - Seni hidayete erdiren Allah'a hamd olsun.» buyurdu. Resulullah,
benim 1slam'a girmeme sevindi. Benden odiin<; istedi. Ben de ona kirk-
bin dirhem verdim. Huneyn ve Taif seferlerinde Peygamber'le beraber
bulundum. Huneyn ganimetlerinden bana yiiz deve verdi. 214
quveytib sonra ~unlan anlath: Mekke'nin fethi, bana <:> kadar tesir
etti ki, buras1 fetholununcaya kadar atalanmm dininde kalan Kurey~
biiyiiklerinden hic;birine bu kadar tesir etmemi~tir. Fakat kader! Bedir'·
de mii~riklerle beraberdim. ibret verici ~eyler gordiim. Ufukta melek-
leri gordiim. Mii~rikleri Oldiiriiyor ve esir ahyorlard1. 0 zaman kendi
kendime: Bu adam manen korunuyor, dedim. Gordiiklerimi kimseye soy-
lemedim. Nihayet hezimete ugrad1k ve Mekke'ye dondiik. Mekke'de kal-
digimiz sure ic;inde halk teker teker miisliiman oluyordu. Hudeyhiye'de
haz1r bulundum. Ve anla~maya ~ahit oldum. Anl~ma bitinceye kadar da
~ahit olarak kald1m. Her ~ey islam'm kuvvetlenmesine sebep oluyor,
Allah'm dilediginden ba~ka bir ~ey olmuyordu. Hudeyhiye anla~masml
yazdiglffiiZda son ~ahit bendim. Kurey~, Muhammed' den hep kendini iizen
~eyler goriiyor. Mtzraklarla kendini savunabilirse ne ala, demi~tim. Re-
sUiullah (s.a.v.), Umre'yi kaza etmek ic;in Mekke'ye geldiginde, Kuren,
Mekke'nin d1~ma <;Ikmi~ti. Ben ve Siiheyl b. Amr ise Mekke'de kalma sii-
releri bitince Resulullah (s.a.v.) 1 ~akarmak ic;in Mekke'de bekiemi~tik.
Uc; giin dolunca, Siiheyl b. Amr ve ben geldik. Resulullah'a:
« - Kalma siireniz bitti, ~ehrimizden artik <;1k! » dedik. Resulullah
(s.a.v.) da:
« - Ya Bilal, giine~ bat<ncaya kadar Mekke' de bizimle beraber ge-
lenlerden hi<;bir miisliiman kalmasm! » diye nida ettirdi. 215
Haris b. Hi~am (r.a.)nm Musli.iman Olw:;u:
Abdullah h. ikrime ~unlan anlatiyor: Mekke fethedildigi giin, Haris
h. Hil]am ve Abdullah h. Ehi Rehia, Ehu Talih'in k1z1 Ummii Hani'nin ya-
mna vardilar. Ve ona iltica ederek:
2n Allah'm selfum, rahmeti ve bereketi senin iizerine olsun ey Peygamber,

214 Miistedrek: 3/493; Miinzir ibn-i Cehm'den
l82 Milsliimanhk
«- Senin himayendeyiz.>> dediler. Ummii Hani de onlan himaye et·

ti. Bu strada ic;eri Ali h. Ehi Talib girdi. Onlan goriince hemen kiltcmi
c;ekti ve iizerlerine yiiriidii. Ktz karde~i, hemen Ali'ye sanld1, ve:
« - Eger yapacaksan, onlardan once benden ba~la.» dedi. Hz. Ali de:
« - Demek mii~rikleri koruyorsun! » dedi. Ve c;tkti.
Ummii Hani diyor ki: Resulullah (s.a.v.) a gittim ve:
« - Ya Resulallah, karde~im Ali'den c;ektigimi bir bilsen. Nerdeyse
elinden kurtulamtyacakhm. Mii;;riklerden akrabam olan iki kWyi hima·
ye etmi~tim. Ali de oldiirmek ic;in onlara saldtrdi.» dedim. Resulullah:
« - Ali'nin yaptJgt dogru degil. Senin himaye ettigin bizim de hi·
mayemizdedir. Senin eman verdigine biz de eman veririz.» buyurdu. He·
men onlarm yanma dondiim ve Resulullah'm dediklerini onlara soyleyin-
ce evlerine gittiler.
Resulullah (s.a.v.) a, Haris h. Hi!?am ve Abdullah h. Ehi Rehia'nm, \
za'feranla boyanmt;; bir ortii altmda, magrur bir vaziyette odalannda
oturduklan haber verilince:
« - Onlara dokunmaym, eman verdik! » buyurdu.
Haris h. Hi~am anlattyor: Resulullah (s.a.v.) m beni gormesinden
utanmaya ba~ladtm. Mii~riklerin bulundugu her yerde beni goriisiinii ha·
tlrhyor, aym zamanda onun merhametli olu~unu ve iyiligini diisiiniiyor-
dum. Nihayet Resulullah Kabe'de iken, yanma gittim. Beni giiler yiizle
kar~tlad1. Yamna vard1m ve selam verdim. Sonra, Kelime-i $ehadet ge·
tirdim. 0 zaman Resulu!Iah (s.a.v.):
« - Seni hidayete erdiren Allah'a hamd olsun. Senin gibi birisi is-
lam'a bigfme kalamaz.» buyurdu. ·
Harls diyor ki: Yemin olsun ki, islam gibi bir dine bigane kalma· ·
maz.216
Nudayr b. Haris'ii-Abderi'nin Miisliiman 01U$U:

Nudayr h. Haris, insanlarm en bilgililerindendi. $oyle diyordu:
islamla bizi ~ereflendiren MuhDmmed (s.a.v.) i bize liitfettin. Al-
lah'a hamd olsun, babalanmtz gibi kafir olarak Olmeyecegiz. Her yerde
Kurey~lilerle beraber sava~ayordum. Mekke'nin fethi yth Kureys, Huneyn
harbine gittiginde biz de onlarla beraberdik. Eger Kurey~, Muhammed'e
yenilirse, biz Kurey;;'e yardtm edecektik. Fakat olmad1. Chrrane'ye ge-
lince ben yine eski halimdeydim. Resulullah (s.a.v.) beni sevin<_:le kar-
~Iladi.
«- Nudayr! » diye seslendi.
21s EI-isabe: 6/364; Miistedrek: 3/ 392; ibn-i Sa'd

216 Miistedrek: 3/277
lsUima Davet 183
- Buyur.» dedim.
«- Bu Huneynjde yapmak istediginden daha hay1rhdir. >> buyurdu.
Ko~arak yanma vard1m.
«- Gafletten uyanma zamanm gelmedi mi?» buyurdu.
« - Biliyorum.» dedim.
« - Allah'Im, onun sebatim artir! » diye dua etti. Onu Hak dinle
gonderen Allah'a yemin olsun ki, (Peygamber'in duas1yla) dinde sebat
ve halka yardtm hususunda kalbim artik hi~ sarsilmad1.
Sonra evime dondiim. Diiel ogullarmdan "bir adamm ~oyle soyledi-
gini duydum:
« - Ya Eba'l-Haris, Resulullah (s.a.v.) sana yiiz deve verilmesini em-
retti. Borcum v:ar. Onlardan birazm1 bana ver.» Develeri almak iste-
medim ve:
« - Bu, iltimas m1? islam i~in rii~vet almak istemem!» dedim. Son-
ra da kerrdi kendime: Yemin olsun ki, develeri arzu edip istemedim.»
dedim. Fakat ald1m ve onunu Diieli'ye verdim. 217
. Taif Ahalisi Sakif'lilerin Musluman Olu$u:

Resulullah (s.a.v.), Sakif'den donerken Urve b. Mes'ud pe~ine dii$-
tii. Ve Resulullah, Medine'ye girmeden ona ye~i~~i. Miisliiman oldu ve
Peygamber' den, geriye donlip kavmine tslami teblig i~in izin istedi. Re-
sulullah (s.a.v.): I_
« - Onlar seni oldiiriirler.» buyurdu. Result~Ilah onlann, kendilerin-
derr birine kaqn ~ok inat~I olduklanm biliyordu. Urve:
,,_ Ya . Resulallah, onlar beni kizlarmdan daha' ~ok severler. Bana
b~hl~»&di~ -
Urve kavmini islam'a davet etmek i~in geri dondii. Aralanndaki
mevkii sebebiy]e kar~I gelmiyeceklerini umuyordu. Evine vard1. Dst kat-
tan kavmini islam'a davet edip miisliiman oldugunu a<;Iklaymca her ta-
raftan ok yagmuruna tuttular. Kendisine Oldiiriicii bir ok isabet etti.
«- Kanmda ne goriiyorsun?» dediklerinde:
« - Allah'm bana ikram ettigi ~eref, Allah'm bana i~irdigi $ehitlik
$erbetini goriiyorum. Benim halim Taif .muhasarasmda $ehit olanlann
hali gibidir. Beni onlarm yanma gomiin.» dedi. ~ehitlerin yanma gom-
diiler.
Resulullah'm onurr hakkmda $6yle buyurdugu rivayet olunur:
«- 0, kavmini hak dine davet eden Yasin sahibi gibidir .»219
217 tsabe: 3/558; Vakidi

21s tbn-i tshak
219 Yasin sahibi: Yasin suresinde zikr olunan; Antakyada kavmini Hz . .lsa'mn
el<;:ilerine imana davet edip bu ugurda oldiiriilen Halbib'un-Neccardi;

184 MilsWmanltk
Urve'nin Oldiiriilmesinden sonra Sakif'lilerden birka<; ay ses <;tk-

madi. Daha ·sonra aralarmda gorii~tiiler ve <;evrelerindeki Araplarla sa-
va~amtyacaklanm anladtlar. Bunun iizerine miisliiman oldular, biat et-
tiler. Ve sonra da, i<;lerinden birini Resftlullah'a gondermeye karar ver-
diler. Ve Abdiyaleyl b. Amr He miittefiklerinden iki ki~i ve Malik ogul-
larmdan ii<; ki~i olmak iizere cem'an altt ki~i gonderdiler. El<;iler, Me-
dine'ye yakla~1p Kanat mevkiinde konakladtklarmda Resftlullah (s.a.v.)
m eshabmm develerini otlatan Mugire b. ~u'be'ye rastladllar. Mugire b.
~u'be onlan goriince geli~lerini Resftlullah'a miijdelemek i<;in ko~tu. Yol-
da kendisirre Ebft Bekr'is-Siddik rastlad1. Mugire, Sakif heyetinin eger
Resftlullah ~artlanm kabul ederse, bu hususu kavimlerine yazacaklanm,
islam'1 kabul edip, biat edecekledni soyledi. Ebft Bekir de:
« - Ne olur, btrak Resftlullah'a ben haber vereyim.» dedi. Mugire
kabul etti. Ebft Bekir, Peygamberin huzuruna girdi ve onlann geli~le
rini haber verdi. Mugire, Sakif'lilerin yanma dondii. Onlarla beraber de-
veleri getirirken Resftlullah (s.a.v.) a nasll selam vereceklerini anlatti.
Fakat onlar boyle yapmadllar. Cahiliyet devrindeki gibi selam verdiler.
Resftlullah (s.a.v.) m yamna gelince, mescidde onlara bir <;ad1r kuruldu.
Halid b. Said ibn'il-As onlarla Resftlullah arasmda elc;ilik yaptyordu. On-
lara yemek getirilince, once Halid b. Said yemeden yemekten almtyor-
lardi. Anla~malanm da o yazmt~h. Resftlullah (s.a.v.) a kan;n ileri siir-
diikleri ~artlardan biri, lie; sene putlara tapmaya miisaade etmesiydi. Ka-
bul edilmeyince, iki seneye, sonra bir seneye indiler. Yine kabul edilme·
yince, bari donii~lerinden sonra bir ay olsun da, dii~iinemiyenler ah~
smlar, dediler. Resulullah, putlara tapmak ic;in hi<;bir siire kabul etmedi.
Ancak putlan ytkmak i<;in Ebft Siifyan b. Harb ile Mugire b. ~u'be'yi
gonderecegini soyledi. Resftlullah'tan namaz kilmamak ve putlan kendi
elleriyle ktrmamak ic;in miisaade istediler. Resftlullah:
« - Putlan kendi elinizle ktrma i~inden sizi muaf tutanz. Fakat,
namaza gelince, namaz olmayan dinde haytr yoktur.» ouyurdu Onlar da:
« - Agtr da olsa, namaz1 ktlacagtz. » dedilet 220
Sakif heyeti, Resftlullah (s.a.v.) m yanma gelince, Resftlullah (s.a.v.)

onlan kalbleri daha c;ok yumu~asm diye mescidde misafir etti. Resftlul-
lah'a sava~a kattlmamayt, zekat almmamasmt, kendilerine zekat1 topla-
yacak memur tayin edilmemesini, yabanc1 birisinin idareci olmamastm
~art ko~tular. Resftlullah, onlara:
«- Peki, harbe kattlmaym, zekat ahnmasm, vergi memuru gonde-
220 El-Bidaye: 5/29; Namazda secde etmeyi zillet ve a~aglltk goriiyorlardt.

!slarna Davet 185
rilmesin, ru~ardan biri size idareci tayin edilmesin, fakat namazi olma-
yan dinde haYir yoktur.» buyurdu. Osman b. Ebi'l·As:
« - Ya Restilallah, bana Kur'an'1 ogret ve kavmime imam tayin et.»
dedi. 221
Vehb diyor ki, Cabir'e:
« - Sakiflilerin biat ettikten sonraki durumlan nedir?» diye sor-
dum. Resulullah (s.a.v.) a zekat vermemeyi, sava~a katilmamayi ~art ko~
tular. Resulullah'm ~oyle soyledigini duydum.
« - Miisliiman olunca zekat da verecekler, harbe de <;Ikacaklar! »222
Evs b. Huzeyfe ~unlan anlatiyor: Sakif heyetiyle beraber Resulullah'-
m yanma geldik. Miittefikler, Mugire b. ~u'be'nin yanma indiler. Malik
ogullanm da Resulullah (s.a.v.) ken:di c;admnda ag1rladi. Resulullah her
gece yats1dan sonra bizim yamm1za geliyor ve ayakta konu~uyordu. 0
kadar c;ok ayakta kahyordu ki, yorulunca ayak degi~tiriyordu. Bize ek-
seriya Kurey~lilerin kendisine yaphklanndan bahsediyor, sonunda:
« - Dziilmiiyorum. Mekke' de zelil ve zay1f bir haldeydik, Medine'-
ye gidince Kurey~lilerle aram1zda harbler ba~lad1. Bazan galip, bazan
maglup oluyorduk.» diyordu. Nihayet bir gece, her zamanki vaktinden
daha gee; geldi.
« - Geciktim. Kur'an'dan: okuyacag1m bir miktar kalnu~1. Onu bi-
tirmeden gelmek istemedim.» dedi. 223
221 Miisned-l Ahmed ibn-l Hanbel

222 Bidaye: 5/29; Ebft Dlivud
223 Bldliye: 5j32; ibn-l Sa'd: 5/510
SAHABE'NiN TEK TEK FERTLERi iSLAM'A DAVETi
'Ebu Bekr es·S•dd1k'm islam'a Daveti :

Ebu Bekir, musluman olup da, muslumanhfP.m a<;Iga vurunca artlk
\
diger insanlan da isHim'a davete ba~lad1. Ehu Bekir, kavmiyle kayna-
~an, sevilen ve muHiyim bir ~ah1st1. Aym zamanda Kurey~'in nesebini en
·iyi bilen, Kurey!;)'irr iyi ve kotii durumlanm en iyi anlayand1. Guzel lmy-
lu, iyiliksever bir tacirdi. ilmi, ticareti, ho~ sohbeti sebebiyle kavmi bU.-
tUn i~lerinde ona gelir, onunla dostluk kurarlard1. Ehu Bekir, kavmi
:arasmda kendisiyle bturup kalkan, giivendigi kimseleri Allah'a vc is-
lam'a davet etmeye ba!;>lad1. Bildigim kadanyla onun eliyle mi.isli.iman
:o lanlar, Ziiheyr b. Av.v am, Osman b. Affan, Talha b. Ubeydullah, Said b.
Ehi Vakkas, Ahdurrahman h. Avf (r.a.) d1. Bunlar, Ehi'i Bekir'le beraber
Resulullah'a geldiler. Resulullah, orrlara islam'1 anlattl, Kur'an okudu.
Islam'm ger<;ek mahiyetinden bahsetti. Onlar da mi.isli.iman oldular. i!;)-
te bu sekiz ki~ilik grup 224, ilk once miisluman olup Resulullah'1 tasdik
tedenler ve Allah tarafmdan getirdigi hak dine inananlard1r. 225
Omer b. Hattab'm Daveti:

Estak anlat1yor: Orner b. Hattah'm kolesiydim ve Nasrani idim.
()mer, bana islam'1 anlatlyor ve:
«- Eger musli.iman olursarr devletten sana bir vazife veririm. Zira,
mi.isli.iman olmayanlara vazife veremem! » diyordu. Ben kabul etmedim.
V zaman:
«- Dinde zorlama yoktur.» dedi. blecegi zaman ben hala H1ris ti-
y and1m. Beni serbest b1ra~tl ve:
«- Diledigin yere git.» dedi.226
224 Zikredilen bu be~ ki~iyle beraber Ali b. Ebi Talib, Zeyd b. Harise ve Ebu
'Bektr de vard1r. -
225 Bidaye: 3/29; ibn-i ishak.
226 Said b. Mansur; ibn-i Ebi ~eybe; ibn'll-Miinzir, ibn-i Hatim, Kenz'ul-
Ummal: 5/50; Hdye'de 9134
lslama Davet 187
Es1em 227 ~unlan anlatiyar: Biz ~am' da iken Orner b. Hattab (r.a.) a
u g tirdim. 0 da abdest ald1. Sanra bana:
« - Bu suyu nereden getirdin. BeJ?. ne boyle bir tath su, ne de yag-
mur suyu gordiim.» dedi.
« - ~u ihtiyar H1ristiyan kadmm evinden getirdim.» dedim. Abdest
ald1ktan sanra, anun yamna gitti ve:
« - Ey ihtiyar kadm, miisliiman al. Aliah Teala, Muhammed'i Hak
din ile gonderdi.» dedi. 0 zaman kadm ba~nm a<;h. Ba~I bembeyazd1. Ve:
« - Ben <;ak ya~hy1m. Yakmda olecegim.» dedi. Orner de:
« - Allah'1m ~ahit al.» dedi.22s
Mus'ab b. Umeyr'in Daveti:
Esad b. Ziirare ve Mus'ab b. Umeyr, Abd-i E~hel ve Zafer agullan-

nm yurduna gitmek iizere yala pkt1lar. Sa'd b. Muaz, Es'ad b. Ziirare'·
nin teyze agluydu. Merak kuyusu denilen yerde Zafer agullarmm bah<;e-
lerinden birine girdiler, ve aturdular. Miisliimanlar etrafma taplandllar.
Abd-i E~hel agullarmda a glin Sa'd b. Muaz ve Useyd b. Hudayr ba~
kandllar ve her ikisi de mu~rikti. Bu hadiseyi duyunca Sa'd, tiseyd'e:
« - Ne duruyarsun, bizim zayiflanmiZl aldatmak i<;in yurdumuza
gelen bu iki adamm yanma git ve anlan azarla, bizim yurdumuza gel-
mekten men et. Es'ad b. Ziirare akraban almasayd1 sana b1rakmazd1m.
0, benim teyze a glum. Once ana k1zamam. » dedi.
tiseyd b. Hudayr m1zragm1 ald1 ve anlara dagru yiiriidii, Es'ad b.
Ziirare anu goriince, Mus'ab'a:
« - Bu, kavmimin efendisidir. Sana geliyar. Ona kar~I dagru all>>
dedi. Mus'ab:
« - Oturursa kanu~urum.» dedi. tiseyd kotu ~eyler soyleyerek kar-
~Ilannda durdu ve:
« - Buraya ni<;in geldiniz, zayiflanmiZI kand1rmak i<;in mi? Eger
hayatta kalmak istiyarsan1z <;ekip gidin.» dedi. Mus'ab:
~<- Otur ve dinle, eger raz1 alursan kabul edersin. Yaksa vazge<;e-
riz.» dedi. Useyd:
« - Dagru soyliiyarsun.» dedi. Sanra m1zragm1 dikti. Yanlanna atur-
du. Mus'ab ana islam'1 anlatti ve Kur'an akudu. Kendilerinden nakle-
dilen rivayete gore, Es'ad ve .Mus'ab ~oyle diyarlar: Yemin alsun ki,
daha kanu~madan yiiziindeki parlakhk ve yumu~akhktan islam'1 kabul
edecegini anlad1k.» tiseyd:
2'Z7 Omer'in en son kolesi

'l2ll Kenz'iil- Ummal: 5/142; Darekutni; ibn-i Asakir
- -- ~-
188 Miislilmanltk
«- Bu ne giizel, ne iyi. Bu dine girmek istediginizde ne yapiyor-

sunuz?» dedi.
« - Y1kamr, temizlenirsin. Elbiseni de temizlersin. Sonra Kelime-i
~ehadet getirirsin, daha sonra da namaz kdarsm.» dediler. tlseyd de
kalktl, gusiil abdesti ald1. Elbiselerini temizledi, Kelime-i ~ehadet ge-
tirdi. Sonra iki rekat namaz klld1 ve:
« - Benden sonra bir adam var ki, eger. size tabi olursa kavmin-
den hie; kimse ondan aynlmaz. Size ~imdi Sa'd b. Muaz'1 gonderecegim.>}
dedi. 229
Sonra mxzra~m alarak Sa'd ve arkada~lanmn yanma gitti. Onlar
toplantl yerinde oturuyorlard1. Sa'd b. Muaz, tlseyd'in geldigini goriince:
« - Allah'a yemin ederim ki, tlseyd sizin yammzdan aynldxg1 gibi
donmiiyor.» dedi. Meclisin oniinde durunca, Sa'd:
« - Ne yaptm?» diye sordu. tlseyd:
« - iki adamla konu~tum. Onlardan korkmadxm ve men ettim. is-
tedigini yapanz, dediler. Harise ogullannm Es'ad b. Ziirare'yi Oldiirmek
ic;:in harekete gec;:tiklerini, senin teyze oglun oldugunu anladxklanndan,
sana hakaret olsun diye ona saldirdiklarmi duydum.» dedi. Bunun iize-
rine Sa'd kxzarak kalkt1. Harise ogullanna clair soylenenlerden korkarak
m1zra~m eline ald1 ve:
« - Vallahi senden faydah bir~ey gormedim.» dedi. Sonra Sa'd, on-
lann yamna gitti. Onlan sakin bir halde goriince tlseyd'in, bunu kasdi
yaptlgxm anlad1 ve kotii soyleyerek durdu. Sonra Es'ad b. Ziirare'ye:
« - Ya Eba tlmame, yemin ederim ki, eger aram1zda akrabahk ol-
masaydi bunu benden istemezdin. Evimizde bizi istemedigimiz ~eylerle
mi me~gul edeceksiniz?» dedi. Es'ad, Mus'ab'a:
« - Ya Mus'ab, ~imdi sana arkasmda koskoca kavmi olan bir adam
geldi. Eger o sana tabi olsa, hie; kimse senden aynlmaz.» dedi. Mus'ab
da ona:
« - Otur ve dinle, eger ho~una giderse kabul edersin, eger ho~lan
mazsan soylemeyiz.» dedi. Sa'd:
« - Dogru soyliiyorsun.» dedi. Sonra mxzra~m dikti ve oturdu.
Mus'ab da ona islam'1 anlath. Ve Kur'an okudu. -Musa ihn-i Ukbe'-
nin rivayetine gore, Zuhruf Suresi'nin ba~ tarafnu okudu-, Mus'ab ve
Es'ad diyorlard1 ki: Vallahi, daha konu~madan yiiziiniin parlakhg1 ve
yumu~akhgmda islam'1 kabul ettigini anlad1k. Sa'd sonra onlara:
« - Siz miisliiman olup da bu dine girdiginizde ne yapardm1z?» diye
sordu. Onlar da:
ZB ibn-i Ishak; El-Bidaye: 3/152

lslama Davet 189
I
«- Y1kamrsm ve temizlenirsin, sonra elbiseni temizlersin, sonra da
Kelime-i ~ehadet getirirsin, daha sonra da iki rekat naniaz kllarsm.»
dediler.
Sa'd kalkt1, y1kanru, elbisesini temizledi, Kelime-i ~ehadet getirdi,
sonra da iki rekat namaz kllru. Daha sonra m1zra!P.m alru ve yanmda
Useyd b. Hudayr oldugu halde kavminin toplant1 yerine dogru yiiriidi.i. 230
Sa'd b. Muaz'm Abd-i E$hel Ogullarm• islam'a Daveti ve

Musluman Olu$1arJ:
Kavmi, Sa'd'm geldigini goriince:

«- Allah'a yemin ederiz ki, Sa'd sizderr aynld1g1 gibi donmi.iyor.»
dediler. Sa'd yanlanna gelince:
« - Ey Abd-i E~hel ogullan, beni nasll tamrsm1z?» dedi.
« - Efendimiz, en ileri gorii~li.imi.iz, en gi.ivenilir olanimizsimz.» de-
diler.
« - Allah ve Reswi.i'ne iman edinceye kadar sizinle konu~mak ba-
na haram olsun.» dedi. Yemirr olsun ki, daha ak~am olmadan Abd-i E~heJ
ogullaru;nn yurdunda, erkek ve kad1nlardan mi.isli.iman olmayan kimse
kalmad1. Es'ad'la Mus'ab, Es'ad b. Ziirare'nin evine gittiler ve orada hal-
ki islam'a davet ettiler. Oyle ki, Ensar'm evlerinin her birinde, islam'a
girmi~ kimseler bulunur hale gelmi~ti. Ancak, Umeyye b. Zeyd ogulla-
nmn yurdu, Hatme, Vail . ve Valof kald1 ki, burrlar da Evs kabilesin-
dendir.231
Bir diger rivayette de ~oyle anlat1hyor:
Sonra Esad b. Ziirare ve Mus'ab b. Umeyr, Merak kuyusu'na geldi-
ler. Burada oturdular. Ora halkmdan bir grup insan da gizlice geldi.
Mus'ab b. Umeyr onlarla konu~ur ve Kur'an okurken Sa'd b. Muaz'a
haber verdiler. Sa'd de sihiruyla (yanmda miZra!P. vard1) yanlanna geldi.
Ve onlerinde durdu:
«- Bizim yurdumuza, bu yalmz, garip, kovulmu~, zayitlanmiZl kan-
diran adamm fikriyle niye geliyorsunuz? Bundan sonra boyle bir mak-
satla bu civara geldiginizi gormiyeyim! » dedL Bunun i.izerine geriye don-
di.iler. Daha sonra ikinci defa Merak kuyusu'na geldiler. Sa'd b. Muaz'a
tekrar haber verildi. Sa'd oncekinden daha ag1r bir tehdit savurdu. Es'ad,
onun biraz yumu~ad1gm1 goriince:
« - Ey teyze oglu, dinle, eger kotii bir ~ey duyarsan kabul etme,
fakat iyi bir ~ey duyarsan, kabul et.» dedi. Sa'd:
230 tbn-i tshak; Bidaye: 3/152

Zll Vakidi: Bidaye: 3/152
190 MiislUmanltk
,,_ Ne soylliyor?» deyince, Mus'ab onlara ~u ayeti okudu: «Ha-mim,

Apa~Ik gonderilen kitaba yemin olsun ki, biz onu Arap~ bir Kur'an lul-
dik. Umulur ki siz, kavrayasmiz.» 232 Sa'd:
« - Vak1aya uygun ~eyler duydum.» dedi. Ve dondli. Allah onu hi-
dayete erdirdi. Donlinceye kadar da mlisliiman olu~unu a<;1klamad1. Kav-
minin yamna donlince Abii'l·E~hel ogullanm islam'a davet etti. Ve
mlislliman oldugunu a<;1klad1. Sa'd ~oyle dedi:
« - Kii<;iik, biiyiik, kadm, erkek kim bundan ~liphe ederse daha dog-
rusunu getirsin, biz de alahm. Allah'a yemin olsun ki, kafalanmn ko-
pacagi zaman gelmi~tir. » Sa'd'm mlisliiman olu~u ve daveti kar~1smda
pek aZI mlistesna Abdti'l-E~hel ogullan islam'1 kabul ettiler. Abdii'l·E~
hel ogullan, Ensar ailelerinden blitlin fertlerinin mlisllirnan oldugu ilk
aile oldular. 233
T u I e y b b. U m e y r ' 'i n D a v e t i
Tuleyb'in Annesi Abd'UI-Muttalib'in K1z1 Erva'y1 islam'a Daveti:
Tuleyb b. Umeyr (r.a.) mlislliman olunca, annesi Abdiilmuttalib'in

klz1 Erva'nm yamna gitti ve:
« - Ben mlislliman oldum ve Muhammed (s.a.v.) e tabi oldum. Se-
ni mlislliman olmaktan ve Muhammed'e uymaktan men eden nedir?
Karde~in Hamza da mlislliman oldu.» dedi. Annesi de:
« - K1zkarde~lerim ne yapacak, onu bekliyorum. Sonra onlardan
biri olurum.» dedi. Tuleyb de:
« - Allah hakk1 i<;in Resulullah'm yamna gitmeni, ona selam verip
onu tasdik etmeni ve Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ~ehadet etmeni
istiyorum.» dedi. Anesi de:
« - Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma, Muhammed'in onun Resulli
olduguna ~ehadet ederim.» dedi. Ve ondan sonra Nebi (s.a.v.) i meth et-
mege, oglunu onun yard1mma ve hizmetine gondermeye hru;;lad1.234
Tuleyb b. Umeyr, Erkam'm evinde mlislliman oldu. Sonra annesinin
yanma gitti. Anesi Abdiilmuttalib'in k1Zl Erva idi ve:
« - Ben Muhammed (s.a.v.) e tabi oldum. Ve Alemlerin Rabbi olan
Allah' a teslim oldum.» dedi. Annesi de:
« - Yard1ma ve dostluga en <;ok mlistehak olan teyze ogludur. Eger
erkeklerin yerine bizler olsayd1k ona tabi olur ve onu mlidafaa ederdik.»
dedi. 0 da: ·
232 Zuhruf: 1-3

233 Taber.ini; Dellill'iin-Niibiivve
234 EI-istiab: 4/225; EI-isabe: 4/227; EI-Miistedrek: 3/239
ts.Zamtr Davet 1!1<7·
«- Anne seni ona t~bi olmaktan men eden nedir?» dedi.235
Umeyr b. Vehb ve Safvan b. Umeyye:
Urve b. Ez-Ziibeyr anlatiyor:

« - Bedir maglubiyetinden bir si.ire sonra Umeyr b. Vehb el-Cemhi"'
ile Safvan ibn-i Umeyye Hicr'de oturuyorlard1.236 Umeyr b. Vehb Kuren'-
; in en azxhlanndan birisiydi. Resulullah'a ve eshabma eziyet etmi~ Mek-
/ ke'de iken de ondan <_;ok kotiiliik gormii~lerdi. Oglu Vehb b. Umeyr ise-
Bedir' de esir olanlar arasmda bulunuyordu. Kaliblileri ve onlann ba~-
lanna gelen:leri anlatti. Safvan:
1 «- Vallahi artik bundan sonra ya~amaga degmez.» dedi. Umeyr:
.i «- Dogru soyledin, eger odenecek borcum olmasa ve benden sonra
yok o]masmdan korktugum ailem bulunmasaydx, Muhammed'in iizeri--
ne gider ve onu oldiiriirdiim. Gidi~imin bir sebebi var. Oglum onlann
elinde esir.» dedi. Safvan b. Umeyye bunu fxrsat bilerek:
« - Borcunu ben iizerime ahyorum. Onu ben oderim. Ailene gelin--
ce sag olduklan miiddet<_;e onlara da ben bakanm. ,Onlardan hi<;bir 5e-
yimi esirgemem.» dedi. Dmeyr:
«- Bunu kimse bilmesin.» dedi. Safvan da:
«- Tamam.» dedi. Daha sonra Umeyr kxhcmx getirtti. Onu biledL
Ve zehirledi. Sonra yola <;rkti ve Medine'ye geldi. Bu srrada Hz. Orner
ve miisliimanlardan bir grup Bedir sava~Im konu~uyorlar ve dii~manlara.
kar~I Allah'm kendilerine yardxm ve liitfundan: bahsediyorlard1. Bu ara-
da Orner, kihcrm ku~anmr~ olan Urneyr b. Vehb'in mescidin kapxsmda.
devesini <;okerttigini gordii.
«---' Bu Allah'm dii~mam kopek, Urneyr b. Vehb, ancak kotiiliik i<;in
gelir. 0 Bedir'de bizim aran:nza fesat sokan ve bizim sayrmrzx tahmin
eden kimsedir.» dedi.237
Sonra Hz. Orner, Resulullah'm huzuruna girdi ve:
« - Ey Allah'm nebisi, Allah'm dii~manr, Urneyr b. Vehb krhcmx ku-
~anarak gelmi~.» dedi. Resulullah:
«- Onu i<;eri al.» buyurdu. Orner dondii ve Umeyr'i ku~and1g1 kx~

hcm kayx~mdan yakalayrp ~iddetle <_;ekti. Yamndaki, Ensar'a:
235 lbn-i Sa'd: Tabakat 3/123

236 Hicr: Kabe i<;inde bir yer
Z!l ibn-i ishak; El-Bidaye: 3/313
------~----· ....-
1.92 Mii.Bliimanltk
« - Resulullah'm yamna girin ve orada oturun, bu habisten Resu-

lullah'I koruyun. Zira, o giivenilir biri degildir.» dedi ve onu Resulul-
lah (s.a.v.) m huzuruna soktu. Resulullah (s.a.v.), Omer'i, tlmeyr'i ku~an
<hgi k1hcm kay1~mdan tutmu~ bir halde goriince:
« - Ya Orner, onu gonder, yakla~ ya Umeyr!» diye nida etti. tlmeyr
yakla~ti ve:
« - Sabahm hay1rh olsun.» dedi. -Cahiliy.e devrinde boyle sela.m-
la~Irlardi- Resulullah (s.a.v.):
« - Ya Umeyr, Allah bize, senin seh1mmdan daha hay1rhsm1 ikram
etti. 0 da Cennet ehlinin selamidir.» dedi. tlmeyr:
« - Yemin ederim ki, ben onu daha yeni duyuyorum.» dedi. Re·
siilullah (s.a.v.):
« - Buraya ni!;in gel din ya Umeyr! » diye sordu. Umeyr:
« - Elinizde bulunan esir i9in geldim. Esire iyi davranm.» dedi.
\ ·~
Resulullah:
« - Boynundaki kili!; ne?» dedi. Umeyr:
« - Allah biitiin k1h9larm belasm1 versin, hi9bir ~eye yaramad1 ki.»
dedi. Resiilullah: ·
« - Dogru soyle ne i9in geldin?» diye sordu. Umeyr:
« - Soyledigim ~ey i9in geldim.» dedi. ResO.lullah:
« - Hay1r, sen Safvan b. tlmeyye ile beraber Hicr'de oturdun. Ka-
liblileri andmiZ ve sen: Eger borcum ve yammda ailem olmasayd1 gider
Muhammed'i oldiiriirdiim, dedin. Safvan b. Umeyye de beni oldiirmen
kar~1hgmda senin borcunu, ailenin ge9imini iizerine ald1. Fakat Allah
aram1za girdi. Ve engel oldu.» buyurdu.238
Umeyr'in Miisliiman Olu~;u ve Mekkelileri Daveti:
Umeyr bunu duyunca:

« - Senin Allah'm Resulii olduguna ~ehadet ederim. Ya Resulallah,
biz senin semadan getirdigin haberleri ve sana gelen vahyi yalanlard1k.
Bu hadiseyi Saban ve benden ba~ka kimse bilmiyordu. ~imdi anhyo·
rum ki, sana gelenleri Allah gonderiyor. Beni hidayete erdiren, bu yoia
sevkeden Allah'a hamdolsun.» dedi ve Kelime-i ~ehadet getirdi.
« - Karde~inize dinimizi ogretin, ona Kur'an'1 ogretin ve esirini sa-
hverin. » buyurdu. Eshab da oyle yapti. tlmeyr daha sonra:
« - Ya Resulallah, ben ~imdiye kadar Allah'm nurunu sondiirmek
i9in sava~trm. Allah'm dininde olanlara ~iddetli i~kence ettim. ~imdi ise
238 tbn-i Ishak; El-BidAye: 3/313

lslama Davet 193
senden ~unu istiyorum: Bana izin ver. Mekke'ye gideyim ve Mekkelileri

Allah'a, O'nun Resuliine ve tslam'a davet edeyim. Belki Allah onlan hi-
dayete erdirir. Eger kabul etmezlerse vaktiyle senin eshabma yaptlgrm
gibi onlara i~kence yapaYlm.» dedi. Resiilullah ona izin verdi. Umeyr
de Mekke'ye gitti.
Umeyr, Resiilullah'1 oldi.irmek i9in yola c_;akt18Jnda, Safvan, Mekke-
/lilere:
J
(<-Size Bedir gi.ini.ini.i unutturacak bir olay1 mi.ijdeliyorum.» de-
mi~ti. Bi.iti.in kafilelerden tlmeyr'i soruyordu. Nihayet birisi gelip, onun
( mi.isli.iman oldugunu haber verdi. Safvan onunla bir daha hie.;: konu~ma
I maya ve ona hic_;:bir surette yardim etmemeye yemin etti.239
Umeyr, Mekke'ye gelince halki 1slam'a davet etmeye, muhalefet
edenlere ~iddetle eziyet etmeye ba~ladt. Birc_;:ok insan onun vas1tasiyle
mi.isli.iman oldu.240
Hz. Omer'in Umeyr Hakkmdaki Sozu:
Umeyr, hidayete erince mi.isli.imanlar sevindiler. Orner b. el-Hattab -

ise: «tlk geldiginde domuz ondan daha sevimliydi, fakat ~imdi o bana,
<;ocuklanmdan daha sevimli.» diyordu.241
Umeyr b. Vehb, mi.isli.iman olup Mekke'ye geldiginde dogru evine
gitti. Safvan b. tlmeyye'ye ugramad1. Mi.isli.iman oldugunu a<;Ik<;a soy-
ledi ve halki 1slam'a davete ba~ladt. Safvan bunu duyunca:
«- Once bana ugramamasmdan anlam1~trm ki, o korkulan tehlike-
ye di.i~ti.i ve dininden dondi.i. Artlk onunla hi9 konu~mayacagim, ne ona,
ne de ailesine yard1m edecegim.» dedi.
Safvan, Hicr'de iken Umeyr kaqasmda durdu ve ona seslendi. Saf-
van yi.iz c_;:evirdi. Bunun i.izerine Umeyr: ·
« - Sen efendilerimizden birisin. Ta~lara ibadet ve onlara kurban
kesmek ne demek biliyor musun? Din bu mudur? Allah'tan ba~ka ilah
olmad1gma, Muhammed'in O'nun ktilu ve Resulii olduguna ~ehadet ede-
rim.» dedi. Safvan, ona hi9 cevap vermedi. 242
-m tbn-i ishak; El-Bidaye: 3/313

240 Kenz'ui-Ummal: 7/81; Taberan!
241 Mecme'uz-Zevaid: 8/287; EI-isabe: 3/36
" 242 EI-tstUib: 2j 486; Vakidi
• F: 13
194 Miisliimanltk
Ebu Hureyre'nin Annesini islam'a Daveti
Ebu Hureyre anlat1yor:

Annem mii~rikken onu islam'a davet ediyordum. Bir giin yine onu
islam'a davet ettim. Resulullah hakkmda ho~lanmiyacagim ~eyler soy-
ledi. Bunun iizerine aghyarak Peygamberimize gittim ve:
«- Ya Resulallah, annemi islam'a davet ediyorum. 0 ise inat edi-
yor. Bugiin yine mlisliiman olmasm1 teklif ettim. Senin hakkmda ho-
~.uma gitmeyen ~eyler soyledi. Hidayete erdirmesi ic;in Allah'a dua et.»
dedim.
« - Allah'1m, Ebf:t Hureyre'nin annesini hidayete erdir.» buyurdu.
\
Resulullah'm bu duasma sevinerek huzurundan aynfchm. Eve geldigim- \
. de kap1y1 kapah buldum. Annem, geldigimi ayak seslerimden anlami~
ti. ic;erden:
«- Biraz bekle, Ebu Hureyre.» dedi. Bu s1rada ic;erden su sesi ge-

liyordu. Biraz sonra annem, elbisesini giymi$ ve ba~1 ortiilii bir halde
kap1y1 ac;tl ve:
«- Ya Ebu Hureyre, Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ve Muham-
med'in Allah'm kulu ve Resulii olduguna $ehadet ederim.» dedi. 243 He-
men geri doniip Resulullah'a durumu haber verdim. Allah' a hamd ederek:
«- Hay1rh olsun.» buyurdu.244
ihn-i Sa'd'da ~u ilave var:
Ebf:t Hureyre, «Allah'a yemin ederim ki, beni duyan her mii'min, er-
kekve kadm, mutlaka beni sever.» dedi.
«- Bunu nerden biliyorsun?» denilince:
«- Annemi miisliimanhga davet ediyordum ... » diyerek hadiseyi an-
lath. Ve sonuna da ~unu ilave etti: «Ko~arak Resulullah'a geldim. Uziin-
tiimden aglad1gim gibi, bu defa da sevincimden aghyordum.
«- Miijde ya Resulallah, Allah duaniZI kabul etti. Annemi hidayete
erdirdi. Ya Resulallah, dua et de Allah beni ve annemi biittin mii'min-
lere sevdirsin.» dedim. Bunun iizerine Resulullah:
«- Allah'1m, bu kulcagizmt ve annesini biitiin mii'minlere sevdir.»
buyurdu. Bu sebeple ad1m1 duyan herkes beni sever.» der.
243 Miislim
244 Miisned·i Ahmed ibn-i Hanbel; EI-isabe: 4/241; .ibn-i Sa'd: 4/328
isltima Davet 195
OmmU SUieym'in Kendisiyle Evlenmek isteyen EbO Talha'y1

isUim'a Daveti:
Enes (r.a.) den rivayet edilmi~tir: «Ehf:t Talha, Ummii Siileym'le ev-
lenmek istedi. -Kendisi heni.iz miisli.iman olmam1~t1- tlmmii Silleym
dedi ki:
«- Ebf:t Talha, bilmiyor musun ki ibadet ettigin tann yerden bit-
mi~tir?»
«Evet, biliyorum.»
«- 0 halde bir agaca tapmmaktan utanm1yor musun? Eger mi.is-
liiman olursan senden ba~ka mehir istemem.» dedi.
Ebf:t Talha:
«- Biraz dii~iineyim.» dedi. Gitti, biraz sonra geldi ve Allah'tan
ba~ka ilah olmadtgma ve Muhammed'in O'nun kulu ve Resulii oldugu-
na ~ehadet ediyorum.» dedi. Bunun iizerine Ummii Siileym:
«- Ey Enes245 , Ebf:t Talha'y1 evlendir. (Yani, nikahtmtzm klyllmasi
v.s. i~lerini diizenle) dedi. Oglu da, annesinin bu istegini yerine getirdi. 246
245 Olen kocasmdan olan oglu yani Enes b. Malik

246 ibn-i S-a'd; El-isabe: 4/461; Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel
SAHABENiN ARAP KABiLELERiNi iSLAMA DAVETi
I
D1mam lbn-1 Sa'lebe'nin Sa'd lbn-i Bekr Kabilesini islam'a Daveti: \
ibn-i Abbas anlatiyor: \

Sa'd ibn-i Bekr kabilesi Drmam ibn-1 Sa'lebe ba~kanhgmda bir
heyeti Resulullah'a gonderdi. Drmam, Medine'ye geldi. Devesini mesci-
din kap1Slna ~okerterek indi. Oraya baglad1 ve mescide girdi. Resulul-
lah eshab1yla beraber oturuyordu. Dnnam glir sa~lan il<i orglilii olan
sert bir adamd1. tlerledi ve Resulullah'm kar~xsmda durdu:
r
« - Abdiilmuttalih'in torunu hanginiz?» diye sordu. Resulullah:
f « - Benim.» buyurdu. Drmam:
«-Muhammed misin?» dedi.
« - Evet.» buyurdular. Drmam:
« - Ahdiilmuttalih'in torunu! Sana birka~ sua! soracag1m ve agxr
konu~acagtm! Bana kiZma.» dedi. ResUlullah:
« - K1zmayacagxm, istedigini sor.» buyurdu.
« - Senin, senden oncekilerin ve senden sonra gelecek olanhirm ila-
hi olan Allah hakkl i~in sana soruyorum. Seni bize el~i alarak Allah
m1 gonderdi?» dedi. Resulullah:
« - Evet, Allah gonderdi! » buyurdu.
<<- Senin ve senden oncekilerin ve senden sonra gelecek olanlann
ilam alan Allah hakk1 i~in soyle: Sadece kendisine ibadet etmemizi, O'na .
hi~bir ~eyi ortak ko~mamamizi ve atalanmtzm ibadet etmi~ oldugu bu
putlan terketmemizi emretmeni sana Allah m1 emretti?» dedi.
Resulullah:
«- Evet, Allah emretti!» buyurdu.
«- Senin, senden oncekilerin ve senden sonra gelecek olanlarm ila-
hi alan Allah hakk1 i~in soyle! Be~ vakit namaz kilmamlZI Allah m1 em-
retti ?» dedi. Resulullah: c
« - Evet, Allah emretti! » buyurdu. Sonra lslam'm diger farzlanm

da teker teker sayd1, zekat, oru~, hac ve diger biitiin emirleri sordu.
Her soru~unda aym ~ekilde yemin ettirerek soruyordu. Nihayet sarula-
nm bitirdi:
« - Allah'tan ba~ka tann almadigim, Muhammed'in Allah'm el~isi
Islama Davet 197
oldugunu kabul ediyorum. Bu farzlan yerine getirecegim ve yasakla-

di~n ~eylerden ka~macagrm. Bunun iizerine ne bir ~ey ilave edecegim,
ne de bin;ey eksiltecegim.» dedi. Sonra devesinin yanma gitmek iizere
oradan aynld1. Bunun iizerine Resulullah:
« - ~u sa~Ian iki orgiilii adam, eger dedigini tutarsa cennete gi-
rer.» buyurdu.247
ibn-i Abbas anlatlyor: Dnnam, Resillullah'm huzurundan aynldik-
tan: sonra devesinin yanma geldi. Yularm1 ~ozdii ve yola ~1kt1. Kavmine
doniince onlan toplad1 ve ilk sozii ~u oldu:
« - Lanet olsun Lat ve Uzza'ya! »
<<- Dikkat et ey Dnnam! Alaca hastahgma, ciizzama yakalamrsm,
delilik etme! » dediler. Dlmam:
« - Yaz1klar olsun size! Onlar ne zarar verir, ne fayda. Allah bir
el~i gonderdi. i~inde bulundugunuz durumdan sizi kurtarmak i~in ona
kitap indirdi. Ben, ortag1 olmayan: tek Allah'tan ba~ka tann olmadigi-
na, Muhammed'in de O'nun kulu ve el~isi olduguna ~ehadet ediyorum.
Size ondan emir ve yasaklanm getirdim.» dedi.
Allah'a yemin olsun ki, o giin miisliiman olmayan tek bir erkek ve
kadm kalmad1. DIIDam, ibn-i Sa1ebe'den daha faziletli bir heyet ba~
kam duymad1k. 248
Vakidi o giin orada bulunanlardan miisliiman olmad1k hi<;bir erkek
ve kadm kalmadi~m, onlann bir mescid yaptlklanm ve ezan okuduk-
lanni bildiriyor.249
Amr ibn·i Murretel Cuheni'nin Kavmini islam'a Daveti:

Anir ar latlyor: Cahiliye devrinde haccetmek i~in kavmimden bir
grupla yola ~1kt1k. Yolda bir riiya gordiim: Mekke'deymi~im. Kabe'den
yay1lan bir nur, I~Igiyla, Yesrlb ve Ciiheyne daglann1 aydlnlatlyordu. Bu
nur deryasmm i<;inden: «Karanhklar ~ekildi, nur yayudx. Peygamber
gonderlldi!» diyen bir ses i~ittim. Sonra oniimii ba~ka bir 1~1k aydm-
lattl. Bu defa Hiyre ko~klerini ve Medain saraylanm gordiim. 0 nurun
iginden gelen bir ses de: «islam ortaya ~tktx. Putlar lorudx, akrabalar
ka~ti!» diyordu. Korkarak uyand1m ve arkad~lanma: Vallahi Ku-
rey~'te bir~eyler oluyor, dedim ve gordiigum riiyay1 anlatt1m.
Memleketimize dondiigiimiiz zaman Ahmed isimli bir zatm Peygam-
ber oldugu haberi geldi. Hemen yola ~1ktim ve gidip kendisini bularak
riiyam1 anlathm. Buyurdu ki:
2Qibn-i lshak
Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel; Ebit Davud
248
w Bic:Iaye: 5/60; Miistedrek: 3/54; Buhari; Miislim
198 Milsliimanltk
«- Ey Amr b. Miirre, ben Allah tarafmdan biitiin kullarma gon-

derilmi~ bir Peygamberim. Onlan islam'a davet ediyor, kan dokmeme-
lerini, akrabaYJ. ziyaret etmelerini, yalmz Allah'a ibadet etmelerini, put-
Ian reddetmelerini, haccetmelerini, oniki aym biri alan Ramazan' da oru<;:
tutmalanm emrediyorum: Kim bu <;:agnma uyarsa, onun i<;:in cennet
vard1r. Kim de isyan ederse yeri cehennemdir. lman et ya Amr ki Allah
da seni cehennem ate~inden korusun! » buyurdu. Bunun iizerine:
« - Allah'tan ba~ka tann olmad1gma, senin de Allah'm el<;:isi oldu-
guna ~ehadet ediyorum. -Her ne kadar bir<;:ok kabileler kabul etmediy-
se de helal ve haram getirdiklerinin hepsine iman ettim.» dedim. Onun
adm1 duyunca yazd1g1m ~iiri okudum. Bir putumuz vard1. Baham da on-
lann hizmet9isiydi. Gidip onlan kirdim. Sonra Peygamber'in huzuruna
vard1m. ~u ~iiri okudum:
«Allah'm hak oldugunu kabul ettim.

Ta~ putlan ilk terkeden benim.
Hicret i<;:in koyuldum yola.
A~ tim sana gelmek i<;:in daglan, dag gibi manileri
~ahs1 ve soyuyla insanlann en hay1rhsma arkada~ oldum.
Yaratanm el9isi, yild1zlarm yiicesi ... »
Bunun iizerine, Peygamber (s.a.v.):

«- Ho~ geldin ya Amr.» buyurdu.
«~ Anam babam sana feda olsun, ey Allah'm Resulii. Beni kavmi-
me gander. Umulur ki Allah seninle beni hidayete ula~tirdigi gibi, be-
nimle de onlan hidayete kavu~turur.» dedim. Bana miisaade etti. Gi-
derken:
« - ~efkatli ve dogru s<>zlii ol, kaha davranma, kihirli ve haset edi-
ci olma! » buyurdu. Kabileme dondiim ve onlara:
« - Rifae ogullan! Ciiheyne toplulugu!.. Ben size Allah'm Resulii'-
_niin el<;:isiyim. Sizi islam'a <;:aginyorum. Kan dokmemenizi ve akrabala-
rmiZl ziyaret etmenizi, yalmz Allah'a ibadet etmenizi, putlan reddetme-
nizi, Kabe'yi ziyaret ve on iki aydan biri alan Ramazan'da orw; tutma-
mzi emrediyorum. Kim bu daveti kabul ederse ona cennet vard1r. Kim
de isyan ederse cehenneme girecektir. Ciiheyne toplulugu! Allah sizi
mensup oldugunuz milletin en hay1rhs1 kild1. Sizin di~Imzdaki Arapla-
rm sevdigi ~eyleri size kotii gosterdi. <;iinkii, onlar iki k1z karde~le birden
evleniyor, haram aylarda sava~ yap1yor, anahklan ile evleniyorlard1. Siz
ise bunlan yapm1yordunuz. Liiey ihn-i Galih siilalesinden olan bu Pey-
gambere uyun! Diinya ve ahiret ~erefine eri~irsiniz.» dedim.
Bu sozlerim iizerine aralarmdan sadece bir ki~i bana: ·
« - Ey Amr ihn-i Miirre! Allah kahretsin seni! Bizden ilahlanmlZI
lsltima Davet 199
terketmemizi, toplulugumuzu dagitmamizi, asil atalanm1zm dinini bira-

karak c;olden gelen bu Kurey~'linin davetine mi uymamiZI istiyorsun?
Sen itibanm kaybettin arhk! » diyerek ~u ~iiri okudu:
<<Amr b. Murre, birtak1m kotu niyetlerle baz1 sozler nakletti. Eger
omrilm olursa onun sozlerinin ve yaphklanmn kotii netice verecegine
· ~ahit olacag1m. Atalanm1 kotiileyenlerin ak1beti felakettir.»
cc- Hangimiz yalanc1ysak Allah onu kahretsin, dili tutulsun, gozii
kor olsun!» dedim. Vallahi olmeden once bu adamm dili tutuldu, gozii
kor oldu. Bunad1, yedigi yemekten de tad almaz oldu.
Amr, kabilesinden miisliiman olanlarla beraber Peygamber (s.a.v.) e,
geldi. Hz. Peygamber onlan selamhyarak:
« - Ho~ geldiniz.» dedi. Ve kendilerine ~u yaz1h emri verdi:
«Esirgeyen, bag.~layan Allah'm ad1yla. Bu, aziz olan Allah'tan sa-
dik olan el~isinin lisam iizere yazilrm~ hakk1 soyleyen bir mektuptur.
Zeyd ibn-i Cuheyne kabilesinden Amr ibn·i Murre ile gonderildi. Na·
mazmiZI kilmaniZ ve gelirinin be~te birini vergi olarak vermeniz ~rbyla
araziniz, daglan, tepeleri ve ovalanyla hayvanlarmiZI otlatmaniZ, sula·
run i~meniz i~in hepsi size brrakdrm~trr. Bir koyun ve bir Sigtr suriisu
i~in iki koyun yalmz bir koyun suriisu i~in, bir koyun vereceksiniz. Ko-
~um hayvanlan ve kuyudan su ~eken hayvanlar i~in vergi yoktur. Ara-
mizdaki bu anl~maya Allah ve burada bulunanlar ~ahittir.» 250
Urve ibn-i Mes'ud (r.a.) un Sakif Kabilesini islam'a Daveti:
Urve b. Ziibeyr anlatiyor: Hicret'in 9. yilmda miisllimanlar hacca gel-

meye ba~lad1gmda, Urve ibn-i Mes'ud (r.a.) islam'a girmi~ ve Resiilul·
lab (s.a.v.) m yanma gelmi~ti. Bilahare Peygamber'den kabilesinin yam-
na donmek ic;in izin istedi. Resiilullah:
«- Seni Oldiirmelerinden korkanm.» buyurdu. Urve de:
« - Onlar beni uyurken bulsalar uyarmazlar bile.» dedi. Bunun lize·
rine Resulullah izin verdi, o da miisliiman olarak kavmine vard1. Bu-
nu duyan Sakif'liler ho~ geldin, demek ic;in yanma geldiler. 0 da ken-
dilerini lslam'a davet etti. Bunun iizerine onu itham etmeye ve kiz-
maya ba~ladllar. Daha da ileri gidip hakaret ettiler ve Urve'yi oldiir-
diiler. Peygamber (s.a.v.):
250 Riiyani; ibn-i Asakir; Kenz'ui-Ummal: 7/64; Bidaye: 2/351; Taberani; Mec-
me'uz-Zevaid: 8j244
200 Miisliimanltk
«Urve de, Yasin ehli gibi251 kabilesini miisliiman olmaya c;:ag1rdi ve

neticede onu ~ehid ettiler.» buyurdu.252
Urve'nin Vasiyyeti:
Abdullah ihn·i Yahya anlatlyor: Urve, ak1)amleyin Taif'e geldi ve
evine indi. Sakif'liler, gelip kendisini cahiliye usuliiyle selamladllar. Fa-
kat UrveJ onlarm bu usulle kendisini selamlamalanm reddederek:
«- Cennete gireceklerin usuliiyle selam verin.» dedi. Bunun iize-
rine ona eziyet ve hakaret ettiler. 0 ise bunlara kar~1hk vermedi. Ora-
dan aynldllar. Bir tuzak hazirlamaYI dii1]iiniiyorlard1. Sabah namaz1
olunca Urve kalkti ve ezan okudu. Sakif'liler her taraftan toplan1p geJ-
diler. Beni Malik kabilesinden Evs ihn-i Avf denen biri, bir ok att1. Ok
Urve'nin bilek damanna isabet etti. Kan durmad1, bunun iizerine Gaylan
ihn-i Seleme, Kinane ihn·i Ahd'i Yaleyl, Hakem ihn·l Amr kabilesi,
ileri gelenleriyle silahlanarak toplandllar ve: «Ya tek ki!j;i kalmaymcaya
kadar olecegiz veya Beni Malik reislerinden on ki1)iyi oldiirecegiz! » de-
diler. Urve, onlann yapmak istediklerini goriince:
« - Benim ic;:in dovii1)meyin; ben, iki kabilenin arasma dii~manhk
girmesin diye kamm1 helal ettim. Bu ~ehitlik Allah'm bana bir ikrami-
dir. Allah gonderdi bu ~ehitligi bana. E~hedii enne Muhammeden Re-
sulullah ... Resulullah sizin, beni oldiireceginizi soylemi~ti.» dedi. Sonra
siilalesini c;:ag1rarak:
« - Beni burada, Resulullah ile beraber sava~1rken olen 1)ehitlelin
yanma gomiin.» diye vasiyet etti.
Urve oldii ve ~ehitlerin yanma gomdiiler. Oliim haberi Hz. Peygam·
ber'e ula~mca:
« - Urve de Yasin ehli gibi. .. » buyurdu.253
Devs'li Tufeyl ibn-i Amr'm Kavmini islam'a Davetl:

Muhammed ihn-i ishak anlatlyor: Resulullah (s.a.v.), kavminden
gordiigii fenahklara ragmen onlara durmadan nasihat ediyor ve ic;:inde
bulunduklan kotii durumdan kurtulu~a c;:agmyordu. Allah, Peygamber'i
251 Yasin Suresi 20. ayet «0 l$ehrin en ug kenanndan kol$arak bir adam geldi.
Ey kavmim dedi. Q gonderilmi~ elc;ilere uyun.» Bu elc;iler Hz. lsa'nm havarilerin-
den «Yuhanna ve Belves» idi. Onlann davetine uyun diyen «Habiblin'Neccar» idi.
Ulemadandx. Evi l$ehrin kenanndaydx. .Kavminin, elgileri yalanladxgrm duyunca
ko~arak gelmi~ti. P.eygamberimizin gelecegi zaman1 ve vasxflanm da mukaddes
kitaplardan okumu~ ve ogrenmi~ti. '
m Mecme'uz-Zevatd: 9/386; Taberfull; Miistedrek: 3/616
253 lbn-i Sa'd: 5/369
1s1ama Davet 201
Kurey~lilerin zulmtinden: koruyunca Kurey~liler bu defa da onun yanma

gelen insanlara engel olmaya ba~lad1lar. Devs'li Tufeyl ihn·i Amr, Re-
sulullah Mekke'de bulundugu s1rada, onun yanma geldigini anlat1yor.
Tufeyl, itibarh, ~air ve me~hur bir adamd1. Kurey~lilerden bir gmp, ken-
disine gelip:
« - Tufeyl, ~ehrii:nize geldin. Aram1zdan <;1kan bu adam i9imizi boz-
du, toplulugumuzu da!titt1. Sozleri sihir gibidir. Babayla oglun, kar-
de~le karde~in:, kocayla kanmn arasm1 a<;ar. Bizim ba~1m1za gelenin se-
nin ve kavminin de ba~ma gelmesin:den korkuyoruz. O'nunla konu~ma
ve soylediklerini dinleme! » dediler. Tufeyl:
«- Yemin ederim ki, onu dinlemiyecegim ve konu~mlYacagim. Ka-
ranml verdim. Bunun ic;:in de Kabe'ye gittigimde kulaklanma pamuk
t1kayacag1m. Ciinkti onu din:lemek istemiyorum.» dedi.
Beytullaha gittigimde baktrm, Resulullah (s.a.v.), Kabe'nin yanmda
namaz kihyordu. Biraz yakla~t1m. !stemedigim halde baz1 s.ozleri duy-
dum. Cok gtizel sozlerdi. Kendi kendime dedim ki: «Yaziklar olsun ba-
nal Ben me~hur ~air bir adamrm. Gtizeli <;irkinden aymnm. Ni<;in bu
adamm soylediklerini dinlemiyorum. Soyledigi ~ey gtizelse kabul ede-
rim. Cirkinse etmem.» Bekledim nihayet Resulullah namaz1 bitirip evi-
rre dondti. Kendisini takip ettim. Evine girince, ben de girdim ve:
« - Ya Muhammed! Kavmin bana boyle boyle diyor. Vallahi seni
bana korkun<; gosterdiler. 0 kadar ki, soylediklerini duymamak ic;:in ku-
laklanma pamuk tikadim. Fakat Allah'tan olacak soylediklerini duyun-
ca begendim. Dinini bana da anlat.» dedim. Bana i:slam'1 anlattl ve
Kur'an okudu.
Vallahi bundan daha gtizel bir soz, bundan: daha adil bir din gor-
medim ve hemen miisliiman oldum. $ehadet getirdim ve:
« - Ya Resulallah, ben kavmim i<;inde sozii dinlenen birisiyim. He-
men kavmime doniip onlan !slam'a davet etmek istiyorum. Allah'a dua
et de benim onlara kar~I tesirimi arttlracak bir keramet ihsan etsin.»
dedim. Bunun tizerine Resulullah:
« - Allah1m, ona bir keramet ihsan: eyle! » diye dua etti. Kavmime
gitmek tizere yola c;:Iktim. Halkm beni gorebilecegi Seniyye denen yere
gelince almmda kandile benzer bir 1~1k peyda oldu. «Allah1m, bu 1~1k
almmdan ba~ka bir yerde olsun. Halkm, bunu dinlerini terkettigim i<;in
bana anz olmu~ bir hastahk zannedeceklerinden korkuyorum.» dedim.·
Bunun iizerine 1~1k, kirbacJmm ucuna geldi. Halk bu 1~1g1 kamc;:mm
ucunda as1h bir kandil gibi goriiyor, ben ise Seniyye'den onlara dogm
iniyordum. Nihayet yanlanna vardrm.
Eve varmca babam geldi. -Kendi i <;ok ya~hyd1-
202 MiisWmanltk
« - Yakla~ma bana babaci8Jm. Ben senden degilim. Sen de benden

degilsin arhk! » dedim.
« - Nic;in oglum?» dedi.
« - Ben mi.isli.iman oldum. Muhammed'in (s.a.v.) dinine girdim.»
dedim. Bunun i.izerine babam:
« - Senin dinin, benim de dinimdir.» dedi. Y1kand1, temiz elbise-
lerini giydi ve geldi. Kendisine mi.isli.imanhg1 telkinettim. Mi.isli.iman o~
du. Sonra yamma kanm geldi. Ona da:
« - Yakla~ma bana artik, ben senden degilim, sen de benden de-
gilsin. » dedim.
« - Nic;in? Kurban olay1m soyle!» dedi.
« - !slam bizi ay1rd1.» dedim. Hemen o da mi.isli.iman oldu. Devs'-
lileri !slam'a c;agirdim, fakat onlar ag1r davrandllar.
Sorrra Mekke'ye Resulullah'm yanma gittim.
« - Resulullah! Devs'liler bana kar~1 geldiler, onlara beddua et.»
dedim.
« - Allah1m, Devs kabilesini dogru yola ilet.» buyurdu. Bana da:
« - ~imdi kavmine don, onlan 1slam'a davet et ve onlara yumu~ak
davran.» dedi. Memleketime dondi.im. Devs topraklarmda kald1gim si.i-
rece onlan 1slam'a davet ettim. Nihayet Resulullah Medine'ye hicret
etti. Bedir Uhud ve Hendek sava~lanm yap h. Kendisi Hayber' de iken
Devs'den mi.isli.imanhg1 kabul eden yetmi~, seksen kadar aile ile bir-
likte Medine'ye gittim. 254
ASHABIN iSLAM' A DAVET h;iN FERTLER VE HEYETLER

GONDERMESi
Hi~am ibn-i As anlatiyor: Bir zat ile ben 1slam'a davet ic;in Roma
imparatoru Herakl'e gonderildik. Yola c;1kt1k. Dtma~k'a vard1k ve Gassan
emiri Cebele h. Eyhem'e misafir olduk. 1c;eri girdigimizde tahtmda otu-
ruyordu. Bizimle konw~mas1 ic;in birini gonderdi. Biz de:
« - Vallahi biz elc;iyle konu~may1z. Biz, Kral'a gonderildik. Eger
mi.isaade ederse kendisiyle konu~uruz. Yoksa elc;iyle konu~mayiZ.» de-
dik. Elc;i gitti ve durumu kendisine bildirdi. Bunun i.izerine bizi yamna
c;ag1rdi, girdik. Bize:
« - Konu~unuz.» dedi. Ben konu~tum ve kendisini islam'a davet et-
tim. Krahn iizerinde siyah bir elbise vard1. Ona:
« - Bu i.izerinizdeki nedir, neden boyle siyah giyindiniz?» dedim.
Kral:
254 El-DelMI: sh ..78; El-Bidaye: 3/100; EI-lsabe: 2/225; tbn-i Sa'd: 4/237; El-
tstiab: 2/232
lsldma Davet 203
« - Bu elbiseyi giydim ve sizi $am' dan atmcaya kadar da pkar-

mamaya yemin ettim.» diye cevap verdi. Biz de:
« - Senin bu oturdugun yere kadar biittin miilkiinii elinden alaca-
giz vallahi. Bunu bize Peygamberimiz Muhammed (s.a.v.) haber verdi.»
dedik. 0 da:
« - Bunu siz yapamazsm1z. Bunu ancak giindiizleri oru9 tuta•1lar,
geceleri ibadet edenler ba~anr.» dedi. 255
SAHABENiN iSLAM'A DAVET i<;iN MEKTUPLAR

GONDERMESi
Ziyad ibn-i Haris Essudai'nin Kavmine Mektubu:
Ziyad ibn-i Haris Essudai anlatiyor: Peygamber 's.a.v.) e gelip, ona

biat ederek miisliiman oldum ve kavmimin iizerine ordu gonderdigini
duydum.
« - Ya Resulallah, orduyu 9evir. Orrlann miisliiman olmalanm ve
itaat etmelerini ben temin edecegim.» dedim.
cc- Git de orduyu geri 9evir! » buyurdu.
«..:._ Benim binegim yoruldu ey Allah'm Resulii.» dedim. Bunun iize-
rine ba~ka birini gonderdi. Orduyu 9evirdi. Ben de bir mektup yazd1m.
Miisliiman oldular. Resulullah bana:
« - Sudaah karde~, ger9ekten, kavmin senin soziinii tutarmi~.» bu-
yurdu.
« - Hay1r, aslmda Allah onlan hidayete erdirdi.» dedim.
« - Seni onlara ba~kan tayin edeyim mi?» buyurdu.
« - Olur, ya Resulallah.» dedim. Bunun iizerine beni onlara ba~kan
tayin ettigine dair bana bir mektup verdi.
« - Ya Resulallah, bana zekattan bir miktar almam i9in de bir emir
ver.» dedim.
« - Olur.» buyurdu. Ve bana ba~ka bir mektup daha verdi. Bu ha-
dise bir yolculuk csnasmda cereyan etmi~ti. Hz. Peygamber bir yerde
konaklad1. Ora halk1, idarecilerinden ~ikayet ederek:
« - Cahili ·e devrinde kavmiyle bizim aram1zda ge9en bir ha.diseden
dolay1 bizi cezalandirdi.» dediler. Resulullah:
« - Hakikaten bunu yapti mi?» buyurdu.
« - Evet. » dediler. Bunun iizerine Resulullah, eshabma dondii, ben
de oradayd1m unlan soyledi:
2:55 Beyha : ·b m reti'l-Bakiri'den; Tefsir-i ~bn-i Kesir: 2J251; Ed-DelMl

sh. 9 (Ebu Be dr zamanmda gonderildigi beyan edil.iyor.)
204 Milslilmanltk
« - Boyle bir mii'minin b~kanhgmda hayrr yoktur.»256 Resulullah'·

m bu sozi.i bana dokundu. Sonra bir ba~kas1 geldi, ve:
«~ Ey Allah'm Resulii bana bir ~eyler ver.» dedi.
« - Zengin bir kimse, halktan sadaka ahrsa o ald1~ ~ey, ba.~ma ag·
n ,karnma dert olur.» buyurdu. Adam:
« - Zekattan ver.» dedi. Resulullah da:
«~ Zekat konusunda Allah ne Peygamberhiin, ne de bir ba~kasmm
hiikmiinii kabul etmez. Bu konuda hiikmii bizzat kendisi venni~ ve ze.
kat alabilecek olanlan sekiz gruha aymm~tlr. Eger sen bu gruplardan
birine dahilsen, verirlm.» buyurdu.
Bu soz de bana dokundu. <;i.inki.i ben zengindim. Kendisinden zeka t
istemi~tim ... Peygamber (s.a.v.) namazm1 bitirince:
« - Ey Allah'm Resulii, beni bu vazifeden affet.» dedim.
« - Nic;:in?» dedi.
<<- Bir mii'min ic;:in ba~kan olmakta hayxr yoktur, buyurdugunuzu
i$ittim ya Resulallah. Ben Allah ve Resuli.ine inamyorum. Sizden zekat
isteyen birine de: Zengin bir kimse, halktan sadaka ahrsa o ald1~ ~ey,
ba~ma agn, karnma dert olur, buyurdugunuzu duydum. Ben de, sizden
zcngin oldugum halde zekat istemi~tim.» dedim.
<<- Oyle mi? Peki istersen devam et, istersen hirak. » buyurdu.
«- Birakiyorum.» dedim.
«- 0 halde bana, size ba~kan tayin edecegim birini goster.» bu-
yurdu. Ben de kendisine miisliiman olarak gelen heyetten birini gaster-
dim, onu ba~kan tayin etti.257
Buceyr lbn·i Ziiheyr Ibn..; Ebi SUima (r.a.) nm Karde!?i Ka'ba Mektubu:
Ehi Siilma Ehniizeni babasmdan, o da dedesinden naklediyor : Zi.i-

heyr'in ogullan Ka'b ve Biiceyr, bir gi.in Ebrak ei-Uzzaf denen yere gel-
diler. Biiceyr, Ka'b'e:
«- Sen burada koyunlanm1Zln yanmda dur. Ben ~u adama (Resu-
lullah) (s.a.v.) gidip de soylediklerini dinleyeyim.» dedi. Ka'b orada kal-
dx. Biiceyr, Resulnllah'm yamna gitti. Peygamber, ona lslam'1 teblig et-
ti. 0 da miisliiman oldu. Ka'b bunu duyunca:
256 Peygamberimiz bu soziiyle adaleti yerine getiremiyecekleri i<;:in idareci ol-

maYJ do~ru bulmuyordu. Bu soz vazifesini hakk1yla yapan, adaletten aynlmayan-
lar i<;:in degil<li. Vazifeyi. yapabilenlere vazife almalanm tavsiye ediyordu. (~arih)
257 Mecmeu'z-Zevald: 5/204; Beyhaki; El-Bidaye: 5/83; Begav1; lbn-1 Asaklr;
Kenzu1-Ummal: 7/83; Miisned-l Ahmed lbn-i Hanbel; EI-lsabe: 1/557
!slama Davet 205
«- Hemen bu haberi ula~tmn Biiceyr'e. Yaz1klar olsun sana, bir

ba~kas1 tesir etti. Ananda ve babanda gormedigin bir dine girdin. Kar-
de~in de o dinden degil. Ebii Bekir doyurucu bir kadeh ic;irdi sana. 0
giivendigin adam sana ilk ve son kadehi ic;irdi.» dedi.
Resulullah bu beyitleri duyunca onun oldiiriilmesini emretti ve:
« - Ka'b'a rastlayan hemen onu oldiirsiin.» buyurdu. Biiceyr bu
haberi karde~ine yazdt. Resulullah'm, katline ferinan c;Ikard1gmi bildir-
d1: «Ba~mm c;aresine bak, yoksa kurtulacagm1 samruyorum.» dedi. Son-
ra devamla ~unlan yazd1. «Sunu bil ki, Resiilullah, Allah'tan ba~ka tan-
n olrnadtgma, Muhammed'irr de onun elc;isi olduguna ~ehadet edenleri
kabul ediyor. Bu rnektubumu almca hemen miisliiman ol ve gel.»
Ka'b miisliiman oldu ve Resiilullah'I oven rne~hur kasideyi yazd1.
Doniip geldi. Devesini Resiilullah'm mescidinin online c;okertti. Mescide
Peygamberin huzuruna girdi. Resulullah, grup grup oturan eshabtyla
beraberdi ve bazan o tarafa bazan bu tarafa donerek onlarla konu~u
yordu. Ka'b diyor ki:
Devemi mescidin kap1sma c;oktiirdiim. Resiilullah'I gwaben tanlyor-
durn. tleri gec;tim, yanma oturdurn. Miisliiman oldugumu soyledirn.
, « - Allah'tan ba~ka tann yoktur ve sen de onun elc;isisin, affet ya
Resiilullah.» dedirn.
«- Sen kirnsin?» diye sordu.
« - Ka'b ibn-i Ziiheyr'irn.» dedirn.
« - 0 ~iiri soyleyen sen misin?» dedi. Sonra Ebii Bekir (r.a.) e don~
dii ve:
«- Nasil demi~ti?» dedi. Ebu Bekir (r.a.) ~iiri okudu.
«Ebu Bekir doyurucu bir kadeh ic;irdi sana:
0 vazifeli adam sana ilk ve son kadehi ic;irdi. »
Ka'b:
«- Ben boyle soylernedirn. Ya Resulullah. »
<<- Ya nas1l dedin?» diye sordu. Ben:
Ebtl. Bekir doyurucu bir kadeh ic;irdi sana. 0 giivendigin adam sa-
na ilk ve son kadehi i9irdi, dedim. Peygamber:
« - Vallahi o giivenilir kimsedir.» dedi. Sonra Ka'b kasidenin ta-
marnmi okudu.258 Musa b. Ukbe'nin naklettigine gore Ka'b ibn-i Ziiheyr
Medine'deki mescidde Resulullah (s.a.v.) a «Banet Silild» kasidesini oku-
du. Sozii ~u beyitlere gelince:
«Resulullah, Allah'm parlayan keskin ve kmmdan s1ynlmi~ bir ki-
hctdrr. Mekke'de Kurey~li genc;ler 1slfun'a girdigi zaman ileri gelenlerin-
2Sll El-Miistedrek: 3/579

206 Miislilmanltk
den biri bunlara: Batasicalar! demi~tir.» Resulullah eliyle halka dinle-

melerini i~aret etti. Biiceyr. ihn-i Ziiheyr, karde~i Ka'h'a bir mektup
yazm1~t1. Onu karkutuyar, !slam'a ~agmyar ve ~u beyitleri soyliiyardu:
«Ka'h'a kim ula~tlracak bu sozii; Batu diye Ikmad1gm bu din gibi
dagrusu var m1 sende? Lat ve Uzza'ya degil, bir alan Allah'a yonel ki
kurtulasm ve selameti bulasm. Ahirette kur~ulu~ yak, arada cehennem-
den sadece temiz kalbli miisliiman kurtulur. Ziiheyr'in dini hi~bir ~ey
degildir. 0 batild1r. Ehu Siilman'm dini de bana haramd1r.» 259
Halid ibn-i Velid'in iranhlara Mektubu:
Ehu Vail (r.a.) anlatlyor: Halid ihn-i Velid (r.a.) iranhlan islam'a
davet eden bir mektup yazd1. ~oyle diyardu:
«Esirgeyen, ha~layan Allah'm ad1yla. Halid h. Velid'den Riistem,
Mehran ve iran halkma: Selam, dogru yola tahi olanlara. Biz sizi is-
lam'a davet ediyoruz. Eger kabul etmezseniz mabmzdan giizellikle cizye
verin. Eger cizye vermeyi de kabul etmezseniz henimle heraher oyle bir
topluluk var ki, iranblarm i~kiyi sevdikleri gihi Allah yolunda cihad1
istiyorlar, seviyorlar. Selam dogru yola tahi olanlara.»260
Halid ibn-i Velid'in Medainliler'e Mektubu:

Miicahid; ~a'hi' den rraklederek anlahyar: Beni Bukayleliler, Halid
ihn-i Velid'in Medain'lilere yazd1g1 bir mektubu bana akuttular. $oyle
yaz1yardu:
«Halid ihn·i Velid'den iran idarecilerine: Selam dogru yolda olan·
lara: Hamd sizin hirliginizi da~tan, miilkiiniizii elinizden alan, planla-
nnw bozan Allah'a mahsustur. ~unu katiyetle hilin ki, kim hizim gihi
namaz kllar, lublemize doner, kestigimizi yerse i~te o ger~ek miisliiman·
d1r. Hak ve veciheleri de hizim gihidir. Mektuhumu abnca hana relli-
neler gonderin. Onlar henim himayemdedir. Korkmaym! Eger dedigimi
yapmazsamz kendisinden h~ka tann olmayan Allah'a yenlin ederim ki
sizin, hayat1 sevdiginiz kadar oliimii seven bir kavnli iizerinize gonde-
recegim.»
Mektubu akuyunca endi~elenmeye ba~lad1lar. Bu ha.dise Hicri J2. se-
nede almu~tur.261
25? El-Miistedrek: 3 82 - 583; Mecme'uz-Zevaid: 9/394; EI-isabe: 3f394; El-Bi-

daye: 4/372; Beyhaki.
260 Mecmeu'z-Zevaid: 5/310; Taberfull
201 Miistedrek: 3/299; ibn·i Cerir: 2/553.
/
!szama Davet 207
Halid ibn-i Velid'in Hurmuz'e Mektubu:

