KALEM YAYINEVJ

HADiSLERLE
«Hz. Peygamber ve Eshab1n1n Ya~ad1g1>>

•• ••
IIUSL UMINLIK
Cilt : Ill

M. YUSUF KANDEHLEVi

Mi.itercimler :

- Ahmet M. B0Y0KCINAR

A. Orner TEKiN Ya~ar EROL

DORDONCO DASKI

c- IStanbul - 1980

- - r~··, I I
iCTiMAI MUNASEBETLER

• Yiizlerinizi doguya ve bat1ya c;&

virmeniz, gerc;ek iyilik ve dogruluk de-
gildir. Ama iyiler, Allah'a, ahiret gii·
niine, meleklere, kitaplara, peygam·
berlere inananlar; , gonlil r•zas1yla mal·
larm1, yakmlarma, yetimlere, yoksul·
lara, yolculara, ihtiyac; sahiplerine,
ktilelikten kurtulmak isteyenlere ve-,
renler; namaz1 dosdogru k1lanlar, ze·
kitl tam olarak odeyenler; soz ver-
dilcleri zaman sozlerini yerine getiren-
ler; s1kmt1, hastahk ve giic;liik zaman-
larmda sabredenlerdir. l~te bunlar,
Allah'a verdikleri sozde duranlard1r.
l~te bu~lar, as1l takva sahipleridir.•

CBakara: 178)

..... .
~- . ·~
I
•
 iCiNDEKiLEft

DOKUZUNCU B0L0M
iCTiMAi MONASEBETLER

GiRi$ !;111
islami inanc;: lan Saglamlal;itJrmak ic;:in islam Oncesi Cahiliyyet
Adetle r inin Terk Edilmesi 913 r
Eshabrn Hz. Peygamber'e Of an Sevgileri ... 918
Eshab 'rn ResOii.illah'rn Sevdiklerini Kendi Sevdlklerine Tercih
Etmesi 924
Eshabrn Res Oii.i llah 'a Hi.irmet Gostermeleri 926
Eshabrn ResOii.i llah'rn Mi.ibarek Vi.icudunu Opmeleri 929
Uhud Sava9rnda ..ResOii.illah Oldi.i! • Diye Bi~ $ayia <;1krnca Eshabrn
Aglamas1 ve ResOii.illah'' Korumak ic;:in Yapt1klan Fedakarhklar 932
ResOii.illah'rn, Aralanndan Aynlacagrn1 Soylemesi Ozerlne Eshabrn
Aglamas1 933
Hz. Hlttm;l'run Aglamas1 934
Muaz' (r.a.) run Aglamas1 g35
Eshabm ResOii.illah'm Olmesinden Korkarak Aglamas1 936
ResOii.illah 'rn Eshaba Veda Etmesi ve Vasiyeti 937
ResOii.illah 'rn Vef at1 939
ResOii.illah'rn Y1kamp Kefenlenmesl 941
ResOii.illah'rn Cenaze Namazmrn KJirnmasJ 942
Hz. Peygamber'in Vefat1 Ozerine Eshabrn Ozi.intusi.i ve Aglamas1 944
ResOIOIIah'rn Vefat 1 Oze, n" Eshab m Sozleri 946
Hz. Ebu Be:l:.r'in Sozii g46
Ommii Eymen'in Sozii 946
Ma'n b. AJl.nin Sozu 947
Hz. Fa'tl:marun SOzii g47
Peygamber Anflrnca Eshabrn Aglamas1 949
ResOiullah Hakkrnda Kotli Soz Soyliyenleri Eshabm SusturmasJ 950
ResOii.illah'm Emirlerine itaat 951
ResOiullah 'm Emirlerine Muhalefet Edenlere $iddetle Kar~1 C1kmak 959
Eshabm Peygamber'in Emrine Ayk1n Davram9tan Cekinmeleri 964
Eshabm Her Hareketinde ResOii.illah'J Taklit Etmesi · .. . .. . Q67
Eshabrn ResOiullah'' Paylal;iamamasJ .. . .. . .. . .. . 975
Hz. Peygamber'in Eshab1 Birbirlerine Kar~J Saygf11 Olmaya Davet
Etmesi 976
Eshabrn insanlar Arasrndaki Mevkii 977
Eshab Hakkrnda Kotli Soz Soylenmemesi 978
ResOiullah'rn Ehl-i Beyt'ini Ommetine Emaneti 979
 Mi.islumanlan Oldi.irmekten Sakmma ve Di.inya Saltanat1 ic; in
Sava~manm K6ti.i Gorulmesi 9~~
Muslumanlann Canlannm ve Mallann1n Korunmas1 984
Bir l\tlusluman1n Hayatmm Degeri 1006
MusiUmanm Kafirin Elinden Kurtanlmas1 1006
$aka Yaparak Musluman1 Korkutmanm Ho~ Gorulmemesi 1006
Musluman1 Kuc;umsemenin ve Ona Hakaret Etmenin Ho~ Gorul-
rnemesi 1008
Musluman1 K1zd1rmanm Ho:;; Gori.ilmemesi 1009
Mus lUman Bir Kimseyi Lanetlemenin Caiz Olmamas1 1009
Muslumana Sovmenin Caiz Olmamas1 1011
Musluman Bir Kimseyi Lanetlemenin Caiz Olmamas1 1009
G1ybet Etmenin Fenal1g1 1013
Muslumanm Ay1planm Ara:;;t1rmamak 1018
Muslumanm Ay1plann1 brtmek 1021
Musluman1 Affetmek ve Kusurlarm1 G6rmezlikten Gelmek 1024
Mi.islumanm Yapt1klanm iyiye Yormak 1028
Gunah i:;;leyene Degil, Gunaha Bugzetmek 1029
Hile ve Hasetten Kalbi Temizlemek 1030
Muslumanlann iyiligine Sevinmek 1031
K6tlilerin $errinden Korunmak ic;in Onlara iyi Davranmak 1031
Muslumamn Gonlunu Almak 1033
1 Musluman1n ihtiyac;lann1 Kar:;;llamak 1036
Mus!Umamn Derdini Dinlemek 1036
Muslumanm Yard1mma Ko:;;mak 1037
Mu.s!Umanlann Birbirini Ziyaret Etmeleri 1038
Misafirlere ikram 1040
Bir Toplumun ileri Gelenine ikram 1041
Bir Kavmin Ba~kan1n1 Dine lsmd1rma 1043
Ehl-i Beyt'e Kar:;;1 Sayg1 ... 1044
Alimlere, Buyuklere ve Fazilet Sahiplerine Sayg1 1055
Buyukleri Ba~kan Sec;mek 1059
Sahabenin G6ru~ ve Amelleri Ayn Olmasma Ragmen Birbirlerine
Sayg1 G6stermeleri 1060
Goru~une Kat !I mamakla Beraber Buyuklere ita at 1063
Buyuklerin Aleyhinde Konu~maya Mani Olmak 1063
Buyuklerin blumune Aglamak 1071
Buyuklerin blumune Ozulmek 1072
Fakirlere ve Zay1flara Sayg1 Gostermek 1074
Anne ve Babaya Hurmet 1079
c;:ocuklara $efkat Gostermek ve Aralarmda E:;;it Muamele Yapmak 1082
Kom~u y a Sayg1 G6stermek 1085
iyi Arkada~a Sayg1 G6stermek 1086
lnsanlara Durumlarrna Gore M1.1amele Etmek 1088
Selam ve Kar~rlama 1089
Selam Vermeik 1089
Selam Almak ·... 1090
Selam Gondermek 1094
Tokala~ma:k: ve Kucakla~mak 1095
MU.sli.imanm Elini ve Almm Opmek 1097
Bir Miisli.iman Gelince Ayaga Kalkmatk 1098
Gelen IBir Mii:sliimana Toparlantp Y er Vermek 1100
Toplantlya Gelenlere saygth Davranmak 1100
Musli.irnanm ikrammr Kabul Etmek 1101
Musli.imanm Srrnnr Saklamak 1101
Yetimlere iyilik Etmek 1103
Baba Dostuna Saygr Gostermek 1104
Oli.imlerinden Sonra Anne ve Babaya iyilik Vapmak 1104
Mi.isli.imanrn Davetini Kabul Etmek 1105
Voldaki Zararlr $eyleri Kaldrrmak 1107
Hap~rran Kimseye Allah'm Rahmetini Dilemek 1107
Hasta Ziyaretine Gitmek 1110
Allah ic;in Sevmek ve Allah ic;in Bugzetmek 1120
vv
D&rgmlan Ban~trrmak 1124
\
Sozi.inde Durmak 1127
Su-i Zandan Sakmmak 1128
Mi.isli.imanr Methetmek 1129
Yakmlan Ziyaret Etmek (Srla-i Rahm) 1133

ONUNCU BOLOM

AHLAK VE iCTiMAf HAVAT

GiRi$ 1137
Hz. Peygamber'in Ahlakr 1139
Eshabm Ahla·kr 1144
Hrlm ve Mi.isamaha 1148
Hz. Peygamb'erin Hllmi ve Musamahas1 1148 -
BshaJbm Hum ve Miisama!bas1 1154
$efkat ve Merhamet 1155
Hz. Peygamberin Sefkati 1155
Hz. Peygamberin' Eshabtmn Sefkati 1156 .,
. Haya 1157 ,,
Hz. Peygamberin Hayas1 1157
Hz. Peygamberin Eshabmm Hayast 1157
Tevazu 1161
Hz. Peygamberin Tevazuu 1161
 Hz. Peygamber;in EShaomrn Tevazulart 1166
Hz. Omer'in Tevazuu 1166
Hz. Osman'm Tevazuu 1168
Hz. Ebu Becrcr'in Tevazuu 1168
Hz. Ali'nin Tevazuu · 1169
Hz. Fatima ve Ommli Selemenin Tevazuian 1170
Selman-1 Farisinin Tevazuu 1171
Huzeyfe h. Y·eman'm Tevazuu 1173
Cerir h. Abdullah ve Abdullah h. Selam'm Tevazulan 1174
Tevazu Mevzuunda Hz. Ali'nin SOzleri 1174
Mizah ve $aka .. . 1175
Hz. Peygamberin Sakast 1175
Eshabm Sakast ... 1178
Comertlik ve iyilik 1181
Hz. Peygamberin Comertligi 1181
Bshabm .Comera1igi / 1182
Ba~kalann1 Kendimize Tercih 1182
Sab1r 1183
~a:stahlldara Sabtr (fahammlil) 1183 ;:
Goz Nimetinden Mahrumiyete Sabtif 1187
Cocuklann Akra!balann ve Dostlarm Ebedi Aynlddanna Sabrr 1188
Her Tlirlli iBeiaya Salbtr 1198
$iikiir 1200
Resulullah'tn Siikrii 12QO
Eshabm Siitkru 1202
Sevaba Nail Olma Arzusu 1205
Muhammed (s.a.v.) in Sevaba Nail Olma Arzusu 1205
Eshabtn Sevaba Nail Olma Arzusu ' 1205
ibadete Du~kuniUk .. . 1210
Resulullah'm tbade:te Dii~tinliigti 1210
Eshabm t'badete Dii~kiinltigii 1210
ResOJiillah (s.a.v.) ve Eshabmm Cesaretleri 1212
Takva 1214
Resulullah (s.a.v.) m T~vast 1214
Esha:bm TakV'ast 1214
Tevekkul .. r 1218
ResuluUah'm Tevektkiilii 1219
Esh!l!bm Teveklkiilii ~ .. 1219
Kadere Razr Olmak 1221
. Allah Korkusu 1222
Resulullahm Allah'dan Korklmas1 1222
Eshabm Allah Krkusu 1223

~ .... I
... . '
Allah Korkusundan Dolayr Aglamak 1227
Resulullah'm Allah Korkusundan Dolayx Aglamasx 1227
Eshabm Allah Korkusundan Dolayx Aglamasx 1227
Du~unmek ve ibret Afmak 1232
Eshabtn_ Tefekkiirti ve lbret Almast 1232
Nefs Muhasebesi 1233
Susmak ve Diline Sahip Olmak 1234
Resulullahm Susmasx 1234
Eshabm Susmast 1235
ResCrlulfah'rn Konu9ma Tarzr 1238
ResCriOIIah'rn Tebessumu ve Gulmesi 1240
Vc.kar 1243
Ofkeyi Venmek , 1244
Krskanc;l!k 1244 ,.
iyiligi Emretmek, Kotliluge Mani Olmak 1246
Uzlet ... 1252
Kanaat 1254
ResCrfullah ve Eshabrnrn Evlenmeferi 1256
Resulullah (s.a.v.) m Hatice (r.a.) ile Eylenmesi 1256
Resulullah'm (•s.a.v.) Hz. Ay~ · ve Sevde ile Evlenmesi 1258 ::.f
Resulullah'm (s.a.v.) Hz. Omer'in Km Ha~sa ile Evlenmesi 1260
J

Resulullah'm (s.a. v.) Ebu Dmeyye'nin Km Dmmti Seleme Ue

. Evlenmesi "t261
Hz. Peygamberin Bbu Siifyarun KtZI Dmmii Habibe ile Evlenmesi 1262
Resulullah'm (s.a.v.) Cah~m K!Zt Zeynep ile Evlenmesi 1265
Resulullah'm Huyey b. Ahtalb'm k!Zl Safiyye ile Evlenmesi .1267
Hz. Peygamberin Haris'tl-Huzaiyyenin Km Ciiveyriyye ile
Evlenme·si 1270
Resilliillah'm Haris'iil-Hilaliyye'nin >kxZI Meymune ile
Evlenm~i 1271
Resu!ullah'm KtZI FatiiDayt Hz. Ali ile Evlendirmesi 1271
Rabiat'el-Esleminin Evlenme:si 1275
Ctileybibin Evlenm·esi 1277
Selman-1 Farisinin Evlenmesi 1278
Ebudde11da'mn Evlenmesi 1280
£budderda'mn lk:m Derda'yt Eviendirmesi 1280
Ali b. Ebu TaHb'in (r.a.) K1Z1 Dmmiigiilsiimii Orner 'b. Hattab
(r.a.) ile Evlendirmesi 1281
Adiy b. Ha'tim'in Ktztm Amr. b. Hureysle Evlendirmesi 1281
Hz. Bilal ile Karde~inin Evlenm·eleri 1282
Evlili'k Merasiminde
I
Kafirlere Benzemekten Saktnmak 1282
1283
 Hz. Omer'in Mehirleri Artirmayi Yasaklamasr ve Buna
Bir Kadmm itiraz1 1283
Hz. Orner, Osman, l bn-i Orner ve Hasan b. AJinin Mehir
Hususundaki Tatbikallan 1284
Kadmlann, Erkeklerin ve <;ocuklann Birbir leri ile iyi Ger,;: inmeleri 1288
Hz. Ai~e ile Sevdcnin Birbiri ile iyi Gc<;:inmel eri 1286
Hz. Ai~e ve Hafsamn Ycmanh Sevde ile lyi Ge<;inmeleri 1286
Re1sulullah (s.a.v.) m Hz. Ai~eye Kar~I Devran1~1 1287
Resu1ullah (s.a.v.) m Hammlan Arasmdaki K1skan<;hk 1288
Resulullah (s.a.v.) m Hammlanm Bo~amak: !stemesi
Dzerine Aralannda Ge<;enler · 1289
Hz. Peygamberin Ai~e ve Meymune ile !yi Ge<;inmeleri 1294
Resulullah (s.a. v.) m !htiyar Bir Kadma 1yi Da vrallii\as1 1295
Resulullah (s.a.v.)m Habqli Bir <;ocuga ve !bn-i Mesud'a
Kaqt Davram~lan 1296
Resulullah'm Enese Kar~1 Davram~1 1297
Ensardan Baz1 Gen<;lerin ve Eshabdan Bir ikismtmn
Resulullaha Hizmetleri 1297
Resulullah'm Oglu !brahim ve Ehl-i Beytindcn Diger
(ocuklara Kar~1 Davram~1 1298
Hasan'la (r.a.) Hiiseyin'in (r.a.) Kaybolu~ Hadisesi 1299
Hz. Peygamberin Osman b. Maz'un'un KarlSlna !yi
Davranmasm1 !stemesi 1300
Hz. Peygamberin Abdullah b. Amrdan Hammma Giizel
Davranmasm1 istemesi 1301
Selman'm Ebudderdaya Tavsiyeleri 1302
Ziibeyr b. Avvam'm Kanst Esmay1 Kiskanmas1 1303
Bir Kadmm Kocasm1 Hz bmer'e $ikayet Etmesi 1304
Hz. Omer'in Huzurunda Bir Kan-Koca Arasmda Ge<;enler 1305
Ebu Garza ile KatiSI Arasmda Ge<;enler 1306
Zeyd'in KlZl Atikenin K1ssas1 1307
Meymunenin !bn-i Abbasi !kaz1 1308
1bn-i Ahbasm Amcas1 Oglunu H:azi 1308
Amr \ 'b. As'm Hammlll1 ikaZI 1308
Adab-1 Mua~eret Hususunda Eshabtan Muhtelif Omekl« 1309
ResGiullah ve Eshabmm Verne - k:me Adab1 131a
ResG.Iullah ve Eshabmm K1yafetleri 1317
ResGIUllah'm Yatag1 1319
Yeni Elbise Giydigi Zaman ResGiullah'm Sozleri 1320
ResGlullah'm Evleri 13215

- ....
.,
I
 /

GiRi~

Allah, indimdeki din islam:d1r, (Ali imrfm: 19), buyururken, ~iip­

hesiz isliun'm, insanhgm biitiirr ihtiya<;:Ianm kar~Ilayabilecegi ger9egi-
ni anlatmay1 murad etme~tir. islam'm, insan tabiatma uygun oldugunu
belirten ayetler de (Rum: 30) bu ger9egin bir ba~ka ifade tarz1d1r. Ya-
ratanm, yaratt1gm1, herkesten daha iyi bili~i. yaratt1g1 varhklarla ilgili
koydugu kanunlann isabetini gosterir.
Miinaka~a gotiirmeyecek kadar kesin olan bu temel fikirlerden ha-
reket ederek diyebiliriz ki, islam Dini, bir9ok ozelliginin yanmda, tam
anlam1yla bir i9t1mai 1.1iiwlscbetkr dinidir. Allah'm Resulii'niin etra-
fmda halkalanan ilk Miisliimanlardan meydana gelen islam cemaatl ve
bu cemaatm Allah'm Resuliiyle ve birbirleriyle olan miinasebetleri, tam
bir i9timai 91kmaza giren giiniimiiz Miisliimanlanmn hasretini duydugu
orneklerdir.
Her~eyden once, Resul-ii Ekrem'e ve teblig ettigine inanarak, ken-
disine arkada~ olarr o mutlu insanlar, hi9bir ~ekilde tereddiite dii~me­
den, ge<;mi~leri iizerine birer 9izgi 9ekip, yeni, yepyeni bir hayata ve bu
hayatm icaplanm yerine getirmeye ba~Iami~lardir. Ge9mi~lerinden, ge9-
mi~teki hayat ve 9evrelerinden silkinerek s1ynlan eshab, islam cemaati
i9inde, Miisliiman ana-babadan dogup da, sam yeline ugram1~ bitkiler
gibi sararan ve cihzla~anlara meydan okurcasma, benimsedikleri din
ile yeniden diinyaya gelmi~lerdir. Herhalde, «oliiden diri, dhiden olii
c;tkarabilecegini» (Rum: 19) buvuran Allah'm ifade etmek istedigi bu
olsa gerektir. tslam diinyasmdaki yeni klp1rdam$lar ve milletler arasm-
daki miinasebetlerde takdir-i ilahinin cilveleri, bize, Allah'm olliden diri
91karabileceginin yeni mucizelerini gosterecektir.
Ba~lamak iizere alan bu donemde, Miisliimanm ve islam cemaati-
nin tek ve degi$mez ornegi Allah'm Resulli ve onun eshab1d1r. Allah
bu gen;egi en genel ifadesiyle ~oyle ortaya kor: «Bana yonelenin yolun-
dan git.» (Lokman: 15) O'na yonelenlerin Allah'm Resulii, onun eshabt
ve bunlarm yolundan gidenler oldugunda ~iiphe yoktur.
 , Resuli.illah, Allah'a yonelmi$tir. Onun emirlerini eksiksiz yerine ge-
tirrhi$tir. Eshab, Allah'm Resuli.ine wmu$, onun ugrunda hcr$eyini fe-
da etmi$, sonsuz bir sevgiyle ona baglanmi$, onun sevdiklerini, kendi
sevdiklerine tercih etmi$; tavsiyelerini harfiyyen yerine gctirmi~. ona
dil uzatanlan susturmu$, onun gibi olmaya ~ah$ffil$tlr. Birbirlerinin
can ve mallanm korumada, birbirlerine sayg1da, birbirlerinin a]eyhin-
de konu$mamakta, birbirlerinin kusurlanm affetmek, hareket ve dav-
rant$lanm iyiye 'yormakta, hile ve hasetten kalplerini temizlemekte, bir-
birlerinin iyiligine sevinip, bir felakete ugrad1klannda goni.illerini al-
makta, ihtiya9lanm kar$Ilamakta, misafir ikramda ve bir kavmin ileri
gelenine, alii]l ve faz1l kimselere sayg1da, bi.iyi.iklere itaatte, ana-baba-
ya hi.irmet, fakir ve zay1flara $efkatte, ~ocuklar arasmda C$it muame-
lede, kom$unun hakkma riayet ve iyi arkada$a baghhkta, insanlara i~­
tiami mevkilerine gore muamelede, Allah'm selamm1 esirgememekte, ye-
timlere iyilikte, baba dostuna sayg1da, davete icabette, hasta ziyaretin-
de, Slr sakJamak, sozi.inde durmak, dargmlan ban~t1rmak, suizandan
sakmmakta, hasl11 bi.itiin iyi hasletlerinde Allah'a ve ahirete inanan ve
Allah'! hattrmdan ~Ikarmayanlar i~in sayiSlZ ornckler vardJr.
 iSLAMI iNAN~LARI SAGLAMLA~TIRMAK i~iN, iSLAM
ONCESi CAHiLiYYET ADETLERiNiN TERKEDiLMESi

ibn ~evzeb anlatlyor: Bedir sava$mda, dii$man safmda bulunan

Ebu Ubeyde'nin babas1, Miisliimanlar safmdaki ogluna saldmyor, fakat
Ebu Ubeyde, babas1yla <;:ati$mamak i<;:in her kar$Ila$mada yoniinii de-
gi$tiriyordu. Babas1, kendisine sald1rmakta 1srar edince, onu ollliirdii.
Bunun iizerine $U ayet nazil oldu: «Ailah'a ve ahiret giiniine iman eden-
lerin, Allah'a ve Peygamberine dii~an olanlara, bunlar babalan, ogul·
Ian, karde$leri veya akrabalan da olsa, dostluk ettiklerini goremezsin.
Bunlar, Allah'm, kalplerine imam yerle$tirdigi, kendi tarafmdan bir ruh
ile onlan teyid ettigi kimselerdir. Onlan, altmdan 1rmaklar akan cen·
netlere sokacak. Onlar, orada ebedi kalacaklar. Allah, onlardan ho$nut·
tur, onlar da Allah'dan. i~te Allah'm f1rkas1 bu fukad1r. iyi bilin ki, um-
duguna erecek, muvaffak olacak ycgane firka, Allah'm nrkasHhr.>>1
islam oncesi cahiliyyet devrini de goren Malik b. Umeyr anlat1yor:
Resulullah (s.a.v.) a bir adam gelerek:
«- Ben dii$manla kar$Ila$tlm. i<;:lerinde babam da vard1. Baham
senin hakkmda ~rkin sozler soyleyince, kendimi tutamad1m ve onu miz-
rak.la oldlirdlim.• dedi. Resulullah (s.a.v.) sustu, bir $ey soylemedi.
Daha sonra bir ba$ka adam geldi ve:
«- Dii$manla sava$1rken, kar$Ima babam <;:1kt1. Onunla ba$kasi do-
VU$Siin diye ben yon degi$tirdim.>> dedi. Resulullah (s.a.v.) yine sustu,
bir $ey soylemedi. 2
Ebu Hiireyre anlat1yor: Resulullah (s.a.v.), yiiksek<;:e bir evin du-
van dibinde gOlgelenen Abdullah b. Ubeyy'in yanmdan ge<;:erken, o:

1 Miid1dUe: 22; Beyhaki: 9/27; Miistedrek: 3/265; Taberanl, isabe: 2/253.

2 Beyhakt: 9/21.
F: 58
 914 Milslilmanltk

« - Ebii Keb~e'nin oglu (Resulullah) bizi toza bogdu.» dedi . Bu·

nun iizerine oglu Abdullah b. Abdullah:
.« - Ya Resulallah, seni peygamber olarak gonderen Allah'a yemin
olsun ki, istiyorsan sana onun ba~m1 getireyim.» dedi. Resulullah (s.a.v .):
«- Sakm boyle bir ~ey yapma, bilakis babana iyi davran, onunla
\
iyi ge<;in. » buyurdu. 3
Abdullah b. Abdullah, babasm1 oldiirmek ic;in, Resulullah (s.a .v.) dan
izin istiyor, fakat Resulullah: ·
«- Baham oldiirme.» buyuruyordu. 4
Asmi b. Orner b. Katade'den: Abdullah b. Ubey b. Seliil'i.in oglu
Abdullah, Resuliillah'a gelerek:
« - Ya Resulallah, babam Abdullah b. Ubeyy'i, sana kar~1 yapt1g1
birtaktm hareketlerden dolay1 oldiirmek istedigini duydum. Eger onun
oldiiriilmesini istiyorsan, emret, ben ba~m1 kesip getireyim. Dogruyu
soylemek gerekirse, Hazr~ kabilesi i<;inde, benim kadar, babasma kar~1
iyi davranan birini tanirntyorum. Fakat benim astl korktugum ~u: Sen.
babamm Oldiirtilmesi i~ini bir ba~kasma verirsin. 0 da gider, babam1 ol-
diiriir. Ben ise, baba katilirrin halk arasmda dola~masma tahammi.il ede-
m'e m ve tutup onu oldiiriiriim. Bir kafire kar~thk, yok yere bir mi.i 'mini
oldiiriip de cehenneme girerim. Benim biitiin kork_u m bu .» dedi. Bumm
i.izerine Resuliillah (s .a .v.):
-« - Oldiirmek bir tarafa, bizimle beraber bulundugu miiddetc;e, ona
kar~1 iyi davranacak ve onunla giizel gec;inecegiz.» buyur du.5
Usame b. Zeyd anlahyor: Resuliillah (s.a.v.), Beni Mustalik seferin-
den dondiigi.irrde, Abdullah b. Ubey'in oglu, . babasma ka r~I kihcmi <;e-
kerek:
« - Muhammed insanlann en ~ereflisi, ben ise en adisiyim demedik-
<;e vallahi bu kiliCI kmma sokmam.» dedi. Bunun iizerine, babas1:
« - Vay Allah'm belas1, vay! Muhammed ins_anlann en ~ereflisi, ben
ise en adisiyim. » dedi.
Resuliillah (s.a.v.) bu hadiseyi duyunca, hayretini gizleyemiyerek ,
onun bu hareketini takdir etti.6
Urve anlahyor: Ebii ~ir'in oglu Hanzala ile Abdullah b. Ubeyy'-
in oglu Abdullah, babalanm oldiirmek i<;in Resuliillah (s.a.v.) dan izin
istediler. Fakat, Resfrliillah (s.a.v.) miisaade etmedi_7
Eyyub'den: Abdurrahm an, babas1 Hz. Ebii Bekir'e:

'Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/ 318.

~ Taberani:
s ibn ishak; Bidaye: 4/ 158.
· 6 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9J318 .
1 isabe: 1J361.
 lctima'i Miinasebetler 915

«- Uhud sava~mda seni gordiim. Fakat seninle dovii~memek ic;in

ba~ka tarafa dondiim.>> deyince, Hz. Ebu Bekir:
« - Eger ben seni gorseydim, yolumu degi~tjrmez, gelir seni oldii-
Ii.irdiim.» diye kar~Il1k verdi.8
Vakidi'den: Bedir sava~mda, dii~man tarafmda bulunan Abdmrah-
rnan, mi.ibareze ic;in adam isteyince, babas1 Hz. Ebu Bekir kalkti. Fa-
kat Resuliillah (s.a.v.) buna mani oldu ve Hz. Ebu Bekir'e:
« - Sen bize lazimsm.» dedigi zikredi1ir. 9
Ebu Ubeyde'dcn: Orner b. Hattab, Said b. As'la kar~1la~mca:
« - Bana gi.icenmi~ gibisin, yoksa babam, benim oldiirdiigiimi.i mi.i
samyorsun? $unu bilmcni isterirn: Eger b)lbam oldi.irseydim, gelip sen-
den ozi.ir dilemezdim. Ben, day1m As b. Hi~am b. Mugire'yi oldi.irdi.im.
Babana gelince, onu okiiziin siisecek birini arad1g1 gibi, oldiirecek bi-
rini ararken gordiim. Ba~ka tarafa yoneldim. Yegeni Ali, babanm iizeri-
ne yi.iri.idi.i \'C oldi.irdi.i. >>10
Bi1· ba!;)ka riYayette !;)U ilave vard1r: Hz. Orner, sozlerini bitirince
Said b. As:
« - Babam1 oldi.irseydin, elbette dogru bir i~ yapmi!;) olacaktm.
c;unki.i o, Hak yolda degildi.» diye cevap verdi. Hz. Orner. isc, onu!l bu
sozlerine hayret etti. 11
Hz. Ai~e (r.a.) anlatJyor: Bedir sava~mdan sonra, Resuliillah (s.a.': .),
di.i~man oliilerinin toplanarak, oradaki bir kuyuya atilmalanm ernret-
ti. Olenlerin cesetleri kuyuya attld1ktan sonra, Resuli.illah (s.a.v.), kuyu-
nun ba~mda dm·arak:
«- Ey kuyudakiler, ben, Rabbimin bana vadettigi ~eyin Hak oldu-
gunu gordiim. Siz de Rabbinizin vadettigi ~eyin gerc;ek olduguna inan-
dmiz mi?» buyurdu. Bunun iizerine ashab:
<<- Ya Resulallah, oliilerle mi konu~uyorsun?» diye sordular. Re-
sCtliillah (s.a.\'.) ise:
« - Onlar, Rablerinin kendilerine vadettigi ~eyin gerc;ek oldugunu
anladilar.» buyurdu.
Ebu Huzeyfe b. Utbe, babasmm da siiriiklenerek kuyuya gotiiri.ildi.i-
gi.inii goriince, iiziildii. Resuliillah, onurr iiziildiigiinii anlad1 ve:
« - Ya Eba Huzeyfe, gordiigi.in ~eyden ho~lanmadm herhalde.» bu-
yurdu. Ebu Huzeyfe ise:

s Kenz'ul·UmmiH: 5/ 274; Miistedrek: 3/475.

9 Beyhaki: 3/186; Miistedrek.
10 ibn Hi~am; Bidaye: 3/290.

n el-tstiab; t~be.
Ylti Miisliimanl1k

,, - Y~'t Resulallah, babam cfcndi bir adamd1. .\llah'm onu hidayete

erdiri ,, . 1\liisluman olmasm1 ~ok istiyordum. Onu bu durumda goriin-
ce i.izi.i!Ji.im.» dedi. 0 zaman Rcsuli.illah (s.a.\'.), Ebu Huzeyfe'ye hay1r
duada bulundu. 1 ~
Ebu'z-Zinad'dan: Ebu Huzeyfe, Bcdi · sava~ma kattld1. Babas1 Ut-
be, onu. miibarezeye davet etti. 1:l
Abdiiddar ogullannm akrabalanndan :.::bih b. Vehb anlattyor: Bedir
sava~mdan som-a, Rcsuliillah (s.a.v.) csid , ·shabt arasmda dagttti, ve:
., - Onlara iyi davramn.>> buy.urdu.
Mus'ab b. Umeyr'in an~-baba bir karJc~i Ebu Aziz b. Umeyr b. Hi·
~am cia csirlc1· arasmdaydt. Mus'ab'lll csir karde~i Ebu ...iz diyor ki:
«-- Ens;:'lrdan beni csir alan adamla beraber karde~im Mus'ab h.
L'meyr yarama g:eldiler. Karde)im o adama:
« - Bunu sak111 btrakma. annesi ~ok \'arhkh bir kadmchr. San.:l
c,:ok fidyc veri!".>> cliyordu.
Sa\'a-:- sonras1 Bedir donil!;)iinde, ensardan bir cemaat arasmdayd1m.
Onbr -,abah w ak::;am yemck. yerlerken. Resuliillah (s.a.v.) m cmrinc
uym :1 k ic,:in kendi ekmeklerini bana veriyorlar, kendileri de hurma yi-
~ orlar d1. Eline bir ekmek parc,:ast gcc;cn, or" 1 hemen bana m:at1yordu.
Oyk ki, h r . utanc1mdan ekmegi almak iste1 ; _ ordum. Fakat onlar. zor-
la bana \ . T i_\ rlar \'C ekmege bir daha cllcrini silrmi.iyorlardi. Karde-
sim, bcni c'Sir :lll adama oyle deyince. ben:
«- Kard c ~im, bana bunu mu yapacaktm?» dedim. Mus'ab:
« - 0, bana scl' den daha yakmd1r.» diye cevap verdi.
Ebu Aziz'in ,, .nest, Kurey!jli esirler ic,:in verilen en btiyiik ficlycnin
nc kadar oldugu nu son.lu.
,,_ Dt;l't bin dirhem.» dediler. Bunun iizerine hemen dor( bin dir-
hcm gonlh~· crck ogh.mu csaretten kurtardJ. 14
Eyyf ~- b. Nu'mfm'dan: Bedir sav£:~mda, Mus'ab b. Umeyr'in can kar-
dc~i Eb · Az:z b. Umc:F. En ::. ~1rcbn Muhriz b. Nadle'nin cline csir di.i~ti.i.
Mu.:;'ab,' ~rd c;;;ni csir alau Muhriz'c:
«- Bunu iyi kolla, c,:iinkii onun Mekke'de c;:ok zengin bir annesi
var .., dedi. Bunun iizerine Ebu Aziz, Mus'ab'a:
·. - Karde~im, bana yapacagm iyilik bu muydu?» dedi. 0 zaman
f i. ' .b:
« - Muhriz bana senden daha yakmd1r.>> diye ccvap verdi.

•2 ibn Cerir; Kcnz'uJ-Unun5l: 5/ 269; Miistedrek: 3/223; Bidaye: 3/294.

I Beyhaki: 8/ 186.
1• Ebu isbak- B:ciayc: 3/ 307.
 lctimai Mii.nasebetler 917

EbU Aziz'in annesi, ogh.mun serbest hirakdmasi i<;in dort bin dir-
hem gonderdi.1 4 I a
Ziihri anlatlyor: Ebu Siifyan b. Harb, Medine'ye gelip, Me.k:ke'nin
fethi ic;in haz1rhk yapan Resuliillah (s.a.v.) m huzuruna <;Ikti ve ondan,
Hudeybiye muahedesini uzatmasmt istedi. Resuli.illah, mi.isbet cevap ver-
meyince, kalkip, Resuliillah'm huzurundan <;Ikii ve Resuli.illah'm zevcesi
alan k1z1 Ummi.i Habibe'nin yamna gitti. ic;eri girdi ve Resuli.illah (s.a.v.)
m yatagma oturmak istedi. Fakat hz;I, yatag1 hemen di.iri.ip kaldmnca:
«- KIZim, yatag1 m1 bana lay1k gormedin, yoksa beni mi yataga ?»
diye sordu. Ummii Habibe:
« - Bilakis yatag1 sana Hiy1k gormedim. (:i.inki.i o, Re~uli.illah'm ya-
ta~dtr. Sen ise pis bir mi.i~riksin.» dedi. 0 zaman babas1 Ebu Si.ifyan
b. Harb:
« - Kizim, sen benden aynld1ktan sonra c;ok koti.i olmu~sun.» dediY5
Ebu'l-Ahvas'dan: ibn Mes'ud'un evine gittik. De; tane p1rlanta gibi
oglu vard1. Biz hayranhkla c;ocuklan seyrederken, o, bizirn bu h::dimi7i
gori.ip:
« - Herhalde boyle c;ocuklanm var, diy~ bana g1pta ediyorsunuz. »
dedi. Biz:
« - Bir adama, bun dan ba~ka bir ~ey ic;in g~pta edilir mi? » dedi k.
0 zaman, ba~m1, fazla yi.iksek olmayan ve kirlangwlann ym·a vap-
tlgl tavana c;evirdi ve:
« - Vallahi, ~u kirlangicm yumurtalanmn di.i~i.ip kmlmasmd z: n~::1.
c;ocuklanmm oli.isi.ini.i gom meyi tercih ederim. » dedi.
Ebu Osman anlat1yor: KUfe'de ibn Mes'ud'la beraber oturuyorduk.
Onun iki tane, asi l ailc k·rc men~up gi.izel hamm1 vc bir de c;-ok se-
vimli c;ocugu vard1. Bir yaz giini.i biz otururken, bir ser<;:e ku$U teremi :t-
de otmeye ba~lad1 ve ibn Mes'ud'un i.istiine pisledi.
ibn Mes'ud eliyle pisligi atti ve ~oyle dedi:
« - $u serc;e olmektense, Abdullah ibn Mes'ud'un <;:ocuklan ,.e to-
runlanmn olmesine raziy:o.m.»16
Hz. Orner, Bcdir esirleri hakkmda $0ylc dedi:
« - Vallahi ben Hz. Ebu Bekir'in gorii$iinde degilim. Bence - \·akJ-
mndaki birisini gostererek- ben, $1.1 adamm boynunu vurmahym1. Hz.
Ali, Akil'in boynunu vurmal1 , Hanua da filan adamm b oynunu vunnah
ki Allah, bizim kalbimizde mi.i$riklerc kar$1 bir ac1ma \ ' C rnerhamct
olmadJgml bilsin. »16 / a
1 ~/aVaktdi; Nasb'ur-Raye: 3/ 403
15 ibn Sa'd: 8/70; Bidaye: 4/ 280.
16 Hdye: 1/133.
16ja Bk Miisliimanhk: 2/ 637.
 ESHABIN, HZ. PEYGAMBERE OLAN SEVGiLERi

Hz. Ebu Bekir'in oglu Abdullah anlatlyor: Sa'd b. Muaz, Rc suliillah'a

gelerek ~oyle dedi:
<<- Ey Allah'm Resulii, istersen sana bir golgelik yapahm ve binek
hayvanlanm da hazirlayalrm, sen orada otur. Biz dii~manla sava~ahm .
Eger Allah bizi dii~mana galip getirirse ne ala . Zaten istedigimiz de
budur. Yok, eger aksi olur da ma~lup olursak, sen hayvanma biner, Me-
dine'ye donersin. Oradakiler de seni en az bizim kadar sevmektedir.
Eger senin harbe katddigmi bilselerdi, harpten geri kalmazlard1. Allah
seni, onlarla kuvvetlendirirdi. Onlar sana yardtmct olur, seninle bera-
ber sava~Irlardi.»
Resuliillah (s.a .v.), Sa'd b. Muaz'm bu sozlerinden <;ok memnun
kald1 ve ona hay1r duada bulundu. Daha sonra ise Resuliillah'a, altmda
oturacag1 bir golgelik yapdd1. 17
Hz. Ai~e (r.a.) dan: Reswiillah (s.a.v.) a bir adam gelerek :
<< - Ya Reswallah, ben seni kendi ~ocugumdan, hatta kendi camm-
dan da c;ok seviyorum. Oyle ki, evde otururken sen akhma gelince, he-
men gelip seni gormeden duram1yorum. Fakat beni dii~iindiiren bir me-
sele var. ikimiz de oldii~iizde sen cennete girecek ve Peygamber ka-
tma c;1kacaksm. Bn ise, cennete girersem seni goremiyecegimden kor-
kuyorum .» dedi.
Resuliillah (s.a.v.) o a dama cevap verniedi. Daha sonra Cebrail ~u
ayeti indirdi: «Allah'a ve Peygaw' "...:.,e itaat edenler var ya, il?te onlar,
Allah'm, nimetine eri~tirdigi peygamberler, s1ddiklar (en samimi Miis·
liimanlar), l?ehidler ve iyilerle beraberdirler. Onlar ne iyi arkadal?tirlar.,. 18

11 ibn ishilk; Bidaye: 3/ 268 .

18 Nisa: 69 ; Mecma'uz-Zevilid: 7 j7; HIIye: 4/ 420.
 lctimai Miinasebetler 919

ibn Abbas' dan: Hz. Peygamber'e bir adam gelerek:

«- Ya Resula1lah, seni o kadar seviyorum ki, sen akhma gelince,
hemen gelip seni gormesem, canrm ~1kacak gibi oluyor. Sonra ahireti
dii~iiniiyorum. Eger cennete girersem, elbette senden daha a~a~ merte-
belerde olaca~. Senden aynlmak bana 90k zor geliyor. Ve ben, cen-
nette de seninle beraber olmak istiyorum.» dedi.
Resuli.illah (s.a.v.) adama bir cevap vermedi. Daha sonra Allah Tea-
la ~u ayeti indirdi: cAllah'a ve Peygamberlerine itaat edenler var ya, i~te
onlar, Allah'm, nimetlne e~tlrdiAf peygal:nberler, stddikler (en samimi
miisliimanlar}, ~ehidler ve iyilerle beraberdirler. Onlar ne iyi arkada!Jbr-
1ar.»19
Resuli.illah, hemen o adamt 9ag1rarak, bu ayeti okudu.20
Enes (r.a.) anlat1yor: Resuliillah (s.a.v.) a bir adam gelip:
« - Ktyamet ne zaman kopacak?» diye sordu. Resuli.illah:
« - 0 gi.in i9in bir haztrhgm var mt?» buyurunca, adam:
« - Ben, Allah'1 ve Resftliinii seviyorum. Bunun dt~mda hi<;: bir ~1a­
ztrhgtm yok.» dedi. 0 zaman Resuliillah (s.a.v.):
« - Sen, sevdiginle berabersin.» buyurdu.
Biz, Resuliillah'm bu soziine sevindigimiz kadar, hi9bir ~eye sevin-
memi~tik. Ben de, Resftliillah'I, Ebft Bekir'i ve Omer'i seviyorum ve bu
sevgim sebebiyle de onlarla beraber olaca~m1 umuyorum.21
Enes anlattyor: Bedevllerden bir adam, Resuliillah'a gelerek:
« - Ya Resulallah, kly!met ne zaman kopacak?» diye sordu . Re-
culiillah (s.a.v .) :
« - 1yi, kly!meti soruyorsun ama, bir haztrh~n var mt?» buyurdu-
lar. 0 adam:
« - Haytr, hi9bir haznohlun yok. Sadece, Allah'1 ve Resuli.ini.i sevi-
yorum.» dedi. 0 zaman Resuliillah (s.a.v.):
« - Sen sevdiginle berabersin.» buyurdu. Biz: .
« - Biz de Allah't ve Resuliinii seviyoruz.» dedik.
« - Siz de sevdiginizle berabersiniz.» buyurdu. Bunu duyunca 9ok
sevindik.
Bir adam, Resuli.illah'a:
« - Ya Resulallah, bir kimse, diger birini, yapt1g1 gi.izel i~lerden
dolaYJ. seviyor, fakat onun yapt1g1 gibi yapamtyor. Durumu ne olacak?»
diye sorunca, Resuli.illah (s.a.v.):
« - Ki~i, sevdigi ile beraberdir. :.> buyurdu. 22

"Nlsa: 69.
Taber8nl; Mecma'uz.Zevild: 7/7.
:10
:n Buhari; Muslim.
l2 Buhari; Tlnnlzl.

I - ~
I •
 920 MiislUmanltk

Ebu Zer (r.a.) dan: Resuliillah'a gelip:

« - Ya Resulallah, bir kimse, bir kavmi seviyor, fakat onlann yap-
ttklanm yapanuyor. Bu adamm durumu nedir?» diye sordum. Resuliil-
lah (s.a.v.):
« - Ya Ebu Zer, sen sevdiginle berabersin.» buyurdu. Ben:
« - Ben, Allah'1 ve Resf:J.liinii seviyorum.» dedim. Resuliillah tekrar:
«- Sen sevdigin ile berabersin.» buyurdu.23 Ebu Zer aym soruyu
tekrarladt. Resuliillah da aym ~ekilde cevap verdi.
ibn Abbas anlattyor: Resuliillah (s.a.v.) bir defasmda stkmltya diis-
tii. Hz. Ali, bunu ·duyunca, Resuliillah'm yardrmma ko~mak ic;in bir is
bulmak gayesiyle evinden c;tktt. Bir Yahudinin bahc;esine geldi . Ku yu-
dan ona onyedi kova su c;ekti. Bir kova suya kar!;)Iltk bir burm a a!J yor-
du: Yahudi, Hz. Ali'ye diledigi hunnalardan alabilecegini soyledi. Hz. Ali
de iyi cins hunnalardan onyedi tane aldx ve Resuliillah (s.a.v.) a geti t·di .
Resuliillah (s.a.v.):
« - Ya Eba'l·Hasan, bunlan da nereden buldun? » diye sordu . Hz.
Ali de:
« - Ya Resulallah, ihtiyac; ic;inde oldugunu duydum . Senin s tkm tl-
m giderecek bir i~ bulup c;ah!;)mak gayesiyle c;tkmi!;)tlm. Bunlan kazan-
dtm.» dedi. Resuliillah (s.a.v.):
« - Seni buna, Allah ve Resf:J.liiniin sevgisi mi sevk._etti? » di yc so rc! u .
Hz. Ali:
« - Evet! Ya Resulallah,» deyince, Resuliillah:
<<- Allah ve Resuliinii sevip de fakirlige, sxkmttya dii!;)meyen vo k
gibidir. Allah ve Resuliinii seven, rahata kavusacakttr.>> buyurd~ . 21
Ka'b h. Ucre anlattyor: Resuliillah (s.a.v.) a geldim. Benzini sol gun
gordiim .
«- Camin sana feda olsun, ya Resulallah, sana 11c oldu? » ded'im.
«- Uc; giindiir agzrma bir lokma yemek koymadtm. » buyurdu .
Bunu duyunca, hemen d1~an c;tktim. Bakttm, bir Yahudi dcvele rini
suluyordu. Bir kova kar~xh~ bir burma alarak ona su c;ektirr. Bi r mi k-
t ar burma almca, hemen Resuliillah'a getirdim. Resuliillah :
«- Ya Ka'h, bunlan da nereden buldun?» diye sordu. On a k tdi
seyi anlatttm.
"--:' Beni seviyor musun, ya Ka'b?» buyurdu.
«- Elbette seviyorum.» dedim .
1
'«- Beni seven adamm ba!;>ma, fakirlik, selin akt!;)mdan dah a si.i·
r atle gelir. Senin ba~ma da musibet gelecek. Bu musibetlere kars t ~;i m -

:n Siinen-i Ebi Davud; Terglb: 41429, 431, 433.

:~>~tbn Asilir; Kenz'ul-Um.mal: 3/321.
 lctimai Miinasebetler 921

di~n haztrh~ yap.» buyurdu. Daha sonralan Nebi (s.a.v.), onu gore-
mez oldu. Merak edip:
« - Ka'b ne oldu?» diye sordu.
<<- 0 hasta.» dediler. Resftlullah (s.a.v.), kalk1p yiiriiyerek Ka'h'm

evine gitti ve:

<<- Miijde, ya Ka'b.» dedi. Bunu duyurrca Ka'b'm annesi, ogluna:
« - Raydi goziin aydm, Cennete girlyorsun.» dedi. Resuliillah (s.a.v.):
« - Kim bunu diyen?» diye sordu. Ben:
<<- Ya Resulallah, o benim annem.» dedim. Resuliillah (s.a.v.):
« - Ey . Ka'b'm annesi, oglunun Cennet' e girecegini nereden biliyor-
sun? Belki Ka'b, kendine fayda vermeyen bir ~ey soylemi~, faydah i~ler
yapmami~tlr.» dedi. 25
Husayn b. Vahvah el-Ensari'den: Talha b. Bena, Resuliillah (s.a.v.)
.m yanma gelince, hemen ona sanld1 ve ayaklanm opmeye ba~lad1 , son-
ra da: -
<<- Diledigin ~eyi emret, her ne dersen yapacag1m.» dedi. Resuliil-
lah (s.a.v.), ~ocugun bu ~ekilde konu~masma ~a~h ve:
<<- Git, babam oldiir! » buyurdu.
Talha, Resuliillah'm emrini_ yerine getirmek iizere geri doniip, hu- ·
zurdan ~1kt1. 0 zaman Resuliillah, Talha'y1 tekrar ~ag1rtarak:
<<- Sakm boyle bir ~ey yapay1m deme. <;:iinkii ben, akrabahk bag-

lanm kesmek i~in gelmedim.» buyurdu .

Bu hadiseden sonra Talha hastaland1. Resuliillah (s.a.v.) soguk ve
bulutlu bir ki~ giinii Talha'y1 ziyarete geldi. Geri doniip gidecegi zaman,
Talha'nm ailesine:
« - Talha'nm durumunu hi~ de iyi gormiiyorum. Olmesi yakmdn-.
Oldiigiinde bana hab'er verin de cenazesinde haz1r bulunup, namazm1
kildirayim ve hemen defnedin » buyurdu.
Resuliillah (s.a.v.), Salim b. Avf ogullannm yurduna heniiz Ya nm ) ti
ki ak~am vakti Talha ruhunu teslim etti. Olmeden once: _
« - Oliince beni hemen gomiin ve Rabbime -kavu~turun . Resuh.il-
lah (s.a.v.) 1 ~ag1rmaym, benim yiizumden Yahudilerin ona bir kotiili.ik
yapmasmdan korkanm.>> demi~ti.
Resuliillah'a ancak ertesi sabah haber verilebildi. Resuliillah, Talha'-
nm vefatm1 duyar duymaz hemen geri dondii. Gelip, Talha'nm mezan
ba~mda durdu. Eshab da arkasmda saf bagldilar. Resuliillah (s.a.v.) el-
lerini a<;:arak:
« - Allah'1m, sen ondan ho~nut ol, o da senin -rahmetine kavu~sun .>>
diye dua etti.26
15 Tabeliini.
:;w., Taberani ; Kenz'ul-Ummal: 7150; tsabe: 2/ 227 ; Mccma'uz-Zevaid: 9/ 365 .
922 Miislilmanltk

Taiba b. Bera anlatiyor: Resullillah (s.a.v.) a gelip:

« - Ya Resulallah, elini uzat sana biat edeyim.» dedim. Resullil-
lah (s.a.v.):
« - Ya ebeveynini Oldiirmeni emredersem, yine biat eder misin?»
buyurdu.
« - Haytr, bunun ic;in biat etmem.» dedim. Sonra tekrar gelerek :
«- Ya Resulallah, elini uzat sana biat edeyim.» dedim .
<<- Hangi hususlarda?» buyurdu.
«- islam lizerine.» dedim .
«- Eger ebeveyninden aynlmam emretsem, yine de biat eder mi-
sin?» buyurdu .
«- Haytr.» dedim .
Daha sonra iic;iincii defa geldim. -Talba'mn sadece annesi vanh ve
Taiba ona kar~I c;ok iyi davrantyordu.- Resuliillah (s.a.v.):
« - Ya Taiba, bizim dinimizde akrabadan aynlmak diye bir~ey yak .
Fakat ben, senirr ~iiphelerini gidermek, imamm kuvvetlendirmek i~in
boyle soy]edim.» buyurdu.
Bunun iizerine Taiba, Miisliiman oldu. Ve 1slamiyeti hakktyle ya~ad1.
Daha sanralan Taiba hastalandt. Resuliillah (s.a.v.), anu z_iyarete
geldi. Talba'y· baygm bir vaziyette bulunca, ailesinc :
« - Zanmmca Taiba bu gece Olii.r. Aythnca bana haber verin.» dedi .
Gece yans1 Taiba aytldt ve:
« - Resultillah (s .a .v.) beni ziyarete gelmedi mi? » diye sardu.

«Geldi. >> dediler ve Resftliillah'm soylediklerini naklettiler. 0 zaman

Talha:
«- Ge.cenin bu saatinde ana haber vermeyin. belki online ytrttct
bir hayvan c;tkar veya ba~ma bir ~ey gelir. Eger oli.i,rsem, selamtmt soy-
levin
..
ve benim ic;in magfiret
' dilemesini isteyin.» dedi.
Resultillah a giin sabah namazmt kihnca, Talha'yt sardu. Oldligunli
ve arzu ettigi ~eyleri soylediler. Hz. Peygamber, ellerini kaldtrarak:
«- Allah'tm, sen andan ha~nut al, a da senin rahmetine kavu$-
sun.» diya dua etti.ZT
Ziihri'den : Abdullah b. Huzafe'yi, alayct ve <;irkin hareketleri var
diye Resultillah'a ~ikayet ettiler. Resullillah (s.a.v.):-
« - Onunla ugra~maym . Siz anun i<;ini bilmezsiniz. 0, Allar.'t ve Re-
suliinii £ever.» buyurdu.28
Edra' anlatiyor: Bir gece , nobet tutmak ic;in Resuliillah'm evine

'Zl Taberini; Mecma'uz·ZevMd: 9/365; isAbe: 2/221.

lB Ibn' AsAklr; Miintehab'ill-Kenz: 5 f223 .
 lctimai Miinasebetler 923

geldim. Bir adam yi.iJcsek sesle Kur'an okuyordu. Resuli.illah bunu duyup
da d1~an <;Ikmca:
« - Ya Resulallah, bu, gosteri~i seven biri herhalde.» dedim.
« - Bu, Abdullah b. Zi'l·Bicadeyn'dir.» buyurdu.
Abdullah b. Zi'l-Bicadeyn, Medine'de vefat etti. Y1kay1p kefenledik- .
ten sonra, halk tabutu omuzlanna ahnca, Resuli.illali (s.a.v.):
«- Onun na~Im gi.izelce ta~Iym. Allah da ona ho~ muamele etsin.
<;:i.inki.i o, Allah ve Resuli.ini.i seviyordu.». buyurdu. Mezan kazi11rken de:
«- Mezanm geni~<;e kazm ki, Allah ona bol bol rahmet ihsan et-
sin. » buyurdu. Eshabdan bir k1sm1:
« - Ya Resulallah, oli.imi.ine i.izi.ildi.in.» dediler.
«- Evet, <;i.inki.i o, Allah ve Resuli.ini.i seviyordu.» buyurdu. 29
Abdurrahman b. Sa'd'dan: ibn Omer'le beraber oturuyordum. Ayag1
birden kastld1.
«- Ya Eba Abdurrahman, ayagma ne oldu?» dedim.
<<- Kramp girdi. » dedi.
«- En <;ok sevdiginin adm1 an da iyi olsun.» dedim. ibn Orner:
« - Ya Muhammed!» diye nida etti. Ayag1 hernen di.izeldi.30
Mi.i~rikler, Zeyd b. Desine'yi esir edip Mekke'ye getirdiklerinde, ol-
di.irmeden once Ebu Siifyan:
« - Ya Zeyd, Allah adma soyle, ister misin Muhanuned ~imdi senin
yerinde olsun? Onu oldi.irelim de seni ailenin yanma gonderelim.» dedi.
Zeyd cevaben:
«- Hay1r, asia, benim oli.imden kurtulmama kar~1hk, degil onun
olmesine, ~imdi bulundugu yerde aya~na bir diken batlp da ona ac1
vermesine bile raZI olmam.» dedi. 0 zaman Ebu Siifyan:
« - ~imdiye kadar, Eshabmm Muhanuned'i sevdikleri kadar hit;bir
kimsenin bir ba~kasm1 sevdigini gormedim.» dedi.
Hudeyb de, mi.i~rikler kendisini oldi.irmeden az once:
« - Muhammed'in senin yerinde olmasm1 ister miydin?» diye sor-
duklannda ~oyle dedi:
« - Hay1r, asia, Resuli.illah'm ayagma bir diken batmaktansa ken-
dimi feda edeyim daha iyi. »30/a

29 tbn Mace; · Miintehab'ul-Kenz: 5/224.

30 tbn Sa'd: 4/154.
'!!Jfa Bk Mlisliimanhk : 2/524.
 ESHABIN, RESULULLAH'IN SEVDiKLERiNi,
KENDi SEVDiKLERiNE TERCiH ETMESi

Enes (r.a.) anlatiyor: Hz. Ehu Bekir'in babas1 Ebu Kuhafe, islam
. i.izerine blat ic;in Resuli.illah (s.a.v.) a elini uzattigmda, Ebu Bekir agla-
maya ba~lad1. Nebi, (s.a.v.):
« - Nic;in aghyorsun?» diye sorunca, Ebu Bekir:
« - Babamm yerine, amcan Ebu Talib'in Mi.isli.iman olmak i.izere
biat ic;in elini uzatmas1 ve Allah'm seni sevindirmesi benim daha c;ok
ho~uma giderdi de onun ic;in aghyorum.» dedi.31
ibn Orner anlatlyor: Mekke fethedildigi gun,' Hz. Ebu Bekir, ya~h
ve ama olan babas1 Ebu Kuhafe'yi, Resuli.illah (s .a.v.) in yamna getirdi.
Resuliillah (s.a.v.) bunu gori.ince:
« - Bu ya~h agam1 evde b1raksaydm da biz yanma gitseydik .» dedi .
0 zaman Ebu Bekir:
« - Onun daha c;ok sevap kazanmasm1 istedim de onun ic;in gcti r-
dim. Ama aslmda ben, babamm Mi.isliiman olmasmdan ziyade, Ebu Ta-
lib'in islam'a girmesini isterdim. Boylece sen de sevinmi~ olurdun , de-
gil mi ya Resulallah?, deyince, Resuli.illah:'
« - Evet, hakhsm.» buyurdu. 32
ibn Orner anlatlyor: Bedir sava~mda Mi.isli.imanlar birc;ok mi.i~riki
esir aldilar. Peygamberin amcas1 Abbas da esirler arasmdayd1. Abbas '1 ,
Ensardan bir adam esir alm1~t1. Ensar, Abbas'1 oliimle tehdit etti . Hz.
Peygamber, bunu duyunca:
« - Amcam Abbas'1 di.i~iinmekten bu gece uyuyamad1m. Ensann
onu oldiirmesinden korkanm.» buyurdu . Bunun i.izcrine Hz. Omer:
« - Gidip Abbas'1 getireyim mi? » dedi. Resuli.ill ah (s.a.v.):

31 Miistedrek: isabe: 4/116.

32 Taberani; Bezzar; Mecma'uz-Zevilid: 6/ 174.
 lctimai Munasebetler 925

((- Peki, git.» buyurdu. Hz. Orner, ensarm yamna gelerek:

<<- Abbas'1 serbest btrakm.» dedi. Onlar:
<<- Haytr, onu asia btrakmay1z.» dediler.
<<- Resfrltillah istese de mi ?» dedi.
<<- Eger Resfrlullah istiyorsa, al gotur.» dediler. Abbas serbest ka-
hp da, Hz. Orner'in yamna gelince, Hz. Orner:
<<- Ya Abbas, haydi Musluman ol, ben, senin Musliiman olmam,
babamm Musliiman olmasmdan daha · ~ok isterim. <;unku Resfrlullah,
senin Musluman olmana ~ok sevinecek.» dedi.33
~a'bi'den: Abbas (r.a.), Hz. Orner'e, baz1 meselclere clair bir~ok so-
rular sordu. Bu meyanda:
<<- Ey mu'minlerin emiri, farz·1 muhal, Hz. Musa'nm amcasl; Mus-

luman olup sana gelseydi ne yapardm?» diye sordu. Hz. Orner:

<<- Vallahi ona kar~1 ~ok iyi davramrdtm.» diye cevap verdi. 0
zaman, Hz. Abbas:
« - byleyse ben de Hz. Muhamrned'in amcastytm?» dedi. Hz. Orner
de:
<<- Sen ne demek istiyorsun ya Abbas? Ben, babant babamdan daha
~ok severdim.» dedi. Hz. Abbas:
« - Oyle mi?» diye sordu. Hz. Orner:
« - Oyle ya! <;unku Resulullah, babant, babamdan ~ok seviy.ordu.
Ben ise Resfrlullah'm sevdigini, kendi sevdigime tercih eder, iistiin tu-
tanm.» dedi.34
Ebii Ca'fer Muhammed b. Ali anlatlyor: Hz. Orner'in hilafetinde,
Abbas (r.a.) onun yamna gelerek:
« - Resfrlullah (s.a.v.) bana Bahreyn'den bir arazi vermi~ti.» dedi.
:Hz. Orner:
« - Senden ba~ka bunu bilen var 111~h> rHyP. sordu. Abbas (r.a.):
« - Mugire b. ~u'be de biliyor.» dedi. Hz. Orner, Mugire'yi getirtti.
Mugire de Hz. Abbas'm Iehine ~ahitlik yapt1. Fakat Hz. Orner, Mu-
gire'nin ~ahitligini ve Abbas'm soyledigini kabul etmedi. Bunun uzerine
Abbas (r.a.), Hz. Orner'e k1zd1. Hz. Orner ise:
« - K1zma ya Abbas, ~una inan ki, Allah ·nzas1 i~in babam MuslU-
man olsaydt senin Musluman olman kadar sevinmezdim.» dedi,35
Ebii Said el-Hudri anlatlyor: Bizden biri oliim do~eginde iken, Me-
dine'ye, Resullillah'a gelip haber verirdik. Resfrliillah da gelir, ona dua
eder ve sonra da yamndakilerle beraber geri donerdi. Bazen de defne-

3l Miistedrek; Bldaye: 31298; Kenz'ul-Ummil: 7/69.

:w ibn Sa'd: 4/20.
35 ibn Sa'd: 4/14.
 926 Miisliimanltk •

dilinceye kadar beklerdi. Fakat bu, Res(rhillah'm <;ok vaktini ahrdx. Biz,
bunun Resuli.illah'a zor gelmesinden korkup, kendi aramtzda toplandtk
ve bir hal tarzt aradtk. Bir ktsmtmtz:
« - Bizden biri ruhunu teslim etmeden Resuli.illah'a haber verme-
yelim. Ancak oldi.ikten sonra haber verelim. Boylece, Resuli.illah, hem
<;ok beklememi~ olur, hem de zahmet <;ekmez.» dedi.
Bu gori.i~ kabul edildi ve daha sonralan bu ~ekilde hareket edildi.
Bizden biri oli.ince, Resuli.illah'a haber veriyorduk. 0 da gelip namaz1m
kthyor, afh i<;in dua ediyordu. Bazen cenaze namazm1 ktldtktan sonra
hemen gidiyor, bazen de defnedilinceye kadar bekliyordu.
Biz bu fikri kabul edip, o ~ekilde hareket ettik.
Muhammed b. Orner diyor ki: Bunun i<;in oraya Musalla (cenaze
namaZI k1hnan yer) dendi. <;i.inki.i, btiti.in cenazeler oraya goti.iri.ili.iyor-
du. Sonralan ise cenazeleri oraya goti.iri.ip namazm1 orada kilmak de-
vam eden bir adet haline geldi.36
Eslem'den: Hz. Orner, Resuli.illah'm klZl Hz. Hihma'mn yamna git-
ti ve:
« - Ya Fiihma, vallahi, Resuli.illah'm senden daha <;ok sevdigi bi-
rini gormedim. Yemin ederim ki, ben de babandan sonra en <;ok seni
seviyorum.» dedi. 37

ESHABIN RESULULLAH'A HURMET GOSTERMELERi

Enes (r.a.) anlat1yor: Aralarmda Hz. Ehu Bekir ve Hz. Omer'in de

bulundugu, ensar ve muhacirlerden bir grup, oturmu~. Resuli.illah
(s.a.v.) 1 bekliyorlard1. Resuli.illah (s.a.v.) yanlarma geldiginde, ona olan
saygtlan sebebiyle kimse ba~m1 kaldmp da Resuli.illah (s.a.v.) a baka-
mtyordu. Sadece Hz. Ebu Bekir ve Hz. O~rer ba~lanm kaldmp Resuli.il-
Iah (s.a.v.) a bak1yorlar, Resuli.illah da onlara bahyor, daha sonra bir-
birlerine tebessi.im ediyorlard1.38
Usame b. ~erik'den: Biz Resuli.illah (s.a.v.) m yamnda oturuyorduk.
Sanki ba~Imizm i.izerinde bir ku~ varm1~ _da, konu~unca u<;acakmi~ gibi
kimseden <;It <;Ikmiyordu. Bu esnada birka<; ki~i geldi ve:
« - Allah en <;Ok kimi sever?» diye sordular, Resuli.illah (s.a.v.) da:
« - Ahlah en gi.izel olam.» buyurdu. 39

36 ibn Sa'd: 1/257.

37 Miistedrek; Kenz'ul-Ummal: 7/111.
•s Tirmizi; ~ifa: 2/33.
39 Taberini; ibn H1bban; Tergib: 4/187; Terceman'iis-siinne: 1/367.
 lctimai Miinasebetler 927

Bera b. Azib anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) a bir mesele hakkmda

bir ~ey sormak istedim. Fakat heybet ve azametinden <;ekindigim i<;in iki
sene soramadxm.40
Ziiliri anlatiyor: Ensardan tammadxgxm birisi, bana ~unlan anlatti:
Resuliillah (s.a.v.) abdest aldxgmda veya tiikiirdiigiinde, eshab, Resuliil-
lah'm abdest suyunu ve tiikriigllnii ahp yiizlerine ve viicutlanna siirer-
lerdi. Bir defasmda Resuliillah (s.a.v.):
«- Niye boyle yapxyorsunuz?» diye. sordugunda,
« - Sevap kazanmak i<;in.» diye cevap verdiler. 0 zaman Resuliil-
lah (s.a.v.): .
« - Kim, Allah ve Resuliiniin keiidisinden ho~nut olmasm1 istiyor-
sa, konu~tugunda dogru soylesin, emanete hxyanet etmesin, ve kom~u­
suna eziyet etmesin.» buyurdu. 41
Abdurrahman b. el-Haris b. Ebi Miirdas es·Siilemi anlatiyor: Resu-
liillah'm yamndaydxk. Resuliillah (s.a.v.) abdest almak i<;in su istedi.
K:!p gelince, ellerini suya sokarak abdest ald1. Resuliillah (s.a.v.) i~ini
bitirince biz hemen kabx ahp i<;indeki suyu i<;tik. Resuiiillah (s.a.v.) bu-
nu goriince :
« - Boyle yapmamza sebep nedir?» diye sordu. Biz de:'
« - Allah ve Resuliiniin sevgisi.» diye cevap verdik. 0 zaman Re-
suliillah (s.a.v.):
« - Allah ve Resuliiniin sizden ho~nut olmasmx istiyorsamz, size
verUen emanetleri hakkxyla muhafaza edin, konu~tugunuzda dogru soy-
leyin, kom~ulanmza iyi muamele edin.» buyurdu.42
Ebii Eyyiib anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.), Mekke'den Medine'ye hie-
ret ettiginde, Ebu Eyyiib'un evinde konaklad1. Resuliillah (s.a.v.) alt ka-
ta yerle~ti. Ebii Eyyiib, Resuliillah'm alt katta oldugunu, ona vahiy ge-
lebilecegini, halbuki kendisinirr vahiyle Resuliillah'm aiasma girdigini
dii~iinclii. Uyuyunca iki tarafa doniip toz kaldxrmaktan, Resuliillah'm
bunlardan rahatsxz olmasmdan korkarak sabaha kadar hi<; goziinii yum-
madi. Sabah olur olmaz, hemen Resuli.illah'm yanma ko~tu ve:
<<- Ya Resulallah, bu gece ne ben ne de kanm goziimiizii yumma-
dxk.» dedi. Resuliillah (s.a.v.):
« - Ni<;in ya Ebu Eyyiib?» diye sorunca, Ebu Eyyiib:
« - Benim list katta oldugumu, senin ise alt katta kaldxgmx dii-
~iindiim. Eger uyursam, uykuda kxmxldamp da iizerine toz dii~iiriiriim

.., Terceman'iis-Siinne: 1/370.

41 Beyhaki; Kenz'ul-UIDDlAI: 8/228; RestUilllah (s.a.v.) boylece esliAbm yapttk-
lan~ begenmedigini zmmen ifade ediyor.
.a Taberbi; Mecma'uz-ZevMd: 8/271.

- - ,:
923 Mii.sliimanltk

ve sen de bundan rahats1z olursun. Aynca, ben vahiyle senin arana gir-
dim diye korktum. Onun i<;in uyumad1m.» dedi. 0 zaman Resuli.illan
(s.a.v.):
« - Ya Ebu EyyCtb, bir daha boyle yapma, ister misin sana bir dua
ogreteyim. Sabahlan ve ak~amlan onar defa okursan, on sevab kaza-
mrsm, on gi.inahma da keffaret olur, on derece daha yiikselirsin, ktya-
met gi.ini.i ise on kole azad edenlerle aym mertebede olursun. i~te soy-
lt:yecegin dua:
«La ilahe illallah, lehu'l·Mi.ilki.i ve Leh'i.il-Hamdu Ia ~rike leh.»~
3

buyurdu. 44
Yine Ebu Eyyub anlat1yor: Resuli.illah (s.a.v.) benim evimde konak-
laymca, ben:
,,_ Anam-babam sana feda olsun ya Resulallah , senin alt katta ,
benim iist katta oturmam1 istemiyorum . Ne olur sen iist katta kaJ. ,,
dedim. Resuli.illah (s.a.v.):
<<- Yamm1za c;ok insan geldigi i<;in a~ag1da kalmam1z daha iyi .»
diye cevap verdi .
Biz iist kata <;1kt1k. Aksilik bu ya. Su kab1m1z kmld1 ve ic;indeki su
dokiildii. Su, Resuli.illah'm i.izerine doki.ili.ir de rahats1z olur korkusuyla
hemen ben ve kanm kadife yaygtmizl ahp dokiilen suyun akmas1m on-
ledik. Zaten ba~ka da bir ortiimiiz yoktu.
Peygambere ycmek haz1rlard1k. Resuliillah, artan ycmegi geri gon-
.derdiginde, onun ald1g1 yerden yemege ba~lar . boylece de yemegin bc-
reketli olmasm1 isterdik. Bir gece bize, ak~am ycmcgini oldugu gibi
geri gonderdi . Biz yemege sogan veya sarm1 sak katm1~t1k. Bakt1k, hi<;
yenmemi~. 0 zaman Resuli.illah'a gidip yc mek tcn hi e; almadan geri gon- 1

dermesinin sebebini sordum.

"'- Onda sogan veya sarm1sak kokusu vard1. Ben ise devamh Rab-
bime mi.inacat halindeyim. Dua ederken bende o kokunun bulunmasm1
istemedim. Ama siz yiyin. » buyv rdu. 4 ;,
Bir ba~ka rivayette ~u ilave vard1r: Ebu Eyyub:
<<- Ya Resulallah, sen alt katta ikcn benim iist katta oturmam

miinasip degil. Dst kata <;lk.» dedim. Bunun iizerine Resuliillah (s.a.v.)
e~yasmm yukanya ta~mmasm1 emretti. Zaten e~yas1 azd1.
46

Abdullah b. Ahhas'dan : Hz. Orner'in yolu iizerinde Abbas'm bir su

olugu vard1. · Bir cuma gi.inii Hz. Orner en gi.izel elbisesini giyip d1~an

.., «Allahdan ha~ka Tann yoktur. Biitiin saltanat O'nundur ve biitiin ovgiller
O'nadtr. Ortag1 da yoktur.,.
'" Taberiini; Kenz'ul-UmmiH: 1 f294 .
.., Taberant; Miistedrek: 3/461; Kenz'ul-Ummal: 8/50.
46 Hilye; tbn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 8/ 50; tsabe: 1/405.

- - .:.__ .=--
 Ictimai Munasebetler 929

~1kt1. Abbas da o giin iki tane pili~ kesmi~ti. Hz. Orner tam olugun hi-
zasma geldiginde tizerine kan doktildti. Hz. Orner bunu gortince, olu-
gun oradan derhal ~1kanlmasm1 emretti. Sonra evine geri dontip elbi-
sesini degi~tirdi. Ve Cuma namazm1 klld1rmak i~in mescide gitti. Na-
mazdan sonra Abbas yanm;;t gelip:
• - Vallahi onu, oraya Resultillah (s.a.v.) koymu~tu.» dedi. Bunu
duyunca, Hz. Orner:
« - Ya Abbas, Allah a~kma senden, omuzuma bastp, o ' Olugu eski
yerine koymam istiyorum.» dedi. Abbas da, Hz. .Orner'in istedigi gibi
yaph:n
Ya'kub b. Zeyd'in rivayetinde ~u ilave de vardtr:
« - Bunun tizerine Hz. Orner, Hz. Abbas'1 omuzlarma kaldtrd1. Hz.
Abbas ayaklanm Hz. Orner'in omuzlanna koyarak olugu, Resultillah'-
m koymu~ oldugu yere tekrar yerle~tirdi. 48
ibrahim b. Abdurrahman b. Abdi'l-Kari'den: . 0, ibn Orner'i, Resu-
ltillah'm minberde oturdugu yere ellerini koyup, sonra ytiztine stirerken
gordtigtinti soyltiyor.
Yezid b. Abdullah b. Kuseyd de ~oyle diyor:
<<- Ben Eshabdan baztlannm, cemaat dagllmca minberin, Ravza·i'
Mutahhara tarafmdaki korkuluguna ellerini koyup, ktbleye donerek dua
ettiklerini gordtim.»49

ESHABIN, RESULULLAH'IN MUBAREK VUCUDUNU OPMELERi

Abdurrahman b. Ebu Leyla anlattyor: Useyd b. Hudeyr ~akac1 , ntik-

tedan ve iyi bir insandtr. Bir defasmda o, Resultillah'm da bulundugu
meclisde halkt gtiltip eglendirirken, Resultillah (s.a.v.) onun bogriine
dtirttti. Useyd: ,
« - Camm1 yaktm ya Resulallah.» dedi. 0 zaman Resultillah (s.a.v.):
«- byleyse sen de aymsm1 bana yap.» buyurdu. Useyd:
« - Ya Resulallah, senin tizerinde gomlek var. Benim ise yok.» dedi.
Resuliillah (s.a.v.) gomlegini yukan <;ekti. Useyd, Resuliillah'a sanhp,
bogriinii opmeye ba~ladt, ve:
« - Anam babam sana feda olsun, ya Resulallah, ben zaten bunu
istemi~tim.» dedi.50 .

c ibn Sa'd: 4/ 12; Kenz'ui·UnuidU: 7/66.

• ibn Sa'd: 4/ 13; Mecma'uz-ZevMd: 4/206.
"' Ibn Sa'd: 1 j254.
~ Miistedrek: 3/288; K.enz'ui-Ummal: 7/301; Tabe~.
F : 59
 930 Milsliim.anltk

Htbban b. Vasi, kavminin ya~hlarmdan naklediyor: Bedir sava~m­

da Resuliillah (s.a.v.) elinde "bir 9ubuk, ordunun saflanm tanzirn edi-
yordu. Adiy b. Neccan ogullanmn miittefiki olan Sevad b. Guzeyye'nin
hizasma gelince, elindeki 9ubukla onun karmna diirterek:
c - Ya Sevad, hizaya geL» dedi. <;iinkii o, biraz ileri 91kmi~tl. Sevad:
« - Ya Resulallah, camrn1 yaktm. Halbuki Allah seni Hak Din'le,
adil hareket etrnen i9in gi:.inderdi. K1sas yaprnarna rniisaade et.>> dedi.
Bunun iizerine Resuliillah (s.a.v.) karnm1 a9t1, ve;
«-'-- Haydi sen de yap » buyurdu. Seva~ hernen Resuliil.lah'1 kucak-
layip karmm optii. Resuliillah:
« - Ni<;in boyle yaptm ya Sevad?» diye sorunca, o:
« - Ya Resulallah, gordiigun gibi, sava~a ba~hyoruz. Seninle bu son
kar~Ila~rnarnda, cildirnin cildine degmesini istedirn de, om;, ,,;, J boyle
yaptlrn.» dedi.
Resuliillah (s.a.v.), ona hay1r duada bulundu.51
Hasan-1 Basri'den: Resuliillah (s.a.v.) sa9lanm sanya boyarn1~ bir
adarnla kar~1la~mca:
« - Niye boyl~ yaptm?>> diye elindeki hurrna dahm o adamm kar-
nma diirttii ve:
« - Ben sizi, boyle yaprnaktan menetrnedirn rni?>> dedi. Adamm
karm kanad1. 0 adam:
« - K1sas yapacag1z ya Resulallah.» dedi. Halk:
« - Resuliillah'dan rn1 09 ala..:aksm?,, diye kar$1 <;1kt1. Bunun iize-
rine Resuliillah:
« - Kirn;e~in cildinin benirn cildirnden bir iistiinliigu yoktur.» dedi.
Nebi (s.a.v.) karmm a<;tl. Sonra da:
« - Haydi, aymm sen de bana yap.» buyurdu. Adam, Resuliillah'm
karmm operek:
« - K1sas yerine, k1yarnet giinii bana ~efaat et.» dedi. 52
Hasan-• Batori anlat1yor: Ensardan, Sevade b. Amr53 denilen adam,
safran bitkisinden yapilan bir kokudan siiriiniir, adeta hurrna dah gibi
saranrd1. Resuliillah (s.a.v.) onu her gordiigiinde, vay senin haline der
gibi ba$mi sallard1. Yine bir giin boyle koku siiriinrnii~ bir halde Re-
suliillah'm huzuruna geldi. Resuliillah (s.a.v.) da elindeki degnekle ona
vurdu ve hafifc;e yaralad1. Bunun iizerine, Sevade:

51 ibn ishak; Bidaye: 3/271.

!12 Kenz'ui·U:nundl: 7/302.
5l Bu, btraz once ad1 gec;en Serid b. Amr'd1r. isabe'de 2llkredildigi v~hile ona
Sevad ve Sevade de denirmi~.
 lctimai Munasebetler 931

« - K1sas yapacagiZ ya Resulallah (s.a.v.).» dedi. Resuliillah elin-

deki !rUbugu ona verdi. Ve iizerindeki iki gomlegi siyirdL Eshab ise,
Sevade'yi menetmeye <;ah~Iyor ve yapt1g1 hareketten dolay1 onu hm-
yordu. Resuliillah, gomleklerini s1ymp da, Sevade'ye vurdugu yer gorii-
niince, o, hemen elindeki sopay1 attl ve Resuliillah'a sanlarak onun kar-
mm optii. ~oyle diyordu:
« - Ey Allah'rn Resulii, ben k1sastan vazge<;iyorum. Sen onun ye-
rine, klyamet giinii bana ~efaat et.>>54 ·

s.t Ken.z'ul-UmJ.llal: 7 /302; lsftbe: 2/96.

- .
 •

UHUD . SAVA~INDA, «RESULULLAH OLDU!» DiYE BiR ~AYiA

(:IKINCA, ESHABIN AGLAMASI VE RESULULLAH'I KORUMAK
i(:iN YAPTIKLARI FEDAKARLIKLAR

Enes b. Malik anlatlyor: Uhud sava~mda Medineliler, panige kapt-

hp, firar i<,:in iki tarafa ko~u~maya ba~ladilar ve «Muhammed (s.a.v.)
oldtiriildti! » diye bir ~ayia <,:Ikardilar. Medine taraflarmda feryatlar <,:o-
~;:llmca, o strada, Ensardan ihramh bir kadm, Medine'den yola <,:tkarak
sava~ meydamna geldi. Babasmm, <,:ocugunun, kocasmm ve karde~inin
cesedleriyle kar~Ila~tl. -Ravi, ilk once onlardan hangisinin oltisiiyle kar-
~lla~ttgmi bilmiyorum diyor- Onlarm yamna vannca:
« - Kim bunlar?» diye sqrdu. Oradakiler:
« - Baban, karde~in, kocan ve oglun.» dediler. Kadm:
<<- Resultillah nerede?» diye sordu.

<<- ileride.» dediler.

Kadm hemen Resultillah (s.a.v.) m yan'ma ko~tu. Elbisenin ucundan

tutarak:
<<- Anam, babam sana feda olsun ya Resulallah, sen sagsm ya, ge-

risi ne olursa olsun, hi<,: onemi yok.» dedi. 55

Ziibeyr anlatlyor: Uhud sava~a esnasmda, Medine'deki btitlin eshab,
Resultillah'm yanmda sava~a kat1ld1. Sava~ <;ok ~iddetli ge<;tiginden, bir-
<;ok ~ehit verildi. Bu arada:
« - Muhammed (s.a.v.) ~ehit edildi!» diye bir ~ayia <,:1kt1. Bunu du-
yunca kadmlar aglamaya b~ladtlar. 1<;lerinden bir tanesi <,:Ikh, v~:
«- Durun, hemen agla_maya ba~lamaym, hele bir bak1p durumu
anlayay1m.» dedi. Medine'den hareket etti. Restlliillah'dan ba~ka ne kim-
seyi dti~tinliyor ne de kimseyi soruyordu. 56

55 Tabenini; Mecma'uz-Zevaid: 6/115.

sa Bezzar; Mecma'uz-ZevtUd: 6/115.
 Ictimai Miinasebetler 933

Sa'd b. Ebi Vakkas'dan: Resullillah (s.a.v.), Dinar ogullanndan bir

kadmla kar~Ila~ti. Kadmm kocas1, karde~i ve babas1 Resuliillah'la be-
raber sava~a katihp ~ehit dli~mli~lerdi. Kadma, kocasmm, kard~inin
ve babasmm oldligu haber verilince, o:
<~-'- Resuliillah (s.a.v.) nerede, ona bir ~ey oldu mu?» diye sordu.
Oradakiler:
« - Yok hamm teyze, Allah'a ~liklir Resullillah'a hie; bir~ey olma-
dL» dediler. Kadm: - ·
« - Oyleyse onu bana gosterin de gozlerimle goreyim. >> dedi. Re-
suliillah (s.a.v.) 1 gosterdiler. Kadm, Resuliillah'1 goriince:
« - Sen kurtuldun ya, gerisi ne olursa olsun oneinli degil.» dedi. 57
Enes (r.a.) dan: Uhud sava~mda, Ebu Taiba, Resullillah (s.a.v.) m
online dikilmi~, hem Resullillah'1 koruyor, hem de dli~mana ok yagdt·
nyordu. Ebu Taiba her ok attlgmda, Resuliillah (s.a.v.) ba~m1 kaldm-
yor ve okun nereye dli~tligune bak1yordu. Resuliillah ba~m1 kaldmnca,
Ebu Taiba da kalk1yor ve:
« - Anam babam sana feda olsun ya Resulallah, ~oyle yapay1m ki,
sana ok isabet etmesin, can1m, sana feda olsun.» diyordu.
Ebu Taiba, Resullillah (s.a.v.) m onlinde, blitlin giicliyle hem onu
koruyor, hem de sav~1yor ve:
« - Ya Resulallah, benim giici.im, kuvvetim yerinde, ne istersen em-
ret, ne arzu edersen ya~aytm.» diyordu.58
Katide b. en-:Nu'min (r.a.) anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) a bir yay
hediye edildi. 0 da yay1 Uhud sava~mda bana verdi. Sav~ta, Resuliil-
lah'm online dikilip hem onu korudum, hem de yaym ipi kopuncaya
kadar ok attlm. Bulundugu yerden aynlmad1m. Resullillah'm onlinde
duruyor ye gelen oklan kar~thyordum. Bizim tarafa ne zaman bir ok
gelse, hemen gogsiimii gerer, Resullillah'1 korurdum. Yaytm artil' i~e
yaramad1gmdan ok da atam1yordum .59

RESULULLAH (s.a.v.) IN, ARALARINDAN AYRILACA<iiNI

·sOYLEMESi UZERiNE ESHABIN A(;LAMASI

Hz. EbO Bekir'in aglamast

Ebu Said (r.a.) anlatiyor: Bir giin biz mescitte otururken, .Resuliil-
lah (s.a.v.) yamm1za geldi . Hasta oldugu ic;in (son hastahg1) ba~m1 bir

!fl ibn ishik; Bldiye: 4J47.

"' Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Bldiye: 4/27; 1bn Sa'd: 3/65.
!'R Taberini.
 934 Musliimanltk

bezle sanm~tl . Resuliillah (s.a.v.) minbere dogru yoneldi ve minbere

<;Ikti. Biz de etrafma topland1k.
~oyle buyurdu:
« - Kudret ve iradesiyle ya~adigim Allah'a yemin olsun ki, ben ~u
anda kevser havuzunun kenannda dikl]ir gibiyim. (Resuliillah (s.a.v.)
daha sonra kendisini kastederek) Bir kul; kendisine diinya ve diinya
nimetleri verildigi hal de ahireti sec;rrii~tir. ,,
Resuliillah (s.a.v.) m bu si::izlerinden, Ebu Bekir'den ba~ka kimse
bir ~ey anlamad1. Ebu Bekir de bunlan duyunca gi::izleri doldu ve agla-
maya ba~lad1. ~i::iyle diyordu:
« - Anam babam sana feda olsun . Analanmiz, babalanriuz, 'malla-
nmiz ve canlanm1z sana feda olsun. ,,
Resuliillah (s.a.v.) daha sonra minberden indi. Bir daha da hie; <;Ik-
madi.60

Hz. Fit1ma (r.a.) nm aglamas1

ibn Abbas (r.a.) anlatlyor:

«AIIah'm yardnm erl~ip zafer kazandtg-.n ve insanlann grup grup
Allah'm dinine glrdiklerlni goriince, arttk Rabbini tesbih et ve magfiret
dile. <;iinkii 0, affedilmek isteyenlerl kabul edicldir.» mealindeki Nasr
suresi nazil olunca, Resuliillah (s.a.v.), k1ZI Fatrma'y1 c;ag1rarak:
« - Yakmda olecegim bildirildi.~ buyurdu. Bunu duyan Hz. Fatima
aglamaya ba~lad1. Resuliillah (s.a.v.):
« - Aglama ya Fatnna, Ehl-i Beyt'imden bana en c;abuk sen kavu-
. ~acaksm.» buyurdu. Bunu duyan Hz. Fatima, sevincinden giildii. Resu-
liillah'm zevcelerinden birisi, Fatrma'y1 bu vaziyette goriince:
« - Bakiyorum hem aghyor, hem de giiliiyorsun. Acaba bunun se-
bebi ne?» diye sordu. Hz. Fatima da anlatti:
« - Resuliillah bana; i::iliimiiniin yakm oldugu haberini verdi. Ben
de iiziintiiden aglad1m. Daha sonra: Aglama, EhH Beyt'imden bana ilk
kavu~acak sensin, buyurdu. Bunun sevinciyle de giildiim.» diye cevap
verdi.61
Hz. A~e (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) son hastahgmda klZI
Fatrma'YI c;a~rarak kulagma bir ~ey si::iyledi. Hz. Fahma aglamaya ba~­
ladi. Sonra tekrar c;ag1rarak yine bir ~ey si::iyledi. Bu sefer de giildii
Ona bunun se~ebini sordum. $i::iyle dedi:
« - Resuliillah (s.a.v.) bana, yakalandigi bu hastahktan kurtulam1ya-

- ·- -·- · - - -
.., Kenz'ul-Ummal: 4/ 58; ibn Sa'd: 2/ 230.
•1 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9f23.

._, - ...
• ,f,\
•I
 lctimai Munasebetler .935

rak ruhunu teslim edecegini soyledi. Bunu duyunca aglamaya b~la­

dun. Daha sonra kendisine ilk once benim kavu~acag1m1 soyledi. Bunun
iizerine de sevinc;ten giildiim.»
Ummii Seleme,' nin rivayetinde ~oyle naklediliyor:
« - Hz. FAtuna'ya aglamasmm ve giilmesinin sebebini sordum. ~oy­
le cevap verdi:
« - Resuliillah (s.a.v.) bana, yakmda Olecegini ioyledi. Sonra da be-
nim, cennette, imran'm k1z1 Hz. Meryem'den sonra cennet kadmlannm
hammefendisi olacagiml soyledi. Bu sebeple agladim ve giildiim.» dedi. 6~
El-'AIA (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.) m vefati yakla~mca, Hz. Fati.IIla
aglamaya ba~lad1. Resuliillah (s.a.v.):
« - K1zrm, aglamay1 h1rak da; irmA Lillahi ve lnna ileyhi n1ci6n63
de. Ciinkii bu ayet her insan ic;in bir teselli vesilesi olur.» buyurdu.
« - Senin ic;in de mi ya Resulallah?• dedim.
« - Evet, benim ic;in de.» buyurdu. 64

Muaz (r .a.) tn aglamas1

Muaz b. Cebel anlatiyor: Rt.sftl iillah (s.a.v.), beni Yerrien'e vali ta-
yin etti ve yola c;1karken de ugt·,rlad1. Ben at iizerindeydim. Resuliillah
(s.a.v.) ise yan1ba~tmda yiiriiyo ,·du. Vedala$ma mahalline gelince, Re-
suliillah (s.a.v.):
«- Ya Muaz, sen belki bu seneden sonra beni bir' daha goremez-
sin. Belki donii~iinde burada benim Mescidime ve Kabrime ziyarete ge-
lirsin.» dedi.
Bu sozleri duyunca ben, Resuliillah'm aynhgmm verdigi hiiziinle
goz ya~1 dokmeye b~ladrm. Resuliillah (s.a.v.) daha sonra yiiziinii Me-
dine'ye dogru c;evirerek:
• - Bana en yakm olanlar, •.erede ve nasd olurlarsa olsunlar, Al-
lah'a hakkiyle kulluk edenlerdi~~.:. Juyurdu.65
Bir ba~ka
rivayette ResuH.illah'm" ~oyle buyurdugu naklediliyor:
« - Aglama ya Muaz, c;iinkii aglamak ~eytanm vesvesesinin netice-
sidir.»116 ,

62 ibn Sa'd: 2/247.

63 cBbl Allah l~inlz ve Ona donece~,. Bak.ara: 157.
64 ibn Sa'd:: 2/312. ,
~s Miisned-1 Ahmed b. Hanbel: Mecma'uz-ZevAid: 9122.
66 Miisned-1 Ahmed b. Hanbel: Mecma'uz-ZevMd: 9 f'%1.

-.... I
936 Miisliimanltk \
ESHABIN, RESULULLAH'IN OLMESiNDEN
KORKARAK AGLAMASI

ibn-i Abbas (r.a.) anlatlyor: Resuli.illah (s.a.v.) a gelip:

«- Kadm1yla, erkegiyle btittin ensar mescidde aghyor.» denildi.
Restlltillah (s.a.v.):
« - Ni«;in ';;1ghyorlar?» diye sordu. .
c - Olmenden korkuyorlar.» diye cevap verildi. Bunun tizerine Re-
stlli.illah (s.a.v.) kalkt1. Hticre-i saadetlerinden «;1k1p Mescide gitti. Ve
minbere oturdu. Elbisesine s1k1 s1kiya sannm1~, ba~m1 da eski bir bez _
parc;:as1yla sarm1~t1. Allah'a hamd-ti senadan sonra ~oyle buyurdu:
«~ Ey Nas, herkes c;:ogahrken ensar azalacak, oyle ki, yemegin ic;:in-
deki tuz kadar kalacak .. Sizden kim onlara idareci olursa, iyilerin mii-
kafatlm versin, kottilerin ise kusuruna bakmay1p affetsin.» 67
Haris'in klZl Umm.ii'l-Fazl anhl.tlyor: Son hastal1gmda Restlliillah
(s.a.v.) m yanma geldim ve aglamaya ba~lad1m. Restlltillah (s.a.v.) ba~m1
kald1rarak:
« - Niye aghyorsun?» diye sordu.
« - Seni kaybetmekten korkuyoruz. Ya Restllallah? Senden sonra
ba~milza kimbilir neler gelecek.» dedim.
« - Siz (ensar), ben oldtikten sonra zayrllayacak) azalacaksmtz.» bu-
yurdu.68

67 Miisned-i Ahmed b. · Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 9/34.

68 Bez7.3r; Mecma'uz-Zevaid: 10/37; tbn Sa'd: 2/252.

- _,-- 1
 RESULULLAH'IN', ESHABA VEDA ETMESi
VE VASiYETi

Abdullah b. Mes'ud anlatlyor: Peygamberimiz ve sevgilimiz -babam

yoluna kurban olsun, camm ona feda olsun- Oliimi.inden altl giin on-
ce, Olecegini bize haber verdi. Aynhk vakti gelip <;:atmca, Ai~ valide-
,mizin evinde toplandtk. Resuliillah bizleri goriince gozleri doldu. Bize
~oyle dedi:

« - Ho~
geldiniz, Allah'm selamt iizerinize olsun. Allah sizi muha-
faza buyursun. Sizi korusun. Size yardtmct olsun, derecenizi yiikselt-
sin, hidayete erdirsin, miikafatlandtrsm. Allah'a kulluk etmenizi ogiitle-
rim. Sizi Allah'a emanet ediyor, O'nun hiikmiine btraktyorum. Sizi, Al-
lah'm miilkiinde ve Allah'm kullanna kar~1 biiyiikliik taslamaktan men-
ediyorum. <;iinkii, Allah Teala bana ve siz~ ~unu emrediyor:
cAhiret yurduna gelince, biz, onu yeryiiziinde insanlan hi~e saymak,
fesat ~1karmak istemeyenlere nasib ederlz. En giizel akibet, Allah'a hak-
ldyle kulluk edenlerlndir.»69 «Klyamet giinii Allah'a kar~1 yalan 50yle-
yenlerln yiizlerlni kapkara goriirsiin. Kibirlenenler i~in cehennemde yurt
mu yoktur, . elbette vard1r.» 7o
Resuliillah (s.a.v.) daha sonra ~oyle devam etti:
« - Arttk ecel ve Allah'a donme zamam geldi. Sidret'iii-MiintehA'ya,
Cennet'e, dolu kaselere, en yi.ice dosta donme zamam geldi.» Biz:
« - Ya Resulallah, madem oyle, vefat ettigin zaman seni kim ytka-
yacak?, dedik .
« - Ehl-i Beyt'imdcn bana en yakm erkek akrabalanm, olmazsa on-
lardan sonrakiler.» buyurdu.
« - Nc ile kefenliyelim?» diye sorduk .

til Kasas: 83.

70 Ziimer : 66.
~3S Muslilmanltk

«-lsterseniz iizerimdeki bu elbiseyle, veya Yemen kuma~1yla ve-

yahut da beyaz mudar kuma~tyla kefenleyiniz.»
« - Namazmt kim klldtracak?>> dedik. Hem o, hem biz aghyorduk.
« - Hele biraz durun. Acele etmeyin. Allah size magfiret etsin ve
Peygamberini~e olan baghhgm1Z1 haytrla miikafatlandtrsm. Beni yika-
YIP da, ~u i<;inde bulundugum odada kabrimin kenarma koydugunuzda,
bir miiddet yammdan <;tkm. Benim namaztmi ilk kxlacak olan, dostum
ve arkada~Im Clbril (a.s.) dir. Sonra Mikrul, sonra israfil, ve biitiin or-
dusuyla beraber oliim melegidir. Daha sonra biitiin melekler namaZiml
blacaklar. Sonra siz grup grup girip bana duada ve selamda bulunur-
sunuz. Bagmp, ~;agui:na ile, agttlarla beni incitmeyin. Benim namaz1ma
once Ehl-i Beyt'imin erkekleri ba~lasm. Daha sonra sizler kthn. Sela-
mimt kabul edin, karde~lerimden beni goremeyenlere de selamiml soy-
leyin. Benden sonra lslam Dini'ne girenlere de, sizi !;>ahit tutanm ki,
bu giinden ta klyamete kadar bu dine giren herkese selamimi soyleyin »
dedi. Biz:
<<- Ya Resulallah seni, bizden kim kabrine koyacak?» dedik.
« - Sizin kendilerini . goremediginiz, fakat sizleri goren meleklerle
beraber Ehl-i Beyt'imin erkekleri beni kabrime koyacaklar.» buyurdu.71

71 Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/25; Htlye: 4/168; ibn Sa'd: 2/25fJ.

 /

.i

RESULULLAH (s.a.v.) IN VEFATI

Yezid b. Babeniis anlatlyor: Ben ve bir arkada~tm , beraberce Hz•

..., A~'nin evine gittik. 1~_;eri girmek i~_;in izin istedik. Bize miisaade etti.
Dzerine oturmamtz i~_;in hirer minder verdi ve bizimle kendi arasma bir
perde ~_;ekti .
Arkada~tm:
«- Ey mii'minlerin annesi! Arak hakkmdaki gorii~iiniiz nedir?»
dedi
Hz. Alfe:
« - Arak nedir?» diye sordu. Ben, boyle b". soru ,s.Jn.....gJ · ~in ar-
k:ada!lnmm omuzuna h"~J:if1·,~ vurdum. Hz. Abje:
<< - \ aprr:a, arkarlaljimt incittin.• dedi. Sonra da:
<<- Arak nedir? Yoksa haytz rut? Oyleyse: "Allah Teala haytzh bir
kadm hakkmda ne buyuruyor?" diye sorun.• dedi ve devam etti:
<< - Ben haytzh iken Resuliillah'la ararmzda sadece bir ortii olur,
Resuliillah (s.a.v.) beni kucaklar ve operdi. Resuliillah (s.a.v.) s1ra diger
zevceierinde iken de benim kaptmm oniinden ge~_;er ve bana birka~_; gii-
zel soz soylerdi. Vefat m a yakm giinlerden birinde kaptmm oniinden
ge~_;erken hi<;bir .)c:, .~ oylemedi . Daha sonraki giinlerde de bir ~ey soy-
lemedi. B ;1, iki veya ii<; giin devam etti. Sonunda ben, cariyeme:
<< - Kapmm online bir minder koy.» dedim ve ba~tmt da sardtm.
Resuliillah (s.a.v.) o giin kaptmm oniinden ge~_;erken, halimi goriince:
<<- Ya Alfe, neyin var?» diye sordu.
<<- Ba~tm agnyor.» dedim.
« - Benim de ba~tm agnyor.» dedi ve gitti. Aradan ~_;ok ge<;memifti
ki, Resuliillah't bir sedye i~_;inde getirdiler ve odama yerle~tirdiler. Re-
suliillah (s .a .v.) diger zevcelerine:
 •
940 MuslUmanltk

«- Ben rahats1Z1m, yammza gelemiyecegim. Mtisaade edin de

Alfe'nin yamn:da kalay1m.» diye haber gonderdi.
Hastahg1 mtiddetince, O'na · ben bakacaktlm. Daha once hi~ kim-
seye hastabak1c1hk yapmam1~tlm.
Bir gtin, Resultillah (s.a.v.) ba~m1 omuzuma koymu~, dinlenirken,
kafasm1 kaldmp bana · daha ~ok sokuldu. Bir ~ey soyleyecegini zannet-
tim. Bu esnada agzmdan, soguk bir damla ~1kararak, gogstimtin tam
ortasma dti~tti. Damla vticuduma deger degmez vticudum tirperdi. Re-
suliillah'm, bayildigmi sand1m ve tizerini ortttim. ·
0 s1rada Hz. Omer'le Mugire b. ~u'be geldiler ve i~eri girmek i~in
mtisaade istediler. Ben de mtisaade ettim, i<;eri girdiler. Aram1za bir
perde <;ektirri. Hz. Orner, Resultillah (s.a.v.) a bakt1 ve:
«- Eyvah bayilm1~, Resultillah'm durumu <;ok ag1r.» dedi ve kalk-
tt. <;:1kmak tizere kap1ya yakla~t1klarmda Mugire:
«- Ya Orner, Resultillah ruhunu teslim etmi~.» dedi. Ben:
« - Hay1r, yalan soyltiyorsun, ~a~1rdm herhalde. Allah mtinafiklan
yok etmeden, Resultillah ruhunu teslim etmez.» dedim.
Daha sonra Hz. Ebii Bekir geldi. brttiyti kald1rdim. Resuli.illah
(s.a.v.) a bakt1 ve:
« - inna lillahi ve .inna ileyhi Raciiin, Resuli.illah (s.a.v.) ruhunu
teslim etmi~.» dedi. Daha sonra ba~ucuna geldi. Egildi, mi.ibarek alnm-
dan optti ve:
« - Eyvah, Allah'm nebisi gitti!» dedi. Sonra ba~m1 kald1rdL Tek-
rar egilerek almndan bir daha opti.i ve:
« - Allah'm se<;kin kulu gitti! » dedi. Sonra tekrar ba~m1 kaldJi·d1.
Bir daha egildi, Resuliillah'm alnmdan opti.i ve:
« - Allah'm dostu Resuliillah oldi.i!, dedi.
«-- Allah, biiti.in mtinaflklan yok etmeden Resuli.ini.in ruhunu al-
maz! » diyordu.
Hz. Ebii Bekir, mescide gelince, halka bir hitabede bulundu. Allah'a
hamd-ti senadan sonra, ~oyle dedi:
« - Allah Teala ~oyle buyuruyor: «Muhakkak ki, sen de oleceksin,
onlar da olecekler. Sonra loyamet giinii: Tannmzm nezdinde karl?• kar-
'tya gelecek, davalaruuzt anlatacaksmtz.>>72 «Muhammed de, kendisin-
'den once gelenler gibi bir peygamberdir. ~a yet 0 oliir veya oldiiriiliirse
gerisin geriye mi donecek, dininizi mi terkedeceksiniz? Kim grisin ge-
riye donerse Allah'a bir zarar vermi!? olmaz. Fakat, Allah ~iikredenlerin

n Ziimmer : 30.
 !ctimai Miinasebetler 941

miikAfabm verir.• 73 Daha sonra ~oyle devam etti: Kim Allah'a tapiyor-
sa, ~unu bilsin k:i, Allah Hayy'd1r, olmez. Kim de Muhammed (s.a.v.) e
tap1yorsa, bilsin ki, Muhammed (s.a.v.) olmii~tiir.»
Hz. Orner, Hz. Ebu IBekir'in bu sozlerini duyunca:
« - Bu okudugun ayetler ger~ekten, Allah'm kitabmda var m1? Ey
ahali, Ebu Bekir, Miisliimanlarm en ileri gelenlerindendir. Ona blat
edin." dedi. 74

RESULULLAH (s.a.v.) IN YIKANIP KEFENLENMESi

Ali b. Ebu Talib anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) m y1kamp kefenlen-

mesi i~ine ba~larken kap1y1 kapay1p i~eriye kimseyi almad1k. Bunun
iizerine, ensar:
« - Biz, Resuliillah (s.a.v.) m, dayllany1z ve lslamiyete en ~ok biz-
met edenlerdeniz.» diye bag1rmaya, Kurey~ ise:
<<- Biz O'nun a~iretiyiz! » diye yiiksek sesle konu~maya ba~ladilac
0 zaman Hz. Ebu Bekir:
« - Ey Miisliimanlar, bir cenazeyi kald1rmak, ba~kalarmdan c;ok
yakmlannm hakkld1r. Allah hakkl ic;in, ~unu bilmenizi isterim ki, ege'r
Resuliillah'm yanma girmek isterseniz, onun Ehl-i Beyt'ini kendisinden
aytnm~ olursunuz. Allah nzas1 ic;in Resuliillah'm Ehl-i Beyt'inden ba..s-
kasi ic;eri girmesin. »
Ali b. Hiiseyin ba~ka bir rivayette ~oyle anlatlyor: Ensar:
« - Onun cenazesine yard1m etmek bizim de hakklm1z. <;iinkii, Re-
suliillah (s.a.v.) bizim yegenimizdir ve biz tslamiyet ic;in c;ok c;ah~tlk.»
diye nida etmeye ba~ladilac Sonra da Ebu Bekir'e miiracaat ettiler.
Hz. Ebu Bekir:
« - Onun cenazesiyle me~gul olmak, herkesten once, Ehl-i Beyt'inin
hakk1d1r. Ali ve Abbas'a miiracaat ediniz. <;iinkii, ancak onlarm istedik-
leri ic;eri girebilir.» dedi. 75
ibn Abbas (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) m durumu c;ok ag1r-
d1. Yamnda, Hz. Ailje ile Hafsa vard1. Bu s1rada ic;eriye Hz. Ali girdi.
Resuliillah (s.a.v.) onu goriince ba~am kaldird1 ve:
« - Bana yakla~, bana yakla~! » dedi. Hz. Ali, Resuliillah'm yanma
geldi. Resuliillah (s.a.v.), kendisine yasland1. Bu vaziyetteyken ruhunu

73 Al-i lmriin: 144.

74 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; BidAye: 5/241; Mecma'uz-Zevald: 9/33; ibn Sa'd:
2f267. ' .
75 ibn Sa'd: 2/61 .
 942 Miislilmanltk

teslim eyledi. Hz. Ali hemen kalkarak, kap1y1 kapad1. Biraz sonra Hz.
Abbas ile Abdiilmuttalib ogullan gelip kapmm onunde nobet tuttular.
Hz. Ali:
« - Anam babam sana feda olsun, hayattayken giizeldin, oldiikten
sonra da giizelsin.» diyordu. 0 s1rada etrafa, e~i goriilmedik bir koku
yay1ldl. Hz. Abbas:
«- Ey Ali, kadmlar gibi aglaYJp stzlamayl b1rak da, dostlarma bak. >>
dedi. Hz. Ali:
«-- Bana Fazl b. Ahhas'1 getirin.» dedi. Bunun iizerine ensar:
«- Allah_ a~kma ve Resulullah'a olan yakmhgmtz i<;:in bizden de
birini aim .>> dediler. Ensardan Esv b. Havaliy admda birini aldtlar. Elin-
de bir su testisi vard1. Evde olanlardan biri:
« - Resuliillah'm elbisesini <;:tkarmaym1z , oldugu gibi y1kaymrz. > >
dedi.
~esuliillah (s.a.v.) 1 Hz. Ali y1kad1. Elini, Resuliillah'm iizerindeki
gomlegin altma sokarak y1ktyordu. Fazl b. Abbas, Hz. Ali'nin, Resuliil-
lah't ytkamasma yard1m ediyor ve peygamberin gomlegini hafif<;:e kal-
dmyordu. Ensardan Evs h. Havaliy ise su dokiiyordu. Hz. Ali'nin elin-
de bir bez parc;as1 sanhyd1. Elini Resuliillah'm iizerindeki gomlegin al-
tma sokarak onu y1kiyordu.76

RESULULLAH (s.a.v.) IN CENAZE NAMAZININ KILINMASI

ibn Abbas (r.a.) anlatiyor: Resullillah (s .a.v.) vefat edip de y1kan-

d1ktan sonra, hiicre-i saadetlerine once gruplar halinde erkekler gir-
diler ve cemaat yapmadan namazm1 klldilar. Sonra kadmlar girdiler
ve Resuliillah'a dua ettiler. Daha sonra c;ocuklan i<;:eri aldilar. Onlar
da dua ettikten sonra, koleler gelip namaz kildilar. Grup grup ic;eri
giriyorlar ve cemaat yapmadan namaz kihyorlard1. Kimse, Resullillah'-
m namazmda imam olmad1.
Sehl b . Sa'd anlatiyor: Resullillah (s.a.v.) kefenlendikten sonra ta-
butun i<;:ine konup, kabrinin kenanna getirildi. Daha sonra balk, grup-
lar halindc gelip namazm1 ktld!lar. Kimse imamhk yapmad1.
Musa b. M~ed b. ihrahim anlatlyor: Babamm kendi eliyle
yazd1!P. bir kitap elime gec;ti. Orada ~oyle yaZiyordu:
Resullillah (s.a.v.) kefenlenip tabuta konduktan sonra, ensar ve mu-
hacirlerden, evin alaca!P. kadar bir cemaatla beraber Hz. Ehii: :Beldr ve
Hz. Orner i<;:eri girdiler. Ve:
I

76 Taberiini; Mecma'uz-Zevaid: 9/36; ibn Sa'd: 2/63.

•.
 lctimai Munasebetler 943

«- Ey Nebi, Allah'm selam1, rahmet ve bereketi tizerine olsun.» di-

yerek Resultillah't selamladllar. Ensar ve muhacirler de aym ~ekilde
selam verdiler, daha sonra saf saf oldular. imamet makammda kimse
yoktu. ilk safta ve Resultillah (s.a.v.) m hizasmda alan Hz. Ebu Bekir
ve Hz. Orner ~oyle dua ettiler.
• - Allah'1m, Restiliillah'm, kendisine indirilen vahyi insanlara teb-
li~ ettigine, iimmetine dogru yolu gosterdigine, Allah yolunda son ne-
fesinc:: kadar miicahede ettigine, dinini ytikseltip vahyini tamamladigJ-
na, e~i ve benzeri olmayan Allah'a inand1~na ~ehadet ederiz. Allah'tm,
bizi, Restiliillah'a indirilen Kur'an'a uyanlardar. ·, 1 Ahirette de bizi
birbirimizden aytrma. Bizi ona, onu da bize ta:.ll. ·, '·ii a , gen;ekten
mii'minlere kar~I merhametli ve ~efkatlidir. Biz ana alan imammiZI hic;:-
bir ~yle degi~meyecegiz ve hi<;bir zaman onu hi<;bir menfaat ugruna
feda etmeyecegiz.» Cemaat:
« - Amin, amin.» diyordu.
Sonra onlar <;tktilar, b~ka bir grup girdi. Bu ~ekilde once erkek-
ler, sonra kadmlar, daha sanra da <;ocuklar gelip, Resultillah'm mti-
barek cenazeleri ba~mda namaz klldtlar. 77
Ali b. Ebu Talib (r.a.) anlahyor: Restiltillah (s.a.v.) tabuta kanunca:
« - Kimse imamhk yapmasm, <;iinkti Restiltillah (s.a.v.) sagken de,
oliiyken de imamtmtzdrr.» dedim. Miisltimanlar cemaat cemaat giriyar-
lar, saf saf olup Resultillah'm namazm1 kihyorlard1. Kimse imamhk
yapm1yordu. Cemaat tekbir getiriyor, Peygamberin yantba~mda alan
Hz. Ali de; ~oyle dua ediyordu:
« - Ey Nebi, Allah'm selam1, rahmet ve bereketi tizerine olsun! Al-
lah'rm, biz, Restiliillah'm, kendisine indirilen vahyi teblig ettigine, tim-
metini dogru yala <;agtrdigma, Allah'm dini ytikselip, vahiy kesilinceye ka-
dar bu yolda <;ah~tigma ~ehadet ederiz. Allah'tm, bizi, ona indirilen ki-
taba uyanlardan eyle. Ondan sonra da bizi bu yoldan aytrma , 6btir dtin-
yada da bizi yine bir araya getir.» Cemaat:
« - Amin, amin.» diyordu. Bu ~ekilde once erkekler, sonra kadmlar,
daha sonra da <;ocuklar namaz kilddar. 78

TT Bldaye: 5/265; lbn Sa'd: 2/69.

78 lbn Sa'd: 2/70; Kenz'ul-Ummll: 4155.
 •

HZ. PEYGAMBERiN VEFATI UZERiNE ESHABIN

UZUNTUSU :VE AGLAMASI

Enes (r.a.) anlat1yor: Peygamberin vefat etti~ gunun sabah1, Hz.

Ebu Bekir, halkm birbirine gizlice bi.r ~eyler soylediklerini goriince, hiz-
met~isine, gidip meseleyi ogrerrmesini emretti. Hizmet<;i gitti. .Sonra
geriye dondti ve:
«- Onlar, 'Muhfllm~d oldJi!' cljy~x:I~r.» dedi. Hz. Ebu BeJdr ~. bu.nu
duyunca, birden tiztildti ve :
« - Eyvah, biricik dayana~IZ gittil» diyerek yerinden hrlaytp, flr-
tma gibi mescide ko~tu.79
ibn Abbas (r.a.) anlatiyor: Peygamberin vefatmda Hz. Ebu Beldr,
Resuliillah'm hiicre-i saadetlerine girmi~ti. Sonra d1~an <;1kt1. Hz. Orner
ise, etrafmdakilere, bir ~eyler soyliiyordu. Hz. Ebu Bekir, Hz. Omer'e:
« - Otur, ya Orner.» dedi. Daha sonra kendisi kelime-i ~ehadet ge-
tirerek soze ba~ladt :
« - ~unu iyice bilin ki, sizden kim Muhammed'e tap1yorsa, Mu-
hammed olmii~tiir. Kim de Allah'a tap1yorsa, iyi bilsin ki Allah 'reala
Hayy'dtr, olmez.» Bakm1z, Cenab·t Hak ne buyuruyor:
« - Muhammed bir peygamberdir. Kendisinden once bi~ok pey-
gamberler geUp ge~mi~tir. 0 oliirse veya oldiiriiliirse davanm:lan Va)'.ge-
~p gerlsin gerlye mi doneceks~?»80
Ravi diyor ki: Allah'a yemin ederim ki, Hz. Ebft Beldr okuyuncaya
kadar, sanki, halk, Allah'm boyle bir ayet indirdigini bilmiyordu da,
onu Ebu Bekir'd.en ogrenir gibiydi. Duyan herkes bu ayeti okuyordu.
Orner b. Hattab ise :.

79 Kenz'ul-Ummal: 4148.
IK) Al-i . tmri.n: 144.
 ictimai Miinqsebetler !:J4S

« - Yemin olsun ki, Ebu Bekir'in bu ayeti okudugunu duyunca oy-

le ol<Jum ki, ayaklanm beni ta~nyam1yordu. Yere <;oktiim ve ancak o
zaman Resuliillah'm ger<;ekten Oldiigune inanabildim.,> 81
Osman b. Affan anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) vefat ettiginde eshab
oylesine iiziilmii~tii ki, bir k1Slhl ne yaptigm1 bilmiyordu. Ben de <;ok
iiziilmii~tiim. Halife olarak Hz. Ebu Bekir'e biat edildiginde ben Me-
dine'de yiiksek~ bir duvar iizerinde oturuyordum. Bir ara Hz. Orner
I ge<;ti. Fakat ben kendimi oylesine iiziintiiye kaptlrml~tlm ki, onun ge<;-

tigini farkedemedim. l{z. Orner daha sonra Ebu Bekir'in yanma gidiyor
ve:
« - Ey Allah Resuliiniin halifesi, sana, ~a~Ilacak bir ~ey soyliyeyim
mi? Osman b. Affan'm yamna ugrad1m. Selam verdim. Fakat selamimi
1almad1.» 8 ~

Abdurrahman b. Said b. Yerbu' anlat1yor: Hz. Ali, bir giin, · ba~m1

sarm1~, iizgiin bir halde Hz. EbuBekir'in yanma geldi. Ebu Bekir, ona:
<<- Baklyorum iizgiiniisiin.» dedi. Hz. Ali de cevaben:
« - Seni iizmeyen ~ey beni iizi.iyor da ondan.» dedi. 0 zaman Ebu
Bekir:
« - Ey Mi.isli.imanlar, bakmiZ, Hz. Ali ne diyor! Allah a~kma soyle-
yiniz, Peygamberin vefatma, benden daha <;ok iiziilen birisini gordiiniiz
mii? » dcdi. 83
Ummii Seleme (r.a.) anlat1yor: Reslili.illah (s.a.v.) vefat ettiginde biz,
onun bulundugu odada toplanm1~, aghyor ve onun miibarek na;;1m go-
rerek kendimizi avutuyorduk. Sabaha yakm, di$anda kazma sesleri du-
yunca, art1k Reslili.illah'dan tamamiyle aynlacagnnlZl dii;;iinerek bagir-
maya ba~lad1k. Mesciddekiler de feryat kopard1lar. Oylesine bagmyor-
duk ki, Medine inliyordu. Bu s1rada Bilal-i Habe~i sabah ezam okuma-
ya ba;;lad1. «E!iihedii enne Muhammeden Resuliillah! .. » derken hi.ingi.ir
hi.ingiir aghyordu. Bu, bizim IZdirabimlZI daha da art1rd1. Bunun iize-
·rine balk, Resuliillah'm bulundugu odaya girmek i<;in hiicum etti. Fa-
kat kap1 kapand1. Bizim i<;in o ne biiyiik bir aCiydL Peygamberin Yefa-
tmm yanJnda diger bi.iti.in ac1 ve kederler hafif kahrd1, 8 -±
Ebu Zii'yeb el-Hiizeli'den: Medine'ye gelmi$tim. Medine halkmm,
ihrama bi.iri.inmi.i~ hacilann hep birden, «Lebbeyk!» diye bag1rmalan gi-
bi, feryat ettigini gordiim.
<<- Bu nedir?» diye sordugumda:

81 ibn Sa'd; Buhari, ibn H1bban; Kenz'ul-Ummal: 4J48.

B2 ibn Sa'd: 2/84, Bk. «Selam bahsi>>.
83 ibn Sa'd: 2/84.
S4 ibn Sa'd: 4/121.
•n
 946 Milsliiman.ltk

«-Resuliillah (s.a.v.) vefat etti.» dediler. 85

Ubeydullah b. Umeyr anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) vefat ettiginde
Mekke valisi Attab b. Esid'di. Peygamberin vefatim duyunca, · Kabe'de·
kiler feryad-ii figana ba~ladllar. Attab ise, Kabe'den <;tklp, sokaklardan
birine dald1. Siiheyl b. Amr yamna gelip:
« - Haydi, konu~ da halkt teskin et.» dedi. Atta!> ise:
« - Resuliillah'm vefat ettigi bir zamanda konu~acak halim yok.»
dedi. Siiheyl:
« - Beraber gidelim, ben konu~urum.» dedi. Beraberce Kabe'ye gel- 1

diler. Siiheyl kalkti. Allah'a hamd-ii senade:p. sonra, Ebu Bekir'in soy-
lediklerini, hi<;bir ~ey eksiltmeksizin aynen tekrarladt. .
Bedir sava~mda, Siiheyl b. Amr esirler arasmdayd1. Hz. Orner, onun
Oldiiriilmesini istiyordu. Resuliillah (s.a.v.), Hz. Omer'e:
« - Ni<;in onu oldiirmek istiyorsun? Btrak, belki Allah onu, senin
·de begenecegin bir makama getirir.» demi~ti.
l~te, Attab ve arkada~lanmn yerine o makama Siiheyl getirildi. 86
Ebu Ca'fer'den: Resuliillah (s.a.v.) m vefatmdan sonra Hz. Hittma'-
87
mn hafif<;e tebessiimii hari<;, gi.ildiigunii hi<; gormedim.
. I

RESULULLAH (s.a.v.) IN VEFATI UZERiNE

ESHABIN SOZ~ERi

l·iz. Ebu Sekir'in sozu :

_Muhammed b. ishak, babasmdan naklediyor: Resuliillah (s.a.v.) ve-
fat edince, Hz. Ebu Bekir:
« - i~te ~imdi vahyi ve Allah katmdan gelen kelam1 kaybettik.•
dedi. 88

Ommu Eymen'in soz~i .

Enes (r:a.) anlahyor: Resuliillah (s.a.v.) m vefat1 . iizerine Umm'ii

Eymen aglamaya ba~lad1.
« - Peygamber vefat ettigi i<;in mi aghyorsun?» diye sorduklann-
da, o:
«__:_ Peygamberin, bir giin gelip de ebedi aleme go<;ecegini ben za·

115 Kenz'ul-Ummal: 4/158.

86 ibn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 7/46.
fi7 ibn Sa'd: 2184.
88 Kenz'ul-1Ummjl!.-4/5{).-
 ict.imai Miinasebetler 947
•
ten biliyordu~. Ben asll, arhk bir daha gelmeyecek olari vahiy ic;in ag-
hyorum.» dedi.
Yine Enesd (r.a.) den: Peygamberin vefatmdan sonra Ehu Bekir,
Hz. Omer'e:
« - Haydi Ummii Eyme~'i ziyarete gidelim.» dedi. Ummii Eymen'in
evine vard1klarmda onu aglar buldular.
« - Niye aghyorsun, Allah katmdaki miikafat Resulii ic;in elbette
daha hayirhdtr.» dediler. ·
« - Vallahi ben, Allah'm, Resf:tlii ic;in takdir ettigi ~eyin haytrh ol-
dugunu bilmedigimden aglamtyorum. Fakat ben, ilahi vahyin kesilme-
sine aghyorum.» dedi. Ummii Eymen'in bu sozleri onlan da duygulan-
drrdi. Onlar da aglamaya ba~ladtlar.89
Tank (r.a.) dan: Resf:tliillah (s.a.v.) vefat edince, tlmmii Eymen ag-
lamaya ba~lad1.
« - Niye aghyorsun, ya tlmmii Eymen?» diye sorduklannda:
« - Vahyin kesilmesine aghyorum.» cevabm1 verdi. 90
Musa b. Ukbe'nin rivayetinde ise, Ummii Eymen ~oyle diyor:
« - Ben astl vahiy ic;in · aghyorum. Her giin ve her gece _bize yeni
yeni vahiy gelirdi. Ama artlk o da kesildi. Ben i~te buna_aghyorum.»
Oradakiler tlmmii E~en'in bu sozlerine hayret ettiler.91

Ma'n b. Adiy'in soztl :

ibn Omer'den: Resf:tli.illah (s.a.v.) vefat edince, Miisli.imanlar agla-

maya ve:
« - Ke~ke Resf:tli.illah'dan once olseydik. 0 gittikten sonra fitneye
.di.i!iimekten korkanz.» demeye ba~ladilar.
Ma'n b. Adiy ise:
« - Ben ya~ad1~ mtiddetc;e ona sad1k kaldtgtm gibi, Oldtikten son-
ra da ona bagh kaldigtmi gostermek ic;in, ondan once olmeyi istemez-
dim.» dedi.92

Hz. Fat1ma'nm so:zi.i :

Enes (r.a.) anlatiyor: Resuli.illah (s.a.v.) -1n durumu ag1rla~mca, ag-

nlan da c;ogald1. 0 zaman kiZI Hibma:.

69 Beyhaki; Bidaye: 5/274; Kenz'ul-Ummal: 4j48; ibn Sa'd: 8/164.

90 Kenz'ul-Ummal: 4/60; ibn Sa'd: 8/164.
91 Bidaye: 5/274.
112 Bidaye: 6/339; istiab: 3/446; isabe: 3/450; ibn Sa'd: 3/465.
 948 Miisliimanltk

«- Babactgtm, nedir bu c;ektigin tzdtrap?» dedi. Resuliillah (s.a.v.):

« - Bahan, artlk bugiinden sonra ac1 c;ekmeyecek.» buyurdu. Re~
suliillah (s.a.v.) vefat edince:
« - Ey Rabbin davetine icabet eden babam, varacag1 yer Firdevs
Cenneti ol~n babam, Ey Cibrll'e oliimiinii haber yerdigimiz babam!»
diye iiziintiisiinii ifade etti. Resuliillah (s.a.v.) defnedilince de; Enes'e:
« - Ya Enes, Resuliillah'm iizerine toprak sac;maga gonliiniiz nastl
raz1 oldu?» diye sorarak keder ve hiizniinii ifade· etmi~tir. 93 .
Urve'den: Resuliillah (s.a.v.) vefat edi:nce, Abdiilmuttalib'in klZI Sa·
fiye ~u mersiyeyi-soyledi:
«Gonliim peri~an oldu ve soyguncuya her ~eyirti kapt1rm1~ kimse
gibi keder ve iiziintiiden gece uykulanm kac;t1. Ke~ke ben de ecel ~er~
betini i!;seydim, Resuli.illah ak~ama eri~ti derken kaderde yazth oli.im
onu buldu. Muhammed'in Ehl-i Beyt'ine geldigimizde, keder ve elem
onlan c;okertmi~ti. Resuliillah'm hiicreleri yapayalmzd1. Artlk oralarda
sevgilimiz yoktu. Bunun ic;in beni oylesine iiziintii kaplad1 ki, kalbim,
adeta korkudan harab oldu. Ya Resulallah, sen bizim umudumuzdun.
Bize hep iyilik ederdin, bizi hie; iizmezdin. Sen bize actyan: ve iyi d~v~
ranan biricik nebimizdin. Artik bugiin senin arkandan .herkes aglasm.
Yemiri: ederim ki, Nebi'nin oliimiine degil, ondan sonra ba~1m1za gele-
cek felaketlere aghyorum. Muhammed'i sevdigim ve onu kaybettigim
i9in: sanki kalbim daglamyor. Ya Fatnna, Muhammed'in Rabbi Allah,
Yesrib (Medine) de ikamet edip ruhunu teslim eden bu mevtaya rahmet
etsin. Hasan'I yetim btraktm. 0 aghyor ve bugiin yas tutarak dedesine
sesleniyor. Anam babam, amcam, camm ve biitiin mal ii miilkiim Resu-
li.illah'a feda olsun. Sabrettin ve sana tevdi edilen risaleti hakktyle teb~
lig ettin. Dini, apa<;Ik, en saf ve saglam ~ekilde b1rakarak goc;tiin. Eger,
ar~m sahibi Allah seni aram1zda btraksaydi elbette c;ok bahtiyar olur~
duk. Fakat Allah'm emri yerini bulacak. Allah'm selam1 senin iizerine
olsun. S~nden raz1 olarak Adn cennetine koysun.» 94
Muhammed b. Ali b. Hiiseyin'den: Resuliillah (s.a.v.) vcfat edince .
Hz. Safiyye (r.a.), elbisesini <;Irparak evinden <;tkti. ~oyle diyordu:
\ «- Sen:den sonra hadiseler c;ogahp ihtilaflar ba~gosterecek. Egei
sen olsaydm, elbette musibetler c;ogalmazd1.»95
Guneym b. Kays'dan: Resuliillah (s.a.v.) vefat edince, babamm ~un·
Ian soyledigini duydum:

93 Buhari, Miisned-1. Ahmed b. Hanbel; Bldaye: Sj273; Kenz'ul-UmmAI: 4/57.

94 Mecma'uz-Zevatd: 9/39.
95 Mecma'uz-Zevlild: 9/39.
 • lctimai Miinasebetle1· !)4~

• - Muhammed (s.a.v.) vefat etti. Ben mahvoldum. 0 sagke11 bizi

.Oriip g()zetiyordu. Yanndan emin olanlk uyuyorduk.» 96

PEYGAMBER ANILINCA ESHABIN AGLAMASI

Zeyd b. Ealem~dert: Orner b. Hattab bir gece etrafl kontrol etmek

i~in Medine'de dola~maya b~lad1. Bir evde 1~1k yand1gm1 gordli. Yak-
la~h ve bakh. Bir kadm ytin egiriyor ve ioyle soyli.iyordu:
• - BUtiin iyi insanlann saH!t ve selam1 Muhammed'in i.izerine ol-
sun. ~ilmi~. iyi insanlar sana salavat getirsin. Geceyi ip.ya . eder, se-
her vakitleri a~lardm. Ben de sana kavu~mak istiyorum. Ama olmek
elimde delil: Acaba obiir diinya beni sevgilimle birle:?tirecek mi ?» Hz.
Omer bunlan duyunca, aglamaya ba~lad1. Kap1y1 9ald1. Kadm ic;eriden:
« - Kim o ?» diye seslendi.
« - Omer b. HaUab.» dedi.
« - Omer b. Hattab'la benim ne i~im var? Bu saatte gelmenin se-
hebi nedir?»
« - Allah a~kma kap1y1 a9. Bir ~ey yapacak degilim.» Kadm kapt-
Yl a~b. Hz. Omer i~eri girdi. .
c - Ne olur, az once soyledi~ beyitleri bana tekrarla.» dedi . Ka-
dm tekrar etti. Son m1sra1 sayler soylemez, Hz. Orner:
« - Aramza beni de katman1Z1 istiyorum.» dedi. 0 zaman kadm ,
son m1sra1 ~oy le dedi:
« - Beni, sevgilimi ve Omer'i ahirette bir araya getir. Ona da mag-
firet et, ey afh ~ok Allah'1m.» Hz. Orner memnun olarak aynldt. 97
Aallll b. Muhammed, babasmdan naklediyor: ibn Orner, Rcst•1 Lil-
lah'l her am~mda gozleri ya~anr ve aglard1.98
Miiaenni b. Sacid ez-Ziri'den: Enes b. Malik'in ~oyle soyledigini
i~ittim:
« - Sevgili Peygamberimi gormedigim gece olamtyor.» diy01;. Da-
ha sonra aglamaya ba~hyordu.99

------·- - - - -
N lsibe: 3/264; ibn Sa'd: 7/S9; Mecma'uz-Zevaid: 9/ 39.
"' lbn AsAklr; MUntehab'Ul-Kenz: 4/ 381.
"' lbn Sa'd: 4/168.
" Ibn Sa'd: 7/20.
 '

RESULULLH (s.a.v.) HAKK.INDA KOTU SOZ StlYLEYENLERi,

ESHABIN SUSTURMASI

Ka'b b. Alkam anlatlyor: Resuliillah'm sohbetinde bulunmu!l, sa-

.• habeden Garafe .b. Haris bir H1ristiyanm, Resuli.illah hakkmda koti.i
sozler soyledigini duyunca, onu iyice h1rpalad1 ve burnunu klrd1. Garafe
b. Haris'i, hemen Amr b. As'm huzuruna gi:itiirdi.iler. Amr b. As:
« - Biz onlani. eman vermi!?tik, niye boyle yaptm?» diye sordu.
Garafe:
. «- Herhalde, Resuli.illah'a ki.ifretsinler diye eman verilmedi. Bil-
digim kadanyle, onlara sadece, kiliselerine kan!lmayacagimiza, oralar-
da diledikleri _gibi ibadet edeceklerine, altmdan kalkamiyacaklan mi.i-
kellefiyetler yi.iklemiyecegimize, onlara bir d~!?man saldmrsa, onlann
yamnda sav~acagimiza, kendi aralarmda diledikleri gibi karar verebi-
leceklerine, ancak bizim kanunlanm1za tabi olmak isteyenler hakkmda,
Allah ve Resuli.illah'm emrettigi !?ekilde hi.iki.im verecegimize, istemezler-
se zorlamiyacagimiza dair ahid ve einan verdik.» dedi. 0 zaman Amr
b.As:
« - Dogru, hakhsm.» diye cevap verdU 00
Ba!lka· b!r' rivayette, Garafe b. Haris !li:iyle anlatlyor: Ganife b. Ba-
ris, Resuliillah (s.a.v.) m sohbetinde bulunmu~, ikrlme b. Ebi Cehil ile
birlikte Yemen' de irtidat edenlere kar~1 sava~m1~t1. Bir defasmda, MI-
sirh Mendukun admda.' ,bir H1ristiyana rastlad1. Onu islam'a davet et-
ti. Fakat adam, Resuli.illah hakkmda ki:iti.i sozler soyleyince de onu iyi-
ce h.:-:r>alad1. Hadise Amr b. As'a nakledildi. Amr b. As, Garafe'yi ~agi­
ra r-.k:
«- - Biz ..mlara ahid ve eman vermedik mi? » dedi. Ravi daha sonra
yuka::1daki ha.dise~·; naklediyor.101

1oo lstic... . 3 11 Q3 ; is£.._ 3 / 1~: · Buhari: Tarih-i Kebir.

.,,, Taberin.i; M"'-- '11\a'uz-Zt: .Aid : t;,'13 ; Beyhaki: 9/200.
 -.

RESULULLAH (s.a.v.) IN E.MiRLERiNE iTAAT

Urve b. Ziibeyr anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.), Abdullah b. Cah!? ko-

mutasmda, Nahle'ye bir seriyye gonderdi. Abdullah b. Cah!?'a da:
<<- Kurey~ hakkmda malumat elde edinceye kadar orada kal.» di-
ye direktif verdi. Sava~Ip sava~mamakla ilgili bir ~ey soylemedi. Bu
vak'a, sava~ yapmanm yasak oldugu. aylardan birinde cereyan ediyordu.
Resuli.illah onlara, ne tarafa gideceklerini soylemeden, Abdullah b. Cah~'a
bir mektup verdi vc:
<<-Sen ve arkada~larm yola <;Iktiktan sonra iki gi.in yi.iri.iyiin. Son-
ra bu mektubu a<; ve ne emretmi~sem on,u yap. Maiyetindekilerden kim-
seyi seninle beraber gitmeye zorlama.» dedi. iki gi.inliik bir yi.iri.iyii~­
ten sonra mektubu a<;ti. Mektupta ~oyle yaZiyordu:
«Git ve Nahl'e mevkiinde konakla, Kurey~'e clair, elde ettigin ha-
berleri bize bildir.»
Abdullah b. Cah~, mektubu okuyunca, yanmdakilere:
«- Peygamberin emrine kar~I boynumuz kildan incedir. Sizden
kim, ~ehit olmak istiyorsa benimle beraber gelsin. Ben, Resuli.illah'm
emrini yerine getirecegim. istemeyen de geri donsi.in. <;i.inkil, Resuliil-
lah (s.a.v.) beni, sizi zorlamaktan menetti.» dedi. Kimse aynlmad1. Hep
birlikte yi.iri.idi.iler. Buhran102 mevkiinde Sa'd b. Ebi Vakkas ile Utbe b.
Gazvan, develerini kaybettiler. Onu aramak ic;in oyalamrken, digerleri
·"<ie ilerleyip Nahle'de konakladilar. 9 s1rada Amr ~· Hadrami, Hakem
b. Keysan Abdullah'm ogullan Osman ve Mugire, kuru i.izi.im ve yiyecek
yi.ikli.i kervanlanyle Tarf'tan gelirken mi.ifrezeye rastladrlar.- Resi'tliil-
·lah'm gonderdigi mi.ifreze onlan gori.ince, i9lerinden Vakxd b. Abdul-
lah yanlanna gitti. Vak1d b. Abdullah sa<;lanm kestirmi~ti. Taif'ten ge-
lenler onu boyle tra~ olmu~ bir vaziyette gori.ince:

102 Hicaz'da Fer' taraflarmda bir mevki.

-- ., -
 952 Muslilmanltk

«- Bunlar Umre i<;:in gelenler. Onlann bize bir zaran dokunmaz. »

dediler. Abdullah b. Cah!j ile yanmdakiler, Recep aymm bu son giini.i
toplamp konu!jtular. Bir k1sm1 ljoyle dedi:
« - Eger bunlan oldi.iri.irseniz, haram ayda oldi.irmi.i~ olursunuz.
Yok, oldi.irmez de b1raklrsamz bu gece, Mescid'i /Haram'a vanrlar ve
oraya sigmirlar.» Mii!javere neticesinde onlann oldi.iri.ilmelerine karar
verildi. Temim kabilesinden i\[alod b. Abdullah bir okla Amr b. Had-
rami'yi oldi.irdi.i. Osman b. Abdullah ile Hakam h. Keysan ise teslim
oldular. Mugire de ka<;:ti. Ve yakalayamad1lar. Mi.ifreze develeri ve esir-
leri alarak Resuli.illah (s.a.v.) m huzuruna geldi.
Resuli.illah (s.a.v.):
« - Ben size haram ayda sava!j yapmaniZI emretmedim.» diye on-
Ian azarlad.I. Sonra da kervan ve esirlere dokunmad1. Resuli.illah (s.a.v.)
azarlaymca onlar <;:ok korktular. Helak olacaklanm ve halkm kendilerini
kmayacagm1 zannettiler. Kurey!jliler bu hadiseyi duyunca:
« - Muhammed, haram aylarda kan dokti.i, esir ve ganimet aldr.
Haram ayda sava~may1 helal yapti. » dediler. 0 zaman ~u ayet nazi! old u:
«Sana haram ayda harbetmeyi sorarlar. De ki: Bu ayda harbetmek
bi.iyi.ik bir gi.inahbr. insanlan Allah yolundan ahkoymak, Allah'1 inkar
etmek Miisliimanlan Mescid-i Haram'a sokmamak, onlan Mekke'den <;I-
karmak, Allah nazannda daha biiyiik giinahbr. Fitne ((Ikarmak har~un
ayda sava!j yapmaktan daha beterdir.» 102 / a
Bu ayet nazil olunca, Resuli.illah (s.a.v.) kervam ahkoydu \e cs ir-
leri de fidye kar!jihgmda serbest b1rakt1. 0 zaman Mi.isli.imanlar :
« - Ya Resulallah, bizi savalja m1 sokmak istiyorsun? ,, diye serzc-
ni~te bulundular. Bunun i.izerine ljU ayet nazil oldu:
<<iman edip yurtlarmdan hicret edenler, Allah yolunda sava~anlar el-
bette Allah'm rahmetini umarlar. Allah d~ yarhgaytci ve bagu,;laytcidtr.n 103
Bu seriyyeye kat1lanlar sekiz ki~iydiler. Ba~lannda da Abdullah b.
Cah~ vard1. 104
Ci.indep b. Abdullah anlatlyor: Resuli.illah (s.a.v.) , Ubeyde b. Haris
ba~kanhgmda bir mi.ifreze gonderdi. Mi.ifrezeyi ugurlarken Sababe ag··
lamaya ba~lad1. Bunun iizerine onun yerine Abdullah b. Cah!j gonderil-
di. Resuli.illah, ona bir mektup verdi ve filan mevkiye vanncaya kadar
a~ap okumamasm1 soyledi. Ve:
« - Arkada~lanndan hi9 kimseyi seninle beraber gitmesi i<;i11 zor-

102fa Bakara: 217.

103 Bakara: 218.
104 Beyhaki: 9/ 58; isabe: 3/ 228.
 Ictima1 Miinasebetler 95;j

lama:» diye ilave etti. Resuliillah (s.a.v.) m soyledigi mevkiye vardxkla-

nnda Abdullah b. Cah~ mcktubu a<;Ip okudu. «inna lillahi ve ~nna ileyhi
racifm.» dedi. Sonra da:
« - Allah'm ve Resuliiniin emri ba~xmxz iizerine.» diye ihhe etti.
Maiyyetindekilerden ikisi haric; geriye kalanlann hepsi yola devam et-
tiler. ibn.'u!-Hadrami'ye rastlay1p onu .oldiirdiiler. (Bu ha.disenin Ccma-
ziyelahir'de mi, yoksa Recep aymda m1 oldugu kesinlikle bilinmiyor.)
Mii$rikler bu hadiseyi duyunca:
"- Miisliimanlar sava~mamn haram oldugu bir ayda adam oldi.ir-
diiler.» dediler. 0 zaman ~u ayet nazil oldu:
«Sana baram ayda harbetmeyi sorariar. De ki: Bu ayda harbetmek
biiyiik bir giinah ise de, insanlan Allah yolundan ahkoymak, AHah't
inkar etmek, Miisliimanlan Mescid-i Haram'a sokmamak, Miishimanla-
n Mekke'den fi:tkannak Allah nazannda daha biiyiik giinahttr. Ki.ifiir ve
bozgunculuk haram ayda sava~ yapmaktan daha beterdir.» 1ns
Bu hadise iizerine bir klSlm Miisliimanlar da:
«-- Yaptiklan iyi bir i~ de olsa, esir alamazlar.» dediler: Bu ~cfer
de ~u ayet nazi! oldu:
«iman edip, yurtlanndan hicret edenler ve Allah yolunda ~ava~<m­
lar elbette Allah'm rahmetini umarlar. Allah da yarhgayict vc bagt~la­
ytcidir.»106
ibn Orner (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.), Hendek sava~mda:
« - tkindi namazm1 herkes Beni Kureyza yurdunda kils1n.>> bunli·-
clu. Daha yoldayken ikindi vakti oldu. Eshabm bir hsmx: ,
• - Beni Kureyza'ya varmadan ikindi namazxm hlmayahm.>> d~.:'r·
ken, bir hsm1 da:
« - Burada' kilahm, burada kilmaktan bizi Resuliillah mcnetmcdi
ki.>> decliler.
Bu hadise, Resuliillah (s.a.v.) a nakledildi. Resuliillah onlardan hi~·­
birini kmamad1. 107
Ka'b b. Malik anlattyor: Hendek sava~mda, dii$mam takipt . .'n dii·
ni.i~iincle Resuliillah (s.a.v.) zxrhmt 91kardx ve giizel kokular siiriindi.i.
Duhaym bu hacl!si ri dvc t cckrkcn ~u jl{l,·cvi yapt1. Rcst11iillah
(s.a.v.) bu hadiseyi anlatarak ~oyle buyurdu:
« - Ben, Hcndek sava~mda dii~mam takipten donii~tc ZJrhnl11 (t-

kanp gtizel kokular siiriiniince Cibril (s.a.) geldi ve:

103 Bakara: 217.

106 Bakara: 218; Beyhaki: 9/ 11; Bidaye: 3/ 251.
101 Buhari; -~iislim.

.. -
- ..."-- /

,
----------------------- -~-

954 Milslilma17-hk

«- Hayrola, sava~mamak ic;in bir ozri.in mi.i var? Baktyorum, ztr-

hmi <;Ikarrm~sm. Arna daha heni.iz biz zirhimiZI <;Ikarmad1k.» dedi.
Resuli.illah (s.a.v:) derhal yerinden f1rlad1. Beni Kureyza'ya sefer
yapilacagtm, ikindi namazm1 orada ~ kllacaklanm soyledi. Herkes silahi-
m ku~and1 ve yola koyuldular. Beni Kureyza'ya varmadan giine~ bath.
lkindi namazmm k1hnmast hususund ihtilafa di.i~ti.iler. Bir ktsmi:
· « - Namazmtzi kilm. c;unkii Resulfrllah (s.a.v.) ikindi namazm1 Beni
Kureyza'da kllacagtz demekle, namaz1 terketmenizi inkar etmedi.>> dedi.
Diger bir kism1 da:
« - Resuliillah, ikindi namaz1m Beni Kureyza'da kilmamtzi emret-
ti. Biz, Resuliillah'm emrine ittiba ediyoruz. Omin ic;in yolda kilmasak
da gunah olmaz.» dedi.
Bir kismi yolda ikindi namazmt eda etti. Digerleri de ancak . gi.ine~;
battiktan sonra Beni Kureyza'ya gelince kaza ettiler. Resuli.illah (s.a.v.)
bu iki gruptan hic;birini kmamad1.108
Cabir (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.), Huneyn sava~mda, ordu-
nun c;oziilmek iizere oldugunu gori.ince:
« - Ya Abbas; «ey ensar, ey agac; altmda Resuli.illah'a biat eden-
ler, neredesiniz, yeti~in!>> diye nida et.» buyurdu. Hz. Abbas, Restlliillah
(s.a.v.) m emrettigi ~ekilde nida edince, ensar:
<<- Haztnz, haztnz! » , diye cevap verdiler ve herkes ko~mava bHs-
Iadt. .Devesini baglamaya giden bile, hemen btrakip Zirhmi giyiyor, kihc
ve kalkamm ahp sesin geldigi tarafa ko~uyordu. Oyle ki. heme!' hir
anda R~suliillah . (s.a.v.) m yanmcfa yiiz ki~i topland1. Hevazinli!erin knr-
~asma once bu yiiz ki~i c;tkti ve sava~maya ba~ladt.' Once ensar (Evc;li-
Ier) (;agnlmi!?tl. Daha sonra da Hazrec;liler c;agnld1. Onlar sava~ta dEs-
mana kar~n c;ok dayamkh idiler.
Resuliillah maiyyetindekilerin arasmdan c;:xkxp sava~ meyd<mma ba k
ti ve:
«- l~te ~imdi harp klZI~tl.» buyurdu.
Ravi devamla diyor ki: Vallahi daha dii~man hezimete ugramadan
Resuliillah'm yam birbirine baglanmi!?, dii~man esirleriyle dolmu~tu. So-
nunda Allah'm yardxmtyla birc;ogu oldiiri.ildii. Birc;ogu da hezimetc ug-
radt. Onlarm mallar~ ve c;ocuklan ganimet olarak Resuliillah'a kald1.109
ibn Vehb, bu hadiseye clair Hz. Abbas'dan naklettigi hadiste ~oyle
diyor: Resuliillah (s.a.v.):
« - Ya Abbas, Ashab-x Semiire'ye (ensar) nida et.>> buyurdu. Val-

\ 10s Taberani; M~ma'uz-ZeviUd: 6/140; Bidaye: 4j117.

109 Beyhaki; Bidaye: 4/329.
 !ctimal. M ii nasebeiler 955

lahi, Hz. Abbas'm sesini duyunca herkes, sankl yavrusunu gori.ip lw~an
hayvanlar gibi:
« - Evet, yeti~tik! » diyerek ko~uyordu. 110
ikrime anlat1yor: Resuli.illah (s.a.v.), Mekkeli mi.i~riklerle Hudcy-
biye anla~masm1 imzaladigmda, heni.iz Mi.isli.iman olmayan Huzaa ka-
bilesi, Resuli.illah'm mi.ittefikiydi. Huzaa'hlar, Resuli.illah'm, Beni Bekr'-
de Kurey~'in tarafma gec;:tiler. Fakat bu iki kabilc arasmda c;:ok eski-
den beri dcvam eden bir anla~mazhk vard1. Ve aralanndaki sava!? de-
vam ediyordu. Kuren, mi.ittefiki olan Beni Bekr kabilcsine silah ve yi-
yecek yard1m1 yapt1. Neticede Beni Bekr kabilesi Huzaa'hlan yenqiler
Ve bir kiSillllll o]di.irdi.iler.
Kurey~liler, Beni Bekr kabilesine yard1m etmekle, Hudeybiye mua-
hedesini bozduklan ic;:in, korktular. Ebu Siifyan'a gelip:
« - Haydi, Muhammed'e git de, aram1zdaki anla~may1 yenile ve
aram1z1 di.izelt.» dediler. Ebu Siifyan kalkh ve Medine'ye gitti. Resttli.il-
lah (s.a.v.), Ebu Siifyan'm geldigini duyunca:
« - Ebft Siifyan gcldi ve eli bo~ geriye donecek.» buyurdu. Ebf.:
Siifyan once Hz. Ebu Bekir'in yamna giderek:
" « - Ya Ebu Be!dr, anla~may1 yenile de aram1z tckrar duzelsin.»
dedi. Hz. Ebu Bekir de:
« - Bu, benim bilecegim i~ degil, bunu Allah ve Resuli.i bilir.» di-
ye cevap verdi.
Ebu Siifyan, bu sefer de Hz. Omer'in yanma gitti. Ona da, Ehf1
Bekir'e soyledigini soyledi. Hz. Orner de:
« - Anla~may1 bozmalan m1? Bu, onlann bozduklan ilk anla~ma
dcgil ki, Allah'm bir imtiham diyelim. Yapt1klan ilk koti.ili.ik degil ki.
Allah'm bir azab1 diyclim.» dedi.
0 zaman Ebu Siifyan:
« - Ya Orner, senin gibi kabilesine dii~man olan1 gormedim.» dedi.
Sonra Hz. Fahma'mn yanma gitti.
« - Ya Fatima, bir mesele var. Bunu yap1p, biitiin kadwlann ha-
lllmcfcndisi olmak ister misin?» dedi ve Ebu Bekir'e soyledigi gibi du-
,·umu anbtt1. Hz. Falim.<l:
« - Bu bcnim i~im dcgil, bu Allah ve Resuliiniin bilecegi bir i~.»
diye cevap verdi. Daha sonra Ebii Siifyan, Hz. Ali'ye geldi ve ona da
aym ~eylcri soylcdi. Hz. Ali de: .
« - Scnin kaclar ~a~km adam gormedim. Sen, mi.i!?riklerin reisisin.
Bu da rcisin vazifcsidir. Anla~may1 yenile ve iki tarafm aras1m bub

11
o Mi.islim; Bidayc: 4/331; ibn Sa'd: 4/11.
956 Muslumanltk
•
diye alayh konu~tu. Ebu Siifyan bi.iyi.ik bir :;;a~kmhk i~imlc cllcrini bir-
birine vurarak:
« - Hayret, herkes aym cevab1 veriyor.» dedi. Daha sonra doniip
Mekke'ye geldi ve olup bitenleri anlattl. Onlar:
« - Allah, Allah, boylesini de hi~ gormemi~tik. ~imdi ne yapahm,
sava~ haberi getirmedin ki, tedbirli olahm. Ban~ haberi getirmedin ki,
emniyette oldugumuzu hissedelim.» dediler. 111
Mus'ab b. Umeyr'in karde~i Ebu Aziz anlaL1yor: Bcdir sava:;;mda
_ben de esirler arasmdayd1m. Resuli.illah (s.a.v.):
« - Esirlere iyi muamele edin.» buyurmu~tu. Ben, ensardan bir
cemaat arasmdayd1m. Sabah ve ak~am yemekleri gelincc, onlar, Rc~;(t­
liillah'm emrine uyarak, kendileri sadece hurma yerler, ekmcgi bana
verirlerdi,U:.!
Abdurrahman b. Ebu Leyla' dan: Bir gun, Abdullah h. Rev aha, Re-
sulullah (s.a.v.) hutbe okurken, mescide geldi. Resuliillah'm:
« - Oturunuz.» emrini duyunca, hemen, mcscidin d1~mda bulundu-
gu yere ~oktii. Reswlillah (s.a.v.), hutbeyi bitirinceye kadar da yerin-
den kuruldamadi. Reswilllah (s.a.v.) bunu duyunca:
« - Allah, senin, kendisine ve Resulline itaat arzunu artttrsm. > > :)u-
yurdu.ll3
Hz. Ai~e (r.a.) an}.attyor: Bir cuma gunu, Resulullah (s.a.\' .J mi11be1 c
c;tkt1 ve:
« - Oturun.» dedi. Abdullah b. Revaha, Pcygambcrin:
« - Oturun.» emrini duyunca, o~ullarmm arasma oturdu. Daha
sonra, Resullillah'a:
« - Ya Resulallah, bakm, ibn Revaha, sizin:
« - Oturun.» dediginizi duyunca hemen, bulundugu yere otun.lu. »
dediler.U-1
Ata'dan: Reswiillah (s.a.v.) hutbe okurken bir ara:
« - Oturunuz.» buyurdu. Abdullah b. Mes'ud, Resuliillah'm bu em-
rini duydugunda, mescidin kap1smdayd1. Hemen bulundugu yere otur-
du. Rcsftllillah (s.a.v.) bunu gorunce:
« - Ya Abdullah, ic;eriyc girl, buyurdu. i 1;;
C4bir (r.a.) anlat1yor: Cuma glinii, Resuliillah (s.a.v.) lninbere c,:IkJp
hutbeye ba~larken:

n1 Mtlntebab-U Kenz'ul-Ummal: 4/ 162; Hadlslerle MUsliimanhk: 1/ 162 - 166.

112 TaberAnl; Mecma'uz-Zevaid: 6/86.
113 tbn Asaldr; Kenz'ul-UmmiU: 7/ 52; tsabe: 2j306.
114 ibn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 7/ 51; Taberani; Beyhaki; M~ma'- \Z-Zevald: 9/316-
m Kenz'ul-UmmiU: 7/ 56.
 htimai Miinasebctler 9S7

« - Oturunuz.» dedi. ibn Mes'ud bu emri duyunca, hcmen bulun -

.dugu yere, me sci din kaplSlna oturdu. Resuli.illah, onu gordi.i \ 'C :
« - Ya Abdullah b. Mes'ud, ic;eriye geL» buyurdu. 116
Enes (r.a.) anlatiyor: Bir gUn Resi'tliillah (s.a.v.) bizimle be r;< 1 .·r
Medine'de dola~tyordu. Gezerken yi.iksekc;e bir bina go rdi.i .
« - Kimin btt?» diye sordu.
« - Ensardan filamn.» dcdiJcr.
Resuli.illah (s.a.v.) ktzdt. Fakat bir f7CY demcdi. 0 e vin sah ib i, Rc-
:;;{tliillah'a geldi. SeJam verdi. Fakat Resuliillah selamrm almach . O ~ t ·.··­
lik yiizi.inU de c;evirdi. Adam birkac; defa tekrarladigi hal de R ::st!liillo h
yine ccvap vermedi. 0 zaman Resuli.illah'm kendisine bir ~cydcn doh" 1
klZlp yiiz c;evirdi~ini anladt. Bu durumdan eshaba yakmd1, vc:
« - Va1lahi ben, Resuliillah'm bu davram~mm sebebini anbmadJ n; ..,
dedi. 0 zaman, oradakiler:
«-- Resuli.illah dola~trken senin yiiksekc;e evini gordii, bclki o:r:.1.w
ic;in ktzmt$hr.» dediler. Adam derhal evine gitti. Evini y1kip ye rle h i1·
etti .
Rcsftli.illah yine bir giin dola$trken eski evi goremeyince:
« - Buradaki yi.iksek eve ne oldtt?» diye sordu. Eshab:
«-- Bn evin sahibi, senin, kendisinden yiiz c;evirmene ve sc l:ln: tm
a!m :-: m ~m a c: ok ; i;:i; ! ;-ni.i~_;. Bi/c ·:cbchni :-;nrch . 1--; iz de :;oylcyincc, ~!clin
hemcn y;ktt. » dcdil c:·.
Bunun Uzerine Resuli.illah (s.a.v.) ~oyle buyurdul ar:
« --- Her insana, kendisine yetecek kadar ve her nevi tch!i kc rk n
emin blacak olc;:Ude ev yapmas1 li.izumludur. Fakat li.i ksc b c;1p gostc-i .-:
y:1panlar yaptiklanndan mcsuldiirJer. »117
Bir ba~ka rivayct de ~;n ~ekildedir: Resuliillah (s .a.v.) d:,ha ~:onr::
aym ycrden tekrar gec;erken, eski bin:1nm ycrindc olm a ch (; m ~~·iildi.i. N c
oldu gunu sorunca:
,, _ Sahibi , sizin tutumunuz iizerine y1kt1.» dediler. 0 za n w n R<'~fl­
lUllah:
« - Allah onun giinahlanm affetsin . Rahmetini bol eylesin .» dive
dua etti.U8
Amr b. ~uayb, habasmdan, o da dcdesinden naklediyor : Resfdi.illah
(s.a.v.) Ia beraber Ezahlr119 gec;:idinc gittim. Dzcrimdc kmnm renkli bir
ikti.i vard1. Resuli.illah (s.a.v.) bir ara bana donerek:
« - Bu ne bic;:im clbisc?" dedi .

116 thn Asaklr; Kcnz'ul-Ummill: 7/5'i.

''' Suml.!n·i Ebi IXwud.

110 ihn Mike.

ll ? Ezftkh·: Mekl(C ilc· \!ec1 h~.- ''' :;• JJJch hir yl'r

- ." I
!158 M·iisliimanhk

Resuliillah'm bundan ho)lanmachgmi anlad1m. KonakladigimJz yere

geldik. Qnlar atq yakiyorlardL Hemcn o kmnlZl renkli elbiseyi ate~e
attim. Daha sonra tekrar Rcsuliillah'm huzuruna geldim. Resuliillah
(s.a.v.):
«-- 0 clbiseyi ne yaptm ?» diye sordu.
«-- Ate~e attJJTI.» dcdirn.
"---:-- Ailene veremez miydin?J) buyurdu. 120
Sehl b. Hanzaliyye'l·A~~emi'den: Resuliillah (s.a.v.), bana:
« - Hureym el'·Esediyy c;ok iyi, ama ~u sac;Ianyle etekleri de uzun
olmasa.>> dedi.
Hureym, Peygamberin bu soziini.i duyunca, hemen bir ustura ahp
sac;Ianm kulaklan hizasmdan, elbisesini de topuklan hizasmdan kesti. 121
Hz. Omer'in, elc.i olara'k Herakl'e gonderdigi Cessame b. Miisahik
b. er-Rebi b. Kays ei·Kinani anlatiyor:
«-·- Herakl'in huzuruna c;1kmca gosterilen yere oturdum. Dze)r ine
oturdugum ~eye dikkat etmemi~tim. Bakt1m, bir de ne goreyim; altm-
dan yapilma bir iskemle. Bunu farkeder etmez hemen kalkt1m .. HerakJ
bu davram~1ma giildii ve:
. « - Sana ikram olarak gosterdigimiz bu yerden niye kalktm?» di-
ye sordu.
« - Resuliillah (s.a.v.) m, bunun gibi ~eylerden Miisliimanlan neh-
yettigini duydum da, onun ic;in.>> dedim. 122
Haris b. Hazrec ogullannm akrabas1 Muhammed b. Eslem b. Bah·
re'den: <;ok ya~hyd1. Bir defasmda ~oyle dedi:
« - Medine'ye gittim. <;ar~Ida i~imi gordiim. Sonra tekrar geri evi-
me dondiim. Elbiselerimi degi~tirecegim s1rada, Resuliillah'm mescidin-
de iki rek'at namaz kilmadiglmi hatirlay1p:
« - Vallahi ben, Resuliillah'm mescidinde iki rek'at namaz kilma-
dim. Halbuki Resuliillah: «Sizden kim buraya (Medine'ye) gelirse, ~u
mescidde iki rek'at rramaz kilmadan geri donmesin.» buyurmu~tu.» de-
dim.
Sonra tekrar elbiselerimi giyip Medine'ye gittim. Resuliillah'm
(s.a.v.) mescidinde iki rek'at namaz kild1m. 123
Mugire b. ~u'be anlatlyor: Ensardan bir k1za talib oldum. Bunu
Resuliillah (s.a.v.) a anlatmca:
« - Onu gordiin mii?>> diye sordu.

120 Devlabi: Kuna: 2/44; Amr b. ~uayb kadmlann giyecegi bir elbiseyi giydigi
ic;in Resullillah ikaz etmi~tir.
121 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Buhari: Tarih; Kenz'ul-Ummal: 8/59.
122 Ebu Nuaym; Kenz'ul-Umm;il: 7/15; isabe: lj227.
~~ Kenz'ul-Ummal: Taberani; isabe: 3/414.
 lctima1 1vLinasebetler 959

<<-Hay1r, gormedim.» dedim.

«- Git, onu gor. <;i.inkii birbirinizi gorlip begenerek evlenirseniz
aramzdaki sevgi devamh olur.» buyurdu.
Kmn evine gittim. Resuliillah'm bana dediklerini k1zm ebeveyninc
anlattim. Birbirlerinin ylizline baktilar. Ben kalkip d1~an <;1kt1m. 0
esnada kJZ, odamn bir ko~esinden:
« - Bana o adam1 c;ag1rm.» dedi. Sonra da:
"- Eger. gelip beni gormeni sana Resuliillah (s.a.v.) emretmi~se,
iyicc bak. Egcr Resi:tbllah boyle bir ~ey soylememi~se, beni goremcz-
sin. ,, dedi. K1zo. baktm1, cnu begendim . Ve yetmi;; kadmla evlendigim
haldc, ondan daha c;:ok sevdigim, daha iyi biriyle evlenmemi;;tim.»124
Ma'rur b. Sftveyd'd~n: Ebft Zerr'i son ikametgahi olan Rabeze 125 de
gi5rdiim. Kendisinin ve kolesinin i.izerinde kahn kuma~tan hirer h1rka
vardr. Halk: ·
« - Y~'t Ebft Zerr, kolenin lizerindekini de ahp kendine ~oyle dog-
ru diiriist bir clbise yapsan. Daha iyi olmaz m1? Ko]eye de ba~ka bir
elbise bulursun.» dedi. 0 zaman Ebft Zerr ~oyle kar~Il1k verdi:
« - Annesinin Arap olmamas1 sebebiyle Bilal-i Habe~i'yi ay1plarnw
l1m. 0 c.l<t bcni Resftliillah'a ~ikayet etmi~ti. Resuliillah (s.a.v.) beni c;:a-
girdt vc: «Yft Ebft Zerr, Cahiliyye adetlerini hala b1rakamadm m1? On-
lar sizin kardc~inizdir. Allah sizleri onlara iistlin kilmi~tlr. Begenrne-
diklerinizi satm. Allah'm mahlukatma eziyet etmeyin.» buyurdu.126
Bi1· ba5ka rivayette bu hadis ~oyle naklediliyor: Resuliillah (s.a.v.)
~oyle buyurdu:
« - Onlar sizin karde~leri.nizdir. Allah onlan sizin idareniz altma
vermi;;tir. Kimin kolesi ve cariyesi varsa ona, kendi yediginden' yedir-
sin, kendi giydiginden giydirsin. Onlara ag1r i~ vermeyin. Eger vermeniz
gerekiyorsa, onlara yard1m edin.»1zr

RESULULLAH'IN EMRiNE MUHALEFET EDENLERE

~iDDETLE KAR~I (:IKMAK

Ebu Seleme b. Abdurrahman'dan: Abdurrahman b. Avf, Resullil-

lah'a bit'in.c;oklugundan ~ikayetle:
« - Ya Resulallah (s.a.v.), ipek gomlek giymeme mlisaade eder mi-
sin?» diye sordu. Resuliillah da ipek gomlek giymesine mlisaade etti.

124 Kem'ul-Ummal: 8/288.

125 Medine'ye yakm bir koy. Ebu Zerr'in mezan oradad1r.
126 Siinen-i Ebu Davud.
127 Buhari, Miislim, Tinnizi; Tergib: 3/495; Beyhaki: 8!7; ibn Sa'd: 4/237.
 I
.
960 MiislUmanhk

Resuliillah (s.a.v.) vefat edip de, Hz. Ehu Bekir halifc olunca, Di1
giin Hz. Orner, Ahdurrahman'm ogluEhu Selerne'nin yanma gitti. Ehu
Selerne ipek bir gomlek giymi$ti. Hz. Orner:
« - Bu ne boyle?» deyip, elini gomlegin yakasmdan soktu ve boy-
dan boya y1rtti. 0 zaman Abdurrahman:
« - Resuliillah'm, benim ipek gomlek giymeme miisaade ettigini bil-
miyor musun?» dedi. Hz. Orner de:
« - Sadece senin giymene miisaade etti. <;iinkii sen, bit'in ~vkiu­
gundan $ih1yet etmi~tin. Senden ba~kaksuia miisaade etmedi.>> dcdi.e'
. Ebu Selerne'den: Ahdurrahrnan b. Avf, oglu Muhammed'le beraber
Hz. Omer'in yanma gitti. Oglu ipek gomlek giymi~ti. Hz. Orner hemen
<;ocugun yanma giderek, yakasmdan tuttugu gibi gomlegi ikiye boldi_i.
Babas1 Ahdurrahman:
« - Allah iyiligini versin. <;ocugu korkuttun. Nerdeyse odiini.i p<11-
latacaktm.» dedi. 0 zaman Hz. Orner:
« - Onlara ipek gomlek rni giydiriyorsun?» diye sordu. Abdurrah-
.man:
« - Ben de ipek elbise giyiyorum.» deyince, Hz. Orner:
« - Onlar senin gibi mi?» dedi,l 29
ihu Sirin anlat1yor: Halid b. Velid iizerinde ipek bir gomlek oldu-
gu halde, Hz. Orner'in huzuruna c;akt1. Hz. Orner:
,,_ Nedir bu iizerindeki ya Halid?» diye sordu. Halid b. Velid:
« - Ya Emir'el-Mi.iminin, bunun ne mahzuru var? Ahdurrahman b.
Avf da giyiyor.» dedi. 0 zaman Hz. Omer:
« - Sen Abdurrahrnau b. Avf m1sm ki, onun yapt1g1m yapacaksm ?"
dedi.
Halid b. Velid eve doni.ince evdekilerin her biri gomlegin bir ucun-
dan tutarak parc:;a parc:;a ettiler. Oyle ki, gomlekten eser kalmad1. 130
Sahr'daf~:: Halid b. Said, ResuiLillah (s.a.v.) m veblmclan bir ay
sonra, Medine'ye geldi. Dzerinde ipekten bir ciibbe vard1. Hz. Orner b.
Hattab ve Aii b. Ebu Talib'le kar~da~ti. Hz. Omer onu gori.ince hemcn
etrafmdakilere:
« - D~erindeki elbiseyi par\ralaym. Ortada harp yokken bir kimse
ipek elbise giyebilir mi?» diye bag1rd1. Oradakiler, Halid b. Said'in iize-
rindeki ipek elbiseyi hemen parc:;alad1lar.131
Abde b. Ebu Liihabe anlatlyor: ~u hadiseyi duydum: Orner b. Hat-

128 ibn Sa'd: 3/92.

129 Kenz'ul-Ummiil: 8j57.
130 ibn Asakir; Kenz'ul-UmmiU: 8/57.
131 Taheri; ibn Asakir.

---."·~ I I 111
 lctimai Milnasebetler 961

tab, Mescid'e gider. Bakar ki ipekten di.igmeli, Acem kuma$mdan elbise

giymi$ bir adam namaz kllmaktad1r. Adamm yanma vanr ve:
« - Namaz1 diledi~in kadar uzat. Gidecegimi samyorsan aldamyor-
sun. Namazm1 bitirinceye kadar bekleyecegim.» deri.
Adam bakar ki kurtulu~ yok, namaz1m bitirir. 0 zaman Hz. Orner,
o adama:
« - Hele bir dur da ~u elbisene bakaytm.» der ve tutup ipek di.ig-
melerin hepsini kopanp atar. Sonra da: .
« - AI, elbise senin olsun.» derP~
Said b. Siifyan el-K.ariy'den: Karde~im vefat etmeden once, Allah
yolunda yi.iz dinar tasadduk edilmesini vasiyet etmi$ti. Onun vasiye-
tini yerine getirmek i~in yiiz dinan ahp Osman b. Affan'm huzuruna
<;Iktlm. Hz. Osman'm yamnda birisi oturuyordu. Benim i.izerimde de,
yakas1 ve yenleri ipek i~lemeli bir htrka vard1. Hz. Osman'm yanmda otu-
ran adam, beni gori.inte, hemen kalk1p, y1rtmak i<;in h1rkam1 <;ekmeye
ba~lad1. Hz. Osman bunu goru·nce:
« - B1rak adami.» dedi. Bunun i.izerine o da beni b1rakt1. Sonra da:
« - Acele ettiniz.» dedi. Ben, Hz. Osman' a:
« - Ey mi.i'minlerin emiri, karde~im vefat etmeden once yi.iz dinar
Allah yoluna tasadduk etmerilizi vasiyyet etti. Ne yapmam1 emredersi-
niz?» diye sordum.
<<- Bu meseleyi benden once hi~ kimseye sordun mu?» dedi.
« - Hay1r. >> dedim.
« - Eger benden once birine sormu~san, o da sana benim ~u ver-
digim fetvadan ba~ka bir fetva vermi~se, senin boynunu vurdururdum .»
dedi. Sonra da $Oyle devam etti:
,,_ Allah bize, !slam Dinine girmemizi emretti. Biz de bunu ka-
bul ut ik. Allah'a ~i.iki.ir, hepimiz Mi.isli.imamz. Allah, bize hicret ctme-
miz i Lmretti. Biz de hicret edip Medine'ye geldik. Daha sonra cihad yap-
ma ·J JJZI emretti. Siz $amhlar mi.icahidsiniz. Bunun i<;in sen bu paray1
kendine, ailene, kom~u ve akrabalanndan muhta<; olanlara harca. Zira,
bu paranm bir dirhemiyle gidip et alsan, sen vc ailen yeseniz, tam ycdi-
yi.iz clirhem tasadduk etmi5 gibi sevab kazamrsm1z.» dedi.
l~im bitincc d1~an <;IktJm ve h1rkam1 c;ekip y1rtmak isteycn adamm
1.. :' oldugunu sordum.
« - Ali b. Ebu Talib.» dediler. Bunun i.izerine evine gittim ve:
« - Benden ne koti.iluk gordi.in de oyle yaptm?» diye sordum. $oyle
. .: vap verdi: Rcsuli.illah (s.a.v.) m $i:iyle buyurdugunu i5ittim:
« - Yakmda i.immetim, kadmlann 1rzma tecavi.izi.i ve ipek elhiselcr

132 Kem'ul-Ummal: 8/57.

F: 61
 962 MiiJliimanltk

giymeyi heh11 sayacak.» i~te ben de, Miisli.imanlar arasmda ilk defa sen-
. de ipek elbise gordiim. Onun ic;in yaptlm.» 133
Abdullah b. Amir b. Rebi'adan: Hz. Orner, c;ocuklan Abdullah ve
Hafsa'nm amcalan Kudarne b. Maz'un'u Bahrcyn'e vali olarak gonder-
di. Abd'iil-Kays'm efendisi Carud, Bahreynden geldi ve Hz. Orner'i go-
riip:
« - Ey mtiminlerin emiri, Bahreyn'e vali tayin ettig·iniz Kudarne'ni~
ic;ki ic;ip sarho~ oldugunu gordtim. Gelip ~ize bildirmeyi vazife addet-
tim. Allah'm emri de boyledir.» dedi. 0 zaman Hz. Orner:
« - Onun ic;ki ic;tigine ba~ka ~ahit var m1?» diye sordu.
« - Ebu Hiireyre var.» dedim. Hz. Orner, derhal Ebu Hiireyre'yi
c;ag1rtarak:
« - Sen de ~ehadet eder misin?» diye sordu. Ebu Hiireyre:
« - Onu ic;erken gormedim. Fakat sarho~ bir halde kusarken gar-
dum.» dedi. Hz. Orner:
<<- Tam ~ahitlik yap1yorsun.» dedi ve Kudarne'ye haber gondere-
rek, Bahreyn'den gelmesini emretti. Kudarne gelince Carud, Hz. Orner'e:
« - Allah'm emrettigi cczay1 ver.» dedi. Hz. Orner:
« - Sen bu adamm dostu musun, dii~mam m1?» diye sordu. 0:
« - Dostuyum.» deyince, Hz. Orner:
« - ~ahitligini yaptm. Daha ne istiyorsun?» dedi. Bunun iizcrine
carud sustu. Sonra yine:
« - Bu adamm cezasm1 ver.>> dedi. Hz. Orner:
« - Seni davac1 olarak goriiyorum. Yamnda tek ~ahidin var.» dedi.
Carud:
« - A!lah'1 ~ahit tutanm ki soyledigim dogrudur.» dedi. Hz. Orner:
« - Dilini tut. Sonra fena yapanm.» dedi. Carud:
« - Ya Orner, ic;kiyi yegenin ic;sin. Sen beni cezaland1r. Dogru mu
bu! » dedi. Ebu Hiireyre:
« Ey mii'minlerin halifesi; eger bizim ~ahitliklerimizden ~tiphe edi-
yorsan, Velid'in klz1 Hind'e sor. Ciinkti o Kudarne'nin kans1d1r.» dedi.
Hz. Orner, Velid'in klZl Hind'e haber gonderip ~ahitlik yap1p yap-
mayacagml sordu. Kadm da, kocasmm aleyhine ~ahitlik yapt1. Bunun
iizerine Hz. Orner,·Kudarne'ye:
« - ~er'i cezay1 tatbik edecegim.» dedi. Kudarne:
« - Soylediginiz gibi ic;mi~ olsam da beni cezaland1ramazsm.» dedi.
Hz. Orner:
« - Nic;in?» diye sordu. Kudarne ~oyle cevap verdi:
« - Allah Teala ~oyle buyuruyor: «irnan edip amel-i Salih i~leyen·

1P ibD Asakir: 1/ 53; Kenz'ul-Ummal: 8/57.

 lctimai Miinasebetler 963

ler, fenahktan salamp inamrlar ve iyi i~ler i~lemekte devarn ederler,

sonra vazifelerine riayet edip, Allah'a hakkiyle kulluk eder ve b~kala·
rma da iyilik ederlerse, haram olunmadan evvel yediklerinden dolayt on-
lara vebal yoktur.»131 Hz. Orner:
Hay1r, yanh~ tevil yap1yorsun! Allah'dan hakkiyle korksan, ha-
«-
ram klldiklanndan kac;m1rsm.» dedi. Sonra, oradaki halka donerek:
«- Kudarne'ye sopa vurulmasma ne· diyorsunuz?» diye sordu. Ora-
dakiler:
« - Hastayken, sopa vurulmasma kar~IYIZ!» dediler. Bunun uzeri-
ne o gun ceza tatbik edilmedi. Aradan birkac; giin gec;ti. Nihayet bir
gun Hz. Orner, Kudame'ye sopa vurulmasma karar verdi. Halka:
« - Ne diyorsunuz, Kudame'ye sopa vurahm mi?» dedi. Oradakiler:
« - 0 boyle agn SIZI c;ekerken, cezanm tatbik edilmesine kar~ay1z! »
dediler. 0 zaman Hz. Orner:
« - Benim cezay1 tatbik etmeden, mes'ul olarak Allah'm huzuruna
<;1kmamdansa, onun dayak altmda can vererek Allah'a kavu~mas1 daha
evlad1r. Barra saglam bir sopa getirin!» dedi.
Sonra Kudarne'ye sopa vurulmasm1 emretti. Boylelikle de ceza tat-
bik edilmi~ oldu. Bu meseleden sonra Kudame, Hz. Omer'e c;ok klzd1
ve kustu. Sonra da Hac ic;in Mekke'ye gitti. Hz. Orner de Mekke'ye git-
mi~ti. Hac farz1m ifa edip de geriye donduklerinde Hz. Orner, Sukya135
mevkiinde konaklad1 ve uykuya dald1. Uykudan uyanmca:
«-Ban-a derhal Kudarne'yi bulup getirin. Vallahi riiyamda birisi
geldi ve: <<Kudarne'nin gonlunu al. 0 senin karde~indir.» dedi. Kudame'-
yi hemen bulup getirin.>> dedi.
Kudarne'ye gelip, Hz. Orner'in c;agird1gmi soylediler. Gitmek iste-
medi. Hz. Orner zorla getirmeJerini emretti. Yamna gelince de onun
gonli.inu ald1. Onun ic;in hay1r duada bulundu.136
Yezid b. Ubeydullah bir dostundan naklediyor: Abdullah b. Mes'ud,
cenaze merasiminde giilen bir a.d am goriince:
«- Demek sen cenazenin yamnda giiluyorsun? Vallahi seninle hie;
konu~mayacag1m.» dedi,l37

134 Maide: 96.

Ps Mekke ile Medine arasmda, Medine'ye iki gi.inliik mesafede bir mevki.
136 isabe: 3/229.
m Kenz'ul-Ummal: 8/116.
964 M iislii.manZtk

ESHABIN, PEYGAMBERiN EMRiNE AYKIRI

DAVRANI~TAN <;EKiNMELERi

ibn Abbas anlatlyor: Bedir sava~mdaResuliillah (s.a.v.), eshabma

~Joyle dedi:
c - Mii~riklerle beraber buraya gelen Ha~im ogullanmn kendi is-
tekleriyle 'degil de, zo~la sava~a katildtklanm Qgrendim. Aslmda, onla-
nn bizimle sava~malan ic;in hie; bir sebep yok. Sizden kim H~im ogul-
lanndan birine rastlarsa, onu oldiirmesin. Kim Ehu'I·Bahteri b. Hi~
b. }larls b. Esed'e rastlarsa onu da oldiirmesin. Kim amcam Ahbas'a
rastlarsa onu oldiirmesin. <;iinkii o, sava~~ zorla sokuldu.»
Ebu Huzeyfe b. Utbe b. Rabia:
c - BabalanmiZI, c;ocuklanmtzt, karde~lerimizi oldiiriip de Ahhas't
m1 btrakacagtz? Vallahi eger onunla kar~Ila~trsam, hie; bakmaz, kihei
tepesine indiririm.» dedi. Resuliillah (s.a.v.) bunu duyunca, Hz. Omer'e:
« - Ya Ehu Hafs138, Resuliillah'm amcas1 kthc;la oldiiriiliir mii?
dedi. Hz. Orner de:
« - Ya Resulallah (s.a.v.) btrak da ~u adamm boynunu vuraytm.
<;iinkii o, nifak yarattyor.» dedi. ,
Ebu Huzeyfe diyor ki: «0 giin Resuliillah'a kar~t soyledigim o soz-
den dolay1 oyle korktum ki, buna ancak ~ehitligin keffaret olacagma
inan.dtm.» Nitekim, Ebft Huzeyfe, Yemame sava~mda ~ehit dii~tii. 139
Ma'bed b. Ka'b'dan: Resuliillah (s.a.v.) Beni Kureyza'yt tam yirmi
be~ giin muhasara etti. Nihayet dii~man kurtulu~ iimidi kalmad1gmt an-
ladt. Allah da kalplerine bir korku verince, reisleri Ka'h h. Esed; ba~ka
c;are kalmadxgmt, ya hep birlikte iman etmelerini veya kadmlarla c;o-
cuklan. oldiiriip sava~mak 'ic;in d1~an c;tkmalanm veyahut da cumartesi
gecesi Miisliimanlara baskm yapmalanm soyledi. Onlar:
« - iman edip Miisliiman olmay1z, cumartesi geces; sava~mak da
dogru degil. <;ocuklanmiZI ve kadmlanmtzi oldiirdiikten sonra ya~aytp
da ne yapahm?» dediler. Daha sonra miittefikleri olan Ehu Liibahe h.
Ahdiilmiinzir'e haber gonderip, peygamberin tekliflerini kabul edip et-
memek hususunda kendisiyle isti~are ettiler. 0 ise bogazxm gosterdi. (Bo-
gazlanacaklanm ima etti) Fakat sonra da, yapttgma pi~man oldu. Der-
hal Mescid-i Nebevi'ye ko~up kendini direklerden birine bagladt. Allah
tevbesini kabul edip de kendisini affedinceye kadar bu ~ekilde kaldt.140

138 Hz. Omer'in kiinyesi. Hz. Orner: Vallahi Resiiliillah beni ilk defa o zaman
Ebu Hafs 'diye ~ag1rd1 diyor.
P9 el-Bidaye: 3/284; tbn Sa'd: 4j5; Miistedrek: 3/223.
loll Feth'ul-Blirl: 7/291.

-- ~"''.~ II .
.. , \
 lctimat Miinasebetler 965

Musa b. Mebe'nin rivayeti ~u ~ekildedir: Beni Kureyzahlar, Ebit

Liibabe b. Abdilmiinzir'e:
c - Ya Ebit Liibabe, sen in fikrin ne? Nc yapmamtzt istersis? <;iin-
kii bizim sava~acak gi..iciimiiz yok.» dcdiler.
Ebu Liibabe eliyle bogazrm i~aret ctti. Parmaklanm boynunda gez-
dirip sava~ yapmalanm imft etti.
Ebu Liibabe isini bitirip geriye doniince, biiyiik bir kotiili.ik i~lc­
digini anlad1 ve yaptigma pi~man old·u. Kendi kendine: «Vallahi, Al-
lah tevbcmi kabul edinceye kadar Resuliillah'm yiiziine bakamam.» de-
di. Sonra Medine'ye dondii. Kendini Mescid'in direklerinden birine bai!-
lach. Yirmi giin kadar bu vaziyette kaldtgi soylenir. Resuliillah (s.a.v.),
Ebu Liibabe'yi goremeyince:
« - Ebu Liibabe dostlarmdan korktu mu yoksa?» dedi. Hadise_vi
anlattrlar. 0 zaman Resuli.illah:
« - Bi.iyi.ik bir hata i~lemi~. Eger gelip bana soyleseydi, onun i<;in
Allah'dan magfiret dilerdim. Ama mademki boyle yaptl. Ben bir ~e_v
yapamam, Allah diledigi gibi hi.ikmeder.» buyurdu.141
Enes b. Malik anlatiyor: Resuli.illah (s.a.v.), Sabit b. Kays'r uzun
zaman goremeyince, nerede oldugunu sordu. Birisi:
« - Ya Resulallah, ben ondan sana haber getiririm.» dedi. Sonra
c;tktp Sabit b. Kays'm evine gitti. Onu evinde oturmu~, boynunu bi.ik-
mii~ bir halde buldu.
c - Hayrola, nedir bu hal ?• diye sordu.
« - Halim harab, ben Rcs(di.illah'm huzurunda yi.iksek scsle k9nu-
~urum. Amellerimin heba. olup Cehenncm ehlinden olmaktan korkuyo-
rum.» dedi. 0 adam, ResCtli.illah (s.a.v.) m yamna gelip, Sabit b. Kays'-
m soylediklerini anlatmca, Rcsuli.illah (s.a.v.):
« - Git, ona; sen Cchcnnem chlindcn degil, Cennct ehlindensin, de.»
buyurdu.
Sabit b. Kays b. ~emmas'm kJZI anlattyor: Babamm ~oyle anlatti-
gmt duydum: Res(rli.illah'a, <<$iiphes1z Allah, kibirlenip gururlananlan ve
oviinenleri sevmez.»H 2 ayeti nazi} olunca Sabit'in durumu degi~ti. Evine
kapamp aglamaya ba~lad1.
Resuli.illah (s.a.v.) a haber verdiler. Resuliillah da, adam gonderip,
nic;in boyle yapt1gm1 sordu. Sabit, i~ledigi gi.inah1 naklederek ~oyle dedi.
« - Ben ~ak gezmeyi severim ve kavmimin en biiyi.igu olmak isti-
yorum.»
0 zaman Resuli.illah (s.a.v.):

w Bidaye: 4/119.
'-0 Lokman : 18.
 966 Miisliimanltk

<<- Sen, ayet-i kerimede soylenenlerden degilsin iyi bir hayat si.i-
riiyorsun. Ha)'lrh bir ~ekilde oleceksin ve Allah seni Cennete sokacak.»
buyurdu.
Allah Teala, Resuli.ine: «Ey iman edenler, peygamberden daha yiik-
sek sesle konu~maym. Birbirinizle yiiksek sesle konu~tugunuz gibi onun-
la da oyle konu~maym ki farkmda olmakslZlll amelleriniz bo~a gitme-
sin.»143 ayetini indirince Sabit yine aym hareketi yapt1. Resuli.illah (s.a.v.)
a haber verdiler. Resuli.illah ona adam gonderip bu ~ekilde davranmas1·
mn sebebini sordu. 0 ise i~ledigi bi.iyi.ik gi.inahtan bahisle; sesini yi.ik-
selttigini, bu sebeple de amelleri yok olan ki~ilerden olmaktan kork-
tugunu soyledi. Bunun Uzerine Resuliillah (s.a.v.):
« - Hay1r, korkma, sen oviiniilecek bir hayat si.iriiyorsun. ileride
de ~ehit olacaksm ve Allah seni cennetine sokacak. » buyurdu.144
Muhammed b. Sabit el-Ensari'dcn: Sabit b. Kays, Resuliillah'a:
<< - Ya Resulallah, helak olacag1mdan korktum. » dedi. Resuli.illah
(s.a .v.):
« - Ni<;in? » diye sorunca, ~oyle dedi:
<<- Allah bizi, yapmadig1m1z ~eylerle oviilmekten nehyetti. Baklyo-
rt,lm ben jjviilmekten ho~lamyorum. Allah bizi, gururlamp, kibirlen-
./.1
1
m(l'lkten de nehyetti. Bak1yorum ben gi.izel gori.inmekten ho~lamyorum .
A)Iah bizi,~ senden daha yiiksek sesle konu~maktan da nehyetti. Halbuki
ben, senin huzurunda yiiksek sesle konu~uyorum.» dedi. 0 zaman Re-
suli.illah (s.a.v .) :
« - Ya Sabit, gi.izel bir hayat si.iriip, sonunda ~ehit olmay1 ve cen-
nete girmeyi istemiz misin?» buyurdu. Sabit:
« - Tabii, ya Resulallah isterim.» dedi.
Sabit, giizel bir omiir ge<;irdi. Miiseylimet'ul-Kezzab'm oldi.iriildi.igi.i
sav~da ~ehit oldu.145

ESHABIN, HER HAREKETiNDE RESULULLAH'l

TAKLiT ETMESi

H7.. Ai~ (r.a.) anlahyor: Resultillah (s.a.v.) m bir hasm vard1. Ge-
celeyin na,naz kllar, gi.indi.iz de i.isti.inde otururdu.
Rev A•ltilla:.'1 n namaz kildigml goren herkes ko~arak gelip onunla
berabc,. naMaz kt~ ..,aya ba~lad1. Gelenler <;ogaimca Resuli.illah (s.a.v.):

1~• Hiicm .:t: 2.

1.... Taberaru; '.fl" " a'uz·Zt: v ' -1: 9 ; ~"'1 ; Miistedrek: 3/ 235.
115 Mu..: 'e<trek.
 tctimai Miinasebetler 967

« - Ey Miisllimar.Iar, kendinizi zorlamaym. Giic;: yetirebileceginiz i~­

leri yapm. Siz ibadetten usanmad1kc;:a Allah ecrini vermekten usanmaz.
Allah indinde en degerli amel, az da olsa devamh oland1r.>> buyurdu. 146
Bir ba~ka rivayette de Resullillah:
« - Muhammed limmeti bir i$e ba$lad1klannda ona devam ederler.»
buyurmu$tur.
Enes b. Malik anlahyor: Halk, Resultillah (s.a.v.) m elindc bir gi..in
giimll~ bir ylizlik goriince, hemen herkes giimli~ yiiziik takt1. Resuliil-
lah yiiziigii atmca onlar da att1lar. 147
ibn Orner'den: Resuliillah (s.a.v.) altm bir yiizlik takiyordu. Bir giin
tutup ylizligii c;:IkardJ ve:
« - Art1k bunu hie;: takmayacagim.» dedi. Bunun lizerine, pnrmagm-
da yiizlik olan herkes yiiziigiinii c;:1kardi.148
ilyas b. Selerne babasmdan naklediyor: Kurey~, Miisliimanlar hak-
kmda bilgi toplamak ic;:in Harice b. Kiirz'li oncii olarak gonderdi. Ha-
rice geriye donlince islam ordusunu methetmeye ba~lad1. 0 znman ora-
dakiler:
« - Sen ylireksiz bedevinin birisin, silah sesi duysan korkudan odiin
r,atlar. Ne sana denileni anlamu;;sm, ne de soylediginden habcrin var.»
dediler.
Daha sonra Urve b. Mes'ud'u . gonderdiler. 0, Resuliillah'm yamna
"d"
g1 1p: /
<<- Ya Muhammed, nedir bu soyledigin? Herkesi Allah'm birligi-
ni kabule davet ediyorsun. Sonra da bilip bilmcdigin insanlan kavmin
ic;:ine sokup aralanm bozuyor, kanlanm, mallanm ve canlanm helal
say1yorsun?» dedi. Resullillah (s.a.v.) cevaben:
« - Ben sadece onlann: aralanm daha da diizeltmck, dinlcrinin ye-
rine, Allah'm gonderdigi daha hay1rh bir dini teblig etmck, onlara da-
ha mutlu bir hayat vadetmek ic;:in geldim.» buyurdu.
Urve b. Mes'ud da geriye dondiigiinde, Resl)liillah (s.a.v.) 1 methet-
meye ba~;lad1. ·
Selerne diyor ki: Mli~riklerin eline dii$en Mtisltimanlara eziyet c;:o-
gahnca, Resuliillah (s.a.v.), Hz. Orner'i c;:ag1rarak:
« - Ya Orner, mii$rikler eline esir dii~en karde$lerimize gidip soy-
leyeceklerimi iletir misin?» dedi. Hz. Orner:
« - Hay1r, yapamam ya Resulallah, c;:iinkli benim Mekke'de kimscm

1"" Tergib: 5/89; Buhari; MUslim.

147 Siinen-i Ebii Davud.
1.ur Buhari; ldtislim.
 968 Milslii.manltk •

yok. Orada ~araftarlan olanlardan gander.» dedi. Bunun iizerine Re-

suliillah (s.a.v.), Hz. Osman'1 ~ag1rd1 ve onu gonderdi.
Hz. Osman devesine binip yola pkt1. Yolda mii~riklerin askerlerine
rastlad1. Mii~rikler onunla alay edip kotii sozler soylediler. Fakat amca-
oglu Eban b. Said b. el-As, ana arka <;Iktl ve terkisine bindirip Mekke'-
ye getirdi. Mekke'ye geldiklerinde amcaoglu, Hz. Osman'a:
<<- Amcaoglu, ni<;in boyle ·e ski ve k1sa elbise giydin? Eteklerini
uzatsan.» dedi. -Hz: Osman'm gomlegi dizl~rinden biraz a~agidaydL­
Hz. Osman:
<<- Resuliillah da boyle giyiyor.» dedi.
Hz. Osman, Mekke' deki biitiin esirleri dola1jarak, Resuliillah'm soz-
lerini nakletti.
Seleme diyor ki: Bir defasmda biz ogle tiykusunda iken Resuliillah'-
m miinadisi:
c - Ey halk, Ruhul Kudiis (Cibril) geldi. Resuliillah'a biata ko~un! »
niye nida etti. Biz hemen Semure agacmm altmda bulunan Resuliillah'a
ko~tuk ve biat ettik. Bunun iizerine ~u ayet nazil oldu: «Mii'minler aga~
altmda sana biat ettikleri zaman Allah onlardan ho~nut olm~tu. Hak
Teala onlann kalplerindekini bildi de onlara· huzur ve itmi'nan verdi.
Onlan pek yakm bir zaferle miikafatlandtrdt.»149 Hz. Osman olmadigi
i<;in, Resuliillah bir eliyle digerini tutarak, onun yerine de biat etti. Mi.is-
liimanlar:
« - Ne iyi i~, Hz. Osman Mekke'de Kabe'yi tavaf etsin, biz ise bu-
rada bekleyelim.» dedi. Bunun iizerine Resuli.illah (s.a.v.):
« - 0, Mekke'de yillarca kalsa, ben tavaf etmeden, asia Kabe'yi ta-
vaf etmez.» buyurdu.150
iyas b. Seleme bir ba~ka rivayette 1ji::iyle diyor: Yegeni Hz. Osman'a:
« - Amca, bak1yorum eski ve k1sa elbise giyiyorsun. Kavmin gibi
eteklerini biraz uzat.» dedi. Hz. Osman:
« - Do~tum, Resuliillah da eteklerini bacaklanmn yansma kadar
uzatiyor.» dedi. Yegeni tekrar:
c - Amca, Kabe'yi tavaf et.» dedi. Hz. Osman:
c - Biz, hi~bir ~eyi Resuliillah yapmadan yapmaytz. Ancak o ya-
pmca biz de onun pe!$inden gideriz.» dedi.
Zeyd b. Sabit anlatiyor: Yemame sava1jmdan sonra, Hz. Ebu Bekir
beni ~ag1rd1. Gittim. Yamnda Hz. Orner de vard1, bana $()yle dedi:
« - Orner b. Hattab gelip, Yemame sava~mm <;ok ~iddetli ge<;tigini
ve bin;ok haf1zm h~yatlarm1 kaybettiklerini soyledi. Ba~ka sava~larda

1' Fetlh: 18.

1
1
-" Kenz'ul-UilllDM: 1!84; 8j56; Ibn Sa'd: 1/461.
 !ctimai Miinasebetler 969

da hahzlann hayatlan.~.u kaybetmelerinden, boylece de Kur'an'1 yitir-

mekten korkuyorum. Bunun i~in, Kur'an ayetlerinin bir araya toplan-
. masma karar vel-dim.» Bunun tizerine ben, Hz. Orner'e donerek:
,,_ Resuli.illah'm yapmad1g1 ~eyi biz nas1l yapanz?» dedim.
Hz. Orner:
« - Vallahi bu daha hay1rhd1r. Yapilmas1 laz1rn.» dedi. Aradan ~ok
ge((meden benim ic;imde de aym istek belirdi ve Hz. Orner'in dogru soy-
ledigini anlad1m.
Hz. Orner, Ehft Bekir'in yamna oturrnu~, konu~uyordu . Ebft Bekir
bana:
« - Sen akilh bir genc;sin. Sana gtivenimiz var. Hem sen, Resu!i.il-
lah'm vahiy hhipligini de yaptm. Bunun ic;in Kur'an toplama i~ini se~
lizerine al.» dedi.
Vallahi, bana bir dag1 al ta~I deselerdi bu, Kur'an toplama i~inden
daha kolay olurdu. Ben: ·
<<- Peki, Resultillah'm yaprnad1!P. bir i~i nas1l yapworsunuz?, de-

dim.
« - Bu, gerc;ekten c;ok haYJrh bir i~.» dedi.
Hz. Ebft Bekir, bu i~i lizerime almam ic;in 1srar ederken, anidcn
Allah gonllimti ac;ti ve aym duygu bende de belirdi. Ben de onlann go-
rii~lerine katild1m ve Kur'an ayetlerini toplamaya ba~lad1m. Beyaz ta~­
lara, ktirek kemiklerine, hurma kabuklarma yaz1lanlann hepsini topla-
dim. Kur'an\ ezberleyip hahzalarma nak~edenleri de ~agu·drrn. SackcL·
Berae suresinin son iki ayetini yalmz Huzeyme b. Sabit el-Ensiui bir-
yordu. Ba~ka bilen yoktu. 0 ayctler de $Lmlard1r: <<Size i<;in'izden oyle
bir peygamber geldi ki, sizin s1kmti ve dara dii~meniz ona ag.r gelir.
Sizin hidayet ve saadetinize dti~kiin, bilhassa mii'minlere kar~1 <;ok ~ef­
katli ve merhametlidir. Eger yola gelmezlerse, de ki: Kendisinden ba~­
ka ilah olmayan Allah bana yeter. Ona gtivendim. 0, ar~-x alarun sahi-
bidir.»151
Toplanan Kur'an-I Kerim ayetlerini Ebft Bekir'e teslim ctt im. 0
vefat edince bu emaneti Hz. Orner teslim ald1. 0 da wfat edinCL'. k!Zi
Hz. Hafsa teslim aldi.152
Hz. Orner (r.a.) den: Usame ordusunun sefere <;Ikip <;Ikmamasma
dair mlina~a~a olunca, Hz. Ebft Bekir:
« - Kudret ve iradesiyle ya~ad1gim Allah'a yemin olsun ki, Rcsti-
. ltillah'm sava~ti!P. ki~ilerle sava~mamaktansa gokten tizerime ta~ yagsa
daha iyi olur. Onlarla m:.ttlaka s'ava:;;acagirn.» dedi. Ve tekrar islam'a
girinceye kadar onlarla ~arp1~t1.
151 Tevbe: 129 - 130.
1'12 Kenz'ui-UmmAI: 1/279.
970 Milslilmanltk

Aym mevzuda Ebu Hiireyre'nin rivayeti de ~oyledir: Usame ordu-

sunun gonderilmesine kar~1 ~1kanlar olunca, Hz. Ebu Bekir:
« - Vallahi, namazla zekat ara~mda fark gozetenlerle mutlaka sa-
va~acaglm. <;iinkii, zekat da maldan ahnan bir hakd1r. Allah'a yemin
ederim ki, Resuliillah'a verdiklerinden bir yular da olsa bana vermez-
lerse onlarla sava~anm.» dedi.
Ba~ka bir rivayette de, Hz. Ebu Bekir ~oyle der:
« - Kendisinden ba~ka ilah olmayan Allah'a yemin olsun ki, ko-
pekler, Peygamberin zevcelerini ayaklarmdan siiriiseler bile, yine de Re-
suliillah'm yo!a <;Ikard1g1 bir orduyu geri <_;evirmem, Resuliillah (s.a.v.)
m a<;tlg1 bir sancag1 tekrar yerine koymam.» dedi. Daha sonra da Usam~
ordusunu gonderdi.
Urve'den: Hz. Ebu Bekir ~oyle dedi:
,,_ Ebu Bekir'in hayati elinde olan Allah'a yemin cderim ki, yir-
tiCI hayvanlann beni par<;alayacaklanm bilsem, yine de pcyg:arnberin
yola <;Ikardigi tlsame ordusunu gonderirim. Buralarda bendcn ba~ka
kimse kalmasa da, yine gonderirim.»
Urve anlatiyor: Hz. Ebu Bekir ~oyle dedi:
« - Resuliillah'm gonderdigi bir orduyu mu geri r;evirecc~im? 0
zaman biiyiik bir i~e ciir'et etmi~ olurum. Kudret ve iradesi.vlc y::-t~~HlJ­
gim Allah'a yemin olsun ki, biitiin Araplann aleyhime donrnesi bile. R,·-
suliillah'm yola ~Ikard1g1 bir orduyu geri r;evirmekten--daha iyidir. Ha\-
di ya Usame, Resuliillah'm emrettigi istikamete yiirii, sonra da FiJi,;t: n
cephesinde Mu'teliler'e kar~I Resuliillah'm emrettigi ~ekildc sm·a~. Al-
lah elbette yard1m edecektir.»
Hasan·1 Basri anlat1yor: Hz. Ebu Bekir, Hz. Omer'in, Usamc'nin
kumandanhgma kar~1 <;Ikmain iizerine onun sakalmdan tutarak:
« - Ey Hattab'm oglu, Allah iyiligini versin. Resuliillah'm tayin L't-
tigi kumandan yerine ba~ka birisini mi tayin edeyim! » dedP 53
Sa'd b. Ebi Vakkas anlatlyor: Hz. Omer'in klZl Hafsa, babasma:
« - Ey Mii'minlerin Emiri, bu kaba kuma~ yerine, daha iyi bir el-
bise giysen, ~imdi yediginden daha lezzetli yemekler yesen olrnaz m1?
Bak, Allah rlzkimiZI 'bolla~tu·d1, hay1rh amellerimizi <;ogaltti. ,, dedi. Hz.
Orner cevabcn:
« - K1zdirma beni, Resuli.illah'm <;ektigi sikmtilan hatirlarnJyorsun.>>
dedi. Resuliillah (:>.a.v.) m s1kmt1h giinlerini anlatti. Hafsa'mn gozlcri
ya~ard1. Sonra da hzma:
« - Sen daha rahat ya~amam1 istiyor!'~. Halbuki imk£m olsa Re-
. '
153 Buhari; MUslim; Miisned·l Ahmed b. Hanbel; Beybaki; ibn Asa.Idr.
r

~- . ·.rl·~ I ll
 Ictimai Mimasebetler 971

suli.illah'la Hz. Ebft Bekir'in !;ektikleri s1kmtllara ortak olmak isterdim.

Umanm ki mes'ud gi.inlerinde onlarla beraber olurum.» dedU 54
Ebu Umfune'den: Orner b. Hattab, dostlanyla otururken pamuklu
bir gomlek getirdiler. Hz. Orner gomlegi giyerken -daha gogsi.ine in-
dirmi!?ti ki-:
«- Avret yerini ortti.igum ve kendisiyle gi.izel gori.indi.igum elbise-
yi giydiren Allah'a hamdolsun.» diye dua etti. Sonra da yanmdakilere
donerek:
«- Ni!;in boyle soyledigimi biliyor musunuz?» diye sordu.
«- Hay1r, bilmiyorum. Soylersen ogreniriz.» dediler.
«- Bir giin Resuli.illah'la beraber bulunuyordum. Yeni bir elbise
gctirdiler. Resuli.illah onu giyerken, «Avret yedmi orten ve beni ho!? gos-
teren bu elbiseyi giydiren Allah'a hamdolsun.» dedi. Ve !?Oyle devam
et'.:i: «Beni Hak Dinle gonderen Allah'a yemin olsun ki, bir Mi.isliimana
veni bir elbise getirilir de o, yeni elbiselerini giyip, eski elbiseyi s1rf
Allah nzas1 i<;in bir ba!?ka Mi.isli.imana verirse o, elbette eskiyinceye ka-
dar onu veren adam, ister hayatta olsun, ister olmi.i!? olsun, Allah'm hi-
mayesinde onun yamnda ve onun garantisi altmda olur.»
Hz. Orner daha sonra ell?iseyi giydi. Baktl ki kollan uzun. Hemcn
oglu Abdullah'a seslenerek:
«- Oglum, bwag1 getir.» dedi. BI!;ak gelince, elbisenin yenlcrini
avu!;lay1p fazla gelen klSlmlan kesti. Biz: ·
«- Ey Mi.i'minlerin Emiri, bir terzi !;ag1rsayd1k. Bu boyle olur mu? "
dedik.
«- Hay1r, istemez.» dedi.
Ebu tlmame divor ki:
« - Bu hfdist:c..lcn sonra, Hz. Omer'i gordi.im. Elbisesinin yenlerin-
den sarkan ipler, ellerinin i.izerine doki.ili.iyordu.» 155
ibn Omer (r.a.) anlatiyot: Hz. Orner yeni bir gomlek giymi!?ti. Ba-
na, bir bwak getirmemi soyledj. Sonra da: ,.
« - Oglum, gomlegimin yenlerini uzat, sonra parmaklanin hizasm-
da tut. Fazla klsm1m kes.» dedi. Gomleginin yenlerini kestim. Fakat di.iz-
gi.in kesilmemi!?ti. Bir kismi uzun, bir k1sm1 klsayd1.
« - Baba, makasla bunlan di.izeltsek.» dedim.
« - B1rak oglum, ben Resuli.illah'1 boyle yaparken gordi.im. Gom-
lek eskiyinccye kadar babam onu giydi.>> dedi. dyle-ki, eskiyen kiS'lrr.-
lardan <;Ikan ip)er ayakla~na di.i!?erdi_l56

154
'
Hllye: 1/ 48; ibn Sa'd: 3/199.
m Kem'ul-UnunAI: 8/ 55.
156 Htlye: 1/ 45.
~72 Mii.sliimanltk

Eslem'den: Hz. Omer, Kabe'yi tavaf ederken, Haceri Esved'in ontin-

de durup:
« - Aslmda ben senin faydas1 da, zaran da olmayan bir ta~ par-
~asi oldugunu biliyorum. Eger ResU.Hillah'm sana selam "verdigini go:r-
memi~ olsayd1m, sana selam vermezdim.» dedi ve selam verdi. Sonra da:
« - Ona bakarsan, ~imdi hervele157 yapmaya da ltizum yok. 0 za-
man biz mli~riklere kuvvetli goriinmek i<;in oyle yapm1~11k. Ama Allah
onlan helak etti.» dedi ve ilave etti:
« - Ama biz, Resulilllah (s.a.v.) m yaptiW. hi<;bir ~eyi terketmeyiz.» 158
isa b. Talha bir adamdan naklediyor: Resuliillah (s.a.v.), Hacer-i
Esved'in kaqasmda durup:
« - Biliyorum ki, sen faydas1 ve zaran olmayan bir ta~sm.» bu-
yurdu. Ta~I optti. Daha sonra Ebft Bekir, Racca gittiginde, Hacer-i Es-
ved'in oniinde durup:
« - Biliyorum ki, sen faydas1 ve zaran olmayan bir ta~sm. Eger
Resuliillah'm seni optiigtinti gormeseydim, opmezdim.» dedi. 159
Ya'la b. Umeyye anlat1yor: Hz. Osman (r.a.) la beraber Kabe'yi ta-
vaf ettim. Hacer-i Esved'in yanma gelince ta~1 selamlad1k. Ben, Kabe
tarafmdayd1m. Haceri Esved'i ge<;ip de bah tarafma vannca selam-
lamasl i<;in Hz. Osman'm elinden <;ektim.
« - Ne var?» dedi.
« - Selamlamiyor musun?» dedim.
« - Hi<; Resultillah'la beraber Kabe'yi tavaf etmedin mi?» diye
sordu.
« - Evet, tavaf ettim.» dedim.
« - Resftliillah (s.a.v.) m bu iki bah rtikniine selam verdigini gor-
dtin mii?» dedi.
«~ Hay1r.» dedim.
« - Resuliillah'1 ornek alm1yor musun?» dedi.
« - Ahyorum.» dedim.
« - Oyle ise ytirii.» dedi,l 60
Bekr b. Abdullah anlat1yor: Bir bedevi, ibn Abbas'a gelip:
«- Muaviye siilalesi Kabe'de hacllara su ve hal veriyor, filan ogul-
lan slit veriyorlar. Siz ise ~erbet veriyorsunuz. Cimrilikten mi, yoksa
yoksulluktan I'rn?» diye sordu. ibn Abbas: . .

,
157 Hervele: Hac ibadetinde, ~afa ile Merve tepeleri arasmda hac1 namzetlerinin
sa~ omuzlan ve kollan a<;:tk bir ~ekilde yaptiklan ko~u.
138 Buhari; Bidaye: 5/153.

~~ Darelrutni; Ilel; Kenz'ul·lJ_Dlii1AI: 3/34.

w Miisned-l Ahmed b. Hanbel: 1j70.
 lctimai Miinasebetler 973

«- Bu, ne yokluktan ne de cimrilikten. Restiliillah (s.a.v.), terki-

sinde Usfune b. Zeyd oldugu halde Kabe'yi ziyarete gelmi~ti. Bizden i~e­
cek bir ~ey istedi. Biz de ona ~erhet verdik. Bii·az i~ti ve:
« - <;ok giizel olmu~, hacllara da boyle ~erbet verin.» buyurmu~tu. 161
Cafer b. Temmarn'dan: Bir adam, ibn Abbas' a gelip:
« - Biliyor musun, Hac i<;in gelenlere ~erbet veriyorsunui. Restiliil-
lah boyle yapt1g1 i~in mi ~erbet veriyorsunuz, yoksa slit ve baldan da-
ha ucuz oldugu i<;in mi?» diye sordu. ibn Abbas ~oyle dedi:
c - Restiliillah (s.a.v.), hacilara su veren Hz. Abbas'm yanma gele-
rek: «Bana da ver.» demi~ti. Hz. Abbas hemen bir kase ~erbet getirtti.
Restiliillah (s.a.v.), on dan bir yudum ald1 ve:
« - <;ok giizel olmu~, herkese boyle ikram edin.» buyurdu.162
ibn Silin anlatlyor: ibn Orner'le beraber Arafat'ta bulunuyordum.
0 yiiriimege b~laymca ben de yiiriidiim. !mam gelince cemaatle ogle
vakti, 'ogle ile ikindiyi ebraber kild1. ibn Orner, ben ve arkada~lanm
vakfey'e durduk. Nihayet imam Miizdelife'ye dogru yola ~1kmca, biz de
yola <;Iktlk. Me'zerntin163 bogazma geldik. ibn Orner devesini <;oktiirdii.
Biz de develerimizi <;oktiirdiik. Onun namaz kilacagm1 zannediyorduk.
Binegini tutan kolesi, namaz kilmayacagmi, Restiliillah'm bu mevkie gel~
diginde, def-i hacette bulundugunu hahrladigmi, kendisinin de Restiliil-
lah'I taklid edip def-i hacet etmek istedigini soyledL164
ibn Orner'den: ibn Orner, Mekke ile Medine arasmdaki bir agacm
altmda bir miiddet uyurdu. Sebebi soruldugunda, Restiliillah'm da boy-
le yaptiguu soyledi,l65
Nafi'den: ibn Orner, Restiliillah (s.a.v.) ne yaptiysa aymm yapard1.
Oyle ki, Resuliillah nerede namaz kildiysa, orada namaz kilard1. Re-
stiliillah (s.a.v.) bir agacm altmda konaklam1~t1. ibn Orner ara s1ra o
agacm altma gelir kurumasm diye ona bakar, dibine su dokerdi.166
Miicahid anlatiyor: ibn Orner'le beraber bir yolculuga <;1krn1~tik.
Bir rnevkie gelince ibn Orner yolunu degi~ti rdi.
« - Ni~in boyle yaptm?» diye soruld ugunda:
« - Restiliilla:h'm boyle yapt1gm1 gorct:,l,n de, onun wm.» dedi. 11Y 1
Nafi anlatiYO).= ibn Orner, I, Mekke sok::.J. .lannda, devesini oylc dik-

161 Miisned-i Ahmed b. Hanbel: 1/70.

162 lbn Sa'd: 4/16.
16:3 Me'zemun: Miizdelife ile Arafat arasmda bir gecit.
164 Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Tergib: 1/47.
t65 Tergib: l/46.
!del lbn AsAldr; Kenz'ul-UmmAI: 7/59.
167 Miisned-i Ahmed b. Hanbel: Tergib: 1/46.
 •
974 Miisliimanltk

katli si.iriiyordu ki, Resuliillah'm devesinin bast1g1 izlere bassm diye onu
iki tarafa <_;eviriyordu.168
Nafi'den: Peygamberin yapt1klanm aynen tatbike <;al1~an ibn Omer'i
bu haliyle gorsen,
« - Bu herhalde deli galiba.» dersin.169
Hz. Ai!?e (r.a.) anlatlyor: ibn Orner kadar, hi<; kimse Resuliillah
(s.a.v.) m konakladigi yerlerde onu taklid edemezdi.170
Asnn el·Ahvel'den: ibn Orner'in Resuliilla"h'm izlerini takip edi~ini
gorsen, ana bir ~ey oldu samrdm.
Eslern'den: Abdullah, babas1 Orner b. Hattab'm hareketlerini yav-
rusunu kaybeden deveden daha <;ok ara~tinrd1. 171
Abdurrahrnan b. Urneyye b. Abdullah'dan: Abdurrahman b. Urneyye,
ibn Orner'e:
«-- Kur'fm-I Kerim'de Sal;it-I Havf'a ve normal zamanlardaki na-
mazlara dair malumat buluyoruz. Yolculuktaki namaza dai.r 1Jir ~ey yak?»
diye sorar. ibn Orner ~oyle cevap verir: .
« - Allah bize, Resuliinii gonderdi. Biz de Allah'm ResC!.lii nasil ynp-
tiysa, oyle hareket ettik.»
Urneyye b. Abdullah b. Halid b. Useyd, Abdullah b. Omer'e:
,, - Biz, Allah'm kitabmda tehlikeli zamanlarda namazm klsaltila-
cagma dair malumat buluyoruz. Fakat yblculuktaki narnaza dair bir ~ey
bularnworuz.,, dedi. Abdullah b. Orner ~oyle cevap verdi:
« - Biz, Resuliillah'1 ne yaparken gorsek, onu yapardik.»
Varid b. Ebu Asm1 anlat1yor: Mina'da ibn Omer'e rastlad1m ve se-
ferdeki namazm mahiyetini sordum.
"- iki rek'attlr.» dedi.
« - ~imdi biz Mina'day1z, namaz1 nas1l kilacagiz?» dedim. Suratmi
.'lStl ve:
« - Resuliillah'I hi<; dinlemedin mi?» diye sordu.
« - Dinledim ve on~ inand1m.» dedim.
« - Resuliillah (s.a.v.), Medine'nin d1~ma <;Iktigmda iki rek'at ki-
lardi. istersen iki k1l, istersen tam k1l.» dedi.172
Ehu Miinib el·Ciire~i'den: Alfdullah h. Omer'e:
« - Sefere ~Iktigmuz zaman kafirlerin size zarar vennesinden en-

168Hdye: 1/310.
169 Miistedrek: 3/561.
170 ibn Sa'd: 4j107.
171 Abdiirrezzak.
172Abdiirrezzak.

---.·" ~ , 1 r
 ictimai Miinasebetler 975

di~ ediyorsamz, namazlaruuzi .Iusaltmamzda beis yoktur. Kafirler si-

zin apa~Ik dii~manlanmzdiC.»173 ayetini okuyup:
« - Biz ~imdi emniyetteyiz. Dii~mandan korkmuyoruz. Namaz1 kr-
saltabilir miyiz?» diye sordular. ibn Orner de:
« - Sizin ic,:in Resuliillah'da giizel ornekler vardtr, ona uymak la-
ztmdir.» dedi.l74
Zeyd b. Eslem'den: ibn Omer'i, elbisesinin diigmeleri c,:ozi.ilmii~ bir
halde namaz kllarken gordiim. Nic,:in boyle.yaptigm1 sordum.
« - Resuliillah'1 boyle namaz kllarken gordiim. Onun ic,:in bu ~e­
kilde kthyorum.» dedi.175
Urve b. Abdullah b. Ku!?eyr'den: Muaviye b. Kurre, babasmdan nak-
lederek bana ~unlan anlatti: Miizeyne'li bir heyetle beraber Resuliillah'-
m yanma geldim. Ona biat ettik. Resuliillah'm h1rkasmm diigmeleri c,:o-
ziiliimii~tii. H1rkasmm yakasmdan elirni soktum ve s1rtmdaki Ni.ibi.i,·-
vet miihri.ine dokundum.
Urve diyor ki: Ne Muaviye'yi ne de oglunu yaz ve k1~, di.igmclc!·i
ilikli gorrnedim.176

ESHABIN, RESULULLAH'I PAYL\~AMAMASI

Ka'b b. Ucre anlatiyor: Bir giin Mescidde, Ensardan bir grup, Rc-
suliillah'm huzurunda oturduk. Muhacirlerden ve Ha~im ogullanndan da
hirer cemaat vard1. Daha sonra, Resuliillah'a hangimiz daha yakm1z vc
o hangirnizi daha c,:ok seviyor, diye mi.inaka~aya ba~lad1k. Ensardan, i<;:-
Ierinde benim de bulundugum cemaat ~oyle diyorduk:
«Biz, Ensar (Medine'liler), Allah'm Resuli.ine iman ettik. O'na ta-
bi olduk, onunla beraber sava~tik. Biz O'nun, dii~man kar~1smda on
safta garp1~an boliigiiyiiz, ResUliillah'a en yakm ve O'nun en gok sev-
dikleri biziz.»
Muhacir karde~lerimiz de ~oyle diyorlard1:
«- Biz muhacirler (Mekke'liler), Allah'm emri iizerine Resuliillah'-
la be{aber hicret ettik. Mal-miilkii ve c,:oluk-gocugu terkedip, buralara
gog ettik. Sizin sava~t1gm1z biitiin harplere biz de i~tirak ettik. Sizin
bulundugunuz yerl~rde bizler de bulunduk. Bu sebeple Resuliillah'a da-
ha yakm1z ve 0, en c;:ok bizi sever.»

m Nisa: 101.
174 Kenz'ul·UJtUruil:: 4/240.
175 Tergib: 1/46.
176 Ibn Mace, ibn Htbban; Tergib: 1/45; isabe: 3/233; ibn Sa'd: 1/460.

--- .:
'
 976 MilslUmanhk
•
Ha~im ogullan karde~lerimiz de:
« - Biz, Resulilllah'm a~iretiyiz. Sizin: sav~ti~mz yerlerde bi:zler
de sava~tik. Sizin bulundu~uz yerlerde bizler de bulunduk. Resuliil-
lah (s.a.v.) a, biz daha yakimz. En ~ok sevdigi de biziz.» dediler.
Resuli.illah (s.a.v.) hiicre-i saadetlerinden ~1k1p, yamm1za geldi ve:
«-- Neyin miinaka~asrm yapiyorsunuz?» buyurdu. Biz meseleyi an-
1attlk. 0 zaman Resuliillah (s.a.v.), Ensara donerek:
« - Size kim itiraz edebilir? Elbette dogru soylilyorsunuz.» buyur-
du. Muhacir karde~lerimizin soylediklerini naklettik .
..:- Dogru soylemi~ler. Bunu kim inkar edebilir?:. dedi. Ha~im ogul-
lannm soylediklerini naklettik.
«-- Onlar da dogru soylemi~ler. Buna kim kar~I <;:Ikabilir?» dedi.
1
Daha sonra da:
« - Aramzda bir hiikiim vereyim mi?» buyurdu.
« - Anannz-babamiZ sana feda olsun, ya Resulallah, soyle." dedik..
Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - Ey Ensar, ben sizin karde~inizim.» Ensar:
« - Allah-ii Ekber, K.abe'nin Rabbine andolsun ki, Resuliillah bi-
zim taraf1m1za gec;:ti.» dediler. Resftliillah (s.a.v.) Muhacirlere donerek:
· « - Size gelince, ey Muhacirler, ~unu bilin ki; ben sizdenim.» bu-
yurdu. Muhacirler:
« - Allah-ii Ekber, Kabe'nin .Rabbine yemin olsun ki, Resuliillah
(s.a.v.) bizim tarafimiza gec;:ti.» dediler. Daha sonra Ha$im ogullanna
donerek:
« - Size gelince, ey H~im ogullan, siz bendensiniz ve ahirette ba-
na kavu$acaksm1z.» buyurdu.
Hepimiz, Resuliillah'm soylediklerinden memnun, ho~nut olarak
kalkt1k.m
I

HZ. PEYGAJ\'IBERiN, ESHABI BiR(BiRLERiNE KAR~I

SAYGILI OLMAYA DAVET ETMESi

Abdullah h. Ebii Evfa'dan: Ahdurrahman b. Avf, Halid b. Velid'i

Bedir'de sava$anlara kar~I kotii davramyor diye Resuliillah'a ~ikayet
etti. Resuliillah (s.a.v.) da, Halid b. Velid'i c;:ag1rtarak ~oyle dedi:
«--:- Ya Halid, Bedir'de sava~anlann hic;:birine kotii davranma, Uhud
dag1 kadar altm infak etsen, yine onlann yaptiklanna eri~emezsin.» Ha-
lid b. Velid de:

m Taberant: Mecma'uz-ZevMd: 10/14.

 !ctimai Milnasebetler 977

«- Onlar benim aleyhimde konu~uyorlar. Ben de kar~1hk veriyo-

rum.» dedi. 0 zaman Resuliillah (s.a.v.):
« - Sakm Halid'e kotti soz soylemeyin. <;iinkii o, Allah'm, dii~man
i.izerine <;ektigi bir k!lt<;tlr.» buyurdu. 178
Hasan-1 Basri'den: Abdurrahman b. Avf ile Halid b. Velid'in ara-
Ian iyi dt:gildi. Halid b. Velid, bir defasmda, Abdurrahman b. Avf'a:
« - Ey Avf'm oglu, benden fazla olarak bir veya iki sava~a katil-
dm diye ovi.inme. » dedi .
Resuli.illah (s.a.v.) bunu duyunca: .
«- Eshab1m1 bana b1rakm, kudret ve iradesiyle ya~ad1g1m Allah'a
yemin olsun ki, eger sizden biriniz Uhud dag1 kadar altm da infak et-
mi~ olsa, yine de onlann yaphklanmn yans1 kadar olmaz.» buyurdu.

Bu hadiseden sonra, bu sefer de Abdurrahman b. Avf'la Ziibeyr'in

arast ac;tld1. Halid b. Velid, Resuliillah (s.a.v.) a gelerek:
« ----r -Ey Allah'm Resulii, Sen, beni Abdurralunan'a kar~1 koti.i bir ~ey
soylemekten menettin. Ama Ziibeyr ona kotti ~eyler soyliiyor.» dedi.
0 zaman Resuliillah (s .a.v.):
«- Onlann ikisi de Ehl-i Bedir'dendir. Ve birbirlerine denktirler.»
buyurdu.179
Ebu Hiireyre (r.a.) den: Eshabdan · baztlan arasmda oldugu gibi,
Halid b. Velid'le Abdurrahman b. Avf arasmda da dargmhk vard1. Re-
suliillah bunu duyunca:
« - Eshabtmi bana btrakm, sizden biriniz Uhud dag1 kadar altm
infak etseniz, onlann (Bedir ehli) infak ettikleri bir miid veya yans1
kadar olamaz.» buyurdu.180

ESHABiN iNSANLAR ARASINDAKi MEVKii

Cabir b. Abdullah anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:

« - Allah Teala, Eshabtmi, Peygamberler hari<;, herkesten iisti.in
kild1. Eshab1m arasmdan da dordi.inii benim ic;in se<;t1. Onlar da, Ebu
Bekir, Omer, Osman ve Ali'dir. Onlan bana dost k!ldt.»
Bir ba~ka rivayette de, Resuliillah'm ~oyle b~yurdugu naklediliyor:
« - Eshab1mm hepsi iyidir. Allah, benim iimmetimi diger milletlere
iistiin klld1. Ummetim i<;inden de ~u dort astrda ya~ayanlan di~erlerine

•1a Taberani: Mecma'uz-Zevaid: 9/ 349; Kenz'ul-Uilmliil: 71138; tstiab: lf409.

179 tbn Asakir; Kenz'ul-l1mmal: 7/138; Mecma'uz-Zevlild: 10/15.
1~ Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 10/ 15. Miia. Takrib.en on £ekiz litre.
F: 62
 978 M ilslilmanltk
•

i.istiin k1ld1. Onlar da birinci, ikinci, i.i<;i.inci.i ve dordi.inci.i as1rda ya~a -·

yanlard1r. »181
Abdurrahman b. Avf'dan: Resuli.illah'm, ahirete irtihali yakla~mca ,
Eshab :
«~ Ya Resulallah, bize tavsiyede bulun.:. dediler. Resuli.illah:
« - Size, hicret eden ilk Mi.isliimanlara ve onlarm <;ocuklanna 1yr
davranman1z1 tavsiye ediyorum. Bunu yapmazsan1z, diger yaptlkbnmz-
dan hi9bir sevab k~anamazsm1z.» buyurdu.182
Bir ba~ka rivayette, Resuli.illah'm ~oyle buyurdugu naklediliyor:
« - Size, ilk Mi.isli.iman olanlarla onlann <;ocuklanna ve torunlan-
na iyi davranmamz1 tavsiye ediyorum.»
Zeyd b. Sa'd, babasmdan nakl ediyor: Resuli.illah (s.a.v.) a, vefatl-
nm yakla~t1g1 haber verilince, eski bir elbise giyerek, Mescid'e geldi ve
minbere oturdu. Bunu duyan herkes, ko~up Mesciq'de topland1. Resu-
li.illah (s.a.v.), Allah'a hamd-i.i senadan sonra, ~oyle dedi:
« - Ey cemaat, Ensara kar~1 iyi davramn. Onlara iyi bakln. <;iin-
ki.i ·onlar, benim sevdiklerim -.re dostlanmd1r. Onlann iyiliklerini alm.
Koti.ili.iklerini de ho~ gori.in.»1&>

IESHAB HAKKINDA KOTU SOZ SOYLENMEMESi

Enes (r.a.) anlat1yor: Resuli.illah (s.a.v.) m yamnda Malik b. Diih~tin

amlmca, aleyhinde konu~anlar oldu. -Ona, «Mi.inaf1klar reisi» deniyor-
du-, Resuli.illah (s.a.v.):
« - Eshabtm1 bana b1rakm, eshab1ma koti.i soylemeyin.» buyurdu.184
ibn Abbas' dan: Resuli.illah (s.a.v.), ~oyle buyurdu:
« - Kim eshab1m hakkmda koti.i soylerse, ona Allah, melekler ve
bi.iti.in insanlar lanet eder.»185
Hz. Ai~e (r.a.) den: Resuli.illah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - Eshab1m hakkmda koti.i soylemeyin. Eshab1ma koti.i soyleyene
Allah lanet eder.»1ss
Said b. Zeyd b. Amr b. Ni.ifeyl'den: Beni, arkada!?lanma sovmeye
zorluyorsunuz~ Onlara kotii soyleyemem. Allah onlardan rahmet ve mag-
firetini esirgemesin.187

1s1 Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 10 j16.

182 Tabenini; Mecma'uz-Zevaid: 10/17.
183 Taberani; Mecma'uz-Zevmd: 10/ 36.
184 Mecma'uz-Zevrud: 10 J21.
185 Mecma'uz-Zevaid: 10/ 21. .
186 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 10/21.
187 Taberam; Mecma'uz-Zevaid: 10/Zl.
 /

lcti1itai Miinasebetler 979

Said b. Ciibeyr'den: Bir adam, ibn Abbas'a gelerek:

• - Bana ogiit ver.» dedi. ibn Abbas:
« - Sana, Allah'a hakk1yla kulluk etmeni ve -Resuliillah'm eshab1
hakkmda kotii soz soylemekten sakmmam ogutlerim. <;iinkii sen, onla-
nn derecelerinin ne kadar yiiksek oldugunu bilmiyorsun.» dedi. 188

REEfTttr'~-LAH'lN EHL -! }2,£\'T':i:N.i tJMMETiNE EMANETi

ibn Orner (r.a.) den: Resuli.illah (s.a.v.) m, en son soyledigi soz ~u

oldu: «Benden sonra Ehl-i Beyt'ime iyi davramn.»189
thr..mii Seleme (r.zt.) ..anlat1yor: :Hz. Fi!tima (r.a.), kollarmda Hz. Ha-
san ve Hiiseyin, elinde Hasan'm yemeginin bulundugu kapla, Resfdi.il-
lah (s.a.v.) m yanma geldi. Tencerede s1cak yemek vard1. Yemegi Resu-
li.illah (s.a.v.) m online koydugunda, Resuli.illah (s.a.v.):
« - Hasan'm babas1 nerede?» diye sordu. Hz. Fatrma:
« - Evde.» dedi. Resfui.illah (s.a.v.), Hz. Ali'yi ~ag1rd1. Daha sonra
Resuli.illah (s.a.v.), Hz. Ali, Hz. Fatrma, Hz. Hasan ve Hiise}in oturup
yemek yemege ba~lad1lar.
Ummii Seleme diyor ki: Resuliillah (s.a.v.) beni yemege ~ag1rmad1.
Halbuki o giine kado r , egcr Rest'di.illah yemek yerken ben de orada
bulunursam beni yemege davet ederdi.
Yemek bitince, Resuliillah (s.a.v.) onlan kucaklad1 ve:
« - Allah'Im, bunlara di.i~man olamn dii~mam, dost olanm dostu
ob diye dua etti.l90
ibn Abbas (r.a.) anlattyor: Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - Ey Abdiilmuttalib ogullan, sizin i~in Allah' dan ii~ ~ey diledim:
Dogru yolda olanlan, o yoldan ay1rmamasxm, bilgisi olmayanlan bilgili
kilmasmx, yolun:u ~a~xranlan hidayete erdirmesini ve yine Allah' dan si-
zi comert ve merhametli kxlmasxm da diledim. Bir kimse, Hacer-i Es-
ved'le Makam-1 lbrahim arasmda durup n::~maz kds::~ ,.e onr<_,' tutsa , eger,
Muhammed'in Ehl-i Beyt'ine bugzediyorsa oliince, cehennerne girer.» 191
Hz. Osman (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
' «-- Kim Abdiilmuttalib ogullanndan birine yard1m elini uzatrr da,
o kar~ahgm1 veremezse, onun miikafatmt yarm ahirette bana kavu~tu­
gunda ben verecegim.» 192

1as Taberani; Mecma'uz-Zcvaid: 10/22.

189 Taoerani; Mccma'uz-Zcvi\id: 9/ 163.
190 Mccma'uz-Zev<\id: 9/ Hi7.
191 Tabcnini; Mccma'uz-Zcn'Hd : 9/ 171 .
l 9.: Tabcnini; Mecma'uz-Zcvftid: 9jl73.
 •
cabir (r.a.) den: Hz. All'nin klZl ile evlendiginde, Hz. Omer'in ~oy le
dedigini duydum:
« - Beni kutlaxmyor musunuz? Resuli.illah'm ~oyle buyurdugunu ,
i~ittiin: . «Kiyamet giinii biitiin akrabahk baglan kesilir. Sadece benim
nesebim ile bana akraba olanlannki kesilmez. »193
MuhZ!mmed b. ibrahim et·Teymi'den: Katade b. en-Nu'man ez-Za·
feri sanki onlardan bir kotiiliik gormii~ gibi Kurey$lilerin aleyhinde ko-
nu~tu. Resuliillah (s.a.v.) bunu duyunca: ·
« - Ya Katade, Kurey~ hakkmda kotii soz soyleme. t<;lerinde oyle·
lerini goreceksin ki, senin yapt1gm onlarm yapt1klanndan, i~ledigin
onlann i~lediklerinden daha degerli degildir. Gordiigiinde onlara g1pta
edeceksin. Eger Kurey~'in gururlanmayacagmi bilsem , Ailah indindeki
derecelerini soylerdim.» buyurdu. 194
Hz. Ali (r.a.) iyor ki: Bildigim kadanyla ResulUllah (s.a.v.) $Oyle
buyurmu$tu:
« - Daima Kurey~'i one ge<;irin, sakm Kurey~ 'in online ge<;meyin.
Kurey~'in gururlanmayacagm1 bilsem, Allah katmdaki dereceler ini soy-
lerdim. »195
Hz. Ail?e (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) yamma geldi ve:
« - Kurey~'in, gururlanmayacagm1 bilseydim, onlara, Allah katmda-
ki derecelerini soylerdim.» buyurdu.196
Ebu Hiireyre (r.a.) anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - Kurey~'in itimat ve giivenini kazanmaya <;ah~m. <;:iinkii Kurey$ '-
in giivenilir kimseleri ba$ka kabilelerin diiri.ist kimselerinden daha tis
tiindiir. Kurey~ 'in, gii<;lii kuvvetli bir ki~isi, diger kabilelerin yigitlerin-
den iki kat daha iistiindiir.197 ·
Rifaa b. Rafi rivayet ediyor: Resuliillah (s .a.v.), Hz. Omer'e:
« - Yakmlanm topla ve bana getir.» buyurdu. Hz. Orner de, hepsini
Resuliillah (s.a.v.) m evinin online toplad1. Sonra i<;eri gi r:::~·~k:
«- Ya Resulallah (s.a.v.), onlan i<;eri mi alayim, yoksa siz mi <;I-·
kacaks1mz?» diye sordu. Resuliillah (s.a.v.):
( - t<;eri alma, ben yanlanna gelecegim.» buyurdu. Daha sonra, on-
lann yamna giderek:
« - !9inizde yabancdar var mi?» diye sordu. Onlar:

·,93Taberani; Mecma'uz-Zevilid: 9 jl73 .

19-4Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz.zevaid: 10/ 23.
195 Taberinl; Mecma'uz-Zevaid: 1/ 25.
196 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 10/ 25; Buradaki Kureyften
murat ilk miisliimanlardir. !slam dinini ilk once kabul edip, ona yard1mc1
olduklan ic;in Allah katmda dereceleri ·bliyiiktlir.
1w Taberinl; Mecma'uz-Zevatd: 10/26.
 1ctim ai M ii nasebetl(>r !l87

« - Evct, aramtzda miittefiklerimiz, ktz karde~lerimizin <;ocuklan

ve kolelerimiz var.» diye cevap verdiler. 0 zaman Res(diillah (s.a.\·.):
« - Miittefiklerimiz bizden saythr, kiz karde~ <;ocuklan vc ki>!clcr
de bizden say1hr. Bilmiyor musunuz: «Allah'm ger<;ek dostbn, onll n
cmirlerini tutup, yasaklanndan sakmanlardtr.» Eger siz de Allah'm ..:miJ -
lerini yaptp nehiylerinden ka<;tmyorsamz, O'nun dostu say1l!rsmu. t\k-
si takdirde ba~mtza gelecekleri di.i~iiniin. Ktyamct gi.ini.i ba~kalan, ~~ t i 't.:l
amellcrle gelirken, siz t.le gunah yukli.i olarak gelirscniz, sizckn _\tit. ,· ~· ­
virir, size yardtmci olamaytz.» Daha so'llra Rc-..filiillah (s.a .\ ) l· !k-ri~ol
kaldu·arak:
« - Ey cemaat, ~iiphesiz Kurey~, en <;ok itimada lay1k hir k ~ bilc -
dir. Kim Kurey!?'in kotiili.igiini.i ister vc bunun i<;in <;ah!?n·sa Alhh :Hlll
yi.iziikoyun ate~e a tar.;» buyurdu ve bunu ii<; defa tekrarlad1. 1 nR
ibn Abbas (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.) !?Oyle buyurdu:
« - Ha~im ogullarma ve ensara kin tutmak kiifi.irdi.ir. Arar 11 k lll<~
kin tutmak ise nifakttr. »t!l 9
Hz. Ai~e (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) bir defasmda:
« - Ya Ai~e, iimmetim i<;inde bana en <;abuk kavu!?acak olan scnlll
kavmindir.» diyerek yamma geldi. Resuli.illah (s.a.v.) oturunca, ben:
« - Ya Resulallah. Allah beni senin yoluna feda cylesin, ic;cri gi-
rerken beni korkutan bb:- soz soyledin.» dedim.
« - Nedir o soyledigim?,, diye sordu. Ben de:
« - Sen iimmetin i<;inde, Sana en c;abuk kavu!?acak olan hcnim
kavmim oldugunu soyledin.» dedim.
« - Evet, oyl~ soyledim. > >dedi.
« - Ni<;in sana en once kavu!?acak olan benim kavmim J, diy,· .~oi ·­
dum. Resuli.illah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - bliim onlan birer birer toplayacak, ba!?kalan da onlan. hil:'l -
fete laydc gormeyecekler ve <;ekemiyecekler.» Ben:
« - 0 zamanlar veya daha sonralan insanlar nas1l olacak? r!ih'
sordum.
<<- Kuvvctlilerin, zay1flanm yiyen hayvanlar gibi ol<:.cakla,- \ ,· Jn-

' hayet k1yamet kopacak.» buyurdu.

Ba!?ka bir rivayet de ~oylcdir: Rcsuliillah (s.a.v.):
<<- Y£1 Ai~e, insanlar arasmda en once helak olacak kavim. ~c~:1n
kavmindir. >>buyurdu. Bunun i.izerinc ben:
<<- Camm sana fedft olsun ya ResCdallah, ba~Ianna bir fPHik ::: t mi
gelecek?» dcdim. Resuli.illah (s.a.v.) ~oyle buyurclu:
<<- Ha~i lr, fakat Kurey!?'in bu oymaf_ b m i)Jum, agma dii~i..i:"c ~ k.

:'lB Bezzar; :\fecma'uz-Zevi\id: 10 '26: Taher[mi.

''~' Taberi'mi; .\1ecma'nz.-Zcvflid: 10 27.
982 Milsliimanltk

halk da onlan klskamp devlet b~kanhgma lay1k gormeyecekler. Bunun

i9in herkesten once yok oiacaklar.» Ben:
« - Peki, onlar oldiikten sonra geri kalanlar ne olacaklar?» diye
sordum.
« - Onlar, insanlann bel kemigidirler. Oldiiklerinde tabii ki, di-
gerleri de helak olurlar.» buyurdu.200
O~er b. Hattab (r.a.) anlat1yor: Resuliillah (s.a.v.) ile beraber otu-
ruyordum. Bize:
« - !man edenler arasmda en iistiinii kimlerdir, soyleyin?» buyur-
du. Oradakiler:
« - Ya Resulallah (s.a.v.), meleklerdir.» dediler.
«- Evet, hakhsmtz; bu onlann hakki, Allah onlan boyle bir mer-
tebeye <;tkarmi~ken bunu kim inkar edebilir? Fakat onlardan ba~ka?»
buyurdu. Oradakiler:
« - Ya Resulallah (s.a.v.), Allah'm risalet ve niibiivvetle taltif et-
tigi peygamberler.» dediler.
«- Evet, hakllSlmz; bu onlann hakk1, Allah onlan boylesine bir
mevkiye getirmi~ken bunu kim inkar edebilir, ba~ka?» buyurdu.
«- Ya Resulallah, Peygamberleriyle beraber <;arpi~IP ~ehit olanlar.,.
dediler. Resuliillah (s .a.v.) :
«- Evet, hakhs1mz; bu onlarm hakk1, Allah onlan boylesine bir
mevkiye getirmi~ken , bunu kim inkar edebilir, ba~ka ?,, buyurdu.
"- Peki, kimdir ya Resul?.ll ah? » dive sordular. Resuliillah (s.a.v.):
«- Benden sonra gelecekler. Onlar beni gormedikleri halde bana
inanacaklar, gormedikleri halde beni tasdik edecekler. Kur'an'1 okuyup,
i<;indekini yapacaklar. . t~te iman edenler arasmda en iistiinii onlard1r.,.
buyurdu.201
Amr (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - Soyleyin bakahm, k1yamet giinii Allah katmda en yiiksek de-
receyi kimler alacak?>> Oradakiler:
« - Melekler.» dediler-. Resuliillah (s.a.v.):
<(- Rablerine boylesine yak1nken, onlann iistiin olmasma ne mani
~
var? Ba~ka?>> buyurdu.
«- - Peygamberler.» dediler.
«- C '"~ lann en yiiksek dereceyi almalan tabiidir. Zira, Allah tar~­
h .).dan kendilt.dne vahiy geliyor. Ba~ka?» buyurdu.
« - Sen soyle :·ii Resulallah.>> dediler.
« - Sizden sonra relecek olanlar. <;iinkii onlar g_ormedikleri halde

2XI !".1ii'ITied-l Ahme.! b. Han~ ~1: M... "ttla'uz-Zevilld: 10/28.

:rll Mecma•u..-Zeviiid: ll.i/ 65. \
 !ctimai Munasebetler 983

bana inanacaklar. Kur'an'a inanacaklar. t~te iman edenler arasmda ki-

yamet gi.ini.i, Allah katmda en yi.iksek dereceyi alacak olanlar bunlar-
dtr.» buyurdu. 202
Ebft Cum'a'dan: Resuli.illah (s.a.v.) la beraber ogle yemegi yedik.
Yanimizda, Ebft Ubeyde b. el-Cerrab da vard1. Resuli.illah (s.a.v.) a:
c - Ya Rcsulallah, bizdcn d~h~ iisti.ini.i. var m1? Senin1c beraber
Miisli.i.man olduk~ Senin1e beraber sava~tik.» diye sordu. Rcsuli.i.llah
(s.a.v.):
«-- Evet, var. Benden sonra gelecek olanlar. Onlar, gormediklc1·i
halde bana inanacaklar.» buyurdu.203
Ebft thname'den: Resuliillah (s.a.v.) ~oylc buyurdu:
« - Beni gori.ip de irrian edene ne mutlu. Beni gormcdigi halclc iman
ec!enc de ne mutlu.» Rcsflli.illah (s.a.v.) bunu yccli defa tckrarlaclr. 2M
Ebu Hiireyre (r.a.) den: Resuli.illah (s.a.v.) ~oylc buyurdu:
« - Bcnden sonra gelccek olanlann her biri, bcni gormek i<;in <;o-
luk-c;oc-ufl:unu ve bi.iti.i.n mahm feda etmek istcyeceklcr.» 203
Enes (r.a.) den: Resftliillah (s.a.v.) ~i::iyle buyurdu:
«--- Beni gorcmcdikleri halde bana iman eden kardc~lcrimi gor-
mek isterdim.» 206
Bir ba~ka rivayet de ~u ~ekildedir: Resfiliillah (s.a.v.):
« - Karde$lerime ne zaman kavu$acag1m?» diye sordu. Eshab:
« - Ya Resulallah, biz senin karde$lerin degil miyiz?» clediler.
"- Sir: bcnim arkada~lanmsmiz, karde~lerim ise gormedikleri hal-
de bana inananlard1r.» buyurdu.207
Ammar b. Yasir'den: Resuliillah (s.a.v.) $i::iyle buyurdu:
« - Dmmetim yagmur gibidir. Ba$1 m1 haytrhdtr, yoksa sonu mu
bilinmez.» 208
Abdullah b. Mes'ud'dan: Nebi (s.a.v.) $i::iyle buyurdu:
«- Allah'm i::iyle melekleri vardtr ki, di::irt bin tarafa seyahat edip
iimm('timin selamlanm bana getirirler.» Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
«-- Hayatm1 sizin i<;in hayrrhdrr. <:;unki.i, halledemediginiz mesele-
' Jeri soruyorsunuz. Ba~kalan da size soruyor. Vefatlm da sizin i~in ha-
v1rhd1r. <:;iinkii o zaman bu diinyada yaptlklanmz bana gosterilccek. 'Ha-

- · - -·- · - - - -
202 Bezzar.
203 Miisncd·i Ahmed b. Hanbel;Mecma'uz-Z~viiid: 10j66; Taberani.
204 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevfiid: 10/ 67; Taben'ini.
205 Bczzar; Mecma'uz-Zevaid: 10/66.
206 Miisned-i Ahmed b. Hanbel.
'XIl Mecma'uz-Zevaid: 10/66; Ebu Ya'la.
2ll Taberfuti; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 10/68; el·Munavi:
5/157.
984 Miisliimanltk

YJ.rh bir amelinizi gordligumde bunun i<;in Allah'a hamdedetim. Koti.i

bir amelinizi gorlince de, Allah' dan sizi affetmesini dilerim.» 209
Ebu Biirde (r.a.) den: ibn Ziyad'm yanmda oturuyordum. Abdul- ·
lab b. Yezid de oradaydr. Oldlirlilen haricilerin, kelleleri getirilmeye ba;;-
landi. Kesilen ba;;lar onlimden ge<;erkerr ben:
« - Cehenneme.» dedim. Bunun lizrine, Abdullah b. Yezid:
« - Boyle soyleme yegenim, <;linkli Resullillah (s.a.v.) m ~i>ylc bu-
yurdugunu i;;ittim: <<Bu limmet, cezasmi dlinyada <;ekecek. >,210
Ebu Blirde'nin bir ba;;ka rivayetinde Resullillah (s.a.v.) ~oyle bu-
yuruyor:
« - Allah, bu limmetin azabm1 bu dtinyada oldi.irmekle verccektir.>> 211
Ebu Biirde'den: Ubeydullah b. Ziyad'm yamna gitmi~tim. Onun
~iddetli cezalar verdigini gordlim. Daha sonra huzurundan <;:Ikip, Re-
sullillah (s.a.v.) m eshabmdan bir zatm yanma oturdum. 0 adam ;;oyle
dedi:
<<- Resullillah (s.a.v.): <<Bu limmetin cezas1 kih<;:la verilecektir.>> bu-
yurdu.>>212

MiiSLUMANLARIN CANLARININ VE MALLARININ KORUNMASI

ibn Abbas (r.a.) dan: Resullillah (s.a.v.) zamamnda bir adam oldli-
rlildti. Katili bulunamad1. Bunun lizerine Resullillah (s.a.v.) minbere <;J-
karak ~oyle buyurdu:
<<- Ey insanlar, ben daha aramzda iken birisi oldlirlilliyor ve ka-
tili bilinmiyor. $unu iyi bilin ki, eger bir Mlishimamn oldtirlilmesinde
yer ve goklerde ya~ayanlann hepsi birlqseler, yine de, Allah onlan sa-
YISiz azaplara ugratlr.» 213 .
Ebu Said (r.a.) den: Resultillah (s.a.v.) m zamamnda bir adam i:il-
dtirlildti. Bunun lizerine Resultillah (s.a.v.) minbere <;1kt1 ve:
« - Bu adam1 i<;inizden kimin oldtirdliglinli bilmiyor musunuz?,, di-
ye li<; defa tekrarlad1. 0 zaman eshab:
<<- Yemin ederiz ki, bilmiyoruz.» dediler. Resullillah (s.a.v.): .
' « - Muhammed'in rrefsi kudret elinde olan Allah'a yemin ederim ki,
bir mli'minin Oldtirlilmesinde blitlin goklerde ve yerde ya~ayanlar bir-
le;;seler, yine de Allah onlann hepsini Cehenneme atar. Bize -yani,
Ehl-i Beyt'e- bugzeden herkesi Allah ylizlikoyun ate~e atar, buyurdL1. 211

m Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/24.

210 Beyhaki; Kenz.'ul-UmmiH: 3/8'5.
211 Hdye: 3/308; Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 7 j225.
212 Tabedini; Mecma'uz-Zevaid: 7/ 225.
•
2~3 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 7/297.
214 Bezzii,r; Mecma'uz-Zevaid: 7/296.
 Ictimai MiinasebetLer 985

Usfune b. Zeyd anlatiyor: Resuhlllah (s.a.v.) bizi Ciiheyne kabilesi-

nin bir oymag1 olan Hurfe'yc gondcrdi. Onlara baskm yapt1k. Arala-
nnda bir tanesi Yard1 ki, bize sald1rdiklannda en ~iddetlilcri kesiliyor,
kac;:tlklannda da kaganlan himaye ediyordu. Ensardan hi~- adamla bc-
rahcr onu kisti rdt k. Etrafmr sar di ~i:IrnJ7 1 gori.ince:
« - La ilahe illallah.» 215 dedi. '· ·
0 boyle soyleyince, Ensar, onu oldiirmekten vazge~t1. Fakat ben
oldi.irdiim. Bu hadise, Resuliillah (s.a.v.) a ula~mca, bana:
,,_ Ya Usame, onu «La ilahe illallah» dedikten sonra mt oldiir-
cli.in?» diye sordu. Ben: .
« - Ya Resulallah, o, bunu oliimden kurtulmak igin soyledi.» dedim .
Resuliillah (s.a.v.) aym soruyu bana birkag defa tekrarladt. Oylc ki,
bu hale dii!j>mektense ke~ke, ~imdi Miisliiman olsayd1m, dedim. 216
Bir ba~ka rivayette Usame b. Zeyd ~oyle anlatryor: Resuli.illah
(s.a.v.) m yanma geldigimizde, ona , neler yaptigtmiZI SO)~ledik. Resuliil-
lah (s.a.v.):
,,_ Ya Usfune, kime giivenip de <<La ilahe illallah» diyen birini ol-
diirdiin?, diye sordu. Ben:
« - Ya Resulallah, oliimden kurtulmak igin oyle soyledi.» dedim .
Resuliillah (s.a.v.) tekrar:
« - Ya Usame, kime giivenip de <<La ilahe illallah» diyen birini i)J-
diirdiin?» diye sordu. Resuliillah'1 Hak Dinle gonderen Allah'a yemin
olsun ki, 0 aym soruyu tekrarlad1k<;a ben, kqke o giine kadar Muslii-
man clmaytp , o giin !slam'a girseydim ve onu oldiirmeseydim .» dcdim.
Sonra da:
« - Artrk <<La ilahe illallah» diyeni oldiirmeyecegime clair Albh
adma soz veriyorum.» dedim. Resuliillah (s.a.v.):
« - Benden sonra m1, ya Usame?» dedi.
<<- Evet, Senden sonra.» dedim,P 7
Usame b. Zeyd'den: Ben Ensardan bir adam, Mirdas b. Nuheyk'c
yeti~tik. K1hglanmm gekip, iizerine yiiriidiigumiizde, o:
<<- E~hedii enla ilahe illallah» 218 dedi. Buna ragmen biz. salchnp

' onu oldiirdiik. Daha sonra Medine'ye dondii.k ... , 219

Bir ba~ka rivayette, Resuliillah ile Usame arasmda ~oyle b1r ko-
nu~ma gcc;:iyor:
<<- 0, <<La ilahe illallah» dedigi halde, sen onu oldi.irdi.in demck?,

715 «Allah'tan balika ger~tek mabud yoktur.»

216 Miisned-i Al1med b. Hanbel; Buhari; Muslim.
217 ibn ishak; Bidaye: 4/222.
'JlP «Allah'c!an ba~ka ~L' 1\' l'k mabud o lmad1[!111a !:',·hi'Hkt cdcrilll.>'
719 ibn Asakir: RaYi c!aha sonra \Ukanda .~ nlatt1kbnlll nak il'di\·nr.
986 M usliimanltk

«- Ya Resulallah, o oliimden korktugu i~in soyledi.»

«- Kalbini yanp da baktm IDI ki, ni~in soyledigini biliyorsun? KJ-
yamet giinli kime glivendin de <<La ilahe illallah» diyeni oldiirdiht? »
Usame diyor ki: Resuli.illah (s.a.v.) bu sozlerini teharlaymca, kcn -
di kendime, ke~ke yeni Mi.islliman olsaydrm.» dedim. 220
Bekr b. Harise anlatlyor: Resuliillah'm, dli~man i.izerine g(.inckrdi:1i
bir mlifrezede bulunuyordum. Mli~riklerle sava~a tutu~t'uk. l\1ti~riklcr­
den birine hamle yaplrm' 0, islamiyeti kabul ctti~ini s()ylemcklc ben-
den kurtulmak istedi. Fakat ben dinlemeyip onu i.ildi.irdi_im.
Resuli.illah (s .a.v.) bunu duynnca, bana c;ok kizch vc htu:un~nchn
uzaklastrrd1. Bunun i.izerlne ~u ayet nazil oldu: «Bir mi.i.'minin hlr rnn'-
mini hakstz yere oldiirmesi katiyyen dogm degildir. Meger ki ·y:mh·;;·,·,.
la ola. Bir mii'mini yanh~hkla oldiirene bir kr.Hc ariH ctmck v::! ~, ;:cs i nc
diyet vennek laztm gelir. Meger ki, maktu!iin aile:>i diycli baf_tx~~ay~':u·.
Sayet olduriilen, mii'min oldugu haldc, size dii~man ohm bir kav.mc. liien..
sup ise, bir mii'min kole azat etmek gerekir. Olcli.iriilen, aramzda mua-
hede olan bir kavtne mensup ise onun ailesine bh- diyet vcd.Hr rc mi.i'-
min bir kole azat o!unur. Oldii.reni.n kok az:::1dmu h-.dr-~ii voksa, hi•.·bi.-:i
ardmca iki ay oru~ tutmas1 ve bu suretle AHah'a tevbe etmesi kah er1e:·.
Allah her ~eyi bilir ve hiikmiinti verir.,::·?t
Bunun tizcrine Resuli.ilbh (s.a .v.) beni afkdip huwruna kabul etti. 222
Ukbe b. Halid el-Leysi'den: ResiUiillah (s.a.v.), di.i0mzm i.izerine bir
mi.ifreze gc)nderdi. MUfrezedekile1: dU~man toph,1luguna saldn·diiar. Bir
dli~man askeri kac:;maya ba~lad1. Mlifrezeden birisi de elinde lo!H;:, onnn
pe~ine di.i~tii. Kac:;an di.i~man askeri:
« - Ben Mi.isltimamm, ben Mtisllimamm!» diye bagrrmaya ba::;la c.!J .
Fakat Mi.islliman asker, bunun sozlerine kulak asmad1 v.? oldiircU.
Resullillah (s.a.v.) bu hadiseyi duyunca katil hakkmda c:;ok n[':1-r ku-
nu~tu.
Bir defasmda Resultillah (s.a.v.) bizlerle sohbet ederken, katil:
« - Ya Resulallah, o oltimden kurtulmak ic:;in oyle soyledi.» dedi.
Resultillah, ondan ve onun bulundugu taraftan ba~ka tarafa dondi..i
ve k~mu~masma devam etti. Katil tekrar donerek:
«- Ya Resulallah, o adam oltimden kurtulmak ic:;in oyle soyledi.»
dedi. Resuli.illah (s.a.v.) tekrar ondan ve onun bulundugu taraftan yo-
n.Uni.i ~evirdi. Katil tic:;tincti defa konu~unca, Resuli.illah daha fazla sah-
redemeyip, as1k bir c:;ehre ile ona dondti ve:

m Ebu Davut, Nesai; Tahavi; Miistedrek; Kenz'ul-Ummal: 1/78; Beyhaki: 3/192

221 Nisa: 91.
m Kenz'ul-UmnuU: 7/316.

I - - - . •• "·~ I ll '
 Ictimai Miinasebetler !J87

«- Allah (c.c.) benim, mii'min bir ki~iyi Oldiirmemi yasakladi.»

buyurdu. Bunu da iic; defa tekrarlad1.223
ibn Abbas (r.a.) anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.), ic;lerinde' Mikdat b.
Esved'in de bulundugu bir miifrezeyi dii~man iizerine gonderdi. Dii~­
mana yakla~tlklarmda onlann dagllm1~ olduklanm gordiiler. Sadece
orada c;ok mah bulunan birisi kalm1~11. 0 adam, Peygamberin gonder-
digi miifrezeyi goriince:
<<- E~hedii en Ia ilahe illallah» dedi. Fakat Mikdat, onn sald1rdl ve
oldiirdii. Arkada~lanndan birisi, ona:
<<- Demek sen, «E~hedii en Ia ilahe illallah» diyen bir aumm cl-
cliirdiin? Bunu mutlaka Resuliillah'a soyleyecegim.» dedi.
Resuliillah (s.a.v.) m yanma dondiiklerinde, miifrezedekiler:
<<- Ya Resulallah, bir adam, «Allah'dan ba~ka gen;ek mabud yok·
tur:. dedigi haide Mikdat, onu oldiirdii.» dediler. Resuliillah (s.a.v.):
« - Mikdat'1 bana c;agmn.» buyurdu. Sonra da Mikdat'a:
<<- Y~t .M:ikd<l L « L[\ i~:.""?1e Hlalbh,, diyen bir adam1 rm oldLi.rdiin?
Kime giivcndin de, kimin affma Sigmdm da boyle bir adami oldiirdun? ,,
diye sordu. Bunun iizerine ~u ayet nazil oldu: <<Ey iman edenler, AHah
yolunda sava~a ~Ikbgnruzda son derece dikkatli davranm. Size, Mi.is-
liiman oldugunu ifade etmek i<;in, diinya menfaatini temin etmek i<;i.n
selam verene, «Sen mii'min degilsin.» demeyin. Allah nezdinde daha c;ok
ganimet vard1r. Evvelce siz de onlar gibiydiniz de, Allah'm liitfuna nft!l
oldunuz. 0 halde dikkat edin, ara~tmn, inceleyin. Zira, Allah sizin bii~
tiin i~lediklerinizden haberdardtr.» 224 Bunun iizerine Resuliillah (s.a.v.)
Mikdat'a:
,<<- 0, mii'min bir kimseydi. Kafirlerin arasmda oldugu ic;in ima-
mm gizliyordu. imamm ac;1kc;a soyledi ve sen onu oldiirdiin. Daha once-
Jeri sen de Mekkc'dc o adam gibi imamm gizliyordun.» buyurdu. 225
Abdullah b. Ebu Hadred'den: Resuliillah (s.a.v.) bizi, ic;lerinde Ebu
Katade, el-Haris b. Rib'i ve Muhailim h. Cessame b. Kays'm da bulun-
dugu bir grupla birlikte idam226 mevkiine gonderdi. Yola c;1kt1k. Batn·•
idam'a vardiglmJzda, Amir b. el-Edbat el-Escai'ye rastlad1k. Oturan de-
' vesine binmi~ti. Devenin iizerinde biraz yiyecek ve siitten mamul tath
vard1. Bizc islam usuliiyle selam verdi. Biz ona dokunmad1k. Fakat
Muhal!im b. Cessame aralanndaki bir anla~mazhk sebebiyle iizerinc sal-
dirarak onu oldiirdii. Ve devesiyle e~yalanm ald1.

223 EbO. Ya'la; Mecma'uz-Zevald: 7 j293; Taberiini; Nesai; tsabe: 2/4lJl; Kenz'ul-
Umma1: 1179; Beybaki: 9/116; tbn Sa'd: 7/48.
224 Nisa: 94.

:1'25 Mecma'uz-ZeviUd: 7/9; Taberini; Darekutni.

2211 Medine yakmlannda bir mevkii veya bir dag
 988 Miisliimanl1k •

Resuli.i lh h (s.a.v .) m yamna gcldigimizde, olanlan a n la ttll: . Bun u n

i.izerine, bizim hakklm1zda ~u ayet nazil oldu: <<.Ey iman edenler, Ailah
yolunda sava~a s:•khg1mzda son dercce dikkatli davramn. Size (Mi.isli.i-
man oldugunu ifade etmek i<;in) selam verene (diinya menfaati temin
is:in), «Sen mi.i'min degilsin» demeyin. Halbitki Allah katmd a daha s:ok
ganimet vard1r. Evvelce siz de on]ar gibiydiniz de Alla h'm 1i.itfuna nail
oldunuz. 0 halde, dikkat edin, arru;;hrm, inceleyin. Zin~ , Allah, sizin bi.i-
ti.in i~lediklerinizden haberdardxr. , 227
ibn On'ler (r.a.) den: Re s ullillah (s.a .v.) , Muh.. Him b. Ccss.nm c 'yi b(r
mi.ifreze ile birlikte idam mevkiine gonderdi. Or a ya vard tklal'lnda Amir
b. el-Edbat'a rastladll ar. Amir b. Edbat , o nla ra Isl ftm 'm c mrc ttigi ~c­
kilde selam ycrdi . Amir'lc Muhallim arasmda Cah iliyyc dc vrin Jcn b !-
ma kin ve di.i;;manhk oldugundan, Muhallim bir okla Amir'i oldi.irdu .
Resuli.illah (s.a.v.) bu hadiseyi duydu. Uyeyne ve Akra, Rest1li.illah'a
gclip bu hususta ;;unlan soylediler. Akra:
« - Ya Resulallah, di.in haram olan bugi.in heltd mi oluyor? '' ck·-
di. Uyeyne ise:
« - Vallahi, onun kanlan da benim kanlanm gibi dul kalmc a va
kadar, mi.icadele edecegim.» dedi.
Muhallim iki h1rka giymi~. Allah'dan kedisine af dilemesi it;: in Rc-
suli.ilLh'm huzuruna geldi. Fakat Resuli.illah (s.a.v .), ona: -
« - Allah seni affetmiyor.» dedi.

Bunun i.izerine Muhallim, gozya;;l:flnDI silerck Resuli.illah'm huzu-

rundan <;1kt1. Aradan ycdi gi.in ge<;:meden de oldi.i. Muhallim'i gomdi.iler.
Fakat toprak, onu kabul etmeyip d1;;an att1. Bunun i.izerine Rest:lli.il-
lah'a gelerek durumu soylediler. Resuli.illah (s.a.v.):
<<- Toprak, sizin arkada;;m1zdan daha koti.i kimseleri de kabul ct-
mi~tir. Lakin, Allah size ibre't olsun diye boyle yaptL » buyurdu. Daha
sonra onu bir dereyc b1raklp i.izerin~ ta;; attilar. Bu hadiseylc ilgili ola-
rak ;;u ayet nazi) oldu: <<Ey iman eden]er, Allah yolunda sava~a ~xkh­
gmxzda, son derece dikkatli davranm. Size (Miisltiman oJdugunu tfade
etm~k is:in) selam verene <<Sen mii'min degilsin» demeyin., 218
Kabisa b. Zii~eyb anlatiyor: Rcsuli.illah (s.a.v.) m eshabmclan biri,
bozguna ugrayan bir di.i;;man mi.ifrczesini -takip edip, kac;makta alan bir
mi.i;;riki yakaladl. Klhcmu;ekip tam oldi.irecegi SJrada mi.i;;rik : «La Hahe
illallah, dedi . Fakat mi.i;;rik, daha sozi.inii bitirmeden, pe~inden ge len

m Nisa: 94; ibn ishak; Bidaye: 4/ 224 ; Mccma'uz-Zevaid: 7/ 8; Beyhakl: ~'/ llS ;
ibn Sa'd: 4/ 282.
, na Nisa: 94; Bidaye: 4 j 225 .
 Ictimai Miinasebetler· 989

Miisluman onu ()ldurdu. Ama yapt1g1 i~ten dolay1 pi~man oldu . Gidip .
hadiscyi Resuli.illah (s.a .v.) a anlatt1 vc:
(( - 0, olumden ku r tulmak i<;in kclime-i tevhid gctirdi.» dedi. 0
zaman Rcsuliillah (<; .a .\.) :
<< - Kalbini yardm m1? Unutma ki; dil kalbin t~I·ci.imamdir. » hu-

,·urdu.
Aradan ~· ok gc<;meden bu adam oldiJ. Gotiiri.ip gomdi.ilcr. Fakat CL' -
sct topra g m i.isti.inc ~· tklJ. Ailcsi, Rcsuli.illah (s.a .v.) a gidip. httdisevi an-
btti. Rcsl'd i.ilbh (s. a .d :
<<- Tckrar gomi.ini.iz. » buym-du .

Tckrar gomdi.ilcr, ama yine topragm i.isti.ine <;1kt1. Rc..,(J!i.illah (s.a.d

a habcr ,·c rJilcr:
<< - - Toprak onu kabul etmcdi. Goti.iri.lp bir magaraya alintt. » hu-

vu rdu. :.:~~'
Ebf:t Cafer Muhammed b. Ali'Jcn: Mckkc fcthcdildiktcn sonra RL·-
-..Ctli.illah ka.\ .), civar kabilelcri islam'a davct etmck i<;in Halid b. Vclid
kum ~l!icbsin cb birka~ Arap kabilc s i gundcrdi . Bunlar arasmda Siileym
h. "''Lr:sur ik Mi.idlic h. :\li.irrc Llhi k lni tk \ .trcii .
l~.,·o.t.;li.i l i a h (s. :l.\' .) onlan sa\'~1) yapmak i<.;in dcgil de, sac.kcc isJ:,m·~l
cl~t\' Ct i< ; in uii mlcm t i-:;t i.
J-Ialid b. Vclid \ c bcrahcrindckilcr . Beni Cezitnc b. Amir h. Abd-i
\1enat b. Kinanc topl ~t k lanna ~ ·irdikr. K ~ thi k halkt, Halid H' urdttsunu
guri.tt lCL' ~il:thlandJ. 0 zam .tn Ilalid h. Velid. a -.. kL'l'icrii h: :
<< - Silfthlanmz1 b!l akm, bu kabilc Mi.isli.iman uldu. >> dedi. Bunun

iizerinc , onlar da silahlanm bJrakJnLa, Halid b. Velid OllCL' hcp . . inin bag-
lanmasmt, sunra da uldi.it·i.ilmclcrini cmrctti. Pck ~·ok sa\'tda adam (j] -
di.iriildi.i . Rcsuli.tllah (s .a.\·.), ·bunu duyunca clkrini gogc dogru kaldtra-
t'ak )Oylc clua ctti:
«-- Allah'tm, Halid b. Velid'in yapt1klannda benim bir taksirim
yok.»
Daha sonra Resftli.illah (s.a.v.) Ali b. Ebtt Talib'i c;ag1rarak ~oyle
buyurdu:
«- Ya Ali, o kabileye git. Durumlarma bak. Cahiliyye adctlerini
yok ket.» -
Hz. Ali, Res(Ili.illah'm \L'rdigi bir miktar mah alarak , Halid b. Ve-
lid tarafmdan saldmya ugrayan kabilcyc gitti. blenlerin diyctlerini ver-
di. Kopeklcrin su i<;tikleri kaplara vanncaya kadar, zarar goren biitiin
mallann bedellerini odcdi. Yap1lan bi.itiin zararlar od,mdikten sonra da
bir miktar mal artt1.

m ibn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 7/136.

990 MusWmanltk

Hz. Ali, bu i~i bitirdikten sonra:

« - Diyeti odenmeyen veya zaran kar~1lanmayan kimse kald1 m1?»
diye sordu.
« - Hay1r.» dediler. Hz. Ali:
« - Ben, ihtiyaten bu artan mah da b1rakay1m. Belki bilmediginiz
zararlar da vardir.» dedi ve artan mah, b1rakt1. Daha sonra Resultillah
(s.a.v.) a gelerek olup bitenleri nlath. Resultillah (s.a.v.):
« - <;ok iyi yapmi~sm.» buyurdu. K1bleye dondti. Ellerini, koltul.:
altlan goriinecek kadar kald1rarak li~ defa:
« - Allah'1m, Halid b. Velid'in yaptiklanndan sana sigminm.» diye
dua etti. 230
ibn Orner (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.), Halid b. Velid'i Cezime
ogullanna gonderdi. Halid b. Velid onlan 1slam'a davet etti. Onlar,
«Mtisltiman olduk.» diyemediler. Sadece:
« - Dondtik, dondtik.» dediler.
Bunun lizerine Halid b. Velid, bir kismmi esir aldx, bir kismm1 ol-
dtirdti. Her birimize birer esir verdi. Ertesi sabah, herkese, elindeki esiri
oldtirmesini emretti. Ben:
« - Vallahi ben, elimdeki esiri oldtiremem. Arkada~lanmdan hi~
kims de elindeki esiri oldtiremez.» dedim.
Resultillah (s.a.v.) m yamna gelip de Halid b. Velid'in yaptiklanm
anlatmca, Resultillah (s.a.v.) ellerini kald1rarak:
« - Allah'Im, Halid'in yaptiklanndan sana sigimnm.» diye iki defa
niyazda bulundu. 231
ibn ishak diyor ki: Duyduguma gore, bu hadise lizerine, Halld b.
Velid'le Abdurrahman b. Avf arasmda munaka$a olmu~tu. Abdurrah-
man b. Avf, Halid b. Velid'e:
« - tslamiyet geldigi halde, Cahiliyye adetlerini yap1yorsun.» dedi.
Halid b. Velid de:
« - Ben, boyle yapmakla babamm intikammx ald1m.» dedi. Abdur-
rahman:
, _ Yalan soyltiyorsun. Babanm katilini ben Oldiirdtim. Ama sen,
amcan el·Fakih b. Mugire'nin intikam1m aldm.» dedi. Bu ~eki~me, ara-
lanmn bozulmasma sebep oldu. Resultillah (s.a.v.) bunu duyunca:
« - Yava~ ol ya Halid, Eshab1mla ugra~ma. Yemin olsun ki, Uhud
dagx kadar altmm olsa ve bunu Allah yolunda infnk etsen, yine de Es-

2'0 tbn t shak.

2•1 Milsned-1 Ahemd b. Hanbel. •

--_ . . I I ,
 1ctirnai Munasebetler 991

hab1mdan birinin bir sabah veya ak~am yaptigi amelin birine eri~emez­
sin.» buyurdu. 232
Sahr cl-Ahmesi (r.a.) den rivayet edilmi~tir: Resultillah (s.a.v.), Sa-
kifliler lizerine sava~ a<;mi~ti. Sahr bunu duyunca, peygambere yard1m
etmek lizere hemen topladigl askerlerle yola <;1kt1. Oraya vard1gmda,
Resullillah (s.a.v.) m ~ehri zaptetmeden geri dondtiglinli gordli. 0 za-
man, <<Sakifliler, Resultillah'm emrine boyun eginceye kadar, Taif ~eh­
rinin surlan dibinden aynlmayacagim.» diye kend.i kendine and i<;ti.
Sakifliler, Resultillah'a teslim oluncaya kadar da aynlmad1. Sakifliler,
Resuliillah'a boyurr egdiklerini bildirince Sahr, Nebi (s.a.v.) e bir mek-
.tup yazarak:
<<- Ya Resulallah, Sakif kabilesi sana boyun egdi. Onlan slivari-
lerimle sana getiriyorum.» dedi.
Resf11lillah (s.a.v.), Eshabm cemaatle namaz kilmak i<;in toplanma-
smi emretti. Ahmesi i<;in de dua ederek, on defa:
<<- Allah'Im, Ahmesi'yi ve askerini mlikafatland1r.>; buyurdu.
Sakifliler, Resultillah (s.a.v.) m yanma geldiler. i<;lerinden Mugire
b. ~u'be:
« - Ya Resulallah, Sahr'ul Ahmesi, halam1 cariye olarak ald1. Hal-
buki o, Mlisllim~n olmu~tu.» dedi. Bunun lizerine Resullillah (s.a.v.),
Sahr'I <;ag1rarak:
<<- Ya Sahr, bir kavim Mlislliman olunca, onlann mallanm ve can-
lanm korumahsm1z. Haydi, halasm1 Mugire'ye geri ver.» dedi.
Sahr, Mugire'nin halas1m kendisine geri verdi. Daha sonra Mugire,
Siileym ogullanna ait suyun kendilerine verilmesini istedi. Siileym ogul-
lan, isHimiyeti kabul etmemi~, suyu b1rakip gitmi~lerdi. Mugire:
<<- Ya Resfdallah, beni ve kavmimi oraya yerle~tir.» dedi. Resu-
lti!lah (s.a.v.) da:
« - Peki, yerle~in.» buyurdu.
Bunun lizerine Mugire ve Siileym ogullarmdan Mlisllim~m olanlar,
Sahr'a giderek suyu kendilerine vermesini istedi1er. Fakat Sahr, bunu
kabul etmedi. Mugire ve beraberindekiler Resullillah (s.a.v.) a gelerek:
' « - Ya Resulallah, biz islamiyeti kabul ettik. Sahr'a gidip suyu
bize geri vermesini soyledik. Fakat kabul etmedi.» dediler. 0 zaman
Rcsftliillah (s.a.v .) :
« - Ya Sahr, bir kavim islamiyeti kabul ederse, a:rt1k mal ve can-
lanna dokunmak yasaktir. Sulanm onlara geri ver.» buyurdu. Sahr da:
"- Peki, ya Resulallah.» diyerek istenileni yaptx. Ravi diyor ki:

---- --·-----
232 Bidaye: 4/313.
992 Milsliimanltk
•
- Sahr'm cariye almasmdan ve suya el koymasmdan utan<; duydu-
gu i<;in, Resullillah'm yiiztini.in klzardtgun gordtim.»23.3

MUSLUMANLARI OLDURMEKTEN SAKINMA VE DUNYA

SALTANATI i<;iN SAVA~MANIN KOTU GORULMESi

Evs b .. Evs es-Sakafi'den: Biz Medine cami.inde otururken, Resu-

ltillah (s.a.v.) mescide girdi. Bir adam gelerek, ·Resultillah (s.a.v.) ~ giz-
lice, ~izim anlayamadiittmiz bir ~eyler soyledi. Bunun tizerine Resultil-
lah (s.a.v.):
« - Git onlara soyle, onu oldi.irstinler.» buyurdu. Sonra o adanu
tekrar ~ag1rarak:
« - Belki o adam Allah'dan ba~ka ger<;ek mabut olmad1gma, be-
nim de Aliah'm Resuli.i olduguma ~ehadet etmi~tir.» buyurdu. 0 da:
,,~ Evet, etti.» deyince, Resuliiltah (s.a.v.):
<<- Git ve onlara soyle, serbest b1raksmlar. Ben, insanlar, Allah'-
dan ba~ka mabut olmad1gmi ve benim de Allah'm Resulti oldugumu ka-
bul edinceye kadar onlarla sava~makla emrolundum. Eger ~abul eder-
lerse, onlarm mallan ve canlanna dokunmak haram olur. Ancak, cezay1
hak edenler mtistesna ve onlann kesin hesaplan da Allah'a aittir.» bu-
yurdu.234
Abdullah b. Adiyy el·Ensari'dcn: Bir defasmda Resuhillah (s.a.v.)
cemaatin arasmda otururken bir adam gelerek, rnunafiklardan birinin
Oldtiri.ilmesi hususunda gizlice bir ~eyler soylemek i<;in mi.isaade istedi.
Resultillah (s.a.v.) sesli olarak:
« - Allah'dan ba~ka ger<;ek mabut olmad1gma ~ehadet etmiyor mu?>>
diye sordu.
« - Evet, fakat sarnimi degil.» dedi. ResuHillah (s.a.v.):
« - Benim, Allah'm Resulti oldtig11mu da kabul etmiyor mu?,, diy.e
sordu.
« - Evet, ama samimi degil.>> dedi.
~- Namaz kilmiyor mu?» diye sordu.
« - Evet, arna sarnimi degil.» dedi. 0 zaman Resultillah (s.a.v.):
« - Bunlar, benim oldtirmekten men edildigim kimselerdir.» 235
Hz. A~e (r.a.) anlatiyor: Resultillah (s.a.v.):

233 Ebu Davud; Bidaye: 4/351; Nasb'ur-Raye: 3/412; tsabe: 2/180; Siinen-i Bey-
bald: 9/114.
2.!.4 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Tahavi. Darimi.

2!5 Kenz'ui-Ummal: 1/78.

 Ictimai Miinasebetler 993
-
«- Bana eshab1mdan birini <;agmn.» dedi.
« - Ehu Bekir'i mi?» dedim.
«- Hay1r.• dedi.
«- Omer'i mi?,. dedim.
« - Hay1r.» dedi.
« - Yegenin Ali'yi mi?» dedim.
« - Hayir.» dedi. ·
<<- Osman'1 mi?» dcdim.
« - Evet, Osman'1 c;:a~nn.» buyurdu. Hz. Osman gelince, Resuliil-
lah (s.a.v.):
« - Yakla~.,. dedi ve Hz. Osman'a gizlice bir ~eyler soyledi. Resu-
liillah'I dinlerken, Hz. Osman'm rengi saranyordu.
Hz. Osman'm halifeligi zamamnda, asiler, onun evini muhasara edin-
ce, biz: . '
« - Ya Emir'el-Mii'minin, onlarla sava~mayacak m1sm?» dedik.
« - HaJir, sava~mayaca~m, c;:iinkii Resuliillah (s.a.v.) benderr soz
ald1. Resuliillah'a verdigim sozii tutacagim.» dedi. 236
ibn Orner (r.a.) den: Hz. Osman, evini saran asilere donerek:
<<- Beni nic;in oldiirrnek istiyorsunuz? -Halbuki Resuliillah'm ~oy­
le buyurdugunu i~ittim: c~u ii<;: halin d1~mda Miisliiman oldiinnek ha-
ramdir. Birincisi, cvliyken zina eden ki~i ki, recmedilir. tkincisi, kasden
adam Oldiirendir ki, ona da kisas yap1hr. Dc;iinciisii de, Miisliiman ol-
duktan sonra irtidad eden, dinden <;:Ikan ki~idir ki, o da oldiiriiliir.»
Allah'a yemin ederim ki, ne Cahiliyyet devrinde , ne de Miisliiman ol-
duktan sonra hie;: zina yapmad1m. Hi<; kimseyi de oldiinnedim ki k1sas
olsun. isH'tmiyeti kabul ettikten sonra bu dinden asia aynlmadim. Al-
lah'dan ba~ka ger<;ek mabut olmadigma, Muhammed'in Allah'm kulu
ve elc;isi olduguna ~ehadet ederim.» dedi. 237
EbU tlmame (ibn Stiheyl b. Hanif b. Vehb el-Ensari) den: Hz. Os·
man'm evi muhasara edildiginde, ben kendisiyle beraberdim. Sofaya
<;akti~mizda, Belat mevkiinde bagmp c;ag1ranlarm sesini i~ittik. Hz.
Dsman, def-i hacet ic;in d1~an <;:Ikmi~h. Yiizii sararm1~ bir halde geldi, ve:
' «- Onlar beni derhal oldiireceklerini soyli.iyorlar.» dedi. Biz·
<< - Onlara kar~I Allah seni korur. » dedik .
<<- Beni nic;in oldiirmek istiyorlar? Halbuki ben Resuliillah (s.a.v.)
m ~uyle buyurdugunu i ~ittim: «~u lie; ki~inin d1~mda bir Miisliimam
oldiirmek haramd1r islamiyeti kabul ettikten sonra tekrar ki.ifre do-
nen, evliyken zina eden ve kasden bir adam oldiiren.» Allah'a yemin

2:16 Mii:med-i Ahmed b. Hanbel; Bidaye: 7/ 181; ibn Sa'd: 3j46.

'\f~~-1 Ahmed b. Hanbel; Bidaye: 7/179; Nesai.
";-: :~
F: ~
I '

994 Milslilmanl1k •

olsun ki, ben ne Cahiliyyet devrinde, ne de Mlislliman olduktan sonra

hie; zina yapmad1m. Allah beni hidayete erdirdikten sonra, asla ba~ka
bir dine girmegi dli~linmedim. Bir kimse de Oldlirmedim. Hal boyleyken
nic;in beni oldlirmek istiyorlar?» dedi. 238
Ebu Leyla el-Kindi'den: ~u hadiseye ~ahit oldum: Evi muhasara
edilen Hz. Osman pencereye c;1karak oradakilere:
«- Ey Nas, yanh~ yoldaysam beni ikaz ediniz ama oldtirmeyiniz.
Allah'a yemin olsun ki, eger beni oldtirlirseniz bir daha asia, bir araya
gelemezsiniz. Hie; bir dli~mana kar~1 birlik halinde satra~amazsm1z. (Hz.
Osman parmaklanm birbirine gec;irerek) listelik ihtilafa dli~lip boyle
olursunuz.» dedi ve ~oyle devam etti: «Benim aramzcran. aynlmam si-
zin ba~m1za, Lilt, Nuh, Hild, Salih Peygamberlerin kavimlerin~ gelen
musibetlere benzer kotliliikler gelmesine sebep olmasm. Lilt (a.s.) m
kavminin ya~ad1g1 devir c;ok uzak say1lmaz. »
Hz. Osman daha sonra Abdullah b. Selam'a hab'er gondererek:
«- Senin fikrin nedir? Ne yapay1m?» diye sordu. 0 da:
«- Sakin ol, sakin ol, bu senin hakh oldugunu isbat eder.» dedi. 23 q
Mugire b. ~u'be anlat1yor: Hz. Osman'm evi muhasara edildiginde,
onun yamna gittim ve ~oyle dedim:
«- Sen ~liphesiz blitiin mli'minlerin liderisin. Fakat ba~ma bu hal
geldi. ~imdi ben sana lie; yol gosterecegim. Bunlardan birini yap. Ya
<;Iklp, asilerle sava~. Clinkli, hem onlara kar~1 koyacak kuvvetin var,
hem de bu davada sen hakhsm, onlar haks1z. Yahut asilerin tuttuk-
lan kapmm d1~mda ba~ka bir kap1dan c;1k ve devene binip dogru Mekke'-
ye git. Clinkli sen Kabe'de oldugun mtiddetc;e sana dokunamazlar. Ve-
yahut da ~am'a git. Clinkli onlar ~am ahalisindendir. Ve aralarmda
Muaviye de vard1r.»
Hz. Osman ~oyle cevap verdi:
«- C1klp da asilerle sava~ma i~ine ·gelince, ben hie; bir zaman, Dm-
meti Muhammed ic;inde, Resilltillah'a kan doken bir halef olmak iste-
mem. Gelelim ikinci hususa; Mekke'ye gitmemi, orada bana dokuna-
mJYacaklanm soylliyorsun. Halbuki ben, Resullillah (s.a.v.) m ~oyle soy-
ledigini i~ittim:
« - Kurey~' den kim Mekke'ye geri donerse blitlin insanlann azabi-
mn yans1 kadar azaba ugrar.» Ben bunlardan da olmak istemem. U~_;lin­
. eli olarak ~am'a gitmemi, asilerin ~am ahalisinden olduklanm ve Mua-

,_ Miisned·i Ahmed b. Hanbel; Bidaye: 7/179; ibn Sa'd: 3j4o.

239ibn Sa'd: 3/49.
 ictimai Miinasebetler 995

viye'nin de onlarm i<;inde bulundugunu soyli..iyorsun. Ama ben vaktiyle

hicret ettigim ve peygambere kom!?u oldugum bu yerden aynlmayaca-
gim.»240
Ebu Hiireyre (r.a .) den : Evi asiler tarafmdan muhasara edildigi
gi..in Hz. Osman'm yanma gittim. Ve:
« - Ya Emir'el-Mi..i'minin, sava!? vakti geldi. » dedim. 0 zaman Hz.
Osman:
.. - Ya Ebu Hiireyre, ben de dahil bi..iti..in insanlan oldi..irmek seni
sevindirir mi ?» diye sordu.
« - Hay1r.» dedim.
« - Vallahi tek bir ki!?i de oldi..irsen, bi..iti..in insanlan oldi..irmi..i~ gibi
olursun.» dedi. Bu soz iizerine geri dondiim ve sava!?mad1m.241
Abdullah b . Ziibeyr (r.a.) den: Hz. Osman (r.a.) a:
« - Ya Emir'el-Mii'minin, sarayda, Allah'm yard1mma, kar!;n taraf-
tan daha <;ok nail olmu!? bir grup askerin var. Mi..isaade et de sav~a­
yim.» dedim. 0 zaman, Hz. Osman (r.a.):
« - Benim i<;in tek bir adamm bile kammn doki.ilmesinden Allah'a
·sigmirrm. » dedi.
Bir ba!?ka rivayette Ravi !?Oyle diyor: Evi muhasara edilince, Hz.
Osman (r.a.):
« - Allah a!?kma onlarla sava!?, bu miisaadeyi sana Allah vermi!? .»
de dim.
« - Hay1r, onlarla katiyyen sava~mam ... » dedi. 242
Abdullah b. Amir (r.a.) den: Evi muhasara edildiginde Hz. Osman
(r.a.):
« - Benim nazanmda en i..istiiniiniiz eline sil&h almaktan vazge-
<;endir.>>243
ibn Siri~'den: Zeyd b. Sabit (r.a.) , Hz. Osman (r.a.) m yamna ge-
lerek, iki defa:
« - Ensa:c, kap1ya gelmi!?, eger isterse Allah nzas1 i<;in yard1m ede-
riz, diyorlar.» dedi. Bunun iizerine Hz. Osman (r.a.):
« - Sava!?mak m1, asia.» diye cevap verdi. 244
ibn Sirin'den: Evi, asiler tarafmdan sanld1gmda Hz. Osman'm mai-
r yetinde yediyi..iz askeri vard1. Eger Hz. Osman mi..isaade etseydi Allah'm
izniyle, asileri peri~an cdip, Medine'nin di!?IDa atarlard1. Askerlerin ara-
smda ibn Orner, Hasan b. Ali ve Abdullah b. Ziibeyr de vard1. 245

2CJ Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Bidaye: 7/211; Mecma'uz-Zevaid: 7/230.

2~1 ibn Sa'd: 3148; Miintehab'iil-Kenz: 5j25.
l42 ibn Sa'd: 3/49.
w ibn S~'d: 3/ 48.
?-"4 ibn Sa'd: 3/ 48 .
2~s ibn Sa'd: 3/49.
996 Mii.slilmanltk

Abdullah h. Said'den: Said b. As, Hz. Osman (1-.a.) a gelerek:

«- Ya Emir'el-Mli'minin, bizi daha ne zamana kadar boyle eli-kolu
ba~h tutacjlksm? Asilerin yapmad1g1 kalmad1. Kimi bize ok yagd1rd1.
Kimi ta~ yagmuruna tuttu. Kimi de kilicmt <;:ekti. Art1k emret de ne
olacaksa olsun.» dedi. Hz. Osman (r.a.) ~oyle kar~nhk verdi:
c - Vallahi ben onlarla sava~mak istemiyorum. Eger <;:arp1~mak is-
tesem, onlara galip gelecegimi umuyorum. Fakat ben, onlan ve onlan
toplaJip, bana kar~1 k1~k1rtanlan Allah'a havale ediyoruni.. Yarm Rab-
bimizin yamnda hesapla~mz. Sizi:h sava~mamza gelince, a.sla ,boyle bir
,eye mtisaade etmem.» Bunun tizerine Said b. As:
c - Vallahi senin durumunu art1k kimseye soram1yacagim. <;tinkti,
Oltinceye kadar sava~acag1m.» dedi. D1~an <;:1kt1. Ba~mdan, oldtirlicti bir
darbe yiyinceye kadar <;:arp1~t1. 246 ·
Omer b. Sa'd, babasmdan naklediyor: Oglu Amir yanma gelip de:
«_:_ Babacigim, 'herkes sava~tyor. Sen burdasm.» deyince, o: ,
« - Oglum, benim fitnenin eleba~ISl olmam1 m1 istiyorsun? Hay1r,
vallahi, elime, mti'mine vurunca kesmeyen kafire vurunca, o~dtiren bir
hh~ verilinceye kadar sava~a katilmayacagim. <;tinkii, Resultillah (s.a.v.)
m !jloyle buyurdugunu i~ittim:
« - Allah, gosteri~siz, takva sahibi zenginleri sever.:.. 247
ibn Sirin'den: Sa'd b. Ebi Vakkas'a: ·
«...,-- Sava~m1yor musun, halbuki sen Ehl-i $lira'dansm ve bu, ba~­
kalanndan daha <;ok senin hakkm.» denildiginde, o ~oyle cevap verdi:
c - Bana, gozleri, dili ve dudaklan olan, mii'minle kafiri ayirde-
debilen bir kili<; getirilmedik<;:e sava~a katilmam. Ben vaktiyle 90k sa-
va~tlm ve sava~m ne oldugunu bilirim.» 24 8
tbrahfm et-Teymi, babasmdan naklediyor: Usame b. Zeyd ;;oyle dedi:
« - La ilahe illallah diyenlerle sava~mam.»
Sa'd b. Malik:
« - Ben de, La ilahe lillallah diyen bir adarpla sava;;mam.» dedi.
Bunun i.izerine bir adam, onlara:
« - Allah: «Fitne kalkmcaya ve Allah'm dini hakim oluncaya kadar
Dnltrla ~arpx~m.»249 buyurmuyor mu?» diye sordu. Onlar ~oyle cevap
verdiler:
c - Biz, fitne yok olup da Allah'm dini hakim oluncaya , kadar sa-
va~tik.»250

~ Ibn Sa'd.: 5/23.