~a'bi anlatlyor: Halid, Ezazibe ile Yemame'den c;1kmadan once Hiir·
miiz'e ~u mektubu yazd1. Hiirmiiz o zaman stratejik bir bolgede bulu-
nuyordu.
«Miisliiman ol kurtul, veya cizye vererek kavmini ve kendini em-
niyete al. Aksi halde neticeden sen sorumlusun. Sizin, hayah sevdiginiz
kadar oliimii seven bir kavimle iizerinize geliyorum.» 262
ibn·i Cerir de aym ha.diseyi ~u ~ekilde anlatlyor: Halid, Irak'm ve-
rimli ve onemli yerlerini ele gec;irdikten sonra, Hiyreliler'den birini c;a·
g1rd1 ve iranhlara onunla bir mektup gonderdi. 0 s1rada iranhlar Me-
dain'de idiler. Ve Erdeljiir'in Oltimtinden dolay1 Medain'e gidip geliyorlar
ve birbirlerine yard1m ediyorlard1. Behmen Cazeveyh'in Biiheresir deni-
len yerde c;ad1nm kurdular. Kumandanlan imi~ gibi ona muamele et-
tiler. Yanmda da arkada~lan vard1. Salub ile birlikte bir ki~i c;ag1rd1. Ve
onlara birer mektup verdi. Mektuplardan biri ileri gelenlere, digeri de
halka yazilm1~ti. Bunlann biri Hiyreli, digeri ise Nabti idi. Hiyrelilere
« - Adm ne senin?» diye sordu.
« - Murre.» dedi. Bunun tizerine:
« - AI ~u mektubu, iranhlara gotiir. Allah ya onlarm hayatm1 zehir
eder, yahut da mi.isltiman olur, gelip tabi olurlar.» dedi. Digerine de:
«Allah1m bu adamlann canlanm all» diye ilave etti.
«- Senin adm ne?» diye sordu.
«-- Hizkil.» dedi. Halid:
«AI ~u mektubu,» dedi, «Allah'Im bu adamlarm canlanm all» diye
ilave etti.
tbn-1 Cerir'de bu iki mektubun metinleri ~oyledir:
«Bismillahirrahmanirrahim,
Halid b. Velid'den iran Krallanna.
Hamd devletinizi da~tan, planlarm.m bozan ve birliginizi par~Ia
yan Allah'a mahsustur. Eger boyle yapmasayru i~, sizin i~in daha da kotii
olacaktt. Emrimize girin ki, sizi serbest brrakalnn. Sizin hayah sevdigi-
niz kadar oliimii seven bir kavme maglup olmak istemezsiniz samrnn.»
«Esirgeyen, bagiljilayan Allah'm ad1yla.
Halid'den iran Baljikanma. Miisliiman olun kurtulun veya cizye ve·
rerek himayemizde oldugunuza inamn. Aksi takdirde iranhlarm i~kiyi
sevdikleri kadar oliimii seven bir kavinii(! iistiiniize geliyorum.»
:ua 1bn-i Cerir: 2/554
\
PEYGAMBER (s.a.v.) ZAMANI rnA S \. ,. . ;u. .n.n.;u.-..
SAHABENiN iSLAM'A D~\ ETI
Tenim'll Muslim b. Harlsin Davetl:
Haris b. Muslim ~unlan anlatlyor: Rc ·ulul ah bizi bir ava a gon-

dermi~ti.
Hiicum yerine geldigimizde atun bir ~eyler hissetti. Arkad~
lanml takibettim. Ugultu ~akararak gelen bir kabileye rastlad1k, onlara:
«- Allah'tan ba~ka tann yoktur, deyin ki kurtulasm1z.» dedim. On-
lar da !slam'1 kabul ettiler. Bunun iizerine arkada~lanm bana k1zarak:
«- Elimize dii~mii~ ganimetten bizi mahrum ettin! » dediler.
Dondiigiimiizde, hadiseyi ResUlullah'a anlatm1~lar. Beni ~ag1rru ve
. yapti~mi begenerek:
<(-!yi bil ki, Allah sana bu kadar insamn can1m kurtard1gm i~in
onlann her birine kar~1hk ~u kadar sevap yazru.» buyurdu.
Sonra Resulullah:
« - Benden sonra miisliimanlann idarecisi olacaklara senin hakkm-
da bir mektup yaz1p sana verecegim ve seni kollamalanm tavsiye ede-
cegim.» buyurdu. Mektubu yazd1, miihiirledi, bana verdi:
«- Sabah namazm1 kild1gmda hi<; kimse ile konu~madan once yedi
kere «Allahiimme ecirni minennar (Allah'Im beni ate~ten . koru)» diye
dua et. Eger o glin oliirsen Allah seni cehennemden korur.»
Ak;;am namazm1 kild1~nda hi<; kimseyle konu~madan once yedi kere
«Allahiimme ecirni minennar (Allah'Im beni ate~ten koru)» de. Eger o
gece ollirsen Allah seni cehennem ate~inden korur.» buyurdu.
Resulullah vefat edince mektubu Ebi't Bekir'e (r.a.) getirdim. A~t1,
okudu ve bana aym ~ekilde yard1m edilmesini emretti. Ve mektubu mii-
hiirledi. Sonra Orner (r.a.) HaJife olunca ona gotiirdiim. 0 da aym ~ekil
~ de yapti. Soma Osman (r.a.) Halife olunca ona gotiirdiim. 0 da aym
;;eyi yapt1.
isltinna Davet 209
Miislim ibn-i Haris diyor ki: Baham Haris, Osman (r.a.) m hilafeti
zamamnda oldii. Mektup yamm1zdaydi. Orner, ibn-i Abdiil .ru:iz (r.a.)
Halife olunca da mektup yammizdaydi. Bulundugumuz yerin valisine,
Muslim b. Haris'i Resulullah'm mektubuyla beraber kendisine gonder-
mesini yazd1. Mektubu gotiirdiim, okudu. Bana yard1m edilmesini em-
retti ve mektubu miihiirledi.263
Ka'b b. Umeyr'in islam'a Daveti:

Muhammed b. Abdullah Ez-Ziihri anlat1yor: Resulullah (s.a.v.) GI-
farh Ka'b b. Umeyr (r.a.) i onbe1;> ki1;>iyle beraber gonderdi. ~am'da «Zat-i
Atlah»a gelince orada biiyiik topluluklar gordiiler. Ve onlan islfu:n'a da-
vet ettiler. Onlar kabul etmediler ve kendilerini islam'a davet edenleri
ok yagmuruna tuttular. Bunu gorencResulullah'm arkada1;>lan !;)ehit olun-
caya kadar 1;>iddetle sava1;>tilar. Oliiler i<;inde yarah olarak kalan birisi
gece olunca siiriinerek ka<;ti ve Resulullah'm yamna kadar geldi. Resu-
lullah hemen iizerlerine bir birlik gondermek istedi. Fakat kendisine ka-
bilenin oradan gittikleri haberi geldi.264
ibn·i Ebi'l Avca'nm islam'a Daveti:

Ziihri'den: Dedi ki: Resulullah (s.a.v.) Hied 7. y1hn Zilhicce ayuida
kaza umre'sinden dondiigii zaman Siilemi kabilesinden ibn-i Ebi'l-Avca'-
YI (r.a.) elli ath ile birlikte sefere <;1kard1. Onlann bu <;Ikl!;illll dii!;iman'.
casuslan gidip kavimlerine haber verdiler ve tedbir almalanm sagladi-
Iar. Ve biiyiik bir topluluk meydana getirdiler. ihn·i Ebi'l·Avca onla-
nn yanma vard1gmda hazirlanmi~ durumdaydilar. Resulullah'm arka-
da~lan onlann boyle toplanm1~ olduklanm goriince islam'a davet et-
tiler. Onlar ise soylenenleri dinlemiyerek, miisliimanlan ok yagmuruna
tuttular. Ve:
« - Bizim, sizin dininize ihtiyacimiz yok.» dediler. Bir taraftan hii-
cum ediyorlar, bir taraftan da kendilerine yardrm geliyordu. Nihayet
her taraftan miisliimanlan sardilat. (;ok ~iddetli bir sava~ oldu ve bir-
<;oklan ~ehit dii!j>tii. Ebi'l-Avca'da saylSlz .yaralar almi!jiti. Sekizinci yil-
da Safer aymm ilk giiniinde ibn-i Ebi'l-Avca yanmda kalan arkada~la
nyla beraber gii<;liikle Medine'ye gelebildi.265
263 Kenz'iil-Ummal: 7/23 Miintehab: 5/162

26-4 Bidaye: 4/241; lbn-i Sa'd, Tabakat: 2/127; EI-lsabe: 3/301
20s Bidaye: 4/235; lbn-i Sa'd: 2j 123; Beybald
F: 14
Hz. EBU BEKiR ZAMANINDA SAHABENiN HARBTE ALLAH'A .
VE RESULUNE DAVET VAZiFELERiNi iFALARI VE
EBU BEKiR'iN KUMANDANLARA BU HUSUSTAKi TAVSiYESi
Ebu Bekir'in Ordularsm $am Tarafma Gonderirken

Kumandanlarma Verdigi Emir:
Said ihn-i Miiseyyeh rivayet ediyor: Ehu Bekir (r.a.) ~am tarafma
ordu gonderdigi zaman Yezid h. Ehu Siifyan, Amr ihn'il-As ve ~urahhil
ihn·i Hasene'yi kumandan tayin etti. Ordu harekete gec;tigi zaman Ehu
Bekir -de onlan ugurlamak ic;in ordu kumandanlanyle beraber Seniy·
yetii'l·Veda denilen yere kadar yiiriidii. Qraya gelince kumandanlar:
« - Ey Resfrlullah'm Halifesi, sen yiiriiyorsun biz bin:ekliyizb> de-
cliler. Ehu Bekir de cevap olarak:
« - B:trakm da Allah yolunda hu kadar zahmete katlanayun.>> dedi.
Ve onlara ~u tavsiyede bulundu: «Allah'tan korkmanm tavsiye ediyo-
nun. O'nun yolunda miicadele edin. Allah'1 inkar edenlerle sav~m. Zira
Allah dinine yardnn edecektir. Harp ganimetlerini muhafaza edin. Hak-
Sizhk yapmaym. Korkak olmaym, yeryiiziinde fesat ~tkarmaym. Verilen
emirlere karljt gelmeyin. Miil]rik diiljmanlarla karl]Ilal]bgmn zaman on-
Ian ii~ l]Cye davet edin. Eger birlni kabul ederlerse onlara dokunmaym
ve serhest hrrakm; islam'a davet edin, eger hunu kabul ederlerse on-
lara dokunmaym. Sonra Medine'ye hicret etmelerini soyleyin. Eger ka-
bul ederlerse diger muhacirlerle aym hak ve vazifelere sahip olduklarm1
da soyleyin. ~ayet miisliiman olur ve yerlerinde kalmak isterlerse AI·
lah'm koymulj oldugu hiikiimlere tahi diger Araplar gihi olacaklarmi ve
diger miisliimanlarla beraher harbe katdmadtk~, fey ve ganimetler-
den bir hisse alamiyacaklarm1 da haher verin. Eger islam'a girmeyi ka-
bul etmezlerse onlara cizye vermelerini hildirin. Cizyeyi kabul ederlerse
onlara dokunmaym. ~ayet ci~e vermeyi de kabul etmezlerse Allah'a Sl-
gmarak onlarla savaljrn. Hurma aga~larmi kesmeyin ve yakmaym. Hay-
lslama Davet 211
vanlan ve meyve aga.;lanm kesmeyin. ibadethaneleri ytkmaym. ~uk

lara, ihtiyarlara ve kadmlara dokunmaym. Manastirlarda inzfvaya ~ekil
mi~ birtalrnn insanlar bulacaksimz, onlan kendi hallerine buakm. Diger
bazdannm da birtaknn kotii. niyetler!e ha.!ilarmJJlj ortasmda tra~
edilw.J~ bir ~luk oldugunu goreceksiniz. Boylelerlnin de boyunla-
lanni vurun. » 266
Hz. Ebu Bekir'in Murtedler Ozerine Gonderirken Halid'e Verdigi Emir:

Urve rivayet ediyor: Ebu Bekir (r.a.) Esstddik Halid ibn-i Velid'i
Arap kabilelerinden, dinden: donenlerin iizerine gonderdigi zaman; on-
Ian islfu:n'a davet etmesini islam'm onlara yiikledigi vazife ve verdigi
haklann neler oldugunu a<;aklamasm1 ve dogru yola gelmeleri ic;:in gay-
ret gostermesini emretti. Onlardan renk ve 1rklan ne olursa olsun, bu
daveti kabul edenlere dokunulmayacakti. <;iinkii, Allah'1 inkar eden:lere
kar~a sava~ ancak Allah'a iman etmeleri ic;:in yap1hrd1. islam'a davet
edilen gerc;:ekten iman ederse art1k ona bir ~ey yapilmazd1. Artik onun
hesab1 Allah'a kalmi~hr. Dinden donenlerden kim de bu daveti kabul
etmezse Halife onunla da sava~mas1m emretti.267
Halid ibn-i Velid'in Hire'lileri islam'a Daveti:

Salih ibn-i Keysan anlatlyor: Halid ibn-i Velid Hire'ye vard1~nda,
Kubaysa b. iyas ba~ta olmak iizere oranm ileri gelenleri onu kar~Ila
dllar. Numan b. Miinzir'in oliimiinden sonra Kisra, iyas'1 buraya vali
tayin etmi~ti. Halid, ona ve yanmdaki adamlarma:
« - Sizi Allah'a ve islam'a davet ediyorum. Eger kabul ederseniz siz
de miisliimanlardan olur, onlarm hak ve vazifelerine sahip olursunuz. '
Eger kabul etmezseniz cizye vereceksiniz. $ayet cizye vermeyi de kabul
etmezseniz sizin hayata baghhgmiZ kadar oliimii isteyen bir kavimle iize-
rinize geliyorum. Sizinle sava~acag1z. Allah'm takdiri ne ise o olur.» de-
di. Kubeysa:
« - Bizim ic;:in harbe liizum yok. Biz dinimizde durur, cizye veririz. »
dedi. Bunun iizerine doksan: bin dirhem cizye vermeleri ~artlyla anla~
ma yaplld1. 268
ibn-i ishak'dan hadisenin bir ba~ka ~ekli ~oyle naklediliyor:
Halid:
<<- Sizi islam'a, Allah'tan ba~ka tann olmadigmi Hz. Muhammed'-
266 Beyhaki: 9/85: Kenz'ui-Ummal: 2/295-96; ihn-i Asakir

'Jii7 Kenz'ui-Ummal: 3/143; Beyhaki: 8/201
268 Taheri: 2/ 551
212 Miisliimanltk
in de O'nun kulu ve el~isi oldugunu .kabul etmeye, namaz ktlmaya, zekat

vermeye, mtisltimanlann tabi oldugu htiktimlere tabi olmaya davet edi-
yorum. Siz de onlann sahip oldugu hak ve vazifelere sahip olacakstmz.»
dedi. Bunurr tizerine Ham:
« - Bunu kabul etmek istemezsem ne olur?» dedi. Halid:
« - Kabul etmezseniz malm1zdan cizye verirsiniz.»
« - Onu da kabul etmezsek?» ·
« - Onu da kabul etmezseniz sizin hayatl sevdiginiz kadar Oltimti
seven bir kavimle gelir sizi ezerim.»
<<- Bize bu gece mtisaade et bu i~i bir diil?iinelim.>>
<<-KabuL>
Ertesi sabah, Ham erkenden geldi ve:
<<- Cizye vermeye karar verdik. Gel anl~ma yapahm.>> dedi. 269
Bidaye' de !?U kaytt vardtr:
Yermuk harbinden bir stire once Ehu Ubeyde ile Yezid b. Ehu Siif-
yan yanlarmda Dlrar h. Ezver, Haris b. Hi~am ve Ehu Cendel b. Siiheyl
oldugu halde Herakl'in karde~i ile gorti~mek i<;in gittiler. Ve:
<<- Reisinizle goriil?mek istiyoruz.>> dediler. Tezariik'iin yanma gir-
melerine izin verildi. ipekten yap1lm1~ bir <;ad1rda oturuyordu.
<<- Boyle bir yere girmeyiz.>> dediler. Otunnalan i<;in ipekten yay-
gllar serilmesini emretti. Sahabe-i Kiram:
<<- Biz bunun tizerine oturmayiZ.>> dediler. 270 Bunun tizerine Teza-
riik, onlann istedigi bir yere oturdu, ve anl~ma imzalarrru. Sahabe-i
Kiram, onlan Allah'a davet ettikten sonra geri dondti. Bu davetten mils-
bet bir netice almamadt. 271
Halid'in Vermuk Harbinde Roma'h Kumandan Cerece'yi

islam'a Daveti ve Musliiman Olu$u:
Vakidi ve digerleri naklediyorlar: Roma kumandanlarmm btiytik-

lerinden alan Cerece, Yermuk saval?I srrasmda saval? safmdan ileri <;I-
karak Halid'i ortaya davet etti. Halid de ilerledi. Yakl~hlar. Atlan
burun buruna geldi. Cerece:
«- Ey Halid, bana haber ver ve dogru soyle. Yalan soyleme. Zira,
\htir bir kimse yalan soy1emez. Beni aldatma; asil insanlar, Allah i<;in
oran kimseyi a1datmazlar. Sayle: Allah, Peygamberinize gakten bir kilt<;
Beyhaki: 9/187
'1tiJ
270 tsJa.mda ipek elbise giymek haram oldugu i~in ipek yayg2 ve ~adm da
ayru hi.ikiimde kabul ettiklerinden girip oturmadJ.lar. (M.)
271 EI-Bidaye: 7f9
!slama Davet 213
·rdi. 0 da bu kihei sana mi verdi ki sen onu kime <;ekersen maglup

1 or un?., dedi. Halid:
•- HaJir.» diye cevap verdi. Cerece:
- Peki, neden Allah'm k:tliCI deniyor sana?» deyince, Halid:
•- Allah bize Peygamberini gonderdi. 0 da bizi islam dinine da-
1 etti. Fakat biz ondan ka<;hk, uzakla~hk. Bununla beraber bazilan-
rmz ona inand1 ve tabi oldu. Bazilanmiz da onu yalanlad1, uzakla~t1.
Ben de onu yalanlayan ve uzak duranlardarrdim. Sonra, Allah bizim
plerimizi dogru yola iletti. Onunla kurtulu~u bulduk ve ona tabi ol-
duk. Peygamberimiz bana: Sen Allah'm m~rikler i.izerine <;ektigi kih-
m, buyurdu. Ve bana zafer kazanmam ic;:in dua etti. Bu sebeple bana:
lah'm kilic1 deniyor. Ben, mi.isliimanlann mii~riklere kar~I en ~iddet
. davrananlanndamm.» dedi.
Cerece:
« - Halid, neye davet ediyorsun bizi ?» diye sordu. Halid:
« - Allah'tan b~ka tanrr olmachgma ve Muhammed'in O'nun kulu
e elc;:isi oldu~.ma ~ehadete ve Allah'tan getirdigi her ~eyi tasdike davet
diyorum.» dedi.
« - Kabul etmiyen ic;:in ne var?»
« - Cizye verir, biz de ona dokunmayiZ.»
<<- Cizyeyi vermezse ?»
,,_ Harb ilan eder, onunla sava~InZ.»
« - Bugiin bu c;agnya uyan ve dine girenin mevkii nedir?»
« - Allah'm emirleri kar~tsmda asil olanla olmayanm once islam'a
girenle daha sonra miisliiman olanumzm hic;bir mevki farki yoktur.»
« - Bugiin dine girenin miikafat1 da sizinki gibi midir?»
« - Evet, daha da fazladtr.» '
,,_ Nasil, size e~it olur? Siz daha once miisli.iman oldunuz?»
« - Biz bu dini zorla kabul ettik. Biz bizzat Peygamberin ~ahsma
aramiZdayken blat ettik. Gokten gelen bir kitaptan okuyor ve bize mu-
cizeler gosteriyordu. Bizim gordi.iklerimizi goren ve i~ittiklerimizi i~iten
lerin onu kabul etmeleri muhakkakt1. Siz ise bizim gordi.iklerimizi gor-
mediniz. i~ittigimiz ilgi c;:ekici ve kuvvetli delilleri duymadmiz. i~te bu se-
beple sizden bu dini halis niyetle kabul edenler, bizderr efdaldirler.»
« - Allah'a yemin olsun ki dogru soyledin, beni aldatmadm.»
« - Allah'a yemi·n ederim ki dogru soyledim. Bu sordugun mesele
Allah'a aittir.»
Bundan sonra Cerece kalkamm indirdi ve Halid'e yonelerek:
« - Bana islam'! ogret.» dedi. Bu teklif iizerine Halid onu c;:aduma
gotiirdii. Bir testi su vererek abdest aldirdJ. Sonra iki rekat namaz kil-
dtrdt. Onun Halid tarafma gec;:i~ini goren Romahlar hi.icum ettiler ve miis-
liirnanlan gerilettiler. Ancak ikrlme b. Ebi Cehl ile Harls b. Hi~'1 yer-
214 Milslilmanltk
lerinden oynatamad1lar. Halid atma atlad1. Cerece de onunla beraberdi.

Romahlar bu s1rada miisliirnanlann i~ine dalm1~lardi. Halid orduyu to-
parhyarak harbe te~vik etti. Hiicuma ge~ildi. Romahlar ilk mevzilerin:e
kadar gerilediler. Halid islam ordusunu ~iddetle hiicuma ge~irdi, k1h~
k1hca sava~a girdiler. 0 giin sabahtan ak~ama kadar Halid ve Cerece
beraberce sava~tllar. Miisliimanlar ogle ve ikindi namazlanm sav~1rken
ima ile kdddar. Cerece -Allah rahmet eylesin- o giin ~ehid oldu. Ha-
lid'le beraber klldigl 0 iki rekattan ba~ka namaz kllamadi.Z72
Aynca -Bidayede anlatlld1gma gore- Halid o giin orduya bir ko-
nu~a yaph. Onlan Arap olmtyanlann topraklanna imrendirdi. Ve ken:- .
di topraklanyla kar~Ila~t1rarak:
«Bakm ~u yiyeceklere, ~u nimetlere! Eger cihad ve islam'a davet
gibi iki biiyiik vazife ile miikellef olarak gelmeyip de ganimet elde et-
mek i~in gelseydik sadece ~u giizelim topraklar i9in de sava~Il1rdi. Ye-
ter ki biz bu topraklara sahip olmaya hak kazanahm. hte o zaman a~hk
ve fakirlik zilletinden kurtulmu~ refaha kavu~mu~ oluruz» dedi.Z73
272 Bidaye: 7/12; EI-isabe: 1/ 260

273 Bidaye: 6/345; Taberi: 2/ 559
fER ZAMANINDA . HARBLERDE SAIIABENiN DU~MANLARI
ISLAM' A DAVET ETMESi VE Hz. OMER'iN BU HUSUSU
KUMANDANLARA TAVSiYESi
Hz. Omer'in Harpte insanlar1 0~ Gun islam'a Davetin Geregine

Dair Sa'd'a Vazd1g1 Mektub
Yezid ibn-i Ebi Habib anlatiyor: Orner b. Hattab (r.a.) Sa'd ibn-l
1 akkas'a ~oyle bir mektup yazd1:
•Sana insanlan ii~ giin islam'a davet edesin diye YazJllUitnn. Kim
bru;;lamadan daveti kabul ederse o miisliiman bir kifldir. Miislii-
lann hakkma sahiptir ve ganimetlerden ona da bir hisse vanbr. Her
ki harpten veya yenilgiden sonra daveti kabul ederse, onun mah
r 'dir. Ciinkii miisliimanlar bu. mab almaya o daha miisliiman ohnadan
ce hak kazannu~lardtr. Yine bunu sana emrediyor ve bu mektubu ya-
yorum.»274
Selman·• Farisi'nin Kasr'1 Ebyad Savaf;>mda Halk1 0~ GUn

islam'a Davet Edi$i
Ebil Bahteri rivayet ediyor: Selman-1 Farisi'nin kumanda ettigi bir

t lam ordusu iran saraylarmdan birisini muhasara etti. Orduda bulu-
nanlar Selman'a:
« - Ya Selman hiicum edelim mi?» diye sordular. Selman:
« - Miisaade edin de Resulullah'tan duydugum gibi onla.ri tslam'a
davet edeyim.» dedi. Ve iran'hlara:
« - Ben de sizin gibi bir iranltynn. Fakat goriiyorsunuz ki Araplar
bana itaat ediyorlar. Eger miisliiman olursamz, bizim gibi hak ve vazi-
felere sahip olacaksm1z. Eger muhakkak dininizde kalmak isterseniz si-
zi dininizde b1rakmz, fakat bu durumda cizye vermek mecburiyetinde
274 Kenz'ui-Ummal: 2/297

216 MilsWmanhk
kahrsmiZ.» diye hitabetti. Aynca onlara fars9a bir~eyler de soyledi. Da-

ha sonra:
<<- Sonra sizin i9in iyi olmaz. Reddederseniz hepinizi kd19tan ge((i-
ririz.» dedi.
<<- Biz ne dininize inamnz ne de cizye verecegiz. Sav~acag1z.» de-
diler. Miisliimanlar tekrar:
«- Ya Selman onlara hiicum edelim mi?.» diye sordu. Selman:
« - Hayir.)) dedi. Ve bu vaziyette onlan ii9 giin islam'a davet etti.
Sonunda da:
«- Hiicum edin! )) emrini verdi. Hiicum ettiler, kaleyi fethettiler. 275
Numan ibn-i Mukarrin ve Arkada~larmm Kadisiye Sava~mda

Rustem'i islama Davet Edi$1eri ·
Sa'd ibn·Ebi \Takkas (r.a.) orduda ileri gelenlerden bir grubu Riis·
tem'e gonderdi; Heyette Numan ibn·i Mukarnn, Furat b. Hayyan, Han·
zala b. Rebi it·Temimi, Utarid b. Hacib, E~'as b. Kays, Mugire ibni ~u'be
ve Amr b. Madikerb (r.a.) bulunuyorlard1. Riistem'i ~am yi.ice olan Al-
lah'a davet ettiler. Riistem onlara:
« - Buralara geli$ sebebiniz nedir?» dedi.
« - Allah'm bize olan va'di i9in geldik, memleketinizi almak, kadm
ve «;ocuklanmz1 esir etmek ve malmiZI miilkiiniizii elinizden almak i9in.
Bunda katiyyen ~iiphemiz yoktur.)) dediler. Riistem riiyasmda bir mele-
ri
gin gokten indigini, iranhlann biitiin silahlanm miihiirleyerek Allah'm
Resulii Hz. Muhammed'e verdigini onun da bu silahlan Hz. Omer'e ver-
digini gormii~tu.zrs
Mugire b. $u'be'nin Rustem'i islam'a Davet Edi$i:
Seyf b. Amr hocalarmdan nakl ediyor: iki ordu kar~ala~tlklan za-

man Riistem Sa'd ibn-i Ebi Vakkas'a bir adam gondererek haklannda
birtak1m $eyleri sormas1 i9in aklll1, bilgili birisini gondermesini istedi.
0 da Mugire b. ~u'be'yi gonderdi. Mugire, yamna vard1~nda Riistem
$6yle konu$maya ba~lad1:
«- Siz bizim kom~ulanmiZSimz. Size iyilikler yap1yor, size dokun-
muyorduk. Memleketinize doniin. Ticaret i9in yurdumuza girmenize en-
gel olmaJIZ. » dedi. Mugire:
279 Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel; Miistedrek, Hilye: 1/ 189; Nasbu'r-Raye~

2/298; Taberini: 4f173
216 El-Bldiye: 7/38
isUima Davet 217
Da- «- Bizim istegimiz diinya nimetleri degil. Bizim kastrm1z ve arzu-

muz ahirettir. Allah bize bir Peygamber gonderdi ve ona dedi ki: bu tai-
fe.:i dinimi kabul etmiyenlere musallat ettim. Dinimi kabul etmiyenler-
n , onlar vasttastyla intikam alacagtm. Dinime stkt sartldtk\4 onlan ga-
lip getirecegim. Bu din Hak dinidir. Bundan ytiz ~eviren peri!jan olur.
Bu dine sanlan aziz olur.» dedi. Riistem:
«- 0 din nedir?» diye sordu. Mugire:
« - Temeli, Allah' dan ba~ka ilah olmadtgma, Muhammed'in onun
ulu ve Resulii olduguna :;;ehadet ve Allah katmdan gelenleri tasdikten
275
aret olan bir dindir.» dedi. Riistem:
«- Bu ne kadar giizel, ba:;;ka neler var?» dedi. Mugire:
«- Kula kulluktan Allah'a kul olmaya davet var.>> dedi.
« - Bu da giizel, ba:;;ka?»
« - insanlann hepsi Hz. Adem'in siilalesinden bir ana ve babanm
<;ocuklandtr.»
«...:...... Gayet giizel. Peki :;;imdi l:;>iz dininizi kabul etsek, iilkemizden p-
klp gider misiniz?»
«- Gayet tabii. Artik ticaret ve ihtiyac; dt:;;mda gelmeyiz. »
«- Giizel.»
Mugire, Riistem'in yanmdan aynldtktan sonra Riistem ordusunun ile-
ri gelen kumandanlanyla miisliimanhgi kabul edip etmemeyi isti:;;are et-
ti. Fakat onlar teklifi ho:;; kar:;;damadtlar ve bu dine girmeyi reddettiler.
Allah onlar1 kahretsin, mahvetsin, zaten etti de.zn
R1bi b. Amir'in Rustem'i islam'a Daveti:
0 giin orada bulunanlar naklediyorlar, Sa'd ibn-i Ebi Vakkas (r.a.)

sonra Riistem'in istegi iizerine bir diger elc;i daha gonderdi. 0 elc;i de
R1hi b. Amir idi. Rlhi, Riistem'in yamna girdi. Oturdugu yer nakx:;;h yas-
tiklar, kadifeden hahlar, inci ve yakutlar ve daha birc;ok ziynetlerle siis-
lenmi:;;ti. Ba:;;mda tac; ve etrafmda da daha bir siirii kxymetli e:;;ya vardt.
Altmdan yapilm1:;; bir koltukta oturuyordu. Rlbi eski bir ktyafetle kthc1,
kalkam ve c;elimsiz atiyla beraber ic;eri girdi. Atmdan inmemi:;;ti. Atm
ayaklan yerdeki yaygilan ezdi. Sonra atmdan indi ve bir yere baglad1.
ilerledi. Silah1 zxrh1 iizerinde ve migferi ba~mdayd1. Ona:
« - Silahm1 h1rak.» dediler. Rlhi cevaben:
'Z17 El-Bidaye: 7/38

.:218 Miislilmanlik
«~ Ben kendiTigimden gelmedim. Siz davet ettiniz de geldim. Boy-

le kabul ederseniz ne ala, yoksa doner giderim.» dedi. Riistem:
«~ B1rakm onu.» dedi. Rtb'i ilerledi ve m1zra~m yastiklar iizerine
·dayad1 ve m1zrak ucunun degdigi yeri sonuna kadar deldi.
«~ Ne diyorsun, anlat bakahm.» dediler.
R1b'i:
«- Allah bize, diledigini kula kulluktan kendisine kulluga, diinya
,s1kmttlanndan refaha <;:tkarahm, dinlerin zulmiinden kurtanp, islam'm
.adaletine ula~hrahm diye bir Peygamber gonderdi. Kullanm kendisine
'davet edelim diye bize bir din gonderdi. Kim bu dini kabul ederse biz-
den olur. Biz de doner gideriz. Kim de kabul etmezse Allah'm vaad et·
'tigine kavu~uncaya kadar onunla sava~1nz.» dedi.
« - Allah'm vaad ettigi nedir?»
« - Kafirlerle sava~trken olen it;in cennet, geride kalanlar ic;in ise
·zaferdir.»
« - Soylediklerinizi dinledim. Bu konuyu dii~iinmemiz it;in miihlet
\lerir misin?»
« - Peki.»
« - Kat; giin?»
« - Bir veya iki giin.»
« - Haytr, bilginlerimiz ve ileri gelenlerimizle yazt~mam1z gereke-
•cek bu vakit az olur.»
« - Peygamberimiz dii~manla k~Il~tlgmtz zaman lit; giin,den fazla
miihlet vennemizi emretmedi. Dii~iin ve adamlanna sor. Bu miiddet
ic;inde lie; ~1ktan birini tercih et (Mi.isliiman olma, Cizye venne veya har-
betme).»
«- Sen onlann efendisi misin?»
«- Hay1r, fakat mi.isli.imanlar birbirini koruyan tek viicut gibidir-
ler.»
Riistem bunun iizerine kumandanlanm toplade
«- Bu adamm sozlerinden daha k1ymetli ve kabule ~ayan soz duy-
dunuz mu?» dedi.
«-Onun soylediklerine mevletmen ve kendi dinini b1rakarak bu
kopegin dinine ginnekten seni Allah korusun. Elbiselerini gormiiyor :am-
sun?. » dediler.
Yaz1klar olsun size, elbiseye bakmaym, dii~iince, soz ve ya~a
<<-
YI~a bakm. Araplar yiyecek ve elbiseye pek aldirmaz, fakat soylanm k0-
rurlar.»
islama Davet 219
. .IIWI-e b. $ube ve Huzeyfe b. Mihsan'm ikinci ve U«;iincii

~•1n11e Rustem'i islam'a Davet Etmeleri:
1 gi.in iran ordusundan bir elc;i gelerek kendisiyle konu~mak

b kasmm gonderilmesini istediler. Bunun tizerine Huzeyfe b.
derildi. 0 da R.Ib'i'nin soylediklerinden ba~ka bir ~ey soyle-
"ncti giin Mugire b. ~u'be'yi gonderdiler. Uzun ve giizel bir ko-
ptl. Bunun tizerine Riistem, Mugire'ye:.
izin tilkemize giri~iniz; bir sinegin bah goriip beni bu bala ula~
i dirhem verecegim deyip de; o balm ic;ine dti~ttikten sonra kur-
mca beni buradan kurtarana dort dirhem verecegim demesine
r. Ve yine sizin haliniz bir bagdaki ine giren zay1f bir tilkinin ha-
iyor. Bu tilkiyi bagm sahibi zay1f ve aciz goriince ona ac1yor ve
or. Tilki biraz kudretlenince birc;ok zararlar yap1yor. Tilki c;Iklp
i tiyor, fakat ~i~manlad1g1 ic;in aym delikten c;Ikam1yor. Siz de
·ctimizden i~te boyle c;IkacaksmiZ.» dedi. Sonra k1zarak giine~e ye-
ti ve «Sizi yann mutlaka kesecegim.» dedi. Mugire:
- Goreceksin.» dedi. Riistem:,
- Size ve kumandammza bir elbise bin dinar ve dontip gidesiniz
ir at verilmesini emrettim.>> dedi. Mugire:
- Ulkenizi sarstiktan, ~erefinizi c;ignedikten sonra m1? Cizyeyi is-
izle getirip vermeniz ic;in size bir rntihlet veriyoruz. isterneseniz de
ole olacaksm1z!..» dedi. Boyle soyleyince Riistern iyice kizd1. 278
Sa'd'm Arkada~larmdan Bir Grubu Harp Ba~lamadan Once

Kisraya Gonderilmesi:
Ebu Vail anlat1yor: Sa'd ordusuyla beraber Kadisiye'ye gelip orada

a ·Jad1 ve:
c- Kati bilrniyorurn, biz herhalde yedi veya sekiz bini gec;meyiz.
rikler ise otuz bindir.» dedi. Seyf b. Anu.279 ve digerleri ise o giin
li.irnanlann sekiz bin oldugunu soyltiyorlard1. Bir rivayette Riistem'-
ordusu yiiz yirmi hindi. Seksen bin de yedek kuvvetleri vard1. Ordu-
d.- otuz tic; tane fil vard1. Onlann bir tanesi de Saburun «Ebyaz»
n filiydi. En btiytikleri ve en onde bulunam idi. Fili kendisine ah~
I ti. iranhlar:
« - Kuvvetiniz yok, silahm1z yok. Neye geldiniz. Dantin gidin.» de-

r. Mtisltimanlar:
m Taheri: 4/105
m Taheri, HiiseyiD. b. Abdurrahman'dan
isliima Davet 219
Mugire b. $ube ve Huzeyfe b. Mihsan'm ikinci ve Oc;iincii

Giinlerde Riistem'i islam'a Davet Etmeleri:
ikinci giin irru:t ordusundan bir elc;i gelerek kendisiyle konu~mak

1 ·re bir ba~kasmm gonderilmesini istediler. Bunun iizerine Huzeyfe b.
flhsan gonderildi. 0 da Rtb'i'nin soylediklerinden ba$ka bir $ey soyle-
.~di. Uc;iincii giin Mugire b. ~u'be'yi gonderdiler. Uzun ve giizel bir ko-
n ~ma yapt1. Bunun iizerine Riistem, Mugire'ye:.
« - Sizin iilkemize giri~iniz; bir sinegin bah goriip beni bu bala ula~
trana iki dirhem verecegim deyip de; o balm ic;ine dii~tiikten sonra kur'"
ulamaymca beni buradan kurtarana dort dirhem verecegim demesine
nziyor. Ve yine sizin haliniz bir bagdaki in:e giren zay1f bir tilkinin ha-
line benziyor. Bu tilkiyi bagm sahibi zay1f ve aciz goriince ona ac1yor ve
b1r<!k1yor. Tilki biraz kudretlenince birc;ok zararlar yap1yor. Tilki c;1k1p
·ac;mak istiyor, fakat ~i~manlad1g1 ic;in aym delikten c;1kam1yor. Siz de
memleketimizden i~te boyle c;IkacaksmiZ.» dedi. Sonra k1zarak giine~e ye-
min etti ve «sizi yann mutlaka kesecegim.» dedi. Mugire:
« - Goreceksin.» dedi. Riistem:,
« - Size ve kumandartm1za bir elbise bin dinar ve doniip gidesiniz
diye bir at verilmesini emrettim.» dedi. Mugire:
«- Dlkenizi sarstlktan, ~erefinizi c;ignedikten sonra m1? Cizyeyi is-
teginizle getirip vermeniz ic;in size bir miihlet veriyoruz. 1stemeseniz de
ize kOle olacaksm1z!..» dedi. Boyle soyleyince Riistem iyice k1zd1. 278
Sa'd'm Arkada$1armdan Sir Grubu Harp Ba$1amadan Once

Kisraya Gonderilmesi:
Ebu Vail anlatiyor: Sa'd ordusuyla beraber Kadisiye'ye gelip orada

kon:aklad1 ve:
« - Kati bilmiyorum, biz herhalde yedi veya sekiz bini gec;meyiz.
\iii~rikler ise otuz bindir.>> dedi. Seyf b. i\mr279 ve digerleri ise o giin
miisliimanlarm sekiz bin oldugunu soyliiyorlard1. Bir rivayette Riistem'-
! n ordusu yiiz yirmi hindi. Seksen bin de yedek kuvvetleri vard1. Ordu-
lannda otuz iic; tane fil vard1. Onlann bir tanesi de Saburun «Ebyaz»
denen filiydi. En biiyiikleri ve en on:de bulunam idi. Fili kendisine ah$-
r trffil$tl. iranhlar:
« - Kuvvetiniz yok, silahm1z yok. Neye geldiniz. Dantin gidin. » de-
rtiJer. Miisliimanlar:
m Taheri: 4/105
Taheri, Hiiseyin b. Abdurrahman'dan
'179
220 Miisliinmatkl
"-:- Biz geri donmek i~in gelmedik. » dediler.

Onlar oklammza giiliiyor ve «ig ig» diyorlard1. (Miisliimanlann ok-
lanm ige benzetiyorlard1.) Geri donmeyi reddedince:
« - Akilhlanmzdan birini gonderin de bize ni<;in geldiginizi izah et-
sin.» dediler. Mugire:
«- Ben geliyorum. » diye cevap verdi. ilerledi ve Riistem'in yamna
koltuga oturdu. Onun bu davram~ma k1zarak homurdandilar. Mugire:
« - Buraya oturmam benim bymetimi yiikseltmeyecegi gibi kuman-
dammzm da kzymetini dii~iirmez.» dedi. Riistem:
« - Dogru soyledin. Peki, ~imdi maksadm1 anlat. >> deyince Mugire:-
« - Biz, kotiiliikler ve sap1khk i<;inde bulunan bir kavimdik. Allah
bir Peygamber gonderdi ve onunla bizi dogru yola iletti. Onun sebebiyle
bizi nzikland1rdi. Getirdigi nimetlerden biri de memleketinizde yeti~en
bugdayd1. Onu yiyip, <;ocuklanm1za da yedirince biz buna dayanamay1z,
gotiiriin bizi, orada bugday ekmegi yiyelim dediler.» 280 dedi.
<(- Oyleyse sizi oldiiriiriiz.» dediler. Mugire:
« - Eger bizi oldiiriirseniz cennete gireriz. ~ayet biz sizi oldiiriirsek,
cehenneme girersiniz ve kalanlanmz cizye odemek zorunda kahr.» dedi.
Cizye odersiniz lafm1 duyunca homurdandilar.
. « - Arhk aram1zda asia sulh olmaz.» diye bag1rdilar. Mugire:
« - Biz mi size hiicum edelim yoksa siz mi bize hiicum edeceksiniz?"
diye sordu.
« - Biz hiicum ederiz.» dediler. Miisliimanlar once geri <;ekildiler.
iranhlar ilerleyince islam ordusu ani bir hiicumla onlan bozguna ug-
ratti.281
Muaviye b. Kiirra' dan naklediliyor: Kadisiye sava~mda Mugire ibn-i
!>u'be iran ~ahma el<;i gonderildi. Mugire:
« - Yamma on ki~i verin.>> dedi. On ki~i gonderdiler. Elbisesini giy-
di, kalkamm ald1. Sonra yiiriidii ve oraya vard1gmda kalkam yere koyup
iizerine oturdu. iranh kumandanlardan ilc admda biri:
« - Siz Araplar! Sizin buralara ni<;in geldiginizi biliyorum. Siz yur ·
dunuzda yiyecek bir~ey bulamayan bir kavimsiniz. ihtiyac1mz kadar yi-
yecek aim, sizi doyurahm. Biz ise ate~e tapan bir kavimiz. Sizi oldiirmek
ten ho~lanmay1z. <;iinkii kanlanm1z topraklanmiZI kirletir. >> dedi. Bunun
iizerine Mugire:
« - Allah'a yemin olsun ki, biz bunun i~in gelmedik. Biz ta~lara vc
putlara tapan bir kavimdik. Daha giizel bir ta~ gordiigumiiz zaman eli-
mizdekini b1rak1r onu ahrd1k. Rab tammazd1k. Nihayet Allah i<;imizden
280 Mugirenin bu sozli Rlistemle alay olsa gerek. Zira 1sH'tm mlicahitler:inin
gayesi yemek degil dini yaymakt1r.
281 Bidaye: 7/38-40; Miistedrek: 3/451
lslama Davet 221
k- :unber gonderdi. Bizi islam'a davet etti. Biz de ona tabi olduk.
i e ek ic;:in gelmedik. islam1 kabul etmeyen dii~manlanmizla sa-
et- rini verdik. Eli silah tut<;tnlarm1z1 oldiirmeye, geri kalanlan da
almaya geldik. Bahsettigin· yiyecek meselesine gelince: Yemin olsun
na iz bazen ne ka:rmmiZl doyuracak bir ~ey, ne de ic;:ecek su buluyorduk.
leketinize geldigimiz zaman birc;:ok yiyecekler ve ic;:ecek su bulduk.
an- h'a yemin olsun ki, buras1 sizin veya bizim oluncaya kadar buradan
nlmayacag1z.» dedi.
re: ilc farsc;:a olarak «dogru soyliiyor.» dedi. Boyle soyleyince Riistem
lah ona: «Yarm goziin c;dmr ~llah.» dedi. Gerc;:ekten ertesi giin bir ok
yle bet ederek gozii pkt1.282
n
Seyf h. Amr et·Temimi rivayet ediyor: Sa'd harp ba~lamadan evvel
~ raya bir haber gonderdi. Heyet gorii~mek ic;:in izin istedi. Kisra izin
rdi. Halk da pkm1~ onlann k1yafetlerine bak1yordu. Elbiseleri, omuz-
1 rma atrlrru~ hirer ridadan ibaretti. Ellerinde kamc;:dar, ayaklarmda c;:a-
klar vard1. Onlann zay1f atlan ayaklanyla yerleri e~eliyor ve bulduk-
an ~eyleri yiyorlard1. Halk bunlann say1 ve tec;:hizat bakrmmdan c;:ok
sti.in olan kendi ordulanm nasd yenebileceklerine hayret ediyordu. Yez-
diicerd'in huzuruna girdiklerinde kral onlan kar~lSlna oturttu. Yezdii·
cerd gururlu ve kaba biriydi. Kl)'afetlerinden ba~layarak, elbiselerinin,
c;:anklanmn ve kamc;:Ilannm isimlerini soruyordu. Onlann sorulanlara
,·erdikleri her cevab1 bir ugur telakki ediyordu. Sonunda ugur sayd1~
~eylerden bir fayda gormedi ve Allah onu yerle bir etti.
«- Sizi buraya getiren nedir? ic;: kan~1khklarla ugra~mam1z size
cesaret mi verdi?>> diye sordu. Numan:
« - Allah bize ae1d1. Hayn iyiyi gosteren ve onu yapmam1zl emreden,
~erri ve kotiiyii tamtan ve ondan kac;:mmamiZl isteyen bir Peygamber
gonderdi. Kendisine uyana diinya ve ahiret miikafaatlm vaad etti. is-
lama c;:a~rd1g1 kabilelerin hemen hepsi iki gruba aynld1. Birisi kabul
· edip ona yakla!;nyor, digeri ise reddediyor ve orrdan uzakla~1yordu. Onun
dinine sec;:kin insanlar giriyordu. Allah'm diledigi kadar bir siire boyle
un devam etti. Sonra kendisine kar~1 gelen Araplarla sava~mas1 emrolundu.
Boyle yaph. Neticede onun dinine iki ~ekilde girenler oldu. Bir grup is-
VC temiyerek girdi, fakat sonunda girdigine memnun o1du. Digerleri istiye-
Mi- rek girdiler ve imanlan daha da saglamla~tl. Onun getirmi~ oldugu dinin
!en bizim ic;:inde bulundugumuz dii~manhk ve s1kmt1h halden c;:ok daha lis-
tun ve faziletli oldugunu anlad1k. Resulullah once yakm olan milletleri
nin
islam'a davet etmemizi emretti. i~te sizi dinimize davet ediyoruz. 0 hak
282 Miistedrek: 3/451; Mecmeu'z-Zevaid: 6/215

lsUlma Davet 221
ok- birini Peygamber gonderdi. Bizi 1slam'a davet etti. Biz de ona tabi olduk.
Buraya yiyecek i<;in gelmedik. lslami kabul etmeyen dii~manlanmizla sa-
et- \ a~ emrini verdik. Eli silah tut;:tnlarmizi oldiirmeye, geri kalan1an da
..:sir almaya geldik. Bahsettigin· yiyecek meselesine gelince: Yemin olsun
·i biz hazen ne karnimizi doyuracak bir ~ey, ne de ic;ecek su buluyorduk.
lemleketinize geldigimiz zaman birc;ok yiyecekler ve ic;ecek su bulduk.
Allah'a yemin olsun ki, buras1 sizin veya bizim oluncaya kadar buradan
.1ynlmayacagtz.» dedi.
ilc fars<;a olarak «dogru soyliiyor.» dedi. Boyle soyleyince Riistem
de ona: «Yann goziin ~J.kar ~Uah.» dedi. Gerc;ekten ertesi giin bir ok
isabet ederek gozii <;1kt1.282
Seyf h. Amr et·Temimi rivayet ediyor: Sa'd harp ba~lamadan evvel
Kisraya bir haber gonderdi. Heyet gorii~mek ic;in izin istedi. Kisra izin
verdi. ·Halk da <;1km1~ onlann k1yafetlerine bak1yordu. Elbiseleri, omuz-
lanna atrlnn!? hirer ridadan ibaretti. Ellerinde kam<;1lar, ayaklannda c;a-
nklar vard1. Onlann zay1f atlan ayaklanyla yerleri e~eliyor ve bulduk-
lan ~eyleri yiyorlard1. Halk bunlann say1 ve tec;hizat bak1mmdan c;ok
listiin olan kendi ordulanm nasil yenebileceklerine hayret ediyordu. Yez-
diicerd'in huzuruna girdiklerinde kral onlan kar~1sma oturttu. Yezdii-
cerd gururlu ve kaba biriydi. KIYafetlerinden ba~layarak, elbiselerinin,
c;anklanmn ve kamc;Ilannm isimlerini soruyordu. Onlann sorulanlara
iler.
verdikleri her cevab1 bir ugur telakki ediyordu. Sonunda ugur sayd1~
ug- ~eylerden: bir fayda gormedi ve Allah onu yerle bir etti.
« - Sizi buraya getiren nedir? 1c; kan~1khklarla ugra~mam1z size
cesaret mi verdi?» diye sordu. Numan:
« - Allah bize aCidi. Hayn iyiyi gosteren ve onu yapmamiZI emreden,
~erri ve kotiiyii tamtan ve ondan kac;mmamiZI isteyen bir Peygamber
gonderdi. Kendisine uyana diinya ve ahiret miikafaatmi vaad etti. 1s-
lfuna c;a~rd1g1 kabilelerin hemen hepsi iki gruba aynld1. Birisi kabul
edip ona yakla~;nyor, digeri ise reddediyor ve on:dan uzakla~Iyordu. Onun
dinine se<;kin insanlar giriyordu. Allah'm diledigi kadar bir siire boyle
devam etti. Sonra kendisine kar~1 gelen Araplarla sava~mas1 emrolundu.
Boyle yaph. Neticede onun dinine iki ~ekilde girenler oldu. Bir grup is-
temiyerek girdi, fakat sonunda girdigine memnun o1du. Digerleri istiye-
rek girdiler ve imanlan daha da saglamla~h. Onun getirmi~ oldugu dinin
bizim i<;inde bulundugumuz dii~manhk ve s1kmt1h halden c;ok daha iis-
tiin ve faziletli oldugunu anlad1k. Resulullah once yakm olan milletleri
1slam'a davet etmemizi emretti. 1~te sizi dinimize davet ediyoruz. 0 hak
2B'2 Miistedrek: 3/451; Mecmeu'z-Zevaid: 6/215

222 Milsliimanltk
din alan ve giizeli giizel alarak, <;irkini de <;irkin alarak gosteren islam'-
dir. Eger dinimize girmeyi kabul etmezseniz size zaran daha az alan ciz-
ye vermeyi kabul edin. Onu da vermek istemezseniz a zaman sava~a ha-
zir alun. Eger dinimizi kabul ederseniz Allah'm kitab1m verir sizi anda-
ki hiiktimlerle amel etmek iizere memleketinizi terkederek i~lerinizle ba.$
ba~a b1rakmz. $ayet cizye verirseniz bunu da kabul eder ve sizi hima-
yemize ahnz. Bunlann hi<; birini yapmazsamz sizinle sava~InZ.» diye ce-
vap verdi.
Yezdiicerd:
« - Yeryiiziinde sizden dal1a fena daha az ve daha kotti huylu bir

kavim gormedim. Bize kar~1 ayaklanma.mamz i<;in, ya~ad1gmtz koy ve
badiyeleri size b1raklyar ve dakunmuyarduk. iranhlar sizinle sava~mak
istemiyar. Herhalde siz de anlara ka~1 sava~mak istemezsiniz. Eger sa-
yimz <;agaldJYsa bu durum sizi bize kaqa gururland1rmasm. Eger ~izi
buraya ge<;im sikmhsi getirdiyse balluk zamammza kadar size nafaka
baghyabiliriz. Reislerinize ikramlarda bulunur, sizi de giydirir ve size
gayet iyi davranan bir vali tayin edebiliriz.» dedi. Miisliiman heyet sus-
tu. Mugire ayaga kalkt1. Ve soze ba~lad1:
«- Ey kral, bu gordiiklerin Araplann kumandanlan ve anlann ile-
ri gelenleridir. Onlar asil insanlard1r. Bunun i<;in asil insanlann kar~I
smda edeplerini muhafaza ederler. Yine asillere asiller ikram ve saygi-
da bulunur. Asillerin hukukuna yine asiller saygi duyar. Onlar bildikleri
her ~eyi sana anlatmazlar. Her soziine de cevap vermezler. Onlarm yap-
tlgi iyiligin ikramm e~i benzeri yaktur. $imdi bana cevap ver: Sana ben
kanu~acag1m. Onlar da bu kanu~manm ~ahidleri alacaklar. Onlar adma
kanu~uyarum. Bir kere bizi bilmedigin birtak1m sifatlarla niteledin. Biz-
den daha gii<; ~artlar i<;inde ya~ayan yaktur. Bu husustaki sozlerin dag-
ru. A<;hgimiz bildiginiz a<;hga benzemez. Dikenleri ve kotii kakulu atlan
akrep ve y1lanlari yiyarduk. Tabii gidamizdi bunlar. Evimiz yerytiziiydii.
Deve ve kayun ytiniinden ordiigumiiz ~eyleri giyiyarduk. Birbirimizi 01-
diirmek ve birbirimizin hakkma tecaviiz etmek dinimiz almu~tu. Yiye-
cek k1thgmdan dalay1 bazdanm1z kiZlanm diri diri gomerdi. Onceki du-
rumumuz bundan ibaretti. Allah bize ebeveynini ashm neslini bildigimiz
tamdigimiz bir ki~iyi Peygamber gonderdi. Onun memleketi tapraklan-
mizm en giizel yeriydi. Saylanmizm en asillerinden, aile ocag1 bizimki-
lerden, kaiblesi kabilelerimizin en hay1rh kabilelerindendi. $ahs1 itiba-
riyle en liayirhmiz, hayatmda en dagru ve huyu en yunm~ak alanimizdi.
Bizi islam'a davet ettiginde davetini ilk kabul eden arkada~I ve kendisin-
den sanra ilk halife alan Ebu Bekir' di.
l:sUima Davet 22s·
0, davet vazifesini yapti, biz inadimizda direncfik. 0, dogruya <_;:agir-.

d1k<;a biz yalanlad1k... Neticede ona inananlar <_;:ogaldi, biz azald1k. De-
diginden hi<; sapmad1. Sonra Allah kabilemize onu tasdik etmeyi ve ona
uymay1 ilham etti. Onun vasitasiyla Hak dinine girmi~ olduk. Bize Allah.
kelammdan b~ka bir soz soylemedi. Emirleri de Allah'm emirlerinden_
ba~ka bir ~ey degildi. Bize Rabbimizin ~oyle buyurdugunu teblig etti:
« - Benim Allah. ·Tekim. Ortag1m yoktur. Hi<; bir ~ey yok iken ben.
vard1m. Her~ey yok olacak ve ancak Sen baki kalaca~m. Her~eyi ben ya- -
rattim. Her~ey sonunda yine bana donecektir. Rahmetim size eri~ti. Bu_
sebeple size bu zat1 Peygamber olarak gonderdim. Boylece size, oliimden
sonra azab1mdan kurtaracak ve kurtulu~a erdirecek yolu gostermi~ olu--
yorum.»
i~te biz onun getirdiginin dogru olduguna ve Allah' dan geldigine
inand1k. Yine Allah'm ~oyle buyurdugunu nakletti. Hz. Peygamber:
Bu hususta kim size tabi olursa o da sizin sahip oldugunuz hak ve -
miikellefiyetlere sahiptir. Kim de kabul etmezse, ona cizye vennesini
teklif edin cizye veren kimseyi kendi ~ahsmizi korudugunuz gibi koru--
yun. Cizye vermeyi reddedenle de sava~m. Sizin aran1zda. dogru ve yan- ·
h~1 tayin edecek olan benim. Sizden kim sava~ta oldiiriiliirse onu cen-
netime koyanm. Hayatta kalanlanmz1 da dii~manma kar~I-· galip getiri- -
rim.
~imdi ya isteginle cizye vermek veya sava~mak, y:ahut da miisliiman,
olarak kurtulmak cihetlerinden birini se<_;: ... » dedi.
Bunun iizerine Yezdiicerd:
« - Bunlan bana m1 soyliiyorsun?» dedi. Mugire::
« - Benimle konu~ana soyliiyorum. Eger benimle senden b~ka biri7
konu~tuysa o zaman sana soyleniiyorum.» dedi. Yezdiicerd:
« - Eger el<;iye zeval olmasayd1 sizi muhakkak oldiiriirdiim. Soyle--
diklerinizin hi<; birini kabul etmiyorum.» dedi. Sonra yanmdakilere:
« - Bir torba toprak getirin ve bunlann en asilinin s1rtma yiikleye--
rek Medain'den <;1kmcaya kadar s1rtmda ta~atm. Kumandanlanmza gi-
din ve Uzerine kendisini ve askerlerini Kadisiye hendeklerine gomsiin ve -
hakkimzdan gelsin diye Riistem'i gonderdigimi soyleyin. Onu Sabur'un283 ·
yapt1gmdan daha korkun:cunu yapsm diye memleketinize gonderecegim.» .
dedi.
Sonra:
« - En asiliniz kim?» diye sordu. Cevap veren olinadi. Fakat biraz ·
283 Araplara 90k i~kence yapmas1yl~ tanman; Araplan kiirek kemiklerini ¥1-·
kararak cezaland1ran birisidir.
224 MiisWmanhk
:sonra ic;lerinden Asun h. Orner topragm kendisinin yiiklenmesini isteye-

rek cevap verdi.
«- Benim bunlarm en asili. Bunlarm efendisiyim, toprag1 bana
yiikle.» dedi. Yezdiicerd:
«- Bu mudur?» diye sordu.
«- Evet.» dediler.
Toprag1 onun s1rtma yiikledi. As1m torba s1rtmda saraydan c;1kti.
Bineginin yanma geldi. Atma yiikledi. Sa'd'a gotiirmek iizere yola <;1kt1.
Repsini geride h1rakarak Kudeys saraym1 ge<;ti ve:
«- Halifeye zaferi miijdeleyin, Allah'm izniyle kazandik.» dedi.
Sonra toprag1 gotiiriip iilkesinin topraklarma katti. Dondii ve Sa'd'm
huzuruna girerek olanlan haber verdi.
«- Miijdeler olsun, yemin ederim ki Allah yurtlannm anahtarlanm
bize verdi.» dedi.
Miisliimanlar bu hadiseyi, iran'1 fethedecekleri ~eklinde yorumladi-
Jar.284
Abdullah ibn-i Mu'temm'in Beni Taglib ve Diger Kabileleri

«Tekrib Sava~mda isUim'a Daveti:
Muhammed, Talha ve digerlerinden rraklediliyor: Rumlar, Tekrit sa-

va~mda, bir <;aki~ yapmiyacaklanrii, her hiicumda yenileceklerini aula-
ymca kumandanlanm b1rakarak, mallanm gemilere ta~;ndilar.
Taglib, iyad ve Nemr kabilelerinin casuslan, Abdullah ihn~i Mu'-

temm~e gelip durumu haber verdi ve ban~ teklifinde bulundular. 0 da
bir el<;i gondererek «Eger bu teklifinizde samimi iseniz Allah'tan ba:;;ka
Tann olmad1gma, Muhammed'in de onun el<;isi olduguna ~ehadet edin,
Allah'dan getirdigini tasdik edin. Sonra da gorii~lerinizi bize bildirin.»
dedi. Onlar bu haberi kabilelerine gotiirdiiler, onlardan da miisliiman
olduklan haberini getirdiler.285
Amr ibn-,i As'm M1s1r Sava$mda insanlar1 islam'a Daveti:
Halid ve Ubade beraberce naklediyorlar: Hz. Omer'in Medine'ye do-

nii~iinden sonra Amr ihn'ii-As ordusuyla ilerleyip «Elyon>> kap1sma da-
yandi. Ziibeyr de burada ona yeti~ti, birle~tiler. Kendilerini burada MI-
:sir patrigi kar~Iladi. Yanmda Mukavlos'm miisliima~lan M1s1r'a sokma-
284 Taheri: 4/94; Miistedrek: 3/451

~ Taheri: 4/186
~~-- ~--
islama Davet 225
masx ic;:in ordunun ba~mda gonderdig"i bir papaz da vardx. Amr daha ko-
naklar konaklamaz hiicuma gec;:ti]er. Bunun iizerine Amr ihn'il-As bir
elc;:iyle ~u haberi gonderdi:
a
«Bizi oldu bittiye getirmeyin. Size baz1 tekliflerimiz olacak. Duru-
munuzu gorii~esiniz diye size miihlet veriyoruz.»
Askerlerini geri c;:ektiler. Amr haber gondererek:
«Ben meydana c;:xk1yorum Ebu Meryem ile Ebu Maryam da c;:tksm-
l. lar.» dedi. Kabul ettiler. Orada bulunaillar bu iki ki~iye himatlanm bil-
I. dirdiler. Amr soze ba~hyarak onlara ~oyle dedi:
« - Siz bu iilkenin iki papazlSlmz. Beni dinleyin. Allah Hz. Muham-
med'i hak dinle gonderdi. Ona bu din'i teblig etmesini emretti. 0 da bize
teblig etti. Sonra bizi bu aydmhk yolda btrakarak vefat etti. Bize emret-
tiklerinden biri de: 1nsanlara bu dini teklif etmekti. t~te biz bu sebeple
~imdi sizi 1slam'a davet ediyoruz. Kim bu davetimize uyarsa, bizim tabi
oldugumuz statiiye tabi olur. Kabul etmiyenlere cizye teklif eder ve on-
Ian himayemize ahnz.
Peygamberimiz iilkenizi fethedecegimizt haber verdi. Aram1zda ak-
rabahk oldugu ic;:in size kar~1 iyi davranmamlZl da vasiyyet etti.
Eger dinimizi kabul ederseniz, aramtzda saglam bir anla~ma olur.
Ktptilere kar~1 iyi davranmamtz, halifemizin de emridir. <;iinkii Re·
sulullah ktptilere iyi davranmamtzi emretmi~ti. Zira onlarla da akraba- ,
hk ve anla~mamtz vardt.» Papazlar:
«- Bu · herkesc;:e malum ~erefli fakat uzak bir akrabahktir. Ancak
Peygamberlerle bu tarz akrabahk olur.
Hacer krahmlZln ktztydt. Menf' de oturuyorlardt. Ve idare onlann
elindeydi. Sonra «AynU ~emsliler» onlan maglup ettiler.. Oldiirdiiler,
mUlklerini ellerinden alddar. Boylece Menf'liler iilkelerinden c;:tkanldi-
lar. t~te bu sebeple Hacer ibrahim (a.s.) le evlendi. Hz. ihrahim ve aile-
sine mutlu bUyiik insanlardtr. Bize biraz miihlet ver, tekrar gorii~elim.»
dediler. Amr:
«- Sunu iyi bilin ki benim gibi birisini aldatamazsmtz. Ancak ben ·
size dU~Unmeniz ve kavminizle gorii~meniz ic;:in tic;: giin mUhlet veriyo-
rum. Aksi takdirde sava~triz.» dedi.
«- Bu miihleti uzat.» dediler. Amr, bir giin daha ilave etti. Tekrar:
. « - Biraz daha uzat.» dediler. Bir gUn daha uzattx. Mukavk1s'm ya-
mna dondiiler. Mukavhs teklif kar~1smda yumu~adx, fakat Ertabon, ka-
bul cevabt vermesini istemedi, ve mtisliimanlarla sava~I emretti. Papaz-
lar Mxsxr'hlara:
« - Onlara kar~I sizi mUdafaa etmeye c;:ah~acagxz. Fakat bu konuyu
gorii~mek i<;in tekrar yanlanna gidemeyiz. Dart gUn oluyor. Bu mUddet
F: 15
226 M ilslilmanltk
i9inde bir hticuma ugramamamz1, verilen mi.ihletin dolmami$ olmasma

yoruyoruz.» dediler.
Amr ve Ziibeyr Furkub tarafmdan bir gece baskma ugradllar. Fakat
Amr haztrhkhydi. Hlicumu kar$Iladilar. Furkub ve beraberindekiler k1~
Iwtan ge9irildi. Sonra hayvanlanna hirer iki$er bindiler. Aym ~ems'e
ylirlidliler.286
Ebu Haris ve Ebu Osman anlatiyor: Amr (r.a.) Ayni ~ems'de M1s1r~
IIlar iizerine vardtgmda MlSlr'hlar krallanna:
«- Kisra ve Kayser'i tilkelerinde yenen bu kavim i9in ne dersin.
Onlarla anla$ ve kendilerinden soz al. Kar$1 koyarak bizi tehlikeye sok~
rna.» dediler. Bu konu$malar mlihletin dordlincti gi.inlinde oluyordu. Kral,
bu isteklerini reddetti. Sava$ ba$lad1. Ziiheyr $ehrin surlanna tirmandi.
i9erdekiler onun sura 91ktlgm1 anlaymca Amr'a ~ehrin kaptlanm a9t1-
lar. Sulh yapmak i9irr Amr'm yanma geldiler. Amr sulhu kabul etti. Fa-
kat bu strada Ziibeyr sava$arak $ehre ginni~ti.287
Sahabenin Selemet'ii-bnii Kays'ii-E$ceinin Kumandasmda Harpte

islam'a Davet Vazifesini ifalara:
Siileyman ihn~i Biireyde anlatiyor: Mlisltimanlardan bir ordu top~

lamnca, Hz. Orner kumandanhga, bilgin ve fakih olanlan tayin ederdi.
Yine birgi.in asker topland1. Kumandanhga Selemet'ii·bnii Kays'il·E~cei'·
yi tayin etti ve kendisine:
« - Allah adtyla git. Allah yolunda onu inkar edenlerle sava$. Mli~
rik dti~manlanmza rastladtgmtzda onlan li9 $eyden birini kabule davet
ediniz. islam'a davet ediniz. Eger mlisltiman olur da kendi tilkelerinde
kalmak isterlerse, mallimndan zekat vermeleri gerekir. Onlara mtislti-
manlann aldtgi fey'den; harp ganimetlerinden hisse yoktur. Sizinle be-
raber olmay1 tercih ederlerse, sizirr hak ve vecibelerinize sahip olurlar.
Eger mtislliman olmay1 reddederlerse; cizye vennelerini teklif ediniz.
Cizyeyi kabul ederlerse onlann dli~manlanyla sava~ ve kendilerini sa-
va~tan muaf tut. Onlara ta~tyamtyacaklan ytikti ytikleme. ~ayet cizye
vennt:yi de reddederlerse onlarla sava~. Aliah onlara kar$I size yard1m
edecektir. Eger bir kalede korunuyorlar ve sizden meseleyi Allah'm ve
Resullinlin hlikmline gore c;ozmeyi istiyorlarsa bunu kabul etmeyin. <;i.in-
kti orrlar hakkmda Allah'm ve Resultinlin hliklimlerinin ne olacagm1 bil-
mezsiniz. Siz~en Allah ve Resulti adma teminat isterlerse onlara boyle bir
teminat vermeyin. Kendi ad1mza teminat verin. Sizinle sava~1rlarsa dog~
286 Taheri: 4/227

'1fil Taheri: 4/228
islama Davet 22?
ruyu gormezlikten gelmeyin, haks1zhk etmeyin, Oltileri par9alamaym, 90-

uklan oldiirmeyin.» dedi.
Seleme diyor ki: Gittik mii~riklerle kar~Ila~tik. Onlan Halifemizin
··yledigi ~eylere davet ettik. 1slam'a girmeyi kabul etmediler. Cizye ver-
e ·e davet ettik, reddettiler. Sava~tik, Allah bize yard1m etti. Zorlu bir
·~ oldu. <;oluk 9ocuklanm esir ald1k. Geride kalan mallanm topla-
tk.288
~bu Musa el-E$'ari'nin Sava!?tan evvel isfahan'hlar1

lslam'a Daveti:
Be~ir ibn-i timeyye, babasmdan naklediyor: Ebii Musa el·E~'ari is-

fahan'a vard1. Onlara 1slam'I teblig etti. Kabul etmediler. Cizye teklif
tti. Bunun iizerine anla~ma yaptilar. 0 geceyi sulh i9inde ge9irdiler.
abah olunca 1sfahan'hlar sozlerinden donerek anla~may1 bozdular. Sa-
,.~ oldu. Allah, 90k kisa bir zamanda Ebii Musa el·E!?'ari'yi galip ge-
tirdi.289
SAHABENiN GUZEL AMELLERi VE ORNEK AHLAKI
Amr lbn'ii-Cemuh'un islam'a Giri$ Olay1 Oglunun ve Muaz

lbn-i Cebel'in Yapt1klar1
ibn-i ishak'dan: Ensar Resulullah'a biat edip Medine'ye doniince,

islamiyet orada yayild1. Bununla beraber, mii~riklerden kendi dinleri
iizere bulunanlar ~ard1. Amr ibn-i Cemuh da onlardan biriydi. Oglu Muaz
Akabe'de bulunmu~ ve Resulullah'a biat etmi~ti. Amr, Beni Seleme ka-
bilesinin asillerinden ve e~raftan biriydi. Digerlerinin oldugu gibi onun
da evinde «Menat» denen, aga9tan yapilm1~ bir putu vard1. Onu Tam1.
bilir ve temizleyip bakard1. Beni Seleme'den Muaz ibn-i Cebel ve Muaz
ibn-i Amr admda iki gen9 Akabe' de miisliiman olmu~lard1. Bir gece gi-
dip Amr ibn-i Cemuh'un putunu alarak, Beni Seleme'nin hela 9ukurla-
nndan birine burnunun tistiine attilar.
Sabah olunca Amr:
«- Yaz1klar olsun size! Tannm1za bu gece bu dii~manhfP. kim yap-
ti?» dedi. Ve aramaya ba~lad1. Nihayet atildifP. yerde buldu. Y1kad1, te-
mizledi ve kokular siirdii. Sonra ~oyle dedi:
« - Yemin olsun, sana bunu yapam bir bilsem, mutlaka cezasm1 veri-
:188 Taheri: 5/9

:119 :lbn-i Sa'd: 4/110
228 MilslUmanlzlc
rim.» Ak~am olup da uyuyunca puta yine aym ~eyi yaptllar. Aym hadi-
se bin;ok defa meydana geldi. Her defasmda ahldigi yerden c;:Ikardi, te-
mizledi. Giizel kokular siirdii. Sonra bir kdt~ getirerek putun boynuna
asti ve ~oyle dedi:
« - Vallahi bunlan sana kimlerin yaptigmi bilemiyorum, bak eger
sende bir hay1r varsa, gerc;:ekten tann isen i~te k1hc;: kendini koru!..» Ge-
ce olup da uyuyunca yine dii~manhk yaptilar. Kihei boynundan aldtlar.
Sonra alii bir kopek getirip beraberce bagladilar ve yine Beni Seleme'-
nin tuvalet c;:ukurlanndan birine atttlar. Sabah olunca, Amr putu yerin-
de bulamadi. Ba~ladi aramaya ve yine bir kuyuda Olii bir kopege bagh
olarak, kafasmm iistiine attlmi~ vaziyette buldu. Onu bu vaziyette goriip
durumunu mii~ahede ederken kavminden miisliiman olanlardan biri bu
putta hayir olmadigmi, tapmdmaya layik olmiyacagmt anlath. Bunun
iizerine Amr ibn-i Cemuh miisliiman oldu. 0 ne giizel bir miisliimandi.290
ishak ibn-i Yesar Beni Seleme'den birinden bana ~unlan nakletti:
Beni Seleme'nin genc;:leri miisliiman olunca, Amr ibn-i Cemuh'un kansi
ve oglu da miisliiman oldu. Amr kansma:
«- Aile ic;:inde beni yalmz btrakma, birbirimizin neler y~pttgmi
kontrol edelim.» dedi. Kansi:
« - Peki yapahm. Fakat, oglum Muaz'm islam'm tebligcisi Mus'ab'-
dan neler naklettigini duydun mu?» dedi. Amr:
« - Belki de dininden donmii~tiir.» dedi. KarlSl:
« - Hayir, o herkesin girdigi dini kabul etmi~tir.» diye mukabele
etti.
Amr, oglu Muaz'1 c;:agirdi ve ona:
« - 0 adamdan neler duydugunu anlat.» dedi. Muaz da:
« - Hamdolsun Allah'a, Alemlerin Rabbine, Rahman ve Rahim olana
Din giiniiniin sahibine. Yalmz sana kulluk ederiz ve yalmz senden yar-
dim dileriz. Bizi dosdogru yola ilet.»291 ayetine kadar okudu. Amr:
« - Ne kadar giizel! Ne kadar ~ahane! Biitiin sozleri boyle midir?»
dedi.
Muaz:
« - Babac1g1m hepsi de birbirinden giizel!.. Kavminin hemen hepsi
biat etti. Ona sen de biat eder misin?» dedi. Amr:
« - Menatla gorii~iip ne soyliyecegini ogrenmeden yapamam.» diye
cevap verdi.
Menat'm konu~masm1 istedikleri zaman bir ihtiyar kadm gelir ar-
kasmda durur ve onun adma cevap verirdi.
290 DeliHI sh. 109

291 Fatiha: 1-5
1slama Davet 229'
Amr, Menat'a geldi. Fakat ihtiyar kadm yoktu. Putun huzurunda dur-
du, ona tazimde bulundu ve:
« - Ey Menat, sorulam anla ve cevap ver, senin haberin yok bir
adam geldi, sana ibadeti yasakhyor: ve seni terketmemizi istiyor. Fakat
ben seninle gorii~meden onun isteklerini kabul etmedim! .. » dedi.
Uzunca konu~tu fakat hic;bir cevap alamad1.
Amr istihza ile kan~Ik ~oyle dedi:
«- Demek $imdiye kadar sana hie; bir ~ey yapmad1grm ic;in k1zdm.>)
Kalkh ve putu k1rd1.
Amr ibn-i Cemuh miisliiman olup Allah'm emir ve yasaklanm ogre·
nince putunu hatirhyor, onun bo$ oldugunu anhyor ve kendisini, ic;inde
bulundugu sap1khktan kurtaran Allah'a $iikrederek $Oyle diyordu:
«Gec;mi$teki giinahlanm ic;in Allah'a tevbe ediyorum. Allah'm, beni
ate~inden korumasm1 diliyorum. Mescid-i Haram ve ortiisiiniin ilahma,
nimetlerine kar$Ihk $iikrediyorum. Yagan yagmur damlalannm saylSln-
ca hatalann adedince Allah'! tenzih ederim. Menat ve benzeri ta$ par-
c;alanmn dostlugunda zulmette iken bana yol gosterdi. Bu bayag1 $ey ve
onun utancmdan $akaklanm agard1ktan sonra beni kurtard1. Az kalsm
zulmet ic;inde olecektim. Beni bu durumdan kudretiyle kurtard1. Haya-
tlm boyunca sana hamd ve $iikiirler olsun ey insanlann Kudretli Tan-
nsi!.. Bu sozlerimle ben cennette Allah'a yakm olmay1 diliyorum.»
Putunu yererken de $0yle diyordm
«Allah'a yemin olsun ki, eger sen tann olsaydm kopekle bagh ola-
rak kuyuda olmazdm. Senin gibi hakir olam tann edinene ya~1klar ol-
sun. Senin ne oldugunu anhyarak fena bir aldam$tan kurtulduk. Hamd,
liituf sahibi yiice Allah'a'd1r. Bol veren, nziklandiran, k1yamet giinliniin
sahibi Allah'a! . Kabrin karanhgmda rehin olmaktan .Allah .kurtard1 be-
ni.292
Eb'ud-Derda'mn lslam'a Giri$i ve ibn·i Revaha'nm bu

Husustaki Gayreti
Valo.di anlatiyor: Anlatildigma gore, Ebu'd-Derda, ailesi ic;inde en

son miisliiman olan idi. Hala putuna baghyd1. Onun iizerine bir mendil
koymu~tu. Abdullah ibn-i Revaha onu 1slam'a davet ediyor, o ise redde-
diyordu. Miisliimanhktan evvel karde$i olan ibn·i Revaha bir giin ona
geldi. Evinden pktJgmi goriince, Abdullah ibn-i Revaha ba$ka bir yoldan
gitti ve alelacele ic;eri girdi. Eb'ud-Derda'nm kans1 o s1rada sac;Ianm
tanyordu. ibn-i Revaha:
m tbn-i 1shak
230 Miislilmanltk
«- Eb'ud-Derda nerede?» diye sordu. Kans1:

« - Karde~in biraz evvel <;Ikh.» dedi. Revaha putun bulundugu oda-
ya girdi. Onun yanmda bir de balta vard1. Ba~lad1 onu par<;alarnaya.
i<;in:den biitiin putlann isimlerini say1yor ve «Allah'a e~ kabul edilen her-
~ey batild1r.» diyordu. Sorira odadan <;1kt1. Kadm, puta baltayla vuru~
seslerini i~itmi~ti. Olanlan goriince:
«- Mahvettin beni 1bn-i Revaha.» dedi. Abdullah 1bn-i Revaha <;I-
kip gitti. Eb'ud-Derda eve geldiginde kadm1 otunnu~ korkudan aglar bir
halde buldu.
« - Ne oldu?» diye sordu. Kadm.
«- Karde~in ibn·i Revaha geldi ve gordiigiin ~eyi yapti.» dedi.
Eb'ud-Derda <;ok k1zd1. Fakat sonra kendi kendine dii~iin:dii ve:
«- Eger bunda hay1r olsayd1 kendisini miidafaa ederdi.» dedi. Evin-
den <;1kt1. Resulullah'm yanma geldi. 0 s1ra ibn·i Revaha da oradayd1 ve
miisliiman oldu.293 •
Hz. Omer'in, Amr ibn-ii-As'a Cizye ve Esirler

Hakkmdaki Mektubu:
Ziyad ibn-i Cez'iz-Ziibeydi anlatiyor: Hz. Omer'in hilafeti zamanm-

da iskenderiye'yi fethettik... Sonra Belhib'de durduk ve Hz. Omer'm
mektubunu beklemeye ba~lad1k. Mektup geldi. Amr ibn'il·As mektubu bi-
ze okudu. $unlan yazJYordu:
« - 1mdi, bana gelen mektubunda, iskenderiye kumandamnm, al-
digm esirlere mukabil cizye venneyi kabul ettigini yaz1yorsun. Yemin ol-
sun ki, almacak devarnh vergi, bizim ve bizden sonraki miisliiman:lar
i<;in, bir defa ahmp taksim edilen ve sonra hi<; ahnmam1~ gibi olacak
cizyeden daha hay1rhd1r.
1skenderiye kumandamna, elinizdeki esirleri, islamiyet ve kendi din-
lerini se<;meleri konusunda serbest b1rakmak ~artJYla cizye teklif et. Kim
1slami se9erse o miisliimand1r ve miisliiman:lann hak ve vecibelerine sa-
hibtir. Kim de kendi dinini se<;erse, o ,dininde olanlara konan cizyeye
tabidir. Esirlerden, Arap iilkelerine dagilan, Mekke, Medine ve Yemen'e
gidenlere gelince onlan iade etmemiz miimkiin degildir. Ve onlarla ye-
rine getiremiyeceginiz hususta an:la~ma yapmak istemeyiz.»294
293 Miistedrek: 3/336