347 Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Bidaye: 7/283; Hilye: 1/94.
l4B Taberant; Mecma'uz-Zevatd: 7/299; I'IIlye: 1/94; ibn Sa'd: 3/101. .
:149 EnfiU: 39.
250 Ibn Sa'd: 4/48; Tefsir'un Kesir: 2f3CB. '
 Nafi Ibn Orner (r.a.) den naklediyor: Abdullah b. Ziibeyr Halife ol·
mak i~in ortaya c;Ikt1gmda, ibn Orner'e iki adam geldi, ve:
<<- insanlar birbirini yiyor. Sen, Hz. Orner'in oglu ve Resuli.illah

(s.a.v.) m eshabmdansm . Nic;in gidip ~ava~a katJlmiyorsun ?» dedi. ibn

Orner:
•<- Allah, Mi.isliiman kam dokmeyi haram klldigi ic;in sava~mr.u­
rum.» dedi. 0 zaman o iki adam:
«-- Allah, fitne yok oluncaya kadar onlarla sava~m buyurmuyor
mu?,. dedilcr. ibn Orner $6yle cevap ver~i:
« - Biz fitne ortadan kalk1p da Allah'm dini ha.kim oluncaya ka-
dar sava~t1k . Siz ise, tam aksine fitne c;1kanp da 1slamiyeti zay1flatmak
ic;in sava~mak istiyorsunuz. »
Bir ba~ka rivayette Naft ~oyle naklediyor: ibn Orner'c bir aJam
gelerek:
« - Ya Eba Abdurrahman, bir sene Hac, bir sene Umre yapt1gm
halde, Allah yolunda sava~a katJlmamamn sebebi nedir? Halbuki sen,
Allah'm cihada te!?vik ettigini de biliyorsun ?>> diyc sordu. ibn Omer
~oyle dedi:
« - Yegenim, islam be~ ternel i.izerine kurulmu~tur: Bunlar da: Al-
lah ve Resuli.ine irnan, be~ vakit namaz, Ramazan aymda orw; tutmak,
zekat vermek, Haccetmektir.» 0 adam:
« - Ya Eba Abdurrahman, Allah'm, kitabmda ne buyurdugunu duy-
madm m1? Allah: «Mii'minlerden iki grup dogii~cek olursa, aralanm
bulun. i~lerinden biri otekine tecaviiz ederse, tecaviiz eden tarafla, Al-
lah'm emrine doniinceye kadar vuru~.>> 251 buyuruyor ve yine Allah:
«Fitne yok oluncaya kadar onlarla c;arpi~m.» 252 buyuruyor.» dedi. ibn
Orner ise:
« - Biz bunu Resuliillah (s.a.v.) zamamnda yaptik. 0 zaman Mi.is-
li.irnanlar azd1. Miisliimanlan ya Oldiiriiyorlar veya i~kence y~piyorlar­
dl. Ama ~imdi Miisliimanlar ~ogaldt ve fitne de ortadan kalkti.» diye
cevap verdi. 0 adam:
• - Hz. Osman ve Hz. Ali hakkmd~ki gorii~iin nedir?» diye sordu.
ibn Orner:
«- Hz. Osman'1 Allah affetti. 253 Fakat siz, Allah'm onu affetmcsini
r istemediniz. Hz. Ali'ye gelince, o, Peygamberin hem amca oglu, hem de
damad1d1r.» Daha sonra eliyle i~aret ederek: «~u gordiigiiniiz ev de onun
evidir.» dedi.254
251 Hucurat: 9.
m Enfal: 39.
253 Bura<.!.::., Uhud sava~mdaki bozgun s1rasmda, Allah'm «Allah sizi affetmi~·
tir.» ayetin<.: tC'lmih varcllr.
x~ Buhari; s. 648; Beyhaki: 81!92; Hdye: ,. l/292.
!:1!:1~ MiLslUmanltk

Nafi'nin ibn Orner' den bir bru,ka rivayeti de ~oyledir: ibn Omer
(r.a.) e bir adam gelerek:
« - Ya Eha Ahdurrahman, Allah Teala'nm Kur'an'da ne buyurdu-
gunu duymadm m1? Allah Teala: uMiim.inlerden iki grup dogu~ecek olur-
sa, aralanm hulun. i~lerinden biri otekine tecaviiz ederse, tecaviiz eden
tarafla, Allah'm emrine doniinceye kadar vuru~un.>> 255 buyuruyar. Hal
boyleyken, Allah'm, kitabmda zikrettigi ~ekilde niye dogii~miiyarsun?»
dedi. ibn Orner (r.a.):
<<- Yegenim, bu ayet dalayistyle ve sava~mad1g1m i<;in kmanmam,
~u ayete uymad1g1m i<;in kmanmamdan daha iyidir. Allah Teala: «Bir
mii'mini kasten oldiirenin cezas1, Cehennemde ebedi olarak kalmaktu.
Boylesi, Allah'm lu~mma ugramt~, Allah'm rahmetinden kovulmu~ ve
onun hanrladigi biiyiik azab1 hak etmi~tir.>> 156 buyuruyar.» dedi. 0 adam:
<<- Ama, Cenab-1 Hak, fitne yak aluncaya kadar anlarla sava~. bu-
yuruyar.» deyince, ibn Orner (r.a.)':
<<- Biz anu vaktiyle yaptlk.» diye cevap verdi. 257
Said b. Ciibeyr'den: ibn Orner ~oyle der:
« - Fitne nedir bilmiyar musun? Hz. Muhammed, mii~riklerle sa-
va~Irken, mii~riklerin saflanna katilmak fitneydi. Resuliillah (s.a.v.) m
sava~I, sizinki gibi servet ve saltanat i<;in degildi.» 258
Ehu'l-Aiiyet'U-Bera'dan: Abdullah h. Ziibeyr ile Abdullah b. Safvan
birgiin H1cr'de oturuyarlard1. Kabe'yi tavaf etmekte alan ibn Omer,
yanlanndan ge<;erken biri, digerine:
« - ~u adam1 goriiyar musun? Bundan daha hay1rh biri kald1 m1
ki?» dedi. Sanra da bir adama seslenerek:
« - Tavafm1 bitirince, ~u adam1 buraya <;a~r.» dedi. ibn Orner ta-
vafmi tamamlay1p, iki rekat namaz k1ldiktan sanra, a adam gelerek:
c - Abdullah b. Ziiheyr ve Abdullah b. Safvan seni <;agmyarlar.»
decli. Bunun i.izerine ibn Orner (r.a.) kalk1p yanlanna gitti. Abdullah b.
Safvan:
« - Ya Eha Ahdurrahman, ni<;in mii'minlerin halifesi Abdullah h.
Ziibeyr'e biat etmiyarsun? Mekke, Medine, Yemen, Irak halki ve ~am
h::tlkmm <;agu ana biat ettiler.» dedi.
1:.. "l Orner ~·oyle kar~Il1k verdi:
~- :~llahi, siz kih<;larmlZl ku~amp ellerinizi Mi.isliiman kanma bu-
la~lk<;a .~ize bt ... t etmem .>> 259

215 Nisa: 92.

2!16 tt~.. ..·unit: 9.
157 Buhan.
:l..<i ';eF<>ir'ubn Ke~;.·· 2/308.
'~ Bcyhaki 8; !92.
 Jcttmat lVlunaseoeuer 999

Hasan·x Basri anlatJVor: Miisliimanlar arasmda fitne ve fesat <;Ik-

maya ba~laymca halk, Abdul!.•JJ b. Omo.r',_, g.;- 'c q' \:
« - Sen halkm efendisisin ve onlarm efendilerinin oglusun. Halk
seni istiyor. <;1k da biat edelim.» dediler. ibn Orner:
« - Hay1r, vallahi sag kald1g1m miidet<;e benim yiiziimden bir
damla bile kan dokiilmesini istemem.» diye cevap verdi. Daha sonra
tekrar gelerek ibn Omer'i korkutmak istediier ve:
« - Ya kendini halife ilfm edersin ya da seni burada yatagm lize-
rinde oldiiriiriiz!» diye tehdit ettiier.. ibn Orner yioe, ilk cevabm1 tek-
rarladJ.
Hasan-x Basri: «Vallahi, Oliinceye kadar onu ikna edPrnediler.» di-
yor.26o
Halid b. Siirneyr'den: AbduJlah b. Umer'c:
c - Halkm ba!;>ma ge<;ip de on1ann i~;erini di.izcne koysan c;ok iyi
olur. <;iinkii bliti.in halk seni istiyor.» dediklerindc, o:
« - Ya Doguda birisi benim halifcligimi istemczsc nc olur?» diye
5ordu.
~- Eger rnuhalefet ederse, oldiiriillir. Hem Ummet-i Muhammed'in
faydas1 ic;in bir adamm oldiiriilmesi nedir ki?» dediler. 0 zaman ibn
Orner:
« - Vallahi, biitiin diinya mah kar!;>Ihgmda da olsa, · bcnim yiiziirn-
den hepinizin bir tek ki!;>iyi oldiirmenize raZI olmam.» dedi.:!Gt
Katan anlatiyor: ibn Omer'e bir adam gelerek:
c - Dmmet-i Muhammed'e sende:ri daha c;ok kotiiliik eden biri yok-
tur.» dedi. ibn Orner (r.a.):
« - Ni<;in? Vallahi ben onla~n kanlanm dokrnedim, topluluklan-
m dag1tmadim, aralannda ihtilaf da c;Ikarmadim.» dedi. 0 adam:
« - Eger hilafeti kabul etseydin, seni istemeyen tek ki!;>i bile c;Ik-
rnazdi.» dedi. ibn Orner:
,,_ Ben, bir k1smmm evet, bir kismmm haYIF dedigi bir hilafeti
istemem.» dedi. 262
Kasrm b. Abdurrahman'dan: Abdullah b. Omer'e, Hz. Ali ve Mua-
viye hadisesinde:
« - <;1k1p sava!;>miyor musun?» dediler.
« - Ben, Kabe'nin riiknii ile kapiSI araSI- putlarla doluyken sava~­
tim. Sonunda Allah, putperestligi Arap topraklanndan attl. Ben, La
ih1he illallah diyenlere kar!?I sava!;>mayi dogru bulmam.» dedi. Onlar:
<<- Vallahi scnin esas maksadm bu degil. Ashnda sen, Resuliillah'-

260 H1lye: 1/293; ibn Sa'd: 4/111.

?61 ibn Sa'd: 4/111.
2
"' ibn Sa'd: 4jll1.
1000 Miislilmanltk

m eshabmm birbirine dii$lip yok olniasm1 ve tek ba$ma kalmay1 dli~i.i­

nliyorsun.» dediler. 0 s1rada:
«- Haydi, mti'minlerin halifesi olarak Abdullah b. Omer'e blat edi-
niz.» denildi. Bunun lizerine Abdullah b. Orner:
~- Vallahi benim esas maksad1m, sizin soylediginiz gibi dcgil.
Haydi namaza gidelim derseniz, kabul ederim. Haydi, felah kurtulu~
yolurra derseniz, onu da kabul ederim. Ama aynhrsamz, sizinle bir ol-
mam. Birle$irseniz sizden aynlmam.» dedi. 263
Nafi'den: Abdullah b. ZUbeyr zamamnda, Hariciler ve Habe5iler 2G1
ibn Orner'e: ,
« - Birbirlerini oldtiren bu firkalarla beraber namaz kilar misJnJZ? »
denildiginde, $oyle cevap verdi:
« - Kim ' bana cHayye ala's-SMah:. derse, ona uyanm. Kim bana,
«Hayye ale'l-Felah» derse ona da uyanm. Fakat birisi bana, <<- Haydi
Mlisliiman karde$in'i oldtirlip, mahm almaya!» derse, ona hay1r derim. 265
Ebii'l-Garif'derr: Biz, Hz. Hasan b. Ali'nin ordusunun on safmday-
dik. On iki bin ki$iydik. ~am'hlarla sava$mak i9in can at1yorduk. Ba-
_zimizda Ebii'l-Amrata vard1. iki ordu kar$1 kar$Iya gelince, Hz. Hasan
b. Ali, Muaviye ile sulh yapt1. Biz ktiplere bindik. Hz. Hasan b. Ali, Kufe'-
ye gelince, i9imizden Ebii Amir Slifyan b. Leyl admda birisi kalktl ve:
c- Es-SeHimli Aleyke ey mti'minleri zelil eden.» diye selam verdi.
Hz. Hasan:
« - Ya Eba Amir, boyle soylenie, ben mli'minleri a$ag1 dii$lirmedim.
Fakat, saltanat ugruna onlan olcllirmeyi uygun bulmad1m.» dedi. 266
~a'bi'derr: Hz. Hasan'la Muaviye arasmda anla$ma yap1hnca Mua-
viye:
« - Haydi kalk, bir konu$ma yap. Vaziyeti onlara anlat.» dedi .
Hz. Hasan da kalkarak $Oyle dedi:
« - Bizimle ilk Mlisltimanlan hidayete erdiren, yine bizi · vas1ta
ederek kanlanmiZm dokiilmesine mani olan Allah'a hamdederim. $unu
iyi bilin ki, en aktlh kimseler, Allah'a hakktyla baglananlard1r. En ap-
tallar ise, fitne fesat 91karanlardtr. Muaviye· ile aram1zdaki ihtilafh me-
seleye gelince, hilafet ya onun hakk1d1r veya benim ~•akk1rnd1r. Hilafet
benim h~kk1m ise, i$te biz halifeligi Allah nzas1 i9in, Dmmet-i Muham-
med'in iyiligi ve kanhnmn dokiilmesine mani .olmak i9in Muaviye'ye
btraklyorum.» Daha sonra, Muaviye'ye donerek:

Hilye: 1/294.
:163

.wHabefiler: ~ia'dan bir grup.

• lbn Sa'd: 4/125.
w Miistedrek: 3/175; lstiab: 1/372; Bldaye: 8/19.
 Irtimai Munasebetler 1001

« - Bu (hilafet) s1zm ic;in bir fitne ve feh1ket mi, yoksa ge<;:ici bir
mtiddet menfaat temini mi, bilemiyorum.»267 ayetini okudu ve a-;agrva
indi. 0 zaman Amr, Muaviye'ye:
« - Ben zaten boyle konul;imasml istiyordum.,. dedi. 268

Ciibeyr b. Niifeyr'den: Hasan b. Ali (r.a.) ye:

« - Halk, senin halifelik istedi~i soyliiyor, dogru rnu ?, diye sor-
dum. ~oyle cevap verdi:
« - Araplann ileri gelenleri beniinle beraberdiler, kimle sava~sam
benimle beraber saval;iiyorlar. Kimle sulh yapsam, onlar da sulh yapi-
yorlardi. Hal boyleyken ben s1rf Allah · nzasm1 _gozeterek ve Ummet-i
Muhammed'in kam dokiilmesin diye halifelikten vazgec;tirn . Ama, son-
ralan Hicazhlann 1sranna dayanamadi~Im ic;in, istemeyerek halifeligi
kabul ettim. » 269
Amir'u~-~a'bi'den: Mervan, Dahhak b. Kays'la sava~a tutu!?unca ,
Eymen b. Hureym el- Esedi'ye haber gondererek:
« - Bizimle beraber sava~mam istiyoruz.» dedi . Eymen b. Hureym
el-Esedi cevaben:
« - Baham ve amcam, Bedir sava~nna katlldilar ve benden, Kelime-i
~ehadet getiren hie; bir kimseyle saval?mamam ic;in soz ald1lar. Cehen-
nemden kurtulacag1ma clair bir garanti verirsen, seninle yanyaFia sava-
~n1m.» dedi. Bunun iizerine, Mervan:
1
« - Defol! » diy~ onu kovdu ve c;ok a~r konu~tu. 0 zaman Eymen
)oyle <;ledi:
« - Kurey~'den, birinin saltanat1 i9in, namaz kilan biri ile sava~a­
mam. Hayat1m boyunca bana faydas1 dokunmayacak bir mesele ic;in
Miisliiman m1 oldiirecegim? 0 saltanata kavu~acak, ben ise, giinah b.-
zanacagim! Boyle bir cehalet ve .hatadan Allah korusun.>> 270
ibn'iil-Hakan b. Amr el-G1fari'den: Dedem bana ~unl.an anlattr: Ali
b. Ebu Talib'in gonderdigi adam geldiginde, Hakan b. Amr'la beraber-
dim.Hz.AF:
« - Bu meselede bize en c;ok yardimi sen yapabilirsin.>~ dediginde.
'Hakan h. Amr ~u cevab1 verdi:
« - Amca oglun, dostum Resuliillah (s.a.v.) m ~oyle buyurdugunu

~ Enblya: 111.
• lstiab: l/374; Miistedrek: 3/175; Beyhaki: S/173; Muaviye'ye, Hz. Hasan'111
boyle bir konu~ma yapmas1 fikrini veren Amr'drr. Tek emeli Hz. Hasan'm
hilafetten vazges:mesiydi.
ll!9 Miistedrek: 3fl70.
:a Mecma'uz-Zevaid: 7/296; Beyhaki: 8/193.
1002 MiislUmanhk

i~ittim: Bu veya buna benzer bir hadise oldugunda, eline tahta bir kl-
h~ al,buyurrnu~tu. Ben de elirne tahta kd1~ ald1rn .»271
Ebu'l-E~'as es·San'ani'den: Yezid b. Muaviye, beni
Abdullah b. Ebu
Evfa'ya gonderdi. 0, etrafma eshab-1 Kirarn'dan bir k1srnm1 toplarn1~,
konu~uyordu .
«- Yanmdakilere ne soyliiyorsun ?» dedirn. $u cevab1 verdi:
«- Resuliillah (s.a.v.) bana boyle bir hadiseyle kaqnla~nrsarn, Uhud
dagma doniip kdlclrni · kirrnarni, son!a da evirne girip oturrnarn1 tavsiye
.etti. Evime girerlerse ne yapay1rn? diye sordurn. i<;eriye, odana gir.
Eger odana da girerlerse, diz <;ok ve: «Dilerim ki sen, benim giinahtmr
da kendi giinah1m da yiiklenip, Cehenneme girenlerdn olursun. Zalim-
lerin cezas1 da zaten budur.» de, buyurdu. i~te ben de, kihcrmr k1rd1m.
Eger evime girerlerse, i<;eri odaya c;:ekilirim. Eger odama da girer!erse
diz <;oker ve Resuliillah (s.a.v.) m ·soylememi istedigi sozleri soylerim.>> 272
Muhammed b. Mesleme (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu:
« - 1nsanlarin diinya rnah ic;:in birbirlerine dli~tiiklerini goriirsen,
klitcmt al, kayahk bir yere git. En biiyiik kayay1 bul. Kthcm kmlmcaya
kadar vur. Sonra da evinde otur. Ecelin gelinceye veya bir zalim gelip ,
seni oldiiriinceye kadar otur, bekle.»
B~n de Resuliillah (s.a.v.) m emrini yerine getiriyorum. 273
Muhammed b. Mesleme an:lattyor: Resuliillah (s.a.v.) bana bir k1hc.
verdi ve:
.. - Ya Muhammed b. Mesleme, bu kdiCI al ve Miisliimanlann bir-
birlerine dii~tiiklerini goriinceye kadar Allah yolunda sava~. Miisliiman-
lardan iki cernaatin birbiriyle ~arpi~tigmi gorii.rsen, hemen krhcm1 ta~a
<;al ve kit. Sonra da ecelin gelinceye veya bir zalirn gelip seni oldiiriin-
ceye kadar sus ve kimseye kan~rna.» buyurdu.
Hz. Osman ~ehit edilip de, Miisliirnanlar birbirine dii~iince, Muham-
med b. Mesleme kthcmi evinin bahc;:esindeki ta~a vura vura k1rd1. 274
Rib'i'den: Huzeyfe (r.a.) nin cenazesinde, bir adamm ~oyle soyledi-
gini duydum:
«-- Bu tahtamn iizerinde yatan adam ~oyle derdi: Ben Resuliillah
(s.a.v.) dan duydurn. Eger birbirinize dii~erseniz evime kapanmm. E'ii·
me girerlerse, onlara: Haydi, benirn giinah1m1 da kendi giinahmr da yiik-
lenip Cehehneme gir, derirn.» 275 _
Vail b. Hucr anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) m peygamber olarak gi:in-

271 Tabenini; Mecma'uz-Zevaid: 7/ 30 I.

772 Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 7/ 300.
273 Tabenini; Mecma'uz-Zevaid: 7/ 300.
J? 4 ibn Sa'd: 3/ 20.
v s Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 7/ 301.
 I~timai Milnasebetler 1003

· derildigini duyunca, kavrnirni ternsilen <;1k1p Medine'ye geldirn. Resu-

liillah (s.a.v.) 1 gorrneden, eshab1yla kar~Ila~tlrn. Bana ~oyle dediler
c - Sen buraya gelrneden ii<;: giin once, Resuliillah (s.a.v.) gelecegi-
ni rniijdeledi ve Vail b. Hucr yamrniZa gelecek.» dedi.
Daha sonra Resuliillah (s.a.v.) Ia kar~Ila~tlrn. Bana iltifat ederek
yamrna yakla~tl. Ridasm1 yay1p, iizerine oturttu. Sonra eshab1 <;agJrttL
Cernaat toplanmca minbere c;akt1. Beni de beraber c;1kard1. Allah' a harnd-ii
senadan sonra ~oyle konu~tu:
« - Miisliirnanlar, bu gordiigiiniiz adam Vail b. Hucr'diir. Buraya
uzak · bir iilkeden, ta Hadrarnut'tan gelrni~. Zorla degil, kendi istegiyle
gelrni~. 0 krallar siilalesinin sonuncularmdand1r. Ya Hucr, Allah seni
ve c;ocuklanm dogru yoldan ay1rrnasm.»
Resuliillah (s.a.v.) daha sonra rninberden indi. Benirn, Medine'den
uzakc;a bir yerde kalmarnJ uygun gordii ve Mua'viye b. Ebii Siifyan'a,
beni kalacag1rn yere gotiirrnesini soyledi. Muaviye b. Ebft Siifyan'la be-
raber yola c;Iktl. Biraz yol katetrni~tik ki, Muaviye:
c - Ya Vail, k1zgm kurn, ayag1rnm altm1 yakt1. Beni devenin ter-
kisine abr rn1sm?• dedi. Ben ise:
« - Deveyi senden k1skanacak degilirn ama, sen kral siilalesinden
degilsin. Ve ben de senin yiiziinden aytplanrnak. isternern.» dedirn.
« - Oyleyse ayakkabilanm ver de, ayaklanm yanmasm.» dedi.
• - Bu iki deri parc;asm1 senden esirgernern. Lakin sen, kral elbi-
seleri giyenlerden degilsin. Hem senin yiiziinden ay1planrnak da iste-
Jilern.• dedirn.
Muaviye devlet ba~kam olunca, Kurey~Ii Busr b. Ebii Evdat'1 kornu-
tan tayin ederek, ~u talirnatl verdi:
<<- Burada emniyeti saglaymca, orduyu al ve yola c;tk, ~am ~eh­
rini geride btrakmca klhcm1 c;ek ve ta Medine'ye vanncaya kadar, ba-
na biat etmek isterneyenleri oldiir. Medine'ye vannca, ~ehre gir ve bana
biat etmek istemiyenleri oldiir. Vail b. Hucr'ii diri olarak ele gec;irirsen,
dogru bana getir.»
Komutan, Muaviye'nin dediklerini yaptl ve diri olarak ele gec;irdigi
Vail b. Hucr'ii onun huzuruna- getirdi. Muaviye onunla hernen gorii~­
mek istedi ve huzuruna kabul edip kendi yanma tahta oturttu_
Sonra da:
<<- Benirn bu taht1m m1 daha iyi, yoksa senin devemn ~1rt1 rot?»
diye sordu_ Ben:
<<- Ya Emir'el-Mii'rninin, ben o sozii soyledigirnde kiifiir ve cahi-
Iiyyetten yeni kurtulrnu~turn. Benirn yaptlgtrn, cahiliyyet adetiydi. Ama
~1004 Milslilrnanltk. •

Allah bize 1sH'tm dinini gonderdL tslamiyet ise, daha once yapt1g1m ha-
talanmi sildi.» dedim.
« - Nic;:in bize yard1m etmiyorsun? Halbuki . Hz. Osman'm sana gil-
veni vard1. Ayru zamanda akrabahg1m1z da var?» diye sordu.
«---,- Hz. Osman'a, senden daha yakm olan ki~iye kai"$1 sava~ at;··

tm da ondan.» dedim.
« - Nas1l dur da Ali, Osman'a benden daha yakm olabilir. Akraba-
hkta ben daha yakmim.» dedi. ·
«-- Resuliillah (s.a.v.), Hz. Ali ile Hz. Osman'1 birbirlerine kardq
yapm1~t1. Karde~ ise, yegenden daha oncedir. 'Hem ben, muhacirlerle
dogii$mem.>i dedim.
« - Biz muhacir degil miyiz?» diye sord~.
« - Biz, hepimiz sizden aynlmad1k m1? Hem i~te bir ba$ka delil:
Resuliillah (s.a.v.) m bir sohbet;nde bulundum. Cemaat bir hayli kala-
bahkti. Resuliillah (s.a.v.) ba~m1 doguya dogru c;:evirmi~ti. Sonra tek-
rar dondii:
« - Yakmda karanhk geceler gibi kan~1khklar .c;:Ikacak.» dedi. Fit- -
nelerin biiylik olacag1m soyledi. <;1karanlan kotiiledi. Ben cemaatin a':'a-
smdan, kalktp:
« - Ya Resulallah, o kan~akhklar nelerdir?» diye sordum.
« - Ya Vail, iki Miisliiman birbirine kil1c;: gekerse, onlardan uzak-
la:;;.» buyurdu. Bunun iizerine Muaviye:
« - ~ii mi oldun yoksa?» dedi.
« - Hay1r, fakat Miisliimanlara kar~1 samimi. oldugumu soyli.iyo-
rum.» dedim.
« - Boyle 'o ldugunu bilseydim, seni buraya getirtmezdim.» dedi.
« - Hz. Osman oldiiriiliirken Muhammed b. Mesleme'nin Uf" yap-
tigmi gormedin mi? K1hcmt ta~a vurup brd1.» de dim.
« - Ensar'dan boyle ~eyler beklenir.» dedi.
. « - Oyle mi? Peki, Resuliillah (s.a.v.) m ~u soziine ne buyrulur?:
«Ensar'I seven, beni sevmi~ olur. Ensar'a bugzeden, bana bugzetmi~
olur. » dedirrL
« - Kendin:e, yerle~ecegin bir yer sec.;:. <;;:iinkii, Hadramut'a donme-
feceksin.» dedi.
« - A~iretim ~am'da. Ailem ise KUfe'de.» dedim.
« - Ailenden tek bir fert, a~iretinin on ki~isinden daha hayJrhdJr. )>
dedi.
« - Ben zaten, Hadramut'a isteyerek gitmedim. Aslmda bir muha-
cir hicret edip, aynld1g1 yere, bir sebep olmaks1zm donmemeli.» dedirr..
«-- Senin, tekrar oraya donmeni icabettiren sebep neydi?,. diye
sordu.
 Irtimai Mii.nasebet.ler 1005

« - ResuliilJah (s.a.v.) m fitneler hakkmdaki sozleri. 1htilafa dii-

,erseniz sizden aynhnz. Ama birle~irseniz yammza geliriz. t~te sebep
buydu.» dedilp.
« - Seni KUfe'ye vali tayin ettirn. Derhal gidip vazifene ba~Ia.» dedi.
« - Resuliillah (s.a.v.) dan sonra, kimsenin idaresinde c;ah~mam.
Bilmiyor musun, kendilerine blat etti~im halde ne Ehft Bekir'in, ne
Omer'in, ne de Osman'm verdikleri .vazifeleri kabul etmedim. Bizim
memleketin halki irtidat edince, Hz. Ehft Bekir bana mektup gonderdi.
Ben hie; bir resrni gorev alrnakstzm derhal onlarla rniicadeleye ba~ladtm
ve Allah onlan tekrar tslam'a dondiiriinceye kadar da miicadeleme de-
vam ettim.,.
0 zaman Muavlye, Abdurrahman b. tlmmii1-Hakem'i c;agtrtti ve:
c - Seni KUfe'ye vali tayin ettim. Hemen yola c;tk.» Vail'i de go-
tiir. Ona hiirmette kusur etme. Biittin ihtiyac;Ianm kar~tla.» dedi. Ahdur-
rahman h. Ummii'I-Hakem:
« - Ya Emir'el-Mii'minin, Resuliillah (s.a.v.) m. Ehft Bekir'in, Omer'-
in, Osman'm ve senin, ikram etti~iniz bir adama hiirmette kusur etme.
demekle, hakktmda su-i zanda bulunuyorsun.-. dedi.
Muaviye, ondan bu sozleri duyunca sevindi. Ben, vali ile berabe1·
Kltfe'ye gclclim.
Vail b. Hucr, <;ok gec;meden vefat etti. 276
Ebu'l·Minhal'den: Ubeydullah b. Ziyad zamanmda Mervan, ~am'­
da. ibn'Uz-Ziibeyr Mekke'de, Kurra ismi verilenler de Basra'da ayaklan-
dilar. Babam bu hadiselere <;:ok iizi.ildi.i.
« - Haydi kalk, ne olursa olsun, Resuliillah'm ~shabmdan Ehu
Berze el-Eslemi'nin yanma gidelim.» dedi.
Kalkip evine gittik. ic;eri girdi~irnizde onu, yak1c1 giine$ altmda.
k:amt~lardan yapt1g1 t;ardagm golgesinde otumrken bulduk. Yamna otur-
duk. Baham, onu konu$turmak ic;in somlar sormaya ba$1adi ve:
« - Ya Ebfi Berze halimizi gormiiyor musun? Sen hun a ne diyor-
sun?» diye sordu. Ebu Berze ~unlan soyledi:
« - Kurey$'ten hayatta olanlara ktzdtgtrn ;<;in, herhalde Allah in-
dinde mes'ul olururn. Siz Araplar, cahiliyyet dev:':nde hem azd1mz. hem
de zelildiniz ve dalalete dii~mll$tilnllz. Fakat A~lah sizi !siam Dini ve
Hz. Muhammed'Ie yiikseltti. Ve bugiinkU seviyeye ula~tirdt. Ama di.inya
metal sizin aramz1 ac;t1. $am'da ba~kaldtran Mervan var va, vallahi sa-
dece diinyahk ic;in sava~nyor. Mekke' de ba$kaldtran da sadece diinya
mah i<;in d6vii$iiyor. Sizin Kurra dedikleriniz de, yeminle soylilyorum;
diinya mah i<;in sava$Iyorlar.,.
Ebii Berze, boylece, onlann hepsini tenkit edince, babam:
276 Mecma'uz-ZevMd: 9/376; TaberAnt.
1006 Milslilmanltk

«- Peki, oyleyse, ne yapahm?» diye sordu. 0 ~oyle cevap verdi:

«- Ban.r· gore, insanlann err hayirhsi, ba~kasmm hakkmda gozli
olmay1p, kendi i~iyle ugra~anlard1r. Onlar ne kannlanm ba~kalannm
mallanyla doldururlar, ne de ba~kalanmn kanma girerler.» 277
$irnr b. Atiyye'den: Huzeyfe (r.a.) bir adama ~oyle dedi:
«- insanlann err kotiisiinli oldiirmek senisevindirir mi ?»
« - Evet.>>
« - 0 zaman sen, ondan daha kotli olursun.. ~ 278

BiR MUSLUMANIN HAYATININ DEGERi

Enes b. Malik anlatiyor: Orner b. Hattab, bana:

<<- Bir ~ehri ku~att1gm1zda ne yapars1mz?» diye sordu. Ben:
<<- Deriden bir z1rh giydirip, bir adam1 ~ehre gondeririz.» dedim.
,, __ Ya o gonderdiginiz adam ta~a tutulursa?»
' « - 0 zaman, oliir.»
« - Hay1r, sakm boyle yaprnaym, kudret ve iradesiyle ya~ad1grm
Allah'a yemin olsun ki, bir Miisliimanm olmesine kar~Il1k, i<;inde dart-
bin asker bulunan bir ~ehrin fethedilmesini istemem.»Z79

MUSLUMANIN KAFiR ELiNDEN KURTARILMASI

ibn Ebi $eybe'den: Hz. Orner ~oyle dedi:

« - Kafirlerin elinden bir Miisliiman kurtarmak, hence, Arap ~~a­
nmadasml fethetmekten daha iyidir.» 280

$AKA YAPARAK MUSLUMANI KORKUTMANIN

HO$ GORULMEMESi

Akabe biatmda ve Bedir sava~mda bulunan Ebii Hasan (r.a.) anla-

tlyor: Resuliillah (s.a.v.) la beraber oturuyorduk, i<;imizden biri kalkt1
gitti. Fakat giderken ayakkabilanm unuttu. Birisi onlan alrp altma sak~
lad1. Adam tekra;' dondii. Ve:

777 Beyhaki: 8f193; Buhari; Feth'ul-Bari: 13/57.

m HIIye: 1!280.
779 Beyhaki: 9/42; Kenz'ul-Urnmal: 3/165.
:m Kenz'vl-UmmAI: 2/312 . .
 Irtimai Miinasebetler 1001

<<- Ayakkab1lanm?» dedi. Oradakiler:

<<- Gormedik.» dediler. Bu s1rada adam ::tyakkabJlanm gordu.
<<- i~teler ya! Musli.Lman bir adrum nasxl korkutuyorsunuz O) Jc:>,

dedi. Bu sefer saklayan adam, Peygamberimize:

<<- Ya Res(tlallah! ~aka olsun diye yaptlm.» dedi. Peygamber cfen-
dimiz de, iki ti<;: defa:
<<- Nasll olur da bir mti'mini korkutursunuz?» diye ikazda bulun-
du.281 .

Amir b. Rebia (r.a.) dan: Bir adam, birinin ayakkabdanm ~aka ol-
sun diye saklad1. Bu durum, Peygamber efendimi£G- anlatilmca:
<<- ~aka yaparak Mtisliimanlan korkutmavm1z, ~aka da olsa, hir
Mtisltimam korkutmak btiyiik zultimdiir.» buyurdular.282
Numan b. Be~ir (r.a.) den: Biz Resulilllah (s.a.v.) la beraber bir yol-
culukta iken birisi bineginin iizerinde uyukhtyordu. Ba~ka birisi ~aka
olsun diye sadagmdaki okunu ald1. Uyuklay,an adam korkarak hemen
uyand1. Bunun tizerine Peygamber efendimiz:
« - Hi<;: kimseye Mtisliirnan bir karde~ini korkutmak helal degildir.n
buyurdu.283
Abdurrahman b. Ebu Leyla'dan: Bize Muhammed (s.a.v.) m arka-
da~lan anlattilar. Onlar, Peygamber (s.a.v.) le betaber bir yolculukta
iken i<;:lerinden biri uyumu~, ba~ka biri de hemen gidip, onun yamnda-
ki urgamm saklam1~. Adam korkarak :uyanmca, Resultillah (s.a.v.):
« - Hi<;: bir Mtisltimamn ba~ka qir Miisliimam ~aka yapmak sure-
tiyle de olsa korkutmas1 dogru degildit.» buyunnu~lard1r.284
Siileyman b. Sured .(r.a.) anlatiyor: Bir bedevi, Peygamberimizle
(s.a.v.) bember namaza dururken, ba~kalan da onun koydugu yerden
sadagm1 alarak sakladdar. Peygamber (s.a.v.) selam verince, bedevi:
,,_ Sadag1m ?>> dedi. Orada bulunanlarm bir k1smi gtiltimseyince,
Peygamber efendimiz:
«- Kim Allah'a ve ahiret giiniine inamrsa, ~aka yapmak i<;:in Mtis-
ltiman karde~ini
korkutmasm! » buyurdular.285

:~tl Taberani; Ettergib: 4/263; Mecma'uz-Zevilid: 6/253; El-isabe: 4/43.

:m Bezzar; Taberani; Ebu~~yh b. H1bban, Kitabiittevbih; Tergib: 4/263; Mec.
ma'uz-Zevaid: 6f253.
m Taberani.
~ EbU Davud; T~b: 4/262.
:285 Taberani; Mecma'uz-Zevald: 6/254.
 1008 Muslumanltk
'
MUSLUMANI KU(UMSEMENiN VE ONA HAK.ARET
ETMENiN HO~ GORULMEMESi

Hz. Ai~ (r.a.) den: Kapmm e~iginde tlsame (r.a.) nin ayag1 kaya1·ak
dii~tii ve aim yaraland1. Bana:

« - Ya ,Ai!le, kam sill» diye seslendi. Fak:at ben, kanda~ tiksindigim

ic;:in silemedim. Hemen Peygamber (s.a.v.) efendimiz yet!~erek. tlsame'-
nin alnmdan akan kam agn ile emdi, yere ti.ikiirdii. Ve:
« - Eger Usame bir cariye olsayd1, onu giydirip sCsler, degerini
artinrdim.» buyurd'..l.286
Ata b. Yesar (r.a.) anlat1yor: Usame (r.a.), Medine'ye ilk geldigi za-
man bir cilt hastahgma yakalanm1~t1. 0 zaman <;ocuktu, burnundan
slimi.igu ak1yordu. Usame'nin bu halinden Hz. A.iljie tiksindi. Peygamber
efendimiz de onun yi.iziinii y1kayarak optii. Bunu goren Hz.
M!jie:
« - Allah'a yemin ederim ki, onu bundan sonra hie;: bir zaman ya-
nundan uzakl3.$tirmayacagim.» diyerek yapt1g1 hatadan duydugu iiziin-
ti.ivi.i belirtti.287
Urve (r.a.) den: Resuli.illah (s.a.v.), Usame'yi (r.a.) bekleyecegim, di-
ye 'A rafat'tan doniiljiiini.i geciktirdi. Bir de geldi ki, Usame, burnu yas~1,
siyah bir <;ocuk! Usame yiiziinden kiifre giten Yemenliler:
« - Bunun ic;:in mi bekledik?» diyerek onu hafife aldtlar. Urve'den
bu ri:vayeti dinleyen ihn-i Said, Yez.ld h. Harun'a:
<<- YemenJiler, Usame sebebiyle kiifre girdiler.» demekle neyi kas-
tediyor~·, diye sordu. Yezid b. Harun da:
«---:- Yemenliler, Peygamber (s.a.v.) efendimiz zamanmda ki.ic;:i.ik gor-
. di.ikleri Usame'yi Hz. Ebu "Bekir zamamnda da ki.ic;:i.ik gorerek di,nden
dondiiler.» diye cevap verdi. 288
Hasan·1 Basri anlat1yor: Bir grup insan, Ehu Musel-Eljiari (r.a.) ye
giderek yard1m isteini~ler. 0 da Arap olanlara yard1m etmi~, olmayan-
,. Iara' etmemi~. Bunu duyan Hz. Orner ana ~oyle bir ferman yazd'l:
«Ni~in herkese e~it muamele yapm1yorsun? Bir kimsenin gi.ina-
ha girmesi ic;:iJJ Mi.isliiman karde~lerini hakir gormesi yeter de artar
bile! >> 289

286 ibn Sa'd: 4/43; Miintehab: 51135.

187 Vakidi; ibn ·Asi'Udr; Miintehab: 5/136.
ibn Sa'd: 4/44; ibn Asakir; Miintehab: 5/135.
,
288
:189 Ebu Ubeyd; Kenz'ul Ummat: 2/319 ve 172.
 1~timai Munasebetler 1009

MUSLUMANI KIZDIRMANIN HO~ GORULMEMESi

Aziz b. Amr anlatlyor: Selman, Suheyb ve Bilal (r.a.) birlikte gider-

lerken, Ebii Siifyan da onlara kat1ldt. Ebii Siifyan'1 gorilnce bunlar:
« - Kih<;lar, Allah di.i$manlanndan kesmeleri gereken boyunlan
kesmediler.» dediler. Hz. Ebii Bekir de:
« - Bu sozi.i Kurey~'in ileri geleni ve efendisi i<;in mi soyli.iyorsu-
nuz?» diye onlara <;lki$11. Hemen Hz. Peygamber'e gelip durumu anlat-
ti. Peygamber efendimiz de ona:
<<- Ya Ebii Be~ir! Yoksa onlan klzd1rdm m1? Eger onlan hzdw
d1ysan bil ki, Rabbini klzd,rdm demektir.» diyerek endi$esinin yersiz
oldugunu bildirdi. Ebii Bekir hemen Bilal, Selman ve Suheyb'in yanla-
rma gelerek:
« - Ey karde$lerim! Sizleri lozd1rdrm mi?» diye sordu. Onlar da:
« - Hay1r, Allah seni affetsin ey karde$!» diye cevap ve:-diler. 290
Suheyb (r.a.) anlatlyor: Ben mescidde otururken, Ebii Bekir (r.a.)
yanmda bir esirle beraber mescide ugrad1.
« - Yanmdaki kimdir?» diye sordum.
«.....,..... Resuli.illah (s.a.v.) dan sahverilmesini istedigim mi.i$rik bir esir-
dir.» dedi. Ben de:
« - Kafas1 kopanlacaklardanmi$.» dedim. Bu sozi.ime Ebii Bekir
k1zd1. Onu goren Peygamber (s.a.v.):
« - Ne oldu? Seni klzgm gorilyorum!» dedi. Ebii Bekir:
« - Gordi.igi.in bu esirimle Suheyb'e ugrad1m. Boynu "kopanlmas1
gerekenlerdenmi$, dedi, ona k1zdrm.» diye cevap verdi. Peygamberimiz
(s.a.v.):
« - Onu incitmi$ olm1yasm.>> dedi. Ebi't Bekir:
<<- Hay1r, zannetmiyorum.» dedi. Bunun i.izerine Peygamberimiz:
<<- Eger onu incittiysen, Allah ve Resuli.ini.i ir-icitmi$ olursun.» bu-
yurdu.291 .

,. MUSLUMAN B:iR KiMSEYi LANETLEMENiN

CAiZ OLMA.l\tfASI

Hz. Omer (r.a.) anlat1yor: Resuli.illah (:,.~' .\' .) zaman1nda, Abdullah

isminde e~ek lakab1 ile maruf biri vard1. Hareketleri ile Peygamber
efendimizi gUldiirilrdi.i. ic:;:ki i<;tigi ic:;:in, efendimiz ona sopa attiriDI$11.

m MUslim: 2f304; Htlye: 1/346; isti:~h: 2/181.

291 tbn Asakir; Kenz'ul-Umma1: 7/49.
F: 64
 1010 Miislilmanltk

Yine bir defasmda i<;ki i<;erken yakalanm1~, Peygamberimize getirilmi~·

ti. Peygamber efendimiz, bu sefer de ona sopa att1rd1. Onun boyle bir·
ka<; defa sop a yedigini goren biri:
«·- Allah Janet etsin! Ne kadar da ~ok i<;iyor! » diye ona lanet etti.
Bunu duyan Peygamberimiz:
« - Ona Janet etmeyin! Sen bilmiyorsun, vallahi o, Allah ve Resu-
liiniin seviyor.» buyurdu.292
Ebu Ya'la, Said b. Mansur ve ba~kalan qa aym olay1 ~oyle anlati-
yorlar: E~ek lakabt ile maruf biri vard1. Ba~kalarmdan yag ve bal ahr,
Peygamber efendimize getirirdi. Sahipleri, mallannm paralanm almak
i<;in geldiklerinde, onlan Peygamberimizin huzuruna gotiiriir: ·
<<- Ya Resulallah, mallannm parasm1 ver.» derdi. Peygamberimiz
tebessiim eder, hi<;bir ~ey soylemeden getirilenlerin iicretlerinin oden-
mesini emrederdi. Bu zat, bir giin i<;ki i<;erken yakalanm1~, Peygamber
(s.a.v.) efendimize getirilmi~ti. Orada bulunanlardan biri:
<<- Allah lanet etsin, ne kadar da <;ok i<;iyor! » diye ona lclnet oku-
du. Peygamberimiz bunu duyunca:
«- Onu lanetlemeyin. Sen bilmiyorsun, vallahi o, Allah ve Resfllii-
nii seviyor.>> buyurdu.293
Ebu Hiireyre (r.a.) d~n: Nebi (s.a.v.) efendimize i<;ki i<;en "!:>iri geti-
rildi. Peygamberimiz o ~ahsm doviilmesini emretti. Bunun iizerine es-
habtan bir k1smi ona ayakkabdan ile, bir k1smi eliyle, bir kJsmi da el-
biseleri ile vurdular. Sonra yine Peygamber efendimizin emri iizerine
kald1rdilar ve susturdular. Oradakiler:
<<- Resuliillah (s.a.v.) dan utanm1yor musun da, bunu yap1yorsun ?>>
diyerek cna bag1rdilar ve sahverdiler. Adam kalk1p gidince, ona bed- ,
dua ettiler ve sovdiiler. Biri de ~oyle dedi:
,«- Allah'1m onu rezil et. Allah'1m ona lanet et! >> Bunu duyan Rc-
suliillah (s.a.v.) da ~oyle buyurdular:
<<-Boyle soylemeyin. ~eytana uyarak karde~inizi daha kotii dum-
rna dii~iirmeyin. fakat: «Allah'tm onu affet, onu dogru yola ilet, ona
acl.>> deyiniz. 294
Seleme b. Ekva' (r.a.) anlat1yor: Miisliiman karde~ine Janet eden bi-
rini gordiigiiniiz za~an: « Yine biiyiik bir giinah i~ledi.» derdik.295

292 Buhari; ibn Cerir; Beyhaki.

293 Kenz'ui-Ummal: 3/107, 108; ibn Sa'd: 3/56.
294 ibn Cerir; Kenz'ul-Ummiil: 3/105.
:ws Taberam; Tergib: 4/2Sl.
 . '

lr;timai Miinasebetler 1011

MUSLUMANA SOVMENiN CAiZ OLMAMASI

Hz. Ai~e (r.a.) den: Resuli.illah (s.a.v.) a bir adam gelerek oniinde
oturdu:
« - Ya Resulallah, benim iki kolem var, bana yalan soyliiyorlar, iha-
net ediyorlar ve bana kar~I isyan ediyorlar. Ben de onlan dovi.iyor ve
onlara sovi.iyorum. Bu hareketime ne buyurursunuz?» dedi. Resuliillah
(s.a.v.) da:
« - K1yamet gi.ini.i onlar ihanet, isyan ve yalanlanndan dolaJI he-
saba c;ekilirler. Sen de onlara verdigin cezadan hesaba c;ekilirsin. Eger
onlara yapt1gm, giinahlanna e~itse ode~mi~ olursunuz. ~ayet, onlara
yaptiklann gi.inahlanndan fazla ise, senin sevaplanndan biraz almak su-
reti ile aramzda klsas yap1hr.» diye cevap verince, adam bir kenara ~e­
kilip, h1c;kira luc;klra aglamaya ba~lad1. Bunu goren Peygamberimiz:
« - Sen Allah Tefda'mn bu husustaki sozi.ini.i okumuyor musun?»
dedi. Vc :;;u ftyct-i kerimeyi okudu: <<K.tyamet giinii adalet terazilerini
kuracag1z. Hi9 bir kimse hi~ bir hususta haksiZhga ugramayacaktrr. Har-
hal tanesi kadar da olsa onu hesaba katacagiZ. Bizim her tiirlii hesap
gormeye gticiimi.iz yeier.>>~ 96 Adam:
<:- Ya Rcsulallah, bcnim ic;in de onlar ic;in de hay1rh olan onlan
azat etmemdir. $ahit ol ki, onlann hepsi de hi.irdi.ir.» dedi. 297
ELft Hiireyre (r.o .) den: Hz. E~10 Bekir, Peygamber (s.a.v.) le otu-
ruyorlardt. Bir adam, Ebu Be!dr'c soviip saymaya ba$ladi. Hz. Peygam-
ber de gulerek hayretle onlan seyrediyordu. Adam c;ok ileri gidince, Hz.
Ebu Bekir (r.a.), onun baz1 sozlerine kar$1hk verdi. Bunu duyan Pey-
gamberimiz klzarak kallnp gitti. Ebu Bekir de arkasmdan yeti~ti:
« - Ya Resi:tlallah, adam bana ki.ifrederken siz orada oturuyordu-
nuz. Ben adama kar$Ihk verince k1zarak kalkip gittiniz. Neden boyle
yaptlmz?, diye sordu. Peygamberimiz:
<<- Sen o adamm kar~1smda susarken, senin yerine ona bir melek
kar~1hk veriyordu. Sen ona cevap vermeye ba~laymca, araya ~eytan gir-
di. Ben ise ~eytanla beraber bir arada bulunmam.» dedi ve ~oyle de-
vam etti:
« - Ya Ebu Bekir, lie; ~ey vard1r ki Allah, asia onlan kar~1hks1z bi-
rakmaz. Kim zulme ugrar da Allah'm nzasm1 kazanmak ic;in mukabe-
lede bulunmazsa, Allah Teala o kimseyi yard1m ederek yiikseltir. Her
kim Allah Teala'ya yakla~mak ic;in herkese ihsanda bulunursa Cenab-1

296 Enbiya: 47.

797 Imam Ahmed; Tirmizi; Tergib: 3/499 vc 5/464.

- ,--
•
•I
/
1012 Mii.sli.irnanltk

Allah o kimsenin zenginligini artlnr. Her kim de zengin olmak i!;in di-
lencilik yaparsa Yiice Allah, o kimseyi fakirle~tirir.~>298
Behy anlat1yor: Hz. Omer'in oglu Abdullah, Mikdad'a kiifretti. Hz.
Omer bunu duyunca:
« - Ben de senin dilini kesmezsem adam degilim!» dedi. Hz. Omer'-
in soziinde ciddi olduglln.u gorenler araya girdiler, bu karanndan vaz-
ge~mesi i9in ona yalvardilar. Fakat Hz. Oiner, onlara:
« - B1rakm beni! Reswiillah (s.a.v.) m eshabma kiifredenlere or-
nek olsun diye onun dilini mutlaka kesecegim! » diye karannda 1srar
etti.299
Aym olay, yine Behy'den rivayet edilerek, ihn'ii Asakir'de ~oyle an-
latdmaktadir: Abdullah'Ia Mikdat arasmda bir husumet vard1. Abdul-
lah fazla ileri gidince Mikdat, onu babas1 Hz. Omer'e ~ikayet etti. Hz.
Orner de oglunun dilini kesmeye yemin etti. Ahdulh1h, babasmm bu ka-
rarmdan korkarak kendini affettirmek i9in arac1lar gonderdi. liz. Orner
karannda 1srar ederek ~oyle bag1rd1:
c - B1rakm beni! Onun dilini keseyim de, bu benden sonra tatbik
edilecek bir adet olsun ve Resuliillah (s.a.v.) m eshabma kiifreden her-
kesin dili kesilsin! »300

298 Miisned-i Ahmed b. lJanbel; Taben\nt; Mecn..a'uz-Zevaid: S/190; Ebfi Davut.

PJ Miisned-i Ahn;ed b. Hanbel; Le'lekiii; Essfumeh; Eb~ Kasun b. Bii~ran.
300 Miintehap; Kenz'ul-Ummai: 4j424.
 BiR Mt"SLUJ\IV\NIN ALEYHiNDE KONU~.l\1ANIN
CAiZ OLMAMASI

Enes b. Malik (r.a.) anlatlyor: Bir adam, Restlliillah (s.a:v.) m hu-

.lllrunda ba~ka birinin aleyhinde konu~uyordu. Peygamberimiz:
c - Kalk, artik senin ~ahitligin de kabul olmaz.» buyurunca, adam:
« - Ya Restllallah bir daha yapmam.» diye yalvard1. Peygamberimiz:
« - Sen, Kur'an'la alay m1 ediyorsun? Kur'an-I Kerim'in koydugu
yasaklara riayet etmeyen, ona inanmi~ sayilmaz.» buyurdu.301
Tank b. ~ihab'dan: Halid (r.a.) la Sa'd (r.a.) arasmda bir kirgmhk
vard1. Bunu bilen biri, Sa'd'm yamnda Halid'in aleyhinde konu~tu. Sa'd
bunu duyunca:
« - Sus! Bizim aram1zda olan k1rgmhk dinimize zarar vcrecek ka-
dar degildir! » diyerek adam1 sustu.rdu.302

GIYBET ETMENiN FENALIGI

Ebu Hiireyre (r.a.) den: Maiz-i Eslemi, Peygamberimize gelerek bit·

kadmla zina yaptigmi soyledi. Peygamberimiz, onun bu itirafmt i~it­
mezden gelince, adam soziini.i. dort defa tekrarlad1. Her tekrarlay1~ta Pey-
gamber (s.a.v.) yiiziinii obiir tarafa c;evirerek onu i~itmezdcn geliyordu .
Nihayet Maiz'in kendi itirafma dayanarak, onu recmettirdi.
Peygamber cfendimiz, yanmda iki ki~i ile birlikte yiiriirkcn, birir.!n
digerine:
c - ~una bak! Allah onun yaptigiDI ortmii~ken, 0 yaptigmi a<;lkla -
yarak kopekler gibi ta~landll» dedigini duydu, fakat bir ~ey soylemcdi.

~~ Kenz'ui·Ummal: 11231.
'0~ Hdye: 1 '94; Tabenini; l\Iecma'uz-Zevaid: 7/223.
1014 Miisliimanltk
•
bir miiddet gittikten sonra yolda, karm ~i~mi~, ayaklan havaya gelmi~
bir e~ek Oliisii gordiiler. Peygamberimiz:
« - Hani falanla filan neredeler?» diye sordu. Onlar da:
« - Buraday1z, ya Resulallah.» dediler. Peygamber efendimiz:
« - Haydi inin, ~u e~egin oliisiinii yiyin bakahm! » deyince adam-
lar ~a~1rdilar:
« - Allah haynm versin, ya Reswallah, kim yer bunu? » dediler.
Bunun iizerine, Peygamberirriiz:
« - Biraz once Miisliiman bir karde~inii aleyhinde konu~tunuz ya,
bilmi~ olun ki, demin soyledikleriniz bu le~i yemekten daha kotiidiir.
Kuvvet ve iradesi ile y~~ad1g1m Allah'a yemin ederim ki, o adam ~imdi
Cennet nehirlerinde yiizmektedir.» buyurdular.303
ibn'ii Miinkedir'den: Neb! (s.a.v.) bir kadm1 recmettirdi. Miisliiman-
lardan birinin:
<<- Bu kadmm yapt1g1 biitiin ameller mahvolup gitti.» dedigini
duyunca, Peygamberimiz:
« - 0 recmedilmek suretiyle giinahmm keffaretini odedi, sen is~
onun hakkmda soyledigin bu sozlerden dolayi hesaba c;ekileceksin.» bu-
yurdu.304
Hz. Ai~ (r.a.) anlatiyor: Hz. Peygamber (s.a.v.), Safiyye (r.a.) yi
methederken, ben:
« - tyi, fakat boyu kisa.» deyince:
« - Oyle bir soz soyledin: ki, denize kan~sa bulandmr.» buyurdu-
Iar.305
Yine bir defasmda ona bir insandan bahsediyordum:
« - Bir menfaat kar~Ihgmda da olsa, kimsenin hakkmda bir ~ey
soylemeni istemem.»306
Bir defasmda da Hz. Safiyye'nin devesi hastalanmi~tl, Zeyneb'in
fazla bir devesi vard1. Neb! (s.a.v.), Zeyneb'e:
« - Safiyye'ye bir deve ver!» diye emretti. Zeyneb:
« - 0 Yahudiye mi verecegim?» deyince, Resuliillah (s.a.v.) onun
bu soziine k1zd1 ve Zilhicce, Muharrem aylannm tamam1 ile Sefer ayi-
mn yansma kadar yanma ugramadx.307·
Ba~ka bir rivayette de, Hz. Zeyneb'in Peygamberimizin, iki vey3 iic;

---------
m AbdiiiTe2...~ '<:; Ebu Davud; Henz'ui-UmmM: 3/93; tbn Htbban; Tergib: 4/288
Buha:.i. sh. lu.:!· Fetbul Bart: 10/361.
lOC Abdii~-"k; Ket...: 'ui-Umrnal: 3/93.
'(!> 2bu Davud; .~:rmizl; 'Beyha/;l.
'06 Tim. ~~-
'" Tergib: 4/~.;

--_."; I I
 Ir;;timai Miinasebetler 10~5

ay yanma ugramadtgmi ve neredeyse arttk hi<; ugramtyacagmi zannet-

tigini soyledigi belirtilmektedir.308
Yezid b. Eslem anlatiyor: Allah'm Nebisi (s.a.v.) son hastahgmda
iken hammlan etrafma toplanmi~tl. i<;lerinden Huyey'in kiz1 Safiyye:
«--- Ya Ncbiyyallah, senin yerine kqke ben hasta olayd1m.» deyince
digerleri alayh alayh birbirlerine baktJlar. Resullillah (s.a.v.) on !ann
bu hallerini gordii:
« - Agz1mzdakini <;tkarm.» buyurdular. Onlar da:
,,_ Nc oldu? Ya Nebiyyallah?» dedil.er. Peygamber cfcndimiz:
« - Arkada~1mzla alay ediyorsunuz. Vallahi o soziinde samimidir.»
buyu rdular. 309
Ebu Hiireyre (r.a.) den: Peygamberimizle berabcr oturuyon.luk. Ora-
da buiunanlardan birisi kalkip gitti. Arkasmdan:
« - Ya ResCtlalla~, bu adam ne kadar zay1f.» dediler. Pcygamberi-
miz de:
« - Arkada~m1Zln g1ybetini yaptigm1z i<;in etini ycmi~ gibi oldunuz ._,
buyurdular.310
Muaz b. Cebel (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) la beraber oturuyorduk,
orada bulunanlardan biri, kalk1p gidince, arkasmdan:
« - Ya Resulallah, giden adam ne kadar zay1f.» dedilcr. Pcygam-
berimiz de:
<<- Arkada~mlZln g~ybetini yapmak suretiyle etini yemi~ gibi oldu-
nuz.» buyurdular. Bunun iizerine oradakilcr:
<<- Ya Resulallah, biz onda olam soyliiyoruz.» dediler. Hz. Pey-
gamber:
« - iyi ya, eger onda bulunmayan bir ~eyi soylemi~ olszrvclimz if-
tira etmi~, onun hakkmda yalan beyanda bulunrnu~ olurdunuz.» buyur-
dL!.:nl
Amr, babas1 ~uayb'dan, o da babasmdan naklediyor: Rcsuli_ilbh
(s.a.v.) m huzurunda bir adam ic,· in:
. « - Yedirmedik<;e bir ~ey yernez, bindirmedikc;e de bii· bincgc bin-
mez.,, cl:2dilcr. Bumm iizerinc Nebi (s.a.v.):
« - Onun g1ybetini yaptyorsunuz.» buyurunca, onlar:
« - Ya Resulallah, biz onda olandan bahsediyoruz.» diye itiraz et-
tiler. Pevgambcr efcndimiz de:
« - Miisliiman bir karde~inizin g~ybetini yapmak ic;in onda bulu-
nan bir ~cyi soylemeniz kafidir.» buyurdular.312

Joo ibn Sa'd: 8/ 127.

.109 ibn Sa'd: 3/ 128 ve 2/313; isabe: 4/348.
3 10 Ebfr Ya'l<'i; Taberiini; Terg1b: 4 285; Mecma'uz-Zevaid: 8/94.
1

m Taben1ni; 1\'Iecma'uz-Zevaid: 8/94.

312 isfehiini; Tergih: 4/ 285.
1016 Miisliimanhk

tbn-i Mesud (r.a.) dan: Nebi (s.a.v.) ile beraber oturuyorduk, birisi
oradan kalklp giden ba!;ika birisinin aleyhinde konu!;iunca, Peygambe-
rirniz:
<<- Git, helalla!;>.» buyurdular. Adam:
«-- Neden helalla!;iayim?» deyince, Peygamberimiz:
« - Miisliiman karde~inin etini yedin de ondan.» buyurdu.313
Enes b. Malik (r.a.) den: Araplar yolculuga <;:Iktiklan zaman bir-
birlerine hizmet ederlerdi. Hz. Ebft Bekir (r.a.) le Hz. Orner (r.a.) de bir
seferde iken kendilerine hizmet eden bir adam vard1. Bir defasmda uyu-
dular, uyand1lar, baktilar ki, yemekleri hazirlanmami!;i. Uyuyan hizmet-
c;:iyi:
~<- Bu dane kadar uykucu!» diyerek ~yand1rdilar. Ona:
« - Resuliillah'a git, Hz. Ebft Bekir'le Hz. Orner seH'tm soylediler.
sizden katik istiyorlar, de.» dediler. Adam, Peygamber Efendimize istek-
lerini bildirince, ·Peygamberimiz:
« - Onlar katik buldular.» buyurdu. Adam tekrar dondii, durumu
onlara bildirdi. Onlar dogruca Peygamber Efendimizin huzuruna <;:Ikarak:
<<-:- Ya Resulallah, biz katig1 nereden temin ettik?» dediler. Resu-
liillah da:
« - Ka:rde!;>inizin etinden. Kuvvet ve iradesi ile ya!;iadigim Allah'a
yemin erlerim ki, di~l~rinizin arasmda omm etini goriir gibiyim .» bu-
yurdu. El>ft Bekir (r.a.) le Orner (r.a.):
« - Ya Resulallah, bizim ic;:in Allah'dan af dile.» diye yalvannca,
Hz. Peygamber:
« - Gidin, sizin ic;:in o karde~iniz af dilesin.» dedi.314
Enes b. Malik (r.a.) den: Resuliillah, halka bir glin oruc;: tutmala-
nm emretti ve:
« - Benim iznirn olmadan hie;: biriniz iftar etmesin.» dedi . Miishi-
manlar ak!;lama kadar orucu tuttular. Ak!;iam olunca, biri gelip:
<<- Ya Resulallah, ben bugiin ak!;iama kadar oruc;:tum. izin verin de
iftar edeyim.» dedi. Bunu digerleri takip etti. Nihayet bir adam gelerek:
« - Ya Resulallah, ehlimden iki kiz ak!;lama kadar oru~lularmi~. Hu-
zurunuza gelmekten utamyorlar. 1zin verin de iftar etsmler.» dedi. Bu-
nun iizerine Resuliiilah (s.a.v.) hemen obiir tarafa dondii. Adam soziinii
tekrarlad1. Peygamberimiz yine obiir tarafa dondii. Yine tekrarlad1, yine
dondii. Adam dordiincli defa tekrarlaymca, Hz. Pevgamber bu defa da
i~itmezden gelerek yiiziinii ote tarafa' ~evirdi. Sbnr~ ~oyle buyurdu:
<<- Onlar oruc; tlJtmadJiar. insanlarm etini yi.yerek nasil bugl.in ~1 1-:--

- - - --- - -
31' ibn Ebi $eybe; Taberani; Tergib: 4/235; Mecma'uz-Zcvaid: 8,194.
31~ El Makdisi; El Muhtareh; Tefsir ii ibni Kesir: 4/216.
~ama kaclar ont<,: tutmu~lar? Git :mlara soylc. c('cr oruc; tuttubrsa i~­
tifra ctsinler.» Adam derhal dondi.i, durumu h7l21 ma bildircli. KIZlar.
istifra cttilcr. her biri kan p1ht1S1 ¢kard1. Acbm tekr::-.r If; Pcvgam-.
ber'c dondii, olanlan bildirdi. Bunun iizcrine Hz. Pcygambt.,-:
« - Ktt\TCt vc irade~i ile ya~achgm1 AlbFa vcmin cdL'l i·•' ki. egt:T

kusmasalarclt ate~ onbn yerdi.» buyurdtt.:ll:i

Miisned'dcki riYa,·cttc ~oyk bir farkhltk ,·ardu: :\d~.m. kt7lard::m
hirinc:.
« - tstifra et.» dedi. Ktz yanm bardak balgam. kan, ir;n \·,· c1 par-
<;:ast c;1kard1. Sonra digcrinc:
« - Sen de istifra ct.» dedi. 0 da bir barclak balgam. kan_ i'·in. ,_.,
pan;:as1 vesairc <;1kard1. Durum Hz. Peygamber'e bilclirilinc•..' ::;i)~-lc hu-
yurdu:
« - Bu iki kiz, Allah'm helal ettigi ~eylerle oruc; tuttubr. Birhit·i-
nin yamna gidip ba~kalan hakkmda konu~arak onlarm.. ctkdni wmd.
surcti ile de Allah'm hararn ettigi ~eylerle iftar ettilcr.»~if'

-~" Ebf1 Davud; Tayalisi; ibnii Ebiddi.inya. Zcmmi.il gibe: Bcyhaki.

3 '" Mlisned-ii Ahmed b. Hanbel; ibnli Ebiddiinya; Beyhaki. Tcrgib: V~86.
 MUSLUMANIN AYIPLARINI ARASTIRMAMAK

Abdun·ahmnn b. Avf't an : Abdnrrahman b. Avf, ~Iz. Omer'lc bc1·alwr

Mc d inc'ck bir gecc tefti$e c;Ikllil$1ardi. Dola$Irlarken bir c\·dc <~Ik giJ r
diller. Hcmen oraya clogru ilcrlccliicr. Yakla$1nc;a baktJlar ki, kap1 ka-
palJ , r~: k a t is-c rdcn g i.iri.ilt i.il i.i, yi.iksek seslcr geLivordu . Hz. Orner, Ab·
durrahman'm c 1 in i tu lara k:
«- Bu ev kimin biliyor musun?>> diye sordu. 0 cla :
«- Ha!cfin torunu Rebia b. Umeyye'nin evi. Onlar i<;crclc i~ki i ~· i­
ycr br, pcki bunlar h ~1kkmda nc di.i$Lini.iyorsun ?, di~·c ka.r$J1Ik verdi .
Hz. Omer:
«-- Biz ~u anda Allah Teal::l'nm yasak cttigi bir $C\'i vap1yon:z .
c;iinki.i, Ccnab-1 Allah, «Birbirinizin aytplanm aral?t1mmym.» \nn· :.! ~·m t: :>
tur.;m B;z ise, tam tersini yap1yor, ay1p ara$tlnyoruz., dedi . Som.: cl:l-
bn oylccc birakarak oradan aynhp gittiler.318
~a'bi'dcn: Hz. Orner, eshabdan birini goremev incc, ibn-~ :'hf';::
« - Gel filfmm evine gidelim. Bakahm ne oldu?» dedi. En? ,.a1 i:~ ­
ca bakt1br ki, kap1s1 agrk, kendisi de igerde oturrnus k::msmm b:1· kap -
tan dbkt i.i ~ii.i :;;cyi ic;iyor. Hz. Omer, adcnmn ic;ti g ini i c~ ki z annc ckr~·k :
<: - Dc: J~ ck ki onu yanumza getirmeyen bu~· mu~ .» dedi . ~bn-i - ~ '· f.
Omer\::
«··- K:!p !a nc oldu ~~ unu bili~·ot· mu:-:un? » dedi . l!z. Omcr ~ !'.a. ) :
<·: - Eu v::1pt1t:mll7Jn ::l~'lp ara~t1rnnk o lma s md~m ill! kt :d,u,-() :·su :l ·.' --
Jiyc~ :' O!'dt: . () cb :
«-·· E\.L't , bu ~w1p ara~; ! 1 rmamn ta h ·ndisidir. ." c.Ji,·c ~· c'L1 p ,.,Tcli.
Hz. Orner:

.;17 Sftretiil Huciirat, 5.yct: 12.

318 AbdUrrezzak; Abdi b. Humeyd; Karaiti.
 1-;timai Miinasebetler !019

«-Peki, oyleyse bu i~ledigimiz gtinaha nasll tevbe edecegiz?, dedi.

ibn·i Avf da:
« - Gordi.igiin bu olay1 hi<; kimseye anlatmaz ve o adam hakkmda
da hiisnii zan beslersen tevbe etmi~ olursun.» dedi. Sonra berabercc
doniip gittiler.319
Tavus'dan: Hz. Orner (r.a.) bir gece Medine civarma yerle~mi~ olan
baz1 kimseleri kontrola <;1kt1. Gecenin bir vaktindc bir eve ugradJlar,
evde i<;ki ic;en insanbr vard1. Hz. Orner onlan gori.ince:
« - Nee, dinin emirlerini mi c;igniyor.sunuz?» diye bagu·d1. k!t:Tin-
d~n biri, Hz. Orner'e:
« - Bu yaptigm1 Albh yasak etmi~tir.» dedi. Hz. Om~r bunu du-
y:.mca, onlan oylece birakarak c;ekip gitti.320
Sevrii'l-Kindi'den: Hz. Orner bir gece Mcdine'dc dola:;;ryordu. Bir-
clcnbire cvlerdea Girinde bir adamm ~arb soylcdigini duyclu. Hcm c n
c:uvara t:rmnnarak:
"- Ey Allah'm di.i~mam, yaptrgm isyam Allah'm ortcccgini mi zan-
nettin?» diye b::tgJrdL Adam:
«- Ey rr:Cminlcri n cmiri , dur acde ctme. Egcr ben Allah Tealfl'ya
bir l:akundan asi oldumsa sen lie; baklmdan as! oldun. Allah Tdda, «ay!p
ar~: ;trnnaym.>>·321 dedigi halde sen ay1p ara;;tlrdm, «evlere kap1lanndan
girin.>>322 dedigi haldc sen duvara t1rmandm, «ba~kalarmm evine izinsiz
gh·meyin ve evde bulunanlara selam verin.» buyurdugu haldc, sen izin-
siz evime girdin ve iistelik selftm da vermedin.>> 323 diyc kar;;Il1k verdi.
Hz. Orner:
« - Eger ben scni aff'.'dersem sen de bcni affcder misin?>> dedi.
Adam:
« - EveL» de;<nc~. Hz. Omer:
« - Affe 1 ', >"n. ,, divcrck cvdcnc;tkip gitti.:1 24
Siiddi'dcn: Uz. Omo.o;r, AbduHah b. Mesut (r.a.) b bnabLT doh~lr­
ken bir I!5Ik gi.:rdi.i! c ;·. Bi:r de h ~•kt1bx ki, o ~!ordtiklcri, cHk '·' <"man hir
lamba imi:;;. Hcmcn eve: pir di1Ci·, ':akil !am ri ccc :.a ~·~sl idi . Tc;cdc, ih-
tiyar bir adam oturmu~. oni.indc :;;arap ve bir cariyc de ona ~ark! si),v-
liiyordu. Bu yi_!zden, Hz. bmer'in ic;eri giri:;;inin farkmcla olm::1ch . Hz.
Ome:-:
« - Ecelini bekleyen bir ihtiyar gordiigiim geceki manzara gibi ko-
tii, hie; bir manzara gormedim.» deyince ihtiyar ba~Im kald1rdt vc:

319 ibni Miinzir; Said b. Mansur; Kenz'ul-UmmiU: 2/ 167.

320 Abdiirt·ezzak; Kenz'ul-Ummal: 2/141.
32 1 Hucurat: 12.
322 Bakara: 189.
32' Nur: 27 ..
124 Karaiti; Kenz'ul-UmmaJ: 2/167.
 1020 MuslUmanltk

« - Ey mii'minlerin emiri, sizin bu yapt1g1mz ondan daha kotiidi.ir.

<;iinkii yasak edildigi halde sen Miisliimanlann gizliliklerini ara~t1rdm
ve izinsiz cvime girdin.» dedi. Bunu duyan Hz. Orner:
<<- Hay anas1 yokluguna yanastca Orner! Rabbin affetmezse mah-

volursun. Bu adam yap~1g1m ev halkmdan gizliyordu. Simdi ise nastl

olsa Orner gordii diyerek ac;:1ktan ic;:meye devam eder.» ihtiyar, bir miid-
dct Orner (r.a.) in rrieclisine gelmedi. Bir zaman sonra, onun huzuruna
gelip gizlenerek en arkaya oturdu. Bunu goren IJZ. Orner:
«- 0 ihtiyan buraya getirin.» diye emretti. Herkes ihtiyara:
<<-Git.>> dedi. 0 da Hz. Omer'in daha once gordiiklerini anlata-
cagim ve kendisini azarhyacagm1 zannederek kalkti, halifeye dogru yak-
. la~tl. Hz. Orner:
<<- Yakla~.»
diyerek tam yammi oturttu.
« - Kulagm1 bana ver.» dedi. Adam kulagm1 yakla~tmnca:
« - Hz. Muhamrned'i Hak Din ile Resul olarak gi::inderen Allah'a ye-
min cderim ki, o giin gi::irdiiklerimi kimseye anlatmadtm. Hatta o gece
yammda bulunan ibni Mesud'a bile soylemedim.» dedi. ihtiyar da:
<<- Ey mii'minlerin emiri! Kulagm1 bana yakla~ttr.» dedi ve:
« - Ben de Hz. Muhammed'i Hak Din ile elc;:i olarak gonderen Al-
lah'a yemin ederim ki, o giiriden. beri bir ·daha ic;:ki ic;:medim.» diye mu-
kabelede bulundu. Hz. Orner sesini yiikselterek tekbir getirdi. Fakat kim-
se nic;:in tekbir getirdigini anlayamad1. 3 ~
Ebft Ktlabe'den: Hz. Orner (r.a.) e, Ebft M1hcen'in evinde arkada~­
ian ile ic;ki ic;:tigi haber verildi. Orner hemen evi bast! hir de ne gorsiin,
ic;:erde sadece bir adam var. Ebft Mthcen: .
«~ Ey mii'minlerin emiri, bu yaptigm dogru degildir, Allah Miis-
liimanlann gizli taraflanm ara~t1rmay1 yasak etmi~tir.» diye c;:tki~tJ.
Hz. Orner:
«- Bu ne diyor?» diye sordu. Zeyd b. Sabit ve Abdurrahman b.
Erkarn (r.a.):
« - Mthcen dogru soyliiyor. cy mii'minlerin emiri, bu yaptlgmtz
dogrudan dogruya Miisliimamn gizli taraflanm ara~tirmakhr.» dediler.
Hz. Orner, Ebu Mihcen'i o halde btrakarak ~1k1p gitti.326

325 Ebu:;;!ieyh; Kenz'ul-Ummal: 2/141.

326 Tabedini; Kenz'ul-UmmiU: 2/141.
 l'<;t.imai Milnasebetler 1021

MUSLUMANIN AYIPLARINI ORTMEK

~a'bi anlal1y~r: Hz. Orner (r.a.) e bir adam geldi ve:

«- Benim bir kiznn var, cahiliyc devrindc onu diri diri topra ,g~l
gommii~, sonra da olmeden c;Ikarml~tlk. islam Dini zuhur ettikten son-
ea Nliisltiman oldum. KlZlm da Miisliiman oldtL Fakat Allah Tealft'mn
yasak cttigi bir ~cyi yapt1g1 ic;in had vurulmas1 icabetti. Bunun iizcrine
bizim ulmad1gm1IZ bir yerde b1c;ag1 alarak kendisini kesmek istemi~,
biz durumu habcr ahr almaz ko~tuk, fakat boyun damarlarmdan bazi-
lanm kesmi!;>ti. Hemen tedavi ettik, iyile~ti. Yaptlgma pi~man oldu, bir
daha boyle bir ~cy yapmamaga tevbc ctti. Bir kabileden diiniir gcldiler.
Ben de obnlan oldugu gibi anlattlm .>> dedi. Hz. Orner ktzarak:
« - Allnh-ti Teftl.l'nm g:izledigini ac;1ga m1 vuruyorsun? Vallahi eger
klzm ba~mdan gcc;;enleri ba~ka birinc daha anlatirsan herkesten once
cezam ben vcririm. Git, k1z1 diger Musliiman, terniz ktzlar gibi evlen-
dir.» dedi.:l:r.
Yinc Sa'bi ~ijyle bir hadise naklediyor: Bir gene; ktz, yasak olari bir
harekctte bulundugundan, kendisine had cezas1 uygulanmi~tl. Sonra da
aile-::c ba~ka bir yerc goc; ettiler. K1z bu suc;u bir daha i~lemerneye tev-
be ctti ve hakikaten bir daha i~lcmedi. Bir rni.iddct sonra k1z, amc::lsm-
dan istendi. Amcas1 da klZln yaptiklanm anlatrnadan onu evlendirrnek is-
terniyordu. KlZln yapt1klanm da anlatm.ak istcrniyordu. Tercddi.idi.inii
giderrnek i;;in durumu bir de Hz. Orner (r.a.) e anlatt1. Hz. Orner:
« - Onun diget· Mi.isliiman klzlardan hi<; fark1 yoktur. Diger salih
k1zlanmz gibi onq da evlcndiriniz.>> dcdi.:l 28
Sa'bi ba~ka bir hftdiscyi de 5Ciylc anlattyor: Bir kadm, Hz. Omer'e
gelerck:
« - Ey mii'minlcrin cmiri, ben kli<;iik bir <;ocuk buldum. <;ocugun
iizerindeki M1s1r kuma$mdan clbise i~indc yiiz dinar para Yardi. Ben
bu para:n <;ocuga tuttugum silt anneye i.icret olarak verdirn. <;ocuga dart
tane k'a dm geliyor, onu opuyorlar, sevip gidiyorlar, fakat hangisinin an-
ncsi oldugunu anhyarnad1rn.>> dedi. Hz. Orner:
« - Kadmbr tekrar gcldiklcri zaman bana haber vcr.» dedi. Ka-
dm, haiif'-'nin dcdigini yapt1. Hz. Omer, kad!nlara:
« - Bu ~ocugun annesi hanginiz?» diye sordu. <;ocugu bulan kadm:
« - Y.l Omer, hig de iyi yaprnadm. Allah'm. ay1lnm gizledigi bir ka-
dmm ay1bm1 sen mi mcydana c;tkarmak istiyorsun?;> dedi. Hz. Orner:

J27 Hennad; Haris; Kenz'ul-Ummal: 2fl50.

328 Said b. Mansur; Beyhaki; Kenz'ul-Ummlil: 8/296.

- -..."~ ll
 1022 Miisliima;thk

«- Dogm, kadmlar tckrar gcldikL:,·ind-:: sakm onlara bi~· ~cy sen~

ma. Yalmz e,:ocuga iYi bak., dedi vc doni.ip gitti.';~'''
SaHh b. Kiirz' den: Cariyem zin~'t yapml) t 1, cczasim verdirmc k 1C,:ll1
onu Hakem b. Eyyuh'a goti.irccektim. Encs b. Malik (r.a.) c;Ikagcldi. Y::~­
mmrza olurdu, Yc:
« - Salih, :v::~n;ndaki cariyc nc anyor?, dedi. Ben de:
< : - CZ"tri~;cm, bir sue; i~lemi~ de cezasrm tatbik ctmcsi ie,:in onu ka-

drya goti.iri.iyomm.» dedi. Enes (r.a.) de:

<<- Yapma, onu gcri g()ti.ir. Allah'tan kork, onun yapt1i:hm at~1~i:1

VLJrma.» dedi. Ben:

<<- Yapamam.» de~r incc, Enes (r.a.):

<<-... Bcni dink, onu kad1va . Qi.)ti.irme.» dedi ve bcni \'::tzgcc,irincen·

..__

Ukbe b. Amir'in k11 ibi (Ebi.i'l-Hcysem) Di.ihayr (r.a.) anlatryo:·: Ul.;:-

be b. Amir'e kom~ulanmn ic;ki ic;tiklcrini, onbn yakalatmak ie,:i,n po]i,.,
c;af!Irac::~r::Jml si.)~·!cdim. 0 cb:
<<- Bunu vapm::~, on1ara vapt1klanmn dogru olmacl1gm1 :Jnlat, oL

mazsa tchdit ct.» dedi. Ben. t1i1Jara climdcn gl:lcni y::tpLlgJml, polis c.•-
f!Irnnktan ha~ka (,'al'C'Pl kalm:;c1J~m1 bilc1irincc:
« - Sabn vapm~1, ben J(csflli_illah (s.a.\·.) 111 kim bir kimscnin ku-
sunmu ac:1~:J. c;1karmazsa cliri cliri topraga gomi.ilcn k!z c;ocug'.Flll kur-
tarmr~ gibi scvap ahr, buym·dugunu duydum.>> clcdi.~:.~ 1

Biiai h: Sa'd el·E$'ari'dcn: Muaviye (r.a.), Ebftddenla (r.a.) \a Sam'-

da bnhman LtsJkiann isimkrini yaZJp Lcnclisinc \'crmesini i:.;1ccli. Ebud·
cki·da:
<<- $~m'm
f[tsJklanndan b~ma nc, lJL'n cnbn ncrcclcn bi;l.'yim? "
clc\'illC<.' ( ,~ JLi
Bilfd:
« - Ben bi!iyorum, yazayrm.» dedi ve yazch. Bum:n iiz·.Tinc babas1:
«- S·-·n on 1an nenlcn tam:-.·orsun, cgcr sen de onlarclan biri ol-
masa idin. <'nlan !~1llllll~11Chn. 0\·lc~·sL' kcndini b:1-:;a \'az. » dedi. Boylccc,
bin;ok kimscnin gizli taraflarmm a~·;ga ~1bcagr cli_!~i.inccsi ile listeyi
vcrmekil'n y;vgc~·ti_:·:·~
~a'bi'clcn: Hz. Orner (r.a.), Cerir b. Abdullah'm da bulundugu bir
toplulukta oturuyorclu. Bir koku duydu.
<<- Koku kimckn g:cli~·orsa gitsin Jbclcst a!sm, yoksa ben bulursam

32'1 Bcyhaki; Kcnz'ul-Ummal: 7/ 329.

nJ Abdiirrczzak; Kenz'ul-Ummal: 3/ 94.
33 1 Ebu Davud; Nesei; Tergib: 4 j11; ibnii H1bban, sahib; Hakim.
332 Buhari, Babiil cdcp sh. 188.

__ _ -

.,·~ - ··
 lr;timaf Miinasebet!e?· 1023

fena olur.» dedi. Suc;:lunun meydana c;:xkxp o kadar ki~inin yanmda mah-
cup dii~memesi ic;:in Ceiir:
« - Ey mii'minlerin emiri, hepsi apdest alabilir mi ?» diye sordu.
Hz. Orner:
« - Hay sen c;ok ya!?a, Miisliiman olmadan once ·de arif idin, ~im­
di de oylesin.» diye ona iltifatta bulundu.3:l3

JJl :ibn Sa'd; Kenz'ul-Ummal: 2/151.

•.d
•I
 MUSLUMANI AFFETMEK VE KUSURLARINI
GORMEZLiKTEN GELMEK

Hz. Ali (r.a.) den: R.esultillah (s.a.v.) beni, Ziiheyr'i ve Mikdad't Rav-
za-i Hiih'a334 gonderdi. Giderken:
i(- Orada deve ile giden bir kadmda gizli bir mektup bulacaks1·
mz, gidin, mektubu ahp, gelin.» dedi. Atlarumza bindik. Pe~inden dort
nala giderek, yeti~tik. Kadma:
« - Mektubu 91kar.» dedik.
«- Bende oyle bir ~ey yok. » dedi.
« - <:;:1kar, yoksa iizerini arar buluruz.» deyince, koynundan bir me.k-
tup c;1kardi. Ahp, Resuliillah (s.a.v.) a gottirdiik. Bir de ne gor(dim.
Mektup, Hatip h. Ehi Beltea'dan Mekke'de mii~riklere gonderilmiyor
mu? Mektupta Hz. Peygamber'in baz1 haz.Irhklan mli~riklere haber ve-
rilmekte. Resuliillah (s.a.v.):
« - Hatip bu nedir?» dedi. Hatip:
« - Dur anlatay1m ya Resulallal1, ben hicret etmeden once Kurey~­
lilerle dost idim. Fakat o kabileye mensup degilim. Simdi halen Medi-
ne'de bulunan muhacirlerin Mekke'de {lkrabalan var. Onlann mallanm
ve oradaki yakmlanm himaye ediyor, onlan muhafaza ediyorlar. Be-
nim Kurey~lilerle olmadtgtm i\;in hi<; olmazsa onlara yapt1g1m bu iyi-
iik kar~1hg1 olarak oradaki akrabalanma iyi davransmlar, mallanm1
heba etmesinler diye dii~iindiim. Yoksa, islam\ terk edcrek, Miisliiman
olduktan sonra kiifre nza gostererek bunl:l yapmadtm.» diye mazcretini
beyan etti. Resuli.illah (s .a.v.):
« - Dogru soyliiyor.» buyurdular. Hz. Orner (r.a.) ise:
« - Miisaade et bu miinahgm boynunu vuraytm, ya Resuliillah. »
dedi. Resuliillah (s.a.v.), Hz. Omer'e:

33-i Ravza-i Hah Mekke ilc Mcclim: arasmda bir mevkinin adrdrr.
 l<·timai MunasebP.tler 1025

« - 0 Bedir harbinde bulundu. Hem Allah'm -Bedir'de bulunanlara

ne yaparsamz yapm, sizi affettim demedigini neredcn biliyorsunuz?»
dedi. Bunun iizerine ~u ayet-i kerime m1zil oldu: ccEy iman edenler, be-
nim ve sizin dii~manmiz olanlan dost edinmeyin. Size gelen Hak Dini
h1kar ettikleri ve Resuliillah'• yurdundan ~·kardd~lan halde onlara sevgt
besJiyorsunuz. Rabbhtiz Allah'a inumda ~ok dikkatli olun; Ger~i benim
nzam i~in yolumda sava~ ~·kmi~saruz da, hal a ·on lara kar~1 gizli sevgi
besliyorsunuz. HaJbuki gizlediginizi de a~~kladtitlmzi da «;ok iyi . hili yo-
nun. ipnizden kim boyle yaparsa muhakkak ki dogru yoldan sapm1~
olur.»3.'1..'i
Ahmed b. Hanbel'in miisnedinde bu olay Cabir (r.a.) den nakledi-
lerek mektup yakaland1ktan sonraki durum ~oyle anlatihyor: Resuliil-
lah (s.a.v.):
... - Bu ne ya Hatip?» dedi . Hatip:
«-·Ben bu i$i ne Resuliillah'I aldatmak wm. ne de bir nifak c;t-
karmak i~in yaptlm. Yakinen biliyorum ki, Allah, Resulunii galip ktla-
cak ve dini tamamlayacaktir. Ancak, ben onlann arasmda kimsesizdim.
Annem, onlann arasmda idi. Onlann yamnda bir itibanm olsun da, an-
neme iyi davransmlar istedim .» dedi.
Hz. Orner (r.a.), Resuliillah (s.a.v.) a:
« - Bunun kafas1m u~uray1m mt?» dedi. Hz. Peygamber:
.,.:_ Bedir harbine i~tirak etmi~ bir adamt m1 oldiireceksin? Be-
dir'de bulunanlan Allah'm affetmedigini nereden biliyorsun? Siz istedi-
ginizi yapm.» dedi:136
Ebu Matar anlattyor: Hz. Ali (r.a.) ye dcve ~ald1 diye bir adam
getirdiler. Ali (r.a.) ona:
« - Senin htrs1zhk yapt1gm1 zannetmiyorum.» deyince, adam:
<<- Yapttm.» dedi. Hz. Ali tekrar:
« - Bir yanh~hk olmasm?» dedi. Adam:
«-: Evet, <;:alChm .» dedi. Adamm ikran iizerine Hz. Ali emir eri
Kamber'e:
<<- Kanber, onun ellcrini bagla, ate~i yak, kasab1 da <;:agtr. Ben
gelinceye kadar bekley'in.» dedi. 337 Geldikten sonra tekrar adama sordu:
« - - Hakikaten c:;aldm'rm?>> Adam bu sefer:

:m Sureti.il Miimtehine, ayet 1; Buhari; Tirmizi; Bidiiye: 4/284; Mlisned·li Ah-

med b. Hanbel; 1\{ecma'uz-Zevaid: 9/303; Ebii Ya1ii; Kenz'ul-Ummal: 7/137;
Bezzar; Taberani. · ,
~ Bidaye: 4 j284; Mecma'ttz-Zevaid: 9/303 - 304; Ebii Ya'lii; Miistedrek; Kenz'ul-
Ummal: 7 /137; Bezzar; Taberani. '
337 EI bilektcn kesildikten sonra kan kaybmt onlemek ic;in kesilen k1suri ate~e
tutulur, damarlann bliziilmesi saglamr.
F: 65
 1026 Miislilmanltk

« - Hayir.» diye cevap verdi. Hz. Ali (r.a.) adarndan hay1r cevabm1
ald1ktan sonra, elini kesinekten vazge~ti. Kendisine:
« - Ey mii'mii~lerin emiri, adam su<;unu once itiraf etmi$ti. Ni~in
onu b1raktm?» deyince, o da:
« - 1kran ile onu cezalandiracaktim, inkan ile serbest b1rakt1m.»
dedi ve ~u hadiseyi anlattl: «Resuliillah (s.a.v.) a h1rsizhk yapm1~ l?ir
' adam getirildi. Adamm elini kestirdikten sonra, Peygamberimiz aglaru.
Ben rni<;in agladigmi sorunca: «Nasll aglam~yay1m, sizin i<;inizde i.imme-
timin eli kesiliyor.» diye cevap verdi. Orada bulunanlar da: ' « Ya Re-
sulallah, affedeydiniz.» dediklerinde: «Allah Teala'nm kitabmda bildir-
digi cezalan affeden, kotii bir devlet adam1d1r. Siz i~i kad1ya aksettir~
meden aramzda sulh yapmaya bakm.» buyurdular.338
Ebu Macid-i Hanefi'den: Bir adam, karde~inin oglunu sarho!;) bir
halde yakahyarak ibn-i Mesud (r.a.) a getirdi.
« - Ben bunu bu vaziyette yakaladun.>> dedi. ibn·i Mesud da:
« - Kontrol edin hakikaten sarho$ mu?» dedi. Kontrol ediidi. Ag-
zmda $arap kokusu vard1. Abdullah, hemen hapsedilmesini emrettL
Ertesi giirr onu hapisten <;1kard1gmda bir k1rba~ istedi. Bir agacm bu-
daklanm budayarak sopa· haline getlrdiler. Abdullah, cellada:
« - Vur, fakat fazla kald1rma, her azasma vurmay1 da ihmal et-
me.» dedi. Adamm camm fazla aCltmadan sahverdiler. Ebu Macit bu
olay1 anlatirken orada bulunanlar:
« - ACitarak dovmenasil olur?>> deyince:
« - Bunun z1dd1 kumandan sopas1d1r. Yani, vurdugu yeri yara ya-
par.» dedi.
« - Elini fazla kald1rma.>> soziinden ne kastedildigi sorulunca da:
« - Sopay1 vururken koltuk alti goriilmeyecek kadar kolu kalchr-
maktir.» dedi. s 'opa adama elbiseleri iizerinden vuruldu. Sopay1 hafif
bulanlar:
« - Bunu iyice dovmeye~eksen niye ay1bm1 meyd;:ma c,:!kard1n?>>
dediler. Abdullah da:
« - Allah affedicidir, affi sever. Kendisine bir su~lu getirilen va-
llye dii~en, ona cezasm1 vermektir.» dedi. Ve bununla ilgili $U olay1 an-
latti: Islam . tarihinde ilk eli kcsilen kimse, cnsardan bii Musliimandi.
Resuliillah (s.a.v.) cczay1 .tatbik cttikten sonra yi.izi_i hcmhcyaz olt!u. Yfl
Resi:tlallah, bu i!? sana <;ok ag1r gcldi galiba? dedilcr. Pcygambcrimiz
de onlara: «Siz arkada~m1z alcyhine $Cytana yard1m edcrken ben ne
yapabilirim? Gcn.,:i Allaf affcdicidir ve affi sever, ama 'hir· devlet adam1· ·

338 Ebii Ya'la; Kcnz'ul-Ummal: 3/117.

 1~tima1. Miinasebetler 1027

na di.i~en de, getirilen su~luya cezasm1 tatbik etmektir.» cevabm, verdi.

Ve, caffetsinler, kusurlanm gonnemezlikten gelsinler.» ayetini okutlu.:~:~
Amr b. ~uayb (r.a.) den: tslam'da hirs1zhk sw;:u ile ilk dcfa bir er-
kegin eli kesilmi~ti; hirs1z, Resuliillah (s.a.v.) a getirilip ~ahitler dinlen-
dikten, sonra E[endimiz, elinin kesilmesini emretti. Adamm eli kesildik-
ten sonra, oradakiler, Hz. Pcygamber'in yiizi.ini.in bembeyaz oldugunu
gordiiler ve:
c - Ya Resulallah, hcrhalde bu i~ sana ag1r geldi.» dediler. Resu-
liillah (s.a.v.) da:
• - Siz arkada~miZ aleyhine ~eytanla birlik olurken ben ne yapa-
bilirim?» buyur.du. Oradakiler:
« - Oyleyse sahvereydin.» deyince, Peygamberimiz:
« - Onu buraya gctirmeden once neredeydiniz? Devlet adamma bir
su~lu getirildigi zaman ona di.i~en. cezasm1 tatbik etmektir.» dedi.J-(0
ibn-i Orner (r.a.) anlat1yor: Orner (r.a.) ile beraber hacda (veya um-
rede) idik. Hayvamn iizcrinde bir adam gon.liik. Omer (r.a.):
« - Bu adam galiba bizi anyor.» dedi. Adam bize yakla~t1, aglama-
ya ba~lad1. Orner (r.a.):
« - Nc oldu? Egcr oor~luysan ya·n!Jm cdeyim. Korkuyorsan scni
koruyahm. Ama hirini oldiirdunse h sas ~·ap1hr. Kom~ulanndan mcm-
nun degilsen seni ba-;;ka ycre gonderclim.» dedi. Adam: .
« - Ben Teym ogullannd::~mm. jc;ki i~mi5tim , Ebi't Musa bana sora
atttrd1. Sac;lanm1 kesti, yii7iimi.i ''ivah hoya ilc bovattl, sonra da bcni
halk arasmda dola~t!rdi. Halka, «Bununla beraber ne oturun, ne de ye-
mek ycyin.» diyc ·emretti. Bunun i.izcrine kendi kendime i.ic; ~eyden bi-
rini yapmay1 tasarlad1m:
« - Ya klh<; ahp Ebu Mus~'mn kafasm1 koparacag1m, ya sana ge-
lip beni ~am'a gondermeni istcyccektim. C,::iinkii, beni 6rada kimse ta-
mmaz. Ya da di.i-<;;mana iltihak cdip onlar arasmda diledigim gibi ya~a­
yRcagml .» dedi. Orner (r.a.) bunu duyunc:1. agbd1 vc:
« - Bu di.i)iindiiklcrinin hie; hiri ho~u1112. gitmedi. Cahiliye devrin-
de insnnlann en <;ok i<;cni bcndim, bu zin{i gibi degildir.» dedi. Sonra
da Ebu Musa'ya ;;u mcktubc: 'cJ,:cli:
«Allah'm scl{lml i.izcrine 1 ,bun ... Teym kabilcsindcn bl~n oglu fa-
lana ~o) lc ~ ;.>ylc y::~pml )s m. Gcldi bz.na anbttL Valbhi bir cbha boyle
bir 5cy yap::1r·s ~m. ben de scnin yi..izi.inl.i boyar, halh:::. arasmda dola$tin-
nm. Ne dcmek istcdigimi anhyorsun. Halka. emir ver, bu <1damb otu-

~ Abdiirrezzak; ibnii Ebiddiinya; ibnii Ebi Hatim; Ta!.>en1ni; Hakim: Beyhald.

~ Kenz'ul-Ummai: 3183 vc 89.
1028 Miisliimanltk

rup kalksmlar, yeyip i<;sinler, eger tevbe etmi~se ~ahitligini de kabul

etsinler.»
Bu mektupla beraber adama bir binek, ikiyi.iz dirhem de para ve-
rerek rncmleketine gonderdi.341

MUSLUMANIN YAPTIKLARINI iYiYE YORMAK

\

ibn-i Ebi Avn ve digcrleri anlatryor: Halid b. Velid, Malik b. Nii·

veyre'nin soyledigi bazr sozleri ile onun dinden <;tktlgmt iddia etti. Her
ne kadar Ebu Katade ve Abdullah b. Orner (r.a.) in · huzurunda Malik
b. Niiveyre:
« - Ben Mi.isli.imamm, dinden <;tkmadrm, dinimi de degh;;tirmedirn.»
dediyse de Halid onu huzuruna getirip emir eri Dtrar b. Ezverll Esedi'·
ve boynunu vurdurdu. Sonra da kansr Ummii Miitemrnim'le evlendi.
. Bu olay, Hz. Orner (r.a.) in kulavna gitti. Hemen Ebf:t Bekir (r.a.) e'
durumu bildirerek, Halid'in zina yapm1~ oldugunu ve ta!iilanarak Oldii-
ri.ilmesi gerektigini soyledi. Ebf:t Bekir (r.a.)de:
« - Onu oldiiremem. 0 ietihad yaptl, fakat yamldL» dedi. Orner
(r.a:):
« - 0 bir Mi.isliimam oldurdu, oyleyse ona krsas yap.» Jeyinee Ebf:t
Bekir (r.a.):
« - Hayrr, ona klsas da yapamam. <;unku o, ietihad yapt1, fakat
yamldt.» cevabmt verdi. Son olarak Hz. Orner:
<<- Onu azlcC>> teklifindf" bulundu. Ebf:t Bekir (r.a.), Hz. Peygam-
berin ona, «Allah'm kihei» dedigini ima ederek:
<<- Allah'm 9ektigi kihei ben asia kmn1a sokamam.» dedi.
342

341 Kenz'ul-Ummal: 3/107; Beyhaki.

3<12 ibn Sa'd: Kenz'ul-Ummal: 3/132.
 GUNAH i~LEYENE DEGiL, GUNAHA BUGZETMEK

Ebu Kilabe'den: Ebudderda (r.a.) giinah i~lerni~ bir adarna rastladt.

Oradakiler bu giinah i~leyen adarna soviip say1yorlard1. Ebudderda:
<<- Heyy, onu· bir kuyuya dii~IPii~ gorse..:tiz c;:1karmayacak m1S1mz?>>
diye seslendi. Onlar: '
«~ <;1kanrd1k elbette.» dediler. Ebiidderda (r.a.):
«_:_ byleyse karde~inize sovmeyin de size s1hhat ve afiyet veren Al-
lah'a harndedin.» dedi. Ebiidderda'nm bu sozii iizerine:
« - Ona sen kizmwor musun?» dediler. Ebiidderda:
<<- Ben onun yapt1g1 i~e klz1yorum. YaptigJm terkettigi zam<~n, o
yine benim kardc~imdir.» diye mukabele etti.343 '
Buna benzer bir rivayeti ibn-i Mesud (r.a.) ~oyle naklediyor: «Bir
karde~inizi gi.inah i~lerken gordiigiiniiz zarnan, Allah'rm ona lanet et,
onu siiriim siiriim siiriindiir, diyerek karde~inizin aleyhine ~eyt~na yar-
d1mc1 olmaym, Allah' dan onu diizeltmesini isteyin. Hz. Muhammed (s.a.v.)
in eshab1 bizler, ne durumda olecegini gormeden hie;: kimse hakkmda
bir hiikme varmazd1k. Eger iyi amel iizere iken Oliirse iyi bir Miisliiman
derdik. Kotii amellerde devarn ederken Oliirse, onun ak1betind~n kor-
kardik.~341

w ibn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/174; Hllye: 11225.

Hilye: 4/205.
344
 HiLE VE HASETTEN KALBi: TEMiZLEMEK

Enes b. Mallk (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) la beraber oturu-

yorduk, «$imdi size Cennetlik bir adam gelecek.>> buyurdular. Biraz
sorira ensardan ayakkabtlan sol elinde, abdest suyu sakalmdan damla-
makta alan bir adam geldi. Ertesi giin. aym ~eyi tekrarladt, diinkii adam
yine aym ;;ekilde geldi. Ur;iincii giin Res{lliillah (s . a.v~) size Cennet eh-
linden alan bir adam gelecek, diye tekrarlad1. Gelen iki giindiir gelen
adamd1. Resuliillah kalktp gidinc.e, Abdullah b. Amr b. As da o adamt
takip etti ve ona:
« - Ben babamla miinaka;;a ettim, iir; giin eve gelmemeye yemin
ettim. Eger beni misafir edersen bu -zaman ir;inde sizde kalmak istiyo-
rum.» dedL. Adam:
«._ Olur.» · diye cevap verdi. ,Abdullah, adamtu' evinde kaldtgt iir;
giin ir;inde kendi yaptlgmm dt;;mda gece yatmca sabah namazma kadar
saga sola donerken Allah'! tesbih ve tekbirden ba;;ka bir ibadetini gor-
memi~. Aynca, adamm her sozii dogru, faydah imi~. Abdullah bunu
;;oyle anlatiyor: Dr; giin ger;ti, nerdeyse adamm yaptlklanm kiir;iik go-
recektim:
.« - Ey Allah'm kulu, ben ne babamla kavga,_ ettim ne de iir; giin
eve gitmemeye yemin ettim. Resuliillah (s.a.v.) pe~pe~e -iir; giin, «Size ·
~imdi Cennetlik bir adam gelecek.» dedi, iir;iinde de si- geldiniz. Ben,
sizin ne yap1p da bu mertebeye ula;;ttgmlZl , ogrenip aym ;;eyleri yapmak
iyi:tl bu plam kurmu;;tum, fakat senin oyle fazla bir iQadet . yapttgml .
da goremedim. Seni Resuhillah:m soyledigi dereceye ula;;tlran nedir?»
'dedim. Adam:
« - Gordiiklerinden ba;;ka bir ;;ey yapmtyorum.» dedi. Ben gidi-
yordum, geri 9agtrd1:
«:- Gordiiklerinden ba;;ka bir ;;ey yapmtyorum ama, aynca ben hi9
bir Miisliimam aldatmayt dii;;iinmem, Allah'm kendisine verdigi bir mal-
dan dolayt hi9 kimseye haset etmem.» dedi.
 I~irr.ai Mii.nasebetler 1031

Ben de:
O f - Tamam , seni Cennet ehlinden yapan budur.» dedim.34!5

Zeyd· b. Eslem (r.a.) 3111atryor: Son hastahgmda Ebu · Ducane'nin

ziyaretine gidenlcr, onun: yuzi.intin <;ok nurlu oldugunu goriince:
«·- Yuzilni.in boyle nuran1 olmasmm sebebi nedir?» diye sordular.
0 da:
« - Benim it imat ettigim iki amelim var, herhalde ondan olsa ge-
rek; biri, mala, yani (beni ilgilendirmeyen) hi<;bir ~ey konu~mamam;
digeri ise, Miisli.imanlara kaqn kalbimde hi9 bir kotiiliik beslememem~»
cevabm1 verdi.346

MUSLUMANLARIN iYiLiGiNE SEViNMEK

ibn·ti Biireydet'el-Eslemi'den: Adamm biri, ibn·i Abbas (r.a.) a kar-

~1 agrr konu~tu, o da:
· «-- Sen beni kotiilUyorsun ama, bende ~u ii9 giizel huy vardrr. Bi-
ri'. Allah'm kitabmdan bir ayet ogrenincc biitiin insanlarm da bunu
bilmesini istivorum. ikincisi , Miisliiman hakimlerden birinin adaletle
,_. • I

hi..!krqettigini duydugum zaman hakime hie; i~im dii~medigi halde sevi-

nirim. Uc;:iinciisii de , bir Mi.isliiman iilkesine yagmur yagdrgmr duydu- .
gum zaman, benim hie;: sulanacak tarlam, otlayacak hayvamm olmama-
·sma ragmen, sevinc;: duyanm.» dedi.347

KOTULERiN SERRiNDEN KORUNMAK i<;iN

ONLARAiYiDAVRANMAK

Hz. Ai~e (r.a.) den: Bir adam, Resuliillah (s.a.v.) m huzuruna c;rk-
mak ic;in izin istcdi. Pevgamberimiz de o adamr kasteder~k:
«-- Faian kabileye mensup ~u adam ne kotiidiik» dedi. Adam ic;eri
girince, Peygamberimiz sevindi ve ona giiler yiiz gosterdi. 0 <;Ikrp gi·
dince ba~ka biri huzuruna gelmek ic;:in izin istedi. Resuliillah (s.a.v.):
,,_ 0 ne iyi insan, gelsin.» dedi. Adam ic;eri girince ana fazla gii-
ler yliz gostermedigi gibi, obiiriine gosterdigi iltifah bu adama hie;: gos-
termedi. Adam <;1krp g.idince:

345 MUsnec!·i il.h:.ned b. Han bel; Nesci, Beyhaki; tergib: 4 f328; · Mecma'uz-Ze-
vaid: 8/79; ibni.i kesir: 4/338; ibni.i Asakir, Kenz'ul-Ummal:. 743 .
.>.;r. ibn Sa'd: 3/102.
:w Tabe:raru; 1\fecma'uz-Zevaid: 9(284; Beyhaki; tsabe: 2/334; Jblye: 1/332.

.. '"'\
•I
'
1032 Milslii.manhk

«- Ey Allah'm Resulii, filan adam huzura gelmek i9in izin istedi,

onun i<;in, «ne kotii adamdrn>, filan izin istedi, onun i9in de, «ne iyi
adamdm> dediniz. Halbuki, iyi dediginiz adama kotii dediginiz adam
kadar iltifat etmediniz.» dedim. Bana:
« - Ai!je, insanlann en kotiisii ~errinen korkulanlard1r.» diye ·.:evap
verdi. 348
Saffan b. Assai (r.a.) dan: Bir yolculukta Resuliillah (s.a.v.) la be-
raberdik. Bir adam, Peygamberimize dogru geliyordu. Peygamberimiz
onu goriince:
<<- Ne fena adam.» dedi. Adam, Peygamber efendimizin yanma yak-
la~mca, hemen ona tevecciih gosterip yanma oturttu. Kalklp gittikten
sonra:
<<- Ya Resulallah, o adam1 goriince ne fena adam, demi~tiniz, ya-
mmza "yakla~mca ona iltifat ettiniz; bunun sehebi nedir?» diye sordular.
Resuliillah (s.a.v .) :
«;:- 0 miinaf1ktir. Nifakmdan kurtulmak i<;in ona oyle davrand1m.
Ba~kalanm da aleyhime <;evirmesinden korkuyorum.» dcdi. 349
- Biireyde (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) m yamnda oturuyorduk.
Kuren kabilesine mensup bir adam gddi. Peygamberimiz ona iltifat
ederek yamna yakla~tird1. Adam kalklJ? gidince de:
« - Biireyde, bu adam1 tamyor musun?» diye sordu. Ben:
<<- Evet, o Kuren'in en ~erefli bir soyundan ve en zenginlerin-
dendir.» diye cevap verdim. Sorira:
<<- Ya Resulallah, ben o adam hakkmda bildiklerimi soyledim, s~
daha iyisini bilirsiniz.» diye ilave ettim. Resuliillah da:
« - Bu k1yamet giiniinde Allah'm hi<; deger vermiyecegi bir kim-
;edir.» buyurdular.35°
Ebiidderda (r.a.) dan: Baz1 kimselere kalben Janet ettigimiz ha!de
riizlerine giilerdik.351

348 Mecma'uz-Zevaid: 8/17; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Buhari, Bablil edeb

sh. 190.
349 Hllye: 4/191.
~so Taberani; Evs:u; Mecma'uz-Zevaid: 8j17.
351 Htlye: 1/22'2; Fethulbari: 10/403; Kenz'ul-Ummal: 21161.
 MUSLiTMANIN GONLiTNtT ALMAK

Ebiidderda (r.a.) anlatiyor: Resuliillah ts.a.v.) la beraber oturuyor-

duk. Birdenbire . Ebu Bekir (r.a.) dizleri goriinecek ~ekilde elbisesinin
bir tarahm tutarak <;:Ikageldi. Resuliillah (s.a.v.):
« - Arkada~amz miinaka~a etmi~ galiba.» dedi. Ebu Bekir (r.a.) se-
hl:m verdikten sonra: ·
« - Ben, Orner'le miinaka~a ettim, sonra ko~up pi~man oldugumu
ve beni affetmesini istedim, fakat Orner inat etti, hen de sana geldim.»
dedi . Resuliillah (s.a.v.) ii<; defa:
« - Seni Allah affetsin ey Ebu Bekir.» diye mukabele etti.
Bilahare Hz. Orner (r.a.) de pi~man olup, Ebu Bekir (r.a1) in evine
gitti.
« - Ebu Bekir burda m1 ?» diye sordu. I<;erden:
« - Yok.» denilince dogruca Peygamber Efendimizin yamna geldi,
selam verdi. Resuli.illah (s.a.v.) m birdenbire rengi attl. :;::.hu Bekir kor-
karak, Peygambe~;imizin online diz <;oktii ve iki defa: .
« - Ya Resulallah, vallahi ben <;ok zalimim.» dedi. Resuliillah
(s .a.v.) da:
« - Allah beni size el<;i olarak gonderdi, fakat siz bana inanmay1p,
yalanladm1z. Ebu .B ekir ise beni tasdik edip, mah ile cam ile bana yar-
dim etti.» dedi. Ve ilave etti: «Arkada~1m1 bana bagi~lam1yacak misi-
mz?, buyurdu. Bir daha aralarmda, Resuliillah'1 iizen boyle bir hadise
oimad1.352
Hz. Orner (r.a.) in oglu anlatlyor: Hz; Ebu Bekir (r.a.), Hz. Omer'-
in kalbini k1rd1. Sonra da:
<<- Karde~im beni affct.» deyince Orner (r.a.) k1zd1. Ebu Bekir (r.a.)
birka<; defa OZUr tlilediyse de 0mer'in kJzpnhgi ge<;mPcli.

352 Buhari; Slfatiis-Safve: 1/92.

 1034 Milslilmanltk

Bu ha.dise, Resuliillah (s.a.v.) a anlatlhnca, bir grup cemaatle ba-

bamm yan¥la geldiler. Resuliillah (s.a.v.):
« - Karde~in oztir dilemi~ , fakat sen kabul etmerni~sin, oyle mi?»
diye sordu. Baham da:
·« - Seni Hak. Din'le Peygamber olarak gonderen Allah'a yemin ede-
rim ki, benden ne zaman af dilerse mutlaka onu affettim. Yaratiklar i<;in-
de senden sonra benim en c;ok sevdigim de odur.» dedi. Ehft Bekir (r.a.):
. « - Ben de seni Hak Din ile gonderen Allah'a yemin ederim ki, ya-
ratiklann i<;inde senden sonra benim de en ·<;ok sevdigim Omer'dir.»
diye mukabelede bulundu. Bunun Uzerine ResulUllah (s.a.v.):
« - Arkada~nm Ebft Bekir'i k1rarak beni Uzmeyin. Aziz ve celll ol?-n
Allah beni yol gosterici olarak ve Hak Din ile gon4erdigi zarnan siz be-
ni yalanladtmz, bana inanmadm1z da Ebft Bekir beni tasdik etti. Eger
Allah Teala kitabmda onu bana «arkada~» diye takdim etmeseydi, ben
onu dost se<;erdim. Fakat bu Allah i<;in bir dostltik ohm.lu. Mescidin
btittin kapilanm kapahmz, sadece Ebft Bekir'in evine giden kap1 ac;1k
kalsm.» buyurdular.353
Hz. Ai~e (r.a.) anlatlyor: Hz. Peygamber'in ailelerinden tlnunii Ha·
bibe son hastahgmda beni istemi~, gittim, bana:
« - Benimle senin ve diger kumalanm1z arasmda baz1 kirgmhk-
lar olmu~tur.· Allah beni ve seni bu olanlardan dolay1 affetsin.» dedi.
Ben de: '
« - Ben sana olan hakk1ID1 helal ettim. Allah sana bu hususta bir
~ey sormayacaktir.» dedim. Ummii Habibe:
« - Beni sevindirdin, Allah da seni sevindirsin.» dedi. Sonra Ummii
Seleme'yi istetti. Ona da aym ~eyleri soyledi.354
·~a'bi'den: Fatima (r.a.) hastaland1gt zaman, Hz. Ebft Bekir (r.a.)
kendisini ziyaret etmek ic;in izin istedi. Ali (r.a.) durumu Fatnna'ya hil-
. dirince:
« - Sen izin verirsen gelsin.» dedi. Hz. Ali de:
« - Evet, veriyorum.» dedi. Ebft Bekir (r.a.) ic;eri girince Hz. Fa·
bma' dan hakkmt helal etmesini istedi ve:
« - . Vallahi mahm1, evimi, ailemi ve sUlalemi sadece AlJah'm Re-
sullinlin ve siz Ehl-i Beyt'in nzastm kazanmak ic;in feda ettim.» dedi.
Hz. Fatima hakktm helal edinceye kadar 1srar etti.355
Yine ~a'bi anlatlyor: Hz.Orner (r.a.):
« - Falana kiztyoruin.» dedi. Adama:

35' Taberani; Mecma'uz·Zevaid: 9/45.

354 ibn Sa'd: 8/100.
355 Beyhak1: 6/301; ibn Sa'd: 8/27.
 Igtimai Miina.Sebetler 1035

<~- Orner'i m~m k1zdirdm?.· diye sorulunca, adam, Orner (r.a.) in

evinin kalabahk olclugu bir zamanda gelerek: ·
« - tslamda telafisi imkanstz bir yara m1 a~tlm?» dedi. Omer (r.a.):
«:..._ Hay1r.» dedi.
« - Bir cinayet mi i~ledim?• dedi. Orner (r.a.):
« - Hay1r.» dedi.
· « - Bir bid'at m1 uydurdum?» dedi. Omer (r.a.) yine:
« - Hay1r.» dedi.
« - Oyleyse bana nic;in klZlyorsun? Halbuki Cenab-1 AlJah, Kur'an-1
Kerim'inde: «Erkek mii'minlerle kadm mii'minlere i~lernedikleri bir gii-
nah yiiziinden eza edenler, rnuhakkak bir yalan ve apa~1k bir giinah
yiiklenmi~lerdir.>>356 buyurmaktad1r. Boyle oldugu halde sen bana eziyet
verdin, beni lizdiin, Allah seni affetmeZ.>> dedi. Hz. Orner (r.a.): ·
~c- Dogm soyledi. Hakikaten 0 ne islam'da telafisi imkanSIZ bir
gedik ac;t1 ne bir cinayyt i~ledi ne de bir bid'at ortaya <;:Ikard!.>> dedi.
Ve kendisini affettirinceye kadar adama yalvard1.357
Reca b. Rebia'dan: Medine'de Mescid-i Nebevi'de Abdu!Iah b. Amr
ve Ebu Said'in de bulundugu bir halkada oturuyordum. Hz. Ali'nin oglu
Hasan geldi, selam verdi. Orada bulunanlann hepsi selamm1 ald1. Fa-
kat, Abdullah b. Amr ali:nad1. Hasan (r.a.) tekrar selam verince:
« - Ve aleykesselam ve rahmetullah.>> dedi, ve ilave etti: «Bu gok
e~1linin yerytizlinde en c;ok sevdigi kimsedir. Fakat S1ffin harbindt<n beri
onunla dargm1m. » Hem en Ebu Said atilarak:
«- Hadi gidelim de istersen ozlir dile.>> dedi. 0 da:
« - Peki.>> diye kabul etti. Sonra kalktilar. Ebu Said hem kendisi
hem de Abdullah ic;in Hz. Hasan' dan mlisaade istedi. Hz. Hasan (r.a.)
kabul edince Ecu Said:
« - ~imcli, biraz once Hasan gec;erken · soylediklerini tekrar et.»
dedi. Abdullah u. Amr (r.a.):
<<- Peki.» dedi ve, «0, gok ehlinin yeryiiziinde en ~ok sevdigi kim-
sedir.» diye-tekrar etti. Hasan (r.a.):
« - Peki, madem bcnim gok ehli tarafmdan yeryiiziinde en c;ok se-
vilen bir kimse oldugumu biliyordun da, nic;in S1ffin'de bizimle · sava:~­
tm?» diye sordu. Abdullah b. Amr:
« - Vallahi S1ffin'de ben size kar~I ne adam toplad1m ne de onlar-
la beraber size kar51 bhc;, c;ektim. Ben sadece babamm istegi lizerinc
s:lVa~ta bulundum. > > dedi.
Hz. Hasan:

356 Ahzab: 58.

357 ,ibnii Miinzir; Kenz'ul-Ummal: l J260.
1036 M iislilmanltk

<<- Allah'a isyan 0bn hir hususta hi<; kimseye itaat edilmeycce~ini
bilmiyor muyclur ,, diye sornnca Abdullali ~u hadiseyi anlattl:
«- · .Biliyordum. Fakat ben Resuhillah (s.a.v.) zamanmda devamh
orne; .tutuyordum. Baham, Resuli.illah (s.a.v.) a: «Ya Resulallah, Abdul-
lah devamh gi.indi.izleri orne; tutup geceleri namaz klhyor.» diye beni
~ikayet etti. Peygamberimiz bana: «Bazen orw; tut, hazen tutma. Gece-
nin bir k1smmda ibadet et, bir klsmmda da uyu. Babana itaat et.» Ben
de hazen oruc; tutar, hazen tutmam, gecenin bir k1smmda ibadet eder,
bir k1smmda da uyurum., dedi. Ben, Resultillah'm bu emirlerine uy-
dum. i~te S1ffin'de de babam harbe i~tirak edince, ben de katllmak
zornnda kald1m.» dedi.358

MUSLUMANLARIN iHTiYA<;:LARINI KAR~ILAMAK.

Hz. Ali (r.a.) den: «Ben, ihtiyacmi kar~1layabilecegimi, yahut da be-

nim vasitamla i~lerinin kolayla~tmlacagmi umarak bana miiracaat eden
bir kimsenin ihtiyacm1 kar~Jlamaktan daha bi.iyiik nimet bilmiyorum.
Bir Miisllimamn ihtiyacm1 kar~Ilamak, benim ic;in yeryiizii dc.!usu ka-
dar altm ve giimii~iimlin olmasmdan daha iyidir.»359

MUSLUMANIN DERDiNi DiNLEMEK

Ebu Yezid anlatlyor: Havle ismihde bir kadm, kalabahk bir top-
lulukta giderken Hz. Orner'in yolunu keserek durdurdu. Hz. Orner eli·
ni kadmm omuzlanna koyarak dinledi. Kadm derdini anlattlktan sonra
doniip gitti. Bu olay1 goren bir adam:
« - Ey mii'minlerin emiri, Kurey~lileri bu ihtiyar ic;in mi beklet-
tin? » dedi. Hz. Orner:
« - Yaztk, bu kadmm kim oldugunu biliyor musun?» diye sornnca
adam: ·
«- Hay1r.» cevabm1 verdi. Hz. Orner (r.!l.):
«- Bu, ~ikayetini Allah-ii Teala'mn yedi kat gokten i~ittigi bir ka-
dmdJr. Sa'lebe'nin k1z1 Havle'dir. Vallahi ak~ama kadar halini a.rzet.mek
ic;in beni tutsayd1 durnrdum.» diye adama c;Iki~ti.360

358 Bezur; Mecma'uz·Zevatd: 9/177 ve 187. Taberini.

359 Nersi; Kenz'ui-UlllDlAJ: 3/317.
.WJ ibnii Ebi IJatim; Darlmi; Beyba.Jd.
 1~tirnai Munasebetler 1037

Sfunarne b. Hazn (r.a.) anlatlyor: Hz. Orner (r.a.) e~egi uzerinde

giderken yolunu bir kadm kesti:
« - Dur yfJ Orner.» dedi. Hz. Orner durdu. Kadm, Hz. Orner'e <;ok
?.gtr konu~tu. Bunu goren bir adam:
« - Ey mii'minlerin emiri? Seni bugiinkii kadar tahammiillii gor-
memi~tim.» deyince, Hz. Orner:
« - Bana onu dinlcten nedir, biliyor musun? 0, Allah'm ~ikayetini
duydugu ve hakkmda ~u ayeti indirdig~ kimsedir: «Habibim, kocasJ
hakkmda seninle miicadele edip duran, nihayet halinden Allah'a ~ilm­
yet eden kadmm soziinii Allah i~itmi~tir. Allah zaten sizin konu~
~itiyordu. (:iinkii Allah, hakkiyla i~itici ve kemaliyle goriiciidiir.» 361
dedi. 362

MUSLUMANIN YARDIMINA KO~MAK

ibn-i Abbas (r.a.) anlat1yor. Ben, Mescid-i Nebevi'de itikafa gir-

mi~tim. Bir adam geldi, seh1m verdi. Oturdu . Ona:
« - Ne oldu? Seni iizgiin ve solgun gori.iyorum.» dedim. Adam:
« - Evet, iizgtini.im, ey Resuli.illah'm amcasmm oglu. Falamn ben-
de alacag1 var, fakat ~u kabrin sahibinin hakkl (Hz. Peygamber) ic;in
onu odeyecek durumda dcgilim.» diye dert yand1. Ben:
« - Scnin ic;in onunla konu~ay1m m1?» dedim. Adam: .
« - !stersen.» diye cevap verdi . Ayakkabllanm1 giydim, mescidden
<;Iktim. Adam:
« - itikafta oldugunu unutfun mu yoksa?,, diye sorunca, ben de:
« - Hay1r, fakat aram1zdan aynlah c;ok olmayan bu kabirde ya-
tandan (s.a.v.) ~oyle bir soz duymu~tum ... ,, dedim ve gozlerim ya~ara­
rak naklettim:
«Miisliiman bir kimsenin yard1mma ko~up, onun ihtiyacm1 kar$1-
lamak, on sene itikafta kalmaktan daha hay1rhd1r. Kim, Allah'm nza-
Sim kazanmak ic;in itikafa girerse, Allah-ii Teala o kimse ile Cehe.nnem
arasmda iic; hendek meydana getirir. Ve bu hendekler aras1 da mag-
riple me~rik aras1 kadar uzakt1r.» 363

361 Miicadele Suresi: 1.

3o2 Taberani; Beyhaki; Tergib: 2/272.
363 Taberani; Beyhaki; Tergib: 2/272.
 MUSLUMANLARIN BiRBiRiNi ZiYARET ETMELERi

Abdullah b. Kays (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.) fensan ya tek · tek

ya . da topluca, s1k s1k ziyaret ederdi. Tek tek ziyaret ettigi zaman ayn
ayn herkesin evine gelirdi. Topluca ziyaret etmek ~stedigi zaman da
mescide gelirdi.364
Enes (r.a.) anlatiym;: Resullillah (s.a.v.), Medineli bir aileyi ziyaret
~tti. Yanlannda yemek yedi. Gitmeden once namaz kllmak ic;:in bir yer
haz1rlanmasmi emretti. Miinasip bir yer haz1rladilar. Resuliillah (s.a.v.)
orada namaz klld1, onlara dua etti.365
Enes (r.a .) dan: Resuliillah (s.a.v.) eshab1 iki~er iki~er kard~ yap-
mi~ti. Onlar birbirlerini gorebilmek ic;:in sabah1 iple .c;:ekerlerdi. Kar-
~ala~tiklan zaman co~kun bir sevgi ile, «hen gormiyeli nasilsm?» diye
hal hatir sorarlard1. Umumiyetle, birbirlerini goriip hal hatir sormadan
iic;: giinii gec;:irmezlerdi.366
Avn'dan: Kllfe'den Medine'ye kendisini ziyarete gelen arkada~lan-
na Abdullah b. Mesud (r.a.):
« - Oturup dertle~iyor musunuz?» diye sordu.
Onlar da:
« - Bunu hie;: terketmiyoruz.» diye cevap verince, Abdull-:~.h:
«- Birbirinizi ziyaret ediyor musunuz?» dedi. Onlar:
« - Evet, ey Ebu Abdurrahman, hatta baz1lannuz, Miisliiman kar-
de~ini bir miiddet goremezse ta Kllfe'nin oteba~ma yiiriiyerek gidip
onun halini hatmm soruyor.» dediler. Abdullah (r.a.):

364 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 8/173.

365 Buhari, babiil-edep sh. 52.
366 Ebu Ya'la; Mecma'uz-Zevaid: 8/174.

I .
 l~imai Milnasebetler 1039

«- Siz boyle devam ettiginiz miiddetce huzur ic;inde ya~arsrmz~lO

367
dedi.
Ummiiderda (r.a.) anlatiyor: Selman (r.a.), Medain'den ~am'a ka-
dar yiirliyerek gelip bizi ziyaret etti. Bacagmda, dizlerinden a~ag1s1 ac1k
kxsa bir ~alvar vardz.» 368

367 TaberAni; Tergtb: 4/144.

!61 Buhari sh. 52.

-- · I j ~ I :
 MiSAFIRLERE iKRAM

Hz. Omer'in
.
aglu anlatlyor: Bir giin Resftliillah (s.a.v.) m huzuruna
~
<;:tktrm. Oturmam ic;in yere ic;i hurma lifi dalu bir minder att1. Ben
mindere aturmadtm. Minder ikimizin arasmda ba~ kaldx. 369
Sa'd b. Rebi'in bzt Ununii Sa'd anlatJyor: Bir giin Hz. Ebu Be1dr
(r.a.) in huzuruna c;tkmi~tlm, aturmam ic;in abasmt c;tkanp serdi, atur-
dum. 0 strada Hz. Orner ic;eri girdi:
q - Bu kim?» diye sardu·. 0 da:

« - !kimizden de daha haytrh alan birinin klZldtr.» diye cevap ver-

di Hz. Orner (r.a.):
« - ikimizden de haytrh alan kimmi~? Ey Allah'm Resuliiniin ha-
lifesi.» diye anlamadtgmi belirtince, Hz. Ebu Bekir (r.a.):
" - 0, Cennette oturacag1 yeri haz1rlayarak Resuliillah (s.a.v.) m
zamanmda vefat eden bir kimsedir. Senle ben kaldtm. Bakahm sanu-
muz ne olacak?» dedi.370
Enes b. Malik (r.a.) den: Hz.· Orner (r.a.) bir yasttga dayanm1~ otu-
ruyardu. Selman-x Parisi ic;eri girdi. Hz. Orner, aturmast ic;iri yastlgt ana
uzatmca Selman:
« - Allah ve Resulii ne kadar dagru soyliiyar.» dedi. Hz. Orner (r.a.)
«- Anlat, Ebu Abdullah, neymi~?» dedi. 0 da anlatti:
« - Bir gtin Resuliillah (s.a.v.) m huzururia c;tknu~tim. 0 dayan-
makta oldugu yast1g1 bana uzatarak: <<Selman evine gelen Miisliiman
karde~inin altma ikram olarak bir minder uzatan Miisliimam Allah mut-
Iaka affeder.» buyurdu.» 371

31/J Miisned-ii Ahmed b. Hanbel.

370 Taber-ani; isabe: 2/27; Mecma'uz-Zeviiid: 3/607.
371 Miistedrek: 3/599; Mecma'uz-Zeviiid: 8/174; Taberani. es-Sagir.
 l~timai Miinasebetler 1041

ibrahim b. Ne~iyat'tan: ibrahim, Cez'iiz-Ziibeydi'nin torunu Abdullah

b. Haris'in evine gitti. Abdullah, altmdaki minderi ona verdi ve:
« - Kim arkada~ma ikramda bulunmazsa ne Hz. Muhammed (s.a.v.)
in I:J.C de Hz. ibrahim (s.a.v.) in iimmetinden say1hr.» dedi.372
Sehl b. Sa'd (r.a.) dan: Ebu Esidis-Sa1di (r.a.) Resuliillah (s.a.v.) 1
diigiine davet etti Davetlilere hizmet eden o gun evlendigi hamm1 idi.
Kocasma:
« - Resuliillah (s.a.v.) a ne hazirladim .biliyor musun? Ak~amdan
kalan kii~iik ~anaktaki hurmayi.» dedi.373
ibrahim b. ~yban bir adamdan naklediyor: Cez'iiz-Ziibeydi'nin to-
runu Abdullah b. Haris'e iki ki~i geldi. Abdullah, yaslanmakta oldugu
yastig. onlara uzatti. Onlar da:
« - Biz bunun i~in degil, sen konu~asm da biraz faydalanahm diye
~eldik.»' dediler. Abdullah onlann bu sozlerine ~oyle inukabele etti:
· . « - Misafirine ikram etmeyen kimse, ne Hz. Muhammed (s.a.v.) in,
ne de Hz. ibrahim'in iimmetindendir. Ne mutlu bir par~a ekmek ve
soguk su ile Allah yolunda atmdan inmeyenlere. Yaz1klar olsun, «bunu
kald1r, onu getir oglum.» diyerek okiiz gibi tika basa yiyip, Allah'1 ha-
tirlamayanlara.»374

BiR TOPLUMUN iLERi GELENiNE iKRAM

Cerir b. Abdullah el-Beceli (r.a.) den: Ben, Resuliillah (s.a.v.) a ug-

radim. Evde idi. Fakat ic;erisi kap1ya kadar doluydu. Beni kap1da go-
riince oturmam ic;in sa~a sola miisait bir yere bakt1. Bo~ yer bulama-
ymca bana ciibbesini atarak: «Bunun iizerine otur.» dedi. Ben ciibbeyi
ald1m, katlad1m ve operek tekrar iade ettim. Ve:
«- Bana ikram ettigin gibi Allah da sana ikram etsin ya Resu-
lallah.» dedim. Resuliillah (s.a.v.) da:
<<- Size, bir kavmin biiyiigu gelirse, ona layik oldugu ~ekilde ik-
ramda bulunun.» buyurdu.375
ibnii Abbas (r.a.) dan: Hz. Peygamber, Ebu Bekir (r.a.) ve Orner
(r.a.) le otururlarken ic;eri Uyeyne b. H1sn (r.a.) girdi. Hz. Peygamber,
Uyeyne ic;in bir minder isteterek iizerine oturttu ve ~oyle buyurdu:
« - Size bir kavmin biiyiigii gelince, ona ikram ediniz.»37~'

372 Tabenini; Tergib: 4/146.

373 Buhari; Babiil edep sh. 110.
374 ibnii Cerir; Kenz'ul-Ummal: 5/66.
375 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 8/15 - 16; Bezzar.
576 Taberani; Mecma'uz-Zevatd: 8/16.
F: 66
 1042 MflsWmanltk

Adi b. Hatim (r.a.) den: Resuli.illah'm huzuruna girdim. Bir mii1-

der attilar, i.izerine oturdum ve:
« - Senin yeryiizi.inde bi.iyi.ikli.ik pe~inde olmad1gma ve fesat <;akar-
madigma kanaat getirdim.» dedim ve Mi.isli.iman oldum. Resuhillah'm
Adi b. Hatim'e gosterdigi ilgiyi gorenler:
« - Ya Nebiyy-allah, hi<; kimseye gostermediginiz ilgiyi ona gos-
diniz.» dediklerinde, Peygamberimiz:
c - Evet, o bir kavmin bi.iyi.igi.idi.ir. Size bir kavmirr bi.iyi.igi.i gel-
digi zaman ona ikramda bulunun.» buyurdular.317
Ebu Ra~id b. Abdurrahman (r.a.) anlatlyor: Kabilemiz adma yi.iz
ki~;i Hz. Peygamber'le gori.i~mek i<;in gittik. Huzuruna <;1kmadan:
« - Ebu Muaviye, once sen git. ilgi gori.irsen gel bize haber ver,
biz de gelelim. Eger ilgi gormezsen hep beraber doni.ip gidelim.>> diyerek
once beni gonderdiler. 0 zaman ben kabilemirr en ki.i<;i.igu idim. Hz.
Peygamber'in huzuruna <;1kmca:
« - iyi sabahlar ya Muhammed.>> dedim. Hz. Muhammed (s.a.v.):
,,_ Bu Mi.isli.imanlann selam1 degildir.» dedi. Ben:
Ban a:
« - Mi.isli.imanlann selam1 nas1ldir, ya Resulallah?>> diye sordum.
. « - Mi.isli.iman bir gruba rastlad1gm zaman, esselami.i aleyki.im ve
Rahmetullah dersin.>>diye cevap verdi.
Ben de:
« - Esselami.i aleyke ya Resulallah ve ralunetullahi ve berekiitiih. > >
dediw.
« - Ve aleykfun selam ve rahmetuUahi ve berekiitiihii.» diyerek se-
lamiml ald1ktan sonra:
<<- ismin nc:dir? Kimsin?» diye sordu.
« - Lat ve Uzza'nm kulunun oglu Ebu Muaviye'yim.>> diye cevap
verdim. ResCtli.i.lLh (s.a.v.), bana:
<<- Bilakis, sen Rahman'm kulunun oglu Ebu Ra~id'sin.» dedi. Bi.i- .

yi.ik izzet ve ikram gosterdi. Beni yamba~ma oturttu. Sonra bana ci.ib-
besini giydirdi, ayakkab1lan ile asasm1 da verdi. Bunun i.izerine ben de
Mi.isli.iman oldum. Yammdakiler, Hz. Peygamber'e:
« - Ya Resulallah, bu adama ne --kadar ikramda bulundun?» diye-
rek hayretlerini belirttiklerinde:
« - Bu, kavminin ileri gelenidir. Size bir kavmin bi.iyi.igi.i gelirse,
ona izzet ve ikramda bulunun.» buyurdular.378

377 Askeri; ibn Asakir; Kenz'ul-UmmiH: 5/55.

378 DevHibi, EI-Kiina: lj31; ibnii Mendeh, isabe: 2/409; Ukayli; Miintcllabill
Kenz: 5/216.
 BiR KAVMiN BASKANINI DiNE ISINDIRMA

Ebu Zer (r.a.) anlat1yor: Resuliillah (s.a.v.) bana:

« - Ciiayl'i nasil bilirsin?» dedi. Ben de:
« - Fakir bir insandir. » diye cevap verdim 1
« - Falan hakkmda ne dersin?» deqi . .
« - 'Efendi bir adamdir.» dedim. Bunun iizerine Hz. Peygamber:
« - Ciiayl, o dedigin gibi yeryiizii dolusu efendiden daha iisti.indiir. »
dedi. Ben:
« - Ya Resulallah, falan da oyle zay1f imanh, fakat Sen ona ~oyle
~oyle ikramlarda bulunuyorsun.» dedim. Resuliillah (s.a.v.):
« - 0 kavmiriin reisidir. Kavmini islam'a Ismdirmak ic;in ona oyle
davramyorum.» buyurdular.379
Muhammed b. ibrahim et-Tembni;den: Bir giin Resuliillah (s.a.v.) a: ·
« - Ya Resulallah, Uyeyne b. H1sn'la Akra b. Habis'e yiizer yiizer
veriyorsunuz, fakat Ciiayl'e bir ~ey vermiyorsunuz, bunun sebebi ne-
dir?» diye sorduklarmda: ,
« - Kudret ve iradesi ile ya~ad1g1m Alhh'a yemin ederim ki, Sii·
raka'mn oglu Ciiayl, Uyeyne ve Akra gibilerinin yeryiizii dolusu kada-
nndan daha iistiindiir. Ben bu hareketimle onlan dine 1smdmyorum.
Ciiayl zaten inan?J:n~, onun imamna giiveniyorum.» diye cevap ver-di. 380

379 HIIye: 1/353; Kenz'ul~Ummal: 3/320; tbnii H1bban; Buhari.

380 lbnii Ishak, El·Megazi; tsabe: 1/239; Hilye: 1/353.
 EHL·i BEYT'E KAR~I SAYGI

Yezid b. Hayyan anlatiyor: Ben, Husayn b. Sehre ve Amr h. Miis·

lim, Zcy,l b. Erkam (r.a.) a gittik. Oturduktan sonra Husayn:
«- Zeyd, se-n ,ok miikafa t kazandm. Resuli.illah (s.a.v.) 1 gordlin,
sozlcrini dinlcdin , onunla beraber sava~larda bulundun, arkasmda na-
maz kJld m. hiibsa cok mi.ikftfatlar kazandm. Resullillah (s.a.v.) dan
duyduklanmbn bizc biraz anlat.» dedi. Zeyd:
«- Yc}cnim, epcy ya~land1m, o gi.inler ~ok gerilerde kald1. Resu-
li.i1lah (s.a. v.) dan duyduklanmm da bir k1smm1 unuttum. Anlattlkla'
nmt Jin !cvi n. unuttuklanmt da anlat, diye zorlamayu~.» dedi. Sonra
de v<l m ctt i: «Bir gi:in Resuli.illah (s.a.v.), Mekke ile Medine arasmdaki
H t!mma clt:>n ilcn ycrde bize bir konu~ma yaptl. Allah'a hamd ve sena
clti . Bizc i;;>i_itle r verdi ve bazt ~eyleri hatlrlathktan sonra ~oyle dedi:
«<ir•n de s izi;1 gihi insamm. Rahhime kavu!jma giinfun yakla!jh. Size ikl
ljey btraktyorum. Birisi Allah'm Kitab1'dir. Hidayet ve nur ondadtr.
Ona sahip ohm, sim!'aki sanlm.» Bu sozlerle Kur'fm-1 Kerlm'e kar~1 ilgi
vc r agbcti tc~vi k ettiktcn sonra: «ikincisi de Ehl·t Beyt'lmcll.r.» diyerek,
iki defa, <<Ehl-i Beyt'ime yapaca~mz muameled~ fahidinizin Allah oldu·
gunu unutmaym. Ehl-i Beyt'ime yapacagmiZ muamelede ~Jahidinizin AI·
lah oldugunu um~ tmaym.» huyurdu. dedi.
Husayn:
« - Zeyd, Rcsuli.illah'm Ehl-i Beyt'i kimlerdir? Hammlan da Ehl-i
Beyt'inden degil midir?>> diye sordu. Zeyd:
« - Evet, kadmlar da Ehl-i Beyt'indendir. Fakat, Ehl-i Beyt'i ken-
disindcn sonra sadaka ve zekat almalan haram olan kimselerdir.» dedi.
Husayn:
<<- Kim onlar?» diye sordu. Zeyd:
<<- Hz. Ali'nin, Abbas'm, Cafer'in ve Mdl'in nesilleridir.» diye r.e-
' Ycrdi. Husayn:
 I~timai Mii.nasebetler 1045

«-Bunlann hcpsine de sadaka haram mi?» dedi. Zeyd de:

« - Evet.» cevabm1 verdi.381
ibn Orner (r.a.) den: Hz. Ehu Beklr (r.a.) ~oyle demi~tir:
« - lfz. Muhammed (s.a.v.) in Ehl-i Beyt'ine hiirmet ve ilgi goste-

rerek onu memnun edin.»382

Hz. Ai~e (r.a.) den: Hz. Peygamber eshab1 ile oturuyordu. Yamba-
~mda da Hz. Ehu Bekir ve Hz. Orner vard1. Abbas (r.a.) i~eri girince
Ebu Beldr ona yer verdi, Abbas, Hz. Peygarnber'le Ebu Bekir arasma
oturclu. Resuliillnh (s.a.v.) bu hareketinden dolaYI Hz. Ebu Bekir'e
« - Biiyiiklerin kadrini biiyiikler bilir.» buyurdu.
Sonra Hz. Abbas, Peygamber Efendimize donerek anlatmaya ba~­
ladi. Abbas konu~urken Hz. Peygarnber sesini o kadar al~altti ki, Eb1l
Bekir, Orner'e:
<<- Resuli.illah'm sesine b{r ~ey oldu galiba.» diyerek endi~esini be-
lirtti. Hz. Peygamber'in bu bali Abbas kalk1p gidinceye kadar devam
etti. Eb1l Bekir (r.a.):
« - Bir rahats1zh~n m1 var ya Resulallah?» diye sorunca, Efendimiz:
« - Hay1r.~ cevabm1 verdi. Ebft Beklr (r.a.):
« - Goriiyorum ~ok yava~ konu~uyorsunuz.» dedi. Resuliillah (s.a.v.)':
« - Cebrail size, benim yammda al~ak sesle konu~manlZl ernrettigi
gibi bana da Abbas'm yamnda al~ak sesle konu~mam1 emretti.» dedi.383
ibnii Abbas (r.a.) dan: Ebft Bekir (r.a.) in Resuliillah yamnda otu-
racagi belli bir yeri vard1. Hz. Abbas'dan ba~ka kimse i~in yerinden
kalkmazd1. Onun yerini sadece Abbas'a vermesi Resuliillah't seviHdirirdi.
Yine bir gi.in Abbas (r.a.) i~eri girmi~ti. Hernen Eb1l Bekir (r.a.) yerini
ona verdi. Rcsuliillah (s.a.v.):
«-;- N.e oldu?» diye sordu. Ebii Bekir (r.a.):
« - Ya Resulallah, arncan geldi.» diye cevap verdi. Resuliillah (s.a.v.)
doni.ip Ahbas-'a bakti, sonra da gi.ili.imseyerek Ebu Beklr'e bakt1 ve ~oy­
le dedi:
<<- Bu gelen Abbas'hr. Dzerinde beyaz elbise var, fakat kcndisin-
den sonra evU1tlan siyahlar giyecekler. Onlardan oniki tancsi de hi.i-
kiimdar olacak.» Abbas geldi:
« - Ya Resulallah, Ebu Bekir'e ne dedin?» diye sordu. Resuliillah:
« - Hayirlt haberler verdim.» dedi. Abbas da:
« - Dogrusun. Anam, babam sana feda olsup. Zaten sen haytrdan

,..
381 Miisl~; Rlyaziissalihin; Kenz'ui-Ummil: 5/95.
llrl Bubaii: Kenz'ui·UmmAI: 5194.
383 tim ·Ailldr, Kenz'ui-UmmAI: 7/98.
1046 MiisWmanltk

ba~ka bir ~ey soylemezsin.» diye mukabele ettl. Hz. Peygamber, Ab'bas'-
In merakiru kirmayarak, ona:
« - Amcam Abbas geldi. Uzerinde beyaz elbiseler var. Kendisinden
sonra evlatlan siyah elbiseler giyecek ve onlardan oniki tanesi hiikiim-
dar olacak, dedim.» buyurdu.384
Cafer b. Muhammed, babasmdan, o da dedesinden naklediyor -Al-
lah ciimlesinden raz1 olsun-: Resuliillah (s .a.v.) oturdugu zaman Ebu
Bekir (r.a.) sagma, Orner (r.a.) soluna ve sir katibi Osman (r.a.) da onli-
ne otururdu. Abdiilmuttalib'in oglu Abbas geldigi zaman Ebu lJekir ye-
rini-ona verirdi.385
Muttalib b. Rebia'dan: Abbas (r.a.) lnzgm bir vaziyette 'Res'frliillah
(s.a.T.) m huzuruna geldi. Resuliillah:
« - Ne oldu, ne var?» diye sordu. Abbas (r.a.):
« - Ya Resulallah, Kurey~'in bizden ne ahp verecegi var?» dedi.
Resuliillah (s.a.v.):
<<- Ne yaptilar?>. dedi. Hz. Abbas (r.a.):
« - Birbirlerini giiler yiizle kar~ihyorlar, bizi goriince ka~lanm 9a-
t1yorlar.» diye ~ikayette bulundu. Resuliillah fena halde k1zd1, ka~lanm
~atti. Biraz sonra ofkesi ge9ti, o zaman ~oyle dedi:
« - Kudret ve iradesi ile Muhammed'i ya~atan Allah'a yemin ede-
rim .ki, sizi, Alhh ve Resulii i9in sevmeyen hie; kimsenin kalbine iman
girmez . .. Ne oluyor onlara da Abbas'1 klzdu;arak beni iiziiyorlar? Hal-
buki ki~inin amsas1 babas1 yerindedir.»386
Abdiilmuttalib'in oglu Abbas'dan: Bir giin Resuliillah (s.a.v.) a:
« - Ya Re--.ul.a llah, Kurey~liler birbirlerine kar~1 giiler yiiz gosteri:-
yorlar, bize de tam aksini yap1yorlar.» dedim. Resuliillah (s .a.v.) son
derece klzd1 ve:
« - Kudret ve iradesi ile Muhammed'i ya~atan Allah'a yemin ede-
rim ki, sizi Allah ve Resuliiniin nzas1 i9in sevmeyen kimsenin kalbine
iman girmez.» dedJ.387
ismet'ten: Hz. At.'~- - : (r.a.) mescide girdi, herkesin somurttugunu
gordii. Hemen Resuliil!??'m evine ko~arak:
« - Ya ResulaHah, mescide vard1m, herkesin ka~lan 9at1kt1. . Ne
oluyor bunlara?» diye i• ~untiilerini belirtti. Bunun iizerine Peygamber
Efendimiz, mescic:! ~ gd di:
« - Ey nas, Abhas'1 sevmediginiz miiddetc;e ne iman etmi~, ne de

./s4 Taberam; Mecwo:t·uz.zevaid: 9/ 270; Kenz'ul-Ummal: 5/ 211.

ll!l5 ibn Asakir; K.enz'ul-Ummai: 5/214
3116 Miistedrek.
:;o; 1\I!.h;t~k: 3/ 333.
 l~imai Munasebetler 1047

mu mm olmu~ saythrstmz.» diyerek onlann Abbas (r.a.) a kar~1 takln-

dtklan tavnn fenahgm1 anlatt1. 386
ibpi.i Mesud (r.a.) dan: Resultillah (s.a.v.), Hz. Orner'i zekat topla-
maya ~emur etmi~ti. Orner (r.a.) in ilk kar~Ila~txgx kimse, Hz. Abbas
oldu. Ona: .
« - Ey Ebul Fadl zekat1m getir.» dedi. Abbas (r.a.):
« - Eger oyle bit ~ey olsaydt, her halde verirdim.» dedi ve biraz
agtr konu~tu. Hz. Orner (r.a.):
« - E~er Allah korkusu ve Resultillah'la akrabahgm olmasaydx, ben
sana .gereken cevabt verirdim.» dedi. Biri bir tarafa, obtirti ba~ka bir
tarafa gitti. Hz. Orner, Hz. Ali'nin yamna gitti ve ona olanlan anlatt1.
Ali (u .), Omer (r.a.) in elinden tuttu. Resultillah'm yamna geldiler.
Orner (ca.):
« - Ya Resulallah, Sen beni zekat toplamaya memur etmi~tin. ilk
kar$tla:;;tigtm $ah1s amcan Abbas oldu. Ona zekatm1 getirmesini soy-
ledigimde beni fena halde bozdu, <;ok agtr konu~tu. Ben de ana, eger
Allah korkusu ve Resultillah'la akrabahgm olmasaydt gerekerr cevabx
verirdim, dedim.» dedi. Resultillah (s.a.v.):
« - Ona kar~1 iyi davranmi?Sm. Allah da sana iyi muamele etsin.
Bilirsin ki, ki$inin amcast babasm~:1 yerindedir. Abbas'dan bir ~ey is-
teme, biz ondan iki senelik zekat1 r~$in aldtk.» diyerek Hz. Abbas'm
durumunu beyan ettiler.389 ,
ibni.i Abbas (r.a.) dan: Bir adarr. Abbas'm babasma sovi.ihce, Abbas
onu tokatlad1. Olayt gorenler oraya toplandtlar. Abbas· onu nas1l tokat-
ladiysa biz de onu tokathyacag1z, dediler. Durum, Peygamber Efendi-
mize. haber verilince gelip halka ~oyle bir soru sordu:
« - Allah katmda en $erefli kimdir?» Oradakiler:-
« - Sensin ya Resulallah.» diye cevap verdiler. Peygamber Efendi-
miz de:
« - . 0 hal de Abbas benden, ben de ondamm. Oliilerimize kotli soy-
leyip de ya$ayanlanmtzt tizmeyin.» buyurdular.390
Ba$ka kayrraklarda bu hususta $U ilave vardtr: Oradakiler:
« - Ya Resulallah, Seni ktzJtrmaktan Allah'a stgmmz, bizim H;:m
Al!ah'dan af dile.~ diye yalvardtlar. Peygamberimiz de onlar i<;in af
diledi. 391
ibn-i ~ihab'dan: Ebii Bekir (r.a.) ve Orner (r.a.) in halifelikleri st-
rasmda, kendileri bir binek tizerinde iken Abbas (r.a.) a rastlarlarsa

:m Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9 j269.

381>ibn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 5/214; ibn Sa'd: 4/27.
m Miistedrek: 3/ 329.
3P1 ibn Asdkir; Kenz'ul-Ummdl: 5/211; ibn Sa'd: 4/24.

-- : 1i ••
1048 Muslilmanltk

hemen iner, bineklerini yedeklerine alarak onunla beraber gidecegi yere

kadar yliriir, oradan aynhrlard1. 392
Kasrm b. Muhammed' den: Hz. Osman (·.a.) m yapm1~ oldugu gii-
zel i~lerden biri de, Abdiilmuttalib'in o?1 u. Abbas (r.a.) a hakaret ederek,
onu kiic;iik dii~iiren bir adama sopa atmas1d1r. Hz. ()sman'a nic;in boyle
yapt1g1 sorulunca:
«- Resuliillah (s.a.v.) amcasma deger vermez miydi de biz onu
hakir gorene goz yu~ahm?» dedi ve devam etti: «Kim o adamm Ab·
bas'a yaptlgma ses pkarmaz, onu hakh gori.irse Resuliillah (s.a.v.) a
muhalefet etmi~ olur.»393 · ·
Enes (r.a.) den: Resuliillah, mescidde eshabmm arasmda oturuyor-
du. 0 strada Hz. Ali ic;eri girdi. Oturacak bir yer arad1, bulamad1. Re-
suliillah (s.a.v.) hangisi ona yer verecek diye eshabmm yiiziine baktyor-
du. Resuliillah'm sagmda oturmakta olan Hz. Ebu Bekir:
« - Ya Ebu Hasan, gel buraya otur.» dedi. Ali (r.a.), Ebu Bekir (r.a.)
Ie, Hz. Peygamber'in arasma oturdu. Peygamberimizin yiizii birdenbire
1~1d1 ve Ebu Bekir'e donerek:
« - Ya Ebu Bekir, biiyiiklerin kadrini biiyiikler bilir.» dedi.394
Rebah b. Haris'den: Hz. Ali'ye Rahbe'den395 bir grup . geldi:
« - Selamiin aleykiim efendimiz.» diye selam verdiler. Hz. Ali:
« - Ben nas1l efendiniz olurmu~um? Siz de Arapsm1z, ben de Ara-
btm.»396 dedi. Adamlar:
« - Gadir harbinde Resf~!iillah'm seni i~aret ederek, ben kimin efen-
disi olursam, bu da onun .efendisidir, buyurmu~tur, dediler.» Onlar ay-
nlmca ben de pe~lerinden ~ittim, kim olduklanm sordum:
«- Ensardan bir grup, ic;:lerinde Ebu Eyyiib'el-Ensari d~ var.»
diye cevap verdiler.3D7
Biireyde (r.a.) anbtlyor: Resuliillah (s.a.v.), Hz. Ali'nin kumanda-
smda bizi bir miifrezedc gondermi~ti. Dondiikten sonra: ·
«- J\ rkada~m1zdan memnu ., musunuz?» diye sordu. Ben miydim,
yoksa ba~kas1 m1ydt, iyi hattrlamtyo;,'~Jm. Hz. Ali hakkmda ~il~ayette
bulunduk. Bakttm, ofl<eden yiizii klzarmt~:
« - Ben kimin efendisi isem, Ali de onun efendisit...r.» dedi. Ben,
Resuliillah (s.a 7v.) m ktzgmhgmt goriince:

392 ibn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 7/ 69.