294 Taberi: 4/227
Islama Davet 231
iskenderiye Fethinde Sahabenin Ba$mdan 'Ge~enler:
Amr mektubun ihtiva ettigi teklifi 1skenderiye kumandanma bildir-

mesi i9in bir el9i gonderdi. Kumandan teklife kabul cevabm1 verdi.
Elimizde bulunan esirleri toplad1k. Hristiyanlar da bir araya top-
landtlar. Esirlerden birini getiriyor ve onu ish1miyet veya Hristiyanh~
se9mesi konusunda serbest b1rakiyorduk. 1slami se9ince, ~ehri fetheder-
ken getirdigimizden daha heyecanh tekbir getiriyor ve onu kendi tarafi-
miza ahyorduk. -
Hristiyanhg1 se9ince; Hristiyanlar bagm~1yor ve kendi taraflarma
ahyorlar, biz de onu cizye ile miikellef tutuyorduk. Fakat sanki i9imiz-
den biri onlar tarafma ge9mi~ gibi iiziiliiyorduk... 1~i bu ~ekilde sana
erdirdik.
0 giin getirilen esirler arasmda Ebu Meryem Abdullah ibn·i Abdur-
rahman da vard1. Kas1m diyor ki: «Ebu Meryem'in, Ziibeyd ogullanmn
sozciisii oldugunu ogrendim. 0 giin onu da getirdik. 1slamiyet veya Hris-
tiyanhktan birini se9mesini teklif ettik. Babas1 anas1 karde~leri Hristi-
yandi. 1slami se9ti ve onu da kendi taraf1m1za ald1k. Babas1, anas1 ve
karde~leri iizerine attldtlar, onlar 9ekiyor, biz 9ekiyorduk. Elbiseleri par-
9a par9a oldu.
0, bugiin de bizim liderimizdir.»295
din~
Kim
295 Taheri: 4/227

Hz. ALi'NiN ZIRHI, BiR HIRiSTiYANLA ARASINDA
GEC~NLER VE 0 HIRiSTiYANIN MUSLUMAN OLU~U
~a'bi'den: Ali ibn-i Ebi Talib (r.a.) bir giin ~ar~1ya ~1kt1. Bakt1
H1ristiyanm biri bir z1rh sat1yor. Hz. Ali (r.a.) z1rru tamd1 ve:
« - Bu benim z1rrum. Z1rhrm1 ver! » dedi. H1ristiyan vermek iste-
meyince, Hz. Ali:
«- 0 halde kad1ya gidelim.» dedi. 0 zaman kad1 ~iirayh idi. Hz.
Ali, ~iirayh'a giderek davay1 halletmesini istedi. ~i.irayh, Hz. Ali'yi go-
ri.ince, yerinden kalktl ve yerine onu oturttu. Kendisi de Hlristiyanm
yanmda Hz. Ali'nin kar~1sma oturdu. Hz. Ali:
«- ~i.irayh! Eger h11smrm miislfunan olsayd1 onun yanma oturur-
dum. Fakat Resulullah'm H1ristiyanlarla samimi 9lmaym, selam verme-
yin, hastalarm1 ziyaret etmeyin, onlar1 gii9 durumda b1rakm, ve on-
lan Allah'm kii9funsedigi gibi kii;iimseyin, dedigini duydum. Ya ~iirayh,
aramiZda hiikiim ver.» dedi.
«- Ne diyorsunuz mii'minlerin emiri?»
« - Bu z1rh benimdir. c;oktanwr kaybetmistim.»
« - Senne diyorsun, ey hristiyan?»
« - Mii'minlerin emirini yalanhyamam, fakat zrrh benimdir.»
«- (Hz. Ali'ye) Bu durumda z1rru ondan alamam, deliliniz var mi?»
« - ~i.irayh . dogru soyledi. Hakhsm, delil getirmem laz1m.» dedi.
H1ristiyan:
« - Bu gordiigifm, ancak Peygamberlerin hiiki.imlerinden olabilir! ..
Mii'minlerin ba~kan1 kadlSlna geliyor. Kad1s1 da onun aleyhinde hiikfun
veriyor. Mii'minlerin emiri, vallahi bu zrrh senindir. Seni takib ettim
devenden dii~tii ve aldrm. ~imdi ise gordiiklerim kar~1smda, Allah'tan
ba~ka ilah olmad1gxna, Muhammed'in O'nun Resulii olduguna ~ehadet
ediyorum.»
<<- Mademki miisli.iman oldun, z1rh senin olsun.» dedi. Ve Hiris-
tiyan ztrht atmm iizerine koydu.296
:m Mtistedrek; Tirmizi
lslama Davet 233
Hakim de ~a'bi'den ~oyle naklediyor:

Cemel vak'asmda Hz. Ali'nin: z1rh1 kayboldu. Birisi onu buldu ve
satt1. Ztrh bir Yahudi'nin elinde goriildti. ~iirayh'm huzurunda muha-
keme edildiler. Hz. Ali'ye oglu Hasan ve kolesi Kanber ~ahitlik ettiler.
~iirayh, Hz. Ali'ye:
« - Hasan'm yerine ba~ka bir ~ahid bul.» dedi. Hz. Ali de:
« - Hasan'm ~ahidligini red mi ediyorsun?» deyince. ~iirayh:
« - Asia, fakat sizden duymu~tum ki, oglun babaya ~ahidligi caiz
degildir.» dedi. 297
Aym hadiseyle ilgili ba~ka bir rivayette $0yle deniyor:
~iirayh:
« - Kolenin ~ahidligini kabul ederiz, fakat oglunun $ahidligini ka-
bul etmeyiz.» dedi. Hz. Ali:
« - Adt batastca seni, Resulullah'm, Hasan ve Htiseyin, Cennet gen~
lerinin efendisidir, buyurdugunu duymadm mt?» dedi. Ve sonra Yahu-
diye: Al zirht! » edi. Yahudi de:
« - Halife benimle beraber kad1ya geliyor, kad1 aleyhinde htiki.im
veriyor· o da raz1 oluyor. Vallahi dogru soyledin, mti'minlerin emiri. Z1rh
senindir, devenden dti~tti ben de ald1m.» dedi. Ve «Allah'dan ba~ka ilah
olmadigma, Muhammed'in Allah'm Resuli.i olduguna $ehadet ederim.»
dedi.
Hz. Ali Zirhi ona hediye etti ve aynca yediyiiz dirhem mi.ikafat verdi.
0 da Siffin sava~mda $ehid oluncaya ka.dar Hz. Ali'den aynlmad1. 298
~7 Miistedrek
m Miistedrek · HIIye: 4/139; Kenz'ul-Ummal: 4/6
. IKiNCI BOLOM
B i AT
,,sana biat edenler, ancak Allah'a biat

etmi$1erdir. Allah'm eli onlarm elleri
iistunde idi. Onun icin kim ahdinl bo-
zarsa, oz nefsinin zararma bozmu$
olur. _Kim Allah ile ahdini yerine geti·
rirse, Allah da ona buyuk ecirler ve-
rir.» (Fetih 10)
GiRi~
!slam Tarihi'nde onemli yer i~gal eden mliesseselerden biri de, blat
mliessesesidir.
Biat: Soz vermek, va'dde bulunmak, va'dini el s1karak teyid etmek,
birisine salahiyet vermek, sadakat yemini etmek mana~arma gelir. Ade-
ten, bir Uste veya Ustlin tayin edecegi bir ~ahsa biat edilir. Emsalle.r
arasmda biat yapllabileceginde de tabiatiyle ~Uphe yoktur.
Resulullah zamanmda bizzat Resulullah'a yapllan biat, !siam esas-
lanm hakkiyle tatbik etmek: Allah ve Resulli'nlin emirlerini 9igneme-
mek, bir sahabenin ogrendigi kadanyle !slam prensiplerini ya~ayacagma
clair, Hz. Peygamber'in elini stkarak verdigi kat'i sozdlir. Allah'm Resu-
lii'yle yaptlan biat, Allah ile yapllm1~ demektir. «Sana biat edenler, an-
cak Allah'a biat et~Ierdir. Allah'm eli onlarm elleri iistiindel idi. Onun
i~in ldm ahdini bozarsa, oz nefsinin zararma bozmw;; olur. Kim Allah
ile ahdini yerine getirirse, Allah da ona biiyiik ecirler verir.» (Fetih 10)
Nerede ve nasi! olursa olsun, kime biat edilirse edilsin, Allah yo-
lunda olduktan sonra, biat, insani plandan ilahi plana yiikselmektedir.
tnsana ~ah damanndan daha yakm alan, her zaman yamnda bulunan,
zamamn, :i:nekamn, bu ve bundan sonraki alemin, biitlin mevcudatm,
her ~eyin sahibi o1an Allah'a soz vermek, ana sadakatle bagh oldugunu
bildirmek, bliyiikllik oldugu gibi, bu va' di yerine getirmek biiyiikllikle
de tarif edilemez. Bunlar i9in en biiylik, en glizel netice; Allah nzas1d1r
iki cihan saadetidir. Zaten bu kadar didinmenin ba~ka bir hedefi mi
vardtr ki?
Zamanla mukayyet olmakslZln kamil mli'minlere biiyliklere yaptlan
biat, Resulii'ne ve Allah'a yaptlmt~ demektir. Bunun ~ekli onemli de-
gildir. Astl onemli alan, her zaman, her devirde ihmal edilen, biattaki
ruh ve manad1r. Bu mana, neticesinde ~ahs1m1z i9in birtak1m zararlar
da dogacak olsa, verdigimiz sozli inanarak, benimseyerek, severek, sa-
mimiyetle yerine getirmektir. ~ekil ~oyle veya boyle olmu~ onemli de-
gildir.
238 Miisliirnanltk
Kadm, erkek, ~ocuk, gen~, ihtiyar herkes biat edebilir. ~u var ki,
herkes imkfm dahilinde yapabilecegi yerine getirebilecegi hususlarda biat
etmelidir. Allah'm Resulti, eshabmdan bir~oguna, gti~lerinin yetmiyece-
gi hususlarda biat etmelerini yasaklam1~tlr.
·«Ey Peygamber! Mii'min kadmlar, Allah'a e!?·ortak ko~mamak, hir-
Sizhk etmemek, zina yapmamak, ~ocuklarm1 Oldiinnemek, iftira uydu-
rarak birhirlerl iizerine atmamak, hi~bir gtizel i~te sana kar~1 gelme-
mek iizere biate geldiklerl zaman onlardan bia~ al, onlar i~in af dile.»
(Mlimtehine: 12) buyrularak, kadmlann biat etmeleri de sarahaten bil-
dirilmi~tir. Arrcak, biat ettikleri kimse erkekse, musafaha yapamazlar.
S1ras1 gelmi$ken !JU hususu da a~Iklamam1z yerinde olacakhr: is-
lam hkhmda bir de imama, yani miisltimanlann emirine biat vard1r.
Bu biat, itaat manasm1 tazammun eder. Sl
islam tarihinde, ikisi Akabe'de, biri Hudeybiye'de olmak lizere li~ k

defa Resulullah'a cemaat halinde biat edilmi~tir.
«Allah, mii'minlerin canlarm1, mallanm kendi yolunda vakfetmele-
ri mukabilinde onlara Cermet vermi~tir. Onlar, Allah yolunda sava~arlar,
oldiiriirler, oliirler. Allah'm bu oyle bir va'didir ki, Tevrat'ta da, incil'-
de de, Kur'an'da da sabittir. Allah'tan ziyade ahdinde duran, yerine ge-
tiren kim olabilir? Hak ugrundaki bu k~dikh taahhiitten dolaYI se-
vinin. En biiyUk nimet ve selamet budur.» (Tevbe: 112)
iSLAM'A GiRMEK UZERE.YAPILAN BlAT
Cerir (r.a.) anlatiyor: Nebi (s.a.v.) ile hammlann biat · ettikleri hu-
suslarda biz de kendisine biat ettik. Bizden bu esaslara aykm h<~;re
kette bulunmadan Olenlere Peygamber, Cennet'i garanti etti, baz1 hu-
suslara ayk1n davramp da diinyada cezasm1 gorerek olenlere, bu ceza,
giinahlanna kefaret olur, ve yine bizden, verdigi sozde durmay1p da onun
hilafma davrananlar diinyada ceza gormezlerse obiir alemde hesab1 Al-
lah'a kahr.l
Esved b. Hale£ anlahyor: Mekke fethedildigi gun, halkm, Allah'm
Resulii'ne biat ettigini gordiim. Resulullah, Safa tepesinde oturdu. 1s-
lam'a giren ve kelime-i ~ehadet getirenlerin biatlanm kabul etti. $eha-
det nedir denilince: «Allah'a iman, Allah'tan ba~lm ilah olmadigmi ve
Muhanuned'in O'nun kulu ve Resulii oldugunu tasdiktir.» buyurdu ...
Halk, biiyiik, kii<;iik; erkek, kadm herkes Resulullah'a gelip, 1slam'a gir-
diler ve kelime-i ~ehadet getirerek biat ettiler.2
Miica~i b. Mes'ud anlahyor: Ben ve karde~im Peygamber (s.a.v.) e
geldik. Ben:
« - Hicret etmemiz i<;in bize miisaade ver.» dedim. Peygamber:
«- Hicret zamam ge<;ti.» buyurdu.
«- 0 halde hangi hususta sana biat edelim?» dedim.
« - islam ve cihad hususunda.,. buyurdu.3
Ziyad ibn·i tlaka'dan: Mugire b. ~u'be (r.a.) nin oliimiinde Cerir b.

Abdullah'! halka ~oyle hitab ederken i~ittim: «Size hi<; bir ortag1 olma-
yan tek Allah'a s1gmmay1 vakar ve itidali tavsiye ediyorum. Ben ~u elim-
le Allah'm Resulii'ne (s.a.v.) islam'a girmek iizere biat ettim. 0 da bana,
biitiin miisliimanlara nasihatta bulunmam1 ~art ko~tu. Kabe'nin Rabbine
1Mecmeu'z-ZevMd: 6/36; Taberani; Hilye; Kenz'ul-Ummal: 1/82

2 Bidaye: 4/318; Mecmeu'z-Zevaid: 6/37; Kenz'ul-Ummal: 1/82; Taberiini
3 Buhari; Miisllm; Ayni 7/16; Kenz'ul-Ummal: 1/26-38
240 MiisWmanh k
yemin olsun ki, i~te ben hepinize nasihatte bulunuyorum ve Allah'tan

af diliyorum. » dedi. Ve minberden indi.4
iSLAM ESASLARINI TATBiKE DAiR BlAT
Be~ir b. Hasasiye anlatlyor: Allah'm Resulii'ne (s.a.v.) biat etmek

ic;in geldim ve:
« - Hangi hususlarda sana biat edeyim?>; dedim. Allah'm Resulii
(s.a.v.) elini uzatt1, ~oyle buyurdu:
« - Ortag1 olmayan tek Allah'tan ba~ka hic;bir tann olmad1~na ve
Muhammed'in O'nun kulu ve Resulii olduguna ~ehadet edeceksin, be~
vakit namaz1 vaktinde kllacaksm, zekati vereceksin, Ramazan' da oruc;
tutacaksin, hacca gideceksin ve Allah yolunda cihad edeceksin.» Ben:
« - Ey Allah'm ResulU, hepsine giiclimiiz yeter, ancak ikisi benim
takatlm d1~mdad1r. Biri zekat; Allah'a yemin olsun ki, ailemin, slit ve bi-
nek ihtiyac1m kar~1layan on deveden ba~ka hic;bir ~eyim yak, nas1l ze-
kat verebilirim? Digeri de cihad; ben korkak bir adam1m, halbuki balk
«kim sava~tan kac;arsa Allah'm gazabma ugrar.» diyorlar. Bir sava~ pat-
lak verdiginde nefsimden c;ekinerek sava~tan kac;acag1mdan ve bu yiiz-
den de Allah'm gazabma ugrayacag1mdan korkarrm.» dedim. Bunun
Uzerine Allah'1~ Resulii (s.a.v.) elimi tuttu, kuvvetlice sarst1 ve:
« - Ey Be~ir, sadaka verilmeyecekse, sava~a gidilmeyecekse Cen-
net'e ne ile, nas1l girilir?>> buyurdu.
« - Ey Allah'm Resulii uzat elini sana biat edeyim.» dedim. Elini
uzatt1 ve blitiin hususlarda kendisine biat ettim.5
Cerir (r.a.) anlatlyor: Resulullah (s.a.v.) a, namaz kllmak, zekat ver-
mek ve her miisliimana nasihatta bulunmak iizere biat ettim.6
Yine Cerir (r.a.) anlahyor:
<<- Ey Allah'm ResulU, bana yapabilecegim baz1 ~eyler soyle, sen
bunlan en iyi bilensin.» dedim. 0 da ~oyle buyurdu:
« - Yalmz tek alan Allah'a ibadet etmen, O'na hic;bir ~eyi ortak tut-
maman, narriaz1 ki11p zekah vermen, her mlisliimana iyi ogiitte bulun-
man ve ~irkten uzak durman hususunda senin biatlm kabul ediyorum.» 7
Cerir, akllh bir adamd1 ve:
4 Miisned-i Ebi Avane: 1/38; Buhari: 1/14; Beyhaki

s Kenz'ul-Ummal: 7/12; Hilye; Miistedrek; Mecmeu'z-Zevaid: 1/ 42; Miisned-i
Ahmed ibn-i Hanbel
6 Kenz'ul-Ummal: 1/82; Tergib: 3/236; Buhari; Miislim; Tirmizi; Miisned-i Ah-
met ibn-i Hanbel
7 Kenz'ul-Ummal: 1/82; Bidaye: 5178
Biat 24.1
« - Gliclimlin yettigince ey Allah'm Resulli.» dedi. Cerir' den son-

ra halka nasihatta bulunmak i9in herkese mlisaade verildi.8
Avf b. Malik (r.a.) anlatlyor: Biz, Allah'm Resulli (s.a.v.) nlin yanm-
da yedi sekiz ki~i kadardxk. Bize:
«- Allah'm Resulii'ne biat etmiyecek misiniz?» dedi ve bunu lie;
defa tekrarladx. Bunun tizerine elimizi uzattlk ve Allah'm: Resulli'ne
(s.a.v.) biat ettik. Sonra kendisine:
« - Ey Allah'm Resulti, sana biat ettik, fakat hangi hususlarda?»
dedik. ~oyle buyurdu:
« - Yalmz Allah'a kulluk yapmanxz ve hic;bir ~eyi O'na ortak ko~
mamantz, be~ vakit namaz1 dosdogru kdmamz, (sesini al9altarak) in-
sanlardan bir ~ey istememeniz hususunda.» Bu topluluktan birisinin
kam91Sini dti~tirdilgiinti gordiim. Kimseden onu kendisine vermesini is-
temedi. Kendisi inip aldx.9
Ebu tlmAme (r.a.) anlat1yor: Allah'm Resulii (s.a.v.):
« - Kim bana biat edecek?» buyurdugunda, Resulullah (s.a.v.) m
azath kolesi Sevban (r.a.):
« - Biz biat edecegiz, Ey Allah'm Resulti.» dedi. 0 da:
« - Kimseden bir ~ey istememek tizere senin biatxm kabul ediyo-
rum.» buyurdu. Sevban:
«- Kar~d1~nda ne var ya Resitlallah?» deyince:
« - Cermet.» buyurdu. Bunun tizerine Sevban, Resitlullah'a biat et-
ti. Bundan sonra Sevban'1 Mekke'de kalabahk bir topluluk arasmda gor-
diim. Kendisi binegindeydi ve kam<;ISI kalabahktan birinin omuzuna
dil~mil~til. Adam, kam91Y1 ahp ona vermek istemesine ragmen, almadx.
Ve bizzat kendisi bineginden indi ve kam91Sini aldt.10
Ebit Zerr (r.a.) anlahyor: Allah yolunda hic;bir kimsenin kmamasi-
na aldxrmama hususunda Allah'm Resulii (s.a.v.) benim be~ kere biatl-
mt kabul etti. Daha sonra Allah'm Resulil (s.a.v.) tekrar beni c;agrrdx ve:
« - Biat etmek ister misin, sana milkafat olarak cermet var.» bu-
yurdu. Ben de:
<<- Peki.» dedim. Elini uzatt1 ve bana ~art ko~arak:
«- Kimseden bir ~ey istememen tizere.» buyurdu.
« - Peki.» dedim.
« - Kamc;m dahl dil~mil~ olsa, onu bizzat kendin inip alman ilze-
re. » buyurdu.
a Kenz'ul-Ummal: 1/82; Taberfuti

9 Kenz'ui-Ummal: 1j83; Er-Riiyani; ibn-i Cerlr, ibn-i Asaldr; Te~: 2/98;
MUslim; Tirmizi; Nesei
1o Terglb: 2/99-100; Taberani; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Neset
F: 16
242 Miislilmanltk
Allah'm Resulii barra ~oyle soyledi: «Sana altl giin miihlet, soyle-
nenleri iyi dli;;lirr ya Eha Zerr.» Yedinci gUn bana, «Gizli ve a<;ak her
i;;inde Allah'tan korkmam tavsiye ederim. Eger bir kotiillik yaparsan,
pe;;inden de bir iyilik yap ki, o kotiilligii yok etsin. Kamc;m bile yere
dii;;se, kimseden hic;bir ~y isteme. Emaneti katiyen zimmetine gec;irme.»
buyurdu.11
Sehl ihn·i Sa'd anlatiyor: Ben, Ehii Zerr, Uhade h. Samit, Ehu Said'-
il·Hudri, Muhammed b. Mesleme (r.a.) ve ismfni hattrlayamadigim bir
ki~i daha Allah yolunda hic;bir kimsenin kmamasma aldirmiyacagimiza
dair Nebi (s.a.v.) ye biat ettik. Ancak o ~ah1s bunu ag1r gordli ve blat-
tan vazgec;ti.12
Ubade b. Samit anlatiyor: Ben Allah'm Resulii (s.a.v.) ne -biat eden
temsilcilerden (nakib) biriydim ve biz kendisine, «Allah'a hic;bir ;;eyi
ortak ko~mamak, htrs1zhk ve zina etmemek, haks1z yere oldiiriilmeleri
haram kilmanlan oldiirmemek, yagma ve isyanda bulunmamak» lizere
biat ettik. Bunlan tatbik ettigimizde kar;;1hgmda cennet vard1, herhangi
birini terk ettigimizde ise, hiikmli Allah'a kalmi;>tlrP
Uhade b. Samit (r.a.) anlatiyor: Biz onbir erkek, harb bize farz ki-
lmmadan once birinci Akabe'de kadmlann biat ettigi esaslarda Allah'-
m Resulli (s.a.v.) ne biat ettik. O'na, «Allah'a hic;bir ;;eyi ortak ko;;mJYa·
cagimiza, hirsizhk ve zina yapmiyacagimtza, kimseye iftirada bulunmi-
yacagimiza, ~ocuklanmiZl oldiirmiyecegimize ve Allah'a asi olmiyaca!i;I-
miza clair biat ettik. Kim bunlan ifa ederse kar;;1hgmda cennete gire-
cek, kim de herhangi birini terk ederse cezas1 Allah'a kalmi;>tlr. Allah
dilerse onu cezalandmr, dilerse affeder. Sonra herkes biatlerinden bir
sene sonra tekrar bulu;;mak lizre daglld1.14
HiCRET ETMEK UZERE YAPILAN BiAT
Ya1a b. Minye'den: Mekke fethinin ikinci glinli Peygamber (s.a.v.) e

geldim.
«- Ey Allah'm Resulli, hicret etmek hususunda babam adma sana
biat edeyim mi?» dedim. $oyle buyurdu:
«- Haytr, onun ancak cihad hususundaki biatlm kabul ederim. Zi-
ra, Mekke fethinden sonra artlk hicret sona ermi;;tir.»15
Haris ibn-i Ziyad es-Saidi (r.a.) den: Hendek sava;;mda Peygamber
11 Et-Tergib: Z/99; Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel

12 Kenz'ui-Ummal: 1/82; ~a~i; ibn-i Asakir; Taberani; Mecmeu'z-Zevaid: 7/264
13 Kenz'ul-Ummal: 1/82 ·
14 Bidaye: 3/150, Buhari; MUslim; Kenz'ul-Ummah 1/82
15
Beyhaki: 9/13-16 Mugasi'in bu husustaki hadisi daha once g~ti.
Biat 243
.a.v.) e geldik. Halk hicret etmek iizere kendisine biat ediyordu. Bizi
Je biata ~ag1rdiklanm sand1k ve, ben:
« - Ey Allah'm Resulii, buna da hicret etmek iizere miisaade et.» ·
dedim. Kim oldugunu sordu. Ben de:
« - Amcamm oglu Havt ibn-i Yezid.» dedim. Allah'm Resulii ~oy
e buyurdu:
« - Size miisaade etmiyorum. Ancak ba~kalan sizin yurdunuza hic-
:et edebilir. Siz ba~ka yerlere hicret edemezsiniz. Nefsim yed-i kudre-
tinde alan Allah'a yemin ederim ki, ensan seven ki~iyi Allah da sever,
cnsara bugz eden ise ruz-i mah~erde Allah'm gazabma ugrar.» 16
Ebii. tlseyd es-Saidi'den: Hendek kazmak i~in miisliimanlar, Hz.
Peygamber'e geldiler. Hicret etmek i<;in Resulullah'tan miisaade istiyor-
lardi. Hendegin kaz1lmas1 bittiginde Allah'm Resulii ~oyle buyurdu:
<<- Ey ensar hicret i<;in miisaade istemeyin. Ancak ba~ka yerde bu-
lunan miisliimanlar buraya hicret edebilir. Kim ensar sevgisiyle Allah'a
kavu~ursa, Allah da onu kendinden ho~nut olarak kabul eder. Kim de
ensara bugz ederek vefat ederse, Allah'm gazabma ugrar.»17
YARDIM HUSUSUNDA BlAT
Cabir (r.a.) anlatiyor: Allah'm Resulii (s.a.v.) Mekke'de oniki sene

kald1. Panay1r zamanlan Ukkaz ve Mecenne panay1rlarmda kabileler ara-
smda dola~1yor ve, «Kim beni himaye edecek, kim bana yard1m ede-
cek? Rabbimin dinini teblig edinceye kadar kim beni koruyacak? Kar-
~Ihgmda cennet var.» diyordu. Peygamber (s.a.v.) kendisini himaye ede-
cek, kendisine yard1m edecek kimse bulam1yordu. Oyle ki, bir Yemenli
veya Mudarh kar~1sma 91ksa bile, kavmi, akrabalan o kimsenin yamna
~elir: <<Bu Kurey~li gen<;ten uzak ol, sonra seni de aldatlr! » derlerdi.
Hz. Peygamber (s.a.v.), <;ad1rlar arasmdan ge<;erken parmaklanyla onu
gosterirlerdi. Ne zaman ki Allah, Yesrib'den bizi O'na gonderdi. i~te biz
O'nu bagnm1za bastlk. O'nu tasdik ettik. Bizden biri O'nunla kar~Ila~mca
O'na iman ediyor ve ondan Kur'an ogreniyor, hemen evine gidip aile-
sini islam'a davet ediyordu. 0 kadar ki, ensann evlerinde miisliiman
oldugunu a<;Ik<;a soyleyen bir cemaat bulunur hale gelmi~ti. Sonra Me-
dineli miisliimanlar toplanarak isti~are ettiler. Ve:
<<- Daha ne kadar Allah'm Resulii'nii yalmz birakacag1z? 0, Mekke
daglanna itilmi~ korkulu bir hayat ya~amaktad1r.» dedik. Bunun iize-
rin:e aram1zdan yetmi~ ki~ilik bir heyet gonderdik. Ben de heyetteydim.
16 Kenz'ul-Ummal: 7/134; Ebu Davud; EI-isabe: l/279; Mecmeu'z-Zevaid: 10/38

17 Mecmeu'z-Zevaid: 10/38
244 Miislilmanltk
Hac mevsiminde Resulullah'm yamna vard1k. Akabe yolunda bulu~mak

Uzere sozle~tik. Birer iki~er orada toplanmaya ba~lad1k. Herkes haztr
oldugunda:
«- Ey Allah'm Resulii, hangi hususlarda sana biat edelim?» dedik.
«- Genc;likte de, ihtiyarhkta da dinleyip itaat etmek, darhk ve bol-
lukta infak etmek, iyiyi emredip, kotiiden sakmd1rmak iizere bana biat
edin, Allah yolunda hie; bir kimsenin kmamasma ald1rmaym, memleke-
tinize geldigimde canlanmz1, kanlanmz1 ve c;ocuklarmizi korudugunuz
gibi beni de koruyup, bana yardrm ediniz. Bunlann kar~Ihgmda size cen-
net vaad ediyorum.>> buyurdu. Biat ic;in kalkttk.
Es'at h. Ziirare (r.a.), Resulullah'm elini tuttu. Beyhaki'nin rivayetin-
de Esad'm ~oyle soyledigi nakledilir:
« - Ey Yesrib'liler, durun bakahm, acele etmenize liizum yok. Biz
onun Allah'm Resulii oldugunu biliyoruz. Onu bugi.in buradan ahp go-
tlirmek, biitlin Araplarla sava~1 goze almak ve biiyi.ik zayiat vermek de-
mektir. Eger siz biitiin bunlara gogus gerebilecek bir kavim iseniz i~te,
ahp goti.iri.in. Miikafatlmz Allah katmdad1r. ~ayet nefsinizden biraz ol-
sun korkuyorsamz, onu b1rakm1z. Eger boyle bir~ey varsa bunu da ac;Ik-
c;a soyleyin. Bu Allah indinde sizin ic;in mazeret olabilir.» dedi. Top-
luluk:
« - Btrak bunlan ey Es'ad, Allah'a yemin olsun ki, ne bu biattan
vazgec;er ve ne de O'na aybn davran1nz.»' dediler. Kalktlk ve bu ~art
Ian yerine getirmek Uzere biat ettik. 0 da bize cenneti vaad etti..18
Ka'b b. Malik anlatiyor: «Biz vadide toplandtk. Peygamber (s.a.v.) i
bekliyorduk. Peygamber (s.a.v.), Ahdulmuttalib oglu Abbas ile geldi. Ah·
bas heniiz mlisliiman olmami~ti. Sadece yegeninin i~iyle me~gul olmak
ve onun emniyetini saglamak istiyordu. Toplanh ba~lad1gmda ilk sozii
Abbas ald1:
«- Ey Hazrec;li'ler, bildiginiz gibi, Muhammed bizim yakmimizdtr.
Gorii~lerimizin aleyhinde olmasma ragmen, kavmimiz arasmda onu hi-
maye etmi~izdir. Kavmi arasmda bir itiban vard1r. Kendi yurdunda hi-
maye ediliyor. Ancak, sizinle beraber olmak ve sizin yurdunuza da git-
mekte 1srar ediyor. Eger taahhiit ettiginiz hususlan yerine getirecek-
seniz ve dii~manlanna kar~1 onu koruyacaksamz ve birtak1m me~akkat
lere de katlanacaksanlZ, onu ahp gotiiriin. Eger sizinle geldikten sonra
onu yalmz b.1rakacak ve dii~manlannm eline teslim edecekseniz ~imdi
den birak1iuz. Zira, o, memleketinde, kavmi ic;inde itibarh ve himaye
gBren bir ki~idir.» dedi. Bunun iizerine:
1a Miisned-i Ahmed tbn-i Hanbel Bidaye: 3/159; Feth ul Bihi: 7f 158; Mecmeu'x-
Zevaid: 6/46
Biat 245
«- Soylediklerini hepimiz dinledik. Ey Allah'm Resulti, ~imdi

de sen konu~ Rabbin ve kendin adma istedigin ~artlan one stir.» dedik.
Resulullah da konu~tu. Kur'an okuyup Allah'a dua ettikten, onlan is-
lam'a girmeye te~vik ettikten sonra, ~oyle buyurdu:
« - Dti~manlara kar~I hammlanmz1 ve ~.rocuklarmiZI himaye etti-
giniz gibi, beni de himaye ettiginiz takdirde sizin biatimz1 kabul edi-
yorum.»
Bera b. Ma'~r, Hz. Peygamber'in elini tuttu ve:
« - Evet, seni hak din ile gonderen Allah'a yemin olsun ki, ailemi-
zi himaye ettigimiz gibi seni de koruyacagiZ. Ey Allah'm Resulti, sana
biat ediyoruz. Allah'a yemin ederim ki, biz sava~la ha~Ir ne~ir insanla-
nz. Bu bize ecdadirntzdan miras kald1.» dedi. Bera, Hz. Peygamber ile
konu~urken Ehu'l-Heysem ihn-i Teyyihan soze kan~t1. Ve:
« - Ey Allah'm Resulti, Yahudilerle aram1zda bir anla~ma var. Bu
durumda onu bozmu~ oluyoruz. Biz btitiin bunlan yerine getirirsek, Al-
lah da seni muzaffer ederse, herhalde o zaman bizi b1rak1p da kavmine
donmek istemezsin, degil mi?» dedi. Hz. Peygamber (s.a.v.) gtiltimsedi. Ve:
« - Kammm son damlasma kadar sizinle beraberim. Kabrim de si-
zin kabirlerinizin yanmda olacak. Ben sizdenim siz de bendensiniz. Dti~
manlanmzla sava~Ir, dostlanmzla dost olurum.» buyurdu.19
Ka'b anlahyor: Resulullah daha sonra ~oyle buyurdu:
« - i~.rinizden kendi kabilelerine islam'1 anlatacak 21 temsilci se-
~.rin.» Onlar da dokuzu Hazre~.r'ten, ti~.rti de Evs'ten olmak tizere oniki ki~i
se~.rtiler. 20
Urve anlat1yor: Ensardan Hz. Peygamber (s.a.) e ilk biat eden Ehu'l-
Heysem b. Teyyihan idi. Hz. Peygamber (s.a.) e:
<<- Ey Allah'm Resulti, diger kabilelerle aram1zda birtak1m anla~
malar var. Belki biz bu anla~malan bozmak mecburiyetinde kalacag1z.
Anla~malan bozup ve btittin Araplarla sava~a tutu~tugumuz zaman, bizi
b1rak1r da kavmine donersen durum ne olacak?» dedi. Bunun tizerine
Allah'm Resulti:
« - Kan1mm son damlasma kadar sizinle beraberim. Kabrim de si-
zin kabirlerinizin yanmda olacak.» buyurdu. Resulullah'm sozlerinden
memnun alan Ebu Heysem, kavmine dondti. Ve:
« - Ey ahali, bu Allah'm el~.risidir. Ve O'nun ger~.rekten dogru oldu-
guna ve kavmi, a~ireti arasmda korunduguna, Allah'm himayesinde ol-
duguna ~ehadet ederim. ~unu da bilin ki, eger siz onu yammza ahr
gottirtirseniz btittin Araplar bir olup size hticum edeceklerdir. Eger Allah
ibn-i ishak
19
ibn-i ishak; El-Bldfiye: 3/160; Mecmeu'z-Zevmd: 6/ 42-45; Kastalani: 7/157;
20
Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Taberfuti

246 Musliimanhk
yolunda sava~I, mallanmz1 ve <;ocuklanmz1 telef etmeyi goze ahyorsamz

onu memleketinize davet ediniz. Zira, o, ger<;ekten Allah'm Resulii'diir.
Eger i<;inizde bir endi~e varsa, ~imdiden tezi yok onu b1rakm.» dedi.
Bunun iizerine orada bulunanlar:
« - Allah ve Resulii'niin biitiin tekliflerini kabul ediyoruz. Bizden
istedigini de seve seve verecegiz, ya Resulallah! Ey Ebu'l-Heysem, Pey-
gamber'le aram1zdan <;ekil ki, ona blat edelim.» dediler. Bunun iizerine
Ehu Heysem:
«- 0 halde · ilk biat eden ben olaca~m. Sorrra siz biat ediniz. »
dedi. 21
As1m h. Orner anlatiyor: Ensar, Hz. Peygamber (s.a.v.) e biat i<;in
topland1gmda, Abbas h. Ubade:
«- Ey Hazre<;liler, hangi hususlarda bu zata biat ettiginizi biliyor
musunuz?» dedi. Onlar da:
« - Evet.» dediler. Sonra Abbas:
«- ~u halde siz biitiin insanlarla sava~I goze almak iizere ona biat
ediyorsunuz. Eger siz mallanmzm telef oldugunu ve biiyiiklerinizin 01-
diiriildiigiinii goriince, onu dii~manlanruzm eline b1rakmay1 dii~iiniirse
niz bilini:zi ki, bu sizin i<;in diinya ve ahirette yiiz karas1d1r. ~ayet mal-
lan:r~Izm tamamen yok olmas1 ve ileri gelenlerinizin oldiiriilmesine rag-
men taahhiitlerinizi yerine getirmeyi kabul ediyorsamz, o zaman onu ahp
gotiiriiniiz. Allah'a, yemin ederim ki, di.inya ve ahiret ic;in hay1rh olan da
budur.» dedi.
Ensar:
«- Mallanm1zm telef olmasma ve e~raf1m1zm oldiiriilmesine rag-
men biz onu ahp gotiirecegiz. Ey Allah'm Resulii! Biz bunlan yerine
getirdigimiz takdirde kar~1hgmda bize ne var?» dediler. Peygamber
(s.a.v.) de:
«- Cennet var.» buyurdu. Ensar:
«- Uzat elini, sana biat edelim.» dediler. Peygamber (s.a.v.) elini
u:..a tt 1 ve ona biat ettiler.22
CiHAD ETMEK UZERE BlAT
Enes (r.a.) anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) hendek kazllan yere gitti.
Ensa.r ve muhacirleri sabahleyin sogukta hendek kazarken gordii. Kendi
yerlerine <;ah~tiracak koleleri de yoktu. Onlarm yorgunluk ve ac;hktan
miitevellit halini goriince:
«- Allah'Im, ger<;ek hayat ahiret hayat1d1r. Sen, ensara ve muha-
cirlere acl.» diye dua etti. Onlar da Peygamber (s.a.v.) e cevaben:
21 Mecmeu'z-Zevaid: 6/47; Taberani

22 tbn-i tshak; El-Bidaye: 3/162-164
.
Biat 247
« - Biz ya~adigimiz miiddet~_;:e miicadele etmek iizere Muhammed'e

biat edenleriz.» dediler.23
OLUM UZERE BlAT
Seleme (r.a.) anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) e biat ettikten sonra bir
aga<; gOlgesine ~_;:ekildim. insanlar azahnca, bana:
«- Ey ibn'iil-Ekva, biat etmiyor musun?» dedi. Ben de:
« - Biraz once biat etmi~tim.» dedim. Peygamber (s.a.v.):
« - Bir daha blat et.» buyurdu. Ve ikinci defa biat ettim. Bana
birisi:
« - Ya Eha Muslim, o giin hangi hususlarda Resulullah'a biat edi-
yordunuz?» diye sordu. Ben de:
« - Oliim iizere.» dedim.24
Abdullah b. Zeyd anlahyor: Hirre vak'asmda bana biri geldi:
« - ibn-i Hanzala, insanlarla oliim iizere blat ediyor.» dedi. Ben de:
« - Bu hususta Peygamber'den sonra kimseye biat etmiyecegim.»
diye cevap verdim.25 ·
DiNLEMEK VE iTAAT ETMEK HUSUSUNDA BiAT
Ubeydullah b. Rafi anlatiyor:
Bir ~arap kab1 ahp Ubade b. Samh'e gotiirdiim. Onu ahp par<;ala-'
d1. «Gen<;likte ve ihtiyarhkta dinleyip itaat etmek, darhkta ve bollukta
infak etmek, iyiyi emredip kotiiden sakm:d1rmak, Allah ve din ugrunda
hi~_;:bir kimsenin kmamasma ald1rmamak ve Allah~m Resulii, Yesrib'e
geldiginde kendimizi, e~imizi ve ogullanmiZI himaye ettigimiz gibi, onu
da ·himaye etmek iizere Cennet kar~1hgmda Peygamber (s.a.v.) e biat et-
tik. i~te bu biat ettigimiz hususlar Allah'm Resulii'ne yap1lan biattir.»
dedi.
Bir diger rivayette bu hadis'e ilave olarak !i>U ziyade vardrr:
<<idarecilerle geli!;)igiizel miinaka~a etmemek, nerede bulunursak bu-
lunahm, hakikati soylemek, Allah yolunda hi~_;:bir kimsenin kmamasma
ald1rmamak iizere Resulullah' a blat ettik. » 26
23 Buharl: 397; Bk. !sHim esaslanm tatbik etmek iizere yapilan biat.
24 Ayni: 7/16; Beyhaki: 8/146; ibn-i Sa'd: 4/39
25 Buharl: Sh: 415; Ayni: 7/15; Beyhaki: 8/146; Bu, Yezid b. Muaviye zama-
nmda g~en ve !slam tarihinde me~hur olan bir hadisedir. Yezid'in gonderdigi or-
du, Medine'yi yagmalamt~, Resuliillah'm ashabt ve Tabillerle sava~rm~t1. Ordunun
kumandam Muslim b. Ukibe idi. H. 63 senesi, Zilhicce aymda Medine istilaya ug-
rarm~, bu hadiseden sonra da Yezid olmii~tiir. Bu vak'a adm1 Medine dt~mda kara
ta~lanyla me~hur bir yerden almaktad1r. Sava~ da burada cereyan etmi~tir,
26 Beyhaki; BidAye: 3/163; Tergtb: 4/3
24S Milslilmanltk
Cerir (r.a.) anlattyor: Peygarnber (s.a.v.) e geldirn. Ve:

« - Ho~urna gitsin gitrnesin, her hususta dinlernek ve itaat etrnek
iizere sana blat edeyirn.» dedirn. ~oyle buyurdu:
«- Buna dayanabilir rnisin? Boyle soylernekten sakm, giiciirniin
yettigince, de.» Ben de bunun iizerine:
« - Giicfuniin yettigince.» dedirn ve benirnle tpiisliirnanlara nasihat-
ta bulunmam iizere biat etti.27
ibn·i Orner anlatiyor: Peygarnber (s.a.v.) i dinlernek, itaat etrnek iize-
re biat ettigirnizde bize, «giiciirniin yettigi kadar, deyin.» buyurdu.
Atabe b. Abd anlatiyor: Allah'm Resulii'ne be~i itaate, ikisi rnuhab-
bete dair olmak iizere yedi kere biat ettim.28 ·
KADINLARIN BIAT'I
tlmmii Atiyye anlatiyor: Allah'm Resulii Medine'ye geldiginde, en-
sar kadmlarmm bir evde toplanrnalanm ernretti. Ve Peygarnber onlara
Orner b. Hattab'1 gonderdi. Orner (r.a.) kap1da durdu ve kadmlara selarn
verdi. Onlar da rnukabelede bulundular. Orner:
<(- Ben Allah'm Resulii'niin size gonderdigi el~isiyirn.» dedi. Onlar
da:
« - Allah'm Resulii de onun gonderdigi el~i de ho~ geldiniz.» dedi-
ler. Orner (r.a.):
« - Allah'a hi~bir ~eyi ortak ko~miYacagmtza, htrsizhk ve zina yap-
rn1yacagm1za, ~ocuklan Oldiirmiyeceginize, kimseye iftira atrntyacagmi-
za, dogruluktan aynlmiyact~mza dair bana biat ediniz.» dedi. Onlar da:
« - Peki, biat ediyoruz.» .dediler. Orner (r.a.) kapmm d1~mdan elini
uzatti. Ve onlar da i~eriden uzattllar. Orner:
« - Allah'1m ~ahid oL» dedi. Ve bizim Huyyaz ve Uttah bayramla-
nnda29 dt~an ~Ikmamiza miisaade verildi. Cenaze namazma ve cuma
namazma gitmekten men edildik. Omer'e iftiranm ve dogruluktan ay-
nlmamamn ne oldugunu sordum. 0 da:
« - Oliiniin arkasmdan bag1ra bag1ra aglamakhr.» dedi.30
Selma binti Kays anlattyor: (Resulullah'm teyzelerindendir. iki hb-
lede de namaz kilmi~tlr. Adiy b. Neccar siilalesi kadmlanndan biridir.)
Peygamber (s.a.v.) e geldim ve kadmlarla beraber O'na biat ettim.
Bize; Allah'a hi~bir !;ieyi ortak ko~mamay1, hirsizhk etmemeyi ve zina
v Kenz'ui-Ununal: 1/82; Tergtb: 3/237; tbn-i Cerir: 1/82

211 Buhari; Kenz'ui-Ummal: 8/83
29 Evlilik ~aiP. gelmi~ fakat evlenmemi!? gene; k1zlara
30 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Taberani; Mecmeu'z-Zevaid: 6/38; Kenz'ul-Um- -
mal: 1f81
Biat 249
yapmarp.ayi, evladiiDIZl oldi.irmemeyi, hi9bir kimseye iftira etmemeyi, iyi-

ligi emrettiginde :cendisine kar~1 gelmemeyi ~art ko~tuktan sonra ko-
calanmzi aldatmaym.» buyurdu. Ona biat ettik ve dondi.ik. Oradaki ka-
dmlardan birine: «Git, Peygamber (s.a.v.) den kocalanmiZI aldatmanm
ne oldugunu sor.» dedim. 0 da sordu ve Peygamber (s.a.v.) in ~oyle bu-
yurdugunu soyledi:
« - Onun mahm haberi olmadan ahp da ba~kasma vermenizdir.» 31
Gafile binti Ubeyd anlatiyor: Ben ve annem Haris klZl Karire, mu-
hacir kadmlarla beraber Allah'm Resuli.i'ne biat ettik. 0, Ettah'da 9a-
d1r kurmu~tu. Bize Allah'a hi9bir ~eyi ortak ko$mamam1za dair ayeti
sonuna kadar okudu. Kabul edip, O'na biat i9in elimizi uzattlgimizda,
«Ben kadmlarm eline dokunmam.» buyurdu. Allah'tan bizim ic;in af di-
ledi. Biatimiz bu ~ekilde oldu.32
ii'meyye b. Rukeyka anlatiyor: Kendisine biat etmek isteyen kadm-
larla beraber Allah'm Resuli.i'ne geldim. Biz:
«- Allah'a hi<;bir ~eyi ortak ko~imyacagimiza, <;ocuklanmiZl oldi.ir-
miyecegimize, iyilikte ve dogrulukta kimseye iftirada bulunmiyacagimi-
za ve sana asi olmiyacagimiza dair sana biat ediyoruz.» dedik. Allah'm
Resuli.i:
« - Gi.i9 ve takatiniz yettigince.» buyurdu. Bunun i.izerine:
«- Allah'm Resuli.i, bize kendimizden· daha merhametli, haydi sana
biat edelim, ya Resulallah! » dedik.
« - Ben kadmlarla musafaha etmem. Benim yi.iz kadma soyledigim
soz bir kadma soyledigim soz gibidir.» buyurdu.33
Abdullah b. Amr anlahyor: Umeyye binti Rukeyke, Allah'm Resuli.i'-
ne geldi. Ve O'na 1slam'a girmek i.izere biat etmek istiyordu. Peygam-
ber (s.a.v.) ona:
« - Allah'a hi<;bir ~eyi ortak ko~mJYacagma, hirsiZhk ve zina etmi-
yecegine, ~ocugunu oldiirmiyecegine, kimseye iftira etmiyecegine, oli:ini.in
arkas{ndan bag1rarak aglam1yaca~na ve cahiliyyet devrinde oldugu gi-
bi, a<;1k sa<;Ik giyinmemeye dair senin biahm kabul ediyorum.» dedi. 34
Ai~e (r.a.) anlatiyor: Utbe b. Rebia'mn klZl Fatuna, Peygamber
(s.a.v.) e geldi. Ve O'na biat etti. Allah'm Resuli.i, Allah'a ortak ko~ma
malan ve zina etmemelerine dair ayeti okuyarak bu ayetin hi.ikmiince
arne! etmeyi ona ~art ko~tu. Fatuna, utancmdan elini ba~mm i.izerine koy-
du. Bu hareket Peygamber (s.a.v.) in hayretini mucip oldu. Ai~e (r.a.):
31 Taberiini: 6/38
3
2 Taberani: 6/39; Mecmeu'z-Zevaid; tbn-i Kesir: 4/353; Miisned-i AJuned b.
Hanbel
? 3 Muvatta' Tirmizi; El tsabe: 4/240
43 Mecmeu'z-Zevatd: 6/37; Nesei; ibn-i Mace; Miisned-i Ahmed b. Hanbel;
tbn-i Kesir: 4/352
250 Miislilmanltk
«- Ey hamm, endi~e etme, Allah'a yemin olsun ki, bizde nu husus-

lara dair biat ettik.» dedi. Kadm:
«- Peki.» deyince, A~e (r.a.):
« - 0 halde ayetteki hususlan kabul et.» dedi.35
Aziz binti Hayil anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) e geldim ve Allah'm
Res{Hii, bana:
«- Zina ve htrs1zhk etmemek, gizli veya. a~ikar 90cuklanm oldii-
riip yok etmemek iizere senin biat1m kabul ediyorurn.» dedi. Ben de:
«- A~ikar oldiirmeyi anladrm, gizli oldiirmenin ne oldugunu ne ben
sordum, ne de o bana c:i91kladi. Fakat bunun, 90cuk dii~iirmek oldugu
i<;:ime dogdu. Allah'a yemin olsun ki, hi9bir zaman 9ocuk dii~iirmiyece·
girn.» dedim. 36 ·
Utbe b. Rebia'mn klZl Fatma anlat1yor: Karde~im Ebu Huzeyfe b.
Utbe (r.a.) beni ve k1zkarde~im Hind'i biat ettirmek iizere Allah'm Re-
sulii'ne getirdi. Hz. Peygamber (s.a.v.) bize islam'1 anlath ve baz1 ~art
lar ileri siirdii. Ben, Hz. Peygamber'e:
«- Ey amca oglu, sen kavmin arasmdaki kotii kadmlan tamyor
musun?» dedim. Bu arada Ebu Huzeyfe soze kan~arak:
« - Sus ve ona biat et! Zira, herkes bu ~artlarla ona biat ediyor. »
dedi. Bunun iizerine Hint:
« - Sana hirsizhk etmemek iizere biat etmem, zira ben kocamm ma-
lmdan 9ahyorurn.» dedi. Peygamber (s.a.v.) elini 9ekti. Hind de elini <;ek-
ti. Ve Ebu Siifyan'a haber gonderip Hind'e helallik istedi. Ebu Siifyan:
<<- Taze meyveler i9in evet, fakat kuru meyveler i9in helallik ver-
mem. » dedi. Bunun iizerine ona biat ettik. Sonra, Resulullah'a:
«- Burada senin 9ad1nndan ba~ka hi9bir 9ad1ra kin duymazd1m.
Senin <;admndan ba~ka hi9bir 9admn yagma edilmesini istemiyordum.
Fakat, Allah'a yemin olsun ki, bugiin Allah'm senin <;admm mamur et-
mesini ve miibarek kilmasm1 temenni ediyorum.» dedim. Bunun iizerine
Peygamber (s.a.v.):
«- Allah'a yemin olsun ki, beni 90cuklanmzdan ve ebeveyninizden
daha 90k sevmedik9e, ger<;ekten iman etmi~ olmazsm1z.» buyurdu.37
Hz. Ai~e (r.a.) den: Rebia binti Utbe'nin k1z1 Hind biat etmek i<;in
Allah'm Resulii'ne geldi. Peygamber (s.a.v.), Hind'in eline bakt1 ve:
«- Git elindeki boyayt degi~tir.» buyurdu. 0 da gitti ve elini ki-
nahyarak Allah'm Resulii'ne geldi ve Hz. 'Peygamber (s.a.v.):
«- Allah'a hi9bir ~eyi ortak ko~mamak, hirsizhk ve zina yapmamak
lizere senin biatlm kabul ediyorurn.» dedi. Hind:
35'" Mecmeu'z-Zevaid: 6j37; Miisned-i Ahmed b. Hanbel

36 Mecmeu'z-Zevaid: 6/39-; Taberani
37 Miistedrek: 2/ 486
Biat 251
«- Hi.ir kadm zina eder mi?» dedi. Peygamber (s.a.v.) de:

«- (:ocuklanmz1 yokluk korkusuyla Oldi.inneyiniz.» buyurdu. Hind:
<{- Bizde <;ocuk b1raktm m1 ki, onu oldi.irelim.» dedi. Resulullah'a
biat etti. Hind'in i.izerinde iki ~ere£ ni~am vard1. Resulullah'a:
«- Bu iki ~ere£ ni~am hakkmda ne dersin?» diye sordu. Resulullah
da:
«- Bunlar cehennem ta~lanndan iki ta~ mesabesindedir.» buyurdu.38
. ~OCUKLARIN BIAT'I
Muhammed b. Ali anlatlyor: Hz. Peygamber (s.a.v.), Hasan ve Hi.i-

seyin'le Abdullah b. Abbas ve Abdullah b. Ca'fer'in biatlanm kabul etti.
Onlar daha bi.iluga ennemi~, bxy1klan terlememi~ <;ocuklardx. Ve 0
( s.a.v.) onlann d1~mda ba~ka <;ocuklann biatlerini kabul etmedi.39
Abdullah b. Ziibeyr ve Abdullah b. Ca'fer yedi ya~mda olduklan hal-
de Peygamber (s.a.v.) e biat ettiler. Allah'm Resulii (s.a.v.) onlarm biat
etmeye geldigini gordiigiinde tebessilm edip elini uzattl ve biatlanm ka·
bul etti.40
Hirmas b. Ziyad anlatlyor: (:ocukken kendisiyle biat etmek i<;in
elimi Peygamber (s.a.v.) e uzattlm. Benim biatlmx kabul etmedi.41
ESHABIN HALiFELERE BIATLARI

Eshab'm Hz. Orner (r.a) e Biat1:
ibrahim b. Miinte~ir anlatxyor: Allah Teala: «Sana biat edenler an-
cak Allah'a biat etmi~ olurlar.» ayetini inzal ettigi zaman mlisliimanla-
nn Peygamber (s.a.v.) e biatl Allah'a biat ve ona itaat demekti. Ebu
Bckir'in kabul ettigi biat ise $Oyleydi:
«- Allah'a itaat ettigim ·mi.iddet<;e bana biat ediniz.» Orner (r.a.)
ve ondan sonra gelenlerin biatlan ise Peygamber (s.a.v.) e yapllan biat
gibiydi.42
ibn'iil·Afif (r.a.) anlatxyor: Allah'm Resulii'nden sonra Ebu Bekir
(r.a.) i miisliimanlarm biahm kabul ederken gordiim. Kalabahk onun
etrafmda toplamyor ve onlara:
«- Once Allah'a; kitabma, sonra da halifesine dinlemek ve itaat
etmek iizere biat ediniz.» diyordu. Onlar da:
JO ibn-i Kesir: 4/354; Mecmeu'z-Zevilid: 6/37; El-isabe: 4/425

39 Taberani; Mecmeu'z-ZevMd: 6/40
40 Mecmeu'zot7..evaid: 9f285; Taberani; Hllye; El-Miintehap: 5/227
41 Nesei. Cem'ul-Fevaid: 1114
42 isabe: 3/458
252 Muslilmanltk
« -· Peki.» diyor ve ona biat ediyorlard1. Yamnda bir saat kald1m.

0 gi.inlerde heniiz biiluga ermemi~tim. Ehu Bekir'in mlisllimanlara kar-
~~ ileri siirdligli biat ~artlanm ogrendim. Onlan iyice belledim ve Ehu
Bekir'e gelerek, «Qnce Allah'a, kitabma sonra da halifesine dinlemek
ve itaat etmek lizere biat ediyorum.» dedim. Tepeden t1rnaga beni siizdli
ve biat1m1 kabul etti. Onu hayrete dii~lirdiigiimii hatirhyorum.43
Eshab'm Hz. Orner (r.a.) e Biatt:
Enes (r.a.) anlatiyor: Medine'ye geldim. Ehu Bekir vefat etmi~ ve

Orner halife se9ilmi~ti. Omer'e:
« - Uzat elini, senden onceki arkada~Ianna biat ettigim gibi, glicli-
mlin yettigince dinlemek ve itaat etmek iizere sana biat edeyim. » de-
dim.44
Umeyr h. Atiyye anlatiyor: Orner b. Hattab'a geldim ve:
« - Ey mli'minlerin emiri Allah'm Resulii'nlin slinneti lizerine uzat
elini de sana biat edeyim.» dedim. Elini uzatti ve giildii:
«- Bu bizim size, sizin bize kar~1 hepimizin vazifesidir. » dedi.45
islam'a Giren lranhlar'm Hz. Osman'a Biatlar1:
Ehu Amir anlatiyor: Mlisliiman !ranhlardan bir grup, Hz. Osman

(r.a.) a geldiler. Ve Allah'a hi9bir ~eyi ortak ko~mamak, namaz1 dos-
dogru k1lmak, zekati vermek, Ramazan orucunu tutmak ve Mecusi bay-
ramlaniu terketmek iizere ona biat ettiler. Osman da bu hususlan kabul
eden !ranhlann biatim kabul etti.46
Musli.imanlar'm Hz. Osman'm Hilafetini Tasdik ic;:in Biat Etmeleri:
Misver b. Mahreme anlatiyor: Orner (r.a.) in tayin ettigi heyet top-

lamp aralannda isti~are ettiler. Abdurrahman onlara:
« - Bu mevzuda size tesir etmi~ olmJYayim, ama yine de dilerseniz
sizden biri bu i~i iizerine alsm.» dedi. Onlar da bu vazifeyi Ahdurrah-
man'a tevdi ettiler. Ahdurrahman i~leri iizerine ahnca, halk ona meylet-
meye ba~ladt. Oyle ki, o topluluktan diger ki~ilere tabi olan, b'nun ar-
kasmdan giden hi9 ki~se gormedim . 0 glinlerde halk hep Ahdurrah-
43 Beyhakl: 8/146; Kenz'ul-Ummal: 2/ 323

M ibn-i Sa'd; ibn-i Ebi ~eybe; Tayalisi; Kenz'ul-Ummal: 1/ 81
<15 Kenz'ul-Ummal: 1/81
46 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Kenz'ul-Ummal: 1/81
Biat 253
man'a gidip onunla isti~are ediyordu. 0 kadar ki, Hz. Osman'a biat et-
tigimiz giintin sabahma kadar bu ~ekilde devam etti. 0 gece, gece ya-
rlSl Abdurrahman bana geldi. Kapiyi<;:aldi. Uyand1m ve:
« - Baklyorum uyuyorsun, halbuki ben Allah'a yemin ederim ki, bu
gece goziimii klrpmad1m. Git Ziibeyr ve Sa' d'1 "<;:agir.» dedi. Onlan <;:a·
g1rdnn. Abdurrahman onlarla isti~are ettikten sonra, beni <;:ag1rd1 ve:
« - Bana, Ali (r.a.) yi <;:agir.» dedi. Oriu da <;:ag1rd1m. $afak sokiin-
ceye kadar onunla gorii~tii. Sonra Ali, onun yanmdan aynldx. Kendisi
halife olmak arzusundaydx. Abdurralunan da Ali'den bir ~ey gelir diye
korkuyordu. Sonra bana:
« - Osman'1 <;:agir.» dedi. Onu <;:ag1rd1m. Muezzin sabah ezanm1 ol:u-
yuncaya kadar da onunla gorii~tii. Halk sabah namaztm kild1ktan son-
ra se<;:ilen heyet, mii'minlerin yanma toplandt. Abdurrahmail, muhacir ve
ensardan sag kalanlara ve ordu kumandanlarma haber gonderdi. (On-
Jar, Omer'in gorii~iini.i muvaf1k bulmu~lardt.)
Herkes toplandxgmda AbdiuTahm.an kelime-i ~ehadet getirdi.
« - Bundan sonra, ey Ali, ben halkm gorii~iinii aldxm ve Osman'-
dan yiiz ~eviren, onu istemeyen bir kimseye rastlamadxm. Bu hususta
kotii dii~iinme.» dedi. ve Osman (r.a.) m elini tutarak:
« - Allah'm Resulii'niin ve halifelerinin yolu iizere sana biat edi-
yorum.» dedi. Ve Osman'a biat etti. Muhacir ve ensar ile orada bulu-
nanlar da biat ettiler.47
c Beyhaki; 8/147; Buharl

OCONCO BOLOM
ALLAH VOLUNA DAVETTE UGRANILAN

SIKINTILARA, G0CL0KLERE TAHAMMOL
«Onlar benim yolumda eziyete ugra·

d1lar. Sava~t1lar ve !iiehid oldular,,
(AI·i imran 195)
ccGosterdiginiz sabrm mukafat1 olarak
.size selamlar. Son yurdunuz ne guzel
yurHur., (Ra'd 26)
Yeni fikirler, hemen hemen istisnaslZ biitlin cemiyetlerde tepki ile
kar~Ilamr. 1nsanlar, yarachh~lan icab1, ah~rm~ olduklan ~eyleri gii<; terk-
ederler. Cemiyete, insanlara, hayata hdkim olan fikir, inane; ve duygu-
lar yanh~, temelsiz, zararlt bile olsalar, onlan bir kalemde c;izip ata-
rnaylZ.
Hele de bir ortac;ag cemiyetinde yeni fikirleri tutundurrnaya c;ah~
rnak daha sert ve daha ~iddetli tepkilere pe~inen raz1 olmak dernek-
tir. Nitekirn: «Senden evvel nice peygamberler yalanlanddar da, onlar
kendilerine yardun eriflnceye kadar yalanlanmaya ve her tiirlii eziyete
sabrettiler, dayanchlar. Allah'm sozlerini sab1rldara yardnn va'dini de-
gi~tirebilecek bir k:uvvet yoktur. Peygamberlerin goriip g~dikleri de
sana bildirilmi~tir.» (En'am: 34) buyurularak, Allah'm peygamberlerine,
bunun rnutad oldu~nu, sabtrdan ba~ka c;aresinin bulunrnadtgmi ac;tk<;a
bild~rdigini gorliyoruz.
1~te ba~langi<;ta !siAm dini, O'nun miibelligi Hz. Muhammed ve es-
hab da aym tepkilere maruz kalrnt~lar, hatta daha biiyiikleriyle kaqn
kar~tya gelmi~lerdir. Son ve biitiin kainata hitab eden bir dinin kar~;a
la~ti~ giic;liiklerin daha da biiyiik oldugunu tarihi kaynaklardan ogre-
niyoruz.
Hz. Peygamber'in, fslam'1 teblige ba~ladt~ andan itibaren, ilk giin-
lerde istihza ~eklinde goziiken tepki, tslam'a intisap edenlerin c;ogaldi-
gi hissedildigi anda arkastz, fakir ve zaYJf kimselere eziyet etme ~ekline
donii~mii~tiir. Bunun da faydastz oldu~nu goren mii~rikler, istisnastz
her eline gec;irdiklerine eziyet etmeye ba~larnt~lardtr. Eziyetleri de kafi
gorrneyip, miisliimanlan boykot ederek, ic;tirnai baskt yaprnaya c;ah~rni~
Iardtr. Bu arada, tarihin e~ine az rastlayacagt cinayetler i~lenmi~tir. Ya-
sir (r.a.) bacaklarma ip baglanark, ters istikrnette giden develere c;ek-
tirilip parc;alatilmt~tir.
Mii~rikler, arncasm1 kaybedip hirnayesiz kalan Hz. Peygarnber'e de
tasalluta ba~lamt~Iar, sonunda, rniisliimanlan yerlerinden, yurtlanndan
etmi~lerdir.
258 Miislilmanltk
Bunlar, sadece mi.i!}riklerden gori.ilen eziyetlerdir. Bir de i<;inde bu-

lunduklan !Jartlan di.i!]i.ini.in. tmkfmsiZhk, a<;hk, susuzluk, elbisesizlik,
hastahk. Mi.ireffeh insanlann ne demek oldugunu bilemiyecegi, tasavvur
edemiyecegi s1kmtilar.
Bi.iti.in bu !}artlar altmda, her ~eye gogi.is gerilerek, islam davas1 tut-
mu!J ve geli!}mi~tir. Bir mucize olarak m1? Yoksa cemiyeti ayakta tuta-
cak, herkese yeniden hayat verecek, dostla di.i~mam kucakla!}tlrabilecek
gi.i<;te oldugu i<;in mi? ~iiphesiz, islam'm insan tabiatma uygun olu~u,
cemiyeti, i<;ine dii!]ti.igii batakhktan kurtaracak, bi.iti.in imtiyazlan ve ko-
ti.ili.ikleri kaldmp, cemiyeti ya~atan degerleri ihya edebilecek gi.i<;te ol-
dugu i<;in islam tutunmu~, benimsenmi~ ve geli!}mi~tir. islam'm bu ba-
!}ansi, kag1t iizerindeki islam ile, ya~anan tslam'm birbirine paralel ol-
masmm eseridir. «Sevdiklerinizden Allah yolunda kar.!jdtksiz harcama·
d1k~a ger~ek miisliiman olamazsmiZ.» ayetini, bi.iti.in mahm mi.ilki.ini.i
Allah yolunda verip, s1rtmda, yakas1 dikenle tutturulmu!J abasmdan ba~
ka bir ~eyini hirakmiyacagi tarzmda anhyan, Cebrail vas1tas1yla Allah'-
m selam gonderip, halini hatmm sordugu Ehii Bekir'ler bulundugu i<;in
bu din, bu clava tutmu!]tur. Degilse, kendisini unutarak veryansm eden-
lerin, islam ile tabarr tabana Zit olanlann elinde olsa, bu clava ba~lan
gi<;ta biterdi.
islam, imanla, ac1yla feragat ve fedakarhkla yogrulmu~ ·bir dava-
dir. «Onlar benim yolumda eziyete ugradtlar, sava~tdar ve .!jehid oldu·
lar ... » (Al-i imran: 195), «Gosterdiginiz sabnn miikafati olarak size se·
lamlar! Son yurdunuz ne giizel yurttur.» (Ra'd: 26)
Hz. MUHAMMED'iN PEYGAMBER OLARAK GONDERiLDiGi
ANDA iNSANLIGIN DURUMU
Ciibeyr b. Niifeyr, babasmdan naklederek ~unlan anlatiyor:

Bir giin Mikdad b. Esved'le oturuyorduk. Bir adam geldi ve:
« - Resulullah (s.a.v.) 1 goren ~u iki goze ne mutlu! Allah'a yemin
ederim ki, senin gordiiklerini gormeyi, senin ~ahid olduklarma $ahid ol- .
may1 ~ok isterdik.» dedi. Onun hep iyi ~eyler soylemesine hayret et-
meye ba~lami~tlm. Sonra, Mikdad ona donerek:
« - Sizleri, Allah'm bilinmedigi. bir zamam istemeye s·e vkeden ne-
dir? 0 devirde ya~asaydm1z Resulullah'a kar$1 tavnmzm ne olacagm1
bilmiyorsunuz. Allah'a yemin olsun, Resulullah (s.a.v.), kendisine uy-
mayan, kendisini dogrulam1yan pek ~ok kavimle -zaten Allah Teala da
onlan cehennemdeki yerlerine tepetaklak atm1~t1r- kar~Ila~m1~t1. Hal- '
buki siz, Allah'm sizi bu devirde yaratmas1 dolaylSlyla Resulullah'm si-
ze getirdiklerini tasdik ederek yalmz Allah'1 tamyor ve O'na hamd edi-
yorsunuz. Sizin s1kmtllanmz1 bal?kalan ~ekti! Peygamber (s.a.v.) diger
peygamberlerin de gonderilmesine sebep olan insanlarm putlara tap-
m.a ktan daha yiiksek bir din tammad1klan cahiliyet ve vah~et devirle-
rinin en korkuncunda gonderilmi~tir. 0, Kur'an'1 getirmi~ ve onunla
hakla bahh birbirinden ay1rm1~h. Hatta bu yiizden baba ile oglunun
bile aras1 a9Ilm1~h. 0 kadar ki, bir kimse kalbine iman yerle~ince baba-
sm1, ~ocugunu yahut karde~ini kafir olarak gorebiliyordu. <;;iinkii, o ce-
henneme giren kimsenin helak oldugunu 90k iyi bilmekteydi. Ve dostu-
nun cehenneme gitmesine kat'iyen sevinmezdi. Bu mevzuda Allah-u Teala,
kullanna ~oyle dua etmelerini emrediyordu:
«Ulu Rahbimiz, zevcelerimiz ve ~ocuklammzdan gozlerimizi aydm
edecek, bizi sevin~irecek olanlan bah~et.»1
Muhammed b. Ka'b el-Kuraz-i ~oyle diyor: KUfe'li bir adam, Hu-
zeyfe b. Yeman (r.a.) a:
1 Furkan: 74; Hdye: 11175; Mecmeu'z-Zevaid: 6/17

260 Musliimanltk
« - Ebu Abdullah! Siz, Reswullah'1 gordiintiz ve onunla sohhette

bulundunuz mu?» diye sordu. Huzeyfe:
« - Evet, yegenim.» diye cevap verdi.
Adam:
« - Ne yap1yordunuz?» diye sordu.
Huzeyfe:
« - Elimizden geleni yaptyorduk,)) ~eklinde cevap verdi.
Adam:
« - Allah'a yemin olsun ki, eger biz Resulullah zamanmda ya~asay
dik, onu yerde ytirtitmez, omuzlarumzda t~rrdtk.)) dedi.
Huzeyfe:
« - Yegenim! Allah'a yemin ederim, Resulullah'la heraher Hendek
n1uharehesindeki durumumuzu hattrhyontm.» dedi ve korkuya, a<;hga,
soguga nasi! dayandtklanm anlattt. 2
Huzeyfe devamla:
~<- Sen olsaydm hunu yapar rmydm? Sogugu <;ok korkun<; ve so11
derece firtmah hir gecede (Hendek sava~1 gecesi), Resulullah'la hera-
her bulunduk.» ~eklinde konu~tu. Ve:
« - Allah o gtinleri gostermesin. » dedi. 3
2 tbn-i tshak
3 Miislim; Miistedrek; Beyhald
Hz. PEYGAMBER (s.a.v.) iN ALLAH'A DAVET YOLUNDA
EZiYET VE BASKILARA DAYANMASI
Restilullah (s.a.v.) $6yle buyurdu:

«- Allah yolunda hie;: kimseye, bana yap1lan eziyet yapilmami$ ve
hie;: kimse benim kadar baskiYa maruz kalmami!}tlr. Oyle bir otuz gtin
otuz gece gec;:irdim ki, ne benim, ne de yammda bulunan Bilal (r.a.) in
yiyecek bir $eyimiz vard1. BiHU'in yalhlz omuzlanm orten bir gomlegi
mevcuttu.»4
Ukayl b. Ebi Talib (r.a.) $Unlan anlat1yor: Kurey!j'in ileri gelenleri
Ebti Talib'e gelerek:
«- By Ebft Tallb! Ye~enin toplanti yerlerimize ve meclislerimize ge- .
lip bizi iiziicii !}eyler soyliiyor. Onu bundarr vazgec;:irsen iyi olur.» dedi-
ler. Bunun iizerine Ebti Talib, bana:
« - Ukayl; yegenimi bana bul, getir.» dedi. Peygamberi, Ebu Ta-
lib'in evindeki odasmdan c;:agirdim. Benimle beraber yiiriiyordu. Fakat
yorgunluktan dogru diiriist yiiriimege gticii yetmedigi ic;:in, benim yard1m
etmemi istiyordu. Ebti Talib'in yanma vannca, Ebti Talib, orra:
« - Yegenim! Sana baghhgimi biliyorsun. Kavmin geldi, senin,
Kabelerine ve meclislerine giderek onlan iizen !}eyler soyledigini iddia
ediyorlar. Bu i!}ten vazgec;:sen iyi olur.» dedi. Peygamber, gozlerini se-
maya kald1rarak:
« - Allah'a ymin ederim ki, iizerime verilen bu vazifeyi hirakabil-
mem, herhangi birirrizin gtine!}ten bir ate!} parc;:as1 koparmasmdan da-
ha zordur.>> buyurdu. Bunun iizerine Ebu Talib, Kurey$lilere:
« - And olsun, yegenim hic;:bir zaman yalan soylememi!}tir! Akhmz1
ba~mtza alm, doniip. gidin! » !}eklinde konu!jiarak hem onlann iimitleri-
ni k1rdt, hem de onlan tehdit etti.5
Beyhaki'nin naklettigine gore: Ebti Talib, Hz. Peygamber (s.a.v.) e:
4 MUsned-i Ahmed b. H~bel; El-Bidaye: 3/47; Tirmizi; Ter~ib: 5/159; thn-f

Mac~; Htlye
s TaberAni; Mecmeu'z-Zevald: 6/14; El-Bidaye: 3/42
262 M usliimanltk
« - Karde~imin oglu! Kavminin e~rah, bana geldiler ve senin boy~

le boyle dedigini soylediler. Bana ve kendine ac1. Senin de benim de
altmdan kalkamtyacagimiZ i~leri ii.zerirnize yi.ikleme. Kavminin ho~lan~
mad1klan sozleri onlara soylemekten vazgec;! » dedi. Bunu duyarr Resu-
lullah, amcasmm hakkmdaki eski gori.i~i.ini.in degi~tigini, kendisini yal-
mz birakacagmi, kendisini teslim edecegini ve kendisini. himayeden vaz~
gec;ecegini zanrretti, ve:
« - Amca! Gi.ine~ sag elime, ay da sol elime konsa, bu i~ten vazgec;-
mem. Ya Allah, bu dini hakim kilar, yahut da ben bu ugurda canimi
veririm.» buyurdu. Sonra gozya~lanm tutam1yarak aglad1. Doni.ip git-
mek i.izere iken Resulullah'm bu halini goren amcas1, ona:
«- Yegenim benim!» dedi. Ona sanlarak: «i~ine devani et. Neyi
istersen onu yap. Allah'a yemin ederim ki, seni hic;bir ~eyden dolay1
kat'iyyen kimseye teslim etmiyecegim.» dedi.6
Abdullah b. Ca'fer anlattyor: Ebu Talib oli.ince Kurey~ saptklarm·
dan biri, Resulul1ah'a gelerek i.izerine toprak att1. Resulullah evine don-
di.i. Ktzlanndan biri geldi. Aghyarak yi.izi.indeki topraklan silmeye ba~~
lad1. Hz. Peygamber bunu gori.ince, !;'Oyle dedi:
« - Yavrucugum, aglama! Allah mutlaka babam koruyacaktir.» Bu
hadiseler iizerine Hz. Peygamber:
« - Kurey1J, Ebu Talib'in Oliimi.ine kadar bana ho1}lanmadtgim hi<;·
bir ~ey yapamad1. Onurr oli.imi.inden sonra bu hareketlere ba~ladtlar. »
buyurdu.7
Ebu Hiireyre (r.a.) ~oyle der: Ebf:t Talib'in olmesiyle Kurey~liler,
Hz. Peygamber'e kar1JI basktlanm arttlrmca, Resulullah:
« - Amcacigim! Senin yoklugunu ne kadar da <;abuk hissettim.»
buyurdu. 8
ResUiullah'm Kurey$'ten gordligi.i eziyetler ve onlara kar$1 tutumu:
Haris b. Haris anlatiyor: Bahama:

«- Bu kalabahk nedir?» diye sordum. 0 da:
«- Bunlar, kendi dinlerini kabul etmeyen birine kar~I toplananlar-
dir. l> diye cevap verdi. Yakla~ttk, bir de baktim ki, Resulullah, insan-
lan Allah'm birligirre ve imana c;agmyor. Onlar ise, soylediklerini kabul
etmiyorlar ve ona durmadan eziyet ~diyorlard1. insanlar, onun etrafm-
dan dagildilar. Bir kadm geldi. Gogsi.i ac;IliDil?tl, elinde bardak ve bir de
6Beyhaki; El-Bidaye: 3(42

1 Beyhaki; El-Bidaye: 3/134
a Hilye: 8/ 308
Stktnttlara Tahammill 263
mendil van. Resulullah bardaktan su ahp i~ti, abdest aldt, sonra ba~mt
kaldtrarak:
« - Yavrucugum! Gogsiinii kapat. Bahan i<;in endi~elenme.» bu-
yurdu.
« - Bu kimdir?» diye sordugumuzda:
« - Bu, ktzt Zeynep (r.a.).» dediler.9 ·
Menbit'iil-Ezdi anlattyor: Resulullah (s.a.v.), cahiliyet devrinde in-
sanlara:
« - Ey insanlar! Allah'tan ba~ka ilah yoktur, deyin; kurtulu$a erer-
siniz.» $eklinde hitab ederken gordiim. Onlardan baztst onun yiiziine
tiikiirii_yor, baztsi ona toprak attyor, bazisi da kiifrediyordu. Bu durum
ogleye kadar devam etti. Sonra su dolu biiyiik bir bardakla bir gen<; .
ktz geldi. Resulullah, elini yiiziinii ytkadt ve:
«- Yavrucugum! Babana bir suikast yaptlacagmdan ve onun zelil
olaca~ndan korkma.» buyurdu.
« - Bu kimdir?» diye sordugum zaman:
« - Resulullah (s.a.v.) m kizt Zeynep'tir.» dediler. 0, <;ok giizel bir
gen<; ktzd1. 10
Urve (r.a.) de ~unlan anlattr: Amr ibn-i As (r.a.) a:
« - Mii$riklerin Resulullah'a yapttklan en kotii hareket nedir? Ba- '
na anlat! » dedim.
« - Bir keresinde, Peygamber (s.a.v.), Kabe'nin bir ko$esirrde na-
maz kihyordu. Ukbe b. Ebi Muayt, onun yanma geldi ve elbisesini boy-
nuna dolayarak bogazmt ~iddetle stkmaya ba~lad1. Bunun iizerine Ebu
Bekir (r.a.) geldi, onu omuzlarmdan <;ekerek Peygamber'den uzakla$tirdt:
« - Rabbim Allah'ttr1 dedigi i<;in bir adamt Oldiiriir miisiiniiz? Hal-
buki o, size tannmz tarafmdan en a<;tk delilleri getirdi.» dedi.U
Amr b. As da aym hadiseyi $0yle anlattr:
Kurey$lilerin Peygamber'i oldiirmek istediklerini yalmz bir giirr gor-
diim. Kurey$liler, Kabe'nin golgesinde otururlarken, ona bir komplo ha-
ztrladtlar. Resulullah da makam-1 ibrahim'de namaz kiltyordu. Ukbe b.
Ebi Muayt, onun yanma gelerek gomlegini boynuna doladt ve diz iistii
dii~iinceye kadar stkti. Oradakiler, Peygamber'in oldiigiinii zannederek
bagmnaya ba$ladtlar. Bunun iizerine E~U. Bekir (r.a.) geldi. <;ok ktz-
mt$11. Resulullah'1 iki omzundan tuttu, ve:
«- Rabbim Allah'br, diyen kimseyi oldihiiyor musunuz?»12 diye
bagn·d1. Kurey~liler, Peygamber'i bxraktilar. Resulullah kalkti ve nama-
9 Taberam; Mecmeu'z-Zevftid: 6/21

10 Mecmeu'z-:levaid: 6/21
11 Buhari; El\Bidil.ye: 3/46
12 Mii'min: 28
264 Milslilmanhk
zma devam etti. Namaznn bitirdikten sonra Kabe'nin golgesinde oturan

Kurey~lilerin yanma giderek:
« - Ey Kurey~liler! Muhammed'in nefsi yed-i kudretinde olan AI~
lah'a yemin ederim ki, sizi hizaya getirecek bir din ile gonderildim.»
buyurdu. Eliyle bogaz1m gosteriyordu.
EbO. Cehil, ona:
« - Ben anlam1yor degilim.» deyince, Hz. Peygamber, ona:
« - Sen de onlardansm.» ~eklinde mukabelede bulunduP
Urve b. Ziibeyr, Abdullah b. Amr (r.a.) dan naklederek diyor ki:
Amr'a:
«- Kurey~'in Resulullah'a olan dii~manhklan s1rasmda Resulul-
lah'a yaptiklan en kotii hareket, gordiiklerinden hangisi?» diye sordum.
0:
«- Kurey~ e~raf1 Kabe' de toplanmi~lardi. Yanlarma gel dim. Bu
adamdan \=ektiklerimizi kimseden 9ekmedik. Bizim dii~iincelerimizi ko-
tiiledi. Babalanm1za sovdii, dinimizi kmad1, birligimizi bozdu, ilahlan -
rn.Iza kiifretti. Biz ise biitiin bunlara katlanarak sabrettik, ~eklinde ko-
nu~uyorlardt. 0 s1rada Resulullah geldi. Yiiriiyerek riikne yoneldi. So n~
ra tavaf ederek onlarm yanmdan ge9ti. G~erken bazllan biq;eyler soy-
liyerek onu gosteriyorlard1. Resulullah'm k1zmakta oldugunu yiiziinden
anlad1m. tkinci defa yanlanndan ge9erken yine aym ~ekilde onu gos·
terdiler. K1zgmh~m yiiziinden anl1yordum. tl9iincii defa onlann yan·
lanndan ge9erken aym ~ekilde onu ~aret ettiler. Buna 90k i9erleyen
Resulullah, onlara:
«- Kurey~liler! Beni dinliyor musunuz? Muhammed'in nefsi yed-i
kudretinde olan Allah'a yemin ederim! Sizi hizaya getirecek bir din ge-
tirdim.» diyerek sitem etti. Onun bu sozleri Kurey~lilere son derece te-
sir etrni~ti. Bu hadiseden once, ona en ~iddetli eziyetleri yapmaktan 9e-
kinmeyen EbO. Cehil bile onu giizel sozlerle sakinle~tirmek isteyerek :
« - EbO. Kasun! Olgunluk gostererek don git! Yemin ederirn ki,
soylediklerini anlamadigimi sanma! » diyordu. Bunun iizerine Resulullah ,
hemen oradan aynld1. Ertesi giin Kurey~liler yine Kabe'de toplandllar.
Ben de onlann yanmdaydrm. Bir k1srni digerlerine:
« - Sizin ona yaptl~I, onun da size kar~Il1~m biliyorsunuz. Si-
ze ho~lanmadigmiz ~eyleri soyleyince onu birakivermi~tiniz.» diyordu.
Bu s1rada Resulullah geldi. Kury~liler hep birden i.izerine yiiriiyerek
onun etrafm1 sard1lar. Dinlerini ve ilahlanm aytplamak i9in soyledigi
~eyleri kastederek:
« - Boyle boyle diyen sen misin?» diye sordular. Resulullah (s.a.v.):
13 lbn-1 Ebi ~eybe; Kenz'ul-Ummal: 2/328; Ebu Ya'Hi; Taberfuti; Mecmeu'z.