393 Seyf; ibn Asakir; Kenz'ul-Ummal: 5/213.
394 ibniil E'rabi; Bidayc: 7/359.
:"95· KiifE.''de bir semt.
~ Cahiliyyet devrinde Arabistan'da bulunan yabancdar, kendilerine Arab olan-
brdan bir hami s~erle r ve huna «efendim.» diye hitabederlerdi.
>'~7 1\liisned-ii Ahined b. Hanbel; ~,' aberiini; Mecma'uz-Zevatd: 9Jl04.

--.."·~ ll
 lgtimai Miinasebetle, 1049

« - Bundan sonra ben Ali (r.a.) hakkmda kotii dii~iinerek seni as-
la iizmeyeccgim.» diyerek gonliinii almaya <;ah~tlm. 398
Hudeybiye musalahasmda bulunan Amr b. ~asil Eslemi (r.a.) an-
lattyor: Hz. Peygamber, Ali (r.a.) yi Yemen'e gonderirken ben de o ka-
filede;: idim. Yolda bana biraz eziyet verdigi i<;in ona i<;imden klZlyo:r-
dum. Medine'ye doniince her gordiigiime onu ~ikayet ettim. Bir giin
mcscide girdim. Resuliillah da orada oturuyordu. ~oyle bir baktl. Ben
de;: mi.ibarek gozlcrine bakt1m. 0, ben oturuncaya kadar bakmaya de-
vam ctti. Oturduktan sonra:
« - Ytt Amr, beni iizdiin.» dedi. Ben:
« - inna lillahi ve inna ileyhi racifm399 Allah'm Resuliinii iizmek-
ten yint: Allah'a ve islam Dini'ne stgmmm.» dedim. Resuliillah (s.a.v.):
« - Kim Ali'yi iizerse beni iizmii~ olur.» buyurdular.400
Sa'd b. Ebi Valllias (r.a.) anlatiyor: Mescidde oturuyordum, yamm-
da iki ki!?i daha vard1. Ali (r.a.) nin aleyhinde konu~tuk. Ktzgm bir va-
ziyette Resuliillah (s.a.v.) <;tkageldi. Resuliillah'm gazabmdan A1lah'a
sigmdim. Bana:
« - Ni<;in boyle yap1yorsunuz? Kim Ali'yi iizerse beni iizmii!? olur.»
diyerek azarlad1. 401 ..
Urve (r.a.) den: Hz. Orner (r.a.) in yamnda bir adam, Hz. Ali'nin
aleyhinde konu!?uyordu. Omer (r.a.):
« - Bu kabir kimindir biliyor musun? Bu kabrin sahibi Abdiil-
muttalib'in torunu Muhammed'dir. Ali b. Ebti Talib de Abdiilmutta1ib'-
in torunudur. Ali'yi hay1rla yadet. Anarsan hayxrla an. Onu iyilikle an-
mnzsan bu kabrin sahibirri iizmii~ olursun.» dedi. 402
Urfiita'mn torunu Ebti Bekir b. Halit, Sa'd b. Malik'e giderek:
« - Duyduguma gore, KUfe'de Ali (r.a.) ye kiifretmeye zorlamyor-
mu!?sunuz, sen de kiifrettin mi?» diye sordu. Sa'd:
« - Allah korusun, kuvvet ve iradesi ile ya!?adigim Allah'a yemin
ederim ki, Resuliillah (s.a.v.) dan Ali hakkmdaki sozleri duyduktan son-
ra b1<;kx ile ikiye bi<;ilsem yine ona kiifretmem.» diye cevap verdi. 403
Amir b. Sa'd b. Ebi Vakkas, babasmdan naklediyor: Muaviye b.
Ebi Siifyan Sa'd'e Hz. Ali'ye kiifretmesini emretti. Kiifretmeyince, ona:
« - Senin Ali'ye sovmene mani olan nedir?» diye sordu. Sa'd (r.a.):

- -·- -·· - · - - -
m Bezzar; Mecma'uz·Zevaid: 9/108.
:m Allah tarafmdan yaratlhp diinyaya .gonderildik, yine ona donecegiz.
«XX lbnii ishak; Bidaye: 7/347; Mecma'uz-Zevaid: 9/129; Miisned-i Ahmed b.
Hanbel.
«~1 Ebu Ya1a; Bidaye: 7/347; Mecma'uz-Zevaid: 9/129; Bezzar.
«11. lbn Asaldr; Miintehab: 5/46.
«13 Ebu Ya'la; Mecma'uz·ZevMd: 9/130. ·
1050 Miisliimanltk

«- Hz. Peygamber'in, Ali (r.a.) hakkmda ~oylem:~ oV. ~:.1 ~u i.ic;:

sozdi.ir. Bunlardan birini benim hakklmda soylemesini, bL:tiin di.inya ni-
metlerine sahip olmaya tercih ederim: Bunlardan bir:i, Resuli.illah (s.a.v.)
bir sava~ta Ali (r.a.) yi ~ehirde yerine vekil b1rakl:v·a, Hz. Ali: « Ya Re-
sulallah, bcni kadmlarla ve <;ocuklarla m1 b1rak1yorsun?, dedi. Resu-
li.illah (s.a.v.) ona cevaben: «Benim yammda Musa (a.s.) ya nisbetle Ha-
nm gibi olrnak iste.rn~z misin? Yalmz benden sonra peygamber gelme-
yecektir.» buyurdu. 4UI . Digcri de Hayb-er harbindeki sozleridir. Hayber'-
in f.:thinin uz~ :nas t iit.crine, Rcsuliillah (s.a.v:): «Yarm sancag1 Allah
v~ Rest"ili.inii SL";cn, Allah ve Rcsuli.ini.in de kendisini sevdigi birine vere-
cegim.» buyurdu. Ertcsi gun olunca: «Bana Ali'yi <;agJrm! » buyurdu. Ge-
tirdiler. Gozii agnyordu. Peygamberimiz gozlcrine tiiki.irdi.i ve sancag1
ona Y \~rdi. Allah'm izniyle kale de almd1. Hz. Peygambcr'in, Ali (r.a.)
hakkmd~ soyledigi ,.e bu sozlerinden birini benim i<;in soylcmesini, bi.i-
tiin di.iny2. nimctlerine sahip olmaya tercih edecegim, ii<;iincii s,ozii de
soylc bir olay vcsilesi iledir: Necrarr Hlristiyanlarmdan bir gn.fp el<;i,
Peygambcrimize geldilcr. Hz. isa'nm Tann oldugunu iddia ediyorlard1.
Peygamberimiz onlara: «Hepimiz Ehl-i Beyt'imizi toplayahm, dua ede-
lim. Allah'm lfmetini yalanc1lann i.izerine dileyelim.» dedi. Hz. Peygam-
ber, Ali, H1tima, Hasan vc Hi.iseyn (r.a.) i <;ag1rd1. Yap:::caih duaya funin
demelerini istcdi. Dua etti ve Allah'1m benim Ehl-i Bey~ 'im i~tc qunlar-
dlr, dedi. Fakat Necran'hlar i~in sonunun aleyhlerine olacagmdan kor-
karak, <;ekip gittiler. A$ag1daki ayet bu sebeple na7.il olnm~tur: «Ar·
hk sana bu ilim geldikten sonra kim seninle onun hakkmda <;eki~irse
de ld: Gelin ogullanmiZI ve ogullanniZI, kadmlanmiZI ve kadmlanmZI
<;agrrahm vc kendimiz de gelelim. Hep bir arada dua ve niyaz ed.cHm
de Allah'm lanetini yalancilann iistiine okuyahm.>> 405
Abdul1a1Lb. Ebi Necih, babasmdan naklediyor: Hacda Muaviye, Sa'd
b. Ebi Vakkas'm elinden tutarak:
« - Ey Ebu hhak, harbler dolay1S1 ilc epcydir haccr.::tm iyoa:z. Nc-
redeyse hacCin siinnetlerini de unutiDU$UZ. Sen oniimi.izden tav<tf ct. Biz
de s.::na ~akar2.~~ tavaf edclim.» dedi. Tavaf bitti!<tcn som·a Dz.rii.nncrh·e'-
ye (toplantl yerine) gittiler. Muaviye, Sa'd'1 kcndi l;:oltugw ~:.t o ~ ui·ttu.
Sonra da ba~lad1 Hz. Ali aleyhinde konu~maya. Bunun iizcrinc Sa'd:
«- Beni evine davet ettin, koltuguna oturttun, sonra cb Hz. AH'-
yi kotiilemeye ba$ladm. Allah'a ~·emin ederim ki, Resftli.ill a.h'm Jfliz. Ali
hakkmda soyJemi~ oldugu $U i.i<;: sozden birini benim i<;in sCiy!emesini,
bi..1tlin diinya nimetlerine tercih ederdim. Tebiik scfej:ine c;1karkcn Hz.

"'4 Mvsr~ (s.a.) Tur'a gidcrken ycrine karde$i Harun'u (s.a.) vekil olarak bm•.k·
mr~tL Musa'dan sonra da Hanm (a.s.) Pcygamber oldu.
«:S Sure-i Ali imran, ii.yet: 61: Miisned-ii Ahmed b. Hanbel; Mi.islL-n; Tirmizi.
 !~imai Milnasebetler 1051

Ali'yi ~ehirde vekil olarak b1rakmak isteyince, Hz. Ali sava~a gitmek
istedigini bildirdi. Bunun iizerine Resuliillah (s.a.v.): «Benim yammda
Musa (a.s.) ya nisbetle Harun (a.s.) yerinde olmak istemez misirr? Ne
yaz1k ki, benden sonra peygamber gelmeyecek.» buyurdu. Hayber'in
fethinin uzamas1 iizerine: Yann sancag1 Allah ve Resuliinii seven, Al-
lah ve Resuli.iniin de kendisini sevdigi birine verecegim. Yilmadan sa-
va~an o ~ahsa Allah kalenin fethini mi.iyesser kllacaktlr.» demi~tir. Bi.i-
tiin diinya nimetlerine tercih cdebilecegim iic;iincii bir ozelligi de Hz.
Peygamber'c damat olmas1d1r. Di.inya nimetleri benim olacagma, Hz.
Peygamber'in ~oz1 ile evli olay1m, ondan c;ocuklanm olsun, benim ic;in
d:<ha hay1rhd1r. Buglindcn sonra daha senin evine gelmem.» dedi ve ci.ib-
besini toplayarak c;:Ih!J gitti.1 oc
Ebft P.hdt;.llah el-Cedeli anlat1yor: Ummii Sdeme (r.a.) ye ugramw
t':n. bana ~o:·Ic ded;:
<<- Si?:de Resfiliillah (s.a.v.) a soviiliiyor mu?» Ben de:
«- 1\llah korusun.>> diye cevap verdim. Ummii Seleme (r.a.):
« - RcsftH.i!lah (s.a.v.) m kim Ali'ye soverse, bana sovmii~ olur, cle-
digini duydum.» dedim.4 07
Ebft Abdullah el·Cedeli ba~ka bir rivayette de ~unlan anlatlyor: Um-
mii SeJeme (r.a.) bana:
« - Sizde Resuliillah (s.a.v.) a kiifrediliyor mu?» diye sordu. Ben de:
« - Rcsfiliillah'a nedcn kiifrediliyormu~?» dedim. Ummii Seieme:
« - Rcsflli.illah'm sevdigi Ali'y' ve Ali'nin sevdiklerine soviilmiiyor
mu?» dedi. 408
Ebi s~!:hk'tan: Ali (r.a.) ~oyle dedi: «Soyum, Resuliillah'm soyu.
Dinim onun dini. Kim benim aleyhimde konu~ursa Resflliillah'm aley-
hinde konu~n: tt ) olur.~> 409
Abdurrahman b. el-isfahani'den: Ebu Bekir (r.a.) minberde iken
All'nin (r.a.) oglu, Hasan gcldi ve:
«- Babamm yerinden in.» dedi. Ebu Bekir (r.a.):
«- Dogru soyledin, oras1 senin babanm yeridir.» dedi ve c;ocugu
kucagma alarak aglad1. Hz. Ali (r.a.):
«- lhlbhi <;:ocugu ben ogi.itlcmi~ dcgilim.» dedi. Ebu Bekir (r.a.):
«_:_ Dili:~·m·c•m, z:l!C'1 scni de i!ham ctmiyon'l11. >> dcdi:ll 0
Lrve anb: ,-.·or: Sir ~,· i.in Eb1) Bekir hut be okurkcn Hasan geldi. min-
ben: <;I kara k , om~:

o40~Ebu Zf1ra cl-Dima~Id; Bifh1ye: 7/ 340 \ 'l! 341.

J.alMi.isned-ii Ahmed h. Hanbcl; Mecma'uz-Zevaid: 9 j130.
4D" Tabc:·:lni; .Ebu Y•~'hl; Mecma'uz-Ze•;iiid: Miintchab: 5/ 46.

AW Hat.i p, cP/Wttefak; i:mi.i Asakir; Mi.intchab: 5146.

m Hdyc. Elcahiri, cl ciiz~.
l052 Milslii.manltk

« - Babamm yerinden in.» dedi. Hz. Ali (r.a.), Ebu Bekir'in ~ocugu
kendisi ogretti dii~iincesine kaptlmamasi i<;in:
« - Emin olun ki, boyle soyle diye ona biz ogretmedik.» dedi.411
Ebu'l Bahteri'den: Hz. Orner minberde hutbe okuyordu, Ali (r.a.)
nin oglu Hiiseyin geldi, ona dogru giderek:
« - Babamm yerinden in.» dedi. Hz. Orner (r.a.):
« - Minber babamndtr, benim babamm minberi yok. Sana bunu .
kim ogretti?>. dedi. Hz. Ali (r.a.) kalkarak:
« - Ona bunu kimse ogretmcdi. Sana ben· soranm yaramaz.» diye
<;ocugu azarlaymca, Hz. Orner (r.a.):
« - Yegenime dokunma, o dogru soyli.iyor. Bu babasti:u:ri minberi-
dir.» dedi.412
Hz. Ali'nin oglu Hiiseyin (r.a.) anlattyor: Hz. om:er minberde iken,
yanma ~:tktlm:
« - Babamm minberinden in, kendi babanm minberine <;Ik.» dedim.
« - Babamm minberi yok.» dedi ve beni yanma oturttu. indikten
sonra evine giderken, bana:
« - <;ocugum sana bunu kim ogretti?» dedi. Ben de:
«- Kimse ogretmedi.» dedim. Orner (r.a.):
« - <;ocugum, yann bize gel emi.» dedi.
Bir giin evine gittim, Muaviye ile beraberdi. ibnii Orner de kap1da
idi. 1zin istedim vermediler. Ben de i<;eri girmeden <;ektim gittim. Sonra
Hz. Orner beni gordii:
« - <;ocugum bani niye gelmedin?» diye sordu. Ben de:
« - Geldim, fakat siz Muaviye ile beraberdiniz. ibnii Orner i<;eri
girmeden doniince ben de dondiim.» dedim. Hz. Orner: .
« - Sen oglurn Abdullah gibi degilsin. Sen girebilirdin. Bizim lslam
olmamtzi saglayan evvel Allah sonra sizlersiniz.» dedi ve ellerini ba!jxma
koyarak ok~adx.413
Ukbe b. Haris anlatxyor: Ebu Bekir (r.a.) le beraber Resuliillah
(s.a.v.) m vefatmdan birka<; giin sonra bir ikindi namazmdan <;xkt1k.
Ali (r.a.) de yamnda yiiriiyordu. Yolda Hz. Ali'nin oglu Hasan (r.a.) c;o-
cuklarla beraber oynuyordu. Ebu Bekir (r.a.) onu omuzuna alarak:
« - Ali'ye degil de ttpkt Peygamber Efendimize benziyor.» dedi. Ali
(r.a.) de onun bu sozlerine giiliiyordu.414

411 lbnii
Sa'd; Kenz'ul-Ummai: 3/132.
1:2 tbnii
Asakir; ibnii Kesir; Kenz'ul-Ummal: 7/105.
413 ibnii
Sa'd; ibnii Rahaveyh; Hatip; Kenz'ul·UmmiH: 7/10; isabe: 1/133.
~14 ibnii
Sa'd: Miisned·ii Ahmed b. Hanbel; Buhari; Nesei; Mi.istedrek; Kenz'ui-
Ummat: 1Jl03.
 irtimat M ilnasebetler 1053

Umeyr b. ishak anlattyor: Ebu Hiireyre, Hz. Ali'nin oglu Hasan'·

Ia kar~tla~mca ona:
Karmm ac;, c;iinkii Resuliillah (s.a.v.) orayt operken
«- gormii~tiim."
dedi. Karmm a~t1 ve optii:1l 5
Makburi'den: Ebu Hiireyre ile beraber oturuyorduk. Hasan b. Ali
(r.a.) gcldi, seH'im verdi. Selamm1 aldllar. Fakat Ebu Hiireyre (r.a.) gel-
diginin farkmda dcgildi. Ebu Hiireyre'yc:
«- Hasan b.Ali geldi, selam verdi.» dediler. Ebu Hiireyre pe~in-
dcn yeti~crek:

«- Ve aleykiim selam efendim.» dedi. Oradakiler:

«- Efendim.» dediniz diye kmaymca Ebu Hiireyre (r.a.):
« - Ben bizzat Resuliillah (s.a.v.) m o efendidir, buyurduguna sa·
hit oldum.» dedi. 416
Ebu Hiireyre (r.a.) den: Mervan, son hastahgmda Ebft Hiireyre'nin
ziyaretine gitmi~ti. Ona:
« - Scninle tam~ahdan beri Hasan'Ia Hiiseyn'i sevdigine ktzdtgtm
kadar sana hie; ktzmadtm.» dedi. Ebu Hiireyre (r.a.) stc;rayarak kalktt,
oturdu vc ~oyle dedi:
«- Ben biz7at ~ahit oldum. Resuliillah (s.a.v.) la birliktc bir sefere
91ktm~ttk. Biraz yiiriidiikten sonra Resuliillah (s.a.v.), Hasan'la HUseyn'·
in agbdtkl::mm duydu. Yanlarmda anneleri de vardt. Peygamberimiz
de1·h::ll yanlarma ko~tu: «Yavrulanma ne oldu?» diye sordu. Anneleri:
<<Susuzluktan aghyorlar.» dedi. Resuliillah (s.a.v.) su tulumunu yokladt,
aksi gibi o gi.in de su ktttt, hcrkes ~oyle boyle idare ediyordu.
«.- Yanmda su olan var mi?» diye scslendi. Herkes su tulumunu
yokladt, fakat hie; kimse bir da:mla dahi su bulamadt. Bunun iizerine
ktzt Fahma (r.a.) ya:
/
«- Gocukhnn hirini getir.» dedi. Fahma c;admn altmdan c;ocugu
uzattJ. Bi!cklcrinc kadar ellerinin beyazhgm1 gordlim. Resuliillah (s.a.v.)
c;ocw':!u alclt, f.!_(;f!siine basttrdt. Cocuk susmuyor, hala aghyordu. Pey-
gambcrimiz dilini <;tkardt, Hasan ba~ladt om,t emmeye. Susuncaya ka··

415 Mecma'uz-7cva.id: CJ/177; Tabcriini; lbni Ncccar; K~nz'ul-llmmiil: 7/ 104; Mi.is-

ncd-ii i\hmcrl b. Hanbc1.
C16 Tahcl"i\ni: Mccma'uz.7.cvaid: 9/178; Ebi't Ya'Ja; -tbnii Asakir; Kenz'ul-Umrtal:

27/104: Miistedrck: 3/169.

 1054 Miisliimanl1k

dar emdi. Bir daha aglad1gmi i~itmedim. Hi.iseyin ise hala aghyordu.
Peygamberimiz: «Onu da getirin.» dedi. Hz. Fatuna onu da uzatti. Hz.
Peygamber aym ~eyleri ona da yapti. Biraz sonra Hi.iseyin'in sesi de
i~itilmez oldu. Resuliillah (s.a.v.) bize: cHadi yiiriiyiin!» dedi. Biz top-
luluktan saga sola dagild1k. Resuliillah bizden sonra geldi. Resuliillah'
(s.a.v.) m bu muamelesini gordiikten sonra ben onlan nas1l sevmem?»-417

~17 Taberaru; Mecma'uz-Zevaid: 9/181.

...
 ALiMLERE, BUYUKLERE VE FAZiLET
SAHiPLERiNE SAYGI

Ammar b. Ebi Ammar anlatiyor: Bir giin Zeyd b. Sabit atma bin-
mi~ti. Bunu goren ibn·i Abbas hemen onun atmm yulanm tuttu. Zeyd:
« - Ey Resuliillah'm amcasmm oglu, binegimin gemini b1rak.» dedi.
ibn-i Abbas cevaben:
« - Bize biiyiiklerimize ve alimlerimize boyle davranmam1z emre-
dildi.» diye kar~1hk verince, Zeyd:
<<- Elini bana uzat.» dedi. 0 da elini uzatmca Zeyd, ibn-i Abbas'·
m eline sanlarak optii ve devamla:
« - Bize de, Peygamberimizin Ehl-i Beyt'ine bu ~ekilde davranma-
miz emredildi.» dedi.418
Ebu Umame anlatlyor: Peygamber (s.a.v.) , Ebu Bekir, Orner ve Ebu
Ubeyde b. Cerrah'la }Jirlikte bir grup sahabe ile oturmakta iken, bir
kase ~erbet getirildi. Peygo.mber (s.a.v.) kaseyi eline alarak, Ebu Ubeyde'·
ye uzattl. Fakat o:
« - Ey Allah'm Peygamberi, siz daha layiks1mz, buyurun!» dedi.
Peygamber (s.a.v.):
« - AI bunu. » deyince, Ebft Ubeyde kaseyi eline ald1. Fakat i<;:me-
den once yine:
« - Buyurun, ey Allah'm Resulii! , diye mukabelede bulununca,
Peygamber (s.a.v.):
<<- Sen i~. C,::iinkii bereket biiyiiklerimizdendir:. Kii<;:iiklerimize ~ef­
kat, biiyiiklerimize de saygt gostermeyen bizden degildir! .. » buyurdu.419
Rafii bin Hadic ve Sehl b. Ebft H~me anlat1yorlar: Abdullah b.
Sehl ve Muhayyise b. Mes'ud Hayber'e geldikten sonra hurmahklarda

~1s ibn-i Asaklr; Kenz'ui-Ummal: 7/ 38; Yakup b. Safyan; isabe: 1/ 561; 'taberiinl;
Mecma'uz-Zeviiid: 9 f 345; ibn-i Sa'd: 4/ 175; Miistedrek: 3/ 423.
419 Taberiini; Mecma'uz-Zeviiid: 8/35.
1056 Miisliimanltk

birbirinden aynlm1~lar, sonra da Abdullah b. Sehl oldiiriilmii~tii. Bu

olay fuerine Abdurrahman b. Sehl ile Mesud ogullanndan Huveyyisa ve
.Muhayyise, Peygamber (s.a.v.) e gelerek, oldiiriilcn arkada~lan hakkm-
da bilgi vermek istediler. En kii~iikleri oldugu halde soze ilk once Ab-
durrahman ba!jilaymca, Peygamber (a.s.): ·
« - On<;:e biiyiiguniiz konu!jisun.» buyurdu. Mesele anlattld1ktan son-
ra, Resuliillah:
« - i~inizden elli ki~inin yeminiyle oliiniiziin diyetine hak kazana-
caksmiZ, yemin edebilir misiniz?» deyince, onlar:
« - Ey Allah'm Resulii, biz bu olay1 gormedik.» diye ceva~ verdi-
ler. Peygamber (a.s.):
« - 0 halde Yahudilerden elli ki~inin yemin etmesiyle diyetiniz dii-
~er.» buyurdu.
« - Ey -Allah'm Resulii! Olur mu, onlar kafirdir! » dediler. Bunun
iizerine diyeti Peygamber (a.s.) kendisi odedi.420
Vail b. Hucr anlatlyor: Peygamber (s.a.v.) in ortaya ~1ktigm1 i~it­
tigim s1rada, biiyiik servet ve ihti!jiama sahiptim. Fakat hemen bunlan
terkederek Allah ve Resuliiniin yolunda gitmek arzusuyla yola ~1kt1m.
Resuliillah'm huzuruna geldigim zaman, benim gelecegimi daha once-
den ~evresindekilere miijdelemi~ti. Yamna girince kendisine selam ver-
dim. Selam1m1 ald1ktan sonra, h1rkasm1 yere yayd1, beni iizerine oturttu.
Daha sonra minbere ~1kmca beni de yamna ~ag1rd1. Allah'a hamd, pey-
gamberlerine de salat ve selam getirerek, ~evresinde toplanan halka !jiOy-
Ie hitap etti:
« - Ey Nas, ~u gordiiguniiz adam, kendi istegiyle Allah'1, Resuliinii
ve islam'1 arzulayarak ta Hadramut gibi uzak bir diyardan geimi~ olan
Vail b. Hucr'dur.»
Bu soz iizerine ben:
« - Dogru soylediniz.» dedim.421
Bir ba~ka rivayette ise, Resuliillah:
« - Bu Vail b. Hucr'dur. Size korktugundan veya heves ettiginden
dolay1 gelmedi. Sadece Allah ve Resuliiniin sevgisiyle geldi.» diyerek
h1rkasm1 yere serdi, Vail'i yanma oturttu, sonra da minbere ~1kt1 vc:
« - Ona iyi muamele edin. <;iinkii o, miilkiinii heniiz terketti.» bu-
yurdu. Bunun iizerine Vail:
« - Ailem, biitiin mallanm1 elimden aldi.» deyince de, Resullillah
(s.a.v.):

~ Buhari.
.c. Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/373; Tabenini.
 lr;timai MiinasebetleT 1057

«- Ben sana rnahm fazlas1yla verecegirn.» buyurdu:122

ihn-i Abbas (r.a.) anlatlyor: Sa'd'm eli yara olmu~tu. Peygamber
(s.a.v.) onun yanma gelerek, kucaklad1. Sa'd'dan akan kanm Peygam-
ber (s.a.v.) in yuztine ve sakahna bula~1yor, fakat kimse de kamn Re-
suliillah'm iizerine bula~masma mani olmak istemiyordu. Nihayct Sa'd
ruhunu tcslim cdinceye ''adar Peygamber (s.a.v.) onu bu ~ekilde kucak-
Jamaya devam ctti.
Ensardan birisi anL~t1yor: Sa'd, .Kureyza kabilesi arasmda hakem-
lik yap1p di:indukteri sonra yaras1 azm1~t1. Peygamber (s.a.v.) bunu i~i­
tincc-, derhal Sa'd'm yanma geldi. Onun ba~1m tutarak kucafhna ald1.
\. t uzerine beyaz bir i:irtii <;ekti. Fa kat iizcrine <;ekilcn i:irti.i, yiiziine <;e-
kildigi zarnan ayaklan a<;Ikta kahyordu. Sa'd olduk<;a beyaz tenli bi-
riydi. Peygamber (s.a.v.):
« - Allah'1m, Sa'd senin yolunda rniicadele etti. Peygamberini tas-
dik etti. Ve iizerine dii~en vazifeyi yapt1. Onun ruhunu, kabul ettigin
diger ruhlar gibi iyi bir ~ekilde kabul et.>> diye duada bulundu. Sa'd,
Peygamber (s.a.v.) in soylediklerini i~itince, gozlerini a<;ti ve:
« - Selam sana ey Allah'm Resulii! Ben senin Allah'm Resulii ol-
duguna ~ehadet ediyorum.>> dedi.
Ancak Peygamber'in, Sa'd'm ba!;IIni ·kucagma koydugunu goren Sa'd
ailesi korkuya kapilm1~ti. Bu du :urn Peygamber (s.a.v.) e aksettirilince:
«- Evinizdeki fert saylSI kadar Melegin Sa'd'm oliimiine ~ehadet
etmelerini Allah'tan diliyorurn.» buyurdu. Bu esnada Sa'd'm anncsi de
;;u beyitleri soyleyerek goz ya~a dokiiyordu: «Benirn sevgili n' dcgcdi
oglurn; anan sensiz ne yapar?!»
Bunu i~itenler, Sa'd'm annesine: «Sa'd i<;in ~iir rni si:iyli.iyorsun ?»
deyince, Resuliillah (s.a.v .) :
« - B1rakm soylesin. <.;unku, onun di!;~mda kalan !jlairler yala nCidn-
lar.» buyurdu. 423
Harke b. Zeyd anlat1yor: Orner (r.a.) bir ak~arn ycmcgc cbwt cdil-
mi:;;ti. Orada Omer'in sohbet ve hicrct arkada~I obn, Llk<-:.t ci.i11ama
yakalanan Muayktp b. Ebi Fatima da Yanh. Omcr ona doncrck:
« - Yakla~ ve otur! Allah'a yemin edcrim ki, ci;cr ba)k::l birisi ol-
saydi, bana bir m1zrak boyu mesafeden fazla yakla~arnazch.» ckdi. 1 ~ 1
Abdulvahid b. Avn anlat1yor: Tufcyl b. Amr, PL'}"tyambcr (s.a.\·.) e
gelerek, MLisliiman olmu~, Peygambcr (s.a.v.) n~bt cdinceye kadar da
Medine' de kalm1~t1. Araplar, islam' I terketmeye ba;;laymca, diger 1\Ii.is-

• 22 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/374.

423 Ibn-i1 Sa'd: 3/426.
424 Ibn-ii Sa'd: 4/87.
F: 67
1058 Milslilmanhk

li.imanlarla birlikte Yemame sava~ma katilmi~tl. Yanmda oglu Amr b.

Tufeyl de vard1. Ancak sava~ esnasmda Tufeyl oldi.iri.ilmi.i~, oglu Amr
ise yaralanm1~ ve bir eli kesilmi~ti.
Bir gi.in Amr, Orner b. Hattab'm yanmda ikeh yemek getirilince,
Amr bir kenara <;:ekiliverdi. Bunu goren Orner: ·
<<- Ne oluyor sana? Kopan elinin yanma m1 gittin yoksa?» dedi. 0:
<<- Evet.» diye cevap verince, Orner: i
« - Vallahi, sen yemegi bizzat kendi elinle kan~tirmadik<;:a, bir
lokma · blle agzim<;l. koymam. ~u insanlar arasmda sen den ba~ka bir uz-
vu Cennette olan hi<; kimse yoktur.» dedi.
Daha sonra Amr, Mi.isli.imanlarla birlikte Yermuk sava~ma kat1ld1
ve ~ehit di.i~ti.i. 4 25
Hasan·1 Basri anlatiyor: Orner b. Hattab, Ebu Musa'ya yazd1g1 bir
mektubunda ~oyle dcmi~ti:
«. . . Senin, meclisine zengin kimseleri kabul ettigini i~i ttim. Art1k
bu mektubumu ald1ktan sonra once fazilet, ~eref sahibi ve ileri gelen
kimselere yer ver. Onlar yerlerini ald1ktan sonra ba~kalanm c;:agmr-
sJn.»42G

.c2S ibn·ii Sa'd; ibn-i Asakir; Kenz'ui-Ummal: 7/87.

C1h Deynuri; Kenz'ui-Ummal: 5/55.
 BtiYUKLERi BA~KAN SE~MEK

Hakim b. Kaya anlatJyor: BabamiL olmck i.izcrc ikcn bize ~u ta'v-

5iyede bulunmu~tu:
« - Allah'a asi olmaktan sakmm. En biiyiigiiniizii kendinize ·ba5-
kan sec,:in! <;iinkii biiyiiklerini sec,:en kimseler, babalannm _yolunda yi.i-
riimii~; kiic,:iiklerini reis sec,:en kimseler ise, bu harekctleriyle ba~kalan
arasmda babalanm kiic,:iik dii~iirmii~ olurlar. Mal kazanmaya -vc onu c,:o-
galtmaya bakln. <;iinkii miilk, comertleri co~turur, r.amerdc de muhtac,:
etmez. insanlara el avuc,: ac;makt<::.n sabmn. Zira dilenmck, insanm ba~
vuracag1 en son c;aredir. Ben oliince, arkamdan bag1ra c,:ag1ra aglama-
ym. Zira, Resuliillah'm arkasmdan da aglanmad1. bldiigiim zaman be-
ni oyle bir yere defnedin ki, Bekir b. Vail ogullan mezanm1 bi lmesin-
ler. <;iinkii ben cahiliye devrinde onlan gafil avlard1m.>> 427

m Buhari; Bab'ul-Edeb, s. 54; Miisned-i imam-1 Ahmed; isabe: 3/253; ibn Sa'd:
7j36.
 S,t\HABENiN GORU~ VE AMELLERi AYRI OLMASINA RAGMEN
.- BiRBiRLERiNE 3AYGI GOSTERMELERi

Yahya b. Said'in amcas1 anlatlyor: Cemel sava~;a s1rasmda kar~Ihk­

h saf aldigimiz zaman Ali (k.v.) askerlere ~oyle bir hitabede bulundu:
« - Hi9 kimse ok atmasm. Karg1 f1rlatmasm. K1h9 sallamasm. Kar-
~adakilere kar~1 sava~I ilk once siz ba~latmaym. Onlara kar~x giizel soz-
ler soyleyin. <;iinkii oyle bir haldeyiz ki, burada mes'uliyettcn kurtulan
k1yamet giinii de sorumluluktan kurtulur.»
Gi.in agarmcaya kadar bo}lece bekledik. Sabah olunca, askerler:
« - Osman'm intikam1m alacag1z, intikam1m alacag1z!..» diye bagir-
maya ba~lad1lar. Bunu i~iten Ali (k.v.) ordunun sancaktan olan Mu-
hammed b. Hanefiye'yi 9ag1rarak, ona:
« - Hanefi'nin oglu, ne diyor bu adamlar?» diye 9Ikl~t1. Muhammed
durumu ogrenmek iizere 5itti vf' biraz sonra tekrar gelerek:
,,_ Ey mii'min1erin emirl, onbr Osman'm intikam1m alacag1z!.. di-
ye bagmyorlar.» deyince, Ali cllerini kaldn·arak:
« - tlahi, Osman'rn katillerini bugi.in kahr. yle! .. >> diye beddua etti.
Hz. Ali'nin torunu Muhammed b. Omer anlatlyor: Ali \k.Y.) ii9 gi.in
sava~mad1 ve kar~I tarnf1 sulha d:wet etti. Uc;i.inci.i giini.i, ogullan Ha·
san ve Hiiseyn i]e Abdullah b. Ca'fer, Ali (k.v.) nin huzuruna girerE>k:
« - Bin;ok adamlmizi yaraladllar! ;> deyince, Ali:
« - Ycgenim, vallahi onlann ~u anda ne durumda olduklanm ben
de biliyorum.» diye kan~Il1k verdi vc devamla kendisine su dlikmesini
soyledi. Abdullah da Ali'nin abdest suyunu doktii. Daha sonra Ali iki
rekat namaz k1ldi. Namaz1 bitirince ellerini kald1rarak Rabbine dua et-
tikten sonra:
« - Eger kar~1 taraf1 yenilgiye ugratlrsamz, pe~lerine dii$iip kova-
lamaym. Yarahlan oldi.irmeyin. Sava$ meydanmda buldugunuz silah-
lan toplaym. Ancak bunun d1~mda kalan mallara dokunmaym. <;iinki.i
onlar varislerine aittir.» dedi.

--- .·r I ~ ~
 !qtimai Milnasebetler 1061

Ali b. Hiiseyin'den: Men•an'm huzuruna girmi~tim. Bana ~oyle dedi:

« - Senin atandan ba~ka sayg1deger hie; bir galip insan gormedim.
Cunkti, Cemel sava~mda biz hezimete ugray1p kac;arken, onun adamlan,
«Kac;::mlm't konll::-,maym, hie;: bir yarahy1 oldiirmeyin!..» diye bagm-
~ orlarch.»'':?S
Abdu Hayr anlatlyor: Ali (k.v.) ye Cemel sava~mda muanzlan hak-
kmda soru sorulunca ~oyle dedi:
« - On!ar, bizc kar~1 <;tktlklan i<;in kendileriyle c;arp1~mak zorun-
da kalchgtmJz brdc~lerimizdir. Ama onlar hatalanm anlayarak ozlir
dilediler, biz de kabul ettik.»
Muhahuncd b. Ali b. Ebi TnHb'den:
Hz. Ali (r.a.) Cemel sava$1 giinti ~oyle dedi:
« - Allah'dan ba~ka Tann olmadtgma ~ehadet etmeleri dolayistyle
onlan cildurmc:viniz. Babalanmn mallan da c;ocuklanna kahr.»428 /a
Ebul Bahtiri'den: Ali (lev.) ye Cemel sava~mda size kar~I vuru~an-
lar mii~rik mi idiler?» diye sorulunca:
« - Hay1r, onlar, ~irkten ka<;mi~lardir.» diye cevap verdi.
« - Pcki, mtinaf1k m1 idiler?» diye sorulunca da:
« - Mlinaftklar, Allah'1 c;ok az zikrederler.» diye cevap verdi. Bu
defa:
« - Peki, o halde nedir onlar?» denince:
« - Bize kar~I karde~lerimizdir.» diye cevap verdi.429
Talha'nm kolesi Ebi Habihe anlatiyor: Talha'nm oglu imran ile
birlikte, Cemel sava;;mdan sonra Ali (k.v.) nin huzuruna girmi~tik. im-
ran'a ho~ geldin, deyip, yamna c;ag1rarak ~oyle dedi:
« - Dogrusu ben, Allah'm beni ve babam, hak]annda: «Biz onla-
nn goniillerinde olan kini ~1kard1k; .artJk onlar sedirler iizerinde kar~x·
hkh oturan karde~tirler.» 130 dedigi kimselerden yapmasm1 temenni ede-
rim. Ycgenim, filan ne halde? Karcle$1erin nasillar? ~u ~u senelerde
sizin mallanmz1 elinizden almamtzm sebebi, halkm onlan yagma etme-
sinden korktugumuz ic;indir. Hem siz, ~imdi onunla birlikte ihn·i Ka·
raza'ya gidin. ~u $U scnelerin iicretini ona odesin ve arazilerini onlara
geri versin.» dedi.
Bu strada orada bulunanlardan Haris el-Aver:
« - Hem bizimle sava~smlar, hem de cennette bizim karde~imiz ol-
sunlar! Allah'tan reva m1 bu?» deyince, Ali (k.v.):
« - Cehenneme kadar yolunuz var! Taiba ile ben cenette beraber

a Beyhaki: 8/180, 181.

a/a Beyhaki.
~29 'Beyhaki: 8/18:2, 183.
61 Hlcr: 47.
1062 MiisWmanLtk

olmayahm da, kim olsun? Yegenim, bir ihtiyacm olursa yine gel!..»
dedi.430/a
Amr b. Galip anlatiyor: Adamm birisinin mii'minlerin annesi Ai~e
(r.a.) hakkmda g1ybet ettigini h iten Ammar b. Yasir, adama ~oyle ~~­
kx~tl:
«- Sus al<;:ak, rezil, sus! Ben onun cennette de Peygamber (s.a.v.)
in zevcesi olduguna inamyorum. »431
Yine Ammar'dan: Her ne kadar anamxz Ai~e (r.a.) bu ~ekilde bir
siyaset takip etmi~se de, biz onun diinya ve ahirette Resultillah'm zev-
cesi oldugunu biliyoruz. Fakat Allah, Peygamber'e yahut zevcesine itaat
edip etmedigimizi anlamak i~in bizi Ai~e ile imtihan etti.432
Ebii Vaiz'den:
Ali, Ammar'1 ve oglu Hasan'1 KUfe'ye halka sava~tan vazge<;:irtme-
leri i~in gondermi~ti. Ammar, halka hitaben:
«- Ben onun (Ai~e'nin) diinya ve ahirette Resultillah'm zevcesi ol-
dugunu biliyorum. Fakat Allah, ona m1, yoksa Resultillah'a m1 uydu-
~UZU-gormek ic;in sizi Ai~e ile imtihan ediyor.» dedi.433

.o:Jf a Beyhaki; 8/ 173; ihn·i Sa'd 3/ 224

431 ihn·i Asakir; Kenz'iil·Ull1Illl1l: 7/ 116; ihn·i S~'d : 8/ 65; isabe: 4/360.

cz Beyhaki: 8/ 174; Buhari. .

ol33 ibn-1 Asaldr; ~hi Ya'Ui; Beyha1d: o/ 174.
 ' '

G0Rtl~UNE KATILMAMAKLA BERABER BUYUKLERE

iTAAT ETMEK

Zeyd b. Vehb anlattyor: Bir defasmda ibn·i Mes'ud'un yanma ge-

lt:rek, ondarr filanca ayeti okumasm1 istedim. 0 da ayeti bana ba·z1 ~e­
killerde okuyunc a, ben :
« - Orner bu a yeti bana senin gibi de gil de, $Oyle $Oyle okumu~tu. ))
dedim. Bunu i$iten Abdullah'm gozlerinden boncuk boncuk ya$lar ak-
maya ba$ladi ve bana :
« - Onu, Orner'in sana okudugu gibi, sen de bana okusana! Val-
lahi bu ayetin bu $ekilde okunU$U Seylehan yolundan daha di.izgiin.
Orner, tslam'm kalbine dogdugu ve i~inden ~Ikmadigi sapasaglam bir
tsiarn kalesidir. Orner oldi.iriiliince, tslarn kalesi sarsild1. Orner boyle
okumu$sa, akan sular durur.» dedi.

BUYUKLERiN ALEYHiNDE KONU~MAYA MANi OLMAK

~ureyn b. Ubeyd anlatiyor: Adamm birisi, Ebu Derda'ya kar$I $OY-

le dedi:
«- Ey I):.ur'an okuyanlar: Sizler ne kadar korkak;' istenildigi L:a-
man ne kadar cimr:isiniz. Ve yemek yerken ne bi.iyi.ik lokmalar ati~tm­
yorsunuz! »
Bunlan i~iten, Ebu Dent& adama cevap vermedi ve yiizi.inii ~evirdi.
Durum Orner (r.a.) e haber verilince, Ebu Derda'ya boyle bir t;;ey olup
olmadigmi sordu. Ebu Derda da:
« - Allah'1m, bag1~la! Biz, onlardan i~ittigimiz her sozle, kendileri-
ni hesaba ~ekecegiz . » dedi. Bunun iizerine Orner, derhal Ehu Derda'-
ya bu sozleri soyleyen adarnm yanma giderek, yakasmi toplayip, boga-
 1064 Miislilmanltk

zma yap1~t1. Dogruca Peygamber (s.a.v.) in yanma getirdi. Adam, Pey-

~

gamber (s.a.v.) e:
<<- Biz sadece eglenip, oynuyorduk.» dedi ve bunun iizerine Allah
~ti ayetleri indircli: <<Onlara soracak olursan, «biz andolsuh ki, sadece
eglenip oynuyorduk.» diyecekler. De ki: <<Allah'la, ayetleriyle, peygam·
berleriyle mi alay ediyorsunuz?»434
Ciibeyr b. Niifeyr anlahyor: Bir giin bir grup halk, Orner b. Hat·
tab'a:
<<- Ey mii'minlerin emiri! Allah'a yerilin ederiz ki, senden ba~ka,
adaleti daha diizgiin icra eden, gerc;:egi daha dogru soyleyen ve mi.ina-
fiklara kar~1 ~iddet gosteren hie; bir kimseyi gormedild Sen, Resuhil-
lah (s.a.v.) den sonra insanlann en iyisisin.» dediler. Bu sozler iizc··ine
Avf b. Malik atllarak:
« - Vallahi yalan soylediniz. <;:iinkii biz, Resuliillah'tan :;onra on-
dan daha hay1rl1S1m gordiik! » deyince, Orner:
<<- Ey Avf, kimdir o?» diye sordu. 0 da cevaben:
« - Ehu Bekir! » dedi, Orner:
<<- Sizler yalan soylediniz. Dogrusunu Avf soyledi. Zira, Ebit Be!dr
misk kokusundan daha giizeldi. Ben ise, mii~rik iken daha sap1ktmu
dedi.
Hasan·• Basri de 5unlan anbtlyor: Orner'in halk arasmda casus-
Ian varch. Bir giin onlar gelerek, baz1 kimselerin kendisini Ebft Bekir'·
den iisti.in tuttuklanm- haber verdiler. Bunu i~iten Orner ki..iplcre binc-
rek, derhal bu sozleri si:iyleyen kimselere adam gonderip yanma <;agll~t­
tl. Adamlar gelince, onlara:
«:- Ey kotii insanlar! Behey ki:itii canhlar! Behey temiz ins an Jan
dahi ifsad edenler! » diye konu~maya ba~laymca, onlar:
<<~ Bize kar~1 neden boyle soyli..iyorsun? Suc;:umuz nedir?» di:,·~-·
sordular. Orner az once soylediklerini lie; defa t~krarlad1. Ve de\'amla:
«Nic;:in benimle Ebu Bekir es-Siddiyk arasmda aymm yaptimz? H~v~t­
tirn elinde alan Allah'a yemin ederim ki, cennette Ebft Bekir'i gorchi-
lecek kadar yakm olmay1 ne kadar arzu ederdim.» dedi .
Hatta Orner (r.a.) ~oyle derdi:
<<- · Peygamber (s.a.v.) den sonra bu i..irnmetin en hay1rhsJ Ebtl
Bekir'dir. Bundan boyle kim benim soyledigimin d1~mda . bir 5ey konu-
~ursa, o iftira etmi~tir. Ve ona iftira yapanlara verilen ceza n:Tilir: ,,
Yine bir gi..i:ri adamm birisi, Orner'in yanmda iken: ·
« - i~te ~u, Peygamberimizden sonra bu iimmetin en hay1rhsi!, dc-
yince, Orner hemen adam1 k1rbac;:lamaya ba~lad1. Sonra da:

..._,.. Hilye: lj210; Tevbe: 65.

-- .··· l i- .
 !~·timai. Mtina se !Jetle1· 106b

• - Rezil herif, yalan soyledin! <;unki.i Ebu Bekir, hem bcnden, hem
benim babamdan, hem senden ve hem de senin babandan daha hayu·-
hdxr.» dedi. 435
Ebu Zinad anlatxyor: Adamm birisi, Ali'ye gelerek:
<<- Ey mii'minlerin emiri! Ne oluyor ~u Muhacir vc Ensara ki, Ebu
Bekir'i senden iisti.i.n tutuyorlar. Oysa sen, fazilct yoniinJcn ondan iis-
ti.in, Mi.isli.iman alma bak1mmdan ondan daha once ,.c.; isL1m 11amt11a
yaptxklann onunkindcn daha fazb.>>
«- Her ne kadar ben Kurey~li isem de, zannederim sen 1-...:ize b-
bilesindensin. »
« - Evct.»
« - $ayet mi.i'min kimse Allah'a s1gmmam1~ olsayd1, scni mutbb
oldi.iri.irdtim. Onun ic;in ya~adxgm mi.iddetc;e benden kork. YaZiklar o!-
sun sana!.. Unutma ki, Ebu Bekir ~u dart hususta beni gec;mi~tir. lm::m-
da, namazda, imamhkta, hicrette magarada ve islam'1 yetymada. Yal.l!~­
lar olsun sana ki, Allah'm, herkesi zemmetmcsinc ragmen Ebu Bcki!··i
ovdi.igi.ini.i ve hakkmda: «Muhamrned'e yardnn etmezseniz, bi!in !J, in-
kar edenler, O'nu Mckke'den ~~kanhklarmda magarada bulun;:m iki k:!?i-
den biri olarak, Allah ona yardnn etmi~ti. Arkada~t Ebu Bekir'c, <<Uziil·
me, Allah bizimledir.» diyordu.» 136 flyetini indirdigini hilmiyorsun! ,.;:-~;
Mugire b. ~u'be anlatxyor: Ben, Ebu Bekir (r.a.) in yamnda ikcn.
kendisine bir at getirildi. Adamm birisi:
« - Beni bu ata bindirsene! » deyince, Ebu Bekir:
« - Hie; ata binmemi~ toy bir kOlcyi bu at tizcrinc bindinr:cm, sc·
ni bindirmekten daha iyidir hence.» dedi. Adam bu sozlcn~ k1zarak:
« - Vallahi, ben scnden ve babandan claha iyi ata bincrim!, dih'
cevap verince, Resultillah'm halifesine bu sozi.in soylcnmcsinc k1n!Jm
ve adam1 ensesinden yakalayarak yi.izi.isti.i yere ~aldrm. Bumu tizcrinclL·
si.iri.iklemeye ba~ladxm. Burnundan oluk gibi kan aktr. Buna )8hit ol:m
Ensar, benden diyet almak istedi. Ebu Bekir (r.a.) durumu ogrcnince
~oyle dedi:
« - Bazilan kendileri ic;in Mugire'den diyct alacagxmt zanncdiyo;-
lar. Onlan memleketlerinden siirmem, insarilan kotiili.iklerckn mcm·-
den Allah' In kahramanlanndan diyet almaktan daha is a bet 1id ir. ,, n-;
Ebu Vail anlatlyor: ibn·i Mes'ud (r.a.), etekleri ycrclc ~i.iriin ·.:n hi1·
adam gormi.i~ti.i. Onn:

e Hilye; Miintehab: 4/ 350; Tefsir-i ibn-i Kesir; Le'lekiii; Mccma'U7:-Zcvaid.

-436 Tevbe: 40.
~ 37 Mecma'uz-Zevaid; ibn-1 Asakir; Miintehab: 4/ 355, 447.
GJ Taberani; Mecma'uz-Zevrud: 9/361.
1066 Miisliimanltk

"'- Etegini k1salt! » dedi. Adam:

«- Sen de etegini k1salt!» deyince, o:
« - Ben senin gibi degilim. <;iinkii bacaklanm c;arp1k ve cl11z. Ds-
telik, halka imamhk da yap1yorum.» diye kaqnhk verdi. Orner (r.a.)
durumu i:igrenince, adam1 di:ivmeye ba~lad1. Sonra da:
« - ibn-i Mes'ud'a kar~1hk verirsin hai » dedi.
Hz. Orner bir giin Medine' de ibn-i Mes'ud'un evini tema~a ediyor-
du. Kurey;;'tcn birisi:
<<- Ey mii'minlerin emiri, tam sana lay1k bir ev! » deyince. Orner
hemen yerden bir kesek parc;as1 alarak, dama hrlatt1 ve:
<<- Beni Abdulhih'a tercih mi ediyorsun?» dedi.439

Yinc Ebu . Vail' den: Adamm birisinin Ummii Selerne (r.a.) den ala··
cag1 van.l1. Adam bu yiizden Dmmii Selerne'yi s1kv;;tlrmca, Orner, ada-
rna otuz krrbac; vurdu. Oyle ki, adamm viicudu ~i~ti. 440
Ummli Musa anlat1yor: Ali (k.v.) ibn-i Se'be'nin kendisini, Ebu
Bekir \'C Orner'den iisti.in tuttugunu i:igrenince, i:ildiirmeye niyet etti.
Kendisine:
<<- Seni tercih eden ve iistiin tutan bir adam I m1 i:ildi.ireceksin ?»
denilincc:
« - Ku~kusuz, o ve ben bir beldede oturamay1z.» diye cevap verdi. 441

ibrahim'den: Ali, Abdullah b. Esved'in Ebu Bekir'i ve Omer'i <;:e-

h;;tirdigini haber alm1~tl. Hemen eline bir k1hc; alarak, onu oldiirmeye
te~ebbi.ls ettiyse de:
« - Seni tercih eden ve iistiin tutan bir adam1 Illl oldiireceksin?»
dediler. Hz. Ali:
<<- 0 ve ben aym beldede oturamayiZ.» dedi ve onu Sam'a siirgiin
etti.442
H?.5"an b. Kesir'in b~bas1 anlatqor: Adamm birisi, Ali (k.v.) e ge-
lerek:
<<- Sen, insanlann en iyisisin.» dedi. AJi, ana:
« - Resuliillah (s.a.v.) 1 gi:irdiin mii?» diye sordu. Adam:
« - Hay1r.» dedi. Ali:
<<- Ebu Bekir'i de mi gormedin?!,
<<- Hayir.»
<<- Eger Peygamber (s.a.v.) i gordiigunii soyleseydin, mutlaka st.ni

439 ibn-i Asakir; Kenz'iil-Ummai: 7/55; Ya'kub b. Siifyan.

440 Ebu Ubeyd; Siifyan b. Uyeyne; Le'lekai; Miintehab: 5/120:
441 Hrlye: 8/253.
442 Le1ekai; Miintehab: 4/447.
 1~timai Miinasebetler 1067

oldi.iriirdi.im; ~ayet Ebu Bekir ve Omer'i gi:irdi.igi.ini.i soylcseydin, sana

iftira edene verilen cezayr verirdim.» dedi.
Alkame'den: Ali (k.v.) Allah'a hamd-i.i sena ettikten sonra. bizlere
hitap ederek ~oyle dedi:
« - Bazrlanmn beni Ebu Bekir ve Omer'dcn i.isti.in tuttuklarJm ha-
bcr ald1m. ~a);et daha once onlan ikaz etmi~ olsaydlln, 5imcli m;_lll :'-
ka cczalandmrd1m. Fakat ikaz etmemi~ oldugum ic;in boyle bir 5cy yap-
mayacagim. Bundan boyle kim ba~ka bir. )ey soylerse , iftira ctmi<;; ck-
mcktir vc ona iftira cdcnc \'Crilcn ccza verilir. Res(Ili.illah'tan sonra in-
sanlann en h;,_v,rhst Ehu Bekir, sonra cb Omer'dir. Bizicr, onlard ~ P ·.:J'l-
ra bin;:ok , obvl...,r mcvcbna gctirdik. Allah bunlar ha],bndaki hi.;kmi.i:;i.i
\'erecc k ti r. ,;t - ~:1
~i!,·eyd h . Gaffe anlatwor: BaZI kimsclerin yanma ugram1stm1 . Bak-
:~-~~ . Hz. Fh'· f'"!dr \'C Hz:. Cmer'dcn bahscdiyorlar, fakat her ikisini de
r:cl-:::;;tiriyc rlarch. D2rh::-,J , Hz. Ali'nin yamna gclcrck, mcsL·kyi anlatt1m.
H:-. AP:
« - Onbr ic;in kalbinde hi.isn-i.i zandan ba~ka bir ~cy hcslcycnc /\!-
hr. 1 -"nct ctsin! Onlar ki, Resuli.illah'm kardqlcri ve yarchmcJlandJJ·1 ••
dedikten sonra, minbere <;Iktl ve ~u muhte~em konusmasm1 y<~ptt:
« - Kurey~'in cfendileri ve Mi.1sli.imanlarm atalan hakkmda, benim
tasvip etmedigim, haberimin bile olm::Jdt~J n· duyclt!yum zaman d:1 cc-
zalandirac;:,i;bm ~cyleri sovleycnlcrin maksatlan ncdir?! Dancyi gi..i,_·crtcn
ve canhy1 yaratan Allah'a yemin ederim ki, onlan ancak muttnkl mi.i'-
minler seYcr! Rezil Yc alcaklar da onlara kin tut21·. Onlar ki, gcr~·ck­
ten Resfdiillal,'m di.iriist ' .'C vcfa]dr iki arkacla~tc!tr. Albh'm emrcttik-
lerini emretmi<;Jcr. yJ~akbdJklanm ya<;aklamJ)lardrr. Ve sw;lulan da
cezalandirmt s11rdF. Yapt1klan i~lerdc Pcygambcr (s.a.v.) in gori.ir;;i.ini.in
d1~1nda bir i5 yapmami~lard1r. Resuli.iilah (s.a.\'.) dahi onlar;n gori.i~lcri
gibi isabetli gori.i~e ~ahit olmam1~; onlan sevdigi kadar kimscyi sc,·-
mcmi~tir. Hem hay<~U boyunca Allah'm Resuli.i hem de halki onl:udan
memnun olmw;>lard1r. Daha sonra Hz. Ebft Bekir namaz kJ!d1rma \'azi-
fesini i.izcrine nlm15, Hz. Pcygamber vefat edince de, Mi.isli.imanlar onu
l~endilerinc halife sec;mi~ler, zekatlanm ona teslim etmi~lerdir. <;un ki.i
onlar iki knrclqtilcr. Kendi~~inc h::dcf o1arak Ahdi.ilmattalih ofl:nllannd::m
ilk olarak ben u·;i,tc"ilmi)tim , de 'Rc~; (tli.ilbh buna razt ol'llaml$11. 0,
ar<' illlzdan birimizin kendisine halife olmas1m istiyordu. Vallahi istedi-
gi o!du.
Allah'a ycmin ederim ki, o, ya~ayanlarm en ~efkatlisi, en merhamet-
lL;i, takv:l yi.ini.inden en ileride olam, Mi.isli.imanlann da en onde geleni-

«3 i~fui; ibn-i Ebi As1m; ibn-i ~ahin; Le'lekai; Esbani; ibn-i Asakir.
1068 Miisliimanl1k

cUr. Resuli.illah (s.a.v.) onu ~cfkat ve merhamct yontinden Mik<lil'e, v.::-

kar ve affetme yontinden de Hz. ibrahim'c benzctmi!;)tir. 0 vcfat cdin-
ceyc dek, Peygambcr (s.a.v.) in yolunda ytiri.imi.i9llir. Allah rahmet cy-
lesin ona! ..
Hz. Ebft Bekir'den sonra ise Orner ibn-i Hattab (r.a.) halife oldu.
Halk, Omer'c biata davet cdildi. Fakat halkw b'r k1sml kabul clti, bir
bslm da kabul etmedi. $ahsen ben b!at edenlcrdcn idim. Val!ahi, liz.
Orner citinyadan aynhrken, istemeyenler dahl ondan ho!;)nut idikr. 0,
Rcsl.ili.illah (s.a.v.) ve arkada~n Ebu Bekh·'it1 .yolunu tab;--. clmi~; \"c l!p·
.kr anncsinin izinden yi.irUycn boduk gibi, on!z:nn izlcri::d:.·:1 yi.;;·i1ill~; ';­
tUr. Vallahi o, insanlann en ~cfkatlisi ve merh~mcilisi idi. z~dimc k:w:;;1
m;::z1uma ::·al-dim etmi~tir ... Nihayet Allah gcn;cgi ona sc5ylctmi:;;tir. Oyle
ki, mclegin onun diliyle konu9tuguna 9ahit olcluk. Alb!: ommla lsl£irn'1
kuvvctlenclirdi. Onun hicretidiri ic;in bir kuvvct kayn~1gl olL\;; ona kar-
!$1 mU'minlLTin kalblcrinc!t..: scYgi, mi.:n;:lfJ kl~1cu· l,; albii>'l' i~:: ? korku ~ · a­
ratti. RcsLtli.illah (s.a.\ .) onu, di.i:;;mzmla1·a kar:;;1 gosll'rdiGi :;;icldct: yijni.in-
dcn Cibril'1:; kafirlere kar~1 duydugu ofke baknmndan da Hz. Nuh'a
benzctmi9ti r.
Onlar gibisini nerde bulabilirsiniz?! Onlann seviyesinc ula~mak,
ancak onlan sevmek ve izlerinde yurlimekle mtimki.indtir. Onlan sc-.
ven bcni sevmi~; onlara bugzeden de bana bugzetmi~ olur. Ben, onlara
bugzedenden uzagun. Onlara clil uzatmaina hususunda cbha once sizi
ikaz ctmi$ olsayd1m, \;Ok ~iddetli cezalar verirdim. Bundan boyle kim ,
So~·Jcdiklcrimin Zlcld1111 soylerse, Oila iftira eclene vcriJen cczay1 YCririm.
Peygamberimizden sonra bu timmetin en .hayu·hs1 Hz. Ebu Bekir ve Hz.
Omer'dir. Daha sonra kimin gcldigini Allah oiliL Sozkrim bu kadar.
Allah sizlcrc ve bana magfiret etsin.»444
Ebu ishak anlatiyor: Adamm birisi Ali b. Ebi TaHb'c gelc-ck:
« - Osman (r.a.) cehennemliktir! » deyin<:;e, Hz. Ali:
<<- Nercdcn bildin?>> diye sordu. Adam:
,,- (i.!r;ki.i o. hin;:ok obyia1· mcvdal.~t ;'di;·cii ..
«-- Scnin !)i;· ki:~m cls;:~, isti~. ~1:·c Yapmadan onu Osm~•n'la cvkndi·

rebi~ir miydin?»
« - Hayrr, cvlencliremezdim.» ,
« - Senin bu gorU~tin, Peygamber (s.a.v.) in k1zlan hakkmdak1 go-
rU~Unclcn daha m1 hayrrhd1r? $imdi soyle bana: Peygambcr (s.a.v.) bir
i~ yapmak istedigi zaman, istiha.re yaparak, Allah'dan hayn·liSim istiyor
muydu, istcmiyor muydu?>>

444 Mecma'uz.zev;iid; Le'Ie:{ai; Ebu Hasen; el-Bagdadi; ~irazi: tbn-i Mendeh;

Asakir; Miintehab: 4 j 446.

- -.·. I I - 1~- -
 !qtimai Munasebetler 1069 '

Hay1rhsm1 istiyordu tabii.»

-
-
Allah ona hay1rhsm1 veriyor muydu, vermiyor muydu?,.
c - Hay1rhsm1 veriyordu.»
c - Peki, Allah, kiZim evlendirmesi i~in Resultillah'a Osman'! sec,:-
di mi, se~tirmedi mi?»
c - . . ............. »
c - Vallahi once senin boynunu vurrpak i~in haZirlanmi~tlm ama,
sh adamm1~sm. Eger sorduklanma ba~ka ti.irlii cevap verseydin,
tlaka boynunu koparacaktim ... »44 5 ~ .
Salim, babasmdan naklediyor: Reswtillah (s.a.v.) in arkada~lann··
birisiyle kar~Ila~m1~tlm. Adamm dilinde reklket vard1. Sozlerini an-
yamiyordum. Soz Osman' dan a~1lmca, onun ic;in:
« - Allah'm kulu.» dedi. Ben ise:
« - Vallahi senin ne soyledigini anlamtyorurn:. Ancak, Peygamber
(s.a.v.) in arkada~lan olan sizler biliyorsunuz ki biz, Resuhillah (s.a.v.)
zamamnda: Ehu Bekir, Orner ve Osman diyorduk. $u halde sen, Os-
man sana mal verdigi zaman ondan memnun, vermedigi zarnan da ~i­
kayetc;i oluyorsun! » dedim.446
Amir b. Sa'd anlatiyor: Sa'd yolda yi.\riirken Ali, Talha ve Ztibeyr'e
kiifreden bir adama rastlad1. Oria:
«- Sen, Allah'm haklannda htikmiinii verdigi bir toplulugu k<5tii-
ltiyorsun! $imdi, ya onlara kiifretmekten vazgec;ersin, ya da sana bed·
dua ederim!» deyince, adam:
« - $una bak, bir peygamber gibi beni tehdit ediyor! » dedi. Bu-
nun iizerine Sa'd: · ·
« - Allah'1m! ~ger bu adam senin hakkmda hiikmiinii verdigin
kimselere kiifrediyorsa, onun ba~ma bir giin bir musibet gander!» diye
beddua eder etmez, birden biiyiik bir di~i deve peydah oluverdi. Halkt
yararak, o adam1 tepcledi. Halk bu olay i.izerinc Sa'd'm pe~indcn giderek:
« - Ebu ishak! Allah duam kabul etti!, diyorlard1. 4 17
1\.ius'<lh b. Sa'd, §a'e::!'d~m naklcc crck 2;1latl.v or:
«- Adamm birisi, Ali b. Ebi Talib'e kiifretmi~ti. Sa'd b. Malik bu-
nu duyunca, adama beddua etti. Birden peydah alan bir dcYe, adam1
6ldi.irc!i.i. Bu olay iizerine Sa'd, bir kole azad ederek bir daha knnseye
beddua etmemeye yemin etti. 448
Kays b. Ebi Hazrm'dan:

445 tbn-i Asakir; Miintehab: 5/18.

M6 HIIye~ 9/235.
447 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/154
448 Miistedrek: 3/499.
1070 Miisliimanltk

« - Medine'de idim. (:ar~1da dola~;mken, Ahcaruzzeyt mevkiine gel-

dim. Baktrm, halk bir atlmm etrafrm sarm1~, onu dinliyordu. Ben de
dinlemeye ba~lad1m. Adam, <;evresinde toplanan halkm goz oniinde Ali
b. Ebi Talib'e kiifrediyordu. Birdenbire ortaya <;Ikan Sa'd b. Ebi Vak-
kas, halkm kar~Ismda durarak: J
« - Ne oluyor?» diye sordu. Onlar: .
« - Bir adam Ali b. Ebi Talib'e kiifrediyor.» diye cevap verince,
Sa'd, toplulugu yararak, adamm kar~1sma dikildi vc ona:
« - Bre adam, ne diye Ali b. Ebi Talib'e kiifrediyorsun?! 0, ilk MUs-
lUman .degil miydi? Peygamber (s.a.v.) le birlikte ilk dcfa namaZI o
kilmad1 m1? 1nsanlarm en <;ok ibadet edeni o degil miydi? Halkm en
bilgini o degildi de, kimdi?!.. Peygamber (s.a.v.), klZlm onunla evkn-
dirmedi mi? Sava$larda Resuliillah'm sancag1m ta$Iyan o zlcgil mjy-
di?! .. >> dedikten sonra, kibleye yonelerek, ellerini kaldn·d1 ve:
«-- Allah'1m, bu adam senin dostlanndan birisini kotiiliiyor, kucl-
retini gosterinceye dek, bu toplulugu buradan ay1rma! » diye dua etti.
Vallahi, biz oradan aynlmami$tlk ki, birdenbire huysuzla$an hayvam
adam1 kaldmp ta$lar iizerine frrlat1p att1. Adam ise beyni par<;abnarak ,
orac1kta can verdi.~ 1 a
Rabah b. Haris anlat1yor:
Mugire (r.a.) Cami-i Kebir'de oturuyordu. KUfeliler de onu dinle-
mek i<;in sagma soluna oturmu$lard1. Derken Said b. Zeyd <;:Jkagcldi. Mu-
gire onu kar~1lad1ktan sonra, oniindeki kiirsiye oturttu. Derken Ki:1fc
halkmdan birisi daha gelerek, Mugire'nin kar$1Slna ge<;ti ve kiifiir etti.
Said:
<<- Mugire, kime kdrediyor bu adam?» diye sorunca, Mugire:

« - Ali b. Ebi Talib'e kiifrediyor.» deyince:

<<- Ey Mugire, Mugire, Mugire! .. Bakiyorum da, Resftliillah'm cs-
rlabma huzurunda kiifredilirken sesini <;Ikarm1yorsun ve onlan azar-
]amiyorsun! .. Benim $U kulaklanm i$itti. Zihnim muhafaza etti. Ben
Resuliillah'm soylemedigi bir $eyi oriun adma uyduramam. Ciinkii ya-
rm onunla kar$Ila~mca benden hesap sorar. Resuliillah (s.a.v.) $6yle di-
yordu: «Ebu Bekir cennetliktir. Orner cennetliktir. Osman cennetliktir.
Ali cennetliktir. Talha cennetliktir. Zi.ibeyr cennetliktir. Abdurrahman
cennetliktir. Sa'd b. Malik cennetliktir. Mii'minlerin dokuzm~::usu da
cennetliktir. Eger istersen onu da soyleyeyim.»
Bunun i.izerine mescittekiler, Allah'm ad1m vererek:
« - Resuliillah'm arkada~I, kimdir o dokuzuncusu?» diye sordular.
Said:
« - Madem ki Allah'm ad1m verdiniz. Allah biiyiiktiir: Mii'minlerin

449 Hilye; Miistedrek: 3!500; Delail: 206.

 h'timai Munasebetler 1011

dokuzuncusu benim; onuncusu da Resuli.illah'tlr.>> dedi. S~:mra sag t;:!-

rairna dondi.i ve:
~- Resuliillah (s.a.v.) la birlikte bir hadiseye katllarak birisinin 1
yi.iziiniin tozlanmasi, sizden Nuh kadar da ya~asa birinin amelinden da-
ha iistiindiir.>> dedi.
Abdullah b. Zalim el·Mazini anlatlyor: Muaviye (r.a.) KUfe'den ay-
nhnca Mugire b. ~u'be'yi oraya vali tayin etti. Mugire de Hz. Ali'ye dil
uzatan hatipleri gorevlendirdi. Hatipleri dinlerken, yamnda Said b. Zeyd
de vard1. Sinirlenen Said ayaga kalkarak elimden tuttu. Ben de kalk-
tim. Bana:
« - Cennet ehllnden birisine lanet ettirmekle kendisine yaz1k eden
~u adama bak hele! Ben dokuz ki~inin cennetlik olduguna ~ahit olqum.
Eger onuncusunu da gori.irsem, asia giinah i~lemem.>> dedi.450

BUYUKLERiN OLUMUNE AGLAMAK

ibn-i Sirin'den: Orner ibn·i Hattab han~erlenet-ck yaral<mdi!:bnda,

ic;mesi ic;in bir ~eyler getirildi. Fakat ic;tigi her ~ey yarasmdan gcri <;1-
klyordu. Bunu goren Si.iheyb: .
« - Vah Orner'cigim! Vah kardqim! Senden sonra bizi kim idarc
edecek?, diyc £li1U figan cdince, Omer:
« - Sus karde~im, sus! Arkasmdan a.~lanan kimseye azap ediicce-
gini dii~iinmiiyor musun?>> dcdi. 450ja
Ebu Biirek'in babast anlat1yor: (..)mer (r.a.) hanc;erlcnincc, Siiheyb
yiiksek sesle aglamaya ba~lad1. Bunu goren Orner:
« - Bcnim ic;in mi aghyorsun?» Siiheyb:
«- Evet.» Orner:
« - Rcsuliillah (s.a.v.) rn, «Arkasmdan aglanana azap edilir.» bu-
yurdugunu bilmiyor musun?>> dedi. 451

, Abdulrnelik'in babas1 Zeyd anlat1yor: Said b. Zeyd'in aglad1g1m go-

ren birisi:
<<- Ebu'l A'ver, nic;in aghyorsun?» diye sordu. 0 da:
<<- islftm ic;in aghyorum. <;:unkii, Orner'in uli.imi.iylc islam'da kJ-
yamcte kadar kapanmas1 miimkiin c~mayan bir gedik a<;IIctJ.» diye k:lr-
~lhk verdi. 451 /a

450 H!lye: I /95.

~"ll/a I!m-i Sa'd: ?.j362; H1lyc: 1/95, 96; Kenz'ul-Ummal: 5/79.
•ol ibn-i Sa'd: 3/362. J
•> 1/a ibn-i Sa'd: 3/3o2.
 Ebu Vail' den: Abdullah b • .Mes'ud yamm1za gelerek, Omer'in vefat
ettigini haber verdi. Onun, o giinkii kadar hi~ bu derece iizlildiigiinii
ve aglad1gm1 gormemi~tim. Bize:
« - Vallahi, Omer'in bir kopegi sevdigini bilseydim, ben de onq se-
verdim. Dikenli aga9lann bile onun oliimiine iiziildiigiini.i hissediyorum.»
dedi.452
Ebi Osman'dan: Orner (r.a.), Nu'man b. Mukarri'in oliim haberini
ahnca, ba~am elleri arasma ald1 ve aglamaya ba~lad1. 433
Eb'il E~'as San'ani anlat1yor: Peygamber (s.a.v.) le ark a da~llk yap-
nu~ olarr SUrname b. Adiy, San'a valisi iken, Osman'm oliim haberini
ahnca, aglamaya ba~lad1 ve :
« - Ar t1k, Peygamber (s.a.v.) in hilafeti kalkm1~, yerini de kralhk
ve zuliim almt~hr. Haydi bakahm, giicii giicii yetene! » dedi. 454
Ebu Salih'ten: Osman'm olii.rriU amldigi zaman Ebu Hiireyre agla-
maya ba~ilar ve:
. « - Can 9eki~irken , «ah-ahh!» diye inledigini i~itir gibi oluyorum , .
derdi.454 I a
Bedir sava~nna katilanlardan Ebu Humeyd, Osman'm oliimu i.izerine:
« - Allah'1m! Sana kavu~uncaya kadar, soz veriyorum; ~unlan , ~ un­
lan yap'ffiayacagim! Gtilrneyecegim de!..» dedi. 455

BiiYUKLERiN OLUMUNE UZULMEK

Ehu Said der ki: Resuliillah (s.a.v.) 1 toprakta gori.ince, kalpler i-

miz burkuluverdi. 456
Ubey b. Ka'b anlatir: Bizler, Peygamber (s.a.v.) ile bcrabc r ikcn,
birlik h alinde idik. Fakat o aram1zdan aynlmca, ihtilafa di.i.$ti.ik. 457
Ene ~; b . Malik anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) m vcfat et t ii:fi gijn , Mt:-
cline'dc- her ycr i karanhk kapl ad1. Ortahk adcta zinclan hs il cl i. bylc
ki, onu defneder etmez kalbimiz kederle doldu.
Yinc ondan: ResCtli.illah'm, Medine'ye girdigi giinden daha b·~ rrak,

452 ihn i s~·d: ?,f',TJ. .

451 Ken:r.'i.il-Ummftl : ll/ J 17.
4 ~~ Jhlvc; Miintchnb: .1/27; ilm-i Sa'd : 3/80.

45~/ ::~ ihn-i Sa'd: ?,fin .

m ihn-i Sa 'd: 3/ Rl.
w , Bczz:lr; Mccma'ttz-Zcvftid: 9/ 3R.
457 IJJ!yc: 1/ 254 .
 1£timai Milnasebetler 1073

tath bir giin gormedim. Onun oli.imiine de ~ahit oldum ve ? giin-

n daha karanhk, daha ac1 birfo gormedim.458 . ·
Yine Ene~ b. Malik anlat1yor: ~ura azalan toplanm1~t1. Ebu Talha
onlan ve yaptiklan ~eyi goriince:
c - Hilafet hususunda ~ekimser durman1z, onun i9in birbirinizle
) an~a girmenizden daha tehlikelidir hence. Vallahi btitlin Mlislliman
evlerinin, Omer'in oliimtinden dolaYI dini ve diillyas1 sarsllm1~t1r.»
dedi.458
' ' .\

6 tbn-1 Sad': 2/274.

ttR tbn-1 Sa'd: 3/74.
F: 68
 FAKiRLERE VE ZAYIFLARA SAYGI GOSTERMEK

Sa'd b. Ebi Vakkas anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) ile birlikte idik.

Ve sadece alt1 kh;;ilik bir gmptuk. Mii~rikler:
« - Onlari yanmdan uzakla~t1r. Ne fayda gelir onlardan sana!» de-
diler. Onlann kasdettikleri ben, ibn·i Mes'ud, Hiizeyl kabilesinden bi-
r isi, Bilal ve ismini unuttugum iki ki~iydi. Peygamber (s.a.v.) acaba Al-
lah nc buyurur? diye dii$Unmeye ba$lami~tl ki, $U ayet indi: «~abah
ak!jiam Rablerinin nzasrm isteyerek Tanr1lanna dua edenleri yamndan
kovma!» 460 ,
ibn·i Mes'ud'dan: 1
Bir grup Peygamber (s.a.v.) in yamna gelmi$ti. Resullillah'm yamn-
.... da ise Sliheyl, Bi1al, Habhab, Ammar ve bir klSlm fakir Miisliimanlar
bulunuyordu. Kurey~'li mii~rikler:
« - Kavmin arasmdan bunlan m1 sec;tin? Biz bunlara m1 uyacag1z?
Yoksa Allah'm kendilerine ihsan ettigi bunlar m1d1r? Onlan yarimdan
uzakla$tir. Belki o zaman sana uyanz.» dediler. Ve bu soz iizerine ~u
ayet indi: <<Rablerinin huzunmda toplanacaklan giinden .korkanlan
Kur'an'la uyar. O'ndan ba$ka bir dost ve aracdan yoktur. Umulur ki,
Allah'tan sak1mrlar. Sabah ak$am, Rablerinin nzasm1 isteyerek O'na
yalvaranlar1 kovma. Onlann yaptlklanndan sen, senin yaptddanndan da
onlar. sotumlu degil ki onlan kovasm. Ege~· bunu yaparsan zulmeden·
Jerden olursun.» 461
Enes b . Malik anlat1yor: 'Peyga~ber (s.a.v.), Ubey b. Halef ile ko-
nu5makta iken Ummli Mektum yanma gelince, Resuliillah (s.a.v.) ondan
ytiz <;evirir. Bunun iizerine ~u ayetler iner:

MO Hilye: 1/346; Miistedrek: 3/319; En'am: 51.

<461 . Hdye: 1 j346; Miisned-i imam-1 Ahmed; Taberam; Mecma'uz-ZevMd: 7/21;
En'am: 51.
 1!ltimat Milnasebetlc·r 1075

cYanma kor bir kimse geldi diye Muhammed yiiziinii as1p ~evtrdJ.
uhammed! Ne bilirsin, belki de o annacak; yahut ogut alacaktt
bu ogiit kendisine fayda verecekti ... » 46:.
Resuliillah bundan sonra Ummii Mektum'a iltifat gosterirdi.m/a
Habbab b. Eret '<iinlatlyor: Akra b. Habis ve Uveyne b. Htsn, Pey-
gamber (s.a.v.) in yamna gelmi~lerdi: Baktllar ki, o, Ammer, Siiheyb,
Bilal ve Habbab b. Eret ile birlikte oturmakta. 10nlan go1iince hakaret
ederek uzakla~ttrdtlar. Resuliillah'la ba~ba~a kalmca:
' ,c~ Arap heyetleri sana geliyorlar. Biz ise, Araplarm bizi bu ko-
lelerle otururken gormelerinden utamyoruz. Bir daha senin yanma gel-
dik mi, onlan yammtzdan uzakla~tir.» depiler. Peygamber (s.a.v.):
c - Peki.» deyince, onlar:
«--- Oyleyse senin1e bir anla~ma yapahm.» dediler. Peygamber (s.a.v.)
de anla~may1 yazmak ic;in .Aii'yi c;ag1rd1. Bu s1rada biz bir ko$eye ~c­
kilmi~ oturuyorduk ki, Cebra.il ~u ayetleri getirdi: «Sabah ak~am Rab-
Jerinin nzasm1 isteyerek O'na yalvaranlan kovma. Onlann yaph.klann·
dan sen, senin yaptiklanndan. da onlar sorumlu degildir ki, onlan ko-
vasm. Yoksa zulmedenlerden olursun. Boylece, «Aramt;:.da Allah bunla--
ra mt iyilikte bulundu?» demeleri i~Yin onlan blrb_iriyle denedik. ~Hah
~iikredenleri daha iyi bilmez mi? Ey Muhmmned! Ayetlerimize inanan-
lar sana gelince, «Size selam olsun. Rabblniz, size mutlaka merhamet
edecektir. Sizden kim bilmeyerek bir kotiiliik i~ler, arkasmdan da tov·
be eder, halini diizeltirse, Allah onp bag1~lar ve ona rahmet eder.\>~s:l
... Bunun iizerine Resuliillah (s.a.v.), sayfay1 elinden at a rak, bizi <;a-
girdt. Yanma gelince bize: «Sizlere seh1m · olsun.» dedi. Biz de, dizleri-
miz dizine deginceye kadar O'na y~kla~tik... ·
Bundan boyle Resuliillah (s.a.v.) bizimle birlikte otumrdu. Ancak
kalkmak istedigi zaman kalkar, biz de yanmdan ay:nhrd1k. Bunun iize·
rine Allah ~u ayetleri indirdi:
«Sabah ak~am Rablerinin nzas1m dileyerek O'na yalvaranlardan ay·
nldm. Diinya hayahmn giizelliklerini isteyerek gozlerini o Idmselerden
aymria. Zikrimizden gafil kalan ve arzularma uyarak a~In giden kim·
selerin pe~inden gitme.»464
Bu ayetlerin ini~ind'en sonra Peygamber (s.a.v.) ile birlikte oturur-
duk. Kalkma zamam gelince de ayaga -kalkar ve kendisinden aychr-
dt.lf. Aksi takdirde, biz kalkmcaya kadar sabrederdi.465

462 Abese: 1.
.c62fa Ebu Ya'la; ibn-i Cerir; Tinnizi; Tefsir-i ibn-i Kesir: 4/470.
.c63 En'ani: 52 . 54 .
.c64 Kehf: 28 .
.c6S lhlye: 1!146; ibn-ii Mace; Bidaye: 6/56; ibn-i Ebi !>eybe; Kenz'ill-UnunaJ: 1/245.
 '
Selman anlattyor: Miiellefe-i kulubdan imam zay1f olanlar Uyeyne
b. Htsn, Akra' b. Habls ve arkada~lan, Peygamber (s.a.v.) e gelerek:
a:- Ey Allah'm Resulii, sen yine mescidin ba~ ko~esinde otursan
da onlan ve elbiselerinin kokulanm bizden uzak tutsan olmaz m1? Boy-
le olursa o zaman seninle oturur, samimi olur ve senden istifade ede-
rlz.» dediler. Bu sozleriyle Ebii Zer, Selman ve bir k1s1m fakir Miislii-
manlan kastediyorlard1. Bunun 'iizerine ~u aye tier indi: «Ey Muham·
med! Sana vahyolunan· Rabbinin kitabrm oku; O'nun hiikiimlerlnl kim·
se degt~tiremez. Ondan ba~ka bir stg.mlacak · da bulamazsm. Sabah ak·
~m Rablerinin nzasrm dileyerek O'na yalvaranlarla beraber sen de
!labret. Diinya hayatmm giizelliklerlnl isteyerek gozlerini o kimselerden
&YJrma. Zikrlmizden gafil kalan, arzusuna uyarak ~In giden kimseye
de tabi olma. De ki: «Hak Din, Rab~inin katmdan gelendir.» Dileyen
inansm, dileyen inkar etsin. ~iiphesiz zaliml~r i~in, kendilerlnl ~epe~v­
re ic;ine alacak bir ate~ hazrrlamt~IZdtr.»466
Kafirleri ate~le tehdit eden bu ayetlerin ini~inden sonra Resuliil-
lah (s.a.v.) hemen ayaga kalkarak arkada~lanm aramaya ba~lad1. Ni-
hayet onlan mescidin bir ko~esine 9ekilmi~. Allah't zikreder bir vazi-
ye.tte bulunca:
« - Dmmetimden bir grupla birlikte sabretmemi bana emredince-
ye kadar beni oldiirnieyeiJ. Allah'a ~iikiirler olsun. Oliim de dirim de
.... sizlerle beraberdir:.» dedi.4 67
Ebii Sekme b. Abdurrahman anlatlyor: Kays b. Metattiye, Selman•J
Farisi, Siiheyl-i Riimi ve ·B ilal-i Habe~i'nin bulundugu bir grubun ya-
mna gelince:
« - Bunlar, ~u adam1n yardtmma ko~an Evs ve Hazre9'lilerdir, ama
ya bu berikilere de ne oluyor?» dedi.
Bu soz i.izerine ayaga kalkan Unaz, adamm yakasmdan yapt~arak,
dogru Peygamber (s.a.v.) e. getirdi ve soyledigi sozleri nakletti. Peygam-
ber (s.a.v.) buna ktzarak ayaga kalkt1 ve ridas1m si.iriikleyerek mescide ·
girdi. «Haydi herkes namaza!» diye 9agmldt. Resuliillah, Allah'a hamd-ii
sena ettikten sonra:
« - Mi.isliimanlar, Allah birdir. Ata birdir. Din de birdir. Arap9a si-
zin ne anamz, ne de babamzd1r. 0, sadece bir lisandtr. Onu konu~an
da Arapttr.» buyurunca, Una2;, o adamm yakasmt tutarak:

ol66 Kehf: 27 - 29.

llil Htlye: 1/345. .
 !rtimai Miinasebetler 1077

c - Ey Allah'm Resulii! Peki bu miinafik hakkmda ne buyuruyor-

~m? , diye sordu. Peygamber (s.a.v.) de:
« - B1rak, cam cehenneme!» buyurdu.
Gcn;:cktcn de Kays, daha sonra islam'1 terk etmi~ ve Miirtedlerle
v~pdan sa\·a~!ar esnasmda oldiirulmii~tiir. 468

. lr·

'·
,·

-------- - -
468 ibn-i Asakir; Kenz'iii-UmmiU: 7/46.
-469 ibn-i Asakir; K~' nz'i.il-UmmiH: 7 j46.

I ._.
. •
I

- .'
.,
.
 ANNE VE Br"l.BAYA HURMET

Biineyde anlat1yor: Birisi Re:>uliillah (s.a.v.) e gelerek:

«- Allah'm Peygamberi! Ben, <;ok b7.gm bir t;olde annemi iki fer-
sah sirtimda ta~nd1m. Acaba hak~m1 ode dim mi ?» diye sorunca, Pey-
~amber (s.a.v.): ,
«- Belki bir defas1 i<;in odemi~sindir.» buyurdu. 470
Ai~e (r.a.) anlatiyor: Bir gtin Resulilllah (s.a.v.) a bir adam geldi.
Yamnda bir de ihtiyar vard1. Peygamber (a.::;.), ona:
« - Ey filan! Kim bu yanmdaki?» diye sordu.
« - Babamdir.» deyince, Resi:tllillah:
« - Onun onlinde ylirlime, online oturrna, onu ismiyle <;ag1rrna. Ve
.. klifrettirme.» 471 buyurdu. 472
Ehu Gassan ed-Dahbi anlahyor: Bir giin Zahr'ul Harre'de babam-
la beraber yliriiyordum. Yolda Ebi't Hiireyre ile kar~Ila~t1m.
<(- Kim bu?» dedi. Ben:
<(-' Babamd1r.» diye cevap verdim. Bana:
« - Babanm oniinde yiirlime. Arkasmdan veya yamndan onu takip
et. Babanla kendi arana kimseyi sokma. U<;urumun kenannda dola~-­
ma, onu korkutursun. Ve yine babanm bakt1g1 etsiz kemigi bile ke-
mirme. Belki orm arzu edebilir.» diye tavsiyede bulundu.473
Abdullah b. Amr b. ,As anlat1yor: Adamm birisi, Peygamher (s.a.v.)
in huzuruna gelerek, O'ndan sava~a kat1lmas1 i<;in kendisine izin verme-
aini rica .e tti. Resultillah:
«- Anan, baban sag mi?» diye sordu.

co Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 8/137.

41'1 Tabe rilni; Mecma'uz-Zevaid: 8/137.
412 Burad' gcc;c n ·"ki.ifrettir me:o s6ztinden maksat babana klifrett.irecek soz soyl•
me, dem ekti r . ·
..a Taberam; M.ecma'uz-Zevaid: 8/137.
 lqtimai Mi.i.nasebetler 1071J

c- Evet.,, diye kar~1hk verince:

«- 0 halde onlan mes'ut etmeye gayret et.» buyurdu. 474
Adamm birisi, Resuliillah~m huzuruna gelerek:
« - Sana hicrete ve cihada katllrnak iizere biat ediyorum. Ben mii-
kafah Allah' dan isterim.» dedL Resulullah: ·
c - Ana:ndan b_ahandan sag olan var rm?» diye sordu. Adam:
« - Evet, ikisi, de sag!»
« - Miikafatnn Allah'tan m1 istiyorsun?J.
c-· Evet.•
c - Oyle ise, onlann yamna don ve onlara giizel soz soyle.» buyurdu.
Ehu Said'den: Yemen halkmdan birisi, Peygamber (s.a.v.) in yamna
eog etmi~ti: Resuliillah, ona:
« - Yemen' de kimsen var rm?» diye sorunca, adam:
«-:- Annem, babarn oradalar.» diye kar~1hk verdi.
«-- Peki, sana izin verdiler mi?»
«--· Hay1r.»
« - Oyle ise, hemen' onla:nn yanma don ve izin iste. Eger izin v·-
rirlerse g~l sava$a katll. Aksi takdirde, onlara hizmet et.» buyurdLi 1 ·
Enes (r.a.) den: Peygamber (s.a.v.) e birisi gelerek:
« - Cihad yapmak istiyorum, a:ma imkt'mun olmuyor.» deyince, Re-
suliillah (s.a.v.):
«-· Annenden, babandan sag olan var mi?» diye sordu. Ar\nn:
«-- Annem sagd1r.» diye cevap verince, Resuliillah: '
«--- Ona hizmet ederek Allah'ni nzasmi kazan. Eger boyle yaprtrsan
hem. hac, hem umre ve hem de cihad yapm1~ olursun.» buyurdu.
Ehii Umame anlatlyor: Resfrliillah (s.a:v.):
<<- Halki zalim olan filan koyiin ve Hayber'in fethi i<;in hazrrhk
yapm. 1n!}allah oraJI fethedeceksiniz. Binekleri huysuz olanlar ve bine-
cek hayvam ,zay1f olanlar benimle beraber gelmesin.» buyurunca, Ebu
Hiireyre hemen annesinin yapma gelerek: -
« - Sava!} hazirhgimi yap. <;iinkii Allah'm Resulii cihada haZirhk
emri verdi.» dedi. A:i:mesi:
)

« - Sava~a gideceksin, oyle mi? Biliyorsun, sen yammc:1 o!madan ·

~en bir yere <;Ikamam.» deyince, Ehii Hiireyre:
« - Resuliillah'tan aynlamam.»· diye cevap verdi. Bunu.: i.izf'rine an-
nesi memesini <;1kararak:
«-- Gidersen, emzirdigim slit hara:m olsun!» diye yemin etti. Ve

474 Buhihi; Muslim; Nesel; tbn-i Mace; Ebu Davut; Tirmizt.

i7!l Ebf1 Ya'lft; Taberiioi; Tergib: 4/93.
 1080 MiisWmanhk

gizlice Peygamber (s.a.v.) e gelerek meseleyi haber verdi. Peygamber

(s.a.v.), on a:
« - Siz gidin, ben i~i hallederim.» buyurdu.
Daha sonra, Ehft Hiireyre, Resuliillah'm yanma gelmi~ti. Peygam-
ber'in kendisinden yiiz ·t;evirdigini goriince:
« - Ey Allah'm Resulii, benden yiiz t;evirdigini goriiyorum. Her-
halde sam>. bir ~eyler soylenmi~! » deyince, Rcsuliil1ah:
« - Sen, annesinin memesini 91kararak, ~Gidersen, siitiim helal ol-
maz!» diye iizerine yemin ettigi bir kimsesin. Yoksa, sizden herhangi
biriniz, ebeveynihin yamnda olunca, kendisinin Allah yoh,uida olmadi-
guii mi n.nnediyor? Tam aksine, ori.lann gonliinii ahr ve haklanm oder-
se, Allah yolunda cihad etmi~ say1hr.» buyurdu. ·.
Bu soz iizerine annem .vefat edinceye kadar iki yil bekledim ve ci- ·
hada katilmadim.476
ihn-i Abbas anlat1yor: Peygamber (s.a.v.), Mekke'nin · Sikaye mev-
kiinde ike:n, kendisirie yamnda oglu da bulunan bir kadm gelerek:
« - Oglum Cihada kat1lmak istiyor. Ben ise ona mani oluyorum.•
dedi. Resuliillah bu gence:
« - Annen sana izin verinceye veyahut da vefat edinceye kadar onu
yalmz b1rakma. (iinkii, boyle yapmakla daha biiyiik miikafat kazamr-
sm.» buyurdu. 477
Talha b. Muaviye es·Siilemi anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) e gelerek:
« - Ey Allah'm Resulii, Allah yolunda sava~mak istiyorum.» dedim.
' Bana:
. « - Annen sag m1?» diye sordu.
« - Evet.» dedim. Bu defa:
«-:- Once onun ayaklanna kapan, t;iinkii cennet oradad1r! » buyur-
du.478
U'lnmii Seleme'nin kole.si Nuaym'dan: ibn-i Orner hacca gitmek it;in
yola t;Ikml~ti. Mekke ile Medine arasmda iken bir ·agacm altma vard1.
Agac1 tamy1p oraya oturdu. Sonra da ~unlan anlatt1:
« - Resuliillah (s.a.v.) bu agacm altmda otururken, ~u yoldan t;I-
kan bir delikanh, Peygamber (s.a.v.) in kar~Ismda durara.r..:
« - Ey Allah'm Resulli, seninle birlikte Allah yolunda sava~mak is:in
geldim. Bu ~ekilde Allah'm nzasm1 ve cenneti kazanacag1m1 umuyorum.»
dedi. Peygamber:
c - Annen, baban sag mi?» diye sordu.

c& Taberani; Mecma'uz.Zevaid: 5/323.

m Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 5/322.
4711 Mecma'uz-Zevaid: 8/138; Taberini; lbn-l Sa'd: 4f17.
 ir;;timai Milnasebetler 1081

c- Evet.» dedi, Resuliillah:

«- 0 hal de don, onlara hizmet et! » buym;du. 0 . da gerisin geri
dondii. 479
Hasan-1 Basri anlatiyor: Hz. Orner b. Hattab'm, Ummii Gijlsfun'ii
Hz. Ali' den istemesi iizerine, Ali ise:
c - Heniiz evlenmek i~in kii~iik.» diye cevap verince, Orner:
«- Ben Resuliillah (s.a.v.) m: «Benim soyum sopum hari<;, buti.in
nesepler klyamet giinii kesilir.» buyurdugunu i~itmi~tim. Onun i<;in Rc-
suliillah'la akrabahglm bulunsun: istiyorum.» diye kar~Ihk verdi. Bunun
tizerine Hz. Ali, Hasan ile Hiiseyin'e hitap ederek:
c - Karde~inizi amcamz Omer'e verin.» deyince, onlar:
c - 0, kendisi i~in istedigini se~ebilecek k1zlardand1r.» diye kar~I­
hk verdiler; Hz. Ali, sinirlenip ayaga kalkmca, Hasan, babasmm ete-
ginden tutarak:
« - Senin iiziilmene dayanamam babac1g1m.» dedi. Bunun iizerine
Hz. Ali:
c - 0 halde hzkarde~inizi Omer'e verin.» dedi.480
Muhammed b. Sirin'den: Osman (r.a.) zamamnda bir hurma agacx-
mn degeri bin dirheme kadar yiikselmi~ti. Usame, bir hurma agac1m ya-
np oziinii ~1kararak, onu annesine yedirdi. c;evresindekiler:
. c - Ne yapiyorsun sen?! Bir agacm bin dirheme yiikseldigini gor-
miiyor musun?» deyince, Usame:
' c - Annem boyle istedi. Annem benden bir ~ey istesin ve benim
de imkfunril olsun da, onu yerine getirmeyeyim hal» diye cevap verdi. 481

f t Ebu Ya'h\; Mecma'uz-Zevaid: 8/138.

eo Beyhaki; Kenz'iil-UmmiU: 8/296.
•1 lbn-1 Sa'd: 4/49.
 ~OCUKLARA ~EFKAT GOSTERMEK VE ARALA...lUNDA·
E~iT MUAMELE YAPMAK.

AbduJlah b. Amr anlattyor: Resuli.illah (s.a.v.) minber i.izerinde halka

hitap etmekte iken, Hi.iseyin d1~an <;Iktt. Boynunda si.iri.iklemekte oldu-
~ bir atki vard1. Yi.iri.irken atkmm i.izerine basmca, yi.izi.isti.i yere yu-
varlandi. Peygamber (s.a.v.) in onu kaldtrmak i<;in minberden indigini
goren cemaat, ~ocugu kaldtrarak, ken:disine getirdiler. Peygamber (s.a.v.)
Hiiseyin'i strtma alarak:
« - Kahrolastca ~eytan!.. Dogrusu <;ocuk da ne kadar tatlt. Val-
lahi <;ocuk yamma getirilince, minberden indigimin farkma vardxm.»
, buyurdu.482
. Ebu Said anlattyor: Peygamber (s.a.v.) secde halinde iken Hasan
gelerek, s1rtma hindi. Resuli.illah eliyle Hasan'1 tutarak ayaga kalkt1. Ve
o s1rtmda iken tekrar ri.ikuya vard1. Tekrar dogrulunca Hasan'1 htraktt.
0 da <;ekip gitti.483
Behiy'den: ~dullah b. Ziibeyr'e:·
« - B::.na Resuliillah'a en <;ok benzeyen insamn kim oldugunu soy-
'le?» dedim.
« - 1nsanlar arasmda Resuli.illah'a en <;ok benzeyen Hasan b. Ali'ydi.
Ona en fazla sevimli ol an da o idi. 0, Rcsuliillah secdcde ikerr gelir
strtma binerdi. Resftli.illah da o ininceye kadar dogrulmazd1. Bazen de
Peygamber (s.a.v.) namazda iken geldi mi, karmmn altina girer, Re-
suli.illah da <;tklp gitmesi i<;in bacaklanm a<;: ardt.» diye cevap verdi-483 /a
Abdullah b. Mes'ud anlatlyor: Resftli.illah (s.a.v.) namaz kilarken,
~ecdeye vannca, Hasan ile Riise)'in, O'ntln sntma bin iiler. Orada bu-

e Tabedini; Mecma'uz-Zevrud: 1?./15.

4t3 Bezzar; Mecma'uz,Zcviild: 9/ 175. ·
4t3 I a Bezzfuo.
 lt;timai Mii.nasebetler 1083

lunanlar, 90cuklara mani olmak isteyince, Resuliillah, onlara doku.rima-

malanm i~aret etti. Namaz1 bitirince de, onlan kucagma al~rak:
« - Beni seven, bu ikisini de sevsin.» buyurdu.484
Enes (r.a.) dan: Bir defasmda, Resuliillah secde edcrkerr, Hasan ile
Hiiseyin gelerek s1rtma binince, secdeyi uzatti. Orada bulunanlar:
« - Ey Allah'm Resulii, secdeyl uzatm1yor musun?"' dediler. $oyle
buyurdu Resuliillah:
« - Torunum s1rtima binince, acele etmek istemedim.•

Ebu Katade anla~1yor: Peygat::1ber (s.a.v.) omuzunda Ebi1 As'm kiz1

Amame oldugu hal de , yamm1za geldi. Sonra namaz kilmaya ba~lad1.
Rlikt'! e4erken onu yere koyuyor, dogrulurken de omuzuna ahyordu.485
Ebu Hiireyre anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) yamm1za gelmi~ti. Bir
omuzunda Hasan, bir omuzunda da Hiiseyin vard1. Peygamber (a.s.) ya-
mmiza geliriceye kadar bir Hasan'1 opliyor, bir Hiiseyin'i opliyordu. Ora-
da bulunanlardan biri:
« - Ey Allah'm Resftlii, onlan seviyor musun?» deyince:
« - Onlan seven, beni sevmi;;; onlara. bugzeden de bana bugzetrni!J
olur! » buyurdu.48G
Muaviye anlatlyor: Peygamber (s.a.v.) i Hasan'm dilini (veya du-
d~klanm) operken gordiim. Onun optiigii dil veya dudaklar azap gor-
meye'cektir.487 ·
Salb h. "Xezid anlatiyor: Peygamber (s.a.v.), Hasan'1 oplince, Akra' b.
Habis:
« - Benim on 90cugum var, ama hi9 birini de opmem.» dedi. Bu-
nun iizerine Peygamber (s.a.v.):
« - insan:lara merbarnet etmeyene, Allah merhamet etmez! » bu-
yurdu.488 •
Esved b. Halef'ten: Peygamber (s.a.v.), Hasan'1 kucagma ahp op-
tiikten sonra, etrafmda buli.manlara donerek: .
« - c;;;ocuk; insamn elini s1kmasma, etrafmdakileri gormemesine ve
c;ekingen olmasma sebep olabilir! » buyurdu.48!l
Enes (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) insanlar arasmda aile efra-
dma en <;ok ~efkatli olam idi. Oglu ibrahim Medine yakmlannda bir
yerde slit anneye verilmi~ti. Kadmm kocas1 demirciydi. Biz de ibrahim'-

-46<1 Ebil. Ya'la; Mecma'uz-Zevaid: 9}179, 181.

.;es Buhari: 2/887; ibn-i Sa'd: 8j39. ,
«!6 Miisned-i Ahmed; Mecma'uz-Zevaid: 9/179; Bezzar; tbn-i Mace.
lfl!l Miisned-i Ahmed; Mecma'uz-Zevaid: 9/177. •
• Taberini; Mecma'uz-Zevaid: 8/156; Buhari: 2/887.
 1084 Milsliimanl1k

in ziyaretine giderdik. Ev keven dumanlanyle dolu olur. Res:Lthillah isc

oglunu oper ve koklardi.439
Yine Enes (r.a.) anlatlyor: Kadmm birisi, iki kmyb birliktc /'Use'·
nin yamna gelmi$ti. Ai~e, kachna i.i<;; tane hurma ikram ctli. K;:l(lJn da
~ocuklara hirer tane verdi. Birini de kendi agzma atmaya hazJ J" l< :i!:rkcn
~ocuklann kendisine bakt1gm1 goriince, hurmay1 iki pan; ::~ ~·a ~~ vmp iki-
si arasmdc-. taksim cdcrek, vitti . D:J h <l c:u nr:1 R c~; ,:diill<.di (s.<<.v.) ~· dincc.
Ai.~e, kadmm yaptlldanm anlattl.
Peygamber (s.a.v.):
«:- Yapt1g1 bu i$le bu kadm, cennete girecektirl» buyun1u: 190
Hasan b. Ali (r.a.) anlatiyor: Resuliillah'a bir kadm geldi. Yamnda
da iki c;ocugu vard1. ResO.liillah, c;ocuklara birer tane vcrmcsi ic;in ka -
dma .iic; hurma verdi. Kadm da her iklsine bircr hurma verdi . <;ocuk·
lar hurmay1 yedikten sonra, yine analarmm gi:)zline bakmca. bu scfcr
kadm tek kalan hurmay1 iki parc;aya ay1rarak c;ocuklanna verdi. Bunun
i.izerine Resuh.illh:
«:.._ <;ocuklanna :?efkat ettigi i~in Allah da on a merhamet ett i ...,
buyurdu.
Ebu Hiireyre'den: Peygamber (s.a.v.) in yanma bir adam gelmi~ti.
Adamm yanmda bir de c;ocuk vard1. Adam, c;ocugu opmeye ba$laym-
'\
ca, Peygamber:
« - Ona ac1yor musun?» dedi. Adam:
« - Evet.» deyince, Resuli.illah ~oyle buyurdu:
« - <;ocuga olan ~efkatinle sen de Allah'm merhametine H'ty1ksm.
<;iinkii Allah, rnerhametlilerin en merhametlisidir.>> 4 fl 1
Ve yine Enes (r.a.) anlat1yor: Adamm birisi, Peygamber (s .a.v.) in
yanmda otururken, c;ocuklanndan birisi <;1kageldi. Adam, c;ocugunu opiip
dizine oturttu. Derken bir de km geldi. Onu da ijni.ine oturtunca, Re-
suliillah:
« - Aralannda e~it muamele yapac~k mrsm?! .. 1> diye ikazda bu-
lundu.492

lffl Bczzar; l\otccma'u7.-Z<.: vf.tid: H/ l D!'i .

Buh;lri, bab-ul Edcb, s. r,(, : !hc-l Said: l p.;
-49'J

m Beu.ar; Mccma'uz-Ze(;\id: 3; JSll.

4'n Buhari; B;tb·tt! Edeb, s. 56.
 •

KOM~UYASAYGIGOSTERMEK

Muaviye b. Hayde anlatlyor:

«- Ey Allah'm Resulli, kom~umun iizerimdekr haklan nedir?• di-
ye sordu. ~u cevab1 verdi:
« - Hastalamrsa, ziyaretine gidersin. Vefat ederse, cenazesini kal-
dtnrsm. Senden bon; isterse, bor~ verirsin. Darda kahrsa yard1m eder-
sin. Bir nimete kavu~ursa tebrik edersin. Ba~ma bir felaket gelirse,
teselli edersin. Evinin damm1 onunkinden yiiksek yapma ki, onun riiz-
ganm kesmeyesin. Ya ne pi~irdigini bilmesin~ ya da pi~irdiginden ona
da ver.»493
Muhammed b. Abdullah b. Selam anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) a
gelerek:
« - Kom~um bana eziyet ediyor! » dedim.
« - Sabret! » buyurdu. Daha sonra yine gelerek:
« - Kom~um hala bana eziyet ediyor! » de dim.
« - Sabret!» buyurdu. Bir miiddet sonra tekrar gelerek:
« - Hala eziyet ediyor! » deyince, bu defa:
«- Mallanm bir araya ytg ve onlan yola serp. Birisi sana gelip
de, nic;in boyle yapt1gm1 sorars'a, «Kom~um bana eziyet ediyor! » de.
Boylece o da laneti hakeder. Allah'a ve ahiret giiniine inanan, kom~u­
suna sayg1 gostersin. Allah'a ve ahiret giiniine inanan kimse, misafirine
ikramda bulunsun. Allah'a ve ahiret giiniine iman eden kimse, ya giizel
soz soylesin, ya da sussunJ»494
Abdullah b. Orner anlat1yor: Peygamber (s.a.v.) bir sava~a c;Ikmt~­
tl. Yolda:
« - Bugiin, kom~usuna eziyet eden kimse, bize katilmasm! » buyu-
runca, adamm birisi:

..n BezzAr; Mecma'uz.Zevald: 8/156.

414 Htlye; Kenz'ill-UillDlAI: 5/44.
 10.<!6 Mii.sliimrm1tk

Ben kom)umun duvarmm dihine· abdest bozmu)tum.» deyince,

«--
Resi1lullah (s.a v .):
«-- Buglin bize kat1lma!, buyurdu: 9'·
Mtkdafb. Esved anlat1yor: Resuliillah (s.a.v.) eshaba:
« - Zina hakkmda ne dcrsiniz?» diye sorunca, onlar:
« - Allah ve Resuliini.in yasakladigi bir ~eydir. 0 , k1yamet gunune
kadar da haram kalacaktir.» dediler. Bunun iizerine Resuli.illah (s .a.v.):
« - Kom~usunun kans1yle zina yapamn gi.inah1, on kadmla zina ya-
pan adarnm glinahmdan daha agmhr.>> 496 ·
Mutarrif b. Ahdullah anlahyor: Ebu Zer'in bir hadisten bahsettiginl
i)i.tmi)tim. Zaten kc~disini de gormek istiyordum .. Onunla . kar~;a­
Ja~mca:
«- Ebu Zer, scnin sozlerin kulag1ma geliyor, ben de bu yiizden se-
ninle gorii~mek istiyordum.» dedirn. 0: ,
« - Hay atana rahmet! 1~te kar~Ila~tlk. Ne diyorsun bakalnnh di.-
ye kar)thk verdi . Ben: ·
«__:..· Peygamber (s.a.v.) in sana, Allah i.i~ kimseyi sever, i.i<;: kimseyf
de kizar ~eklinde soylemi~ oldugu hadis hakkmda soracaktim.» dedim .
« - Resuliillah adma yalan soylemekte hay1r gormi.iyorum.» diye
cevap verdi.
<<-- Allah Teala'nm kendilerini sevdigi i.i<;: .kimse kimdir?» diye sor-
dum. $oyle s()yledi: ·
« - Birincisi, sab1rla k~r~1hk beklemeden Allah yolunda sava~a ~~­
kan ve $ehit dU~iinceye kadar <;arpi~an kimsedir. Siz Allah'm kitabm-
da bu hususta ~u ayetin bulundugunu goreceksiniz: «~iiphesiz Allah,.
kendi ugrunda; kenetlenmil? bir duvar gibi, s1ra halinde sava~anlan se-
ver.»497
« - Ikincisi kimdir?» diye sordum. Cevab1 $U oldu: ·
« - Kendisine eziyet eden koti.i bir kom!;)usu olup da, kom~usu IS-
lah oluncaya veya oliinceye kadar onun eziyetine sabreden kimsedir.»498

iYi ARKADA~A SAYGI GOSTERMEK

Rebah b. Rebi' 'anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) le birlikte bir sava5a

<;tkmi)tlk. H.esf1li.illah her ii<; ki$iye bir deve vermi~ti. iki ki~i deveye

<~'''-
T ;)hcri\ni; Mccm;1'uz-Zcvi\id: R/170.
4'16Miisncd-i imam Ahmed; Tahcrfmi; Mc(·mn'uz-Zcvaid: 8/168.
m Saf: 4.
,yn Miio.;ncd-i :imam , Alnncd; Tahc;·:lni; Ml'Cll)a'm-7cvi\id: ~/171; ibn-iii Miibarek;
Ehu Ubcyd: Uar:111i; .AbdmTczzak; Kcnz'iii-Ummal: 5/44.

-- . . I • i l
 I!;tima1. Miinasebetler 1087

biniyor, bir ii~iinciisii de ~ollerde deveyi siiriiyordu. Daglan inmek.te

iken; Resuliillah (s.a.v.) benim yamma geldi. Ber~ o s1rada yiiriiyordum.
Bana:
c - Rehab, goriiyorum ki, yiiriiyorsun.» dedi. Ben:
«- Ben deveden heniiz indim. ~imdi s1ra arkada~lanmda.» diye
kar~Il1k verdim. Daha sonra Peygamber (s.a.v.) binek arkada!?lanmm
yamna geldi. Onlar hemen deveyi c;oktiirerek, indiler. Yanlarma vann-
ca, bana:
c - ~u devenin s1rtma bin ve geri doniinceye kadar da inme. Biz
~eni takip ede:r;iz.» dediler.
c - Nic;in?» diye sordum.
c - <;iinkii Resuliillah senin ic;in: Dogrusu salih bir arkada~1mz var.
Ona iyi davranm!.. buyurdu.» diye cevap verdiler.499

<199 T~beraru; Kenz'iil-Ununal: 5f42.

 J •

iNSANLARA DURUMLARINA GORE MUAMELE ETMEK

Amr b. Mihrak anlatlyor: ~ {r.a.) nin yanma itibarh bir adam

geldi. Ai;;e o s1rada yemek yiyordu. Adami sofrasma davet etti. 0 da
sofraya oturdu. Sonra bir ba;;kas1 daha gelince, Ai~e ona da bir par~
ekmek verdi. Kendisine~ Ni<;in boyl~ yapt1g1 sorulunca:
« - <;iinki.i Resuliillah (s.a.v.) bize, insanlann durumlanna gore
muamele etmemizi emretti.» diye cevap verdi. 500 ·
Bir ba~ka rivayete gore ise, Ai;;e (r.a.) bir yolculuk esnasmda Ku-
rey~'ten bir grup halka ogle yemegi verilmesini emretti. Bu s1rada zen-
gin ve itibarh bir adam gelince, Ai;;e:
« - Onu da <;agmn!» dedi. Adam da oturup yemek yedi ve gitti.
Daha sonra bir fakir gelmi;;ti. Ai!Je ona da bir par<;a ekmek venlmesini
emredince, oradakiler:
« - Filan zengin adam1 davet etmemizi, ;;u fakire ise bir par<;a ek-
mek vererek gondermemizi emrettin, ni<;in?» diye sordul~r. Ai;;e ce-
vaben:
« - Bize zengine boyle davra.nmaktan ba~kas1 yara~mazd1. Fakire
gelince, o bizden bir ~ey istedi. Ben ' de kendisini raz1 edecek bir ~eyin
verilmesini emrettim. <;linkli Resuli.illah (s.a.v.) bize, insanlara, durum-
Ianna gore muamele etmemizi emretti.,,, dedi. 501
Hz. Ali (r.a.) adamm birisine bir elbise ile birlikte yliz de altm ve-
rir. Kendisine sebebi sorulunca, ~oyl cevaplandmr: ·
« - Resuliillah (s.a.v.) m, «insanlara durumlanna gore muamele
ediniz.» buyurdugunu i;;itmi;;tim. !;;te bu adamm benim indimdeki mev-
kii budur .» dedi. 502
,.I · .
m> Hatib; Kenz'ill-Ummal: 2/141; EbQ: Davud; tbn-1 Mace; ibn-1 Huzeyme.
S>lBezzar; Ebu Ya'la; Ebft Nuaym; Beyhaki; Askeri; Hxlye: 4/379; ~er'h'ul thyA:
6/265.
!m ~erh'ill-lhya: . 6/265.

- - -~-·
... I
 •

SELAM VE KAR~ILAMA

Selam Vermek :

Miizeyne kabilesinden Egar anlattyor: Resftli.illah (s.a.v.) Ensar'da.

bir adamm yamnda bulunan hurmadan bana bir miktar verilmesini
emretti. Adam beni atlattp duruyordu. Durumu Resftliillah'a aksetti-
rince:
« - Ebft Bekir! Derhal adamm hurmasmt all" buyurdu. Ebft Be-
kir'Ie Mescid'de bulu~acakttk. Sabah namazmt ktlmca, onu, sozle~tigi­
miz yerde buldum. Beraberce yola ~tkttk. Ebft Bekir ne zaman uzaktan
kendisine selam veren bir adam gorse:
« - Baksana, selam verme hususunda kimse seni gec;mezken, her-
kes senden iistiin olmaya ba~Iadt! » diyordu. Bun dan boyle biz, ne za-
man uzaktan gelen bir adam gorsek, daha o bize selam vermeden, biz
ona selam veriyorduk. »5o3
Ziihre b. Hamisa anlattyor: Bir giin Ebu Bekir'Ie birlikte dola~t­
yordum. Kar~tla~ttgtmtz kimselere selam veriyor, fakat onlar bizim ken-
dilerini selamladtgimtzdan daha fazlasiyle bize mukabele ediyorlardt.
Bunun iizerine Ebu Bekir:
« - Arttk bugiinden itibaren halk bizi selamda geride btraktyor! »
dedi.
Hz. Orner' den: Ehft Bekfr (r.a.) in terkisindeydim. Ebu Bekir ug-
radtgt topluluga:
« - Esselamu aleykiim.:. dedi. C; :li . , da kar~t l 1k olarak:
« - Esselamu aleykiim, 'tJe rahmetullahi ve berekatuh.» dediler. Ebft
Bekir:
« - E <tik bugiin selam hususunda bizden karh.» dedi. 504

503 Taberani; Tergib: 4/206; · Buhari; Edeb, s. 145; lbn-ii Cerir; Hilye; HarMtt;
Kenz'UI-Ummal: 5/52.
!il4 lbn-1 Ebi ~eybe; Buhari; Kenz'ill-Ummal: 5/52, 53.
F: 6f)

I - ~
1090 Miislilmanltk

Ebii Umame halka vaaz ederken, onlara:

« - Ho~unuza giden veya gitmeyen hususlarda sabredin. Dogrusu
sab1r ne giizel bir huydur! Diinya sizi ~a~kma c;evirdi. Eza ve cefalanm
cla size yava~ yava~ ic;irdi. Zevk ve siisiiyle sizleri kendisine c;ekti. Pey-
gamber (s.a.v.) in eshab1 evlerinin oniinde otururlar ve «selamla~ahm di-
ye oturuyoruz.» derlerdi.» dedi.505
Enes ibn·i Malik'ten:
« - Peygamber (s.a.v.) le birlikte yiiriirken, aram1za bir aga<;: girse
de, tekrar birbirimizle kar~Ila~sak, yine selamla~Jrdik. »505 / a
Tufeyl b. Ubey b. Ka'b anlat1yor: Abdullah b. Omer~in yamna gel-
mi~ ve onunla birlikte c;ar~Iya <"Ikmi~tim. <;ar~Ida yiiriirken Abdullah,
gordiigii seyyar saticilara, diikkan sahiplerine ve fakirlere herkese mu-
hakkak selam veriyordu.
Yine Tufeyl anlat1yor: Bir giin Abdullah b. Omer'in yamna ·gel-
mi~tim. Beni pazara gotiirmek istedi. Ben de kendisine:
« - Sen ah~veri~le ugra~mazsm, mal alacak degilsin, pazarhk yap-
mazsm, pazar meclislerinde oturmazsm, ni<;:in pazara gidiyorsun?» de-
dim. Bana:
« - Otur ~uraya da anlatayim.» dedi ve devamla:
« - Bre gobekli! (Tufeyl ~i~man birisiydi.) Biz pazara selam ver-
mek ic;in <;:Ikiyoruz.» diye ilave etti. Gerc;ekten de rastladigi herkese se-
lam veriyordu.506
Ebii Umame el-Bahili anlatiyor: Rastladigim herkese selam verir-
dim. Bir siitunun arkasma saklanarak, birden kar~Ima <;:1k1p bana se-
lam veren bir Yahudiden ba~ka selam verme hususunda kimsenin beni
gec;tigini hatirlamJYorum. 0 zaman Yahudiye:
« - Yaz1klar olsun sana! Behey Yahudi, nic;in boyle yaptm?» de-
dim. 0:
« - Senin c;ok selam veren bir adam oldugunu goriince, -bunun
bir fazilet oldugunu bildigim ic;in- o fazilette seni gec;mek istedim .»
diye kar~1hk verdi. Bu defa ben:
« - Tuh sana! Ben Resuliillah (s.a.v.) m Allah, selam1 iimmetimiz
ic;in bir ~iikiir, zimmet ehlimiz ic;in de bir eman kildi, buyurdugunu
i~ittim.» dedim. 507
Muhammed b. Ziyad'dan: Ebii Umame evine doniiyordu. Koluna
girerek beraber yiiriidiim. Yolda rastladigi Miisliiman, H1ristiyan, kiic;iik

'ills ibn-i Asakir; Kenz'iil-Ummal: 2/156; Taberani; Tergib: 4/ 207: Buhari: 148.
505/ a Taberani; Tergib: 4/ 207; Buhari: 148.
506 ' Hdye: 1/ 310; imam-1 Malik; Cem'ul Fevaii: 2/ 141; B.1hari; Bab'til cdcb s. 148.
f'IJ7 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 8/33.
 lt;;tima ! Miinasebetler 1091

bii~i.ik,
herkese: Selami.in aleyki.im, sclfnni.in aleyki.im, diyordu. E\'inin
kap1sma vannca, bize donerek:
« - Yegenim, Peygamberimiz (s.a.v.) bize, aram1zda selfmn yaygm-
la~tlrmamiZI emretti. , 507 / a
J

Selaml Almc:k :

Selman (r.a.) anlat1yor: Adamm birisi, _Peygamber (s.a.v.) e gelerek:

« - Esselamii. aleyki.im ey Allah'm Resftlii!» dcd.i. Resuli.illah:
« - Ve aleykesselam ve rahmetullahi ve berekati.i.hu.>> diye kaqd1k
verdi. Sonra bir ba~kas1 gelerek:
« - Esselamii aleykiim ve rahmetullah ya Resu1al1ah!» dedi . Rest!-
liillah:
« - Ve a!eykesselam ve rahmetullahi ve berekatiih!, diyc muka-
bele etti. Daha sonra bir ba~kas1 geldi vc:
« - Esselamii aleykum ve rahmetullahi ve berekatiih ya Resulal-
lah!» deyince, Peygamber (s.a.v.) sadece:
« - Ve aleyke.» dedi. Bunun i.izerine adam:
« - Ya Resulallah, sana filan, filan kimse gelip selam verince, on-
Ian bcndcn daha giizel bir ~ekildc selamladm.» dedi. Resftli.illah:
« - Sen mukabele etmek ic;in bir ~ey b1rakmadm ki! <;i.inkii Al-
lah: << Size bir selam verildigi zaman ondan daha iyisiyle selam verin ve-
ya ayniylc mukabelc edin. Allah her ~cyin hesabm1 sorar.» buyurmak-
tadir. Onun ic;in ben sana sadccc ayniyle mukabcle ettim.» buy11rdu. 508
Ailje (r.a.) anlat1yor: Resuli.illah (s.a .v.) bana:
« - Ey Ai!Je, bak Cebrail sana sclam soyli.iyor.» dedi. Ben:
<<- Ve aleykessclam ~ ve rahmctullahi ve bereh'tti.ih.» dedim ve da-
ha ba~ka 5cylcr de ilavc etmek istcdim. Resuli.illah:
<<- Slam bu kadard1r. » buyurdu. Cebrflil de:
<<- Allah'm rahmeti ve bereketi i.izerinize olsun ey Ehl-i Beyt! » di-
yc mukabcle etti.
Enes (r.a.) anlatiyor: Resuli.illah (s .a.v.), Sa'd b. Ubade'nin yamn:l
girmck ic;in izin istcmi~ vc:
<< - Esselamii alcykiim ve rahmetullah.» dcmi5ti. Sa'd isc yava~ bir
scslc:
« - Ve aleykesselam ve rahmetullah! , diyc kars1hk vermi~, fakat
Pcyf!a mhcr (s.a.v.), Sa'd'm scsini i~itmcdi ~ ind c n , i.i c; dcfa sclf1mt tckrar-
1-aml) vc Sa'd cla yinc y~i\'a~ bir sc•.ll' i.i~: d cfa kll·)tl!l-:: vcrllli'", mna Re-

9'17/~t Hliye: 61112; Buk··ri fj-·IJ'i<! , , , , .:, ' ; !~ .

S':t' T a hcr<"inl; J\1'-:cma'uz Z..:vi\;:r : · -'.j~.
sflliillah bunu i~itmedigi i~Yin, geri donmli;;tii. Sa'd ise hemen O'nun ar-
kasmdan ko~ffiU$ vc:
« - Ey Allah'm ResuH.i.! Anam babam sana kurban olsun! Selam-
lann hfda kulaklanmda c;mhyor. Aslmda selamtm duydum, fakat bana
bol bol selam venneni ve bereket dilemeni istedigim ic,:in sana yav~
sesle cevap verdim.» demi$; sonra da onu evinc gotiircrck, kcndisin~
yag ikram etmi~. Pygambcr (s.a.v.) yag1 yedikten sonra:
· « - Yemeginiz.i iyi kimsCler yesin, mclekler size dua ctsin \.·e orw;-
lular sizde iftanm ac;sm!» diye dua etmi$ti.
Yinc Enes (r.a.) den: Resullillah (s.a.v.), Ensar'1 ziyarct eclerdi. On-
Jann evlcrinc yakla;;mca, Ensar c;ocukbn Rcslilullah'm c;cvresini sa-
rarlar, Resf!li.illah (s.a.v.) da onlara hay1r dua cdcr, ba$lanm ok)ar ve
selam ver;rcli. Bir dcfasmda l<e -.i:diill:th, Sa'd'm evinin kap1sma gclmi5ti.
« - Allah'tn sel[mn ve rahmcti i.izerinizc olsun!» dedi. Sa'd alc,:ak
bir scsic ccv::lp vcrdi!_!i ic,:in. sesini i:,;itcmcycn Pcygamber (s.a.v.), sela-
mml iic; dda tckrar ct!i:
Res(Jltillah lie; dcfa selftm verdig;i zamnn, kendisine izin vcrilmezse,
daha da Jsrar tmcycrck doner gidcrdi.'"19
Muhammed b. Ciibeyr anlatryor: Orner (r.a.), Hz. Osman'm yanma
gelip selfun vermi'j, fakat Osman selflmmi alrnamv;;t1. Bunun i.lzerine
Omer, Hz. Ehu Bekir'in yamna girerek, $ikayette bulunclu. Hz. Ehit
Bekir:
,,_ Niye karde.<?inin selammt almadm?» diye sorunca, Hz. Osman:
,,_ Valbh1 kendi kendime konu~uyordum, onun !c;in Omer'in se-
l<'mHm i~itmedim.>> dedi. Hz. Ehfl. Bekh~:
«-- Pd:i . kencii kendine ne hakkmda konu~uyordun?» diyc sordu.
Hz. O:;m7m ccYahen :
(<·- $cytanla ugra:,;IJordum. <;i.inkii o, bahsetmek bile istemedigim
b :_l ·;cy1cri, dunyadab her 9eyin bcnim olacagrm ruhuma i'i'1cmeye ba$-
bm1 !? 1L I;;tc ~eytan bunlan ruhuma i$lerken, kendi kendime: «Ke$ke,
~cytanm ruhumuzn i~ledigi bu sozdcn bizi ncyin kurtarRcagmi Resu-
llil hh '~1 sorsayd1m.» diye di.i$Uniiyordum.» dedi. Ehit Bekir:
,,._ Valbl1i ben de aym meseleden yakmmi$ ve Resullillah'a bu du-
n!rn ::1::m nastl kurtulacagimtzt sormu$tum da: «Sizi bu durumdan, be-
nin iili.imiin: csnas mda amcama soylemcsini emrettigim halde yapma-'
d1 ~ 1 ~~C\ i sciyJcmek k~rtarabilir.» buyurmu!7lard1.» 510
Hz. Osman (r.a.) anlat1yor: Hz. Orner (r.a.), Hz. Ehit Bekir'in yamna
gclcn:k:

509 Bczzftr; Mecma'uz-Zelraid: 8/34.

s1o Ebii Ya'Ja; Kenz'iil-Ummal: lj74.

.. _.. ..
I J
 jqtimai Miinasebetler 1093

c- Ey Resuliillah'm halifesi, seni hayrete dii~iirecek bir ~ey soy-

leyeyim mi? Osman'a ugrnd1m, sclam vcrdim de selamimi almad1!» dedi.
Bunun lizcrine Hz. Ebu Bekir, ayaga kalkarak Hz. Omer'in koluna gi-
rip, yamma kaclar geldiler. Hz. Ebu Bekir, bana:
« - Osman, karde~in bana gelerek, yamna ugrad1gmi, selam ver-
digini, fakat senin selarn1 almadiglm iddia etti. Nic;in boyle yaptm ?»
deyince, ben:
« - Ey Resuliillah'm halifesi, ben boyle bir $ey yapmad1m! » diye
cevap vcrdim. Ancak Hz. Orner at1larak: ·
« - Yoo, vallahi yaptm! Fakat n'oluyor timeyye ogullan, siz de mi

kibre kapildmiz?!» deyince, ben:

« - Vallahi senin yamma geldiginin ve bana selam verdiginin fa:r-
kmda degilim.» diye !:'tlar~1hk verdim. Bu defa Hz. Ebu Bekir:
«- Dogru soyledin. Vallahi oyle zannediyorum ki, kafanda dii~lin-
di.iglin bir mesele seni bu il?ten ahkoydu.>>
« - Evet.»
<<- Peki, neydi meselc?»
<<- Resullillah (s.a.v.) vefat etmeden, bu iimmetin kurtulu$ c;are-
sinin ne oldugunu sormad1m. i$te ben kendi kendime bunu dii~linliyor
ve bu hususta fnzla ileri gitmeme de $a$1yorum.»
<<- Ben vaktiyle O'na bu mes,f.!leyi sormu$tum da, bana cevap ver-
mil?ti.»
« - Cevab1 ne idi?»
<<- Ben Resullillah'a, <<Ey Allah'm Resulii, bu iimmetin kurtulu~
c;:aresi nedir?>> diye sordum ,bana: «Kim, benim amcama arzedip de;
amcamm kabul etmedigi sozleri kabul ederse, onun kurtanciSl da odur.»
buyurdu. Resuliillah'm amcasma arzettigi soz: E~hedii enla ilahe illal-
lah, ve e~hedii enne Muhanuneden Abdiihu ve rasu.liih'diir.>>511
Sa'd b. Ebi Vakkas (r.a.) anlatiyor: Osman ibn·i Affan mescidde
iken yamna gcldirn ve selam verdim. Osman beni gordiigii halde sela-
mima kar:;ahk vcrmcdi. Bunun iizcrine Halife Orner ibn-i Hattab'a gele-
rek:
<<- Ey mii'minlerin emiri, islam'a yeni bir adet mi girdi?» diye
iki defa sordum.
« - Bir ~cy mi var?>> dedi. Ben:
<<- Gerc;:i bir l?ey yok ama, az evvel mescidde Osman'm yanma gel-
dim. Selam verdim. Beni gordi.igii halde selam1m1 almadi.» dedim. Bu-
nun lizcrine Orner hir adam gondererek Osman'1 c;:agirtti. Ona:
« - Senj kardel?inin seH'tm1m almaktan ahkoyan nedir?>> diye so-
runca, Osman:

511 ibn-l Sa'd: 2/312.

 1094 Miisliimanltk

,_._ Ben boyle bir ~ey yapmadim.» dedi. Ben ise:

Hay1r, yaptm! » diye ~aki~tlm. Bu defa Osman boyle bir ~ey
«-
yapmadrgma yemin etti. Ben de yaptlgma yemin ettim. Biraz dii~iin­
diikten sonra:
<<- Estagfurullah ... Evet, biraz once yamma geldigini hatirhyorum.
Fakat ben, 0 Slfada Resuliillah (s.a.v.) dan Wttigim bir sozii kendi
kendime dii~iiniiyordum. Vallahi o sozii ne zaman hatirlasam gozlerim
etraf1 gormez olur, d1~an ile ilgim kesilir.» dedi. Ben:
<<- Size onu anlatayim.» dedim ve devamla: <<Resuliillah (s.a.v.) bi-
ze ilk duay1 anlatirken, bir bedevi gelerek, kalkmcaya kadar onu me~­
gul etti. Soziinii yanm b1rakt1. Ben de ayaga kalkarak Resuliill~h'1 ta-
kip etmeye ba~lad1m. Ancak kendisine yeti~emeden eve girecek diye
korktugum i<;in ayaklanm1 yere vurdum. Resuliillah geriye dondii ve:
« - Kim o? Ebi't ishak sen misin?» dedi.
<<- Evet, ey Allah'm Resulii.» diye kar~1hk verdim.
<<- Bir ~ey mi var?» diye sorunca:
« - Hay1r ama, bize ilk duay1 anlatrrken , yanma gelen bedevi se-
ni me~gul etrpi~ti.» dedim.
« - Evet, Yunus'un bahgm kammda iken yapt1g1 dua: «Rabbim
senden ba~ka ilah yoktur. Seni tenzih ederim. Ben zalimlerdenim.» ~ek­
lindedir. Eger bir Miisliiman o dua ile Rabbine yalvanrsa, Allah onun
duas1m kabul eder.» buyurdu.512

Selam Gom:lermek :

Ebu'l-Bahteri anlatiyor: E~'ab b. Kays ve Cezir ibn-i Abdullah el·

Receli, Medain'in bir tarafmdaki kalede bulunan Selman·t Farisi'nin ya-
nma geldiler. Kendisine selam verdikten sonra:
<<- Sen, Selman·I Farisi misin? » diye sordular.
« - Evet.» dedi. Onlar: ·
<<- Resuliillah (s.a.v.) m arkada~I mlSln?» dediler.
<<- Bilmiyorum.» diye cevap verince, gelenler ~iipheye dii~erek:
<<- Ar;tdigimiz bu degildir, belki.» dediler. Bu defa 1elman: -
<<- Aradigimz arkada~ benim. Ben, Resuliillah (s.a.v.) 1 gordiim ve'
' kendisiyle oturdum. Onun arkada~I, onunl~ birlikte cennete giren kim-
• sedir! Peki, siz ne istiyorsunuz?» dedi.
<<- Biz, $am'daki bir arkada~mm yanmdan geliyoruz.» dediler.
Selman: ·

· 512 Miisned-i imam Ahmed; Mecmauz-Zevaid: 7/ 68; Siinen-i Tirmizi; Ebu Ya1a;
Taberini; Kenz'iil-Ummal: 1/298.
 Iqtimai Munasebetler 1095

«- Kim o? >> diye sordu.

«- Ebuddada.» diye cevap verdiler. Selman:
« - Sizinle gonderdigi hediye nercde ?»
« - Bizimlc hcrhangi bir hediye gondermedi.»
«- Allah'tan korkun ve emaneti sahibine verin! <;:i.inki.i, onun ya-
mndan gd c n hcrkc s, bana bir de hcdiye getirir. »
,,_ Bizcl c n boyle bir ~ey bekleme. Bizim kendi mallanm1z var. On-
larclan istcdi f! ini alabilirsi n .»
, « - BC' n s izin mahmZI degil, sizinle birlikte bana gonderilen hccli-
veY i isti,·u ru m .>>
«- Vallahi bizimle bir ~ey gondermedi. Ancak bize:
« - Gidcceg iniz: yerde oyle bir z:at vardn· ki, Resuli.illah (s.a.v.)
onunla ba :;; ba~a kald1 gi zarnan, bir ba$kasmm yanma girmesine izin ver-
mczd i. Ona vannca, selamimi soyleyin.» dedi. »
«-~ Hah i$te! Sanki ben sizden ba$ka bir hediye mi bekliyordum?!
Allah b1mdan bcrcket ve iyilik getiren selamdan daha gi.izel bir he-
di\"<.' mi olur:> ,SB

Tokaln~mak ve Kucakla!?mak :

Ciindiib (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) arkada$lanyla kar~Ila$m­

ca , sc.lflm vcrmcdcn musafaha yapmazd1. 514
Ebft Zer'clen: Birisi hana, sana:
«- - Peygamber (s.a.v.) in hakkmda bir $ey sormak istiyorum.» dedi.
Ben:
« - Sovlerim ama, aram1zda kalmak $artiyle. » dedim.
«- Rcs(Jli.illah (s.a.v.) ile kar$I$la$tlgm1Z zaman sizinle musafaha
edcr mivdi? » dive sordu. Ben:
«- O'nunla her kar$Ila$rnamda benimle muhakkak musafaha ya-
nardJ. » di ve ccvap vc r dim. 515
Ebft Hi.ireyre'den: Peygamber (s.a.v.), Huzeyfe ile kar$Ila~mca, onun-
la musafaha etmck istediyse de, Huzeyfe bundan ka<;md1 ve:
<<- Ben ci.ini.ibi.im.» dedi. Bunun i.izerine Resuli.illah:
«- Miisli.iman kimsc , ka r dC',si vle musafaha cdince, agacm yaprak-
lanmn di:iki.ildi.igi.i gibi, onlarm da gi.inahlan doki.ili.ir.» lmyurdu.516

51 1
· Tahen1ni; Mecma'uz-Zevaid 8/40 ; -HIIye: 1/ 201.
51 4 Taherani; Mecma'uz-Zevaid: 8/ 36.
515
Miisned-i imftm Ahmed; Ruv;lni; Kenz'iil-Ummal: 5/ 54.
510
Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 8j 37.

I .- ·- .:

• I
 1096 Milsliimanltk

Enes (r.a.) anlatiyor: Ey Allah'm Reswii, birbirirnize selarn verirken

ba~nrniZl egebilir rniyiz?» diye sorduk.
c - HaYJr .» dedi.
c - Birbirirnizle kucakla~abilir rniyiz?» diye sorduk. Bu defa da:
« - Hay1r.» dedi. Biz:
«- Peki, birbirirnizle tokala~abilir rniyiz?,. diye sorduk. ·Resuliillah
(s.a.v.):
« - Evet.» dedU517
Yine Enes (r.a.) den: Bir zat:
«- Ey Allah'm Reswii! Herhangi birimiz, karde~iyle veya arkada-
~Iyla kar~Ila~t1g1 zaman selarn vermek i~in ba~m1 egebilir rni?» diye
\ sordu.
«- HaYJr.» diye cevap verdi. Adam:
« - Kucakla~Ip, opii~ebilir mi?» diye sordu. Resuliillah (s.a.v.):
--~ Hay1r.» diye cevap verdi. Bu defa adam:
c - Elini stkarak, musafaha edebilir mi?» diye sorunca, Resulullah:
c - Evet.» buyurdular.
Rezin, Ravi'nin, «Onu opebilir mi?» sorusuna verilen cevaba: «An-
cak yolculuktan donii~te opebilir.» sozlerini de eklernektedir. 518
~e (r.a.) anlatiyor: Zeyd b. Harise Medine'ye gelrni~ti. 0 s1rada
da Resulullah (s.a.v.) benirn evimde bulunuyorlardt. Zeyd eve gelerek,
kap1y1 c;:ald1. Bunun iizerine Resuliillah, pe~ternahm yerde silrilyerek
kapiYJ ac;:t1. Zeyd'i kucaklad1 ve optii. Vallahi Resulullah'm bundan on-
ce ve sonra boyle c;:1plak oldugunu hie;: hatirlarniyorurn. 519
Yine Enes anlatiyor: Resulullah (s.a.v.) m eshab1, birbirleriyle kar-
~Ila~tlklan zarnan rnusafaha ederler; bir yolculuktan dondukten sonra
ise kucakla~lrlardi. 520
Hasan·t Basri'den: Hz. Omer (r.a.) geceleyin arkada~lanndan her-
hangi birini hattrlaymc, «Ne zarnandir onu gormedirn.» der. Narnaz1 ki-
hnca, onun yanma giderdi. Onunla kan;al~t1g1 zarnan da ku.cakla~Irdi,5 21
Urve anlatlyor: Orner (r.a.) ~am'a gelince, balk ve ileri gelenler ken-
disini kar~1lad1. Hz. Orner:
« - Karde~irn nerede?» diye sorunca onlar, onun kun oldugunu sor~
dular. Hz. Orner:
«- Ebu Ubeyde! » diye cevap verdi.

517 Darekutni; ibn-i Ebi !>eybe; Kenz'iil-UmmiU: 5/54.

s1a Tirmizi: 2/97; Cem'ul-Fevaid: 2/142.
m Tirmizi: 2/97.
~ Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 8/36.
!121 Mebamili; Kenz'ill-Ummal: 5/42.
 l{:tirnai Munasebetle1· 1097

« - ~imdi gelir.» dediler. Ve Ebti Ubeyde gelince, Orner bineginden

Ulerek, onu kucak.lad1. 5~

Miisliimanm Elini ve Almm Opmek :

~a'bi anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) Hayber'den doniince, kendisini

Ca'fer b. Ebi Talib kar~1lad1. Resuliillah da onu kucaklad1 vc almndan
optii:
« - Hangisine sevinece~ bilmiyorum. Ca'fer'in geli~ine m i. Hay-
ber'in fethine mi ?» buyurdu.323
Seleme b. Ekvay (r.a.) anlatiyor: ~u ellerimle Resuliillah'a biat et-
tim. Hatta onun elini optiim. Bana bir ~ey demedi. 524
Ummii Ebar'm dedesi anlatlyor: Bize:
« - ~u Resuliillah'trr.» dediler. Biz de onun elini Ye ayaklan :11 op-
tiik.
Mez'ide tiil·Abdi'den: E~ec (r.a.) yiiriiyerek Resuliillah'm yan!llo. gel-
di ve Peygamber (s.a.v.) in elini tutup optii. Resuliillah, ona:
« - Sende Allah'm ve Resuliiniin sevdigi bir huy var.» buyurcln .
Efec:
« - Ah~kanhktanm1, yoksa f1traten mi?» dedi. Resuliillah:
«- Hay1r, ah~kanhktan.» diye cevap verdi. Bunun iizerine E~ec:
« - Beni Allah ve Resuliiniin begendigi ~eylere ah!?tiran Allah'a
hamdolsun.» dedi.szs
Ebii. Rec~ el-Utaridi anlatlyor: Medine'ye gelmi~tim. Bakt1m, balk
toplanm1~tt. Aralarmda da birinin almm open bir adam vard1. Adam:
« - Camm sana kurban olsun! Sen olmasaydm , biz hclak olmu~­
tuk!» diyordu. Ben:
«-:- Open kim, opiilen kim?» diye sordum. Birisi:
« - ~u Orner b. Hattab'd1r. Zekat vermeyi reddeden miirtedlcrle
sava~masmdan dolayr Ebii. Bekir'in almm opiiyor.» dedi.
Temim b. Seleme'den: Orner ibn-i Hattab ~am'a geldigi s1rada, ken-
disini Ebu Ubeyde b. Cerrah kar~Ilayarak, musafaha edip, elini optii.
Daha sonra ikisi birlikte aglayarak gittiler.525 /a
Yahya ibn-i Harls ez·Zbnari anlatiyor: Vasile b. Eska' ile kan;ala~­
mi~tim. Kendisine:
« - Resuliillah'a ~u elinle mi bJ'at ettin? » diye ~o:· dt:.; .

m lblye: 1/101.
523 lbn·i Sa'd: 4 j34.
52.4 Taberani; 'Mecma'uz-Zevaid: 8/ 42; Ebii Ya'la.
"25 Taberam; Bab-i.il Edeb, s. 144.
m;a lbn-i Asakir; Miintehab: 4/350.
1098 Milslilmanhk

«- Evet.» dedi. B~n:

«- Uzat o elini de opeyim.» dedim. Elini uzattl. Ben de tuttum
ve elini opti.im.526
Yunus b. Meysere'den: Bir yerden doni.iyorduk. Yezid b. Esved'in
yamna ugrad1k. Vasile b. Eska' da oraya geldi. Yezid, Vasile'ye bakmca,
Vasile elini uzattl. Yezid de onurr elini tutarak, yi.izi.ine ve gogsi.ine si.ir-
di.i. C,i.inki.i Vasile, Resullillah'a o ellerle biat etmi~ti. Vasile:
<<-- Ey Yezid, Rabbine kar;n zannm nasild1r?» dedi.
<<- iyidir.>> diye cevap verdi. Vasile:
<<- 0 halde seni mi.ijdelerim. C,i.inki.i ben, Resuli.illah'm: «Allah: Ku-
lum beni nas1l zannederse ben oyleyim. Hay1r beklerse hayl'r gelir. ~? er
beklerse ~ er gelir.» buyuruyor dedigini i~ittim.» dedi. 527
Abdurrahman b. Rezin anlatlyor: Rebze'ye gelmi~tik. Bize, <<3eleme
b. Ekva' burada oturuyor.» denince,' dogruca onun yamna gelerek se-
lam verdik. Seleme ellerini bize uzatarak:
« - Bu iki elimle Resuli.illah (s.a.v.) a biat ettim.» dedi. Sonra da
bize el ayas1m uzatt1. Elinin ayalan bir devenin tabam kadar geni~ti.
Biz de onun elini tutarak opti.ik.52S
ibn-i Ced'an'dan: Sabit, Enes (r.a.) e hitap ederek:
<<- Elinle Peygamber (s.a.v.) e dokundun mu?» diye sordu. Enes
(r.a.):
<<- Evet.» dedi. Bunurr i.izerine Sabit, onun elini opti.i.
Siiheyb-i Rumi (r.a.) den: Ben, Ali'yi, Abbas'm elini ve ayaklanm
operken gordi.im. 529

Bir Mus lUman Gelince Ayaga Kalkmak1:

Ai!je (r.a.) anlatlyor: insanlar arasmda Fatima'dan ba~ka soz, ko-

nu~ma ve oturup kalkl~ yoni.inden Peygamber (s.a.v.) e benzeyen bir
ba~kasm1 gormedim. Peygamber (a.s.), Fabma'mn kendisine gcldigini
goriince, ona ho~ geldin der, sonra kalkar ve onu oper; daha sonra ise
etiiid"en tutarak kendi yerine oturturdu. Peygamber (s.a.v.), Fahma'ya
-geldigi zaman ise;· Fatima, O'na, «ho~ geldin.>> der, ayaga kalkar ve O'nu
opefdi. Fatima, Reswi.illah'm son hastahg1 s1rasmda huzuruna girmi~ti.
Peygamberimiz ona, <<ho~ geldin>> deyip opti.ikten sonra gizlice kulagma
bir $Cyler soyleyince Fahma aglamaya ba$1adL Sonra yine gizlice bir
7eyler soyledi. Bu defa Fatima gi.ildi.i. Bunun·uzerine ben:

526 "Abdurrezzah; Baraiti; Beyhaki; ibn-i Asakir; Kenz'iil-UmmiU: 5/54.

oTi Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 8/ 42; Hilye: 9/306.
528 Buh;c:ri; Edeb, s. 144; ihn-i Sa'd: 4/39.
'{>; B.uliari; Edcb, s. 144.
 <<- Bu kadm, kadmlar arasmda bir iistiinliige sahiptir. Ancak o da
kadmlardan olmakla bcraber hem aghyor, hem de giiliiyor.» dedim ve
Fahma'ya donerek:
« - Resuli.illah sana ne dedi?» diye sordum. 0:
<<- Soylerscm, SllTI if~.m etmi~ olurum.» diye cevap verdi.
Peyg:ambcr (s.a.v.) vefat ettikten sonra Fahma:
« - Rcsuliilbh (s.a.v.) bana gizlicc, <<Ben oliiyorum» deyince, agla-
dim. Sonra yine kulag1ma, <<Bana Ehl-i Bcyt'imden kan~acak ilk kimse
sensin.» dcyincc ho~uma gitti, scvindim.» dedi. 530
Muhammed b. Hilal, babasmdan naklederck anlatiyor: Peygamber
(s.a.v.) yamnuzdan mcscidden ~1bp da, evine girinceye kadar ayakta du-
rurduk.331
Ebu Umame anlal1yor: Peygambcr (s.a.v.) asasma dayanarak, ya-
nmuza gcldi. Biz hcmcn ayaga kalkt1k. Bunun uzerine Resuliillah:
,, _ _ Birbirine tazim eden Acemlcr gibi ayaga kalkmaym.>> buyurdu. 532
Ubacle b. Samtt anlallyor: Rcsuliillah (s.a.v.) yamm1za gelmi~ti. Ebu
Bekir (r.a.):
<<- Kallon; ~u miinafig1 Resuliillah'a ~ikayet edelim.>> deyince, Pey-
gambcr (s.a.v.):
<<- Ayaga kalkmaym. <;:iinkii ancak Allah Teala'mn huzurunda aya-
ga kalklhr.>> buyurdu.533
Enes (r.a.) anlat1yor: Sahabe, Resuliillah'I gormekten duydugu se-
vinci, hie; kimse ic;in duymazd1. Fakat, O'nun istemedigini bildikleri ic;in
kendisini gordukleri zaman ayaga kalkmazlard1. 534
ibn-i Omer'den: Peygamber (s.a.v.) hcrhangi bir kimsenin oturdu-
gu yd'den kalkarak, yerini ba~kasma vermesini yasaklam1~t1. ibn·i Orner,
eger birisi ayaga kalkar, yerini kcndisine verirse, oraya oturmazd1. 535
Ebu Halid'il Yabli'den: Ali b. Ebi Talib yamm1za geliyordu. Biz-
ler ise ayaga 1-.alkmJ~, onun gclmcsini bekliyorduk. Hz. Ali:
<<- Bakiyorum sayp duru~una ge~mi~siniz.>> dedi. 536
Ebu Miclez anlat1yor: Abdu11ah ibn·i Aw..ir vc Abdullah b. Ziibeyr
oturm::tkta ikcn, yanlanna Muaviyc gelincc, ibn·i Amir ayaga kalkt1. ibn·i
Ziibeyr isc ayaga kalkmad1. Bu harckctlerinde daha olc;iilii idi. Bunun
iizerine Muaviye:

s.'J Buhari, Bab-ul Edeb, s. 138.

51 i Bczz6.r; Mecma'uz-Zevaid: 8 j 40.
5.>"2 i!m-U Ccztr; Kenz'iil-Ummal: 5/ 55; Cem'ul Fevaid: 2/143.
533 !\'liisned-i imam Ahmed; Mecma'uz-Zevaid: 8/40.
;34 Buhari, Bab'ul Edcb, s. 138; El-Bidaye: 6/57.
535 BuQari, Bab'iil Edeb, s. 169; ibni Sa'd: 4/120.
536 ibn-i Sa'd: 6/28.

- - ..
1100 Milsliimanltk

«·- Peygamber (s.a.v.): «Allah'm kullarmm, kendisi i~in ayaga kalk-

masma sevinen kimse, kendisine cehennemden bir yer haz1rlasm!,. bu-
yurdu.537 dedi.

Gel·? :l Blr 1'!-uslumana, Toparlamp, Yer Ve;·mek

yasile b. HatHib el·Kura~i anlatlyor: Adamm · birisi, Mescid'e gil-

mi~ti. Peygamber (s.a.v.) ise, Mescid'de ya1m~ ba~nna oturuyordu. Ada-
IDI gori.ince, toparlanarak, yer gosterdi. Adam:
,,_ Ey Allah'm Resuli.i, yer oldt:k~a geni~.» deyincc, Resuli.illah ona:
« - Mi.isli.imanm bir ba~ka Mi.isli.im~m gordi.igi.i zaman onun ic;in
toparlamp yer a~mas1 vazifesidir.» buyurdu.538

To!Jiant!ya Gelenle1·e Sayg1h D<.tvranmak :

Kesir b. Mi.irre anlatlyor: Bir Cuma gi.ini.i Mescid'e girmi~tirn. Bak-

tim, Avf b. Malik el·E~cai bir grup insan arasma oturmu~, ayaklanm
da online uzatm1~t1. Beni gori.ince, ayaklanm toplayarak:
« - Ayaklanm1 ni~in uzattigimi biliyor musun? Salih bir adam gel-
sin ve otursun diye.» dedi.~9
ibu-i Abbas (r.a.) dan: Benim meclisimde en sevdigim insan yam-
rna kadar gelip oturand1r. »539 j a

537 Buhari; Edeb, s. 144.

S38 Beyhaki; tbn-i A,sakir; Kenz'iil-Ullll11Al: 5/55; Taberini Mecma'uz-Zevatd: 8/40.
S39 Buhari, Bab'ul Edeb, s. 167.
S39fa Buhari, s. 167.
 MUSLtJ'MANIN iKRAMINI KABUL ETMEK

Ebft Ca'fer anlattyor: Hz. Ali (r.a.) nin yanma iki adam gelmi~ti.
Hz. Ali, onlan mindere buyur etti. Adamlardan birisi mindere oturdugu
balde, digeri topraga oturunca, Ali ona hitaberr:
« - Kalk ve minder i.izerine otur! Ci.inki.i yapuan iyiligi, ancak e~ek
teper.» dedi.540

MUSLUMANIN SIRRINI SAKLAMAK

Orner (r.a.) anlatlyor: K1z1m Hafsa, Sebmi kabilesinden Huneys b.

Huzafe (r.a.) den dul kalm1~tl. Huzafe (r.a.) Bedir sava~ma katJlan
Resuli.illab'm eshabmdand1. Medine'de ~efat etmi~ti. Ebii Bekr (r.a) ile
kar~Jla~tlglmda;
« - Arzu edersen, Hafsa'YJ sana nikahhyay1m.» dedim. Ebii Bekr
o an bana bir cevap vermedi. Birkac; gi.in sonra, Resuli.illah, Hafsa'ya ta-
Jip oldu. Hafsa'yx Resuli.illah'a nikahladxm. Bu hadiseden sonra Ebu
Bekr ile kar~;ala~t1m! Bana;
« - Hafsa ile evlenmemi teklif ettiginde sana herhangi bir cevap
vermemi~tim. Herhalde bana gi.icendin?» dedi. Ben:
« - Evet.» diye cevap verince, o:
« - Aslmda ben sana o zaman cevap verecektim. Ancak Resuli.illah
(s.a.v.) m ondan bahsettigini i~itmi~tim. Resuli.illah'm sxrnm if~a etme-
yeyim diye sana cevap vermedim.- ~ayet o vazgec;seydi, ben Hafsa'Yl
kendime nikahlayacakt1m.» dedi. 541

;.co lbn-t Ebi ~eybe; Abdurrezzak; Kenz'ul-Ummal: 5/55.

'141 Hilye: 1/361; MUntehab: 5/120.
1102 Musliirnanhk

Hz. Enes (r.a.) anlat1yor: Bh· gun Resuli.illah (s.a.v.) m bir i~ini go-
ri.iyordum. i~i bitirdikten sonra, «Resultillah uyuyor.» deyip d1~an <;Ik-
tlm. <;:ocuklann yolda oyna ~t1klanm gortince, oyunlanm seyretmeye
ba~ladm1. Biraz sonra ise Peygamber (s.a.v.) <;Ikageldi. <;:ocuklann ya-
nma gelip, selam verdikten sonra beni yanma c;ag1rd1 ve bir yere gon-
derdi. i~ini yap1p gelinceye kadar, onu kimseye soylemedim. Bu ytiz-
den annemin yanma gee; gelmi~tim. Annem bana:
« - Nic;in boyle geciktin ?» diye sorunca, ben:
« - Peygamber (s.a.v.) beni bir ihtiyaCI ic;in gondermi~ti de.» de-
dim.
«~ Ne.dir o?>> diye sordu.
« - 0, Peygamber (s.a.v.) in bir Sirndn, sana soyleyemem.» dedim.
Annem:
<<- Oglum, Resultillah'm s1rnm sakla.>> dedi.
« - 0 s1rn ~imdiye kadar hie; kimseye soylemedigim ic;in, sana da
soyleyemeyecegim. ,54 2

54 2 Buhari, Bab'ul Edeb, s. 169; Cem'ul Fevaid: 2f148; Miislim.

 YETiMLERE iYiLiK ETMEK

Ebu Hureyre (r.a.) dan: Peygamber (s.a.v.) e bir adam gelerek i<;+
nin sikildigmdan ~ikayet edince, Resultillah ona:
« - Yetimin ba~m1 ok~a. yoksulu doyur! .. >> buyurdu. 543
Ebud'derda (r.a.) anlatlyor: Bir adam, Resultillah (s.a.v.) a gelcrck
ruhunun sikild1gmdan bahsetti. Peygamber (s.a.v.) de ona:
<<- i<;inin ferahlamasm1 ve ihtiyacmm temin olunmasm1 m1 isti-
yorsun? Oyle ise yetime ~efkat gaster, onun bc:t~llll ok~a. karmm doyur,
0 zaman i<;in ferahlar ve ihtiyacm temin olunur.» buyurdu. 544
Be~ir b. Akraba el-Ciiheni anlatlyor: Uhud sava~mda Peygambcr
(s.a.v.) in yanma gelerek:
<<- Ne oldu babama?>> diye sordum.
<<- ~ehid edildi. Allah rahmet eylesin.» buyurdu. Bunun tizerine
ben aglamaya ba~lad1m ki, Resultillah elimden tuttu, ba~1m1 ok~ad1 ve
binegine bindirerek:
<<- ister misin ben baban, A~e de annen olsun?, diye buyurdu.545

543 Miisned-i imam Ahmed; Mecma'uz-Zevaid: 8/160.

544 Taberiini; Mecma'uz-Zevaid: 8/160.
545 Bezziir; Mecma'uz-Zevaid: 8/161; Buhari; EI-isabe: 1/153; ibn-ii Mendeh;
· ibn-i Asakir; Miintehab: S/146.
 BABADOSTUNASAYGIGOSTERMEK

Abdullah ibn·l Dinar anlatiyor: ibn·i Orner Mekke'ye gitmek fu:ere

yola <;:tkttgi zaman, yanmda, deveye binmekten usamnca, iizerine binip
rahat edecegi bir e~egi ve ba~ma dolayacag1 bir sangt bulunurdu. Yine
bir giin Mekke'ye giderken e~egine binmi~ti. Yolda yanma bir bedevt
geldi. Abdullah ibn·l Orner ona:
« - Sen filan oglu filan degil misin?» diye sordu. Bedevi:
c - Evet, oyum.» dedi. Bunun iizerine ibn·i Orner altmdaki e~egi
ve sang1 bedeviye vererek:
« - $una bin, sang1 da ba~ma sar.» deyince, yol arkada~lannda•
baztlan:
« - Allah iyiligini versin, iizerinde dinlendigin e~egi ve ba~ma do-
ladtgm sang1 ~u bedeviye verdin.» dediler. ibn·i Orner ise ~oyle kar~I­
hk verdi:
<<- Ben Resftliillah (s.a.v.) m: «1nsamn, babast oldiikten sonra, ba-
basmm · samimi dostlan ile ilgilenmesi ve onlara ihsanda bulunmasi
yaptlan en giizel iyiliktir.» buyurdugunu i~ittim. $iiphesiz bu bedevinin
babas1 da, Orner ibn·i Hatti\b'm en samimi bir dostu idi.»546

OLUMLERiNDEN SONRA, ANNE VE BABAYA

iYiLiK YAPMAK

tl'seyd es·Saidi anlattyor: Adamm birisi, Peygamber (s.a.v.) e:

. « - Ey Allah'm Resftlii! 6Iiimlerinden sonra anneme bahama ne
gibi ~eylerle iyilikte bulunabilirim?» diye sorunca, Resftliillah (s.a.v.):
<<- Onlar i<;:in dua etmek, magfiret dilemek, vasiyetlerini yerine ge-
tirmek, onlann ahbaplanm ziyaret etmek ve arkada~lanna, dostlanna
ikramda bulunmakla ... » diye cevap verdi.547

5 16 Ebil Davi'td; TirmW; Miisllm; Cem'ul-Fevald: 2/169; Bohart, Bab'ul Edeb', s. 9.

!f1 EbQ Dlviid.
 MtiSLUMANIN DAVETiNt KABUL ETMEK

Ziyad b. En'am anlatiyor: Muaviye zamamnda dcnizde sava~makta

idik. Bir glin i<;inde bulundugumuz gemi, Ehu Eyyub el·Ensari'nin ge-
misine yana~t1. Ogle yemegimiz hrmrlamnca, kendilerini davet ettik.
Onlar da geldiler. Fakat Ebu Eyyub:
« - Beni davet etmi$siniz. Orw;:lu idim ama davdinize gclmem
gerekiyordu. <;i.inki.i ben, RcsCtli.illah (s.a.v.) m: «Mi.isli.iman kimsenin ~u
alt1 hususta karde$inin. hakkma riayet etmcsi i.izerine bon;:tur. Eger
bun1ardan birini yapmazsa, karde$inin bir hakkm1 c;igncmi$ olur. Kar-
~Ila~tigi zaman selam vermck, davetine gitmek, hap~Inil!,h zaman, <<Al-
lah rahmetini i.izerinden eksiltmesin.» dcmek, hastalamnca ziyaretine
gitmek, cenazesinde hazn· bulunmak, nasihata ihtiyac1 oldugu zaman da
nasihat vermek.» buyurdugunu i~ittim.» diye mukabcledc bulundu. 548
Humeyd b. Nuaym'dan: Orner ibn·i Hattab ile Osman (r a.) bir da-
vete c;agnlmi~lardi. Davete gelip, yemekten sonra, giderlerken Orner,
Osman'a:
« - Bir yemege katildim ama, katilmamayi ne kadar arzu ede1dim.»
deyince, Osman:
« - Nic;in?» diye sordu. Orner:
« - <;:i.inki.i davet edenin bununla ovi.inmesinden korkuyc.
ye kaqil1k verdi.549
Mugire b. ~u'be evleniyordu. Mi.i'minlerin Emiri Hz. ma• 1
di.igi.iniine davet etti. Osman gelince:

SIB Buhari, Bab'ul Edeb, s. 134..

549 lbn-ii Miibarek; Miisned-i Ahmed; Kenz'iil-UmmiH: 5j66.
F: 70
1106 Milsliimanhk

Orm;tum ama, s1rf davete katllmak ve bereketi artlrmak i<;in

«-
geldim.» dedi.550
Selman (r.a.) der ki: Devlet dairesinde gorevli veya niifuzlu bir dost
ya.qut arkada!7m olur da, sana bir hed!.ye verir veya bir yemege davet
ederse, hemen kabul et. <;iinkii yedigin yemegin afiyeti sana ve -!7ayet
varsa- giinah1 onad1r. 551

sso Miisned-i Ahmed; Kenz'iiiUmmal: 5/ 66.

5sl Abdurrezzak; Kenz'iii-Ummal: 5/6.
 •

YOLDAN ZARARLI ~EYLERi KALDIRMAK

Muaviye b. Kurra (r.a .) anlat1yor: Ma'kd el·Miizeni ile beraberdim.

Yolda yiiriirken eziyet verici bir ~ey gorse kaldmp atlyordu, Artlk ben
de bir ~ey gordiim mii, onu atmak i<;in Ma'k1l'dan . ..€Vvef davranmaya
a~lad1m. B~ma: - ··· -
«- Aferirr sana yegenim! <;iinkii ben, Resuli.illah (s.a.v.) m: «Kim,
1iisliimanlarm yolundan eziyet veren bir ~eyi kaldmrsa, kendisine bir
evap yazthr. iyiligi ·makbul olan kimse Cennete girer. » buyurdugunu
· ~ ittim.» dedi.!'\52

HAP~IRAN KiMSEYE ALLAH'IN RAHMETiNi DiLEMEK

ibn-i Ome'r (r.a.) anlatlyor: Peygamber (s.a.v.) in yamnda oturu-

yorduk. Peyg<!mber (s.a.v.) hap~1rd1. Biz:
« - Yerhamiikallah. »"5:!ja dedik. 0 da:
«- Allah sizi dogru yola iletsin. Kalbinizi tslah etsin.» buyurdu.553
Hz. Ai~e (r.a.) anlat1yor: Adamm birisi, Resuliillah (s.a.v.) m huzu-
runda iken hap~trdt ve:
« - Ey Allah'm Resuli.i, hap~mnca ne diyeyim?» diye sordu. Pey-
gamberimiz de:
« - Elhamdiillllah, de .» buyurdu. Orada bulunanlar ise:
·. « - Peki, biz ona ne diyelim ey Allah'm Resulii?» dediler.

m Buhari, Bah'ul Edeb, s. 87.

m;a Allah magfiretini iizerindcn eksik etmesin.
m Tabenini; Mecma'uz-Zevaid: &/57.

- ~·I
1108 Miisliimanhk

Yerhamiikallah, deyin.» buyurdu. Bu defa hap~mm adam:

«-
Ya ben onlara ne diyeyim?» diye sordu. Resuliillah da:
c-
« - Allah sizi hidayete erdirsin; kalbinizi 1slah etsin, de.» buyurdu. 554
ihn·i Mes'ud (r.a.) der ki: Resuliillah (s.a.v.) bize, i~imizden birisi
hap:;ard1g1 zaman ona, <<YerhamiikaHah» dememizi ogretti. 555
Yinc ihn-i Mes'ud'dan: Resuliillah (s.a.v.) bize ~unu ogretti:
<<- i~inizden birisi hap~1rdig1 zaman, «Alemlerin Rabbi Allah'a
hamdolsun.» desin. Yamndakiler de: «Allah'm rahmctine mazhar ol.»
desinler. Onlar boyle deyince, hap~1ran adam· da: «Allah bana ve size
magfirct cylesin, desin.»5s6 ·
Ummii Seleme (r.a.) den: Adamm birisi Resuliillah'm evinin yanm-
da hap~1rd1 ve: «Elhamdiilillah., dedi. Bunun iizerine Resuliillah ona:
« - Yerhami.ikallah.» diye dua ctti. Soma bir ba~ka adam daha
hap~1rarak:
« - Alemlerin Rabbi Allah' a bol bol hamd ve · ~iiki.ir olsun.» deyin-
cc Rcsftli_illah:
« - Bu otekinden ondokuz misli fazla sevab aldi.» buyurdu. 557

Enes (r.a.) anlatiyor: Rcsuli.illah (s.a.v.) m huzuruncla ikcn iki ki:;;i

hap~nrd1. Rcsuiiillah bunlard:m birisine, «Yerhami.ikallah» dedigi halde,
digcriPC buyk bir ~;cy suylcmcdi. (C\TCsindc buJunanJ::-t1· ncdcn boyle
yapt1g1m sorJuklan ;r:unan da: ,
« - (:i.inLU. bunbnlan bir!si ;\l!ah'a b.i.nH.ktti; digcri isL' , hamdet-
mcdi.>> buyurdu.''~s
Ehu Hiircyrc'clcn: Re~.Ldi.~!!ah'lil lwzuruncla ikcn iki aclnm hap)Irdi.
Bunlardan l)ir!si di[~crindcn cbkt ;--cngind[. Zcngin obn l1ap~mnca Al-
bh'a h~lmd..c~ Fh'mi :;;. P...:Y;'~ll-;.lbcrimi7. c1L' on~: «Ye:. ·hamUri:Mruh>> ckmcmi$-
ti. Digcr ad:1r;1 ::-;...: , «Elh~amli.ilillah.> dcmi::;, P_c,.; t'!liillah c1a, «Ycrhamlikal-
lall~> d(·nli:)ti. DunPn i_Ln~'riiJ c. :~~'n .~:in (,Lu1 3dan1:
« - Huzt'l'L!ncb h:lp~lnhm, Lana "Yc t·h:.m:i.ikallah•> c.kmcclin de, c.li-
gcr adama dcdin! » diyc si.i:·L:ni •Jcc, R,_'sLI.liii 1ah:
((-·- C::iinki.i Ct adam Albh't :mclJ. ben d<2 onu and1m: sen ise Allah'I
unuttun. Tabil: ben de :::cni.» diyc cevap vcrdi."''9

54
' Miisnl'd·i Ahmed; Ebu Ya'U1; Mccma'uz-Zcvfiid: 8j57; ibn·ii Cerir; Beyhaki;
Kenz'til-Ummftl: Sj."i6. '
sss T<~.berani; l\lecma'uz-Zevaid: 8/57.
556 Mecma'uz-Zcvftid.
5 'f7 lbn-ii Cerir; Kcnz'iil-Ummal: 5/56.

558 Buhari/ l\fiislim; Ebu Dftvud; Tirmizi; Cem'ui-Fevaid: 2/145.

~ 9 Tahcnlni; Mecma'uz-Zcvaid: 8j58; Buhari, Bab'ul Edeb, s. 136; Beyhaki;

lbn·iin Neccar; i:bn-U !;'ahin; Kenz'Ul-Ummal: 5/57.

-- . .,·
.· I ..
• j :.
 Ir,;timai MiinasebetleT 1109

Eb!i Biirde (r.a.) anlattyar: Ebu Musa, Fadl b. Abbas'm annesinin

evinde i~en yamna girdim. Bir ara hap~mdtgtm halde bana «Yerhamiikal-
lah» demedi. Fadl'm annesi hap!?mnca ona, «Yerhamiikallah» dedi. Ben
durumu :-~"lneme anlatt1:m. Ebu Musa, annemin yanma gclince, annem
meseleyi ana 91tlatt1, ve:
«- Oglum yanmda hap!?trdtgl halde ana «Yerharniikallah» deme-
mi~sin de, Fadl'm annesi hap!?trmca ana «Yerhamiikallah» demi~sin!»
dedi. Ebu Musa, anneme:
« - Ben Resultillah (s.a.v.) m: «Sizden biriniz haNmr da Allah'a
hamdederse, ana «Yerhamiilcillah» deyin. Eger Allah'a hamdetmezse,
siz de ana dua etmeyin.» buyurdugunu i~ittim. Senin aglun hap!?trdtgi
zaman Allah'a hamdetmcdi, ben de kendisine dua etmedim. Fakat a ka-
dm haNtrdt ve Allah'a hamd etti. Tabii ben de kendisine «Yerhamiikal-
lah. dedim.» diye kar!?thk verdi. Bunun i.!.zerine annem:
« - iyi yapmt!?Sin.» dedi.560
Mekhul'ei·Ezdi'den: ibn-i Orner'in yanmda aturuyardum. Bir ara
adamm birisi hap~nrdt. ibn·i Orner ana:
c - Eger Allah'a hamdctti isen, Allah magfiretini iizerinden eksik
etmesin.» dedi. 561
Nafi anlattyar: ibn-i Orner hap~Ird1g1 zaman, kendisine: cYerha-
miikaiiah» denildi mi, ada: .
« - Allah bize ve size merhamet etsin; hepimizi affetsin.» diye kar-
~thk verirdi. 562
Yine Nafi'den: Abdullah ibn·! Orner'in huzurunda iken adamm bi-
risi hap~nrdt. ibn·i Orner ana:
« - Cimrilik ettin! Allah' a hamd Resuliillah'a da dua etmiyecek miy-
din! » dedi. 563
Yine adamm birisi ibn·i Orner'in yanmda hap~1rd1 ve:
c - Alemlerin Rabbi Allah' a hamdalsun! » dedi. ibn·i Orner ise:
c - Allah'a hamdettin. Resuliillah'a da salat-I selam getirseydin ya!»
diye kar~thk verdi. 564
Ebu Cernre'den: Ben, ibn-i Abbas'm hap~IrdJgi zaman kendisine
«Yerharniikaiiah» diyenlere:
c - Allah hepimizi cehennemden karusun. Allah si?lere merhameL
etsin.» dedigini i~ittim. 565

J.IO Buhari, Bab'ul Edeb, s. 137.

561 Buhari, Bab'ul Edob, s. 136.
M:I Beyhaki; l(enz'iil-Ummtil: 5/57.
~ Beyhaki.
S64 Kenz'ill-Ummal: 5/57.
565 Buhari, Bab'ul Edeb, s. 135.
 HASTA ZiYARETiNE GiTMEK

Zeyd b. E1.·kam de1· ki: Gozum agnyordu. Resulullah (s.a.v.) da zi-

yaretime gelirdi. 566
Sa'd b. Ebi Vakkas'dan: RcsfJii.llah (s.a.v.) Veda Haccm1 yaphgl
sene, beni kiVrandiran bir hastahgm1dan dobyr ziyaretime gelirdi. Ken·
dis inc:
<<- Hastalrgtm agirla$11. Mahm da va.r. Bir k1Z1mdan ba$ka miras-
<;Im yok. Mahmm u<;te ikisini tasadduk cdcvim mi?» diyc sordum.
<<- Hay1r, etme.» buyurdu.
<<- Peki, yanstm tasadduk edcyim. » dcdim.
« - Hay1r. U<;te bir kafi. Aslmda iit;tc bir bi k cok. <;unku vans-
Ierini zengin b1rakman, onlan insanlara cl at;an fakirkr clurumuna dli-
~urmenden daha iyidir. Allah nzas1 i<;in sm-fettigin lwr ~c \- in mLikafatm1
elbette alacaksm. Hatta yemek yerken hammmm ag11na konh gun bir
lokmadan bile mii.kafat alacaksm.>> buyurdu. Ben:
<<- Ey Allah'm Rcs(dii! Siz l\tlcdir.c'yc doncccksiniz de ben dll~t­

lanmdan geri mi kalacagm1? » diyc sordum. 0:

~ayet burada kahr da iyi amel yaparsan, clbettc bu sebeplc dcre-
cen artar ve merteben yuksc1ir. Sonra oylc zanncdiyorum ki, uzun za-
man ya$ayarak; bir<;oklanna faydan, birc;oklanna da zarann dokuna-
caktir. Ya Rabbi! Eshab1ma Mekke'dcn Mcdine'~·e donmcyi nasib et.
Onlan burada b1rakma. Fakat Sa'd b. Havle bi <;;.> rcdir.>> buyurdu.
Resu!Ullah (s .a.v.), Sa'd'm Mekkc'de olcccginc ii;i_ilrlii .3G7
Cabir b. Abdullah anlatiyor: Bir hastahga va1wlamm$tnn . Rcs(dlil-
lah (s.a.v.) ile Ehu Bekir (r.a.) yurii.yerck ziyaretimc p:clmi5;>1t:T YC gcl-
diklerinde beni baygm bir vaziyctte bulmu$lar. Rcs(diilbh heme~: ab-
dest almt$ ve abdest suyunu uzerimc dokmli$, kendime geldigim zaman
kaqamda Res(illillah'I gorunce:

566 Ebft Davud; Cem'ul-Fevaid: 1/ 124.

567 Buhari: l / 173; MUslim: S/176; Slincnlcrin tlimii.
 lr;timai Milnasebetter 1111

« - Ey Allh'm Resuli.i! Mahm1 ne yapay1m? Onu nasll tasarruf

~ 1eyim.» diye S(·dum. Miras aydi ininceye kada:t; bana cevap vermer
di. 568
Usame b. Zeyd (r.a.) anlat1yar: Resuli.illah (s.a.v.) · Bedir sava~mdan
d ni.incc, Sa'd b. Ubade'yl ziyarete gitmek i<;in bir e~ege hindi. Terki-
ine de beni ald1. Yalda bir gruba rastlad1k. Abdullah b. Ubey b. Selul
hcni.iz l\1i.isiili.iman almam1~t1. 0 da bu grubun i<;indeydi. Mecliste Mi.is-
li.imanlar, putbrn tapan mi.i~rikler ve Yahudiler vard1. Hatta Abdullah
b. Revaha dahi aradayd1. Hayvanm kald1rdig1 taz arada aturanlann i.is-
ti.ine gelince, Abdullah b. Ubey h1rkas1 ile burnunu ortti.i. Bizc:
« - Taz kald1rmaym! » diye bag1rd1. Resuli.illah anlara selfnn ver-
diktcn sc~n·a durdu ve e~ck len inerck, anlan Allah'a iman etmeyc <;a-
gmp, Kur'an akudu. Abdullah b. Ubey:
« - Ey adam! Soylcdiklerinden claha gi.izeli yak mu? Ger<;ek de
alsa, meclisimizi rahats1z etmc. E~egine bin ve <;ek git. Sana gelenlere
anlat1rsm onlan! » deyince, Abdullah b. Revaha:
« - Kanu~, ey AllaJl'm Resuli.i, anlatmaya devam et sen, bizim ha-
!?Umuza gidiycr.» dedi. Bunun i.izerine Mi.isli.imanlarla, Mi.i~rikler ve Ya-
hudiler <;eki'?meyc ba~ladilar. Nc;:cdcysc kavga <;Ikacaktl ki, Resuli.illah
onlan yati~l1rJI. Daha sanra tekrar c~eginc binerek Sa'd b. Ubade'nin
yanma geldi. Ona:
« - Sa'd . Ehu Hubab'm569 s<>vlediklcrini duymadm mi?» dedi. Sa'd:
« - Ey Aiinh'm Resuli.i! Affet, kusuruna bakma anun. Allah sana
verecegini vermi~. Bu belde halb ana ta<; giydirecek ve ba~larma kral
yapacakt1. Allah'm sana verdigi pcygamberlik buna mani aldugu i<;in,
c.:m1 sikilclL Sana kar~I bovk davranmasmm sebebi budur.» dedL570
ibn·i A];,bas (r.a.) anlat1yar:
Pc.v gamocr (s.a.v.) bir bedeviyi ziyaret etmek i<;in evine girdi. Re-
suli.iiiah bir hastay1 zivarete gittjgi zaman ona:
« - Bir ~cyin yak! in~allah bu hastahk sayesinde gi.inahlanndan
?nmrsm .•, derdi. Ona da aym sozi.i soyledi. Ben bu sozi.i duyunca:
« - Gi.inahlanndan annmak m1? Bu, a ya'?h bir kimseye mezar-
lan ziyaret cttirecek dereccdc ag1r bir hastahktir.» dedim. Resuli.illah:
« - Bu da iyi! >> buyurdu. 571 ·

Ai~e (r.a.) anlatlyar: Resuli.illah (s.a.v.), Medine'ye geldigi zaman,

Ehu Bekir ile Bilal (r.a.) hummaya yakalanm1~lardi. Onlann yanma gi-
rcrek:

568 Buhari: 2/843.

569 Abdullah b. Ubey.
sro Buhari: 2/845.
571 Buhari: 2J844.

--_.~· ll
 1112 Milsliimanltk
•
«-Babac1gnn nasilsm? Bihil, sen nas1lsm?» dedim. Ebfr Bekir'i
humma at~~i sard1g1 zaman: «Alim insana, ayakkab1 bagmdan daha
yakm oldugu halde, herkes evinde kayg1s1z ya~ar.» diye ~iir okuyor;
Bihil ise ben yanmdan aynhrken ~u beyitleri soyliiyordu:
«Bilmiyorum, acaba bir gece daha · kalacak miyim?
Ho~ kokulu saz ve kevenlerle kaph ~u vadide
Acaba bir giin gorebilecek miyim Mecenne sulanm
~amme ve Tafil tepelerini seyretmek nasib mi?>>

Bunun iizerine Resuliillah'm yamna gelerek, durumu haber verdim.

0 da:
«- Allah'1m! Bize Mekke'yi sevdigimizden daha c;ok Medine'yi sev-
dir. !lahi, buraya saghk ve s1hhat ver. Bereketini artlr. Hastahg1 bu-
radan uzakla~tJr.» diye dua etti. 572
Ebu Riireyre (r.a.) anlatiyor: Bir giin Resuliillah (s.a.v.):
« - Bugiin hanginiz oruc;lu?» diye sordu.
« - Ben.» dedi. Ebu Bekir. Peygamberimiz:
« - Bugiin hanginiz hasta olarak evine dondii?» dedi. Ebu Bekir
yine: ,
« - Ben.» diye cevap verdi. Resuliillah:
« - Bugiin hanginiz bir cenazeye katildi?» dedi. Ebu Bekir:
«-Ben.»
«- Bugiin hanginiz bir fakirin karmm doyurdu?»
« - Ben.>>
« - Bir giinde bu kadar hasletin kendisinde birle~tigi adam mu-
hakkak cennete girer.>> buyurdu.573
Abdullah b. Nafi' anlatiyor: Hasan b. Ali (r.a.) hasta idi. Ebfr Musa,
onun ziyaretinc gitti. Bunun i.izerine Hz. Ali (r.a.):
« - ~unu bilin ki, bir hasta ziyaret eden Mi.i!?liiman, hastamn ya-
mndan yetmi~ bin melekle birlikte doner. Bu melekler, onun affedil-
mesi ic;in dua ederler. Eger bu ziyaretini sabahleyin ·yapm1~sa, ona o
_giin ak~ama kadar dua ederler. Aynca, kendisine miikafat olarak cen-
nette bir bahc;e verilir. Eger bu ziyaretini ak~amleyin _,apm1~sa, has-
tamn yamndan yetmi~ bin melek birlikte c,;:Ikar, bu melekler giinahla-
nnm affedilmesi ic;in dua ederler. Aynca, mUkafat olarak kendisine cen-
nettcn bir bahc;e verilir.>> dedi.574

5n Buhari: 2/844.
m Buhari, Bab'ul Edeb, s. 75.
574 ibn-ii Cerir; Beyhaki; Kenz'iil-Ummal: 5/50; Ebti Da1tild; Miisned-i Ahmed:

1/121, l/91.

, - - • . .1 ~ ~
 Jgtimai Munasebetler 1113

Abdullah b. Yesar anlatlyar: Amr ibn-i Hftrcys, Hz. Hasan'm zjya-

retine gitmi~ti. Hz. Ali, ana:
« - i<;inden gelerck mi Hasan'1 ziyaret ediyarsun?» diye sardu. Amr:
« - Sen bcnim Rabbim degilsin ki, kalbimi istedigim yone <;evire-
sin.» diye kar~1hk verlnce Hz. Ali:
« - Senin bu ~ckilde cevap veri~in, qizim sana nasihat vermemizi
engellemiyar. Ben, Resuli.illah'm ~oyle buyurdugunu i~ittim: Allah, kar-
de~inin ziyarctine gidcn bir Miisli.iman i~in yetmi~ bin melek gonderir.
Bu mclekler, giiniin hangi saatinde ziyaret yapm1~sa, ak~ama kadar a
adam i<;in dua cderler. Ve ~ayet gecenin herhangi bir sae.tinde ziyaret
yapm1~sa, sabaha kadar dua ederler.» dedi. 575
Abdurralunan'm babas1 Said anlat1yar: Selman (r.a.) ile birliktey-
dim. Selman (r.a.), Kinde mahallesinde bulunan bir hastamn ziyaretine
gitti. Hastamn yamna girince: .
« - Miijde! Bir mii'min: kimse hasta~and1g1 zaman, Allah a has-
tahgi bu mi.i'min i<;in bir kefaret ve nza sebebi kllar. Hastalanan ka-
firse, sahipleri tarafmdan ayaklan baglamp b1rakllan; ni<;in baglandr
~m ve ni<;in birakildigml anlam1yan deveye benzer.» dedi. 576
Said b. Vehb'den: Selman (r.a.) ile birlikte, Kinde mahallesin:deki
bir hasta arkada~mm ziyaretine gittim. Selman, arkada~ma:
« - Allah Teala mii'min kulunu bir hastahga du<;ar eder. Sanra
ana s1hhat verir. Ve bu hastahk a kulun ge<;mi~ gi.inahlan i<;in bir kef-
faret alur. Daha sanra yapacaklan i<;in de bir keffaret sebebi sayll1r.
Yine Allah giinahkar kuluna bir hastahk gonderir. Sanra ana s1hhat
verir. 0 kul da sahipleri tarafmdan ayag1 baglamp, sahverilen; ayag1
bagland1g1 zaman ni<;in bagland1gmi, birakildigi zaman da ni<;in bira-
k:Ildigmi bilmeyen bir deve gibidir.» dedi. 577
Nafi' anlat1r: Abdullah ibn-i Orner bir has tay1 ziyaret ettigi zaman,
ana halini sorat; aynhrken de:
c - Allah boyle dilemi~; Allah ~ifa versin.>> derdi.
Abdullah b. Ebi Hiizeyl'den: Abdullah b. Mesud bir hastanm ziya-
retine gitmi~ti. Yamnda ba~kalan da vard1. Evde bir de kadm bulunu-
yardu. i<;lerinden birisinin kadma bakmakta aldugunu goren Abdullah:
« - Ke~ke gozi.in <;1ksayd1, senin i<;in daha iyi alurdu! » dedi. 578
ibn-i Abbas (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.) bir hastay1 ziyaret ettigi

~'Miisn d-i Ahmed: 1/97; Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 3/31.

576
Buhari, Bab'ul Edeb, s. 72; Bu s6zlerden, kafirin, hastalt!P.ndan dolayt seva-
ba nail olamtyacagi kastedilmektedir.
m Hdye: 1/206.
m Buhari, Bab'ul Edeb, s. 78.

__. . r~··

• .I
·• I
1114 Milslilmanltk

zaman, onun yam ba~ma oturur ve yedi qefa: «Biiyiik Ar~'m sahibi yii-
ce Allah'tan sana ~ifa vermesini niyaz ediyorum.» derdi.
Ve ~ayet adamm heniiz eceli gelmemi~se, hastahgmdan kurtulur-
du.579
Hz. All'den: ResU.liillah (s.a.v.) bir hastanm ziyaretine gittigi zaman,
~oyle dua ederdi:
« - Ey insanlann Rabbi! Su adamdan hastahg1 kald1r. Ona ~ifa
ver. Sifa veren sensin. Sen den ba~ka ~if a veren yoktur! »580
Hz. Ai~e'den: Resuliillah (s.a.v.) bir has.tayi ziyarete gittigi zaman
cBlsmillah» diyerek, elini, hastamn agnyan yerine kor ve:
« - Gec;:mi~ olsun.» derdi.
Selman (r.a.) dan: Peygamber (s.a.v.), ben basta iken ziyaretime
gelmi~ti. <;:1karken ~oyle dedi:
« - Selman! Allah ~ifalar versin. Giinahm1 affetsin. Oliinceye ka-
dar bedenine s1hhat, dinine kuvvet versin.>>581
Hz. Alfe (r.a.) anlahyor: Resuliillah (s.a.v.) bir hastay1 ziyarete
gittigi veya kendisine bir hasta getirildigi zaman: «Ey insanlann Rab-
bi, bu adam1 iyile~tir. Ona ~ifa ver. Sifa veren sensin. Senin ~ifandan
ba~ka hie;: bir hastahk b1rakmayan ~ifa yoktur.» derdi.
Allah'm Resulii, hayata gozlerini yumdugu son hastahgma yakalan-
digi zaman, ben elinden tutarak, kendisine ~ifa diliyor ve yukanda soy-
ledigi sozlerle kendisine dua ediyordum. Resuliillah elini elimden c;:ekti ve:
« - AllaP'Im, bana magfiret eyle. Beni dostuma kavu~tur.» dedi.
Kendisinden duyugum en son soz bu oldu.582
Enes (r.a.) der ki: Resuliillah (s.a.v.) birisinin evine girmek iste-
digi zaman izin almak maksadiyle iic;: defa selarn verir; bir ·soz soyledigi
zaman da, iic;: defa tekrar ederdi.583
Kays b. Sa'd anlat!yor: Peygamber (s.a.v.) bizi evirnizde ziyaret
etti ve:
« - Esselamii aleykiim ve rahmetullah.» dedi. Baham yava~ bir
sesle selam1m aldt. Ben:
« - Allah'm Resuliine izin verrniyor musun?» dedim. Baham:
« - B1rak, bize bolca selam versin.» diye kar~Il1k verdi. Resuli.illah
yine:

579 Buhari, Bab'ul Edeb, s. 79; Miisned-i Ahmed; Tirmizi; Devraki; ibn-if Cerir;
Kenz'iil Ummiil: 5/50.
511!t ·Ebu Ya1a; Mecma'uz-Zevaid: 2j299.
581 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 2/229.
582 Buhari: 2/847; ibn-i Sa'd: 2/14.
~ Buhari: 2/923.
 lrumai Munasebetler 1115

« - Esselamii aleykiim ve rahmetullah.» dedi. Babam bu ciefa da

al<;ak bir sesle selamm1 ald1. Resuliillah ii<;iincii defa yine:
« - Esselamii aleykiim ve rahm(;!tullah.» dedi ve sonra doniip gitti.
Babam da arkasmdan gide rek, Resuliillah'a:
« - Ey Allah'm ResCllii! Ben verdigin selam1 duyuyordum, fakat
bize daha <;ok selam veresin diye ah;:ak bir scsle selamm1 ald1m.» de-
yince, Resuliillah (s.a.v.), Sa'd'la birlikte geri dondii. Sa'd, Resuliillah
i<;:in banyo hazn·lanmasm1 emretti. Peygamber (s.a.v.) de gusl yaptlktan
sonra zagferan ile boyanm1~ bir pe~tamala biiriindi.i.. Sonra da ellerini
kald1rarak:
« - Allah'1m, Sa'd'm ailesine rahmet ve bereket gonder.» diye dua
etti. Daha sonra yemek yedi ve donmek isteyince, Sa'd kendisine sir-
tmda kadife bir <;:ul bulunan bir e~ek getirdi ve bana:
« - Kays, Resuliillah'a arkada~hk et.» dedi. Ben de kendisiyle bir-
likte yola <;:Iktim. Bana:
« - Gel. sen de bin! » dediyse de, raz1 olmad1m. Bu defa o:
« - Ya sen de binersin, ya da geri doniip gidersin!» dedi. Ben de
geri dondiim.
R1b'\ b. H1ra~ anlat1yor: Beni Amir kabilesinden birisi bana !?UTI-
Jan ~nbtt1: Peygamber (s.a.v.) in evine gcldim ve:
«- Gi rebil ir m iyirn? >> diye sordum. Resuliillah, cariyesine:
. <<- D : ~an c;Ik \c ona: «Once selam ver de sonra girebilir miyim?
de.» buyurdu. <;:unku. o. girmek i<;:in izin istemesini bilmiyor.>> diye ten-
bih ctti. Ben, Rcs(tli.illah'm ~. ciylediklerini i~itmi~tim. Daha cariyesi di-
~an c;1kmDcbn:
<<- Essch1mu aleykHm, girebilir miyim?» dedim.
<<- Ve aleykiim selam, gir.>> buyurdu.
584

ibtri Abbas'dan: Orner (r.a.), Peygambcr (s .a.v.) m evine gelmi!?ti.

Rcsuli_i l bh o s1rada odasmda bulunuyordu. Hz. Omer:
«- · E~·se!amii. ai('ykiim yf1 ResCtlallah, esselamii aleykiim, Orner i<;e-
ri gircbilir mi? ,, dccli."~~.
Ehu Hi:ircyre (r.a.) dcr ki: Rcsuli.illah (s.a.v.) bizi <;agirtmi~tl. Ya-
ntna gcldigimiz zaman, huzuruna girmek i~in izin istedik. 586
Sefine'dcn: Rcsuliillah (s.a.v.) m yamnda bulunuyordum. Bu s1rada
Hz. Ali (r.a.) gcldi vc izin istemek i~in hafif<;:e kap1ya vurdu. Peygarri-
ber (a.f;.):

53' Ebu Davud; Cem'ul-Fevaid: 21143.

:cs Buhari, Bab'ul Edcb, s. 158; Ebu Davud; Cem'ul-Fevaid: 2/143.
536 Miisned-i Aluned; Mecma'uz-Zevaid: 8/44; Ebu Davftd; Nesai; Tirmizi; Beyhaki.
1116 Miisliimanltlc

c-· Kap1y1 ac,:m.» buyurdu.587

Sa'd b. _Ubade der ki: Resuliillah'm kaplSlnm kaqasmda durarak,
iceri girmek ic,:in izin istedigimde, bana:
« - Sana izin yok. <;iinkii kapmm kar:;tsmda duruyorsun.» buyur-
du.588
Enes b. Malik anlatlyor: Adamm birisi Resuliillah'm odalanndan
birisine baktyordu. Resuliillah ayaga kalkt1 ve eline bir mil ald1, ada-
mm goziine sok~ak ic,:in gozetlemeye ba~lad1. 590 _
Sehl b. Sa'd'dan: Adamm birisi Resuliillah'm odasm1 gozet1emeye
hal;llad1. 0 s1rada Peygamber (s.a.v.) elinde bir mille ba~m1 ka~1yordu.
Adami goriince, ona:
« - Eger beni gozetlemekte oldugunu bilseydim, $U mille goziinii
oyard1m.» buyurdu.591
Ebft Said el-Hudri anlatryor: Bir defasmda ensann sohbet- toplan-
t:Ilannda~ birisinde bulunuyordum. Ebft Musa c;Ikageldi. Korkmu~ gibi
bir hali varde
« - Omer'in evine girmek ic;:in lie; defa izin istedim, verrnedi. Ben
de geri dondiim.» deyince, Orner:
« - Nic;in girmedin?>> diye sordu. Ebft Musa cevaben:
« - <;iinkii lie; defa izin istedim, izin verilmedi. Ben de geri don-
dUm, zira Resuliillah: «Eger sizden birisi lie,: defa izin ister de, izin ve-
rilmezse, geri donsiin.» buyurdu.» diye cevap verdi. Omer'in:
« - Bunu mutlaka ispat etmelisin. ic;inizde Resfiliillah'm boyle bu-
yurdugunu i~iten varsa, soylesin.» demesi iizerine tlbey b. Ka'b:
« - Vallahi bunu sana bu toplulugun en kiic;iigii anlatabilir.» dedi.
Orada bulunanlarm en kiic;iigii de bendim. Omer'e Resuliillah'm boyle
soyledigini haber verdim. Bunun iizerine Orner:
« - Vallahi ·pazarda ticaretle ugra~ay1m derken, bu hadisi dinleme
f1rsatm1 kac;Irdim.» dedi.592
Ebu Musa (r.a.) dan: Omer'den, ic;eri girmek ic;in lie; defa izin is-
tedim, vermedi. Ben de geri dondiim. Orner daha sonra bir adam gon-
dererek beni c;ag1rtt1 ve: ,
« - Abdullah, kap1mda beklemek seni s1kt1. Arna ~unu bil ki, di-
gerlerinin de senin kapmda beklemeleri onlan stkmi~tlr.» deyince, ben:

~ Ebt1 Ya1a; Mecma'uz-Zevaid: 8/45.

&JSTaberani; Me!!ma'uz-Zevaid: 8 j 45.
m Buhari: 2/922.
~1 Buhari: 2/1020.
~ Buhari: 2/923.
 Ir,;timai Milnasebetler 1 ll7

«- Ama ben ii9 defa izin istedirn. !zin verilrneyince de geri don-
diim.» dedim.
« - lr9 defa izin isteyip donmeyi kimden i~ittin?» diye sordu.
c-- Resuliillah'tan.» dedim.
« - Bizim i~itemedigimizi sen mi i~ittin? Eger bu soyledigin ~ey
i9in bir delil getirrnezsen, seni peri~an ederim! >> diye 91k1~t1.
Bunun iizerine Orner'in yamndan c;tkttm. Ve dogruca Mescid'de
oturmakta alan bir grubun yamna geldim. Peygamber (s.a.v.) in 1m ha-
"disini duyup duymad1klanm sordum. .
« - Yoksa birisi bundan ~iiphe mi ediyor?» diye cevap vermeleri
i.izerine, Orner ile aram1zda gec;en meseleyi anlattlm.
«Seninle birlikte ancak en kiic;iigiimiizii gonderebiliriz.» dediler. Btr
nun iizerine Ehu Said el-Hudri benimle birlikte Orner'e geldi ve ~un­
lan anlatti:
« - Bir gun Peygamber (s.a.v.) le birlikte c;Ikmi~tik. Sa'd h. Uhade'-
yi gormek istiyordu. Sa'd'm evine geldik. Resuliillah bir defa sel:im
verdi. lzin verilmedi. Bir defa daha selam verdi, yine izin verilmedi.
Lrc;iincii defa selam verip de, izin verilmeyince: «Biz iizerirnize dii~eni
yaptik.» diyerek, geri donmli~tli. Sa'd, yolda Resuliillah'a yeti~erek : Ey
Allah'm Resulii! Vallahi, bana verdigin ilk selam1 i~ittim . Fakat bana
ve aileme daha fazla selam vermeni istedigim ic;in yava~ bir sesle sela-
mmi ald1m, dedi. Bunun lizerine ben, Orner'e:
« - Vallahi ben, Resuliillah'm bu sozii soylediginden eminim.» de-
dim. Orner de:
« - Evet! Ben de ernindim. Ama ispat ettirmek istedim. > > diye ~e­
vap verdi. 593
Amir h. Abdullah anlat1yor: Cariyem, Ziiheyr'in klZI ile birlikte
Orner h. Hattah'm evine gitmi~ti.
« - Girebilir rniyim?>> deyince, Orner:
« - Girernezsin. >> dedi. Bunun lizerine cariyem geri dondii. Orner
onun ar kasmdan bir adam gondererek:
«-:- Esselamii aleykiirn, girebilir miyim?» demesini tenbih etmesi-
ui emretti.594
Eslern anlatiyor: Orner (r.a.) bana:
« - Eslern, kap1mda dur ve kimseden bir ~ey alma!» demi~ti. Bir
giin lizerimde yeni bir elbise gorlince:
« - Nerden aldm bunu?» diye sordu.
« - Uheydullah h. Orner verdi.» dedim.

593 Edeb'ul Miifred: 157.

-- .. I j ;] .
1118 Miishimanhk
<_ - '/

« - Ubeydullah bir ~ey ve;irse al, ama~kasmdan bir ~ey kabul

etme.>> dedi. - Z
Bir giin yine Orner'in kapiSlm be~n Ziibeyr geldi ve i~eri gir-
mek istedigini soyledi. Kendisine Orner'in biraz me~gul oldugunu bil-
dirince, elini kald1np kulag1mm tozuna bir ~arpll ki, aclSlndan bagu-
dim. Ve hemen Orner'in huzuruna girdim. Bana:
« - Ne oldu?» diye sordu. Ben de, Ziibeyr ile aram1zda ge~enleri
kendisine anlatt1m. Bu defa Orner:
« - Ziibeyr mi? Oyleyse onu i~eri al.» dedi. Ziibeyr i~eri girdikten
sonra, Orner:
« - Niye bu zavalhya vurdun?» deyince, Ziibeyr:
« - Senin yamna girmeme mani olmayc. kalkh.» diye cevap verdi.
« - Seni kap1mdan hi~ geri ~evirdi mi?»
« - Hay1r, ~evirmedi.»
« - Eger sana: Mi.i'minlerin Emiri me~gul, biraz bekle, deseydi be-
ni mazur gormezdin degil mi? Vallahi ~ikayetin yersiz!» dedi. 595
Zeyd b. Sabit'ten: Bir giin Orner b. Hattab i~eri girmek i~in izin
istedi. Ben de izin verdim .0 s1rada ba~1m1 cariyemin kucagma koy-
mu~ tarahyordum. Orner gelince ba~1m1 cariyenin kucagmd~ c;ektim.
Bunun iizerine Orner:
« - B1rak, sa~m1 tarasm. » dedi.
« - Ey mii'minlerin em:lri, nic;in siz geldiniz? Bir adam gondersey-
diniz ben .gelirdim.» dedim.
« - Bu benim i~imdir.» diye cevap verdi. 596
I
Bir zat anlahyor: Sabah namazmdan sonra Abdullah b. Mes'ud'un
evine girmek ic;in izin istedik. Kansmm iizerine bir ortii atarak, bize
izin verdi ve:
« - Sizleri d1~arda bekletmek istemedim.» dedi. 597 1

Musa ihn-i Talha'dan: Babamla birlikte annemin odasma girmi~­

tim. Babam ic;eriye dogru yiiriidii, ben de kendisini takip ettim. Ama
birden geriye dondii ve bana oyle bir tokat indirdi ki, yere c;oktiim.
Daha sonra da:
« - izinsiz mi gireceksin?! » diye <;Ikl~tL598
Miislirn b. Nezir anlahyor: Adamm birisi hem Huzeyfe'den ic;eri gir-
m~k i~in izin isteyip, hem de ic;erisini gozetlemeye ba~laymca, Huzeyfe
ona:

595 ibn-ii Sa'd; Kenz'iil- Ullllll81: 5/51.

596 Edeb'iil Miifred: 189. .
597 Taberani; Mecma'uz-Zeviild: 8/46.

-- .. ~ ~.
 lgtimai Miinasebetler 1119

«- Kendin girmedin ama, gozlerin i~eri girdi!» dedi. Adam:

«- Annemin yammi girmek i~in de mi izin isteyecegim?» deyince,
Huzeyfe:
« - Eger izin istemezsen, ho~una gitmeyecek ~eyler goriirstin.» di-
ye cevap verdi. 599
Ebu Siiveyd el·Abdi anlatlyor: Abdullah b. Omer'in evine gelerek,
izin verilmesini beklemek i~in kaplSlmn e~igine oturduk. Fakat bir ttir-
lti izin verilmiyordu. Dayanamay1p kalktim ve kapmm arahgmdan oda-
mn i~ini gozetlemeye ba~lad1m. Fakat, Abdullah b. Orner beni farket-
mi~ti. izin verilip i~eriye girince bize:
« - Biraz once evimi gozetleyen hanginizdi?>> diye sordu.
« - Bendim.» dedim.
« - Ni~in boyle yaptm?>> dedi. Ben:
« - izin verilmesi gecikince, ~oyle bir bakt1m. Niyetim kotii de-
gildi.» diye cevap verdim. Daha scmra yammdakiler kendisine baZI ~ey­
ler sordular. Bu arada ben de:
« - Ey Ebu Abdurrahman, cihad hakkmda ne buyurursun?» diye
sordum. Cevaben:
« - Herkes kendisi i~in cihad eder.» dedi. 600

m Edeb, s. 159.
Mtisncd-i imam Ahmed; Mecma'uz-Zevaid: 8/44.
600

( ..........
 ALLAH i<;iN SEVMEK VE ALLAH i<;:iN BUGZETMEK

Bera b. Azib anlatiyor. Resuliillah (s.a.v.) m yanmda oturuyorduk.

Resuliillah: ·
,,_ Islam'm hangi esas1 daha saglam?» diye sordu. Oradakiler:
« - Namaz.» dediler.
« - Giizel, ama o degib buyurdu.
« - byleyse Ramazan orucu.» dediler.
«-- Giizel, ama o degil.» buyurdu.
« - 0 da degilse, cihaddlr.» diye kar~1hk verdiler.
« - 0 da iyidir, fakat degildir.» buyurdu ve devamla, «imanm en
saglam bag1, Allah ic;:in sevip, Allah ic;:in bugzetmek.» dedi.601
Ehu Zer de ~unlan anlattyor: Bir giin Resuliillah (s.a.v.) yamm1za
geldi ve:
« - Allah indinde en makbul amel hangisidir, biliyor musunuz?»
diye sordu. Birisi:
« - Namaz ve zekat.» Bir digeri de:
<<- Cihad.» diye kar~thk verdiler. Bunun iizerine Peygamber (s.a.v.):
« - Allah indinde en makbul amel, Allah ic;:in sevip, Allah ic;:in
bugzetmektir.» buyurdular.602
Ai~e (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) sadece takva sahibi kimseleri se-
verdi.6o3
Osman ibn·i Ebi'l As der ki: Resuliillah (s.a.v.) oliinceye kadar Ab·
dullah b. Mes'ud ve Anunar h. Yasir'i sevmi~tir.
Hasan (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.), Amr h. As'1 ordunun ba~tna
kumandan olarak tayin etmi~ti. Orada bulunan sahabe:

601 Miisned-1 Ahmed.

«11. Miisned-i Ahmed; Mecma'uz-Zevald: lj90.
<100 Ebu Ya'la; Mecma'uz-Zevilid: 10/284.
/
 l~timai Mii.nasebetler 1121

« - Resultillah seni seviyor ki, kendisine yakla~tmyor ve orduya

umandan tayin ediyor.» dediler. Amr ise:
« - Resultillah beni kumandan tayin etmi~ olabilir. Arna beni se-
viyor mu, yoksa gonltimti mi.i ahyor bilemem. Fakat, Resultillah'm Oltir-
ken bile kendilerini sevdigi iki adam1 size soyleyeyim. Bunlar, Abdullah
b. Mes'ud ve Anunar b. Yasir'dir.» diye cevap verdi. 604
tlsame b. Zeyd anbttyor: Bir gun otururken Hz. Ali ve Hz. Abbas
(r.a.) pkageldiler ve bcnden, Resultillah'tan · kendileri i~in izin isteme-
mi rica ettiler.
« - Ey Allah'm Resulti, Ali ve Abbas senden izin istiyorlar.» dedim.
« - Onlann ni~irr geldiklerini biliyor musun?» diye snrdu. Ben:
« - Haytr, bilmiyorum.» diye kar~tltk verdim.
« - Ama ben biliyorum, izin ver, gelsinler.» buyurdu. Onlar ic;eriye
girince:
« - Ey Allah'm Resulti, sana, Ehl-i Beyt'inden daha c;ok kimi sev-
digini sormak ic;in geldik.» deyince, Resultillah:
« - Kizim, Fabma'yi.» buyurdu.
« - Sana, ail en den kimi daha c;ok sevdigini sormak ic;in gelmedik. •
dediler. Resuli.illah:
« - insarrlar arasmda bence en c;ok sevilen, Allah'm ve benim ken-
disine ikramda bulundugum tlsame b. Zeyd'dir.» buyurdu.
« - Peki, sonra kim? > >
<<- Sonra, Ali h. Ehi Talih.» Resl!ltillah'm bu cevab1 tizerine Hz.
Abbas:
« - Ey Allah'm Resl!li.i, amcam en sana b1raktm.» deyince, Pey-
gamber (s.a.v.):
«- <;i.inki.i Ali, hicretle seni gec;ti.» buyurdu.605
Amr ihn'il-As anbtrvor: Birisi:
«- Ey Allah'm Resulti, insanlar arasmda en c;ok kimi seviyorsun?"
diye sordu. Resuli.illah:
« - Ai$e'yi.» buyurdu. Adam devamla:
«- Erkeklerden kimi ?» diye sordu.
«- Ehu Bekir'i.»
«Sonra kimi?»
«- Ehu Uheyde'yi.»soo
Hz. Enes'den: Adamm birisi, R::!sultillah (s.a.v.) m yamnda o

604 ibn-ii Asaid r , MUnteh<lh: 5/ 238; ibn-ii Sa'd: 3/ 188.

tOS Tayalisi; Tirmizi; Riiyaui; Begavi; Taberani; Hakim; Miintehab ·
606 ibn-i Asakir; Miintehab: 4/351: ibn-i Sa'd: ~ / 67 .
1122 Miislii.manltk

makta iken bir ba!;Jka adam gelerek, onlerinden ge<;ip gitti. Resflliillah'm
yamndaki:
« - Ya Resulallah, ben bu adam1 seviyorum.» dedi. Resuliillah:
« - 0, bunu biliyor mu?» diye sordu. Adam:
« - Hayir.» dedi. ResCtliillah:
« - byle ise, haberdar et.» buyurdu. Adam sozi.inii ettigi 5ahsa ye-
ti!;Jince, ona:
«'- Seni Allah i<;in seviyorum.» dedi. ~dam da:
,,_ Beni kendisi i<;in sevdigin Allah, seni de sevsin.» ~liye muka-
belede bulundu. 607
ibn·i Omer'den:. Peygamber (s.a.v.) in yanmda oturuyordum. Der-
ken bir adam geldi. Selam verdi ve yoluna devam etti. Ben:
« - Ey Allah'm Resulii, ben bu adam1 seviyorum.» dedim.
« - Bunu ona soyledin mi?» dedi.
« - Hayir.» diye cevap verdim.
« - 0 hal de, bunu karde!;Jine bildir! » buyurunca, hemen adamm
arkasmdan yiiriiyerek yeti!;>tim. Selam verdikten sonra omuzundnn ya-
kaladim, ve:
« - Vallahi seni Allah i<;in seviyorum.» dedim.
« - Ben de seni Allah i<;in seviyorum.» dedi. Ben:
« - Eger Resuli.illah (s.a.v.) emretmeseydi, yanma kadar gelmezdim.»
dedim. 608
Abdullah b. Serces anlatiyor: Peygamber (s.a.v.) e:
« - Ben, Ebu Zerr'i seviyorum.» dedim.
« - Bunu kendisine bildirdin mi?» diye sordu.
« - Hayir.» diye cevap verdim.
« - byle ise, haberdar et!» buyurdu. Ben de kalkip Ebu Zerr'in ya-
nma geldim, ve:
« - Seni Allah i<;in seviyorum.» dedim.
« - Beni kendisi i<;in sevdigin Allah da seni sevsin.» diye cevap
verdi. Hemen Resuliillah'm yanma dondiim ve aram1zda ge<;enleri ha-
ber verdim.
« - Sevdigini soylemekte dahi bir ecir vard1r.» buyurdu. 609
Miicahid'den: Adamm birisi, ibn-i Abbas'm yanmdan ge<;mi!;Jti. ihn-f
Abbas:
« - Bu adam beni seviyor.» deyince, otekiler:

tl.l7 Ebu Davud; Cem'ul-Fevaid: 2/147; ibn-t Asaldr; tbn'iin-Neccar; Ebii Nuaym;
Kenz'iil-Ummal: 5/ 142.
600 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 10j282.
tm Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 1/282,
 lqtimai Munasebetler 1123

«- Ncreden biliyorsun?» diye sordular. 0 da:

«- <;i.inki.i ben, onu seviyorum.» diye cevap verdi.610
Yine Miidihid'den: Peygamber (s.a.v.) in eshabmdan birisi yamma
gelerek omuzumdan yakalad1 ve:
«- Seni scviyorum.» dedi.
« - Beni kendisi i~in sevdigin Allah da seni sevsin.» dedim.
« - Eger Resuliillah: Biriniz bir digerini sevdigi zaman, ona ken-
disini sevdigini bildirsin, buyurmam1~ olsayd1, sana bunu bildirmezdim.»
dedi ve devamla bana, damatlan olmam1 teklif ederek:
« - Yamm1zda bir tek cariyc var; o da ~a~1!» dedi.611
Ve yine Miidihid'den: 1
«- ibn-i Orner bana · ~unlan anlatti: «Allah i~in sev, Allah i~in
bugzet. Allah is;in dost ol ve yine O'nun igin dii~man ol. <;iinkii, Allah'-
m dostluguna ancak bu ~ekilde eri~ilir. Boyle olmayan bir adam ne
kadar oruc; tutar, ne kadar namaz k1larsa kdsm, yine de imanm ta-
dml bulamaz. Hatta diinya i~leri hususunda insanlann en dogrusu da
olsa.» 612

61o Ebii Ya'Ia; Mecma'uz- Zevaid: 10/275. •

611 Buhari: Edeb'iil-Miifred, s. 80.
612 Taberam; Mecma'uz-ZevMd: 1/90.
 DARGINLARI BARI~TIRMAK

Avf b. Tufeyl anlattyor: Bir glln, Hz. Ai~'ye:

«- Abdullah b. Ziibeyr, kendisi i~in ald1iP,n veya kendisine verdi-
~ bir ~ey i~in, «Vallahi, ya AilJe bu i~ten vazg~er, ya da onu goz hap-
sine ahnm.• diyor.» dediler. ~e:
c - Sahi mi?» dedi. Onlar:
« - Evet.» deyince, AilJe:
c - Bir daha ebediyyen Ziibeyr'in oglu ile konu~mayacaiP,ma clair
Allah'a yemin ediyorum.» dedi. ibn·l Ziibeyr, AilJe'nin kendisine danl-
dt~m ogrenince, kendisiyle ban!jmasl i~in bir arac1 gonderdiyse de,
.A4;e:
« - Yoo ... Vallahi onunla ebediyen ban~maml Sonra yeminimi bo-
. zamam! » diye kar~Iltk verdi.
ibn-I Ziibeyr bu dargmh~n uzadtgmt gorlince, durumu Misver b.
Mahrame ve Abdurrahman ibn·i Esved'e anlatarak:
« - Allahm1zt severseniz beni AilJe'nin yanma gotiirlin. 0 zaman
benimle dargm olmaktan muhakkak vazge~er.» deyince, .Misver ve Ab·
durrahman hemen onu AilJe'nin evine getirerek:
« - Esselamii aleykiim ve rahmetullahi ve berekatiih, girebilir mi-
yizl» diyerek izin istediler. ~e:
« - Girin.» dedi.
«- Hepimiz mi?» diye sordular. 0 da:
« - Evet, hepiniz girin.» diye kar!jthk verdi. Aslmda AilJe, ibn·i
Ziibeyr'in de onlarla beraber oldugunu bilmiyordu. Abdullah da onlar-
la birlikte utanarak i~eri girdi. AilJe'yi goriince etegine kapanarak, yal-
vanp aglamaya ba~lad1. Misver ile Abdurr~hman da yalvardllarsa da
AilJe ne bir kelime konu~tu, ve ne de ibn·i Ziibeyr'in ozriinii kabul etti.
Bu defa Misver ve Abdurrahman:
« - Biliyorsun, Resuliillah dargm durmayt yasak etti. Miisliiman,
 !qtimai Milnasebetler 1125

uc giinden fazla kiis duramaz.» diyerek Ai~e'yi zorlamaya ba~Jadilar.

~e
dayanamay1p, aglad1 ve:
« - Ben yemin (nezir) ettim. Yemin ag1r bir ~eydir.» dediyse de;
onlann 1sran kar~ISlnda ibn-i Ziibeyr ile ban~t1. Tabii yemininin kef-
fareti olarak da kirk kole azad etti.
Ai~e bu obydan sonr3, yeminini hat1rbr ve iki gozii iki <;e~me olur,
a~lard1. 613
Sehl b. Sa'd anlatiyor: Kuba halkt birbiriyle kavga edip; ta~ do-
~~ii yapmi~lardt. Bu durum Resuliillah'a aksettirilince:
« - Haydi, onlara gidelim. Biz aralartm buluruz.,, buyurdu. 614
Enes'den: Peygamber (s.a.v.) e:
« - Abdullah b. Ubey'e bir gitscydin. > > dcdiler. Resuliillah da bir
e~ege atlayarak yola <;Ikti. Miisliimanlar da onunla birlikte yola <;Iktilar.
<;orak bir yere gelmi~lerdi. Peygamber (s.a.v.), Abdullah'a yakla~mca,
Abdullah:
« - E~egin kokusu beni rahats1z ediyor. Benden uzak dur!» dedi.
Bu soz iizerine Ensardan birisi atilarak:
<<- Vallahi, Resuliillah'm e~eginin kokusu senden daha temizdir!»
diye <;tk1~t1. Hatta bizzat kendi kavminden biri de Abdullah'a ktzdt. Boy.:
Ieee birbiderine kiifretmeye ba~ladilar. Ve derken sille tokat birbirle-
rine girdiler. Bu strada Resuliillah'a ~u ayet indi: «Eger iki Miisliiman
grup birbirleriyle kavga ederlerse, aralanm bulun.»61 5
Enes b. Malik (r.a.) anlatiyor: Evs ve Hazrec;, Ensann iki kolunu
te~kil eder. Bu iki kol arasmda cah.iliyye devrinden kalma bir dii~man­
hk vard1r. Fakat Resuliillah aralanna kan~mca bu dii~manhk kaybol-
mu~ ve birbirleriyle dost olmu~brd1r.

Bir giin bu iki kabileden bazilan bir araya gelip sohbet ederlerken;
birden Evs kabilesinden birisinin birka<; beyt okuyarak Hazrec;'i hicvet-
mesi iizerine, Hazrec;'ten de bir ba~kas1 Evs'i hicveden beyitler oku-
du... '
ileri geri miinaka~a ederken, birbirlerine giriverdiler. Tabii hemen
lah<;lar kmlanndan stynlmt~h ki, Resuliillah yeti~iverdi. Dizlerini ag-
nttrcasma ko~arak, o Strada inen ~u ayetlerle onlara hitap etti: «Ey
insanlar! Allah'tan sakmilmast gerektigi gibi sakmm. Sizler, ancak Miis-
liunan olarak can verin. Toptan Allah'm ipine simsda sar!lm. Aynlm~­
ym. Allah'm size olan nimetini hatirlaym. Dii~mandm1z, kalplerinizi bir-

613 Buhari: 2/ 897, 1/497.

614 Buhari: 1/371, 370.
•1~ Buhari: 1/370; HucurAt: 9.
1126 M ilslilmanltk

birine tsmdtrdt. O'nun nimeti sayeslnde karde, oldunuz. Bir ate' ~­

runun kenannda idiniz. Sizi oradan kurtardt. Allah, dogru yola eri,e-
siniz diye boylece siz~ ayetlerini ac;tklar .. . »6l6
Resuliillah, ayetleri okur okumaz her iki taraf da silahlanm ata-
rak, birbiriyle kucakla~1p agla~tilar. 617

616 Al-i imran: 102 - 104.

61 7 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 8/ 80.
 SOZUNDE DURMAK

Harun b. Rehab anlaliyor: Abdullah b. Amr olmek i..izere iken ~oy­

lc dedi:
« - Fiiam <;:agmn ... C,:i..inki..i ben klz1ml kendisine verecegimden soz
etmi~tim. U<;: nifak alametinden biriyle Rabbime kavu~mak istemem.
Sahit olun; klz1ml ona , -crdin"1. »c 1s

61q ibn-i Asakir; Kenz'iil-Ummal: 2/159

 SU-i ZANDAN SAKINMAK

Enes (r.a.) den: Resuli.illah zamamnda adamm birisi, bir meclise

u~am1~, orada bulunanlara selam vermi~, anlar da selamm1 ald1ktan
sanra, adam yaluna devam etmi~ti. Fakat adam gittikten sanra arada-
kilerden birisi ana kizdigmi soylemesi i.izerine, digerleri:
<<- Sus! Vallahi bunu kendisine soyleyecegiz.» dediler ve . i<;:lerin-
den birisini g6ndererek, arkada~lanmn kendisi hakkmda soyledigi soz-
leri ana bildinnesini tenbih ettiler. Adam bunu ogrenince, dagru Resu-
li.illah'a gidip meseleyi ve adamm kendisi ic;in soyledigi sozleri nakle-
derek:
<<- Ey Allah'm Resuli.i! Ona bir adam gondert de bana ni<;:in kiz-
digmi sar! » dedi. Resuli.illah da a adam1 <;:agirtarak:
<<- Ona nic in hziyarsun?» diye sardu. Adam cevaben:
<<- Ey A!Jah'm Resuli.i, ben anun kam~usu alurum. Herkesin kil-
digl be~ vakit namazm d1~mda bir namaz kildigmi gormedim.» dedi.
Oteki adam:
<<- Ya .Resulallah, sar bakahm ana: Hi<; abdestte kusur kaydum
mu? NamaZI vaktinden sanra bld1m m1?» dedi. Beriki:
<<- Hay1r.» diye kar~1hk verdi. Sanra digeri soze ba5layarak:
<<- Ey Allah'm Resuli.i, ben anun kam~usuyum. _ Onu iyi tamyorum.
Herkesin verdigi farz alan zeldttan ba~ka, anun bir tek fakiri bile da-
yurdugunu gorrhedim.» demesi i.izerine, beriki:
<<- Sarun ana: Hi<; bir fakiri ba~ <;:evirdigimi gonni.i~ mi.i?>> de-
yince, Resuli.illah boyle bir ~eyin alup almadigmi sardu. Adam cevaben:
<<- Hayir.» dedi. Bunun i.izerine digeri soz alarak:
<<- Ey Allah'm Resuli.i, ben anun kam~usuyum. "Kendis"ini iyi ta~
myarum, ama herkesin tuttugu, Ramazan arucundan ba~ka ari~<; t'uttu~
gunu gormedim.» dedi. Adam: z ,
<<- Ey Allah'm Peygamberi! Sarun ana: Hasta' veya ' seferde alma- ·
d1grm zamanlarda aru<;: yedigimi gonni.i~ mii?» dedi. Digeri /
<<- Hay1r.» deyince, bu defa Resuli.illah:
<<-_-- Bilmiyarum ama, sevmedigin adam belki ' senden daha hayirh-
dir.» buyurdu. 619 ·

619 ibn-i Asakir; Kenz'lil-Ummfll: 2/170.

 MUSLUMANI METHETMEK

Ubade b. Sfunit anlatlyor: Leys kabilesinden bir adam gelerek:

« - Ey Allah'm Resulii, sana bir ~iir okuyay1m mi, okuyay1m m1,
okuyay1m mi?» diye teklifte bulundu. Resuliillah'I metheden bir ~iir
okudu. Bu ~iiri dinleyen Peygamber (s.a.v.):
« - Eger ~airlerden birisi bana iyilik ederse, ben de ana iyilik ede-
rim.» buyurdu. 620
Hallad b. Saib (r.a.) den: tlsame b. Zeyd'in yamna gitmi~tim. Yii-
ziime kar~I beni methettikten sonra:
« - Resuliillah'm: «Mti'min kimse, yiiziine kar~1 methedildigi za-
man, kalbindeki iman artar.» buyurdugunu i~ittigim i<;in seni, yiiziine
kar~I methettim.» dedi. 621
« - Sen bizim efendimizsin.» dedik. 0 ise:
« - Efendi Allah'tir.» buyurdu. Bu defa biz:
« - En faziletlimiz ve en comerdimizsin.» deyince, o:
« - Methedecegiz diye kendinizi zorlamaym ki, ~eytan size cesaret
vermesin.» buyurdu.622
Bir ba~ka rivayete gore ise, Resuliillah:
« - Ben, beni Allah'm yiikselttigi dereceden daha yiiksege <;Ikar-
mamzi istemem. Ben, Abduliah'm oglu Muhammed'im . . Allah'm kulu ve
el<;isiyim.» buyurdu.623
Enes (r.a.) den:
Adamm birisi, Peygamber (s.a.v.) e gelerek:

m Taberani: Mecma'uz.Zevaid: 8/119.

MZl Taberani: Mecma'uz-Zevaid: 8/119.
m Ebu Davud.
w Rezin; Cem'ul-Fevaid: 2/150.
ll.'W 1Vl1lS£Umanttk

«-Ey en haytrhmtz! En haytrhmtzm oglu! Ey efendimiz ve efen-

dimizin oglu! » diye saymaya ba~lamt~ti ki, Resuliillah:
« - Ben size ne soylemi~sem, onu soyleyin. Sizi ~eytan saphrma-
sm. Barra, Allah'm verdigi mevkii verin. Ben, Allah'm kulu ve Resulii-
yiim. >> buyurdu. 621
Ebi'r. Bekir (r.a.) anlattyor: Adamm birisi, Peygamber (s.a.v.) in ya-
mnda bir ba~kasmt methetmi~ti. Resuliillah, ona:
«- Yaz1klar olsun sana! Arkada~mm boynunu vurdun, boynunu
vurdun arkada~Imn! » dedi. Sonra da:
«- Kim, bir karde~ini methederse, mutlaka ondan, "oyle zanne-
diyorum ki, filan kimse ... " diye soz etsin. <;iinkii, onun ne oldugunu
Allah bilir. Allah'a kar~1 kimse temize c;:tkanlamaz. Eger oviilecek kim-
senin oyle oldugu bilinse bile, "oyle zannediyorum ki, o ~oyle ~oyledir .. . "
deyin! >> buyurdu .625
Ebu Raca oglu Raca anlattyor: Eslem kabilesinden M1hcen ile bir-
likte yola <;tkmt~ ve Basra Mescidine yakla~mt~tlk. Bakt1k, Biireyde,
mescidin kaptlanndan birinin e~igine oturmu~tu. Mescitte Sekbe adm-
da, namazt uzatarak kllan bir adam varmt~. Kaptya geldigimizde, Bii·
reyde:
« - M1hcen, yoksa sen de mi Sekbe gibi namaz kllacaksm? > > diye
laf att1. Fakat M1hcen, ona cevap vermeym-ek, geri dondii. Daha sonra
M1hcen ~unu anlattl:
«- Resuliillah elimden tutmu~. beraber yiiriiyorduk. Uhud'a vardt-
gtmtzda ,Medine'ye donerek: «Yaztklar olsun boyle mamur bir ~ehri
terkeden halka! Deccal onun hangi kaptsmdan girmek istese bir me-
lekle kar~tla~;m, ic;eri giremez!. .>> buyurdu. Sonra tepeden indi. Mescid'-
de idik. Resultillah bir adamm namaz kllmakta oldugunu, secde ve riiku'
ettigini goriince bana: «Kim bu,» diye sordu, ben de, adam1 fazlastyle
methederek: 0 filan oglu filandtr ... dedim. Resuliillah: «Sus!.. Duyma-
sm. yoksa onu mahvedersin. >> buyur du. Sonra da evine dogru yola ko-
yuldu. Evine vannca ellE;rini silkeleyerek bana: «Dini hususlarda ken-
dinizi zorlamaym , kolay olamm tercih edin; haytrhst budur.» buyurdu
ve bunu ii<; defa tekrar etti. >> 626
Bi1· b a~ ka rivayete gore ise, Peygamberimiz:
«- Siz, dininizde, kolayhk murad edilen bir iimmetsiniZ.>> buyurdu.
ibrahim et-Teymi babasmdan naklen anlattyor: Orner ibn-i Hat·
tab'm ycmmda ot uruyorduk. Birden ic;:eriye bir adam girerek selam

. 624 ibn'iin-Neccar; Kenziil-Ummal: 2/ 182; Bidaye: 6/44.

o25 Buhari; Miislim: Ebu Davud; Cem'ul-Fevaid: 2/ 150.
626 Buhari: Edcb 'iil Mi.ifr ed, s . 51; Miisned-1 imam Ahmed: Sj32: lbn-1 Cerir; T•
berani; Kenz'iil-UIIllllil: 2/182.
verdi. Adamm kcndi kabilcsindcn olan bir ba.:; ka sJ da yijz li nc kar51
un u (_ivi_in cc, bmcr:
«- i\cbm1 malwcttin. Allah da scni mahvetsin! <;:i.inku, yiiziinc kar·
~ 1 O !llln dinini ov i_i yors un ! >> ck di .G~ 7
Hasan·t Basri'dcn: Adamm birisi, Hz. Omcr'i ovi..incc, Orner, ona
h itabcn:
«- Hem beni mahvediyorsun, hem de kendini! » dedi. 628
Hasan·t Basri'den: Orner (r.a.) elinde bir klrbac;:, oturmu~. c;:evrcsin-
dc de halk vani 1. 0 sJracb Can1d da oraya gclmi ~ ti. Oradakilcrdcn
b ir is i:
«- Bu, Rehia kabilcsinin cfcndisidir.» dedi. Bu sozu hem Orner,
hem onlda bulun<m la r vc hem de Carud i ~ itmi ;; ti. Carud, Orner'c yak-
la ~;anca, Omer J.urbac1 kald1rarak Carud'a vurdu. Carucl, Omer'e:
«- Ne oluyor, ey rnii'minlerin crniri?!..» dedi.
«- Ne mi oluyor? Adamm dedigini i~itmcdin mi? »
« - i~ittim. Bunda ne var?» dedi. Orner ise:
«- Kalbine riya girmesinden korktugum ic;:in, biraz alc;altayim ~u·
nu dedim.» diye kar~Il1k verdi.6 29
Hemmam b. Haris anlatiyor: Adamm birisi, Osman'1 methediyor-
du. Bunlan i~iten Mtkclat, adamm yanma vararak, dizlerinin iizerine
c;:oktii. Adam iri yan birisiydi. Mtkdat, adamm suratma toprak atmaya
ba~laymca, Osman (r.a.):
<< - Ne oluyor?» dedi. Mtkdat:
_ « - Ben Resuliillah'm: "Meddahlan gordiigi..iniizde yiizlerine toprak
atm!" buyurdugunu i~ittim.» dedi. 630
Ata ihn-i Ehi Rebah'tan: Adamm birisi, ihn·i Omer'in yanmda bir
ba~kasm1 ovuyordu. ihn-i Orner, adari:un yiiziine toprak atmaya ba;;Ia-
dt ve: '
«- Resuliillah (s.a.v.): "Meddahlan gordtigiintizde, yiizlerine toprak
atm!" buyurdu. » dedi.c::n '
Nafi'den: Adamm birisi, ihn-i Omer'e:
<< - Ey insanlann en iyisi! Ey insanlann en iyisinin oglu! » deyin-
ce ,ihn·i Orner:
<< - Ben, insanlann en iyisi degilim. !nsanlarm en iyisinin oglu da
degilim . Ben, sadece AHah'm kullanndan birisiyim. Allah'm nzasm1

t:Zlibn-i Ebi $eybe; Buhari: Edeb; Kenz'iil·UmmiH: 2/182.

628 ibn·i Ebiddiinya; Kenz'iil·Ummal: 2/ 167.
6"R ibn·i Ebiddi.inya; Kenz'i.il~UmmiH: 2/167.
m Miislim: 2/ 414;' Ebft Davud: 5!241; Tirmizi: 2162: Bubar: Edeb, s. 50.
6!1 Buhari: Edeb, s. 51; Miisned-i Ahmed; Tebarani; Mecma'uz-Zevaid: 8/117.
I,

1132 . MilsLUmanltk

umar, O'ndan korkanm. Vallahi siz boyle devam ederseniz, adam1 mah-
vedersiniz.>> dedi.632
Abdullah der ki: Kendisine fayda veya zaran dokunmayacak bir
adama gelip: «Sen $Bylesin, sen boylesin! >> diye onu metheden ins an,
hem eli bo~ doner, hem de Allah'1 giicendirir. Boylece de, sabah dindar
olarak g1ktig1 ev1ne, ak~am imansiZ olarak doner. 63.'-~

'P m Hdye: 1 j307.

Taberani; Mccma'uz-Zevaid: 8/ 118.
633

--- -
 YAK.INLARI ZiYARET ETMEK (Stla·i Rahm)

ibn·i Abbas anlattyor: Kureyl? kabilesine kithk gelmi~ti. Halk ~ii­

riimii~ kemikleri bile yiyordu. Resuliillah ve ibn·i Abhas'tan ba~ka du-
rumu iyi olan yoktu. Peygamber (s.a.v.), ihn-i Abbas'a:
« - Amca, biliyorsu..-'1, karde~in Ebu Talib'in ailesi kalabahk. Gor-
diifWn gibi, Kurey~ kabilesi kithk i~inde. Haydi ona gidelim de ailesin-
den birka~mi yammtza alahm.» dedi. Dogruca Ehu Talib'e gelerek:
<<- Ey Ehu Talih! Kavmirrin halini goriiyorsun. Sen de onlardan
birisin. Ailenden birka~ ki~iyi yammtza almak i~in geldik buraya.» de-
diler. Ebu Talib:
« - Akil'i bana b1rakm da, istediginizi alm! » diye kar$Ihk verdi.
Boylece, Resuliillah, Ali'yi, Abbas da Ca'fer'i yanma ald1. Resuliillah ve
ihn·i Abbas onlarla birlikte daha da bolluga kavu~tular. 634
Cabir'den: Ciiveyriye (r.a.), Resuli.illah'a gelerek:
<<- Ben ~u koleyi azad etmek istiyorum.» dedi. Resuliillah da:
« - Onu bedcviler arasmda kalan daymm yamrra ver. Onun koyun-
lanm giider. Boylece, daha ~ok scvap kazamrsm! » buyurdu. 635
Ebu Said'den: <o~,krabaya hakkmt ver!» ayeti inince, Peygamber
(s.a.v.):
« - Ey Fatnna, Fedek senin olsun! » dedi. 636
Ehu Hureyre anlat1yor: Adamm birisi, Resuliillah'a gelerek:
« - Ey Allah'm Resftlii, benim akrabalanm var. Ben onlara gidi-
yorum, onlar bana gelmiyor. Kendilerine iyilik ediyorum, bana kotiiliik
yaptyorlar: Ben onlan dii~iiniiyorum. Onlarsa beni tammtyorlar bile.»
deyince, Resuliillah:

634 Bezzar, Mecma'uz-Zevaid: 8/153.

 1134 Miisliimanltk

j <<Eger dedigin gibi ise, onlarm ahireti koti.i. Bu haline devam et-
tik<;:e onlara kar~1 Allah daima seninle birlikte olacakt1r.» buyurdu.637
0$man'm kolesi Ebf:t Eyyf:tb Siileyman'dan: Bir cuma gecesi sabaha
kar~1 Ebu Hiireyre yamm1za geldi ve:
«-- Yakmlanm ziyaret etmeyen herkese ihtar ediyorum; bizden ay-
nlsm! » dedi. Sozi.ini.i i.i<;: defa tekrar etti. Kimse ayaga kalkmaymca, so-
ziini.i i.i<;: defa daha tekrar etti.
Bundan sonra, delikanlmm birisi, iki y1ld1r ziyaretine gitmedigi ha-
lasmm yamna gitti. Halasc
« - Yegenim, seni buraya getiren nedir?» diye sorar. 0 da:
« - Ebu Hiireyre'nin ~oyle ~oyle dedigini i~ittim de, geldim.» de-
di. Halas1 da;
« - Ona git ve ni<;:in boyle dedigini sor! » dedi. Delikanh, Ebu Hii-
reyre'ye gelip, o soz!erinin sebebini sorunca, Ebu Hiireyre ~u cevab1
verdi:
<<- Ben, Resf:tliillah'm: "Ademoglunun amelleri her cuma gecesi Al-
lah Teala.'ya arzolunur. Fakat Allah, sda-i rahmi kesenlerin amelini ka-
bul etmez!" buyurdugunu i~ittim.» 638
A'me!J anlat1yor: ibn.;,i Mes'ud sabah namazmdan sonra bir halkada
oturuyordu. Birden:
« - Allah a~kma i<;inizde s1la-i rahmi kesen varsa, aram1zdan ay-
nlsm. <;iinkii, Allah'a dua etmek istiyoruz. Oysa, semamn kap1lan sila-i
rahmi kesenlere kapahdir.» dedi. 639

637 Miislim: 2 ' 315; Buhari: Edeb, s. 11; Mecma'uz-Zevatd: 8/154.

~ln Bnh;~ri: Ecleh , s. 12.

<:i :
 ONUNCU BOLOM

I
AHLAK VE iCTiMAi HAVAT
\

uHabibim , ~i.iphesiz sen yiiksek

bir ahlak sahibisin.n (Nur : 4)
<<Aramzdaki dullar. , salih kole ve
cariyelerinizi everin. Her ne kadar
onlar fakir iseler de, Allah onlar1
lutfuyla zengin eder. Allah her ~eye
kaadirdir. Ve her ~eyi hakk1yla bilir.
Evlenemeyenler de, Allah'm lutfuna
kavu~uncaya kadar iffetferini koru-
sunlar ... iffetlerini korumak icin c•r-
pman k•zlarm1z1, maddi kazanc sagla-
mak icin zina yapmaya zorlamaym.•
(Nur: 32-33)
 GiRi~

Kur'an-I Kerim'de: «Sizin i~in, Allah'm Resultinde giizel omekler

vardu-.,, Ahzab, 21) buyurulurkcn, Hz. Ai~e, «Resuliillah'm ahlaki nasil-
cll ?>> diyc sorulan bir sualc, «Allah'm Resuli.i, Kur'an'daki ahlaki benim-
scmi)lil·. , ccvabm1 vcrir. Bu iki hi.ikiimden ilki, ilahi plandaki ovgi.intin
en son dcrcccsini , ikinci s i isc , insanoglunun varmak istedigi sor1 mer-
halcyi anlat1r. Bu lt:Ituflara mazhar olan tek insan, sevgili Peygamberi-
miz Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.) d1r.
Onun cngin mi.isarnal1as1, k1zgm g:i.ine~ altmda <;engel atllara k ce-
zalanclmlmasJ gerckcnlcri a[fctmi); mii~riklerin ileri gelenleri, az1hlan
islflm'I bcnim.icyip o kadar hizmct etmi~ler ki, biiyiikler safmda yer a l-
nw;;lardJr. Hayatma kastcdecek kadar ileri gidip, kendisinc tuzak kuran-
lara kar;;1 gosrerdigi ~efkat vc mcrhamet, dos tlanm, arkada~lanm tiz-
mi.i~, di.i!?manlanna parma kls1rtmi;>lir. i c;lcrinde, kendisinin ve melekle-
rin bile hayfl cttigi kimsc lcr bulunan bir ncsil ycti~tirmi;;tir. «Ben kral
dcgiHm. Mekke 'de kuru et yiyen bir Imdmm ogluyum.>> diyecek kadar
tcvZtzu sahibidi.r. Her tabakaclaki Mi.isli.imanlann gonli.ini.i ahp, onlarla
;;akala;;acak kadar alc;ak goni.illi.idi.!r. Ccbrail bile comcrtligine hayran
olmct~tu;·. Hayat1 boyunca, hi c;bir sikmt1ya di.i ;;meyecck kadar maddi
imldn}ara sZthip ikcn, o dc r ccc bZJ.;;kalanm kendisine tercih etmi~t i r
ki, gi.inlcrcc, ha[talarca, aylarca, cvindc ocak ti.itmemi~tir. Hendek ka-
Zihrkcn, hcrkcsin, a c;:hklan karmna bir ta~ baglay1p c;:ah~tlgi s1ra, ken-
disi iki ta~ bagbyacak kadar sabu·h oldugunu gostermi~tir. Gec;:mi~ ve
gelecek biitiin giinahlannm affedilmesine ragmen, ibadette, ~iikiirde k im-
scnin cri~cmcyccegi bir dercccye yiiksclmi;;tir. Takva sahiplerinin de,
Allah'a haklnylc tcvekki.il edcnlcrin de tek ornegidir. Be~er imkanla-
nnm hcpsini kullandJktan sonra, kadcrin tccellisini goniil huzuru ic;:in-
dc kabul edenlerin ilki olmasa bile, en gi.izel ornegini verendir.

F : 72
 1138 MilsWmanl?.k

!nsanhk, susmayt, susmaktaki zerafeti, ktsa, oz ve veciz konu~ma­

yt, vakan ondan ogremnelidir. Asaletine ve bliyiikliigiine bakm ki, bii-
tiin kainah istedigi gibi, emrine verecek olan Allah'dan, o kanaat iste-
mi~tir. Hayatim1zdaki bu kadar giiriiltii ve patirtmm, bunu isteyeme-
mekten ileri geldigini, dii~iiniirsek, onu, onun biiyiikliigiinii daha iyi an-
lanz.
Evliliginden k1yafetine, verdigi ve vermeyi emrettigi mehirden, ev
e~yas~na, hammlanyle iyi ge9inmesinden bir 9ocuga, bir koleye yap-
tlgi muameleye kadar her ~ey biz Miisllimimlann tetkikine muhta9 ko-
milardir. .
Sa9mdan t1rnagma kadar, her !iieyinde ol9lisli Kur'an olan bir in-
sandan, insanhgm, ozellikle Mlisllimanlann alacaklan 9ok ~ey vard1r.
Birtak1m mantik budalalanm ~a!iiirtacak kadar mantiki olan, dli~li­
nen insana hitabeden, tefekkiirle ge9irilen bir saatin, mekanikle~mi~ bir
ibadet tarztyle ge9irilen yetmi!ii ytldan haytrh olacagm1 ifade eden bir
peygamberden zaten ba~ka ~ey beklenemezdi.
. Onun elindeki ol9li, he:r: giin bizim de elimizde oldugu, listelik onun
gibi de bir ornegimiz bulundugu halde, oniimlizdekini ve elimizdekini
goremeyecek kadar gafletimizin ve bunlara kar~I ilgisizligimizin zaman-
la faturast daha da bliyiiyecek ve boyle giderse, Allah korusun bu lim-
metin sonuyla neticelenecektir.
Hz. Ebii Bekir'in ifade ettigi gibi bu iimmetin durumu, ancak ilk
giinlerdeki metodun uygulanmastyle diizeltilebilir. Bu metod ise, Kur'an'-
da ve Resuliillah'm hayatmda miindemi9tir.
 --
HZ. PEYGAMBER'iN AHLAKI

Sa'd b. Hi~am anlatiyor: Mii'minlerin annesi Hz. Ai~e'ye:

«- Bana Resuliillah'm ahlakmdan bahseder misin?» dedim. Hz.
Ai~:
« - ~ur'an'1 okumuyor musun?» dedi.
«- Okumaz olur niuyum?» dedim. 0 zaman Hz. Ai~e:
«- Resuliillah'm ahlak1; Kur'an'm muhtevasm1 tatbikten ibarettir.»
dedi.l
Sa'd b. Hi~am'dan gelen bir diger rivayette, Katade der ki: «En
giizel ahlaki Kur'an getirmi~tir.» 2 ·
Ebud·Derda anlatiyor: Hz. Ai!je'ye Resuliillah'm ahH'tkmdah sordum:
« - Onun ahlak1, Kur'an'm tasvip ettigi ~eyden ho~lamr; tasvip
etmediginden de ho~lanmaz.» dedi.3 '
Zeyd b. Babeni'is anlatiyor: Hz. Ai~e'ye:
· «--: Ey mii'minlerin annesi! Resi'iliillah'm ahlaki nasildi?» diye
sorduk.
«-· MU'mintin si'iresini okumuyor musumiz? «0 mU'minler ki, na·
mazlannda hu~i'i Uzeredirler. Beyhude, bo~ sozlerden yliz <;evirirler. Ze-
kat vermek i<;in <;ah~trlar. Harumlannm ve ellerinin altmdakileri (ca-
riyeleri)'nln, dt~mda, _yabanctlarla miinasebetten salamrlar. Emanetleri·
ne ve verd.ikleri sozlere riayet ederler. Namazlanm vaktinde ktlarlar.
i~te bunlar, mutlaka umduklanna kavu~acaklard1r.» i~te ResulUllah'm
ahlaki boyle idi.» dedi.4
Hz. Ai~e anlatJYor: Allah'm ResulUnden daha giizel ahlaka sahip hi~
bir kimse yoktur. Eshabmdan veya ailesinden birisi kendisine sesle-

' Miislim; El Bidaye: 6/35; Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; ibn-i Sa'd: 1j90.
IItbn-1 Sa'd: 1/90. DeiMI Un-Nubiivve, sh. 56.
a Yakub b. Siifyan.
• Mii'mln6n: 1 - 10; BeybaJd; Nuet: El-Bidaye: o/35.
1140 MusWmanttk

nince, «Buyurun! » diye kar~ahk verirdi. Bu sebeple Allah Teala, ona

hitaben: cSen, yiiksek bir ahlak i.izeresiu!»5 buyunnu~tur. 6
Senit ogullanndan biri anlatlyor:
Hz. Ai~e'ye:
.. - Bana, Resuli.illah'm ahlakmdan bahset! » de dim. Hz. A4;e:
-·~ J-~Llr':m'daki, uSen, yiiksek bir ahlak i.izeresin!» 7 ayetini oku-
muyor musun? Bir 5 u.n. Resuli.illah eshab1yla beraber oturuyordu. Ben
ve Hafsa, kendisine yemek haz1rlamaya ba~lad1k. Hafsa, yemegi benden
once haz1rlad1. Ben, cariyeye; git ve ~u kaptaki yemegl yen:: dok, de-
dim. Hafsa, yemek dolu kab1 Resuli.illah'm online koymak ic;in k0~tu.
0 anda da, cariye gidip, kabt Jevirdi. Yemek yerlere doki.ildii. Resu-
li.illah, yere doki.ilenleri toplayarak, eshablJle beraber yedi. Daha sonra
da; ben hazirlad1grm yemegi gonderdim. Resuliillah benim gonderdigim
yemek dolu kab1 Hafsa'ya vererek: «Bu kab1, kcndi kabmlZln yerine ah-
mz. ic;indckini de yiyiniz.» buyurdu. Resuli.illah'm yi.izi.inde hic; bir kiz-
gmhk bclirtisi gormedim.» dedi. 8
Harke b. Zeyd anlatlyor: Baham, Zeyd b. Sabit'in yanma bir ce-
maat gclcrck:
« - Bize, Resuli.illah'm ahlakmdan bahset.» dediler. Baham da:
« - Ben, Resi'di.illah'm kom~usu idim. Kendisine vahy geldigi za-
man bcni c;agirtirdL Ben de gelir, yeni inen ayetleri yaz <~:rdrm . Bu yaz-
ma i;;i bittiktcn sonra, soz di.inyadan ac;1hrsa, Rcsuliillah da, dtinyadan
bah s,:dcr, ahireHPn ac;1hrsa bizimle berabcr ahiretten; yeme i~mcdcn a<_;:I-
IP·sa bizimlc bcraber ycmc ic;mcden bahscdei·di. $u anda, size si::iylcdigim
lwr ~-.'Y , onun sozlcridir.» dcdi. 0
5c.-·r:y •.:c h. Huy;1y anbhyor: Allah'm Rcsi'diindcn daha giizel ahlak-
lJ hic. ijm sc gij rm cdim. Bir gecc fbyber'dcn gclirkcn, bcni c~c,·esinin
t.:; ·l- ;~: in,:' birid irdigini ha11rlanm. Dcwnin iizcrinclc uyuklaymca ba~rm
ic ~,,. , , ;u·ka larabna t;arpnu:;;tL Bunu Giiren Rcsuliilbh, eliylc bcni ok-
~::J \' .l r ~.d-z :
.,_ :::-:,;~ i- ·y '.: , bir
$CY oimach ya!>> diym·du. Nihayct Sahba'ya10 gel-
T ni~~tik. T]tirZ1cl~ t ,ba n2t:
,, - Y :!_ 5~<Hyyc, scnin kavminc yaptrklanndan dolay1 ozi.ir dilerim.

5 }~~:~ 1 '1 H: ·L
6 ]' ;' ; ?d.", il . :;lJ, 57.

e : J .,l ·i p,; ~c'.i~~·:

Kcn:r.'iil-llmmCII: 4 /·l4.
9 F. cl lk F· il. 017 : Tin11izi, sl1. ~5; Bc\'h::!d; El-Bid;lye: fi / 42; Taberani; Mecma'u•
;; !J

7 .:~ :"'•i <!: 'l / 17: 1\tiin~chah: :; ' 11'5; ilm-i S;J'Il: 1/ 90.
n Sahh;\: IIa ~· hcr't~ b i1· konakhk rncsafcdc bir yeT.
 Ahlak ve 1ctimai Ha1Jat 114.1

Bu hususta benim hie; bir giinahtm yok. ~iinkii onlar, bana boyle, boy-
le soylemi~lerdi.» dediler.U
Hz. Enes anlatiyor: Resuliillah, insanlann en lutufk~nydt. Soguk
bir giiniin sabahmda bile, bir kolenin, bir cariyenin, bir c;ocugun ge.
tirdigi su ile abdest ahr, onlan geri c;evirmezdi.12 Kendisinden bir ~ey
soram can kulagtyle dinler; saru saran aynhp gitmedikc;e, Resuliillah,
anu terketmezdi. Birisi Resuliillah'm elinden tutsa, tutan kimse, Hz.
Peygamber'in elini birakmadik<;a, Peygamber, anun elini b1rakmazdt.11
Hz. Enes anlatlyar: Resuliillah bir kimse ·He musafaha ederken ve-
ya bir kimse musafaha ic;in elini uzattlgmda, kar~lSlndaki zat elini c;ek-
medikc;e, Hz. Peygamber elini c;ekm~zdi. Biri ile yiizyiize gelince de,
.k:ar~Ismdaki yiiziinii doniip aynlmadtkc;a, Resuliillah o kimseden yiizii·
nii c;evirmezdi. Hie; bir arkada~mm yanmda, ayaklarmi uzatarak otu~
dugu goriilmemi~tir.14
Ehu Hiireyre (r.a.) anlattyar: Allah'm Resulii, musafaha ederken,
kar~ISlndaki zat elini c;ekmedikc;e, kendisi asia elini c;ekmezdi. Bir yer-
de atururken yanmdakilerle aym hizada atururdu. Birisi ile musafaha
yaparken, biitiin viicuduyla ana yonelir; kaqasmdaki soziinii bitirme-
dikc;e andan aynhp gitmezdi. 15
Hz. Enes anlatiyar: Medine'li bir c;acuk gelir, Resuliillah'm elinden
tutar, diledigi yere gotiiriirdii. Hz. Peygamber, gitmem, demezdi,l8
Yine Enes (r.a.) anlatiyar: Medine'li bir cariye gelir, Resuliillah'm
elinden tutar; ihtiyacmi gormesi ic;in icabeden yere gotiirii:rdj.iP
Hz. Enes anlatiyar: Herhangi bir ihtiyact alan bir kadm geli.r:
«- Ya Resulallah, benim sana ihtiyactm var.» derdi. Resuliillah da:
« - Ey falamn. annesi, soyle, hangi sakaga gideceksek, gidip ihti·
yacm1 goreyim.» buyururdu. 0 hammla beraber gider, ihtiyacm1 goriir,
gelirdi.18
Muhammed h. Mesleme anlahyar: Bir seferden geldim. Resuliillah,
ha~ geldin demek ic;in elimi tuttu. Ben ~~inceye kadar, elimf btrak-
madi.19

n Taberani; Mecma'uz-Zeviiid: 9J15.

• Resullillah'm elin in degdigi su miib arek oldugundan herkes , su getirir ve &
Peygamber'in elini batirrnasim is terdi.
"' Ed-DeHiil, sh. 57; Miislim: 2/ 256.
1• EJ-Bidaye: 6/ 39; Tinnizi; ibn-i Mace; tbn-i Sa'd: 1/99. Di\vud.
" Miisned-i Ahmed b. Hanbel; ibn-i Mace.
17 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Buhari, KiU\b'ill-Edeb; EI-Bldftye: 6/39.
" Miislim: 2/ 256; Delail'iin-Nubuvve, sh. 57.
1f Taberlim; Mecma'uz-Zevaid: 9/17.
 142 Miislilmanltk

Hz. Ai~e anlatlyor: Resftliillah iki ~ey arasmda muhayyer b1rakllm·

ca, giinah degilse ~ayet, mutlaka kolaynu tercih ederdi. Egcr giinah-
sa, katiyyen onun yamna yakla~mazd1. Asla kendisi i<;:in intikam almaz-
dl. Ancak, Allah'm emirleri <;:ignendigi takdirde, gereken cczay1 verir- .
di.20
Hz. Ai~e anlatiyor: Allah'm Resulii, sava~m d1~mda, eliyle ne bir
hizmet<;:iye, ne bir kadma, ne de herhangl bir ~eye "urmu~tur. iki $ey
arasmda muhayyer birakllmca da, giinah degilse, eger, kolaym1 tercih
ederdi. Giinahsa ~ayet, katiyyen onun yanma yakla~mazd1. Kendisine
yap1lan bir kotiiliikten dolay1 intikam almazd1. Eger Allah'm emirleri
~ignenmi$Se, i~te o zaman, Allah nzas1 i<;:in, bu emirleti <;:i'gneyenin ce-
zasmi verirdi. 21 .
Ebu Abdullah el-Cedeli anlatiyor: Resuliillah'In ahlakmm nas1l ol-
dugunu Hz. Ai~e'ye sordugumda, bana $Unlan soyledi: ...
« - Allah'm Resulii, ne kotii sayler, ne kotii hareket eder, ne de
~ar$Ida bagmp ~agmrd1. Kotiiliige, kotiiliikle mukabele etmez; kotiiliik-
leri affeder, gormezlikten gelirdi.» 22
Teve'me'nin azadh kolesi Salih anlatlyor: Ebft Hi.ireyre, Rcsuli.il-
lah'I anlatirken ~oyle derdi: Allah'm Resuli.i, dondiigii zaman biitiin vii-
ctiduyle donerdi. Anam babam kurban olsun. Ne kotii sayler, n e kotii
hareket eder, ne de <_;ar~Ida bagmp <_;agmrd1. Hi~ bir zaman, onun gi-
bisine rastlamad1m. »23
Hz. Enes anlatlyor: ... Allah'm Resulii birimize Jnzmca:
,,_ Ni<;:in bu karde$imiz kendisini lekeliyor?» buyururdu. 24
Abdullah b. Amr anlatlyor: Hz. Peygamber, ne kotii sayler , nc de
kotii hareket ederdi.
<<- Ahlakl giizel olammz, en hayirhlanmizdandJr.» buyururdu .25
Enes anlat1yor: Allah'm Resulii, Medine'ye geldiginde, £hu Talha,
elinden tutarak beni Resuliillah'a gotiirdii ve:
<<- Ya Resulallah, Enes zeki bir <;:ocuktur. Sana hizmet etsm. » di-
yerek, beni Allah'm Resuliine teslim etti. Ben, hazarda ve ·scferde ken-
.disine hizmet ettim. Vallahi, yapt1g1m bir $eyden dolay1, << Nic;in boyle

20 Muvatta'; Buhari; Miislim; EI-Bidaye: 6/ 36; Ebu Davud; Nesei; Miisned-i Ah-
med b. Hanbel; Kenz'iil-Ummal; 4/ 47 ; Ed-Delail, sh. 57. .
21 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; El-Bidaye; 5J36; Miislim: 2/ 256; Ed-Delail; Abdiir-
rezzak; Miistedrek; Kenz'iil-Ummfil: 4/ 47; Tirmizi, ~c m a iid e sh . 25.
22 Ebu Davud; Tirmizi; EI-Bidayc: 6/ 36; ilm-i Sa'd: 1/ 90; Miisned-i Ahmed b. Han-
bel; Kenz'iil-Ummal: . 4/ 47.
23 Yakub b. Siifyan.
24 Miisned-i Ahmed b .. Hanbel; Buhari.
l5 Buhari; Miislim; El-Bidayc: 6/ 26.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1143

yaptm?» veya yapmad1gu~ bir ~eyden dolay1, «Ni9in yapmadm?» de-

medi.26
Enes (r.a.) anlatlyor: Allah'm· Resulii, insanlarm ahlakx en giizel
olamyd1. Bir giin, beni bir i~e gonderecekti. Ben:
«- Vallahi gitmeyecegim.» dedim. Aslmda Resuliillah'm emrettigi
~eyi yapacaktlm. Hz. Peygamber'in huzurundan aynhp, 9ar~1da oynayan
90cukfann yamna vard1m. Biraz sonra Resuliillah gelip, ensemden ya-
kaladi. Yiiziine bakt1g1mda giilerek:
« - Ya Enes, soyledigim yere gittin mi?» diye sordular.
«- Gidecegim, ya Resulallah, » dedim. Vallahi kendilerine dokuz
sene hizmet ettim. Yapt1g1m bir ~eyden dolay1, «Ni9in boyle yaptm?»
veya yapmad1g1m bir ~eyden dolay1, «Ke~ke boyle yapsaydm! » dedigini
hatirlamiyorum.27
Hz. Enes anlatiyor: Resuliillah'a on sene hizmet ettim. Vallahi ba-
na, «Off!» bile demedi. .. 28
Enes (r.a.) anlatlyor: Hz. Peygamber'e on sene hizmet etti_m. Yap-
makta geciktigim veya yapmadxg1m bir emrinden dolay1 beni azarla-
madigi gibi; ailesinden azarlayan olursa, onlara da:
« - Ona dokunmaym! Bu i~i yapmas1 takdir edilseydi, yapardi.» bu-
yururdu.29
Hz. En.es anlatiyor: Senelerce Resuliillah'a hizmet ettim. Asia ba-
na kotii soylemedi, fiske bile vurmad1, azarlamad1. Surat1m bile as-
m~~ .
Enes (r.a.) anlatlyor: ResulUllah, Medine'ye geldiginde, ben sekiz
yru;;mda idim. Annem beni Resuliillah'a gotiirdi.i. Ve:
«- Ya Resulallah! Benden ba~ka, Ensarm biitiin kadm ve erkek-
leri sana hediyeler getirdiler. Benimse bu oglumdan ba~ka, sana hediye
olarak verecek hi9 bir ~eyim yok. Benden de bu hcdiyeyi kabul et. Ge-
rektiginde sana hizmet eder.» dedi. Resuliillah'a on sene hizmet ettim.
Asia beni dovmedi. Kotii soylemedi. Suratlm dahi asmad1. 31

. . .

26 Miisiirn: 2/253.
'17 Mi.islinJ,: . 2/253.
28 Mi.islim: · 2/253 : Bubari:
19 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; El-Bidaye: 6/ 37; ibn-i Sa~d: 7/ lL
~ Ed-Delail, sh. 57.
31 ibn-i Asakir; Kenz'iil-Ununal: 7/9.
 , ~SitABIN{!\JU.'i\KI-.'grL1 ::.'f ~:J; n:. ~e;.r,.,:w c;c:;.
~{ r-;_r=t.:.j ~r~i?S./.4.->'> ,ry.St"::!J l't::lf.".l·(e'( 1:rrl IDl:lrLJ.~.IT~Ci ~·-~ ··)-{5V

Abdullah b; , Omer. ljioyle:c;dtyob~J ~tey~fene~ :ki~rt insanfurnn enfgi.i-

zeli, en iyi ahlakhs1, en hayahsidir. Agizlanndc:fii., &o:gruuan'iba~Ra'Jsqz rr
<;Ikmaz. KendiJeromrl bhr ::.~ey. ..so)rlerlincE; d~ kai~Ilarmal:akini ,ya}anlamaz-
lar. Bu iic; ki~i; '{Ebo· Bekries•Stddik, :~_p:bm:n~.s~ff~we · E;'~u;mb~yde)ib.T,
Cerrah'd1r.32 '"'~- s--u l£··..:) .r:c..i.::.;!o :-JL;(·>f1·B:\r; rr~:h.r,_j~~fiD ~t -ti·_
_, -~-~Lc:··
Hz. Hasan anlatlynr: Allaniln ResWii: i · ,<tl · ,_r ~_,,_;c!TJJ:?,· tJ ;r C
«- ~ayet istersem, eshab1mm her birinin ahlakmda bir eks'iklik buj
labilirdim. Ancak Ebu iBheyHefill Ce'ifrah 'm:f:i:ste'snadJ1!J»; b11yUJtdii.33 " '
Kurey~'ten A'bdurrahnian.,h. lilsman: anlatlyor.:1 Allah1-m} R:esulii;. kL- ·
.I':Imn evine girdiginde, kiz1, Hz. Osman'm ba~mi yikiyordu. Hz. Peygam-: ~
ber: hf'J~ 8 (~.;i1dJ3Il rlBFrJ~fJ~ ~}J ~·Hr?r.~sfrre ' g_~_r) at>r.:T
« - Ebii Abdullah (Osri:t~m) ; ta _; iy!:i dawan~·J:;U:nkii ,..0 / ;eshabJ:in ;aiasm::;"
dan ahlaken bana engo1c henzeyendiv;>i!bilytll'"dm31 !lr :re Cc:;:' .f Y ---
Ebu Hiireyre anlatiy,oF: ' :ResitliilklhhmJtizJ;-; Itz. r B~pmn!1ri' ha!umtRil:-:.,\
kiyye'nin yamna vard1gmda, elintil~ <tatak',vard:J.:<Banad :Jirl ;.L:;':.l'J:N 1 r;"r~.o
« - Resuliillah, biraz once yamnda:ii. aynMI,1'sat;mi ta:rad:trru r Sa~~ ­
lanm tararken bana, uEbii Abdullah (Osman) 1 nas1l buluyorsun?» diye
sordu. «iyi.» dedim. «Ona iyi davran. Zira o, eshab1m arasmdan, ahla-
ken bana en c;ok benzeyendir.» buyurdu.» dedi. 35
Resuliillah'm azadh kOlesi Abdullah b. Eslem anlahyor: Allah'm
Resulii, Cafer'e:
« - Bedenen ve ahlaken bana benziyorsun.» buyurdu.36

:t1HIIye: 1/56; Yaberani; EI-isabe: 2/253 .

.!3EI-isabe: 2/253; Miistedrek: 2/266; Yakub b. Siifyan.
34 Taberani; Mecma'uz-ZeviUd: 9/81.
" Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/81; Miistedrek; ibn-1 Asaldr; Miintehab: 5/4.
sa Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 9/272. ·
 Ahlak ve Ictimat Hayat 1145

Hz. Ali anlattyor: Ben, Cafer ve Zeyd, Resuliillah'rn yanrna geldi-

~mizde, Hz. Peygamber, Zeyd'e:
«- Sen karde~imiz ve azadh kolemizsin! • buyurdu. Zeyd, buna ~ok
sevindi. Cafer'e de:
« - Sen benim soyumdansrn, ben de senin.» buyurdu. Buna da, ben
<;ok sevindim.37
Usfune b. Zeyd anlattyor: Hz. Peygamber, Cafer'e: -
« - Ahlakm benim ahlaktm gibi. Viicudun da benim viicuduma ben-
ziyor. Sen benim soyumdansm. Ya Ali, sen de benim soyumdansm. To-
runumun babastsm.» buyurdu.38
· Abdullah b. Cafer anlattyor: Hz. Peygamber'den duydugum bir soz,
benim i<;in biitiin diinya nimetlerinden haytrhdtr. Resuliillah'm:
., ~<- Cafer, bedenen ve ahlaken bana benzer. Sen de, ya Abdullah,
bedenen babana benziyorsun.» buyurdugunu i~ittim.39
r, Qahriyye anlattyor: Amcam Htda~, Resuliillah'm i<;inde yemek ye-
digi bir kabt kendilerinden hediye olarak almt~tl. Bu kab, bir miiddet
bizde kaldt. Bu zaman zarfmda, Hz. Orner gelir ve:
- 1 ,«-,)Resf:tli.i1lah'm yemek yedigi kabt bana getirin.» derdi. Biz de
kal;>,a :z;~;r:nzem..l;lqld;urur, getirirdik. Bu kabdaki zemzemi i<;er, ba!jnna, yii-
ziine -do.l,cerdi. Bir ara, bir htrstz ugrak vererek, bir<;ok e~yamtzla bir-
likte bu -,ka,qJ,.! cl~ <!-hP gqt;iirdii. Kap <;almdtktan sonra, Hz. Orner, geldi-
gind~, bizden yine, Re~~l~llah'm bu kabmt <;tkarmamlZI istedi. Biz de:
.·' «-;- Ey,., ):llii'minler,in emiri, e!;>yalanmtzla beraber bu da <;almd1.,.
dedik. Hz. Omer:, ' r TlJ
« - Allah Allah, Resuliillah'm hediyesi olan kabt da m1 <;aldt?,. de-
di. ,Yalla.4i. h1r~1~a ;Q.e kotli soyledi, ne de lanet okudu.40
j' t• , -' · j ' - <' I • •

, Ihn~i : Abba~ anlattyor: Uyeyne b. Htsn h. Huzeyfe b. Bedr geldi.

l. ,\ .-· ' J ••
Yegeni Hiir b. Kaysa -ki, bu zat, Hz. Orner'in kendisine yakm kabul et-
tig~ kifDseler arasmda idi.- ihtiyar gen<; aynm yapmakslZln biitiin hur-
ralar Hz. Orner'in meclisinde bulunurlardt.- misafir. oldu. Uyeyne, ye-
genine:
« - Yegenim, senin bu halifenin yamnda itibann var. Benim ken-
disiyle gori.i~memi sagla.» dedi. Yegeni de, Hz. Omer'den Uyeyne i<;in izin
istedi. Hz. Orner miisaade etti. Uyeyne, Hz. Omer'in huzuruna girince:
«- Eee, Hattab oglu! Bize hakktmiZI fazlastyle vermiyorsun. Ara-
mtzda adaletle hiikmetmiyorsun! » dedi. Bunun i.izerine Hz. Orner ktzdt.
Hatta Uyeyne'nin iizerine yiiri.imeye te~ebbiis etti. Tam bu strada Hiir:

• Taberfuti; Mecma'uz.Zevatd: 9/272.

• tbn-i EbO. ~ybe; EM Ya'Ui; Beyhaki; Miintehab~ 5/130.
71 Ukayli; ibn-i Asakir; Miintehab: 5/222.
• 1bn-l Sa'd: 1151; EI-Miintehab: 4/400.
1146 Musliimanhk

,«- Ey mii'minlerin emiri, Allah, Peygamber'ine: «Affetmeyi ter·

.;:ih et. iyi ~eyleri emret ve cahilicrden yiiz ~evir.» 11 buyuruyor. BLt da
cahillerdendir.» dedi. Vallahi ayet okunurken, Hz. Orner lnhm klpm.la t-
madL <;i.inkli o, Allah'm hitabma c;ok bagh ve sayg1h idi: 12
ibn-i Orner anlatlyoc Hz. 01i1er kizmca, yanmda Allah zikrcdilir
veya Allah ile korkutulur, yahut da bir kimse orada Kur'an okursa, yap-
mak istcd igi ndcn vazgc<;crdi. 1:::
Eslem an latiVo r : Hz. Bih\1, bana: .
« - Ya Eslem, Omer'i nas1l buluyorsun? » dcdiginde:
« - i yi. Yalmz kizd1g;I zaman lnyamct kopuyor. » dedim. Bilal. b~, n ,1 :
«- · KJzd1g1 zaman yamnda olursan, ana ofkcsi gc~,;inccye kacinr
Kur'an oku.» dedi. _
Malik'iid-Dar da ~unlan anlat1yor: Bir gi.in Hz. Omer, bana bagu·a·
rak klrbacm1 kald1rdL Ben de, kcndisine:
«- Sana, Allah ad1 veriyorum, vurma! » dedim. K1rbaci c!indcn
att1 ve:
«- Bana, en biiylik ~eyi hatJrlattm.» dcdi:11
Ami.r b. Rebia anlat1yor: Musab b. lfmeyr, Mi.isli.iman oldugu gi.in-
den, Uhud'cla ~ehid oluncaya kadar, benim dostum , arkad a)Imch. Hi-
zimle bcraber hem I-labe~istan'a, hem de Medinc'yc hicrct ct : i . Her iki
hicrcttc de bcnim en yakm arkacla~amcll. HayatJmcla unun kadar g i i/.'-'1
ahlakh ve onun kadar iyi gec;:incn birisini gormeclim :15
.Hab he b. Ciiv ~yn ;< n 1 ;· ~I \CY: ~h:.- Ali. 'nin y;-~n • mh i di:~. Abd u::,; h b.
Mes'ud'un baz1 sozlerinden bahsedildi. Orada bulunan ccmaar, ·:lhiu!-
lah b. Mes'ud'u overek, Hz. Ali'yc:
« - Ey mi.i'minlcrin emiri, Abdullah b. Mes'ud'dan daha gi.iz·. : l ah-
l£tkh, daha mi.ilr1yim bir muallim, daha samimi bir arkmh1 ~? . d ah~• mi.it-
taki bir adam gormedik,)> dediler. Bunun i.izcrine Hz. 1\li:
« - S ize Allah ad1 vererek soruyorum. Bu sozlerinizde samimi mi·
siniz?» dedi. Onlar da:
« - Tabii.». dediler. Hz. Ali:
« - Allah'1m, seni ~ahid tutuyorum. Allah'1m, onun hakkn:da 11en
de, bunlann soylediklerinin aymm, hatta daha fazlasml soyli.iyorum.))
dedi.

41 A'rM: 119
42 Buhari; ibn'iil-Munzir; ibn-i Ebi HiHim; ibn-i Merdeveyh; Beyhaki; El-Miinte-
hab: 4/416.
43 ibn-i Sa'ci.
44 EI-Miintelmb: 4/ 413.
4li ibn-i Sa'd: 3/ 82.
 Bir diger rivayette ~u ilave vard1r: Abdullah h. Mes'ud, Kur'an-I
okur. Allah'm helal kildigmi helal, haram kild1gmm da haram oldugu-
nu sayler. Dinde yliksek anlay1~ sahibidir. Slinneti bilir.46
S~ilim anlatiyor: Abdullah b. Orner, asla hie; bir hizmctc;isine Janet
okumad1, sadece bir tanesine kotli soyledi. Bu sebeple de onu aznd
etti.
Zuhri de ~oyle der: Abdullah b. Orner, bir hizmetc;isine lanet oku-
mak istedi. «Allah'Im ana lane ... » diyerek sozi.inli tamamhyamad1. «Bu,
asia soylemeyi arzu etmedigim bir sozdlir..» dedi.47
· Muaz b. Cebel, insanlann en gi.izeli, en iyi ahlakhs1, en comcrdi
idi ::s

46 ibn-i Sa'd: 3 JllO.

c Hilye: 1/307.
• Miistedrek.
 HILM VE MUSAMAHA

Hz. Peygamber'in H1lmi ve Musamahas1 :

Abdullah (r.a.) anlatiyor: Huneyn sava!;il sonunda, Hz. Peygamber,

ganimetten, bazllanna c;ok hisse ay1rd1. Akra' b. Habise yiiz deve, Uyey- ·
ne'ye de bir o kadar verdi. Digerlerine de bir ~eyler verdi. Bunun iize-
rine bir zat:
« - Bu taksim, Allah'm nzasma muvaf1k degildir.» dedi. Ben de:
c - Bu sozlerini mutlaka, Resuliillah'a nakledecegim.» dedim. Gi-
dip, durumu Hz. Peygamber'e anlatt1m. Hz. Peygamber:
«- Musa'ya, Allah rahmet eylesin. 0, bundan daha c;ok itiraza ma-
ruz kalmi~ti: Ama sabretti.» buyurdular.49
Bir diger rivayette ~u ilave vard1r: Bir adam:
c - Vallahi bu taksim adil olmad1. Allah'm nzasma uygun degildir. »
deyince, b:en:
« - Vallahi bunu, Resuliillah'a gidip haber verecegim.» dedim. Gi-
dip vaziyeti Resuliillah'a anlattim. Hz. Peygamber:
c - Allah ve Resulii de adil hareket etmezse kim adil hareket ede-
bilir? Allah, Musa'ya rahmet eylesin. Bundan daha c;ok eziyete maruz
kalmi~ti da, sabretti.» buyurdular.5°
· Ebu Said (r.a.) anlatiyor: Resuliillah ganimet taksim ederken biz
de yamnda 'idik. 0 s1rada, Beni Temim'den Ziilhuvey'e s1ra geldi ve:
c - Ya Resulallah! Adil oil» dedi. Resuliillah da:
c - Yaz1k sana, ben de adil olmazsam, kim adil olabilir? Bu so-
mniizden dolay1 c;ok iiziildiim. Evet, ben de adil olmazsam kim adil
olabilir?» diye sordular. Bunun iizerine, Hz. Orner:

• Buhari,
• Buhart
 Ahlak ve !ctimat Hayat 1149

c - !zin ver d~, ya Resulallah, onun boynunu vura)'lm! • dedi. Re-

suhillah da:
« - Ona dokunma. Onun, sizlerden daha 90k namaz kilan, oru~
tutan, Kur'an okuyan; okuduklan Kur'an hangerelerinden ileri ge9me-
yen arkada$lan var. Hedefini delip ge9en ok gibi bunlar islam'dan 91-
karlar; Hedefi delip-ge9mesine ragmen onun temrenine bakarsamz, iize-
rinde bir ~ey goremezsiniz. Temrenin tak1h oldugu uca bakarsamz yine
bir ~ey bulamazsm1z. Govdesine bakarsm1z hi9 bir fjey goremezsiniz.
Yelegine bakarsm1z, hig bir fjey bulamazsm1z. Bunlan, pazulanndan
birisi, kadm gogsii veya et par9as1 gibi oynak olan siyah bir adam va-
Sltaslyle tamyacaksmlZ. Bir mtiddet sonra onlar, cemaatten aynlacak-
lar.» buyurdu.
Ben bunu Resuliillah'dan duydum. Ali b. Ebit Talib'in de bunlarla
sava~t1gma ~ahit oldum. 51 Ben de kendisiyle beraberdim. Resuliillah'-
m tarif ettigi bu adamm yakalanmasm1 emretti. Getirilen adam, aynen
Resuliillah'm tarif ettigi kimse idi.52
Abdullah b. Orner (r.a.) anlatlyor: Abdullah h. Uhey vefat ettigin-
de, oglu, Hz. Peygamber'e gelerek:
« - Bana gomlegini ver de, ona kefen yapay1rn. Aynca, onun na-
mazml kildir, ona Allah' dan af dile.» dedi. Resuliillah da:
« - Bana haber gonder, namaz1m kild1ray1m.» buyurdu. Kendisi-
ne haber gelince, Resuliillah gitmeye te~ebbiis etti. Fakat Orner,. buna
llllni olmak istedi:
<<- Allah seni, miinaf1klann namazm1 kllmaktan men etmedi mi?»
dedi. Resuliillah ise:
« - Ben bu hususta muhayyerim.» buyurdu. «Onlar i~in ister Al-
Iah'dan a£ dile, istersen dilerne.» 53 ayetini okudu. Abdullah b. Ubey'in
~-;amaZim kild1rd1. Bunun iizerine ~u ayet m1zil oldu: «Onlardan (miina-
fiklardan), olen hi<; bir kimsenin katiyyen namazm1 kilma! Kabrinin
yamnda durrna. Onlar, Allah. ile Peygamheri'ni inkar ettiler ve fastk ola-
r
ak oldiiler.» 54
Hz. Orner anlatlyor: Abdullah h. Ubey vefat ettigi zaman, cenaze
namazm1 kildirmas1 i9in Resuliillah davet edildi. Resuliillah, bu daveti
kabul etti. Namaz1 kild1rmak ic;:in cenazenin oniinde durdugunda, Re-
suliillah'm online gec;:tim. Ve:
« - Ya Resulallah! $u ~u giinlerde, ~oyle ~oyle diyen Allah dii~-

51 Burada, Hz. Ali'nin sava~trgr kimseler, Hariciler'dir. Nehrevan'da bunlarla kai'o

~Ila~I!mi~tir.
52Buharl: Miislim; El-Bidaye: 4/362.
53'levbe: 80.
"'Tevbe: 85.
 1150 Miisliimanhk •

mam Abdullah b. tlbey'in mi namazrm k1hyorsun ?» de dim. Resftliillah

gUlLimsiiyordu. Nihayet ben ~ok 1srar edince:
a - Arkamdaki ~aflara kat1l, ya Orner! Ben iki ~ey arasmda mu-
hayyer :,Irabldim. «Onlar i~in af dile ... »5s ayetinin hiikmiinc uydum.
· $ayet yctmi~ten fazla af dilemekle onun affedileccgini bilsem, bunu da
yapard1m.» buyurdu. Onun namazm1 k1ld1. Mezarhga kadar , cenaze ile
· birlikte gitti. Mezarhktaki i~ bitinceye kadar k:1brin ba~mda durclu. Rcsu-
liillah' a kar~1 bu kadar ciiretli hareket etmcm sebebiyle hayret cttim.
<;:i.inhi, Allali ve Res{tlii bunlan benden daha iyi bilir. Vallahi ~ok gc~­
medcn ~u iki ayct nazil oldu: «Onlardan olen hi~ bir kimsenin katiyyen
narnazm1 kdma. Kabrinin yamnda durma. A!lah lit: I'cygamber'ini in·
kar ettiler ve fas1k olarak oldi.iler. Mallanmn bollugu, ~oluk ~ocukia·
rnun ~oklugu da seni hayrete dii!jiirmesin. Allah, onlan diinyada, bun·
larla azaba ugratmak, kafir olarak canlanm almak istiyor.» Bu ayetler-
den sonra, Resuliillah, ruhunu teslim edinceye kadar hie; bir miinahkm
namazm1 da kllmad1, mczarmm ba~mda da durmac.l1. 56
Cftbir anlat1:yor: Abdullah b. tlbey oli.ince oglu Resuliillah'a gelerek:
« - Ya Resftlallah, eger onun cenazesine gelmezsen, bu sebeple dai-
ma ay1plamnz.» dedi. Tam kabre indirilmek i.izere iken Resulii11ah ce-
nazcye yeti~ti. Ve:
« - Sizin, kendisini kabre indirmenizi kabul etmedi mi?» buyurdu.
· Ccriazeyi kabirden ~Ikard1lar. Resuli.illah, ba~mdan ayaklanna kadar ce-
nazeye tiikiirdii. Kendi gomlegini ona kefen yapt1. 57
Zeyd b. Erkam anlatlyor: Yahudilerden biri, Resuli.illah'a bi.iyii yap-
tl. Bu sebeple Resuhillah birka~ giin rahats1zland1. Bunun i.izerine ken-
dilerine Cebrail gelerek:
« - Yahudil~rden biri sana biiyi.i yaptl. Senin i~in di.i~iimledigi bir
ipi ~oyle bir kuyuya attx. :au· kuyudan diigiimli.i ipi g_etirecek birisini
gander.» dedi. Resuli.illah da oraya Ali (r.a.) yi gonderdi. Ali (r.a.) ku-
yudaki ipi ~1kanp getirdi. Resuliillah ipteki di.igiimleri c;ozdi.i. Sanki
bagland1g1 iplerden kurtulmu~ gibi, Resuliillah'm durumu diizeldi. Re-
suli.illah bu hadiseyi Yahudiye soylemedi. Ruhunu teslim edinceye ka~
dar, Res(tliillah'm yi.izlinde, Yahudi, kendisine kaqn -hi~ bir kxzgmhk ala-
mcti gormedi.58
Hz. Ail;e anlahyor: Resuli.illah'a biiyii yapxldx. Oyle ki, hammlan-
mn yamna vardxg1 halde, onlarla mi.inasebette bulunami}vrdu. -Siif·

ss Tevbe: SS - 86.
S6 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Tinnizi; Buhari.

!f1 Miisned·i Ahmed b. Hanbel; Nesei; Buhari; Tefsir-1 ibn-1 Kesir: 2/378.

"'Buhari; Miisllm; Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Tefsir-1 ibn-1 Kesir: 4/574.

·'"......~
 -
Ahldk ve lctimai Hayat 1151

yan, boyle durumlarda, bi.iyi.ini.in fevkalade ~iddetli olduguna hi.ikmedi-

lir, diyor.- Resuli.illah:
« - Ya Ai~e! Allah, kendisine sordugum meseleyi ac;tkhga kavu~tur­
du. Bana iki ki:;;i geldi. Birisi ba~ ucuma, digeri ayak ucuma oturdu.
Ba~ ucumdaki, digcrine:
<<- Bu adama ne olmu!? ?» diye sordu. Digcri:
« - Bi.iyi.ilcnmi!?.» dedi.
« - Peki, kim bi.iylilemi!??»
« - Lebid b. A'sam. -ZUreyh oguilanndan birisi. Yahudilerin dos·
tu. 1\'li.inal'tk.-»
( ( - ~L' ilc bi.i~·i.i Y<\f'n1t~?»

,,- Tarakla ve taragm di!?lerine gelen ktllarla.»

<<- Ncrcde?»
« - Zervan kuyusunun dibin~eki, ta~m altmda hurma koki.i ile top·
rak :.wasmda.» dedi.
Bi.iyi.iyi.i c;ozmek ic;in kuyuya geldi. Ve ~oyle buyurdu:
« - Bana gosterilen bu kuyunun suyuna, sanki kma kan~mt5. E t-
rafmdaki hurma agac;lan da ~eytan ba!i>lanna benziyor.»
Niha~·et, bi.iyi.iyi.i c;ozdi.i. Ben:
,,_ Buri.u herkese duyursan iyi olur.» diye teklif cttim. Rcs£t!i.ilbh:
« - APah bcni bunlardan kurtard1. Bunu yayarak, insanlan. kotii ·
Ii.ik ~·apma fikrini a!?Ilamak istemem.» buyurdu.
Hz. Ai!?e'den gelen bir diger rivayette, !?U ilave vard1r: Res-Lihillah
altt aY bi.i~·tili.i olarak kald1. Hammlannm yanma varabildigi halde, mli-
nasebette bulunamtyordu. Bunun i.izerine kendisine iki melck gc[cli. 5a
Enes b. Malik anlatJyor: Bir Yahudi kadm, Resuli.illah'a km1rm1$,
zehirli bir koyun getirdi. Resuli.illah da ondan bir parc;a yedi ...
Durum anla!?tldtktan sonra kadm, Resuli.illah'a getirildi. Resuli.ilbh
bunun sebebini sorunca, kadm:
« - Seni oldi.irmek istedim.» dedi. Bunun i.izerine Resuli.illah:
« - Allah beni, sana oldi.irtmiyecektir.» buyurdu. Oradakiler:
«- Bu kadmt oldi.irmiyecek misin?» dediler. Resuli.illah:
~- Haytr.» diye cevap verdi.
Ben, bu zehirli etin, Resuli.illah'm dilcigine yakm yerlerde tesirini
gosterdigini biliyorum.60
Ebu Hiireyre anlatiyor: Bir Yahudi kadm, Resuliillah'a ktzarm1~,
zehirli bir koyun ikram etti. Resuli.illah, eshabma:

•· Buhari; Miislim; Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Tefsir-1 lbn-i Kesir: 4/574.

• Buhari; Miislim.
1152 Miislilma11ltk

.. - Yerneyiniz, ~unkii bu et zehirlidir.» buyurdu. Eti getiren ka-

dma da:
« - Boyle yaprnanm sebebi nedir?» diye sordu. Kadm:
« - Senin ger~ek Peygamber olup olrnadxgmx ogrenrnek istedirn.
Eger ger~ek Peygarnber isen, Allah'm dururnu sana bildirecegini biliyor-
durn. Yalancx Peygarnbersen, insanlan senden kurtarrnak istedirn.» de-
di. Bunun i.izerine Resuli.illah, kadma cevap verrnedi. 61
ihn-i Ahhas'dan gelen rivayette ~u ilave vardxr: Resuli.illah zehirli
etin tesiri sebebiyle ac1 duydugu zarnan kart aldxrd1. Bir defasmda se-
fere ~xkmx~ti. Yolda ihrama girince, yine bunun acxsu1I duydu ve kan
aldxrd1. 62
Cahir anlatxyor: Hayber'li bir Yahudi kadm kxzarrnx~, zehirli bir
koyun getirerek Resuli.illah'a ikrarn etti. Resuli.illah, koyunun on kol-
larmdan birini alarak biraz yedi. Eshabmdan bir cemaat da kendisiyle
beraber yiyordu. Bu sirad1il., Resuli.illah, arkada~Iarma:
« - Ellerinizi sofradan ~ekin.» buyurdu. Koyunu getiren kadmx,
adam gondererek ~agrrtt1. Kendisine:
« - Bu ete zehir mi kattm? » diye sordu. Kadm : ,
« - Boyle yaptrgxm1 sana kim haber verdi?» dedi. Resuli.illah:
« - Bu elimdeki on kol haber verdi.» buyurdu, Bunun lizerine ka-
dm:
« - Evet.» dedi. Resuli.illah:
« - Bundan maksadm ne idi?» diye sorunca, kadm:
« - Eger ger~ek Peygambersen, bunun sana zarar vermiyecegrm;
ger~ek peygamber degilsen, boylece senden kurtulacagrmrzr hesap eltim.»
dedi. Bu .cevab1 lizerine Resullillah bu kadm1 affetti. Onu cezalandir-
madi.
Bu zehirli etten yiyen eshabmJan birisi Oldi.i. Rcsuli.illah da bu et-
ten biraz yedigi i ~ in kurek kemigi uzer inden kan aldrrd1. (Hacamat yap-
tirdr). Ebi't Hind, Resuliillah'r oki.iz boynuzu ve ustura ile hacamat etti.
Bu zat, Medine'li Beyada ogullannm azadh kolcsidir. 63
Ebu Seleme'den gelen rivayette, ~u ilave va r drr: Burada zchirlcne-
rek olc.n sahabe, Bi!?r b. Bera B. Ma'rur'dur . ..61
Mervan b. Osman b. Ebu Said b. Mual!a anlatxyor: Resulullah alum
do~eginde iken, yanma Bi~r b. Bera b. Ma'rur'un krz karde~i girince,
ona ~oyle dedi: «Bi!5r'in krz karde~i! ~u anda, karde~inle berabcr Hay-
ber'de yedigim etin tesirinden dolayi adeta atardarnarlanmm kesildigini
hissediyorum. »
61 Beyhaki; Ebu Davitd; Miisned·i Ahmed b. Hanbel; Buhari.
62 Miisned-i Ahmed b. Hanbel.
63 Ebu Davud.
"' Ebii Davud.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1153

Mtisltimanlar, Allah'm kendisini peygamb~rlikle ~ereflendirrnesi se-

bebiyle, Resultillah'm ~ehid olarak ruhunu teslim ettigi gorti~tindedir­
ler.65
Ca'de b. Halid b. Smunet el Cii~emi anlatiyo.r : Resuliillah'm go-
bekli bir adam gori.ip, eliyle bu adamm gobegini gostererek:
« - Bu karnmdakiler bir ba~kasmm (a~m) karnmda olsa idi, senin
ic;in daha iyi olurdu.» buyurdugunu Wttim. Bu Strada kendisine bir
adam getirildi. Ve:
« - Bu adam seni oldtirmeye te~ebbtis etti.» denildi. Resuliillah,
ada rna:
« - Korkma! Buna te~ebbiis etmi~ olsan bile, Allah sana beni ol-
dtirtmez.» buyurdu.66
Hz. Enes anlatiyor: Resuliillah ve eshabt, Hudeybiye'de iken Mek-
keli silahh seksen ki~i, Ten'in dagt tarafmdan gelerek, Hz. Peygamber
ve beraberindekilere baskm yapmak istediler. Resultillah, onlara bed-
dua etti ve yakalandtlar. Sonra Hz. Peygamber onlan affetti ve bu St-
rada ~u ayet nazil oldu: «Sizi onlara galip getirdikten sonra, Mekke'nin
gobeginde onlann elini sizden, sizin elinizi onlardan ~eken odur. Hak
Teala sizin btitiin yaphklanmZI goriir.» 67
Abdullah b. Mugaffel anlatiyor: . . . Biz bu durumda iken, silahh
otuz gcn<; gclerek kar~Imtzdan bize hticum ettiler. Resultillah onlara
beddua etti. Allah TetHa da onlan kulaklarmdan yakalad1. Hemen biz
de onlan yakalaytp getirdik. Resultillah: onlan serbest btraktt. Bunun
tizerine ~u ayct nazil oldu: «Sizi onlara galip getirdikten sonra, Mekke'·
nin gobeginde onlarm elini sizden, sizin elinizi de onlardan ~eken odur.
Hak Teala sizin biitiin yaphklanniZI gortir.» 6s
Ebu Hiireyre (r.a.) anlatiyor: Tufeyl b. Amr ed·Devsi, Resuliillah'a
gelerek:
« - Devs kabilesi Allah'a isyan etti ve bu isyamnda diretti. Onlara
beddua et.» dedi. Resuliillah, ktbleye dondii. Ellerini kaldtrdt. Oradakiler:
« - Devs kabilesinin i~i bitmi~tir.» dediler. Resuliillah ise:
« - Allah'tm, Devs kabilesine hidayet et. Onlan dogru yola getir.
Allah'tm, Devs kabilesine hidayet et. Onlan dogru yola getir. Allah'tm,
Devs kabilesine hidayet et. Onlan dogru yola getir.» diye dua etti.69

6S ibn-i ishak; Musa b. Ukbe; El-Bidaye: 4/208.

66 MUsned-i Ahmed b. Hanbel; Hafaci: 2/25; Taberani.
67 Fetih: 24; MUsned-i Ahmed b. Hanbel; MUslim; EbU. _Daviid; Tirmizi.
18 Fetih: 24; MUsned-i Ahmed b. Hanbel; Nesei; Tefsir-i ibn-i Kesir: 4 J19~.
69 Buhari; MUslim.
F: 73
1154 Miislii.manltk

Eshabm Hilm ve Musamahalar1 :

Ali b. Ebu Talib (r.a.) ~oyle der:

« - Ben, hammlanm ve sulalemin ileri gelenleri; kuc;ukken insan-
lann en halimi, biiyukken de insanlann en bilgilisiyiz. Allah, yalam
bizi vas1ta ederek yok eder. Kuduz kurdun di~lerini bize soktiiriir. Si-
zin ~iddetinizi bizi vas1ta ederek yumu~atir .. Sizin boynunuzdaki ipleri
bize 91kartir. Allah bizimle ba~latir, bizimle sona erdirir.»70
Sa'd b. Ebi Vakkas ~oyle der: Abdullah b. Abbas kadar, anlay1~h,
akllh, alim ve miisamahakar bir insan gormedim. 71

''1diilgani b. Said; Miintehab: 5/50.

71 tbn-i Sa'd: 1/40.
 ~EFKAT VE MERHAMET

Hz. Peygamber'in ~efkati ;

Hz. Enes anlatiyor: Hz. Peygamber ~oyle buyurdu:

«- Namaza ba~lam1~tlm. Uzun surelerden oktiyarak namaz1 uzat-
mak istiyordum. Bu s1rada bir 9ocuk aglamas1 i~ittim. <;ocugunun a~­
lamasma iiziilen annenin duy~ugu elemi hissettigimden, namaz1 9abu-
cak bitirdim.»72
Hz. Enes anlahyor: Bir adam, Resuliillah'a:
« - Babamm yeri neresidir?» diye sordu. Resuliillah da:
« - Cehennemdir! » buyurdu. Bu cevap iizerine adamm iiziildiigiinii
goren Resuli.illah:
« - Benim babain da, senin baban da cehennemdedir! » buyurdu.73
Ebft Hiireyre anlatlyor: Bir bedevi, Resuliillah'a gelerek, kendisin-
den yard1m istedi. -ikrime: Oyle samyorum ki, bir maktuliin diyetini
istiyordu, diyor.- Resuliillah da, kendisine bir ~eyler verdi. Sonra da:
« - Sana fazlas1yle verdim.» buyurdu. Bedevi:
« - Hay1r, tam hakk1m1 vermedin.» dedi. Bunun iizerine, Miislii-
manlardan bazilan, kizarak bedevinin iizerine yiiriimek istediler. Re-
suli.illah, ana dokunmamalanm i~aret etti. Buradan kalk1p evine gitti.
Bedeviyi evine 9ag1rtt1. Ona:
« - Sen bize geldin. Bir ~eyler istedin. Biz' de verdik. Buna ra~­
men ileri geri konu~tun.» buyurdu ve biraz daha verdi. «Sana fazlas1yle
verdim.» diye ilave etti. Bedevi ise:
« - Evet, fazlasJYle verdin. Allah, seni, aileni, kabileni haytrla mii-
kafatlandirsm.» dedi. Bunun iizerine Hz. Peygamber: ·
<<- Sen bize gelip bir ~eyler istemi~tin, biz de vermi~tili. Buna

1'.2 Buhari; MUslim; Sifat'iis-Safve 1/66.

73 Muslim; S1fat'ils-Safve: 166.
\
1156 Miislii.manltk

ragrncn, ileri geri konu~arak, eshabtmm sana k1zmalanna sebep oldun.