ZevMd: 6/ 16; DelMI'iin-Niibiivve Sh. 67
Stktnttlara TahammiH 265
«- Evet, bunlan soyleyen benim.» cevabm1 verdi. Resulullah'm bu

cevab1 iizerine onlardan birinin gomlegi ile onu bogdugunu gordtim.
Hz. Ebu Bekir, ona mani olmak i9in kalkh. Onu, Peygamber' den uzak-
la~tirdi. Aghyarak ~oyle diyordu:
« - Rabbim Allah'tir diyen kimseyi Oldiiriiyor musunuz?» Sonra
Kurey!}liler, Resululla:h'1 biraktilar. !~te bu Kurey~lilerin Resulullah'a
yapt1g1 en ag1r harekettir.14
Ebu Ya'la, Hz. Ebft Bekir'in klZl Esma'mn, Resulullah'm Kurey!] 'ten
gordiigu en sert hareket, senin gordiiklerinden hangisidir? diye soran-
lara ~u cevab1 verdigini naklediyor:
Kurey~liler bir gtin Kabe'de oturmu~, Resulullah'1 ve onun kendi
ihlhlan hakkmda soylediklerini gorii!jiiiyorlardi. Bu Sirada Resulullah
geldi. Hep birden ona kar~1 ayaklandilar. Giiriiltii, Hz. Ebu Bekr'e ka-
dar gehni~ti. Hz. Ebu Bekr'e:
« - Arkada!Jmm yard1mma yeti!]!» dediler. Ebu Bekir, yru11m1zdan o
kadar h1zh 91kt1 ki, sa91 dort par9aya aynlm1~ti.
« - Yaz1klar olsun size! Rabbinizden apa91k deliller getirdigi hal-
de Rabbim Allah't1r diyen kimseyi Oldiiriiyor musunuz?» diyordu.
Onun bu sozleri iizerine Kurey!}liler, Resulullah'1 h1rakhlar ve Ebu
Bekir'in (r.a.) iizerine yiiriidiiler. -
Ebu Bekir sa9lanm diizeltmeksizin Peygamber'le birlikte yan1m1za
dorrdii.
« - Ne kadar yiicesin ey celal ve kerem sahibi Rabbim.» diyor du.J5
Hz. Ali bir hutbesinde miisliimanlara hi tab ederek:
« - Ey insanlar! En kahramammz kimdir?» diye sordu.
«- Sensin ey mii'minlerin emiri! » dediler.
« - Evet, ben her kar!Jima 91kanm hakkmdan geldim ama, e~ ce-
sur insan Hz. Ebu Bekir'dir. Resulullah'a bir gOlgelik yapmi!}tik. Mii~
riklerin Peygamber'e kotiiliik yapmamalan i9in kim yanmda nobet bek-
leyecek? dedik. Allah'a yemin olsun ki, Ebu Bekir'den ba~ka hi9 biri-
miz bu i~e yana!Jmadik. Yalmz o kilicmi s1y1rarak Resulullah'm ba~
ucunda nobet tutuyor ve ona yakla!}ana sald1nyordu. i!]te bu adam, in-
sanlann en kahramanidir.» dedi.
Yine bir gtin Kurey!]liler, Resulullah'1 tuhnu!Jlar, ona kotii soylti-
yorlar, h1rpahyorlar ve:
« - Sen bir9ok ilahlan bir ilah yaptm.» diyerek onu tehdit edi-
14 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecmeu'z-Zevaid: 6/16; El-Bidaye: 3/ 46; Bey-

haki; Ebi't Ya'la -
15 Mecmeu'z-Zevaid: 6/ 17; tstiab: 2/ 247; Hilye: 1/ 31; Miistedrek: 3/67
266 Musliimanhk.
yorlard1. Allah'a yemin ederim ki, hi~birimiz Resulullah'I kurtarmaya

cesaret edemedik. Yalmz Ebu Bekir:
« - Size yaz1klar olsun! Rabbim Allah'tir, diyen insam m1 oldlirii-
yorsunuz?» diyerek Kury~lilerle mlicadele ediyor, vuruyor, hn-pahyor,
onlan darmadagm ediyordu. Sonra Ali, h1rkasm1 kaldirdi, aglamaya ba~
ladi. Gozya~lan sakahm Islatiyordu. Devam ederek:
« - Soyleyin Allah a~kma! Firavun'un saraymda ya~ayan mli'min
mi, yoksa o mu daha haYirhdir?» diyerek sordu. Herkes sustu. 0:
« - Yemin ederim ki., Ebu Bekir'in bir saati Firavun saraymda ya-
~ayan mli'minin blitlin omriine bedeldir. 0 adam, inandigmi gizliyordu.
Bu ise, imannn a~aklami~tir.» dedi.l6
Abdullah b. Mes'ud anlatiyor: Bir glin Resulullah Kabe' de iken Ebu
Cehil b. Hi~am, Rebia'nm ogullan ~eybe ve Utbe, Ukhe b. Ehi Muayt,
Umeyye h. Halef de Kabe'deydiler. Bunlardan ba~ka iki ki~i daha var-
di. Hepsi yedi ki~iydiler. Resulullah (s.a.v.) namaz kihyordu. Secdeye
vard1 ve uzun zaman secdede kald1. Ebu Cehil:
« - Hanginiz filan ogullannm hayvan kestigi yere gidip hayvanm
karnmdan ~Ikan pislikleri getirecek? Onu, Muhammed'in listline doke-
cegiz! » dedi. Kurey~lilerin en sap1g1 olan Ukhe h. Ebi Muayt gitti, pis-
ligi getirdi ve Resulullah'm omuzlanna doktli. Resulullah hala secdede
idi. Ben ayaga kalktim. Resulullah'a yard1ma gitmeme hi~b.ir mani ol-
madigi halde, bir~ey diyemiyordum. Resulullah'm k1z1 Fatnna olay1 du-
- yunca hemen geldi. Babasmm omuzundaki pislikleri atti. Sonra Kurey~
lilere dorrdli. Onlara a~r sozler soyledi. Kury~lilerse ona hic;bir kar~I
hk vermiyorlard1. Resulullah da her zamanki gibi ba~m1 secdeden kal-
dirdi. Namazm1 eda edince, li~ kere:
« - Allah' 1m, Kurey~'i S.Wa havale ediyorum. Utbe'yi, Ukbe'yi, Ebu
Cehl'i ve ~eybe'yi de Sana havale ediyorum.» diyerekJ beddua etti. Son-
ra Kabe'den ~1kt1. Yolda, elinde klrbac1 bulunan Ehu'l·Bahtiri ona rast-
ladi. Peygamber'i lizglin gorlince:
« - Sana ne oldu?» diye sordu.
Hz. Peygamher:
« - Beni b1rak! » dedi:
Ebu'l-Bahtiri:
« - Allah da biliyor ya, ne oldugunu bana arrlatmad1gm mliddetc;e
seni btrakmam. Mutlaka sana biq;ey olmu~tur! » dedi.
Hz. Peygamber, onun kendisini birakmtyacagmi anlaymca olay1 ona
anlatarak:
16 Bern; El-Bidaye: 3/271; Mecmeu'z-Zevaid: 9/47

Slktntllara Tahammul 267
«- Ehu Cehil'in emriyle iizerime hayvanm karmndan 91kan pislik-

ler at1ld1.» dedi.
Ebu'l-Bahtiri:
« - Haydi Kabe'ye gidelim.» dedi.
Hz. Peygamber ile Ebu'l-Bahtiri Kabe'ye gelip i<;:eri girdiler. Ebu'l·
Bahtiri, Ebu Cehil'e donerek: · ·
« - Ya Ehu Cehil! Muhammed'e pislik ahlmas1 i<;:in emir veren sen
misin?» diye sordu.
Ebu Cehil:
«- Evet.» diye cevap verdi.
Bunu duyan Ehu'l-Bahtiri klrbacm1 kald1rdi ve Ehu Cehil'in ba~ma
indirdi. Bu olay iizerine oradakiler birbirine girdiler. Ehu Cehil:
«- Yaz1klar olsun size! Muhammed de aram1za dii~manhk sokup,
kendisi ve arkada~larmm kurtulmasm1 istiyordu zaten! » diye bagin-
yorduP
Ebu Cehil'in ResUiiillah'a eziyeti ve Hamza'mn Ebu Cehil'den

ResUiiillah'm ociinii almas1:
Bir giin Ehu Cehil, Safa' da, Resulullah'm online pklp on a eziyet et- .
mi~ti . Av merakllSl olan Hamza (r.a.) da o giin avdayd1. Avdan don-
diigunde, Ebit Cehil'in Resulullah'a yapt1klanm gormii~ olan kans1, Ham-
za'ya:
«- Eha Umare, Ehu Cehil yegenine neler yapt1 bir gorseydin! »
dedi.
Hamza (r.a.) bunlan duyunca son derece hiddetlendi ve eve gir-
meden, yay1 omuzunda dogruca Kabe'ye gitti. Kurey$ topluluklarmdan
birinde Ebu Cehil'i buldu. Hi<;:bir $ey soylemeden yay1yla Ebu Cehil'in
ba~nna vurarak onu yaralad1. Orada bulunan Kurey$liler kalkarak Ham-
za'yi Ehu Cehil'e bir $ey yapmasm diye tuttular.
Hz.Hamza:
«- Muhammed (s.a.v.) in dini benim dinimdir. Onun, Allah'm Re-
sulii olduguna inamyorum. Yemin ederim ki, bu inanc1mdan hi<;: bir za-
man donmiyecegim. Eger davamzda hakh ve iddiamzda dogruysamz ba-
na mani olun! » diyerek Kurey$lileri tehdit etti.
Hamza (r.a.) , islam'1 kabul edince Resulullah ve miisliimanlar <;:ok
bi..i.yiik kuvvet kazannii$ oldular. Boylece, miisliimanlarm baZI dii~iin -
17
Bera; Taberani; Mecmeu'z-Zevaid: 6/ 18; Delail'iin-Niibiivve s. 90; EI-Bidaye:
3/44; Resuliillah'm iizerine pislik attiklan vakit o kadar glilmli~lerdi ki glilmekten
birbirlerinin iizerlerine Yikilmt~lardt. Onlann hepsinin Bedir'de oldliriildiiklerine
~ahid oldum. (Miisned-i Ahmed b. Hanbel)
268 MiisWmanltk
diikleri gergekle~ti. Kurey~liler, Hamza'mn, Resulullah'I koruyacagm1 an-

ladilar ve bundan endi~elenmeye ba~ladilar. 18
Muhammed b. Ka'b ~oyle diyor: Bir giin Hz. Hamza avdan donmii~
tii. Kans1, kendisini kar~Ilayarak:
«- Eba Umare! Ebu Cehil yegenine neler neler yapti! .. Ona kuf-
retti ve onu tutarak ~oyle ~oyle yapti! » dedi.
Hamza:
« - Boyle yaptigmi kimse gordii mii?» diye sordu.
Kans1:
«- Evet, yemin ederim herkes gordii.» dedi.
Bunun iizerine Hz. Hamza, Safa ile Merve yakmmdaki toplant1 ye-
rine gitti. Kurey~liler oturuyorlard1. Ebu Cehil de aralanndayd1. Hz.
Hamza, yayma dayanarak:
« - Boyle boyle avland1m, ~oyle ~oyle yaptim ... » diye avm1 anlatt1.
Sonra yaym1 iki eliyle kavrad1g1 gibi Ehu Cehil'in ensesine indirdi. 0
kadar ~iddetli vurmu~tu ki, yay1 pargaland1. Sonra:
_ « - Bu defa yayla cezam gektin, ama bir dahaki sefere klhgla ~e
keceksin! Muhammed'in, Allah'm Resulii olduguna ve onun, Allah ka-
tmdan hak dini getirdigine inamyorum.» dedi. Kurey~liler:
« - Eba Umare! 0 bizim ilahlanm1za kotii sozler soylemi~ti. Bun-
Ian soyleyen sen bile olsan -ki, sen ondan gok usttinstin'- kabul et-
mezdik. Zaten sen boyle girkin bir i~i yapmadm ve yapmazsm.» dediler. 19
EbO Cehl'in Hz. Peygamber (s.a.v.) e eziyet etmeye karar1 ve

Allah'm onu peril?an etmesi:
Abbas (r.a.) imlatiyor: Bir giin Kabe'deydim. Ebu Cehil (Allah'm la-
neti i.izerine olsun) geldi ve:
« - Yeminle soyliiyorum, Muhammed'i secde ederken gorursem boy-
nuna basacag1m.» dedi. Hemen Resulullah'a vard1m, huzuruna girdim
ve Ebii: Cehil'in soylediklerini ona ilettim. Reswullah, gok klzgm vazi-
yette evden g1kt1. Hemen Kabe'ye geldi. Kendi kendime:
« - Bugiin kotii bir giin,» dedim. Ben de giyinmi~ ku~anm1.;;, onu
takip ediyordum. Resulullah igeri girince: «Yaradan Rabbi'nin ismiyle
oku! 0, insaru kan p:rhttsmdan yaratmt~hr.»20 ayetlerini okudu. Ehii:
Cehl'in durumuyla ilgili: «Namaz kilarken bir kulu namazdan men ede·
ni gordiin mii? Dikkat ettin mi, 0 dogru yol iizere miydi?» ayetlerini
okuwnca birisi Ebu Cehl'e:
10 TaberAni; Mecmeu'z-ZevMd: 9/267

19 TaberAni; Mecmeu'z-ZevMd: 9/267; Miistedrek: 3/192; ibn-i ishak
20 Alak S6resl: 1~2
Stkmttlara T'ahammiil 269
«- Eba Hakem! i~te Muhammed.» dedi.

.Ehu Cehil:
« - Benim gordiiklerimi gormiiyor musunuz? Gogiin ufku kapan-
dt.» dedi.
Resulullah surenin sonuna gelince secde etti.21
Ebu Cehlin Peygamber'e eziyeti ve Tuleyb b. Umeyr'in

ResUiiillah'm intikamml almas1:
Berre binti Ebi Tecrad anlatlyor:

Ebu Cehil ve birka~ ki~i, bir giin Resulullah'la kar~Ila~tllat ve ona
eziyet ettiler. Bunu duyan Tuleyb b. Umeyr, Ebu Cehil'e gitti ve onu fena
halde doverek yaralad1. Kurey$liler, Tuleyb'i yakaladdar. Ebu Leheb ise
ona yard1ma kalkti. Erva bu olay1 duydugunda:
« - Ebu Leheb'in en haYJrh giinii, daylSlnm ogluna yard1m ettigi
giindiir.» ~eklinde konu$unca, Ebu Leheb'e:
« - Erva atalarmm dininden dondii.» denildi.
Ebu Leheb hemen ona giderek azarlamaya ba~lad1. Erva:
« - Kalk, yegenine yard1m et. Eger o davasmda muvaffak olursa
sen diledigini yaparsm. Kazanamazsa sen ona kar$1 vazifeni yapmi$ olur-
sun.» dedi. Ebu Leheb:
« - 0, yeni bir din getirm~tir! Biitiin Araplara kat'iyen giiciimi.iz
yetmez.» diye cevap verdi. 22
Peygamberin Uteybe b. Ebi Leheb'e bedduas1 ve onun helak ohu;u:
Katade aruatlyor: Ebu Leheb'in oglu Uteybe, Resulullah'm k1z1 Um-

mii Giilsiim'le evlendi. Rukiyye de karde$i Utbe b. Ebu Leheb ile ni~an
hydi. Utbe, Hz. Muhammed peygamber oldugunda heniiz Rukiyye ile
evlenmemi$ti. «Ebu Leheb'in elleri kurusun! >> mealindeki ayet inince
Ebu Leheb, ogullan Utbe ve Uteybe'ye:
<{- Eger Muhammed'in k1zlanm bo$amazsan1z size hakkim1 helal
etmem!» dedi. Peygamber'e eziyet etmek i<;in s1rtmda odun ta~1yan an-
neleri, Harb h. ti'meyye'nin kiz1 da:
« - Yavrularrm, onlan bo$aym! <;iinkii, onlar atalanmlZln dininden
donmii$lerdir.» dedi.
Onlar da, Peygamber'in kizlarnn bo$addar. Uteyhe, Ummii Giilsiim'ii
21 Beyhaki; El-Bidaye: 3/43; Taberani; Mecmeu'z-ZevMd: 8/227; Mttstedrek:

3/325
22 ibn-i Sa'd; isabe: 4/227
270 Milsliimanltk
bo~ad1ktan ve ondan aynld1ktan sonra ticaret ic;:in $am'a giderken Re-

sulullah (s.a.v.) a gelerek:
« - Senin dinini kabul etmiyorum ve klZlm bo~uyorum! 0, bana
gelmesin ben de ona gelmiyecegim! » dedi ve Resulullah'm yakasma ya·
p1~arak gomiegini y1rtt1.
Resuiullah da bunun iizerine:
« - Allah'tan sana kopegini musallat etmesini dilerim.» diye bed-
dua etti.
Uteybe, Kurey~li tiiccarlarla beraber yola c;:1ktt. Geceleyin Zerka
denilen mevkide konakladdar. 1~te o gece bir asian, etraflannda doia~
maya ba~lad1. Bunun iizerine Uteybe:
« - Allah kahretsin! Bu, Muhammed'in dedigi gibi, beni yiyecek!
Ben $am' da oidugum, o Mekke' de buiundugu hal de benim katilim tbn-i
Ebi Keb~e'dir.» 23 ~eklinde konu~maya ba~Iam1~ti ki, asian digerlerinin
arasmdan gec;:erek, onu parc;:aiaYJp Oldiirdii.24
Hi~am b. Urve de ~oyle anlat1r:
0 gece asian, onlann etrafmda dola~tiktan sonra doniip gitti. As-
Jan gittikten sonra uykuya daidilar. Uteybe'yi ortaiarma alm1~Iardi. Vah-
~i hayvan onlarm arasmdan gec;:erek Uteybe'nin ba~m1 tutup kopard1. 25
Peygamber'in, kom!;;ular• Ebil Leheb ve Ukbe b. Ebil Muayt'tan

~ektikleri:
Rebia b. Ubeyd Ed-Dili anlatiyor: Kurey~'in Resuiullah'a eziyetle-

rinden hie;: bahsetmiyorsunuz, ama ona c;:ok eziyet edildigini gordiim. Re-
sulullah'm evi Ehu Leheb'le Ukbe h. Ebu Muayt'm evi arasmdayd1. Re-
sU.Iullah, her evine geldiginde kaplSlmn oniinde dogum yapm1~ hayva-
mn rahminden 91kan pisliklerin, kan ve c;:oplerin dokiildiigiinii goriir-
dii. Onlan yaymm ucuyia kenara iterek:
« - Kurey~liler, ne kotii kom~uluk bu! » buyururdu. 26
Peygamber'in Taif'te ~ektigi eziyetler:
Urve anlatiyor:
Hz. Ai!jie, bir keresinde, Reslullah'a:
23 Ebu Keb~e Hz. Peygamber'in slit babasmm ad1d1r. Peygamber'e hakaret

i<;in onu bu lakabla C1agrnrlard1.
24 Taberani: Mecmeu'z-ZevAid: 6/18
25 Mecmeu'z-Zevaid: 6/18
26 Taberani: Mecmeu'z-Zev:illd: 6/21
Stkmttlara Tahammiil 27.1
«- Uhud glintinden daha ~ok s1kmt1 ~ektigin glin oldu mu?» diye
sordu.
Resulullah:
« - Akabe glinti senin kavminden ~ektigim sikmhyi hic;:bir zaman
9ekmedim. ibn-i Abd Yaleyl b. Abd'1 Ktilal'e gittigimde isteklerime ce-
vap vermedi. Kendimden gec;:mi~ olarak Taif'ten ~1ktim. Karn-1 Sa'leb'e
kadar kendime gelemedim. Oraya gelince, ba~Imi kaldirdigimda beni
golgelemekte olan bir bulutla kar~Ila~tlm. Bir de baktim ki, Cebrail
(a.s.) orada. Bana ~oyle sesleniyordu:
«- Allah, milletinin sana soylediklerini ve yaptiklanm bilmekte-
dir. Bu sebeple, her ne dilersen emredesin, diye «daglarm melegini»
sana gonderdi. Allah beni daglarm melegi diye isimlendirdi. Emrin:e
amadeyim. Ne yapmarm istiyorsun? Dilersen Mekke'nin etrafmdaki $U
daglan onlann tizerine yikaYJm.» deyince, ben ona:
« - Hay1r, ben Allah'tan, onlann sulbtinden yalmz Allah'a kulluk
eden, O'na hic;:bir ~eyi ortak ko~mayan bir nesil c;:Ikarmasmi diliyorum. »
~eklinde mukabelede bulundum. 27
ibn-i ~ihab da $Oyle anlatlr:
Ebu Talib vefat edince Resulullah (s.a.v.) kendisini himaye ederler

iimidiyle Taif'e gitti. Sakif kabilesinin ileri gelenlerinden Amr'm ogul-
Ian Abd-u Yaleyl, Hubeyb ve Mes'ud admdaki tic;: karde$e giderek ken-
dini takdim etti. Ve kavminin kendisine yaptl~ ta$kmhklardan $ikayet
etti. Onlar ise onu c;:ok kotti $ekilde geri c;:evirdiler. 28
Urve b. Ztibeyr anlatlyor:
Ebu Talib'in vefahm mtiteakip Resulullah'a yap1lan eziyetler daha

da ~iddetlenmi$ti. Bunun: tizerine Resulullah, Taif'e gitti. Kendisine
yard1m edeceklerini ve himaye edeceklerini umuyordu. Abd-u Yaleyl h.
Amr, Hubeyb b. Amr ve Mes'ud b. Amr admdaki Sakif'in ileri gelenle-
rinden tic;: karde$i bularak, onlara kendini takdim etti. Ve ba$ma gelen-
lerden, kavminin kendisine yapt1g1 eziyetlerden $ikayet etti. Onlardan
birisi:
« - Allah seni Peygamberlik vazifesiyle gonderdiyse ben Kabe'nin
orttistinti c;:alanm!)) diye alay etti. Digeri:
«- Allah'a yemin ederim! Bundan sonra hic;:bir zaman hakkmda
'0 Bubari: 1/458; Muslim; Nesei

28 Feth'ul-Barl: 6jl98; ibn-i Ishak
272 Miisliimanhk
konu~mlJacagnn. Eger sen, Peygambersen:, ~ok ~erefli ve itibarh saythr-

sm. Seninle kon~sam veya konu~masam ne farkeder?» dedi. Oteki de:
« - Allah senden ba~ka Peygamber gonderecek kimse bulamad1 mt?»
diye O'nunla alay etti. Daha sonra, Peygamber'in kendilerine soyledik-
lerini Saki£ kabilesine yaydtlar. Halk toplanarak Resulullah'la alay et-
meye, onun ge9ecegi yolun iki tarafma saflar halinde oturarak ellerine
ald1klan ta~lan ad1m ba~ma onun iizerine yagd1rmaya b~ladilar. Bu
$ekilde onu alaya ahyorlar, onunla egleniyo:rlard1. Resulullah, ayakla-
nndan kanlar akarak onlarm aralanndan kurtulunca baglanndan biri-
ne gitti. Bag kiitliklerinden birinin golgesine gelerek ac1 ve 1Zd1rab i9in-
de klittiglin dibine oturdu. Ayaklanndan kanlar akiyordu. Rebia'mn
ogullan Utbe ve ~eybe de bagda idiler. Resulullah onlan gorlince, Al-
lah'a ve Resulli'ne dli$manhklanm bildiginden, yanlanna gitmek iste-
medi. Onlar, Ninova ahalisinden bir H1ristiyan olan koleleri Addas'1 bir-
ka9 salk1m iizlimle Resulullah'a gonderdiler. Addas, Resulullah'm yamna
geldi ve lizlimleri onun online koydu.
Resulullah:
«- Bismillah» diyerek yemeye ba$laymca, Addas hayret etti.
Resulullah, ona:
« - NerelisinAddas?» diye sordu. Addas:
« - Ninovahy1m.» dedi.
« - Salih insan Yunus b. Metta'nm ~ehrinden mi?» dedi.
Addas, hayretle:
«- Yunus b. Metta'YI nerden tan1yorsun?» deyince Resulullah, ona
Yunus b. Metta hakkmda bildiklerini anlatti. Resulullah (s.a.v.) hi~ kim-
seyi kli9limsemez, herkese Allah'm dinini teblig ederdi.
Addas:
« - Ya Resi'tlallah! Bana Yunus b. Metta'dan bahset!» diye yalvard1.
Resulullah kendisine Yunus b. Metta hakkmda vahiyle bildirilmi$
olan ~eyleri anlatmca Addas, Resulullah'm ayaklanna kapand1 ve onun
kanlar i9indeki ayaklanm opmeye ba$lad1. Utbe ile karde$i ~eybe, ko·
lelerinin yapt1gm1 gorlince, dikkat kesildiler. Addas geri donlince, ona:
« - Nedir bu halin? Muhammed'in ayaklanna kapanarak optlin.
Halbuki bizim hi~ birimize boyle yaphgim gormedik.» dediler.
Addas:
<{- 0, 90k iyi bir insand1r. Bana, Allah'm bize gondermi$ oldugu
Yunus b. Metta' admdaki Peygamber hakkmda bildigim ~eylerden bah-
setti. Ve kendisinin Allah'm Reswli oldugunu soyledi.» deyince, onlar
giilii$erek:
Stkmttlara Tahammill 273
« - Seni dininden dondtinnesin! 0 hilebazm, aldatiCimn biridir.»

dediler.
Bu hadiseden sonra ResU.lullah (s.a.v.) Mekke'ye dondti.29
Hz. Peygamber-, Taif'teki sikmtilardan kurtulup huzura kavH$Unca
$6yle dua etmi$ti:
«Allah'nn! Sana zaytfh~dan, ~sizliAUnden, insanlarla b~a ~J.ka·
mamamdan ~ikayet~iyim. Ey merhametlilerin en merhametlisi! Sen za·
ytflann Rabbisin. Sen benim de Rahbimsin. Beni kime h1raloyorsun?
Bana yiiz ek~iten yabancdara rm? Yoksa henim ~ime kar~1 h~1ho~ hi-
raktigm dii~mana rm? Bana Senin gazabmdan b~ka he~y VIZ gelir.
Senin slhhat ve afiyet vennen, henim i~in en ferahlatici ~eydir. Gaza•
hma ugramaktan, ~nin karanbklan aydmlatan diinya ve ahiret i~lerini
diizenleyen zatmm nuruna s1g.mnm. Gaye,Senin nzand!r. Tehlikelerden
korunmak ve ba~anya ul~mak ancakSenin kuvvet ve yardllUinla<hr.»30
ibn-i ishak rivayetine devamla:
Rebia'nm ogullan Utbe ve ~eybe, Peygamber'i ve ona yapilanlan go-
riince merhamete geldiler ve Addas admdaki kOlelerini 9ag1rarak, ona:
« - Bu tiziimden bir salk1m al, $U tabaga koy, sonra o adama go-
tiir, yesin! » dediler.
Addas, onlann soylediklerini yapt1. Uziimii gottirlip Resulullah'm
online koyduktan sonra:
«- Buyur.» dedi.
Resulullah, elini tabaga uzatirken, «Bismillah» dedi ve yemeye b~
ladi. Addas onun yiiztine bakarak:
«- Allah'a yemin ederim! Bu soz, bu memleket ahalisinin soyledi-
gi bir soz degil! » dedi.
Resulullah, ona:
«- Sen hangi memlekettensin Addas? Hangi dine mensupsun?»
diye sordu.
Addas:
« - H1ristiyamm. Ben Ninovahy1m.» dedi. 31
«- Salih insan Yunus b. Metta'mn koytinden mi?» buyurdu. Addas:
«- Yunus b. Metta'YI nereden tamyorsun?» diye sordu. Hz. Pey•
gamber:
« - 0 benim karde$imdir. Peygamberdi. Ben de Peygamberim.» bu-
yurdu.
':9 DelruJ.'iin-Niibiivve s. 103; El-BidAye: 3/136

30 Taheri: 2/230
31 Ninova: Musul'un bir koyiidiir.
F: 18
274 Miistiimanltk
Addas, Resftlullah'a sanlarak ba~m1, ellerini ve ayaklanm opmeye

ba~lad1.
Rebia'nm ogullanndan biri, digerine:
«-Kolene bak! Senin planlanm alttist etti.» diyordu.
Addas geri gelince, ona:
« - Sana yaztklar olsun Addas! Sana ne oldu da o adamm ba~m1,
ellerini ve ayaklanm optiyordun?» dediler.
Addas:
« - Efendim! Yerytiztinde bu adamdan daha iyi hi~ kimse yoktur.
Bana ancak bir Peygamberin bilecegi ~eylerden bahsetti.» dedi.
Onlar:
« - Yaz1klar olsun Addas! Sakm seni dininden dondtirmesin! Se-
nin dinin onunkinden ~ok daha iyidir.» diye onu kmadilar.32
Siileyman Et-Teymi Addas'm Resulullah'a:
« - Senin Allah'm kulu ve Resulti olduguna iman ediyorum. » dedi-
gini nakletmi~tir.33
Hz. Ai~e, Ebu Bekir (r.a.) in:
« - Resulullah'la beraber magaraya tlrmamrken bir gorseydin. Re-
sulullah'm ayaklarmdan kanlar akmaktaydt. Benim ayaklanm ise sert
ta~lara donmti~tti.» dedigini anlattlktan sonra, Resulullah'm yalmayak
gezmeye ah~1k olmadtgm134 ilave etti.
Resuli.illah'm Uhud Saval?mda cektigi eziyetler:
Hz. Enes (r.a.) anlatiyor: Uhud sava~mda Peygamber'in yan di~leri
kmlm1~ ve ba~1 yanlmi~tl. 0, hem ytiztindeki kanlan siliyor, hem de:
« - Kendilerini Allah'a davet eden Peygamberlerini yaralayan ve
onun di~lerini krran kavim nas1l iflah olur?» buyuruyordu. Bunun tize-
rine:
«Senin elinde emirden ba~ka bir~ey yok. Allah, ya onlarm tevbe-
lerini kabul eder, yahut nefislerine zulmettikleri i~in onlan azaba ug-
rabr.»35 ayeti nazil oldu.
Ebu Sa'd de ~oyle anlatir:
Uhud sava~mda Resulullah'm ytizti yaralanmi~tl. Malik b. Sinan,
onun yanma giderek yarasm1 emdi ve emdiklerini yuttu. Resulullah
(s.a.v.):
«- Kan1mm kamna kan~t1~ kimseyi gormek isteyen Malik b. Si-
nan'a baksm.» buyurdu.36
32 ibn-i ishak; El-Bidaye 3/ 135

'3 isabe: 2/466
34 Kenz'ul-Ummal: 8/329
35 Buhari; Tirmizi; MUslim
36 Cem'ul-Fevaid: 2/47
Stktnttlara Tahammiil 275
Hz. Ai~e (r.a.) de ~oyle anlahr: Uhud sava~mdan bahsedilince Ehu

Bekir:
«- 0 giin Talha'mn giiniiydii.» der . . Sonra anlatmaya ba~lard1:
«- Uhud giinii, Resulullah'm yanma ilk donen bendim. Allah yolun-
da ve Resulullah ugrunda sava~an bir adam gordiim. Her yerde onu go-
riiyordum. <;:ok cesurdu. Kendi kendime: Ben f1rsah ka<;1rd1m, sen bari
bir~eyler yap Talha! dedim. Boyle kahraman birinin kavmimderr .bir adam
olmasm1 istiyordum. Yine mii~riklerin i<;inde sava~an tammad1~m bir
adam gordiim. Resulullah'a ondan daha yakmd1m. (;ok siir'atli ko~uyor
du. Ben ise onun kadar ko~am1yordum. Yakla~t1g1mda onun Ubeyde h.
El·Cerrah (r.a.) oldugunu gordiim. Resulullah'm yanma vard1k. Di~leri
kmlm1~, yiizii yaralanm1~, yanagma migferinin halkalanndan ikisi sap-
lanmi~ti. Resulullah, yaralanm1~ bulunan Talha'y1 kastederek:
« - Arkada~m1za yard1m ediniz! » buyurdu. Onun soyledigine aldir-
madik. Ben, Peygamber'irr yiiziindekileri <;Ikai:mak istedim. Ebu Uheyde:
« - Bana b1rakmazsan sana hakk1m1 helal etmem.» dedi. Ben de
ona b1raktim. Resulullah'a Istlrap verecegi i<;in eliyle dokunmak isteme-
di. Ve agz1yla <;1kard1. iki halkadan birini <;1kard1~nda halkayla beraber
Ehu Ubeyde'nin bir di~i de dii~tii. Ben de onun yaptlgi gibi yapmak is-
tedigimde, Ehu Ubeyde:
« - Bana b1rakmazsan hakk1m1 helal etmem.» dedi. Birincisi gibi
ikinci halkay1 da pkard1. Halkayla beraber bir di~i daha dii~tii. Ehu
Ubeyde, di~i kmlan insanlarm en haytrhsidir. Resulullah'm yarasm1 sar-
diktan sonra <;ukurlardan birine dii~mii~ olan Ta1ha'mn yanma gi ttik.
Talha yetmi~ten fazla miZrak, ok ve k1h<; yaras1 alm1~, bir de parmagi
kesilmi~ti. Onun durumunu da diizelttik.37 ·
ALLAH'A DAVET UGRUNDA ESHAB'IN (r.a.) BASKILARA

VE EZiYETLERE KA TLANMASI
Ebu Bekir-i S1dd•k'm Baskllara tahammi.ili.i:

Ebu Bekir'in Peygamber (s.a.v.) e islfnn'1 ac;1ktan ac;1ga yaymak hu-
susundaki 1sran, o s1rada yapti~ konu~ma ve kar~Ila~tigi eziyetler:
Hz. Ai~e (r.a.) anlabyor: ·Peygamber (s.a.v.) in eshab1 toplandiklarm-
da -otuzsekiz ki~iydiler- Ebu Bekir dinlerini ac;1ktan a<;Iga yaymak hu-
susunda Resulullah'a 1srar etti. Resulullah:
« - Ehu Bekir! Heniiz <;ok aZiz.» buyurdu. Fakat Ehu Bekir 1srann-
:!7 Buharl; Miislim; Tinnizi; ibn-1 Sa'd 3j298; ihn-i Siinni; $a~i; Bezzar; Tabe-
rani, Evsat'ta; ibn-i Htbban; Darekutni, Efrad'da; Ebii: Nuaym Ma'rifet'te; tbn-'i
Asakir; Kenz'ul-Ummal 5/274; El-Bidaye 4/29
276 Milsliimanhk
da devam etti. Nihayet Reslullah, !slam't a91ktan a91ga yaymaya karar

verdi. Herkes kendi a~iretine !slam'1 anlat~ak iizere miisliimanlar Ka-
be'nin etrafma dagtldllar. Ebu Bekir ayaga kalkarak oradakilere bir ko-
nu~ma yaph. 0 s1rada Resulullah oturuyordu. Boylece Ebu Bekir, Al-
lah'a ve Resulullah'a davet eden ilk hatip olmu~tur. Mii~rikler, Ebu
Bekir'in ve diger miisliimanlarm iizerine yiiriidiiler. Miisliimanlan Ka-
be'nin etrafmda fena halde dovdiiler. Ebu Bekir ayaklar altma ahnd1.
Ve 90k fena doviildii. Fastk Utbe b. Rebia yakla~arak altma sert ~eyler
dikilmi~ 9anklanyla ona vurmaya, yiiziine siirtmeye ba~lad1. Ve onun
karmna 91kt1. 0 kadar dovdii ki, Ebu Bekir, tanmamaz hale geldi. Teym
ogullan ko~arak geldiler. Mii~rikleri Ebu Bekir'den uzakla~hrdllar ve
Ebu Bekir'i bir kilim iizerine koyarak evine getirdiler. Oldiigiine kanaat
getirmi~lerdi. Onu eve getirdikten sonra Teym ogullan donerek Kabe'ye
girdiler, ve:
« - Allah'a yemin olsun! Eger Ebu Beldr ollirse Utbe b. Rebia'y1 da
mutlaka oldiirecegiz! » dediler. Tekrar Ebu Bekir'in yanma dondiiler.
Teym ogullan, Ebu Bekir aYJhncaya kadar ba~mda beklediler. Ebu Be-
kir ancak ak~am iistii konu~maya ba~lad1. !Ik sozii:
« - Resulullah nas1l?» oldu. Bu soziin iizerine Teym ogullan, onu
azarlad1ktan ve kmad1ktan sonra, kalkarak annesine:
~ « - Ona bir~eyler yedirip i9irmeye bak.» dediler. Annesi, onunla
ba~ba~a kahnca bir~eyler yedirmeye zorlad1. Fakat o:
<<- Resulullah nasll?» diye soruyordu.
Annesi:
« - Allah'a yemin ederim! Arkada~m hakkmda hi9bir bilgim yak. »
diye cevap verince, Ebf:t Bekir:
« - tlmmii Cemile gidip Resulullah hakkmda ondan bilgi al.» dedi.
Bunun iizerine annesi, tlmmii Cemil'e gelerek:
« - Ebu Bekir, senden Muhammed b. Abdullah hakkmda bilgi isti-
yor.» dedi.
Ummii Cemil:
«- Ben ne Ebu Bekir'i, ne de Muhammed b. Abdullah'1 tamyorum .
!stersen seninle beraber oglunun yanma giderim.» deyince, tlmmiilhayr:
« - Peki.» dedi ve beraberce Ebu Bekir'in yamna geldiler. Ebu Be-
klr baygm ve durumu ag1rd1. tlmmii Cemil, Ebu Bekir'in yanma yakla-
~arak yiiksek sesle:
« - Allah'a yemin olsun! Sana ~u kotiiliikleri yapan bu kavim fas1k
ve kafirdir! Dilerim Allah'tan senin intikamm1 onlardan alsm.» dedi.
Ebf:t Bekir:
« - Resulullah nasll?» diye sordu.
Ummii Cemil:
. , ~-
Szkmt2lara TahammiU 277
«- Burada annen var, nas1l soyliyeyim?» dedi.

Ebu Bekir:
« - Ondan sana hi9bir kot.filiik gelmez.» deyince Ummii Cemil:
« - Hz. Peygamber sag salimdir.» dedi.
Ebu Bekir:
((- ~imdi nerede?» diye sordu.
tlmmii Cemil:
« - ibn·i Erkam'm evinde.» dedi.
Ebu Bekir:
« - Yemin ederim! Resulullah'm yanma gitmedik~e hi~bir ~ey yiyip
i~miyecegim.» dedi. Bir miiddet beklediler. Ebu Bekir iyice kendine gel-
dikten ve insanlar dagxld1ktan sonra Ebu Bekir'i · ahp evden ~1kardllar.
Yiiriirken onlara dayanxyordu. Onu boylece Resulullah'm yanma getir-
diler. Ebu Bekir'i goriince Resulullah, ko~tu ve onu optii. Diger mi.is-
liimanlar da ona sanldilar. Reslullah, ona son derece acimi~ti. Ebu
Bekir:
« - Anam-babam sana feda olsun, ey Allah'm Resuli.i! Bana hi~bir
~ey olmad1. Sadece o fasxk yi.izi.ime vurdu o kadar. Bu kadm, ~ocuguna
kar~1 son derece ~efkatli annemdir. Sen <;ok hay1rh ve miibarek bir in-
sansm. Onu Allah'a davet et ve onun i<;in Allah'a dua et. Belki Allah
senin hatmn i~in onu ate~ten kurtanr.» dedi. Ebu Bekir'in bu sozleri
iizerine Resulullah, onun annesi i<;in dua etti ve onu Allah'm dinine
davet etti. 0 da islam'I kabul etti. Resulullah ile birlikte 0 evde bir ay
kaldllar. Otuz dokuz ki~i idiler. Hamza b. Abdulmuttalib (r.a.), Ebu
Bekir'in dovi.ildiigi.i gi.in mi.isli.iman olmu~tu.38
ResUiullah (s.a.v.) m Orner b. Hattab i~in duas1 ve

Omer'in Muslliman Olu!;iu:
Resulullah, Orner b. Hattab veya Ebu Cehil b. Hi~am'm islam'a gir-

mesi i~in dua etti. Ertesi sabah Orner, islam'1 kabul etmi~ti. Peygam-
ber, ~ar~amba giini.i dua etmi~. Hz. Orner per~embe gi.inii mi.isli.iman ol-
mu~tu. Omer'in mi.isli.iman olmasx i.izerine Resulullah ve oradakiler tek-
bir getirmeye ba~ladllar. Tekbir sesleri Mekke'nin her tarafmdan i~i
tildi. Arria ve kafir olan Ebu'l·Erkam ise <;1karak:
« - Allah'Im! Erkam'm kulu oglumu affet! <;i.inki.i, o atalannm di-
ninden donmi.i~tiir! » l}eklinde dua ediyordu.
Hz. Orner de kalkar.ak:
38 El-tsabe 41447; El-Bidtlye 3/30

278 Muslilmanhk
« - Ya Resulallah! Hak din iizere oldugumuz hal de ni~in dinimizi

gizliyoruz? Onlar babl lizere olduklan halde hi~bir ~eyden ~ekinmiyor
lar.» dedi.
Resulullah:
« - Orner! Biz <;ok az1z. Neier ~ektigimizi sen de biliyorsun.» bu-
yurdu. Orner:
« - Seni hakla gonderen Allah'a yemin·olsun! Kafirken oturdugum
blitlin meclisleri dola~1p imanrm1 a<;1khyacag1m.» dedi. Sonra gidip Ka-
be'yi tavaf etti. Kendisini beklemekte olan Kurey~lilerin yanma vard1.
Ebu Cehil b. Hi~arn, Hz. Omer'e:
« - Filan, senin dininden dondliglinli iddia ediyor. Ne dersin?» di-
ye sordu.
Orner:
« - Allah'tan ba~ka ilah olmad1~na, O'nun tek olduguna, e~i orta-
gi bulunmad1gma ve Muhammed'in kulu ve Resulli olduguna ~ehadet
ediyorum.» deyince, mli~rikler onun lizerine atlldilar. Orner de Utbe'nin
lizerine at1ld1. Altma ald1 ve dovmeye ba~lad1. Parmaklanm gozlerine
soktu. Utbe bag1rmaya ba~lam1~h. Oradakiler dagdddar. Hz. Orner aya-
ga kalkt1. Yamna her yakla~an1 tepeliyordu. Ona hi~bir ~ey yapamadi-
lar. Sonra Hz. Orner mlislliman olmadan once oturdugu meclisleri te-
ker teker dola~t1 ve imamm a~1klad1. Muzaffer olarak Resulullah'm ya-
nma dondli, ve:
« - Annem-babam sana feda olsun! Allah'a yemirr ederim! Kafir
iken oturdugum blitlin meclislerde korkmadan, <;ekinmeden imamm1
a~1klad1m.» dedi. Bunun iizerine Reslllullah, oniinde Orner ve Hamza b.
Abdulmuttalib oldugu halde 91kt1. Kabe'yi tavaf etti ve o~le namazm1
k1ld1. Daha sonra Omer'le beraber Erkarn'm evine dondii. Orner oradan
aynlarak kendi evine gitti. Ondan bir mliddet sonra da Resulullah. Er-
kam'm evinden aynld1.39
Musllimanlarm Zulme Ugramast, Ebu Bekir'in Habe$istan'a

Hicreti ve ibn Dugunne ile Aralarmda gec;en Hadise:
Hz. Ai~e anlatlr: Akhm erdi ereli annemle bahan1 miisliiman idi-
ler. Ve o giinden beri her giin sabah ak~am Resulullah bize ugrard1.
Miisllimanlara zuliim edilmeye ba~lamrrca Ebu Bekir muhacir olarak
Habe~ diyarma dogru yola ~1kt1. Berk-el-G1mad denilen yere vannca,
onu Kare kabilesi reisi ibn'iil-Dugunne kar~Ilad1, ve:
« - Nereye gidiyorsun Ebu Bekir?» diye sordu.
Ebu Bekir:
39 Bldaye 3/30; tsabe 4/447

Stkmttlara Tahammii.l 279
« - Kavmim beni memleketimden kovdu. Ba~ka diyarlara giderek

Rabbime kulluk etmek istiyorum.» cevabm1 verdi.
ibn-i Dugunne:
« - Ebu Bekir! Senin gibi bir adam memleketinden ~1kmaz ve p-
kanlamaz. Sen yoksullan gozeten, akrabasm1 ihmal etmeyen, yetimlere
yard1m eden, misafiri en iyi ~ekilde ag1rlayan, afetlere ugrayanlara yar-
dim eli uzatan bir adamsm. Seni himayeme ahyorum. Don ve Rabbine
memleketinde kulluk et! » dedi. Bunun i.izerine Ebu Bekir geri dondi.i.
ibn·i Dugunne de ona refakat etti. Ak~am iizeri Kurey~ ileri gelenleri-
ni dola~arak, onlara:
«- Ebu Bekir gibi insanlar memleketinden ~1kmaz ve ~Ikanlamaz
lar. Yoksullara yard1m eden, akrabasm1 ihmal etmeyen, yetimleri go-
zeten, misafiri en iyi ~ekilde ag1rlayan, afetlere du~ar olanlara yard1m
elini uzatan bir irisam m1 memleketinden ~Ikanyorsunuz?» dedi. Ku-
rey~liler, ibn-i Dugunne'nin Ebu Bekir'i himayesini reddedemediler. Ona:
« - Peki, Ebu Bekir'i b1rak Rabbine evinde ibadet etsin. NamaZI-
111 orada kilsm, diledigini okusun, ama bizi rahats1z etmesin ve yaptik-
lanm a~1klamasm. <;ocuklanmlZI ve kadmlanmiZl dinlerinden dondiire-
ceginden korkuyoruz.» dediler. ibn-i Dugunne de bunlan Ebu Bekir'e
anlatt1. Ebu Bekir bir miiddet boylece Rabbine evinde ibadet etti. Na-
maz kildigmi hi~ kimseye gostermiyor, evinin d1~mda Kur'an okum~
yordu. Fakat daha sonra Ebu Bekir, evinin avlusuna bir cami yapt1 ve
orada namaz kilmaya, Kur'an okumaya ba~ladt. Mii~rik kadmlan ve ~o
cuklan onun ba~nna toplanarak Kur'an okurken gozya~lanm tutamayan
bu duygulu insam hayretle seyrediyorlard1. Bu durum Kurey~ ileri ge-
Ienlerini endi~elendirdiginden, ibn-i Dugunne'ye bir adam gondererek
onu c;a~rtttlar. ibn·i Dugunne gelince, ona:
«- Biz Ebu Bekir'e, senin himayen dolaylSlyla evinde Rabbine iba-
det etmesine miisaade etmh;tik. Fakat o, anla~maya aykm hareket ede-
rek, evinin avlusunda bir cami yapti ve orada a~1ktan ac;Iga namaz kil-
maya ve Kur'an okumaya ba~ladi. <;ocuklanmiZl ve kadmlanmiZl dini-
mizden dondiireceginden korkuyoruz. Ona mani ol! Eger evinde Rab-
bine ibadet etmek isterse etsin ve eger inat eder de ibadetini ac;1ktan
ac;1ga yapmak isterse, ondan, himayenden ~1kmasm1 iste! Seninle olan
anla$mamizi ihlai etmek istemeyiz. Ebu Bekir'in ibadetini ac;1ktan yap-
masmi kabul edemeyiz! » ~eklinde konu~tular. tbn-i Dugunne de Ehu
Bekir'e gelerek:
« - Senin i~in yapt1g1m anla~mamn ~artlanm biliyorsun. Ya an-
la$manm ~artlanna riayet ederek sessizce evinde ibadet edersin, yahut
da himayemden ~1karsm. Bir adamla ilgili yapm1~ oldugum anl~manm
ihlal edildigini Araplann duymasm1 istemem.» dedi.
280 Miislilmanltk
Ebu Bekir de ona:

Senin himayene muhta9 degilim. Allah'm himayesi bana yeter.»
«-
kar~1hgm1 verdi.4°
Bunun iizerine ihn·i Dugwme kalkarak:
« - Kurey~liler! ihn·i Ehu Kuhafe himayemden <;:Ikmi~tlr. Arkada·
~1mzla ne haliniz varsa goriin.» ~eklinde konu~tu. 4 1
Kasun da ~oyle anlatir:
ihn·i Dugwme'nin himayesinden <;:Ikt1g1 zaman, Kurey~ sapiklann-
dan biri Kabe'ye giderken Ehu Bekir'i yolda yakalayarak ba~ma toprak
att1~ 0 s1rada Velid b. Mugire -yahut da As b. Vail- Ebu Bekir'e rast·
geldi. Ebu Bekir, ona:
«- Bu sap1gm ne yapt1gm1 gonniiyor musun?» dedi.
0 da:
« - Sen bunu kendi kendine yaptm.» ~eklinde cevap verdi.
Bu cevap kar~ISinda Ebu Bekir:
« - Allah'1m ne kadar halimsin! Allah'1m ne kadar halimsin! Allah'-
1m ne kadar halimsin! » diyordu.42
Orner b. Hattab (r.a) m baskllara tahammUiii:
Abdullah b. Orner anlatiyor: Hz. Orner miisliiman oldugu zaman:

« - Kurey~'in en giir sesli olam kim? <;1ksm benim miisliiman ol-
dugumu ilan etsin.» dedi. Kendisine en giir sesli olanm Cemil b. Ma'-
rner el·Cernbi oldugu soylendi. Orner, ogle vakti ona gitti. Ben de onu
takib ettim. Ne yapaca~na baklyordum. Ben o zaman her~eye akh eren
bir <;:ocuktum. Cemil'in yamna vannca Orner (r.a.), orra:
« - Cernil! Benim miisliiman oldugumu ve Muharnrned'in dinine
girdigimi biliyor musun?» dedi. Allah'a .yemin olsun, Cernil hic;bir ~ey
soylemeden kalkti, gomlegini diizeltiyordu. Orner de ben de onu takib
ettik. Kabe'nin kap1sma gelince, c;ok yiiksek sesle Kabe'nirr etrafmdaki
meclislerinde oturmakta olan Kurey~lilere:
« - Kurey~liler! Orner b. Hattab dininden donmii~!» diye bag1rd1.
Orner, onun arkasmdan:

« - Yalan soyliiyor, ben miisliiman oldum! Allah'tan ba~ka ilah ol-
madigma ve Muhammed'in O'nun Reswii olduguna inandim.» dedi.
40 Buharl
41 lbn-i i:shak; El-Bidaye 3/94
<42 lbn-i Ishak; El-Bdaye 3f95
Stkmttlara TahammiU 281
Kurey~liler,
Orner'e sald1rdilar. Ogleye kadar birbirleliyle kavga et-
tiler. Orner yorulup oturunca, onun ba~ma dikildiler.
Orner:
« - Akhmza ne geliyorsa yapm. Allah'a yemin ederim; eger iic;yi.iz
ki~i olsayd1k ya hepimiz oliirdiik, veya sizin hepinizi yok ederdik.» ~ek
linde konu~uyordu. Onlar bu durumda iken iizerine bir aba ve siislii
bir kaftan giymi~ bulunan Kurey~li bir ihtiyar gelip, onlann: yanmda
durdu ve:
« - Ne bu haliniz?» diye sordu.
« - Orner dininden dondii.» dediler.
ihtiyar:
« - B1rakm! Adam kendine bir yol sec;mi~. Siz ne istiyorsunuz?
Adiy ogullannm, ileri gelenlelini size boyle teslim edecegini mi samyor-
unuz? B1rakm onu! » dedi.
Allah'a yemin ederim, hepsi hemen Orner'in etrafmdan uzakla~tilar.
Medine'ye hicretten sonra, bahama:
« - Babac1gim! Miisliiman oldugun giin Mekke' de seninle kavga
eden insanlan senden uzakla~tlran adam kimdi ?» diye sordum.
Baham:
« - Yavrucugum o, As b. Vail es·Sehmi idi.» dedi.43-
0rner evde endi~e ic;inde bulurrdugu bir s1rada iizerinde bir aba
ve ipekle siislii bir gomlek bulunan As b. Vail es·Seluni:, Ebu Arnr ona
geldi. As, cahiliyet devrinde bizim dostlanm1z olan Sehm kabilesinden-
di. Hz. Orner'e:
« - Ne oldu sana?» diye sordu.
Orner:
« - Kavmim, miisliiman oldugum ic;in beni oliimle tehdit ediyor.»
diye cevap verdi.
0:
« - Sana hic;bir ~ey yapamazlar.» dedi. Bu sozden sonra kendimi-
zi emniyette hissettik. As evden c;1kt1ktan sonra vadide biiyiik bir sel
gibi akmakta olarr insan kalabahgma giderek, onlara:
«-- Nereye gidiyorsunuz?» diye sordu.
« - Dininden donmii~ olan Hattab ogluna gidiyoruz.» dediler.
« - Ona hic;bir ~ey yapamazsmiZ.» dedi. Onun bu sozii iizerine mii~
rikler geri dondiiler.44
4l ibn-i lshak; EI-Bidaye 3/82

.w Buhari 1/545
282 Musliimanhk
Osman b. Affan (r.a.) m Bask1lara tahammiilil:
Muhammed b. ibrahim et·Teymi anlahyor: Osman b. Affan miis-

liirnan olunca amcas1 Hakem b. Ebi'l-As b. Umeyye onu yakalayarak ip-
lerle elini aya~m baglad1, ve:
«- Babalarmm dininden doniip de sonradan ~akan bir dine mi gi-
riyorsun? Allah'a yemin ederiml Girmi~ oldugun o dinden doniinceye
kadar iplerini kat'iyen ~ozmiyecegim.» dedi. Bunun iizerine Osman:
« - Ben de yemin ederim ki, o dinden asia ayrllmiyacagim ve on-
dan his;bir zaman donmiyecegim.» dedi.
Amcas1, dinine alan bu baghhgm1 goriince, onu b1rakt1.45
Talha b. Ubeydullah (r.a) m Bask1lara tahammi.ilil:
Mes'ud b. Hrr~ (r.a.) anlatlyor: Safa ile Merve arasmda tavaf et-
tigimiz s1rada, pek s:ok insanm, elleri boynuna baglanm1~ bir genci ta-
kip etmekte olduklanm gordiim.
«- Sus:u ne acaba?» diye sordum.
« - Bu gens:, Talha b. Ubeydullah'd1r. Dininden dondii.» dediler. Ar-
kasmdan yiiriimekte alan bir kadm, onu azarhyor ve orra kiifrediyordu.
« - Bu kadm kim?» diye sordugumda:
« - Annesi Sa'ba binti el·Hadrami.» dediler.46
ibrahim b. Muhammed b. Talha ~oyle der:
Talha b. Ubeydullah (r.a.) bana ~unlan anlattl: Busra s:aqnsma47
gitmi~tim. Bir de bakhm ki, rahip manastlnndan:
« - Bu panay1ra gelenlere sorun bakahm, i<;lerinde Hicaz'h kimse
var m1?» diyordu.
«- Evet, ben Hicaz'hy1m.» dedim.
« - Ahmed ismirrde bir Peygamber <;Iktl m1?» diye sordu.
« - Hangi Ahmed?» dedim.
« - Abdullah b. Abdulmuttalib'in ogludur. En son Peygamber ola-
r ak ~u s1ralarda <;1kmas1 gerekirdi. Onun <;1kacag1 yer Mekke, hicret ede-
cegi yer de Medine'dir. Ona ilk inananlardan olmaya bak.» dedi. Ra-
hibin soyledikleri bana son derece tesir etmi~ti. Busra' dan s:ok acele
aynld1m, Mekke'ye geldim ve:
«- Yeni bir hadise var mi?» diye sordum.
,._ Evet, Muhammed b. Abdullah (s.a.v.) el-Emin Peygamber oldu-
45 ibn-1 Sa'd 3/37

46 Buharl, El-Tarih'ill Kebir; EI-isabe 3/ 410
.v Busra, ~am'a bagh bir kasabadlr.
Stkmttlara Tahammiil 283
gunu a<;:Ikladi ve Ebu Bekir de ona tabi oidu.» dediler. ~Ikhm, Ebu
Bekir'irr yamna gittim ve:
«- 0 adama inandm mi?» diye sordum.
«- Evet, sen de ona git, huzuruna gir ve ona iman et! <;:tinkii o,
hak dine. <;:agmyor.» dedi.
Talha (r.a.), rahibin kendisine soylediklerini ona anlatti. Ebu Be·
kir de Talha ile beraber 91karak Resulullah'm huzuruna girdiler. Talha
hemen miisliiman oldu. Rahibin kerrdisine soylediklerini Resulullah'a da
anlath. Resulullah (s.a.v.) buna pek <;:ok sevindi. Ebu Bekir ile Talha
miisliiman olunca Nevfel b. Huveylid b. Adeviyye onlan yakahyarak on-
larm ikisini bir ipe baglad1.
Teym ogullan onlan kurtaramwordu. Zira, Nevfel b. Huveylid «Ku-
rey!?'in Aslam» diye me~hurdu. i9te bu sebeple Ebu Bekir ve Talha «ya-
km arkada~lar» diye isimlendirildiler.48
Zubeyr b. Avvam (r.a.) m Bask1lara tahammi.illi:
Ebu'l-Esved ~oyle anlatir: Ziibeyr b. Avvam sekiz ya~mdayken miis-

liiman olmu~, onsekiz ya~mdayken hicret etmi~ti. Ziibeyr'in amcas1, onu
bir has1ra sararak dumana bogar ve:
« - Eski dinine don!» derdi.
Ziibeyir ise:
«- Asia donmiyecegim.>> diye kaqahk verirdi-49
Hafs b. Halid diyor ki: Musul'dan gelen bir ihtiyar, bana ~oyle bir
hadise anlattl: Bir yolculukta Ziibeyr b. Avvam (r.a.) a arkada!?hk et-
tim. Su bulunmayan bir yerde ciiniip olmu~.
«- $uraya bir perde ger de y1kanay1m.» dedi. Percle gerdim. So-
yundugu zaman viicudunun her tarafmm k1h9 yaralanyla dolu oldugunu
gordfun.
«- Allah'a yemin ederim ki, sen den ba~ka hi<;: kimsede bu kadar
kllw yaras1 gormedim.» dedim.
<<- Yaralanm1 gordiin mii?» dedi.
«- Evet.» dedim.
«- Yemin ederim, bu yaralann hepsi Resulullah'la beraber Allah
yolunda sava~1rken oldu.» dedi.50
48 Miistedrek 3/369; Beyhaki; EI-Bidaye 3/29 I
49 Hdye 1/89; Taberani, Mecmeu'z-Zevaid 9fl51; Miistedrek 3/ 360

!11 Htlye 1/90; Taberiini; Miistedrek 3/360; Miintehab 5170; Mecmeu':z-ZevMd
9i l50
284 Milsliimanltk
Peygamber'in Mi.iezzini BiUil b. Rebah (r.a) m Bask1lara Tahammi.ili.i:
ihn·i Mes'ud anlahyor: Mlisli.iman olduklanm ilk a91klayanlar yecli

ki~idir. Resulullah (s.a.v.), Ebii Bekir, Anunar ve annesi Slimeyye, Su-
heyb, Bilal ve Mikdat (Allah onlardan razt olsun). Allah, Resulli'nli (s.a.v.)
amcasma koruttu. Ebii Bekir (r.a.) i de kavmine himaye ettirdi. Fakat
digerlerini mli~rikler yakaladtlar. Demir ztrhlar giydirerek onlan gii-
ne~te yakttlar. Zorlanmca onlann hepsi mli~riklerin arzulanm yerine ge-
tirdiler. Fakat Bilal, Allah ugrunda kendi nefsini ve kendi kavmini hi9e
sayarak mli~riklerin dediklerini yapmad1. Mli~rikler de onu yakalaytp
9ocuklann eline teslim ettiler. c;ocuklar, Bilal'i Mekke sokakl~mnda do-
la~hrarak eziyet etmeye ba:~ladtlar. Blitiin bunlara ragmen o, sozlinde
1srar ediyor, «Allah bir, Allah bir.» diyordu. 51
Allah Volunda Bilal'in Cektigi Eziyetler:
Miicahid anlahyor: Digerlerine gelince; mli~rikler onlara demir zirh-

lar giydirdiler. Ve sonra onlan giine~te yakhlar. Allah'in da yardtmtyla
onlar giine~in ve demirin s1cakhgma tahammiil ettiler. Ak~am olunca
Ebii Cehil (Allah'm la'neti lizerine olsun) mtzragmi yanma alm1~ geldi
ve onlara kiifretmeye, onlan azarlamaya ba~lad1.52
Urve b. Zlibeyr anlatiyor: Bilal, Cehm ogullan'ndan bir kadmm ko-
Jesi idi. Allah'a ~irk ko~mas1 i9in ona, Mekke 901lerinde s1rt1m kt7.gm
kumlara yapt~tlrarak eziyet ediyorlard1. Bilal de:
« - Allah bir, Allah bir.» diyordu. Bilal bu durumda iken Varaka
ona geliyor ve:
« - Allah bir ya Bilal. Allah'a yemin ederim, eger onu oldlirlirse-
niz onun kabrini kendime ziyaretgah yapacag1m.» diyordu. 53
Hi!jam b. Urve babasmdan naklederek diyor ki: Varaka b. Nevfel
cziyet edilmekte ve Allah bir demekte olan Bilal'e gidip:
« - Allah bir, Allah birdir ey Bilal.» diyordu. Sonra Bilal'e bu ezi-
yetleri yapan Umeyye b. Halef'e gelerek:
« - Ylice Allah'a (Azze ve celle) yemin ederim ki, eger onu oldlirlir-
seniz, onun kabrini kendime ziyaretgah edinecegim.» diyordu.
Yine bir glin Bilal'e eziyet ederlerken Ebii Bekir geldi ve Umeyye'ye:
51 Miisned-1 Ahmed b. Hanbel, lbn-1 Mace, EI-'Bidaye 3/28; Miistedrek 3/284

S2 lbn-1 Ebi ~eybe, Kenz'ul-Ummal 7f14; tstlab 1/141; Hdye 11140; lbn-1 Sa'd
2/166
53 EI-tsabe 3/634
« - Bu zavalhya eziyet ederken hi~ Allah'tarr karkmuyar musun?