Yanbnna vannca, burada soylcdiklerini onlann huzurunda da soyle ki,
sana kar~t kalblerindc bir !?ey kalmasm.» buyurdu. Bedevi de:
«- - Pcki.» dedi. Tekrar eshabm yanma gel,dikleri zaman, Resuliil-
lah:
« -- Dostumuz bize gelmi!?, bir !?eyler isterrii!?, biz de vermi!?tik. Bu-
nun iizerine ileri geri baz1 ~eylcr soylemi~ti. Kendisini evimize davet
ettik. Biraz daha verdpc Bu sefer memnun -oldugunu soyliiyor. Oyle
degil mi, bedevi?» buyurdu. Bedevi de:
« - Evct. Allah seni, aileni, a~iretini hay1rla miikafatlandtrsm.» diye
ccvan verdi. Bunun iizerine Resuliillah:
;,_ Bcnimle bu bcdevi arasmdaki miinasebet, devesini elinden ka-
;,;n·;m bir adama bcnzcr. Herkcs o devenin pe~inden ko~tugu halde. onu
tlltmak ~oylc dursun, bilakis iirklitiirler, azdmrlar. Sahibi, devcnin pe-
~indcn ko~u)an halka: «Dcvemi bana b1rakm, ben onun huyunu su-
yunu iyi bilirim,» der. Dcvesinin yamna yakla~1r. Yerden bir tutam ot
all r. Devcsine gosterir. Nihayet dc\'e gelir. Sahibi, yi.ikiini.i devcsine yiik-
lcl'. Binip gider. Egcr ben bu bcclcv:i:nin sozlerine kmlarak, size uymu~
ol ,;aydl!:n, bu mutlaka cchennemlik olurdu.» buyurdu.'·1

!iz. Peygamber'in Eshabmm $efkati :

Esm~i' anlat1yor: Halk, Abdurrahman h. Avf'a gclerek, Orner b. Hat-

t<1h'm kcndilcriP.e kar~1 ml-ilflyim davranmasm1 tcmin ctn:csiPi , krda-
nn dahi zibf odalannda ondnn korkar hale gcldiklcrini si.iyledil cr. Ab·
durrahman b. Avf bu mc sc lc~· i Omcr'e arzcdince, Hz. Omer:
« - Onlar i<;: in bundan b;1~~ ka <;Jkar yol bul<~miyorum. E ,~c~· . onlar,
benim kendilerinc kar51 du~r du:}um 5efkat, merhamet ve sevgi hislerini
bil :::clcr, vallahi Sirtlmdaki clbiscmi soyarla1·.,, dedi. 75

74 Bezzar: Tefsir-i ibn-i Kesir: 2/404; ibn-i H1bban; Ebii~-$eyh; ibn'iil-Cevzi; El-
Haffici: 2/78.
75 Ed-Deynuri; Miintehab: 4/416.
 HAY A '

Hz. Peygamber'in Hayas1 :

Ebu Said der ki: Resuliillah (s.a.v.) zifaf odasmdaki g:elinden da-
na hayah idi... Bir ~eyden ho~lahmadxgx zaman, bu yiiziinden belli
olurdu.76
Hz. Enes'in rivayet ettigi hadisde ~u ilavc vardxr: Resftliillah:
« - Haya, her yerde hayxrhdxr.» buyurmu~tur.n
Enes h. Malik anlatxyor: Resuliillah sanya boyanmx~ bir adam gor-
dii. Boyandxgx renk hie; ho~una gitmedi. Oradan aynlmak iizereykcn:
« - Bu adama, iizerindeki bu san rengi yikamaSinl soylcyin.» bu-
yurdu. Resuliillah, iizerinde ho~una gitmeycn bir ~ey alan kimse\·e
hemen hemen doniip bakmazdx bilc. 78 ·

Hz. Ai~e anlatxyor: Resuliillah (s.a.v.), birisinin kendisi hakkmda

ileri geri konu~tugunu duyunca, «Falana ne oluyor da, hakk1mda ilcri
geri konw;;uyor?» dcmez, tam aksine: «Bu cemaate ne oluyor da. hn
mevzuda dedikodu yap1yorlar?» buyururdu.79
Musa h. Abdullah b. Yezid el·Hatmi, Hz. Ai~e'nin azadh ki.>lesin-
den naklediyor: Hz. Ai~e ~oyle demi~tir:
«- Asia Resuliillah'm avrct mahalline bakmadm1. -Veya: Kati~· ­
yen Resuliillah'm avret mahallini gormedim.-» 80

Hz. Peygamber'in Es~IA Hayas1:

Said b. As anlat1yor: Hz. Peygamber, hanm11 Ail;ie \'C Hz. Osman'·

" Buhari; Miislim; El-Bidaye: 6/ 36; Timtizi sh. 26; ibn-i Sa'd: l/92; Taberam;
Mecma'uz-Zevaid: 9j17.
n Bezriir; Mecma'uz-Zevaid: 9/17.
71 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Ebu Davud; Timtizi; Nesei.
., Ebu Davud: EI-Bidaye: 6/38.
., Tinaizi: $ernailde sh. 26.
1158 Milsliimanhk

dan dinledim: Hz. Peygamber, iizerinde Ai~e'nin ctegi oldugu halde ya-
tagmda yatarken, Hz. Ebu Bekir yanma girmek ic;in izin istedi. Resu-
liillah bu vaziyettc iken Ebu Bekir'c izin verdi. Hz. Ebu Bekir, Rcsl'Iliil-
lah ile meselesini konu~tu ve <;Ihp gitti. Daha sm:.ra, yinc Rcs(l.Jiillah
bu halde iken Hz. Orner ic;cri girmek i<;in izin istcdi. 0 da gc]ip mfse-
lesini konu~tu, pklp gitti. Bunlardan sonra da, Hz. Osman i<;c1·i gin'Vek
ic;in izin istedi. Bunun iizerine, Rcsuliillah yatt1.§h yerdcil dogrubrak
oturdu. Hz. Ai~e'ye de:
,,_ Elbisenle her tarahm ort. » buyurdn. Hz. Osman d~t . m csi:ksi-
ni konu~up aynhp gitti. Bu hadiselere ~ahit alan Ai~e:
« - Ya Resfilallah! Hz. Osman'dan c;ekindigin kadar, Hz. Ehu Be-
kir ve Omer'den c;ekinmedigini gordiim. Sebebi nc ob. ki?, diye sordu.
Resuliillah da:
« - Osman c;ok hayah bir kimsedir. :i:c;eri girdiginde biraz onceki
hal i.izere bulunsaydJm, o meselesini bana ac;mazch. i~tc bund:ln kork-
tum.» buyurdu.
Bir diger rivayette ~u il<ive vard1r: RcsCt!i..illc.h, Hz. Ai~e'ye:
« - Meleklerin kendisindcn haya ettigi bir kimscykcn ben nas1l
utanmiyayim?» buyurdu.81 .
ibn-i Omer anlatlyor: Resftltillah, Hz. Ai~e ile bcraber otururken,
Hz. Ebu Bekir mi.isaade istcdi ve i<;eri girdi. Soma liz. Omer i1in istc-
di ve ic;eri girdi. Daha sonra, Sa'd b. Malik izin istcdi. 0 dn is-c r i girdi.
Bunlardan sonra da, Hz. Osman izin istedi. Rcst"J.li.ilhh ic;cridckikrle~
dizleri <;1plak bir vaziyctte konu~urken, Hz. Osman izin is1cyincc. Hz.
Peygamber etcgiylc dizlerini orttti. Hammma da:
« - Sen i<;cri c;ekiJ. ,, buyurdu . Hz. Osman da i<;;eri girdi. Bir saat
kadar konu~tular . Sonra . <;1bp gittikr. Onlarm <;;Jktlgim ~o r . : n Hz.
Ai~e: -
« - Ya Resulallah , babam ve arkada~lan yamm1za gclcli ~ indc, diz-
lerinizi ortmcdiginiz gibi, bana da geri ~cJdJ, buyurmaml<;;t!DJZ ... » dedi .
Resuliillah:
« - Mcleklcrin kcndisindcn haya ettigi bir kimscdcn nas1l l1ay~1 et-
miyeyim? Kudret vc iradcsiyle ya5:1d1~hm Albh'::~ ycn<in cdct·im ki . Me-
lekler, Allah Yc Rc~; uli.indcn hava ettiklcri !Iibi, Osman'cbn da h::~v::l
ederler. Eger sen yanunda ikcn "o is-cri girmi; ol sa idi. <;lklJlcaya k::~d~r.
ne konu5ur, ne de ba~m1 yukan kalchnrdJ. >>bu~· urdu. s 2
Hasan-1 Basri'dcn: Hasan-1 Basri, Hz. Osman'dan n ' o:1tm haY~1-
smdan bahsedcrkcn ~c:iylc dedi:

e1 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Miislim; Ebft Ya'Ia.

82 Taberani; EI-Bidaye: 7/203, 204; Ebii Ya'la; Mecma'uz-Zevilid: 9/82.
 --~----

Ahlcik ve !ctimai Hayat 1159

« - Hz. Osman, kap1s1 kapah bir odada, banyo yap1yor bile olsa,
avret mahallini ac;maz. Hayas1, belini dogrultarak dik durmasma bile
mani olur.»83
Hz. Ail1e anlatlyor: Hz. Ebu Bekir ~oyle demi~tir:
« - Allah'dan utanm. Ben, helada bile, Allah'dan utand1g1mdan, ba-
~lml kap1yorum .» 84

Sa'd b. Mesud ve Umare b. Gurab el·Yahsubi anlat1yor: Osman

b. Maz'un, Resuliillah'a gelerek:
« - Ya Resulallah, ben kanmm avret yerimi gormesini istemiyo-
rum.» dedi. Resuliillah da:
« - Ni<;in?» diye sordu.
« - Utamyorum ve igrcniyorum.» dedi. Resuliillah:
« - Allah, kanm sana, seni de karma elbise kllmi~t1r. Benim aile-
lerim de avret mahallimi goriir. Ben de onlann avret mahallini gorii-
riim.» buyurdu. Osman b. Maz'un:
«- Sen de mi, bunu yap1yorsun, ya Resulallah? ,, diye sorunca, Re-
suliillah:
«- Evet.» buyurdElar. Bunu duyan Osman:
«- Oyleyse mesele yak.» dedi. Osman aynhp giderken, Rcsuliil-
Iah:
«- Osman b. Maz'iln, <;ok hayah ve avret mahallini ortmcye <;ok
dii~kiin . » buyurdu.85
Ebu Micley anlatlyor: Ebu Musamr'm ~oyle dedigini duydum :
« - Ben, karanhk bir odada guslederken bile, Rabbimden utandi-
gtmdan, pe~tamahm1 iizerime almadik<;a belimi dogrultam1yorum. »86
Hz. Enes'den: Ebu Musa el·El1'ari, avret yerinin gori.inmemcsi ic;in,
yatmca iizerine bir ortii orterdi. 87
Uba~e h. Nusey'den: Ehu Musa, suda bir gmp insamn c;mlc;Iplak
durdugupu goriince:
« - 'Defalarca, oliip dirilmenin aclSlm duymamz, boyle yapmamz-
dan daha hay1rhd1r.» dedi. 88
El1cc h. Ahdiilhays anlat1yor: Resuliillah, bana:
<<- Sende Allah'm ho~una giden iki huy vard1r. » buyurdu .

83 Miisned-i Ahmed b. Hanbel: 1/74; Mecma'uz.Zevaid: 9/ S2; Hllye; 1/56.

84 Kenz'iil-Ummal: 2/144.
as tbn-i Sa'd: 3 j28il.
86 Hllye: 1/260; tbn-1 Sa'd; 4/84; tbn-1 Sirin.
f!l tbn-i Sa'd: 4/82.
il!l tbn-1 Sa'd: 4/84.
1160 Miislilmanltk

c- Nelerdir?» diye sordum.

• - Hilm ve haya'dir.» buyurdu.
c - Bu huylar, bende eskiden mi vard1, yoksa yeni mi?• diye
sordum.
c - Daha onceden vardi.» buyurdu. Bunun ti.zerine ben:
• - Beni, ho~land1~ iki huy iizere yaratan Allah'a hamd ederim.•
dedim. 811

av tbn-1 Ebi ~eybe; Hllye; Miintehab: 5/140.

 TEVAZU

Hz. Peygamber'in Tevazuu:

Ebu Hiireyre anlatiyor: Cebrail, Resuliillah'm yanmda oturuyo:·du.

Gokten bir melek inerken gozlerini semaya dikti ve:
« - Bu melek, yaratlldtgmdan beri, !?imdiye kadar yeryiiziine in-
medi.» dedi. Gelen rnelek:
« - Ya Muhammed (s.a.v.), beni sana Rabbim gonderdi. Bir kral
olarak m1 peygarnber olmak istersin? Yoksa, bir kul olarak m1 peygam-
ber olmak istersin?» diye sordu. Cebrail:
« - Ya Muhammed, Rabbine kan;a miitevazi oJ.,, dedi. Resuliillah
da:
« - Ben bir kul olarak peygamber olmak isterim.>> buyurdu. 90
Hz. Ai~e'den gclen rivayette !?U ilave vardtr. Bundan sonra Resu-
h.illah katiyyen yaslananik yernek yemedi. Yemek yerken de !?Oyle derdi:
« - Bir kul gibi yemek yiyecegim, bir kul gibi oturacagtm.>> 91
Ebft Galib'den: Ebft Umame'ye:
« - Bana, Resuliillah'dan duydugun bir soz soyle.» dedim. 0 da:
« - Resuliillah, Kur'an'dan ba!?ka sozii agzma almazd1. Allah't c;ok
anar, klsa ve oz konu!?ur, namaz1 uzat1rd1. Bir yoksulla, bir zay1fla gi-
dip i~lerini gormekten katiyyen arlanrnaz, kibirlenmezdi.>> dedi. 92
Hz. Enes anlahyor: Resuliillah, Allah'1 c;ok zikreder, bo!? soz ko-
nu!?maz, merkebe biner, ylin kuma!?lardan elbise giyer, kolenin davetine
icabet ederdi. Hayber sava!?mda, hurma lifinden yulan olan merkebin
lizerindc gormeyi isterdill).93

90 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid. 9/19; Bezzar; Ebu Ya'la.

" Ebu Ya'la; Mecma'uz-Zevilid: Taberani.
92 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/20; Beyhaki; Nesei; El-Bidaye: 6j45.

93 Tayilisi; Tirmizi; ibn-i Mace; El-Bidaye: 6/45.

1162 Miisliimanhk ·,_

Hz. Enes'den gelen bir diger rivayette ~u ilave vardxr: Resuliillah,

hastayx ziyaret eder, cenazelerde bulunurdu.94
Ebu Musa anlatiyor: Resuliillah merkebe biner, yiinden dokunma
elbiseler giyer, davanm kendi sagar, zayxflann ihtiym;lanm gariirdii.95
ibn-i Abbas anlatxyor: Resuliillah yere oturur, yemegini yerde yer;
davanm kendisi sagar, bir kalenirr arpa ekmegine yapt1g1 davete ica-
bet edcrdi. 96
ibn·i Abbas'dan: Medine'nin giineydogusunda dardiincii sekizinci
miller arasmda (avali) oturan bir zat, bir gece yans1 Resuliillah'x bir
·arpa ekmegine bile davet etse, Hz. Peygamber davetini kabul ederdi.97
Hz. Enes'den: Resuliillah, bir arpa ekmegi ile kokmak iizere olan
bir yaga bile davet edilse, davete icabet ederdi. Bir Yahudide rehin ola-
rak bira'ktith bir z1rh1 vard1. Ruhunu teslim edinceye kadar o z1rh1 Ya-
hudinin elinden alacak bir ~ey bulamad1. 98
Orner b. Hattab'dan: Bir zat, Resuliillah'a tic; defa seslendi: Resu-
li.illah da her defasmda:
« - Buyur, buyur!..>> diye kar~1hk verdi. 99
Ebii Umame anlat1yor: Bir kadm, erkeklerle dii~iip kalkard1. Agz1
da bozuktu. Bir gun, yiiksekc;e bir yerde tirit yiyen Resuliillah'm ya-
mna geldi, ve:
« - $una bakm, bir kale gibi oturuyor. Bir kale gibi yemek yiyor.»
dedi. Resuliillah da:
« - Hangi kale benden daha giizel kulluk edebilir?» buyurdu. Ka··
dm:
« - . Sadece kendisi yiyor, beni davet etmiyor.» dedi. Resuliillah:
<< - Sen de buyur. » dedi. Kadm:

<< - Senin elinden yemek istiyorum.» dedi. Resuliillah da onu ken-

di eliyle yedirmeye ba~lad1. Bu sefer:
<< - Bzma , agzma ald1gm lokmadan da yedir. » dedi. Rcsuhlllah bu-
nu da yap t1. Bu Jokmadan yiyen kadmm, haya duygusu artti. bli.inceye
kadar, bir daha hi<; bir crkeklc dii~iip kalkmad1. 100
Cerir (r.a.) ·anlatiyor: Bir adamm, Resuliillah'm huzuruna geldigin-
de titredi gini gardi.im. Rcsuliillah bu zata:

94 Tirmizi; ibn-i Sa'd: 1/ 95.

9s Beyhald; El-Bidaye: 6/ 45; Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/ 20,
96 Tabcrani; Mecma'uz-Zevaid: 9/ 20.
97 Mecma'uz-Zevaid: 9120.

9fl Tirmizi, $emailde sh. 23.

99 Ebu Ya'la; Mecma'uz-Zevaid: 9/20; HIIye; Terman!; Hatib'UI-Bagdadi; Kenz'iil·

Ummal: 4/ 45.
roo Taberani Umal: 4/45; Mecma'uz-Zevaid: 9/ 21.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1163

« - Titremene liizum yok. Ben kral degilim. Kurey~li, kuru et yi-

yen bir kadmm ogluyum.» buyurdu.101
Amir b. Rebia'dan: Resuliillah ile beraber mescide gidiyordum. Yol-
da ayakkahismm kay1~1 koptu. Ben hemen ayakkabmm kayi~mi tamir
etmek istedim. Resuliillah, ayakkablSlm elimden alarak:
« - Bu, bir kiilfettir. Ben kimseye kiilfet yiiklemek istemem.» bu-
yurdu.l02
Abdullah b. Ciibeyr el-Htyai anlatiyor: Allah'm Resulii, eshabmdan
bir grubun i<;inde yiiriiyordu. 0 zaman, elbise olarak kuma~ kullam-
hrdt. Resuliillah golgesini goriince, ba~m1 kald1rdt. Dzerindekinin c;ar-
~af oldugunun farkma vardt. Yanmdakilere,
« - Sesinizi <;Ikarmaym.» buyurdu. Dzerindekini <;Ikararak, digerle-
ri gibi, elbise giydi, ve:
« - Benim de sizlerden farktm yok.» buyurdu.103
Hz. Abbas der ki: Resuliillah'm aramzda ne kadar ya~adtgmt bile-
miyorum. Bir giin, kendisine:
« - Ya Resulallah, gOlgesinde oturacagm bir c;ardak yapsan.» diye
teklifte bulundum.
« - Allah'm ruhumu teslim alacagt vakte kadar, ben onlann, ok-
c;eme basmalarma da, htrkamt c;eki~tirmelerine de katlanacagtm.>> bu-
yurdu.104
Hz. Abbas der ki: Resuliillah'm aramtzda ne kadar ya~adtgmi bi-
liyorum. Bir giin, kendisine:
« - Ya Resulallah, onlarm seni rahatstz ettiklerini, tozun· topragm
ic;inde kald1gmi goriiyoruni. Kendine bir c;ardak yapsan da, orada Miis-
1 liimanlann dertlerini dinlesen.» diye teklifte bulundum.
«-Aralarmda boyle ya~amaya devam edecegim.» buyurdular. 105
Esved'den: Hz. Ai~e'ye:
« - Eve geldigi zaman Resuliillah ne yapardt?» diye sordum.
« - Ailesinin i~lerine yardtm eder, namaz vakti gelince de, namaza
giderdi.» dedi. 106
Urve (r.a.) den: Bir adam, Hz. Ai~e'ye:
« - Resuliillah evinde i~ yapar m1yd1?» diye sordu. Hz. Ai~e de:

101 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/20; El-Bidaye: 4/293; Beyhaki (Bu zann Mek-
ke'nin fethi giinlin Resullillah'a geldigi kaydedilir.)
102 Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/21.
103 Taberam; Mecma'uz-Zevaid: 9/21.
104 Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/21.
105 Darimi; Cem'ul-Fevaid: 2/lEO; ibn-i Sa'd: 2/193.
106 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Buhari; ibn-i Sa'd: 1/91.
 1164 ..llliislUmanldc

c- Tabit, hepinizin evlerinde yapt1~mz gibi, ayakkab1srm tamil.

eder, elbisesini dikerdi.• diye cevap verdi.101
Umre (r.a.) den: Hz. ~'ye:
c - Resuliillah evinde ne yapard1?» diye soi'dum. Hz. ~:
c - Resuliillah da, bir insand1. Elbisesini temizler, koyununu sa-
pr, kendi i~lerini goriirdii.• dedi.108
ibn·i Abbas (r.a.) dan: Reswiillah ne abdest suyunu ba~kasma ge-
. tirtir, ne de ~ahsma ait sadakay1 vermeye ha~kas1m vekil ederdi.»108
CAblr (r.a.) den: Resuliillah beni ziyareLe ;.,eldi. Ne bir kat1r, ne de
bir kadanaya binmi~ degildir.110
Hz. Enes'den: Allah'm Resulii, semeri eski olan bir hayvan uze:
rinde hacca gitti. 'Ozerinde de, fiyatl dort dirhem dahi olmayan kadife
bir kuma~ varru. « - Allah'Im, bu halimi riya Ve gosteri~ten uzak hl.»
diye dua etti.lll
,Hz. Enes'den: Allah'm Resulii, Mekke'ye girerken, halk grup grup
tepelerden onu seyrediyo·rdu. Resuliillah tevazuundan, ba~m1 devesinin
kavutu iizerine koymu~tu.112
Yine Enes (r.a.) den: Resuliillah, fetih giinii Mekke'ye girerken, te-
vazuundan ~enesini devesinin kavutu iizerine koymu~tu.ll3
Abdullah b. Ebu Bekir'den: Allah'm Resulii, Zituva'ya geldiginde,
devesini durdurarak i.izerindeki ortiiniin bir taraf1yle iyice biiriindii. Al-
lah'm, kendisine fethi nasib ettigini gordiigii i9in de, tevazu'!-tndan ba-
~ml egdi. Neredeyse, sakah kavuta degecekti.114
Ebii Hiireyre (r.a.) anlatlyor: Bir giin, Resuliillah ile beraber 9&r-
~tya gittim. Resuliillah elb.i se satanlann yanma oturdu. Dort dirheme
bir ~alvar satm ald1. <;ar~ida, paraYJ hesabeden bir tartic1 vardi. Ona:
« - Fazlas1yle tftrt.» buyurdu. Reswiillah l;ialvan eline aldi. Ben
ta~rmak istedim. Bunun iizerine bana:
« - Bir kimsenin, kendi e~yasm1 ta~1mas1 daha iyi olur. Anca.k, za•
Yif olup da, e~yasm1 ta~Iyamiyana Miisliiman karde~i yarrum eder.• bu-
yurdu. Ben:
« - Ya Reswallah, sen ~alvar m1 giyiyorsun?» diye sordum.
« - . Evet. Gece-giindiiz, hazarda ve seferde ~alvar giyerim. &;m, or·

1(17Beyhald.
1011Beyhaki; TU'mizi; EI-Bldaye: 6J44.
109 Kazvini; Cem'ui-FevMd: 2/180.
110 Buhari; S1fat'iis-Safve: 1/65.
m Tlrmlzi.
112 Ebii Ya'l!; Mecma'uz-ZevMd: 6/169. t

111 Beyhaki.
11~ ibn-1 ishak, El-Bidiye: 3/293.
 Ah~k ve Ictimai Hauat 1185

tUnmekle emredildim. ~alvardan daha giizel orten bir ~ey de bulama-

drm.» buyurdu.U5
Yine Ebu Hiireyre' den gelen bir ba~ka rivayette ~u ilave ~ardu:
Allah'm Resulii, tart1c1ya:
« - Fazlas1yle tart.» buyurunca, tartici:
« - Kimseden boyle bir soz i~itmedim.» dedi. Ben de:
c - Dininde ne kadar da cahil ve ahmakm1~sm. Daha peygambe-
rini tamyam1yorsun! » de dim. Bunun iizerine.tartiCI, elindeki teraziyi ata-
rak, opmek i9in Resuliillah'm eline sanld1. Resulilllah elini 9ekerek:
« - Bu da ne?! Boyle ~eyleri Acemler krallanna yaparlar. Ben kra]
degilim. Ben, sadece sizden birisiyim.» buyurdu. Adam fazlas1yle tarttl.
Resuliillah da elbiseyi ald1.116

115 Tebarini; Ebii Ya1a; Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Neabn'ul·RiyAd: 2J105.

116 Mecma'uz-ZevMd: S/ 121; Ebu Ya1a; TaberiDI.
 & PEYGAMBER'iN ESHABININ TEVAZULARI

Hz. Omer'in Tevazuu :

Eslem anlahyor: Orner b. Hattab (r.a.) bir deve iizerirrde ~am'a gel-
di. ~amhlar, Hz. Omer'in geli!?i ile ilgili aralannda konu!?urlarken, o
kafirleri kastederek:
«- Gozlerini, ahiret i9in bir fayda temin etmeyen mevkilere man-
Siplara dikmi!?ler.>) dedi.U7
Nizam b. Hi~m'm babas1 anlatlyor: Orner b. Hattab'm, un hel-
vasi yapan bir kadma ugrad1gmi hatirlanm. Kadma:
« - Boyle helva yapilmaz.» dedi. Sonra eline 90ID9eyi ald1.
« - 1!?te boyle yap1hr.» dedi. Orta nasil helva yapilacagm1 _goster-
di.lls
Hi~am b. Halid'deri: Orner 'b. Hattab (r.a.), !?oyle derken i~ittim:
«- Katiyyen suyu ISitmadan unun iizerine dokmeyin. Dokerken de
azar aiar dokiin. <;:om9e ile kan~tmn. Boyle daha giizel olur. Un da
topaklanmaz. »119
Zir'den: Orner b. Hattab (r.a.) m bayram giinii yahnayak yiiriidii-
giinii hat1rlanm.120
Orner el·Mahzfuni anlatiyor: Orner b. Hattah:
« - Haydin namaza! » diye nida etti. Epeyce cemaat toplamnca da
minbere 91kt1. Allali'a lay1k1 ve9hile hamd ve sena ettikten, Peygam-
ber (s.a.v.) e salat ve selam getirdikten sonra:
« - Ey cemaat, Beni Mahzum kabilesindeki halalanmm koyunla-
nm giittiigumii hatirlanm. Bu i!?i bir avu9 hurma ve iiziim kar!?Ihgmda

111 ibn..f Asakir; ibn'iil-Miibarek; El-Miintehab: 4/417.

11e ibn-i 'sa'd.
119 EI-Miintehab: 4/417.
1:11 EI-Mervezi; EI-Mi.intehab: 4/418.
 Ahlak ve lctimai Hayat 1167

yapardxm. Nerden nereye! Bugiinkii durumumu da goriiyorsunuz.>> de-

di. Minberden indi. Bunun iizerine Abdurra.hman b. Avf:
« - Ey mii'minlerin emiri, kendini a~agx dii~iirme! >> diye ikazda bu-
lundu. Orner (r.a.) de:
« - Dokunma ya Abdurrahman! Yalmz kalmx~txm. Nefsim bana,
sen mii'minlerin emirisin. Sen den ~erefli olan var mx? dedi. i~te ben
de, ~imdi ona kim oldugunu hatxrlatxyorum.» dediY<l1
Ebtl. Umeyr b. Haris b. Umeyr'in bir zattan naklettigi rivayette ~u
ilave vardxr:.
« - Ey cemaat, hi<;: bir ~eyimin olmadxgx, kimseye faydamm do-
kunmadigi giinleri hatxrlanm. Beni Mahzum kabilesinde halalanm var-
dL Birer avu<;: kuru iiziim kar~xhgmda onlann sulanm getirirdim ...
Gururlandxgxmx hissettim de, nefsimi bundan vazge<;:irmek istedim. >>
&di~ -
Hasan-1 Basri'den: Orner b. Hattab (r.a.) sxcak bir giiiide, hirka-
sxm ba~ma koyarak dx~an <;:Ikmi~ti. Merkebinin iizerinde gelen bir c;o-
cukla kar~Ila~ti. ~ocuga:
« - ~ocugum, beni de merkebine bindir.» dedi. ~ocuk hemen mer-
kebinden atlad1.
« - Sen bin, ey mii'minlerin emiri! » diye teklifte bulundu.
Hz. Orner: .
« - Hayxr, sen bin, ben terkine binecegim. Beni yumu~ak yere bin-
dirmek, kendin de sert yere binmek istiyorsun galiba.» dedi. ~ocugun
terkisine hindi. Medine'ye boyle girdi. Halk, kendisine bakxyorduP3
Sinan b. Seleme ei-Hiiyeli'den: Kolelerle birlikte c;xkmx~txk. Biz,
Medine'de taze hurma toplardxk. Elinde kirbaciyla Hz. Omer'le kar~x­
Ia~txk. KOI~Ier onu goriince hurmahga dalddar. Ben de, toplay1p ete-
gime doldurdugum ~eylerle oldugum yerde kaldxm. Hz. Omer'e:
« - Ey mii'minleri:n emiri, bunlar riizgann doktiigii hurmalar.» de-
dim. Etegimdekilere baktx. Bana vurmadi. Ben:
« - Ey mli'rninlerin emiri, koleler ~u anda oniinden gidiyor. Ete-
gimdekileri alacaklar.» dedim.
« - Hayxr, yiirii bakahm! » dedf. Benitnle beraber aileme kadar
geldi.124
Malik'in amcasx, babasmdan naklediyor: Baham, Orner ve Osman
(r.a.) 1 gordii. Onlar, Mekke' den gelirlerken karanhk bir yere konak-
lami~lardi. Medine'ye girmek lizere, hayvanlanna binerlerken, her biri

121 Deyni'tri; EI-Miintehab: 4/417.

122 ibn-i Sa'd: 3/293.
123 Deyni'tri; El-Miintehab: 4/417
124 ibn-1 Sa'd: 7/90.
1168 Musliimanhk

terkisine bir kole almt~ti. Medine'ye bu vaziyette girdiler. Orner ve Ott-

man (r.a.) da terkilerine hirer kole bindirmi~lerdi. Bahama:
« - Yani, bununla miitevazi olduklanm m1 ifade etmek istiyorlar-
dt? » diye sordum.
« - Evet, terkilerine hirer kole bindirmeleri, diger krallar gibi ol-
madtklanm gostermek i~indir.» dedi. Sonra da, daha onceki kavimle-
rin, kendileri hayvanlan iizerindeyken, kolelerini arkalannda yiiriittiik-
lerini, kolelerini terkilerine almalanmn onlar i~in ar oldugunu soy-
ledi.125

Hz. Osman'm Tevazuu:

Meymun b. Mihran'dan: Hemadanl bana, halife iken, terki sinde ko-

lesi Nail oldugu halde, Hz. Osman'1 kahn iizerinde gordiigiinii anlatttY.-
Abdullah er-Rumi'den: Hz. Osman gece abdest ahrken, abdest su-
yunu kendisi getirirdi. Kendisine:
« - Hizmet~ilerinden birine emretsen de, o getirse.» denildiginde:
« - Haytr, gece onlarm istirahat zamamd1r.» diye cevap verdi. 127
Ziibeyr b. Abdullah ninesinin, ~unlan anlatt1gm1 nakleder: Ninem,
Hz:. Osman'm hizmet~isi idi. ~unlan soyledi:
« - Hz. Osman, ailesinden uyuyanlan uyandtrmazdi. Uyamk biri-
sini' goriirse, onu ~agmr, abdest suyunu getirtirdi. Giindiizleri de oru~
tutard1. >>128

Hz. Ebu Bekir'in Tevazuu :

Hasan·1 Basri'den: Hz. Osman, halife iken, yapayalmz, mescitte,

iizerinde bir ortii ile uyudugunu gordiim .1 :9
Uneyse anlat1yor: Mahallenin klzlan, koyunlanm Hz. Ebu Bekr
es·Sidd1k'a getirirlerdi. Hz. Ebu Bekir, onlara:
« - KoyunlarmiZl sagmam1 ister misiniz? Yalmz ben, ibn-i Afra 130
gibi saganm.» derdi.131j132

125 Beyhaki; Kenz'ul-Ummal: 2/143.

1'26 Hdye: 1/60.
121 ibn-i Sa'd;Miisned-i Ahmed b. Hanbel: ibn-i Asak:lr: Ke~'iil-Ummal: 5/48.
1111 tb~-iil-Miibarek; EI-isabe: 2/463.
1:1.9 HIIye: 1 j60.
130 Ensardan bir zat.
1:n ibn-i Sa'd; EI-Miintehab: 4/361.
132 Bk. Mlisliimanhk: 2/718 -720.

L
 Ahlak ve Ictimai Hayat 1169

Hz. Ali'nin Tevazuu :

Elbiseci Salih'in ninesi anlattyor: Hz. Ali'nin bir dirheme hurma

atm ald1gmi gordiim. Bir bez i~indeki hurmay1 s1rtma yiiklendi. Ken-
disine:
« - Ben ta~JYayim ey mii'minlerin emiri! » diye teklifte bulundum.
« - Hay1r, aile reisinin ta~1mas1 gerekir!» diye kar~1hk verdi.1 33
Zazan anlatiyor: Hz. Ali vali iken ~ar~nda tek ba~ma dola~Ir, yolu-
nu ~a~Irana yol gosterir, bir ~ey kaybedeniil mahm arar, zay1fa yard1m
eder, saticilann ve bakkallann yanlanna vanr, ilk i~i onlara Kur'an
okumak olurdu. ~u ayeti okurdu: «i~te bu ahiret yurdunu, yeryiiziin·
de kibirlenmiyen fesat ~Ikarmak istemeyenlere has kdanz ... » 134 Bu a yet
hakkmda da ~unlan soylerdi:
<<- Bu ayet, adil ve miitevazi idareciler; halk iizerinde otorite c;a-
hibi kimseler hakkmda nazil olmu~tur.» 13 5
Giirmiiz anlatiyor: Hz. Ali'yi saraydan pkarken gordi.i~. Uzerinde,
Kitr kuma~mdan bacagmm yansma kadar gelen bir etek, bir de boyu
yine o kadar olan bir h1rka vard1. Elinde kam~IS1 ile ~ar~1da dola~I­
yor, esnafa, Allah'dan korkmalanm, diiri.ist ah~veri~ etmelerini tavsiye
ediyor:
« - Ol~i.i ve tartida hakkx tecavi.iz etmeyin.136 Vi.icutlanmzi haram-
la beslemeyin.» diyordu.
Ebu Matar anlatiyor: Mescitten ~1kmx~tim. Arkamdan bir adamm:
« - Etegini kisalt, bu Allah'a baghhgm ifadesidir, aynca elbisen
de kirlenmez. Eger Miisli1mansan sa~m1 lnsalt!>> diye seslendigini duy-
dum. Bir de, arkama dondi.im ki, bu zat, elinde lnrbaciyla Hz. Ali'ymi~.
<;:aqnya develerin satildigi yere vard1.
« - Ah!?veri!? edin, fakat yemin etmeyin. Yemin, maim degerini di.i-
!?i.iri.ir, bereketini giderir. » dedi. Hurma satan birinin yamna geldi. Hiz-
metc;inin aglad1grm gori.ince:
« - Nic;in aghyorsun?» diye sordu. Hizmetc;i:
« - Bu adam bana bir dirhemlik hurma verdi. Efendim hurmay1
kabul etmiyor.» deyince, Hz. Ali:
« - Bu hurmalan al, parasn :: ~C! ri ver. Bu, cariyenin elinde olan
bir ~ey degil.» dedi. Adam almak istemedi. Ben:
« - Bunun kim oldugunu biliyor musun?» diye sordum.

133 Buhari sh: 81; ibn-i Asakir; El-Miintehab: 5/56.

134 J{asas: 83.
135 ibn-i Asakir; El-Miintehab: 5/56; Begavi; El-Bidaye: 8/5.
136 ibn-i Sa'd: 3/ 18; EI-istiab: 3/48.
F: 74
1170 Miisliim.anbk

«- HaJir! » dedi.
«- Hz. Ali, mii'minlerin emiri.» dedim. Hurmasm1 aldl. · ParaJI
iade etti. Ve:
« - Ey mii'minlerin emiri, benden memnun olmam arzu ederim.»
dedi. Hz. Ali de:
« - Halka kar~1 diiriist davramrsan beni memnun etmi~ olursun.»
diye kar~Il1k verdi. Sonra, diger hurma satanlara ugrayarak, onlara:
« - Yoksulun karmm doyurun ki, kazancmtz artsm.» dedi. Bun-
lann da yanmdan aynlarak, bahkc;Ilann yamna vard1. Onlara:
« - Bizim c;ar~Imizda denizden toplanan olmii~ bahklar satdmaz.»131
dedi. Sonra kuma~c;Ilar c;ar~ISlna geldi. Burada, pamuklu kuma~lar sa-
tlhyordu.
« - Amca, iic; dirheme bir gomlek verir misin?» dedi. Sat1c1 ken-
disini tamymca, ondan bir ~ey satm almad1. Bir digerine gitti. 0 da
kendisini tamdtgi ic;in, ondan da bir ~ey satm almadt. Daha sonra bir
c;ocugun yanma vardt. Ondan iic; dirheme bir gomlek satm aldt. Gom-
legi giydi. Neredeyse topuklanna degiyordu. c;:ocugun babast gelince,
kendisine:
« - Oglun, halifeye, iic; dirheme bir gomlek satti.» denildi. Adam,
ogluna:
« - Ke~ke iki dirheme satsaydm.» dedi. Bir dirhemi ahp, Halife
Hz. Ali'ye gitti. Ve:
« - Bu bir dirhemi al.» dedi.
« - Nic;in?» diye sorunca, adam:
« - Gomlegin fiyati iki dirhemdi. Oglum sana iic; dirheme satmt~.·
dedi. Hz. Ali:
« - Benim nzamla onu bana satti. Onun nzast ile ben de onu al-
dtm.» diye kar~dtk verdi,l38

Hz. Fatma ve OmmO Seleme'nin Tevazular• :

Ata'dan: Hz. Fatima, Resuliillah'm klZl idi,l39 Kakiilii legene deger-

'
cesine hamur yogururdu.
Muttalib b. Abdullah anlatiyor: Araplann dulu (Ummii Seleme),
yatst vakti Resuliillah ile gerdege girdi. ~afak vakti de un ogiitmeye
ba!jiladt.140

137 Boyle bahklar, ~afii mezhebine gore yenir, Hanefi mezhebine gore yenmez.
138 ihn-1 Raheveyh; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Abd b. Humeyd; Ebu Ya'la; Bey-
haki; ibn-i Asakir; El-Miintehab: 5/57.
139 Hdye: 3/ 312.
140 ibn-i Sa'd: 8/ 64
 AhUik ve !ctimai Hayat 1171

Selman·• Farisi (r.a.) nin Tevazuu:

Selftmet'iil·Icli anlatryor: K1z karc;le~imin Kudame acJmdaki oglu

·"I den geldi. Bana, Selman-1 Farisi ile gorii~mek, kendisine selam ver-
mek istedigini soyledi. Bu niyetle yola <;1kt1k. Onu, Medain'de bulduk.
ledain'in niifusu o zaman yirmi bin idi. Yanma vardigimizda hurma
liflerinden oriilmii~ bir sedirin iizerinde oturuyordu. Kendisine selam
rdik. Ben:
« - Ehii. Abdullah, bu, kiz karde~imin ogludur. <;olden kalkarak be•
nim yan1ma geldi. Sana selam vermeyi arzu ediyor.» dedim. Selman:
<<- Allah'm selam1 ve rahmeti onun da iizerine olsun.» dedi.
« - Seni sevdigini soyhiyor.» dedim.
« - Allah da onu sevsin.» diye mukabelede bulundu.141
Haris h. Umeyre'den: Medain'e 'Selman (r.a.) m yamna geldim.
endi eliyle tabaklad1g1 bir post iizerinde otururken buldum. Kendisi-
e selam verdigim zaman:
<<- Kap1dan aynlma, g;eliyorum.» dedi. Ben:
<<- Vallahi beni tan1d1gmi sanm1yorum.» dedim.
<<- Tamyorsun, tan1yorsun; ~u anda tam~madan once, ruhlanm1z
am~mi~ti' <;iinkii ruhlar, gruplara aynlm1~ boliikler halindedir. Allah
·olunda tam~an ruhlar kayna~1rlar. Allah yolunun d1~mda tani~an ruh-
lar ise, anla~amazlar.» dedi.l 42
Ehii KIIabe' den: Bir adam, hamur yogurdugu s1rada Selman'm ya-
nma geldi:
« - Bu ne hal?>> diye sordu. Selman:
« - Hizmet<;iyi bir i~e gonderdik. Bir de bu i~i iizerine yiiklemek
·temedik.» dedi. Adam:
<<- Falamn sana selfmm var.» deyince, Selman:
<<- Oradan ne zaman geldin?» diye sordu. Adam:
<<- ~u kadar giin once.» diye cevap verdi. Bunun iizerine Selman:
<<- Eger bu selam1 soylememi~ olsaydm, emaneti yerine getirme-
i~ olacaktm.» dedi. 143 •
Amr b. Ehii Kurre el·Kinldi anlatiyor: Babam, k1z karde~imle ev-
enmesi i<;in Selman (r.a.) a teklifte bulundu. Selman (r.a.) kabul et-
medi. Fakat Bukayra admdaki bir cariye ile evlendi. Bu hadiseden son-
ra, Ehii Kurre, Huzeyfe (r.a.) ile Selman (r.a.) arasmda bir miinaka~a
ereyan ettigini duydu. Huzeylfe'ye gidip durumu ogrenmek istedi. Hu·

' H1lye :1/196.

ibn-i Asakir; El-Miintehab: 5/19t\; Hilye: 1/198.
Hllye: 1j201; ibn-i Sa'd: 4/64; SJtfat'iis-safve: 1/313.
1172 Milslilmanhk

zeyfe'nin sebze tarlasmda oldugunu haber verdiler. Ehft Kurre tarlaya

giderken yolda, elinde sebze sepeti olan Huzeyfe (r.a.) ile kar~Ila~t1.
Bastonuyla, Huzeyfe (r.a.) nin omuzundaki sepeti yokladt. Birlikte Sel·
man (r.a.) m evine gittiler. Ebu Kurre eve girdi.
« - Esselamii aleykiim.» dedi. Selman, Ebu Kurre'ye izin verdi.
Yerde bir a~k1 sedliydi. Ba~ ucunda kerpi~, kerpicin tizerinde de bir
c;ul vard1. Ebu-Kurre'ye: ,
{<- Cariyenin kendisi i~in haztrladtgi · ~u yatagm tizerine otur.»
dedi.144
Abdiilkays ogullarmdan bir adam anlatiyor: Sehnan (r.a.) 1 kuman-
dan oldugu bir miifrezede, merkep iizerinde gordtim. Uzerinde bir ~al·
var vard1. Bacaklan sallamyordu. Askerler:
«- Kumandan geldi!:3 dediler. Bunun iizerine Selman:
« - !yilik ve kottiltik, ancak k1yamet gtinti belli olacak.» dedi.145
Abdiilkays'dan bir zat anlatiyor: Ben de, Selman·t Farisi'nin ku-
mandan oldugu miifrezede idim. Selman, miifrezedeki genc;lerin yanla-
nna vard1. Onlar gtili.iyorlar ve:
« - i~te kumandammz! » diyorlard1. Ben: '
« - Ey Ebu Abdullah (Selman), bunlann ne soylediklerini duymu-
yor musun?» dedim. Sehnan:
« - B1rak onlan. iyilik ve koti.iltik ancak bugiinden sonra (kiya-
met gtini.i) belli olacak. Toprak dahi yemek rnecburiyetinde kahrsan ye.
Ama iki ki~iye de olsa ba~kan olma. Mazlurnun ve muztar kalamn bed-
duasmi alma. <.;:i.inki.i, onlann duasm1 dogrudan dogruya Allah yerlne
getirir.» dedi.146
Sabit anlat1yor: Selman (r.a.), Mcdain'de vali idi. ~alvar ve aba ile
halkm huzuruna c;Ikardt. Onu gordi.ikleri zaman:
« - Ki.irk amuz", ki.irk amuz!..» dediler. Sehnan:
« - Ne diyorlar?>> diye sorunca:
<<- Seni bir oyuncaklanna benzetiyodar.» dedilcr. Selman:
« - bnemli degil; iyilik, bugi.inden sorrraki gi.inde (k1yamet gi.intirt-
de) belli olacak." dedi. 147
Hiireym anlatiyor: Selman·t Harisi':y i c;ulsuz bir merkep iizerinde
gordi.im. Uzerinde · alt taraf1 dar bir Siin biili gomlegi vard1, bacaklan
uzun, gi.ir sac;h bir adamd1. Bazen gomle gini dizine kadar yukan c;eki-
vordu. <;:ocuklann Selman'm pe~inden ko: ~tugunu gordi.im, ve:

144 HIIye: 1/189.

145 Hdye: 1/198 .
. 146 ibn·i Sa'd: 4/63.
w ibn·l Sa'd: 4/63.
 Ahltik ve lctima£ Hayat 1173

«- B1rakm valinin pe~ini.» dedim. Bunun iizerlne Selman, bana:

«- Onlara dokunma! iyilik ve kotiili.ik bugi.inden sonraki gi.inde
1yamet gi.iniinde) belli olacak. » dedi.1 48
Sabit anlatryor: Selman (r.a.), .Medain ~ehrinde vali idi. ~am'dan
TeymulJah ogullanndan bir adam geldi. Yanmda bir c;uval hurma vard1.
Selman·! Hlrisi'nin iizerinde de bir ~alvar, bir de h1rka bulunuyordu
.,. <..~m'dan gelen adam , Selman (r.a .) a:
«- Gel ~u ~uvah ta~;n. » dedi. Selman'1 tamm1yordu. Selman, 9uvah
Sirtladi. Halk onu goriincc tamd1. Adama: -
«- Bu validir.» dediler. 0 da Selman'a hitaben:
« - Seni tamm1yordum.» dedi. Selman ise:
« - Yiikiinii evine kadar ta~Jyacagnn.» dedi.149
Bir diger rivayette ~u ilave vard1r: Selman, kendisine yi.iki.i ta~a­
tan adama:
« - Yiiki.lni.i ta~1maya niyet ettim. Evine gotiirmeden sirtirndan in-
dinnem.» dedi. 150
Abdullah b. Bureyde anlatiyor: Selman (r.a.) yemegini kendi eliy-
le yapard1. Eline para gec;ince de et veya bahk satm ahr, yoksullan
davet eder, ald1klanm onlarla bera~er yerdi_ll'il

Huzeyfe b. Yemen (r.a.)m Tevazuu:

Muhammed b. Sirin anlatJyor: Orner b. Hattab, bir ~ehre vali gon-

derirken, halka: «Size adil davrand1g1 mi:iddetc;e onu dinleyin ve ona
itaat cdin.» diye mektup yazryordu. Huzeyfe'yi .Medain'e vali tayin et·
tigi zaman, Medain halkma: «Onu dinleyin, ona itaat edin ve ona iste-
digini verin.» diye rnektup yazm1~t1. Huzeyfe c;ullu bir rnerkep i.izerinde
Hz. Om-:r'in yanmdan aynld1. Az1g1 da merkebi iizerindeydi. Medain'e
geldigi zarnan halk ve beyler kendisini kar~Iladilar. ~ehre c;ullu bir
merkep i.izerinde elinde ekrnek ve kuru et yiyerek ginni~ti. Halka Hz.
Omer'in rnektubunu okudu. Mektubu dinleyen halk:
« - Bizden diledigini iste.» dediler. Huzeyfe de:
« - Sizden aramzda kaldigim miiddetc;e kendim wm yiyecek bir
~eyler, bu rnerkebim ic;in de ot istiyorurn.» dedi. Bir miiddet onlann
arasmda kald1. Daha sonra Hz. Orner gelmesi ic;in Huzeyfe'ye mektup

ibn-1 Sa'd: 4163.

'<19
thn-i Sa'd: 4;o3.
1-49
1~ ibn-1 Sa'd: 4/63.
151 Hllye: 1/200.
1174 Miisliimanltk

yazd1. Huzeyfe'nin Medine'ye geldigini duyunca, onun vaziyetinin ~ok

iyi olacagm1 tahmin ediyordu. Yanmdan aynld1g1 gibi di::indliglinli gi::i-
riince yamna geldi ve:
« - Sen benim karde~imsin, ben de senin karde~inim.» dedi.1 52

Cerir b. Abdullah ve Abdullah b. Selamm Tevazular1 :

Slileym'den (Ebulhiizeyl'den): Cerir b. ~bdullah'm kaplSlnda kuma~

dokurdum. Cerir d1~anya giderken katlra biner ve ki::ilesini de terkisi-
ne ahrd1.153
Abdullah b. Selam <;ar~Ida s1rtmda bir ylik odunla dolac;;!yordu.
Kendisine:
« - Allah seni buna muhta<; etmedigi halde bunu s1rtma ylikleme-
nin sebebi nedir?» denildiginde:
« - Kibirimden kurtulmak istedim. Resullillah'm ~oyle buyurdugu-
nu i~ittim: «Kalbinde bir hardal tanesi kadar kibir bulunan kimse, cen-
nete giremeyecek.» diye cevap verdi." 154

Tevazu Mevzuunda Hz. Alinin Sozleri :

Hz. Ali'den: De; ~ey tevazuun esas1m te~kil eder: Kar~Ila~t1gma on-
ce selam vermek; bliylik meclislerde ba~ ki::i~eye gec;memek; riya ve gi::is-
teri~ten ho~lanmamak. 155

152 tbn-1 Sa'd; Kenz-iii-Ummal: 7 j23; Hllye: 1/277

153 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/373.
154 Taberani; Isfahani; Et-Tergib: 4/345.
1e Askeri; Kenz'ul-Ummal: 2/143.
 MiZAH VE ~AKA

Hz. Peygamber'in ~akas1 :

Ebu lHireyrc'dcn: Fshab. Rc stt!L!Ilah'a:

«- Yj_ Resulallah , sen de bizimlc ~aka yap1yorsun. » clcdilcr. Rc-
s(di.illah da:
« - Ben , sadccc c.l r;g rLi\"ll konw;;urum. » buyurdu. 1" 6
ibn-i Abbas'tan: Bir adam:
« - Albh'm Resttli.i de ~aka yapar mJYch?» diye sordu. Ben de:
« - E\·et. » cliyc ceYap Yerdim.
« - Pcki, Rcs(tli.illah nas1l $aka yapardt?» dcyince, ben:
<< - Hz. Pevgambcr, hammlanndan birisine gcni) bir clbisc giydir-
di, bu c!hiscvi· giy, Allah'a ~i.ikrct, etegini de gclin ctegi gil>i si.iri.i, bu-
yurdu.» clcdim. i" 7
Hz. Encs'tcn: Allah'm Rcstdi.i, in~;anlann en gi.izcl aillftka sahip ola-
m idi. Ehfl Umcyr admda da bir karde~im vanlt.
Rcsttli.illah gclip karde~imi goriince:
« - Ebu Umeyr, ku~ nc vapn:or?» diye sorard1. Bu ku~, kardqimle
oynan.h. Ba:-:1 namaz vakitlcrindc Rcsuli.ilbh bizim cvdc olur, bir scc-
cadc scri i t~•c ~,ini emrc ckr, seccadeyi si.ipi.i r i.ir ve sular, sonra i.izerinde
namaza dururdu. Biz de arka:.;111da namaz ktlardr1~. "~ccade, hurma li·
finden yap ; l rm~tJ. L:;s
Enes ·b. Malik' den: Hz. Pcvgambcr, Ebft Talha'mn yanma gelir, onun
Ebft Umcy!· admclaki o£dunu i.iz ~~ i.in gori.ince, onunla )aka yapar, ve:
« - Ebft Umeyr'in i.izgi.in olmasmm scbe~Ji nedir?>> diye sorard1.
Kendi~c inc:

156 Tirmizi fh: 17;' Buhari sh: 41.

157 ibn-i Asiikir;- Kenz'ul-Ummal: 4143.
ls<J Mii<:nPil-i Ahmed b. Hanbel; El-Bidaye: 6/3g; Buhari sh: 42; Tinnizt.
 1176 Miislilmanltk

« - Y;J RcsCilallah, Ebu Umeyr'in oynad1g1 .... .... . ku$ oldii. >
> der,
lerdi. Rcsulullah da:
« - Ebii. Umeyr, .... ..... ku$ ne oldu? » diyc sorard1.1 :;a
Enes b. Malik'den: Bir adam, Resulullah'm ya nma gcldi, onu de-
vesinc binclirmck is tcdi. RcsCdi.illah c.b:
«- Biz de scni clcvenin yavrusuna bindirclim. » cle;dncc, adam:
«-- Y;! Rcsublbh, dcvenin yavrusuna n as!l b incyim ?» dedi Rc -
suli.illah cla:
« - Bi_itiin devcleri di$i deve dogurmaz mi?» buyurdu. 'Gu
Hz. Enes'dcn: Zahir admda bir bcdcvl, c;olden Rcsuliillah'a hccli-
yelcr gctirmi$ti. Doniip gitmek isterken, .Rcsulutlah da ona hediyclc r
verdi, ve:
<<- Zahir, bizim ~olde ya$ayammlZ! tcmsil edex, biz de onun $C-
hirde ya$ayamm temsil ederiz.» buyurdu. 0, <;irkin biri oldugu haldc,
Resuliillah onu <;ok severdi. 0, ,ah$veri$ ederken ResCtli.illah arkasmdan
gelir, onu kucaklar, kendisini adama gostermez, ve:
« - Ben kimim? » diye sorard1. Adam dondugu zaman Resuliillah'1
tamr, s1rtm1 Resuli.illah'm gogsi.inden ay1rmazdt. Resuliillah da:
« - Bu koleyi kim satm alacak?» diyc sorar, adam da:
« - Ya Resulallah o halde beni degersiz buluyorsun. » derdi . Re-
suliillah.
« - Fakat, Allah katmda degersiz degilsin, onun katmda dcgerin
yiiksek.» buyururdu.1 6 2
Numan b. Be$ir'den: Hz. Ebu Bekir, Hz. Peygamber'in huzunma
girmek ic;in izin istcdi. Hz. Ai$e'nin Rcsuli.illah'a k::tr$1 yuk:::ek sesle
konu$tugunu duydu. ic;eriye girdigi zaman Ai$e'yi dovmek istcdi ve:
« - Rcsuli.ill ah'a kar$I yiiksck sesle konu$tugunu goriiyomm. Bu ne
hal?» diye <;Iki$11. Bu Sirada Rcsuli.illah iizerini ortmcye c;ah$Iyordu. Hz.
Ebu Bekir, k1zgm bir $ekilde d1$an <;1kt1. Ebu Bekir (r.a.) d1$an <;1k·
t1g1 zaman, Allah'm Rcsulu:
«-Nas1l, seni babandan kurtard1m ml?» buyurdu. Aradan birkar,;:
giin gec;tikten sonra, Ebii. Bckir (r.a.), Resulullah'm yamna gelmek ir,;:in

159 tbn-i Sa'd: 3/506.

160 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Ebu Davud; Tirmizi; El-Bidaye: 6/46; Buhari sh:
41; ibn-i Sa'd: 8/ 224.
161 Ebu Davud; El-Bidaye: 6j46; Tinnizi sh: 16; HJ.lye; ibn-i Asakir; El-Miintehab:
5/142.
162 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Tirmizi; El-Bidaye: 6/46; Ebu Ya'la; Bezzar; Mec-
ma'uz-Zcvaid: 9/369; Taberl.
 Ahlak ve lctimai Hay at 1177

izin istedi. ic;:cri girdiginde, Hz. Peygamber'le, Ai~e'nin gayet iyi oldu·
gunu goruncc, onlara:
<<- Ml.inaka~a cttiginiz gunler beni aramza aldigmiz gibi, iyi oldu-
gunuz gl.inlcrdc de beni aramza alm.» dedi. Rcsulullah da:
« - bylc yap1yoruz.» buyurdu.1 G:!
Hz. Ai!?l: (r.a.) den: Bir udasmda, Resullillah ile beraber bir sefere
<;:Ikl11l)lll11. 0 zam;:m zaylftlm. $i;;man degildim. Resfrlullah, yamnda-
kilcrc:
«·- Siz undcn gidin .>> buyurdu. Onlar epeyce ilerleyince, bana:
« - Haycli gel, scninle yan~ahm.» dedi. Rest'lllillah ile yan~ ettik. -
Ben onu gc<;tim. Ben ~i~manlaymcaya kadar sesini c;:tkarmadl. Bu ara- ·
da, ben de bu hadiseyi unutmu:;;tum. Yine Resuhillah ile birlikte bir
•dcl·e c;:rkttgm11zda, yanmclakilcre:
«- Siz ondcn giclin.>> buyurdu. Onlar ilerlcyince de, bana:
«- Haydi gel, yan:;; e dclim.» dedi. Bu scferki y<:t!·l;;ta o, beni
gec;ti \ 'C:

«- Odc~tik . » diycrek glilmcye ba~lad1. 164

Enes b. Malik (r.a.) den: Bir yolculukta idi. Rest1lullah, hammla-
nyla yan~1yordu. Hammlan kendisini gec;:ince, kendi kendine:
«-· Yaz1k sana, hammlarla yan~Iyorsun.» buyurmu;;tu. 1 !i5

Enes (r.::t.) den: Hz. Peygamber, hammlarmdan birka<;mm yamna

geldi. Ununii Stileym de, onlarla berabcrdi.
« - Ence:;;e dikkatli ol, sen $imdi zuccaciyeciler c;:ar;;Ismdasm.>> bu-
yurdu.- ·
Ebu Kti:1be der ki: Resulullah oyle ~eyler konu~urdu ki, bunlan
herhangi biriniz konu;;samz, ay1plamrdmrz: Mesela: <<Sen ~irndi ziic-
caciyeciler <_:aq1smdasm.» sozu de, bunlardan birisi idi,1 6G
Hz. Hasan (r.a.) anlat1Jor: Hz. Peygarnber'e ya~h bir kadm geldi
ve:
«-Ya Resulallah, Allah'm beni cennete sokrnas1 i<;in dua et.•
dedi. Resulullah da:
« - Ey falamn annesi, ya;;h hamrnlar cennete girerneyecek. Allah
Tcalft ~oyle buyuruyor: «Biz, kadmlan yeniden yaratacaga. Ve onlann
hepsini gen~ bakire yapacag,.z.>> 167 buyurdu. 168

163 Ebu Davud; El-Bidaye: 6/46.

164 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Stfat'iis-Safve: 1/68.
165 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Buhari; Miislim; El-Bldaye: 6/47.
I66 Buhari; Bab·iil Edeb: 41.
167 Vakia: 36.
1• Tirmizi, ~email: 18.
1178 Miisliimanllk

Eshab'tn ~akas1:

Avf b. Malik el·E!jcei anlatiyor: Tebtik sava~mda, deri bir <;admn

altmda bulunan Resultillah'm yanma geldim. Selam verdim. Selam1mi
ald1. Ve:
« - Gir. » dedi.
«--· Bi.ittin viicudumla m1?>> diyc sordum.
«- Blittin vticudunla.>> buyurdu. Bunun tizerine <;ad1ra girdim. <;a-
dn· <;ok kiic;tik oldugu i<;in, Resuliillah'a boyle sordum. 16 ~
ibn·i Ehu Muley he (r.a.) anlatlyor: Ailje (r.a.), Resultillah 'm yamn-
da.-?aka yapti. Ai!je'nin annesi:
«- Ya Resulallah, bu kabilenin yapt1g1 bazt ~:J.kalar,
.
Km'ane ka-
bilesindcn bize gcc;mcdir.» dedi. Rcs(di.illah da:
«- Hayn·, bunlar, bizim kabilemizin (Kurey~'in) mizahlandu·,,, bu-
yurdu. ; ~o
Biri , Ehu'l·Heysem'e ~unlan anlatt1: Ben, Ebu Siifyan h. Harb'in,
klZl Ummii Habibe'nin cvindc, Rcs(t!tillah'a takildigmi vc:
<<- Vallahi bu, bcnim scninlc harbi terketmcmin vc Araplann, se-

ninle miicadeleyc giri~tikleri s1rada: «Aaa, yalmz, arkast da yok! >> deyip
seni kendi haline b1rakma!annm sonucudur.>> dedi. Resultilbh da gti-
le;·ek:
«- Sen de mi boyle soyli.iyorsun, Ebu Hanzale?!» dccli. 171
Behr b; Abdullah anlatrvor: Res(!li.illah'm cshab1 birbirlerine kar-
puz atarlarch. Bu )akayi yapanlar <;:ocuk degil, koca koca adanilardi. 172 ·
Kurra anlatlyor: ihn-i Sirin'c:
«- Onbr :;;aka yaparlar nuyd1?» cliye sordum. 0:
<<- Onlann , digcr insanlardan farh yoktu. ibn-i Omer :;;aka ya-

par ve ~oylc ~iir okurdu: Arkada)Imn paras1ylc ~arap ic;mcyi <;ok sever.
Ama para harcannkt::m ho)lanm aZ.>> dcdi. 173
Ummii Seleme (r.a.) anlatryor: Hz. Ebft Bekir, Basra'ya ticarct mal-
lan goli.irchi. Nuayman i!c Siiveyh1t h. Armcle de varch. Bu iki dt~, Be-
dir sava~ma da katihm~lard1. Kervanm yol ag?ma Siiveyb1t b:1,klyordu.
Nuayman, Siiveybtt'a:
« - Denim karmm1 doyur.>> dcyince, o:
« - Ebu Bekir gclsin de, oylc.» dedi.

169 Ebu Davud; EI-BitHiye: 6/46.

uo Buhari; Edcb ba~JI sh: 410.
111 Ziibi!yr b. Bckar vc ibn-i Asakir; Kenz'iil-Ummal: 4/43.
m Buhari, Edcb babr: 41.
173 1\fecma'uz-Zevaid: 8 j 89
 Ahlak ve lctimai Hayat 1179

Nuayman, meddah ve ~akaCI birisi idi. Hemen celepcilerin yanma

giderek:
«- Glicli kuvveti yerinde Arap bir kolem var. Satm ahr mrsmrz?»
diye teklifte bulundu. Onlar:
<<- Evct .» dcvincc, Nua:--'1!1an:
« - <;ok konu$ur o. Belki- de size hi.irlim diyebilir. Egcr bu sebep-
le onu geri vcrecek olursamz, $imdiden satm almaym. Ma1Jm1 da t;i.i-
ri.ige c;rkarmaym.» dedi. Onlar da:
« - Havrr. onu salm al~1caiirz.» dcclilct:. Sl.i,·eybit'r, Nuayman'dan on
~enc; di$i clc\'l~yc satm aldrbr. Nuayman ck\"Cicri g:c)ti.irdli. cclcplcrc:
« - 1--:;te bu cb kulcm.:> clcdi. Bunu duYan Si.iveylnt:
« - 0, YalancJch·, be:! hi.ir bir insamm 1» ckcli\'SC de, cclcncilcr:
« - 0, bizc ~:L'nin durumunu anlattL» dcdilcr. Bo;azrna bir ip ta-
karak onu geitl.irdi.dcr. Hz. Ebft Bekir gL'lince, dummdan h abcrcbr o1ch;.
Arkaclas1c:nm cb v;mma alarak cclcpciicrc gitti. Dc·.-cl crini iadc cdip,
l\Tuayman'r gcri ztldr. Daha ~onra hflc!iseYi Re si!li.il!ah'a anbttrlar. Rc-
s(tli.ilbh \C csh~dJJ bu o!an hir sene umrtmad1lar. HatJrlad!k~-:1 guldi.i ·
ler .r~- 1

Rebia b. Osmnn (1·.:1.) anlatrww: R cs ftlullah'a pir bl'dc,:i g-.'ldi. Dc-

vesin[ avhwa. <;:okcrtip. :rvlcscidc gircli. Eshabdan birisi, cnsardan Nuay-
n1an b. A•.n ~·'2.:
«- ~u d..::\C\'i boQazbsan cia :-.-csck. Etc l1asrct kaldrk. RcsCdiilbh
bunun bc~klini ijdct·., dedi. Nuayman, clcn:yi kc.-;ti. Bcdcy[ d1~an c;-rkrp.
ha.\·v~n1n1 gOrLlncc:
« - Vav ba~m1a ~clcnlcrc, yzl. Muhammed~ ,, dedi. Rcsfrli.illah d1~an
c;-rkarak:
« - Bunu kim \·;m!r? >> diYc s,lrdu.
« - Nuayn;,~r..,, lL. cl i kr.
Rcs(,Ji.ilbh . Xuayman\ 0-ra::;tmp sordu. Onu, Zi.ibeyr b . .Abcli.i!mut-
taHb'in bn DulK1a'mn -.'\·indc bulclu. Nuayman, bu cnk bir ~·uLun .·':1k··
bnm1~, i.izerin c clc hurm:1 l.:a.buklan \T hunn:1 y:1pr:1kbn i.irtmii :tii. Bir
adam., Nuayman'm bulundugu ::cri i~:1rct cdcrcL. \Li~,-;,:k ,,._·:-!,'.·
,,_ Onu ~~i.i,·cmiYonim, y<t Rc;;ubllah!» dedi. Eli'k lmlumlu~~u Yc·
ri i)al·ct ctti. RcsCili.illah cla, onu bulundugu ~crckn c;-rkanlr. t~ZlTin-.' di.i-
$Cn lJurma vapra klan ilc yi.izi.iniin rcn ~:i dc~i~mi:~! i. R<'sCili.ilL\1: :
« - Bunu ya pmZina scbcp ncdir? >> cliYc sorunc:. NGn·man:
« - Y;l. Rc sCrb llah, baz1bn bunu lwnim ~1khma di.i).i.irct-ck yaptrr-

'74 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Ebu Davud; Tayalisi, Ruhani; lbn-i Mftce; El-isa·
be: 2/98; istiab: 2/ 126, 3/ 573. _
'75 istiab: 3/575; isabe: 3/570.
 1180 Miislilmanltk

d1lar.» dedi. Resulii1lah, Nuayman'm yiiziinii ok~ad1. Giilmeye ba~lad1.

Daha sonra, oedevinin devesini de odedi.115
Abdullah b. Musab anlatlyor: l'Aedine' de Mahremc b. Nevfel b. tTheyb
ez-Zfthri admda ya5h funft bir zflt vard1. Yiiz on be~ ya~mda idi. Bir
giin mcscittc kii<;i.ik abdcstini yapmak ic;in ayaga kalkt1. Oradakiler kcn-
disinc bZ<gird1br. Yanm:1 Nuayman b. Amr b. Lif<m b. Haris b. Sevad
en·Neccari gddi. Mahreme'yi mescidin bir ki.S~csine gotiirdii.
<<-- htc buraya otur.» dedi. Onu, oraya oturttu. Abdestini bozar-
ken de, aynhp gitti. Mahreme abdcstini bozarken, !vli.isliimanlar kendi·
sine bagmyordu. i~ini bitirdikten sonra:
<<- BL'ni kim gctirdi, ve buraya kim oturttu?>) diye sordu.
« - Nuayman b. Amr.>> dediler. Mahreme:
« - Allah belasm1 versin! Batas1ca! .. Egcr onu bir yakalarsam, Al-
lah hakkl ic;in, ~u sopamla onu evire c;evire dovmek bana farz olsun!,.
dedi. Aradan zaman gcc;ti. M~ltreme bu hadiseyi unuttu. Bir giin Nuay-
man, yine Mahreme'nin yanma geldi. Hz. Osman (r.a.), mescidin bir ko-
~esinde namaz klhyordu. Hz. Osman namaz kllarken etraf ile ilgilen-
mezdi. Nuayman, Mahreme'ye:
« - Nuayman'da intikamm var m1?» diye sordu. 0 da:
<<- Evet, bani nerde, ona bana gaster!» dedi . Nuayman, onu ge-
tirip Hz. Osman'm tepcsinc dikti.
<<- i~te sana o.>> dedi. Mahreme iki eli ile sopasm1 tuttugu gibi'
Hz. Osman'a vurdu ve ba~m1 yard1. Kendisine:
« - Nc yap1yorsun, Halife Hz. Osman'a vuniyorsun?J,, denildi. Bu
hadiseyi duyan Ziihre ogullan orada toplandllar. Fakat Hz. Osman:
« - Nuayman'a dokunmaym. Allah onun miistehahm versin! Be-
dir sava~ma i~tirak etmi~tir. >> dedi.176

176 tstiab: 3/S'/7; tsabe: 3/570.

 COMERTLiK VE iYiLiK

H:z. Peygamber'inl Comertligi :

ibn·i Abbas (r.a.) anlat1yor: Allah'm Resulii, insanlann en comerdi

ve en iyilik scveriydi. Ramazan'da Cebrail ile beraber buhindugu za-
manlardn her ~cyini verirdi. Cebrail, her Ramazan gecesi Resuliillah'm
yamna gelir, ona, Kur'an't ogretirdi. Cebrail !i>Oyle dcrdi: Allah'm Re-
sulli, bcrcket getiren ri.izgarlardan daha comerttir.177
Cftbir b. Abdullah (r.a.) dan: Albh'm Rcsulii, kendisinden. hcrhangi
bir ;;cv istc.:ndigindc, asla, «h 2.v1r! » dcmcmi)tirP8
AbduHah h. Ebft Bekb·'dcn: Ebu Useyd (r.a.), Resfthillah, kcndisin-
dcn istcncn hcrhangi bir ~;cyi katiyyen vcrmcmezlik ctmezdi.» dcr.179
Hz. AH (r.a.) dan: Rcstdi.illah'dan bir ;;cy istendigi zaman, cger bu
istegi yerine gctlrmek istcrse, «Peki! » dcrdi. Yapmak istemcdigi zaman
da susardr. Hie; bir ;;cy ic;in, «Hayn '» dcmcmi~tir. 180
Muavviz b. Afra'nm bzr Ruh<yyi'dcn: Muav"·iz b. Afra (r.a.), bcnim-
le Rcsftiul bh'a·, iizcrindc ti.iylii bir kabak bulunan bir sa' tazc burma
gijndcr.di. ~cstdi.illah bbag1 c;ok scverdi. Kendisine Bahrcyn'dcn si.is e~­
yasi gclmi;;li. Bumbn bana bir an1c; vcrdiY' 1
Ummii Siinbiile (r.2..) clt:n: Ben, Rcstlli.illah'a bir hediye gotiirdi.im.
Hammlan bu hcdiycyi kabul ctmck istcmcdiler ve:
« - Biz alamayiz., dcdilcr. Fakat Rcsuli.i.llah, almalanm emredince,
alddar. Daha sonra da bana bir vadiden bir tarla verdi. Daha sonra
bu tarlay1 Hasan b. Ali (r.a.) den Abdullah b. Cah~ satm ald1. 182

177 Bulu\ri; Miislim; S1fat'us-Safve 1/ 69; ibn-i Sa'd: 2/195.

17E Btihari; Miislim; El-Bidaye: 6/42.
179 Miisned-i. Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 9/13.
1so Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/13.
1s1 Taherani; Mecma'uz-Zevaid: 9/13; Tinniz: EI-Bidaye: 6j56.
182 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/14._
 1182 Mii.sW.manhk

•
Eshab'm Comertligi:

ibn-i Orner (r.a) den: Resuliillah'a bir kadm gelerek:

« - Ben bu elbiseyi Arabm en ~ereflisine vermeye niyet ettim.»
dedi. Resuliillah da:
« - Onu, bu ~ocuga Said b. As'a ver.» buyurdu. Said, orada diki-
liyordu. Bu sebt!ple boyle elbiselerc Said elbisesi denilmey(! ba~lan­
di.183

BA~KALARINI KENDiMiZE TERCiH

ibn·i Orner (r.a.) den: Oyle zamanlar ya~ad1k ki, aram1zdan hie; bi-
ri, Mlislliman karde~inden daha c,:ok altm ve glimi.i~e sahip olmay1 di.i-
$linmedi. ~imdi oyle bir 1amanday1z ki, altm ve gi.imu~ bize, Miisliiman
karde~imizden daha tath gelmeye ba~lad1. 184

183 Ziibeyr b. Bekar; ibn-i Asakir; .Miintehab: 5/189.

184 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 10/285.

I .
 SABIR

Hastahklara Sab1r (Tahammiil) :

Ebti Said' den: Resuliillah, hummaya yakaland1gmda yanma vard1m.

tlzerinde kadife bir ortii vard1. Elimi bu ortiiniin iizerine koyarak:
« -. Bu ne kadar ~iddetli bir humma, ey Allah'm Resulii!» dedim.
Resuliillah:
« - I~te biz bu derece ~iddetli belalara du<;:ar oluruz. Alacagimiz
sevap da o nisbette artar.» buyurdu. Sonra:
« - Ey Allah'm Resulii, ba~lanna en <;:ok bela gelenler kimlerdir?»
diye sordum.
« - · Peygamberlerdir.» buyurdu.
« - Sonra kimlerdir?>> dedim.
« - Alimlerdir. » buyurdu.
« - Sonra kimlerdir? >> dedim.
« - Salihlerdir. (Allah'm iyi kulland1r.) Bu saydiklanmdan bazila-
nmn ba~ma hitler ii~ii~ecek ve onu oldiirecek. BaZilan da, o derece fa-
kir olacak ki, iizerine giyecek bir h1rkay1 zor bulacak. Onlardan biri,
ba~ma gelen belaya, sizden birinin Allah'm lutfuna olan sevincinden
daha <;:ok sevinecek.» buyurdu. 185
Ebti Ubeyde b. Huzeyfe (r.a.) nin halas1 H1trma'dan: Resuliillah
hummaya yakaland1gmda bir grup kadm kendisini ziyarete geldik. Bir
su kab1 istedi. Bu kab1 bir agaca as1p, altma yatt1. Hummanm tesirini
azaltmak i<;:in, suyu iizerine damlatmaya ba~lad1. Ben:
« - Ya Resulallah, seni iyi etmesi i<;:in Allah'a dua etsen.>> dedim.
Resuliillah:

1es tbn-i Mace; tbn-i Ebi'd-Diinya; Miistedrek; Tergib: S/243; Beyhaki; Kenz'ill·
Ummal: 2/ 154; Hilye: 1/ 370.
1184 Muslilmanltk

,,_ ~unu unutmaym ki, insanlann en c;:ok belaya duc;:ar olanlan

peygamberlerdir. Sonra bunlardan sonrakiler. Daha sonra bunlardan
sonrakiler. Daha sonra da bunlardan sonrakiler.» buyurdu.186 ,
Ai~e (r.a.) den: Resuli.illah'm agns1 ba;;lad1, rahats1zlandi, yatagm1n
ic;:inde donmeyeba;;lad1. Ben, kendisine:
~~f.i "<Ei ~

Eger bu, ic;:imizden birinin ba;;ma gelse idi, c;:ok ~ikayetlenir-

«-
di.» dedim. Resuli.illah:
« - ~unu unutma ki, mii'minler mtitlaka birtakrm sikmtilarla kar-
;;I kan]Iya kahrlar. Ayagma bir diken batan veya viicuduna agn giren
bir :rnii'minin, ba;;ma gelen bu s1kmt1 dolaylSlyle Allah bir giinahm1 af-
feder ve mevkiini bir derece yiikseltir.» buyurdu.187
Ebiis-Sefer anlat1yor: Hastaland1gmda, bir grup irrsan Hz. Ebu
Bekir'i 2iyaret ic;:in yamna gittHer, ve:
Ey Resuliillah'm halifesi, seni tedavi edecek bir doktor c;:a~-
«-
rahm m1?» dediler.
« - Beni doktor muayene etti.» dedi.
« - Peki, sana-ne tavsiye etti?» diye sordular.
«- - istedigini yapacagnn, dedi.» diye cevap verdi.l 88
l\!uaviye h. Kurre'den: Ebiidderda (r.a.) rahats1zlandi. Arkada$lan
kendisini ziyarete geldilcr.
« - Nerenden ~ikayetc;:isin, Ebiidderda?» dediler.
«-- Gilnahlanmdan ;;ikayet<;iyim.» dedi.
« - Ne m·zu ediyorsun?» dediler.
<<- Cenneti arzu ediyorum.» dedi.
<<- Sana bir doktor <;:agirahm mi?» dediler.
« - Beni yatlran doktor.» dedi.1 89
Ahdurralnnan h. Gaum anlatiyor: ~am'da taun ba;;gosterdi. Amr
h.As:
({- Bu tcnm ki-)tti bir ~cydir. Bundan korunmak i<:;in, vadilere ve
yayla1ara gidin.» dedi. Bu sozler, ~urahhil h. Hasene'nin kulagma gi-
dince ofkelendi ve:
« - Amr h. As yalan soylemi;;. 0, kabilesini:p. en sap1g1 iken, ben
Resuliillah ile beraberdim. Bu taun, peygamberimizin duasmm, Rab-

186 Beyhak'i; Kenz'iil-Ummal: 2/154; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Tabarani; Meo-

ma'uz-Zevaid: 2j292.
187 i!m-i Sa'd; Miistedrek; Beyhaki; Kenz'iil-Ummal: 2/154; Miisned-i Ahmed b.
Hanbel; Mecma'uz-Zeviiid: 2/ 292.
188 ibn-i s~.'d: 3/ 411; ibn-i Ebi ~eybe; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Hllye: 1/34.
Kenz'iil·Ummal: 21153.
189 Hdye: 1/318; ibn-i Sa'd: 7/118.
 Ahlak ve lctimat Hayat 118:5

binizin rahmetinin eseridir. Salih kullann sizden once olmesine vesile

olmu$tUr.» dedi. Muaz, ~urahbil'in bu sozlerini duyunca:
« - Allah'm1, taundan Muaz ailesini de c;okc;a nasiplcndir! '' diye
dua etti. Muaz'm taundan iki km oldii. Oglu Abdurrahman da tauna
vakabmh. Baba~ma:
--- Gen;ek, Rabbin katmdad1r. Sakm ~iiphecilerden o1ma.» dedi.
\fuaz da, ogluna:
« - Allah diL:rse egcr, benim sabredenlerden oldugumu goreceksin."
diye kar~Ihk verdi. Muaz da elinin iizerinden tauna yakaland1. Ve:
« - Bu. hrmiZI develerden daha c;ok ho~uma gidiyor.» demeye ba$-
bch. Yanmdaki bir adamm agladigmi goriince:
« - Nic;in aghyorsun?» diye sordu. Adam:
"___:__ Senden almakta oldugum ilmin kaybolmasma.» dedi. Muaz da:
« - Aglama. Ben, yeryiiziinde Allah'm kendisine ilim verdigi Hz.
ibrahim gibi degilim. Eger ben oliirsem, ~u dor:t kimsec!l.!n ilim ogre-
nin: Abdullah b. Mesud, Abduliah b. Selam, Selman-1 Farisi, Ebiidder-
da.» dcdi. 1 ~ 0
Ahdurrahman b. Ganm'den: Muaz, Ebft Ubeyde, ~urahbil b. Hasene
ve Ebft Malik el-E!jari (r.a.) aym giinde tauna yakalandilar. Muaz:
« - Bu aziz ve celil olan Rabbinizin rahmeti, peygamberimizin dua-
smm eseri, sizden once vefat eden sallhlerin duc;ar ol_d ugu $eydir. Al-
lah'm Muaz ailesine de, bu rahmetten nasibini ban3. vcr." dedi. Daha
ak~am olmadan, Bikreh diye tamnan oglu Abdurrahman, tauna yaka-
landi. Oglunu herkesten <;ok seviyordu. Mescitten doniincc, oglunun has-'
tahga yakaland1gmi gordi.i.. Vc: '
« - Abdur-rahman, n~tsl!:;: p ?, di:, L· o.; o r-du. Og1u, kcndisinc:
« - B~b::c1;i:m1. gcn;ck Rabbin k::ttmdadir. Sakm ~iiphc edenlcrden
olma. » diYc •,· c,- ~,p 'crdi. hlua:z.:
« - Allah dilersc, bcnim sab rcdcnkrdcn oldugumu p:lircccksin." de-
di. Oj!1unun ccna;:csini bir gcCL' bdJcLLi.- Ikinci glin ckfn c ~ti. Kcndisi
de taur.a yakabmp, can e,:cki~mcyc ba:;layn:ca:
« - t~te bu oli.imle penc;:elC')IDCktiLll dedi. Oy!c bir oltimlc pcnc;:c-
le~ti ki, kimsc onun kadar s1kmt1 c;:ekmcdi. Her bay1hp ayilchgmda.
gozlerini ac;:ar:
« - Rabbim, benim camm1 al. Kudretinc yemin edcrim ki, kalbi-
min seni sevdigini biliyorsun." diye dua edcrdi. 191

190 ibn-i Huyeync; ibn-i Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/325; Miisned-i Ahmed b. Han-
bel; Bezzar; Mccma'uz-Zevaid: 2j312.
191 Miistedrek: 1/276; HIIye: 1/240; Mecma'uz-Zevaid: 2/311.

F: 75
 1186 MilsWmanltk

~ehr
b. Hav~eb, Rabe'den naklediyor: Taun yaygmla~t1g1 zaman
Ebu Ubeyde, halkm ic;inde ayaga kalkarak:
« - Ey insanlar, bu hastahk, Rabbimizin rahmetinin, pcygambcri-
mizin davetinin eseridir, sizden onceki salihlerin oliim vesilelcridi!·. Ebu
Ubeyde, Allah'dan kendi payma dii~eni vermesini niyaz ediyor.» dedi
Tauna yakaland1 ve hakkm rahmetinc kavw~tu. Yerinc Muaz b. Cebel'i
birakmi~tl. Ebu Ubeyde'den sonra, o da halka hitaben:

<<- Ey insanlar, bu dert Rabbimizin · rahmctinin, pcyg2mberimizin

davetinin eseridir. Sizden onccki salihlerirr olmesinc vesile olmu~tur.
Muaz da, Allah'dan kcndi ailesine, bu sa.lgmdan nasibini vermesini is-
tiyor.» dedi. Oglu Abdurrahman bu hastahga yakalamp oldi.i. Bundan
sonra Muaz, kendisi ic;in dua etti. Elinin iizeri yara oldu. Om!, clinin
iizerine bakarak:
cc- Sendekinin kar~1hgmda, diinyadaki hie; bir ~eyin benim olma-
Slm istemem.» diyordu. Muaz vefat ettigi zaman, ycrine hmr b. As ge<;:-
ti. 0 da halka hitaben:
cc- Ey insanlar, bu hastahk geldigi yerde, yangm gibi geni~liyor.
Daglara c;1karak kendinizi koruyun.» dedi. Bunu duyan Ebu Vail cl-
Huzeli:
cc- Yalan soyliiyorsun. Vallahi ben Resuliillah ile bcraber bulun-
dugumda sen, i:;;te bu e:;;eginden daha kotii idin.>> dedi. Amr da:
<<- Soyledigin :;;eye kar~1hk, sana cevap vermiyecegim. Allah';1 ~·c­
min ederim ki, burada da durmayacagiZ.>> dedi. Amr ve beraberindc-
kiler, bulunduklan yeri terk edip, dagildilar. Allah da, ba~lanndal: i bu
belay1 clef etti. Amr b. As'm tutumu, Orner b. Hattab (r.a.) a akscdincc,
vallahi Orner, onun bu tutumuna kar~;a <;1kmad1. 192
Ebu Kilabe'den: ~am'da taun goriiliince, Amr b. As:
« - Ortalarda salgm hastahk var. Vakit kaybetmeden, buradan ay-
nhp yaylalara, vadilere gidin.» dedi. Bu soz, 1\lluaz'm kulagma gidin-
ce, Amr'm boyle konu:;;m8sm1 tasvip etmedi. Ve:
« - Onun dedigi dogru degil. Bu, insam :;;chitlige goti.iriir. Albh'm
rahmetinin ve peygamberimizin duasmm eseridir. Allah'm. Muaz ' 'c
ailesini rahmetinden nasipdar et.>> dedi.
Ben, ~ehitligi biliyordum. Rahmeti de biliyordum. Fakat, H-~. Pey-
gamber'in duasmm ne oldugunu bilmiyordum. Bunu da birisindcn og-
rendim. Resuliillah bir gece namaz blarken, duasmda: «0 haldc, hum-
rna veya taundan koru! » demi:;;. Ve bunu lie; de fa tekrarlan11:;;. Sabah
oldugu zaman, ailesinden birisi, kendisine:

192 ibn-i ishak; El-Bidaye: 7/78.

 «- Yft Rcs(tlallah , gccc :;cnin yapt1 gm duay1 duyJum.» dcm~) . Rc-
suliillah da:
«- byle mi?>> diyt: sorrnu~. 0:
<<- Evet.>> dcrni~. Rcsuhillah:
<<- Aziz ve cclil olan Rabbimdcn Limmelimi btlrk ilc mahvetmc-
mesini istedim. Bunu kabul etti. Dmmetimi, kcndilcrini kmp ge~irccek
hi~ bir dli)man saldinsma ugratmamasm1 istcdim. Dmmetimi par~ala­
mamasml, birbirinc dii~urmcmesini istedi .. Kabul etmedi. D~ defa o
halde humma veyahut taundan koru, dedim.>> buyurdu. 193
Urve h. Zuheyr (r.a.) den: Ehu Uheyde b. Cerrah ve ailesi hum-
maya yakalanmam1~tc «Allah'1m, Ehu Ubeyde ailesinin de bu hastahk-
tan riasibini ver.» diye dua ctti. Ebu Ubeyde'nin ser~e parmagmda bir
kabarCik peydah oldu.
Ebu Uheyde buna baklp dururken, kendisine: «Daha bu bir ~ey
degil.>> denildi. Ebu Ubeyde de: «Allah'm, bunu bereketlendirmesini ni-.
yaz ediyorum. Onun bereketlendirdigi az1c1k ~ey ~ok olur.>> diye dua
ettiJ~H
Hfuis h. Umeyre el-Harisi'den: Ebu Uheyde tauna yakaland1gmda,
Muaz b. Cebel, beni Ebu Uheyde'nin halini hatlnm sormaya gonderdi.
Ebu Uheyde bana avucundaki yaray1 gosterince, ben irkildim ve kork-
tum. Ebu Uheyde, Allah adma yemin ederek, bunu hi~ bir diinya ser-
vetine degi~meyecegini soyledi.195

Zeyd b. Erkam (r.a.) dan: Gozlerim agnd1. Bunun iizcrine, Resu-

lullah beni ziyarcte geldi:
<<- Zeyd, gozlerin tamamen kor olsa, ne yapardm?>> diye sordu.
« - Sabreder ve ecrimi Allah' dan beklerdim.» dedim.
« - Ege.r gozlerin tamamen kor olur, buna sabreder ve ecrini Al-
lah'dan beklersen, ecrin cennet olur.>> buyurdu. 196
Hz. Enes'den: Zeyd, gozlcrinden rahats1zken, Hz. Peygamber'le be-
raber onu ziyarete gittim. Resuliillah, ona:
« - Zeyd, gozlerin tamamen: kor olsa, buna sabretsen ve ecrini Al-
1
lah'dan beklesen, Allah'a giinahs1z olarak kavu~ursun.>> buyurdu.197

193 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 2/ 311; Yukardaki hadislerde

taunun ResUliillah'm duasmm eseri oldugu anla~ahyor. Hadiste,_ Resuliillah,
Allah'dan, ilmmetini taundan kommas1 i~in dua etmi~tir. Bu ikinci anlay1~m
kabul edilmesinin daha dogru olacag1 gi:irii$iindeyiz. (Mlit.)
194 ibn-i Asakir.
19s ibn-i Asakir; Miintehab: 5/ 74.
196 Buhari Edeb bah. sh. 78.
l97 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevrud: 2/308.
1188 Miislii.manhk

Zeyd b. Erkam'dan: Res<Uiillah bir hastahgrmda beni ziyarete gel-

di. V~:
c - Bu hastahgmdan sana bir ~ey olmaz. Fakat, benden sonra ya-
!iadigm takdirde ama olursan ne yaparsm ?» diye sordu.
\c- 0 zaman sabreder ve sevabm1 Allah'dan beklerim.• dedim.
,_ Bu takdirde, sorgusuz sualsiz cenn..!te girersin.» buyurdu. Re-
~;\lliilkh'm vefatmdan sonra da ama oldum.
Bir diger rivayette, Zeyd'in gozlerinin .tekrar gordiigu ve bundan
sonra vefat ettigi kayd1 vard1r.198
KaslDl b. Muhammed'den: Hz. Muhammed'in eshabmdan birisi ama
oldu. Kendisini ziyarete geldiler. Ziyaret~ilere:
c - Ben bu gozlerimi Resuliillah'1 gormek i~in istiyordum. Fakat
Resuliill:..h ruhunu teslim ettikten sonra, vallahi kor olan gozlerimin,
Tebale1ll£ ceylanlannm gozleri gibi giizel olmas1 dahi beni sevindirmez.»
dedi. 200

Cocuklarm Akrabalarm ve Dostlarm Ebedi Ayr1hklarma Sabn:

Enes b. Malik (r.a.) den: tbrahim'i, Resuliillah'm oniinde can ~eki­

~irken gordiirn. ibrahim'in bu dururnuna dayanarruyan Resuliillah'm goz-
leri ya$ard1 ve: «Goz, ya$ doker. Kalp rnahzun olur. Fakat biz, Rab-
birnizi raz1 edecek $eyden ba$kasmt soyleyemeyiz.· ibrahim, vallahi seni
kaybedecegimiz i~in kederleniyoruz.» dedi.20l
Mekhul (r.a.) den: ibrabim can ~eki$irken, Resuliillah, Abdurrah-
man b. Avf'a dayanarak i<;:eri girdi. ibrahim vefat ettigi zarnan, Hz.
Peygarnber'in gozleri ya$ardt. Abdurrahman, kendisine:
« - Ya Resulallah, bu, insanlara yasak ettigin $eydir. Senin agla-
digml gordiikleri zaman Miisliimanlar da aglarlar.» dedi. Resuliillah ise:
«- Onun iizeri a~dmca gozlerim ya$ardt.» dedi ve ~byle devam et-
ti :«Bu merharnetin eseridir. Merhamet etrneyene asia rnerharnet edil-
mez. Biz insanlan, ancak bag1ra ~ag1ra ve olenin lay1k olrnadigi stfat-
Ian soyleyerek aglarnaktan rnenediyoruz. Eger ilahi bir va'd, ilahi bir
nizarn olrnasa, sonrakiler, oncekilerle bulu$masa, o zarnan da ba$ka bir
~eye kizar, iiziiliirdiik. Biz, ibrahim'e ~ok iizi.iliiyoruz. Gazier ya~ do-
ker, kalp rnahzun olur. Rabbirnizin ho$una gitrneyen ~eyi soylerneyiz.
Geri kalan ernrne rniiddetini cennette tarnarnlayacak.» dedi. 202

198
Ehu Ya1a; ibn-i Asaklr; Beyhaki; Kenz'ul-Ummal: 2/157;, 309; Taberanl
1
'~~~ Tebale. Yer.1en'in bir kasabasmm ad1.
200 Buhari, Edcb bah. sh. 78; lbn-i Sa'd: 2J85.
201 ibn-1 Sa'd: 1/90.
20'2 lbn-1 Sa'd: 189, 90.
 ,I

Usame b. Zeyd (r.a.) den: Biz, Resuliillah'm yanmda idik. KJZla- I

nndan birisi, kendisine bir adam gondererek ~otugunun olmek i.izere

oldugunu bildirdi. Resuli.illah, gelen adama: r
« - Ona git, Allah diledigini ahr, diledigini verir. Her ~c~·in Allah
katmda 1:-!r omri.i oldugunu soyle. Sab1rh olmasm1 ve sevab;m Allah'-
~I

dan beklem~sini tavsiye et.» dedi. Adam, izi i.isti..ine geri dondi..i -vc P.e- J~
suli..illah' a: 1.~
,._ Yemin vcrdirerck, kcndisinc gitmeni istiyor. » dedi. Rcst::~i.~ll2 h ,
Sa'd b. Ubade, Muf'z b. Cebcl, Ubey b. Ka'h, Zeyd b. S{tbh vc b~~z1 zc-
vat ilc kalktl. Ben clc onbrb bcr0bcr gitlim. C,ocuk, RcsCtli.illah'a u za-
r
,e
tildigu1da daha hareket cdiyordu. Sanki eskimi~ bir su tulumu f!!biydi.
Bunun i..izerine Rcsullillah'm gi:.izlerinden ya;;lar bo;;andJ. Sa'd, kcndisi- i·
ne: :
« - Bt.i ne hal; ya Resulallah?>> deyincc, Rest'di..illah: r
I
« - Bu, Albh'm, kullannm k::t!bine yerle;;tirdigi merhametin csc-
I
ridir. Allah kullarmdan ancak mcrhametli olanlara ]TICrhamct cclc-r. »
buyurdu.::o:s '
l
Ebu Hi..ireyre'den: Allah'm Rcst'di..i, ;;chid cclilcn Ham:za b. Abdi.il-
muttalib'in cesedinin yamncla durarak bakt1. Oyle bir m:::mzara i!c k ,:n -
~1 kar~1ya geldi ki, insan kalbinin sizlamamasi· miimki..in degildi. Ham-
za (r.a.) nm miisle yapilan vi..icvduna bakarak:
't
I

« - Sana Allah rahmct cylesin. Bildigim kadanyle sen, yakmlan-

m ziyaret eder, hay1rh i;;ler yapardm. Eger yoklugundan duydugum ke-
derin olmasa idi, seni, Al!ah'm y1rtiCI hayvanlarm karmndan alarak di-
riltecegi gi..ine kadar, bu halde b1rakmak seni sevindirirdi. ~unu her-
-kcs bilmclidir ki, intikamm1 almak i~in, vallahi, onlardan yetmi~ ki$i-
-nin bqini sana yaptlkbn gibi miisle yapacag1m! » buyurdu. Bunun i..ize-
rine Cebrail, Rcst'1 1iillah'a ;;u surcyi getirerek okudu: <<Eger onlara ceza
verec;ekseniz, size yaptiklarmm aym ile mukabelede bulunun. · ~a yet sab-
rcderseniz, sab1r sizler ic;in daha hay1rhd1r.» 204
_ Bu '!yet nftzil olunca, Resuliillah yemininin keffaretini verdi vc bu
i$i yapmaktan vazgc:_;ti .::m
ibn-i Abbas (r.a.) dan: Allah'm Resuli..i, Hz. Hamza'mn cesedinin va-
nmda durup, olanlan gori..incc:
« - Eger kadmlanmiZ i..izi..ilmese, bu cesedi gommem, Allah'm ken-
disini diriltecegi gi..ine kadar, y1rt1C1 hayvanlarm ve yirtiCl ku~lann yc-
mesine terk ederdim.» buyurdu. Gordi..igi..i manzara Resuli..illah'1 ~ok i.izdi..i:

:m Tayalisi: Mtisned-i Ahmed b. Hanbel; Ebu Davud; Tirmizi; 1bn-l _.like; Ebu
Avane, ibn-i H1~ban; Kenz-ul-Ununal: 8/llt!.
»~ Nahl: 126.
:os Beiziir; Taberfull; ~eCB:l~'uz-ZevMd: 6/119; Miistedrek: 3/1CJ7.
 «-· E~cr
onbn ycnerscm, i<;lcrinden otuz ki5iyc miislc yapacag1m.»
dedi. Bunun i.izcrinc Allah, bu hususta )U ayctlcri indircli: <<Eger onla-
ra ccza verecek~cniz, size yaphldarmm aym ilc mukahelcde bulunun.
~ayet sabredcrseniz, sabtr sizin ic;in d::.ha h;~.yirhchr . Sabret. Ar..cak AI-
Iah'm yardnm ile sabredebilirsin. Onlara y?.pJl::m1ar sebebiyle iiziilme.
Yaptiklan hile sebebiyle de s1kxhna., 2r.G
Hz. Hmnza'nm cc~cclini gctirtcrck k1blq·l~ koyclurdn. On :;. kaq1 do-
ku:T. dcfa tckbir gct ircli. Sonr~ da digcr ~cl:itlcri topb:t1rch. Her )chid
cescdi gc tirild if'indc, Hz. Hanna'lli n ccscclinin ~.ranma kovdunlu. Omm-
la berabcr :•ctmi5 iki 5chidin cen~17.c nama:-cnn lolch. Esh:tbr,·lc l:craber
~ehidlcrin uzcrlcrini or!ti.i. Vahiv ~:c ln~rs i S .::bcb ivlc de , Rcsuli.illah dii~­
1

m~m1 :1 1'ill! ;/fccJiry, mi.L;lc "apnrk1an \"0/:>c r ti_:.'>l<.

Us:1me b. Zeyd (r.a.) den: Baham ~chi d edilincc, Restlh.i l!ah'm ya-
nma gc ldim. Beni gordiigii zaman, gozlcrinden y2~lar akt1. ikinci gi.in
I'
yamna gcldi gimde:
<:-- Dijnkii kac:;!la.) mamizdan bu yana, halin dcgi)memi~.» buyur-
du.208 /
Ha!id b. ~iimeyr'den: Zeyd h. Haris (r.a.) e yaralandtgl zaman, Re-
suliil1ah yanlanna ~ cldi. Zeyd'in hz1, Resuli.illah'dan m c det umunca , Re-
su1i.il'ah hH;kirarak aglad1. Sa'd b. Ub::hle:
« - Ya Rcsulallah, bu ne haJ? , cleyincc :
" - Bu, sevgilinin, sevgilisine alan baghhgmm escridir.» buyurdu. 209
Hz. Ai~e (:·.a.) den: Osman b. Mazun (r.a.) oldiigii Sirada, Rcsttliil-
lah aglay1p, go7.lerinden ya~lar dokerck, onu optii.~ 10
Yin e Ai~e'den gclc:1 bir di gcr riY2.ycltc ~u ilftvc Yard1r: Rcsfdi.illah'·
111 g0::< ~\r~_ ..:~ ~ ar1n 1n OslTt.nn. 1). ~~'1::tzU11'un ~vanak1arina akt1g1n1 gOrdlin1.!-~ 11
Hz. Enes (r.a.) den: Hf1rise h. Suraka (1·.a.), Bedir sava~mda ~ehid
edildi.
Harise, sava~I seyredenler arasmda idi. Serseri bir ok ona isabet
eclcrek )Chid ctti. Bunu duyan annesi, Rcsuli.illah'a:
« - Ya Rcsfil a llah , bana Harise'nin durumunu suyle. Eger cennct-
te ise, sabredeyim. Degilse, neler yapacag1m? Allah ~ahit olacakt1r. -Ba-
gm.t <;:::tgn·a 8g1amak heniiz haram edilmcmi5ti. Harise'nin annesi dovii-
ncrc1: ::tglayacatl:ma i)aret ediyor- Resulii!lah, kcndisinc:

aJ6 Nahl: 126, 127.

XJ7 Tabcrm~ >; Mccma'uz-ZeviHd: 6/120.
208 ibn-i Ehi ~eybc ; ibn-i 1\lleni; Bezz:'ir; Baverdi; Darekutni; Miintehab: 5/136.
= ibn-i S;~'d: 3/32.
210 Tirmhi; isabc: 2/464.
211 ibn-i Sa'd: 3/288.

-
 Ahlak ve lctima£ Hayat 119~

• - Yaz1k sana, akhm m1 kaybettin?! Senin bir tek cennet dedigin

sekiz cennettir. Oglun Firdevs-1 A'la'ya girmi~tir.» buyurdu.212
Muhammed b. Sabit b. Kays b. ~emmas'dan: Kureyza ku~atmasm­
da, ensardan Ballad admda biri ~ehid edildi. Annesi ~agnlarak, ken-
disine:
« - Ballad'm annesi, oglun ~ehid edildi.» dendi. Ballad'm annesi
ba~ ortiilii olarak gelmi~ti. Yine ona:
« - Ballad ~ehid edildi. Hala senin ba~mda ortii duruyor.» denildi.
Anne:
« - Ballad'm ~ehid olmas1yle ba~Ima. bir felaket gelmi~se eger, bu
}tiizden, haya duygumu da tehlikeye sokmak istemiyorum.» dedi. Bu
s<>zler Resftliillah'a nakledilince, o: ·
« - Hallad'a iki ~ehid miikafati verilecektir.» buyurdu.
« - Ni<;in ya Resftlallah?» diye soruldugunda:
« - <;iinkii, onu Ehl-i Kitap ~ehid etmi~tir.» buyurdu.213
· Hz. Enes'den: Ummii Siileym (annem) (r.a.), bahama gelerek:
« - Bugiin ho~una gitmeyecek bir ~ey getirdim.» dedi. Enes'in ba-
basi:
«~ Zaten bu bedevinin yanmdan hep ho~uma gitmeyen ~eyler ge-
tirirsin! » dedi.
« - 0 bedevi idi. Fakat Allah, onu se<;ip begendi. Peygamber ola-
rak gonderdi.»
« - Getirdigin ~ey ne?»
« - ~arap haram ktlmdi.»
« - Bu, ayrtlmamtzi gerektiren bir ~ey dir.» dedi. Enes'in babas1
mii~rik olarak oldii.
Buridan sonra, Ebti Talha, Ummii Siileym'e gelerek kendisiyle ev-
lenmek istedi. Ummii Siileym, Ebft Talha'ya:
« - Sen mii~riksin, ben seninle evlenemem! » dedi. Ehft Talha:
« - Gerc;ek sebep bu degib
« - Peki, gerc;ek sebep ne imi~?»
<<- Sen, altm ve giimii~ stzdtrmak niyetindesin.»
« - Seni ve Allah'm peygamberini ~ahit olarak gosteriyorum: Eger
Mi..isliiman olursan, seninle evlenmem ic;in bu kafidir.»
<c- Bu hususta bana kim yardmic1 olabilir.?»- diye sordu. Ummii
Siileym, ogluna:
« - Enes kalk, amcanla beraber git.» dedi.

212 Buhari; MUslim; Bldaye: 3j274; Beyhaki: 9/167; lbn-1 Ebi ~eybe; Kenz'ul-Um-
mal: 5/273, J.75, 7/26; MUstedrek: 3/208; lbn-i Sa'd: 3/68:; Taberani.
113 tbn-1 Sa'd: 3/83; Kenz'ui-Ummal: 2/157; Ebu Ya1a; tsabe: 11454.
 1192 Milslilmanhk

Ebii Talha, elini omuzuma koydu. Yola dii~tiik. Yaki~tiW.miz za-

man Resuliillah konu~malanmu1 i~itti.
« - ~u gelen Ebii Taiba. Gozlerinin arasmda tslam'm yiiceligi oku-
nuyo-r.» buyurdu.
Ebii Talha, Resuliillah'a sela.m verdi, ve:
« - Allah'dan ba~ka ilah olmadigma, Muhammed'in Allah'm kulu
ve Resulii olduguna !?ehadet ederim.» dedi.
Allah'm Resulii onu, Miisliiman oldugu i<;in tlnunii Siileym ile ev-
lendirdi. Ebii Talha'mn Um.n'lii Siileym'den bir oglu oldu. <;ocuk yii-
riimeye ba!?lad1. Babas1, oglunu <;ok seviyordu. <;ocuk bir giin vefat etti .
Ebii Talha eve gelince:
« - tlmmii Siileym, oglum ne yap1yor?» dedi. Kans1 da:
« - Her giinkiinden daha iyi. Sen yemek yemiyecek _misin? Bu-
giin yemek vaktin gec;ti. Ben ona yemegini yedirdim.» dedi. Ve devamla:
c - Ebii Talha, Ariyet olarak ald1klan bir ~eyi, Allah'm ihtiyac;lan-
m gidermek i<;in gonderdigi bir !?ey kabul eden kavme, ariyeti verenler
mallanm iade etmeleri i<;in haber gonderseler, onlar da, bu ariyeti iad~
etmeseler, el koysalar, sahlpleri istiyor diye aglay1p Slzlamalan dogru
olur mu? » diye sordum.
« - Hayir.» dedi. tlmmii Siileym:
c - 0 halde oglum diinyadan aynldu dedi.
« - ~imdi nerede?»
«- i!?te ~u odada ortiiniin altmda.» dedi. Ebii Talha i<;eri girip iis-
tiindeki ortiiyii kald1rd1. «irma lillahi ve inna ileyhi raciiin.» 214 dedi. He-
men Resuliillah'a giderek, tlmmii Siileym'in sozlerini nakletti: Resuliil-
lah:
«- Beni Hak Din ile gonderene yemin ederim ki, olen c;ocuguna
sabn sebebiyle Allah onun rahmindeki <;ocugu da erkek yaratmi!?tlr.»
buyurdu. Annem dogurdu. Hz. Peygamber,:
«- Enes, annene git. Oglunun gobegini kestikten sonra, hie; bir ~ey
yedirmeden bana gondersin.» dedi. Annem, oglunu kolianmm iizerinc
koydu. Resuliillah'a
.•
getirdim. Online koydum. I
Resuliillah:
« - Uc; tane kuru hurma getir.» buyurdu. Hurmala .• getirdim. <;e-
kirdeklerini c;Ikanp ath. Hurmalan agzma ahp c;ignedi. <;:ocugun ag-
zmi a<;arak gevi~ini onun agzma koydu. <;:ocuk, agzma konam emmeye
ba!?lad1. Resuliillah:
« - Benim ensanm, hurmay1 sever.» ·buyurdu. Ve devamla, < <An-
nene git. Miibarek olsun, Allah c;ocugunu iyi ve miitteki klld1, de. >> bu-
yurdu.215

214 cBiz Allah i'riniz ve O'na donecegiz.» Bakara: 156.

21s Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/261; ibn-i S~'d: 8j316.
 Ahlqk ve lct.imai Hayat 1193

Hz. Enes'den: EhO. Talha'mn oglu hastalanmt~n. Kendisi evden ay-

nlmca ~_;ocuk vefat etti. Eve dondiigi.i zaman:
« - Oglun ne yap1yor?>> diye sm.-ffit:-ti:u..Jl.lii Siileym:
.__:·:;Eskisinden daha sakin.» dedi.
Ak~am olunca, Ehft Talha'nm yanma vard1m. Ak~am yemegini yedi.
Kansmm yanm:1 vard1. Ummi.i Siileym, i~ini bitiren kocasma:
« - <;ocugu defnedin.» dedi. Sabah olur olmaz, Ebu Talha dogruca
Resuliillah'a gidip durumu haber verdi. Resuliillah:
« - Bu gece miinasebette bulundunuz mu ?» diye sordu. Ehu Talha:
« - Evet.» deyince, Resuli.illah:
« - Allah'tm, bunu ikisi i<;in de miibarek kll.» diye dua etti.
Nihayet Ummii Siileym, bir oglan ~_;ocugu diinyaya · gctirdi. Ehft
Taiba, bana:
c - Bunu giizelce Resuliillah'a gotiir.» dedi. <;o·cugu Resuliillah'a go-
tiirdiim. Beraberimde hurma da getirmi~tim. Resuliillah, ~_;ocugu ald1.
« - Beraberinde bir ~ey var mt?» diye sordu. -
« - Hurma var.» dedim. Hurmalan ahp agzmda ~_;ignedi. Soma ge-
vi~ini agzmdan alarak, <;oc'ugun agzma koydu. <;ocuk, hurmay1 emme-
ye ba~lad1. Resuliillah, <;ocuga Abdullah ismini verdi.» 216
Kastm b. Muhammed'den: Taif'te, Ahduiiah h. Ehft Bekir'e bir ok
tsabet etmi~ti. Resuliillah'm vefatmdan sonra, Ahdullah'm durumu da
agtrla~tl. Ktrk giin yattl. Nihayet ruhunu teslim etti. Hz. Ehu Beldr,
· Hz. Ai~e'nin yanma gelerek:
« - Ktztm, sarrki bir koyun kulagmdan tutularak evimizden <;Ib-
nldt.» dedi. Hz. Ai~e de:
« - Seni metin kilan ve kemale erdiren Allah'a harndolsun .» dedi.
Hz. Ehu Bekir evden aynldt. Tekrar geldiginde:
c - KlZlm, Ahdullah't diri olarak gommekten korkmuyor rnu.sunuz ?,,
dedi. Hz. Ai~e:
« - inna lillahi ve inna ileyhi raciftn, babacigim.» dedi. Hz. Ebti
Bekir de:
« - Lanetlenmi~ ~eytandan, her ~eyi i~iten ve her ~eyi bilen Albh:n"\
stgmtnm. Ktztm, herkesin kalbine iki yerden dogu~ clur: Biri , melek_r
ten, digeri ~eytandan.>; dedi.
Kendisine Sakif heyeti gelrni~ti. Abdullah'a isabet edip, onu oldii-
ren ok da yanmda idi. Oku heyettekilere gostererek:
c - !~inizden bu oku tamyammz var mi?» diye sordu. Aclan ogul-
lannm karde~i Sa'd b. Ubeyd:

:116 Buhari: 2/822; (Ensardan birisi, Ebu Talha'nm dokuz 9QCugu oldugunu ve hep-
sinin de Kur'an okudugunu gordiigiinii sijyler.) Buhari: 1/174.
 1194 MiiSlilmanltk

« - Bu oku ben yonttum. Ucunu ben sivrilttim. Tiiyiinii ben tak-

tim. Bunu atan da benim.» dedi. Hz. Ebft Bekir:
« - Bu ok, Abdullah b. Ebu Bekir'i ~ehid eden oktur. Senin elin-
le ona ~ehitlik ~erbetini i<;iren onun eliyle seni oldiirtmeyen Allah'a .
hamdolsun. Allah'm himayesi geni~tir.» dedi.217
Amr b. Said (r.a.) den: Hz. Osman (r.a.) m bir <;ocugu olunca, kun-
dakta sanh olarak yanma getirtirdi. Getirilen oglunu koklard!. Ken-
disine:
« - Nic;in boyle yap1yorsun?» denildiginde:
« - Ben onu seviyorum. Kendisine bir ~ey oldugunda kalbimde
~
onun sevgisini hissedebileyim.» derdi.218
Ebu Zer (r.a.) den : Bana: I,
,,
«- Hep c;ocuklann oliiyor.» denildiginde, ben:
« - Allah'a hamdolsun ki, ahirette bana ~efaatc;i olsun diye onlan I
bu diinyadan al1yor.» dedim.219
Orner b. Abdurrahman b. Zeyd b. Hattab (r.a.) dan: Omer'in ba~I­
na bir felaket geldi.
« - Zeyd b. Hattab oldiiriildii. Sabrettin.:. dedi. Kendisine karde~i
Zeyd'in katili gosterilince, ona:
<<- Yaz1k sana! Karde~imi oldUrdiin. Meltem esmeye ba~lar b~la­
maz onu hahrhyorum.» dedi.220
ibn-1 Abbas (r.a.) dan: Hamza (r.a.) ~ehid edildigirrde Saflyye (r.a.)
onu aramaya <;1kt1. Ne yapt1g1m biliniyordu. Ali ve Ziibeyr (r.a.) e rast-
ladi. Ali (r.a.), Ziibeyr (r.a.) e:
<<- Annenin halini dU~iln! » dedi. Ziibeyr (r.a.) de Ali (r.a.) ye:
«- Hay1r, asll sen halamn halini dti~iinb~ dedi. Saflyye (r.a.):
« - Hamza nasi!?» diye sordu. Haberlerinin olmad1gm1 soylediler.
Saflyye, Resuliillah'a geldi. ResulUllah:
« - Onun akhm kaybetmesinden korkuyorum.» buyurdu. Elimi
Saflyye'nin gogsiine koyup dua etti. Safiyye istirca221 ayetini okuyup ag-
ladl. Sonra Resuliillah gidip, Hz. Hamza'nm cesedinin ba~ma dikildi. Ce-
set rniisle yapllm1~ t1 .
« - Eger kadmlann feryad ii figam olmasa, Hamza'mn cesedini,
y1rt1C1 ku~lara · ve y1rhc1 hayvanlara b1rak1nm.» buyurdu. ~ehitlerin top-
lanrnasmi emretti. Onlann namazm1 k!lmaya ba~lad1. Dokuz ~ehidin

217 MGstedrek: 3/ 477; Beyhaki: 9/ 98.

218 lbn-i Sa'd: Kenz'ul-Ummal: 2/ 157.
21'1 Hllye; Kenz·ui-Ummal: 2/ 157.
:m Miistedrek: 3/227; Beyhalit: 9j98.
:Ill lstirca; clnna lillahl ve inna ileyhi rlclun• Ayetini okumakt1r.

-
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1195

ccnazcsi ilc beraber Hamza (r.a.) nm cenazesi oniinde 'dururkcn Resu-

liillah yedi defa tekbir getirdi. Hamza (r.a.) nm cenazesi hari<;:, diger
dokuz ~ehidin cenazesini kaldtrdllar. Dokuz cenaze daha geldi. Resu-
liilbh onlara da yedi defa tekbir getirdi. Yine Hamza (r.a.) nm cenaze-
sinc dokunulmadan, dokuz ~ehidin cenazesi kaldmltp, diger dokuz ~e­
hidin cenazesi getirildi. Bunlara da yedi defa tekbir getirdi. Biitiin ~e­
hitkr gctirilip namaz1an kllmmcaya kadar boyle hareket etti. 222
Ziihcyr b. A~\· 3nl (r.::l.) dan: Uhut'ta savas yaptld1gt s1rada bir ka-
dm. kos~n·:1k geld!. Az kalsm sehitlcrin bulundugu ycre varacakt1. Re-
stlli.ilbh onun. schitlcrin bulundugu yerc varmasuu ho~ kar~;alamad1.
«- Kaclma mani ohm. kadma mcmi ohm!» buyurdu. Ben onun,
annem Safiyye oldugunu anladm1. Hemen kendisine dogm kos/tum. Se-
hltlerin bulundugu yere varmadan kendisine yeti~tim. Gogsiime vura-
r::t\ beni itti -Yigit bir bdmdt-.
"- (,ekil yolumdan! Burast senin yerin degil! »dedi. Ben:
<-·- Rcsi:tli.illah donmeni emredlyor.» dedim. Durdu, !ki kuma~ par-

~,·.~st (1k:1rd!.
« - Bu iki kuma~ par<;:asmt kardesin Hamza'ya getirdim. Sehid
edildig.ini duydum. Bu kuma~larla onu kefenleyin.» dedi. Bu iki kuma~
parosm1 Hamza (r.a.) y1 kefenlemek i<;in getirdik. Hamza'nm yamnda
ormn gibi mi.isle yap1lm1~ ensardan bir ~ehit daha vardt. Hamza'yt iki
kumas pa r <;:as1 ile kefenleyip, ensan kefensiz gommek gibi mii~kiil bir
du q; mb br~1 kar~aya kald1k. Kuma~m biri ile Hamza'y1, digeri ile en-
san kcfenleyelim, dedik. Kuma~lan Ol<;:tiik. Biri tizun, digeri ktsa idi.
!ki sehit arasmda kur'a <;ektik. ~Herbirini kendilerine dii~en kuma~ par-
<;alan ile kden1cdik.~23
Asun b " Orner b. Katade, Muhammed b. Yahya ve digerlerinden: Ab·
diilnmttalih'in' k1Zl Safiyye karde~ini aramak i<;in geldi. Ziibeyr (r.a.)
ile k8rs1la)ti. ZU'J~yr:
« - - Anne! .. Resu1i.illah donmeni emrediyor! » dedi. Safiyye:
«- Ni~in donecekmi~im? Karde~imin miisle yapildtgmi duydum.
Bu, J . lbh ~rq]unda yap1lm1~ bir fedakarhktir. Bundan ba~kas1 bizi mem-
nun ctmez. in~aallah, sabredip, mi.ikafatim Allah'dan bekliyeccgim.»
dedi. Zi.ibeyr gelip, dummu Resuliillah'a haber verdi. Resuliilbh da:
«- Ona mani o1ma. » buyurclu. Safiyye, Hamza'nm cesedinin ya-
mna giderek, onun i<;:in Allah'dan af diledL Sonra Resuliillah, Ham7..a'-
mn dcfnedilmesini emretti-224

'ZZ2 1\fi.istedrck: 3/ 197; ibn-i Ebi ~eyb~; Taberani; 1\fi.intehab: 5/170; Bezzar; J(em:'·
i.il-Ummal: 6/ 118.
223 Mi.isned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevfdd: 6/118.
Zl4 ibn-i ishak; isabe: 4/ 349.
1196 Mii.sUlmanltk

Ummii Seleme (r.a.) den: Bir giin, Ebft Seleme, Resulilllah'm ya-
rundan geldi. Bana:
« - Resuliillah' dan bir soz i~ittim. <;ok sevindim. Bir Miisliimanm
ba~ma bir felaket geldiginde, o Miisliiman felaket amnda, istirca eder,
ve: Allah'Im, bu felaket sebebiyle beni miikafatland1r. Felaketin elim.<.:.'(
den ald1gmdan daha hay1rhsm1 ver, diye dua ederse, Allah onun bu
dilegini yerine getirir, buyurdu.» dedi. Ben bu d'uaYJ. ezberledirn>- Ebil
Seleme vefat edince, istirca ettim, ve:
« - Allah'Im! Ba~1ma gelen bu felaket sebebjyle beni miikafatlan-
dir. Bana bu felaketin, elimden ald1gmdan daha hay1rhsm1 ver.» diye
dua ettim. Sonra da kendi kendime:
« - Ebil Seleme'den daha haYJ,rlismi nereden bulabilirim?» dedim.
tddetim dolduktan sonra, bir giin Resuliillah yan1ma gelmek ic;:in izin
istedi. Ben o giin deri tabakhyordum. Derinin pisligi gitsin diye elimi
YJ,kadim. Resuliillah'a miisaade ettim. · Altma, ic;i hunna lifi dolu deri
bir minder attrm. Dzerine oturdu. Beni kendisine istedi. Soziinii bitirince:
« - Ya Resulallah! Ben sana kar~1 hay1r diyemem. Ancak ben, c;:pk
k1skam; bir kadm1m. Sana kar~I bir kusur i~lerim .de, Allah'm beni hu
sebeple cezaland1nnasmdan korkanm. Aynca, · ya~xm hayli ilerledi. <;o-
luk c;ocugum da var.» dedim. Resuliillah:
« - ileri siirdiigiin k1skanc;h~ Allah senden giderecektir. Ya~ me- 1

selesine gelince, benim de ya~Im ilerledL <;ocuklann ic;:in de tasalanma.

Senin c;ocuklann · benim c;ocuklanm demektir.» buyurdu. Ben, Resu-
liillah ile evlenmeye razx oldum. Allah bana, Ebil Seleme'nin yerine da-
ha hay1rhsxm, Resuliillah'I verdi.225 -

Hz. Ail1e'den: Hac veya Umre'den doniiyorduk. Ziilhiileyfe'de bizi

kar~xladilar. Ensann c;ocuklan yakmlanm kar~Ihyorlardi. Useyd b. Hu-
dayr'I da kar~Iladilar. Ona, kansmm oldiigunii haber verdiler. Useyd,
elbisesini yiiziine Brterek aglamaya ba~lad1. Ben:
« - Allah affetsin seni! Sen, Resuliillah'm arkad,a~xsm. Miisliiman-
lar arasmda bir itibarm ve birc;ok fedakarhklann var. Bir kadmm ar-
kasmdan aglayarak ne kazanacaksm?» dedim. Ba~m1 ac;h:
« - Dogru soyliiyorsun. Yemin ederim ki, Resuliillah'm hakkmda
c;ok medihde bulundugu Sa'd b. Muaz da oldiikten sonra, kimseye ag-
lamamam gerekir.» dedi.
« - Resuliillah onun hakkmda ne dedi?» diye· sordum.
« - Sa'd b. Muaz'm oliimii sebebiyle ar~ titremi~tir, buyurdu.» dedi.
';. . .;,

·,.
225 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Nesei; tbn-i Mace; Tirmizi; El-BldAye: 4/91; flm.l
Sa'd: 8f63, 64.
 Ahldk ve. lctimai Hayat 1197

tlseyd, benirnle, Resullillah'm arasmda ytirliyordu.226

Avr'den: Abdullah b. Mesud, karde~i Utbe'nin oliirn haberini du-
yunca, aglad1. Kendisine:
c - Aghyor rnusun?» denildiginde: .
c - 0 , benirn kan karde~irndi. ResUliillah ile beraber bulundugu-
muz giinlerde · arkada~trnd1. Bununla beraber, ondan once olrneyi iste-
mem. Onun olrnesi benim sabrederek Allah'm nzasm1 kazanrnam, be-
nirn olrnem, onun sabrederek Allah'm nzasmt kazanmasmdan daha c;ok
ho~urna gider.» dedi. 227
Hayseme (r.a.) den gelen bir diger rivayette: Abdullah'a, karde~i
Utbe'nin oliim haberi gelince, gozleri ya~ardt ve :
c - Bu, herkese nasip olmayan Allah'm bir rahrnetidir.» dedi, ila-
vesi vard1r. 228
Abdullah b. Ebft Selit'ten: Ebft Ahmed b. Cah~'1, ama klz karde~i
Zeyneb'in tabutunu tw;;1rken gordi.im. Aghyordu. Aglamasm1 i~iten Hz.
Orner:
« - Ebu Ahmed, tabuttan uzakl a~ . Ccmaat seni stki~tirrnasm ; Zey·
neb'in tabutunu ta~1mak ic;:in kalabahk fazlala~tyor.» dedi. Ebu Ah·
med ise:
« - Ya Orner, bu, her tiirlii hay1r ve bereketi sayesinde kazandt~­
miz k1z karde~imizdir. Bu ag1t, ytiregimdeki ate~i sogutuyor.» deyin-
ce, Orner:
« - byleyse, aglamaya devam et. » dedi. 229
Almef b. Kays (r.a .) dan: Orner b. Hattab'm ~oyle dedigini duydum:
c - Kurey~ kabilesi ins::mlann reisleridir. On Iarin girdigi her kapi-
dan bir grup insan da yanhnnda gir9L>> Orner b, Hattab (r.a.) a suikast
yaptl.mcaya kad<ir, bu soze mana vcremcdim. Hz. Orner can c;eki~irken,
Suheyb'e, iic; giin cemaate namaz klldtrmasmi emretti. Aynca, halka ye-
rnek_verilmesini, yemekten sonra da, halifelerini sec;:melerini emretti. Ce-
maat cenazeden dondi.i giinde, sofralar kuruldu, yemekler getirildi. Her-
kes i.iziintiisiinden elini sofraya uzatamtyordu. 0 strada Abbas b. Abdiil-
muttalip (r.a.): ·
« - Ey ahali, Resuliillah (s.a.v.) vefat etti. Ondan sonra yiyip ic;:tik.
Ebu Bekir (r.a) vefat etti. Ondan sonra da yiyip i<;:tik. Ortaya konan-
dan yemeniz laztm! Buyurun.» dedi. Abbas elini uzatt1 ve yerneye ba~

226 ibn-i Ebi ~eybe; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; ~a~i; tbn-i Asakir; Kenz'ul-Um-
mal: 7/ 42, 8jll7, ibn-i Sa'd: 3/12; Miistedrek: 3/ 289; Taberani; Mecma'u-Z~
vaid: 9/ 309.
w Hilye: 4/ 253.
:221 ibn-i Sa'd: 4/94.
22'1 ibn·l Sa'd: 8/80.
 1198 Mii.sliimanltk

lad1. Sonra da diger Miisliimanlar, ellerini 11zat1p yemege ba~ladilar. i~­

te o zaman Orner (r.a.) in: «Onlar, insanlann reisleridir! .. » soziiniin ma-
nasmi anlad1m. 230
Ebu Uyeyne (r.a.) den: Ebu Bekir S1ddtk, bir kimseye ba~ saghg.
dilerken: «Sabreden i9in musibet diye bir ~ey yoktur. Aglay1p siZlamak-
la da bir ~ey kazan1lmaz. Oliim oncesi hayat 90k basit. Oliimden son-
raki hayat ise 9etin. Resuliillah'm aram1zdan kaybm1 hat1rlaym ki, mu~
sibetleriniz kii9i.ilsi.in, Allah miikafatmlZl 90galtsm.» derdi. 231
Siifyan'dan: Ali b. Ebu Talip (r.a.), oglunun oli.imii sebebiyle, E~
b; Kays (r.a.) a ba~ saghg1 diledi: «Eger iiziiliiyorsan, oglum sizin mer-
hametinize mazhar olur. ~ayet sabrediyorsan, Allah katmda oglunun
hayrulhalefi vard1r. Eger sabredersen, kaderin hiikmiine raZI olmu~ olur,
miikafatlandmhrsm. ~ayet aglay1p s1zlarsan, yine kaderin hiikmiinc ra-
Zl olmu~ olur, gi.inahkar olursun.» dedi.
232

Her Turlu Belaya Sab1r:

ibn; Abbas (r.a.) dan: Resuliillah Mekke'de idi. Kendisine ensar-

dan bir kadm geldi. Ve:
,,_ Ya Resulallah .... _ 1 bu lanet ~eytan beni maglup ediyor.» dedi.
Resuhillah, ona:
<<- Eger i9inde bulundugun hale sabredersen, k1yamet gi.ini.i gi.i-
nahsiz dirili_rsin, gori.ilecek hesabm olmaz.» buyurdu. Kadm:
<<- Seni Hak Din ile gonderene yemin ederim ki, Allah'a kavu~un­
caya kadar sabredecegim. Ama bu lanetin beni yoldan 91karacagmdan
korkuyorum.» dedi. Bunun i.izerine Resuli.illah, ona hay1r duada bu-
lundu:
« - Onun, sana yakla~masmdan korktugun zarrian, Kabe'ye gelir,
ortiisi.ine as1hrsm, ve: <;ekil rezil! dersin. Yanma yakla~amaz.» bu-
yurdu.233
Ata (r.a.) dan: ibn·i Abbas (r.a.), bana:
<<- Sana cennetlik bir kadm gostereyim mi?» dedi.
<<- Gaster.» dedim.
<<- 1$te bu siyah kadm! Resuliillah'a geldi. Ben zaman · zaman Sa·
ra'ya yakalamyorum. Bana dua et, dedi. Resuli.illah: Dilersen sabret.

230 ibn-i Sa'd: 4/19; ibn-i Meni; ibn-i AsiUdr; Kenz'ul-Ummal: 7 J67; TaberanJ;
Mecma'uz-Zevilid: 5/196.
Zll ibn-i Ebi Hayseme; Deynuri; ibn-i Asakir; Kenz'ul-Ummal: 8/122.
232 ibn-i Asakir; Kenz'ul-Ummal: 8/122.
. 233 Bezzar.
nr-----------------------------------,
Ahltik ve !ctimai Hayat 1199

Kar~1hgmda cennete girersin. 1stersen seni iyile~tirmesi i~in Allah'a

dua ve niyazda bulunayxm, dedi. Kadm; sabredecegim, iyile~memem i~in
Allah'a dua et, dedi. Resuliillah da dua etti.» 234
-- Abdullah b. Mugaffel (r.a.) den: Cahiliyyet devrinde kotii yola dii~­
mii$- bir kadm vard1. Yamna bir erkek geldi. -veya bir erkegin yam·
na gitti- elini uzattl. Kadm:
«-'- (:ekil! Allah ~irki giderip, islam'x getirdi.» dedi. Adam, kadm-
dan ayqhp geri dondii. Arkasma baka baka yiiriirken, yiiziinii duvara
~arph. Res(;liillah'a gelip, durumunu anlatmca, Hz. Peygamber:
« - Sen, Allah'm hakkmda hayxr diledigi bir kulsun. Allah bir ku-
lu hakkmda hay1r murad ettigi zaman, <;abucak cezasmx <;ektirir. Bir
kul hakkmda da ~er murad ettigi zaman, onun giinahlanm biriktirir,
klyamette- biitiin giinahlanmn cezasxm eksiksiz ve tam olarak verir.» bu-
yurdu.235 .:.
Abdullah b. Halife'den: Bir cenazede Orner b. Hattab ile beraber-
dim.f\vak:kulnsmm kayx~x koptu. Hemen istirca etti. Ve:
« - Sac1a gelen her kottiliik, senin i<;in bir musibettir.>> dedi. 236
Said b. Museyyib'den gelen bir diger rivayette ~u ilave vardxr:
«-- Ey mii'minlerin emiri, ayakkab1mm kay1~1 i<;in de mi istirca
edilir?)> clcdiler. Hz. Omer:
,, _ l\1li'minin ba~ma gelen begenmedigi her ~ey bir musibettir.>>
dedi.~ 7
Eslem'den: Ebu Ubeyde (r.a.), Orner (r.a.) e, Rum ordulan ve en-
di$C ettikleri hususlarla ilgili bir mektup yazd1. Hz. Orner !jill cevab1
veFdi:
<<Bir mii'min kul dara di.i;;tiigii zaman, Allah onu ferahlatxr. Kolay-
hkbr daim::t gi..i<;li.iklerden fazladxr. Allah Teala kitabmda ~oyle· buyu-
rur: «Ey imaD. edenler, sabredin. Birbirinize sabn tavsiye edin. Metin
.o!un. ,\llah'dcn kork!.ln ki, kurtulu~a eresiniz.,, 2·'8
Abdurra!um.m b. Mehdi'den: Hz. Osrnan'm Hz. Ebu Bekir ve Hz.
Orner'de olmayan iki ozelligi vard1r: Birisi, mazlum olarak ~ehid edi-
linceye kadar gosterdigi sabxr; digeri, Mi.isliimanlan bir mushaf iizc-
rinde toplamasi.::'39

734 Miisned·t Ahmed ~. Hanbel; Buhari; Muslim; EI-Bldaye: 6/160.

.23s Beyhaki; Kenz'iii-Ummal: 2/155.
236 ihn-i Sa'd; ibn-1 Ebu ~ybe; Abd b. Humeyd; ibn-1 Munzir; Beyhaki•
.237 Mervezi; Kenz'iii-Ununal: 2/154.
238 AI-l imran: 200; Muvatta; ibn-1 Ebi ~eybe; ibn-i Ebiddiinya; Taheri; Miisted-
rek; Beyhaki; Kenz'iii-Ummal: 2/154.
239 Hilye: lj58.
 ~UKUR

ResCt!ullah'rn (s.a.v.) Si.ikri.i:

Abdurrahman b. Avf (r.a.) dan: Resuli.illah (s.a.v.) odasma dogru

girti ve i<;eri girer girmez hbleye kar!;ll doni.ip secdeye vard1. Secdeyi
o k:1dar uza ttl ki, Allahi.i Teala'nm secdede ruhunu kabzettigini zan-
nettim. Hcmen yamna yakla~1p oturdum. Ba~m1 kald1rdi:
«- Kimsin? » dedi.
«- -Abdurrahman. » dedim .
« - Ne var? » dedi.
« - - Y;;! Resu1allah! Oyle bir secde yaptm ki, Allahi.i Teala'nm ~ec ­
dede ruhunu alm1~ olmasmdan korktum.» dedim.
«- Cebrail (a.s.) bana gelerek, Allahi.i Teala'nm ~oyle buyp ~-d ugu­
nu rni.ijdeledi: Kim sana salat-i.i seH'tm getirirse 1 ben 011a rahrnet ede-
rim. Bunun i.izerine ben de Allah'a (a.c.) ~i.ikrane o1arak secde ettim.»
buvurdtl.::~ o

.Muaz b. Cebel (r.a.) den:

Rest1lullah'a gittim. Baktlm ki, namaz k1hyor. Sabaha kadar ayak-
ta durdu, secdeye gitti. Orada ruhunun kabzedildigini zannettim.
« - Ni~in boyle yapt1m, biliyor musun?» dedi.
« - Allah ve Resuli.i daha iyi bilir.» dedim. U<; veya dort dcfa ay-
m soruyu tekrarlad1 ve ~oyle buyurdu:
« - Ben, Allah'm farz klld1gi namaz1 ·klld1m. Sonunda Rabbimin: el-
9isi gelerek: <<Ummetin i<;in ne yapay1m?» dedi. Rabbim daha iyi bilir,
deyince, aym soruyu i.i<; veya dort defa tekrarhyarak: Ummetin i<;ln ne
yapay1m? dedi. Ben yine: Rabbim daha iyi bilir.:. dedim. Bunun i.ize-

Kl Miisned-1 Ahmed · b. Hanbel; Mecma'uz-Zevilld: 2/21!7.

 Ahldk ve ictimai Hayat 1201

rine: Ummetinden dolaYI seni hie; iizmeyecegim, buyurunca ben de he-

men Rabbime secde ettim. Rabbim, ~i.ikredenlere kaqahgrm verir ve
onlan sever.» buyurdu?n
Abdurrahman b. Ebu Bekir (r.a.) den: Resuliillah'I ziyarete gelmi~­
tim. Kendisine vahiy geliyordu. Kendine gelir gelmez Ai~e (r.a.) ye;
« - H1rkam1 getirl, dedi. Hemen c,:Ikip mescide girdi. Mescidde bir
grup insan vard1. Resfrli.illah namaz vaktine· kadar onlarm arasmda
oturdu. Namazda secde suresini okudu. Secdeyi o kadar uzatti ki, iki
mil uzakta bulunanlar gelip namaza yeti:;;tiler ve mescid Miisliiman-
larla dol up ta~ti. Bunun iizerine Hz. Ai~e, hemen ailesine:
« - Gelin, Resuli.illah'ta daha once hie; gormedigim bir hal var.»
diye haber gonderdi.
Resuliillah (s.a.v.) ba~m1 kald1nr kald1rmaz Ebu Bekir (r.a.):
« - Ya Resfrlallah! Secdeyi uzattm.» deyince, Hz. Peygamber:
« - Ummetimden dolaYI Rabbimin bana verdiklerine ~iikrane ola-
rak secde ettim. Ummetimden yetmi~ bin ki:;;i hesaps1z olarak Cennete
girecek.» buyurdu. Ebu Bek.ir iki ii<; defa:
«- Ya Resfrlallah! Ummetin daha <;oktur. Say1y1 artirsaydm. Hem
onlar buna daha layiktirlar.» dedi. Orner (r.a.) de: ·
« - Anam babam sana feda olsun ya Resfrlallah! Allah Teala'dan,
biiti.in iimmetinin bagi:;>lanmasim isteseydin.» dedi.242
ibn-i Orner (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) yatalak bir adama ugrad1,
onun halini goriince, hemen bineginden inip secde etti. Ebu Bekir (r.a.)
ugrad1 o da inip secde etti. Orner ugrad1 o da hemen inip secde etti.2401
Ali (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) ailesinden birini orduya katarak sa-
va~a gonderdi ve ~oyle dua etti:
« - Allah'mi! Eger onlan sag salim dondiiriirsen sana laYJ.ki vec;-
hile ~iikretmek bana bore; olsun.» <;ok gec;meden sag salim dondiiler,
1esfrliillah (s.a.v.):
<<~ Nimetlerini bolla~tird1~ ic;in Allah'a hamdolsun.» dedi. Bunun
izerine, ben:
« - Ya Resfrlallah! Sen: Eger onlan sag salim dondiiriirse Allah'a
a)'lkl vec;hile :;;iikretmek bana borc; olsun, dememi~ miydin ?» dedim.
« - Yapmad1m m1?» buyurdu.244

141 Taberani; Keblr; ibnt Htbban; Mecma'uz.zevatd: 2/288.

42 Taberani; Mecma'uz-Zevald: 21289.
113 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 2/289.
w.t Beyhaki; Kenz'ul-Ummal: 2/151.
1202 Milsliimanltk

Eshabm $iikri.i:

Enes (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) a bir. fakir geldi. Peygamberimiz,

_ona bir burma verilmesini emretti. Adam hurmayt almay1p gitti. Ba~­
ka bir fakir geldi. Ona da bir hurma verilmesini emretti. 0 fakir:
,,_ Subhanellah! ResulUllah'tan (s.a.v.) bir hurma!» deyince, Resu-
liillah, cariyeye:
«- Ummii Seleme'ye git, yanmdaki krrk dirhemi vermesini soy-
le.» buyurdu.
Hasan (r.a.) dan: ResulUllah (s.a.v.) a bir fakir geldi. Peygamberi-
miz, ona bir hurma verdi. Adam:
«- Siibhanellah! Koca bir peygamber, bir hurma tasadduk ediyor! ''
deyince, Resuliillah (s.a.v.), ona: ·
«- Bilmiyor musun, onda <;ok saytda zerreler var?» dedi. 245 Ba~­
ka bir fakir geldi. Resuliillah ona bir hurma verdi. Fakir:
,,_ Peygamberlerden birinden bir hurma! Bu hurmay1 yammdan
ayirmayacagim. Hayat1m boyunca onun bereketinden faydalanacag1m.»
deyince, Resuliillah ana yard1m edilmesini emretti. Cok ge<;meden adam
zengin oldu.246
Siileyman b. Yesar'dan: Orner b. Hattab, Dacnan'a247 ugrad1 ve ora-
da ~oyle dedi:
«- Ben buralarda Hattab'm siiriilerini otlatt1m. Vallahi ben <;ok
sert ve kmCI idim. Simdi ise Ummet-i Muhammed (s.a.v.) e halife ol-
dum.»
Sonra ~u beyti okudu: «Gordiigun hi<;bir ~eyin giizelligi ba.ki de-
gildir. Mal da evlat da fanidir. Ebedi alan Allah'tlr. Daha sonra da
devesini <;6ktiirdii.248
Orner (r.a.) den: «Bana zengin olup ~iikiir mil edersin, yoksa fa-
kirlige sab1r m1 edersin? deseler. tkisine de razi olurum.» der.249
ikrime (r.a.) den: Orner b. Hattab ciizzamh, kor, dilsiz ve sag1r bir
adama ugrad1. Beraberindekilere:
« - Bunda Allah'm nimetinden bir ~ey goriiyor musunuz?» diyc-
sordu.
~- Hay1r! » diye cevap verdiler. Bu cevap iizerine Hz. Orner: .

245 Hz. Peygamber burada Allah Tea.la'mn Zilzal suresinin yedinci ayetindeki «Kfn
zerre militan iyilik ederse kar~th~mi, kim de zerre miktan kotilliik ederSI
cezasm1 gi:irecektir.» ayetine i~aret etmektedir.
246 Beyhaki: Kenz'iil-Ummal: 4/ 42.
247 Dacm1n, Mekke yakmlannda bir dagd1r.
24B ibn-ii Sa'd; ibn-ii Asakir; Miintehab'iil-Kem: 4/417.
249 Miintehab: 4/ 417; ibnii Asakir.
 · Ahldk ve !ctimai Hayat 1203

<<- Gormi.iyor musunuz, rahat9a idranm yap1yor. Ya bunu 1·ahat-

~a yapamasa idi? Bu da Allah'm nimetlerinden biridir.» 250

ibrahim'den: Orner (r.a.), bir g.damm:
« - Allah1m! B~n camm1 ve mahm1 Senin yolunda feda etmek is-
tiyorum! » dedigini i~itti. Bunun i.izerine:
«- Susmaz m1s1mz! Pe~in karar vermeyin! Eger bir fel<'1ketc ug-
rarsamz sabredersiniz, afiyette olursamz ~i.ikredersiniz.» dedi. 251
Enes (r.a.) den: Orner b. Hattab'a bir adam sclf1m verdi. Orner (r.a.)
selamm1 ald1ktan sonra:
« - Nasllsm?» diye sordu. Adam:
« - Allah' a ~i.iki.ir . » dedi. Hz. Orner:
«- Zatcn benim senden istedigim de budur.» dedi.252
Hasan-iil Basri'den: Orner b. Hattab, Ebu Musa'l·E~'ari'ye ~u mek-
tubu yazd1:
«Di.inyada nzkma kanaat et. (\inki.i, Rahman olan Allah, di.inyada
kullanm imtihan etmek i9in servet bak1mmdan birbirinden farkh ya-
ratml~tlr. Onun i9in servet verdigini nasil ~i.ikredecek diye imtihan eder.
Allah'a ~ilklir, O'nun verdigi scrvetten gosterdigi yerlere harcamak su-
retiyle olur. »253
Omer'den: $ii.ki.ir, Allah'm serveti artlrmasma vesile olur. Oyle ise ,
~i.ikrcdc rck scrvctinizin artm asm1 istcyin. Allahi.i Teala, Kur'an-1 Ke-
rim'inde: «Eger !?iikrederseniz, senretinizi mutlaka arhnnm.n 254 buyur-
maktachr.2"5
Siileyman b. Musa'dan: Osman b. Affan (r.a.) a bir grubun koti.i bir
i$ yapmakta olduklan haber verildi. Osman (r.a.) vard1gmda, onlan da-
grlml$ buldu. Sadecc ortada yaptlklan fena i~in izleri vard1 Bunun
i.izerine, onbra rastlarnadigl ' i<;in Allah' a hamdetti ve bir de kule azad
etti.zsG
Ali (r.a.) den:- Nimet $iiki.irle, ~i.iki.ir de art1~la orant1hd1r. $i.iki.irlc
arti$ aym brmda k::mnda ~ t1rhr. Kuldan $iiki.ir kesilmedikc;e Allah'dan
nimetin art1:;;1 kcsilmez.257
Muhammed b. Ka'b el-Kurazi'den: Ali b. Ebu Talib ~oyle soyledi:
«- Allah Tefda $iikii.r kap1smi ac;1p da nimet kap1s1m kapamami;;-
tlr. Yine Albhi.i Tealft dua kap1smi ac;Ip kabul kapismi kapamami!;itlr.

zso Abd b. Humeyd; Kenz'ul-Ummal: 2/154.

251 HIIye; Kenz'ul-Ummal: 2/ 154.
252 Malik; ibnli Mtibarek; BeyhaJiil; Kenz'ul-Ummal: 2/151.
253 ibnii Ebi Hatim; Kenz.: 2/151.
254 ibrahim: 7.
25s Deynuri; Kenz'ul-Ummal: 2/151.
256 Hilye: 1/60.
1Sl Beyhaki.
1204 MiislUmanltk

Allahi.i Teala tevbe kaptsmt ac;1p magfiret kaptsmi da kapamrum~­

ttr. Allahi.i Teala'mn kitabmdan size bu sozlerimin delillerini okuyaytm:
11Eger ~iikrederseniz, mutlaka arhnnm.>> 258 ; «Bana dua ediniz ki, kabul
edeyim.» 259 ; «Beni anm, ben de sizi anayun.» 260 ; «Kim kotii bir amel i~ler
yahut da nefsine zulmeder de sonra Allah'tan af dilerse, Allah't affedici,
merhametli bulur.» 261
Ehiidderda'dan: Sabah 'ak~am insanlann bana yapttklan iltifatlan
sadece Allahi.i Teala'dan bi.iyi.ik bir nimet olarak kaqnhyorum.
Yine Ebiidderda'dan: Kim Allah'm kendisine verdigi nimetleri sa-
dece yemek ve ic;mek olarak kabul ederse~ o kimsenin idraki azalm1~
ve azab1 haztrlanm1~ demektir.» 262
Ai~e (r.a.) den: Tcmiz su bulabilip de, eziyetsizce girip ctkabilen
herkese, ~i.ikretmek vaciptir.26.3
Ebu Bekir (r.a.) in klZl Esma'dan: ibnii Ziibeyr (r.a.) ~ehid edil-
digi zaman, Esma'nm yarunda Resuli.illah'm kendisine verdigi sepet ic;in-
de bir ~ey vard1. Onu kaybedince, aramaya ba~lad1. Bulur bulmaz he-
men ~i.iki.ir secdesine kapand1. 264

a tbrahim: 7.
259 Gafir: 60
360 Bakara: 152.
261 tbnii Mike; Asaldr; Kenz'ui-Ummal: 2/151; Nisa: 110.
262 tbnii Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/152; Htlye: 1/220 ve 210.
263 tbnii Ebidderda; tbnii Asakir; Kenz'ui-Ummal: 2J152; Burada slhhat kastedll-
mektedir.
:164 Taberani; Keblr; Mecma'uz-ZevMd: 2/290.
 SEVABA NAiL OLMA ARZUSU

Muhammed (s.a.v.) in Sevaba Nail Olma Arzusu:

Abdullah b. Mes'ud (r.a.) dan: Bedir harbinde iic; ki~iye bir deve
dii~iiyordu .Ehu Liibabe ve Ali (r.a.), Hz. Peygamber'le beraberdi. Yaya
yiiriime s1ras1 Resullillah (s.a.v.) a gelince:
« - Senin yerine biz yiiriiyelim.» dediler. Resuliillah (s.a.v.) da:
« - Ne siz benden daha kuvvetlisiniz, ne de benim sizden daha az
ecre ihtiyac1m var.» buyurdu .265

Ashabm Sevaba Nail Olma Arzusu:

Muttalib b. Ehu Vedaa (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.) bir adam1 otu-
rarak namaz k1larken gordii:
« - Oturarak namaz kllanm sevab1, ayakta durarak namaz kdanm
sevabma gore yan yanyad1r.» buyurdu. Bunun iizerine halk, ayakta na-
maz kllmaya gayret ettiler.266 -
Enes (r.a.) den: Medine'de humma salgm1 varken Resuliillah (~.a.v:.)
Medine'ye geldi. Halk, hummaya yakalanmi~tl. Resuliillah (s.a.v.), Mes-
cide girdi. Oradakiler oturarak namaz k1hyorlardi. Bunun iizerine:
« - Oturarak namaz kdanm alacag1 sevap, ayakta durarak namaz
kdanm alacag1 sevabm yans1 kadard1r.» buyurdu.267
Abdullah h. A:rnr ihnii As (r.a.) dan: Resuliillah. (s.a.v.) ve eshab1
Medine'ye geldikleri zaman, Medine halk1 hummaya yakalanmi~h. Onun
ic;in bir hayli zayiflami~lardi. Allahii Teala, ·Peygamberini bu salgmdan
korudu. Halk namazlanm, kendilerini zay1f dii~iiren hummadan dolaYI

us Miisned·i Ahmed b~ Hanbel; Nesei, Bidaye: 3/261; Mecma'uz-ZevMd-: 6169.

:l66 Taberani; Mecma'uz-ZeviHd: 2/150'.
'Jiil Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Feth'ill-Biiri: 3/395.
1206 Miisliimanltk

oturarak k1hyordu. Yine bir defasmda, on:lar oturarak mimaz kilarlar-

ken, Resuli.illah (s.a.v.) geliverdi:
«- Bilmi~ olun ki, oturamn namazmm sevab1, ayaktakinin nama-
zmm sevabma oranla yan yanya azd1r.» dedi. Bunun tizerine Mtislti-
manlar, zay1f ve hasta olmalarma ragmen:, fazla ecir almak gayesiyle
namazlan ayakta kilmaya gayret ettiler. 268
Rabia b. Ka'b (r.a.) dan: Bi.iti.in gun Resuli.illah (s.a.v.) a hizmet edi-
yordum. 0 kadar ki, Resuli.illah yats1 namazm1 klhp evine girdikten
s;onra bile belki bir ihtiyac1 olur diye kap1smda durur, oturur, onun
«Si.ibhanellahi ve bi hamdihi» dedigini duyard1m. Boylece, orada da uyu-
yup kahrd1m ya da bir ihtiyacmm olmadigmi anhyarak c;ekip gider-
dim. Bir gi.in , kendisine hizmetimden dolay1, bana:
«-
Ya Rabia b. Kab iste, istedigini verecegim.» dedi.
Di.i$i.ineyim, sana bildiririm ya Resulallah! » dedim. Kendi ken-
«-
dime; diinya gec;icidir, yok olup gidecektir. Benimse di.inyada yeteri
kadar servetim ve gelirim vard1r, diye di.i~i.indi.im. Allah yanmda hiP
mevkii olduguna gore, Resultillah'tan ahiretim ic;in bir ~ey isteyeyim,
dedim. Resuli.illah (s.a.v.) a geldim:
«- Ne yaptm ya Rabia?» dedi .
,, _ Ya Resulallah! Rabbinin beni cehenn:emden azad etmesi ic;in
bana ~efaat etmeni istiyorum.» dedim.
,,_ Bunu sana kim ogre.t ti ya Rabia?» dedi.
«- Seni Hak Din ile gonderen Allah'a yemin ederim ki, kimse og-
retmedi. Sen bana: !ste, istedigini verecegim, demi~tin. Senin Allah ka-
tmda bir merteben oldugun:a gore, kendi kendime; dtinyamn ge<;ici ve
fani, bcnimse di.inyada yeteri kadar gelirim oldugunu di.i~i.indi.im. Sen-
den ahiretim ic;in bir ~ey isteyeyim, dedim.» diye mukabele edince, uzun-
ca bir mi.iddet sustu, sonra bana:
,, _ Peki , yapay1m, fakat c;ok namaz kilmak suretiyle sen de bana
yard1mc1 ol.» buyurdu. 269
Diger bir rivayet de ~oyledir: Resuli.illah (s.a.v.) Ia beraber gecele-
dim. Abdest suyunu ve diger ihtiyac;lanm temin ediyordum. Bana:
« - !ste ben:de.» dedi. Ben de:
«- Cennette arkada~m olmak isterim.» dedim.
,,_ Ba~ka? >> dedi.
« - Sadece bu. > >deyince:

268 Bidaye: 3/224.

2H1 Miisned-i Ahmed b. Hanbel: Bidaye: 5/ 335; Taberani.
 Ahlak ve htimai Hayat 1207

« - Oy1eyse, bana arkada~ olabilmek i~in sen de ~ok namaz kii-

mak suretiyle bana yardiiDCI ol.» dedi. 270
Abdiilcebbar b. Haris b. Malik el-Hadesi (r.a.) den; Scrat'tan271 Re-
suli.illah (s.a.v.) a el~i olarak geldim. Onu, cahiliyyet devri Araplan gibi
selamhyar~k:
«-- Hay1rh sabahlar!» dedim. Bunun i.izerine, 0:
«- Aziz ve celil olan Allah, Muhammed'e boyle selam vermedigi gi-
bi, iimmeti de birbirleriyle boyle selamla~mazlar.» dedi. /
« - Essel<''tmi.i aleyke ya Resulallah! » dedim.
« - Ve aleykesselam.» dedi. Sonra:
« - ismin ne?» diye sordu.
« - Haris'in oglu Cebbar., dedim.
« - Hay1r, sen Haris'irr oglu Abdiilcebbar'sm.» 272 deyince:
« - Peki, Haris'in oglu Abdiilcebbar'Im.» dedim. Mi.isliiman olarak
ona biat ettim. Ben biat edince, Resuli.illah (s.a.v.) a:
« - Bu, menar kavminin en iyi binicilerindendir.» dendi. Bunun
i.izerine Resuliillah bana bir at verdi ...
Resuli.illah (s.a.v.) m yanmda sava~ayordum. Resuli.illah (s.a.v.) ba..
na verdigi atm ki~nemesini duyamaymca:
« - Rani, Hadesi'nin Cl.tmm sesini duymuyorum.» dedi.
« - Ya Resulallah! Duyduguma gore, onun ki~nemesinden rahats1z
oluyormu~sunuz, onun i<;in at1 igdi~ ettim.» dedim. Resuli.illah, bunu
duyar duymaz atlarm igdi~ edilmesini yasaklad1. Bana:
« - Yegenim Temimiiddari (r.a.) rrin istedigini istesen?» dendi. Ben:
« - 0, di.inya i<;in mi, yoksa ahiret i<;in mi istedi?» diye sordum.
« - Diinya i<;in istedi.» diye cevap verdiler. Bunun iizerine ben:
« - Di.inyadan vazge<;tim, fakat Resuli.illah (s.a.v.) dan, yarm Al-
lah'm (a.c.) huzurunda bana yardimCI olmasm1 isteyecegim.» dedim. 273
Amr b. Taglib (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.), ganimetin taksimi es-
nasmda bir kavme verip, digerine vermeyince, kendisini kmar gibi ol-
dular. Bunun iizerine Resuli.illah (s.a.v.):
« - 0 kavme, imanlanmn zay1f olmas1 sebebi ile sabirsizhk goster-
melerinden korktugum i<;in verdim. Diger kavmin gonli.ine Allah Teala
hay1r ve zenginlik verdigi i<;in, onlara vermedim. Amr b. Taglib de onlar-

Zlll Tergib: 1/213; Muslim;· Ebii. Davud.

771 Sonradan Menari kabilesine ge9mi~tir.
n Resftliill<J.h bu itiraz1 ile onun ismini begenmedigini, boyle isim konmamasmi
anlatmak istivor. <;:iinkii, Cebbar hem Allah'm isimlerinden biri hem de cebre-
den, zorlayan anlammdad1r.
::-1 ibnii Mendeh; ibnii Asakir; Miintehab: 5 j215.
 1208 MuslUmanhk •
dan biridir.» buyurdu. R.esuliillah (s.a.v.) m hakkimdaki bu soziine kir-
IDlZl develeri degi~mem.
274

Amr b. Hammad'dan: Bana bir adam ~oyle bir olay anlattl: Ali ve
Orner (r.a.) tavaf ediyorlard1. Tavaf esnasmda ~iir soyliyerek annesini
, !iartmda ta~ayan bir adamla kar~Ila~trlar. Adam:
«Ben onu seve seve ta~1yorum.
Merkep olsa yorulur, ama yorulmuyorum.
0 beni c;ok daha fazla karnmda ta~IYIP emzirdi.
Emrin ba~iistiine Yarab, emrin ba~iistiine!» diyordu. Hz. Ali:
« - Ebu Hafs! Bize katrlarak tavaf et. Belki sana inen ·rahmetten
biz de faydalamnz.» dedi. Ebu Hafs, annesi s1rtmda tavafa ba~lad1, o
ha.la ~iiri okuyordu:
eBen onu seve seve ta~JYorum.
Merkep olsa yorulur. Ama ben yorulmuyorum.
0 beni c;ok daha fazla karnmda ta~>IYIP emzirdi.
Emrin ba~iistiine Yarab! Emrin ba~iistiine!»
Hz. Ali de ~oyle soyliiyordu:
« - Eger O'na hizmet edersen, Allah'm daha c;ok lutfuna mazhar
olursun. Yaptlgm azicik iyilige kar~I sana biiyiik miikafat verir.» 275
Meymun b . Mihran'dan: Necdetiil Haruri'nin276 taraftarlan Abdul-
lah b. Orner (r.a.) in devesine rastlad1lar. Deveyi ahp gittiler. <;oban ..
gelerek:
« - Ebu Abdurrahman! Deveyi haymna say.» dedi. Abdullah b. Orner
(r.a.):
« - Deveyi gotiiriip de seni nasrl biraktllar?» diye sordu. <;oban:
« - Deveyle beni de gotiirmii~lerdi, fakat ben ellerinden kurtulup
ka.c;tim.» dedi. Abdullah b. Orner:
« - Seni, onlan b1rakip da bana gelmeye sevk eden nedir?» dedi.
<;oban:
• - Seni onlardan daha c;ok seviyorum.» dedi., Abdtulah b. Orner:
« - Allah a~kma! Beni onlardan daha m1 c;ok seviyorsun?» diye
sordu. <;oban yemin edince, Abdullah b. Orner:
«- Deveyle beraber seni de haynma say1yorum.» dedi ve onu azad
etti

274 Buhari; Bidaye: 4/361; tstiah: 2/518.

:os Beyhaki; Kenz'ul-Ummal: 8/310.
_176 Necdetill Haruri, Haricilerin liderlerindendir.
 Ahlak vQ lctimai Hayat 1209

Aradan bir miiddet ge~tikten sonra biri geldi ve devesinin isrninl

.Oyliyerek:
• - Senin falan deve var ya! t~te o, pazarda satihyor.Jt dedi. A.b·
dullah b. Orner:
• - Abam1 getir.» dedi. Hemen abasm1 omuzlanna ald1, kalkti son~
ra oturarak abasm1 b1rakt1:
« - Ben onu haynma saym1~tun, ni~in pe~inden gidiyorum?» dedi. 777
Amr b. Dinar (r.a.) dan: ibn-i Orner (r.a.) evlenmemek isteyince
Hafsa (r.a.), ona: ·
« - Evlen, eger <;ocuklann olur da oliirlerse onlann ~efaatine nail
olursun. Ya~arla)t=sa arkandan sana dua ederler.» dedi.ZTS
A.bdurrahm~n b. Ebzi (r.a.), Ammar b. Yasir (r.a.) den naklediyor:
Ammar b. Yas~~ _(r.a ), Ftrat kenanndaki S1ffin'e Muaviye'ye kar~I sa~
1
va~mak i<;in giderkea' ~oyle dua etti:
« - Allahtm! Bilsem ki, kendimi ~u dagm tepesinden a~ag1 dogru
yuvarlaymca, benden raz1 olacaksm, hemen yapanm. Allahtm! Bilsem
ki, kendimi suya atmca bogulmamdan raz1 olacaksm, hemen kendimi
suya atanm. Ben sadece senin nzan i<;in sava~tyorum. Beni meyiis et~
miyecegini umuyor ve senin rican i~in sava~tyorum.» 279
Abdullah b. Amr b. As (r.a.) dan: Bugi.irr yaptig1m amelleri Resu~
liillah (s.a.v.) la beraberken yaptigim amellerden iki kat daha fazla se~
viyorum. <.;:iinkii Resuliillah (s.a.v.) la beraberken, biz ahireti daha onem~
li goriiyor, diinyaYJ onemserniyorduk. Bugi.in ise tamamen diinya i~Ie~
rine dald1k. 280 · •

7T1 Htlye: 1/300; tsabe: 2/349; Serrac.

Zll tbnii Sa;d: 4/125.
719 tbnii Sa'd: 3/258; HIIye: 1/143.

a llllye: lf287; Mecma'uz-ZevMd: 9/354.

 IBADETE DU~KUNLUK

Resiilullah'm (s.a.v.) ibadete du,kuniUgu:

Alkame'den: Hz. Ai~e (r.a.) ye:

«- Resuliillah (s.a.v.) m ibadete tahsis ettigi ozel giinler var mJy-
dti» diye sordum.
« - Haytr, onun ~badeti devamh idi. Reswiillah (s.a.v.) m dayana-
bildigi kadar hanginiz dayan1r?» diye cevap verdi. 281
Mugire b. ~u'be (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.), ayaklan ~i~inceye
kadar namazda ayakta durdu. Kendisine:
« - Allah Teala senin gelmi~ ge~mi~ giinahlanm affetmedi mi ?»
denildiginde: I

« - $iikreden bir kul olmtyaytm m1 ?» diye cevap verdi. 282

Eshabm ibadete Du,kuniUgu

Ziibeyr b. Abdullah, ninesi Ziiheyme'den naklediyor: Osman (r.a.)

giindiizleri oru~ tutar, gecenin ilk saatlerinde uyur, geri kalamnda da
ibadet ederdi.283
Miicahid'den~ ibnii Ziibeyr ibadette hi~ kimsenin ula~amadtgt bir
dereceye ula~tt; Kabe'nin _etraftm sel basmt~tt, bu sebeple Miisliiman-
lar tavaf edemediler. ibnii Ziibeyr ise bir hafta yiizerek Kabe'yi tavaf
etti.284

2111 Buhm; Miislim; Slfatii~Safve, sh. 74.

:!12 Bldaye: 6/58; ibnii Sa'd: 1/384; Buhari; Muslim.
:183 HJiye: 1/56; ibnii Ebi $eybe; Miintehab: 3/10.
llll4 ibnii Asiklr; Miintehab: 5/226.
 Ahlak ve lctimat Hayat 1211

Katan b. Abdullah'tan: ibnii Ziibeyr (r.a) barsakla1~ kuruyuncaya

kadar pe~pe~e
yedi giin hi<; iftar etmeden oru<; tuttu.285
Hipm b. Urve' den : Abdullah b. Ziibeyr hi<; iftar etmeden yedi giin
oro<; tutard1. Ya~landtgmda da hi<; iftar etmeden ii<; giin tutmaya ba~­
ladi.286

2!l5 lbnii Cerir.

286 Miintehab: 5/226.
 RESULULLAH (S.A.V.) VE ESHABININ
CESARETLERi

Enes (r.a.) anlat1yor: Resuliillah (s.a.v.), insanlarm en gi.izeli, er

comerdi ve en cesaretlisi idi. Bir gece Medine halk1 panige kaprlmi~tl
Halk, ses gelen tarafa dogru yiiriidii. Yolda, kendilerinden once o ta
rafa, altmda Ebii Talha;un ah, boynunda k1h~la gidip donen Resuliil
lah (s.a.v.) la kar~Ila~hlar.
Resuliillah (s.a.v.),onlara:
« - Korkmaym! Korkmaym! » diyordu. Ebii Talha (r.a.) mn ayag
ag1r olan k1sragr Resuliillah (s.a.v.) m altmda f1rtma gibi u~uyordu. 28
Bir diger rivayette Enes (r.a.) ~unlan anlat1yor: Medine halkm1 bi1
k.orku sarm1~h. Resuliillah (s.a.v.) hemen Ebii Talha'nm Mendiib ismin
deki ahm alarak bindi. Kendisinde heyecandan· eser yoktu, altmda at
la nrtma gibi gitti. Biiyiik tehlike anlannda biz Resflliillah'tan cesare
ahrd1k. 289
Ebii ishak'tan: Kays kabilesinden bir adam Bera b. Azibe (r.a.):
« - Huneyn sava~mda Resuliillah (s.a.v.) 1 b1rak1p ka~txmz mx? >
diye sordu. Bera:
« - Fakat, Resuliillah (s.a.v.) ka~mad1. Hevazin'liler ok atxyorlardx
Biz saldmnca dagxldilar. Bunun iizerine biz ganimet toplamaya koyul·
duk. Hevazin'liler bizi ok yagmuruna tuttular. Resuliillah (s.a.v.) 1 be
yaz kahn iizerinde, Ebii Siifyari290 yularmdan tutmu~ yederken gordiim
~oyle soyliiyordu:

$eyhan.
'Ill
• MUslim.
• Miisned-1 Ahmed b. Hanbel; Beybald; Bidaye: 6/37 .
., Bu zat, Abdillmuttallb'in torunu, Harls'in oglu EbQ Siifyan'cbr.
 Ahlak ve lctimai Ha'Jiat 1213

c- Ben peygamberim, yalamm da yok!,. diye cevap verdi.

Ba~ka bir rivayette de ~oyle denilmektedir:
•- Ben peygamberim, yalamm da yokl.. Ben Abdiilm.uttallb'in . ~
runuyum!•
Bera' dan gelen bir diger rivayet de ~oyledir: Sonra, Hz. Peygam- ·
ber bineginden indi, ~oyle diyerek Allah'tan yardun istedi:
c - Ben peygamberim, yalamm yok! Ben, Abdiilm.uttallb'in torunu-
yum! Allahun bize yardun gonder!,.
Sava~ kiZI~ti~ zaman biz, ResUltillah'tan cesaret ahrchk. c;iink.ii o
cesaret omegiydi.291

., Bubarl; MUslim; N.el; Bldaye: 4/328; Ba.k. MDsUbnanb'k a. 2, sh. 545, 568.
/
 TAk.VA

ResUiullah'm (s.a.v.) takv~s1:

Amr b. ~uayb babasmdan, o da dedesinden naklediyor: Resuli.illah

(s.a.v.) bir gece, yamnda bir hurma bularak yedi. 0 gece hi<;: uyumad1.
Hammlarmdan biri:
« - Ya Resulallah! Gece uyumadm.» deyince:
« - Yammda bir hunna buldum, yedim. Bizde sadaka hurmalan
vardi. Qnun sadaka hurmalanndan olmasmdan korktum.» 392 diye mu-
kabele etti.293

Eshabm takvas1:

Muhammed b. Silin anlatlyor: Ebu Bekir (r.a.) den ba$ka yedigi

yemegi kusan hi<;: kimse gormedim; ona yemek getirilmi$ti. Yedi. Ken-
disine:
« - Yemegi Numan (r.a.) getirdi.» dendi. Bunun i.izerine:
« - Bana Numan'm k~hinlikten kazand1g1 yemegi yedirdiniz! » di-
ye <;:Iki$tl ve istifra etti.294
Resuli.illah (s.a.v.) m eshabmdan, heybetli, yaki$Ikh bir zat olan
Nuayman (r.a.) dan: Bir grup insan gelerek, bana:
« - <;:ocugu olmayan kadm hi<;: bir $eyin var mi?» diye sorduiar.
« - Evet.» diye cevap verdim.
« - Nedir?» dediler.
«~ Ey! As! rahm, sus!.. Ceninden mahrum oluyorsun. Yaz1klar ol-
sun sana, ey rahimdeki asi! Belki kurtulur.» 295 diyerek sihir yaptlm.

2'12 Resullillah (s.a.v.) sadaka alrnaz ve yernezdi.

293 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Bidaye: 6/59.
~ Miisned-1 Ahmed b. Hanbel.
 Ahlnk ve htimai Hayat 1215

Bunun iizerine bana koyun ve yag hediye edildi. Bir klsmm1 Ebu Bekir
(r.a-.) e getirdim. Ebu Bekir (r.a.), ondan yedi. Yeyip aynld1ktan son-
ra kalkti ve yediklerini kustu. Sonra da:
« - Biriniz bir ~ey getiriyor, ohun nereden geldigini haber vermi-
yor! » diye <;1k1~t1. 296
Zeyd b. Erkam (r.a.) anlat1yor: Ebu Bekir (r.a.) in <;ah;;1p para ka-
zanan bir kolesi vard1. Bir gece kole, yemek getirdi. Ebu ·B ekir (r.a.)
ondan bir lokma almca, kole:
« - Ne oldu, her gece getirdigimi, nereden kazandig1m1 soruyor-
dun; bu gece ni<;in sormuyorsun?» dedi. Ebil Bekir (r.a.):
« - A<;hk beni buna rnecbur etti, bunu nereden getirdin?» dedi.
Kole:
« - Cahiliye devrinde bir kavme ugray1p, Ol)larm hastalanna oku-
mu~tum. Bana vaadde bulunmu~lard1. Bugiin onlara ugrad1m. Bakt1m
diigiinleri var. Onlar verdiler.» dedi. Ebu Bekir (r.a.):
« - Ncrede ise .beni mahvediyordun! ,, dedi ve elini bogazma soka-
rak kusmaya ba;;lad1. Fakat kusamad1.
« - Bu, ancak su ile <;1kar. » dedi. Hemen bir tas su istedi ve i<;e-
rek yediklerini tamamen d1;;an <;1kard1.
<<- Allah haynm versin! . Biitlin bunlar bu lokma i<;:in mi? ,, de-
diklerinde:
« - blecegimi bilsem yine de <;1kanrd1m. Resuliillah (s.a.v.) m ~oy~
le buyurdugunu duydum: Haramla beslenen her ceset, cehennemde yan-
maya mahkumdur. Onun i<;in bedenimde bu lokmadan bir ~eyin olma-
smdan kor-ktum.» diye cevap verdi. 297
Zeyd b. Eslern'den: Orner slit i<;:ti. Ho:}una gitmi:}ti. Kendisine siitli
verene:
« - Bu slit sana neredcn gcldi?» diye sordu. 0 da, suya gittigini,
orada su i<;mekte alan zek<1t hayvanlanm sag1p siitli kendisine verdik-
lerini, getirdigi siitiin de ondan oldugunu soyledi. Bunun iizerine Orner,
hemcn parmagm1 bogazma sokarak, kustu. 298
Misver b. Mahrerne (r.a.) den: Orner b. Hattab'dan aynlmaz, gii-
nah i~lemcktc!'l titizlikle sakmmay1 ondan ogrenirdik. 299

29s Bu hadise cahiliye devrinde cereyan ctmi~tir. Sozleri de o devir kahinlerinin

btiyii i<;in okuduklan seci'li ifadelerdir.
296 Bagavi; Miintehab: 4 j 360.
297 Hilye: 1!31; ibniil Cevzi; S1fat'iis-Safve: 1/ 95; Buhari; Dinevri; ei-Mecalis; Miin·
tehab: 4/ 360.
298 Malik; Beyhaki; Miintehab: 4/518.
m ibnii Sa'd: 3/290.
1216 Mii.sliimanltk

~a'bi anlatlyor: Ali b. Ebii Talib (r.a.) bir giin KUfe'de bir kap1m•
oniinde durarak su istedi. ic;erden bir cariye, bir ibrik ve bir mendil-
le <;1kt1. Hz. Ali (r.a.):
« - Ya cariye, bu ev kimin?» diye sordu. Cariye:
· « - K1stalh falarim evidir.}> diye cevap verdi. Bunun iizerine Hz. Ali:
« - Resuliillah (s.a.v.) m ~oyle buyurdugunu duymu~tum: Ktstal
kuyusurrdan su ir;me, tahsildarlara misafir olma.» dedi.300
Yahya b. Said'den: Muaz b. Cebel (r.a.) in iki han1m1 vard1. Birinin
yanmda kahrken ·obiiriiniin evinden abdest bile almazd1. Yakaland1klan
bir hastahk sebebiyle ~am'da vefat ettiklerinde halk bagda bahc;ede i~i­
nin ba~mdayd1. Bu sebeple ikisi bir mezara defnedildiler. Muaz, hamm-
lardan hangisinin once mezara konacagm1 tesbit ir;in kur'a c;ekti.301
Malik tariki ile Yahya'dan gelen bir rivayet de ~oyledir: Muaz b.
Cebel'in iki hamm1 vard1. Birinin yanmda bulunurken digerinin evin-
den su bile ir;mezdi.
Kiimeyl b. Ziyad anlatlyor: Ali b. Ebu Talib (r.a.) le beraber d1~an
c;1ktxk. Biraz uzakta bulunan mezarhga vardigimizda, Ali (r.a.) mezar-
hga donerek:
« - Ey Ehl-i Kuhur! Ey ~iiriiyenler! Ey yalmzlar! Ne haber? Bu~
rada malla:t taksim ediliyor, c;ocuklar yetim kahyor ve olenlerin hamm-
lan ile ba~kalan evleniyor ... Bizdeki haberler bunlar. Sizlerden ne ha-
ber?» dedi. Sonra bana donerek:
« - Kiimeyl! Eger onlar cevap vermeye izinli olsalard1: Azxklann
en hay1rl1SI takvadrr, derlerdi.» dedi, aglad1. Sonra ~oyle devam etti:
c - Ey Kiimeyl! Kabir, amellerin sandigidJr, Oliirken, her ~ey· sa-
na gosterilir.»302
Kays b. Ebu Haznn (r.a.) dan: Hz. Ali ~oyle dedi: <<Amellerinizde da-
ha c;ok, takvaya onem vererek Allah katmda onlann kabuliine dikkat
- edin. Takva ile yapilan amel asia az say1lmaz. Kabul edilen amel nas!l
az olur?»303
ibnii Mes'iid (r.a.) dan: Allah'm bir amelimi kabul ettigini bilmem,
yeryi.izi.i dolusu altma sahip olmamdan daha c;ok ho~uma gider.304
Ebiidderda (r.a.) dan: Akllhlarm uykusu ve yiyip ic;mesi bile gii-
zel! Ahmaklann sabahlara kadar ibadetleri ve giindi.izleri oruc;lan da

soo tbnii Asakir; Ke~'ui-Ummal: 2/165. Vergi toplamakta olan tahsildarlann gay-
ri-me~ru mal edinmeleri ihtimali goz onlinde tutularak bu yasaklama yap!.l-
ffil~tlr.
301 Hdye: 1/234.
*'2 Dineveri; ibnii Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/142.
303 Hdye; lbnii Asakir; Hllye; ibnii Ebid·diinya; Kenz'ui-Ummal: 2fl42.
sw Yakub b. Siifyan; ibnii Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/142.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1217 C

ay1planmamah. Takva ve yakin sahibi olanlann zerre miktan kadar

iyilikleri, gururlu kimselerin daglar kadar ibadetlerinden daha tisttin,
daha btiyiik ve daha ~ok kabule ~ayand1r. 305 '
Ebiidderda (r.a.) dan: Allahti Teala'nm bir vakit namaz1mi kabul
ettigini · kesin olarak bilmem, . benim i~in dtinyadan ve dtinyada olan
her ~eyden daha tistiindtir. <;tinkti, Cenab-1 Allah, Kur'an-I Kerim'inde:
«Ailahii Teala sadece takva sahibi kullannm ibadetlerini kabul eder.»306
buyurmu~tur.307
tlbey b. Ka'b (r.a.) dan: Sizden biri bir ~eyi Allah nzas1 i~in terk-
ederse, Allah ona hi~ ummad1gi ve onemsemedigi yerden ondan daha
hay1rhsm1 verir. Sizden biriniz Allah nzasma uymayan bir ~eyi de ahr-
sa, hi~ beklemedigi yerden Allah onu s1kmt1ya sokar.308

30S Hth·e: 1!211.

306 Maide: 27.
'JJ7 tbnii Ebi Hatfm; Tefsfr-u :tbnii Keslr: 2/43.
n tbnii Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/142.
F: 77
 ·TEVEKKUL

Resfiliillah (s.a.v.) m Tevekkulii :

Resuli..illah (s.a.v.) la beraber Need gazv~sinde bulunan Cabir (r.a.)

den: Resuli..illah (s.a.v.) donerken c;ok dikentt agac;lan bulunan bir va-
diye c;ekilerek ogle istirabati ic;in uykuya yath. Herkes dagdmi~, bir
agac; altmda serinliyordu. Resuli..illah da bir agac; altma c;ekilerek k1h-
em1 agaea as1p .uyumu~tu. Uykuya yeni dalm_1~tik, birden Resuli..illah
(s.a.v.) bize seslendi. Hemen vardik, baktik Resuli..illah'm yanmda bir
bedevi oturuyor. Resfili..illah (s.a.v.):
« - Bu, ben uyurken k!lieiml kmmdan c;et_mi~. Uyamnca bakt1m
ki, yalmkih<; elinde duruyor:
« - Seni, benim elimden kim kurtarabilir?» aeyinee, ben:
« - Allah.» diye eevap verdim. Tekrar:
« - Seni benim elimden kim kurtarabilir?» deyjnce, yine ben:
« - Allah.» diye cevap verdim. Bunun i..izerine k!Jl<;: clinden dli5tli
ve oturdu.» diyerek olay1 anlatti. Bedevi, Hz. Peygamoer) oldtirmek is-
temi~ olmasma ragmen, Resfdtillah (s.a.v.), onu cezalandntmad1.309
Cabir (r.a.) anlatiyor: ResfJ!i..illah (s.a.v.), Nahl'de310 Meharib ve Ca-
tafan kabileleri ile sava~t1. Dii~man, Mtisltimanlann bir gafletini gori.in-
ee Gavres b. Haris denilen biri gelip kihei ile Rcsuli..illah (s.a.v.) m ba-
~mda dikilerek:
« - Seni benden kim kurtarabilir?» dedL Resuli..illah (s.a.v.):
« - Allah.» diye eevap verince kiiic; elinden dti!~tli. Bu scfer kihe1
Resultillah (s.a.v.) eline alarak:
« - Simdi seni benden kim kurtarabilir?» buyurdu. Gavref\:

309 Buhari; MUslim.

3Jcr Necd'de bir yer.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1219

«- Esirinim, kiyma! » diye yalvard1. Hz. Peygamber:

« - Allah'tan ba~ka Tann olmad1gma ~ehadet eder misin?» dedi.
« - Hay1r, fakat seninle sava~miyacag1ma ve seninle sava~anlara da
yard1m etmiyecegime soz veriyorum.» diye cevap verdi. Bunun iizerine
Resuliillah (s.a.v.), Gavres b. Haris'i serbest b1rakt1. Gavres, arkada~­
lannm yamna varmca:
<<- insanlann en hay1rhsmm yamndan geldim.» deJi ve sonra da
ckorku namaZI»m anlatt1.311

Eshabm Tevekki.ili.i:
Yahya b. Miirre'den: Ali (r.a.) gece <;Ikar, mescide giderek nafile
namaz kilard1. Biz onu korumak ic;in gittik. Namaz bitince bize gelerek:
« - Ni<;in oturuyorsunuz?» diye sordu.
« - Seni korumak ic;in bekliyoruz.» diye cevap verdik.
« - Yeryiiziindekilerden mi, yoksa goktekilerden mi koruyorsu-
nuz?» dedi.
<<- Yerdekilerden.» dedik. Hz. Ali:
<<- Gokte karara baglanmad1k<;a (Allah istemeden) yeryiiziinde hi<;-
bir ~ey olmaz. Kaderi tecelli cdinceye kadar herkesi iki melek korur
ve miidafaa eder. Kaderi tecelli edince onu kaderi ile ba~ba~a birakir-
lar. Ali de Allah tarafmdan saglam bir kalkanla korunmaktad1r. Eceli
gelince kalkan kalkar. Kadcrine raz1 olmayan, imanm tadm1 alamaz.:D
dedi.312
Katade (r.a.) anlatiyor: Gecenin sonuna dogru Hz. Ali (r.a.) de bir
karars1zhk ba~lad1. Bunun iizerine ailesi ~iipheye dii~erek flSllda~tilar.
Toplamp onunla konu~tular. Hz. Ali:
<<- Herkesin yanmda iki melek vard1r. Kaderde olmayan hic;bir
~eyi koruduklan kimseye yana~tlrmazlar. Kader gelince mclekler o kim-
seyi kaderleri ile ba~ba~a birakirlar.» dedi. Sonra mescide <;1kt1 ve ora-
cia ~ehid cdildi.

311Beyhaki; Bidaye: 4f48. Korkn namaz1 (Salat-1 havf) Rcsu!UIIah ve eshabmm

sa\':-t$13 be~ Y;1kit namaz1 kill~ tarz1d1r. Bu namaz Kur'an-1 Kcrim'de ~oylc zik-
redilmektcdir: «Sen cn!ann i~inde bulunarak namazt klld1nhgm zaman, on·
lardan bir ktsmt seninlc bcraber namaza dursun ve silahlan yanlannda bulun-
sun, bunlar secde cttikten som·a namazt heniiz kdmayan diger bir ktstm gel-
sin, seninle birlikte namazmt kilsm, ihtiyath bulunsunlar ve siHih ile miihim-
mahm yamnda buhmdursun. Kafirler sizin siH\h ve e~yamzdan gaflet etmeni-
zi isterler ki birden hire iizerinize bir arada <,:ullansmlar. Yagmurdan dolayJ
gi.i<,:li.ige ugrachgm1z, yahut hastahktan muztarip oldugunuz takdirde siHihla·
nmzt c;'IkarmaHizda vebal yoktur. Fa!~:at son derece ihtiyath davramn. Muhak·
kak ki Allah kafirlere riisva edici bir azap haztrlanu~ttr.» Nisa: 102.
'm Ebu Dnvud; ibnii Asakir.
1220 Milsliimanltk

Ebu Miclez'den: Hz. Ali mescidde namaz k1larken Murad kabilesin,-

den bir adam gelerck:
« - Kendini koru! Murad kabilesi seni oldiirmek istiyor.» dedi.
Hz. Ali de:
« - Herkesin beraberinde onu takdlr edilmeyen ~eylerden korumak
H;in iki melek vardrr. Arrcak kader gelince melekler onu kaderi ile ba~­
ba~a brrakirlar. (iinkii ecel, saglam bir kalkand1r.>> dedi. 313 _
Ynhya b. Ebi Kesir ve digc rlerinden: H£. AH'ye:
« - Scni koruyahm mr?" dcdiler. Hz. Ali:
«-- Ki5iyi eceli korur.» diye ceva:p verdi. 314
Cafer b. Muhammed, babasmdarr naklediyor: 1ld ki~i bir dava i~in
Hz. Ali'yc r;cldilcr. Hz. Ali hcmcn bir duvann dibine oturdu. Bunun
i5zcrinc bir adam:
« - Ey mii'minlerin emiri! Duvar yrkrlacak.» dedi. Hz. Ali:
<<- (:ckil git, Allah korur.» dedi. Gelen iki ki~i arasmdaki davayr

karara bagladr. Kalktrktan sonra duvar yrkrldr. 315

Ebu Zabye'derr: Abdullah b. Mes't!d, son hastahgma yakalandrgr za-
man kendisini Osm;:m b. Affcm (r.a.) ziyaret etti ve:
« - $ikftyetin ncdir?» diyc sordu. Abdul!a!l:
«--· GEnahlanm.» cevabrm verdi. Osman (r.a.):
« - Canm nc istiyor? » dedi. Abdul!ah:
« - Rabbimin rahmetini.>> dedi. Osman (r.a.):
<<- Smn bir t8bip c;af]:n·tayun 1m?>> dedi. Abdul!ah (r.a.):
« - Beni, tabip hasta yaptl.>> dedi. Osmm1 (r.a.):
« - San::t maa5 baghy2ynn mr?>> dedi. Abdullah (r.a.):
<<- Ma a ~a ihtiyaciJn yok.>> dedi. Osman (r.n .):
"- Senden sonra k1zlanna faydasr dokUJ{ur. >> dedi. Abdallah (r.a.):
<<- Krzlnnmm bkir diismesindcn mi 1-:orkuYm·stm? Ben k1 ?1:-tr1'11a
her gecc Vakl'a sfrresini okumalal'mr emre1.tim. <;i!nkii ben, R.'s1!lii1bh
(s.a.v.) , m: Kim her gecc V:.lk1'a sCtresini okursa, o asb d::t r hk gi.)rmez,
buyurdugunu duymu~tum.» dccli. 316

313 ibnii Said; ibnii Asakir; Kenz'ul-Ummal: 1188.

31 4 H1Iye: l/75.
315 Delftil'iin-Niibiivve: sh. 211.
316 Thnli 4dldr· Tefsir-u ibn-i Kesir: 4/281.
 •

Ome.o: (r.a.) den: Hayat1m boyunca ister sevdigim ~eylerle, isterse

~cvmcdigim ~eylerle kar$Ila~ayim, i::inemi yok. <;iinkii, hangisinin benim
i<;in hay1rh oldugunu bilemcm. 317
Hz. Hasan (r.a.), babas1 Hz. Ali (r.a.) den naklediyor: Hz. Ali'ye Ehu
Zerr (r.a.) in:
« - Bcnim i<;in fakirlik zenginlikten, hastahk da s1hhatten daha iyi-
dir.» dedigi soylendi. Bunun iizerine Hz. Ali (r.a.):
« - Allnh Ebu Zerr'in haynm versin! Ben de ~i::iyle si::iyliiyorum:
Allah'm, kendisi ic;-in scc;:tigine nlZI ohm, O'ndan ba~kasm1 temenni et-
mcz. Allah'm kazasma ve tasarrufuna da boyle raZI olunur.» diye mu-
kabele etti.318
Ali (r.a.) den: Ki$i, Allah'm kendisine takdir ettigi ~eye raz1 olsa
da, olmasa da o, mutlaka ba$ma gelir. Fakat kaderine raz1 olan· sevap
ahr. Kim Allah'm kendisine takdir ettigi kazaya raz1 olmazsa da, o yine
ba~ma gclir. Fakat o zaman sevaptan mahrum kahr. 319
Abdullah h. Mesud (r.a.) dan: K1yamet giinii herkes diinyada ye-
diklerini ister. Diinyada hepiniz Allah'm takdir ettigi kaza ve kadere
raz1 olursunuz. Ancak, buna raz1 olmayanlann kalplerinde bir s1kmt1
olur. Sizin, agzrmzda kor ate~i si::indiirmeniz kaza ve kadere raZI olma-
mamzdan daha hay1rhdir. 320

317 lbnii Miibarek; lbnii Ebid-diinya; Elferce; Asked; El-Mevatz; Kenz'ul-Um.mlll:

2/145.
31a ibnii Asakir; Kenz'ul-Umrnal: 2/145.
3 19 ibnii Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/145.
3lO HJ.lye: 1/137.
 ALLAH KORKUSU

Resiilullah'm (s.a.v.) Allahtan korkmas1:

ibnii Abbas (r.a.r anlatiyor: Ebu Bekir (r.a.), Hz. Peygarnber'e:

« - Ya Resulallah! Seni ihtiyarlam1~ gortiyorurn.» dedi. Resuli.illah
(s.a.v.) da: '
« - Beni, Hud, Valo.a, MiirseHH, Nebe' ve Tekvir sureleri kocattu
buyurdu.321
Ebu Said (r.a.) den: Orner b. Hattab (r.a.), Hz. Peygarnber'e:
« - Ya Resulallah! <;abuk ihtiyarladm.» dedi. Resultillah (s.a.v.) da:
« - Beni, Hud ve karde~leri Vak.a, Nehe' ve Tekvir sureleri ihti-
yarlatti.» buyurdu.322
Ebt'1 Said (r.a.) an:lahyor: Resultillah (s.a.v.):
« - Dtinyada kaygisizca nasll ya~ anrn! israfil sur'u agzma almv;;,
ba~m1 egmi~, kulak kesilrni~ bir vaziye tte tifleme emrini bekliyor! »
dedP 23 Mtisltimanlar:
<<- Ya Resulallah! Oyleyse ne soyliyel im?» diye sorduklarmda, Hz.
Peygarnber:
« - HasbiinaJlahii ve ni'mel veld!. A1allahi teveke!na,:l 2-1 deyiniz.»
buyurdu.325
ibnii Orner (r.a.) den:

321 Beyhaki.
322 Bidaye: 6/ 59.
323 Hz. Peygamber bu sozli ile,_mlislliman lann kiyam etin h er an kopmas1 ihtima-
line kar~n daima dikkatli olm alan vc gafil olma m alan gcrektigini b elirtiyor
1'24 Allah bize kafidir, o ne giizel vekildir, sadece Allah'a giivenip dayamnz.
325 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Tirmizi; Bidaye: 6 j 56.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1223

Resuliillah (s.a.v.), birinin; «Azap ve cehennem bizim nezdiruizde"

dir.»326 ayetini okudugunu duyunca, derhal bay!ldi.327

Eshabdaki Allah korkusu :

Sehl h. Sa'd (r.a.) dan: Ensardan bir gencin kalbine Allah korkusu
dii~mii~tii. Cehennerni hatlrladigi zarnan aglard1. Bu korku, ona ken-
disini eve hapsedccck kadar tesir etti. . Bu dururn Resuli..illah'a haber
verilince, eve, gencin yanma geldi. Resuliillah (s.a.v.) i<;cri girdiginde
gen<; hernen ona sanld1 ve cansi?. olarak yere di.i~tii. Bunun i.izerine Hz.
Peygarn ber:
<<- Arkada~m1z1 defnedin. Korku onun cigerlerini par<;a1adJ.» bu-
yurdu.328
Huzeyfe (r.a.) den: Ensardan bir gencin kalbine Allah kodcusu dii~­
rni.i~ti.i. Cehennerni hat1rladigi zarnan aglard1. Bu korku o gence ken-
disini eve hapsedecek kadar tesir etrni~ti. Durum Restlli.illah (s.a.v.) a
haber verildi. Resfdi.ilbh, gcncin yamna gelince, o, Hz. Pe_vgarnber'e
~oyle bir bakti, kalkip boynuna sanld1, sonra da cansiz olarak di.i~ti.i.
Bunun iizerine Hz. Peygarnber:
<<- Arkada~m1z1 defnedin. Cehennern korkusu onun cigerlerini par-
<_;:aladi. Kuvvct ve iradesi ile ya~ad1g1rn Allah'a yernin ederirn ki, Allah
onu cehennernden korurnu)tur. Ki~i urndugunu ister, korktugundan da
ka<;ar.» 329 buyurdu.
ibnii Abbas (r.a.) dan: Allahi.i Te~Ua, Peygarnberine: «Ey iman eden•
ler! Kendinizi ve ailenizi · yakacag1. insanlarla ta~lar olan cehennemden
koruyunuZ.» ayetini indircligi zarnan, Resuliillah (s.a.v.) bu ayeti bir giin
eshabma okudu. Bunun iizerine bir gen<; bay1hp dii$tii. Resftli.illah (s.a.v.)
hernen elini gencin kalbinin i.izerine koydu, kalp harcket ediyordu:
<<- Ey gen<;! Allah' tan ba~ka ilfth yoktur, de!, buyurdu. Gent;:, Hz.
Peygamber'in arzusunu yerine getirince, onu cennetle miijdeledi. Eshab1:
<<- Ya Resf1lallah! Bu rniijdc sadece ona m1?, diyc sordular. Re-

suli.illah (s.a.v.):
<<- Allahii Td'tla'nm: «Bu cennet nimetleri, azametimden ve aza·
b1mdan korkan k.imseler i<;indir.»330 buyurdugunu duyrnadm1z m1?>> di-
ye cevap verdi.331

326 Milzzemmil: 12.

:m tbniln-Neccar; Kenz'ul-Ummal: 4/ 43.
326 Miistedrek; Beyhaki; Tergib: 5/ 233.
329 ibnii Ebid-dilnya; ibnil Kudame; Kenz'ul-Ummal: 2/144, 3290; Tahrim: 6.
:!30 ibrahim: 14.
131 Milstedrek; Tergib: 5/194.
 1224 Miisliimanhk
Said b. Miiseyyib (r.a.) den: Omer b. Hattab (r.a.) hastalanmi~tl.
Resuliillah (s.a.v.) ziyaretinc geldi :
« - Y;i ()mer! Kendini nasll buluyorsun?» diye sordu. Omer (r.a.):
« - Ccnnet nimctlcrini umuyorum, cehennem azabmdan da korku-
yonun.» diyc ccvap verdi. Bunun iizerine Rcsuli.illah (s.a.v.):
«-- Bir mi.i'minin kv.lbinclc umutb korku berabcr bulunmad1g1
mijddet<;_:e Albh o kulunu umdugt!lla n::~il ctmcz. Korktuguncbn da cmin
bJmaz. » bnyurdu. 332
Hasan (r.a.) dan: Hz. Ebii. Bekir (r.a.) ~oyle dedi:
« - E;lmiyor mu~unuz? Mi.i.'minlcrin umt1tlu korkulu olmalan. ke:n-
di clleri ilc kcnciilct·iDi tchiikcyc atmalan ve Albh'tan haktan ba~ka bir
~ey istcmcmelcri ic;:in, Allah'm ruhsat ayctlcri ilc ~icldct [ryetlcr ini, ~d­
det ayctlcri ile de ruhsat flyctlcrini birlikte zikrelmi~tii· . 3 :l3
Abdullah b. Er~Rumi an!atJyor: Osman (r.a.), bana ge1crek ~oyle' ·
dedi:
« - Ccnnctlc cehcnncm arasmda hangisinc gidece}1imi bilmedcn bek-
lemektensc, kiil oln,ayi tcrcih cclcrim.»·3:; l
Katade'dcn: Ehft Dbeyde b. Cerrah (r.a.) ~()ylc dedi:
« - -;.~csl : c bir kor obvchm da ailcm b"cni kesip, e1imdcn \_'esc \'e
"' • y •
<;orba y::~psaych.>>
iml"".H h. Hnsayn (r.a.) ~ijv]c dcrli:
<<- Keske hilli..iktc hil olaydun da, firtmtih bir gi.imlc t·i.i;;:<._, . L ·~'ili

savur;t 1:d1. ,:123

AmL b. Mcs;_·iik'tan: AbduHah b. lV!zs'ud'un ycn1ncb bnhnMn bir
adam:
« - Ash;tb·I yemindcn (kJyamette deftcri sagclan v,crdcnlcrJcn) ol-
mzrn istcmcm. i\llah'a y:1km kimsc1crdcn olmay1 istcrim .» dedi. Bunun
iizerinc ib;1ii Mes'ud; kenclisini kastedcrck:
<<- 0) lclcri clc \'ar ki oldi.ikten soma hie; cliri1mcyi istcmezle:r.» dccli .

Hasan-1 llasri'dcn: Abc!ullah b. i\lles'ud (r.a.) ~oylc dedi:

« - Ccn net lc cchenncm arasmda dursam, ban a ikisinden birini mi,
yOksa kiil olmay1 mt istcrsin dense, mutlaka kiil olm:1~n isterdirn.» 3:;6
Ehft Zerr (r.a.) den: Allah'a yemin edcrim ki, cger benim bildigimi
bilscycliniz nc hammlanmza yakla~1rdm1z ve ne de yat::~klanmzda ya-
tardmiz. Ke~ke, aziz ve celil olan Allah bizi (insan olarak yaratacagma,
kesilen ve meyvesi yenen bir agac; olarak yaratsayd1.) 337

337 Bcyhaki; Kenz'ul-Ummal: 2/145.

333
Ebii~~eyh: Kenz'ui-Ummal: 2/144; Bk. Miisliimanhk: 2/698-700.
334 Hilye: 1/60; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Ez-Ziihd; Miintehab; 5jl0.
335 ibnii Asakir; Miintehab; 5174; ibnii Sa'd: 3/413, 4/26.
336 HIIye: 1/133.
ll37 Htye: 1/164.
 Ab,lak ve !ctima£ Hayat 1225
•
Hizam b. Hakim' den: Ebiidderda (r.a.) ~oyle dedi:
c - Oliimden sonra goreceklerimizi bilseydiniz, ne i~tahla yemek
yerdiniz, ne i~tahla bir ~ey i<;:erdiniz ve ne de dinlenebileccginiz bir eve
girerdiniz. Mutlaka kalabahk yerlere <;:Ikar, gogiislerinizi doverck hali-
nize aglardm1z. Ke~ke Allah beni, kesilen, sonra da meyvcsi ycnen bir
aga~ olarak yaratsayd1. »333
Ba~ka kaynaklarda, Ebiidderda (r.a.) nm ~oyle dcdigi naklcdilmck-
tedir:
c - Ke~ke ailcmin bir ko<;:u olayd1m da, onlara bir misafir [:clcydi .
Benim kesilmemi emredeydiler ve yeyip yedireydiler.»339
. Abdullah b. Orner (r.a.) den: Mes'ul bir kul olacagima, ke~ke ~u
direk gibi olaydim.340
Tavus'dan: Muaz b. Cebel (r.a.) memleketimize geldigindc bizim ik-
ri gelenlerimiz, ona:
« - Eger emredersen, bu ta~lardan ve aga.;;lardan sana bir mc ~ cid
yapanz.» dediler. Muaz b. Cebel (r.a.), onlara:
c - Kiyamet giinti onlann Slrtlma yiiklenmesinden korkanm . -> di-
ye mukabele etti.34
.Nafi'den: ibnii Orner (r.a.) Kabe'ye girdi. Onun seeded:: ~oylc ni-
yaz ettigini i~ittim:
« - Allah'1m, biliyorsun ki, beni Kurey~liJer gibi di..inya nirnelleri-
ne dii~kiin olmaktan koruyan sadece, Senin korkundur. » 3'1 ~
Ebu Hanrn (r.a.) dan: ibni.i Orner bayilmi~ bi1· Irakhya rastladc
« - Ona ne oldu?» diye sordu.
c - Kur'an okundugu zaman ona bu hal olur.» diye cevap verdiler.
1bnii Orner:
c - Biz de Allah'tan korkuyoruz, ama bayilmiyoruz.» dcdP43
~eddat b. Evsel-Ensari (r.a.) den: ~eddat (r.a.) yataga girdigi za-
man saga sola doner, uykusu gelmezdi. Bunun iizerine:
« - Allah'Im, cehennem uykumu ka<;:1rd1.» der ve kalkarak sabaha
kadar namaz kllard1. 344
Amr b. Seleme (r.a.) den: Hz. Ai~e (r.a.):
« - Ke~ke bir aga<; olayd1m! Ke~ke bir kesek olayd1m! Ke~ke Al
lab beni hi<; yaratmasaydi! » derdi.

33ft Hilye: 1/216.

339 ibnii Asiikir; Kenz'ul-Ummal: 2/145.
3«l ibnii Sa'd: 4j12.
3olt Hilye: 1/236.
3<12 Hdye: l/292.
Xl Hilye: 1/312.
344 Hilye: 11264.
1.226 MilslilmanZtk

ibnii Ebi Miileyke'den: ibnti Abbas (r.a.) oli.irni.inden once Hz. Alfe'-
nin yanma vard1, ~u sozlerle onu ovdi.i:
« - Resuli.illah'm hamrn1, rni.ijdeler olsun! Hz. Peygarnber senden
ba~ka bakire biri ile evlenrnedi. Allahi.i Teala ayetle senin su~suzlugunu
bildirdi.»
ibnii Abbas (r.a.) m pe~inden ibnii ZUbeyr (r.a.) girdi. Hz. Ai~ (r.a.)
ona:
« - Abdullah b. Abbas beni rnethetti. Bugi.in kirnsenin beni methet·
mesini isternern! Keske tarnarnen unutulsam! » dedi.345

M lbnii Sa'd: 8/74.

 •

ALLAH KORKUSU!\I'DAN DOLAYI AGLAMAK

Aesuli.illah (s.a.v.) m Allah korkusundan dolay1 aglarnas1

Abdullah (r.a.) dan: Resuliillah (s.a.v.):

« - Barra Kur'an oku.» dedi. Ben de:
« - Kur'an sana indirildi, ben sana nastl okurum!» deyince:
« - Onu ba~kasmdan dinlemeyi severim.» buyurdular. Ben, sure-i
Nisa'y1 okudum. «0 halde her milletten bir ~ahit getirip seni de biitiin
bunlara l?ahit tuttugumuzda onlarm bali ne olacak?»346 ayet-i kerime-
sine gelince:
« - Kafi! » dedi ve hem~n dondii. Gozlerinden ya~lar ak1yordu.347

Eshabm Al!3h korkusur:dan dolay1 ag!amas1 :

Ebu Hiireyre (r.a.) den: «Siz bu soze mi, bayret ediyor, giiliiyor da
aglam1yorsunm:.»313 ayetleri nazil oldugu zaman suffe eshab1, yahaklan
1slanmcaya kadar goz ya$1 doktiiler. Onlann iniltilerini Resuliillah (s.a.v.)
duyunca onlarla beraber kf!ndisi de aglad1. Resi:tliillah (s.a.v.) m agla-
mast iizerine biz de a.gladtk. Bunun iizerine Resuliillah (s.a.v.): Allah
korkusundan dolay1 aghyan, cehenneme girmez·. Tovbe etmeksizin gj.i-
nahta tsrar eden kimse de cennete girmez. Eger siz, giinah i~lemesey­
diniz, Allahii Teala mutlaka giinah i~leyen bir kavim yaratir, onlan af-
federdi. » buyurdu.34 9

5.46 Nisa: 41.

~7 Buhari; Bidaye: 6/59.
1
S48 Necm: 59 - 60.
3ol9 Beyhaki; Tergib: 5/190.
1228 Musliimanltk

. Enes (r.a.) anlat1yor: Resftliillah (s.a.v.):

« - Bunu yapamazsamz, ki elbette yapamtyacaksmtz, kafirler i~in
hazirlanan ve yakib insanlarla ta~hu· olan ate;; ten korkun! >> 350 ayetlni
okudu ve ~oyle dedi:
« - Cehennem krzanncaya kadar bin sene yabld1, beyazlaymcaya
kadar bin sene daha yabld1. Simsiyah o~uncaya bdar, bin yil cbha
ybldr. 0, alevi asia sijnmeyen simsiyal1. bi:· ate~ oldtL»
Bunun i.izerinc, Rcsulullah (s.n.v.) m 011ijwle bulunarr bir zenci, yuk-
sek seslc aglad1. Cei:r:"Jl (a.s.) inercl~:
« - Oni.indcki bu agbyan kimclir?» diyc sordu. Resf1 liilld1 (s.a.v.):
« - Habe~li bir adamd1r.» dedi vc onu ovdi.l.
Cebrail (r.a.) de, Allahi.i Tefll :l'nm '}liylc buyurdu~:unu hildircli: «h·
zetim, Ce!illim ve arO?nnm iisti.h1:.~dd ~·1a~-camm ha1,LI h;.b. dUnyNb he-
nim korkt:mdan doiay1 aglayan l<.:nlnmu, cc·u•ct!e <i_'e?.;: ~iiEUreceg.im.>> 351
Kays b. Ebu Hazim (r.a.) den: Resfllullah (s.a.v.) a gelc1igimdc Ehft
Bekir (r.a.) o ~11m sagmda ayakta duruyonlu. Albh'a hmnd-ti scna ctti
\'e c;ok <;Ok agladr. 352
Ali h. Ebu Talib'in to'r unu ·u asan h . Muhammed'den: Cmer b. Hat-
tab, cuma gi.inu hutbede: «Gline:-; ymrarlamp devrildli!;I, y1khz!ar (W!dil·
diigii, daglar yerinden oyn<~y~p yi.iriidUgi.i., d cyr:Jer s ahverHdi~i, vah:;;i·
hayvanlar topland1g1, denizler kabanh[;z, insapb r bide~£j j~i , din cHd
gomiHen k1za «hangi sm; yi.izi.inden o]di.iriildii., diye soruldugu, defteder
a<;ddigi, gokyiiziintin perdesi k:JJkt13'1, cehennem alcvlendigi ve cennet
yakh~~hnldigi zaman, herkes ne hazn·lami~sa onu bilecek>>353 ftyetine
kadar okudu, aj~lamaktan ileri sine dcYnm cdcrncdi.
Hasan-1 Basri: Orner h. Hattab (r.a.): «R3bbhnin <Jzabt mutlaka
ger<;ekle~ecek, ona mani olacak hi<; bir ~cy yoktur.,, 354 ftyetlerini oku-
yunca onlarm tesirinden karm ~i;;ti ve yirmi gi..in yataga yatt1.
Ubeyd b. Umeyr (r.a.): den: Orne•: b. Ha:ttah bi~e sabah namazm1
Sttre-i Yusuf'la lolchrdr. <<Ogu1Iarmdan biri yana <;ekilerck, ne y;:mk oi-
du Yusuf'a! dedi. Kederinl sezdirmcden ogullarma kanji ofkesini ycner-
ek hiiziinle gozleri dola dola agladi.>> 355 , ayetine gelince, kcndisini tu-
tamayarak aglad1, vc ntkua gitti.3" 6
AbduHah b. $eddad b. Had'cbn: Hz. 0111er (r.a.) sabah n::lma<:mca

350 Bakara: 24.

351 Beyhaki: isfahani; Tergib: 5jl94.
352 Abdiirrezzak; Miintehab: 5/260.
353 Tckrir: 1 -14.
354 Tur: 7- 8.
355 Yusuf: 84.
356 ~afi; Miintehabiil Kenz. 4/401.
 Ahlak ve Ictimai Hayat 1229
' '' !
Sure-i Yusuf'u okuyordu. Ben son saflarda bulunuyordum. «Ben kede--
rimden ve hiizniimden sadece Allah'a ~ikayet ediyorum.» ayetine ge-
lince h1<;kmklanm duydum.
Hi~am b. Hasan'dan: Orner (r.a.) bir ayet okudugu zaman bogaz1
t1kamr, yere dii;;iinceye kadar aglard1. Sonra da evine kapamrd1. 0 ka-
dar ki, onu hasta zannedip ziyaret ederlerdi.357
Osman b. Affan (r.a.) m azaths1 Hani'de.n: Osman, bir kabrin ba;;m-
da durdugu zaman goz ya;;Ian sakallanm 1slatmcaya kadar aglard1. Ona:
« - Cenneti ve cehennemi hat1rlaymca aglam1yorsun da, kabri ha-
tirlaymca aghyorsurr?» dendi. Osman (r.a.) buna:
« - Resuliillah (~.a.v.) m: Kabir, ahiret ge<;itlerinden ilk ge<;ittir. Bu
ilk ge<;itten kurtulanlar i<;in ilerisi daha kolayd1r. Kurtulam1yanlar i<;in
ise ilerisi daha da zordur, dedigini duydum.» Yine Resuliillah (s.a.v.)
$0yle buyurmu;;tu:
« - Kabirden daha korkun<; bir manzara gonnedim.»
Yine Hani naklediyor: Osman'm bir mezar ba;;mda ;;u m1sralan
okudugunu duydum: «Eger o <;ukurdarr kurtulursan, kurtulmu;; olursun
biiyiik felaketlerden. Aksi takdirde, kurtulacagmi zannetmem.»358
ibnii Orner (r.a.) den: Orner, Muaz b. Cebel (r.a.) e ugrad1. Muaz
aghyordu. Orner:
« - Seni aglatan nedir?» diye sordu. Muaz b. Cebel (r.a.):
« - Resuliillah'tan duydugum ;;u hadistir: Riyanm en hafifi $irk-
tir. Allahii .Teala'nm en <;ok sevdigi kullar da, tanmmayan miiltekilerdir;
onlar olmad1klan zaman aranmazlar, bulunduklan zaman da tamnmaz-
lar. Onlar, hidayet rehberleri ve ilim kandilleridirler. »359
Kastm b. Ebi Bezze'den: i1mii Omer (r.a.) den duyan biri, bana an-
lattl. ibnii Omer, MiitafifUn suresini okudu: d:nsanlar, hesaba ~ekilme-­
leri i<;in, alemlerin Rabbinin huzurunda durduklan zaman .. ·» aye tine
gelince du;;tu, aglamaktan gerisini okuyamad1. 360
Nafi (r.a.) den: ibnii Orner (r.a.), Bakara Stlresinin ;;u son iki aye-
tini her okudugunda aglard1: «i<;inizdekini a<;tklasamz da, gizleseniz de
Allah sizi onunla hesaba ~eker ve diledigini bagt$lar, di1edigine azap
eder. Allah, her ~eye kadirdir. Peygamber ve mii'minler, O'na, Rabhin·
den indirilene inandt. Hepsi Allah'a, meleklerine, kitaplarma ve Peygam·
berlerine de inand1. Peygamberleri arasmdan hi<; birini ayrrt etmeyiz,
i~ittik, aff1ru dileriz, donii~ sanadtr, dediler.»36l

357 HIIye: 1/51.

358 Tirmizi; Tergib: 5/ 322; HIIye: 1/ 61.
359 Miistedrek; 3/270; HIIye: 1/15.
360 Hilye: 1/305; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; S1fat'iis-Safve: lj254.
361 Bakara: 284, 285.
 1230 Miisliimanltk

Nafi'den: ibni.i Orner (r.a.): ~inananlann, kalplerinin Allah't anma-

Sl Ve ondan inen ger~ege i~ten baglanmaSI zarnaru da}la geJrnedi Ini?
Onlar, daha once kendilerine kitap verilen (Nasara ve Yahudi) ler gibJ
olrnasmlar. Onlann i.izerinden uzun zaman ge~Yti de kalpleri katda~ti;
onlann fYOgu yoldan ~1km1~ kirnse}erdir.» ayetini okuyunca aglamaktan
ilerisini okuyamadi.362
Yusuf b. Mahek'ten: ibni.i Omer'le Ubeyd b. Urneyr (r.a.) e gittik.
Arkada$lanna bir ~eyler anlatiyordu. ibni.i · Omer'e baktim ki, gozleri
ya~la do1mu~tu . 3 63 1

Ubeyd b. Urneyr'den: Ubeyd: «0 zarnan her rnilletten bir ~ahit ge-

tirip, seni de bi.itiin bunlara ~ahit tuttugurnuzda onlann bali ne oia·
cak?»361 ayetini okuyup bitirince, ibni.i Orner aglamaya ba~lad1. Goz
. ya~lanndan sakallan ve gogsii 1sland1. Ravi'lerden biri alan Abdullah,
ibni.i Orner'in yanmda bulunan birinin, kendisine:
« - Kalhp Ubeyd b. Urneyr'e uzatma, ~u ihtiyan uzdtin, demek is-
tedigini soy ledi. »3G5
Abduilah b. Ebi MUicyke'den: Mckke'den Medine'ye kadar ibni.i
Abbas'a a rkad a ~hk ettim. Konaklad1gi yerlerde gecenin yaqs1m ibadet-
le ge~irird i . Eyyub:
« - 0 nas1l okurdu?» diye sordu. Ben de:
« - Olii.m sarho!?lugu ger'Yekten gelir. Ey insan! i~te bu scnin i:>te-
den beri kal;hgm ~eydir.» 366 ftyetini ag1r ag1r, tane tane okur ve duygu-
. !anarak ~ok aglard1, diye cevap verdim. 367
Ebu Reca (r.a.), goz ya$lannm aktig1 yeri gostererek:
« - ibnii Abbas (r.a.) m buras1 sanki patika bir yol gibi olmu~tU.:l
dedi. 638 '

Osnian b. Ebi Sevde anlatlyor: Cehennem vadisi i.izerindeki rnes-

cidin giri~ duvanm gostererek:
"- Ubade b. Siirnit (r.a.) i gogsiini.i ~u duvara yaslmm~ aglarken
gordi.im.»
« - Ya Ebel Velid, seni aglatan nedir?» diye sordum.
I « - Rcsuli.illah (s.a.v.) u1., burada cehennemi gordiigiinii soyledigi ~u
II yadir.» diye ccvap verdi.» dedi.3G9

36~ Hadid: 16; Eblil Abbas, Tarihinde; lsabe: 2/349; HIIye: 1/ 305. f
3t,3 ibnii Sa'd: 4/ 162; Hdye: 1/305.
364 Nisa: 41.
3'' " ibnii Sa'd: 4/ 162
~'" !Of: 1!)
:.a H1lyc: 1/327.
'3W ll!':.·c: 1/329.
' i.c1 Hllyc: 6fll0.
 Ahldk ve l~timai Hayat 1231 .~

Ya'la b. Ata, annesinden naklediyor: Annesi, Abdullah b. Amr (r.a;) a

stinne yapard1. 0 da kap1y1 iizerine kapar, gozlerinde ya!] kalmay1rio<-/
caya kadar aglard1. Sonra annem yine ona stirme i<;iri malzeme hazir-
lardi.370 ·
MUslim b. Bl~r'den: Ebfi: Htireyre hastalandigi zaman aglad1.
«- Ya Ebu Htireyre (r.a.), seni aglatan nedir?» diye soruldugun-
da, o:
« - Ben sizin, bu dtinyamz i<;in aglam1yorum. Beni aglatan, yolu-
mun uzakhg1 ve azigimm azhg1d1r. Cennetle cehennem arasmda bir u<;u-
rumdayim. Hangisine gottirtilecegimi bilmiyorum.» cevabm1 verdi.371

:rro HtJve: f /290.

371 tbni\ S?.'d: 4/62; Htlye: l/383 .

...
 . :···,~

Dtl~tlNMEK VE iBRET ALMAK

Eshabm tefekkuru ve ibret almas1 :

Eshabdan Ebu Reyhane (r.a.) nin azaths1 Damra b. Habib'den: Ebtf

Reyhane, bir sava;;tan donmli;;tii. Ak~am yemegini yedikten sonra ab-
dest ahp Mescide gitti. Bir slire okudu, yerinden aynlmadan mUezzin
yats1 ezamm okudu. Kans1, kendisine:
« - Ebft R.eyhane! Sava;;tm, yoruldun, sonra geldin. Bizim sende
hakkrm1z yak mu?» dedi. Ebu Reyhane (r.a.):
« - Evet, dogru. Fakat eger seni hatrrlayabilirsem, senin bende hak- .
km var.» diye cevap verince, kansl:
« - Seni me;;gul eden nedir?>> dedi. 0 da:
<<- Allah'm cennetinde tavsif ettiklerini ve oradaki nimetleri di.i-
~iinlirken mliezzinin ezamm i;;itmemdir.>> dedi. 372
Muhammed b. Vasi anlat1yor: Ebft Zerr (r.a.) i;n vefatmdan sonra,
bir adam Basra'dan gelerek annesinden onun ibpdeti hakkmda bilgi
istedi.
<<- Ebft Zerr (r.a.) in ibadeti hakkmda bana bir ~eyler anlatman

i<;in sana geldim.» dedi. Kadm:

« - 0, blitiin glin, bir kenara <;ekilir, tefekklir ederdi.» diye cevap
verdi. 373
Avn b. Abdu!lah b. Utbe anlat1yor: Derda'nm annesine Ebiidder-
da'mn en <;ok devam ettigi ibadetin hangisi oldugunu sordum. 0 da:
« - Tefekklir ve gordligli her ;;eyden ibret almak.» diye cevap verdi.
Ummiiderda'ya:
« - Ebiidderda'mn en <;ok yapt1gr amel hangisidir?» diye soruldu.
· ada:

3n ibnii Milbarek; isabe: 2/157.

373 HIIye: 1/164.
 Ahlak ve lctimai Hayat 1233

«- Gordugu her ~eyden ibret almak.» diye cevap verdi. 374

Ehiidderda (r.a.) dan: Bir saat tefekkur, butiin gece ibadetten daha
hapr 1d1r.375
insanlardan bir klsm1 hapra vesile olur, ~erre mani olur. Bundan
dolaYJ onlar i9in bir - mukafat vard1r. Bir k1sm1 da hay1ra mani olur,
~erre vesile olur. Bundan dolay1 da onlar sorguya 9ek.ilirler. Bir saat
tefekkfu376, butiin gece ibadetten daha hay1rhd1r. 377
Habib b. Abdullah anlatlyor: Sava~a gitmek isteyen bir adam, Ehiid-
derda'ya gelerek:
« - Ebiidderda! Bana nasihat et!» dedi. Ebiidderda (r.a.):
« - Rahat zamanlannda Allah'1 an ki, 0 da seni s1k1~1k amnda
hatrrlasm. Diinyahk bir ~ey goriince sonunun ne olacagm1 du~iin.»
dedi.378

Nefs Muhasebesi :

Ehu Bekir (r.a.) in azaths1 anlat1yor: Ehu Bekir es-S1ddik ~oyle

demi~tir. Kim kendi nefsine kusurundan dolay1 klzarsa, Allah o kim-
seyi gazabmdan emin kllar.
Sabit h. el-Haccac'dan: Orner h. Hattah (r.a.) ~oyle demi~tir: Amel-
leriniz mizana konmadan once ol~iilu hareket edin. Hesaba ~ekilme­
den once kendinizi hesaba 9ekin. <;unku dunyada kendinizi hesaba ~ek­
meniz yann k1yamet gunu hesaba ~ekilmenizden daha kolayd1r. Mah-
~er giinii i9i:b. iyi ameller haz1rlaym. «0 giin huzura getirilirsiniz, yaptr
glDIZ hi!;bir ~ey gizli kalmaz.» 380
Enes b. Malik (r.a.) anlatlyor: Bir gun, Orner b. Hattab'la beraber
giderken o bir bah~eye girdi. Ararmzda duvar vard1. i~ tarafta onun
kendi kendine:
« - Ey mu'minlerin emiri! Allah'a isyandan kendini koru. Yoksa
Allah sana azap eder.» dedigini duydum. 381

374 Hllye: 1/208; Miisned-i Ahmed b. Hanbel; S1fat'iis-Safve: 1/258.

375 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; S1fat'iis-Safve: 1/258; ibnii Sa'd: 7 J392.
376 Buradaki saati mutlak manada almamahdJ.r.
377 ibnii Asakir; Kenz'ul-Ummal: 2/142.
378 Hilye: 1/209.
:m Miisned-i Ahmed b. Hanbel; S1fat'iis-Safve: 1/258; ibnii Ebiddiinya; Muhas..-
betii-n-nefs; Kenz'ul-Ummal: 2/162; Hdye: 1/52.
300 EI-Hakka: 18. ~
:111 Fbu Niiaym; Ma'rife; ibnii Asakir; Miintehab: 4/400.
F: 78
 SUSMAK VE DiLiNE SAHiP OLMAK

Re.sUii.illah (s.a.v.) m Susmas1 :

Simak'tan : Cabir b. SemUre'ye:

«-Resl:tlullah'la sohbet eder miydin?» diye sordum.
«~ Evet.» dedi ve ilftVe ctti: <<0, c;:ok az konu5urdu.» 382
. Ebu Malik el~E!?cei (r.a.), babasmdan naklediyor: Biz c;:ocukken, Re-
' suliillah (s.a.v.) m ya~mda otururduk. Ondan daha az konu~an hie;: bir
, kimse . gormedim. Eshab1 konu~i.Ip da sozu uzatt1klan zaman tebessi.im
ederdi.:ls:l ·
Ubade b. Samit (r.a.) anlatiyor: Bir gun Resullillah (s.a.v.), devesi
uzerindl eshab1 ile beraber yola <;1kt1. Hie;: bir( Rcsuli.illah (s.a.v.) m onli-
ne gcc;:miyorclu. Muaz b. Cebe1 (r,a.):
« - Yft Rcst:Llnlbh! Allah'tan, semlen once bizim ruhumuzu gabzet-
mcsi ;Ji isterim .. Allah gostcrmesin! Sen u1i.irs 2n, se.nden sonra hangi
ibadeti yap~lun? Allah yolunda cihad m1 yapahm yft Rcst!lallah?» dedi.
Ben de:
« - ,\n~m babam sana feda olsun ya Resl:tlallah!" declim. Rcsu-
li.ilbh (s .a .v.):
. "- AJ:ah yolunda cihad gi.izel ~ey! Fakat insanlar ic;:in bundan da-
ha Ustiini.i var·. , buyurdu. Muaz b. c~bel (1 ·.:1.!:
« - On!c;: ve sndaka m1?» dedi. Resuli.illah (s.a.v.):
« - Or:1 c;: Yc zckftt cla r-i.!zcl ~cy! Fakat, insanlar i<;in bunlardarr da-
ha i.isti.in~i Y<H";·» buymdu. Bunun i.izcrit:e i\luaz, bildigi bi.iti.in hayu·1a~·l
sayd1. Hcpsine de Rcsuli.i llah (s.a.v .) :
<~- insanlar i;:in bundan daha hay1rhs1 var.» buyurdu. Muaz (r.a.):

3 J2 ' :':Ci.~~ ·.:c'.1-i J'ch ;::i.!:l b. H;mb~J; T;:l:,cr:mi; ibni.i Sa'd: lj372.
33.> T<:!ber;:mr; Mccma'uz-Zftvid: 1/ 298.
 Ahlcik ve !ctimai Hayat 1235

,,_ Ya Rcsulallah! insan~ar i<;in bundan daha hay1rh olan nedir?»

dedi. Resuliillah (s.a.v.) agZim i~aret ederd~: ,
·« - Susmak! Konu~unca da hay1r koriu~fuak.» buyurdu. Muaz (r.a.):
« - Dillerimizin soyledikleri~den soru~lu olur muyuz?» deyince Re-
suliillah (s.a.v.), Muaz'm dizine vurdu. Sonra da:
« - Annen yokluguna yansm! » dedi ve daha ba~ka bir ~eyler de
soyledikten sonra ~oyle buyurdu:
« - insanlan · Cehenneme yiiziistii dii~iirecek olan ~ey, dillerinden
ba~kas1 degildir. Kim Allah'a ve ahiret giiniine inamrsa ya hay1r soy-:·
lesin; ya da sussun. Hay1r kon"l!~un Jaydalanm. $er konu~maym ki, se-
lamettc olasmiz. ,:;s.,

Eshahm Sttsmasi :

Ehf! ~-llireyrc (r.a.) anlat1yor: Resuliillah zamamnda bir adam i.>l-

diiriildii. Bir kc:t:dm Oldiiriilcn adam i<;in aglad1 ve:
,, _ Yaz1k olclu 5cli.ide!» dedi. Bunun i.izerine Resuli.ilJah (s .a .v.),
kadm;1:·
« - - Sus! Ncredcn biliyorsun onun ~ehid oldugunu? Belki o, ken-
disini ilgilcndirmcyc n H r ~: cv lci· k r:m.i)~:•l "e c im r ilik eden biridir.»
dC(Ji.:lSG

Encs (r.a.) anlahyor: Uhud sava$mda bizden $Chid dti$en birinin

:t<;hktan dobv1 ~,; a n11Pn hir ta :;; baghm15 o ld ugu gi5ruliidii. Annesi yii~
~i.indcki toprakbn silcrck:
«- Y:: \Tu c:.:_': :.T :ll, nc mutlu sana, cennete gircceksin!>> dedi. B·mun
• izcrinc Rc ~~rli.iJl a h (s .a.\·.):
,,_ :-. ;,_. b i l i ~:( )l ', un' Bclki o, kcnclisini ilgilendirmeyen hususlarda
:onu~an Yc ' maltnclan vermesi gerekcni vermeyen biridir.» buyurdu.386

Ha lid h. NLi!·:1cyr' den :

Anmnr h. Y<~ sir, c;ok az konw~ur, uzun zaman hiiziinlii ve k ~ derli
·] urdu . Unmmiyct.lc Allah'a s1gmmak ic: in konu ~urdtL 3 s 7
Ehft itlri~· eHiadfm! ;:mbtl:vor: $am Mescidi'nc girer girmez ya-
J~JklJ, c:ok ;)7: konu~an , bcrabcrindeki insanlann ihtilafa dii~tiikleri
~ylcri kcndisine sorduklan ve gori.l$iine gore harcket ettikleri bir adr,m
ordi.im . Kim oldug: unu sonlu m:

1 Tahc•·m;!: i\ fccma'uz-Zevaid: 10/ 299.

; Eb(t Y.1'li\; Mecma'u;o;-Zcvi'tid: 10/ 303. •
1 Mccma'uz-Zcvaid: HJ/303; Mi!jkilt; Tirmizi.
7 HIIyc: 1/42.
123~ Miisli.imanltk

«- Muaz b. Cebel (r.a.) diye cevap verildi.3&'>

Eslem anlatlyor: Orner (r.a.), Ebu Beldr (r.a.) i dilini t;ekerken gor-
du:
..:- Resuli.illah'm halifesi, ne yap1yorsun ?» dedi. Hz. Ebu Bekir (r.a.):
« - Bu beni helak edecek. Resfrli.illah (s.a.v.) $i::iyle buyurmu~tu:
Vi.icutta, dilin belasmdan ~ikayet etmeyen hi<; bir organ yoktur. » ceva-
bxm verdi.389
Sabit el-Biinani anlat1yor: Bir gi.in ~eddat b. Evs, arkada~lanndan
b!rine:
« - Sofrayx getir, vakit ge<;irelim.» dedi. Bunun i.izerine arkada~1:
c - Seninle arkada~ olahdan beri boyle bir soz duymami~tim! » de-
yince ~eddat b. Evs:
« - Resfrli.illah (s a.v.) m vefatmdan bu yana, agz1mdan li.izumsuz
soz 91kmami~tlr. Bundan ba~ka da <;Ikmayacak.» diye cevap verdi. 390
Siileyman b. Musa anlatiyor: ~eddat b. Evs (r.a.):
Sofray1 getirirr, vakit ge<;irelim! » deyince, onu kmadllar:
4(-

« - Ebu Ya'la'ya391 bakin, ne diyor! >> dediler . . ~eddat b. Evs (r,a.)

onlara ~i::iyle cevap verdi: '
« - Yegenim! Ben, Resuli.illah (s.a.v.) m vefatmdan bu yana, bun-
dan ba~ka bilerek faydas1z bir si::iz si::iylemedim. Gelin! Size anlataym1;
bunu h1rakm daha hay1rhsnn aim: Allah1m, biz senden bi.ittin i:;;lerde
teenni, hay1rh i~lerde devamh gayret, nimetlerine :;;i.ikiir ve sana iyi iba-
det etmek isteriz. Senden kalb-i sellm ve dogru si::iyleyen bir dil isteriz
Senden bildigin hay1rlan ister, bildigin ~crlerden de sana s1gmmz. i:;;tc
bunlan alm; diger faydas1z si::izlerimi atm.» dcdi. 392
Ba$ka bir rivayette :;;u ilavc vard1r: Si::iylediklerimi b1rakm. Soy!e
yecekledmi dinleyin. Resfrli.illah'm ~i::iyle dcdigini duydum: «Hcrkes al
tm, gi.imi.i:;; sakhyor. Siz de ~u si::izlcri muhafaza edin: Allalull!, scndc1
i~lerde sebat, hak yolda da gayret isterim. Allahnn, bilcE ~ in giinahlan
miZI affetmeni isteriz. (:i.inkii, sen gaibdckileri hakki ile bilensin. »3!Xl
isa b. Ukbe naklediyor: Ahdullah b. Mes'ud (r.~.):
<<- Kendisinden ba:;;ka ilah olmayan Allah'a yemin ederim ki, ye1
yi.iziinde dilden ba~ka, uzun mi.iddet hapiste tutulmaya lay1k ba~ka b;
~ey yoktur.» dedi. 394

388 Miistedrek: 31369.

389 Ebii Ya'la; Mecma'uz-Zevaid: 10/302; HI1ye: lj33.
390 Hilye: 1/ 265.
39 1 Ebu Ya'h1; ~eddad b. Evs'in lakabrdrr.
392 Hllye: 1/ 265.
393 Hilye: 1/ 266; 1\/l!iisned-i Ahmed b. Hanbel; Tefsir-ii lbni Kesir: 2/351..
394 Hilye: 1/134; Taberani; Mecma'uz-Zevaid: l/303.
 Ahliiic ve 1cLimai Ilaya: 1:!.37

ibnti Mcs'ud'dan: Sizi, fazla konu~manm tehlikcli oldugu husu~un­

da uyanyorum! aalinizi arzcdccck kadar km1u-;;mamz k£\fidir.
Bu hususta ba<;;ka bir riYayct de )oy!cclir: K1yamet giini.i ins:1.nlann
c;:ogunun hatas1, bftllla c;ok chlrnl';i olmal:\nndandir. 3!l5
Ali (r.a.) clcn: Dil, bcdcnin mm·azcnc orgamd1r. Dil istikamctte olur-
sa diger azftlar cia istikamcttc o!ur. D!l bozuldu~~~ zaman, digc~- o:-gan-
lar d;~ bon!lurbr.
Kcndini gizlc, an1lma. Az konu) ki, seL1mette olasm. Susmak, cen-
nete girmck : ~ in bir vcsikdir. Sn-rm1 si.iykill~ d0qun:.1, doslunun dos-
tu vardir, 0 da soylcr dostuna. <;unku suya dcri tulum dayanmaz. 3!l6
Ebi.:d:Jerda (;·.;1 .) d::n: Ko m!<;masim ogrc;1diginiz gibi, susmay1 da
ogrenin. <;linku susmak, bi.iyuk bir alnlhhkt1r. Konu~maktan c;:ok din-
lemeye c;ah~. Seni ilgilendirmcyen hususbrda kc., 1u~ma. I·byrctini mu-
cip olmayan ~eye giilme. i~in olmayan yere gitmc.:1 97
Ebtidderda (r.a.) dan: Mi.i'minde Allah (c.c.) m en c;:ok scvdigi or-
gan, dilidir. Mli'mini onun vas1tas1 ilc cennete sokar. Kafirdc de Al-
lah'm en c;:ok bugzettigi organ dilidir. Kafiri de dili st::bebi ile cchen-
neme atar. 398
ibnU Om.cr (r.a.) den: Kulun temizlenmesi gercken orgam, dilidir.
Enes b. Malik (r.a.) den: Hie;: bir kul, diline sahip olmad1k<;a mi.it-
teki olamaz.:)99

3~ Mes'Ctdi; Mecma'uz-Zevatd.
3>6 tbnii Ebiddiinya; Kenz'iii-Ummal: 2/158.
3'17 lbnii Asakir; Keru:'ul-Ummal: 2/159.
398 H!lye: 1/ 220.
399 H:tlye: 1/307.
 , : RESULlfLL<\H (s.a.v.) IN KON p$,MA T.ARli

Ai~e (r.a~) den: Resultillah (s.a.v.) tek tek konu~urdu . . Eger biri
saymaya kalksa, kor,m~tugu kelimelerinharflerini sayabilir:di.
Hz. Ai~e (r.a.) anlatlyor: ... Falanm babas1 gelip evimirr yamn~ otur-
du. Resuli.i.llah (s.a.v.) tan bahsediyordu. Tesbihimi ~ekerkcm · onu~ ko-
nu~m-alanm i~ittim. Ben tesbihi tamamlamadan kalkt1. · Eger .-yeti~sey­
dim mutlaka ona gerekeni soylerdim. c:;unkti, Resultillah (s .a.v.) boyle
acelc acele komLs mazdtYl0
Hz. Ai~e (r.a.) den: Resultillah (s.a.v.) tek tek konu~ur ve. konu~tu-
gunu herkes anlard1. Acele acele konu~mazd1. 4 D 1 · ·

Cabir (yahut da ibnii Orner) anlahyor: Resultillah (s.a.v.) tane' ta-

.n c ko n u:;m rd ~J:1 'x 1
Enes (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) konu~tugu Za:J?an bir sozti i.ic;
defa tekrar ederdi. Bir toplulugun yamna varmca onlara i.ic; dda ·se-
him verirdi . 40~ . • ·

Siimame b. Enes (r.a .) den: Enes konustugu zaman bir sozli i.i~ de-
fa tehar ederdi. ResCdtilh1h (s.a.v.) m da konu~tugu zaman' sozlinli i.ic;
· defa tekrar ettigini' ve yabanc1 bir yere ginnek istedigi z.aman. da ,i.ic;
' defa izin istedigini soy1 e;di:104 ' .
Enes (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) konu~tugu zam;:~n , sozferinin zi-
hinlerde yerle~mesi i~in i.ic; defa tekrar ederdi .405 ·
·-- . • < ~ '

~oo Buhari; J\lliisned-i Ahmed b. Hanbel; Miislim; Ebu Davud .

. 401 Miisued-i Ahmed b. Hanbel; Ebft Davud. ·
«12 Ebu Ya'Ia. . .
403 Rcsul u llah'm tckrar ett igi sozler, oncmli alan ve eshabmm iyice ogrenip ken-
. ' dilcri h;;n dUstiir ed inm clcri gerckcn em ir ve tavsiyeleriydi. . Miisned-i Ahm!d
b . . Hanbel; Buhari.
«l4 Miisned-i' Ahmed b. Hanbel.

oC05 Tirmizi.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1239

EbO. Hiireyre (r.a.) anlahyor: Resuli.illah (s.a.v.) m ~oyle buyurdu-

lunu i~ittim: «Hikmetli sozlerle gonderildim. Di.i~mana verdigim kor-
ku sayesinde zafer kazandtm. Uyurken yeryi.izi.i hazinelerinin anahtar-
lan bana getirilerek elime kondu.,400
Abd\illah b. Selam (r.a.) dan: Resuli.illah (s.a.v.) koim~maya ba~la­
dt~ zaman ~ok defa gozlerini semaya kaldmrd1. 407
Amr ibnii As (r.a.) anlahyor: Resuli.illah (s.a.v.) yi.izi.ini.i kavmin en
kotiilerine kar~1 ~evirir ve onlarla konu~urdu. Bu hareketi ile onlan
dine tsmdmrdt. Yi.izi.ini.i bana dogru da 9evirir ve benimle. de . konu~ur­
du. Bunun iizerine ben, kendimi kavmimin en haytrhst zannettirri. Re-
sO.li.illah (s.a.v.) e:
« - Ya Resulallah! Ben mi daha haytrhytm, yoksa Ebu Bekir (r.a.)
mi?» diye sordum.
« - Ehu Bekir.» buyurdular .
.« - Ya Resulallah! Ben mi daha haytrhytm, yoksa Orner (r.a.) mi?•
dedim.
« - Orner.» buyurdular.
« - Ya Resuli.illah! Ben mi daha haytrhytm, yoksa Osman (r.a.) mi?•
diye sordum. '
« - Osm<m.» buyurdular.
Ne zaman ki Resuli.illah'a bu sorulan sordum, bir daha bana yi.i-
ziini.i doni.ip konu~maz oldu. Ke~ke sormasaydtm.408

«ltt Yeryiizii hazinelerinin Hz. Peygamber'in eline konmasmdan maksat, miisliiman-

lann diinyaya bakim olmalanmn miimkiin oldugunu belirtmektedir. Miisned-1
Aluned b. Hanbel; Buhari.
III! tbnii tshak; Ebu Daviid, Kitab'iil Edeb; Bidaye: 6/ 40 ve 41.
a 1irmizi, ~email, sh. 2; Taberani; Mecma'uz-Zevatd: 9/15.
 RESULULLAH (s.a.v.) IN TEBESSUMU VE GULMESi

Hz. Ahje (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) m di!? etlerini gorebilecegim

kadar kahkaha ile giildiigiinii gormedim. 0, sadece tebessiim ederdi. 4 og
Cez'in torunu Abdullah h. Haris (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) dan da-
na c;ok tebessiim eden hi<; kimse gormedim.
Resuliillah (s.a .v.) m giilmesi, tebessiim !?eklindeydi.410
Simak h. Harh anlatlyor: Cahir b. Semure (r.a.) ye:
«- Resuliillah'la oturup sohbet ediyor muydun?» dedim.
« - Evet, c;ok. 0, giine!? doguncaya kadar sabah namazm~ k!ld1g1
yerden kalkmazd1. Giine~ dogunca kalkard1. Eshab, konu!?ur ve cahili-
ye devrinde yaptlklanm anlatarak giilerlerdi. Resuliillah (s.a.v.) da sa-
dece tebessiim ederdi.» 411
Simak anlatlyor: Cabir h. Semure (r.a.) ye:
« - Resuliillah (s.a.v.) la oturuyor muydun?» dedim.
« - Evet, o az konu!?ur ve az giilerdi. Bazen eshab1 onun yamnda
~iir okurlar, Resuliillah (s.a.v.), kendileri ile ilgili bir !?ey soyleyince es-
hab giiler, Resuliillah (s.a.v.) ise ekseriya tebessiim ederdi.412
Husayn b. Yezid el-Kelhi (r.a.) den Resuliillah (s.a.v.)'1 giilerken gor-
medim. 0, sadece tebessiim ederdi. Resuliillah (s.a.v.) hazen ac;hktan
dolay1 karnma ta!? baglardi.413
Amra anlatlyor: Ai~e (r.a.) ye:
~<- 'R esuliillah (s.a:.v.) hammlan ile ba~ba!?a kald1~ zaman nasil-
dir?» diye sordum.
« - Sizin kocalanmz gibiydi. Fakat o, c;ok comert, ~ok nazik ve
giiler yiizlii idi.» 414

41:!1 Buhari; Muslim.

410 Tirmizi.
411 MUslim; ibn-i ishak; Ebft Davud; Bidaye: 6140, 41.
412 TayiUesi; Bidaye: 6/ 41 ve 42; ibnii Sa'd: 1j372.
413 Hllye; ibnii Asakir; Kenz-ul-Ummal; 4/42; ibnii Kani; isabe: 1/340.
414 Haraiti; Miistedrek; Kenz'ul-Ummal: 4/47; tbnii Asrudr; Bldaye; 6/44; tbni
Sa'd: 1/91.
 Ahlak ve lctimai Hayat 1241

c - Resuli.illah (s.a.v.), hammlan ile ba~ba~a kald1g1 zaman nasll-

dtr?» diye sordum.
Cabir (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) a vahy geldigi vcya nasi-
hat ettigi zaman bir kavme gelen tehlikeyi haber veren biri, dcrdin.
Diger zamanlarda ise, insanlarm en sakini ve gtiler ytizlii olam idi. 415
Ebu Umame (r.a.) den: Resultillah (s.a.v.), insanlarm en <;ok gtiltim-
seyeni ve en temiz kalpli olam idi. 41 6
Sa'd (r.a.) anlatiyor: Hendek sava~mda, Resultillah (s.a.v.) m aZI
di~leri gorlintinceye kadar giildtiglinli gordtim. Amir:
« - Nas1l gtildti?» diye sordu. Sa'd ~oyle devam etti:
c - Dti~man saflannda elinde kalkan olan bir adam vardJ. Sa'd
da ok at1yordu. Adam, kalkam ylizline siper ederek ~oyle ~oyle soylii-
yordu. Bunun iizerine Sa'd hemen ona atmak tizerc bir ok hazuhd1.
Adam, ba~m1 kald1rmca almndan vurdu. Dii~man yuvarlamp ayaklan
yukan gelince, Resuliillah (s.a.v.) az1 di~leri goriiltinceye kadar gi.ildti.lt
Amir:
c - Neden giildii?» diye sordu. Sa'd:
« - Adamm hareketinden dolayt.» cevabm1 verdi. 417
Ebu Hiireyre (r.a.) anlatiyor: Resuliillah (s.a.v.) a bir adam gc!erck:
• - Mahvoldum! Ramazanda ailemle cima ettim.>> dedi. Resultil-
lah (s.a.v.):
• - Bir kole azat et! » buyurdu. Adam:
« - Kolem yok.» dedi.
« - Arahks1z iki ay oru9 tut!» buyurdu. Adam:
c - Dayanamam.» dedi . .
« - Oyleyse altm1~ fakiri doyur!» buyurdu.
« - Doyuramam.» dedi.
0 s1rada Resuli.illah (s.a.v.) a bir sepet hurma geldi. Resuli.illah
(s.a.v.), hurmay1 getirerek:
« - Soru soran nerede? AI bunu, fakirlere dag1tl» dedi. Adam:
« - Benden daha fakirlere mi? Vallahi, Medine'de bizden daha fa-
kir bir aile yok.» deyince, Resuliillah (s.a.v.) az1 di~leri gorlini.inceye
kadar giildii:
« - Oyleyse siz yeyin!» buyurdu.418
Ebu Zerr (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) ~oyle buyurdu: Cennete ilk
girecek insam ve cehennemden en 90k 91kacak olam biliyorum; kiya-
met giinii hesaba 9ekilmek iizere bir adam getirilir:

.n' Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9/17.

4M Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9jl7.
417 Tirmizi, ~email sh. 16.
411 Buhari: 2/799.

•
 /

« - Bi.iylik glinahlanndan bahsetmeden ona ki.ic;Uk glinahlanm go:.;-

terin!» buyurulur. Kcndisin c de :
«·- Su. ~u glinlerde ~oyle !?Ciyle, yaptm.>> dcnir. Adam, yaptiklan-
m kabul cclcr, inkflr ·etmez, fakat i!?lcdigi diger bi.lylik glinahlann hcsa-
bmm sorulmasmdan kovkar. Bunun Uzcrinc:
« - f)lcdigi her kotii!Ugi.in yerine ona, bir iyi'lik sevabi verin.» di-
ye emredilincc, adam:
<<- Bcnim daha ba!?ka gi.inahlanin da var, onlan burada gurcmi-
yorum.» der. Bunun i.izerine Resultillah'm, az1 di ~;;lcri guri..ini_!nccyc ka-
dar gUldU ~ i.ini.i gordi_im.
Abdullah b. Mes'ud (r.a.) dan: Resuli.illah (s.a.v.) !?Ciylc buyurdu: Ce-
hennemden en SOn <;Ikacaklan tamyomm; oradan Slirtincrek <;:Ikan bir
adam a:
« - <;xk, cennete gir!» denir. 0 da cennete girmek ic;in gidcr. fn-
sanlann, cennetteki blitlin makamlan aliDI$ olduklanm gorlincc, geri
doner:
<<- Ya Rabbi! insanlar cennetteki bi.itiin makamlan alm1~lar.» dcr.

Bunun lizerine, ona:

<<- Di.inyadaki durumunu hatirhyor musun?» denir.
<<- Evet.» der.
« - Oyleyse iste.>> denir ve o da ister. Bunun lizerine, ona:
· ,,_ Sana, on misli fazlasxyla istedigin verildi.» de11ilince:
« - Benimle alay m1 ediyorsun? Melekler alay edcr mi?» de r.
Bu hacliscyi anlatmca, Resuli.illah (s.a.v.) m aZI di$leri gori.inlince-
ye kadar gi.ildi.igi.inli gorcli.im.:119

~;9 Tinnizi, $email sh. 16.

 •

VAKAR

' I' ,,,.;~;: h. l.cy~l (r;l.. ) cL' n : Rc ~: (Jliilbh (s.a.V.) bulundugu her mec-
li ~; tc ;, , :: nbnn L'll .,.;,k uru icli . Hc mcn hcmen hi<; bir UZ\'U a..;1k olm~, i: ,
.~!a ~ - . .~! Y ~ 1.kur cl~1y · ·~t n ~rd J : 1 :2!. )
~ehr h. l!av$ch' ckn : Esl1ab , M\mz b. Cebel (r.a.) in de bulundu [ !l
soM:-cl 1cdndc. o nun hc\·b:tindcn l;o1·karbrdt:121
Ebu .M i.islim cl·H(;•;l<"mi'd cn: Humus m cscidinc !Iirmi s tim. Bakt1m
orada, aralarmda gijzJeri. si.irmeli, yah~tklt vc az kon~5an bir gcnc in de
bulundu£~u cshabt::m o tuz kadar ihtiynr vard1. ~i.iphdcndiklcri lmsusb-
n ana g:icl ip so n1YOrh•·d1. ,\rk a cb~:; !ma:
«- Bu ], im? » :.lin: sordum.
«- !\!uaz h. Ccbt~ 1 (r.a .) .» dcyincc, scYgisi gonli.imc di.i~ti.i. Onlar
oradan aynhnc_aya l~ada 1 · onunla beraber bulumlum.
r.hu J'\;!i..islhn cl-Harlfmi'dcn gelcn ba~ka bir ri\·ayct: Bir gi.in Rc-
suliillah'm eshabt ile beraber mescide girdim. Mcscidc ilk gelcn kimse
Orner b. Hattab (r.a.) m ntlisi idi. Otuz ki.isur ki~inin bulundugu ccm aa-
te ben de katlldtm . Hcpsi de Resuli.illah'tah bahsediyorlard1. Halkada
esmer, tath konu~an \ ' e parlak yi.izli.i bir gen<; varch. 0, toplulugun ya~­
<;a en kii<;iik olam idi. Bir meselede ~iipheye dii5ti.iklcri zaman ona arz
ediyorlar, o da meseleyi ha11ediyordu. Hi<;bir ~ey konu:;;muyor, sac1 ece
onlann sorulanm cevaplandtnyorc.lu.
«- Ey Albh'm ku:u! Sen kimsin? » diye sordum .
«- Ben, Muaz b. Cebel'im,, diye ccvap ycrdi. 122

m Ka'h i:<·az, $ifa; Ebi1 '\Davud, Merasil, $erhu-~·~ifa, Hafaci: 2/ 17 .

.a1 IIIlye: l / 231. '
m Hllye: 1/231.
 1Z44 Milslii.manltk

OFKEYi YENMEK
\ Ebft Berzetel Eslemi (r.a.) anlatiyor: Bir adam, F.bu Bel-i:r es SJdd1k'a
agJ.r konu~unca, ben: . ' ··
c - Boynunp vuray1m mi?» dedim. Bunun ijLc:rine. Ebu Bel(r (r.a.)
onu azarlad1, ve: · ·
c - Resullillah (s.a.v.) her ~eyi a~Ik~a ortaya Jroyduktan sonra boy-
le bir hareket yapan kimseye bu ceza verilmez.» dedi.423
Orner (r.a.) den: Kulun, bir anhk ofkesini yenmesi, bir YUL~Um sl.il,
ya da hal ~erbeti i~mesinden daha hay1rhd1r. 424

KISKAN<;LIK

tlbey b. Ka'b'tan: Bir adam, Resullillah (s.a.v.) a gelerek:

c - Filan, ~mahgmui yamna serbestc;e giriyor.» deyince, tlbcy:
« - Ben olsam onu klhcxmla keserim.» dedi. Bunun iizerinc Re:,u-
liillah (s.a.v.) gUldii ve ~oyle buyurdu:
« - Ya tlbey! Ben senden daha klskanc1m. Allah Teala ise benden
daha klskanc;hr.>> 425
Mugire'den: Sa'd b. Ubade:
« - Eger bir adam1 kanmla beraber gars em, on a klhcm keskin ta- .
rafm1 vururum.» dedi. Resullillah (s.a.v.), Sa'd'm bu soziinii duyunca:
« - Sa'd'm klskanc;hgmdan dolay1 hayret mi ediyorsunuz? Allah'a
yemin ederim ki, ben ondan daha kiskancim, Allah ise bendt.:n daha
k1skan~hr. Allah gizli ve a~ikar biitlin kotiiliikleri haram kilnu~tlr. Al-
lah kadar ozri\ kabul eden hie; kimse yoktur. Bundan dolay1 o, mlij-
deciler ve uyancilar gonderdi. Allah'tan daha c;ok miikafatlandirmayi
seven hie; kimse yoktur. Bundan dolay1 Allah, c:enneti va'detmi~tir.» bu-
yurdu.426
Ebu Hlireyre (r.a.) den: Sa'd b. Ubade:
« - Eger kanmm · yamnda bir adam pulsam, suc;lu olduguna dair
dart ~ahit getinnedik~e ona elini siinneyecek miyim?» dedi. Resullil-
lah (s.a.v.) cevaben:
c - Evet.» dedi. Sa'd b. Ubade ise:
« - Asia, seni Hak Din ile gonderen Allah'a yemin ederim ki, ben,
dort ~ahit getinneden, o adam1 kilicimla Oldiirlirdiim! » deyince Resu-
liillah (s.a.v.):_ '

«1 Tayalisi: Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Humeydi; Ebu Daviid; Tirmizi; EbQ. Ya'-
hi; Said b. Mansur ve digerleri; Kenz'ui-Ummal: 2/161.
44 Miisned-l Ahmed b. Hanbel; Kenz'ul-Ummal:
.a~ tbnii Asakir; Miintehab; S/132.
• Buhari; Miisllm.
 • ..i~~­
Ahlak ve lctimai Hayat 1243
c- Bliyligunlizlin soylediklerini dinleyin! 0 ~ok ktskan~tir. Ben on.:.
dan kiskancim, Al!ah ise benden daha ktskan9t1r.» buyurdu.m
ibnii Abbas (r.a.) dan gelen rivayette ~u ilave vardtr:
« - Ya Resulallah! Onu kmamaym, o 9ok kiskan9t1r. Vallahi o, dul
b:r kadm ile evlenmedi. 1c;:imizden birimiz evlenir korkusuyla da kis-
kan!(hgi yiiziinden hanrmlanndan hi9 birini bo~amadi.» dediler. Bu-
nun iizerine Sa'd:
« - Ya Resulallah! Allah'a yemin ederim ki, dart ~ahit getirme
meselesi hakt1r ve Allah tarafmdan emredilmi$tir. Fakat, bir adamla
kucak kucaga kanm1 goriip de o adam1 dort ~ahit getirinceye kadar
rahat btrakmaya hayret ediyorum! Vallahi dort $ahit getirmeden onun
i$ini bitiririm.» dedi.428 ·
Ai~e (r.a.) den: Resuliillah (s.a.v.) bir gece yantmdan <;:1kt1. Bunun
iizerine onu kiskand1m. Doner donmez yaptiklanmi gordli:
« - Sana ne oldu ya Ai~e, k1skandm mi?» dedi.
«~ Elbette benim gibiler senin gibileri ktskamr! » dedim. Resuli.il-
lah ~(s.a.v.):
«- Gerc;:ekten sana $eytanm gelmi$.» buyurdu.
«- Ya Resulallah! Benim yammda ~eytan var mi?» diye sordum .
I •
« - Evet.» dedi.
« - Senin yamnda da var mi?» dedim.
«.- Evet, fakat o teslim oluncaya kadar Allah bana yard1m ediyor.,
],•_tyurdu.429
Ai~e (r.a.) den: Resuli.illah (s.a.v.), tlmmii Seleme (r.a.) ile evlendi-
gi zaman, onun giizel oldugunu bize soylediler. Son derece i.izlilmi.i$-
tt.i ~n. Onu gormek ic;:in firsat kollad1m. Nitekim gordlim de. Vallahi ba-
na anlatilandan kat kat daha gi.izeldi. Bu durumu Hafsa (r.a.) ya soyle-
dim. (1kisi de aym fikirde idiler.)
<<- Hay1r, vallahi bu senin kiskanc;:hgmdan ileri geliyor, soyledik-
leri kadar degil.» dedi. Hafsa (r.a.) da onu gonnek i9in firsat kollad1.
Goriince:
« - Onu gordlim. Vallahi o, ne senin dedigin kadar, ne de senin
soyledigine yakm. 0, sadece glizel, o kadar.» dedi. Bilahare onu ben
tekrar gordlim. Hakikaten Hafsa'nm dedigi gibi imi$. Fakat ben, c;:ok
ktskanc;:tlm. 430
Ali (r.a.) den: Kadmlanmzm sokaklarda yabanc1 erkekler arasmda

m Miislim; Mi~kat sh. 278.

a Ebu Ya1a; Mecma'uz.zevatd; 5/12; Miisned·i Ahmed b. Hanbel.
-m Miislim; Mi~kat, ·sh. 28Q.
C!O lbnii Sa'd: 8J94.
1246 Musliimanltk

dola~t1klanm duyuyorum. K1skanm1yor musunuz? K1skan<;: olmayanlar-

da hay1r yoktur. 431
K1skanc;hk iki kiSimdi~: iyi, giizel olan ki, bupunla erkek ailesini
korur. Digeri ise, erkegi cehenneme sokar.432 /

iYiLiGi EMRETMEK, KOTiJL{jGE MANi OLMAK

Ihn·i Mes'ud (r.a.) anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.) gelerek :

«- ibnii Mes'ud!» dedi. U<; dcfa):
«- Buyur ya Resulallah! » dedim.
« - insanlann en faziletlisi hangisidir, biliyor musun?» dedi.
« - Allah ve Resulii daha iyi bilir.» dedirn.
« - insanlarm en faziletlisi, dinlerini iyice anlayip bilerek ar,:e' .
edenlerdir.» buyurdu. Sonra:
« - ibnii Mes'ud! » dedi.
« - Buyur ya Resulallah! » dedim.
« - insanlarm en bilgini hangisidir, biliyor musun ?» diye sorclu.
<<- Allah ve Resulii daha iyi bilir.» dedirn.
<<- insanlarm en bilgini, halkm ihtilaf ettigi zarnanlarda dogrc'-
yu bulabiienlerdir. is terse onlar, amelCe noksan _olsunlar ve oturag1 iis-
ti.inde si.iT':.insiinler. Benden oncekiler 72 hrkaya aynldllar. Bunlardan
ii<;ii kurtuldu, digerleri ise helak oldu. Kurtulanlardan biri: Hiikiimdar-
lara kan;a geldiler. Meryem oglu isa'mn teblig ettigi dinleri ugrunda
miicadele ettiler. Fakat yakalamp oldiiriildiiler ve bic;kilarla bic;ildiler.
Ikinci f1rka mensuplan: Hiikiirndarlara kaqn gelrneye giic;leri yetmedi.
Onlann aralarmda da ya~ayamad1lar. Onlan, Allah' a · inanmaya ve Mer-
yem oj!h! is~L';1m dinine girmeye davet edcrek, memleket mcmleket
dola~1llar ve diinya ile alakay1 kesip inzivaya c;ckildilcr. Onlar, A!Jah-ii
Tefda 'nm haklannda: <<Onlar bizim kendile~·ine farz ktlmadt.i!;tmiz ruh·
ban.hg1, s~dece Allah'm nzasm1 kazamnak i~in icad etmi~lerdi. Ona da
hal~ byb ria?et etmediier.>>433 buyurdugu kirnselerdir. Kim bana im~n;
eder, beni tasdik eder ve hana tabi olursa, ruhbanhga hakh ile riayet
ctmi;: o1ur. Bana tabi olmayanlar ise hela.k olanlarm ta kendiieridirler.»
buyurdu ,
B:t:;:kt bir rivayette de, f1rkalardan biri hakkmda ~oyle soylendigi
nakiedilmektedir:
Hilklimdarlar ve zalimler arasmda ya~ayarak onlan isa'nm dinine

431 Risteh.
432 Kcnz':.i i-Ummal: 2/16L
433 Hadid: 27.
 Ahlak ve lctirn.at Hayat 1247

davet ettiler. Bu yiizden yakalandilar, hi~kilarla bi~ilip oldi.iriildi.iler, ate~­

lerde yak1ldilar ve Allaha' kavu~uncaya ·kadar bunlara sabrettilcr.434
Muaz b. Cebel (r.a.) anlatiyor: Resuli.illah (s.a.v.) ~oyle buyurmu~­
tur: «Sizde iki sarho~luk zuhur etmedik~e Allah t:t~afmdan gelen Hak
Din i.izere devam edersiniz. Bu sarho~luklardan biri cehalet sarho~lu­
gu, digeri de di.inyaya a~m di.i~ki.inli.ikti.ir. Siz iyiligi emreder, koti.ili.ige
mani olur ve Allah yolunda cihad ederken i~inizde di.inya sevgisi zuhur
ediverince iyiligi emretmez, koti.ili.ige mani olmaz ve Allah yolunda ci-
h::tdl biraklrsm1z. 0 gi.in kitap ve si.innetin emirlerini yaymaya ~ah~an­
lar ensar ve muhacirlerin ilkleri gibidirler.435 .
Enes (r.a.) den: Resuli.illah (s.a.v.):
«- K1yan1et gi.ini.inde nebi ve ~ehid olmadiklan halde kendilerine
Allah tarafmdan verilen nurdan mimberler i.izerinde goriilen, nebi ve
~ehidlerin kiskandigi kimseleri haber vereyim mi?» buyurdu.
«- Kim onlar? Ya Resulallah!» diye sordular. Resuli.illah (s.a.v.):
« - Allah'm kuilanm Allah'a sevdirenler, Allah\ da kullanna scv-
direnler ve nasihat ederek yeryiizi.inde dola~anlard1r.» buyurunca:
« - Allah\ kull::tra sevdirmeyi anlad1m, fakat kullanm Allah'a sev-
dirmek nas1l oluyor? » dedim.
«- Albh'm sevdigi ~eyleri onlara emrederler. Allah'm fen a gor-
di.iklerini de onlara yasaklarlar. i~te onlara itaat ettiklcri zaman aziz
ve celll olan Allah da onlan sever. » buyu r du. 43G
Huzeyfe (r.a.) anlatiyor: Resuli.illah (s.a.v.) a: _
«- Ya Resulallah! iyiligi emretmek ve koti.ili.ige mani olmak ne
zaman terk edilir? Halbuki her ikisi de iyilik ehlinin en i.isti.in amelle-
ridir.» dedim. Resftli.illah (s.a.v.):
« - is<ail ogullannm ba~ma gelenler sizin ba!}miza geldlgi zaman.»
buyurdu . .
«- is rail ogullarmm ba~ma gelenler nedir, ya Resulallah ?! » dedim.
<<- iyileriniz zalimlerinize yardak~thk eder, f1lnh kotil~erinizin eli·
ne dU!Jer, saltanat da ki.i~iiklerhi.izin eline dii!;er. !~te c zaman fitnenin
hi.icunama tigi·:u:nmz ve birbirinize dii~ersinh:.» buyur du. 437
K<tys b. Ebi HaZlln anlat1yor: Eba Bekir (r.a.) halife se~ildigi za-
man minbere <;:1kti, l~. llah'a hamdettikten sonra, ~ oyle dedi:
<< - E~r insanlar! Siz, «Ey iman edenler! Siz l(endinize bakm; dog·
ru yolda iseniz sapitanlar size zarar veremezler.»438 Gyctini okuyorsunuz

434 Taberani; Mecma'uz-Zev;Ud: 7/25.

435 Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 7/ 271.
436 Be;yhald; Nekka~; Mecma; Kenz'ul-Ummal: 2/139.
137 Taberani; Evsat; Mecm·a'uz-Zev:lid: 7/ 286 Kenz'ul·Ummal: 2/139 .
.as MAide: 105.
1:!-18 1\Jiislilmanltk

fakat yanh~ :xorumluyorsunuz. Halbuki ben, Resuliillah (s.a.v.) m ~oy­

le dedigini duymu~tum: «insanlar kotiiliigi.i goriip de onu diizeltmez-
lersL', kisa zamanda toptan Allah'm azabma du~ar olurlar.» 439
!bni.i Abbas (r.a.) anlat1yor: Hz. Ebu Bekir (r.a.) Resuliillah'm ha-
lifesi iinvamm ald1g1 giin. Hz. Peygamber'in minberine oturdu. Allah'a
hamdetti, O'nu ovdii ve Resuli.illah (s.a.v.) m i.izerine salat-ii selam ge-
tirdikten sonra ellerini uzattr. Sonra da Hz. Pegamber'in oturdugu ba- .
sainaga ellerini koyarak: Resuliillah'm burada, <<Ey iman edenler! Siz
kendinize bakm; dogru yolda iseniz, sapitanhir size zarar veremezler.»
ayetini tefsir ettigini duydum.» dedi. Sonra da bu ayeti ~oyle a~Ikla­
ch: «En~t . <1r:1Jannda koti.iliik i~lenen, koli.ili.iklerle i~ler altiist edilen,
bu durumu da cW,Tltmcyen ve kmamayan toplumlar Allah'm azabma
du~ar olurlar. Artrk bundan sonra onlarm dualan da kabul edilmez.»
Daha sonra Hz. Ebu Bekr parmaklanm kulaklanna sokarak ~oyle dedi:
" - Kqke kulaklanm sag1r olsayd1 da, Resuli.illah'tan bunlan duy-
nl~~sJ~'d Ln1. >>. ;-io
Ebii Bekr (r.~.) den: Iyilerin c;ogunlukta bulundugu bir cemiyette
bir ~rup . :;asak obn i~leri yapsa ve iyiler de buna mani olmasalar Al-
lah unlann hepsine birden bir oelft verir, iistelik onbn da bu belf1dan
ku ;. ·r~ : l" !T1 :..Lt. _. ,- : ~
I-iz~ o~\le~· ( i.·.~L):
«-- T.ns~nbnn manevi degerlerini ~eki~tiren birini gord~ig·i.ini.iz za-
m::: n, ona mani olm~m1za engel nedir?>> di.ye sordu.
,, - Dilinden korkanz.» dediler. Bunun iizerine Hz. Omei·:
,« - Dilinden korkarak ona mani olmamamzm, yapt1g1 kotliliige J!:!-
tir:lk etmenizdcn ~ok farlo yoktur.» 4 ~ 2
Osman (r.a.) dan: Koti.ileriniz size musallat olmadan once iyiligi em-
redip. koti.ilUge m:mi olunuz, sonra, iyilcriniz onla r a beddua edc:rJer.
fabt bcddualan da kabul cdilmcz.~-1 ~
Hz. Ali (r.a.) den: Ya iyiligi emreder, kotlili.i~Fi nehyeder ve Allah·_
m emirlcri ~ignendiginde kizarsm1z, ya da kotiiler si;;;e musallat olup
eziyet eder:Jer, Allah da ahirette onlara azap eder:~ 4 4
Ya iyiligi emreder, kotlili.ige mani olursunuz, ya da koti.ileriniz size
439 ibnii Eh! $eyhe; Miisned-i Ahmed b_ H:mbel; ibnii Miini; Humeydi; Ebu Da-
vut; Tinnizi; Nesai; ibnii Mace; Ebu Ya'Hi; Ebu Nuaym; Ma'rife; DarekutniJ
Ile1; Bevhaki; Said b. Mansur.
MO ibnii l\-lerdeveyh; Kenz'iil·Ummal: 2/138.

441 Beyhaki; Kenz'iii·Umma1: 2/138.

442 ibnii Ebi $eybe; Ebu Ubeyd; Garib; ibnii Ebiddiinya; Essamt; Kenz'iil-Um·
mal: 2/139.
443 lbnii Ebi $eybe; Kenz'iil-Ummal: 2/139.
"" ibnii Ebi $eybe .
 Ahliik ve lctimai Hayat 1249

musallat olur, i~ i~ten ge~tikten sonra iyilerimizin yapaca~ dualar da

kabul edilmez.445
Yine Hz. All bir hutbesinde ~oyle demi~tir: Ey nas! Sizden once-
kiler giinahlara dalmalan, sufi ve alimlerinin de kendilerine mani ol-
mamalan sebebi ile hela~ olmu~lard1r. !syana dahp alim ve sufilerinin
kendilerine mani olmadigi zamanlarda cezaya miistahak olmu~lard1r.
Sizden oncekilerin akibctine ugramadan once iyiligi emredin, kotiilii-
ge mani olun. Bilmi~ olun ki, iyiligi emredip kotiiliige engel olmak nzk1
kesmez ve eceli yakla~t1rmaz.44 6
All (r.a.) den: Cihad ii9 tiirliidiir; elle, dilfe ve kalple cihad. Kalp
iyiligi tammaz ·ve kotiiliigu de kmamazsa iyilikler tersine doner.447
· Cihadlardan ilk once terkedilen elle cihad, sonra dille, sonra da
kalple olan cihadd1r. Hangi kalp iyiligi tammaz, kotiiliigu kmamazsa
dagarci~n tersine 9evrilip i9indekilerin alt iist oldugu gibi iyilikler de
kotiiliiklerle yer degi~tirir.44s
Tank b. ~ihab anlatiyor: Itris b. Arkub e~·~eybani, Abdullah h.
Mes'ud'a gelerek ~oyle dedi:
« - 1yiligi emretmeyen ve kotiiliige engel olmayan kimseler helak '
olmu~lardrr.» Bunun iizerine Abdullah da:
«- Kalbi iyiligi tammayan ve kotiiliigu kmamayanlar helak olmu~­
lardir.» dedi.449
Abdullah b. Mes'ud (r.a.) dan: !nsanlar ii9 gruptur. Bunlann di-
~mdakilerde haytr yoktur: Birincisi, Allah yolunda sava~an bir grup
gordiikleri zaman, mah ve can1 ile cihada katilanlard1r. 1kincisi, iyili-
gi emredip kotiiliige engel olarak dili ile cihad edenlerdir. 09iinciisii
de, kalbi ile hakikati taniyanlardir.'-50
ibnii Mes'ud (r.a.) dan: Miinaf1klara kar~I elinizle (kuvvetle) cihad
ediniz. Ege·r yiizlerine surat asm1ktan l a~ka bir ~eye giiciiniiz yetmi-
yorsa, yiizlerine kar~I surat as1mz.4 51 ·

Bir kotiiliigti goriip de onu d lizeltmeye muktedir olamazsan, Allah'-

m onu, kalben kmad1gmi bilmesi c.e scr,in i9in kafidir. 452

445 Haris.
446 ibnii Ebi Hatim; Kenz'iil-Umma1: · /139
.w Miisedded; Beyhakl.
4411 lhnii Ebi ~eybe; HJ.Iye; Nasr; Hu ce: :.· e u'iil-Ummal: 2/139".
449 Tebarani; Mecma'uz-Zevaid: 7;21: Hllye 1/35; ibnii Ebi ~eybe; Niiaym, Fl-
ten; Kenz'ul-Ummal: 2/140.
450 Taber~ni; Mecma'uz-Zevaid: 7 j276
.esT tbnii Asaldr; Kenz'iil-Ummal: 2/1 ,o; Taberani; Mec111a'uz-ZevMd: 7/276.
452 tbnii ~eybe; Niiaym; Kenz'iil-Unu 1al: 2/140.
F: 79
 1250 MiislUmanltk

Bir adam giinah i1?lenirken goriir ve onu kmarsa, hit; gormemi~ gi-
bidir. l~lenen giinaln gormeyen, fakat nza gosteren, onu yapm1~ gibi-
dir.453
Olaylar olacak; bu olaylan gormeyip · de nza gosterenler ona bil-
fiil i1?tirak etmi1? gibi_ olacaklar. Bu olaylap goriip onu ·kmayanlar gor-
memi1? olanlar gibidirler.
Salih kimseler kalmayacak, iyiyi tanrmayan ve kotiiyli kmamayan
~lipheci kimseler, onlann yerlerini alacaklar.454 ,
Eblir-Rekkad anlat1yor: Ben klit;likken efendimle beraber Huzeyfe·-
ye (r.a,) gittik. 0 ~oyle soylliyordu:
<<- Resuliillah (s.a.v.) zamanmda konu~ulunca mlinafikhk alameti
saydigimiz sozleri buglin herhangi birinizden bir mecliste dart defa i~i­
tiyorum. Ya kesinlikle iyiligi emreder, kotlillige mani olur, halki hay1ra
te~vik edersiniz, yahut Allah hepinizi azab1 ile helak eder, veyahut da
kotlilerinizi ba~m1za musallat kilar, sonra da iyileriniz onlara beddua
ederler, fakat dualan kabul edilmez.»455
Bizden olmayan kimselere Allah Janet etsin! Allah'a yemin ederim
ki, ya kesinlikle iyiligi emreder, kotlilligli menedersiniz, yahut da bir-
birinize dli~erek sava~Irsmiz, kotiileriniz iyilerinize galip gelir. 1yiligi
emredip fenahga mani olan tek ki~i kalmaymcaya . kadar hepinizi ke-
serler. Bunun iizerine aziz ve ce111 olan Allah'a dua edersiniz, fakat buna
miistahak oldugunuz it;in, dualanmz1 kabul etmez.456
Oyle bir devir gelecek ki, o zaman sizin en iyileriniz, iyiligi em-
retmeyen, kotlillige mani olmayan kimseler olacak.457
Adi b. Hatim (r.a.) den:. Bugiin sizin iyi gordiikleriniz, eskiden ko-
tli gorlillirdli. Buglin sizin fena kar~Iladtgmiz ~eyler gelecekte iyi ola-
rak kabul edilecek. 1yiyi kotli, kotliyli de iyi olarak kabul etmediginiz
ve alimleriniz 9e aramzda t;ekinmeden vazife yapt1g1 miiddett;e mutla-
ka hay1rda devam edeceksiniz.458
Ebiidderda (r:a.) dan: Ben, iyiligi emrediyorum, ama yapamworum.
Fakat bu ylizden Allah'm beni miikafatlandiracagmi da umuyorum. 459
ibnii Orner (r.a.) anlat1yor: Hz. Orner (r.a.) halka bir ~ey yasak et- ~
mek istedigi zaman once ai1esine gider:

453 Kcnz'lil-Unimal; Nuaym; ibniinneccar; Kenz'ul-Ummal: 2/140.

454 HIIye: 1/135; Taberani; Mecma'uz-Zeviiid: 7/280.
_455 Hilye: 1/279; ibnli Ebi $eybe; Kenz'lil-Ummal: 2/140.
456 HIIye: 1j279. .
457 Hllye: l/280; ibnli Ebi $eybe; Kenz'lil·Ummal: 2/140; ibnii Eblddiinya; K.itabU
Emr-i bil ma'ruf.
458 ibnii Asakir; Kenz'lil-Ummal: 2/141.
61 ibnli Asakir; Kenz'lil·U~al: 2/140; Hdye: 1/213.
 Ahlak ve ictima'i Hayat 1251

«- Yasak ettigim ~eyi sizden kimin yapt1gm1 duyarsam, ba~kala­

rma verdigim cezamn birka<;: katim veririm.» derdi. 460
ibnii ~ihab anlat1yor: Hizam'm torunu Hi~am b. Hakim (r.a.), ya-
nmda bulunan adamlara iyiligi emrediyordu. Bunun i.izerinc Orner b.
Hattab (r.a.) ~i.)ylc dedi:
« - Hi~am'la ikimiz hayatta oldugumuz mi.iddet<;:e koti.ili.ik diye bir
~ey olmaz.,, .l;l

Ebu Ca'fer el-Hatmi'dcn: Ebu Ca'fcr e!·Hatmi'nin dedesi Umeyr b.

Hubeyb b. Huma~a (r.a.) d1r. Umeyr'in gcn<;:lik y1llan Hz. Peygamber
deuinc rastbr. 0, ogluna ~oyl,c vasiyct etmi~lir:
« - Oglum! Koti.i kimselcrle sohbetten sakm! <;i.inki.i onlarla soh-
bet etmek, hastahk getirir. Kim, koti.i kimselere kar~1 olgun davramrsa
bzan~h <;:1kar. Onlara kar~n <;:Ikanlar da pi~man olur. Koti.i kimselerden
gclen azicik bir koti_ili.iktcn ka<;:mayan <_;oguna raz1 demcktir. Sizden biri
iyiligi eawetmek Ye kotlili.ige engel olmak istedigi zaman gelec~k ezi-
yetlerc br!-31 sabretmcye, sevabm1 Allah'tan beklemcye kendini ah~t1r­
sm. Kim yapt1g1 i~in seYabmi aziz Ye celil o!an Allah'tan beklerse, ezi-
yet ona bir zm·ar Ycrmcz.,~cJ
Abdi.i:aziz b. Ebi Bekre'dcn: Ebu Bekre (r.a.), Gudane kabik :o in-
den bir kadmla evlenmi~ti. Hamm1 oli.ince onu mezarhga kadar ta-?IdL
Hammmm karde~leri, ablalarmm namazm1 k1ldirmasma engel o!du!ar.
Bunun i.it.erine Ebu Bckre, onbrn:
« - Yapmaym! Onun namazm1 kildirmak sizden ciaha <;:ok benim
hakkimdn·. ), dedi. Onlar:
<~- Resullillah (s.a.v.) m arkada~1 dogru soyli.iyor.» dcdiler. Boyl.e-
cc Ebu Bckre (r.a.), hammmm namazm1 kildirdi. Sonra da kabre indi.
Onu zorla kabrin i<;:ine ittiler, di.i~ti.i.' Di.i~er di.i~mez bayild1. Hemen aile-
sine goti.iri.ildi.i. 0 gi.in yirmi <;:ocugu ona agladilar. Ben o zaman onla-
nn en ki.iGi.igli. idim. Eb(t Bekre ay1hnca ~oyle dedi:
<:- B::ma aglamaym! Allah'a yemin ederim ki, ole:n hi<; kimseyi ken-
dimden daha <;:ok sevmiyorum.» <;:ocuklan omm bu s;ozi.ine hayret ede-
rek:
« - Nic;in, baba?» diye sordular. 0 da:
« - Ben, iyiligi emretmeye ve koti.ili.ige engel olmaya muktedir alar
miyacagim gi.inlerde ya~amaktan korkuyorum. Oyle bir gi.inde hie;: 6ir
11ay1r yoktur. , ::n

• ibnU Sa'd; ibnii Asakir; Kenz'iil-Ummal: 2fl41.

•' :\luvatta; ibnii Sa'd; Kenz'iil-Ummal: 2/141.
' Taberani; Evsat; Mecma'm:-Zevaid: 7/266; Hdye; Ahmed I), Hanhel; Kitab'iiz
Ziihd; isabe: 3 j30.
Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 7/280.
 1252 Milsliirnanltk
'
Ali b. Zeyd' den: Haccac'la beraber sarayda idim. Halka, ya ibnii
E~'as'a taraftar olduklanna pi~man olmalanm, ya da kendilerini oldii-
recegini, bu iki ~1ktan birini tercih etmelerini teklif ediyordu. Enes b. '-
Malik <;Ikagcldi. Yakla~mca, Haccac, Enes'e:
« - Sus! Pis! Kah Ali b. Talib (r.a.), kah ibnii Ziibeyr (r.a.), kah
ibnii E~'as'la birlik olarak fitne i<;inde dola~an! Kuvvet ve iradesi ile
ya~adtgiiil Allah'a yemin ederim ki, zamkm aga<;tan kopanldtgi gibi, se-
nin boynunu kopannm!.. Kertenkele ·gibi senin derini soyanm.» dedi.
1 Bunun iizerine Enes b. Malik (r.a.):
« - Bu sozii soyleyen benden daha m1 iyi ki?!» diye cevap verdi.
Haccac:
« - Dikkat et, onu ben soyliiyorum! » dedi. Enes b. Malik dondii ve
~oyle dedi:
«~ Biz, Allah'tan geldik ve yine O'na donecegiz.» Daha sonra Hac·
cac'1n huzurundan aynld1 ve:
« - Eger oglumu hatrrla)'Ip onun akibetinden korkmasaydtm, ona,
ebediyyen cevap veremiyecegi bir soz soylerdim.» dedi.464
ibnii Orner (r.a.) den: Haccac'1 konu~urken dinledim. Ho~urna git-
meyen bir soz soyledi. Diizeltmek istedim, fakat o anda Resuliillah
(s .a.v.) m, mii'mine, kendisini kiic;iik dii~iirmek yaki~maz, soziinii hatir-
ladim: «Ya Resulallah! Mii'min kendini nasil kiic;iik dii~iiriir?» deyince,
«Takat getircmiyecegi belaya du<;ar olmak sureti ile. >> buyurdu. 465

Orner (r.a .) den: Kotii kinl.selere kan~may1p uzlete c;ekilmekte ra

hat vard1r. 466
Zaman zaman uzlete c;ekiliniz. 467
Muafa b. Imran'dan: Orner b. Hattab, Allah'm emrini c;ignedigi
ic;in sorguya ~ekilen bir adamm pe~inden giden bir cemaate rastladi.
Onlara:
« - Yiizlerinizde kotiiliikten ba~ka bir ~ey goriinmeyen sizlere mer-
haba demiyorum. » dedi. 468

.j64 Taberani; Mecma\iz:Le\raid;-._7 /274.

oC65 Bezzar; Mecma'm-Zevaid; 7/274;~Taberani; Evsat, Kebir. ·
466 ibnii Ebi $.e ybe; imam-i Ahmet, Ezziihd; ibnii Ebiddiinya, EI-uzle.
467
Milsned-t Ahmed b. Hanbel; ibnii Habban; Ed-Revda; Askeri Elmevaiz; Kenz'-
iil- Ummal: 2/ 159; ibniil Milbarek, Kitaiir-Rekaik; Fethulbari; 11/26.
<168 Deynfui; Kenz'iil-Ummal: 2/159. ·
 1lhtftk vc jcrimai Haya: 12.'5.3

A.dcl':c ct-Tai Dnbt!yu;·: B,~n. S·.::·;_tf'tla·w~1 il.t:n . Ah:ulh:h (r.a.)

bi;c.
misal'ir oldu . l\ib~1 durt gi.inli..ik mcsafcde bulunan bir ot!<.<kta devclcri
otlatmakb alan kt>lclcrimizi;l gctircli~i ku~u pi5ircrck bcnimlc ona gon-
dermi)ti. Ku~u kcndisinc \·crd!jim /Dman:
«- - BL, ku5u ncredcn gctirdin?» diyc sordu.
«·- D()rt gi.inli.ik mesafeclc bulunan bir otlakta develcri otlatmak-
ta alan kolelcrimiz getirmi~ti.» diyc ccvap vcrdim. Bunun i.izerinc Ab·
dullah:
« - Ke~ke bu ku~un avlanchg1 ycrde olsa idim de uli.inceye kadar
ne hi<; kimse ile bir ~ey konu~ayd1m, ne de hi<; kimse bana bir )ey suy-
leseydi.» dcdi.r. 7·1
Kasun' dan: Abdullah'a bir adam:
« - B~na tavsiyede bulun ya Ebft Ab.d urrahman!» dedi. Abdullah da:
« - Rahat1 evinde ara. Diline sahip ol! Hatalanm hatirladik<;a ag-
la! » dedi. 471
i:>mail b. Ebu Ha,id'dcn: ibnU Mes'ucl, oglu Ebii Ubeyde'ye i.i.c; ta\'-
siyedc bulundu:
« - Yavrucugum, sana Allah'tan korkmam tavsiye ederim. RahalJ
evinde ara. Hatalanm hat1rlad1k<;a agla.» 472
Huzeyfe (r.a.) den: Ke~ke benim mallanm1 idare eden biri olsa da
'kap1m1 kapasam, yamma his; kimse girmese, ben de Rbbime kavu)un-
caya kadar his; kimsenin yamna <;Ikmasam:173
ibnii Abbas (r.a.) dan:
« - Eger, dcdikodu korkusu olmasayd1 hi9 tamd1g1m olmayan bir
iilkeye go<; ederdim. insanlan, ins&nlardan ba~kas1 bozabilir mi?»474
MaUk'dcn: · Yahya b. Sa'd'm $(jy]e dedigini duydum: Ebii Cehm b.
Haris b. Stmme (r.a.), ensarla arkada~hk etmczdi. Ona birlik hatirlat!-
lmca ~oyle dedi:
« - Toplum i<;inde ya~amak, yalmz ya~amaktan daha koti.idi.ir.>~ 475
Ebiidderda (r.a.) dan: Mi.isli.iman'm evi ne gi.izel bir mabettir! Ken-
disini, gozlerini ve namusunu orada korur. <;ar~Ilarda sohbet etmeyin.
<;i.inki.i, bu hareket sizi oyalar ve hi9bir fayda getirmez. 476
Abdullah b. Amr (r.a.) dan: Abdullah b. Amr (r.a). Muaz b. Cebel

469 Seraf: Mcl•ke yakmlannda bir semtin adt.

o00 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 10/304; ibnii Asakir; Kenz'iii-Ummal: 2f159 .
.c1 Hllye: 1/135 .
.m Taberani; Mecma'uz-ZeviHd: 10/299.
~73 Miistcdrek; Kcnz'iil-Ummal: 2/159; HIIye: 1/278 . .
"'~ ibnii Ebiddiiny~, Uzle; Kenz'iil-Ummal: 2/159 .
.cs Kenz'iii-Ummal: 2/ 159.
c6 ibnii Asakir; Kenz'iil·Ummal: 2j159.
1'264 M i~siiimanltJ.c

(r.a.) e ugrad1. 0 kap1s1 i::iniindc dikilmi$, kendi kendine konu$ur gibi

eli ile i~aretler yap1yordu. Abdullah b. Amr (r.a.), Muaz'a:
« - Ne oldu? Ey Ebu Abdurrahman! Kendi kendinle konu~uyorsun!»
dedi. Abdullah b. Amr (r.a.):
« - Allah'm dii$mam neden benim Resuliillah (s.a.v.) dan duyduk-
lanmi tatbik etmemc engel oluyor? Barra, evinde s1kihyorsun, bir mec-
lise <;Ikm1yor musun? diyor. Halbuki ben, Resfillillah'm: Allah, yohin-
da cihad edeni korur. Hastalan ziyaret edeni korur. Sabah namazma
camiye gideni korur. Yard1m etmek dii~iincesi ile idarecilerinin yanla-
nna gideni korur. Hie:; kimsenin g1ybetini yapmadan evinde oturam da
Allah korur.>> buyurdugunu duymu~tum. Buna ragmen Allah'm dii~mam
($eytan) beni evimden meclise c:;tkarmak istiyor.» dedi. 477

KANAAT

Abdullah b. Ubeyd'den: Orner b. Hattab (r.a.), Ahnef (r.a.) in iize-

rinde bir gi::imlek gi::irdii:
« - Bunu kac;a aldm?» diye sordu. Ahnef de:
« - Oniki dirheme.» diye cevap verince, Orner (r.a.):
« - Yaztklar olsun! Alt1 dirhemlik alsaydm da alti dirhemi de Al-
lah nzas1 ic;in harcasaydm, daha iyi de~il miydi ?» dedi.478
Hasan'iil-Basri'den: Hz. Orner (r.a.), Ebft Musa-el-E$ari'ye $i::iyle bir
fennan yazd1:
«Diinyada hissene dii$ene raz1 ol. Allah Teala kullanm servet ba-
kimmdan birbirinden farkh yaratmi$tlr. Herkesi verdigi nimetlerle im-
tihan eder. Zenginlere, bakahm $iikrlinii nasi! eda edecek diye verir.
l3iliyorsun ki, verilen nimetler sehebiyle Allah'a $iikiir, onlann emre-
dilen yerlere harcanmas1 ile miimkiindiir.» 479
Ebu Ca'fer'den: Hz. Ali (r.a.) biraz kuru hunna yedi, iizerine su ic;:-
ti, karnma vurarak:
<<- Kim karn1m tika basa doldurursa, Allah onu kendinden uzak-
la$tinr.» dedi ve sonra da $U beyti okudu:
Eger, verirsen her istedigini
Midene ve ~ehvetine
Atarlar seni en biiyiik tehlikelere! 480

m Mecma'uz-Zevaid: 10/305; Taberani, Evsat, Kebir.

oC7!! -tbnil Miibarek; Kenz'ul-Ummal: 2/161.
C9 tbnii Ebi Hatim; Kenz'ul-Ummal: 2/161.
eJ Aak:eri; Kenz'ul-Ummal: 2/161.
 Ahlak ve ictimai Hayat 1255

~a'bi anlatiyor: Hz. Ali ~oyle dedi: 481

« - Ey adem oglu! Buglinii gec;ir de yanm dii~iinme. Eger yanna
sag c;1kar da ya~arsan, nzkm gelir. Bilmi~ ol' ki, giinliik yiyeceginden .
fazlasm1 kazamyorsan, onu ba~kas1 ic;in biriktirmi~ oluyorsun. <;i.inki.i
yann ya$ay1p ya~am1yacagm belli degildir.» 482
Sa'd (r.a.), ogluna: ,
« - Oglum! Zenginlik istedigin zaman, onunla beraber kanaat da
iste. <;i.inki.i, kanaati olmayam servet zengin edemez.»483

481 Hz. Ali'nin bu sozli ya (fOk fakir ve bunun lizlintlislinli Qeken birine ya da c;:ok
cimri ve haris birine soyledigini unutmamah. ·
4B2 Deynuri; Kenz'ul-Ununal: 2/161.
4113 lbnii Asrudr; Kenz'ul-Ummal: 2/161.
 RESULULLAH VE ESHABININ EVLENMELERi

Resuli.ilrah (s.a.v.tm Hatice (r.a.) ile Evlenmesi:

Cabir b. Semiire -yahut eshabdan biri- anlatiyar: Resuliillah

(s.a.v.) onceleri kayun gliderdi. Sanra da kayunlan sat1p bir artag1 ile
deve aldllar. Bilahare de Hz. Hatice'nin klz karde~ine gidip, anunla mu-
kavele yaptllar. Kervanla gotiirdiikleri ticaret mallanndan epeyce kar
etmi~lerdi. Arkada~Jan gidip karlanm ahrlarken Muhammed (s.a.v.) e:
« - Sen de git.» derlerdi. 0:
<~:- Sen git, ben utamyarum.» derdi. Yine bir seferden dondiikleri
zaman, Hatice'nin karde~ine karlanm ahnaya gittikleri zaman:
« - Mllhammed nerede?» diye sardu. Ortag1:
« - Ona da haber verdim. Utand1g1m soyleyerek gelmedi.» dedi.
Hatice'nin karde~i:
« - Ben, bu kadar iffetli, temiz, terbiyeli kimse gormedim.» diye
Hz. Muhammed'den bahsedince, Hatice'nin kalbine anun sevgisi dii~tii.
Bir arac1 gondererek:
<<- Gel, beni babamdan iste.» dedi. Peygamberimiz, ana cevaben:
« - Bahan 9ak zengin, seni bana vermez.» dedi. Hz. Hatice tekrar:
« - G~t, kanu~. Ne isterse ben sana ahnm, bu i~in almas1 i9in sar-
ha~ aldugu zamam kalla.» diye haber gonderdi. Hz. Peygamber oyle
yapt1 ve Hatice'nin babasmdan soz ald1. Soz verdigi giinlin sabah1 git-
tigi, aturdugu yerlerde, ana:
« - KlZlm Muhammed' e vermekle iyi ettin! » diye ak~amki verdigi
sozii hatirlathklannda, a:
«---;- Hakikaten oyle mi yaptlm?» diye sardti. Onlar da:
« - Evet.» dediler. Hemen kalk1p klzmm evine gitti, ve:
« - Halk, seni Muhammed'e verdigimi soyliiyar.» dedi. Hatice:
« - Evet, verdin, soziinli yeme. Muhammed, terbiyeli, namuslu ... bir
 Ahlak ·ve lctimai Hayat .1257

kimsedir.» dedi ve babasm1 raz1 edinceye kadar ona dil doktii. Babasi-
m raz1 ettikten sonra, diigiin elbisesi ve bir ko9 ahp gondermesi i9in
Hz. Mhuammed'e el altmdan 14 miskal altm gonderdi. 484
Hammad'a gore, Abbas (r.a.) dan gelen bu husustaki bir rivayet de
~oyledir: Resuliillah (s.a.v.), Hatice'ye diiniir gonderdi, fakat babas1 ver-
medi. Hatice, Kurey~'in ileri gelenlerini de davet ederek bir ziyafet ver-
di. Ziyafette yediler, i9tiler ve sarho~ oldular. Hatice bunu f1rsat bilerek:
« - Beni, Abdullah'm oglu Muhammed istiyor. Ona ver.» dedi. Ba-
basi teklifini kabul edince, Hatice o zamanki adct iizere, ona yeni bir
elbise giydirdi ve kokular siirdii. Babas1, ayllmca bir de bakt1 ki iize-
rinde yeni bir tak1m elbise ve 9e~itli kokular siiriilmii~.
« - Bana ne oldu? Bu ne?» diye sordu. Hatice:
« - Abdullah'm oglu Muhammed'e soziimii kestin.» deyincc. babas1:
« - Nee?!.. Ebu Talib'in yetimine mi? Hay1r, asia!» diye bu i~in ola-
miyacagmi soyledi. Hatice:
« - Utanm1yor musun? Sarho~ken Kurey~liler yanmda verdigin so-
zii yiyorsun?» dedi ve onu raz1 edinceye kadar ugra~t1. 485
Nefise (r.a.) de ~oyle anlat1yor: Huveylid'in klZI Hatice; akllh, asil
ve yigit oldugu gibi, aym zamanda zengindi. Bilhassa o giinlcrde Ku-
rey~'in en ~ereflisi, en asili ve en zengini idi. Kureyf?'ten herkes onunla
evlenmeye can ahyordu, fakat o, varm1yordu. Bir9oklan onunla evlen-
mek istemi~, ugrunda mal-miilk harcami~lardi. Hatice, Muhammed'in
bir Sam seferi donii~iinde beni ona el9i olarak gonderdi. Ben, Muham-
med'e:
« - Ya Muhammed! Ni9in evlenmiyorsun?» diye sordum.
<<- Evlenecek kadar elimde param yok.» dedi."
« - Namuslu, giizel, zengin ve dengin birini bulursam evlenir mi-
sin?» dedim.
« - Var m1, kim o?» diye sordu.
« - Hatice.» dedim.
« - Bu benim i9in nas1l miimkiin olur?» deyince:
« - Orasm1 bana b1rak.» dedim.
« - Peki oyleyse.» cevabm1 verdi.
Hatice'ye gidip, Muhammed'in kabul ettigini bildirdim. Falan saat-
te gelsin, dedi. Amcas1 Amr b. Esed'i 9ag1rtarak kendisine vekaleten ko-
nu~masmi istedi. Kararla~tmlan saatte Resuliillah (s.a.v.), amcalan ile
geldi. Onlardan biri Reswiillah'm nzas1m bildirdi. Hatice'nin amcas1
Amr b. Esed de:
« - !kisi de birbirinin dengi.» dedi ve merasimi bitirdiler. 0 za-

«W Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/222; Bezzar.

415 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/220; Miisned-i Ahmed b. Hanbel.
nan Hz. Muhammed yirmibe$, Hz. Hatice ise kirk ya~mda idi. Hz. Ha-
"tice fil vakztsmdan 15 y1l once dogmu~tu .486

ResUli.i!lah (s.a.v.) m Hz. Ai~e ve Sevd~ ile Evlenmesi :

Hz. Ai~e (r.a.) anlatJyor: Hz. Hatice vcfat ettiktc11 sonn. Osmilr. h.
Mazun (r.a.) un b .ns1 ve Hakim h. Evkas (r.a.) m kJZI Havle, Hz. Mu-
hamrDcd'e:
« -:- YJ. Rcsfd::dbh~ .SYlcnm c,. ·--·:·cJ.: r.:i s in? " dive
. sord•: . Rc~: ,.'!li.ill :, h d~:
,_ Kiminlc? " dcJi . H ,w le:
«- tst crsen kizb. istc rscn dul!::t. » dedi .
<: - Bttkirc kim? >> di ·;c ,:ordu. Havk:
<:- En c;ok sevdigin insan Ehu Bekr'in km Ai~e (r.a )_,. dedi .
« - Pcki, ya_dul kim?» dedi. Havle (r.a.) de:
«-- Zem'an'm k1z1 Sevde. Hem sana iman ctti, hem de her dcdi-
gini kabul edcrek tatbik ediyor.» dedi. Rcsuli.illah (s.ax .):
« - Git, once Ail?e'yi bana iste bakahrh.» diyerek Havle'yj dlini..ir··
luge gonderdi. Havle, Eb(t Bekr'in evine gitti. ic;crdc Ail?c'nin anncsi
Ummi.i Rftmanvarcl1.
c: - Ya Ummii Rumccm! Size iyi bir ka111 a<;rldi' Rcs Cdi.ilbh (s.a.v.)
beni Ail?e'yi istemeye gonderdi.>> dedi. Ummii Rfnnan:
« - iyi, fakat Eh(t Bekr yok. Bek!e, birazdan gclir.» dedi . Ebu Bekr
(r.a.) ·gclincc, I-fay]c:
« - Ya Ebu Bekr! Albh s ize h::n•tr \·c bcrckct karnbnm ac;t1. RcsfJ-
lullah (s.a.v.) beni, sizdcn Ail?e'yi istcmcye gonderdi .» dedi . Ebft Bekr:
c - - Nikfth dtiz;cr m i? ;\i~e onun karde~inin k!ZldJr.» dedi. Havle
(r.a.), Resfdi.illah (s.a.'Y.) a giderck . durumu anlattJ. Resi:di.ilbh (s .a.Y.):
« - Git ona soylc; G, bcnim din kardc~imdir. K:m brdqim degil-
dir. Onun ic;-in ktzlm bana_vermcsindc, din! hi<; hir mahzur yoktur.» di-
ye habe1· f!Onderdi. Havle tckrar Eb(t Bekr'e gelerck Hz. Peygamber'in
soylcdiklcrini ona nakletti. Ebu Bekr (r.a.):
« - Rcst''tli.illah'1 c;ag1r, gclsin! » dedi. Resultil!ah (s.a .v.) geldi. Ebu
Bekr, Al!?e'~· i RcsCtli.illah'a nit<lhLch.-1"' 1
Ebu Seleme ve Abdurrahman b. Hahh'm oglu Yahya da vukanda-
k.i had'ise ilftve olarak ~unlan anlat1yorlar:

-486 ibnii Sa'd: l / 131.