Bu durum ne zamanakadar devam edecek?» dedi.
tlmeyye:
« - Oim sen bu hale dii~iirdiin. Gordiigi.in ~u eziyetlerden anu kur-
tar bakalrm! » dedi.
Ebu Bekir:
« - Kurtaracag1m. Ben de Bllal'den daha dayamkh ve kuvvetli si-
yah, senin dinine mensup bir kole var, bima kaqnhk sana anu vereyim.»
teklifinde bulurrdum.
tlmeyye: _
« - KabuL» dedi. Ebu Bekir siyah kolesini getirip ana teslim ede-
rek Bilal'i ald1 ve azad etti. Ebu Bekir Mekke'den Medine'ye hicretten
once miisliiman olduklan i<;:in altl kOle azad etmi~ti. Bilal bunlann ye-
dincisiydi.54
ibn-i ishak ~oyle anlatlr: Ogle vakti geldigi zaman tlmeyye, Bilal'i
Mekke'nin kumlu c;:akllh vadisine gotiiriir s1rt iistii yatmr, sanra gog-
siine kacaman bir ta~ kanulmasm1 emrederdi. Ve ana:
<<- Ya bu vaziyette oliip gideceksin, yahut da Muhammed'i inkar
edip Lat ve Uzza'ya kulluk edeceksin. Bilal ise biitiin bu eziyetleri c;:e·
kerken, yalmz:
<<- Allah bir.» diyardu.
Ammar b. Yasir, Bilal'i, arkada~lanm, c;:ektikleri eziyetleri Ebu
Bekir'in Bilal'i azad etmesini ve Ebu Bekir'in «Atik» (r.a.) lakab1m ha-
tirhyarak ~u ~iiri soyledi:
«Allah, Bilal'in ve arkada~1 Atik'in miikafatm1, Faldh'in ve Ebu Ce·
hil'in de cezasm1 versin! Akllh bir ki~inirr ~ekinecegi ~eylerden ~ekin
miyerek biitiin insanlann Rabbinin tek alduguna inand1g1 ve, «Yapma-
ym boyle!» inamyarum, ~iiphesiz, Allah Rabbimdir, dedigi i<;:in bir ogle
vakti Bilal'e i~kence etmeyi dii~iindiiler. 0 ise ~oyle dua ediyardu: <<Bel·
ki beni oldiiriirsiiniiz, fakat ben oliim karkusuyla Allah'a asia ~irk ka~
mam. Ey ibrahim'in, Yunus kulunun, Musa'mn, 1sa'mn Rabbi! Beni,
Al-i Galib'ten kotii, zalim ve dalalet i~inde bulunanlann eline b1rakma!
Kurtar beni! » 55
.Ammar bin Yasir ve ailesinin (r.a) gi.i(:liiklere tahammi.ilii:
Resulullah'm, Allah yalunda eziyet edildiklerini gordiigi.i zaman

Ammar ve ailesine miijdesi:
54 HIIye 1/148
55 HIIye 1/148
286 Miislilmanltk
Cabir (r.a.) eziyet edildikleri s1rada Resulullah'm Ammar ve aile·

sine gelerek ~oyle dedigini nakletti:
« - Miijdeler olsun Yasir ailesi! Sizin yeriniz mutlaka cennettir.» 56
Osman (r.a.) da ~oyle anlahyor:
Bir kere Resulullah'la beraber Mekke'de yiiriiyordum. Bir de bak-
hm ki Ammar'a, annesi ve babasma islam dininden donmeleri i9in k1z·
gm giine~in altmda eziyet ediliyor. Ammar'm bahas1:
« - Ey Allah'm Resulii! Hep boyle mi devam edecek?» dedi.
Resulullah:
« - Sabredin Yasir ailesi! Allah'1m, Yasir ailesini affet! Zaten affet-
mi~tin.» diye dua etti.57
Abdullah b. Cafer (r.a.) anlat1yor: Resulullah, Allah yolunda eziyet
edilmekte olan Yasir'e, Ammar'a, ve Ammar'm annesine gelerek:
« - Sabredin Yasir ailesi! Sabredin ey Yasir ailesi! Sizin yeriniz
mutlaka cennettir.» buyurdu.58
Miicahid anlahyor: ilk islam ~ehidi Ammar'm annesi Siimeyye'dir.
Ehu Cehil onu kalbinden yarahyarak oldiirdii.59
Ammar'm Kalben Mu'min oldugu halde l?iddetli eziyetler
Ozerine Diliyle Kufre Dondugunu itiraf1:
Ebu Ubeyde b. Muhammed b. Ammar anlatiyor:
Mii~rikler, Ammar'1 yakalad1lar ve Resulullah'a kiifredip onlann
ilahlanm hay1rla anmad1k9a b1rakmiyacaklanm soylediler. Ammar, on.-
lann isteklerini yerine getirdi. Ellerinden kurtulup Resulullah'a geldi.
Resulullah:
« - Ne haber, Ammar?» diye sordu.
« - Kotii, ya Resulallah, sana kotii soyleyip mii~riklerin ilahlanm
hay1rla and1m.» dedi. Resulullah:
« - Kalbini nas1l buluyorsun?» diye sordu. Ammar:
« - Kalbim imanla dolu.» dedi.
« - Resulullah:
« - Gene boyle yaparlarsa sen aym ~ekilde hareket et.» buyurdu. 60
Muhammed anlahyor: Peygamber (s.a.v.) aglamakta olan Ammar'-
la kar~Ila~h. Onun gozya~larm1 silmeye ba~lad1, ve:
« - Kafirler seni yakalad1 ve suda bogdular. Sen de boyle boyle
dedin. Gene boyle yaparlarsa aym ~ekilde hareket et.» buyurdu.61
56 Taberam; Miistedrek; Beyhaki; ibn-1 Asakir; Mecmeu'z-Zevfdd 9/293

51 ibn-i Asakir; Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Beyhaki; Kenz'ul-Ummal 7172;
ss Miisned-1 Ahmed b. Hanbel
59 EI-isabe 3/647; EI-Bidaye 3/59
w Hllye 1/140; ibn-i Sa'd 1/178
61 lbn-1 Sa'd 1/177
Stkmttlara Tahammiil 287
Amr b. Meymun da ~oyle anlahr: Mti~rikler, Amrnar b. Yasir'i ate~le

daglamt~lard1. Resulullah ona ugradt ve elini onun ba~nna koyarak:
« - Ey ate~, 1brahim (a.s.) e oldugun gibi, Ammar'a da soguk ve
selamet ol! » dedi, ve:
« - Ammar! Seni zalim tarafoldiirecek! » buyurdu. 62
Habbab b. El-Eret (r.a.) in Bask1lara. Tahammuli.i:
~a'bi anlatlyor: Habbab b. El·Eret (r.a.), Orner b. Hattab'm huzu-

runa girdi. Hz. Orner, onu kendi yerin:e oturttu ve:
« - Y eryiiziinde bu yere bir adam hari<;: bundan ba~ka hi<; kimse
laytk degildir.» dedi.
Habbab da ona:
« - Kimdir o? Ey mii'mi:nlerinemiri?» diye sordu.
Hz. Orner:
« - Bilal.» dedi.
Habbab:
« - Bilal benden daha laytk degil. Ciinkii, mii~rikler i<;:inde onu ko-
ruyanlar vard1, ama beni koruyan. hi<; kimse yoktu. Bir giin mii~riklerin
beni yakalaYJp bir ate~ yakarak onun: i<;:ine attiklanm hatlrlanm. Son·
ra bir adam ayagm1 gogstime dayad1. Yalmz strtlm topraga temas edi-
yordu.» dedi. Sonra strtmi a<_;:ti. Hakikaten yanJ.klarla doluydu. 63
~a'bi anlatiyor: Hz. Orner, Bilal'e mii~riklerden <_;:ektigi eziyetleri -
sordu. Habbab (ahlarak):
« - Strhma bak! E"y mii'minlerin emiri.» dedi.
Hz. Orner: .
« - Bu giinkii gibi gormemi~tim.» dedi.
Habbab:
« - Beni i<;:ine atmak i<;:in bir ate~ yakmt~l¥l.rd1. Onu ancak sirtimm
eriyen yaglan sondiiriiyordu. 64
Habbab anlatiyor: Ben demirciydim. As h. Vail'den alacagtm vardt.
Onu almak i<;:in gittigimde As bana: ,
« - Yemin ederim, Muhammed'e kiifretmezsen borcumu vermiyece-
gim.» dedi. Ben de:
« - Hay1r, Allah'a yemin olsun, ben asia Muhammed'e kiifretmiye-
cegim.» dedim.
62 tbn-i Sa'd 1/177

63 tbn-i Sa'd 3/117; Kenz'ul-Ummal 7/31
64 Hilye 1/144; lbn.i Sa'd; ibn Ebi ~eybe; Kenz'ul-Ummal 7/71
288 Milslilmanltk
As:
« - Ben oli.ip tekrar dirilirsem, o zaman mallanm ve c;ocuklanm
olursa, gelirsin sana borcumu veririm.» dedi. Bunun i.izerine Allah-u
Teala:
«Ayetlerimizi tannnaytp, bana mutlaka mal da, evlat da verilecek·
tir, diyeni gordiin mii? Boyle diyen gayba mt vak:tf oldu, yoksa esirge·
yen Allah'tan bir ahid mi aldt? Haytr, haytr, B'iz 8'nun, ne dedigini ya·
zanz. O'nun azabnu da uzun uzad1ya uzahnz.>~ ayetini indirdi. 65
Yine Habbab anlatlyor: Mi.i~riklerden eziyet gormi.i~ti.ik. H1rkasma
sanlm1~ olarak Kabe'nin golgesinde uzanm1~ clan Peygamber'e geldim ve:
« - Allah'a dua etmiyor musun?» dedim. Resulullah oturdu. Yi.izti
kipkirmizi idi.
«- Sizden oncekilerin etleri kemiklerinden demir taraklarla tara-
narak aynld1g1 halde, bu eziyet onlan dinlerinden dondiirememi~ti. So-
nunda Allah bu dini mutlaka tamamhyacak. 0 kadar ki, bir yolcu San'a'-
dan Hadramut'a Allah'tan ba~k hie; kimseden korkmadan gidebilecek.
Fakat siz acele ediyorsunuz.» buyurdu.66
G1far Kabilesinden Ebu Zer'in Bask1lara TahammUii.i:

ibn-i Abbas (r.a.) anlatiyor:
Ebu Zer, Resulullah (s.a.v.) m peygamber oldugunu haber ahnca kar-
de~ine:
«- Mekke'ye git! Peygamber oldugunu ve kendisine vahy geldigi-
ni iddia eden bu adamm durumunu ogrenip sozlerini dinledikten sonra
don.» dedi. Bunun i.izerin:e karde~i Mekke'ye gitti. Peygamber'in sozle-
rini dinleyip Ebu Zer'e geldi ve:
« - Onun giizel ahlak1 emrettigini ve ~iire benzemiyen birtak1m soz-
ler soyledigini gordi.im.» dedi. Fakat, Ebu Zer, karde~ine:
((- Benim istedigimi tam manas1yle yapamadm.» diye mukabele
etti.67
ibn·i Abbas anlatlyor:
Ebu Zer az1gm1 ve su kab1m ahp yola c;Ikti. Mekke'ye vannca, Ka-
be'ye geldi. Peygamber (s.a.v.) i arad1. Onu tan1m1yor ve sormaktan da
c;ekiniyordu. 0 giinii boyle gec;irdi. ikinci giin kendisini Hz. Ali (r.a.) gor-
dii. Garip oldugunu anlad1. Ebu Zer, Hz. Ali (r.a.) yi gortince onunla bera-
ber gitti. iki arkada~ sabaha kadar birbirine hic;bir ~ey sormadilar. Ebu
Zer sabahleyin su kabtm ve az1gm1 ahp Kabe'ye geldi. Fakat ak~ama ka-
65 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; El-Bidliye 3/59; tbn-i Sa'd 3/116

66 Buhari; Ebu Davud; Nesei Ayni 7/558; Miistedrek 3/383
67 Buhari 11544
68 Buhari 1/500, 544
Szkmtzlara Tahamrnuz· 289
Jar Resulullah'1 goremedi. Kald1g1 yere dondiigunde Hz. Ali (r.a.) ya-
nma ugrad1 ve:
« - Nereli oldugunu soylemek yok mu?» diyerek memleketini og-
renmek istedi. Onu gene misafir etti. Ertesi giin Hz. Ali, onu beraberin-
de goti.irdii. Yine birbirlerine hic;bir ~ey sormuyorlard1. Nihayet, iic;iincii
giin oldu. Hz. Ali aym ~ekilde ak~am dondii. Geceyi gene birlikte ge-
c;irdiler. 0 gece Hz. Ali:
« - Nic;in geldigini ha.la soylemiyecek misin?» diye sordu. Ebu Zer:
« - Berri aydmlatacagma dair kat'i soz verirsen soylerim.» diye ce-
vap verdi. Hz. Ali soz verdi. Ebu Zer de ne i<;in geldigini anlattl. Hz. Ali
(r.a.), Ebu Zer'e:
« - Hie; ~i.iphesiz, duyduklarm dogrudur ve 0, Allah'm Resulii'diir.
Sen sabahleyin benim pe~imden gel! Vardigimiz yerde eger senin ic;in
tehlikeli bir ~ey sezersem, sanki su dokecekmi~ gibi kalkanm. 0 zaman
girdigim yere kadar beni takib et.» dedi. Bunurr i.izerine Ebu Zer, ken-
disine soyleneni yaptl ve beraberce Peygamber (s.a.v.) in huzuruna gir-
diler. Ebu Zer, Peygamber (s.a.v.) in sozlerini dinledikten sonra hemen
orada miisliiman oldu. Peygamber (s.a.v.), kendisine:
« - Kabilene don ve islam'! a<;Iktan a<;Iga yaydig1m1 duyunca sen
de onlan islam'a davet et! » dedi. Ebu Zer ise:
« - Allah' a yemin ederim ki, islam'! onli:mn arasmda a<;Ik<;a ilan
edecegim.» diye mukabelede bulundu ve hemen <;1k1p Kabe'ye giderek
giir bir sesle:
« - Ben Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ve Hz. Muhammed'in Al-
lah'm Resulii olduguna ~ehadet ederim.» diyerek miisliiman oldugunu
ilan etti. Sonra orada bulunan mii~rikler ayaklandilar ve Ebu Zer'i ya-
tmp insafs1zca dovdiiler. Bu s1rada Hz. Abbas (r.a.) geldi, iizerirre ka
pand1 ve:
« - YaZiklar olsun size, bu adamm Gifar kabilesinden oldugunu ve
tiiccarlanm1zm $am'a giderken oradan gec;tigini bilmiyor musunuz?» di-
yerek Ebu Zer'i ellerinden kurtard1. Ebu Zer ertesi giin aym ~eyi soy-
lediginde tekrar hi.icum edip dovdiiler. Yine Abbas (r.a.) i.izerine kapa-
mp onu kurtard1. 68
Ebu Zer arrlatlyor:
Karde~im Mekke'ye gidip geldiginde, bana:
« - Mekke'ye gittim. Kurey~lilerin sabii69 dedigi zat1 gordiim. 0 sa-
na c;ok benziyor.» dedi.
Sonra ben de Mekke'ye gittim. Peygamber'e sabii diyenlerden bi-
rini gordiim ve:
68 Buhari l/500, .544

69 Sa:bi1: Bir dinden c;ak1p, ba~ka bir dine giren kimse.
F: 19
290 MilsWmanltk
«- Sabii nerede?» diye sordugumda, beni gostererek:

«- I~te sabii, sabii!..» deyip yi.iksek sesle bagxrd1. Bunun iizerine
biitiin orada bulunanlar beni ta~ladxlar. Adeta iizerinde, mii~riklerin put-
lanna kurban kestikleri ta~ gibi kanlar i~;inde kalmx~tim. Hemen Kabe'-
nin ortiisiine gizlendim. Orada onbe~ giin kaldrm. Zemzem' den ba~ka
yiyecek, i~;ecek hi~;bir ~eyim yoktu. Kabe'ye girerlerken Resulullah (s.a.v.)
ile Ebu Bekir (r.a.) i gordiim. Allah'a yemin ederim ki, Resulullah'a miis-
ltiman selamx veren ilk insamm. Zira, bu kar~xla~mada:
«- Esselamu aleyke ya Resulullah.» dedim. 0 da:
« - Ve aleykesselam ve rahmetullah! Kimsin?» diye mukabele etti.
« - G1far kabilesindenim.» dedim. Ebu Bekir de:
«- Ya Resulullah izin verin bu gece bu zati ben misafir edeyim. »
dedi. Ebu Bekir'le Mekke'nin a~aglSlnda bir eve gittik. Barra biraz iiztim
ikram etti. Mekke' den dondiigtimde karde~ime miisltiman oldugumu ha~
ber verdim. Karde~im:
« - Ben de senin dinine giriyorum.» dedi. Sonra annemize gittik.
0 da:
<<- Ben de sizin dininize giriyorum.» dedi. Daha sonra kabileme ge-
lip onlan da Islam'a davet ettim. Bana uyarak onlann bir kism1 mti s~
ltiman oldu.»70
Ebu Zer ~oyle diyor:
Mekke'de Resulullah (s.a.v.) ile bir mtiddet kaldun. Bana Islam di-
nini ogretti. Biraz da Kur'an ogreridim. Sonra:
<<- Ya Resulallah! Artxk dinimi a91klamak istiyorum.» dedim. Bu-
nun iizerine Peygamber (s.a.v.):
<<- Oldtirtilmenden korkuyorum.» diye beni menetti. Ben de:
« - Oldtirtilsem de yapacagxm.» dedim. Bunun iizerin:e Resulullah
bir ~ey demedi. Kabe'ye gittim. Kurey~liler de toplanmx~, kendi arala-
nnda konu~uyorlard1. Ben a91k9a kelime-i ~ehadet getirdim. Hemen
Kurey~liler bana saldxrdilar. Kurban ta~I gibi beni kanlar i~;erisinde bx-
raktdar. Beni oldiirdtiklerini zannediyorlardx. Biraz sonra aynldrm ve
Resulullah (s.a.v.) m yanma gittim. Halimi gortince:
« - Ben seni dinini a91klamaktan menetmedim mi?» buyurdu. Ben
de:
« - Ya Resulallah, i9imden boyle arzu ediyordum. Onu yerine ge-
tirmi~ oldum.» dedim. Biraz daha Peygamber (s.a.v.) ile beraber kal~
dxktan sonra, bana:
70 MUslim.
Stktnttlara _T ahammill 291
1 1 - Kabilene git ve islfun'1 a<;aktan apga yaymaya ba$ladigimi duy-
dugunda tekrar yamma gel.» buyurdu.71
Said b. Zeyd ve Hamm1 Hz. Orner (r .a.) in K1zkarde~i

Fat1ma'nm Bask1lara Tahammulii :
Kays anlat1yor: Said b. Zeyd'in Kiife mescidinde $Oyle dedigini i$it-

tim:
« - Omer'in miisliiman oldugumuz i<;in kiZkarde$ini ve beni iple
bagladigmi hatirlanm. Orner daha o zaman miisliiman olmami$ti.»72
. Enes (r.a.) anlatiyor:
Orner kilicmi ku$anlp yola 91kt1gmda Ziihre ogullanndan biriyle
kar$Ila$1I. 0:
« - Nereye boyle ya Orner?» deyince:
« - Muhammed'i Oldiirmeye gidiyorum.» diye cevap verdi. Adam:
« - Muhammed'i Oldiirdiigiin zaman Ziihre ve Ha~im ogullannm
elinden nasil kurtulacaksm ?» dedi. Bunun iizerine, Orner:
« - Seni de dinini terketmi$ goriiyorum.» deyince, adam:
« - Sana bundan daha garibini soyliyeyim mi?» dedi. Orner:
« - Nedir o?» diye sorunca:
- « - K1z karde$in ve eni$terr de dinlerini degi$tirdiler ve senin men-
sup oldugun dini terk ettiler.» dedi. Orner derhal ofkeli bir $ekilde yo-
luna devam etti. K1z karde$iyle eni$tesinin evine geldi. 0 s1rada k1z
karde$iyle eni!?tesinin yanmda muhacirlerden Habbab (r.a.) denilen bt-
risi vard1. Habbab, Omer'in geldigini sezince hemen sakland1. Omer
ic;eriye girdi ve:
« - Nedir bu i$ittigim sozler?» diye 91k1$h. i9eride «Taha» sftresi·
ni okuyorlard1.
« - Aram1zdaki konu$madan ba$ka bir$ey degil.» diye cevap ver-
diler. Orner:
« - Galiba siz de dininizden 91kt1mz?» dedi. Eni$tesi ise:
« - Orner! .. Hak din senin dininden ba$k-a bir din ise, ne dersin ?'>
diye kar$Ihk verince, Orner, eni$tesine sald1rdi ve onu tekmeledi. Ken-
disini kocasmdan uzakla$hrmaya gelen k1z karde$inin ise bir tokatta
yiiziinii kanlar i9inde h1rakt1. Bu hale iyice ofkelenen Fatuna:
« - Orner, senin dinin hak din degildir. Ben $ehadet ederim ki,
Allah'tan ba$ka tann yoktur. Yine $ehadet ederim ki, Hz. Muhammed
(s.a.v.), Allah'm Resulii'diir.» diyerek miisliiman: olduklanm a91klad1. Hz.
Orner bunlan vazge9irmekten iirnidini kesince:
71Taberam; Htlye 1/158-159; Miistedrek 3/336

n Buhari 1/545-546.
292 Miislilmanhk
«- Verin o okudugunuz kitab1, ben de okuyay1m -Orner okuma·

yazma bilirdi-.» dedi. K1z karde~i, Omer'e:
« - Sen pissin. 0 kitaba ancak temiz olanlar dokun(lbilir. Kalk
y1kamp abdest al.» dedi. Orner kalk1p abdest ald1. «Tahih> suresinin ba~
tarafmdan okumaya ba~lad1:
«Taha, Muhammed! Biz sana Kur'an't iiziiliip stkmti ~ekmen i~in
indirmedik. Hay1r, biz Kur'an't yiireginde Allah korkusu olana ogut ol-
mak iizere gonderdik. Kur'an, yeri ve yiice gokleri yaratan Tann tara-
fmdan gonderihni~tir. Esirgeyen Tann, ·Ar~-1 alasmdan- hiikiimranrur.
Goklerde, yerde, goklerle yer arasmda, yeraltmda ne varsa hepsi O'rtun-
dur. Sen ll1>ziin a~tgmt soylesen de Tann, gizli sozii de, dalm sakhstm
da bilir. Allah 0 Tann'd1r ki, O'ndan ba~ka tapacak yoktur. En giizel
isimler O'nundur. Sana Musa'nm kissas1 eri~ti mi? Hani Musa, bir ate~
goriip ailesine; burada durim, ben bir ate!? gordiim. Belki size o ate~
ten bir kor getirir, yahut ate~in b~mda dogm yolu gosterecek bir reh·
her bulumm, dedi. Musa ate~e dogm gitti ve ona varmca kendisine
~oyle bir ses geldi: Ya Musa, ben senin Tann'mm, ayakkabdanm pkar.
<;iinkii, sen Tuva adh mukaddes, miibarek bir vadidesin. Ben seni ken-
dime dost olarak se~tim. Sana vahyolunant dinle: Allah benim. Benden
ba~ka tapacak yoktur. Bana kulluk et. Beni anmak i~in naman dosdog-
ru kil.»73
Bunun iizerine Orner:
« - Beni Muhammed'e gotiiriin.» dedi. Saklanan Habbab (r.a.)
Omer'in bu sozlerini duyunca <;Iktl ve:
« - Miijde ey Orner, Resulullah (s.a.v.) m peq;embe gecesi Allah'm-
ish1m'I Orner b. Hattab, yahut Atitr b. Hi~am ile kuvvetlendir, diye yap·
t1g1 duasma mazhar oldugunu limit ediyorum.» dedi. Peygamber (s.a.v.) ,
Safa tepesinin etegindeki bir evde bulunuyorlard1. Orner hemen Resu-
lullah'm bulundugu eve gitti. Kap1da Hz. Hamza ile Talha ve eshabdan
birkac; ki~i vard1. · Hamza, Omer'i gorlince tamd1, tela$landilar. Hz.
Hamza: -
<<- Evet, bu Orner. Eger Allah Tea.la O~er'e hay1r murad etmi~se
mi.isliirhan olur ve Peygamber (s.a.v.) e uyar. ~ayet kotiiliik murad et-
mi~se bizim ic;in Orner'in hakkmdan gelmek kolayd1r. » dedi. Bu s1rada
ic;eride Peygamberimize vahiy geliyordu. D1~an <;Ikti, Omer'in elbisesj
ve k1hcmm kabzasmdan tutup:
« - Ey Orner, bu duruma son vermiyecek misin? Allah'm Velid b.
Mugire'ye verdigi zillet ve azab1 sana da vermesini mi bekliyorsun? »
dedi ve ~oyle dua etti:
« - Allah'1m, i$te Orner b. Hattab! Allah'im, Orner b. Hattab ile dini
kuvvetlendir.» Hz. Orner de:
n TaM: bl4
« - Sehadet ederim ki, sen Allah'm Peygamberisin.>> diyerek miis-

liiman oldu. Ve:
« - Artik dini a~1ktan a~1ga yaymaya ba~hyahm, ya Resulallah.»
dedi. 74
Sevban ~oyle rivayet ediyor:
Resulullah (s.a.v.): «Allah'Im! Omer b. Hattab ile islam'1 kuvvetlen-
dir.>> diye dua etmi~ti. Hz. Omer bir gece ou"ce kiZ karde~ini, «Yaratan
Rabbi'nin ad1yla oku!» ayetini okurken, oldiiresiye dovmii~, sonra da
oldii diyc bn·ak1p gitmi~ti. Seher vakti kalktigmda yine kiZ karde~ini
aym a yeti okurken sesini duyunca, kendi ken dine:
« - Allah'a yemin ederim ki, bu ne ~iir ve ne de manas1z bir soz-
diir.» dedi ve derhal Res(llullah (s.a.v.) a gitti. Kap1da Bilal (r.a.) vard1.
Kapry1 vurdu. Bilal:
« - Kim o?>> diye seslendi. 0 da:
« - Orner b. Hattab!» diye cevap verince, Bilal (r.a.):
« - Senin i~in Resulullah (s.a.v.) dan izin istiyeyim.>> deyip Pey-
gamberimize:
« - Ya Resulallah, kap1da Orner var.» dedi. 0 zaman Hz. Peygam-
ber (s.a.v.), Bilal'e:
« - Eger Allah, Orner hakkmda iyilik dilerse onu bu dine sokar.
Ac;. kap1y1.>> dedi. Hz. Orner ic;eri girince Resulullah (s.a.v.) pazulanndan
tutup sarsti ve Orner'e:
« - Ne istiyorsun, niye geldin?>> diye sordu. Orner (r.a.):
« - Davet ettigin dini bana da anlat! » dedi. Peygamberimizin:
« - Ortag1 olmayan tek Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ve Muham·
rned'in O'nun kulu ve Resulii olduguna ~ehadet edersin.» demesi iize-
rine Hz. Orner, hemen orada miisliiman oldu ve:
« - islam' a girdigimi ilan etmeye gidiyorum.>> dedi. 75
Hz. Orner'in azaths1 Eslem de ~oyle anlatir:
Orner b. Hattab:
«- Size ilk miisliiman olu~umu anlatmam1 ister misiniz?» dedi.
«- Anlat, anlat. >>dedik. $oyle devam etti:
« - Resulullah (s.a.v.) a kar~1 insanlann en ~ok dii~man olam idim.
<;ok s1cak bir giinde Mekke yollarmdan birinde iken anidcn Kurey!;) ka-
bilesinden biri beni gordii ve:
« - Nereye gidiyorsun ibn-i Hattab?» dedi.
«- 0 (Peygamber) adama.» dedim. Adam:
74
Ayni: 8/68; Bidaye 3/ 81; ibn-1 Sa'd: 3/191
7
5 Taberam; Mecmeu'z-Zevaid 9/62, 64
294 M ilslilmanltk
« - Ey Hattaboglu, bu din senin evine kadar girdi. Sen hala bunu

soyli.iyorsun.» dedi. Orner, adama:
« - Kimin evine?» deyince, kiZ karde~imin islam' a girdigini soyledi. ·
Hemerr ofkelice geri dondi.im. -Reslllullah, yoksul kimseler mi.isli.iman
olunca, onlan hirer iki~er kendilerine bakacak bir ba~kasmm yamna
verirdi- K1z karde~imin kocasma iki ki~i vermi~ti. Kap1Yl <;ald1m. Kim
oldugum soruldu. Hattaboglu Orner oldugumu soyledim, -Ellerinde bir
kitap, okuyorlard1- Sesimi duyunca kalk1p bir yere gizlendiler ve ki-
tabl b1raktllar. K1z karde~im bana kap1y1 a<;mca, ona:
« - Ey kendisinin dii~mam! Sabii mi oldun?» dedim. Aym zaman-
da elimdeki !Jeyi de kaldmp kafasma vuruyordum. Kadmcag1z agladt
ve:
« - Hattaboglu, yapacagun yap, ben miisliiman oldum artik! » dedi.
gittim, sedirin iizerine oturdum. Baktlm, kapmm ortasmda bir sayfa
var.
« - Bu sayfamn i~i ne burada?» diye sordugumda:
« - Onu bize b1rak Hattaboglu!» deyip, y1kamp temizlenmedigimi,
O'na ancak temiz olanlann dokunabilecegini soyledi. Ben 1srar ettim.
Nihayet sayfay1 bana verdi.76
Osman b. Mazun'un bask1lara tahammiiiO
Osman anlatxyor:
Velid b. Mugire'nin himayesinde rahat rahat dola~1yordum. Allah'm
Resulii'niin eshabm1n ba~ma gelen felaketleri goriince kendi kendlme:
« - Arkada~lar1m, dind~lanm <;e~itli eziyetlerle, s1kmtllarla kar~I
la~Irken benim, hi<;bir s1kmtiya katlanmadan bir mii~rikin himayesin·
de rahat rahat dola~mam, ruhumdaki <;ok biiyiik bir eksikligi gosteriyor.>,
dedim. Bunun iizerine hemen Velid b. Mugire'ye gittim ve:
« - Ya Velid, sagol, artik himayenderr <;1klyorum. Sen vazifeni yap-
tm.» dedim.
« - Ni<;in, yegenim? Belki kavmimden birisi sana eziyet etmeye kal-
kl~Ir?» dedi. Bense:
«- Hay1r, bu fikrimde kararhy1m. Bundan sonra Allah'm himaye-
sine girmek istiyorum. Ondan ba~kasmm himayesinde olmak ho~uma
gitmiyor.» dedim.
« - 0 halde, Kabe'ye git, benim seni himayeme ald1g1mi a<;1k9a ilan
ettigim gibi, sen de himayemderr <;1kt1gmt bag1rarak ilan et.» dedi. Ora·
dan aynhp, Kabe'ye vard1k. Velid, oradakilere:
76 Bezzdr; Mecmeu'z ZeviHd 9/64

«- Osman, himayemden <;Ikti.» dedi. Ben de:

«- Dogru soyli.iyor. 0 vefah, ~erefli bir insand1r. Allah'tan ba~ka
smm himayesinde bulunmak istemedigim ic;:in onun himayesinden <;I·
k1yorum.» dedim. ·
'
Oradan aynhp, bir Kurey~ meclisinde ~iir okuyan Lebid b. Rebia'·
nm yanma gittim. Onlann yanma oturdum. Lebid:
« - Unutmaym, Allah'tan ba~ka her ~ey bo~tur, fanidir.» ~iirini
okurken:
« - Dogru soyli.iyorsun.» dedim.
«- ~i.iphesiz her naim'in sahip oldugu saadet de yok olacak.» de-
yince:
«- Yalan soyli.iyorsun. Nairn: Cennet ehlidir. Onlar ebedi mutluluk
i<;indedir.» dedim. Bunun i.izerine Lebid:
« - Kurey~liler! Yammzda oturan ileri geri konu~up duruyor. Bu
daha ne kadar boyle devam edecek?» dedi. 1c;:lerinden biri:
« - Bu aptalm tekidir. Onun gibi birc;:oklan daha var. Dinimizden
aynldllar. Sen bunun sozlerine aldrrma.» dedi. Ben de ona kar~thk ver-
dim. 1~ bi.iyi.idi.i. Bu adam, gozi.imi.in i.isti.ine bir tokat vurdu. Gozi.im
morardt. Velid b. Mugire de orada idi. Benim ba~Ima geleni gori.ince:
«- Ah, yegenim! Sen himayemde iken, ba~ma bunlar gelmiyordu.
Gozi.in de saglamdt.» dedi. Ben de:
« - Dogru soyli.iyorsun. Ama hence, Allah yolunda, obi.ir gozi.ime
de bir~ey olmazsa, i~te o zaman o gozi.im sakattlr. Ben, senden daha
~refli, daha gi.ic;:li.i birisinin himayesindeyim, ya Velid! » dedim.
Gozi.imdeki bu morluk i.izerine ~u ~iiri soyledim:

«Rabbimin nzast ugrunda, gozi.ime, hidayete ermemi~ bir miilhidin
elleri uzanmi~sa eger, bunun sevabm1 Allah verecektir. Ey kavmim, Al-
lah'm kendisinden ho~nut oldugu kimse mesut olur. Ben -her ne ka-
dar azgm, saptk, beyinsiz diyorsamz da- Allah'm Resuli.i Muhammed'-
in dinindenim. Bu dine baglanmaktan da maksadtm, Allah nzastdtr.
Bize zuli.im de edilse, tecavi.iz de edilse, hak olan bizim dinimizdir.»
Hz. Ali de bu hadiseden dolayt ~u ~iiri soyledi:
«Zamanm emniyetli olmadtP;Indan haberin yok mu? Mahzunlar gibi
aghyarak moralini bozdun. Saptk kavimleri tammtyor musun? Hak di-
ne davet edene zulmediyorlar. Ba~lanna bir bela gelmedigi mi.iddet<;e
de koti.ili.iklerinden vazgec;:miyecekler. Onlann arasmda hakstzhk, bir yo]
olmu~tur. Emniyetli de degildir. Allah onlan peri~an etsin. Gormi.iyor
musunuz? Allah'tan korkmadan, Osman b. Mazun'un gozi.ine insafstzca
296 ·MiisWmanltk
vurduklan zaman ne kadar k1zd1k! Eger boyle hareket edenler biraz

daha ya~arlarsa yaptiklanmn kar~1hgm1 fazlas1yla goreceklerdir.»77
Mus'ab b. Umeyr (r.a.) m Bask1lara Tahammiilii:
Mus'ab b. Umeyr, genc;ligi, yliz ve sac;larmm gtizelligi baklmmdan

Mekke'nin tek delikanhs1 idi. Anne ve babas1 kendisini c;ok severlerdi.
Aym zamanda annesi son derece zengindi. Mus'ab'a en gtizel ve en za-
rif elbiseler giydirirdi. Mus'ab, Mekkelilerin en giizel kokular kullanam
ve «hadrami» derrilen en degerli ayakkab1y1 giyeniydi. Peygamberimiz
onu hat1rlar ve ~oyle derdi:
« - Mekke'de Mus'ab'dan daha gtizel sac;h, daha gtizel elbiseli ve
durumu daha iyi olan hic;bir kimse gormedim.» Mus'ab, Resulullah
(s.a.v.) m Erkam'm evinde insanlan !sHim'a davet ettigini duyunca O'nun
huzuruna gidip mtisltiman oldu ve O'nu tasdik ettikten sonra <;1kt1. An-
nesinden ve kavmirrden korktugu i<;in miisliimanhgmi gizliyor ve Resu-
lullah (s.a.v.) a gizlice gidip geliyordu. Fakat Osman b. Talha, onu na-
maz kllarken gordti, annesine ve kabilesine haber verdi. Mus'ab'1 yaka-
layip birinci Habe~istan hicretine kadar hapsettiler. Habe~istan'a gitti.
Sonra miisliimanlarla beraber Habe~istan'dan dondii. Ne var ki, durumu
degi~mi~, peri~an bir vaziyetteydi. Annesi onu, bu durumundan dolay1
kmaytp, evlathktan reddeW.78
Abdullah b. Huzafe Es-Sehmi (r.a.) nin S1kmt1lara Tahammiili.i:

Ebu Rafi ~oyle anlatiyor:
Orner b. Hattab (r.a.), bir orduyla Bizans'a miiteveccihen yola <;Ik-
mi~tl. Aralannda Peygamber (s.a.v.) in eshabmdan Abdullah b. Huzafe
denilen bir zat vard1. Rumlar bunu esir ettiler. Krallarma gotiirdiiler
ve:
« - Bu, Muhammed'in eshabmdand1r.» dediler. Kral, Abdullah'a :
« - H1ristiyan olur musun? Seni miilk ve saltanatlma ortak yapa-
yim?» dedi. Abdullah bu teklife:
« - Muhammed (s.a.v.) in: dininden bir an bile donmeme kaq;1hk
senin ve biitiin Araplann sahip oldugunu versen, yine donmem. » diye
cevap verdi. Kral:
« - 0 halde seni oldiirecegim.» dedi. Abdullah:
« - Buna muktedirsiniz.» diye cevap verdi. Krahn emriyle c;arm1ha
gerildi. Okc;ulara, ellerinin ve ayaklarmm yakmlanna ok atmalanm soy-
n Hdye 1/103; EI-Bidaye 3/93; Mecmeu'z-Zevaid 6/34

78ibn-i Sa'd 3/82
ledi. Aym zamanda Abdullah'a devamh H1ristiyanhg1 telkin ediyor, fa-

kat o, bu telkinlere itibar etmiyordu. Sonra Kral emretti. Abdullah
<;arm1htan indirildi. Kral bir kazan getirtti. i<;erisine su doldurulup kay-
natlldiktan sonra, iki miisli.iman esir <;ag1rd1. Birinin kazana at1lmasm1
emretti. Onlardan biri kaynayan suya at1ld1. Kral yine Abdullah (r.a.) a
H1ristiyanhk telkininde bulunuyor, lakin o, aym ~ekilde bu telkinlere
ald1n~ etmiyordu. /
Nihayet Kral, kaynayan suya Abdullah (r.a.) m at1lmasmi emretti.
Abdullah kazanm ba~ma getirilince, aglad1. Kral, Abdullah (r.a.) m kork-
tugunu zannederek:
« - B1rakm onu, agla<h.» dedi. H1ristiyanhk teklifini tekrarlad1. Ab-
dullah (r.a.) m kabul. etmedigini gori.ince, ona:
« - 0 halde ni<;irr agladm?» diye sordu. Abdullah (r.a.) $U cevab1
verdi:
« - Kendi kendime: ~u anda bu kazana atlhp gideceksin. dedim.
istedim ki, vi.icudumdaki ti.iylerin say1smca camm olsun da Allah yo-
lunda boyle kazana atllsm. i~te benL aglatan budur.» Bunun i.izerine
Kral, ona:
« - Ba~1mdan oper misin? Seni serbest b1rakacagm1.» dedi. Abdul·
·lah (r.a.) Krala:
« - Bi.iti.in mi.isli.iman esirleri serbest b1rakt1gm takdirde ba$m-
dan operim.» dedi. Kral da:
« - Tamam, kabul.» dedi.
0 zaman Abdullah b. Huzafe (r.a.) kendi kendine:
« - Bu Allah'm di.i~manlanndan biridir. Ba~m1 bi.iti.in mi.isli.iman
esirleri serbest b1rakmasi i<;in opti.igi.imden dolay1 i.izi.ilmi.iyorum.» deyip
ona yakla~tl ve ba~m1 opti.i. 0 da esirleri kendisine verdi. Esirleri Hz.
Orner (r.a.) e getirdi. Hz. Orner, Abdullah (r.a.) m ba~mdan gec;enlcri
duyunca:
« - Abdullah b. Huzafe'nin ba~mdan opmek her mi.isli.imana bir va-
zifedir. i~te once ben opi.iyorum.» deyip kalkti ve ba$mdan opti.i.79
DiGER ESHABIN BASKILARA TAHAMMULU

Eshabm Mu~riklerden Gordukleri Eziyetler:
Said b. Ciibeyr anlatlyor:
Abdullah b. Abbas'a, eshabm mii~riklerden gordi.ikleri cziyet net i-
c %i dinlerini terk etrnekte rnazur say1hp sayilmadigim sordum.
« - Evet, mazur sayiliyorlardi.» dedi ve ~oyle devam etti:
79 Kenz'ul-Ummal 7/62; El-isAbe 2/297; Beyhaki; ibn-i Asaklr.

298 Milslii.manhk
« - Allah'a yemin ederim ki, mti~rikler eshabdan birini dovtiyor, a<;:

ve susuz biraklyorlardi. Oyle ki, fazla eziyet sebebiyle oturdugu yerden
kalkam1yor ve onlara istedikleri cevab1 vermek zorunda kahyordu. Hat-
ta, «Lat ve Uzza»80, Allah'm d1~mda iki tannd1r, derler, o da: «Tamam! »
diye onlan tasdik ederdi. Yanlanna domuzlan bocegi gelir, ona:
« - Bu senin Allah'tan ba~ka ilahm m1drr?» derler. 0 da onlann
ellerinden ve eziyetlerinden kurtulmak i<;in:
« - Evet.» diye onlan tasdik ederdi.81
Peygamber (s.a.) in ve Eshabmm HicreHen Sonra

· Medine'deki Durumu:
Ubey b. Ka'b (r.a.) anlatiyor:

Peygamberimiz ve eshab1, Medine'ye gelince Medineliler kendilerini
bag1rlarma bastllar. Fakat diger Araplar onlara kar~1 dti~manhkta bir-
le~tiler. Eshab buna ragmen ~oyle diyordu:
« - Gortiyorsunuz ki biz, gece, giindtiz huzur ve emniyet i<;inde ya-
~tyor. Allah'tan ba~ka kimseden de korkmuyoruz.» Bunun iizerine:
Hak Teala, i~inizden iman edenlere ve dogru diiriist i~ler i~leyen·
lere ~unlan va'detti: Daha oncekileri hiikiimran Jald1g. gibi, onlan da
yeryiiziine hiikiimran Jalacak. Onlar i~in be~endigi ve ho~nut oldugu dini
hakim Jalacak, onlarm i~lerindeki korkuyu ·kald1np emniyet verecek,
onlar yalmz gana tapacak, Bana hi~bir ~erik ko~yacaklar. Her kim
bundan sonra nankorliik ederse, q;te fasik olanlar onlard1r.»82 ayeti na-
zil oldu.
Zaturrika Gazvesi, Peygamber (s.a.) ve Eshabmm Cektigi Ezlyetler:
Ebu Musa anlatiyor:

Resulullah (s.a.v.) ile beraber bir gazveye <;1khk. Biz alt1 ki~iydik.
Bir tek yiik devemiz vard1. Onun pe~inden yiiriiyorduk. Yiiriimekten
ayaklanm1z delinmi~ti. Oyle ki, benim t1rnaklanm dii~mii~tii. Bu yiiz-
den ayaklanmiZa bez par<;alan sanyorduk. t~te boyle ayaklanm1za bez
par<;as1 sard1gimiz i<;in bu gazveye (sarg~h gazve) manasma (Zatiirrika)
denildi.83
so Mi.i~riklerin tann diye taptlklan iki put.

a1 Bt«taye 3/59; thn-1 tshak
82 Nftr: 55; tbn·l MUnzir; Taberani; Beyhaki; Kenz'ul-Ummal 1/259; Mecmeu'z-
Zeviild 7/83 ·
83 thn-i Asaldr; Ebtl Ya'la; Keuz'ul-Ummal 5/310; Htlye lj260
ALLAH'A VE RESULUNE DAVET YOLUNDA

A~LIGA TAHAMMUL
Hz. Peygamber (s.a.) in A~hga Tahammulii:

Numan b. Be~ir (r.a.) diyor ki:
Siz buglin dilediginiz ~eyi yiyip i~miyor musunuz? Ben Peygambe-
rinizin karmm doyuracak hurma bile bulamadigmi gordtim.84
A~hk Cekene ~iddetli Hesap Sorulmaz
Ebu Hiireyre (r.a.) ~oyle diyor:

Resulullah (s.a.v.) m huzururra girdim. Oturarak namaz bhyordu .
«- Y a Resulallah, gorliyorum ki, oturarak namaz bhyorsunuz. Si-
ze ne oldu? » diye sordum.
<<- A~hk Ebu Hiireyre!..» diye cevap verdi. Agladrm. Bana:
«- Aglama Ebu Hiireyre! Zira, diinyada Allah nzas1 i<;in a<;hk <;e-
ken, k1yamet glinii ~iddetli hesap gormez.» buyurdu.85
Hz. Peygamber (s.a.v.) in i~inde Ate~ Yak•lamJyan Evleri:
Hz. Ai~e (r.a.) anlatiyor:

Ebu Bekir (r.a.) in ailesi bir gece bize bir koyun budu gondermi~ti.
Ben tutuyordum, ResUlullah da kesiyordu. Ve bu i~i karanhkta yapi-
yorduk. Hz. Ai~e'ye: ·
<<- I~1ks1z m1, ey mi.i'minlerin annesi?» denildiginde, Hz. Ai~:
«- Biraz ya~m1z olsa, b1rak 1~1k yakmayt, yerdik.» diye cevap
vcrdi.86
Ebu Hiireyre anlatiyor:
Aylar ge<;erdi de Hz. Peygamber'in ailelerinden hi<;birinin evinde ne
1~1k ne de ate~ yanard1. Biraz zeytin bulsalar yagm1 <;Ikanrlar, biraz
i<; ya~ buldular m1, yerlerdi. 87
EbO. Hiireyre ~oyle der:
Aylar ge~erdi de Resulullah (s.a.v.) m ailelerin evlerinde ne ekmek
ve ne de yemek i<;in hi~ ate~ yanmazd1. Ebu Hiireyre'ye ne ile ya~adik
la nm sordular:
« - Hurma ve suyla. Bir de onlann ensardan koyunlan olan kom-
84 MUslim; Tirmizi; Tergib; 5/ 154; Miisned-i Abmet b. Hanbel; Kenz'ul-Ummal

4/ 40
as Htlye; ibn-1 Asakir; ibn'iln-Neccar; Kenz'ul-Ummal 4/41
96 Tergib 5/155; Kenz'ul Ummal 4/38; Taberini; Miisned-,1 Ahmet b. Hanbel.
f!1 Ebu Ya1a; Tergib 51154; Mecmeu'z-Zevatd 10/325
300 MiislUmanhk
~ulan vard1. -Allah onlara hay1r ihsan etsin- Peygamberimizin aile-

lerine siit gonderirlerdi. » diye cevap verdi.88
Bir ba$ka rivayette Hz. Ai~e (r.a.) !jioyle diyor:
Biz, Resulullah'm evinde ocak v.s. yakmadan k1rk gi.in beklerdik.
Hz. A~e'ye:
« - Neyle ya!jiiyordunuz?» diye sorulunca:
« - Bulursak hurma ve suyla.» diye cevap verdi. 89
Me~ruk ~oyle diyor:
Hz. Ai~e (r.a.) nin yanma gittim. Beni yemege davet etti ve ~oyle
dedi:
« - Sofray1 goriince i<;imden aglamak geliyor ve aghyorum. »
« - Ni<;in?» diye sordum.
« - Resulullah (s.a.v.) m vefatma yakm giinleri hatlrhyorum. Val-
lahi o, bir giinde iki ogiin ekmek ve et yiyerek doymami$tlr.» 'diye ce-
vap verdi.90
Hz. Ai~e $Ciyle der:
Muhammed (s.a.v.) in ailesi vefatma kadar iist i.iste iki gi.in arpa
ekmegi yiyerek bile doymami$tlr.91
Yine Hz. Ai~e anlatlyor:
Resulullah (s.a.v.) pe~pe~e ii<; gi.in doyl.lncaya kadar yemek yeme-
mi$tir. tsteseydik biz de doyabilirdik. Fakat Resulullah, diger ihtiya~
sah_iplerini kendine tercih ederdi.92
Peygamber (s.a.v.) in Kar$11a$tlgl Gii~li.ikler:
Hasan (r.a.) $Ciyle diyor:

Resulullah (s.a.v.) bizzat kendisi insanlara yard1m ederdi. Hatta
kendi hrrkasnu deriyle yamadrg1 olurdu. Vefatma kadar arahks1z ii~
giin hem ogle, hem ak$am yemegi yedigi olmami~tir.93
Enes (r.a.) de ~oyle der:
Peygamber (s.a.v.) vefatma kadar sofra iizerinde yemek yememi~tir.
Aym zamanda ince un ekmegi de yememi~tir. Krzarmr~ koyun cti de
gormemi$tir .94
sa Mecmeu'z-Zevaid 10/ 215; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Tergib 5/ 155; Buhari;

. tiislim.
89 Kcnz'ul-Ummal 4/38
90 Tergib 5/149
91 Taheri; Kenz'ul-Ummal 4/ 38
92 Beyhaki; Tergib 5/149
93 lbn-i Eb'id-Diinya
94 Buhari; Tergib Sf 153
ibn-i Abbas (r.a.), Resulullah (s.a.v.) m list tiste birka<;: geceyi ak-
~am yemek bulamay1p ailece a<;: olarak ge<;:irdiklerini ve ekmeklerinin
<;ogunun arpa ekmegi oldugunu soyltiyor.95
Enes (r.a.) ~oyle der:
Hz. Hibma (r.a.), Peygamber (s.a.v.) e gelip bir par<;:a arpa ckmcgi
\'erdi. Peygamberimiz, Hz. Fatnna'ya: .
«- i~te bu, babanm ti<;: gtindtir ilk yemegidir.» dedi. Resulullah'a
s1cak bir yemek getirildi. Yiyip bitirdikten sonra:
«- Elhamdtilillah, ~u kadar zamandan beri karmma ilk defa bir
s1cak yemek girdi.» buyurdu.96
Sehl b. Sa'd (r.a.), Resulullah (s.a.v.) m peygamberliginden vefati-
na kadar ince un gormedigini soyledi. Kendisine:
« - Peygamber (s.a.v.) zamanmda sizin eleginiz yok muydu? » diyc
soruldugunda, Resulullah'm yine Peygamberliginden vefatma kadar (un
elemek i<;:in) elek de gormedigini nakletmi~tir. Sehl'e:
« - Elenmemi~ arpay1 nasll yiyordunuz?» denildiginde ~oylc cevap
vcriyor:
«- Arpay1 ogtiti.ir, tiflerdik. U<;:an u<;:ard1, kalam yogururduk. »97
Hz. Ai~e (r.a.) de Resulullah (s.a.v.) m sofrasmda az veya ~ok arpa
ekmegi dahi artmad1guu soylemektedir. Yine Hz. Ai~e, Peygamber'in
huzurundan, tizerinde yemek arb~ olan hi~ sofra kaldirmadnn, demek·
tedir.» 98
Peygamber (s.a.v.) ve Eshabmm A~hktan Karmlarma

Ta!? Baglamalar•:
Ebu Talha (r.a.) anlatlyor:

Her bir imiz, elbiselerimizi kaldmp kannlanm1zdaki hirer ta~1 gos-
tererck Resulullah (s.a.v.) a a<;:hktan ~ikayet ettik. Sonra Resulullah
(s.a.v.) elbisesini kald1rdi. Bir de baktlk, onun kammda iki ta~ vard1. 99
ibn-i Biiceyr ~oyle soyliiyor:
Bir gtin Peygamber (s.a.v.) a<;: kalmi~tl. Gidip bir ta~ ald1 ve karmna
bagla~h. Sonra ~oyle buyurdu:
«- Dikkat ediniz! Dtinyada yiyen, nimetler i<;:inde bulunan bir<;ok
ncfis vard1r ki, k1yamet gtintinde a<; ve <;Iplaktirlar. iyi bHiniz ki nef-
95 Tirmizi; Tergib 5/ 148, 151

96 Mecmeu'z-Zevaid 10j312; Miisned·i Ahmet b. Hanbel; Tergib 5/149.
'17 Tergib: 5/153
9B Tergib: 5/151; Mecmeu'z-Zevaid: 10/313
99 Tergib: 5/156
302 MiisWmanltk
sine iyilik eden bir~oklan, aslmda ona ihanet etmekte, ihanet ettigini
zanneden bir~oklan da aslmda ona iyilik etmektedirler.»1()()
Hz. Ai~e (r.a) m Tokluk Hakkmdaki Sozleri:
Hz. A~e ~unlan soyliiyor:

«Bu iimmet i~erisinde Peygamberleri Hz. Muhammed'den sonra zu-
hur eden ilk bela, tokluktur. Zira, halkm kartu doyup bedenleri geli·
~ince kalbleri zay:Iflayip ~ehvetleri artti.»10l
Hz. PEYGAMBER (s.a.v.) AILESiNiN, EBU BEKiR

VE OMER (r.a.) iN A~ KALI~LARI
Peygamber (s.a.v.) EbO Bekir ve Orner (r.a) 'nm ·Ac; Kah$1ar• ve

EbO Eyyiip ile Aralarmda Gec;enler:
ibn-i Abbas (r.a.) anlatiyor: Ebu Bekir (r.a.) giiniiri s1cak bir vak-
tinde- mescide gitmi~ti. Hz. Orner (r.a.) in ~oyle dedigini duydu:
«- Ey Ebu Bekir! Bu saatte ni~in d1~an ~Iktm?» Ebu Bekir, bu
saatte kendisini d1~an ~1kmaya mecbur eden sebebin a~hk oldugunu
soyledi. Orner (r.a.) de:
« - Benim ~1kmama sebep de, vallahi bundan ba~ka bir ~ey de-
gildir.» dedi. Bunlar boyle dertle~irlerken birden Resulullah (s.a.v.) <;:I·
kageldi ve kendilerine bu saatte nic;in pktiklanm sordu. Resulullah'a
~iddetli as:hktan dolay1 c;Iktiklanm soylediler. Bunun iizerine Peygam·
berimiz (s.a.v.):
« - Nefsim, kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki, beni de
d1~an c;1karan ~iddetli ac;hktan ba~ka bir ~ey degildir. Kalkm benimle
gelin.» buyurdu. Yiiriiyiip Ebu Eyyuh-el Ensari (r.a.) nin kaplSlna gel-
diler. Ehu Eyyuh, Peygamber (s.a.v.) e her giin yemek veya slit ay:Inrdi.
0 giin Peygamberimiz gee; kald1gmdan ay:Irdigmi c;ocuklanna yedirmi~,
kendisi de hurmahgma c;ah~maya gitmi~ti. Kap1ya geldiklerinde d1~anya
Ehu Eyyub'un hammlc;Ikh, Resulullah ve yanmdakilere:
«- Ho~ geldiniz.» dedi. Peygamberimiz (s.a.v.):
«- Ebu Eyyub nerde?» diye sordu. Ehu Eyyub hurmahgmda c;ah-
~Irken Peygamberimizin geldigini duydu ve ko~arak geldi. 0 da Resfi-
lullah ve yanmdakilere: '
« - Ho~ geldiniz! » dedikten sonra, Peygamberimize:
100 Tirmizi; Tergib: 3j422; El-Hatib; ibn-i Mendeh, EI:isabe: 2/486

WI Buhllri: Kita:b-iid duafa;· ibn-i Ebid-Diinya Kitab-iil cii'; Tergib 3/420
«_:. Ey Allah'm nebisi, bu zaman sizin gelme vaktiniz degil.» dedi.
Peygamberimiz, Ebii Eyyub'a:

« - Dogru soyledin.» diye mukabele etti. Ebii Eyyub (r.a.) gidip
i.izerinde kurusu, olgunu, tazesi bulunan bir hurma salk1m1 getirdi. Pey-
gamber (s.a.v.):
« - Ben bunu istemedim, bize kuru hurma topla.» deyince, Ebft
Eyyub:
«- Ya Resulallah, istedim ki, hem kuru, hem olgun, hem de taze-
sinden yiyesiniz. Degil kuru hurma, ben size bununla beraber bir hay-
van da kesebilirim.» dedi. Peygamberimiz, Ebii Eyyub'a kesecek olursa
sagllanm1 kesmemesini soyledi. Bunun iizerine tutup bir oglak kesti.
Hammma:
«- -Sen de bize hamur yogurup ekmek yap. Sen iyi ekmek yapar-
sm.» dedi. Oglagm yarlSlm ahp ha~lad1, yarlSlm da k1zartt1. Yemek pi-
$ip de Resulullah (s.a.v.) ve eshabmm online getirilince Resulullah, og-
laktan biraz ahp bir ekmegin i~ine koydu ve Ebft Eyyub'a:
, <<- Bunu Hittma'ya gotiir. Zira, giinlerdir o boyle yemek gormedi.»
dedi. 0 da derhal ahp Hibma (r.a.) ya gitt. Yemegi yiyip doyduklarm-
da Resulullah (s.a.v.):
«- Ekmek, et, kuru, taze ve olgun hurma ... » dedi ve gozleri ya~a
rarak ilave etti: «Nefsim, kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki,
i~te bunlar k1yamet giiniinde hesabui1 vereceginiz nimetlerdir.» Bu soz,
eshaba ag1r geldi. 0 zaman Peygamberimiz ~oyle buyurdu:
« - Bilakis boyle nimetlere kavu~up onlan yerken, 'bismillah' de-
yin. Doydugunuz vakit de, 'bizi doyuran, bize nimetler veren ve iyilik
eden Allah'a hamdolsun' deyin. Zira, buna ancak hamdle mukabele edi-
lir.» buyurdu. Yemegi yiyip kalkmca Peygamberimiz (s.a.v.), Ebft Ey-
yub (r.a.) a:
«- Yann bize gel.» dedi. Resulullah (s.a.v.) kendisine iyi niyetle
gelen herkesi miikafatland1rmaktan ho~lan1rd1. Ebii Eyyub, Resulullah
(s.a.v.) m kendisine, «gel» dedigini duymami~h. Resulullah (s.a.v.) m
bu emrini Ebii Eyyub (r.a.) a Hz. Orner (r.a.) tekrar soyledi. Ebii Eyyub
ertesi giin geldiginde, Resulullah (s.a.v.) ona kendi cariyesini verdi ve:
<<- Ona iyilik et. <;iinkii yamm1zda kald1g1 miiddet~e biz ondan hep
iyilik gordiik.» buyurdu. Ehft Eyyub, cariyeyi Peygamber (s.a.v.) in ya-
nmdan ahp da evine getirince:
«- Resulullah (s.a.v.) m tavsiyesin:den dolayr, onu azat etmekten
ba~ka iyilik bulam1yorum.» dedi ve cariyeyi azat etti.102
102 Tergib: 3/431; Kenz'ul-Ullll1131 4/40; El Miinzirl 5/167

........
----~ - -----~-~--~~- -~
304 Muslilmanhk
Hz. Ali ve Hz. Fattma'nm Ar; Kah$1art:

Hz. Fatima anlatiyor: Bir gun, Allah'm Resulii evimize geldi ve:
« - Torunlanm Hasan ile Hiiseyin nerede?» diye sordu. 0 giin ac;-
tik. Evimizde tad1mhk ic;in dahi hic;bir ~ey yoktu. Hz. Ali, Allah'm Re·
sulii'ne:
« - Onlan bir yere gotiirdiim. Seni goriince aglamalarmdan kork-
tum. Sende de bir~ey yok.» dedi. Bunun iizerine Resulullah, torunlan-
mn bulundugu Yahudinin evine gitti. Onlan, hurma agacmm dibindeki
havuzun yanmda oynarlarken gordii. Onlerinde de hurma art1g1 vard1.
Resulullah, Hz. Ali'ye:
«·- Ya Ali, s1cak basmadan, torunlanm1 gotiirsen iyi olur.» buyurdu.
Hz. Ali de:
« - Evimizde hic;bir $ey yok. Ac; karmna sabahlad1k. Ya Resulallah,
~uraya az1C1k otur da, Fatnna'ya gotiirmek ic;in biraz hurrna tophya-
ym1.» dedi. Resulullah oraya oturdu. Ali, Fatnna'ya biraz hurma toplad1.
Topladrklanm bir bohc;aya koydu. <;ocuklardan birini Hz. Peygamber,
digerini Hz. Ali kucagrva ald1. Oradan aynld1Iar. Yolda, birinin aldigi
.c;ocugu digeri, digerinin aldigl c;ocugu obiirii alarak eve kadar geldiler.103
Ata (r.a.) anlatiyor:
Hz. Ali'nin ~oyle dedigini soylediler:
Giinlerdir, ne bizim, ne de Hz. Peygamber'in evinde yiyecek hic;bir
~ey yoktu. D1~ariya c;Iktim. Yolda, bir dinar gordiim. Bir ara, onu ahp
almamak hususunda tereddiit gec;irdim. Ac;hgm verdigi bitkinlik ·sebe-
biyle almak mecburiyetinde kald1m. <;ar~rya gidip bu bir dinar ile bak-
kaldan un alclJ.m. Unu, eve Fatnna'ya getirdim. Kendisine:
« - Hamur yogur ve ekmek yap!» dedim. Hamur yogurmaya ba~
. lad1. 0 kadar bitkindi ki, dik duram1yor, sallamyor ve her sallam~mda
ziiliifleri legenin kenarma degiyordu. Ekmegi pi~irdi. Ben de bu s1rada,
durumu Resulullah'a anlatmi~tim. Resulullah:
« - Yiyebilirsiniz. b, Allah'm size liitfettigi bir nz1kt1r.» buyurdu. 104
Hz. Ali anlatlyor:
Resulullah ile beraber, ac;hk sebebiyle, karmm1za ta~ baglad!gimizJ
hatirhyorum. Bugiinse mahmm zekati k1rkbin dinan bulmaktad1r.105
Hz. Peygamber'in Ommu Si.ileym'e, Ar;hga Tahammlil
Etmesini Tavsiyesi:
Ummi Siileym anlatiyor:
Hz~ Peygamher, bana:
« - Sab1rh ol. Allah'a yemin ederim ki, Muhammed'in evinde de
103 Tabcrfull; Tergib, 5/171; Mecmeu'z-Zevaid 10/316

104 Kenz'ul-Ummal 7/328; EbU Davut 1/240
1os Mecmeu'z-Zevaid 9/123
Stktnttlara TahammiU 305
yedi giindiir, yiyecek hi~bir ~ey yok. Onlann evinde de ii~ giinden beri
kazru:r kaynamad1. Allah'tan Tihame daglannm hepsini altm yaprnasm1
istesern vallahi yapar.» buyurdu.l06
Sa'd b. Ebl Vakkas'm A~ Kah$1:
Sa'd anlatiyor:
Mekke'de, Res{Ilullah'm yanmda, devarnlf ac;hk tehlikesiyle kar~I
kar$Iya kalan bir kavirndik. Musibetlerle kar~1 kar~wa geldigirnizde du-
rurnurnuzu takdir ediyor, kendirnizi buna ah~tlnyor ve sabrediyorduk.
Bir gece Mekke' de, Resulullah ile beraber d1~an c;Ikrni~tlk. Kiic;iik ab-
destirni yaparken, yerde biq;ey oldugunu hissettirn. Bir de ne goreyirn:
Bir deve derisi parc;ast! Hernen ald1rn, Yikad1rn. Sonra ate~e tutturn.
Daha sonra iki ta$ arasmda ezdirn. Agz1rna bir parc;a ondan ahyor, bir
yudurn su ic;iyordurn. Bunu yedikten sonra iic; giin idare ettirn.»107
Sa'd b. Ebi Vakkas anlatiyor:
Allah yolunda ok atan Araplann ilkiyim. Resulullah ile birlikte sa-
va~lara katild1k. Yiyecek hic;bir ~eyirniz yoktu. Ruble denilen bir bit-
ki yaprag1 ile idare ediyorduk. DI$kilanmiz; tav~an pisligine donmii~-
.. 108
t u.
Mikdad b. Esved ve iki Arkada$mm At; Kah$1am
Mikdad anlatiyor:
Ben ve iki arkada~Irn, a~hktan gozlerimiz kararm1~ ve kulaklanm1z
duyarhgm1 kaybetmi~ bir vaziyette geldik. Durumurnuzu Resulullah'm
eshabma arzettik. ic;Ierinden bizi ag1rlayacak 91krnadi. 0 zaman, Resu-
lullah bizi kendi 9admna gotiirdii. -De; tane sag1lan kec;ileri vardi-
Resulullah, siitii ararn1zda taksim ediyordu. Biz de Resulullah'm paym1
aymyorduk. Biraz sonra kerrdisi gelip selarn verdi. Uyuyanlar uyanma-
dilar. Zaten hafif bir sesle selarn vermi$ti. Bu s1rada, ~eytan bana: Hay-
di, bu siitii ic;! diyordu. Resulullah, ensann yamna gitti. Onlar, ken-
disine hediyeler takdirn ettiler. $eytan da beni durmadan siitii ic;meye
te~vik ediyordu. Nihayet ic;tirn. ic;tikten sonra da pi$rnan oldurn. Kendi
kendirne: Ne yaptlm! $irndi Hz. Peygamber gelip, siitiinii bulamiyacak,
sana beddua edecek ve rnahvolacaksm, dedirn. Arkada$lanm sadece ken-
di paylanm i_s:ip uyumu~lard1. Beni uyku tutrnad1. Uzerimde sadece bir
velense vard1. Bununla ba$IIDI ortsern ayaklanrn ac;1kta kahyor, ayak-
106 Kenz'iil-Ummal 4/42; Tabertlni

107 HIIye, 1/93
1!l! Buhari; Muslim; Tergib 5/ 179; Hilye 1/ 18; ibn-i Sa'd 3/99
F: 20
306 Miisliimanltk
lanm1 ortsem, ba~rm a!r1kta kahyordu. Her zamanki gibi, ResO.lullah

geldi. Namaz klld1. Sonra siitiinii arad1, bulamad1. Ellerini kald1rdL
Kendi kendime, herhalde bana beddua ediyor, mahvolacagim, dedim.
Halbuki, Allah'm ResO.lii: «Allarum, beni doyuran1 doyur, bana i9irene
su ver.» diye dua etti. Bunun iizerine, geni~ agiZh b19ag1 ve velenseyi
ald1m. Ke9ilerin yanma gittim. Semizini bulup da, ResO.lullah'a kesmek
istiyordum. Bir de baktrm ki, hepsinin memesi dolu. Hemen Hz. Pey-
gamber'in ailesinden bir kab aldrm. Onlar da bu kapla slit sagarlard1.
Ke9ileri sagd1m. Siitiin iizeri kopiiklendi. Sonra, ResO.lullah'm yamna
geldim. Kendisine takdim ettim. !9ti, kab1 bana verdi. Ben de i9tim.
Ben de ona verdim, o i9ti. Tekrar o bana verdi, ben i9tim. Sonra giil-
diim ve kab1 yere attlm. ResO.lullah bana:
« - Avret yerini kapa ya Mikdat! » buyurdu. Ben de ona, yaptik-
lanmi teker teker haber verdim. Bunun iizerine ResO.lullah:
« - Bu ancak, Allah'm rahmeti sayesinde olmu~tur. Eger arkada~
lanni da uyarsayd1m, onlann da nasiplerine bir~eyler dii~erdi.» buyur-
du. Ben de:
« - Seni hak din ile gonderene yemin olsun ki, buna iiziilmezdim.
Onlarm yerine sen i9tin. Fazlasm1 da ben i9tim.» buyurdu_l<l9
Mikdat anlatlyor: Medine'ye geldigimizde, Allah'm ResO.lii bizi onar
ki~ilik gruplara aYirdi. Ben de, ResO.lullah'm bulundugu on ki~ilik grup
iginde idim. Bir ke9iden ba~ka higbir ~eytmiz yoktu. Keginin siitiinii
p ayla~Ip igerek, idare ediyorduk.110
Ebii Hureyre'nin Ar; Kah!?•=

Ehu Hiireyre anlatlyor:
Vallahi aghktan yiiziikoyun yatlyordum. Yine a9hktan karmma ta~
baghyordum. Bir giin halkm gelip gegtigi bir yol iizerine oturdum. Hz.
Ehu Bekir ge9iyordu. Benimle alakadar olmas1 i9in, Kur'an'dan bir
:'!yet sordum. Halimi anlamad1. Daha sonra Hz. tbner gegti. Ona da, be-
nimle me~gul olmas1 igin, Kur'an'dan bir ayet sordum. 0 da, halimi
: mlamad1. Bunlardan sonra, Hz. Peygamber ge9iyordu. 0, vaziyetimi
::mlad1 ve:
« - Ya Ehu Hiireyre! » dedi.
«- Buyur, ya Resulallah!» dedim.
«- Haydi gel!» buyurdu.
Beraber gittik. Evinde bir~eyler yemek i9in ' izin istedim. Bana mii-
,;aade etti. Bir kabda siit buldum.
10'1 Htlye lf173.

110 lhlye 11174.
St1ctnttlara Tahammii.l 307
«- Bu slit nereden geldi?» diye sordum.

« - Falancalar hediye olarak getirdiler.» dediler. Hz. Peygamber:
« - Ebu Hlireyre! » dedi.
« - Buyur ya Resulallah! » dedim.
« - Ehl-i Suffe'ye git. Onlan bana c;a!ttr! » buyurdu.
Ehl-i Siiffe, islam'm misafirleriydi. Ne aileleri, ne de mal-millkleri
vard1. Resulullah' a bir hediye geldigi zaman hem kendisine aYJ.nr, hem
de onlara gonderirdi. Kendisine ehline verilmesi ic;in gonderilen sada-
kalann tamamm1 onlara gonderir, kat'iyyen kendisine bir pay ay1rmazdJ.
Resulullah'm Ehl-i Suffe'yi daveti beni i.izdli. Ben, bu kabdaki slitli
tek ba~1ma ic;er de bununla epeyce bir mliddet idare ederim, diye umu-
yordum. Kendi kendime, ben elc;iyim, Ehl-i Suffe gelince, onlara slitii
ben taksim ederim, dedim. Bu durumda bana bu slitteri hic;bir ~ey kal-
miyacag.m biliyordum. Fakat, Allah'a ve Resulli'ne itaatten ba~ka c;are
de yoktu. Gittim, onlan c;agirdim. Hemen geldiler. Mlisaade istediler.
Hz. Peygamber de onlara mlisaade verdi. Oturdular. Hz. Peygamber:
« - Ebu Hiireyre! Kab1 al ve onlara siit ikram et.» buyurdu. Slit
kab1m ald1m ve dag1tmaya ba~lad1m. Herbiri kab1 ahyor, doyuncaya
kadar ic;iyor, sonra arkada~ma veriyordu. Ehl-i Suffe'den sonuncusu da
ic;tikten sonra, kab1 ResuJullah'a verdim. Ald1. ic;inde biraz slit vard1.
Ba~m1 kald1rarak bana bak1p gilliimsedi. Ve:
« - Ebft Hiireyre! » dedi.
« - Buyur, ya Resulallah.» dedim.
« - Slit ic;meyen ikimiz kald1k.» buyurdu.
« - Evet, ya Resulallah.» dedim.
« - Otur, sen de ic;! » buyurdu. Oturup ben de slit ic;tim.
« - Biraz daha ic;! » buyurdu. ic;tim. 0, yine 1srar ediyor:
« - Daha, daha!» diyordu. Nihayet:
« - Seni hak din ile gonderene yemin olsun ki, ic;ecek yerim kal-
madi.» dedim.
« - 0 halde bana ver.» buyurdu. Slit kabm1 ana verdim. Geri ka-
lanmi da o ic;ti.lll
Ebft Hiireyre anlahyor: tlc; gi.in hic;bir ~ey yiyip ic;medim. Suffe'ye
gideyim diye yola pktlm. Dii~e kalka yoluma devam ediyordum. <;o-
cuklar bana:
« - Ebu Hiireyre delirmi~!» diye bag.nyorlardi. Ben de onlara:
« - As1l deli sizsiniz! » diyordum. Nihayet Suffe'ye geldim. Resulul-.
11 Miisned-i Ahmet b. Hanbel, Miicahidden; Buhari; Tinnizi; El-Bidaye 6/101;

Miistedre't.
308 MiisLurnanlzk
lah'm iki tabak tirit getirdigini duydum. Ehl·i SuHe'yi davet etmi$, on-
bra ziyafet veriyordu. Beni de davet etsin diye kendisine goriinmeye
qah~1yordum. Herkes yemegini yiyip kalkti. Tabagm bir kenannda aZI-
cik bir~ey kalmi!Jtl. Resulullah onlan toplay1p bir lokma haline getirdi.
Parmaklanyla alarak, bana:
« - Besmele <;ekerek ye!» buyurdu. Nefsim kudretinde olan Allah'a
yemin ederim ki, onu yiyince doydum.112
ibn·i Silin anlatlyor: Ebf:t Hiireyre'nin yanmda idik. Uzerinde bor-
do renginde keten bir elbise varru. Burnunu sildi ve: ·
« - Goriiyorsunuz ki, Ebf:t Hiireyre burnunu silecek mendil bula-
biliyor. $a!}Ilacak !]ey! Ben, mescid ile Hz. Ai~e'nin odas1 arasmda yiizi.is-
tti yattig1m1 hat1rlanm. Uzerim de ortiili.i idi. Birisi gelip bu halimi go-
ri.ince delirdigimi samp, ayagm1 bogaz1ma dayam1!]ti. Halbuki, a<;hktan
boyle peri!Jan bir vaziyette yat1yordum.113
Ebf:t Hiireyre anlahyor: ibn·i Affan ve Gazvan'm klZlmn yamnda
kann tokluguna <;ah!]tlglmi hatirlanm. Gece gi.indi.iz, her yerde onlann
hizmetine ko!}ardim. Gazvan'm klz1 bir gi.in barta:
« - Ona yalm ayak gideceksin. Binegine bindirecek ve pe!]inden yi.i-
ri.iyerek geleceksin.» demi!]ti. Allah'm i!jine bak ki, bi.iti.in bunlardan son-
ra, onunla evlendim. Ben de ~imdi ona:
« - Yalm ayak gideceksin. Onu binegine bindirip, yaya yi.iriiyecek-
sin.» diyorum.ll4
Abdullah b. ~akik anlatlyor: Medine' de Ebf:t Hiireyre ile beraber bir
yll kald1m. Bir gi.in bana, Hz. Ai~e'nin odasmm yanmda iken, !}Unlan
anlatti:
« - Uzerimizde sert bir h1rkadan b~ka bir!]ey yoktu. Bazan gi.in-
ler ge<;iyor, karniiDlZI doyuracak hi<;bir !JCY bulam1yorduk. Hatta bazi-
lanmiZ kannlanna ta!} baglarlard1. A9hk hissetmemek i9in elbiselerine
de baglad1klan vaki idi.115
Hz. EbO Bekr'in K1z1 Esma'mn Ac; Kah$1:
Esma anlatlyor: Bir defasmda Resulullah'm Ebf:t Seleme ile Zi.ibeyr'e

geldiginde, Beni Nadir tarlalannda idim. Zi.ibeyr, Resulullah ile beraber
bir yere gitti. Yahudi bir kom!}umuz vard1. Bir koyun kesmi!]ti. Pi!]i-
dliyordn. Burnuma tarifi imkans1z kokular geldi. 0 s1rada da klzrm Ha·
tice'ye hamile idim. Sabredemedim. Gidip, Yahudi kadmm yamna var-
112 ibn-'i Htbban; Tergib 5/176.

113 Buhari; Tinnizi; Tergib 3/397; HIIye 1/ 378; ibn-i Sa'd 2,4/ 53
114 lbn-1 Sa'd 2, 4/53.
ns Miisned-i Ahmet b. Hanbel; Mecmeu'z-ZevMd 10/321
d1m. Atqe ihtiyac1m olmadigi halde, belki bana et ikram eder iimidiyle,
ate$ istedim. Etin kokusunu yakmdan hissedince, bendeki i$tiyak daha
da arttJ. ilk aldigim ate$i sondiirdtim. ikinci defa ate$ istedim. Uc;tincti
defa bir daha gittim. Kimse biq;ey vermedi. Sonra oturdum. Bir ta-
raftan aghyor, bir taraftan da Allah'a niyazda bulunuyordum. Kadmm
hocas1 gelmi$ ve:
« - Yan1mza gelip giden oldu mu? > ! diye sonnu$, kar1s1 da:
« - Bir kadm ate$ almaya geldi.» demi$. Bunun iizerine adam:
« - 0 kadma, bu etten bir parc;a gondermedikc;e, bir lokma yemi-
yecegim. » demi$. Adamm 1sran iizerine bana bir tabak et gonderdiler.
0 gun, yeryiizlinde, bu etten daha c;ok ho$uma giden hi(:bir $ey yoktu.l1 6
116 Tabenini; EI-isabe 4/ 284; Mecmeu'z-Zevaid 8/166

RESULULLAH'IN ESHABININ A~ KALI~I
Hendek Sava~mda Geceleyin Eshabm O~i.imesi ve Ac; Kalu;a:
Ebu Cahid anlatiyor: Oglum bana:

«- Babacigun, Resulullah'1 gordiiniiz ve onunla arkada~hk ettiniz.
Ben de onu gorseydim vallahi ~oyle ~oyle yapard1m.>> dedi. Ben de ona:
« - Eshabm hakkm1 yeme, Allah'tan kork. Yava~ ol. Nefsim kud~
retinde olan Allah'a yemin olsun ki, dogm soyliiyomm. Resulullah ile
beraber bulundugumuz Hendek sava~1 gecesini hatirlatmm. 0 gece Al~
lah'm Resulii:
« - Kim gidip de, bize haber toplay1p getirecek, Allah k1yamet gi.i-
nii bu kimseyi bana arkada~ yapacak.>> buyurdu. A~hk ve soguktan kim~
se kihm kip1rdatacak halde degildi. Dc;iincii defasmda:
« - Ya Huzeyfe sen!>> buyurdu.l17
ibn~i Mesud anlatlyor: Allah'm Resulii, eshabmm kendi yiizlerin-
den ac; olduklanm anlaymca:
« - Size miijde veriyomm, bir giin gelecck, herbiriniz sahan sahan
trit yiyeceksirriz.» buyurdu. Bunun iizerine eshab:
<<- Ya Resulallah, demek o giin daha haYJrhyiZ?»' dediler. Resulul-
Jah ise:
« - Hay1r! Bugiin o giinkiinden daha hay1rhsnuz.» buyurdu.U8
Muhammed b. Sitin anlatiyor:
Resulullah'm eshabmdan her biri giinlerce yiyecek hi~bir ~ey bula-
maz, ~ayet bir deri bulabilirse, onu k1zart1p yerdi. Hic;bir ~ey bulama-
dtgi zaman da karmna ta~ baglard1.119
ResUiullah'm Eshabmm Af;hk ve Zafiyet Sebebiyle,

Namazda K1yamda Duramamalar1:
Fadale b. Ubeyd anlatiyor: Resulullah mi.ishimanlara namaz kildt-

nrken, cemaatten bir kismi, ac;hk ve zafiyet sebebiyle k1yamda durama-
m lhlye EI-tsabe 4/35

11a EI-Bezzar; Tergib 3/422
119 Tergib 5/179
y1p, di.i~erlerdi.
-Bunlar, Ehl-i Suffe idi- Bunlan goren Bedeviler:
«- Delilere bakm! » derlerdi. Resulullah namaz1 bitirince cemaate
doner:
«- Eger, Allah katmda size va'dedileni bilseydiniz, daha bi.iyi.ik me-
~akkatler isterdiniz.» buyururdu.l20
Sahabenin A~hktan Yaprak Yemesl ve

Cektikleri S1kmt11ar:
Hz. Enes anlatiyor: Yedi sahabe kannlanm doyurmak i~in bir huP.
maYI emiyor, doki.ilmi.i~ kuru yapraklan yiyorlard1. 0 kadar ki, bu yi.iz-
den avurtlan ~i~mi~ti,l21
Ebu Hi.ireyre anlahyor: Eshabdan yedi ki~;i a~ kalm1~tl. Resulullah
bunlara dag1tmam i~in herbirine hirer hurma olmak i.izere yedi hurma
vermi~ti. 122
Ebu Hiireyre anlatiyor: Bir giin evimden mescide gitmek iizere yo-
Ja ~1ktnn. Birka~ gi.in evden d1~an ~1kmamamm sebebi de, a\;hkti. Yol~
da bir gmp sahabeye rastlad1m. Bana:
« - Ya Ebu Hi.ireyre, bu saatte nereye?» dediler.
« - A91m.» dedim.
« - Biz de a91Z.» dediler.
Hep beraber, Resulullah'a gittik. Bize:
« - Bu saatte gelmenize sebep nedir?» diye sordu.
« - A9hk! » dedik.
Resulullah bir tabak hurma istedi. Herbirimize iki~er hurma verdi.:
« - Bu iki hurmaYI yiyin. Uzerine de su i~in. Bugiinli.ik bu iki hur--
ma size yeter!» buyurdu. Ben hurmamn birini yedim, digerini de ce-
bime koydum. Resulullah:
«- Ebu Hiireyre, oblir hurmay1 ni9in yemiyorsun?» buyurdu.
« - Anneme sakhyorum.» dedim.
« - Onu da ye! Annene aynca iki hurma verelim.» buyurdu. Hemen
iki hurma getirip verdi,l 23
Hz. Enes anlatiyor: Allah'm Resltlli, hendek kaz1lan yere geldi. Mu-
hacirler ve Ensar sabahleyin sogukta, hendek kaz1yorlardi. Kendi yer-
leri.ne 9ah!?tiracaklan koleleri de yoktu. Onlarm yorgunluktan ve ~hk
tan mi.itevellit hallerini gori.ince:
120 Tinnizi; Tergib 5/176; Hilye 1/339

121 Taberam; Mecmeu'z-Zevatd 10j322
122 ibn-i Mace; Tergib 1/178
123 ibn-J Sa'd 4/329
312 Miisliimanhk
«~ Allah'Im, ger9ek hayat, ahiret hayat1d1r. Ensan ve muha.cirleri

affet!» diye dua etti. Onlar da:
«~ Ya$adigimiz mi.iddet9e mi.icadele etmek ~ere Muhammed'e biat
edenleriz. » diyorlardi.124
Hz. Enes anlatlyor: Muha.cirler ve Ensar, Medine'nin etrafma hen-
dek kaz1yorlar, toprag1 da s1rtlannda ta$1yorlard1. Bir taraftan da:
«~ Biz ya$ad1gim1z mi.iddet9e, islam'1 ya$amak i.izere Muhammed'e
biat edenleriz.» diyorlard1. Resulullah da oniara cevap olmak iizere:
«~ Allah'rm, baki alan ahiret saadetidir. Ensar ve muhacirlere bu
saadeti nasib et!» diye dua ediyordu.
iki avu9 dolusu arpa getirerek, bozulmu$ ig yag1 ile kavurup, ora-
dakilerin online konuluyordu. Herkes _a9 olmasma ragmen, pis kokusu
yi.izi.inden bu yemek kimsenin bogazmdan gegmiyordu.125
C<lhir anlatlyor: Hendek kaz1yorduk. Hendekte biiyi.ik bir kayaya
rastlad1k. Resulullah'a gidip:
«~ Hendekte bi.iyi.ik bir kaya par9asma rastlad1k.» dedik. Kendisi
geldi ve:
«- Hendege ben inecegim.» buyurdu. Karmnda da bir ta§ baghy-
di. D9 gi.in agzrm1za bir tek lokma koymami§hk.126
Amr b. Rehia anlahyor: Allah'm Resuli.i bizi bir seriyyede gonderdi. Bir
dagarcik hurmadan ba$ka azigimiZ da yoktu. KumandammiZ, onceleri
birer avw;, taksim ederken, sonralan hirer hirer dag1tmaya ba$ladt. Og-
lum, bana:
« - Bir hurma da neye yara:r ki?» deyince:
« - Boyle soyleme yavrucugum, hurmamlZ bitince, bir hurmayi da
ozler hale geldik.» dedim.1 27
Ebu Ubeyde ve Arkada$1armm Seferde A.;hga TahammuiU:
C<lbir anlatlyor: Allah'm Resulii bizi ke$fe gonderdi. Ehu Ubeyde'yi

de ba§1m1za kumandan tayin etmi§ti. Bir Kurey$ kervam ile kar§Ila$a-
cagimlZI umuyorduk. Bir dagarc1k hurma da azigimiz vard1. Bunun di-
$Inda higbir $eyimiz yoktu. Ebu Ubeyde her defasmda bize hirer hirer
hurma veriyordu.
« - Bu bir tek hurma ile ne yap1yordunuz?» diye soruyorlar. <;o-
cuklar gibi emiyor, iizerine de su igiyorduk. Bir hnrma ile sabahtan
124 Buhari,
125 El-Biddye 4/95
126 Buhari; El-Bidaye 4/97, 98,
127 HJ.lye 1/179; Tabedni; Bezzar; Mecmeu'z-Zevatd 10/319.
ak~ama kadar idare ediyorduk. Bazan da, aga<; yapraklanm toplay1p su

ile tslatarak yiyor, boylece karmmlZl doyuruyorduk. 128
T1hame Sava$mda Hz. Peygamber ve Eshabmm Ac;hga Tahammi.iiU:
Ebu Hubey~'il-Gifari anlatlyor: Resulullah ile beraber Tthame sava-

!?mda bulundum. Fustat'a geldigimiz zaman sahabe, Resulullah'a mi.ira·
caat ederek:
« - Ya Resulallah, a<;hktan i<;imiz i<;imize ge<;ti. Mi.isaade edersen,
ogle vakti bir$eyler atl~tlrahm.» dediler. Resulullah da:
« - Peki! » buyurdu.
Durumdan haberdar olan Orner b. Hattab, Resfrlullah'a gelerek:
« - Ya Resulallah, ne yaptm? Herkese birregini kesmeyi mi emret-
tin? Bundan sonraki yollannda neye binecekler?» dedi. Resulullah da:
« - Bu durumda ne yapahm, ya Orner?» diye sordu. Orner:
« - Herkes yanmda bulunam getirsin. Siz onlan bir kabda topla-
ym, sonra herkesi davet edin.» diye teklif etti. Resulullah, eshabma, yan-
larmdaki aZiklanm getirmelerini emretti. Getirilenleri bir kabda top-
ladiktan sonra, herkesi <;ag1rd1:
« - Kablanmz1 da getirin! » buyurdu. Herkes getirdigi kab1 doldu-
rarak dondi.i.129
Orner b. Hattab anlahyor: Bir gazvede Resulullah ile beraber idik.
Kendisine:
<<- Ya Resulallah, di.i$man hazn· ve tok. Bizse a<;IZ.» dedik. Ensar:
<<- Su ta~1yan develerimizi kesip, orduyu doyuramaz m1y1z?» dedi.
Bunun i.izerine Resulullah:
<<- Yanmda az1l?;I bulunanlar onlan buraya getirsin! » buyurdu. Az
veya <;ok, herkes yanmda bulunam getirdi. Getirilenler yirmi ki.isur sa'
civanndayd1. Resulullah, bunun ba$ma oturdu. Ve bereketlenmesi i<;in
Glua etti. Sonra da:
« - Buyurun aim, fakat kapi$maym! » buyurdu. Gelen dagarcigmi
ve torbasm1 doldurarak gidiyordu. Yanlanndaki diger bo$ kablan da
doldurdular. 0 kadar k, gomleginin etegine bile doldurarak gidenler
vard1. Herkes alabilecegi kadanm aldigl zaman bile yemek oldugu gibi
duruyordu. Bunun i.izerine Allah'm Resulli:
« - Allah'tan ba$ka ilah olmad1gma ve benim Allah'm Resfrlli oldu-
guma $eha<1et ederim. Kim samimi olarak buna $ehadet ederse, Allah
onu cehennem ate$inden korur.» buyurdu.130
128Beyhaki; El-Bidaye 4/276; 1\lecmeu'z-Zevaid 10/322.

129Bezzar; Tebaram; Mecmeu'z-ZevMd l()j303
Po MCCineu'z.Zevaid 8/ 304
/
314 MiisWmanhk
Cuma Gunleri Bir Kadmm Eshabm Bir K1smma Yemek Vermesi:
Sehl b. Sa'd anlatlyor: Aram1zda tarlasma sebze eken bir kadm var·
ch. Cuma gi.inleri, tarlasmdan sebze getirir, arpa unuyla kan~tlrarak pi-
~irirdi. Bu sebze, yemege et lezzeti verirdi. Biz de cumadan sonra gi-
der, kendisine selam verir, yemegin ba~ma otururduk. Ve bu yem~kten
yiyebilmek i<;in, gelecek cumay1 dort gozle beklerdik.131
Eshabm Cekirge Yemesl ve Cahiliyyet Devrinde,

Bugday Ekmegini Tammamalar1:
ibn-i Ebi Evfa anlatlyor: Resulullah ile beraber gittigirniz yedi sa-
va~ta g1da olarak yedigimiz <;ekirge idi.132
Ebu Berze anlatiyor: Bir sava~ta idik. Mi.i~riklerden bir grupla kar-
;ala~tlk. Tam ekmek pi~irdikleri s1rada onlan bulunduklan yerden pi.is-
ktirtti.ik. Yerlerine .biz vard1k. Pi!?en ekmekleri yemeye ba~ladxk. Cahi-
liyye devrinde bugday ekmeginin yag gibi bir~ey oldugunu duyard1k.
Bu ekmekleri yerken, bazilanmiz, acaba yag var m1, diye ekmegin ke-
narlanna bakiyorlardi.133
m Buhari; Tergib 5/173

1.!1 tbnd Sa'd 4/36; Hllye 2/242
133 Tabenini; Tergib 5/177; Mecmeu'z-ZevMd 10j324; Hdye 6/307
ALLAH YOLUNA DAVET UGRUNDA SUSUZLUGA
TAHAMMUL
TebUk Seferinde Eshabm Susuz Kah$1:
ibn·i Abbas anlatlyor: Orner b. Hattab'a:

«- ~u s1kmt1h ge<;en giinlerinizi anlahr mlSlmz?» dediler. 0 da:
« - <;ok steak bir giinde Tebiik seferine ~tkmi~hk. Bir yerde ko-
nakladlk. Konakladigtmiz yerde su yoktu. 0 kadar susami~tlk ki, susuz-
luktan boynumuzurr kopacagm1 zannettik. Herhangi birimiz gidiyor, yi.ik-
lerimizin arasmda su anyor, orada dii~iip kahyor, geri donemiyor, bo-
gazimizm kopacagm1 samyorduk. Hatta i~imizden biri, devesini kesmi~,
d1~kdanm s1karak i~mi~. sonra da cigerindeki sulan toplami~tl. Biitiin
bu gii<;liikler kar~lSlnda Ebii Bekir, dayanam1yarak:
« - Ya Resulallah! Allah senin duam kabul eder. Ne olur, bizim
i<;in hay1r duada bulun.» dedi. Resulullah da:
« - Bunu arzu ediyor musun?>> buyurdu.
« - Evet, ya Resulallah.» dedi.
Allah'm Resii.lii ellerini semaya kald1rdi. Daha duasm1 bitirmeden,
hava karard1. Once yagmur ~iselemege b~lad1. Sonra da saganak bin-
dirdi. Herkes biitiin kaplarm1 doldurdu. 0 konak yerinden aynld1k. Bir
de ne gorelim. Yagmur sadece, ordunun bulundugu bolge i~ine yagmi~.
0 bOlgenin dt~ma bir tek damla dii~memi~.>> diye anlattt.134
Yermuk Sava$mda, Haris'in, ikrime'nin ve Ayya$'m Susuzluga

TahammiiiU:
Habib b. Ebi Sabit anlatiyor: Haris b. H~am, ikrlme b. Ebi Cehl,

Ayya~ b. Ebi Rebia Yermuk sava~mda ag1r yaralar aldilar. Yerlerinden
ktptrdiJamiyorlardi. Haris, ic;mek i~in su istedi. ik.rime'nin kendisine
bakttgmt goriince:
134 EI-Bidaye 5/ 9; Tefsir-i ibn-i Kesir 2!396; 'Mecmeu'z·ZevMd 6/194
~- - fll
... ,(
\
316 Miisliimanltk
« - Suyu ikrime'ye verin.» buyurdu. ikrime su kabrm eline almca,

i\yyru;'m kendisine baktrgrm gordu. 0 da:
«- Suyu Ayy~'a verin! » diyerek elindeki su kabm1 ona gonderdi.
Su kendisine u1a~madan, Ayya~ rulmnu teslim etti. Suyu ta~Iyan diger
ikisine ko;;tuysa da onlar da suyu i9emeden ~ehadet ~erbetini i9tiler. 135
E!!Sardan EbO Amr'tn Allah Yolunda Susuzluga Tahammi.ilii:
Muhammed b. Hanefiyye anlatiyor:

Ebu Amr, lkinci Akabe'de, Bedir'de, Uhut'ta bulunmu;; sok oru9 tu-
tarr bir zattt. Bir gi.in onun susuzluktan krvranmasma ragmen, kale-
sine !joyle dedigini duydum:
«- Haydi, ne duruyorsun! Kalkan1 bana siper yap.» Kale, kalka-
mm siper yapt1. Sadagmdan gi.i9 bela bir ok 9ekti. Pe~ pe!je ii9 ok sa-
vurdu. Sonra da:
« - Allah'm Resulii'niin !joyle buyurdugunu duydum: Kim Allah yo-
lunda bir ok atarsa, ok hedefine ula!jmasa bile, k1yamet giinu o ok, o
kimsenin onunu aydmlat!r.» dedi. Ak!jama kadar sava!jtt. Gi.ine;; bat-
madan once ;;ehid edildi.136
1'5 Hdye; tbn·i Asaldr; Kenz·ill-Ummal 5/ 310; Miistedrek 3/ 242; tsttab 3/ 150
.m Taberani; Tergib 2/ 404; Miistedrek 3/395
iSLAM UGRUNDA ~iDDETLi SoGUKLARA TAHAMMUL
Ebu Reyhane anlatlyor: Bir sava~ta Resulullah ile beraberdirn. Bir

gece, t;ok ~iddetli soguk yi.iziinden bir kuytuda topland1k. Orada dahi
i.i~i.iyorduk. Hatta, baz1lannm t;ukur kazarak i9ine girdiklerini, kalkan-
laruu da i.izerlerine ortti.iklerini gordi.irn. Resulullah bu hali gorlince:
« - Bu gece nobet tutana hayn· duada bulurracagirn. Biiyiik liituf-
lara mazhar olacak.» buyurdu. Ensardan birisi kalk1p gelerek:
«- Ben, ya Resulallah! » dedi.
« - Sen kimsin?» buyurdular.
« - Falan! » dedi. Resulullah:
« - Yakla~!» diye ernretti. 0 zatm elbisesinin bir ucundan tutarak
dua etti. Ona edilen duay1 duyunca:
« - Ben de nobet tutrnak istiyorurn.» dedim. ,
« - Sen kirnsin?» buyurdular.
« - Ebu Reyhane.» dedirn. Arkada~a ettigi duadarr daha az bir miid-
det bana da dua etti. Sonra da:
« - Allah yolunda nobet tutan gaze Cehennem ate~i haram blm-
mi~tlr! » buyurdu.137
~'7 Miisned-i Ahmet b. Hanbel; Nesai; Tabeninf; EI-tsAbe 2/156; Mecmeu't-l.e-

vrud 5/287: neyhaki 9/149.
.._. .... ,(\

•I
ISLAM UGRUNDA «;EKiLEN ELBISE SIKINTISI
Hz. Hamza'nm Tekfini
Habhah h. Eret anlatryor: Hz. Hamza'ya kefen olarak bir hrrkadan

ba~ka bir kez bulamadigiiDlZl hatrrlanm. Hirka ile ayaklanru ortiince
ba~1 a91k kahyor, ba~Iru ortiince, ayaklan a91k kahyordu. Sonunda hir-
ka ile ba~m1 orttlik. Ayak tarahru da otla orttlik.138
$urahbil b. Hasene ile ResUIUllah Arasmda Gec;enler:
~efa b. Abdullah anlahyor: Resulullah'tan: bir~eyler istemeye gel-

dim. Ozlir dileyerek, verecek bi9bir ~eyi bulunmadigmi soyledi. Kendi-
sine glicendim. Namaz vakti gelmi~ti. ~urahbil'in kans1 olan klZlmm ya-
nma gittim. 0 s1rada ~urahhil de evdeydi.
«~ Namaz vakti geldi, hala sen evdesin! » dedim. Kendisine ktz-
dlm. Bunun lizerine ~urahbil:
«~ Annecigim, bana k1zma. Bir elbisem vard1. Onu da Reslilullah'a
odlin9 olarak verdim.» dedi. Ben de:
« - Vay, ben neler etmi~im. Sabahtan beri Peygamber'e k1zryordum.
Halbuki onun da hali boyle imi!j. Ben farkmda degilim.» dedim. $u·
rahbil de:
39
« - Diktigimiz bir elbiseden ba~ka hi9bir ~eyi yok.» dedi.1
Hz. EbO Bekr'in Cektigi Elbise S•kmt1s1 ve Cibril'in Mi.ijdesi:
Ibn-i Orner anlahyor: Resulullah ile beraber oturuyorduk. Ebu Be-

kir de vard1. Ehu Bekir'in s1rtmda, yakalarm1 dikenle tutturdugu bir
abas1 vard1. 0 s1rada Cebrail gelerek Allah'm selamm1 getirdi. Ve:
Pa Tnher~ni; Miintehab 5/170.

139Taberfuli; Beyhald; Terglb 3/396; lbn-i Asakir; Kenz'ul-Ummal ~/41: EI-
tsabe 4/342, 2_1271;Miistedrek 4/58.
« - Ya Resulallah! Ebu Beldr'in yakalanm dikenlc tutturarak sir-

tma boyle bir aba ald1grn1 goriince iiziildiim.» dedi. Hz. Peygamber de:
« - Ya Cebrail, Ebft Beldr, Mekke'nin fethinden once biitiin mahm
bana infak etti.» buyurdu. Cebrail de, Hz. Peygamber'e:
«- Ebu Bekir'e Allah'm selam gonderdigini soyle. Ve de ki: Rabbin
senden ~unu soruyor: Bu kadar fakirlik i~inde bulundugun halde, 1?en-
den raz1 mlSln, yoksa Sana giiceniyor musun?» dedi. Hz. Peygamber
de Ebu Bekir'e donerek: ·
« - Ya Ebu Bekir, bu, Cebrail'dir. Sana Allah'm selamrn1 getirmi~.
Rabbin, senden, bu fakir halinde, kendisinden raz1 olup olmadiS'Jm so-
ruyor.» dedi. Bw1un iizerine Ebu Bekir aghyarak:
«- Rabbime mi giicenecegim, Rabbimden raziyim! Rabbimden ra-
Ziyim! » diye cevap verdi.1 40
Hz. Ali ve Fat1ma'nm Elbise S•kmt1s1 Cekmesi:

Hz. Ali anlatiyor: Hz. Muhammed (s.a.v.) in kiz1 Fahma ile evlendim.
Evimizde bir koc;: derisinden ba~ka hi~,;bir ~eyimiz yoktu. Gecele:i:i. bu
ko~,; derisinin iistiinde yatard1k. Giindiizleri de bunun iizerinde devele-
rimizi yemlerdik. Evimde hizmet~im de yoktu. 0 giinleri Fatnna ile be-
raber ge~,;irdik.141
Sahabenin Yun Elbiselerle, Hurma Yiylp Su icerek idare Etmesi:

ibn-i Biireyde anlatiyor: Baham bana ~unlan soyledi: «Allah'm Re-
sulii'yle beraber oldugumuz bir giin, yagmura tutuldugurriuzu, iizerimiz-
deki yiin elbiselerin koyunsu koyunsu koktugunu hatirlanm.»142
Ebu Musa buna ilave olarak ~unlan soyliiyor: Elbisemiz yiindii.
G1damiz da hurma ile su idi.142
Eshab-1 Suffe'nin Elbis.e S1kmt1S1 Cekmesl:

Ebu Hiireyre anlatiyor: Eshab·1 Suffe'den yetmi~ ki~i tanmm. Hi~,;
birinin iizerinde dogru diiriist dikilmi~ elbisesi yoktu. Elbise yerine, ya
pe~temal gibi sanlan bir etek veya omuzlanndan a~ag1 atlian bir bez
par~,;as1 kullanirlardi. Bunlann bir kism1, dizkapaklanmn altma, bir kis-
IDl da topuklanna kadar uzan1rd1. Avret yerlerinin goriinmemesi i~,;in
iizerledndeki ortiileri elleriyle tutarlardi.144
140 Hilye 7/105; Hiintehab 41353; Tabenlnt

14 Kenz'nl-Ummal 7/133.
1•2 Ebu Davut; Tirmizi; ibn-i Mace; Tergib 3/39-4.
143 ibn-i Sa'd 4/80; Mecmeu'z-.Zevaid 10/325; Ebu Davut.
1-w Buhad; Tergib 3j3ffl; HJ.lye 1/341

320 Miislilmanhk
Hz. Ai~e anlat1yor: Yamnda cariyesi ile beraber bir zat bana geldi.
Cariyenin iizerinde bir entari vard1. Enta.rinin fiyat1 be!;i dirhem civa-
nnda idi. 0 zata:
« - Ba~m1 kald1r da, ~u cariyene bak. Bak1yo.rum da, bu iizerin-
dekini evde giymeye bile nazlamyor. Resulullah zamamnda benim bir
tek entarim vard1. Medineli kadmlar, siislenmeleri gerekince, benden btt
entariyi odiin~ isterlerdi.» dedi. 145
145 Buhari; Tergib 5/164

ESHABIN ALLAH YOLUNDA KORKULU GUNLER
GE~iRMESi
Eshabm Hendek Sava,mda, Geceleyin Korku, A~hk ve

$iddetli Sogukla Kar,, Kar$1Ya Gell$1eri:
Abdiilaziz anlat1yor: Amcam, Huzeyfe, Resf.tlullah ile beraber, ~a

hit olduklan hadiscleri anlattl da, arkada!?lan:
« - Biz de o giinleri gorseydik, ~oyle ~oyle yapardtk.» dediler.
Amcam:
« - Boyle soylemeyin, Allah o giinleri gostermesin. Bana Hendek
sava!?mdaki o geceyi hat1rlattm1z. Biz bir tarafta saf baglami!? oturu-
yorduk. Ebu Siifyan ve ordusu fist taraftmtzda, Kureyza Yahudileri de
alt tarafumzdayd1.
Bunlann, Medine' deki 90luk 90cugumuza bir~ey yapmasmdan kor-
kuyorduk. Hi9 boyle karanhk, boyle ftrtmah bir gece gec;irmemi~tik.
Rlizgar adeta Ishk c;ahyor, karanhkta kimse parmagmi bile goremiyor-
du. Miinafiklar, evlerimiz ac;Ikhr, diyerek, Resf.tlullah'tan izin istediler.
Halbuki evleri ac;1k degildi. !zin isteyen herkese izin verildi. izin alan-
Jar SIVI~lp gidiyorlardt. Biz iic;yliz klisur civanndayd1k. Tek tek, Resf.t-
lullah'm yanmda nobet tuttuk. S1ra bana gelmi~ti. Dzerimde ne dii~
mana kart;n koyacak bir kalkamm, ne de soguktan korunacak bir elbi-
sem vard1. Sadece i.izerimde dizlerimi gec;meyen, kanmm ylin ortlisi.i
vard1. Diz listli oturuyordum. Res(tlullah yamma geldi:
« - Kimsin?» diye sordu.
« - Huzeyfe.» dedim.
« - Huzeyfe! Neredesin?» buyurdu.
Yerimden kalkmaYl istemiyerek:
« - Buraday1m, buyur ya Resf.tlallah! » dedim.
« - Dii~man i9inde klprrdanmalar var. Git, durumlan hakkmda ba-
na haber getir.» buyurdu. 0 gece en c;ok korkan, en c;ok ii!?iiyerr de ben-
dim. Hareket etmek iizereydim. Resulullah:
,,_ Allah'1m, onu, oniinden, ardmdan, sagmdan solundan, iistiin-
F: 21
322 Milslilmanlzk
den, altmdan gelecek blitlin belalardan koru!» diye dua etti. Vallahi
bundan sonra korku ve li~limek nedir, tamm1yordum. Boyle ~eyler yok-
tu sanki. Tam gitmek lizereydim. Resulullah:
« - Ya Huzeyfe, oralarda herhangi bir ~ey yapma! » diye tembihte
bulundu. Yola 91kt1m. Ordularma yakla~tlm. Yaktiklan ate~ in l~Igm
da onlan seyrettim. iri, esmer bir adam, eliyle ate~i gostenyor, bog-
rlinli tutarak:
« - Yliklerinize dikkat edin, yanmasm.» diyordu. Ebu SUfyan'1 ilk
defa burada gordiim. Sadag1mdan beyaz tliylli bir ok 91kard!m. Ate~in
1~1gmda atmak i9in yay1ma yerle~tirdim. Resulullah'm tembihini hatlr-
laymca, oku 91kanp sadag1ma koydum. Bana bir cesaret geldi. Ordu-
lanmn i9ine dald1m. Onlara biraz daha yakla~mca, Amir ogullan:
« - Ey Amir siilalesi, yiiklerinize dikkat edin, b1rakmaym. Burada
durulmaz artik.» diyorlard1. Bu ordunun i<;inde rlizgar 90k daha sert
ve ~iddetli esiyordu .. Vallahi yiikleri ve yataklan arasmda, flrlayan tal;)
sesleri i~itiyordum. Bu ta~lan rlizgar f1rlat1yordu. Sonra kendi ordumu-
za mliteveccihen yola 91kt1m. Tam yolu yanlad1gim s1rada, sankh yim1i
slivari ile kar~1 karl;)Iya geldim. Onlar:
<<- Resulullah'a haber ver. Allah onlann hakkmdan gelmi~tir.>> de-
. diler. Resulullah'm yamna vard1grmda, ortlisline blirlinmlil;) namaz kih-
yordu. Allah'a yemin ederim ki, doner donmez, tekrar lil;)limeye ve tit-
remeye ba~lad1m. Resulullah namaz blarken, bana eliyle il;)aret etti.
Yakla~tlm, ortlislinlin bir ucunu lizerime <;ektim. Resulullah, bunalmca
namaz kllard1. Onlann durumlanm anlattim.
<<- Mekke'ye hareket ederlerken onlardan aynld1m.» dedim. Hz.
Peygamber de Allah'm ~u ayeti indirdigini soyledi:
«Ey iman edenler, Allah'm size olan nimetlerlni hatirlaYJ.n. Hani si·
ze kar~1 askerJer yiiriimi.4;tii de, biz onlara kar~1 kuvvetli riizgar ve sizin
gormediginiz askerler gondermi~tik. Hak Teala sizin biitiin i~ledikleri·
nizi goriir. Hani onlar list tarafllllZdan, alt tarafllllZdan iizerinize gel-
mi~lerdi de, gozler ydmx~ ve donup kalrm~, yiirekler grrtlaklara kadar
gelmi~, sizler Allah hakkmda tiirlii tiirlii zanlara dii~mii~tiiniiz. i~te ora· ,
da mii'minler biiyiik bir imtihan g~irerek en miithi~ sarsmhya ugra·
mt~lardt. Hani miinaftklarla yiirekleri basta olanlar, Allah ile peygam·
berinin bize olan zafer va'di, meger bizi aldatmak i~inmi~ demege ba~
lrum~lardi. Hani miinaftklardan bir taife: Ey Yesrib halk1, sizin i~in bu-
rada oturacak yer yok. geri doniin, diyordu. Gene onlardan bir taife,
peygamberden izin isteyerek, evlerimiz a~Ik, demi~lerdi. Halbuki, onla·
rm evleri a~Ik degildi. Onlar ka~mak istiyorlardi.; ~ayet, Medine'nin
etrafmdan ~ehre girilip bunlardan harbe i~irak etmeleri istenmeseydi,
bunu hemen yaparlar, evlerinde kiSa bir zaman egle~irlerdi. Halbuki on-
Stktnttlara Tahammul 323
lar, daha evvel doniip ka~rmyacaklanna dair Allah'a taahhiitte bulun·

mu~larru. Allah'a ka~1 vuku bulan taahhiitlerin elbette hesah1 sorula·
caktrr. De 'ki, siz oliimden veya Oldiiriilmekten ka~1yorsunuz, ka~man1z
size bir fayda vermez. Zira, erge~ eceliniz gelir, diinyada eglel)lneniz,
g~nmeniz hsa siirer. De ki, Hak Teala size ka~ fenahk dilerse, Al-
lah'a ~~ sizt' kim himaye edebilir. Yahut, Hak Teala size kar~1 mer-
barnet eylerse, size kim zarar verebilir? Onlar, Allah'tan b~ka bir yar
veya yardrmc1 bulamazlar. Hak Teala, i~inizden ba~kalanm geride hi-
rakanlan, agrr davrananlan, karde~lerine: Bizimle beraber gelin, diyen·
Jeri bilir. Kavgaya bunlann ancak azt gelir. Onlar, size kar~1 cimridir-
ler. Korkuya ugraymca, onlann, oliim korkusundan baythp, gozleri do·
nen kimseler gibi, sana bakttklannt goriirsiin. Korku gidince, sizi kes·
kin dlllerle incitir, haytr i~lerlnde cimrilik gosterirler. Bunlar, iman et·
memi~ kimselerdir. Onun i~in, Hak Teala, onlarm biitiin i~lediklerini hi~e
indirmi~tir. Bu da Allah i~in kolayrur. Bunlar, miittefik askerleri git-
memi~ samrlar. Miittefik askerler; bir daha gelecek olurlarsa, Bedeviler
arasmda bulunup, ne halde bulundugunuzu sormayt temenni ederler.
Aramzda bulunsalard1, harbe ancak pek az1 i~tirak ederlerdi. Sizin i~in,
Allah'1 ve ahiret giiniinii umanlar, Allah'1 ~ok~a ananlar i9in, Allah'm
peygamberinde en miikemmel ornek vard1r. Mii'minler, miittefik asker-
led gordiikleri zaman, ~te Allah ile peyganiberlnin bize va' dettigi bu,
der)er. Allah ile peygamberlnin va'di dosdogrudur. Bu hal, onlann iman
ve teslimiyetlerini ancak arhnm~h. Mii'minler i<;inde oyle mert, oyle
kahraman erler varrur ki, Allah'a kar~1 olan ahitlerine sad1k ~1ktdar.
i9lerinden kimi ahdini tamamlaru. Kimi tamamlamay1 bekliyor. Bunlar
zerre kadar degi~mediler. Hak Teala, buna kar~1 dogrulara, dogrulukla·
n sebebiyle miikafat verecek. Dilerse miinahklan azaba ugratacak, ya-
hut tevhelerlni kabul edecektir. Hak Teala affedici ve merhametlidir.
Allah, kafirleri hiddet ve ye's i9inde geri ~evirdi. Onlar, hi~bir fayda el·
de edemediler. Allah muharebede mii'minlere yardrm1yla elverdi. Allah
kuvvetlidir, yegane galiptir. »14 6
146 Ahzab 9-25 Mlistedrek, Beyhaki 9/ 148; El-Bidaye 4/ 114; Kenz'ul-Ununal

5/ 279.
ALLAH YOLUNDA YARA VE HASTALIKLARA
TAHAMMUL
Uhud Sava$mda Abdiile$hel OQullarmdan iki Kh~inin Durumu: .
Ebu Saib anlatiyor: Abdlile~hel ogullarmdan birisi anlahyordu: Ben

ve karde~im Uhud sava~mda bulunduk. Sava~tan yarah olarak dondiik .
Dii~mam takib ic;in Resulullah ordu toplarken, karde~ime:
«- Allah'm Resulii'yle sava~a gitmeyecek miyiz?» dedim. Vallahi
binegimiz yoktu. Yaramtz da agxrdt. Resulullah ile beraber yola c;tk
tik. Benim yaram daha hafifti. Karde~im agtrla~mca, onu bir miiddet
strttma aldtm. Daha sonra biraz da kendisi yiiriidii. Ordudan geri kal-
madtk. Onlarm gittikleri yere kadar da gittik.147
Amr b. Cemuh'un Ba$ma Gelenler ve Uhud'da $ehid DH$mesi:
Beni Seleme'nin ileri gelenleri anlatlyor: Amr b. Cemuh topal, hem

de c;ok aksak birisiydi. Asian gibi dort tane oglu vardt. Resulullah ile
beraber her yere gidiyorlardi. Uhud sava~ma babalanm gondermek is-
temediler.
« - Allah seni mazur kabul etmi~tir. » dediler. Bumm iizerine Amr,
Resulullah'a geldi:
« - Ogullanm, beni seninle Uhud'a gondermek istemiyorlar. Allah'a
yemin olsun ki, bu topal ayagtmla Cennet'in yolunda gitmek istiyorum. »
dedi. Resulullah da, ona:
« - Allah seni mazur kabul etmi~tir. Sana cihad farz degildir.» bu-
yurdu.
Hz. Peygamber, ogullanna hitaben de:
« - Ona mani olmaym. Her halde Allah, ona ~ehadet ~erbetini ic;i-
recek.» buyurdu.14S
147 tbn-i tshak; El-Bidaye 4/49; ibn-i Sa'd 3/21

148 tbn-i tshak; El-Bidaye 4/37
--.."~ I I I I
Amr b. Cemuh, Resulullah'a geldi:

•<- Ya Resulallah! Eger Allah yolunda sava~nr da ~ehid olursarn,
Cennet'e giderken bu topal bacagtrn, diizelecek rni, ne dersin?» diye
~ordu. Resulullah da:
« - Tabii» buyurdu. Uhud'da, kendisi, yegeni ve kolesi ~ehid oldu-
lar. Resulullah, onun na~m1 goriince: ·
« - Onun Cennet'e saglarn ayakla gittigini goriir gibi oluyorurn.»
buyurdu. Uc;iiniin aym kabre gorniilrnelerini ernretti. Bir kabre gomiil-
diiler.149
Rafi b. Hudeyc Hadisesi:
Rafi h. Hudeyc'in Uhud ve Hayber' de gogsiine ok sapland1. Resu-

lullah'a gelerek:
« - Ya Resulallah, gogsi.irndeki oku ~1kar.» dedi. Resulullah da:
« - Ya Rafi, istersen oku ternreniyle beraber <;IkaraYJrn? Dilersen,
ternren kalsm, sadece oku <;Ikaray1m? Ternren, kJYarnet giini.i senin ~e
hid olduguna ~ehadet etsin.» buyurdu. 0 da:
«;_ Ya Resulallah, oku <;tkar, temren kalsm. KJYarnet giinii benim
$Chid · oldugurna ~ahid olsun.» dedi. Muaviye'nin hilafetine kadar ya~a
dt. Bir giin, ternrenin bulundugu yara de~ildi ve ikindiden sonra ~eha-
det ~erbetini i<;ti.l50 •
w Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecmeu'z-Zevaid 9/315; Beyhaki 9j24

El-isabe 1/ 496, 4/ 474; Taberani.
1so Beyhaki; EI-Bidaye;
DORDONCO BOLOM
HiCRET
uBunlardan evvel Medineyi yurt ve

iman evi edinen kimseler, kendi taraf-
lar~na hicret edenleri severler. Onlara
verilen $eylerden dolay1, kalplerinde
ona kar$1 ihtiya(: duymazlar. Kendile·
ri ihtiya(: i(:inde olsalar bile onlarl oz
canlarmdan ustun tutarlaru Ha$r : 9
GiRi~
Miisliimanlara yapllan bask1lann, onlann ~ektikleri cziyetlerin son

merhalesi, hicrettir. Mekke'de kiiflir o kadar azgmla~mi~ti ki, a1i1k ora-
SI miisliimanlarm duracag1 yer olmaktan ~xkmx~, go~ zamri hale gelmi!)!,
i slam'm, yay1lmasx i~in yeni ve miisait bir yurt aranmaya ba~larum~t1r.
Allah, Medinelileri Akabe'de Resulii'niin kar~xsma ~1kararak, miisliiman-
lara aydmhk bir ufuk a~mi~ ve Medine'nin onlara yeni yurt olacag1
miijdesini vermi~tir.
Mekke'den:, gizli veya a~1k, rniisliirnanlar peyderpey Medine'ye ha-
reket etrni~ler, orada, kendilerini bag1rlanna basan, oz nefislerine tis-
tun tutan bir kavirn ile kar~Ila~rni~lardir. Allah bu kavimden bahsedcr-
ken: «Bunlardan evvel r.t:edine'yi yurt ve iman evi edinen kimseler, kendi
taraflanna hicret edenleri severle.r. Onlara verilen ~ylerden dolay1, kalp-
lerinde ona kar~t ihtiyac; duymaziar. Kendileri ihtiyac; ic;inde olsalar bi-
le onlan oz ca"tlanndan iistitn tutarlar ... » (Ha~r 9) buyurur. Ger~ekten
de Mekke'de .,ekilen sikmtllari,. ensann (yard1mc11ar) s1cak alakas1 unut-
tmmu~ ve Medine islam dininin islam devletinin merkezi olmu~tur.
Medine'ye hicretten once, iki defa Habe~istan'a hicret edilmi~; onlar da
daha sonra Medine'ye, Resulullah'm yamna donmti~lerdir.
Ba~langwta, Medine'deki islam cemaatini c;ogaltmak ve gti~lendir
mek i~in, Medine d1~mdaki biitiin mtisltimanlann, buraya hicretinin za-
ruri oldugu anlatxlm1~ ve buna te~vik edilmi!)!tir. Mekke'nin fethine ka-
dar da hicret devam etrni~tir. Ancak, Mekke fethedildikten sonra hic-
reti gerektiren sebep de zail oldugu ic;in hicret rniisaadesi ve emri de kal-
dmlrnt~; islam ordusuna asker olrnak, bilim tahsil etmek, veya birta-
kim zamri sebepler d1~mda hicret yasaklanmt~tlr.
Hz. Peygarnber, birtak1m ic;timai ve iktisadi zaruretlerle Medine'yi
terkederek ba~ka yerlere go~ etmeyi yasaklami~tlr. <;iinkli, herkesin, her
istedigi zamanda diledigi yere gitrnesi, islam cernaatini par~ahyacag1,
zay1f dti~iirecegi gibi, hem hicret eden, hem de mensup oldugu cemaat
i~in bir fayda temin edilmeyecektir.
330 Milsliimanltk
S1ras1 gelmi~ken, burada ~unu da a~1khga kavu~turahm: Gi.ini.imi.i-

zlin ~artlan i~inde, demirperde Ulkelerindeki mlislliman karde~lerimiz
haric;, hie; kimsenin bulundugu yeri terketmemesi; birtak1m zaruri se-
beplerle muvakkat olarak terk ettigi takdirde, vakit kaybetmeden Ulke-
sine donmesi, Allah'm ve ResulU'nUn _emridir. Hele de keyf i~in gidip
yerle~melerin ve buna bir de dinllik slisli verenlerin dinde yeri yoktur.
<:;Unki.i, islam, cemiyet dinidir. Cemaatin kendisine en ~ok muhta~ ol-
dugu bir donemde, bir ferdin ~ekip gitmesine goz yumamaz. (Bk. Fet-
hlilbari 6/25)
Zaruret hallerinde hicret hUkmU baki olmakla beraber, asll onemli
alan, herkesin bulundugu yerde, vazifesini, akllhca, ~uurluca, inanarak,
samimiyetle yerin:e getirmesidir. «iman edip, Allah yolunda hicret ve
cihad edeuler; buulan ba~rlanua bas1p yard1m edenler; i~te bwtlar ge1··
<;ek mii'minlerdir,)> (Tevbe 75)
Hz. PEYGAMBER VE EBU BEKiR'iN MEDiNE'YE
HiCRETLERi
Urva (r.a.) anlatlyor: Allah'm Resulti, Peygamberliginin onu9unci.i

scnesi, Kabe'yi ziyaretten sonra, Zilhicce Muharrem ve Sefer aylarmda
da Mekke'deydi. 0 s1rada, Kurey~ ileri gelenleri, Resulullah'm Mekke'-
den aynlacagm1 hesabederek O'na suikast yapmaya karar verdiler. <;tin-
kti, bir taraftan Medineliler islam'a girmeye ba~lami~lardi. Diger taraf-
tan Mekke'den hicret edenler Medine'de toplamyorlard1. Bu, Allah'm Hz.
Muhammed'e, Medine'yi merkez yapacagma, Resulti'ni.i orada banndmp,
himaye edecegine bir i~aretti. i~te bu sebeple, Kurey~ karanm vermi~ti.
Onu yakalayacaklar, Oldi.irme, hapis, stirgi.in veya prangaya vurma cc-
zalanndan birini vereceklerdi. Allah, Resuli.ine onlann suikastlerini ha-
ber Yerdi: «Kafir olanlar, senin elini kolunu baglamak, zindana atmak,
oldi.irmek, yahut yerinden yurdundan ~tkarmak i~in pusular kurmu~lar·
d1. Onlar planlar yaprm~lar Allah da onlara mukabele ehni$, onlan kaz-
d1klan kuyuya dii~iinnii~ti.i. Allah Teala hileye mukabele edenlerin en
hayrrhsidir.» 1 Kurey~liler'in geceleyin Resulullah'1 yatagmda yakahya-
caklan haberi Resulullah'a ula~mca, 0, gtindtiz Hz. Ebu Bekir'in evine
geldi. 2
Urve anlatlyor: Hz. Muhammed (s.a.v.) ve Ebu Bekir (r.a.) gecele-
yin evlerinden aynhp Sevr dagmdaki magaraya geldiler. -ki o magaray1
Allah Teala, Kur'an'da zikretmi~tir. 3- Ali b. Ebi Talib (r.a.) o gece yi.i-
ztini..i mti~riklerden gizle)"-.rek Resulullah (s.a.v.) m yatagma yatlp uyu-
du. Kurey~li mi..i~rikler, btittin gece evin etrafmda doniip dola~arak bir-
birlerine, yatakta uyuyana birden baskm yap1p, elini ayagm1 baglaya-
hm deyip durdular. Sabah oluncaya kadar onlann sozti bu oldu. Fa-
kat yataktan kalkanm Hz. Ali (r.a.) oldugunu gortince, ona, ~a~kmhk
ic,:inde, Nebi (s.a.v.) nin: nerede oldugunu sordular. Hz. Ali, onlara Pey-
1 Enfal 30
2 Taberani
3 (Resuliillah ancak) ikinin iklncisinden ibaretti. 0 zaman (Sevr da&'tmn t
pe~indeki ma~aradaydilar.>> Tevbe 40
- .... I
332 Milslilmanltk
gamber (s.a.v.) hakkmda hic:,:bir ~ey bilmedigini soyledi. Ancak 0 zaman

Resulullah (s.a.v.) m evden aynlm1~ oldugunu anladtlar. Her tarafta onu
aramak iizere derhal hayvanlanna bindiler. Su ba~larmda oturanlara
adam gonderip onu yakalamalanm emrettiler. Ve yakalayacak olanlara
biiyiik bir miikafat va'dettiler. Nihayet ic:,:inde Resiilullah (s.a.v.) ve Ehii
Bekir (r.a.) in bulundugu magaraya geldiler. Magaramn iistiine c:,:tkttlar.
Hz. Peygamber (s.a.v.), onlarm sesini duydu. 0 strada Ebii Bekir (r.a.)
iirperdi, keder ve korkuya kaptldt. i~te o zaman Allah'm Resulii, Hz.
Ebii Bekir'e:
«- Uziilme, muhakkak Allah bizbnle beraberdir.»4 dedi ve dua etti.
Ve Allah Teala da onun kalbine siikCmet verdi: «Allah, ona yardnn et-
mi~, onun kalbine huzur ve siikiinet yagdmm~, sizin gormedigi.Diz ordu-
larla onu takvlye etmi!j, kafirlerin sozlerini al~alttJ.lwa al~ltmi~, Allah
kendi soziinii yiikselttik~e yiikseltmi!jti. Zaten Allah, her engeli sokiip
ahnaga kadir, aziz ve her i!ji tedbirle yapan hakimdir.»5
Ebii Bekir (r.a.) Mekke'de, kendisi ve ailesinin gec:,:imini temin eden
bir varidat sahibi idi.
Ebii Bekir (r.a.) her bak1mdan giivcnilir ve saglam bir miisliiman
olan kOlesi Amir b. Fiiheyre'yi gonderdi. 0 da, Abd b. Adiy ogullan'ndan
«ibn-iil-Eykat» denilen bir adam kiraladt ki, Adevi o giin hem mii~rik,
hem de As b. Vail ogullan'mn Sehm koluna mensup oldugu ic:,:in Ku-
rey~'in miittefiki idi. Buna ragmen, yol ktlavuzlugunu kabul etmi~ti. 0
giinlerde aramtzda gizlendi. Ebu Bekir'in oglu Abdullah, ak~amlan on-
lara Mekke'dc vuku bulan hadiseler hakkmc.la malumat getiriyor. Amir
b. Fiiheyre ise, onlara her gece siirii ile gelip slit ve et temin ettikten
sonra ku~luk vakti diger c:,:obanlarm arasmda oluyor, onun durumunu
hie:; kimse anhyamtyordu. <;iinkii o, c:,:obanlardan yava~ yava~ geri kah-
yor, sesleri duyulmtyacak kadar aralan ac:,:tldtgmda geri doniiyor, obiir-
lerinin yanma gidiyordu. Nihayet ortahk siikunet buldugu zaman, de-
veleri Sevr'deki magaraya getirdiler. Onlar magarada iki giin iki gece
kaldtktan sonra, beraberlerinde Amir b. Fiiheyre oldugu halde yola pk-
ttlar. Amir onlara ktlavuzluk ediyor, hizmet ediyor ve yardm1larma ko-
~uyordu. Ebii Bekir (r.a.), Amir'i terkisine almt~tl. Yanlannda Amir b.
Fiiheyre ve onlara ktlavuzluk eden Adiy ogullan'ndan ibn-iil-Eykat'tan
ba~ka kimse yoktu.6
Hz. Ai!je (r.a.) anlattyor : Resulullah (s.a.v.), Ebii Bekir (r.a.) in evi-
nc sabah ve ak~am mutlaka ugrardt. Fakat, Allah'm hicret ic:,:in Resulul-·
lah (s .a.v.) a izin verdigi ve kavmini terk edip Mekke'den c:,:Ikacagt gtin
4 Tevbe sliresi 40
s Tevbe suresi 40
6 Mecmeu'z-Zevald 6/51; Taberaru
--- · I 1:
I
~ '
Hicret 333
ba!jka ti.irli.i oldu. Adeti hilafma Resulullah (s.a.v.), ogle stcagmda bize
geldi. Ebu Bekir (r.a.) onu gordiigi.i zaman:
« - <;ok onemli bir i!j olmasa Resulullah (s.a.v.) bu saatte gelmez-
di.» dedi. Resulullah (s.a.v.) i~eri girip, Ebu Bekir (r.a.) in gosterdigi
yere oturdu. Ebu Bekir (r.a.) in yanmda ben ve karde!?im Esma (r.a.)
dan ba~ka kimse yoktu. Resulullah (s~a.v.):
« - Yanmdakileri dt~an ~tkar.» buyurdu. Ebu Bekir:
« - Ya Resulallah, onlar yabanc1 degil, ktzlanmdtr, anam babam
sana feda olsun, bu tela~m nedendir?>> dedi. Resulullah (s.a.v.):
« - Allah bana hicret yolculugu i~in izin verdi.» buyurdu. Ebu Be-
kir:
« - Yol arkada~m ben miyim, ya Resulallah?» dedi. Resulullah
(s.a.v.) da:
« - Elbette sensin.» buyurdu. Allah'a yemin ederim ki, o giine ka-
dar bir kimsenin sevin~ten aghyabilecegini hi~ dii!?iinmemi!?tim. 0 giin
Ebu Bekir (r.a.) in sevin~ten agladigmt gordiim. Sonra Ebu Bekir (r.a.):
« - Ya Nebiyyallah, ~u iki deveyi, Diiel ibn-1 Bekr ogullanndan Ab·
dulhih b. Erkat admda bir adama iicret vererek bugiin i~in haztrladtm.
Onun annesi Sehm ibn-i Amr ogullanndandtr. Kendisi bir mii~riktir.»
dedi. Kendilerine kllavuzluk yapacagt i~in develeri ona teslim ettiler.
Yola ~Jkilacagt giine kadar develer, onun yanmda kaldt ve onlann ba-
ktmt ile me!?gul oldu.7
Aym hadiseyi Ebu Bekir'in ktzt Esma ~oyle rivayet eder:
Biz onlara sofra hazrrladtk. Ai~e, ~ahm ~tkardt ve yol azt~ru ona
koydu. Hemen ~1k1p gittiler. Sevr dagmdaki magarada kaldtlar. Oraya
ula~tiklarmda, Ebu Bekir (r.a.) magaraya ondan once girdi. 1~erde ttka-
madtk hi.; bir hayvan deligi btrakmadt. A~tk kalanma da zehirli hayvan
bulunur korkusuyla parma~m soktu. Kurey!?liler, onlan ellerinden ka·
~trdtklan i~in aramaya ~tkmt$lar, Resulullah (s.a.v.) 1 yakalayana da yiiz
deve va'detmi$lerdi. Mekke'nin biiti.in daglanm aradllar ve nihayet on-
lann bulunduklan daga geldiler. Ehu Bekir (r.a.) birinin magaraya yak-
la$tlgmt goriince:
« - Ya Resulallah, o bizi gorecek.» dedi. Resulullah (s.a.v.):
« - Haytr! Melekler bizi kanatlan ile orterler.» buyurdu. Adam otur-
du ve magaraya donerek kii~iik su doktii. 0 zaman Resulullah (s.a.v.):
« - ';)ayet bizi gorseydi bunu yapmazdt.» buyurdu. Onlar orada ii!;
gece kaldtlar. Ebu Bekir (r.a.) in kolesi Amir b. Fiiheyre onlara Ebii
Bekir (r.a.) e ait bir siiriiyii getirerek yanlanndan gece aynhyor, sabah
oldugunda mer'ada diger ~obanlarla beraber oluyordu. Amir, onlarla
beraber yi..iriirken yava~hyarak geri kahyor, karanhk bastmnca siirii-
7 ibn-i Ishak; Begavi

334 Miislii.manltk
siiyle onlann yanma gcliyor, fakat ~obanlar onu kendileriyle beraber

zanncdiyorlardt. Abdullah b. Ebi Bekr ise, Mekke'de kalarak haber top-
luyor, geceleyin de bu haberleri onlara ula~tmyor, sabaha kalmadan
da Mekke'ye doniiyordu.8
Nihayet onlar magaradan ~akarak sahil yolunu takip ettiler. Ebu
Bekir (r.a.), Resulullah (s.a.v.) m oniinde yiiriiyordu. Tehlikenin arkadan
gelmesinden korktugu zaman da Resulullah· (s.a.v.) m arkasmdan gidi-
yordu. Yolculuklan boylece devam etti. Ebu Bekir (r.a.) Araplar ara-
smda tanmmt~ bir zat idi. Ona bir yolcu rastlaytp:
«- Yanmdaki kimdir?» diye sordugu zaman,
« - Bana yol gosteren biri (hadi).» diye cevap veriyordu. Ebu Be-
kir (r.a.) bundan "DiNDE HiDAYET»i kastediyor, soruyu saran «kila-
vuz» manasmda anhyordu.
Kudeyd mevkiine geldiklerinde, yollanna MiidlifY ogullanndan bir
adam <;tktt ve ~oyle dedi:
« - Sahil tarafmda iki suvari gordum. Onlan muhakkak bulmah-
ytm. Kurey~'in aradtgt kimseler bunlar olsa gerek.» Siireka ibn-i Malik:
« - i~te Kurey~'in aradtgt pe~lerinden ko~tugumuz siivariler bun-
lar.» dedi. Cariyesini c;;a~np, ona gizli bir~eyler soyledi. Aynca, atm1
haztrlamasmt emretti, sonra da onlarm izlerini takibe ba~ladt. Sureka:
Biraz sonra onlara yakla~ttm,» der.
ibn-i ~irin'den: ~oyle rivayet olunur: Hz. Orner, halife iken bazt
kimselerin kendisini Hz. Ebu Bekir' den us tun tuttuklan haberini du-
yunca ~oyle dedi:
« - Ebu Bekir (r.a.) in hayatmda oyle bir gece var ki, vallahi Orner'-
in butiin siilalesinden hay1rhdtr. Ve Ebu Bekir (r.a.) in oyle bir giinu
var ki, Orner (r.a.) in butiin ailesinden haytrhdtr. Allah'm Resulu (s.a.v.)
hicret ic;;in c;;tktp magaraya vardtgt gece beraberinde Ebu Bekir (r.a.)
vardt. Yolculuk esnasmda bir sure onun onunde, bir sure arkasmda
yuriiyordu. Resulullah (s.a.v.), bunu farketti ve sordu:
« - Ebu Bekir, nic;;in sen biraz arkamda, biraz onumde yuriiyorsun?»
« - Ya Resulallah, pe~ine du~enleri hahrlaymca ardmda, yolunu kes-
mek isteyenler akhma gelince de onunde yiiriiyorum.» deyince, Pey-
gamber (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - Ya Ebu Bekir! Bana gelecek tehlikenin sana gelmesine razt olur
muydun?» Ebu Bekir (r.a.):
« - Seni hak dinle gonderene and olsun ki, evet.» dedi. Magaraya
vardtklarmda Ebu Bekir (r.a.):
« - Ey Allah'm Resulu, magarayt tanzim edip haztrlaymcaya kadar
sen burada kal.» dedi.
a Taberam
Hicret 335
Kendisi magaraya girdi ve magaray1 tanzim etti. Bir ha~ere deli-

gini tikayamaymca:
« - Biraz daha bekle, ya Resulallah! » dedi. Tekrar magaraya girdi,
nihayet ha~ere deligini t1kad1 ve ~oyle seslendi:
« - Buyurun, girin ya Resulallah! » Resulullah (s.a.v.) o zaman gir-
di. Bundan sonra fimer (r.a.) ~oyle dedi.
« - Nefsim yed-i kudretinde olan Allah'a and olsun ki, i~te bu gece
fimer'in biitiin siil.a lesinden daha hay1rhd1r.» 9
Hasan Basri'den ~oyle rivayet edilir: Nebi (s.a.v.) ve Ebu Bekir (r.a.)
magaraya vardllar. Hz. Peygamber'i arayan Kurey~liler gelip, magara-
mn giri~inde oriimcek agm1 gordiikleri zaman:
« - Buraya hi<; kimse girmemi~.» dediler. Halbuki Peygamber
(s.a.v.) namaz k1hyor, Ebu Bekir (r.a.) onu kolluyordu. Ebu Bekir (r.a.),
Resulullah (s.a.v.) a ~oyle dedi:
« - Bunlar senin kavmin ve seni anyorlar Allah'a yemin olsun ki,
asia kendim i<;in yanm1yorum. Senin ba~ma bir hal gelmesinden kor-
kuyorum.»
« - Ey Ebu Bekir, korkma, Allah bizimle beraberdir.» buyurdu.10
Hz. Enes (r.a.) de ~oyle rivayet ediyor: Ebu Bekir, hadiseyi bize an-
latti ve magarada Resulullah (s.a.v.) a:
« - Onlardan herhangi biri ayaklan dibindeki delikten a~ag1ya ba-
kacak olsa, muhakkak bizi gorecek.» dedim. 0 da:
« - Ey Ebu Bekir, ii<;iinciisii Allah olan iki k~iyi sen ne samyor-
sun?» buyurdu.11
Bera ibn-i Azib (r.a.) anlatiyor: Ebu Bekir, Azib'den oniic; dirheme
bir eger ald1 ve Azib'e:
« - Bera'ya soyle, onu bize gotiirsiin.» dedi. Azib:
« - Resulullah (s.a.v.) ile beraber nasll hicret ettigini bize anlatma-
dikc;a gondermem.» dedi.
Bunun iizerine Ebu Bekir (r.a.) anlatmaya ba~lad1:
« - Yola geceleyin <;Ikhk. Gece olsun giindiiz olsun, siir'atli yol ah-
yorduk. 6gle s1cag1 bast1rd1gmda goziim kendisine sigmacagimiz bir
golge anyordu. Ans1zm bir kaya par<;as1 gordiim ve oraya gittim. Gol-
9 El Bidaye 3/180; Miistedrek; Kenz'ul-Ummal 4/348; Bagavi 8j335; Beybaki.

10EI isabe
11 El·1Bidaye 3/181-182; Bullari; Muslim; Tirmizi; ibn-i Sa'd ibn-i Ebi $eybe;
Kenz'ul-Ummal 8/329; Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel
336 MiisWmanhk
gesinin dli~tiigli yeri Resulullah'm oturmas1 i~in dlizelttim. Oraya bir

post serdim:
« - Biraz uzan ya Resulallah.» dedim ... 0 da uzand1. Sonra pe~i
mize dli~enlerden birini gorebilir miyim diye etraf1 kollarnaya ~1kt1m.
Bir ~obanla kar~Ila~t1m. Ona:
« - Sen kimin ~oban1sm?» diye sordum. ·
« - Kurey~'ten bir adamm.» dedi. 1smini soylediginde onu tamd1m:
« - Koyunlarm sagiltyor mu?» deyince:
« - Evet.» dedi.
« - Bana slit sagar mtsm?» dedim.
« - Peki.>> diye cevap verdi. Ona emrettim, sliri.iden derhal bir ko-
yun yakalad1. Sonra koyunun memesindeki tozlan silkelemesini istedim,
dedigimi yaptl. Daha sonra tozlar1 avucu ile temizlemesini istedim, onu
da yapti. Yanmda bir kab, kabm agzmda da slitli slizmeye yarayan bir
bez par~as1 vardt. Bana biraz slit sagd1. Alt k1smmdan tutuldugunda
ele serirrlik verecek kadar slitli ma~rabaya doktlim. Resulullah (s.a.v.) a
geldim uyanmca kendisine verdim.
« - Buyur i~. ya Resulallah.» dedim. Beni memnun edinceye kadar
i<;:ti.
« - Artik gidebilir miyiz?» dedim. Derha1 yola koyulduk.
Kurey~liler pe~imizdeydi. Onlardan Cii'~um oglu Siiraka b. Malik'·
den ba~ka kimse bize yite~emedi. 0 da bizi at iistlinde takip etmi~ti.
« - Ya Resulallah, bu bizi arayanlardan ve mutlaka bize ula~acak.»
.dedim. Resulullah (s.a.v.):
«- Dziilme Allah bizimle beraberdir.» buyurdu. Nihayet bize yak-
la$tl. Bizimle onun arasmda bir veya iki m1zrak boyu mesafe almi$-
tl ki, ben tekrar:
« - Ya Resulallah, bu onlardan, bize yeti$ti.» dedim ve aglad1m.
« - Ni~in aghyorsun?» diye sordu.
« - Vallahi kendim i<;in degil, senin wm aghyorum.» dedim. Re-
sulullah (s.a.v.), bunun iizerine Siiraka'ya beddua etti.
« - Allah'Im, diledigin $ekilde bizi ondan kurtar.» 0 anda atmm
ayaklan karnma kadar sert topraga gomiildii. Siiraka derhal atmdan
atlad1 ve yalvard1:
« - Ya Muhammed! Hi<; $iiphesil anlad1m ki, bu senirr i$in. Bu
durumdan beni kurtarmas1 i<;in Allah'a dua et. Allah'a and olsun ki,
seni yakalamak i<;in arkamdan gelenleri yanh$ yola sevk ederim, i$te
sada~m. ondan bir ok al, yolun mutlaka benim deve ve koyun siiri.i-
lerimin bulundugu yerden ge~ecek, onlardan da istedigin kadar al. .. »
dedi. Resulullah (s.a.v.):
Hicret 33?
«- Benim onlara ihtiyac1m yok.» buyurdu. Onun ic;in Allah'a dua

etti. Siinftka kurtuldu ve arkada.c;;larmm yamna dondii. Resulullah (s.a.v.)
da yoluna devam etti, ben de onunla beraber ... Nihayet, Medine'ye gel-
dik, insanlar onu kar~1lamak ic;in yollara dokiiliip, damlara c;Ilum~lar
ch. Hizmetkarlar ve c;ocuklar ~oyle bagm~IYorlard1:
« - Allahii ekber, Resulullah geldi. Muhammed (s.a.v.) geldi.» Re-
sCilullah'I kimin misafir edecegi hususunda .miinaka~a edilmeye ba~lan
di. Bunun iizerine, Resulullah (s.a.v.):
« - Ben geceyi kendilerini ~ereflendirmek ic;in Ahd-iil-Muttalib'in
day1lanndan Neccar ogullan'nda gec;irecegim.» buyurdu. Sabah oldugun·
da da nas1l emrolundu ise oyle yaptlP
Urve b. Ziibeyr (r.a.) anlat1yor: Resulullah (s.a.v.) yolda bir miis-
lliman grubu arasmda Ziibeyr ile kar~Ila~ti, onlar ticaret kervam ile
Sam'dan doniiyorlard1. Ziibeyr (r.a.) Resulullah (s.a.v.) a ve Ebu Bekir
(r.a.) e hirer beyaz elbise hediye etti. Miisliimanlar Medine'de Resulul-
lah (s.a.v.) m Mekke'den <;1ktlgm1 duymu.c;;lardi, her giin tanyeri agar-
madan Harre mevkiine <;Ik1yorlar, ~iddetli ogle s1cagma kadar onlan
bekliyorlard1. Bir giin yirre uzun bir miiddet onlan bekleyip evlerine
dondiikleri zaman bir Yahudi miihim bir i.e;; ic;in kale'nin yiiksek bir
burcuna <;Ikmi~, ona baktyordu. Birden Resulullah (s.a.v.) 1 ve beyaz-
lara biiriinmii.c;; arkada.c;;lanm gordii. Serap gibi kah goriiyor, kah goz-
den kac;myordu. Yahudi bi.itiin gi.ici.iyle .c;;oyle bag1rmaktan kendini ala-
mad!:
« - Ey Araplar! Kendisini bekleyip durdugunuz zat geliyor.» Mi.is-
ltimanlar silahlanm ku.c;;arrarak ogle stcagmda onu kar~tladtlar. Res1tlul-
lah yamndakilerle beraber sag tarafa saptl ve Amr b. Avf ogullarma mi-
safir oldu. Resulullah burada Rebiiilevvel aymm ikinci giini.i konakla-
1TII$ti. Ebu Bekir, gelenlerle me.c;;gul olmak ic;in ayakta bulunuyordu. Re-
sulullah (s.a.v.) ise sessizce oturuyordu. Ensardan oraya gelenler, Resu-
lullah (s.a.v.) zannederek Ebu Bekir (r.a.) i selamhyorlard1. Fakat, Re-
sulullah (s.a.v.) a gi.ine~ vurdugunda Ebu Bekir (r.a.), onu ortiisii ile
golgelendirmeye ko.c;;unca halk, Resulullah (s.a.v.) 1 ancak o zaman
tamyabildi. Resulullah (s.a.v.), Amr b. Avf ogullannm yanmda on gece-
den fazla kald1. Takva i.izerine kumlan mescidi in~a etti. Orada namaz
ktld1. Devesine hindi, halk da onunla beraber yiiriiyordu. Nihayet deve,
Medine'de Resulullah (s.a.v.) m bugi.inkii mescidinin bulundugu yere
<;oktii. Peygamber (s.a.v.), miisliimanlarm bir ktsmt ile orada namaz kil-
di. Buras1, Es'ad ibn-i Ziirare (r.a.) himayesinde iki yetim c;ocuga ait
bir hurma harman1 idi. bevesi orada c;oktiigi.i zaman Resulullah (s.a.v.):
12 Buharl; MUslim; Bidaye 3/187-188; ibn-i Fhi ~ybe; ibn-i Sa'd 3/80; Kenz
ul-Ummal 8/330; Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel
F: 22
338 MilsWmanhk
«- Buras1 -in~allah- mekamm1z olacaktlr.» buyurdu. Sonra Re-

sulullah (s.a.v.) onlan ~ag1rd1. Orasm1 mescid edinmek iizere pazarhk
yapt1. iki karde~:
« - Onu sana hibe edelim ya Resulallah.» dediler. Resulullah (s.a.v.)
orasm1 hibe olarak vermelerine razt olmad1, bedelini odeyerek onu sa-
tm ald1. Ve oraya bir mescid bina etti. Mescidin yap1h~mda arkada~lan
ile beraber kerpi9 ta~1d1. Resulullah kerpic; ta~trken ~oyle diyordu:
« - Bu yiik, Hayber13 yiikii degil, Allah'tm bu daha miibarek daha
kudsi, Allah'tm ~iiphesiz ecir, ahiret ecridir. Oyleyse esirgeme merhame- -
tini muhacir ve ensardan.»
Miisliimanlardan tammad1gnn birinin ~iirini okuyordu.14
Enes h. Malik (r.a.) der ki: Resulullah, Medine'ye geldiginde ben
~oyle diyerek ko~an c;ocuklann arasmda idim:
« - Muhammed (s.a.v.) geldi!» Gene ko~uyor, bir ~ey goremiyordum .
(:ocuklar devamh:
« - Muhammed (s.a.v.) geldi! » diye bagm~tyorlardt. Halbuki ben,
ko~uyor, bir ~ey goremiyordum. Nihayet Resulullah (s.a.v.) ve arkad~1
Ebu Bekir (r.a.) geldi. Biz Medine'nin bir harabesinde gizlendik. Daha
sonra onlar, c;ol halkmdan bir adam1, geldiklerini haber vermek iizcre
ensara gonderdiler. Ensardan elli-yiiz ki~ilik bir kafile onlan kar~Ila
maya c;akt1. Yanlanna geldiklerinde, ensar:
<<- Buyurun, ho~ geldiniz, size kar~1 itimadimiZI ve saygimiZI bil-
diririz.» dedi. Resulullah ve arkada~1 bir anda kendilerini ensann ara-
smda buldular. Medine ahalisi onlan kar~1lamaya c;1kti. Hatta gen9 kiz-
lar evlerinin damlarma c;tkmi~ gelenleri birbirlerine gosteriyorlar:
«- Onlann hangisi o?»
« - Onlann hangisi Peygamber?» diye birbirlerine gosterip soruyor-
lardi. Buna benzer bir manzara bir daha gormedim. Onu boyle, bir de-
fa Modine'ye girdigi giin bir de vefat ettigi giin gordiim. Bu iki giine
benzer bir ba~ka giin asla gormedim.» 15
ibn·i Ai~ (r.a.) der ki: Resulullah (s.a.v.), Medine'ye geldigi zaman
kadmlar ve c;ocuklar ~oyle demeye ba~larular:
« - Bize bir ay dogdu Seniyyat'iil-Veda'dan ve Allah'a davet ettigi
miiddet9e ona te~ekkiir etmeniiz gerekir.»
IS Hayber, hunnas1 il~ me~hurdur. Ta~man ~ey i~te lbu m~hur hunnadan ~k
daha ktymetlidir. ·
14 Buhari; El-Bidaye 8/186
15 Beyha.ki; El·Bidaye 3/197; Miisned-i Ahmed ibn-i Hanbel
OMER iBN-i HATTAB VE DiGER SAHABENiN
HiCRETi
Mekke'den Medine'ye ilk hicret edenler:
Bera b. Azib (r.a.) anlatiyor: Reswullah (s.a.v.) m arkada~lanndan

ize, Medine'ye ilk defa gelen Mus'ab b. Umeyr ve ibn-i Ummii Mek-
tum (r.a.) dur. Gelir gelmez bize Kur'an ogretmeye ba~lami~lardir. Son-
·a Ammar, Bilal ve Sa'd geldi. Daha sonra Orner ihn-i Hattah (r.a.) yir-
'11i ki~ilik bir kafile ile geldi. Bundan sonra da Resulullah (s.a.v.) te~rif
ctti. Ben, Medine ahalisinin, onun gelmesine sevindikleri kadar, hic;:bir
eye sevindiklerini gormedim. 0 geldiginde mufassal sureler16 den A'la
suresini okuyordumP
Orner b. Hattab (r.a) ve iki arkada$mm Medine'ye Hicreti:
Hz. Orner (r.a.) hadiseyi ~oyle anlatm1~t1r: Medine'ye hicret etmeye

karar verdigim zaman Ayy~ ihn-i Rebia ve Hi~ ihn-i As ile (r.a.)
Serif18 denen yerin i.isti.inde G1far ogullan'na ait goli.in bulundugu va-
dide bulu~mak iizere sozle~tik. Karanm1z ~oyle idi. Serif'e gelmeyenin
ba~ma bir i~ gelmi~ demekti. Diger ikisi beklemiyecek ve derhal yola
<;akacakti. Ertesi gi.in ben ve Ayya~, vadiye geldik. Hi~am, ya mani olun-
dugu, ya da fikrinden vazgec;tigi ic;in gelemedi. Medine'ye geldigimizde
Kuha'da Amr b. Avf ogullannm yurduna indik. Arkam1zdan Ehu Cehil
b. Hi~am ile Haris b. H~am, Ayya!J'l -Ayya~. onlarm hem amca c;o-
cuklan ve hem de ana bir karde~leri idi- geri gotiirmek ic;in Me dine'-
ye <;Ikageldiler. Reswullah js.a.v.) heniiz Mekke'deydi. Ayyal]'a ~oyle de-
diler:
« - Annem seni goriinceye kadar ba~ma tarak vurmamaya ve gene
sen doni.inceye kadar giine~in altmdan kalkmamaya and ic;ti.» Ayya~,
annesine ac1ymca, ona:
16 Mufassal Kur'an'm son yedide birine verilen isimdir.

11 Kenz'ul·Ummal 8/331; El-Bidaye 3/188
1a Mekke'den alt1 mil (15 km.) uzakhkta bir yer.
340 Miisliimanltk
«- Vallahi gen;:ek ~u ki, bu adamlar seni dininden dondiirmekten

ba~ka bir~ey istemiyarlar. Onlardan sakm! Annenin ba:;;t bitlenince el-
bette tarak vuracak. Mekke'nin stcagt bastmnca mutlaka golgeye kac;a-
cak.» dedim. Bunun iizerine Ayya~ :;;oyle dedi:
« - Hem annemin yeminine saygt gostereyim, hem de aradaki mal-
lanmt ahp geleyim.» Ben de, ana:
« - Vallahi sen bilirsin. Ben Kurey:;;'in ic;inde mah c;ak alan biri-
siyim, mi.ilkiimiin yanst senin alsun, yeter ·ki anlarla beraber gitme! »
dedim. Fakat Ayya~ anlarla beraber gitmek hususunda diretti. Bu lm-
susta tsrar edince, ana :;;oyle dedim:
« - Mademki gitmekte kararhsm, oyleyse $U benim devemi ala asil
itaatkar bir devedir, ana bin bu adamlann davram$t sana ~iipheli ge-
lirse anun i.izerinde kurtulursun.» Deveye binerek anlarla beraber gitti.
Biraz yal aldtklannda Ebft Cehil ana $Oyle dedi:
« - Ey karde~im! Vallahi benim devem yaruldu. Ben senin devene
bineyim, sen de benimkine; kabul eder misin?»
Ayy~:
«- Peki.» diye cevap verdi. Deveyi c;okti.irdi.i, anlar da develerini
c;:okti.irdi.iler. Aym hizaya geldiklerinde birden Ayy~'m i.izerine atthp ip-
le stktca bagladilar. Sanra da Mekke'ye goti.iri.ip, dininden dondi.irdi.iler.
Biz dininden donenlerin tevbesini Allah kabul etmez, diyarduk. Dinden
dorrenler de aym kanaatta idiler. Medine'de Resulullah'a :;;ikayetler ge-
linceye kadar bu kanaatimizde bir degi:;;me almadt.
«De ki, ey kendi oz canlarma kar~I, haddl a!jarak hareket eden kul·
lanm. Allah'm rahmetinden iimid kesmeyin. Hak Teala bi.itiin kusurlan
bag,!jlar. <;iinkii yarhgaYICidtr. Azab gelmeden Tanrt'ya doniip ona SI-
gmm. Ona teslim olun. Sonra kurtulmak ic;in yardrm gormezsiniz. Tan-
rmiZ tarafmdan indirilen bu Kur'an'a siz farkmda olmadan, azabm au-
SIZin gelmesinden evvel tabi olun.»19
Bu ayeti yaztp Hi!iam ihn·i As'a gonderdim. Hi$Bm der ki: Ayeti
Kerime elime gec;:tigirrde Zituva'da20 a:;;agt yukan gidip gelerek anu aku-
dum, fakat bir:;;ey anhyamadtm ve Allah'a yalvardtm: «Ey Allah'tm! Onu
anlamama yardtm et.» Allah, ayetin manasmt kalbime ilham etti. Hie;
:;;iiphesiz ayet kendi kendimize boyle dedigimiz; ba:;;kalan da bizim ic;in
aym $ekilde kanu$tuklarmdan dalayt bizim hakkrmtzda indirilmi:;;ti.
Bunun i.izerine derhal devemc bindim ve Medine'de Resulullah'a ula$-
ttm.21
19 Ztimer 53-55
20 Mekke-i Mtikerreme'nin giri~inde bir mevki
21 ibn-i ishak; Bidaye 31172; isabe 3/604; Mecmeu'z-~evaid 6/61-62; Beyhaki
9/13; ibn-i Sa'd 3/194; Kenz'ul-Ummal 1/262
- - - •.• " ~ 1 II
Hicret 341
Osman Bin Affan (r.a.) m Hi~reti
Katade (r.a.) der ki: Allah~u Teala'nm nzas1 i<;in ailesi ile bcraber
hicret edenlerin ilki Osman b. Affan (r.a.) dtr.
Nadr b. Enes diyor ki: Enes'in (r.a.) ~oyle dedigini i~ittim: Osman
b. Affan beraberinde zevcesi Resulullah'm k1z1 Rukiyye (r.a.) oldugu
halde Habe~istan'a gitti. Resulullah (s.a.v.) bir mi.iddet onlardan haber
alamad1. Nihayet Kurey~'ten bir kadm gelerek:
« - Ya Muhammed (s.a.v.), damadm1 ve klZlm gordi.im.» dedi. Re-
sulullah (s.a.v.):
« - Orrlarm vaziyetleri nas1ldt?» diye sordu. Kadm:
« - Osman'!, karlSlm zay1f bir merkep i.izerine bindirmi~, yulann-
dan c;ekip giderken gordi.im.» dedi. Bunun i.izerine Resftlullah (s.a.v.)
~oyle buyurdu:
« - Onlann dostu Allah'tlr. $i.iphesiz, Osman Lut (a.s.) dan sonra
ailesi ile beraber ilk hicret eden kimsedir.» 22
Ali b. Ebi Talib'in (r.a.) Hicreti
Ali (r.a.) ·anlatiyor: Resulullah (s.a.v.), Medine'ye hicret etmek i.ize-

re yola c;Iktlgi zaman, yamndaki emanetleri yerlerine teslim etmek ic;in
Mekke' de kalmam1 emretti. Zaten kendisine emanete riayet ettigi ic;in
(El-Emin = en gi.ivenilir adam) ismi verilmi~ti. .Mekke'de i.ic; gi.in kal-
dim. Artlk tek bir gi.in dahi kaybetmek istemiyordum. Derhal yola c;Ik-
tlm ve Resulullah (s.a.v.) m gittigi yolu takip ettim. Amr b. Avf ogulla-
rmm yurduna geldigimde Resuluilah'I orada buldum. Giilsiim b. Hidm'-
in evine indim, Resulfah (s.a.v.) da buradayd1.23
22 Bidaye 3/66; EI-isab~ 4/305; ibn-i Miibarek; Taberani; Mecmeu'z-Zevfdd

23 Kenz'ui-Ummal 8/335, ibn-i Sa'd
CA'FER B. EBU TALiB VE ARKADA!;iLARININ (r.a.) HABE!;iiSTAN'A
HiCRETLERi, DAHA SONRA DA MEDiNE'YE DONMELERi
Muhammed b. Hatib anlahyor: Resulullah (s.a.v.):

<<- Hurmas1 bol bir memleket biliyorum. Oraya gidin.» buyurdu.
Bunun tizerine Hatib vc Ca'fer (r.a.) denize a<;Ildilar. i~te ben bu yoJ-
culukta gernide dogdurn. 24
Umeyr h. ishak da Ca'fer'in ~oyle dedigini nakleder:
<<- Ya Resulallah! Bana kimseden korkmaks1zm Allah'a ibadet ede-
bilecegim bir yere gitrnem i<;in izin ver.» Resulullah (s.a.v.) ona izin
verdi. 0 da, Neca~i'ye gitti.25
Ummii Seleme (r.a.) anlatiyor: <;e~itli eziyet ve i~kencelere maruz
kalan Allah Resulti'niin arkada~lan i<;in Mekke'de ya~arnak <;ok gti<;-
le~ti. 0 gtin i<;in Resulullah (s.a.v.), amcasmm hirnayesinde oldugu i<;in
Kurey~'in zulmi.ine kar~1 bir dereceye kadar emniyette say1hrdt. Kendi-
sine bir kotiiltik ula~mamakla beraber eshabmm i~kenceye maruz kal-
masma gonli.i kat'iyen raZI degildi. Bu sebepledir ki, Resulullah (s.a.v.)
eshabma: /
« - Hakikat ~u ki, Habe~ tilkesinde yamnda bulunan hi<; kimseyc
zultim olunmayan bir kral bulunmaktad1r. Derhal onun rnemleketine
gidin. Allah size bir <;Iki~, bir kurtulu~ yolu veririceye kadar da orada
kahn.» buyurdu. Bunun iizerine biz gruplar halinde yola <;Ikarak bir ara-
ya geldik. Hay1rh bir kom~unun hay1rh tilkesine yerle~tik. Dinimizin
emirlerini zuliim korkusuna di.i~meden gtiven i<;inde yerine getirdik.
Kurey~'liler bizim emin bir tilkeye yerle~tigimizi gori.ince bizi kiskan-
dilar. Neca~i'ye el<;i gonderip tilkesinden <;Ikanlmamiz ve onlara teslim
edilmemiz i<;in bizim hakkimizda derhal bir toplanti yaptilar. Amr b.
As ve Abdullah b. Rebia'y1 gon:derdiler. Gerek Melik ve gerekse onun
adamlan i<;in hediyeler haztrladtlar. ileri gelen]erden kendilerine hedi-
ye hazirlamadtklan hi<; kimse kalmad1. Ve o, ikisine:
24 Mecmeu'z-ZevMd 6127
25 Taberani ve Bezzar; Mecmeu'z-Zevatd 6/29
Hicret 343
«- Her bi.iyi.igi.in yanma gidin, onlarla mi.isli.imanlar hakkmda ko-

nu~madan once hediyesini verin. Sonra da Melik'e gidip hediyelerini tak-
dim edin. Onlarm konu~masma ftrsat vermeden size teslimini saghya-
bilecekseniz, bunu hemen yapm.» dediler. ikisi derhal Habe~istan'a gel-
di. Krahn ileri gelen adamlanndan hediye vermedik hi<; kimse btrak-
madtlar. ileri gelenlerin her birine ~oyle soylediler: -
« - Krala bizim baz1 beyinsizlerimizle ilgili taleplerde bulunmak
i.izere geldik. Onlar, kendi dinlerinden aynldtlar ve sizin dininize de
girmi~ degiller. Kavmimiz, onlann geri iadesi i<;in bizi gonderdi. Biz,
Neca!}i ile konu~madan once, siz krala boyle yapmasmt tavsiye ediniz.»
dediler. Onlardan:
« - Elbette yapanz.» diye cevap alrular.
Nihayet Neca~i'ye de hediyelerini takdim ettiler; hediye edilen ~ey
lerin arasmda err <;ok ho~landigi, Mekke derileri idi. Hediyeleri sun-
duktan sonra, ona ~oyle dediler:
« - Ey Melik! Bizden beyinsiz bir cemaat, kendi cemiyetlerinin di-
ninden aynldllar, senin dinine de girmediler, mahiyetini anhyamadi~
mtz yeni bir din getirdiler ve bunlar i.istelik senin memleketine iltica
ettilcr. Onlan bize teslim etm:n i<;in bizi, onlann kabileleri, babalan,
amcalan, has1h onlann kavmi sana gonderdi. Bunlar i<;in gitmeleri da-
ha haYJrhdtr. Senin dinini de kabul etmediklerine gore, herhalde onlan
bize teslim edersin.»
Melik sinirlendi ve ~oylc dedi:
«- Asla! Allah'a and olsun ki, onlan <;agm.p konu~uncaya ve i~·
yi.izi.ini.i ogreninceye kadar size teslim edemem. <;i.inki.i, bunlar benim
memleketime iltica edip benim himayemi tercih etmi~lerdir. Eger sizin
dediginiz dogru ise, onlan size veririm. Degilse, onlan himaye ederim.
Onlarla sizin aramza girmem, kendilerini size teslim edip, Kurey~lileri
ho~nut edemem.» 26
Miisliimanlar, Neca~i'nin huzuruna girdikleri zaman selam verdiler
ve kar~1smda egilmediler. Bunun iizerine Melik ~oyle dedi:
« - Ey cemaat, ni<;in kavminizden bize gelip selam verenler gibi
selam vermediginizi bana soyler misiniz? isa (a.s.) hakkmdaki gori.i~ii
niizi.i a<;Iklar mtstmz? Sizin: dininiz nedir? Htristiyan mlSlmz?»
«- Haytr.» diye cevap Yerdiler.
« - Yahudi misiniz?» diye sordu. Gene:
« - HaYJr.» dediler.
« - Peki. kendi kavminizin dininden misiniz?» sualine de:
u ibn-i Ishak; EI-Bidaye 3/72

344 Muslilmanltk
HaYJ.r, degiliZ.>> kaq;1hgm1 verdiler.

«-
« - Oyle ise, sizin dininiz nedir?»
« - islam.>> diye cevap verdiler.
« - islam nedir?» diye sordu.
« - Biz Allah'a kulluk eder, ona hi9bir $eyi ortak ko$maYJ.Z.» de-
diler. Melik:
« - Bunu size getiren kimdir?>> diye sordl.t.
«- Onu bize, ashm ve neslini yakinen bildi.gimiz, i9imizden bir

adam getirdi. Bizden once gelenlere Peygamberler gonderdigi gibi onu
da bize Allah gonderdi. Bize iyiligi, dogrulugu, vefakarhg1, emanete ria-
yeti emretti, putlara tapmaktan men ederek bize e$i ve benzeri olmayan
tek Allah'a ibadeti emretti. Onu derhal tasdik ettik. Allah'm kelamm1
anlamaya 9ah$hk; o, bize Allah'm indinden getirdigini ogretti. Biz boy-
le hareket edince kavmimiz bize dti$marr oldu. Hak Peygambere kin
baglay1p onu yalanladllar. Ve oldtirmek istediler, bizim de tekrar put-
lara ibadet etmemizi arzulad1lar. Biz de kavmimizin $errinden ka91p
senin himayene s1gmd1k.>> dediler. Bunun tizerine, Melik:
«- Allah'a yemin olsun ki, Musa (a.s.) mn getirdikleri ile bu aym
kaynaktand1r.» diye mukabele etti. Ca'fer (r.a.) soztine ~oyle devam
etti:
« - Selam hususurr~ gelince, Allah'm Resulti bize cermet ehlinin
selamm1 ogreterek onu yapmamlZl emretti. Bunun i9indir ki, sana ken-
di aram1zda selamla~tlg1m1z gibi selam verdik. Meryemoglu isa mesele-
~c gelince, 0, Allah'm kulu ve Resultidtir. O'nun Meryem'e ilka ettigi
/ kelimesi, O'ndan bir nefestir. Ve temiz bir bakirenin ogludur.» Bunun
tizerine Melik, bir 90p alarak:
« - Vallahi Meryem'in oglu (a.s.) bu ol9tintin tisttine ~u 90p kadat
da olsa bir ~ey soylemedi.» dedi. Habe~ iilkesinin ileri gelenleri:
« - Allah'a yemin olsun ki, Habe~ halkl bunu i~itirse seni mut-
laka tahtmdan ala$agi eder.>> dediler. Melik:
« - Allah'a and olsun ki, isa (a.s.) hakkmda asia bundan ba~kas1i11
soylemem. Allah'm dininde saltanatmm bana iadesi kar$Ihgmda da olsa
halka uyup Allah kelammm tahrifine raZI olamam. Boyle bir $ey ye~p
maktan Allah korusun.» dedi. 27
Aym hadiseyi Peygamber (s.a.v.) in zevcesi tlmmii Seleme (r.a.) da-
ha uzun olarak anlatm1~ ve ~oyle demi~tir: Daha sonra Melik, Resu-
'17 EI-Bidaye 3/72; tbn-i tshak

Hicret 34.5
lullah (s.a.v.) m eshabma bir adam gonderip onlan c;ag1rtt1. Elc;i yan-
lanna geldiginde bir araya gelerek birbirleline ~oyle dediler:
«- Onun ' yanma vardtgmizda Resulullah hakkmda ne konu~acak
smiZ?» Ve gene kendileri, cevab1m1z ~u olur dediler:
« - Allah'a and olsun ki, ana Peygamberimizirr bize ogretip emret-
tiklerini oldugu gibi soylj.yecegiz.» Neca~i'nin yanma vard1klan zaman
o, iilkesinin patrikleriyle oturmakta idi. Patrikler, onlerine mukaddes
kitaplanm ac;m1~lar, bekliyorlardt. Neca~i, miisli.imanlara:
« - Bu nasll bir dindir ki, sizin kavminizden aynlman1za sebep ve
benim dinime de girmenize mani olabiliyor. Halbuki bu milletlerin eli-
ninde boyle bir~ey yoktur.» dedi. Ca'fer soz aldt:
« - Ey kral! Biz putlara tapan bir cahiliyet devri kavmi idik. blii
eti yer, kotiiliik yapar, akrabalarla alakamlZl keser, kom~ulara kotii dav:
ramrd1k, kuvvetlimiz, zay1f olammiZl ezerdi. i~te biz bu hal iizere iken
Allah bize soyunu sopunu, dogrulugunu emanete riayetini ve namuslu-
lugunu c;ok iyi bildigimiz bizden birini Peygamber olarak gonderdi. 0
da bizi azi! ve celil olan Allah'1 birlemeye ve ona kulluk etmeye c;agu·-
di. Bizim ve dedelerimizin Allah'tan ba~ka taptlg1m1z ta~lar ve putlara
ibadetten vazgec;memizi istedi. Bize, dogru sozliiliigii, emanete riayeti,
akrabalan ziyareti, kom~ulara iyi davranmay1, kan dokmemcyi, ve ha-
ramlardan kac;mmay1 emretti. Yine o bizi, biitiin kotiiliikierden, yalan
yere ~ahitlikten, yetim mah yemekten, iffetli kadma iftiradan men etti.
Allah'a ibadet etmemizi, O'na hic;bir ~eyi ortak ko~mamamiZI, bihakkm
~ namaz lnhp zekat vermemizi istedi.» Ca'fer ona, islam'm diger hususi-
yetlerini de anlatarak ~oyle dedi: «Biz de O'nu tasdik ettik, O'na iman
ettik, getirdigine uyduk. Tek olan Allah'a ibadet ettik, O'na hic;bir ~eyi
ortak ko~mad1k. Bize Allah'm haram kild1gmm haram, helal k1ld1gmm
da helal oldugunu bildirdi. i~te bu yiizden kavmimiz bize di.i~man oldu,
eziyet etti, dinimizden vazgec;ip aziz ve celil olan Allah'a ibadeti blra-
karak putlara tapmam1z1, cahiliyet devrinde helal kabul ettigimiz kotii
~eyleri yine helal kabul etmemizi istediler. Bize i~kence ettiler, zuli.im
yaptilar, sJkmtilara dii~i.irdiiler, dinimizi ya~amamtza engel oldular. Biz
de seni ba~kalanna tercih ederek memleketine geldik. Senin himayene
gi.ivenip, zulme ugramJyacagimiZI iimid ettik ey Melik! » Bunun iizerinc
Neca~i, Ca'fer'e ~unu sordu:
«- Peygamberinize gelen Kur'an'dan bildigin bir ~eyJer var m1?»

Ca'fer (r.a.):
«- Var.» diye cevap verdi. Neca~, Ca'fer'e:
346 Musliimanhk
«- Oyle ise, oku! » dedi. Ca'fer, Meryem St)resi'nin28 ba~mdan ba~

hyarak okudu. Kur'an dinlerken Neca~i aglad1. Hatta sakalmdan ya~lar
siizi.ildii. Yanmda bulunan patrikler de aglad1. Ve sakallanndan inen
ya~]ar onlerindeki sayfalan ISlatti.
Necal?i soziine ~oyle devam etti:
« - Hig ~iiphesiz bu Musa (a.s.) mn getirdigi ~eyle aym kaynaktan
~1km1~tlr.»
Amr b. As ile Abdullah bin Ebi Rebia, Neca!ji'ye geldiklerinde, o:
« - Allah'a and olsun ki, onlan size asia teslim etmem ve aldat-
mam.,, dedi. ikisi, onun huzurundan 91kt1klan zaman, Amr b. As:
<( - And olsun ki, yann onlann yamna varacag1m. Neca~i'nin ya-
nmda onlarm itibarlanm zedeleyip peri~an edecegim.» deyince Abdul·
la..lt b. Ebi Rebia -Amr b. As' dan daha namuslu idi-, ona:
« - Yapma! Her ne kadar onlar bizim muhalifimiz iseler de, onlar-
la bizim akrabahk baglanm1z vard1r.» dedi. Beriki diretti:
« - Vallahi Neca~i'ye, onlann Meryem oglu isa'mn kul oldugunu
iddia ettiklerini bildirecegim.» dedi. Ertesi giin Amr, Neca!ji'ye giderek
huzurunda ~oyle konu~tu:
« - Ey Krall Onlar, Meryem oglu isa hakkmda kotti konu~uyorlar.
Onlan ~ag1r ve !sa hakkmdaki dii~iincelerini sor.» dedi.
Neca~~ miisliiman muhacirlere adam gondererek !sa hakkmdaki dii-
~iincelerini sordu.
Ba~1m1za hi~ boyle bir~ey gelmemi~ti; orada bulunanlar bir araya
geldiklerinde birbirlerine ~oyle soyliiyorlai1dl: .
« - Nec~i size isa hakkmda bir~eyler sordugu zaman ne diyecek-
siniz?» Sayle dediler: ·
« - Val1ahi Allah'm ve . Resulii'niin bize ogretip bildirdigini oldugu
gibi soyleriz.»
Neca~i'nin yanma geldiklerinde, onlara:
«- Meryem oglu isa hakkmda ne diyorsunuz?» diye sordu. Ca'fer
ona:
28 «Kaf, ha, ya, ayn, sad. Tannmn kulu Zekerlyya hakkmdaki liituf ve merha-
metinin yadubr. Hani Zekeriyya tanrxsma gizlice yalvanm~, niyaz etmi~ti. Ulu
- Tannm demi~ti. Kemiklerim inceldi, zayxfladx, sacxm sakalxm agardx akpak oldu.
Ulu Tannm sana her ne icin yalvanm~sam mar..rum olmadxm. Benden sonra ye-
rime gececek akrabamdan korkuyorum. Karnml) da cocugu olmuyor. Kendi tara-
fmdan bana da Yakup hanedamna da bir ogut bagx~la ve onu ulu Tannm nzam
kazananlardan kxl. Ey Zekeriyya biz sana Yahya adlx bir ogw miijdeliyoruz. Da-
ha evvel hicbir kimseyi ona miisavi kxlmadxk. Zekeriyya Ulu Tannm dedi. Kan•
mm cocugu olmuyor ben de ihtiyarhgm kuyusuna varmx~ iken nasxl oglum olur?
0 da bu bOyle olacak dedi. Tannm buyurdu ki bu 'Benim icin kolaydtr. Nasxlld ev·
velce bir~ey degil iken seni yarattxm ...,,
Hicret 347
« - O'nun hakkmda Peygamberimizin bize ogrettiklerini soyleriz. 0,

Allah'm kulu ve ResUlii'diir. O'nun ruhudur. Afif ve temiz bakire Mer~
yem'e ilka etti~i kelimesidir.» dedi. N~i, elini yere uzattl, oradan
blr <;op ald1, sonra ~oyle dedi:
« - Allah'a yemin olsun ki, Meryem oglu !sa hakkmda benim soy~
ledigim ile bunlann soyledigi arasmda ~u <;op kadar bile bir fark
yok.» ·
Bunu soyledigi zaman, etrafmda bulunan patrikler homurdanmaya
ba1?lad1lar. Neca~i, onlara:
«- Bo~una homurdanmaym.» dedi. Miisliimanlara da:
«_::. Ulkemde istediginiz yere gitmekte serbestsiniz, size kotiili.lk
edenlerin vay haline! Vay haline size kiifredenin, vay!.. Daglar kadar
altm da verseler sizden hi<;birinize eziyet etmem. Kurey~ el<;ilerine he-
diyelerini iade edin! Benim hediyeye ihtiyac1m yok. Vallahi bu memlc-
keti bana bag1~larken Allah, benden rii~vet almad1. Ben, O'nun kullanna
Sikmh etmek i<;in rii~vet mi alacagim? tnsanlara alet olarak Allah'a
isyan m1 edecegim?» dedi. Bunun iizerine o ikisi, Neca~i'nin yanmdan
getirdikleri hediyelerle beraber peri~an bir vaziyette <;Iktilar. Biz de
iHkelerin en iyisinde, en hay1rh kom~u ilc beraber kalchk. Allah'a yemin
ederi.m ki, Habe~lstan:'da isyan <;Ikmcaya kadar o, bu tutumunu dcgi~
tirmedi. Vallahi asilerin Neca~i'ye galip geleceklerinden korkup iiziildi.i-
gi.imiiz kadar iiziintii duydugumuzu hatirlamiyorum. <;iinkii, Neca~i'nin
yerine gelecek olanm Neca~i kadar bizim hakkimizda bilgisi yoktu. Nc-
ca~i , isyam bast1rmak igin Nil'in obi.ir kly1sma gitti. Resulullah'm ar-
kada~lan:
«- Kim gidip sava~m neticesi hakkmda bize malumat getirecek?»

dediler. Ziiheyr b. Avvam:
« - Ben.» diye cevap verdi. 0, bizim en gencimizdi. Bir tulum ~i·
~irip kendisine verdiler. Onu gogsiine baglay1p yiizerek Nil'in obiir kl-
.YlSlna ge<;ti. 1ki ordunun sava~tiklan yere vard1. Biz Allah'a, Neca~i'yi,
di.i~manma galip getirmesi ve memleketinde saltanatmm devam1 i<;in
dua ediyorduk. Vallahi biz merakla neticeyi beklerken, birden Ziibeyr
gori.indti. 0 ko~uyor ve i~aret ediyordu:
«- Mi.ijde! Neca~i zaferi kazand1. Allah, onun dii~mamm helak ctti.
Onu kendi memleketinde daha kuvvetli k!ldi.» diyordu. Allah'a and o-
sun ki, hi<; bu kadar sevindigimizi hatirlamiYorum. Daha sonra Nee. 1
dondii. Allah, dii~mamm helak etmi~. kendisini iilkesinde daha da ku ~
vctlcndirmi~ti. Habe~ iilkesi istikrara kavu~unca onun yamnda gii n
-... •i
348 Milsiiimanl1k
it;inde kald1k. Bu durum, Mekke'de bulunan Resf1lullah'm yanma do-

niinceye kadar degi~medi. 29
Eshabm Medine'ye Doniil?i.i, Neca$inin Musliimanhg1 ve

Resiilullah (s.a.v.) m Onun ic;:in Allah'dan Af Dilemesi
Ca'fer b. Ebi Talib anlat1yor: Resulullah ·(s.a.v.) m Medine'yc hicret

cttigine muttali oldugumuz zaman Neca~i'ye:
"--:- Resulullah (s.a.v.) m Medine'ye hicret ettigini ogrendik. Resu-
Jullah sana bahsetmi~ olduklanm1zm hesab1m gormi.i~. Biz, onun yamna
gitmeyi istiyoruz; bizi gander:» dedik. Neca~i:
« - Peki.» diye mukabele etti. Bizi bir gemiye bindirdi. Yiyecegi·
mizi, i<;ecegimizi verdi. Sonra ~oyle dedi:
« - Size kar~1 olan davram~lanm1 Hz. Peygamber'e anlatm. El<;im
de sizinle gelecek. Ben Allah'tan ba~ka ilah olmad1gma ve O'nun Allah'·
m Resuli.i olduguna ~ehadet ederim. Ona benim i<;in Allah'tan af dile·
mesini soyleyin.» Nihayet biz Habe~istan'darr aynld1k. Medine'ye gel-
dik. Beni Resulullah "(s.a.v.) kar~Ilad1 ve boynuma sanld1. Sonra ~oyle
buyurdu:
« - Hayber'in fethine mi, yoksa Ca'fer'in geli~ine mi, hangisine sc·
' 'ineyim, bilemiyorum! »
Bu hadise, Hayber'in fethine tesadi.if etmi~ti. Resulullah bir kenara
oturunca Neca~i'nin elc;isi:
« - t~te Ca'fer burada, krahm1zm ona nas1l muamele ettigini sor. ,,
dedi. Bunun iizerine, ben:
« - Evet anlatay1m, bize ~oyle gi.izel, ~oyle iyi davrand1. Bizi bir
gemiye bindirdi. Yol azi~miZl da verdi. Ve Allah'tan ba~ka ilah olma-
digma, senin de Allah'm Resulii olduguna ~ehadet etti. Ve bana: Ken-
disi i<;in Allah'tan af dilemenizi iletmemi istedi.» dedim.
Bunun iizerine Resulullah (s.a.v.) kalk1p abdest ald1, wnra da i.i<;
29lbn-i ishak; Mecmeu'z-Zevaid 6/27; Miisned-i Ahmed b. Hanbel, Hilye 1/ 115;

Beyhaki 9/9, 144
Miisned-i Ahmed b. Hanbel'de, Abdullah b. Mes'ud'un, Habe:;;istan'a hicret
edenlerin takriben seksen ki:;;i oldugunu, bunlarm arasmda kendisinin, Caferin
Abdullah b. Urfutanm, Osman b. Maznun, Ebu Musa'mn bulundugunu rivayet eder.
(El-Bidaye 3/69; Feth'iil Bari 7/130; Mecmeu'z-Zevaid 6/24); Aynca aym kaynak-
Jarda, Amr b. As'm yanmdakinin Umare b. Velid oldugu zikrediliyor.
Cafer b. Ebii Talib'in aym mevzuudaki rivayetinde, iilkesinde miisliimanlara
ezlyet edenlere, dort divhem ceza kestigini, daha sonra bu cezay1 artirdigr kayd1
vardrr.(ibn-i Asaldr; El-Bidaye 3/71; Mecmeu'z Zevaid 6/29)
~- -r~··
.... /!
•I .
•
Hicret 3:19
defa: «Allah'rm, Neca$i'yi magfiret eyle! » diye dua ederken miisliiman-

lar da «am!n! » dediler. Ben de el<;:iye:
«- Memleketine gidince, gordiiklerini krahruza anlat.» dedim .ao
Habe~istan'a Hicret Edip de Medine'ye donenlerin ustuniUkleri
Ebu Hasrne'nin klZl Abdullah b. Arnir'in annesi anlatlyor: Biz Ha-

be~istan'a hicret etmeye kararhydrk. Amfr, baZI liizumlu e~ya satm al·
mak i<;:in <;:ar~tya gitmi$ti. Tam o strada Orner geldi. Daha o zaman mii~
rikti. Vaktiyle ondan <;:ok eza cefa gormii~tiik. Evin halini ~oyle bir
gozden ge<;:irdi ve:
« - Abdullah'm annesi. Ne bu hal? Yolculuga m1 <;:tkryorsunuz? ,
diyc sordu. Ben de:
«- Evet, sizin eziyetinizden, sizin baskrmzdan kurtulmak i<;:in, bu-
radan ba~ka yere gidecegiz. Allah bize de bir yurt ihsan eder.» dedim.
Bunun iizerine, Orner:
« - Allah yardtmcrmz olsun.» dedi. Onun duygulandigim ilk defa
goriiyordum. Yammdan aynhrken, evdeki yolculuk haz1rhgmm onu iiz-
diigi.i halinden belliydi. Biraz sonra Amir, oteberi ile <;:aqndan dondii.
Ona:
«- Ya Ebu Abdullah, ke$ke biraz once gelip de, Orner'in bize acr-
digml, tiziildiigiinii gorseydin.» dedim. Arnir:
« - Onun isH1m'a girmesini mi arzu ediyorsun?>> dedi.
« - Evet.» dedim.
«- E$egi rniisliiman olur da bu gordiigiin Orner miisliiman olmaz.»
dedi. Onun, islam'a olan dii!?manhgm1, kinini bildigi i<;:in boyle soylii-
yordu.31
Halid b. Said anlat1yor: -Kendisi ve karde~i Amr da Habe~istan'a
hicret edenlerdendi- Habe~istan'a hicret edenler, Bedir sava$mdan bir
y1l sonra Medine'ye dondiiler. Kendilerini Resulullah kar~Ilad1. Bedir'-
de bulunmadiklarma <;:ok iizgiindiiler. Allah'm Resulii:
« - Niye iiziiliiyorsunuz? Herkes bir defa hicret etmi~ken siz iki
defa hicret ettiniz. Once Habe$istan'a gittiniz, sonra da oradan kalk1p
bana, Medine'ye geldiniz.» buyurarak onlann iistiinliiklerini anlatt1. 32
30 ibn-i Asakir; El-Bidaye 3/71; Mecmeu'z-Zevaid 6/29

31 ibn-i ishak; El-Bidiiye 3/79; EI-isabe 4/400; Mecmeu'z-Zevatd 6/24; Miis-
tedrek 4j58
3:.. ibn-i Asakir; Kenz'ul-Ummal 8/332
350 Musliimanltk
Ebu Musa anlahyor: Yemen' de iken, Resulullah'm Medine'ye hie-

ret ettigini duyduk. iki karde~im -Ebu Biirde ile Ebu Ruhm- ve
kavmimden elli kiisur ki~i ile beraber gemiye binerek yola dii~ti.ik. Ge-
mimiz bizi Habe~istan sahillerine atti. Orada karaya pkarak Nec~i'·
nin yanma gittik. Ca'fer b. Ebi Talib'le gori.i~tiik. Onunla bir mi.iddet
beraber kaldtk, daha sonra hepimiz Medine'ye dondi.ik. Resulullah'm
Hayber'i fethettigi Strada yanma geldik. Bir klSlm mi.isliimanlar bize:
«- Biz sizden once hicret ettik. » diyodardt. Bizimle beraber ge-
len Esma binti Umeyr, mi.i'minlerin annesi Hz. Peygamber'in hammt Hz.
Hafsa'yt ziyarete gitmi~ii. Habe~istan'a hicret edenlerdendi. Hz. Orner
o strada Hafsa'nm yanma gelmi~. Orner, Esma'yt gori.ince:
«- Bu kim? » diye sormu~. Hafsa da:
« - Esma binti Umeyr.» demi~.
«- Haa, ~u Habe~istan'a hicret eden, gemiye binen Esma 1m?» de ·
mi~. Esma ise:
' «- Evet. » demi~ . Bunun iizerine Orner:
«- Biz hicretle sizden daha i.istiiniiz. Resulullah'a sizden daha ya-
ktmz.» demi~. Esrna da k1zarak:
«- Haytr, siz Resulullah ile beraberdiniz. A<;mtzm karmm doyu-
ruyor , dini bilmeyene de dini ogretiyor. Biz ise, uzak diyarlarda, astk
suratlar i<;inde Habe~istan' da idik. Bunlara Allah ve Resuli.i ugrunda
katlandtk. Allah'a yemin ederim ki, senin soylediklerini Resulullah'a gi-
derek anlahp, ashm ogrenmedik<;e hi<;bir ~ey yiyip i<;miyecegim.» de-
mi~. Resulullah gelince:
« - Ya Resulallah, Orner boyle boyle diyor. » dedi. Resulullah:
«- Sen ona ne cevap verdin?» diye sordu.
« - Ben de ~oyle ~oyle dedim.» dedi. Bunun i.izerine Allah'm Re-
suli.i:
· « - Onlar bana sizden daha yakm olamazlar. 0 ve arkada~lan bir
defa hicret etmi~. siz de gemi ile iki defa hicret ettiniz.» buyurmu~tur.
Esrna der ki: «Ebu Musa ve Habe~istan'a hicret edenler grup grup
bana gelerek bu hadis'i sordular. Hi<;bir ~ey Resulullah'm bu sozi.i ka-
dar onlan sevindirmedi. Ebu Musa'nm bu hadis'i benden tekrar tekrar
sordugunu hattrlanm.»
Ebu Musa, Resulullah'm ~oyle buyurdugunu nakleder: «Ben, E~ari
dostlanmm gi.indiiz bulunduklan evi gormesem bile geceleyin Kur'an
okurken seslerinden onlan tamnm. Hakim h. Hizam da onlardandrr. En
onde gider: Di.i~manla kar~tla~mca, onlara:
<<- Arkada~lanm kendilerini beklememizi istiyor, der. » buyurdu. 33
33 Buhari; El-Bidaye 4/205; tbn.ft Sa'd; Feth'ul-Bari 7/341; Kenz'ul-Ummal

7/ 18, 333
EBU SELEME VE UMMU SELEME'NiN
MEDiNE'YE HiCRETLERi
tlmmii Seleme anlahyor: Ebu Seleme, Medine'ye gitmeye karar ve-

rince yiiktimi.i devesine yi.ikledi. Sonra da beni bindirdi. Oglum Seleme
de kucag1mda idi. Devesinin yulanndan tutup yola <;:1kt1. Mugire ogul-
lan gori.ince, onun yolunu kestiler ve:
« - Bunu zorla nereye goti.irtiyorsunuz? K1z karde~imiz oldugunu
bilmiyor musun? Onu ba~ka diyarlara goti.irmene nas1l miisaade ede-
riz?» dediler. Deve:ain yulanru elinden ald1lar. Beni de elinden aldllar.
Bunun i.izerine Abdiilesed ogullan, Ebu Seleme'nin si.ilalesi ki.iplere bin-
diler ve:
« - Karde!i)imizin kansm1 elinden aldm1z. Buna ses <;:Ikarmad1k.
Ama oglumuzu alamazsm1z.» dediler. Oglumu aralannda <;:eki!i)tirdiler.
Kolu <;:1kt1. Sonunda Abdiilesed ogullan, onu ahp goti.irdi.iler. Mugire
ogullan da beni yanlannda hapsetti. Kocam Ebu Seleme Medine'ye gitti.
Beni oglumla kocamdan ayirmi!i)lardi. Bu hadiseden sonra takriben bir
yll kadar her sabah Ebtah'a gider, ak~ama kadar orada aglard1m. Bir
gi.in, Mugire ogullanndan amcamm oglu yaruma geldi. Halimi gorerek
bana ac1d1. Mugire ogullarma:
<(- Daha ne kadar birakmiyacaksmiz, bu zavalhy1! Kocasmdan, <;:o-
cugundarr ay1rdm1z.» dedi. Bunun iizerine, onlar bana:
« - 1stiyorsan kocamn yanma git.» dediler.
Abdi.ilesed ogullan da yanlanndaki oglumu verdi. Deveye bindim.
Oglumu da kucag1ma ald1m. Kocamm yamna gitmek iizere Medine'nin
yolunu tuttum. Yapayalmzd1m. Ten'im mevkiine vard1g1m zaman, Ab-
diiddar ogullanndarr Osman b. Talha ile kar!i)Ila!i)hm.
« - Ebu Vmeyye'nin kiZI, nereye boyle?» dedi.
« - Medine'ye kocamm yanma.» dedim.
« - Yoksa, yamnda kimse yok mu?» dedi.
« - Allah' tan ve !i)U yavrumdan ba!?ka kimse yok.» dedim.
« - Allah Allah! Boyle yapayalmz derdin ne?» dedi. Devemin yula-
-. I
352 Muslilmanhk
nndan tuttu. Beni Medine'ye gottiriiyordu. Hayli de si.ir'atli gidiyor-

duk. Allah' a yemin ederim ki, bu kadar ~erefli bir Arab a rastlamad1m.
Bir konak yerine vardigimizda, devemi yere 9okti.iri.iyor, geri 9ekilip in-
memi bekliyor, devemden inip yanmdan aynhnca da, onu ahp bir aga-
ca baghyor, kendisi de bir aga9 altma gidip yatlyordu. Hareket zamam
gelince de deveme yiiki.i yi.ikli.iyor, geri 9ekilerek: ·
« - Bin.» diyor, binip yerle~ince de devenin yamna gelip, yularm-
dan tutuyor, bir diger konak yerine kadar beni boylece goti.iruyordu.
Medine'ye kadar hep boyle yapti. Kuba'da Amr b. Avf ogullarmm ko-
yiinii gori.ince bana:
. <<- Kocan burada. Haydi Allah'm liitfuyla yanma git.» dedi. islam
ugrunda Ebu Seleme ailesinin ba~ma gelenler hi9bir ailenin ba~ma gel-
memi~tir. Osman b. Talha'dan daha ~erefli bir arkada~ da gormedim.
0, ,Hudeybiye'den sonra mii~li.iman olmw;;, Halid b. Velid ile beraber,
Medine'ye hicret etmi~tir.34
SUHEYB b. SiNAN'IN HiCRETi
Suheyb anlat1yor: Allah'm Resulii: «Hicret edeceginiz yurt, bana

Harreler arasmda kurak bir yer olarak gosterildi. Ya Hacer veya Yesrib
olacak.» buyurdu. Resulullah, Ebu Bekir'le beraber, Medine yolunu tut-
tu. Ben de onlarla beraber gitmeye niyetlenmi~tim. Kurey~ gen9leri
bana mani oldu. Gitmek istedigim gece, oturmuyor hep ayakta duru-
yordum. Bumm iizerine, onlar:
«- Bunun karm agnyor galiba! » dediler. Hi9 boyle bir ~eyim yok-
tu. Uyudular. Ben de hemen yola 91kt1m. Ben yola <;Iktiktan sonra, ic;-
lerinden bir grup, benim yolumu kestiler. Onlara:
<<- Size kirk altm versem, yolumdan c;ekilir, soziiniizde de durur
musunuz?» dedim. Kabul ettiler, onlarla beraber Mekke'ye dondiim.
« - Kap1mm e~igini kazm, k1rk altm orada. Falana da gidin, on-
dan iki elbise aim.» dedim. Ben yola <;Ikhm. Kuba'da, klble degi~me
den once Resulullah'a yeti~tim. Beni gori.ince:
« - Ya Ebu Yahya! Ah~veri~te kazandm.» buyurdu. Ben de:
« - Ya Resiilallah, benden once buraya kimse gelmedi. Bunu sana
Cibril'den ba~kas1 haber veremez.» dedim. 35
Said b. Miiseyyeb anlatiyor: Suheyb, Medine'ye n:.\iteveccihen yola
34 tbn-i tshak; El-Bidaye 3/169

35 Beyhak.i; Taberfuti; Mecmeu'z-Zevaid 6/60 Hdye 1/ 152
Hicret 353
<;:1kt1. Bir grup Kurey$li mli$rik de pe$ine taktld1. Bunun iizerine Su•
heyb, devesinden indi. Sadagmdan ok 91kard1, ve:
« - Ey Kurey$liler, biliyorsunuz ki, ben, sizin en iyi ok atammztm.
Allah'a yemin ederim ki, sadagtmda oklanm bulundugu miiddet9e ba-
na yakl~amazsmtz. Ok bitince de kl119la veya ba~ka bir~eyle hesabmiZI
goriiriim. !sterseniz size Mekke'deki mahmm yerini tarif edeyim. Yolum-
dan 9ekilin. » dedi.
« - Peki.» dediler. Soz verdiler. Suheyb de onlara, mahmn bulun-
dugu yeri tarif etti. Bunun iizerine Allah, Resulii'ne ~u ayeti indirdi:
«insanlar i~inde oyleleri vanhr ld, Allah nzasi ugnmda kend.isini feda
eder. Allah, kullanna kar,I merhametlidir.»36 Ayet bitince, Resulullah,
ka~tsmda Suheyb'i gordii ve:
« - Ah~·veri$ kar etti, ya Ebft Yahya! Ah$-veri$ kar etti, ya Ebu
.Vahya! » buyurdu. Kendisine Kur'an okudu.37
ABDULLAH b. OMER'iN HiCRETi
Muhammed b. Zeyd anlatiyor: Abdullah b. ()mer, hicret ederken evi-

ne ugradtgi zaman, gozlerini kapayarak evine bakmad1. Bineginden de
inmedi.38
ABDULLAH b. CAH~'IN HiCRETi
ibn-i Abbas (r.a.) naklediyor: Abdullah b. Cah' en son hicret eden,

ama bir zatti. Hicret etmeye karar verdigi zaman, kans1, Ebu Siifyan'-
m klz1, bu karanm ho$ kar$Ilamad1. Onu yamltarak Medine'den b~ka
bir yere hicret etmesini tavsiye etmeye ba~ladt. Bunun iizerine Abdul-
lah, Kurey~'den habersiz, ailesini ve mahm ahp, Mekke'den 91kt1. Me-
dine'ye Allah'm Resulii'nlin yanma geldi. Bunu f1rsat bilen Ebft Siifyan,
Abdullah'm Mekke' deki evini sattl. Bu satl~ strasmda Ebu Cehil, Utbe
b. Rebia, ~eybe b. Rebia, Abbas b. Abdiilmuttalib, Huvayt1p b. Abdul·
uzza da orada idi. Ortada tabaklanmi$ deriler vard1. Utbe, gordiigu pe-
ri~anhga dayanam1yarak agladt. Ve ~u beyti okudu: «Bir ev, uzun miid-
det tertipli dUzenli olsa bile, oraya da felaket ve gariplik gelir, yerle~ir.»
Ebu Cehil, Abbas'a donerek:
36 Bakara 207
:r7 ibn-i Sa'd 3f162; Kenz'ui-Ummal 1/237; isttab 2/180; El-Miist~ 3/398;
EI-fsAbe 2/195; Tefsir-i ibn-i Kesir 1/247
38 Htlye 11303; El-isabe 2/349
F: 23
354 Milsliimanltk
« - Bunlan ba~1m1za gctiren sizsmiZ.» dedi. Allah'm Resulti fetih

gtinti Mekke'ye girdiginde, Abdullah evini aramaya ba~lad1. Hz. Peygam-
ber, Osman b. Affan'a bir~eyler soyledi. 0 da, Abdulah'm yanma gelip,
bu sozleri bir kenarda gizlice kendisine soyleyince, Abdullah evini ara"
maktan vazge<;ti. Allah'm Resulii, bir yere yaslanm1~, dururken Abdul-
lah ~oyle diyordu: «Mekke ne gtizel! Bu vadide art1k ktlavuzsuz geze-
biliyorum. Burada beni ziyaret edenler ~ok. Art1k buraya yerle~ml~ du-
rumdayim.»39
Ebu Seleme' den sonra Medine'ye ilk gelenler, Amir b. Rebia ve Ab-
duJlah b. Cah~ idiler. Abdullah, karde~ini ve ailesini yanma ald1. Ama
bir zatt1. Kllavuzsuz Mekke'nin her taraf1m gezerdi. ~airdi de. Kans1,
Ebu Siifyan'm klz1 Faria idi. Annesi Abdiilmuttalib'in k1Zl tlmeyy~ ~i.
Hicret etmeleri sebebiyle, Cah~ siilalesinin evleri kapah kald1. Abdullah,
hicretlerinde ~u ~iiri yazd1: «Ahmet'in (kendi oglu) annesi, benim Al-
lah'm himayesinde, gidecegimi anlad1g1 zaman, eger mutlaka hicret ede-
ceksen, bir ba~ka yere git, Yesrib'e gitme, dedi. Bense ona: Bugiin ni-
yetimiz Yesrib'edir. Allah'm dedigi olur. Kul, binegine binmi~tir. Allah'a
ve, Resulii'ne teslim oldum. Kim bir giin Allah ve Resulii'ne yonelirse
asia zarar etmez. Nice samim'i dostlardan aynld1k. Yol gosterenlerden
birisi de, gozya~lan dokiip ag1t yak1yor. Goriiyorsun ki, zuliim bizi mem-
leketimizden uzakla~hnyor. Bizse giizel ~eyler anyoruz. Ganm siilale-
sini her ~ey kendilerine ayan beyan oldugu zaman canlanm ve hald-
katt korumaya davet ettim. Onlarsa kendilerini hakikat ve kurtulu~a
davet edenin <;agnsma, Allah'a hamd ederek ko~up toplanddar. 'Biz ve
yammiZdaki dostlanm1z az kalsm dogru yoldan aynhyorduk. Silahla
bize yard1m ettiler. iki dalga halinde harbe haz1rlandilar. Birisi hakh
ve dogru yolda, obiirii haksiZdl. Haddi a~arak, yalan soylediler. ~eytan
onlan haktan ay1rd1. Hiisrana ugrad1lar. Hiisrana ugrattldllar. Hz. Pey-
gamber'in soziinii yerine getirdiler. Bizim hakka baglanmamlZ giizel ol-
du. Giizel kabul edildi. Onlarla yakm akrabahg1m1z vard1. Hakka yak-
la~nlmadiktan sonra akrabahgm ne onemi var! Bizden sonra hangi ye-
genimiz size s1g1mr? Benden sonra hangi his1mm1z sizi gozetir? Bir giin
birbirimizden aynhp i~lerimizin hesabm1 verirken hangimizin dogru ol-
dugu bilinecektir.»40
DAMRA b. EB'iL-AYS'IN HiCRETt
Said b. Ciibeyr anlattyor: «Mii'minlerden oziir sahibi olmakslZlll, ev·

lerinde kalanlarla, Allah yolunda mallanyla, canlanyla cihad edenler e~t
39 Tabenini; ibn-i Abbas'dan; Mecmeu'z-ZevMd 6/64

«1 ibn-i lshak 3/171; El-Bidaye 3/170
Hicret 355
olmazlar. »41 ayeti naziJ olunca, Mekke'de kalan fakir mi.isli.imanlar bu

yeti ruhsat kabul ettiler. «Melekler, kendi nefislerine zulmedenlerin
canlanm aldiklan zaman diyecekler ki: Siz ne halde idiniz? Onlar da:
Cevap vererek, biz yeryiiziinde zayrr ve kuvvetsiz kimselerdik, diyecek·
ler. Melekler onlara tekrar Allah'm arZI geni~ degU miydi, siz de hicret
edeydiniz, diyecekler. Bunlar, yurtlan cehe1111em olanlardrr. Cehennem
e kotii bir konaktir.» 42 ayeti nazil oldu. Bunun iizerine:
«- Bu ti.iyler i.irpertici bir ayet.>> dediler. Daha sonra ~u ayet na-
·il oldu: «Hicret i~in yol ve ~re bulamayan erkek, kadln, ~uk biitiin
1ayiflar miistesnad1r.»43
Bunun i.izerine Damra b. Eb'il·Ays, Leys siilalesinden ama ve zen·
in bir zattx: «Her ne kadar ama isem de, bir <;aresini eulacagtm, rna·
:m ve arkada~nm da var. Beni deveme bindirin.» dedi. Deveye bindi-
t! di. A~r agxr yola revan oldu. Aynca, o strada hasta idi. Ten'im mev·
iinde vefat etti. Ten'im mescidinin yanma defnedildi. Bu hadise i.ize-
ne $U ayet nazil oldu: «Kim Allah yolunda hicret ederse, yeryiiziinde
hannacak nice bereketli yerler bulur, bolluga kavu~ur. Allah ile Pey·
~amber yolunda yurdundan ~Ikip hicret ederek, yolda vefat eden!erin
·niikafah Allah katmda d1r. Allah ise affedici ve esirgeyicidir.»44
VASiLE b. ESKA'NIN HiC.RETi
Vasile b. Eska anlattyor: «Ailemden aynlarak yola <;Iktlm. Niyetim

1 lam'a girmekti. Resulullah'm yanma geldigimde namazda idi. Ben de
on safta durdum. Onlarla beraber namaz1 kildim. Hz. Peygamber na·
'laZI bitirdigi zaman yamma geldi:
« - Arzunuz nedir?» diye sordu.
«- Miisliiman olmak.» dedim.
«- <;ok gi.izel! » buyurdu.
«- Hicret de edecek misin? » diye sordu.
«- Evet.» dedim.
«- Gelip ge<;ici misin, devamh m1 yerle$mek istersin?» diye sordu.
«- Hangisi daha haytrhdtr?» dedim.
«- Hicret edip yerle$mek.» buyurdu. Devamla: «Stkmtih ve rahat
41 En-Nisa 94
42 En-Nisa 97
.u En~Nisa 98
+~ En-Nisa 99; EI-tsabe 2/212; Mecmeu'z-ZevMd 7/10

356 MusWmanltk
halinde ne~eli ve iizlintiilti anlannda Allah'a itaat etmen gerekir. Daha

sonra ba~kalan sana tercih edilecek, sabret.» buyurdu.
<<- Evet.» dedim. Elini uzatt1. Ben de uzatttm . Benim biat husu-
sunda hi9bir ~eyi istisna etmedigimi gorlince:
« - Gliclimlin yettigi hususlarda.» dedi. Ben de:
<<- Gliclimlin yettigi hususlarda.» deqim. Musafaha yaptlk.45
. BENi ESLEM'iN HiCRETi
iyas b. Seleme anlahyor: Eslem hastaland1. Allah'm Resulii ona:

«- Eslem! Yaylaya gidin!» buyurdu. Onlar ise:
«- Ya Resulallah! !rtidat edip eski halimize donmekten korkuyo-
ruz. Bunun i9in gitmek istemiyoruz.» dediler. Allah'm Resulti ise:
« - Siz yaylada oturacaksmtz. Bizse ~ehirde. <;:agtrdtgn1lz zaman
geliriz. <;:agtrdtgtmtz zaman da gelirsiniz. Siz istediginiz yere hicret ede-
bilirsiniz. » buyurdu.46
CUNADE b. EBi UMEYYE'NiN HiCRETi
· Ciinade b. Ebi Umeyye anlatlyor: Hicret etmeye niyet ettik. Fakat

hicret hususunda ihtilafa dii~tiik. Bir ktsmrmtz:
« - Arttk hicret edilemez.» dedi. Diger bir ktsmtmtz:
«- Haytr, daha hicret edilebilir.» dedi. Bunun tizerine ben, Allah '~
m Resulti'ne gidip durumu sordum. «Kafirlerle sava~aldt~ mtiddetc;e
hicret devam edecektir.» buyurdu.47
45 lbn-i Cerir, Halid b. Velid'den; Kenz'ul-Ummal 8/333

<16 H1yle; Kenz'ul Ummal 7/142
47 HIIye, Hasan b. Siifyan'dan; Kenz'ul-Ummal 8/ 331-333; EI-tsabe 2/319
HiCRET HUSUSUNDA SAFFAN b. UMEYYE VE
DiGERLERiNE SOYLENENLER
ibn-i Abbas anlat1yor: Saffan b. Umeyye'ye -bu zat Mekke'nin en

yi.iksek yerinde otururdu-:
«- Hicret etmeyenin dini de yoktur.» denildi. 0 da:
«- Medine'ye gitmeden evime varmJYaca~m.» diye yemin etti. Mc-
dine'ye geldi. Abbas b. Abdiilmuttalib'e misafir oldu. Sonra Resulullah'-
m yanma gitti. Resulullah, kendisine:
«- Nic;in geldin, Saffan!>>diye sordu. 0 da kendisine:
«- Hicret etmiyenin dininin de olmadigmi soylediler. >> dedi. Re-
sulullah da:
«- Ya Saffan, Mekke'ye don, evinde otur! Hicret sona ermekle be-
raber cihad ve birtak1m iyi niyetlerle hicret etmek miimkiindiir. Harbe
c;agmhrsamz geliniz.» buyurdu. 48
Bir diger rivayette bu hadise ~oyle anlat1hr: Saffan'a:
«- Hicretten men edilenlerin vay haline! Onlar mahvolmu~tur. >>
denilir. 0 da, Resulullah'm yamna varmarukc;a ba~m1 y1kamamaya ye-
min: eder. Devesine biner, yola koyulur. Mescidin kap1smda Resulul-
lah'a rastlar ve:
« - Ya Resulallah, bana hicret etmeyen mahvolmu~tur, denildi. Ben
de sana gelip bu meseleyi sormadan ba~IIDI y1kamamaya yemin ettim.>>
dedi. Bunun iizerine Hz. Peygamber:
« - Saffan, 1slam'I duyar duymaz kabul etmi~ ve onu benimsemi~
tir. Mekke'nin fethinden sonra hicret sona ermekle beraber cihad ve
birtak1m iyi niyetlerle gene de yapdabilir. Harbe c;agmldign11z zaman
'hemen geliniz! » buyurmu~tur.49
Salih b. Be~ir anlatJyor: Dedem Fudeyla, Allah'm Resulii'ne geldi.
<~a tbn-i Asaldr tbn-i Abbas'dan Xenz'ul-Ummal 3/333; Beyhaki 9/ 17

1!1 Abdurrezzak, Tavus'dan; Kenz'ui-Ummal 3/84
358 Milsliimanltk
« - Ya Resulallah, hicret etmeyenin helak olacagmt iddia ediyorlar.»

dedi. Allah'm ResulU de:
« - Ya Fudeyl, namaz1 kil, zekati ver, kotiilUgu terk et. Kavminin
topraklarmdan istedigin yerde otur, o zaman sen de hicret etmi!? olur-
sun. » buyurdu.50
Ata b. Ebi Rebah anlahyor: Ubeyd b. Umeyr'ui~Leysi ile, Hz. Aijje'yi
ziyaret ettik. Ona hicretten sorduk. ·
« - Bugiinden itibaren hicret yok. MU'll_linler ba!?larma bir bela gel-
mesinden korkarak Medine'ye, Allah' a ve -ResulU'ne hicret ettiler. Bu-
glin ise Allah, 1slam'I galip getirmi!?tir. Her yerde Allah'a kulluk edile·
biliyor. Fakat, cihad ve ba~ka niyetlerle hicret etmek mUmkUndUr.»
dedi. 51
50
Begavi, ibn-i Mendeh ve Ebu..Nuaym; Kenz'ul-Ummal 8/331; Beyhaki 9/17
s1 Buharl; Beyhaki 9/17
KADINLARIN VE ~OCUKLARIN HiCRETi
Hz. Peygamber'in ve Ebu Bekir'in ailelerinin hicreti:
Hz. Ail1e anlat1yor: Allah'm Resulii hicret ettigi zaman biz ve klz-
lan Mekke' de kalm1~ti. Hz. Peygamber kendisi, Medine'ye yerle~ince
Zeyd b. Harise ile, kolesi Ehu Rafi'i Mekke'ye gonderdi. Onlara iki deve
verdi. Ehu Bekir'den de be~yiiz dirhem aldllar. Bu parayla binek hay-
vam satm alacaklard1. Ehu Bekir de, bunlarla beraber, iki deve ile, Ab-
dullah b. Ureyklt'1 gondermi~ ve oglu Ahdullah'a, annem Ummii Ru-
man'I, beni, k1z karde~im Ziiheyr'in kans1 Esma'y1 bindirip getirme-
sini yazm1~t1. Hepsi de beraber yola <;Ikrni~lardi. Kudeyd denilen mev-
kiye geldikleri zaman Zeyd h. Harise, bu be~yi.iz dirhemle ii<; deve satm
alm1~ti. Beraberce Mekke'ye girdiler. Hicret etmek isteyen Talha b. Ubey-
dullah ile kar~1la~tllar. Hep beraber Mekke'den aynldllar. Zeyd ve Ebu
dullah b. Ureyk1t'1 gondermi~ ve oglu Ahdullah'a, annem Ummii Ru-
Eymen ve Usame'yi deveye bindirdi. <;olde giderken benim annemle be-
raber bindigimiz deve iirktii. Tahtirevandan dii~tiik. Annem: «Vay ki-
Zirn, vay gelinim! » diye bag1rmaya ba~lad1. Devemizi, ta Seniyye mev-
kiinde yakaladllar. Bu, Allah'm bir Iutfu idi. Yolumuza devam ederek
Medine'ye geldik. Hepimiz Medine'ye vard1k. Resulullah o s1rada rnes-
cidi ve mescidin etrafmdaki evleri yap1yordu. Daha sonra o evlere aile-
lerini yerle~tirdi. Birka~_; giin igreti durduk. Daha sonra yerle~tik. 52
Hz. Peygamber'in k1z1 Zeyneb'in hicreti ve yolda ba!iima gelenler:
Resulul1ah'm klZI Zeyneb anlatiyor: Ben hicret haz1rhg1 yaparken,

yamma Utbe'nin klZI Hind geldi.
52 lbn-i Abdilher Ai~e'den; EI-istiab 41450; Mecmeu'z-Zevaid 9/227-228; El-

Miistedrek 4/4
-..,,
..
I
360 Miisliimanltk
«- 1\fuhammed'in klZI, babanm yanma gidecegini duymadtgiml mt

samyorsun! » dedi.
« - Bununla ne demek istiyorsun?» dedim.
« - Amca klz1! Ne olur soyle, gizleme! Yolda beraberinde olmas1
gereken $eylere veya seni babanm yamna ula$tlracak kadar mala ihti-
yacm varsa, sana bunu vereyim, c;ekinme. Erkekler arasmdaki dii$man-
hk kadmlar arasma girmemelidir.» dedi.
« - Vallahi hic;bir yere gitmiyecegim.» .dedim. Asll niyetimi gizle-
mek istiyordum.
Daha sonra:
,,_ Fakat ben hicret edecegimi herkesten gizledim. Bu sebeple, her-
hangi bir$ey istemeyi dli$iinmiiyorum.» diye cevap verdim. Haz1rhgtm1
tamamladtm. Kocamm karde$i, Kinane b. Rebi bana bir deve -verdi. De-
veye bindim. 0 da yaym1 ve sadagm1 almi$11. Giindiiz gozline devemi
yedekleyerek Mekke'den ~akti. Ben, tahttravanda idim. Kurey$ durum-
dan haberdar olmu$, benim pe$ime dii$tiiler. Zituva'da yeti$tiler. ilk
yeti$en, Hebbar · b. Esved il-Fihii idi. Hebbar m1zrakla beni korkuttu.
Hamileydim. <;ocugumu dii$iirdiim. Kaymm Kinane yere goktii. Sada-
gmt ac;tl:
« - Vallahi yakla$am haklanm!» diye bag1rd1. Ge!enler geri c;ekil-
diler. 0 s1rada Kurey$'ten bir grupla Ebii Siifyan geldi. Ve:
« - Ey! <;ek $U okunu! Seninle konu$ahm.» dedi. 0 da kabul etti
Ebii Siifyan gelip onun onili de durdu. Ve:
«-- Akllh hareket edememi$Sin. Ba$Iffi1Za gelenleri, ugrad1g11111Z fe-
laketleri, Ml\hammed'in bize yaptiklanm bildigin halde giipegiindiiz ka-
dmi gotiirmeye kalk..1.yorsun. Goz gore gore bunu boyle yapman, bize
hakaret say1hr, zay:tfh~miZl ve aczimizi gosterir. Yeminle soyliiyorum:
Niyetimiz, ne onu hapsederek babasmdan ay1rtnak ne de, intikam al-
maktir. Sesler kesilip, balk yatl$111Cay~ kadar gitme, geri don. Biz son-
ra sana onu iade ederiz. Sen de gizli olarak onu ahr, babasma gotii-
riirsiin.» dedi.53
Hz. Ai~ (r.a.) anlatlyor: Urve, Hz. Peygamber'in $Oyle buyurdu-
gunu nakleder: <<Zeyneb, benim yiiziimden ba$ma bela gelen ktzlanmm
en haytrllSldtr.» Bunu duyan Ali b. Hiiseyin, Urve'ye gelip c;tkl$Ir:
« - Neier duyuyorum! Sen Fatuna'mn hakkm1 yiyorsun.» der. 0 da:
« - Blitiin diinya mah benim olsa vallahi ben hic;bir zaman FiHuna'·
nm degerini dii$iiren bir soz soylemiyecegim.» der. 54
Urve b. Ziibeyr anlatlyor: Zeyneb, hicret ederek Medine'ye geldi.
53 :tbn-i Ishak, Zeyneb'ten; El-Bldaye 3/330; Mecmeu'z..Zevatd 9/216

54 Tabedni; Mecmeu'z-Zevatd 9/213
Hicret 361
Fakat <;ocuk di.i~i.irmeden mi.itevellid hastahg1 devam etti. Hatta bu has-

tahk sebebiyle ~ehid oldugu soylenir.55
Ebu leheb'in K1z1 Durre'nin Hicreti:
ihn·i Orner, Ebu Hureyre ve Ammar riYayet ediyorlar: Ebu Leheb'-

in klZl Diirre hicret ederek Medine'ye geldi. Rafi b. Mualla'mn evine
indi. Ziirayk siilalesinden yamna gelen kadmlar:
« - Sen, Allah'm; Ebu Leheb kahrolsun! Kahroldu da, mah ve ka-
zandiklan kendisine fayda vermiyecek,56 buyurdugu Ebu Leheb'in klZl
mlSln? Sana da hicretin fayda vermiyecek.» dediler. Bunun i.izerine
Diirre, Hz. Peygamber'e gelip, kendisine soylenenlerden ~ikayet<;i oldu"
gunu bildirdi. Resulullah onu teskin etti. Ve:
« - Otur! » buyurdu. Sonra cemaate ogle namazm1 bldmp, min-
bere 91kt1 ve:
« - Ey cemaat, ni<;in benim aileme eziyet ediliyor? Allah'a yemin
ederim ki, Ha, Hakem, Suda ve Sehleb kabileleri k1yamet gi.ini.inde be-
nim !,)efaatime nail olacaklar.» buyurdu. 57
Abdullah b. Abbas ve Diger Cocuklarm Hicreti:
ibn-i Abbas anlatiyor: Biz Medine'ye Resulullah'a, hicretin be~inci

senesi geldik. Hendek sava~mm yaplldigi sene Kurey~ ordusuyla bera-
ber, Mekkc'yi terk ettik. Ben, karde~im Fadl ve kolemiz Ebu Rafi i.i<;i.i-
mi.iz beraberdik. Ar~ mevkiine kadar rahat<;a geldik. Bm·ada yolumuzu
:;;a~Ird1k. Rabu'den yi.iri.idi.ik. Cescase'ye geldik. Buradan da Amr b. Avf
yurduna ugrayarak, Medine'ye vard1k. 0 s1rada Resulullah, hendek kaz-
makla me~guldi.i. Ben, onsekiz ya~mda idim. Karde~im de oniki.» 58
55 Taberam; Mecmeu'z-Zevaid 9j216

56 Tebbet 1-2
'S1 Taberini; Mecmeu'z-ZevMd 9/257
ss Taberani, tbn-l Abbas'dan; Mecmeu'z-ZevMd 6/64
-
.
.,
rl'I
BE$1NCI BOLOM
YARDIM VE FEDAKARLIK
((Hak Teale oz davasma yard1m eden·

Jere rnutlaka yard•m eder.» (Hac 40)
----rl··
I
• ,• I
GiRt~
Yardnn'dan bahs a<;1lmca cnsan hatlrlamamak elden gelmiyor. Za-

ten c;ok yard1m ettikleri, yard1mda kusur etmedikleri i9in kendilerine
yardrm edenler manasma «Ensar» denmi~tir.
Allah'a ve Resftlii'ne baghhklan, 1slam'a, maddi ve manevi, mali ve
;;ahsi yardtmlan unutulamaz. i~te bu sebeple, Allah kitabmda bunlan
daima once zikretmi$ ve laytk olup hak ettikleri ovgiisline mazhar et-
mi$tir.
Allah'm kitabmda, en c;ok bahsettigi husus: Yardtm, Allah yolunda
kar$1hks1z harcamad1r. Denilebilir ki, bu, Kur'an'da imandan sonra en
c;ok zikredilen meseledir. Hatta 'i mamn kemali, bir kimsenin gerc;ek,
samimi mlisliiman olabilmesi ic;in $art kabul edilmi$tir. Allah'm mlis-
liimanlara yardtmi, onlan galip getirmesi, onlara metanet, sabrr ve se-
bat bah$etmesi, miisllimanlann kendi ugrunda kar$IhksiZ harcamala-
rma; dinin ve peygamberine yard1mlan $artma baglanmi$tlr.
islam, teblige ba$landtgmdan iNbaren, bir taraftan Allah yolunda
$ahsi gayret sarfedecek, feragat ve fedakarhkta bulunacak insana ih-
tiyac; gosterirken; diger taraftan, birtak1m zaruri harcamalan kar$tlaya-
cak mala, servete ihtiyac; duymu$tur. Allah, kitabmda da belirttigi gibi,
aynca yeni dine girenleri mal ve canlar1yla imtihan etmi$tir. Fakat,
muhacirler ve ensann imanlanmn biiyiikliigune bakm ki, k1yamete ka-
dar baki bir kitap da, Kur'an'da Allah kendilerinden, «Ger~ek mii'min-
ler hunlardtr.» (Enfal: 74) «Astl sadtk, samimi olanlar bunlardtr.» (HU-$r:
8) buyurarak bahseder. Onlann blitlin kayguan, Allah't giicendirmemek,
O'nu ho~nut etmek, O'nu raz1 etmektir. Bin;oklan, her $eyini verip, st-
kmtl ic;ine dii~tiigii halde, «Rahhim ran olduktan sonra, gerisi onemlJ
degil.» diyebilecek kadar biiyiikliik gostermi$lerdir.
· Biiyiik fikirlerin, dinlerin tutunmas1, yeniden ihyasi daima bu iki
unsura, insan ve madde unsuruna ihtiyac; gostermi$tir. Bu, biitiin za-
man ve mekanlarda boyledir. 1slam't biitiin insanhga arzetmenin, diin-
ya dini haline getinnenin yolu da budur.
..
366 MiisUimanltk
Ancak, boyle bir yola girmenin eshab kadar bi.iyiik iman salabetine
sahip olmay1 gerektirdigini de kabul _etmek icabeder. <;;i.inki.i, vermek,
s1krnhya di.i~ecek kadar vermek, ak1lla izah edilemez. Bu, bir iman i~i
dir.
Aynca, ensann di.inya zevklerini terkederek, mesuliyet, ki.ilfet altma
girmek i9in yan~ edercesine one ge9meleri; ganimetler, makamlar da-
gitihrken ikinci ph1rrda kalmalan; ahireti di.inyaya, olacag1 olana, yok'u
var'a tercihleri, gozlerini mal ve mevki hirSI bi.iri.imi.i~ insanlar i~in or-
nek almaya deger hususlard!r. ,
«Hak Teala, ozdavasma yardrm edenlere mutlaka yardnn eder.>>
(Hac: 40)
- ;- ·rl''
.. .1,
·• I
ENSARIN VAZiFESi BA~LIYOR
Hz. Ai~
anlatlyor: Allah'm Resuhi her sene Arap kabilelerini tek
tek dola~tyor, kendisini, Allah'm dinini teblig edinceye kadar koruma-
lanm istiyor, kar~thgmda onlara cennet va'dediyordu. Hi<;:bir Arap
kabilesi onun davetine icabet etmedi. Ancak, Allah di.nini hakim kil-
mayt, peygamberine yardtm etmeyi, va' dini ger<;:ekle~tirmeyi murad edin-
ce, Resulii'niin kar~nsma, ensardan bu kabileyi <;:tkardi. Bunlar, onun
davetini kabul ettiler. Onlarm yurtlanm Allah Peygamberine hicret yur-
du yapti. 1
Hz. Orner anlatiyor:
Allah'm Resuhi, Mekke'de iken, her sene hac mevsimi.nde Arap ka-
bilelerinin kendisini korumalanm ve getirdigi dini kabul etmelerini is-
tiyordu. Teklifini kabul edecek, hi<;:bir kabile bulamad1. Allah, ensardan
bu kavmi kar~asma <;:tkardi. Onlan bu sebeple mesut ktldt ve ~ereflen
dirdi. Onlar da, Allah'm Resulii'nii bagtrlanna bas1p yardtm ettiler. Al-
lah, onlan peygamberine yaptiklan muameleden dolay1 haytrla miika-
fatlandtrdi. Allah'a yemin ederim ki, biz taahhiit ettigimiz gibi tam ola-
rak onlann hakkmt odeyemedik. Onlara, biz ba~kamz, siz de yardtm-
cilanmtzsmtz, demi~tik. Eger sene ba~mda memur tayini icabederse, En-
sardan ba~ka tayin edecek adamtm yok.2
Cabir b. Abdullah anlatiyor: Allah'm Resulii her sene hac zamant
peygamber oldugunu ve getirdigi dini halka arrlatlyordu:
« - l<;:inizde beni kendi kavmine gotiirecek ve koruyacak bir yigit
yok mu? Kurey~. Rabbimin dinini teblig etmeme mani oluyor.» dedi.
0 s1rada Hemdanh bir zat, Hz. Peygamber'in yanma geldi. Resulullah:
« - Kimlerdensin?» diye sordu.
« - Hemdandamm.» dedi.
« - Kavmin gii<;:lii mii?» buyurdu.
« - Evet.» diye cevap verdi. Fakat kavmi adma onlan herharrgi bir
miikellefiyet altma sokmaktan korktu ve Resulullah'a:
1 Taberfull, Evsad; Mecmeu'z-Zevald 6/42

• 2 Bezzar, Omer'den; Mecmeu'z-ZevMd 6/42
368 MiisWmanhk
« - Ben kavmime gidip, durumu onlara anlatacag1m. Gelecek sene

tekrar sana gelecegim.» dedi. Hz. Peygamber de:
« - Peki. » dedi. Oradan aynldt. Recep aymda, Ensar'dan gelen he-
yete ugrad1.
Allah'm Resulii Mekke'de onii<; sene kaldt. Hac mevsiminde, kabile-
leri Ukkaz ve Mecenne'deki konak yerlerirrde ziyaret ediyor ve:
« - Beni kim koruyacak? Bana, Rabbimin dinini teblig edinceye ka-
dar kim yardtm edecek? Kar~thgmda cennet vardtr.» buyuruyordu. Ken-
disini koruyup yardtm edecek kirnse bulamad1. Yemenli veya Mudarh
birisi gelip Resulullah ile konu~uyor, sonra kavmine, akrabalarma gidip
durumu anlatt1g1 zaman, orrlar:
« - Sakm bu Kurey~li gencin yaruna varma. Seni de sapttmasm.»
diyorlardt. Resulullah, onlann yiikleri arasmdan ge<;erken, birbirlerine
i~aret ederek, onu gosterirlerdi. Allah bizi onunla kar~Ila~tmncaya ka-
dar bu hal devam etti. Bizse onu bagnm1za bastlk. Onu tasdik ettik.
Bizden bir adam <;tklp Allah'm Resulii'ne iman ediyor, Kur'an't ogreni-
yor, ailesine doniip onlan 1slam'a sokuyordu. 0 kadar ki, biitiin ensar
evlerinde isH\m'1 kabul etmi~, mutlaka bir cemaat bulunur hale gel-
mi~ti. Bu hale gelince, miisliimanlar isti~are ederek: «Daha ne kadar
Resulullah'1 yalruz btrakaca~zt Mekke daglannda <;aresiz, korkarak, her
gittigi yerden, kovularak dola~maktadtr.» dediler. Bunun iizerine bizden
yetmi~ ki~i, hac zamam onun yanma gitti. Akabe yolunda bulu~maya
karar verdik. Teker teker oraya gelerek toplandtk. Ve:
« - Ya Resulallah, hangi hususlarda sana biat edelim? » dedik. 3
Hac mevsimi gelince, Mazln b. Neccar siilalesinden, Muaz b. Afra,
Esad b. Ziirare, Ziirayk siilalesinden Raft b. Mallk, Zekvan b. Abdiilkays,
Abdiile~hel siilalesinden Ebu'l-Heysem b. Teyyihan, Amr b. Avf siilale-
sinden Ureym b. Saide'den miite~ekkil bir heyet hacca gitti. Allah'm Re-
sulii onlarm yamna gelip, Allah'm kendisini peygamber olarak gonder-
digini ve dinin tebligcisi yaphgmt haber verdi. Onlara Kur'an okudu.
Sozlerini i~itince, sustular, dinlediler. Davet ettigi dine inandilar. Din-
ledikleri ~eyleri, daha once Ehl-i Kitap'tan da duyduklanm hattrladllar.
Ehl-i Kitap, daha once onun, kitaplanndaki vastflarmdan ve davet ede-
cegi dinden bahsederlerdi. Bunun iizerine, ensardan gelen heyet, onu
tasdik edip, iman ettiler. Biiyiik hayra sebep oldular. Sonra, Hz. Pey-
gamber'e:
« - Evs ile Hazre<; arasmda kan davas1 oldugunu biliyorsun. Biz,
Allah'm senin i~ini diizeltmesini, kemale erdirmesini <;ok isteriz. Allah
ugnmda ve · senin i<;in elimizden gelen gayreti sarfederiz. i~te bizim va-
ziyetimiz bu. Sen davanda sebat ederek bekle. Biz kavmimize donelim.
3 Miisned-l Ahmet b. Hanbel; Miistedrek 2/625.

Yardtm 369
Onlan, senden bahsedip, Allah'a ve Resulii'ne davet edelim. in~aallah,

Allah aramiZl diizeltir, derlenip toparlamnz. <;:iinkii, bugi.in birbirimiz-
den uzak ve birbirimizc kizgm1z. Aram1z diizelrrieden bize gelirsen, et-
rafma kimse gelmez. Gelecek sene tekrar seninle bulu~maya soz veri·
yoruz. » dediler. Resulullah bu sozlerden memnun oldu. Onlar da Medi-
ne'ye doniip, gizlice davete ba~ladrlar. Allah'm Resulii'nden ve getirdigi
dinden bahsettiler. Kur'an okuyarak isla~'a davet ettiler. Her hane-
den mutlaka birka~ ki ~ i islam'a girmi~ ve islam'm girmedigi ~ok az ev
kalm1~t1. 4
Yahya b. Said anlat1yor: Ensardan bir ihtiyar kadmm ~oyle dedi-
digini duydum: «ibn-i Abbas\ Sn-ma b. Kays'a ~u beyitleri ogrenmek
i~in gelip gittigini gordiim! Hz. Peygamber, Kurey~'in i.t;inde on kiisur
sene kald1. Belki samimi bir dost bulurum iimidiyle onlan durmadan
tslam'a davet ederdi. Her sene hac mevsimlerinde kendisini halka ta-
mhr, fakat kendisini davet edip, koruyacak kimse bulamazd1. Biz ko-
naklayrp tela~lmiz bitince bize geldi. <;:ok <;ok sevindi. UzaktUJ kalan za-
limin zulmiinden ve halkm isyanmdan korkmaz oldu. Onun i<;in en kiy-
metli mallanmiZI harcad1k ve sava~ amnda canlanmiZl verdik. 0 kadar
<;:ok can verdik ki, devamh birbirimizi taziye ederdik. Her ne kadar sa-
mimi dostumuz da olsa, onun Allah i<;in dii~man olduguna biz de dii~
man olduk. Ve biz, Allah'tan ba~ka hi<;bir $ey olmad1gmi, Allah'm ki-
tabmm tek rehber oldug·unu biliyon.tz.»5
4 Taberiini, Urve'den; Mecmeu'z-Zeviiid 6/42.

s Milstedrek 2/626.
F: 24
- .,:·
I
MUHACiRLERLE ENSAR ARASINDAKI KARDE~LiK
Abdurrahman b. Avf ile Sa'd b. Rebi'nin K1ssas1:
Hz. Enes anlatiyor: Abdurrahman b. Avf Medine'ye geldi. Hz. Pey-

gamber, Abdurrahman ile Ensardan Sa'd'in karde~ oldugunu ilan etti.
Sa'd, Abdurrahman'a:
« - Karde~im, ben Medine'nin en zenginiyim. Bak, mahmm yansi-
111 al. Iki kanm var. Bak, hangisi ho~una gidiyorsa, bo~ayay1m. Onunla
evlen.» tekHfinde bulundu. Abdurrahman ise:
« - Allah, aileni de, mahm da sana bag1~lasm. Siz bana c;ar~mm
yolunu gosterin.» dedi. <;aqny1 gosterdiler. Gidip ah~veri~ etti. Kar etti.
Ak~ama bir miktar peynir ve yag ile eve dondi.i. <;ok gec;meden zengin
oldu. Uzerinde za'feran kokusu oldugu halde, Resulullah'm yanma geldi.
Hz. Peygamber, ona:
«- Ne bti. hal?» diye sorunca:
« - Ya Resulallah, yeni evlendim.» dedi.
« - Ne kadar mehir verdin?» diye sordu.
« - Bir nevat altm.» dedi.
« - Bir koyunla da olsa, di.igun yemegi yap.» buyurdular.
Abdurrahman b. Avf der ki: «Elime ta~ alsam altm gi.imi.i~ oldugu-
nu g()rdiim.» 6
Muhacirlerle Ensar Arasmdaki Miras Meselesi:
ibn·i Abbas anlabyor: Muhacirler, Medine'ye geldikleri zaman ara-

lannda akrabahk baitJ olmakslZln, Resulullah'm ihdas ettigi karde~lik
dolayisiyle Ensara varis oluyorlard1. «Ana babanm, h1snnlarm birakhk-
!an mallardan, erkek-kadm herbiri i~in varisler gosterdik. Kendileriy-
!e ahitnameler akdettiginiz kimselere de, hisselerini verin. Hak Teala
6 Miisned-i Alunet b. Hanbel; EI-Bidaye 3/228; EI~isabe 2/26; ibn-i Sa'd 3/89.
Yardtm 371
her ~eye bakkiyla ~ahittir.» 7 ayetiyle, Allah miras meselesini tayin ve

izah etti. Daha sonra: «Onlar ki, bundan sonra iman edip, hicret ettiler.
Sizinle birlikte cihad ettiler, sizdendirler. Birbirine lusun olanlar, Allah'-
Ill kitabma daha yakmd1rlar. Hak Teala her ~eyi hakkiyla bilir.»8 ayeti
nazi} olarak, verasetin akrabalar arasmda carl olacagm1 ortaya koydu. 9
7 Nisa: 33.
s EI-Enfftl: 75
9 Buhari; Feth'ul-Bari 7/191
ENSARIN MUHACiRLERE MALI YARDIMI
Ebu Hiireyre nlattyor: Ensar, Hz. Peygambere:

« - Hurma mahsuliinli, bizimle karde$lerimiz arasmda payla$tlr. >>
dediler. Hz. Peygamber:
« - Haytr, payla$1Iramam.» buyurdu. Bunun lizerine muhacirler,
ensara hitaben:
« - Sizirr mahsuli.inlize ortak oldugumuz halde, bize bir mi.ikellefi-
yct yi.iklemiyecek misiniz?>> dediler. Onlarsa: ·
« - Biz emredileni dinleyip, ona itaat ediyoruz, ne diyelim.>> de-
diler.10
Ahdurrahman h. Zeyd b. Eslem anlatlyor: Allah'm Resuli.i, ensara:
« - Karde~leriniz mallanm, c;oluk c;ocuklanm terkedip, sizin yam-
mza geldi.» buyurdu. Ensar ise: .
« - MallanmiZl aramtzda payla~tyoruz.» · dediler. Allah'm Resulii:
« - Ba$ka bir$ey yapmtyor musunuz?» diye sordu.
« - Ne yapahm, ya Resulallah?» dediler.
« - Onlar ziraat i$1erini bilmeyerr bir kavimdir. Onlan ihtiyactmz
oldugu zamanlarda c;ah$tmrsmtz. Mahsulii de payla$IrsmiZ.» buyurdu.
« - Peki.» dediler.n
Hz. Enes anlatlyor: Muhacirler:
« - Ya Resulallah! Yanlanna geldigimiz kavmin emsalini gom1edik.
Ellerinde aztc1k bir~eyleri olsa, bizimle payla$tyorlar. Bolluk ic;inde olur-
larsa da, bol bol veriyorlar. <;:ali!}malarma i!}tirak ediyor, mahsule de
ortak oluyoruz. Blitlin sevap ve mlik~fah onlann almasmdan korkan;_,
dediler. Allahjn Resulli:
« - Haytr, onlan ovdi.iglini.iz ve onlara hay1r dua ettiginiz mi.iddet-
<;e, siz de aym sevaba mlistehaksmtz.,, buyurduP
Cabir anlatiyor: Ensar, burma mahsuli.inli toplaymca, herkes hur-
Buhari 1/312.
1o
Bubari: 1/312; El-Bidaye 3/228.
11
12 Miisned-i Abmet b. Hanbel, Yezid b. Humeyd'den; El-Bidaye 3/ 228; Kenz'ul·
Ummal 7/136 '

Yardmt 373
masuH iki klsma ay1nyordu. Hurma yapraklannm bulundugu k1s1m az,

diger klSlm c;oktu. Muhacirler, istediklerini tercih edebilirlcrdi. Daima
fazla olan klsm1 ahyorlard1. Ensar da yapraklar sebebiyle, az olan kis-
mi ahyordu. Ta Hayber fethine kadar boyle devam etti. Hayber'in fethi
lizerine, Allah'm Resulli:
« - Siz, sahip oldugunuz ~eylerden bize fazlas1yla verdiniz. Bugi.in
cger elinizde yeni mahsullintiz oldugu halde., gene de Hayber ganimc-
tinden bir hisse almak isterseniz, buyurun ahmz.» buyurdu. Onlarsa:
« - Senin bize kar~I ileri stirdtigun baz1 ~artlar vard1. Bizimse sa-
na kar~1 ileri stirdtiglimtiz tek ~art, bizim cennete girmemizdi. Bu ~arta
kar~1hk biz, senin istediklerini yaptlk.» dediler. Resulullah da:
« - Buyurun, ganimetten paymiZI ahmz.» buyurduP
Hz. Enes anlatlyor: Hz. Peygamber, Bahreyn'deki mahsultin kendi-
lerine verilecegini ensara bildirdi. Onlar da:
<<- Hay1r, bir o kadar da muhacir karde~lerimize verilmedikc;e biz
de almay1z.» dediler. Hz. Peygamber:
« - Hay1r, alacaksm1z. Bana kavu~uncaya kadar sabredin. Siz ben-
den sonra ikinci plana itileceksiniz.» buyurdu.14
n Bezzar; Mecmeu'z-ZeviHd 10/40

14 Buhari, Hz. Enes'ten.
-....,_.,. ..
. . ''\.
•I
iSLAMi BAGLAR! KUVVETLENDiR.MEK i(:iN, ENSARIN
CAHiLiYYET DEVRiNDEKi BAGLARI TAMAMEN KESMELERi
Vahudi Ka'b b. E!?ref'in Olduriilmesi:
Cabir b. Abdullah anlatlyor: Allah'm Resulii:

« - Kim Ka'b b. E~ref'i oldiirecek? 0, Allah ve ResulU'ne eza, cefa
etmi~tir.» buyurdu. Bunun iizerine Muhammed b. Mesleme ayaga ka.l-
karak: -
« - Ya Resulallah, ben oldUrebilir rniyirn?» diye teklifte bulundu.
« - Evet.» buyurdular.
« - Hile yaprnama rniisaade ediniz.» diye ruhsat istedi. 0 da:
« - Tabii, yapabilirsiniz.» buyurdu.
Muhammed b. Mesleme, Ka'b'a gelerek:
« - Bu adam bizden gene sadaka istiyor. Bizi zora ko~uyor. Ben
sana bon; istemeye geldirn.» dedi. 0 ise:
« - Daha ne istiyorsun? Andolsun ki, siz onu b1ktmrsmiZ.» diye
kar~1hk verdi. Muhammed:
« - Bir defa ona tabi olrnu~ bulurrduk. Onu terketrnek i~imize gel-
rnez. Bakahrn, sonu nereye varacak. Senin bize bir veya. iki ve5ak hur-
rna vermeni istemi~tik.» dedi. Ka'b:
«- Tarnarn, vereyirn. Yalmz, bana rehin vereceksiniz.» dedi.
Muhammed:
«- Rehin olarak ne istersin?» dedi. Ka'b:
« - Kanm.» dedi.
« - Sen Arabm en yak1~Ikhs1sm. Kanm sana rehin olrnaya lay1k
degil.»
« - 0 halde ogullanm ver.»
« - Ogullanm1 veremem. Bu, yarm onlarm alnmda kara !eke ola-
rak kahr.»
« - Bir veya iki vesak ba~ka bir~ey ver.»
« - Bu da bizim ic;in ard1r. Fakat sana silahirnt rehin olarak ·vere-
bilir:_n.» dedi. Gece silah1 ona getirrneyi va'detti. Gece vakti, Ka'b'm
- - . •• rl·~ I ll I
siit karde~i Ebu Naile ile beraber, O'nun yanma geldiler. Kaleye, Ka'b
ailesine seslendiler. Ka'b a~ag1 inmek iizereydi. Kans1:.
« - Bu saatte nereye 91k1yorsun?» deyince, Ka'b:
« - Gelen, Muhammed b. Mesleme ile, karde~im Ebu Naile'dir. Na-
Sil<;:Ikmam.» dedi. Kadm:
« - Sanki, damarlanncian akan kan ~Ipirtistm duyuyor gibi oluyo-
rum. » dedi. Ka'b:
« - Gelen karde~im Muhammed b. Mesl~me ile, siit karde~im Ebu
Naile'dir. $erefli bir insan, gece vakti oliime bile davet edilse, gider.»
dedi. Muhammed b. Mesleme, yanmdaki iki ki~i ile beraber i<;:eri girdi.
Yamndakilerin isimlerinin, Ebu Abd b. Cebr, Haris b. Evs ve Abbad b.
Bi~r oldugu soylenir ve:
«- Ka'b gelince, ben onun sac;:mdan soz ac;:acag1m. Ve sac;:m1 kok-
hyaca~m. Sa<;:lanndari simsiki tuttugumu gordiigiiniiz zaman, vakit kay-
betmeden boynunu vurun! » dedi. Bu s1rada, Ka'b i~lemeli deri hirka-
siyla a~ag1 indi. Geli~iyle beraber de, her tarafi giizel koku kaplad1. Mu-
hammed:
«- Hayatxmda bugiinkii kadar giizel koku kokhyamad1m.» dedi.
Ka'b ise:
« - Bende, Arap kadmlarmm ve yak1~1kh Araplarm en giizel koku-
lan bulunur.» diye mukabele etti. Muhammed:
« - Sa9lanm kokhyabilir miyim?» deyince, Ka'b:
« - Hay hay.» dedi. Kendisi koklad1. Arkada~lanna da koklatt1.
1kinci defa:
« - Bir daha kokhyabilir miyim?» deyince, gene:
«- Tabii.» dedi. Bu sefer sac;:lanm simsikl tuttu ve arkada~larma:
« - Vurun! » emrini verdi. Boylece Ka'b'1 temizlediler. Durumdan
da Resulullah'I haberdar ettiler. Bunu duyan Resulullah, Allaha hamd
etti.
Donii~lerinde, Garkad denilen aga<;:hk yere geldiklerinde, Tekbir ge-
tirdiler. 0 s1rada da Resulullah gece namaz1 k1lmaya kalkm1~t1. Tekbir
seslerini duyunca, kendisi de tekbir getirdi. Ka'b'm i~inin bitirildigini
de anlad1. ResCdullah'a geldiler. Hz. Peygamber, onlara:
«- Goziiniiz aydm.» buyurdu. Onlar da:
«- Sizin de goziiniiz aydm. » dediler. Ve Ka'b'm ba~m1 Resulullah'-
m online attllar. Resulullah, Allah'a hamd etti. Bu hadise iizerine, Ya-
hudiler korkmu~lardt. Hz. Peygamber'e gelip:
« - Efendimiz bile ile oldiiriildii.» dediler. Hz. Peygamber de on-
lara, Ka'b'm yapttklanm, miisliimanlara yaphgi eziyetleri, oliimiine se-
bep olan hadiseleri anlatti. Gelenler ~a~kma dondiiler ve dilleri tutuldu. 1 -
15 Buhari; Feth'ui-Bari 7j239; ibn-1 Sa'd.
...., ., ..
• .f
•I I
376 MilsW.manltk
Bir ba~ka livayette aym hadise ~oyle anlatlbr:

Allah'm Resftlii:
« - Ka'b't kim hakhyacak?» buyurunca, Muhammed b. Mesleme:
« - Ben! Ya Resulallah, onu ancak ben oldi.irebilirim.» dedi. Rc-
sfilullah da:
« - Gi.iciin yeterse hie; durma.» buyurdu. ,Bunun iizerine, Muham-
med iic; giin bekledi. Yemedi, ic;medi. Biiti.in bunlara sebep, kafasma
koydugu bu mesele idi. Durumu, Resulullah'a haber verilince, onu c;a-
gtrtti. Ve:
« - Nic;in yiyip ic;miyorsun?» diye sordu.
«- Ya Resulallah, sana bir soz verdim. Acaba, bu sozii yerine ge-
tirebilir miyim, getiremez miyim, diye dii~iiniiyorum.» cevabm1 verdi.
Resulullah onlan, Garkad denilen yere kadar ugurladt ve onlara:
« - Allah adma gidiniz. Allah'tm, bunlara yardtm et! » diye dua
etti.16
Ebii Rafi, Sellam b. Ebii-Hul<ayk'm Oldi.iriilmesi:
Abdullah b. Ka'b b. Malik anlatiyor:
Ensardan Evs ve Hazre~, Allah'm Resulii'ne bah~ettigi iki kabilc
idi. Bunlar, iki kahramanm yigitlikleriyle oviindiikleri gibi, Resulullah '-
m yanmda birbirleline kar~t oviiniirlerdi. Evs, Resulullah'1 memnun
edecek bir~ey yapt1g1 zaman, Hazrec;liler:
« - Vallahi bu hareketinizle, Resulullah yanmda bize kar~I i.istiinli.lk
iddia edemezsiniz.» derler. <;ok gec;:meden onlar da, Resulullah'm ho~u
na gidecek bir~ey yaparlard1. Hazrec; bir~ey yaptl~ zaman, Evsliler aym
~eyi soylerlerdi. Evs, Allah'm Resulii'niin di.i~mam Ka'b b. E~ref'i ol-
diirdiigii zaman, Hazrec;:liler:
« - Vallahi bununla, bize kar~1 hic;:bir zaman iisti.inliik iddia ede-
mezsiniz.» dediler. Onlar, Ka'b gibi, Resulullah'a dii~man olan birisini
oldiirmeyi kafalarma koydular. Hayberli, tbn-i Hukayk'I Oldiirmeyi ta-
sarladtlar. Resulullah'tan, onun i~ini bitirmek ic;in izin istediler. Hz.
Peygamber, kendilerine izin verdi. Selem14 ogullanndan Hazrec;li Abdul-
lah b. Atik, Mesud b. Sinan, Abdullah b. tlneys, Ebu Katadet'iii-Haris b.
Ribi, Huzai b. Esved'den miite~ekkil be~ ki$ilik bir grup, bu i~ ic;:in yo-
la <;:tkti. Eslem siilalesinden Huzai, onlann dostu idi. Resulullah, Ab-
dullah b. Atik'i onlara ba~kan tayin etmi~, c;ocuk ve kadmlara dokun-
mamalanm da emretmi~ti. Grup, Hayber'e geldi. Geceleyin ibn·i Hu·
kayk'm evini buldular. Evde kilitlenmemi~ hic;bir kap1 kalmamt~tl. Ay-
nca da, ev iki kath idi. 'Ost kata dt~ardan merdivenle <;:tkthyordu. ikinci
kata g1k1p kap1y1 c;:aldtlar ve beklediler. Kap1y1 kansi ac;:t1. Ve:
16 lbn-i ishak; Feth'ul-Bari 7/237.
-
-__ ,.~
.
ll '
Yardtm 377
«- Kimsiniz?» diye sordu. Onlar da:

<<- Biz Arab1z, yard1m taleb cdiyoruz.» dediler. Kadm:
<<- Efendimiz ic;erde, buyurun.» dedi.
D1~ardan yard1m gelecegini tahmin edcrek, ic;eriye girince, onun
bulundugu odanm kap1smi kilitledik. Kans1 avaZI <;:Ikt1g1 kadar bagu--
maya ba~lad1. Ebu Rafi, yatag1 iizerindeydi. Kihc;lanmlZl c;ekerek ona
dogru yiiriidiik. Allah'a yemin olsun ki, karanhkta sanki serilmi~ bir
c;ar~da benziycn bir beyazhk vasitas1yla aiicak onun oldugu yeri bula-
bildik. KarlSl bagmrken, bizden birisi klhc1 c;ekti. Rest1lullah'm: yasa-
gmt hatlrlamasaydl, az kalsm kadml oldiirecekti. KI11Cll11 tekrar kmma
soktu. Eger boyle bir yasak olmasayd1, o gece onun da i~ini bitirmi~tik.
Kihc;lanmlZl indirmeye ba~lad1k. Abdullah b. Uneys kilicmi Ebu Rafi'·
nin karnma saplad1. K1hc;, karmm delip gec;ti. Bu s1rada Ebu Rafi:
<<- Yeter! Yeteer!» diyordu. Odadan dt~an <;:1kt1k. Abdullah b. Atik'-
in gozleri biraz zay1fti. Merdivenden yuvarland1. Ayag1 incindi. Onu
sirtimtza ahp, su kanallanndan birinin ic;ine girdik. Ate~ler yak1p, her
tarafa ko~u~arak bizi aradllar. Bulacaklanndan iimitlerini kestikleri za-
man da, geri doniip Ebu Rafi'nin etrafma topland1lar. Bu s1rada Ebf•
Rafi can c;:eki~iyormu~. Biz, aram1zda bu Allah dii~mammn oliip olme-
digini nas1l bilecegiz, diye dii~iiniirken, ic;imizden biri:
« - Ben gider, durumu ogrenirim.» dedi ve gitti. Onlarm arasma
kan~t1.
Giden diyor ki: Ebu Ra.fi'in karlSl ve Yahudi ileri gelenleri, ctra-
fma toplanm1~lar, ellerindeki kandilin aydmhgmda, onun yiiziine bakJ-
yorlardi. Kans1 onlara:
<<- Nasll an:lataytm, bilemiyorum. ibn-i Atik'in sesini duydum. Son-
ra da kendi kendime, ibn·i Atik'in buralarda ne i~i var, diye dii~iindi.im.
Yamldigtmi anlad1m.» diyordu. Sonra, kocasmm yiizi.ine bakti ve:
<(- Eyvah, Olmi.i~!..» dedi. Bense, onun agzmdan, bundan ba~ka ho$
bir kelime duymad1m.
Sonra bize gelip, durumu haber verdi. Arkada~IIDIZI, Sirtimiza ahp,
Resulullah'a geldik. Allah di.i~mammn oldi.iriildi.igi.ini.i haber verdik. Her
birimiz, kendisinin oldi.irdi.igi.ini.i iddia ediyordu. ihtilafa di.i~ti.ik. Allah'-
m Resuli.i:
« - Kihc;lanmzt getirin!» buyuru. Onlan getirdik. Baktl vc Abdul·
lah b. Uneys'in kihei ic;:in:
<<- Bu kthcm sahibi oldi.irmi.i~. Uzerinde, yemek artJklan var.» bu-
yurduP
Bera bu hadiseyi ~oyle anlattr: Allah'm Resulii, Yahucli Ebu Rafi\i
17 tbn-l Ishak; El-Bid!ye 4/137; Siret-ii ibn.U Hi~am 2/190
~ .... ----
·•
. ,(,
I
378 Miisliintanhlc
oldlirmek i<;:in Ensardan bir grup insan gonderdi. Abdullah b. Atik'i de

onlara ba~kan tayin etti. Ebu Rafi, Resulullah'a eziyet ediyor ve O'nun
aleyhil~e birtaktm dolaplar dondlirliyordu. Ebu Rafi'nin Hicaz toprak-
lannda bir kalesi vard1. Giden grup kaleye yakla~t1g1 zaman gline~ bat-
mi~, slirliler koye inmi~ti. Abdullah:
« - Siz burada oturun. Ben gider, kapiCIYI kandmr i<;:eri girerim. ))
dedi. Gitti ve kap1ya yakla~ti. Sanki abdest bozuyormu~ gibi elbisesine
bliriindli. 0 s1rada herkes i<;:eri girmi~ti. Kap1c1: ·
« - Abdullah, eger i<;:eri girmek istiyorsan gir. Zira, kap1y1 kilitli-
yecegim.» diye seslendi. !<;:eri girdim ve gizlendim. Herkes i<;:eri girince
kapilar kapanm1~ ve slirgliler <;:ekilmi~ti. Daha sonra anahtarlan ahp,
kap1y1 a<;:tim. Ebu Rafi list kattaki odasmda sohbetine devam ediyordu.
Dostlan yanmdan aynlmca, merdivenlerden 91ktlm. t<;:eri girdim. Gir-
digim odanm kaplSlm arkadan kilitledim. Durumdan ba~kalarmm ha-
berdar ·olup, bana mani olmamalanm temin i<;:in boyle yaptlm. Ebu
Rafi'nin bulundugu odaya geldim. Oda karanhkti. Onun da odanm ne-
resinde oldugunu bilemiyordum.
« - Ebu Rafi! » diye hafif<;:e seslendim.
« - Kim o?» derdemez, sesin geldigi tarafa dondiim ve kihcum in-
dirdim. Ben de ~a~kmd1m. Ne yapt1g1mm farkmda degildim. Ebu Rafi
bag1rd1. Ben odadan <;:Iktlm. Bir miiddet d1~arda bekledikten sonra, tek-
rar i<;:eri girdim.
« - Biraz onceki ses neydi, ya Ebu Rafi?» diye sordum.
« - Vay anasm1! Az once, odada birisi bana kilw vurdu.» dedi. Bu-
nun lizerine bir daha a~kettim ve yere yuvarlad1m. Heniiz oldlireme-
mi~tim. Kilicimi karmna soktum ve arkasmdan <;:1kard1m. Oldiirdiigli-
me ka:ni olunca, teker teker kap1lan a91p merdivene kadar geldim. Dliz
yere geldigimi sanarak ayag1m1 atmamla yuvarlanmam bir oldu. Ay, or-
tahgi aydmlatiyordu. Bacawm kinldi. Bacagimi sang1mla sard1m. Kale
kap1sma gelip oturdum. Ollim haberini almadan oradan aynlmamayn
karar verdim. Horozlar ,!)ter'cen, surun iizerinde tellal:
« - Hicazhlarm taciri Ebu Rafi oldli! » diye bagmyordu. Bunun
iizerine ben de oradan aynlarak, arkada~Ianmm yanma geldim ve on-
lara:
« - Miijde! Allah, Ebu Rafi'nin camm aldi.» dedim. Resulullah'a gc-
lip durumu ::mlatt1m.
« - Uzat ayagmi.» buyurdular. Ayag1m1 uzattim. Kink yeri Slvaz-
ladi. Katiyyen bir daha agn hissetmedim.18
1s Buharl; El-Bidaye 4/137.

Yardtm 379
Vahudi ibn-i ~eybe'nin Oldi.iri.ilmesi:
Muhayy1sa'mn klzt anlat1yor: Allah'm Resulii:

« - Kim Yahudi, ileri gelenleriyle kar~Ila~Irsa, hemen oldiirsiin! »
buyurdu. Bunun iizerine, Muhayy1sa, ibn-i ~eybe iizerine atlhp, onu ol·
diirdii. Huveyy1sa ise o s1rada 1sh1m'a girmemi~ti ve Muhayy1sa'dan da·
ha ya~h idi. Muhayytsa onu oldiiriince, Huveyy1sa, kendisini dovmeye
ve ~oyle demeye ba~lad1:
«- Ey Allah dii~mam, adam1 oldiirdiin! Vallahi karnmdaki yaglar
bile, onun mahd1r, nankor! » dedi. Muhayy1sa ise:
« - Eger Allah'm Resulii, seni oldiirmemi emretseydi, 9oktan kel-
leni koparm1~tlm.» Vallahi bu Huveyy1sa'nm 1slam'a girmesini saghyan
ilk hadisedir. HuveYYJsa:
« - Demek, Muhammed, benim oldiiriilmemi emretse, beni de ol·
diiriirsiin.» dedi. 0 ise:
« - Evet.» diye cevap verdi.
Bunun iizerine HuveyYJsa:
« - Seni bu hale getiren din, gen;ekten hayreti mucip.» diye muka-
bele etti.19 tslam'a girdi. 20
19 Hllye; Kenz'ul-Ummal 7/90.

20 ibn-i ishak.
- _.,--
.. I ,
.,
BENI KAYNUKA, BENi NADiR VE BENi KUREYZA
SAVA~LARI VE ENSARIN BU HUSUSTAKi GAYRETi
Beni Kaynuka Hadisesi:
Allah'm Resulti Bedir sava~mda Kurey~'i maglup ettigi zaman Ya-

hudiler, Beni Kaynuka 9ar~ISinda toplamm~lard1. Hz. Peygamber, on-
lara:
« - Ey Yahudiler, Bedir'de Kurey~'in ba~ma gelenler, sizin ba~am
za gelmeden miisliiman olun.» teklifinde bulundu. Bunun iizerine onlar:
« - Kurey~liler sava~masm1 bilmezler. Eger bize 9atarsan, nice yi-
git oldugumuzu anlarsm.» dediler. 0 s1rada ~u ayet nazil oldu: «Kafir
olanlara de ki: Siz mutlaka yenileceksiniz. Cehenneme siiriileceksiniz.
Cehennem ne fena bir yatakhr! Size, kar~I kar~Iya gelen iki f1rkamn
halinde ayet, ibret ve i~ret vard1r. Bunlardan biri, Allah yolunda dovii-
~iiyordu. Oteki kafirdi. Ve kafirler, mii'minleri a~ikare kendilerinin iki
misli goriiyorlard1. Allah diledigini yard1m ile takviye eder. Bunda ba·
siretli olanlar is:ln ibretler vard1r.» 21
Aym mevzuda bir ba~ka rivayette, Yahudiler:
«- Ey Muhammed, gururlanma, sen, Kurey~'in <;apulcu takim1 ile
sava~tm. Onlar sava~ teknigini bilmiyorlardi. Eger bizimle sava~Irsan
nice yigit oldugumuzu anlarsm. Bizim gibisi ile ~imdiye kadar kaq>l-
la~madm.» dediler. 22
Kurey~liler, maglup olduklan zaman, miisli.imanlar, Yahudi dostla-
rma:
«- Allah'm sizi, Bedir'deki gibi bir maglubiyete du9ar etmesinden
once, miisliiman olun.» dediler. Malik b. Sayf ise, buna cevaben:
«- Kurey~'ten sava~ bilmeyen bir kalabahg1 maglup etmeniz, size
gurur vermi~tir. Eger biz size kar~I 91kmaya karar verirsek, kendiniz-
de bizimle sava$acak bir gii<; bulamazsmiZ.» dedi. Bunun iizerine Uhade
b. Samit:
21 Al-i !mran 12-13; ibn-1 ishak, ibn-i Abbas'dan; Feth'ul-Barl 7/ 334.

22 Ebft Davut 4/141.
Yardnn 381
« - Ya Resulallah! Yahudi dostlanm, cesur, silahlan <;ok, gii<;leri

fa.;.ladn·. Ben, Yahudi dostlugundan Allah'a ve Resulii'ne s1grmnm. Al-
lah ve Resuli.i'nden ba~ka dostum da yok.» dedi. Abdullah b. Ubeyy ise:
« - Fakat ben, Yahudi dostlugundan vazge<;emem. Onlarla mutla-
ka dostlugunu devam ettirmesi gereken birisiyim.» dedi. Allah'm Re·
sCtli.i:
« - Ya Ebel-Hubab, Ubade b. Samit'e kar.~1, Yahudi dostlugu ile gu-
rurlanana bak! Bu durum senin lehine, onun aleyhinedir.» buyurdu.
Hemen arkasmdan da:
« - 0 halde bu dostluguna devam et.» dedi. Ve ~u ayel nazil oldu:
«Ey iman edenler, Yahudilerle Hnistiyanlan dost edinmeyin. Onlar, bir-
birlerinin yand1rlar. Onlardan yar edinen de onlardan olur. Hak Teala
zalim insanlan dogru yola iletmez. Kalbinde illet bulunan kimselerin,
bunlarla dost olmak i~in, onlann tarafma ko~u~arak, ba~lllUZa bir fela·
ket gelmesjnden korkanz, dediklerini goriirsiin. Belki de Allah zafer
bah~eder, yahut da kendileri tarafmdan bir i~ c;akanr da, onlar i~lerin·
de gizledikleri ~eyden pi~man olurlar. iman edenler de derler kl: Olan-
ca kuvvetleriyle sizinle beraberiz, diye yemin edenler bunlar mt? On·
larm biitiin yapbklan bo~a gitti. Kendileri de ziyana ugraddar. Ey iman
edenler: i~inizden her kim dininden donerse, Allah ona bedel, kendi
tarafmdan sevilen, ve kendisini seven insanlar getirir. Bunlar, mii'min-
lere kar~1 alc;ak goniillii, kafirlere kar~I katidtrlar. Allah yolunda sava·
~trlar. Aytplayanlann tutumlanndan korkmazlar. Bu, Allah'm oyle bir
liitfudur ki, onu diledigine verir. Zira, Allah'm keremi geni~tir ve ona
kimin laytk oldugunu bilir. Sizin dostunuz, yardnncmiZ, yallliZ Allah'-
hr, Allah'm peygamberidir. Naman dosdogru ktlan, zekat veren, Allah'a
ba~ egen mii'minlerdir. Her kim Allah ile peygrunberini ve iman eden·
leri dost edinirse, bunlar Allah taraft olduklanndan, Allah tarafmm ga·
lip geleceginden emin olsun. Ey iman edenler! Sizden once kendilerine
kitap verilenlerden ve kafirlerden dininizi eglence sayan ve onunla eg-
lenenleri dost edimneyin. Mii'minseniz Allah'a ka~1 gelmekten sakmm.
Onlan namaza davet ettiginiz zaman, aktllan ermedigi. i~in, namazt eg-
lence sayarak onunla alay ederler. De ki: Ey ldtap ehli! Bizim Allah'a
ve bize gonderilen ile daha once gonderilene inanmamiZdan c;ogunuzun
fas1k olmasmdan ba~ka, sizi bizden ho~landtrmayan ne var? De ki: Size
Allah nezdinde daha ~iddetli cezaya ugramak itibariyle daha kotiisiinii
haber vereyim mi? 0 kimseler ki, Allah onlara lanet etmi~, gazabma
ugratm1~, onlardan maymunlar, domuzlar ve ~eytana tapan kimseler yap-
mi~hr, yerleri en fena yer olanlar, dogru yoldan biisbiitiin sapanlar,
bunlard1r. Bunlar, size geldikleri zaman inandlk, derler; halbuki kafir
gehru~ler, kafir olarak c;Ikmi~lardrr. Onlarm gizlediklerini Allah iyi hi·
lir. Onlardan c;ogu, giinaha girmeye, tecaviize, haram mal yemege ko-
- --~-·
,I l
~ ~· I
382 Mus.liimanhk
~u~urlar. Ne ~irkin i~ler yaptyorlar! Neden onlann alimleri, zahitleri,

kendilerine giinah olam soylemiyor, haram mah yemekten men etmi-
yorlar. Bunlarm yaptiklan da ne ~irkin! Yahudiler dediler ki: Allah'm
eli baghdtr, Siktdtr. Dediklerinden dolayt, onlann elleri baglansm, lane·
te ugrasmlar. Hayrr, Allah'm elleri a~tkhr. Diledigi gibi ihsan eder. Sa·
na Tannn tarafmdan gonderilen Kur'an, onlann azgmhgrm, imansiZ·
hgm1 artlracak. Biz, onlarm arasma Ktyamet. Giinii'ne kadar, dii~man•
hk ve nefret saldtk. Onlar her ne zaman harp i~in ate~ yakarlarsa, biz
onu sondUriiriiz. Onlar, yeryiiziinde fesat ~1karmaga ugra~u·lar. Allah
ise fesat ~tkaranlan sevmez. Kitap ehli olanlar inamp, fenahktan saktn-
salardt, ~iiphesiz kotiiiUklerini orter, onlan nimet cenuetlerine korduk.
Onlar, Tevrat't, incil'i · ve kendilerine gonderileni yerine getinni~
olsalardt, tepeden, yerden yagan, biten nimetler i~inde kahr, onlan yer·
lerdi. Onlann i<;inde gidi~i do~u olan, orta yolu tutanlar da vardtr.
~ogu ise ne ~irkin i~ler yaparlar. Ey peygamber, sana Tann'n tarafm-
dan gonderileni herkese bildir, eri~tir. Boyle yapmazsan, · peygamberlik
vazifeni yapmanu~ olursun. Allah seni insanlardan korur. ~iiphe yok
ki, Allah, inannnyarak kafir olan insanlan hidayete erdirmez.» 23
Bern Kaynuka, Allah'm Resulti ile sava~a tutu~tugu zaman, Abdul-
lah b. Ubeyy b. Seliil, Yahudilerin durumlanyla ilgilendi. Onlann tara-
fmi tuttu. Ubade b. Samit, Allah'm Resulti'ne geldi. Ubade de, Abdullah
b. Ubey gibi, Yahudilerle anla~mas1 olan, Avf ogullan'ndand1. Yahudi-
lerle dostluktan vazge<;ip, Allah' ave Resulti'ne yakla~ti:
«~ Ya Resulallah! Allah'1, Resulti'nti ve mti'minleri dost kabul edi-
yorum. Kafirlerle olan ittifaktan ve onlann dostlugurrdan da vazge<;i-
yorum.» dedi. Ravi, Abdullah hakkmda ~u ayetler nazil oldu, der: «Ey
iman edenler, Yahudilerle Htristiyanlan dost edinmeyin. Onlar, birbir-
lerinin yandtrlar. Onlardan yar edinen de onlardan olur. Hak Teala, za·
lim insanlan dogru yola iletmez. Kalbinde iHet bulunan kimselerin bun-
larla dost olmak i~in onlann tarafma ko~u~rak, ba~umza bir felaket
gelmesinden korkanz, dediklerini gorUrsiin. Belki de Allah, zafer bah-
~eder. Yahut da kendi tarafmdan bir i~ ~Ikanr da onlar, i~lerinde giz·
ledikleri ~yden dolayt pi~man olurlar. iman edenler de derler ki: Olan·
ca kuvvetleriyle, sizinle beraberiz, diye yemin edenler bunlar rm? On·
lann biitiin yapttklan bo~a gitti. Kendileri de ziyana ugraddar. Ey iman
edenler, i~inizden her kim, dininden donerse, Allah ona bedel, kendi
tarafmdan sevilen ve kendisini seven insanlar getirir. Bunlar, mii'minm
Jere kar~I al~ak gonUIIU, kafidere kar~I zorludurlar. Allah yolunda sa-
va!jtrlar. Aytplayanlann .tutumlarmdan korktnazlar. Bu, Allah'm oyle bir
liitfudur ki, onu diledigine verir. Zira, Allah'm lUtfu geni~ ve liitfa ki· .
n Maide 54-70; ibn-i Cerir; Tefsir-u ibn-i Kesir 2/69 Ziihriden.

Yarcl ,m 3S3
min lay1k oldugunu bilir. Sizin dostunuz, yardrmcmiz, yalammz Allah'-

hr, Allah'm peygamberidir; namazt dosdogru lolan, zekat veren, AHah'a
ba~ egen mii'minlerdir. Her kim Allah ile peygamberi ve iman edenleri
dost edinirse, bunlar Allah taraf1 olduklanndan, Allah tarafmm galip
geleceginden emin olsun.»24
Ben-in Nadir Hadisesi:
Kurey~ kafirleri, Bedir sava~mdan once, Abdullah b. Ubey ve ben-

zeri putperestlere bir mektup yazm1~lar, Hz. Peygamber ve eshabm1 hi-
maye etmeleri sebebiyle onlan tehdit etmi~lerdir. Biitiin Arap alemi ile
i.izerlerine yiikleneceklerini bildiriyorlard1. Bunun iizerine, Abdullah b.
Ubey ve etraf1, miisliimanlarla sava~a karar verdiler. Bunu duyan Al-
lah'm Resulii, onlarm bulundugu yere geldi. Ve:
« - Kurey~'in sizi aldattlgi gibi, kimse sizi aldatmam1~tir. Onlann
asll niyeti aramza nifak sokmakt1r.» buyurmu~tur. Allah'm Resulii'niin
bu sozlerini duyunca, gen;egi anlay1p, kafalan aym1~ ve bu i~ten vaz-
ge<;mi~lerdir. Kurey~liler, Bedir sava~mdan sonra da, Yahudilere mek-
tup yazm1~ ve: «Sizin hem silahlanmz ve hem de kaleleriniz var. Miis-
liimanlan imha edebilirsiniz.» demi~ler ve onlan da tehdit etmi$1erdir.
Bunun iizerine Ben-in-Nadir, Hz. Peygamber'e suikaste karar vermi~tr.
Allah'm Resulii'ne:
«- Eshabmdan yanma ii<; ki~i alarak bize gel. Seni bizden ii<; ki-
~ilik bir ilim heyeti kar~Ilayacak. Eger, bunlar sana iman ederlerse, biz
de, sana tabi oluruz.» diye haber gondermi~lerdir. Hz. Peygamber ta-
rafmdan bu teklif kabul edilmi~tir. Yahudilerin alim dedikleri ii<; ki-
~ilik heyetleri de silahlanmi~hr. Yahudilerin bu davran1~lanndan haber-
dar olan, Ben-in-Nadir'li bir kadm, vaziyetten, Medine'li mi.isliiman kar-
de~lni haberdar etmi~tir. Bunun iizerine bu zat, Allah'm Resulii, Ben·in-
Nadir'e varmadan bu haberi yeti~tirmi~tir. Haberi duyan Hz. Peygam-
ber, ikinci giin birlikler hazirlami~ ve Ben·in·Nadir'i muhasara etmi~
tir. Sonra, Beni Kureyza iizerine yiiriimii~, onlan da muhasara ederek
andla~ma yapm1~tlr. Tekrar, Ben·in-Nadir'e donen Hz. Peygamber, on-
larla sava~a tutu~mu~, onlan yurtlanm terke ve siirgiinii kabule mec-
bur etmi~tir. Yahudiler, silahlannm d1~mda, develerinin gotiirebilecegi
kadanm yiikleyip gotiirdiiler. Hatta, evlerinin kapilanm y1k1p tahrip
ettikleri evlerinin i~e yarayabilecek tahtalanm dahi yiikleyip gotiirdii-
ler. Yahudilerin bu siirgiinleri, ~am tarafma yapilan ilk siirgiindiir.25
24 Maide 54•59; ibn-i ishak: Ubade b. Samit'ten; El-Bidaye: 4/4.

25 1Ik sili·giin: Tarihte Gliney Arabistan'dan kuzeye dogru yapilan ilk mec-
burl g~ oldugu i\!in bu isim verilmiljtir.
._. ...
. I
384 IVIiisliimanhk
Allah'm . Resulii, Yahudilerin suikastmdan haberdar olunca, onlan

muhasara etti. Onlardan istedigini ald1. Kan dokmemek, topraklarmdan
ve yurtlanndan <;1karak, ~am civanrra siirgiine gondermek uzere onlar-
la anla~ma yaptl. Anla~maya gore, her u<; ki~iye bir ylik devesi, bir de
su ta~ryan deve verilecekti.26
Diger bir livayette, Allah'm Res-Llli.i onlara el<;i gonderip, u<; gun
i<;inde yurtlanm terketmelerini emretmi~ti. 27 .
Bir diger rivayette de, Muhammed b. Mesleme'yi onlara el<;i gon-
dererek: « Ulkemi terkedin. Bu suikastten .s onra burada oturamazsmrz,
. size on gun miihlet veriyorum.» haberini gorrdermi~ti.28
Beni Kureyza Hadisesi:
Hz. Ai~e anlatiyor:

Hendek sava~mda musllimanlan seyre <;Iktrm. Arkamda birtaknn
ayak sesleri i~ittim. Dondugum zaman Sa'd b. Muaz'la, amcasmm og-
lu Halis b. Evs'l gordum. Haris'in elinde kalkam vardr. Sa'd de zrrhh
olarflk geliyordu. Gozleri a<;rktayd1. Sa'd'in bakr~larmdan korktum. Sa'd,
vi.icut<;a halkm en yapilrsi ve en uzunu idi. $iir soyluyordu: «Azicik
bekle de, hecirr devesi yetl~sin. Ecel geldigi zaman, alum ne kadar gli-
zeldir.»
Hemen kalkrp, <;abucak bir bah<;eye girdim. 0 s1rada, i<;lerinde
Orner b. Hattab'm ve migferli bir zatm bulundugu musliiman bir ce-
maatle kar~Ila~tlm. Hz. Orner, bana:
«- Ni<;in geldin? Vallahi <;ok cesursun! Ba~ma bela gelmiyecegin-
den veya kurtulacagmdan bu kadar emin misin ki, dola~Iyorstm.» dedi.
0 kaclar ayrpladt ki, o anda yer yanhp i<;ine girseyclim, daha iyi olurdu.
Migferli olan zat, migferirri geri itti. Bunun Talha b. Ubeydullah oldu-
gunu gordi.im. Talha, Hz. Omer'e:
« - Ya Orner, aytp! Sabahtan beri <;ok ileri gittin. Allah'tan ba~ka,
nereye ka<;rp, kime srgmabiliriz! » diye <;Ikr~ti.
ibn-iii Arika denilen bir Kurey~li, Sa'd'e ok atryor ve:
«- Al i~te. Ben ibn-lil Arika'yrm.» diyordu. Ok, Sa'd'in kol dama-
nna isabet etti. Daman par<;aladr. Bu srrada Sa'd Allah'a ~oyle yalvan-
yordu: «Allah'rm, Beni Kureyza belasmdan kurtulup, emin olmadtk<;a be-
nim cammt alma.»
Beni Kureyza, cahliyyet devrinde, Sa'd'in dostu ve hamisi idi. Sa'd
yarasma okudu. Allah da mu~rikler tarafma dogru bir ruzgar estirdi.
26 Beyheki, ibn-i Abbas'dan.

27 Tefsir-u ibn-i Kesir 4/333
28 !bn-i Sa'd; Feth'iil-Bari 7/233.
Yardtm 385
Allah, sava$ta mii'minlere yardm1 etti. 0, kuvvetli ve azizdir. Zafer ka-

zamldl.
Ebu Siifyan ve beraberindekiler ric'at edip, Tihame'ye ula$tilar.
Uyeyne b. Bedr ve beraberindekiler, ric'at edip Necid'e vardilar. Beni
Kureyza da doniip, kaleler.ine s1gmd1. Allah'1n Resulii de Medine'ye don-
dii. Mescid'de, Sa'd'e, deriden bir ~ad1r kurdurdu. 0 s1rada Cibrll gel-
di. Dstii ba$1, toz toprak i~indeydi. Ve:
« - Silt'th1 m1 b1raktm? Hay1r! Silah1 b1rakma. Vallahi melekler,
heni.iz sih1hlanm b1rakmadilar. Beni Kureyza iizerine git ve onlarla sa-
va~! emrini getirdi. Allah'm Resulii, Zirhm1 giydi. Herkesin sefere binegi
ilc haz1r olmas1 i~in ilanlar yapt1rch. Beni Ganm'e ugrad1. -Onlar mes-
cid civannda otururdu.-
« - Size gelen kimdir?» diye sordu.
« - D1hyet-iil Kelbi.» dediler.
Dlhyet·iil Kelbi, sakahyla, ya~1 ile, yiizii iJe Cebrail'e benzerdi. Hz.
Pcygamber, Beni Kureyza'ya gelip muhasara etti. Muhasara 25 gi.in siir-
di.i. Muhc:sara $iddetlenip, s1kmti ba$g6sterince, onlara:
« - Allah'm Resulii'niin verecegi hiikme nza gostererek, teslim olu-
nuz. » teklifinde bulunuldu. Ebii Liibabe b. Abdiilmiinzir'le isti$are et-
tiler. 0, hepsinin ktlwtan gec;irilmesi tavsiyesinde bulundu. Yahudiler:
« - Biz, Sa'd b. Muaz'm verecegi hi.ikmii kabul eder, bu $artla tes-
lim oluruz.» dediler. Allah'm Resulii:
« - Tamam, Sa'd b. Muaz'm verecegi hiikme uyulmasm1 biz de ka-
bul ediyoruz.» buyurdu. Sa'd, hurma dallarmdan yap1lm1$ semerli bir
e9ek iizerinde hadise mal1alline getirildi. Kavmi etrahm sarmi~tl. Ya-
hudiler ona:
<<- Ya Sa'd, i~te bunlar senin anla~ma yaptlgm, himayesine Slgm-
digm kimseler. Bugiin felakete ugrad1lar. Durumlanm sen daha iyi bi-
liyorsun.» dediler. Sa'd hi~ kan;nhk vermedi. Doniip de onlara bakmad1
bile. Yahudi evlerine yakla~tJg1 zaman, kendi kavmine doniip ~oyle dedi:
« - Allah'm emrini yerine getirmekte, hi~bir dedikoduya aldlrma-
mam gereken vakit gelmi~tir.»
Ebu Said der ki: Uzaktan Sa'd b. Muaz goziiktiigu zaman, Allah'-
m Resulii:
« - Biiyiiguni.iz, efendiniz geliyor, ayaga kalkm. Onu indirin.» bu-
yurdu. Hz. Orner ise:
« - Efendimiz Allah't1r.>> dedi. Tekrar Allah'm Resuhi:
« - Onu indirin.» buyurdu. indirdiler. Hz. Peygamber:
« - Onlar hakkmda hiikmiini.i ver.» buyurdu. 0 da:
« - Eli silah tutanlarmm k1hc;tan ge~irilmesine, ~oluk c;ocuklannm
F: 25
386 M iislilmanltk
esir edilmesine, mallarmm miisliimanlara dagthlmasma hiikmediyorum. >>

dedi. Hz. Peygamber:
«- Onlar hakkmda, Allah'm ve Resulii'niin verecegi hiikmiin aym-
m verdin.» buyurdu. Sonra Sa'd:
« - Allah'tm! Eger Kurey~ ile yaptlan harpten sonra, Resulii'niin
gorecegi bir ba~ka i~ btrakhysan, cammt alma ki, ben de Resuli.i'ne yar-
dtm edeyim. ~ayet, Kurey~'le peygamberimizin arasmdaki harp sona
ermi~se, beni kendi yanma al.» diye dua etti. Yarast de~ildi. iyile~iyor
du. Hatta yaramn agzmda ufactk bir delik kalmt~tl. Allah'm Resulii'-
niin kendisi i~in kurdugu <_;adtra dondii. Allah'm Resulii, Ebu Bekir ve
Orner de, onun yarnna geldi. Allah'a yemin ederim ki, Omer'in agtdmi,
Ebu Bekir'inkinden aytramtyordum. 0 strada ben odamda idim. · Onlar,
Allah'm buyurdugu gibi, «birbirlerine kar~t merhametli>> idiler. 29 . Al-
kame der ki:
« - Annecigim, o strada Allah'm Resulii ne yaptyordu?>> diye sor-
dum. Hz. Ai~e:
« - 0 kimseye aglamazdt. Fakat birisi i<;in iiziildiigu zaman saka-
hm tutardt. Bu sefer de sakahm tutmu~tur.» dedi.30
Zl Fetih, 29.
30 MUsned-i Ahmet b. Hanbel: Hz. Ai~'den EI-Bidaye 4/123; lbn-i Sa'd 3/3;
\lecmeu'z-Zevilid 6/138, 9/309; EI-isabe 1/274; Kenz'ui-Ununal 7/40, 7/42.
ENSARIN DiNDEKi~EREFLi MEVKiLERiYLE
iFTiHAR ETMELERi
Hz. Enes anlatlyor:

Evs ve Hazre~ isimli iki kabile birbirlerine kaqn ~oyle oviiniiyor-
lardi. Evs:
« - Bizden, meleklerin yikad1g1 Hauzale b. Rahib c;Ikmi~tlr.» Hazrec;:
« - Bizden, kendisi ic;irr ar~'m titredigi Sa'd h. Muaz <;Ikmi~tlr.» Evs:
« - Bizden, anlann korudugu As1m h. Sabit b. Ehi Leflah c;Ikmi~-
tlr. Hazre~:
« - Bizden, ~ahitligi iki ki~inin ~ahitligine bedel olan Huzeyme b.
Sabit <;Ikmi~hr.» Hazrec;liler:
« - Bizden, Peygamber zamamnda Kur'an't toplayan 4 ki~i vard1r.
Onlann d1~mda bu i~le ugra~an olmam1~tlr. Zeyd b. Sabit, Ubey b. Ka'h,
Muaz b. Cehel ve Ebft Zeyd'dir.» derlerdi. 31
31 Mecmeu'z-Zevaid 10/41, Hz. Enes'den; El-Miintehab 5/139.

ENSARIN DUNYA ZEVKLERiNDEN VE DUNYA METAINDAN
VAZGE<;iP ALLAH'I VE RESULU'NU HO~NUT ETMELERi
Mekke'nin Fethinde Ensar:
Abdullah h. Rehah anlattyor:

I9lerinde l)enim ve Ebu Hiireyre'nin bulundugu bir heyet Muaviye'-
nin huzuruna c;:tkti. Aylardan Ramazandt. Bir ktsmtmtz da yemek yapt-
yordu. Ehu Hiireyre, kendilerine liizumundan fazla yaptl. H~im de:
« - 0 bizi stk stk, evine veya 9adtnna davet eder.» dedi. Ben de:
« - Ben de daha fazla yemek yaptp, onlan go9iimii korraklattt~m
yere dc.vet edemez miyim?» dedim. Yemek yaptlmasmt emrettim. Ak-
~amleyin de Ehu Hiireyre ile kar~tla~tlm. Ve:
« - Ya Ehu Hiireyre, bu ak~am bana davetlisin.» dedim. 0 da:
« - Bend en evvel davrandm. » dedi.
« - Evet.» dedirp. Onlan davet ettim. 0 ak~am bana geldiler. Ehu
Hiireyre:
«- Ey Ensar! Size bir hattramtzt nakledeyim mi?» dedi. Mekke'nin
fethini anlattl. ·ve ~oyle devam etti: «Allahm Resulii gelip, Mekke'ye gir-
di. Ordunun bir kanadmda Ziibeyr, obiiriinde Halit, ortada da Ebu·ubey-
de vardt. Onlar, vadiyi ele ge9irdiler. Allah'm Resulii de birliginin ba-
~mda idi. Kurey~, muhtelif kabilelerden, birtaktm 9apulcu dev~irmi~ti.
Kurey~liler:
<<- Bunlan one siirecegiz. Eger bunlar kazamrsa, nastl olsa, bun-
larla beraberiz. Eger bunlar kaybederlerse, istedikleri iicretlerini veri-
riz.» dediler.
Allah'm Resulii, gozleriyle beni araytp buldu. Ve:
« - Ya Ehu Hureyre! » dedi.
« - Buyur, ya Resulallah!» dedim.
«- Bana Ensan 9ag1r! Sakm Ensardan ba~kast ge1mesin!» buyurdu.
Hemen onlan 9agtrd1m. Gelip, Allah'm Resr'Jlii'niin etrafmda toplan-
dtlar. Allah'm Resiilii onlara:
--."
.,
"
1
'
1'
Yardtm 389
« - Kurey~'in 9apulculanm ve yardak91lanm goriiyor musunuz?»

Sonra elleriyle onlan ayn ayn gosterdi:
« - Ekin gibi onlan bi9in. 1~inizi bitirince de Safa'da bulu~ahm.»
buyurdu. Gittik. Biz onlardan hadsiz, hesaps1z kestik. Onlarsa bize bir-
~ey yapmadilar. Ebu Siifyan:
«- Ey Allah'm Resulii, Kurey~'in her ~eyi miibah kllmd1. Bundan
sonra, Kurey~ diye bir kavim kalm1yacak.» dedi. Allah'm Resulii ise:
« - Kim kendi evine girerse, o emindir. Kim Ebu Siifyan'm evine
s1gm1rsa o emindir.» buyurdu. Herkes evine girip kapand1. Allah'm Re-
sulii, Hacer-i Esved'e gelip, onu ziyaret etti. Kabe'yi de tavaf etti. Elin-
de egri tarafmdan tuttugu bir yay vard1.
Tavafm1 yaparken, Kahe'nin bir tarafmda duran, mii~riklerin ken-
disine ibadet ettigi bir putun yanma gelince, yay ile puta vurmaya ba~
ladi ve: «Hak geldi, batll yok oldu. Batil yok obnaya mahkfundur.»3 :J
ayetini okudu. Daha sonra Safa tepesine geldi. Kabe'yi gorebilecegi yiik-
sek9e bir yere 91kt1. Ellerini kald1rd1. Allah'a dua etmeye ba~lad1.
Ensar ise diizliikteydi. Birbirlerine:
« - Hz. Muhammed, memleketini ozledi, a~iretine ac1d1.» dediler.
0 s1rada vahiy geldi. Vahiy geldigini biz de anlard1k. Vahiy hali ge~in
ceye kadar, kimse Allah'm Resuliine doniip de bakamazd1. Vahiy bitti.
Allah'm Resulii ba~m1 kald1rdi. Sonra:
« - Ey Ensar cemaati, Muhammed, memleketini ozledi, a~iretine
ac1di, diyen siz misiniz?» diye sordu. Onlar:
« - Evet, bunu biz soyledik, ey Allah'm Resulii.» dediler.
« - 0 halde size ne diyeyim: ~unu bilin ki, ben Allah'm kulu ve
Resulii'yiim. Allah'a ve size hicret ettim. Ya~arsam, sizinle beraber ya-
~anm. Oliirsem de, sizinle beraber Oliiriim.» buyurdu. Ensar aglamaya
ba~lad1.
«-Vallahi, bu sozlerimiz, Allah ve Resulii'ne kar~1 sevgimizden
dolayl soylenmi~
sozlerdir.» diyorlardi. 0 ise:
<<- Allah ve Resulii de sizi tebrik etmi~ ve sizi mazur gormii~tiir.»
buyurdu.33
Huneyn'de Ensar ve Hz. Peygamber'in onlarm

Vas1flar• Hakkmdaki Sozleri:
Huneyn sava~mda, Hevazin, Gatafan ve diger kabileler siiriileri ve

9oluk 9ocuklanyla beraber gelmi~lerdi. Allah'm Resulii'niin yamnda, on-
'2 1sra, 81.

Miisr.ed-i Ahmet b. Hanbel, Abdullah b. Rebah'dan; Miislim ve Necar, Ebu
J'
Hureyre'den; EIJBidaye 4/ 307; Kenz'ul-Ummal 7/ 135; ibn-i Ebi $eybe.
. '\
•I
. ,I,
390 Musliimanlzk
binlerce Eshab1 ve Mekke fethinde serbest b1rakihp da harbe i;;tirak

edenler vard1. Bunlar, Allah'm Resuli.i'ni.i terk edip geri dondiiler. Tek
ba;;ma kald1. 0 s1rada birbiri pe;;inden iki defa nida etti. Sagma dondi.i:
« - Ey Ensar! » buyurdu. Ensar:
« - Buyur, ya Resulallah! Emret, seninle beraberiz.» dediler. Sonra
soluna dondi.i:
« - Ey Ensar! » buyurdu. Ensar:
« - Buyur, ya Resfllallah! Emret, seninle beraberiz.» dediler. 0,
beyaz bir katmn lizerindeydi. Katlrdan indi. Ve:
« - Ben Allah'm kulu ve Resuli.i'yi.im.» buyurdu. Mli;;rikler, maglup
olmu;;, o glin ~ok ganimet ele ge<;:irilmi;;ti. Ganimeti muhacirlerle, Mek-
kelilerden sava;;a i;;tirak edenler arasmda payla;;tlrd1. Ensara bir;;ey
vermedi. Ensar:
«- S1kmtlya di.i;;iildi.igu zaman biz ~agnlmz. Ganimet ba;;kalanna
dag1t1hr.» diye dedikodu yaptilar. Allah'm Resulii'ni.in bundan haberi
oldu. Onlan bir ~ad1rda topladr. Ve:
« - Ey Ensar! Bu duydugum nas1l bir soz?» diye i.izlintiislini.i bil-
dirdi. Onlar sustular. Arkasmdan:
« - Ey Ensar! insanlarm di.inya nimetlerine, sizinse Allah'm Re-
suli.i'ne sahip olmamz, onu yurdunuza gotiirmeniz ho;;unuza gitmiyor
mu?» buyurdu. Onlar:
« - Nasll gitmez.» diye cevap verdiler. Bunun lizerine Allah'm Re-
suli.i:
« - Blitlin insanlar bir tarafa, Ensar da ba;;ka bir tarafa gitse, mut-
laka Ensar'm tarafma giderdim.» buyurdu. Hi~am der ki:
« - Sen de bunu gordi.in mli, ya Ehu Hatnza?» diye sordu. 0 ise:
« - Nas1l gormem.» diye cevap verdi. 34
Allah'm Resuli.i, Huneyn sava;;mda ald1g1 ganimetleri, mi.iellefe-i ku-
[ub ve diger Araplar arasmda payla;;t1rd1. Ensar'a az veya ~ok hi<;:bir
;;ey di.i;;medi. Ensardan ;;u kabile gi.icendi. Hatta i<;:lerinden birisi:
« - Andolsun ki, art1k Allah'm Resuli.i kavmine kavu;;tu, geri don-
mez.» dedi. Sa'd b. Ubade, Resulullah'a gelip:
« - Ey Allah'm Resuli.i, Ensardan ;;u kabile, sana glicendi.» dedi. 0:
«- Hangi hususta? » buyurdu.
«- $u ganimetleri payla;;tirman hususunda. Onlan kavmine ve di-
ger Araplara dag1ttm, onlara bir pay ay1rmadm.»
«- Ya Sa'd, senin bu husustaki kanaatin ne?>> diye sordu. 0:
«- Ben de, kavmimden bir ferdim.» diye cevap verdi. Resulullah:
«- Kavmini ;;u gitin i~irrde topla. Topland1klanm da bana bildir. »
34 Buhari, Hz. Enes'd~n El-Bidaye 4/347; Kenz'ul-Ummal 5(307; lbn-i Ebi ~eybe.
Yardtm 391
buyurdu. Sa'd onlara seslendi. Orada toplandllar. Muhacirlerden de bir

gmp gelip, toplantlya katllmak istediler. Kendilerine miisaade edildi.
Bir diger gmba miisaade edilmedi. Ensardan hi9 kimse d1~arda kal-
mami~ti. Hz. Peygamber geldi. Sa'd:
,,_ Ey Allah'm Resulii, Ensardan, toplanmasm1 emrettigin bu ka-
bile toplandi.» dedi. Hz. Peygamber yiiksek bir yere 91kt1. Allah'a hamd
\'C senalarda bulundu. Sonra:
« - Ey Ensar, ben size geldigim zaman, siz ~a~km, yoksul ve bir-
birinize dii$mandm1z. Allah sizi hidayete erdircJi, sizi bolluga kav~tur
du. Size, birbirinizi sevdirdi, degil mi?» buyurdu. Onlar:
« - Evet.» diye cevap verdiler.
« - Ey Ensar, bana cevap vermiyecek misiniz?»
« - Ey Allah'm Resulii, ne diyelim, nasll cevap verelim? Liituf Al-
lah ve Resulii'ne aittir.» dediler. 0 ise:
« - Andolsun ki, isteseydiniz, dogm soylediniz, tasdik edildiniz, der-
diniz: Kovulmu~ olarak yan1m1za geldin, seni bagnm1za bastlk, yoksul
oJarak geldin, sana yard1m ettik. Korkarak geldin, seni emniyete ka-
vu~turduk. Arkastzdmiz, sana yard1m ettik, derdiniz.» buyurdu.
« - Liituf ve kerem Allah' a aittir.» dediler.
« - Ey Ensar, 90k basit bir miktar diinya metal yiiziinden mi gii-
cendiniz? Ben, bunlarla, miisliiman olan bir kavmi islam'a ISlndirdim.
Size de, Allah'm islam nimetinden ay1rdig1 pay1 kafi gordiim. Ey En-
~ar, buna memnurr olmadm1z m1? Herkese evine, davar ve deve gotii-
ri.iyor. Sizse, Allah'm Resulii'nii gotiiriiyorsunuz. Andolsun ki, biitiin in-
sanlar bir tarafa, Ensar da bir tarafa gitse, Ensarm gittigi tarafa gi-
dcrdim. Eger, hicret etmemi~ olsayd1m, Ensardan biri olmak isterdim.
Allah'tm, Ensara, Ensarm 9ocuklarma, 9ocuklarmm 9ocuklarma merha-
met et.» buyurdu. Bunun iizerine Ensar, gozya~1 doktii. Sakallan Islan-
d 1. Sonra da:
« - Rab olarak Allah'tan, pay olarak Resulii'nden ho~nuduz.» de-
diler. Resulullah aynld1. Onlar da dagtldtlar.35
Allah'm Resuli.i, Huneyn'de, Hevazin'derr aldtgt ganimetleri taksim
ctti, hem de 90k giizel taksim etti. Kurey$'ten bir gmba ve bir ba$ka
ccmaate fazlastyla verdi. Ensar buna gi.icendi. Hz. Peygamber, bunu du-
vunca, onlann konakladtklan yere geldi. Sonra:
« - Ensardan burada olanlar, kendi agtrhklanmn yanma gitsin.>>
buyurdu. ~ehadet getirdi. Allah' a hamd-i.i sena etti, ve:
« - Ey Ensar! Kalplerini islam'a Ismdtrmak istedigim baz1 kimse-
35 ibn-1 ishak, Ebii Said'il-Hudli'den; Mlisned-1 Ahmet b. Hanbel; El·Bidaye
4/358; Mecmeu'z-Zevaid 10/30; ibn-i Ebi ~eybe, Ebu Said-i Hudrl'den; Kenz'ul-
Ummal 7/135, 136; Buhari, Abdullah b. Zeyd b. Asrm'dan.
~- . ~ ..lh\
392 Miislilmanltk
lere ganimetten fazla pay vermem hususundaki sozlerinizi duydum. Al-

lah onlann kalplerine islam'1 sokmu~tur. Belki, ger9ek mi.isli.iman olur-
lar diye boyle yaphm. Ey Ensar! Allah size iman rrimetini li.itfetmedi
mi? Sizi en ~erefli bir kavim yapmad1 m1? Size en gi.izel bir isim , Al·
lah'm ve Resuli.i'ni.in yardimcilan ismini vermedi mi? Eger hicret ol·
masayd1, Ensardan biri olmak isterdim. Bi.iti.in insanlar bir tarafa, siz
de ba~ka bir tarafa gitseydiniz, mutlaka sizin gittiginiz tarafa gidcr-
dim. Siz, ba~kalarmm davar ve deve goti.irmesine mukabil, Allah'm Rc-
suli.i'ni.i goti.irmenizden ho~nut degil misiniz?» buyurdu. Ensar, Hz. Pey-
gamber'in bu sozlerini i~itince:
« - Raz1y1z.» dediler.
« - 0 halde, soylediklerimi tasdik edin.» buyurdu. Onlar:
« - Ya Resulallah! Biz karanhkta idik. Allah, seni vas1ta ederek bi-
zi nura 91kard1. Biz bir ate$ 9ukurunun kenannda idik. Allah senin va-
Sitanla bizi kurtard1. Sap1khk. Seninle bizi hidayete erdirdi. Rab ola-
rak Allah'tan, din olarak tslam'dan, Peygamber olarak Hz. Muhammed'-
derr ho~nuduz. Ey Allah'm Resuli.i, en geni~ smtrlar i9indesin. 1stedi-
~ini yap.» dediler. Allah'm Resuli.i ise:
« - Ke~ke bu sozlerin di~mda birtak1m sozlerle cevap verseydiniz.
o zaman dogru soylediniz, derdim. Kovulmu~ olarak geldin, seni 1:-ag-
nmiza bastik yalanlandin, seni tasdik ettik. ArkasiZ kaldm, sana yar-
dJm ettik. Ba$kalarmm reddettigi ~eyleri biz kabul ettik, deseydiniz, o
zaman dogru soylemi~ olurdunuz.» buyurdu. Ensar~
« - Li.ituf ancak, Allah'm ve Resuli.i'ni.indi.ir. Resuli.i'ni.in li.itfu YC kc-
remi herkesedir.» dediler. Agladilar. Hem de c;:ok aglad1lar. Hz. Pey-
gamber de onlarla beraber aglad1.36
Allah, Hevazin'den Resuli.i'ne ganimetler bah~edlnce, o, baz1lanna
yi.izer deve verdi. Ensar:
« - Allah, Resuli.i'ni.i affetsin. Kurey~'e verip, bizi unutuyor. Hal-
buki sallanan bizim k1h9larimiz.» dediler. Bu Resulullah'a haber ve-
rildi. Onlara adam gonderdi. Deriden bir 9ad1r i9inde toplad1. Ensann
d1~mdakileri 9ag1rmad1. Topland1klan zaman, ayaga kalkt1:
« - Bana kadar gelen sozlerinizin ash ne?» diye sordu. Ensann
ileri gelenleri:
« - Ya Resulallah! Fakat ileri gelenlerimiz boyle bir!?ey soylemedi-
ler. l9imizden baz1 gen9ler soylemi~lerdir. Allah, Resuli.i'ni.i bag1~lasm.
Bizim kihc;:lanmlZln hak ettigini, Kurey$'e veriyor, bizi ihmal ediyor. »
dediler, diye cevap vermi~lerdi. Allah'm Resuli.i ise:
" - Ben, ki.ifi.irden yeni kurtulup tslam'a girmi$ olanlan, dine Jsm-
36 Taberam, SMd b. Zeyd'den; Mecmeu'z ZevMd 1031.

Yardtm 393
dtrmak i<;in ver iyomm. Ba$kalarmm mal goti.irmesine kar $1hk, sizin Pey~
.gamberi yur dunuza goti.irmeniz ho$unuza gitmiyor mu? Andolsun ki,
onlann ald1klanndan daha haytrliSim goti.iri.iyorsunuz. » buyurdu. On~
lar:
« - Hakkimiza raz1y1z, ho$nuduz.» dediler. 0 ise:
« - ilerde ikinci plana itileceksiniz. Allah'a ve Resulii'ne kavu~un~
caya kadar sabredin. Ben Havz'm ba$mday1m.» buyurdu. Fakat sabre~
demediler. 37
ENSAR'IN VASIFLARI
Allah'm Resulii'ne Bahrey'den bir miktar mal getirildi. Muhacirler

ve Ensar da bunu duydu. ikinci gi.in, Resulullah'a geldiler ... Ensara:
<<- Ben, sizin <;ok feragat edip, az tamahkar oldugunuzu biliyo~
mm.» buyurdu. Allah'm Resuli.i, Ehti Talha'ya:
« - Kavmine selam soyle, onlara, kendilerinin iffetli ve sab1rh ol-
duklanm bildigimi haber ver.» buyurdu.38
Allah'm Resulii, Sa'd b. Muaz'm yamna geldi. Sa'd can <;eki$iyordu.
Allah'm Resuli.i ana:
« - Allah, kavmin efendisini hay1rla mi.ikafatlandirSITI. Sen, Allah'a
verdigin sozi.i yerine getirdin. Allah da sana verdigi sozli mutlaka ye-
rine getirecektir.» buyurdu.39
ENSARIN COMERTLiGi VE HiZMETLERi
Hz. Peygamber'in Ensar'a ikramt ve

Oseyd b. Hudayr K1ssas1:
Hz. Peygamber, ganimet dag1tlrken, yanma Useyd h. Hudayr geldi .

Ensardan, Beni Zafer kabilesinden bir ailenin ihtiyac1 oldugu hatirla-
tildi. Bu ailenin ekserisi kadmd1. Hz. Peygamber, Useyd'e:
« - Geciktin, ya Useyd, elimizde bir~ey kalmad1. Yeni bir ganimet
geldigini duyarsan bu aileyi bana hatirlat. » buyurdu. Daha sonra, Bey-
37 Buhari, Enes b. Malik'den; EI-Bidaye 4/ 356; Miisned·i Ahmet b. Hanbel,

Enes b. Malik'ten (1Siz ibenim en yak1mmsm1z. Onlar bana sizden daha uzak. En -
sar bendendir, benim bir pan;amd1r.) ziyadesi vard1r.
38 Be7.zar, Enes'den; Mecmeu'z-Zevaid 10/ 41; Kenz'ul-Ummal 7/136 (Ebu Tal-
ha'mn yakaland1g1::)ir hastahk s1r asmda, Resullillaha geldigi kayd1 vard1r.)
39 ibn-ti Sa'd 3j9 Abdullah b. ~eddad'dan; Miisned-i Ahmet b. Hanbel; Beuar,
Aai~e'den (!ki Ensar evinin arasma konakllyan bir kadma zarar gelmez.>> ilavesi
· vard1r. Mecmeu'z-Zevaid 10/ 40.
----' \
~ .r .
.
394 MiisZiimanllk
tiilmal'e Hayber'den arpa ve burma geldi. Hz. Peygamber bunlan halka

payla~t1rd1. Ensara da verdi. Hem de bolca verdi. Bu aileye de verdi.
Hem de fazlas1yla. Useyd b. Hudayr, te~ekklir ederek:
« - Ey Allah'm Nebisi, Allah seni en glizel mlikafat ile mlikafat-
landirsm.». dedi. Allah'm Resulli:
« - Siz, ey Ensar cemaati! Allah da size en glizel mlikafat1 versin.
Sizin iffetli ve sab1rh oldugunuzu biliyorum. Benden sonra, i~lerde ve
ganimet taksimlerinde, ba~kalan size tercih edilecek. Benimle Havz'm
ba~mda bulu~maya kadar sabredin.» buyurdu. 40
Bana kavmimden, Zafer kabilesinden bir ·aile ile Beni Muaviye' den
diger bir aile geldi. Ve:
« - Bizim hakkimiZda Allah'm Resulli ile konu~. Bize ganimetten
bir pay versin veya .Beytiilmal'den bir~eyler versin.» dediler. Onunla
konu~tum:
«- Tamam, herbirine ganimetten bir pay verecegim. Eger yeni bir
ganimet gelirse ondan da onlara hisse ay1racagn:n.» buyurdular. Ben de
ona:
« - Ya Resftlallah! Allah seni haytr ile mlikafatlanclirsm. » dedim.
Cevaben:
« - Allah sizi de hay1r ile mlikafatlanmrsm. Biliyorum ki, siz iffetli
ve sab1rh insanlarsm1z. Ve benden sonra ba~kalan size tercih edilecek,
geri plana itileceksiniz. » buyurdu.
Orner b. Hattab, halka ganimet taksirn ederken, bana da bir elbise
gonderdi. Bense bu elbiseyi begenmedirn. Namaz kilarken Kurey~li bir
gem; bu elbiselerden, birini siirliyerek gidiyordu. 0 zaman Allah'm Re-
sftlii'niin ~u soziinii hahrlad1m: «Benden sonrq_ ba~kalan size tercih
edilecek, geri plana itileceksiniz.>> Kendi kendime, Allah ve O'nun Re-
sulii asia yalan soylemez, dedim. Bunu duyan birisi, Orner'e gidip, du-
rumu anlatmi~. Ben namaz kilarken Orner <;Ikageldi. Ve:
« - Ya Useyd, namazm1 bitir.» dedi. Namaz1m1 bitirdigim zaman
bana:
<<- Neier soyledin? Haberini ald1m. 0 gencin iizerinde gordiigiim
elbiseyi ben ganimet pay1 olarak falana gondermi~tim. 0, Bedir sava-
$mda ve Akabe biatlanndan birisinde bulunmu~tur. Bu gen<; ise o ,el-
biseyi bu zattan satm ahp giymi~tir. Zannederim ki, bu hadise benim
hilafetim zamanmda cereyan etmi~tir.» dedi. Bense, O'na:
« - Ey mii'minlerin Halifesi! And olsun ki, ben bu hadisenin, sen in
40 ibn-i Adiy; Beyhald; ibn-1 Asakir: Hz. Enes'den; Kenz'ul-Ummal 71135; El·
Miistedrek 4/79.
- ----_: J,l I I
Yardtm 395
hilafetin zamanmda cereyan etmedigini zannetmi~tim.» diye cevap

verdim.41
Muhammed b. Mesleme ile Hz. Orner

Arasmda Ge~en Hadise:
Mescide giderken yolda bir Kurey~li gordi.im. Dzerinde iyi bir el-
bi sc vard1.
<<- Bunu sana kim verdi?» diye sordum.
<<- Mi.i'minlerin halifesi.» diye cevap verdi. Yoluma devam ettim.
Yolda i.izerinde aym kuma~tan bir elbisesi olan bir ba~ka Kurey~li gor-
cli.im.
<<- Bunu sana kim verdi?» dedigimde:
«- Mi.i'minlerin Halifesi.» diye cevap verdi.
Mescide girdim. Tekbir getirerek sesimi yi.ikselttim. <<Allah biiyi.ik-
tiir, Allah ve Resuli.i dogru sayler.» diye yi.iksek sesle bag1rd1m. Hz.
Orner sesimi i~itmi~, bana kendisine gitmem i9in adam gondermi~. Na-
maz kilacaktim, el9i geldigi zaman mutlaka gitmern gerektigini teblig
et ti. Ben de namaz1m1 bitirmedik9e ona gitmemege karar verdim. Na-
maza durdum. Hz. Orner gelip yanuna oturdu. Namaz1 bitirdigim za-
man :
«- Bana, Allah'm Resuli.i'ni.in mescidinde tekbir ile sesini yi.ikselt-
menin ve Allah ve Resuli.i dogru sayler demenizin mfmas1m anlat1r mi-
Simz?» diye sordu. Ben:
<<- Mescide gitmege niyet ederek yola 91ktnn. Yolda, i.izerinde el-
bise olan Kurey~li falan oglu falan ile kar~Ila~tlm. Bunu sana kim ver-
di , diye sordugumda, Halife, dedi. Yoluma devam ettim, i.izerinde el-
bise olan ikinci bir Kurey~li ile kar~Ila~t1m. Bunu sana kim verdi, de-
digimde, yine aym cevab1 ald1m. Yolda, bu sefer Ensardan i.i9i.inci.i bir
~ah1sla kar~Ila~tlm. Onun i.izerindeki elbise, ilk ikisininkinden daha adi
idi. Ona da, bunu sana kim verdi, dedigimde, Halife, diye cevap verdi,
Ey , mi.i'minlerin Emiri! Allah'm Resuli.i: <<Benden sonra ba~kalan size
tercih edilecek.» buyurmu~tu. Ben, Allah'm Resuli.i'ni.in soylediklerinin
abine bir davram~m senin zamanmda olmasm1 istemezdim.» dedim.
Hz. Orner aglad1 ve:
«- Allah'tan beni affetmesini niyaz ederim. Bir daha boyle ~eyleri
tck rar etmiyecegim.» dedi. Bundan sonra Hz. Orner'in hi9bir Kurey~
li? i Ensara tercih ettigi gori.ilmemi~tir. 42
41 Miisned-i Ahmed b. Hanbel, Useyd b. Hudayr'dan; Mecmeu'z-ZeviHd 10/33

42 ibn-i Asakir, Muhammed b. Mesleme'den; Kenz'ul-Ummal 2/329.
396 Milsliimanltk
Hz. Peygamber'in Sa'd b. Ubade'ye iltifatt:
Sa'd b. Ubade, oglu ile beraber, Allah'm Resulii'niin yanma gelip,

selam verdi. Resulullah:
« - Buraya buyurun. » diyerek yer gosterdi. Ubade'yi sagma oturt-
tu. Ve:
« - Ho~ geldiniz. Ho~ geldiniz.» dedi. <;:ocugu, Hz. Peygamber'in
huzurunda duruyordu. Ona:
« - Sen de otur.» buyurdu. <;:ocuk da oturdu. Sonra:
« - Yakla~.» dedi. Yakla~h. Allah'm ResUlii'niin elini ve etegini op-
ti.i. 0 zaman Hz. Peygamber:
<<- Ben de Ensardamm, ben de Ensann <;ocuguyum.» buyurdu.
Sa'd:
« - Senin bizi ~ereflendirdigin gibi, Allah da senin ~erefini arttlr-
sm.» dedi. Hz. Peygamber:
<<- Allah benden once sizi ~erefli kilnn~t1r. Benden sonra, ba!?ka-
lan size tercih edilecek. Havzm ba~mda bana kavu~uncaya kadar sa-
btrh olun.» buyurdu.43
Cerir'in Enes'e Hizmeti:
Cerlr, bir yolculukta benimle beraberdi. Ve bana hizmet ediyordu.
«- Ben, Ensarm, Allah'm Resulii'ne yaphgt hizmetleri gordiim. Ar-
tlk bundan sonra onlara hizmetten ba~ka bir~ey dii~unemiyorurn.» dedi. 44
EbO EyyOb-UI Ensari'nin ibn·i Abbas'a

Misafir Olmast ve ibn-i Abbas'm Ona Hizmeti:
Ebu Eyyub, Muaviye'ye gelip, borcu oldugundan yakmdt. Ondan
bir yakmhk goremedigi gibi, ho~una gitmeyen sozlere ~ahit oldu. Ve:
<<- Allah'm Resulii'nden: Benden sonra ba~kalan size tercih edi-
lecek, yiiziiniize bakilmtyacak! buyurdugunu duydum .» dedi. Muaviye:
« - Sizinle ilgili daha neler soyledi ?» deyince:
« - Sabtrh olun dedi.» diye cevap verdi. Muaviye:
«- 0 halde sabtrh olun.» dedi. Bunun iizerine Ebu Eyyiib:
«- Vallahi bir daha, senden hi<;bir ~ey istemiyecegim.» deyip ay-
nldl. Basra'ya gitti. ihn-i Ahbas'a misafir oldu. ibn·i Abbas, evini ken-
disine tahsis etti. Ve:
«- Senin Allah'm Resulii'ne yaphgmJ, ben de sana yapacag1m .»
dedi. AiJesini evinden c,:1kardt.
43 lbn-i Asakir:, Zeyd b. Sabit'ten; Kenz'ul-Ummal 7/ 134; Buhari Nesei; Da·

rekutni~ El-Mizan 2/3.
M Bgavi; Beyhaki; lbn-i Asakir, Hz. Enes~den; Kenz'ul-Ummal 7/ 136.
Yardtm 397
«- Evdekilerin hepsi senin.» dedi. Aynca, klrkbin ni.ikut; yirmi ko-

le verdi. 45
ibn·i Abbas'm, Ensarm i~ini Gormek

i~in Vali Nezdindeki Te~ebbOsleri:
Biz, Ensann Hz. Orner -veya Hz. Osman- den bir talebimiz vard1.
Once, Abdullah b. Abbas'a ve Allah'm Resuli.i'ni.in eshabmdan bir gru-
bun yamna gittik. ibn·i Abbas ve beraberindeki heyet, vaziyeti anlatt1.
Ensan ve menkibelerin1 anlathlar. Vali biraz agrr davrand1. Hassan:
« - Bizim, sizden talep ettigimiz c;:ok onemli bir i~tir.» dedi. Vali,
onlarla isti~are ediyordu. Oradan kalktllar ve Vali'yi mazur gordiiler.
Ancak, Abdullah b. Abbas:
« - Hay1r, olamaz. Ensarm evi yok, onlar vaktiyle yard1m ettiler.
Barmd1rdllar.» dedi. Onlann faziletlerini anlatti.
« - Bu, Allah'm Resuli.i'ni.in ~airidir, onu mi.idafaa etini~tir.» dedi.
Abdullah, Vali ile geni~ geni~ konu~tu. Ona biitiin ihtiyac;:lan arzetti.
0 da, ihtiyacimiZI gormekten ba~ka c;:are bulamad1. DI~an c;:Iktik. Allah,
onun konu~mas1 sebebiyle bizim hacetimizi gordiirmii~tii. Ben, Abdul-
lah'm elinden tuttum. Onu oviiyor ve ona dua ediyordum. Mescidde,
ibn-i Abbas'm yamnda bulunan heyetle kar~Ila~tim . Durumu bilmiyor-
lardi. Onlara vaziyeti anlatt1m.
«- 0, sizin bize en <;ok hayn dokunammzd1r.» dedim.
« - Evet.» dediler. Abdullah ic;:in de:
«- Gerc;:ek $U ki, 0, Peygamberligin ve Muhammed (s.a.v.) in vera-
setine, en c;:ok laYik olammzd1r.» dedim. Abdullah'1 i~aret ederek:
<< - Konu~tugu zaman, soylenmesi gereken sozlerin hepsini soyler-
di. Sozleri sec;:kindi. Ciimleleri arasmda ne bir fazlahk, ne de kesinti
vard1. Goniillerdekinin hepsine terciiman olurdu. Ciddi de olsa, ~aka
da olsa, ihtiya<; sahibinin arzusunu dile getirirdi. Giic;:liik c;:ekmeden yi.i-
celere c;:1ktm. Zirvelere ula~tm . Bu mevkilere hak ederek yiikseldin.»
dedi. 46
Diger bir rivayette, yukandakilere ek olarak, Hassan:
«- Ona, Hz. Peygamber hidayet yolunu gostermi$tir. Onun tabia-
tim almi$tlr. » dedi. Yanmda bulunanlar:
«- Yeter ya Hassan! Dayanam1yoruz.» dediler. Hassan bunun tbn-i
45 Riiyani; ibn-i Asakir, Hubeyb b. Ebi Sabit'ten; Kenz'ul-Ummal 7/ 95; Mec-
meu'ziZevrud 9/ 323; (tbn-i Abbasm, Ebu Eyyub!a borcunun tutarmdan be~ misli
fazlc. verdigi, tarlasmda 9ah~tJrmak i9in kole istedigi, onu da fazlas1yla ald1~1
kayd1 vard1r.); Miistedrek 3/461.
46 Miistedrek 3/ 544, Abdurralnnan b. Eb'iz-Zinad'dan, 0 babasmdan ve Ab-
dullah b. Fadl b. Abbas b. Ebi Rabia b. Haris'den
.,.
.
I
:;__
398 Milsliimanltk
Abbas oldugunu si::iyledi. Yamndakiler de onu tasdik ettiler. Hassan,

ibn·i Abbas'1 ~iirle medhe ba~lad1: «ibn-i Abbas'a rasgeldigin zaman,
onun her topluluk it;inde, iistlin oldugunu goriirsiin. . . . Yigit ve co:
mert yaratih~hsm. Edebi konw;mrsun. Uyu~uk ve mesuliyetsiz degilsin.»
dedi. 0 zaman, Vali:
«- Hassan, uyu~uk tabiriyle vallahi beni kastediyor. Ama gen;:ek
durumu Allah bilir.» dedi. 47
ENSAR i<;iN DUA VE NiYAZ ETMEK
Su ta~IJan deve bulunamamasi, Ensar arasmda srkmtl yaratti. Top-

lamp, Resulullah'a gittiler. Ondan, kendilerine, bir kuyu kazilmas1 ta-
lebinde bulundular. Allah'm Resulii, onlara:
«- Ho~ geldiniz, ho~ geldiniz, ho~ geldiniz! Bugiin benden iste-
diklerinizin hepsini yerine getirecegim. Allah da sizin it;in istedigim !}ey-
lerin hepsini verecek.» buyurdu. Ensar, birbirine:
« - Bunu f1rsat bilin, ondan aff1mz it;in dua etmesini talep edin »
dedi. Ve:
«- Ey Allah'm Resulii, bizim affedilmemiz i<;in dua ve niyazda bu-
lun.» diye rica ettiler. 0:
«- Allah'nn, Ensan affet, Ensann t;ocuklanm aifet. <;ocuklan.mn
<;ocuklanm affet.» diye dua etti.48
Allah'm Resulii'niin ~i::iyle dedigini i!}ittim:
«- Yemenliler ve Kahtanhlar gibi saglam imanlan var. Adnan sii·
lalesi gibi sert. Himyeriler gibi, Araplann lideri ve kihei, Mezhic gibi
Araplann beyni ve siisii; Ezd gibi Araplan birle~tiren bir koprii ve on-
lann hamisi, Hemedanhlar gibi Araplann en ~ereflisi ve zirvesi. i~te
bunlar Ensard1r. Allah'1m, dinini ayakta tutan Ensann ~erefini art1r.
Onlar beni bagrrlanna basan, bana ·yardim eden, beni himaye eden kim-
selerdir. Onlar benim, diinyada eshab1m, ahirette de, taraf1mda bulu-
nanlardir. UJ)lmetimden ilk cennete girecekler de bunlard1r.»49
Hz. Ebu Bekir, bir hutbesinde:
«- Andolsun ki, biz ve Ensar, $air'in haklannda ~oyle dedigi in-
sanlanz: Allah bizim ad1m1za Cafer'i miikafatlandirsm. Yenilmek iize-
r
47 Taberfuti, Hassan b. Sabit'ten; Mecmeu'z-Zevaid 9/284. ,
48 Miisned-i Ahmet b. Hanbel, Enes b. Malik'den; Mecmeu'z.zevatd 10/40, 41;-.
Bezzar; Taberani ( «... Ziirriyetlerini ve kom~ulanm da affet» ihivesi var.)
49 Taberfuti, Ensardan Avfdan; Mecmeu'z-Zevaid 10/41; Kenz'ui-Ummal 7fl34.
YaTdtm 399
reyken bizi o gelip kurtard1. Dii$manlar bizi peri$an etmek i<;in olma-
dik 9arelere ba$vurmu$lardi. Ama bundan sonra boyle bir!;leye kalki-
$Irlarsa, giinlerini goriirler.» 50
HiLAFET MESELESiNDE ENSARIN TERCiH EDiLMESi .
Hz. Peygamber'in Kurey!? Hakkmdaki Sozleri:

Ebu Bekir, bir grup Medinelinin yamnda iken, Allah'm Resulii'niin
vefat haberi geldi. Hemen Hz. Ebu ·Bekir, ko$arak, Hz. Peygamber'in
evine gitti. Yiiziinii a9t1:
« - Anam, babam sana kurban olsun. Dirin de, Oliin de ne kadar
giizel! Kabe'nin Rabbine yemin ederim ki, Muhammed oldii.» dedi. Ebu
Bekir ve Orner, beraberce 91k1p, Beni Saide Saldfesi'ne hareket ettiler.
Yolda adeta, birbirlerini kovalarcasma siir'atli gidiyorlard1. Oraya gel-
diler. Once, Ebu Bekir konu$tU. Ensarla ilgili biitiin ayetleri zikrettigi
gibi, Allah'm Resulii'niin hadislerini de hatlrlattl. Ve:
« - Allah'm Resulii'niin biitiin insanlar bir tarafa, Ensar da bir ta-
rafa gitse, mutlaka Ensann gittigi tarafa giderdim, buyurdugunu bi-
lirsin. Ve yine ya Sa'd, -sen otururken- Allah'm Resulii'niin, Kurey:;;,
bu i$in lideridir, iyiler, onlarm iyisine, kotliler de onlarm kotiisiine tabi
olacak, buyurdugunu da biliyorsun.» dedi. Sa'd:
« - Dogru soyliiyorsun, biz yard1mc1, siz ise lidersiniz.» diye mu-
kabele etti.51
Beni Saide Sakifesi Hadisesi:
Allah'm Resulii vefat edince, Ensar hatipleri Beni Saide Saldfesi'n-

de kalk1p konu$tular. i9lerinden birisi $Oyle dedi:
« - Ey Muhacirler, Allah'm Resulii, sizden birisini bir i$e tayin
edince, yanma bizden de bir tane verirdi. Kanaatimize gore, hilafet
makammda da iki ki$inin olmas1 gerekir: Birisi sizden, digeri bizden.~
Ensar · hatipleri, pe$pe!?e kalkarak, bu fikir iizerinde durdular. Zeyd b ..
Sabit kalkti:
« - Allah'm Resulii, muhacirlerdendi. imam da muhacirlerden olu-
yor. Biz ise Ensanz (yard1mcilanz). Daha once de, Allah'm Resulii'niin
yard1mcilan (Ensan) idik.» dedi. Ebu Bekir ayaga kalkti:
« - Ey Ensar, Allah sizi hay1rla miikafatland1rsm. Adm1za konu$a-
so Osman b. Muhammed b. Ziibeyrl'den.

s1 Miisned-i Abmet b. Hanbel; 'Faberl; Humeyd b. Abdurrahman-il Himyerl'-
den; Kenz'ul-Ummal 3/137; Mecmeu'z-Zevatd 5/191.
400 1\!Iiisliimanhk
,
cagma da sab1r ve sebat versin. And olsun ki, bunun d1~111da bir gorii~
ileri siirerseniz, katiyyen sizinle anla~amay1z.» dedi. Sonra, Zeyd b. Sa·
bit, Ebu Bekir'in elinden tuttu:
« - i~te halifeniz, biat edin.» dedi. 52
Hz. Peygamber vefat edince, Ensar, Sa'd b. Ubade'nin etrafmda
topland1. Daha sonra Ebu Bekir, Orner ve Ebu Ubeyde b. Cerrah da
geldiler. Hubab b. Miinzir kalkh. -Bedir sava~nna katllanlardand1_:_
,« - Bir ba~kan bizden, bir de sizden. And olsun ki, biz, hilafeti
sizden k1skanmiyoruz, ey cemaat! Fakat, babalanm ve karde~lerini ol-
diirdiiklerimizin ba~a gelmesinden korkuyoruz.» dedi. Bunun i.izerine
Orner kalk1p:
« - Eger durum seniri dedigin gibi ise, ya~amak neye yarar? Hi~
bir zaman boyle olmayacak.» dedi. Sonra Ebu Bekir kalk1p konu~tu:
« - Biz lideriz. Siz de yardimcimizsmiz. Hilafet, boylece bir hurma
yapragmm ikiye aynlmas1 gibi, aram1~da taksim edilmi~ olur.» dedi.
ilk once, biat eden Be~ir b. Sa'd b. Ebi'n·Nu'man oldu ... Halk, Ebu
Beldr'in etrafmda toplanm1~, ganimetten kendilerine dii~en paylanm ah·
yorlard1. Ebu Bekir, Adiy b. Neccar si.ilalesinden, ya~h bir kaduun pa·
ym1, Zeyd b. Sabit ile gondermi~ti. Kadm:
« - Bu nedir?» diye sordu. Zeyd:
« - Ebu Bekir'in kadmlara ayird1g1 ganimet hissesidir.» diye ce-
vap verdi.
« - Barra miisliiman oldum diye, rii~vet mi veriyorsunuz?» dedi.
« - Hay1r.» dediler.
« - 0 halde, dinimi terketmemden korktugunuz i~in veriyorsunuz! »
.dedi.
« - Hay1r.» dediler.
« - Vallahi, katiyen bundan bir~ey almiyacagim.» dedi.
Zeyd, Ebu Bekir'in yanma dondii. Kadmm sozlerini nakletti. Ebu
Bekir de:
« - Biz de, katiyen verdigimizi geri almayiZ.» dedi.53
BE$ CilTLiK KiT ABIN

BiRiNCi CILDiNiN SONU
52 Tayalisi; ibn-i Sa'd 3/151; ibn-i El>i $eybe; Beyhaki 8/143, EbU Said-i Hud-
ri'den; Mecmeu'z..ZevMd 5/183; Taberani; Miisned-i Ahmet b. Hanbel; Ken.."t'ul~

lJmmal 3/140. . .
3 ibn-i Sa'd; Taheri, Kasun b. Muhammed' den; Kenz'ul-Ummal 3j 130.

Kandehlevi 1-Ci Cild

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kandehlevi 1-Ci Cild

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

cc HAY A.

«Hz. Peygamber ve Eshabmm Ya,ad1g1,

Kapak Kompozisyonu : A. ~ahin Ac1yurtlu (Kufi lstif) ve M. R1dvan Uzel

Divan ilmi Ara,tirma Muessesesi' dini ve milli sahada <;ah~ma yap-

Divan, bu meseleye de ((ozi.im getirmek amacmda oldugundan yapllan

1. Ara:;;t1rma : GOnOmuze kadar yapllan ara$trrmalarda ele altnmam1:;>

1 Divan ilmi ~tmna Miiessesesi olarak ba~1ad.Igtmlz bu ~ah~malara KALEM

veya yanm kafmtl? meseleleri gun 1919ma «;tkarmk i<;in ara~ttrma

3. Derleme: ge~;mi9te mevkutelerde ktsJm k1s1m yaymlanan meselele-

Birkac; ci.imle ile ifadeye c;all~?tJglmJz bu mevzulann samld1g1 kadar ko-

m hayatla ic;ic;e girdigi gun islam'dtr. Hayattan, tatbikattan uzak,

Bu kitap muslumanlan hiziplere ayrtlmaktan kurtaracak; mi.isiUmanlar

DiVAN iLMi ARA$TIRMA MUESSESESi

Peygamber (s.a.v.) Zamanmda Sava~larda Sahabenin islam'a Daveti 208

Mi.islumanlarm Zulme Ugramas1, EbO Bekir'in Hc.be:;;istan'a Hicreti

Alemlerin Rabbi Allah'a hamd, efendimiz Muhammed Mustafa

1 Ali tmran Suresi: 193

Kalpler Allah'a yoneldi. iman riizgan, kuvvetli, kokulu, bereketli ve gtic;li.i

2 Bu kitabm Miiellifinin babas1.

na ragmen- siyer, tarih ve eshabm hayatlm inceleyen kitaplar tize·

4 imam Tahavi, ~rh-i Meani-1-Asar

li malzemeyi hazrrhyor, miisliiman halka dinini, imarum ogretiyor.

Ebul Hasan Ali

e Allah ve ResuiUne itaate Dair Ayetler

e Sahabe-i Kiram'm Vaslflan Hakkmdaki Hadisler

gambere ve sizden olan amirlere de itaat edin. Bir meselede mi.inaka~a

bu Hiireyre (r.a.) den: Allah'm Resulii buyurdu ki:

23 Buhari: Kitab-iil Abkam 8/98,

2 6 Darimi: Rebiat'iil-Cerelji'den; Mi!jkat: Sh. 21 ; MUslim; Buhari, Kitab-iir-Ri-

kak, 25. b ab 7/ 174 .

Allah'm Resftlii buyurdu ki:

29 Rezin; Cem'ul-Fevaid, 2/201; Teysir'ui-Viisul: Eshabm Faziletleri ktsnu,

Ebu Hili'eyre (r.a.) den: Allah'm Reslilii:

r> Miistedrek; Kenz'ul-Ummal, 1/ 47

ammed, adamlanmzdan birinin babas1 degildi.r . Fakat, Allah'-

<;Ik bir dalalet ic;indeyken, ic;lerinden onlara ayetlerini okuyan, kendile-

duymazlar. Muhta~ da olsalar, muhacir karde~lerini kendilerine tercih

AUt b. Yesar anlatiyor:

68 Miisned-i Ahmed b .. Hanbel Buhari, Abdullah'dan; Beyhaki, ibni Selam

derler. Onlann yalvan1)ilan goklere c;tkar. Onlarm namazdaki iniltisi

Ill Hilye: 5/ 386 Said b. Ebi HilfH'den.

Hasan b. Ali (r.a.) den. Der ki:

e tok bitirirdi. Az ve oz, ama mfmah konu~urdu. Sozlerini tane tane

Hiiseyin (r.a.) der ki:

ziirrden terketmi~tir. Hie; kimseyi katiilemez, -ay1plamaz ve katii tarafm1

72 Tirmizi; Beyhaki; Bidaye: 6j33; Mlistedrek: 3/ 40; Kenz-lil-Ummal 4/32:;

rak, Orner b. Hattab (r.a.) bize dedi ki:

73 AI-: !mran: 110

ibn-i Mus'ud (r.a.) bir giin:

Ebii. Erake (r.a.) anlatiyor:

Kinfme kabilesinden D1rar b. Damre, Muaviye'nin huzuruna ~1kt1.

82 Htlye: 1/184 EbU Salih'den.

«- Peygamber'in eshab1 gi.iler miydi?» diye sordular. 0 da:

B3 lstiab: 3/44 Hdye: 1/311.

As (r.a.) da sagmda oturuyordu. Muaviye (r.a.), ibn-i Abbas'm (r.a.) gel-

«insanlan Rabbinin yoluna hikmetle,

ish'tm'a davetin keyfiyeti de tesbit edilmi~tir. Birinci boliimiin sonuna

ibn-i Abbas (r.a.):

islam'a Davet Kar~1smda Mu~rikler

1 Hud Suresi: 105

i~lerinden ileri gelenler, birbirlerine:

Hz. Peygamber'in Ebu Talib'i islam'a Daveti

3 Sad: 4-8; Taheri.

Ebu Talib, Hz. Peygamber'e adam gonderdi. 0 da hemen geldi.

ki$inin bir ke<;inin pazarh~m yapmakla me~gul oldugunu gi::irdiim. Mii~