Hz . .Muhammed'in Hz. Hatice ile evlenmesi esnasmdaki hadise ve ~ah1slann
farkh olarak nakledilmcsi, ravllerdcn hcrbirinin bizzat gorclilklerini, duyduk:-
lanm vcya, bizzat yapt1kbnnt anlatmalarmcl~m ileri gdmcktedir. (Mi.it.)
417 Taberani; Mecma'uz·Zevili.d: 9 j225.
 • Ahlak ve lctimai Hayat 1259

.. . Havle tekrar Ehu Bekr'e gelerek, Hz. Peygamber'in, Ai~e'nin ken-

disine verilrnesinde bir rnahzur olrnadigml soyledigini bildirdi. Ebu
Bekr (r.a.):
c - Peki, biraz bekle oyleyse.» dedi ve 91kti gitti. Hz. Ai~e'nin an-
nesi tlmmii Ruman:
« - Mut'im b. Adiy, Ai~e'yi oglu Ciiheyr'e isterni~ti. Ebu Bekr de
ona soz verrni~ti. Vallahi ~irndiye kadar o verdigi sozden asia donrnedi.
Bakahrn ne olacak?» dedi.
Ehfi: Bekr (r.a.) evden 91kmca Mut'im h. Adiy'e gitti. Mut'im, Cii-
beyr'in annesi ile evde oturuyordu. Ehu Bekr, Mut'im'e:
« - ~u bizirn kiz i~ine ne diyorsun?» diye sordu. Mut'im, kansma
donerek:
« - Senne diyorsun 1 hatun?» dedi. Kans1:
« - Eger biz senin kizim oglurnuza ahrsak, sen bizim oglurnuzu da
kendi dinine dondtiriirstin.» dedi. Ehfi: Bekr (r.a., Mut'im'e donerek:
« - Senin fikrin ne?» diye sordu. Mut'im:
« - Soylediklerini duydun.» diye kar~Il1k verdi. Hz. Ehu Bekr (:r.a.)
soziinii yememi~ olmamn verdigi sevin9le pkt1, dogruca Havle'ye ge-
lerek:
« - Git, J:3.,esultillah (s.a.v.) 1 9ag1r.» dedi. Resultillah geldi, nikahla-
n kiyild1. Hz. Ai~e o zaman alt1 ya~mda idi.
Havle bu i~i bitirdikten sonra Zem'an'm k1z1 Sevde'yi istemeye git-
ti. Eve vannca:
« - Allah size ne kadar ugurlu bir kap1 a9ti! » dedi. Sevde:
« - Ne oldu?» diye sorunca, Havle:
« - Beni Resultillah (s.a.v.) seni istemeye gonderdi.» dedi. Sevde:
c - Memnun oldurn, fakat git, sen bunu bahama soyle.» dedi. Ba-
basi ihtiyar oldugu i9in hacca ·gitrnerni~ti. Havle, cahiliye devri adeti
ilzere babe~sma selarn verdL abas1:
« - Bu kirndir?» diye sordu. Sevde:
« - Hakim'in kizi, Havle.» dedi. Babas1:
« - Ne o, hay1r rni?» diye sordu. Havle:
c - Beni Ahdullah'm oglu Muhammed gonderdi. KIZim ona istiyo-
rum.» dedi.
« - !yi bir kismet. Kendisi ne diyor?» diye sordu. Havle:
« - Onun gonlti var.» dedi. Babast:
« - Git, Resuliillah'I 9ag1r.» dedi. Havle, Resultillah'I 9a~rd1, soz
kesildi.
Sevde'nin karde~i Ahd hacdan dontince bu haberi duydu ve ba~la­
di sa9m1 ba~m1 yolrnaya, eline ytiztine toprak serprneye. Mtisltirnan ol-
duktan sonra bu yaptlklan i9in ~oyle derdi:
ll60 Milslilmanhk

« - Ze!il'an'm kiz1 Sevde'nin Resuliillah (s.a.v.) a verildigini duyduk-

tan sonra, sa.;:Iml yoldugum, ba~1ma, yiiziime topraklar serptigim zaman-
ki kadar gliliin<;: vc bayag1 duruma dii~tiiglimii hatirlamiyorum! ~>
Hz. Ai~e soz kesildlkten sonra gelin olu~unu ~oyle anlatiyor: Biz
Medine'ye hicret edince, Hazrec; oglu Beni Haris'iri Sunuh'daki evine
yerle~mi~tik.488 Ben, iki hurma agac1 arasmda kurulmu~ olan salmcakta
sallamyordurp. Resuliillah (s.a.v.) bize geldi. 0 gelince annem hemen
beni salmcaktan indirerek omuzlanma dokiilen sa<;:lanmi diizeltti, yii-
zlimi.i y1kad1. 0 oni.imde b en arkasmda kap1ya kadar yi.iriidi.ik. Heyecan-
lanmt~tlm. Heyecamm ge<;:inceye kadar kaptda bekledik. Sonra beni i<;:e-
ri. soktu. Bir de bakt1m ki, Resuli.illah (s.a.v.) i<;:erde bir divan iizerinde
oturuyor, yanmda da ensardan baz1 kadm ve .erkekler var. Annem, be-
ni i<;:eri sokunca:
«- i$tC ailen , ev halkm. Allah ~eni onlara hay1rh kilsm. Onlan da
sana hay1rh kilsm,» dedi. Orada bulunanlardan kadni ve erkekler kal-
klp gittil er. Resflliillah (s.a.v.) Ia bizim evde zifafa girdik. Benim diigii-
ni.imdc nc koyun, ne de develer kesildi. Sadece Sa'd b. Ubade (r.a.) bize
bir tabak yemek gonderdi. Daha sonra, diger ailelerinin yanlanna git-
tigi zaman da Resuli.illah'a aym yemegi gondermeye devam etmi$ti. Ben,
Resuli.illah'la evlendigim zaman dokuz ya~mda idim. 489

Resuli.illah (s.a.v.) m Hz. Omer'in K1z1 Hafsa ile Evlenmesi :

ibnii Orner (r.a.) anlat1yor: Hz. Orner (r.a.) in k1z1 Hafsa (r.a.) Be-
dir harbine de katllm1~ olan Huneys b. Huzafet'us-Sehmi'nin (r.a.) Me-
dine'de oli.imi.i i.izerine dul kalml!?tl. Hz. Orner (r.a.) bir gun Hz. Osman
(r.a.) a:
« - istersen Hafsa'y1 sana nikahhyayJm? >> dedi. Hz. Osman:
« - Di.i~i.ineyim.>> diye cevap verdi. Birka<;: giin sonra da:
« - Di.i!?i.indi.im. ta~md1m, evlenemiyecegim.» diyerek kesin karan-
m bildirdi. Hz. Osman (r.a.) aym teklifi Hz. Ebu Bekr'e yapti. 0 hi<;: bir
cevap vermedi. ·
Ebu Bekr'in bana cevap vermemesi, Osman'm reddinden daha ~ok
dokundu.
Bir mi.iddet sonra Hafsa'y1 Hz. Peygamber istedi. Orner (r.a.), bu tek-
lifi kabul ederek kiZim Peygamber Efendimize nikahlad1. Bir giin Hz.
Ebu Bekr (r.a.) le Hz. Orner (r.a.) kar~Ilal?tilar. Ebu Bekr (r.a.) Hz.
Omer'e:

a SiinUh; Medine'nin ytiksek klSlmlarmdan bir mevkinin adHbr.

e Taberani; Mecma'uz-Zevald: 9/227; imam-1 Ahmed.
 Ahlcik ve !ctimai Hayat 1261

«- Bana Hafsa'y1 alrnarn i<;:in teklif ettiginde hen hi<; cevap ver-
rnerni~tirn. Bana k1zdm her halde?» dedi. Orner (r.a.):
«-Evet, k1zdirn.>> dedi. Ebu Bekr (r.a.):
«-Hafsa'y1 alrnarnarn i<;:in hic;bir sebep yoktu. Yalmz, Hz. Peygarn-
ber'in onu alrnak istedigini biliyordurn. 0 giin Hz. Peygamber'in bu ar-
zusunu ac;1ga vurmak isternedigim ic;in sana bir cevap verernedirn. Eger
Resullillah (s.a.v.) alrnasayd1 onunla mutlaka ben evlenirdirn.>> dedi.490
Bir diger riv~yette Hz. Orner (r.a.) ~unlan anlahyor: Osman (r.a.) 1
Resuliillah (s.a.v.) a !?ikayet ettim. 0 da:
« - Hafsa, Osman' dan daha hay1rh biri ile, Osman da Hafsa' dan
daha hay1rh biri ile evlenecek.» buyurdular.491

ResuH.illah (s.a.v.) m Ebu Omeyye'nin K1z1 Ommi.i Seleme

ile Evlenmesi :

Ummii Seleme (r.a.) anlatiyor: iddetim bitince Ebu Bekr (r.a.) be-
ni istedi, fakat ben kabul ctmedirn. Sonra da Resullillah (s.a.v) dlinlir
gonderdi. Ben:
« - Resullillah (s.a.v.) a soyleyin: Ben <;:ok k1skancim. <;ok da c;o-
cugum var. Aynca, velilerimden kimse de yok.» diye haber gonderdim.
Resullillah (s.a.v.):
« - Kiskancim diyorsun, Allah'a dua ederim. 0 huyu senden' gide-
rir. <;ok <;:ocugum var diyorsun, onu bana b1rak. Velim yok diyorsun,
ister burada, ister ba~ka yerde olsun hi<;:bir akraba ve dostun bu i~e bir
~ey demiyecektir. Bundan emin olunuz.» diye mukabele etti. Bunun iize-
rine Ummii Seleme oglu Orner (r.a.) e:
« - Seni vekil tayin ediyorum, git bu i~i bitir! » dedi. Orner (r.a.)
de gidip annesinin Resullillah'la evlenme i~ini tamamladi.4 92
Ummii Seleme (r.a.) anlatiyor: Ben, Mekke'den Medine'ye hicret et-
tikten sonra Medinelilere Ebu Umeyye b. Mugire'nin klZlyim, dedim,
fakat kimse inanmad1. Nihayet onlardan baz1lan hacca gitmek i<;:in ha-
Zirhk yap1yorlardi. Bana:
« - 1stersen ailene bir mektup yaz da hacca gidenlerle gander. Ba-
kahm dogru mu soylliyorsun?» dediler. Derhal bir rnektup yaz1p gon-
derdim. Medine'ye dondliklerinde dogru soyledigirni, hakikaten Ebii
Umeyye b:
Mugire'nin klZl oldugurnu kabul ettiler. Bunun iizerine be-

.m Buhari; Nesei; Cem'ul-Fevaid: 11214

491 Miisned·l Ahmed b. Hanbel; Beyhaki; Ebu Ya1a; tbnii Htbban; Miintehabiil
~ Kenz.: 5/120.
492 Nesei; isabe: 4/459; Cem'iil Fevuld: 1/214.
1262 Milslilmanltk

nim de itibanm arth. Zeyneb'i dogurduktan sonra Resuliillah (s .a. v.),

beni istemeye geldi.493
«- Beni kim ahr? Ben ~ocuktan kesildim, hem kiskanCim. D~ te lik
<;ok da <;ocugum var.» dedim. Resuliillah (s.a.v.):
« - Bir defa ben senden ya$hyim. K1skam;hk huyunu Allah sen-
den giderir. <;ocuklanmz1 da Allah'a havale edin ve bana b1rakm .» de-
di. Neticede evlendik. Bana ugrad1g1 zamanlar:
« - Zeynep nerde ?» derdi. Bir defasmda Ammar (r.a.):
« - Bunu emzirecegim diye Resuliillah (s.a.v.) hizmetinc ko~ muyor­
sunuz.» diyerek Zeyneb'i ahp gotiirmli~tli. Bu s1rada Resuliillah (s.a .v.)
bana ugrami$11:
«- Zeynep nerde ?» diye sordu. Yammda duran k1z karde~ im Ka-
ribe (r.a.):
« - Onu Ammar b. Yasir gotiirdii.» diye cevap verdi. Peygamber
Efendimiz:
« - Ben ak$am gelirini.» diyerek di$an 91kt1. Ben de el degirme-"
nini kurdum, <;omlekteki arpadan birazm1 un yaphm. Sonra da o un-
dan Resuliillah (s.a.v.) igin gorba yaphm.494 0 gece benim yammda b l-
di. Sabah olunca:
« - Akrabalarm arasmda senin hatinn say1hr. istersen pe$pqe yedi
gece senin yanmda kahnm, fakat diger hammlanma da aym ~e y i ya:>-
mam lazimdir.» dedi. 495

Hazreti Peygamber'in Ebu Si.ifyan'm K1z1 Ommu Habibe

ile Evlenmesi :

ismail h. Amr (r.a.) anlatlyor: Ehu Siifyan'm k1z1 tlmmii Habibe ,

Hz. Peygamber'le evle11-mesini $6yle anlatti:
Ben Habe$istan' da iken, Neca$i'nin ekisi Ehrehe adh cariyenin ge-
tirdigi haber kadar, beni hayatta higbir $ey heyecanlandirmami$tir. Eb-
rehe, Habe$istan Meliki Neca$i'nin elbise ve kokulanm haz1rlamaya mc-
mur edilmi$ti. Bir giin benden izin isteyerek konu$mak istedigini bil-
dirdi. Ben de kabul ettim.
« - Resuliillah (s.a.v.), Melik'e seninle evlenmek istedigini bildircn
bir mektup yazmi$.» dedi. Ben:
« - Allah sana da hay1rh miijdeler versin! » dedim. Ehrche:

493 Kocas1 Ebii: Seleme (r.a) vefat etmi~ti.

194 Bu <;orba, un yagda kavurulduktan ve biraz su konarak kaynatJlcl!ktan son-
ra yap1hr. Karadeniz'in baz1 bi:ilgelerinde bu <;orbaya Kavutlu g~rba derler.
(Miit.)
495 ibnii Asakir; Kenz'ui-Ummal: 7/117; Nesei; isabe: 4/459; tbnU Sa'd: 8/93.
 Ahlclk ve ictimai Hayat 1263

Kral, nikahm1 klymak i~in bir vekil tayin etrneni istiyor.» dedi.
«-
Hernen Said b. As'm oglu Halid (r.a.) i ~agirttirn, onu vekil tayin ettirn.
Sevincirnden, el ve ayak bileklerirndeki dort glirnli~ bilezikle, ayak par-
maklanrndaki glirnli~ ylizliklerin hepsini Ebrehe'ye verdirn. 496 Soz kesil-
diginin ertesi glinli Neca~i, Cafer b. Ebft Talib'e orada bulunan blitlin
Mlisliirnanlan toplarnasm1 ernretti ve onlara hitaben ~u konu~rnay1 yaptl:
« - Hamd! rnutlak hakirn, her ~eyden rniinezzeh, glivenilip gliven
saghyan, aziz ve cebbar olan Allah'a rnahsustur. Ben, Allah'tan ba~ka hie;
bir ihlh olrnadigma, Muhammed (s.a.v.) in O'nun kulu, Resulli, ve Mer-
yem oglu isa'mn mlijdeledigi zat olduguna ~ ehadet ederim. Sizi buraya
toplatrnaktaki rnaksad1ma gelince: Resuliillah (s.a.v.), Ebii Siifyan'm ki-
ZI Ummii Habibe'yi kendisi ile evlendirrnerni isterni~. Ben istedigini der-
hal yerine getirdirn. Ummii Habibe'ye de dortyliz dinar rnehir veriyo-
rurn.» dedi ve dortyliz dinan herkesin oniinde yere bo~altt1. Bunun lize-
rine vekilim Halid b. Said~~ konu~may1 yapti:
«- Hamel, Allah'a mahsustur, onu over, ondan af dilerirn. Ben de
Allah'tan: ba~ka hic;bir ilah olmad1gma ~ehadet ederirn. Muhammed'in
de O'nun kulu ve Resftlli olduguna ~ehadet ederim. Allahli Te~Ha onu,
mli~rikler isternese de, dinini blitlin dinlere listlin kllrnak ic;in yol gos-
terici olarak, Hak Din'le gonderrni~tir. K1saca size ~unu soylernek isti-
yorum: Resuliillah (s.a.v.) m istegine uyarak Ebft Siifyan'm klZl Ummii
Habibe'yi ona nikahlad1m. Allah bu evliligi Resulline rnlibarek kllsm.»
Kar~Il1kh konu~malardan sonra Neca~i rnehir olarak ayirdigi dinarlan
Halid b. Said'e verdi. 0 da kabul etti. Davetliler yava~ yava~ kalkrnak
ic;in hazirlandiklarmda, Nec~i:
« - Oturun, kalkmaym! Nikahtan sonra yemek yemek peygamber-
lerin siinnetidir.» dedi ve yernegi getirrnelerini emretti. Yernegi yedik-
ten sonra herkes kalk1p gitti. 497
Aym hadise Said b. As'm torunu ve Amr'm da oglu ismail'den ge-
len bir rivayette de ~oyle naklediliyor: Ummii Habibe bana ~un:lan an-
lath: Rliyamda, kocam Ubeydullah b. Cah~'1 c;ok c;irkin bir ~ekilde gor-
diim. Korkarak kendi kendimc :
Mutlaka halinde bir degi~iklik oldu.» dedirn. Bir de sabahleyin:
«-
« - Ummii Habibe! Ben H1ristiyanhktan daha hay1rh bir din gor-
mliyorum. Zaten daha once Hiristiyandirn, sonra Muhammed'in dinini
kabul ettim, ~imdi ise tekrar Hrristiyanhga doniiyomm.» dernez rni?

496 0 devirde arap kadmlan ayak bileklerine bilezik taktiklan gibi ayak parmak-
Ic.nna da yilzilk takarlardt. (Milt.)
4
'17 Ziibeyr b. Bekkar; Bidaye: 4/143.
 1264 M iisliimunlzk

«- Vallahi bu serrin i~in hi~ iyi olmaz!» dedim. Gece gordiiglim ri..i-
yayi anlattnn, fakat hi~ onemsemedi. Bu din degi~tirme ha.disesinden
sonra kendini i~kiye verdi, Bliinc.eye kadar boyle Clevam etti. Bazen gc-
celeri rliyamda bana biri geliyor: ·
<<- Ey mii'minlerin annesi!» diye hitap ediyordu. Ben korktum. Bu
riiyay1, Resuliillah (s.a.v.) m benimle evlenecegi ~eklinde tevil ettim.
Nitekim de oyle oldu.
iddetim heniiz bitmi~ti ki, Reswiillah (s.a.v.) Hab~~istan Meliki Ne-
C'.ruji vas1tas1 ile beni istetti. Ben, Said b. As'm oglu fialid'i vekil tayin
ederek bu evlilige nza gosterdim. Neca~i bir giin Habe~istan'daki Miis-
liimanlan toplayarak durumu onlara anlatti. Halid de benim vekilim
olarak bu i~i kabul ettigimi orada soyledi. Yenilip i~ildikten sonra her-
kes kalkip gitti.
Bir miiddet sonra Ne~i'nin mehfr olarak verdigi paralar elime
gec;ince, bana Resuliillah (s.a.v.) m evlenme teklifi miijdesini getiren
Ebrehe'ye: .
« - AI 1iiU elli dinan da bir ihtiyacm i~in harcarsm. Bunlan sana
o giin verecektim, fakat elimde para yoktu.» dedim. Ebrehe, verdikle-
rimin hepsini de bana tekrar iade ederek:
<<- Melik bana, senden hf~bir fjey almamam1 tembih etti. Ben onun
giyim ve siis i~lerine bak1yorum. Melik, biitiin hammlanna, siis i~in kul-
landiklan biitiin kokulanm sana gondermelerini emretti.» dedi ve ayn-
. ca keridisinin de islam't kabul ederek Miisliiman oldugunu belirtti. Er-
tesi giin <;ok miktar~ od, misk ve amber get~rdi. Bilahare Medine'ye
Resuliillah'm evine _gelirken onlann hepsini beraberimde gtird1m. Resu-
liillah (s.a.v'), kokulan ve koku siiriirrdiigiimii goriirdii. Fakat hi<;bir ~ey
demezdi.
Ebrehe, bana <;ok ilgi gosterdi ve benim <;ehizimi de o haz1rladi.
Bana:
<<- Senden ricam Resuliillah (s.a.v.) a selamimi ve benim de ken-
1
di dinine girdigimi bildirmendir.» derdi. Bana her ugrad1gmda:
· « - Sakm ricam1 unutma! » diye s1k1 s1ki tembih ederdi.
Resuliillah'm yanma geldigimde diiniirliigiin nas1l oldugunu, Ebre-
he'nin yaptiklanm Resuliillah (s.a.v.) a anlatt1m. Selamlanm soyledim.
Giilerek:
<<-- Allah'm selam1, rahmeti ve bereketi onun da iizerine olsun.»
buyurdular.498

493 MUstedrek: ~/20; tbnli Sa'd: s;rn.

 Ahlak ve lctimai Hayat 1265

Resuli.illah (s.a.v.) m Cah~'m K1z1 Zeynep (r.a.) ile Evlenmesi :

Enes (r.a.) den: Zeyneb'in iddeti bitince, Resuliillah (s.a.v.), Zeyd

(r.a.) e:
<<- Git, Zeyneb'i bana iste,» buyurdular. Zeyd (r.a.), Zeyneb (r.a.) in
evine gitti, hamur yoguruyordu. Zeyd (r.a.) bu hadiseyi ~oyle anlatlyor:
<<- Onu goti.ince heyecanlandtm. Ona dogru bakamad1m. Fakat
Rcsultillah (s.a.v.), onu kendisine istememi emretmi~ti. Arkam1 donerek:
<<- Zcynep mtijdc! Hz. Peygamber beni sana dtintir gonderdi.»
de dim.
«- Aziz ve celil alan Allah emretmedikc;e hic;bir ~eye karar ver-
mem.» dedi. Sonra kalkarak seccadesine dogru ytirtidti. Daha sonra
Res(tli.illah (s.a.v.) la Zeyneb (r.a.) in evlenmeleri hususunda ~u ayetler
nazil oldu: «Hani sen Allah'm kendisine liituf ve inayet gosterdigi, senin
de liituf ve inayet gosterdigin kimseye: Zevceni kendin i~in tut, Allah'a
karl?I vazifene dikkat et, diyordun. Allah'm ortaya ~tkaracagmt i~inde
sakhyordun. insanlardan korkuyordun. Halbuki en ~ok korkulmaya de·
ger olan Allah'h. VakHiki Zeyd, .ondan yana dilegini yerine getirdi, oim
seninle evlendirdi ki, mii'minler hakkmda ogulJuklarmm zevcelerini, on·
lardan yana dilediklerini yerine getirdikten sonra, almalan hususunda
beis goriilmesin. AJiah'm emri mutlaka yerine getirilir. Peygamberin,
Allah tarafmdan emrolunam yapmasmdan dolay1 kendisine hi<?bir vebal
tevecci.ih etmez.» 499 Ayeti kerimelerin niiztiltinden sonra Resultillah
(s.a.v.), Zeyneb'in evine geldi. Kendisinden izin istemeden ic;eri girdi.
Nikahm ~ercfine bize et ve ekmek ziyafeti c;ekti. Ziyafetten sonra her-
kes kalkip gitti. Yalmz birkac; ki~i ic;erde hala konu~uyorlard1. Resultil-
lah (s.a.v.) bunlann uzun mtiddet oturmalanndan sikilm1~ olmah ki, di-
~an <;1kti. Ben de pe~inden gittim. Hanimlarmm odalanm teker teker
ziyaret etti. ic;eri girince onlara selam veriyor, onlar da:
« - Ya Resulallah (s.a.v.), yeni hamrnm1 nasi! buldun?» diye soru-
yorlardi. 0 s1rada ic;erde konu~anlar t;Ikmi~lardi. Bunu Resultillah (s.a.v.)
a ben rni haber vermi~tirn, yoksa ba~kas1 rn1 bildirrni~ti, hatirlarniyo-
rum, «Gel!» dedi. Beraber ic;eri girdik. Tarn o s1rada ararn1za bir pe·r -
de c;ekti. Hicap ayeti nazil olrnu~tu. Ayet-i kerirneyi oradakilere anlat-
ti. Ayetin rneali ~oyledir:
«Ey iman edenler! Peygamber'in evlerine izinsiz girmeyin. Yemek
i~in size miisaade edildigi zaman da, goziiniiz pil?en yemekte, oteberide
olmasm. Davet edildiginiz zaman da girmekten ~ekinmeyin. Yemeginirl
yediginiz zarnan evde fazla kalrnaym, birbirinizle konu~rnaya dalrnaym.

-m Ahzab: 36, 37.

F: 80
1266 Mii.sliimtmhk
~·

Boyle yapmamz Peygamber'i incitiyordu da, size bir ~ey soylemekten ~

kiniyor du. Allah ise gercyegi soylemekten cyekinmez. Peygamber'in hamm-
larmdan bir ~ey istediginiz zaman, onlara perde arkasmdan seslenin. Boy·
Ie hareketiniz sizin i«;in de, onlar icyin de nezih bir davram!jhr. Allah'·
m Peygamber'ini incitmek, vefatmdan sonra hammlanyle evlenmek as~
la dliz degildir. Bunlan yapmak Allah 'katmda biiyiik giinahhr.»500
Enes (r.a.) den: Cah~'m klZl Zeynep'le Resuliillah (s.a.v.) m evlenme-:
leri ;;erefine et ve ekmek hazirlanmi~tl. Davetlileri ~ag1rmaya ben me·
mur edilmi~tim. Herkes grup grup gelerek yemegini yeyip gidiyordu.
Ziyafete davet etmedik kimse birakmadim. Resuliillah (s.a.v.) a:
« - Ya Resulallah! Herke.si ~agirdim. Yemeklerini yediler.» dedim.
« - Peki, oyleyse sofray1 kaldmn.» dedi. Herkes dag1ldiktan sonra
ii9 ki~i, Resuliillah'm evinde kalarak sohbete devam ettiler. Peygambe·
rimiz d1~an ~1karak, Hz. Ai~e (r.a.) nin odasma girdi.
« - Selamiin aleykiim ve rahmetullahi. ve berekatiih.» dedi. Hz. Ai~
(r.a.):
«- Ve aleykiim selam ve rahmetullahi ve berekatiih! Yeni han1m1·
m nasll buldun? Allah mesut etsin.» dedi. Re's uliillah (s.a.v.) s1ra ile
biitlin hammlannm odalanm dola!;itl. Selam verdikten sonra hepsi de
Hz. Ai~e'nin sordugu soruyu sordular .
. Dondtiglinde onlar hala konu!;iuyorlardi. Resuliillah ~ok utanga~ ol·
dugu i~in. onlara c;1km, gidin diyemedi. Tekrar doniip Hz. Ai!1e'nin oda- .
sma dogru yoneldigi s1rada, ben mi haber verdim, yoksa ba~kas1 m1
soyledi, hatirlamiyorurn; onlann c;Iktlgmi ogrenince, dondti. Heniiz aya-
gmm birini e!;iikten ic;eri atmi!;ih ki, ararrhza perdeyi c;ekti. 0 s1rada hi-
cap ayeti nazil oldu.
Enes (r.a.)_ anlatlyor: Resuliillah (s.a.v.), hammlanndan biri ic;in dii-
gtin yemegi veriyordu. Ummii Siileym (r.a.) bir miktar ~orba yaparak
onu bir c;anaga koymu~, bana:
«- Bunu Resuliillah (s.a.v.) a gotiir, aztmiZI c;oga kabul etsin.» de-
di. 0 sene k1thk oldugu ic;in halk s1kmt1 ic;indeydi.
- « - Ya Resulallah! Bunu Ummii Siileym gonderdi. Selam soy1ed.i.
AzimiZI c;oga kabul etsin, dedi.» dedim. <;anaga !;iCiyle bir bakt1:
« - Onu evin bir ko!;iesine koy! Filam, filam (birc;ok isim saydt) ve
gordligtin herkesi ~ag1r.» dedi. Gittim. Gordiigiim biitiin Miisliimanlan
davet ettim. Sofa ve oda iyice dolmu!;itU. Ehii Osman' a:
«~Kac; ki~i olmu~?» dedim.
~<- U~yiiz kadar.» diye cevap .verdi. Sonra Resuliillah (s.a.v.):
« - <;:anag1 getir! » dedi. Getirdim. Elini lizerine koyarak dua etti.

SXJ Miisned-i Aluned b. Hanbel; Ahzab: 53; MUslim; Nese~

 Ahltik ve lctimai Hayat 1267

« - Onar Js:i~ilik gruplar halinde gelip yemeklerini yesinler, bes-

mele <;:eksinler, herkes kendi onlinden yesin!» buyurdu. Herkes Re~u­
hillah (s.a.v.) m dedigi ~ekilde onar ki~i gelip sofraya oturuyor, besme-
le <;ekiyor ve onlinden yiyerek kalk1p gidiyorlard1. Onlar. kalkmca Pey-
gamberimiz, bema:
«__:_ <;:anag1 kald1r! » diye emrediyordu. Ben <;:a.n agi kaldmrken <;:a-

nagm i<;:indeki sofraya koyarken mi <;:oktu, yoksa kaldmrk:en mi daha

<;:oktu, anlayamad1m. Yemegini yiyen herkes dag1hp gittikten sonra bir-
ka<;: ki~i hala i<;:erde konu5uyordu. Resftllillah (s.a.v.) m hamm1 (Zeyneb)
de orada ylizli duvara donlik olarak duruyordu. Sohbeti o kadar uzat-
tilar ki, Resultillah (s.a.v.) s1kildi. Eger onun sikildigmi bilselerdi sozli
bu kadar uzatmazlard1. Resullillah kalkti, hammlannm odalanm dola~t1.
Dondliglinde adamlar Peygamber'imi'zin sikildiglm anhyarak <;:1k1p git-
tiler. Peygarriber Efendimiz gelir gelmez perdeyi <;ekti, biraz bekledi. Ben
de h;erde idim. Biraz sonra ~u ayeti kerimeyi okuyarak <;Ikti :
«Ey lman edenler! Peygamber'in evlerine izinsiz girmeyin. Yemek
i~in size miisaade edildigi zaman da, gozlinliz pi~en yemekte, oteberide
clmasm. Davet edildiginiz zaman da girmekten ~ekinmeyin. Yemeginizi
yediginiz zarilan evde fazla kalmaym, birbirinizle konu~maya dalmaym.
Boyle yapmamz Peygamber'i incitiyo~du da, size bir ~ey soylemekten ~e­
kiniyordu. Allah ise gen;egi soylemekten ~ekinmez. Peygamber'in hamm·
lar1ndan bir ~ey istediginiz zaman, onlara perde arkasmdan seslenin.
Boyle hareketiniz, sizin i~in de, onlar i<;in de nezih bir davram~tlr. AI·
lah'm Peygamber'ini incitmek, vefatmdan sonra hammlanyla evlenmek
asia caiz degildir. Bunlan yapmak Allah katmda btiylik glinahhr.» 501
Hazreti Peygamber ilk defa bu ayetleri bana okudugu i<;:in onlan ilk
duyan kimse ben oldum.502

Resfilii!lah (s~a.v.) m Huyey b. Ahtab'm K1z1 Safiyye (r.a.)

_ile E~hmr,nesi :

Enes (r.a) anlatiyor : Hayber esirleri topland1ktan sonra D1hye (r.a)

Resflltillah'a (s.a.v.) gelerek :
«'- Ya Resulallah! Bana esirlerden bir cariye ver» dedi. Resultil-
lah (s.a.v.): .
« - Bir tanesini al» buyurdu. 0 da gidip Huyey'in k1z1 Safiye'yi al-
lh. Ba~ka bir adam Peygamber Efendimi.ze gelerek:

301 Sftretiil Ahzab, ayet: 53.

'm ibnii Ebi Hatim; MUslim; Nesei; Tinnizi; Buhari; ibnii Cerir; Bidaye: 4/146.
tbnli Sa'd: 8/10~.
 1268 Miislilmanltk

« - Ya Resulalbh D1hye'yc .Hurayza vc _ N adir kabilelerinin retst

Huyey'in lnzihl verdin. Onu ancak scnin alman dogru olur.» dedi. Re-
suli_illah (~.a.v.) :
« - Safiye'yi bana <;agtnn» dedi. Gelince ona baktt ve D1hye'ye :
« - Esirlerden, ba$ka bir ~ariye al» dedi. Sonra Hz. Peyg~mber
Safiyye'yi azat ederek onunla cvlcndi.sm
Enes~kn: Hayber sck ri nc <,'Iklll:::;!Ik, Allahi.i Tc~\L\ kalcnin fcthini
Re-,t!li.illah'a nasip cdincc hcni.iz gclinkcn kocasr ha;·p!c olen Huycy h.
Ahtab'm krz1 Safiyye'nin gi.izclligi Pcvg:unbcr efcnd[mizc anlatilch. Pcy-
gamberimiz esirlcr arasmdan onu kcndisinc aytrdi. Hayber doni.i5i.i Sttd-
d'es·Sahba' ya30~ kada.r ~cldilcr. Oray8. gdindigi zaman, Safiyye hayrz-
dan temizlenmi$ti. Resuli.illah (s.a.v.) hemcn ora.:.b Safiyyc ilc evlcndi.
Resi!li.ilbh (s.a.v) deridcn yapllm1~ hi~·i.ik bir sofn1da biraz 'ycmck haztr-
ladi. Bana:
, <<- Git etrafta bulunanlan dave~ et» dedi. Bu Resfdi.illah (s.a.v.) m
Safiyye ik evliliginin di.igi.in ziyafeti idj. Sonra, .Medine'ye dogru yola <_;I-
km ken Rcsu!i.illah, Safiyye'nin arkasrm abas1 ile ortmi.i$, devesinin yanm-
da yere c_;-okmii$, o-nu dizlerine bastJrar;:;k deveye hndirirken gordi.im.
Yine Enes (r.a.) ten gelen aym olayla ilgili bir ba$ka rivayet de $oy-
ledir:
Resuti.illah (s.a.v.) Hahber'le Merline arasmdaki bir yerde i.i<;; gi.in ko-
nakladt, a~ni yerde Safiyye '(r.a.) ilc zifafa girdi. Ben halk1 Resuliillah'm
nikah ziyafetine davet ettim, fakat sofrada ne ekmek ne de et vard1. Yal-
mz Peygamber efendimiz Bilal'e (r.a.) bir yayg1 sermesini emrctti. ihe-
rine hurma, yag ve bir par<_;a da peynir kondu. Mi.isli.imanlar, Safiyye'nin
cariye mi, yoksa Resultillah'm hamm1 rn1 oldugu i.izerinde tereddiit etti-
ler. Ve: -
« - Eger onu orterse, Hz. Peygamber onunla evlenmi~tir. brtmezse,
cariyesidir» diye aralannda fikir yi.iriitti.iler. Yola <;;Ikildtih zaman Resu-
li.illah'm onu terkisine aldigmi ve ortti.igi.ini.i gordi.iler. 505
Cabir b. Abdulah (r.a.) anlattyor : Huyey b. Ahtab'm klZl Safiyye
(r.a.) <_;adna Resuli.illah'm yamna geldiginde, orada ba$ka insan~ar da
vard1. Ben de ganimetten hissemi almak i<;in c;adtrdakilcrlc beraber-
dim. Res(Jli.illah (s.a.v.) dt~an <;1karak :
«~ An'l.enizin yamndan kalkmtz! » buyurdu. Yatstya dogru tckrar
tophnd1k. l~e.;Ci.li.illah (s.a.v. ridasmm bir ucunda bir?w:;:uk ol<;c!;: kadar
kuru hurma ile c;rkageldi.

503 Ebu Davud; Buhar1: MUslim.

504 Sudd'es-Sahba: Hayher'in alji;}gl taraflannda bir mcvkinin adJ.
505 Buhari; Bidaye: 4/196.
 Ahlak ve lctimai Hciyat 12(

Yeyiniz! Annenizin di.igi.in yemegidir» dedi.5os

«-
ibnii Orner (r.a.) den : Safiyye (r.a) nin gozlerinde morart1 vard1.
Resulii,llah (s.a.v.) :
«-B·..:. morartllar nedir?» diye sordu. Safiyye (r.a) :
«-Kocama, riiyamda bir ay gordi.igi.imii ve bunun kucag1ma dii~­
tiigi.inii soylemi~tim, 0 vurdu.»
«- Bu soziinle Yesrip Melikini mi kastediyorsun?>> diye <;1kl~t1 de-
di. Saftyye (r.a) sonra ~oyle devam etti:

« - Resuliillah'm (s.a.v.) babam1 ve kocam1 Oldiirtmesi kadar beni

klzd1ran hie; bir ~ey yoktur. Bu klzgmhk benden gidinceye kadar Resu-
liillah, Safiyye (r.a), baban araplan tophyarak aleyhime ki~klrtti; bize
boyle boyle yaptl .. » diyerek oziir diledi.» 507
Ebft Hiireyye (r.a) anlatiyor: Resuli.illah (s.a.v.) Safiyye (r.a) ile zi-
fafa girdigi gece Ebft Eyyiip (r.a) kap1s1 oniinde sabaha kadar nobet tut-
tu. Peygamber'imiz sabahleyin onu kihei ile beklerken goriin~e tekbir
getirdi. Ebft Eyyiip (r.a) :
« - Ya Resuli.illah! Sen, taze bir gelinle zifafa girdin. Ustelik onun
babasm1, karde~ini ve kocasm1 da Oldiirdiin. Onun sana bir ~ey yapma-
smdan korktum.» dedi. Bunun iizerine Resuli.illah (s.a.v.) giildii ve :
«- iyi yaptm» dedi. 508
ibnii Sa'd, Ata b. Yesar'dan naklediyor: Safiyye (r.a.) Hayber'den
getirildigi zaman Haris b. Numan'm (r.a.) evine misafir edildi. Bunu du-
yan ensar kadmlan onun giizelligini gormeye geldiler. Hz. Ai~e de geldi.
Ai~e d1~an <;1kmca Peygamberimiz de pe~inden <;1kt1.

<<- Ai~e
Safiyye'yi nasi! buldun?» diye sordu. 0 da:
Bir Yahudi gordiim» diye cevap verdi. Resuliillah (s.a.v.) :
«-
« - Oyle soylem! o miisliiman oldu v inancmda da samimidir.»
buyurdu. 509
Said b. Miiseyyib'ten gelen bir diger rivayet te ~oyledir : Safiyye
(r.a.) geldigi zaman kulaklannda altm ki.ipeler vard1. Onlan Hz. Fatrma'-
ya (r.a) ve yanmda bulunan diger kadmlara hediye etti.510

-----------
S06 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 9/251; ibnii Sa'd: 8/124.
!!1:7 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Mecma'uz-Zevaid: 9/ 251.
500 Miistedrek: 4/28; Zehebi; ibnii Asakir; Kenz.: 7 jl19; ibnii Sa'd: 2/ 116.
!m ibnii Sa'd.
Slo isabe: 4/347.
1?70 Miisliimanltk

Hz. Peygamber (s.a.v.) in Harisil Huzaiyye'nin Krzr ·Cuveyriye

ile Evlenmesi :

Hz. Ai~e (r.a) anlatiyor: Resuliilbh (s.a.v.) Beni Mustalik savasm-

dan, eldc cdilcn esirleri taksim cttiginde Haris'in kiZI Ciiyeyriye ~~m­
mas m torunu Sabit h. Kays'a m1 yoksa amcasmm ogluna m1 dii~mi.i~tii,
h<>.tirl2miVorum. Ci.iveyriye rnuka1ebe yaparak esirlikten kurtuldu.511
Tath ve gi.izel bir kadmd1. Goren herkes onu almak istivordu. An1asma
bcdeli odcyebilmektc kendisine yardJm etmesi i<;:in P.csftliilbh'a (s.~.v.)
geldi . . Onu odamm kapis1 ontinde gorilnce camm sikild1. Biliyordum ki
Resfdiillah (s.a.v.) da onu begenecekti. Resultillah (s.a.v.) m huzuruna
girdi.
« - Ya. Resulallah! Ben, kavminin beyi Ebu D1rar'm oglu Haris'in
hziyim. Bildigin gibi bir talihsizlige ugradm1. Taksimde !?emmas'm to-
runu Sahit b. Kays'a dii~tiim. 512 Ben de onunla mukatebe yaparak bu-
nu kabul etmedim. $imdi ise bu hususta sizden yard1m istiyorum» dedi.
Bunun iizerine Resuliillah (s.a.v.) :
« - Bundan· daha iyisini ister misin?» buyurdu. Ciiveyriye:
,,_ Nedir o, ya Resulallah?» diye sordu. Resuliillah ·(s.a.v.):
« - Sabit'e borcunu odiyerek seninle evleniyorum:,. deyince Ciivey-
riye:
« - Kabul ya Resulallah!;., dedi. Haber herkes tarafmdan duyulun-
ca, Ciiveyriye'nin kabilesi Resuliillah'm (s.a.v) hisimi oldu diye ellerin-
deki esirL:~rin hepsini bJraktilar. Beni Mustalik'a mensup yiiz aile ser-
best bJrakildi. Ciiveyriye kadar kendi kavmine faydas1 dokuna'n, ba~ka
bir kadm daha gormedim. 513
Urve'cien: Haris'in klZl Ciiveyriye anlat1yor: Resullillah (s.a.v.)
topraklanm1za girmeden ii<;: gece once, riiyamda aym Yesrip'ten gelip
koynuma girdigini gordiim. Resu!lillah (s .a.v.) gelip bizi esir almcava ka-
dar riiyam1 ba~kalanna anlatmaktan c;ekindim. Hz. Peygamber kalemizi
fethedip bizi esir ahnca riiyamm tahakkukunu umdum. Sonra Rcsuliil-
lah (s.a v) beni azat edip kendinc nikahlad1. Kavmim hakkmda hic;bir
~ey konn:;;madigim halde Miisli.i.manlar e1lcrinde bulunan bi.Ljn esirleri
sahvermi~lerdl. Amcamm k1zlanndan birinden bu haberi duyduktan
sonra· Allahii Teala'ya hamdettim. 514

511 Miikatebe: Esirin serbcst, b1rak1larak fidycsini tedarik ctmck ic;in sahibi ile
yapt1g1 anla!?ma. •
512 Ravi, Ciiveyriye'nin Sabit'e mi, yoksa Sabit'in amcasmm ogluna m1 dli!?ttiglinti
iyi hatirlamiyor.
513 ibnii . ishak; Bidaye: 4/ 159; ibnii Sa'd: 8/ 116; Miistedrek: 4/ 26.
514 Bidaye: 4/159; Miistedrek: 4/27; Vakidi.
 •
Ahlak ve lctimai Hayat 1271

ResOIOIIah (s.a.v.) m HarisOI-Hilaliye'nin (r.a.) K1z1 Mermune

ile Evlenmesi :

ibnii ~ihab anlatiyor: Resuhillah (s.a.v.) Hudeybiye andla~masmi ta

kibeden senenin zilka'de aymda umre yapmak ic;:in yola <;:Ikti. Fakat
mii~rikler Mescid-i Haram'1 ziyaret etmesine mani oldular. Peygambe
rimiz Ye'ciil mevkisine vannca Cafer b. Ebu Talib'i Baris b. Hazn·el·
Amiriyye'nin (r.a) k1zma diiniirltige gonderdi. Meymu'n e, . karde~i Ummiil
Fadl'm ,kucast Abbas b. Abdiilmuttalib'i kendisine vekil tayi'n etti. Abbas
da ~qun ad.ma Resuhillah'a (s .a.v.) nikahm1 kiyd1. Meymune gelinceye ka-
dar Peygamberimiz Seri£515 de konaklad1. Hz. Peygamber orada zifafa
girdi. Takdir-i ilahi, Meymune bir miiddet sonra aym yerde vefat etti.516
ibnii Abbas (r.a) anlattyor: Resuliillah (s.a.v.) Haris'in (r.a.) klZl Mey·
mune ile nikahland1. Bu esnada Mekke'de lie;: giin kalmt~ti. Uc;:iincii gii-
nii Huveybp b. Abdul Uzza beraberinde Kurey~'ten . bir gurup insanla
Resllliillah'a (s.a.v) gelerek :
« - Verdigimiz miihlet doldu. Art1k Mekke'yi terk et» dedi. Resu-
liillah (s.a.v) :
« - Eger biraz daha miihlet verirseniz, aramzda diigiiniimii yapar
ve size bir ziyafet c;:ekerim. Ne dersiniz?» diye sorunca, onlar:
« - Senin ziyafetine ihtiyactmiz yok. <;1k, git!» dediler. Bunun iize-
rine Haris'in (r.a) klZl Meymune'yi de alarak ~ehri terketti. Serif'e va-
rmca orada diigiiniinii yapt1. 517

ResOIOIIah (s.a.v.) m, K1z1 Fat•ma'y1, Hz. Ali (r.a.) He Evlendirmesi :

Hz. Ali'den: Hz. Fatrma, Resuliillah (s.a.v.) tan istenmi~ti. Bir dos-
tum bana:
« - Biliyor musun, Fatrma'ya di.iniirliige gelmi~ler?» dedi. Ben de :
« - Bilmivorum» diye cevap verdim. 0:
« - Resllliillah (s.a.v.) a gidip Fatooa'y1 kendine istemene ne mani
var?» diye sordu.
« - Evlenme masraflanm kar~Ilayacak param yok» dedim.
« - Sen eger gidersen Resuliillah '(s.a.v) sana mutlaka klZlm verir»
dedi. Beni o kadar te~vik etti ki, dogruca Resuliillah'm (s.a.v.) huzuruna
~Ikttm. Oniine oturur oturmaz dilim tutuldu. Ne kadar ugra~timsa heye-
candan bir tiirlii konu~amad1m. Resuliillah (s -a.v):

515 Mekke yakmlannda bir semt.

516 Miistedrek: 4/30.
517 MUstedrek.
:!272 Miislilma.nltk

,_ Ni<;:in g'eldin, bir istegin mi var?» dedi. Sustum.

«- Herhalde Fat1ma'y1 istcmeye geldin» dedi.
« - Evet» dedim.
« - Ve1·ecek mehirin var mi?» dedi.
« - Yok, ya Resulallah!» dedi.
« - Sana verdigim Z1rh1 ne yaptm?» dedi.
Kuvvet ve iradesi ile ya~adigim Allah'a yemin ederim ki o, dortyi.iz
dirhem kiymetinde, geni~ ag1r ve vumlan krlwlan par<;:a par<;:a eden iyi .
bir 74,~ht1
. \·
:
«'L Yammda» dedim .
.«-:- Fahma'y1 sana verdim. Git z1rh1m ona mehir olarak gander>>
dedi. i~te Resuli.illah'm (s.a.v) klZl Fatlma'nm mehri bu idi.5 18
Biireyde (r.a) den : Ensardan bir gurup Hz. Ali'ye gelerek :
« - Hz. Peygamber'den Fahma'y1 iste» dediler.' Ali (r.a) Resuli.il-
Iah'm huzumna <;:Iktr. Resuli.illah (s.a.v) :
« - Ebu Talib'in oglu istegin ne?» diye sordu. Hz. Ali (r.a):
« - Resuli.illah'm klZl Fattma'y1 istemeye geldim» dedi. Resfdiillah
(s.a.v) :
«----: Oyleyse ho~ geldin, sefa geldin» buyurdular. Ba~ka da hi<;:bir
~ey soylemediler. Hz. Ali Resuli.illah'm huzumndan aynld1. dogfUca ken-
disini bekleyen ensann yanma gitti.
«.:._ Ne oldu?» diye sordular.
« - Vallahi anhyamad1m. Ho~ geldin ·sefa geldin'den ba~ka bir ~ey
soylemedi» diye cevap verince:
« - Daha ne istiyorsun? i~te sana ho~ gel din, ba~i.isti.ine demi~ ya! »
dediler.
Peygamberimiz k1Zlm Hz. Ali'ye verdikten sonra :
« - Ya Ali! Di.igi.ini.in ~erefine bir ziyafet vermek lazim» buyurdu-
Iar. Sa'd (r.a) :
<<- Rende bir ko<;: var>> dedi. Ensardan bir k1smi da bir miktar mi-
Sir toplad1lar. Zifaf gecesi Peygamber efendimiz Hz. Ali'ye ;
« - Ben gelmeden ona yakla~ma» diye em·retti. Kendisi geJince bir
rniktar su .istedi. Abdest ald1, sonra artan suyu da Hz. ·A li'nin i.izer:ine
serperek :
« - Allah1m ikisini mesut et. Evliliklerini her ikisi i~irr de hay1rh
k1h diye dua etti.519
U meys ,.m k IZI E sma (r.a) da n: F.at1ma (r.a) Hz. Ali'ye- nikahland1i.b
~

518 Beyhaki; DeHiil; Bidaye: 3/3.46; Dolabi, Ziirrlyetiit-Tahire; ~enz'til-Ummal: 7/113.

519 Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 9/209; Be:zZar; ibnii Asakir; lbnii Htbban; Kenz.:l
7/ll3; Bidaye: 7/342; ibnii Sa'd: 8/21.
 Ahlak ve !ctimai Hayat.1273

znman Hz. Ali'nin evinde bir hasn·, yast1k, i<;i lif dolu yatak, <;omlek ve
bir tcstidcn ba~ka bir ~cy yoktu.
Zi[afu girmeden once Peygamber efendimiz Hz. Ali'ye, kendisi gel-
mcden ailcsine yakla~mamas1 i<;in haber gondermi~ti. Resuli.illah (s.a.v)
gelince:
« - Hani karde~im nerede?» diye sordu. Ummii Eymen (r.a):
<< - Nas1l olur ya . Resulallah? Hem kardqim diyorsunuz, hem de
klzmiZI vcriyorsunuz, diye ~a~kmhgm1 belirtince Resuli.illah (s.a.v) :
' « - Olur:, ya Ummii Eymen!» buyurdular. 520 Sonra biraz su istiye-
rek uzcrinc bir )cyler okudu. Hz. Ali'nin gogsilnil ve ·yilzilnil s1vazladi.
Sonra Fatxma'y1 c;agird1. Fatima . kalklp gelirken utancmdan etegine ba-
smca, scrdeledi, Resuli.illah (s.a.v) onun ilzerine de bu sudan serpti ve
dua ettiktf'n sonra :
« - iyi bil ki seni <;ok sevdigim birine nikahlamakta elimden geleni
ya_ptlm.» dedi. Perdenin (veya kapmm) arkasmda bir karartl .gordi.i.
« - Bu kim?» diye sordu. Fatima (r.a):
<<- Esma» diye cevap verdi. Resuli.illah (s.a.v) :
« - Umeys'in klz1 Esma mi?» dedi. Fatima (r.a):
({- Evet, ya Resulallah! » dedi.
« - ResuJullah'm hahn ic;in mi geldin?» dedi.
·< - Evet, zifafa giren kizm bir ihyitac1 olursa onu derhal kar~;ala­
mak i<;in bir kadmm onu beklemesi lflZlmdir.>> diye cevap verdim. Bu-
nun i.i<:erine bana dua etti. Ben de :
« - Bcnim en c;ok guvendigim amelim de bu duad1r» diye sevinirim .
. Resuli.illah (s.a.v) Hz. Ali'ye: .
« - Haydi hammmm yamna git! » diye emrettikten sonra kendisi
di.~an c;Ik!l, gozden kayboluncaya kadar onlara dua etti ..521
Umeys'in kiz1 Esma'dan gelen bir ba~ka rivayette de ~oyle demnck-
tediJ· : Resulul1ah'm (s.a.v) kiZI Fatima (r.a) zifafa girdigi gece bir ·ihti-
yacl olur diye onu bekledim. Sabah olunca Peygamber Efendimiz geldi,
kap'Yl vurdu. Ummi.i. Eymen-kalkt1, kap1y1 ac;tl, Restili.illah (s.a.v) ona:
«-- Yii tjmmii Eymen kardqimi bana c;ag1r! » dedi. 0 da: ' ·
« - Hem karde~im diyorsun, hem de ona kizm1 veriyorsun?» diye-
rck hayretini ifade etti.
<:- Ya trmmii Eymen Onu bana <_;:ag1r» dedi. Resuli.illah'm (s.a.v)

520 Ummil Eymen, Habc~li olup <;:ok diirlist bir kadmdi. Aym zamanda Usame b ..
Zeyd'in (r.a) · anncsidir. Resllliillah (s .a.v.) cshnptan her birini birbiri ile kar~
de~ yapm1~ ve kcndisi de Hz. Ali ile kardc ~ olmu~tu. Ummii Eymen'in ~a~km·
hg1 .bu durumu bilmemesinden olsa gcrek. ·
521 Tebarani.
1274 Milsliimanltk

sesini i~iten kadmlar kendilerine c;ekidiizen . verdiler, o da gelip bir ke-

nara oturdu. Sonra da Hz. Ali geldi. Peygamber Efendimiz dua etti, iize-
rine biraz su serptikten sonr~ :
«-Fahma'y1 bana c;eg1r» dedi. Fatima geldi. Utancmdan terlemi~ti.
« - Sus! Seni ehl-i beytimden en c;ok sevdigim kimse ile evkndir-
dim» dedi. 522
Hz. Ali (r.a) den : Resuliillah (s.a.v) klZl Fatima 'y1 bart a vcrd i k ten
sonra zifaf gecesi bir miktar su iizerine dua ederek onu i_i stl.imc sc rpti.
Bent ic;eri soktuktan sonra yamma ve omuzlanma da o sudan scrpt i. Da-
ha sonra ihlas ve muavvezeteyn surelerini okudu.523
Alba b. Ahmer'den: Hz Ali (r.a) Hz. Fatim~ ile evlcni~ini ~oyl e an-
latlyor:
Resultillah'tan (s.a.v) kiz1 Fahma'yi istedim. Z1rlmrn ve ufak tdck
baz1 e~yalanm1 da satarak dortyiiz seksen dirhem para temin ettim: F..c-
suliillah (s.a.v) bu paramm iic;te ikisini siis e~yasi, iic;te birini de giyecek
-e~yas1 ic;in harcamam1 emretti.

Resuli.illah (s.a.v) agzma biraz su alarak bir testiye piishirttu. Son-

ra da bize bu sudan yikanmamiZl emretti. Fatima'ya da kendisi gelmc-
dcn c;ocuklanm emzirmemesini soyledi. Fakat bilahere Fatima. Hiiseyin'i
Hz Peygamber gelmeden emzirdi. Hasan'a anhyamadigimJz bir ~cyler
yapti, bu ~ebepl~ o Hiiseyin'den daha alimdi. Ciinkii Fatima Hasan'1 em-
zirmeden Hz. Peygamber'i haberdar etmi~ti.5 24
Cabir (r.a) anlatlyor: Hz. Ali (r.a) ile Hz. Fat!ma (r.a) m cltigi.inlc-
rinde bulunduk. Bundan daha giizel bir dugiin gormemi~tik. Bize bir
yatak serdiler, hurma ve kuru iiziim getirdiler, yedik. Fatima'nm (r.a)
gelinlik yatag1 bir koc; postuydu. 525 Hz. Ali (r.a) anlat1yor: Rest1ltillah
(s.a.v) Fahma'ya (r.a) c;ehiz olarak bir kuma~ yayg1, bir su tulumu; y::ts-
tlk' ve ic;i ot dolu bir yatak vermi~ti.5 26
Abdullah b. Amr (r.a) anlatlyor : Resuli.illah (s.a.v) kiZl Fahma'y1
All (r.a) yc nikahlad1gi zaman c;ehiz olarak bir kadifc kuma~. bir yas-
tlk, ic;i ot ve lif dolu bir yatak ve bir de su tulumu vcrmi5t i. Onlar bdifc
kuma~m bir tarafm1 altlanna sererler, bir tarafm1 da iistlerine 0rter-
lerdi.527
---------
522 Mecma'uz-Zevaid: 9/ 210; Taberani.
523 tbnii Asakir; Kenz.: 7/113.
524 Ebu Ya'Ja; Said b. Mansur; Kenz.: 7 I 112; ibnii Sa'd: 8/21
.525 Bezzar; Mecma'uz-Zevaid: 9 / 209.
526 Beyhaki; Delail; Kenz.: 7/ 113.
5Z7 Tebaribu; Mecma'uz-Zevaid: 9 j210.

\
 Ahlak ve Ictimai Hayat 1275

Rebiat'ei-Eslemi (r.a.) nin Evlenmesi :

Rebiat'ei-Eslemi anlahyor: Resf1li.illah'a (s.a.Y) hizmet ediyordum.

Bmn:
«- Rebia, daha evlenmiyor musun?» dedi.
«- Hay1r, ya Resulallah! Hem aile gec;indirecck imkannn yok, hem
de size hi7met etmeme mani obn hic;bir ~eyi istcmiyorum» dedim. i~it­
rlk'l.li~tei, gelcrek ikinci defa:
,,_ .Ya Rebia! Daha eylcnmiyor musun?» dedi. Yine aym cevab1 ver-
dim. 0 da yine aym $Cki!de i$itmczJikten geJcrck yi.iziinii obiir iarafa
c;eYirdi. Kendi kendime:
« - Muhakkak ki diinya ve ahirette benim ic;in en faydah olam Re-
sfiliillah (s.a.v) bilir. E~a bir daha bana «evlenmiyor musun?» derse,
ey]eneccg!m, ne yapmann crnredersin ya Resulaliah? diyeyim» dcdim.
Bir gi.in yine Resuli.illah (s.a.v.):
. « - Yfl Rebia cvlenmiyor musun?» dedi.
« - Evlenecegim. Ne yapay1m. emrct.>> dedim. Resf11lillah'a pek sey-
rek ugrayan, ensardan bir kabilc'nin ismini soyliycrek :
« - Onlara git, beni ResCJliillah (s.a.v) gonderdi. Falanla beni ev-
lencHrmer,izi emretti, de» buyurdular. Gittim, Hz. Peygamber'in selftmi-
m soyledim.
« - R~sfdiillah ve ResC!li.illah'm elc;isinin cmirleri ba~;am1z i.izerine
tabi, Resilliillah'm elc;isinin arzusunu ycrine getirmeden gcri c;evirmek
dogru olmaz» dediler. istedigim kJZI verdiklerini soy~iyerek bana izzet
ve ikramda bulundularl. Hakikaten Resuliillah rn1 gonderdi diye hie; ara$-
tlrmadilar bile. Dziinti.ilil bir vaziyette ResCdi.illah'a (s.a.v) geldim.
« - Ya Resulallah! byle comert, oyle iyi bir kavme gittim . ki, lnz-
lanm bana verdiler. tzzet ve ikramda bulundu1ar, hakikaten sizin gon-
derip gondennediginizi hie;: ara$tirmad1lar. $imdi ise elirnde vcrecek me-
hir yok » dedim. Bunun i.i?erine Resfiliillah :
«- Ya Biireydet'ei-Eslemi! 528 Rebia'ya bir nevat altm toplaym» bu-
vurdu. Bana bir nevat altm toplad1lar. Toplananlan alarak, Resf1liillah'a
gel dim.
«- Bunu onlara goti.ir. i~te k1zm1Zm mehri, dr~» buyurdu. Onlara
vard1m
«- Bu k1zmizm mehridir.» dedirn. <;ok memnun oldular :
«- <;ok giizel, s;ok bile.» dediler. Dzi.inti.ilii bir ~ekilde tekrar Resu-
Iiilb.h'a geldim.
«- Ya Rebla! Nic;:in iizlinti.ili.isi.in?» dedi.

'1211 BUreydet'iil Eslemi; Husayb'in oglu ve Estern kabilesinin ileri gelenidir.

1:?-;!i Miisliimanl1k

« - Ytl Rest!lallah! Bunlard::m daha iYi bir kavim !!ormcdim. Gotiir-

chijk!crimi kabul ettiler, bana <;ok ivi da~Tanddar ve ~ok glizel, · dedile1:
L1kat ~imcii de benim di.igi.in yemcgi verecek param yok» dedim. Bunun
i.iz-.'ri nc Biireyde :
<<- Buna bir koyun p::trast toplaym» diyc emretti. Onlar da iri ve
semiz bir koc;: aldJ!ar. Rcs(di.illah (s.a.v.) bana:
«-- Ai~e\~ (r.a.) git, bir kap yemck gi:indersin.» buyurdu. Gittim.
Hz. Ai~e'ye Res(di.illah'm istek!crini bild~rdim. Ai~e (r.a.) :
<<- Al ~u kabt, ic;:inde ycdi sa' arpa Yard1r. 01anm hcpsi bu; yine
gelirse ahrsni., dedi; Resttli.illah'a geldim. Ai~e'nin (r.a) soyl~diklerini
aynen na klcttim.
<<- Bunlan kJz evine goti.ir, ko~:;u pi~irsinler, · arpadan da ckmek
yap5mlan dedi. K1z taraf1 bana :'
<<- Ekmcgi biz ~·apanz. Koc;:u da siz pi~irin>> dediler. Eslem kabi-
Jesinckn bi1·ka<; ki~i ile koc;u kestik, vuzdi.ik sonra d:1 pi~i.rdik. Bu sJra-
da ekmck te hazrrlamm~tJ. Et vc ckmekten mi.ite;;ekkil di.igi.in ziyafeti-
ne Rcs(t~iilbh'r da davet ettim.
Hz. Pcygambcr, bundan sonra bana l;ir miktar da arazi verdi. Be-
nim tarb'lm biti$igindcki tarlayr da Hz. Ebu Bekr'e (r.a) vermi~·ti. Za-
'tnanb bi~· hunna agacr yi.izi.indcn Ebu Bekr'le( r.a) ihtilafa dii$ti.ik. 0, bu
s.gac;: benim tarafrmda ben de bcnim tarafimcb ucdim. Mi.inak<:!sa c1tik.
EbC1 Bekr (r.a) bana, ho~uma gitmiyen bir soz soyledi. Sonra da pi$man
olarak:
<<- ~en de avm sozi.i bana soyle, ode$elim .)) dedi.
<<- Hayrr, soylcmem.» dedim.
<<- Ya· soylersin, ~~a da Rcsftli.i.llah'a seni ~ikayct cderim)> dedi.
<<- Havrr, soyliyemem>> dedim. Ehft Bekr (r.a) hakk:mdan vaz ge<;c-
rek, Resftli.illah'a (s.a.v) gitti. Ben de pe~indcn gittim. 0 sJrada benim
kabilcdc>:J (Eslem kabilesi) baz1lan geldi.
« - Ebu Bekr'in Allah haymm versin. 0 sana ag1r konu~~a. Ncyi
Rcsftli.ii1::1h'a ne hususta 5ikavct edecck?>> dcdilci· .
« - .Bunun kim oldugunu biliyor musunm:? Bu Eb;l R!~u- es·Sid-
dtk'tir. Ma£arada Resuli.ilbh'm arkada~I idi, mi.isli.imanlanr, ilcri gelen-
lerindenr:lir~ Sakm bcni arkalamavm, onu k1zdmrsamz dogruca Resl'di.il-
lah'a !!ider. 0 kizdrgr ic;in Res(di.illah da lozar, ikisi birden klZlnca A11ahi.i
Teala ~ da :zazaplamr, sonra Rebia mahvolur'» dedim.
<<- Peki, ne yapmam1z1 istiyorsun?» dediler.
<<- Donlin, ~idin» dedim. ·
Ebu Bekr (r~a), Hz. Peygamber'in yanma gitti, ben de tek basnna
pe~inden gittim. Ebu Bekr (r.a) hadiseyi oldugu gibi anlatt1. Resuli.illah
(s.a v) ba~1m kald1rarak :
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1277

«- Ya Rebia! Aramzda gec;en nedir?» diye sordu.

«- Boyle boyle oldu. Bana fena bir soz soyledi. Sonra pi~man ola-
rak ode~memiz ic;in benim de kendisine aym sozi.i soylememi istedi. Ben
soy!emek istemediii1». dedim.
Resuli.illah (s.a.v) :
«- iyi yapmi!?Sin. Sakm sen de llYni ~ekilde ona mukabele etme!
Ya Ebu Bekr! Senin gi.inahm1 Allah affetsin, de» buyurdu. Bunun i.izeri-
ne Ebu Bek~ (r.a.) aghyarak dondi.i.529

Ci.i!eybib (r.a.) in E1.'lenmesi :

Ebu Berzet'el-Eslemi (r.a) anlat1yor: Ciileybib, kadmlarm arasma

girer onlarla ~akala~Jrdi. Kanma:
« - Sakm Ciileybib'i yammza sokmaym! Yoksa kan~mam!>> dedim.
Ensar'dan bir aile dul bir kadm olunca Hz. Peygamber'in bu ka-
dmla evknip evlenmiyecegini ogrenmeden onu evlendirmezlerdi. Resu-
lj.illah (s.a .v) bir gi.in ensardan birinc :
«- KIZinl istiyorum» dedi. 0 da :
«- Pcki, ba!?i.isti.ine, mcmnuniyctle ya Resulallah! » dedi.
< : - Yalmz onu kendim ic;in istemiyorum, deyince, ada:n·

,,- Kim ic;in isti yorsunuz? Y~\ Rcsfdallah!» diye sordu. Resftli.ilh.h
(s.a.v) :
«- Ciileybib ic;:in » cev<J.b1m verdi. Adam :
« - A:1nesi ile bir konu~ayJm » dedi. Kansma:
«Km Resuli.illah (s.a.v) istiyor» dedi.
«- Olur, memnuniyet]e, dedi. {\dam .
«- .Kendi sine degil, Ci.ileybib'e istiyor» dedi. Kadm:
«- Ci.ileybib'e mi?! Ciileybib'e mi? Hayxr, klzxmx asia ona veremem»
deai. Adam durumu Peygamber Efendimize bildirmek ic;in tam kalkaca-
gx s1rada kiZI :
«- B.:-ni kim istiyor?» diye so.rdu. Annesi durumu anlatti. Kxz :
« - Allah'm Rcsuli.ini.i mi.i kmyorsunuz? Beni Ci.ileybib'e verin, c;i.in-
ki.i Resuliillah (s.a.v) hic;bir zaman benim zaranmt istemez» dedi. Adam
durumu H7.. Peygamber'e bildirdi :
«- Tamam.» dedi. Boylece kJzla Ci.ileybib'in nikahmx kxyd1lar. Bu
olayx takip eden gi.inlerde Resuli.illah (s.a.v) bir sava~a <;:Ikti. Sava~tan
muvaffak;yetle dondi.ikten sonra:
«- Kayibxmz var m1?» diye sordu.

529 Miisned-i Ahmed b. Hanbel; Taberani; Mecma,uz-Zevaid: 4/257; Ebft Ya'la; :Rl-
daye: 5/336; Miistedrek; Kenz.: 7/36; ibnii Sa'd: 3/44.
1278 Milslilmanltk

«- Hayir» diye cevap verdiler.

«- Fakat, ben Culeybib'i goremiyorurn. Onu bir aravm>> buvurdu-
lar. Ctileybib'i, yedi ki~inin yamnda ~ehit .olmli$ vaziyett; bu!dul~1o-.
« - Ya Resulallah! i$tc yedi ki$iyi oldi.irmii~ sonra da $Chit olmu:;: ''
dediler. Resuliillah (s.a.v) hemen yamna ge1erek :
«:- Yedi ki~i oldtirdii, sonra da onu $ehit ettiler» dedi ve iki ii((
defa:
« - Bu yatan bendendir, ben de ondamm>> buyurdu. Sonra da onu
kollan tizerine alarak kaz1lan mezara koydu. ·
Rivayetlerde Ci.ileybib'in y1kand1gma hi(( rastlantnami~trr. Sabit :
«- Ensar kadmlan arasmda bundan daha itibarh bir du:l yoktur,»
der.
Ebu Talha'mn torunu :i:shak b. Abdu1lah, Sabit'e :
« - Resuliillah (s.a.v) ona nasi! dua etti?» .d iye sordu. «Allah1m,
onun iizer!ne hay1rlar yagd1r. Hayat1 boyunca s1kmt1 ytizii gosterme! »
diye dua etti» dedi ve sonra ,ensardan hi((bir kadma bu dui kadar itibar
edilmedi~ini soyledi.530

Selman-1 Faris! (r.a.) nin Evlenmesi :

Ebu Abdurrahman es-Stilemi, Selman-• Fc:hisi (r.a.)den naklediyor :

Selman-1 Farisi (r.a) Kinde kabilesinden bir kadmh~ evlendi, zifafa da
kachnm evinde girdi. Zifaf gecesi miistakbel hammmm evine kadar ar-
kad::t$lan ile beraber geldi. Eve vannca sap1klarm yap1Ig1 gibi arkada~­
larml ic;:eri sokmad1. Onlara :
« - Hadi siz doniin. Allah sizden raZI olsun» dedi. i<;:eri girdiginde
evi c;:ok si.islii goriince :
« - Buras1 s1tmaya m1 yakaland1, yoksa Kinde kabilesinin kabesi
mi oldu ?» dedi.
« - Hay1r, ne sttmaya tutuldu, ne de Kinde kabilesinin kabesi ol-
du» dediler. Selman, evdeki kap1 perdesinden ba$ka zinet i<;:in tak1lan
biiti..in perdeler sokiilmedikc;:e evde durmayacag1m soyledi. Bu sefer de ·
gozleti ic;:erdeki e$yaya taklld1 :
«- Bu kadar e$ya kimin?» dedi.
«- Senin ve kannm» dedi1er.
« - Dostumun bana vasiyeti bu degildir. 0 bana dtinya e$yamm an-
cak l;lir yolcunun e$yas1 kadar olmasm1 tavsiye etmi$ti.>> dedi. Hizmet-
<;:iltri goriince :

530 Miisned-i Ahmed b. Hanbel,; Mecma'uz-Zevaid: 9/368.

 Ahl<ik ve !ctimai Hayat 12791

<<- Bunlar kimin?» diye sordu.

<<- Senin YC hammmm hizmetc;ilcri» dediler.
<<- Dostumun bana tavsiyesi bu dcgildir! 0 bana, sadece evlenebi-
fcrc •\ : ,11 Y-: C'vlendirebilecegim kadanm evimde banndtrmamt tavsiye et-
ti. Egcr ben boyle yapmazsam, onlar zina yaparak gUnaha girerler. Ken-
dilcrinin t•i.inaha girmcleri yetmiyormu~ gibi a:ym gUnahm vebalini ben
ck :'-Li klcmni<;; olurum. » dedi. Sonra da:
<<- DI=?an <;tklp beni hammtmla ba~ba~a btrakmtyacak mi;:amz?»
dedi. Onlar qa peki diyerek c;tktdar. Selman kaptyi kapatti, perdeyi c;ek-
ti. Sonra da kansmm yamna gelerek oturdu. Almm ok~ad1, evliligin ha-
.VIrh olmas1 ic;in dua ettikten sonra kansma:
« - Sana emrettiklerimi yapacak mtsm?» dedi. Hamm1 :
<<- Tabi itaat edecegim» dedi.
« - Dostum Resuli.illah (s.a.v) bana, hammmla ilk defa bir araya
geldigim zaman Allah'a (c.c.) itaat hususunda anla~mamlZl tavsiye etmi~­
ti >> ckdi. Kalkt1 seccadeyi sererek biraz namaz krld!lar. Namaz bittikten
sonra bir erkegin kansmdan istiyecekleri ~eyleri o da hammmdan is-
tedi. Sab2hleyin arkada~lan gelip :
« - Hamm1m nasd buldun ?» diye sordular. Selman bunu i~itmez­
iiktcn gelerek obUr tarafa dondU. Soruyu Uc; defa tekrarlad1lar. Uc;Un-
cUsUnde:
« - AllahU Teala perdelerin ve kaptlann kullamlmasmt ic;erde olan-
lann ba~kalanna gosterilmemesi i<;in emretmi!;)tir. Onun ic;in sorulma-
~1 p. c rckcn~cri sorun, sorulmas1 gerekmiyenleri sormaym. Ben ResulUl-
lah'm (s.a.v), hammt ile mUnasebetlerini ba!;)kalarma ·anlatanlar, yolda
c;if1 !c<:cn .~<;ckler ~ibidirl~r, dedigini i~ittim.» diyerek on lara c;tkt!;>ti.
ibnii Abbas (r.a.) tan: Selman bir mUddet ortahktan kayboldu. Ge-
!ince Hz. Orner, Setman'a :
« - Seni Allah'm iyi bir kulu olarak goriiyorum» deyince :
<<- Cyleyse bana ktzm1 ver.» dedi. Bunun Uzerine Hz. Orner sustu.

Selman:
,,_ Beni Allah'a kulluga laytk goriiyorsun da, kendine laytk gormU-·
yor inusun?» dedi.
Ertesi sabah Omer'in (r.a) tamdtklan Selman'a geldiler. Onlara :
« - Bir arzunuz mu var?» diye sordu.
« - Evet» dediler.
« - Nedir? Soyleyin yapahm» dedi. Selman'm Hz. Omer'in (r.a) ki-
zmt isteml!sini · kasdederek :
« - Vazgec; ~u i!;)ten» dediler.
« - Allah'a yemin ederim ki, beni bu i!;)e ne Hz. Omer'in azameti,
ne de saltanatl sevketmi!;)tir. Ben. Orner (r.a) salih bir kimsedir, bakar-·
1280 Miislilmanhk

sm Al1ah Teala, klZl ile evlenmemden de salih bir zlirriyet balk eder, di-
ye klZlm istemi~tim» dedi. Bilahare Kinde kabilesinden biri ile evlen-
di.531

Ebudderda (r.a.) nm Evlenmesi :

Sabit-el Bi.inani'den: Ebiidderda Selman (r.a) Ja beraber Beni Leys

k 1bilesindcn bir kadm1 Selman'a istemeye gittiJer. Ebiidderda, Selman'm
faziletini ge<;mi~ini ve mi.isliiman alu~unu anlatt1ktan sanra dlinlirllige
gcldigini soylcdi. Onlar:

Selman'a vermeyiz, fakat sana veririz.» dediler. Ebiidderda, Sel-

<<-
man'a istcdi gi kadmla cvlendi. Bir mliddet sanra Selman'a (r.a).
« - Or1lan sana anlatmaya utamyarum» dedi. Selman:
<<- Neymi~?» diye sardu. Eblidderda durumu anlatmca Selman
(r.a):
« - Utanacak biri vnrsa a da benim. Allahii Teala'mn sana yazd1!?;1
bir kadma ben dliniir gonderdim. >> dedi.53 2

Ebi.idderd~'mn, [{JZI Derda'y1 Evlendirmesi:

Sahit el-Biinani'den : Muav!ye'nin oglu Yezid, Ebiidderda (r.a) mn

l:m Derila'va di.i.ni.ir gi:inderdi. Ebiidderda (r.a) vermedi. Yezid'in maiye-
tinden biri :
« - Allah sana daha hay1rhsm1 versin. izin ver k1z1 ben kendime is-
tiyeyim.» dedi.
« - Yaz1klar alsun sana! <;:ekil!» dedi.
« - Mi.isade et. Allah sana ba~ka yerden versin» dedi. Yezid :
<<- Peki» deyince adam gidip Derda'y1 kendine istedi. Ebiidderda
klZl ana verdi. Yezid'in, Derda'ya diiniir gonderdigi ve babas1 Ebiidder-
da (r.a) mn klZl ana vermeyip fakir bir mlisllimana verdigi herkes tara-
hndan dL;vuldu. Ebiidderda bu hareketinin sebebini ~i:iyle a<;Ikladi :
<<- Siz Derda'y1 ne samyarsunuz? Ben dli~lindlim; kalktig1 zamap.
ba~mda hizmet<;iler!.. Saraydan bakt1g1 zaman her taraf ayagmm altm-
da ... Her ~ey emrinde ... 0 zaman anun dini nereye gider? Onda din nii
kahr?» 533

531 Hdye: 1/185; Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 41291.

532 Htlye: 1;'200; Taberani; Mecma'uz-Zevaid: 4/275.
533 Hdye: 1/215; MUsned-i Ahmed b. Hanbel; S1fat'iis. Safve 1:/260.
 Ahltik ve lctimai Hayat 1281

Ali b. Ebu Talib (r.a.) in, K1z1 OmmugUisum'ii,

Orner b. Hattab (r.a.) Ia Evlendirmesi :

Ebft Cafer (r.a) den: Hz. Orner (r.a) Hz. Ali'den (r.a) kmm istedi.
« -~ Ki.i<;lik» dedi. Omer'e c~·. a) :
« - 0, bu sozU ilc hz1m sana vermeyecegini anlatmak istiyor» de-
dilcr. Bunun uzerinc On:cr (r.a) bir d ~lha Hz. Ali ilc konu~tu. A:i (r.a) :
« - Onu sana gonclcrcyim, eger raZI olursa mcselc yob> dedi. Hz.
Ali hzm1 Hz. Orner'c gonclercli. Orner (r.a) kwn ctcg ini kalcltrtnca k1/.:
« - indir etegimi>> Eger halife olmasaydm gozunu patlat1rd;m! ,, de-
di_534
Muhammed'den: Hz. Orner, Umrniigiilsiirn'u Hz. Ali'clcn · istcdi.
Ali (r.a) :
«- Ben klzimi Cafer'in ogullan i<;in bekletiyomm>> dedi. Orner (r.a):
«--' Onu bana ver. Allah'a ycmin ederim ki, yeryuzunde kimse onu
benim b.dar rahat ettircmeZ. >> dedi. Hz. Ali:
« - Peki verdim>> deyince, derhal Orner (r.a) muhacirlcre gelip:
« - Bana zifaf odas1 haz1rlaym>> dedi. Hemen ona bir oda hazJrla-
d.Jlar.
« - Kiminle evlendin?» dediler.
« - Ai.i'nin km ile. c;:unki.i Pcygamber Efendimiz, butun akrabahk
ve hisimhk baglanmn kesilecegi hyamet giinunde ancak benim akl·aba-
hk ve hiSlmhk baglanm kesilmiyecektir, buyurmu~tu. Ben de Hz. Pcy-
gamberlc h1s1m olmakla bu ~erefe _nail oldum» dedi.
Ata'ii1 Horasani'den gelen bir rivayete gore, Hz. Orner tlmrnuglil·
siim'e ku·kbin dirhem mehir vermi~tir. 535

Adi b. Hatim (r.a.) in, K1z1m Amr b. Hureys (r.a.) le

Evlendirmesi :

~a'hi'den : Amr h. Htireys (r.a) Adi h. Hatim'e (r.a) diinlirluge gitti.

Adi (r.a):
« - KJzJmi sana veririm, ancak bir ~art1m var>> dedi Arnr (r.a) :
« - Nedir?» diye sordu. Adi (r.a) :
«--:- Allah'm Resullinde sizin i<;in guzel ornek vard1r. Onun i<;:in sana
da, Hz. Ai~e'nin (r.a) mehri kadar, dortyiiz seksen dirhem mehir verme-
ni ~art ko~uyorum.» dedi.536

534 Abdlirrezzak; Said b. Mansur; Kenz.: 8/291; isabe: 4/492.

535 lbnU S2'd; isabe.
~36 ibnU AsiHdr.
F: Rl
1282 Musliimanltk

Humeyd b. Hilal'den: Amr b. Hureys, Adi b. Hatim'e di.ini.irli.ige

gitti. Adi (r.a) :
«-- Onu sana veririm ~ncak bir ~artla» dedi. Amr (r.a) :
« - Sayle, ~artm nedir?» diye sordu. Bunun i.izerine Adi. Amr'a, Re-
suli.illah'm si.inneti olan dortyi.iz sekscn dirhcm mehir vermesini ~art
ko~tugu haberini gonderdi_5 37

Hz. Bi!a!'le Karde~inin Evlenmeleri :

~a'bi'den: Bilal (r.a) karde~i ile Yemenli bir aileye duni.irli.ige gitti.
«- Ben Bilal'im, bu da karde~im, Habe~liyiz. Biz yanh~ yolda idik,
Allahi.i Te:ala bize dogru yolu nasip etti. Kale idik Allahi.i Teala bizi azat
etti. Eger hzmlZI bize verirseniz Allah'a hamddderiz. Vermezseniz Al-
lah bi.iyi.iJ..ti.ir.» dedi.
Amr b. Meymun babasmdan buna benzer bir hacliseyi ~oy1e nakle-
diyor: Bilal'in arap 1rkma mensup bir karde~i vard1. Kendisi de arap
Irl~mdan oldugunu soylerdi. Bu sebeple araplardan bir klza di.ini.irli.ige
gitti. Ktz taraf1 :
« - Eger Bilal gelirse klZI sana veririz» dediler. Bilal geldi ve kar-
de~i hakkmda ~u ~ehadette bulundu :
« - Ben Rebah'm oglu ,B ilal'im. Bu da karde~imdir. 0 dinen ve ah-
h1ken kati.i bir adamdtr. Boyle oldugunu bildikten sonra klZlmZl ister
veriniz, ister vermeyiniz.» K1z tarafi :
« - Senin karde~i oldugun kimseye kizlmiZl veririz.,, dediler ve k1z1
ona verdiler.538

Evlilik r. .1erasiminde Kafirlere Benzemekten Sakmmak:

Urve b. Ruveym'den: Abdullah b. Kurt es-Stimali (r.a), Hz. Orner

zamanmda Humus'ta vali idi. Bir gece gozlerinden uyku si.izi.ili.irken
oni.inden bir di.igi.in alay1 ge~t1. Onlar gelinin oni.inde ate~ yakiyorlard1.
Bunu goren Abdullah kirbac1 ile onlan dag1ttl. Ertesi gi.in minbere ~~k­
tl. Allah'a hamdettikten ve onu ovdlikten sonra ~oyle dedi:
« - Ebu Cendele (r.a) 539 Umame (r.a) ile evlendi. Bu mi.inasebetle
diigi.in yemegi verdi. Allah Ebfi Cendele'nin haynm yersin. Umame'ye
rahmet ve di.inki.i di.igi.inlini.ize de lanet etsin! Ate~ yaktilar da kafirlere
benzediler. Allah onlarm ate~lerini sondi.irecektir.»
AbdUllah b. Kurt es·Siimali de Hz. Peygamber'in eshabmdand1r.540

m Kenz'ul-Ummal: 8/299.
538 tbnii Sa'd: 3 J237.
539 Hz. Pcyg0.mber'in eshabmdan bir zattlr.

540 Ebu~~e~h, Kitabii-n-Nikah; isabe: 4/38.

 MEH i R

ResuiUllah (s.a.v.) m Verdigi Mehir :

Hz. Ai!;le (r.a) den: Resuli.illah'm s.a.v) bana verdigi mehir on iki
uktye ve bir ne~ idi ki bu da be~yiiz dirhem etmektedir. 0 nman bir
okka ktrk dirheme, bir ne~ yirmi dirheme mukabildi.541

Hz. Omer (r.a.) in Mehirleri Art1rmay1 Yasaklamas1

ve Buna Bir Kadmm itiraz1 :

Mezriik'tan: Hz. Orner (r.a) minbere c;tkarak ~oyle dedi:

Bilmiyorum, mehiri dortyiiz dirhemin iizerine kim c;tkanyor?
«-
Halbuki Resuliillah'm ve eshabmm verdikleri mehir en c;ok dortyiiz dir-
hemdi. Eger bu miktan a~mak takva yahut ta comertlik ise siz elbette
onlan gec;emezsiniz.»
Minberden indikten sonra, Kurent'ten bir kadm buna itiraz ederek
Omer'e:
1 « - Ey mii'minlerin emiri! Sen halkm dortyiiz dirhemden fazla me-
hir vermelerini men mi ettin?» dedi.
Hz. Orner (r.a):
« - Evet» diye cevap verdi. Kadm :
« - Cenab-1 Allah'm Kur'an-1 Kerim'inde; Bir zevce yerine ha!ilka
bir zevc~ alrnak isterseniz, birine mehir olarak bir kantar altm vermi'
olsamz bile,· hi~ bir !ileyi geri almaym ...543 buyurdugunu duymadm m1?»
deyince Hz. Orner :

541 ibnii Sa'd: 8/161.

: 5C2 Nisa: 20.
 1284 Miisliimanltk

«-' Allahrm beni affet. Bi.iti.in insanlar Omer'den daha anlayr~h>> de-
di. Sonra doni.ip tekrar minbere <;rktl ve:
«-- Ey insanlar! Ben, sizin dortyi.iz dirhemden fazla mehir verme-
nizi yasaklamr:;;trm. Artlk kim malmdan ne kadar isterse, yahut da neyi
uy<.tun buh.ll'sa onu versin>> diyerek daha onceki .sozi.inden dondi.igiinii be-
lirui."'u
~a'bi'd en : Hz. Omer hutbeye C,Ikt1. Allah'a hamdettikten ve onu ov-
di..ikter. snnra .;;oyle hitap etti :
« - Sakin kadmlann mehirlerini artlrinaym. Kimin Resi:lli.illah
(s.av) 1<:1:1 veya ona vcrilcnden fazla mehir verdigini duyursam, fazlasi-
m ahr· bcyti.i~nale korum.» Minberden indikten sonra, bir kadm itiraz
edcri:.'k :
,,_ Ey mii'minlerin emiri.! Allah'm kitabr mr, yoksa senin sozi.in mi.i
uyulmay<:1. daha layJktlr?». diye sordu. Hz. Orner (r.a) :
<<Ailah'm kitabr ne diyor?» dedi.
<<Biraz once mi.isli.imanlarm kadmlara fazla mehir vermelerini ya-
saklami$1m. Halbuki Allahi.i Teala Kur'am Kerim'inde : Bir zevce ye•
rine ba~lm bir zevce alrnak isterseniz, birine rnehir olarak bir kantar al·
tm vermi~ olsamz bile, hi<; bir ~eyi geri almaym... » buyurmaktadrr.»
Bunun i.izerine Hz. Orner iki i.i<; defa :
« - Berkes dini Orner'd~n daha iyi anhyor.» dedi. Sonra doni.ip tek-
rar minbere c.rktr ve halka hitaben :
« - Ben kadmlanmza haddinden fazla mehir vermenizi yasaklamr~­
tim. $imdi ise istiyen, malmdan istedigi kadanm versin» dedi: 541
Orner' den: Eger mehir, ' ahirette bir ~eref ve i.isti.inli.ik vesilesi ol-
saydr. Hz . Peygamber'in krzlan ve hammlan elbette buna daha layrk-
tlr.545

Hz. Omer, Osman, ibnu Omer ve Hasan b. Ali'nin

Mehir Hususundaki J'atbikatlar1 :

ibni.i Sirin'den: Hz. Orner (r.a) kadmlara iki bin dirhern, Hz. Os-
man (r.a) da dart bin dirhem mehir verilmesine mi.isade etmi~lerdir. 546
Nafi'den: Hz. Orner'in oglu, Safiye (r.a) ile evlenirken dortyi.iz dir
hem mehir verdi. Bilahare Safiye bu paranm yetmiyecegi haberini gon-

543 Said b. Mansur; Ebtl Ya'la; Mahamili; Kenz.: 8/29S; Mecma'uz-Zevrud: 4/284;
ibnii Sa'd: 8/161.
544 Said b. Mansur; Beyhaf.-.1.
545 Ebfi Orner b. Fadale, Emali; Kenz'ill-Ummal: 8/298.
546 ibnii Ebi ~eybe; Kenz.: 8/298.
 Ahlak ve 1ctimai Hayar. 1:!85

derince Omer'in (r.a) oglu babztsmdan gizli ol;:,ral-.. ikiyi.iz di1·hcm daha
gonderd\ 547
ibn:i Sidn'clen: Hz. Ali'nin oglu Hasan'm (r.a) . bir bdmb si.i:';_i kc-
sildigi z:~rnan, ona bcraberlcrindc biner dirhem olan yi.i;~ t <e ;•c.' c:..•·i\c ~on­
dermi$1i '' 18

- ------· - - - -
547 ibnii Ebi ~eybe; Kenz.: 8/298.
548 Taberani; Mecma'uz.zevaid: 4 j284.
 . .
KADINLARYN, ERKEKLERIN VE ~OCUKLARIN BIRBIRLERI ILE
. . . .
iYi GE(:iNMELERi

Hz. Ai!?e ile f:evde'nin Birbiri ile iyi Gevir.mekri :

Hz. Ah;e (r.a) anlatlyor: Resu1Ullah (s.a.v.) aram1zda otururken Sev-

de'ye:
« - Ye!» dedim. inat etti.
« - Yc, yoksa yiizi.ine si.irerim» dcdim. Yine yemedi. Ben de elimi
c;anaga soktum yiizline si.irdum. Resfdiillah (s.a.v) gi.ildii ve eli ile ona
da vererek:
« - Sen de omm yiiziinc sLir» dedi. Sevde de benim yi.izi.ime siirdii.
Resuliilhh vine ~iildi.i. 0 s1rada Hz. Omer'in :
« - AbduHah! Abdullah!>> d iYc ba!hrch y1111 duyduk. Resuliillah (s.-
a.v) Omer'in ic;cri girecegini zanncderek :
« - Kalkm, yliziiniizi.i y1kaym! > > dedi. Resuliillah'm bile Omer'den
<;:ekinmcsi sebcbi ile hen hftla ondan c;ckinirim.
Bu ht! s u ~ t a ki b<:1~ka bir ri,:;w ct de ~ ()v ! c dir : Rcsfdu lb h (<; a .v.) Sev-
de'::in bc :1dc 'l i5 ci.i n~i nlm as 1 i ~in di ;ri nc ,_: ii r t1i i Scvde <";<1T' ~1 ktan biraz yc-
mck abrak yi.iziiflle si.ircli.i. Rcsulullah (s.a.v) da giildu.5-1fl

Hz. J~.i ':C vc H G fsa· ·~· n Yem21''l!! S3vde ile iyl Gec,:imncleri :

RcsCtlt.ilbh'm (s.a.v.) kolc <; i Rc:r'n~ ( r. <:~.) d en : Sc-.,·deti.il Yemaniy'vc

Hz. Ai~;-:~\: 7ivnrc t·: g:cldi . Hz. 0~1e !·' ir: 1-T ~ ! !bfsa cb Ai:;;e'nin :-.ramnda idi.
Sevde'nin klv:.1feti di.i?gi.indii . Uzerindc Yemen kuma~nndan bir elbise

549 Ebu Ya'lii; Mecma'11z-Zevaid : 4/ 316; ibnii Asiikir; Miin!ehab: 4/393;. i bnii-u-
Neccar; Kenz.: 7/302.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1287

ve ba~mda da yine Yemen kuma~mdan bir ba~ ortiisii vard1. Yiiziinde

Subur ve Za'feranla yapilmi~ benler vard1.
Uleyle: «Kadmlann bu ~ekilde yiizlerine ben yaptiklanm biliyo-
rum.» diyor.
Hz. Hafsa Ai~e'ye :
<<- Ey mii'minlerin annesi! Resuliillah (s.a.v) geliyor. bu aram1zda
dikkat ~ekiyor» dedi. Ai~e (r.a) :
«- Allah'tan kork, ya Hafsa!» dedi Hafsa da :
«- Onun siislerini mutlaka bozacagim.» dedi. Sevdet'iil Yemaniy-
ye'nin kulaklan biraz ag1r i~ittigi i<;in :
« - Ne diyorsunuz?» diye sordu. Hafsa:
« - Sevde A'ver geliyor! » dedi.
« - Ya!» dedi ve o kadar tela~land1 ki, ne yapacagm1 ~a~1rarak:
« - Nereye saklanaytm?» diye S?rdu.
«- <;ad1ra girl» dedi. Onlann hurma dallarmdan yap1lmi~ bir <;a-
dtrlan vard1. Sevde hemen oraya giderek sakland1. <;ad1rda da toz top-
rak ve oriimcek aglan vard1. Resuliillah (s.a.v) geldi. Onlar giilmekten · .
konu~amiyorlardi.
Ni<;in giiliiyorsunuz?» diye ii<; defa sordu. Eller: ile <;adm gos-
«-
terdiler. Resuliillah hemen <;adtra gitti, bir de bakt1 ki Sevde i<;erde tit-
riyor.
<<- Sevde ne oldu?» dedi.
« - Ya Resulallah! A'ver geldi» dedi.
« - Gelmedi ve gelmiyecek de! Gelmedi ve gelmiyecek de!» buyu-
rarak Sevcle'vi oradan <;Ikardt ve iizerindeki tozlan, oriimcek aglanm sil
meye ba;;lad1.550

ResuiUIIah (s.a.v.) m, Hz. Ai~e'ye Kar!?• D::~vram~t :

Hz . .1\i~e anlatiyor: Resuliillah oturuyordu, bir giiriiltii duvdu. Bak-

ti ~i, Habe~1i1er raksediyor, halk da etraflarma toplanm1~ on1an sey-
rediyor.
. «- Ya Ai~e! Gel, bab dedi. Yanag1m1 omuzuna koydum, ba~1 iize-
rinde bakmaya ba~lad1m.
« - Ai~e yeter mi?» diyordu. Resuliillah'm yamndaki itibanm1 an-
lrunak i<;in :
«- Hayir» diyordum. Habe~Iileri seyrederken ayaklanm degi~tirdi-

;!>') Ebti Ya'la; Mecma'uz-Zevaid: 4/316; Taberani.

 1288 Miislii.manltk

lHni gordiim. Birden Orner (r.a) gori..indi.i. Hnlk ·•c cccu

. kla ;· da i!dch . Bu-~

nun lizerine Resuliillah (s.a.v) : .

« - insanlann ve cinlerin ~eytanlarmm Omer'dcn ka<;tt1:.: ::m:i~ gor-
di.i.m.» buvurdu. 551
Ba$ka bir rivayette Hz. Ai$e $Oyle demektedir: Habc5lilcr Mcscittc
kilw kalk.m oynarlarken Rcsuli.i.llah'1 odml"'m kapis!nda clikii:<1:c:l [:>.i..ir-
di.irn. Ba~x ve omuzu i.i.zerinden onlann oyur,bnm gorebilmem i<;in bcni
h1rkas1 i!e gizliyordu. Ben doni.i.nceye kadar orad:m aynlmad1. Buna go-
re, eglenceye di.i.$ki.i.n gen':; kiZlarm durumunu siz takdir edin.55 2

Resuliillah (s.a.v.) m Hammlar1 Arasmdaki K1sl<am;hk :

H~. Ai$e (r.a) anlatiyor: Rest:rliillah (s.a.v) Cah!5'm (r.a) km Zey-

< ""~'in yanmda biraz kahr ve orada bal ~erbeti i':;erdi. Ben Hafsa ile bir
·,pralfl:knrerak: «Resuli.i.llah, hangimizin yanma gclirse, siz de mc~alir 1-: o-
kusu var, megafir mi yedin.» desin diye soz!e$1ik. Resuli.i.lbh hangimizin
yamna geldi ise aym soruyla kar$Ila$tl ve :
«- Hay1r! Sadece Cah$'m kiz1 Zeyneb'in yamnda bal serbcti ic;tim.
Bir daha da i':;mem» buyurdu. Bunun iizerinc ~u ayet-i kcrime na7il ol-
du:
«Ey Peygamber, hammlanmn gonliinii Imzanacag1m diye, ni';in Al-
Jah'm sana helal kdchgmt haram sayJyorsun? Allah bagi~layJCI ve mer-
hametlidir. AHah veline getiremh·ecegi"iz yeminler icin, size keffareti
farz kt!m]$tlr. Allah yardimcJmzdJr. 0 her $E.'Yi hakk1yla bilir. hikmetle
idare eder. Hani Resulii!Iah hammlanndan birine bir Sir soylemi~ti de,
hantmi bu stm ba!_ikasma soyleyince, Allah bunu Peygamberine bi!di.r·
mi$ti. Peygamber de, SIITI ba~kasma soyleyene, Allah'm kendisine bilcir-
diginin bir k1smmi haber vermi~. bir Insmmt haber vennemi.,ti. Srrn
ifsa eden hammma durumu anlahrken, hamm1, bunu sana kim1er haber
verdi deyince, bunu bana, her ~eyi bilen, her $eyden haberdar olan Rab-
bin h::.ber verdi demh;ti. (Peygamb"'r hammlan) ikiniz de tovbe edcr-
seniz bu hakkmtzda h3yirh ohn·. Zaten k~~bl.niz de bun<> mcvletm!~ h.:-
lunuyor. ~ayet Peygamber'e kar~t"birbirinize destek olursamz Jt: aHyyen
ona bh: ~ey yapamazsmtz. ~iinkii omm mevla~a (kcruyuctisu) Albh'tn·.
tlstelik de, Cebrail salih mi.i'minler ve m~1e~ler ora yardun erler!cr_,:;.·,::
Hi~am'dan: Hz. Ai$e ile Hafsa'nm tertip1cri b.r~mndn R~sfili_i]­
lah'm:

5c5t tbnii Adi; ibnii Asakir; Miintehab: 4/393.

."' ... . . .
552 Mi~kat, sh. 272; Buhari; Muslim.
553 Tahrim: 1 - 4. ~ " •!;. ·
 Ahltllc ve jctimai Hayat 1289

« - Bir daha i<;miyeccgim, yemin cttim. Bunu kirnscyc soylemcyin! ,,

buyurdugunu nakletmcktcdir. 55 1
Yinc Hz. Ai~e (r.a) anbt1yor: RcsCtliillah (s.a.v) tathy1 ve bah · se-
verdi. ikindi namazmdan dondiikten sonra hammlannm yanlarma gi-
der, teker teker anlan dala~tlktan sanra Omer'in hz1 Hafsa'nm yanma
girerdi. Orada, digerlerinin yanmda kaldigi~dan daha fazla kahrd!. Ben
bunu kis;,andim ve sebebini saru~turdum. Bana:
« - Hafsa'ya kavminden bir kadm bir kutu bal verdi, Res(Ili.illah'a
andan ~erbet yap1p i<;iyar.» dedi.
, « - Vallahi ana bir hile dii~iiniiriiz» dedim. Zema'a'mn hz1 Sevde'-
ye:
«,_ Resuliillah (s.a.v) biraz sanra yanma gelecek geldigi zaman, ana
megafir mi yedin? de: 0 sana, hay1r diyecek. 0 zaman, sen, ya bu koku
ne dersin. 0 sana, Hafsa bal ~erbeti ic;irmi~ti, diyecek, Sen de an, bahm
mugaylan agacmdan alm1~! de» diye tembihledim. Safiyye'ye de..:. . • • ·
« - Ben boyle soyliyecegim, sen de boyle soyle» dedim." ·. .-:~.~ "'
Sevde bana:
« - Resuliillah kap1da dikilince, senden karktugum i<;ih tembih et-
tiklerini aynen soylemek zarimda kaldim» dedi. -\deti vec;hile Resuliillah
Sevde'nin yamna yalka~mca, Sevde:
« - Ya Resulallah! Megafir mi yedin?, diye sardu.
« - Hay1r» d~di.
« - Ya bu kaku ne?»dedi.
« - Hafsa bana bal ~erbeti yapml~tl» buyurdu. Bunun tizerine Sevde:
« - An, bahm mugaflan555 agacmdan almi~'> dedi'. Resuliillah (s.-
a.v) bana ugraymca ben de aym ~eyleri soyledim, Safiyye de aym ~ey­
leri soyledi. Hafsa'ya ugraymca a ;
,« - Ya Resulallah! Size bal ~erbeti yapay1m mi?» diye sardu.
« - Hay1r, liizum yak» dedi.
Sevde: Vallahi Resuliillah'1 bal ~erbetinden mahrum ettik deyince:
« - Sus! Sesini · <;Ikarma» dedim. 556

Resuli.illd! (s.a.v.l m Hammlanm Bo!?amak istemesi

Ozerine, Arakrmda Ge«;en!er :

ibnii Abbas (r.a) anlatiyar : Haklannda Cenab-1 Allah'm : «Eger

her ikiniz de Allah'a tevbe ederseniz, tevbeleriniz kabul edilir. <;iinkii si·

s54 Muslim.
sss Bu agacm pis kokulu bir zamki vardir, An bu zamktan ahrsa pis kol:u balda
da hissedilir.
556 Buhari; Muslim; Tefsir-u ibni Kesir: 4/387; Ebu Davi:td; Cem'ul Fevaid: 11229;

ibnu Sa'd: 8j85. .. -··

1290 Miislilmanltk

zin kalplerlniz kaynu~ttr. (Giinaha grdiniz)» buyurdugu bu iki ki~inin

Resuliillah'm hammlanndan hangileri oldugunu Hz. Orner'den sorup og-
renrneyi hala arzu ediyordum. Nihayet Hz. Orner hacca gitmi~ti. Ben de
onunla gittim. Bir miiddet gittikten sonra dondii, ben de su tulumumla
dondiim. Abdest bozdu. Sonra yamma geldi. Ben su doktiim, abdest ald1.
« - Ey mii'minlerin emiri! Allahii Teala tarafmdan haklannda:
«Tevbe ederseniz, tevbeleriniz kabul edilir. <;iinkii sizin kalpleriniz kay-
rnt~ttr. (Giinaha girdiniz.)» 557 buyurulanlar Resuliillah'm hammlannm
hangileridir?» diye sordum. Orner (r.a) :
« - Ni<;:in merak ediyorsun, ibn-i Abbas?>> dedi.
Ziihri diyor ki : Hz. Orner, ibn-i Abbas'm bu sorusunu begenmedi
fakat cevap vermemezlik de etmedi. 558
« - Onlar Hafsa ile Ai~e'dir>> dedi. Sonra konu~masma ~oyle devam
etti: Biz Kurey~'liler kadmlanmiz iizerinde otoritesi olan bir kavimdik.
Medine'ye gelince orada kadmlann erkekler iizerinde otorite kurduk-
lanm gordiik. Zamanla bizim hammlar da onlara uymaya ba~ladilar.
Benim evim Medine'nin yukan taraflannda Beni Urneyye b. Zeyd semtin-
de idi. Bir giin kanma k1zdim, o da bana kar~1 geldi. Bu hareketini ben
ho~ kar~alamaymca : ·
« - Sana kar~1hk vermemi ni<;:in kotii goriiyorsun? Va11ahi, Resu-
li.i.llah'm hammlan da Resuliillah'a kar~1hk veriyorlar ve bazan Peygam-
berimizle bir giin ayn bile kahyorlar>> dedi. Ben hemen Hafsa'mn yam-
na gittim:
« - Resuliillah'a kar~I m1 geliyorsunuz?>> diye sordum.
« - Evet» dedi.
« - Onunla bir giin dargm da m1 duruyorsunuz?>> dedim.
« - Evet>> dedi.
« - Sizden kim boyle yapm1~sa mahvoldu, hiisrana ugradi! Resu-
li.Hlah'm bzmas1 sebebi ile A1lah'1 da kJzdJrmiyacagimzdan emin misi-
niz? Allah'm gazabma ugrayan helak olur. Resuli.illah'a kar~I gclme, on-
dan bir ~ey istcme! Ne istcrsen benden iste! (Hazreti Ai;;e'yi kastederck)
kumanm ~,cnden daha giizel ve Res{tliillah tarafmdan scvilmesi seni kls-
kandirm:tsm.» dedim. /

Hz. Orner (r.a) anlatmaya devam edcr: Bcnim cn sardan bxr kom-
)Um vard1. Nobetle Resuli.illah'm yamna gidcr, o giin g:elcn vahyi vc lc::~­
disleri ak:;am donyncc birbirimi;rc anlatm.lxk . Bir dcfasmcb biz, Gassa-
nilerin bi7imle harbetmek i<;:in haZirhk yapt1klanm konu)uyorduk. Ar-

557 Tahrlm: 4.
558 Ziihri.
- - --
-

Ahlak ve !ctimai Hayat 1291

kada~Im cvine dondiikten sonra yats1 vakti bana gcldi. Kap1y1 vurclu,
herr.en d1~an c;Iktim.
« - <;:ok biiyiik bir hadise oldu!» dedi.
<<- Nedir? Gassanhlar m1 geldi ?, dedim
« - Hayu;, ondan daha bi.iyiik vc oncmli bir olay! Resuliillah (s.a.v)
hammlan:->1 bo~adi.>> dedi.
« - Hafsa mahvoldu, hi.isr::ma ui::radt. Zatcn bunu bckliYordum» de-
dim. Sab:.h n~rrwzJm kdchm, elbiscl;rimi givdim. Sonra t;tklp Hafsa'nm
vamna gittim. Aghyordu.
« - Rc-suliillah (s.a.v) sizleri bo]adJ mJ?» dcdim.
« - Bilmiyorum, o ~u odada tc;.; ba~ma kal1yor» dedi. Rcst:di.ilbh'm
siyah kolesine gidip :
« - Orner ic;in mi.isade iste» dcdim. Ki.itc i<;cri girdi, c;1kt1:
<<- Mi.isadc istcdi:.i:ini so.vlcclim, scsini ~,·!l:a!mad!» ckdi. l-icmcn ora-
dan aynhp minberin yanma gelclim. Bir gurup insan minbcrin yanmda
oturmu~. ic;lcrindcn baz!lan agiJn;rdu. Diraz olurc!um. Encli~cmi ycne-
miycrek ko!cnin yamna tckrar geldim.
<<- Omer ic;:in mi.isade istc» clcdim. Kulc i.:;cri gircli, c;1ktr:
<<- Miisadc istcdigini bildirclim fabt hi<;bir ~cv sovlcmedi» dedi.
Yinc oradan c;rkip minbcrin yamna gclcrck oturdum. Fakat hc.11:1 cndi-
~emi ycncnw;ni~tim. Tekrar kolcyc gclcrck:
<<- Omer i<;:in mi.isadc istc» dcdim. Kolc i.,-cri girip, <;1kt1:
<<- Mi.isadc istcdigini bildirdim fakat hie bir ~cy soylcmedi» dedi.
Tam doni.ip giderkcn kolc arkamcbn bcni c;ai:tn·di.
<<- Gir, miisadc ctti» clc:di. Girdim, scl[un \'crdim. Resuli.illah bir
hastra d<.1yanm1~ duruyordu. 5"9
<<- Hammlanm bo~adm m1 ya Resulallah! » dcdim. Ba~m1 kaldi-
rarak:
<<- Hayn·, dedi.
<<- AlJahii Ekber! Bizi gorseydiTl ya Resulallah! Biz Kurey~'li1er ka-
dmlanm,:.: iizcrindc otoritcrdik. Medine'ye gclincc onlann kanlanna soz
gcc;ircmcdiklcrini ~ordi..ik. Bizirnkilc: de onlm·a uymaya ba!)lachlar. Bir
gi.in kanma ktzm1~ttm. Bana kar~1hk verdi. Bu harcketini ho~ kar~ala­
maymca: Sana kaqahk Yermcmi nic;in ho~. gormi.1yorsun? Allah'a ycmin
eclerim ki Rcst:tliillah'm hamm!an da ona kar~1hk n:riyc;rlar \'C baz1 giin
aks.:tma kadar onunla ayn duruyodar.» dedi. Onlarcbn bunu . ·apan mut-
laka mahvi:t peri~an oldu. Rcst:!li.illah'm bzmas1 scbc~)i ilc Allah'm gaza-
bmclan cmin olabilirler mi? Albh'm p:azabma ugravan helak olur.» de-
din:. But1un iizcrine Resi'tliil!ah (s.a.v) tebesiim etti. Ben :

559 Mi.isned·i Ahmed b. Hanbel; Buhari; Muslim; Tirmiz; Nesei.

1292 Miisliimanhk

«- Yi Resftlallah! Hafsa'va ugradun. Kumanm dr1h ::1 Q"~izcl y ,~ Re-

su1~illah t:w<•fmdan scvilmesi: seni loskandrrmasm)) d~dim 'dcyincc lck-
rar :-z:i1i_im-;ccli.
<<- Oturmama mi.isade cclcr misin, yft Resftlallah?, dcdim.
((- Buvurun » dedi. Oturdum. E\·in icincle sovlc bir ~~-(jz QC?dirdim . .
0~ t:.me deri posttan ba~b hie bir ~ey g~rmcdi·m-. ~- ·-
«Ya RcsCtlalbh! Dl)::\ ct de umrnetin zc;~~!in olsun. Rumb~-~ tT:::l~­
:!lar lnkk:v c kullok ctmcdiklcri haldc Allah ;nlara bol servct venni~­
1

ti.» dedim. Bu sozUm iizcrinc hcmen dogm!du. ~i:i?lc buyurdu:

« - Ey Hattab'm oglu, senin ~i.iphen mi var? Onlara ne verildiyse
di.ir.yada verildi.>> buyurdu.
<<- Benim i~in Allah'tan af dile ya Rcsftlallah! » dedim.

Resu!Ullah (s.a.v) hammbnna kJzch _~t icin bir ay onlann yanlanna

varmamav<~ yemin etmi~ti. Nihayct AllahU Tcfllft bir ayet-i kcrime indi-
rerck kendisine itapta bulunmu~tur.5 6 0
' ibni.i Abbas'tan : Hz. Orner (r.a) bana su olayr anlatt1 : Resflliillah
(s.a.v) hammlarmdan avn vasamava basladJiJ:I zaman mescide dttim.
Esbb, Rc"ttbllah ham~1lar;n; bos;dt, di.vcrel<: iiziintiilerindcn v~ can
' SikH!tJSJndan onlerindcki c_;ak1l ta5Jcmvb ovm\vorhrdl.561
«- Ben bu isin ashm mut1aka buiiiin ogrcnecc~·im, dec:lim. Sonra
Hz. Ai~e ve Hafsa'm,n yanma gidip onbn. hakikatcn Resf1liillab'm soz-
Jer!ne kars1hk verip vermediklerini sordum, onlann «evet verdik» de-
m<e1eri iiznine :
«- Si7den kim bovle bir harekctte bulun'du ise o, mahvf1 peri~an
oldu. Re5f:hillah'm k1zmas1 sebebi ]e Allahii Te{1lft\1 klZdirmivacagmJ?:-
dan emin rnisiniz? Yak vc;re hel.Jk oluYorsunuz? Resfdiillah'tan bir ~ey
istemeyin. Bir $CY isterseniz benden isteyin ... » dcdim. Oradan c;JktJkt;:m
sonra ker.dimi Resflli.illah'm odasmm kap1smda buldum. Rebah'a sesle-
nerek:
«- Yti Rebah! R.esuli.ilbh'm hmuruna gireb1lmem ic;in bam1 izin is-
tc>, dcdi111. Resf1liil1ah'm bu istek karstsmda susmas1 uzerine bu istegi-
mi Rebah vas1tas1 ile birka&: defa tekrarlachm. 1)c;i_inci.i dcf :> da mijsade
cdihnem.:',;i i.izerine donup giderken hizmetc;i c;agtrcb ve Resuli.ill<Jh'm be-
ni l;abul c>ttigini bildirdi. i~eri girince:
« - Y5 Resulallah~ Hammbnn yu7iinden niyc i.i7i_ iliivoi·sun? Onlz;n bo
•;;adm.sa Allahii Teala, seninle beraberdir. Allah'm mciek1eri, CebraiL Mi-
kail, ben. Ebft Bekr ve mi'.'minler de seninle bcraberdir.l> dedim. Bu

560 Miisned-i Ahmed b. Hanbcl; Buhad; Muslim; Tirmizi; Nesei.

561 Bu olay, hicap ayetinin (kadmlann orti.inmderi ilc ilgili ayet) ni.izullinden on-
ce idi.
 Ahlak ve lctimai Hayat 1293

soziimlin bir ayetle dogrulanmasun <;ok isterdim. Nitekim <;ok ge<;me-

den ~u ayet-i kerime· nazi] oldu : «Eger o sizi bo~arsa Allah sizin yerini·
1

ze, rntisltirnan, irnanh, itaatkar, tovbeldir, ibadctine diisktin dul ve ba-

kire daha hayn·h geceler vcrir.-·,;;·! «Omm aleyhirlde birbirinizc arka <;I-
karsamz hi<; ~iiphesiz Allah hizzat omm yardmlctstdtr. Bundan sonra da
Cebrail, salih rnti'minler ·Je melekler ona yardimcidir.»5G 3
ResCd:..illah'a (s.a.v) :
« - Onlao bo~adm mi?>> di~rc sordum.
« - H~rVIr.>> ccvabmt almca mescidin kap1sma <;Ikarak scsimin <;Ik-
tigJ kadar, Resuli.illah'm hammlanm bo:;;amadigmi ilfm ettim. Sonra da
~u ayet nazi! oldu :
« - . Onlara emniyet veya korku haberi geldigi zarnan onu yayiverir-
ler. Halbuki bunu peygambere ve hiiyiiklerine hava1e etselerdi, onlar bu
hadiseyi tahlil ve tahkik ederek daha iyi degerlendirirlerdi. Allah'm si-
ze Itituf ve rnerharneti olmasayd1 bir <;ogunuz ~eytana uyard1.» 561 Bu aye-
ti kerimenin inmesi tizerine : ·
«- i;;te ben, bu i;;i tahlil ·ve tahkik edenlerden oldum>> dedim. 565
Cabir (r.a) den Eshab Resuliillah'm kap1smda otururken Ehft Bekr
geldi. i<;ade oturmakta alan Resuliillah'm huzuruna <;ikmak i<;in mli-
sade istedi. Mlisade verilmedi. Orner (r.a) geldi, miisade istedi, ona da
mi.isade verilmedi.. Daha sonra her ikisinc de izin V<''ilerek i<;eri girdi-
!er. Resullillah hi<; konu;;madan duruyor, hammlan da etrafmda oturu-
yorlardi. Hz. Orner (r.a) belki Resuliillah'1 glildtiriiriim diye konu~tu :
« - Yfl Resulallah! Zeyd'in kJZim gorseydin! 566 para istedi, ben de
boynuna vurdum.» dedi. Resuliillah (s.a.v) az1 di~leri goriilecek ~ekilde
glildli ve:
« - Bu etrafmdakiler de benden para istiyorlar.>> dedi. Bunun tize-
rine Hz. Orner (r.a) Hafsa'y1, Hz. Ebu Bekr (r.a) de Ai~e'yi dovmek i<;in
tizerlerine yliriidliler.
« - Olmiyan ~eyi Resuliillah'tan istiyorsunuz» diyerek <;Iki~tilar. Fa-
kat ResuW.Jlah (s.a.v) bunlara mani oldu. Hafsa ile Ai~e _::
« - Vallahi bundan sonra Resultillah'ta olmiyapi istemiyecegiz>> di-
ve pi~manhklanm belirttiler. Bu olaydan sonra Allahli Teala bu husus-
ta bir avet indirdi. Hz. Peygamber once Hz. Ai~e'ye :

562 Tahrim: 5.
563 Tahrim: 4.
564 Nisa: 84.
565 Muslim; Tefsir-ii ibni Kesir: 4/389: AbdUrrezzak; ibnii Sa'd; ibnii H1bban; Bey
haki; ibnii Cerir; ibn~ Miinzir; ibnii Merdeveyh; Kenz.: 1/269.
566 Hz. Omer'in hamm1.
1294 Miisliimanhk

« - Sana bir ~ey soyliyecegim fakat acele cevap vermeni istemiyo-

rum. Annen ve babanla isti~are ctmeden cevap venne» dedi. Ai~e (r.a) :
«- Nedir?» diye sorunca, Resuliillah (s.a.v) ~u ayeti kerimeyi oku-
du: «Ey peygamber! Zevcelerine de ki: Eger siz diinya hayatm1 ve
onun zinetini, ihti~ammt arzu ediyorsamz gelin size bo~anma bedelleri-
nizi vereyim de hepinizi giizellikle sahvereyim.» 567 Hz. Ai~e (r.a) :
«- Bu hususta m1 ebeveynimle isti~are edeyim? Ben Allah ve Re-
suliinii tercih ediyorum. Sizden ricam benim tercihimi diger hammlan-
mza bild~rmemenizdir» dedi. Resuliillah (s.a.v) : ·
«..:.__ Allahii Teala beni bir zorlay1ci olarak degil, ogretici ve kolay-
Ja~tmci olarak gonderdi. Benden neyi tercih ettiginizi gizlememi isteme
Zevcelerimden senin neyi tercih ettigini soranlara senin tercihini mutla-
ka soylerim.» buyurdu.568
ibni Abbas (r.a) tan : Hz. Ai~e (r.a) : Hammlan hakkmdaki ayet nazi!
(')ldLgu z:::man Resuliillah ilk once benim fikrimi ald1 ve-:
«- Sana bir ~ey soyliyecegim fakat ebeveyninle isti~are etmeden
cevap verme>> dedi. Halbuki Resuliillah, ebeveynimin kendisinden aynl-
marm istemiyeceklerini biliyordu.» Sonra Resuliillah (s.a.v) Cenab-1 Hak-
km $6yle buyurdugunu bildirdi :
« - Ey Peygamber! Zevcelerine de ki : Eger siz diinya hayahm ve
onun zinetini arzu ediyorsamz, gelin size bo~anma bedellerini vereyim
de hepinizi giizellikle sahvereyim. ~ayet Allah't, Peygamber'ini ve ahiret
yurdunu ciliyorsamz ~iiphe yok ki Allah ,i«;inizden giizel hareket edenler
i~in biiyiil< bir miikafat haz~rlamt~hr.>> 569
Bunun iizerine ben:
«- Bu hususta m1 ebeveynimle isti~are edeyim? Ben, Allah\ Resu-
Jiinii ve ahiret ,yurdunu istiyorum» dedim. Resuliillah (s.a.v) benden son-
ra diger biitiin hammlara aym teklifi yapt1. Hepsi de benim verdigim
cevabt vel·diler.510 '

Hz. Peygamber'in, Ai!?e ve 1\iieymune ile iyi Ge~inmeleri : ',

Ai~e
(r.a) anlatlyor : Resuliillah (s.a.v) bana :
«- Senin bana kizdigmi da, benden ho$nut oldugunu da anlanm»
dedi.
«- Nereden anhyorsun?» diye sordum.

567 Ahzab: 28.

568 1\fiisred-i -Ahmed b. Hanbel; Miislim; Nesei.
5111 El-Ahzab: 28- 29.
570 Muslim; Nesei; ibnii Ebi Hatim; Buhari; Tefsir-i ibni Kesir: 3/ 481.
I
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1295.

<<- Benden ho)nut oldugun zaman, hay1r, Muhammed'in Rabbi,

hakkl i~in diyorsun » dedi.
«- Evet ya Rcsulallah! Sadece ismini soylemiyorum, sevgin yine
kalbimd<:>, dedim}371
Ai~e (r.a) den : Rcsuli.lllah ile bir yolculukta iken, onunla yam; et-
tim. Resu!lillah'I ge~tim. Ben )i~manlaymca yine bir ko~u yaptik. Bu
sefer de Resuli.lllah beni ge~ti ve :
«Simdilik ode)tik» dedi.5 72
ibni Abbas (r.a) anlatiyor:
Teyzem Meymune'ye (r.a) misafir olmu~tum. 0 gece teyzem namaz
kilmadi 573 Bir kuma~ par~as1 getirdi. Onu b1rakt1, sonra bir tane daha
getirerek ha~ ucuna koydu. Kuma~m bir par~asm1 altimiza bir par~asi­
m da iisti.imiize alarak yattik. ikimiz de aym yast1kta yatiyorduk. Resu-
liillah (s.a v) yats1 namazmi kdmi) geldi. Yatagm ba~ ucundaki diger ku-
ma~ pan;asm1 ald1, onu beline sararak elbiselerini <;Ikard!. Sonra elbi-
seleri asa:-ak Meymune'nin yamna yatt1. Gece yans1 olunca kalkti asd1
du·ran su tulumunu ~ozdii, abdest ald1. 0 esnada kalkip suyunu dokmek
istedim, fakat benim uyamk oldugumu bilmesini istemedim. Abdest -al-
diktan soma tekrar yatagm yamna geldi, elbiselerini giyerek belindekini
de <_;Ikard:.574 Namaz kild1gi yere giderek namazm1 kilmaya ba~lad1. He-
men ben de kalkt1m, abdest ald1m, gidip sol tarafma durdum. Arkasm-
dan beni eli ile sagma ~ekti. Beraber on U~ rekat namaz kild1k. 575 Na-
mazdan sonra oturdu, ben de oturdum. Yanagm1 yanagnna dayad1. Bi-
raz sonrc. uyudugunun farkma vard1m. Bih1l geldi :
«- Haydi namaza ya Res(tlallah! >> dedi. Kalkti mescide gittim. iki
rehit kild1ktan sonra Bilal (r.a) kamete ba~lad1.576 ·

Resliliillah (s.a.v.) m ihtiyar Bir Kadma iyi Davranmas1 :

Hz. Ai~e (r.a) anlahyor: Resuli.illah'a ihtiyar bir kadm geldi. Resu-
li.ilJah (s a.v) :
«- Kimsin?>> diye sorduktan sonra aralannda ~oyle bir konusma
ge<;tl.:

571 $eyhan; Mi!,;kat, sh. 272.

m Ebu Davud; Mi~kat, sh. 273.
573 Ayba~n idi.
574 Bu kuma~ pan;as1 pijama yerine kullamhyordu.
575 Bunun onu tehecci.id, i.ic;i.i de vitir namaz1 idi.
576 Ebu Davud; Kenz'iil-lJmmal: 5/119.
1296 Mi.i.slii.manltk

«- Miizen'li Cessame'yim»577
<<- Hayrr, sen Miizcn'li Hassane'sin! Nasiisin? Tyi misin? Beni
gormiycli nc alcmdcsin ?» 577
«- biyim. /\nam, bab::un sana fcda olsun ya Rcs(IIal!ah!, Kadm
gidi11ce :
«- Ya Rcsulallah~ Bu ihtiyan nc bdar !Iiizcl kar-:;:laclm! dcdim.
« - Y:-~ Ah;>e! 0 Hatice'nin s<JglJ.~mcla c.la .ucli1 di. Muhakkak ki cski
rlost:ug::~ savg1 ~ostcrmck imandandn·., buyurdu."78
Hcuh·ll.:i ck _dnc Hz. Ai!;;e'ckn gclen -:;oylc bir rivayct \'archr: Hz.
Pcv~;}mhcrc ihtiyar bir kadm gclmi5ti. Resulullah (s.a.v) o geldigi i~in
sc'.'iilir \ ' e ona ikramcla bulunurdu.
«·-- /\nam, baham snna feda olsun! Hi~ kimseyc yapmadJgmi bu
,hti;ara yap1yorsun!>~ dedim.
« - 0, Hatice sagkcn de gelirdi. $unu bilki dostlugu unutmamak '
imandamlJr» huyurdubr. 579
Ebiittufeyl (r.a.) anlat1yor: Rcsulullah (s.a.v.) Ci'rane'de et taksim
edi\'urdu Den o zaman ki.i<;:iikti.im. Kcsilen devcclcn, herkesin paym1
kcnclisinc g()ti.iriiyunlum. Bir kadm gcldi. Resulullah (s.a.v.) ona htr-
kasml serdi.
« - Bu kim?» diye sordum.
« - Resulullah'm siit annesi» dedile1-530

Resul(ili?.h (s.a.v.) m Habe!?li Bir Cocuga ve ibnu Mes'ud'a

Kar!'_;l Davram~lar1 :

Hz. Orner (r.a.) anlatiYor: Resulullah'm huzuruna ~Ikttm. Habe~li

kii~i.ik bir kolesi s1rtim oguyordu.
« - Ya Resulallah! Bir ~eyin mi var?» dedim.
« - Diin deveden di.i$tiim» buyurdu. 581
Kasun b. Abdurrahman'dan: Abdullah b. Mes'ud (r.a.) Resulullah'a
(s.a.v.) ay~-tkkabrlanm giydirir, sonra oniinden asa ile yiiri.irdi.i. Otura-
caklan ye11c vard1klannda ayakkab1lanm c;Ikanr, kollarma baglar-582
asay1 da kcndisine verirdi. Resulullah (s.a.v.) kalkmak istecligi zaman

,., Cessame: Ci.isseli, ~i~man. Hassane ise c;ok gi.izel, demektir. ResUlullah bu sozii
ilc ihtivar kadma iltifat ediyor.
578 Beyhaki; ibnii-n-Neccar.
'S79 Kcnz. 7/115
sso Buhari, Edcb sh. 188
SST Tahcrani; Bezzar; Hilye; Said b. Mansur; ibniisseni; Kenz. 4/44

m 0 giinkii apkkab1lar bugi.ikiilcr gibi di.i~i.ini.ilmemeli.

 -- . ---- ---

Ahlcik ve lctimai Hayat 1291

tekrar ayakkab1lanm giydirir, asa ile online dii~er, peygamberimizden

once, onun odasma girerdi.583
Ebiil Melih1'den: Abdullah, Resulullah guslederken ona perdc tutar,
uyuqugu zaman uyand1nr ve yalmz yiiriirken de yamnda giderdi.584

Resuli.illah (s.a.v.) m, Enes (r.a.) e Kar~1 Davram!?l :

Enes (r.a.) anlatiyor: Resulullah Medine'ye geldigi zaman ben on

ya~mda idim. Vefat ettigi zaman da yirmi ya~mda idim. Annelerim be-
ni onun hizmetine te~vik ediyorlard1:535
Siimame'den: Enes'e:
« - .B edir'de bulundun mu?» dendi.
« - Bedir'de nas1l bulunmam! Anas1z kalasica!» diye mukabele et-
ti.586
Muhammed b. Abdullah el·Ensari diyor ki:
Enes b. Malik Resulullah'la beraber Bedr'e dogru yola <;1kt1lar.
Enes o zaman Resulullah'a hizmet eden kii<;iik bir <;o<;ucktu.587

Ensardan Baz1 Gen~lerin ve Eshabdan Bir K1smmm

Resuli.Hiah (s.a.v.) a Hizmetleri :

Enes'ten: Ensar'dan yirmi gen<; Resulullah'a hizmet i<;in ondan ay-

nlmazlar~h. Peygamberimiz bir i~ gordiirmek istedigi zaman onlan
gonderirdi .588
Abdurrahman b. Avf (r.a) tan: Resulullah'm eshabmdan dort-be~
ki~i peygamber efendimizden yahutta kajnsmdan aynlmazlard1. 589
Ebft Sa!d (r.a) den :
Resulullah'm bir ihtiyac1 olur yahutta bizi bir yere gonderir diye
nobet tutard1k. Allah nzas1 i<;in hizmet etmek istiyenler ve nobetle~e
duranlar toplanm1~t1k. Resulullah (s.a.v) d1~an <;1kt1. Biz o s1rada dec-
calden bahsediyorduk.
<~- Bu bo~ konu~mamz nedir? Ben sizi bo$ konu$maktan menct-
memi$ miydim?» buyurdu.590

!583ibnii Sa'd 3/153.

584 ibn-i Sa'd 31153
sas ibnii Ebi ~eybe; HJlye
586 ibnii Sa'd; ibnii Asakir

S87 Miintehab 5/141

saa Bezzar; Mecme'uz-ZeviUd 9/22
589 Mecme'uz-Zevaid
m Mecme'uz-Zevaid
F : 82
- - - --- - ~-
'
.
1298 Miisliimanltk

Ebudderda (r.a) dan: 591 Resulullah'tan (s.a.v) kap1smda sabahlay1p

bir ihtiyac1 olursa beni uyand1rmas1 ic;in izin istedim. Mi.i.sade ctli bir
tcce kap1smda sabahladm1. 59 :!
Huzo::vfe (r.a) den: Ramaz~mda RcsCtlulbh'la bcrabcr namaz blc.!Jm.
Bir defa<.,mda kalkt1 guslctti. Ben de kendisinc perde tuttum. Kapta
biraz su a r t t1.
« - Artan suyu ister kald1r, istersen dob dedi.
« - Ya Resulallah! Artan suyu dokmesem daha iyi olur» dedim.
0 su ile guslettim. Resulullah da bana perde tuttu.
«-- Tutma» dedim.
« - Hay1r, sen bana tuttun ben de sana tutacagim.» buyurdu. 593

Resfili.illah (s.a.v.) m, Oglu ibrahim'e ve Ehl-i Beyt'inden

Diger Cocuklara Kar,l Davram,• :

Enes b. Malik (r.a) anlatiyor: Resulullah'tan ba$ka, c;ocuklanna kar-

!$1 fevkal:lde mi.i$fik davranan kimse gormedim. Medine'nin yukan ta-
raflannda oglu ibrahim'in bir si.it annesi vard 1_. Biz de beraberinde ol-
dugumuz halde oraya gider, evine girer ve ocagm1 yakard1. Si.it ana-
nm koca<;J demirci idi. Resulullah (s.a.v) ibrahim'i tutar, oper ve geri
donerdik 594
Amr'dan: ibrahim vefat ettigi zaman Resulullah (s.a.v) :
« - ibrahim benim oglumdur. Si.itten kesilmeden oldi.i. Onun iki
slit annesi var, emzirme mi.iddetini cennette tamamhyacaklar» buyur-
du.595
Abdullah b. Haris (r.a) ten: Resulullah (s.a.v) Abbas'm ogullan
Abdullah, Ubeydullah ve Kesir'i s1raya sokar sonra:
« - K;m once yamma gelirse ona $Oyle bir mi.ikafat verecegim»
dedi. <;ocuklar yanma ko$tuklan zaman s1rtn.a, kucagma kapamrlar-
di. Hz. Pt:ygamber de onlan kucaklar ve operdi. 596
Abdullah b. Cafer (r.a) den: Resulullah seferden dondi.ikten sonra
onu ehl-i beytinden c;ocuklar kar$1lard1. Yine bir seferden donmi.i$tii.
One(: yamna ben vardim, beni dcvesinin oni.inc aldl. Sonra da Fatima'·
mn oglu Hasan m1yd1 yoksaHi.iseyin mi birisi geldi. Onu da terkisine
ald1. Uc;i.in:i.iz de Medine'yc aym binck i.izerinde girdik.597

591 Bir ba~ka rivayctte de Ebu Zerr'den

m Mecme'nz-Zevaid 9 j22
5>3 ibnii Asakir; Miintehab 5/164 .
.... 'VIuslim 2/ 254
"'~~ 1\ti.isncd-ii Ahmed b. Hanbcl; Bidayc 6/ 45
~9~ Miisned-i.i Ahmed b. Hanl>el; Mccme'uz-Zevaid 9/17
~ o· ibnU Asakir.

I
 Ahlclk ve lctimai Hayat 1299

Yine Abdullah b. Cafer anlatiyor: <;ocuklarla oynarken Resululla~

(s.a.v) beni gordli. Beni ve Abbas'm 'ogullanndan bir <;ocugu devesine
ald1. Binek lizerinde li<; ki~i olduk.
AbduUah b. Cafer (r.a) oglu Kusem ve Ubeydullah'1 gorseydin! Biz
oynarken Restllullah (s.a.v) bir binek lizerinde geliverdi.
« - $unu bana kald1rm!« dedi. Beni online ald1.
« - Sunu da kaldmn! » dedi. Kusem'i de terkesine aldt.
Abbas, Ubeydullah'1 Kusem'den <;ok severdi. Buna ragmen Res:(lliil- ~ '
Jah (s.a.v.) amcasmm tesiri altmda kahpda, Kusem'i almamazhk et-
medi. Bizi binegine ald1ktan sonra lit; de fa ba~1m1 ok~ad1 ve her, defa-
smda: 1
« - Allahtm! Cafer'e haytrh zlirriyet ver! » diye dua etti. 598
Hz. Orner (r.a) den: Hasan'la Hiiseyin'i Resulullah'm omuzlannda
goriince:
« - Altimzda1:i ne giizel binek! » dedim. Resulullah (s.a.v) da :
« - Dstiindeki biniciler de ne glizel! » buyurdu.599
ibni Abbas (r.a) tan: Resulullah (s.a.v), Hz. Hasan omuzunda <;Ik-
11. Bir adam ona :
« - Ey s:pcuk, bindigin binek ne giizel! » dedi. Bunun iizerine Re-
sulullah (s.a.v) da
« - Binen de ne giizel!« buyurdular. 600
Bera b. Azib (r.a) den: Resulullah (s.a.v) namaz ;klhyordu. Hasan'la
Hiiseyin mi, yoksa ba~ka birisi mi hatirhyamtyorum. S1rtma bindi. Ba-
~Im kaldmnca eli ile. emu (veya onlan) tutun diye i~aret etti. ~Binegi- /
niz ne glizel.» buyurdu.601
Cabir (r.a) d~n: Restllullah'm huzuruna girdim, dart ayak vaziye-
tine gelmi~, Hasan'la Hiiseyin'i de strtma alm1~, onlara:
«- Deveniz ne giizel! Siz binicileri ne glizelsiniz!. .. » diyordu. 602

Hasan (r.a.) 'ta Huseyin (r.a.) in Kaybolu~ Hadisesi :

Selman (r.a) den: Biz Resulullah'tn (s.a.v) etrafm1 <;evirmi~tik. tlm-

mii Eymen <;tka .geldi:
. « - Ya Resulallah! Hasan'la Hiiseyin kayboldu! » dedi. Vakit ogle
stralan idi. Restllullah (s.a.v) :

!598 Miintehab 5/222

m Ebu Ya'la; Kenz'ul-Ummal. 7/106;Mecme'uz-Zevaid 9/182; Bezzar
SXJ ibnii Asakir: Kenz. 7/104.
all Taberani; Mecme'uz-Zevaid 9/182.
UYJ. Mecme'uz-Zevaid 9 j182
 1300 Muslii.manltk

«- Kalkm, ~ocuklarm1 araym! » buyurdu. Herk~s . ~;n bir yone da-

~ldL Ben de Resulullah'm gittig tarafa dogru gittim. Bir dag tepesine
vannca bir de baktik ki Hasan'la (r:a) Hiiseyin (r;a) birbirine sanlm1~
duruyorlar. Bir y1lan da kuyrugu iizerine dikilmi~ agzmdan kivilcimlar
~1k1yor. Hemen Resfrlullah (s.a.v) ona dogru ko~tu. Ydan konu~arak
Hz. Peygambere dogru yoneldi. Sonra da bir delige sagll1p girdi. Hz.
::, Pe) gamber ~ocuklann yanlarma vard1, onlan birbirinden ay1rd1 sonra
da yiizlerini ok~ad1 ve :
. « - Anam-babam size feda olsun! Allah'm size ne biiyiik liitfu bu!,.
dedi. Daha sonra birini sag omzuna birini de sol omzuna ald1.
« - Ne mutlu size! Bineginiz ne giizel! » dedim. Resfrlullah (s.a.v)
benim bu soziime :
« - Binenler de ne giizel! Babas1 ise onlardan daha iistiin! » diye
mukabel~de bulundu.603 ' ·
Cabir(r.a) den: Resulullah'la (s.a.v) beraberdik Bir yemege davet
edildik. Yolda <;ocuklarla oymyan Hiiseyin'e rastlad1k. Resulullah (s.a.v)
hemen toplulugun oniinden ko~arak elini uzatt1 Hiiseyin (r.a) saga, so-
la ka<;Iyor Hz. Peygamber onu giildiiriiyordu. Sonra tutup bir eliyle <;e-
nesinden diger eliyle de ba~mm arka tarafmdan kavrayarak onu kucak-
ladi ve optii. Sonra da :
« - Hiiseyin benden, ben de Hiiseyin»denim. Kim Hiiseyin'i sever-
se Allah da onu sevsin. Hasan'la Hiiseyin soyumu devam ettiren iki to~
runumdur» buyurdu.~

Hz. Peygamber'in, Osman b. Maz'un'un Kansma

iyi Davranmasm1 istemesi :

Ebii ishak Es-Sebii'de)l: Osman b. Maz'un'un (r.a) kans1 y1rt1k pn-

tik elbiselerle Resfrlullah'm (s.a.v) hammlannm yanma ePldi.
« - Ne oldu?» dediler.
« - Kocam geceleri ibadetle, giindiizii de oru<;la ge<;iyor.>> dedi.
Hemen bunu Resfrlullah'a haber verdiler. Resfrlullah Osman b. Maz'un'a
rastlaymca onu kmad1 :
« - Bana uymak istemez misin?» buyurdu. Osman:
« - isterim. Camm sana feda olsun Ya Resfrlallah! » dedi. Kadm
bundan sonra giizel elbise ve giizel kokularla geldi. Kocas1 oliince de
~u mersiyeyi soyledi :
« - Ey gozlerim! Durmadan aglaym

603 Taberani; Mecme'uz-Zevaid 9/182; Kenz. 7/107

604 Tab~rani; Kenz. 7/107
 Ahliik ve lctimai Hayat 1301

Maz'un aglu Osman'm aynhgma,

Allah nzas1 ic;:in ya~ayan zatm aynhgma,
Ne rrmtlu vefat eden a zata!
Baki ve aradaki agac;:lar anun ic;:in ne giizel!
Oras1 anunla ~ereflendi.
Kalbe sansuz bir hliziin b1rakt1.
Onun ic;:in akan ya~lar ollinceye dek dinmiyecek.» 605
Ba~ka kaynaklarda bu hadise anlat1hrken ~iir zikredilmemektedir.
Urve'den gelen bir rivayette ise Osman b. Maz'un'un hammmm
ismi Hakim'in km Havle alarak bildirilmektedir. Bu rivayette Havle'-
nin Hz. Ai~e'nin huzuruna girdigi ve halinin peri~anhgmm sebebi saru~
Iunca da kacasmm kendisini tamamen ibadete vermi$ almas1 belirtil-
dikten sanra Hz. Peygamber durumdan haberdar alunca Osman'a $0yle
dedigi nakledilmektedir :
« - Ey Osman! Dlinyadan el etek c;:ekmek (ruhbanhk) bize emre-
dilmedi. Bende, senin i<;:in giizel ornekler yak mu? Allah'a yemin ederim
ki sizin Allah'tan en c;:ak karkammz ve emirlerine en c;:ak uyammz be-
nim! »606

Hz. Peygamber'in, Abdullah b. Amr'dan Hammma

Guzel Davranmasm1 istemesi :

Abdu1lah b. Amr' (r.a) dan : Babam beni Kurey~'ten biri ile evlen-
dirdi. Hamm eve gelince namaza, aruca ve ibadete dii$klinllii!iimden
daby1 anunla ilgilenmeye firsat bulamad1m. Amr ibnii As gelininin ya-
nma gelerek ana :
« - Kacanla aran nasil?» diye sardu.
« - E.rkeklerin en iistlinli! Fakat daha yiiziimiin ortiisiinii bile kal-
dirmadi , yatag1ma yakla~mad~! » cevabm1 verdi. Babam beni gorlince
~tyipladi, kmad1 ve ag1r kaml$1U :
« - Ben seni Kurey~'ten saylu biri ile evlendirdim. Sense anu bag-
ladm! $ovle $0v1e yaptm!. .. » dedi. Sanra gidip, beni ResuluJlah'a (s.a.v)
~ikayet e1tl . Resulullah bana haber gonderdi, vard1m:
« - (,i.indiizleri aru<;: tutuyar musun ?» dedi.
«~ Evet>> dedim.
« - Geceleri ibadetle mi gec;:iriyorsun?>> dedi.
..:- Evet» dedim.
« - Ben bazan aruc;: tutar bazan tutmam, namaz kilanm, uyurum

605 Hdye 1/106

""' h ....;; ~a'd 3/394: Abdiirrezzak; Kenz'iil-UmmaL ~/305
1302 Miisliimanl1k

ve hammianm1 da ihmal etmem. Kim benim yolurp.dan gitmezsd o ben-

den degiUir» buyurdu. Sonra da :
« - Kur'an-1 ayda- bir de fa hatmet! » dedi.
« - Doha fazla okuyabilirim >> dcdim.
« - On gi.inde bir .hatmet!, dedi.
'
« - D<:Jha fazla okuyabilirim>> dedim.
/

« - Oyleyse tic; gi.inde bir hatmet! >> dedi.

« - Her ay i.ic; gi.in orw;: tut>> buyurdu.
« - Daha ·fazla tutabilirim >> ·de dim.
Gi.inleri c;ogalta c;ogalta nihayet :
« - Bir gi.in tut, bir gi.in tutma. Orucun en fazilctlisi kardqim
Oavild (a.s.) un orucudur>> dedirttim.
Husayn da, rivayet ettigi hadisde, Resulullah'm 9oyle buyurdugunu
. nakletmcktedir:
<<- Her ibadet eden, daha fazla ibadet etm~k ister. Fakat a9m
ibadet onu yorar. ibadet ya si.innet lizere olur, ya da bid:at iizere olur.
ibadetini si.innete uyduran hidayete erer. ibadetini bidata c;eviren he-
lak olur.>>
Miicahid naklediyor: Abdullah b. Amr ihtiyarlad1g1 zaman birkac;
gi.in dev:::mh oruc; tutar, ondan sonra da kuvvetlenebilmek ic;in birkac;
gi.in de tutmazd1. Kur'an-1 da bazan fazla okur, bazan az okurdu fakat
mutlaka ya tic; ya da yedi gi.inde bir Kru'an-1 hatim ederdi. ~oyle soy-
lerdi :
« - Ke9ki Resulullah'm ruhsatlm kabul etseydim. 0 benim ic;in
bundan daha iyiydi. Fakat Resulullah'a (s.a.v.) verdigim sozi.i de boz-
mak istemiyorum.>>607

Selman'm Ebi.idderda'ya Tavsiyeleri :

Ebu Cuhayfe (r.a) den Resulullah (s.a.v.) Selman'la Ebiidderda'y1

karde9 yapt1. Selman Ebiidderda'y1 ziyarete gelmi~ti. Ummii Merda'y1
(Ebiid~erda'nm hamm1) peri9an bir vaziyette gordi.i.
« - Bu ne hal?>> diye sordu. Kadm:
« - Karde9in Ebiidderda'mn di.inyada gozi.i yok>> diye cevap verdi.
Ehlidderda gelince Selman'a yemek haz1rlad1. Selman :
« - Buyur, ye! >> dedi: Ebiidderda.:
« - Ben oru<;luyum>> dedi. Selman :
<<- Sen yemezsen ben de yemem» dedi. Bunun i.izerine o da yedi .
Gece Ebiidderda namaza kalktl fakat Selman :

w HJlve l/285: Buhari; Slfatfis..Safve 1/271

 Ahlc'ik ve lct imal IJayat 1303

«- YDt, uyu! » dedi. Ebiidderda tckrar h d km ca Selman :vine aym

mukabclcde bulunclu. Scher vakti olunca Selman:
«- f~tc )imdi kalk , d e di. N a ma zbnm ktlc.IJ !a r .G '-; ScimaP Ehiid-
derda'ya.
I
,,_ Scnin i.izcrindc Rabbin in hakb van.l!r. Ncfsi n ' n k,~_l.- ! Lt:·Jtr,
ail~' n in h .. kkr varc.hr. Onun i<;in he r hak sahibi n,_· k tk; 1'1 ' '- '· 'i> de di.
Ehiidderda gclip clurumu Hz. Peygambcrc bildirincc Rcsttl::i: :dl ...... :l.\):
u -- Selman clog ru soylcmi~ » bu yurclu.GW

Zi.i!:lcyr b. Avvam'm , Kans1 Esma'ys l(sslwnmass :

Ebi:1 Belu· (r.a) in KJ/.t Esma'cbn: ZF l; ~ yr (;·. J ) ilc '-·\: ·, • d! ; ~;. C :Hln
tw ;:1:d 1 n..: kuk·si \::11 ·ch. ~~:td cc c hir :~tt ,_.:inlt . .\ ! m 1cn · ;,,j .) ..::1 ' '' tt i'-
di !n , bakimm1 \ 'C sc .\ · isli ~ i t li c.k hc ,1 -" ~l!"~ :t t ·(l i!Tl. Su t :t ~ it ~ ' ' ' tk,,:..., i:Ji tl de
hunnasun clij\·cr, :vi ycccg ini \'Crir vc sulard1m. Su tulnmunu ben c.iikcr,
hamurunu (; en vo.i!: ururdurn. Ekn~c·k Y<lptn :t sltll J\' i hiil l !L'di)..c: m i<.;i n
cmm·dan kom~ulanm ekmcgimi yaprverirlerdi. Onbr nc iyi in s:mlar-
.c.h . RcsCtl ttibh'm Ziibeyr'c vcrmi-;; oldu g n i.i ~· t c iki fc rs:!hl ::.; :n ''";ll.cdcki
araziden ba~rmm i.is+i.inde hurma· ~ekirde g i ta)Jyordum . Y!nc h i: ~i.in
hunn~ c;ckirc.le:}i b:1 '3 1mda gc lirkcn , yamndH eshabdan hir fTUrup ii 1Sanla
Res(tlullah 'a rastbdrm. Bcni ~agrrdr, sonra bcni tcrki " it l<.~ alma 1.;: i~in
dC\esine :
« - Ih! lh» dedi. Erkeklerle beraber yi.iri.imektcn ulnnc!Jm. Zi.ibeyr
in!'anlann en klsk:mcr oldugu i:;in hcmen onun krskanchgmr hatrrla-
drm. Resfllullah (s.a.v) utand1g1m1 anlach, bcni bn·aklp _!!itt i. Ben Zii-
beyr'e g-ckrck:
« - Ba~1mda burma c;ekirdegi ta~1rkcn yamnda bi :· f! Urup cshapla
gelirken Re sulullah'la kar~lla$tlm . Berabcr binmcmiz i( n dcvcsini <.;:i::ik-
ti.irdii. Utandrm ve senin krskan~hgmr hatJrladJm. » de d i.
« - Allaha ycmin cdcrim ki, scnin hurrn a tn~tm :tn h a n:: Res(tlu!·
lah'la berr:hcr dcvcvC' binmcndcn daha a ibr g:cli~-or » cli w Li/i.int ii-:Liiti.'! :)c-
lirtti. Bu olaydan sonra Hz. Ebu Bekr (r.a) bana bir bizmct ~·i gonc!cr-
di. Art1k hen sadcce atm idaresine baklyordum. Ebft Jkkr (r ;1) bu ha-
reketi ile beni azat etmi$ gibi oldu. 611
ikrim'den: Ebft Bekr (r.a) in klZl Esma Zuhcyr h . Avvam'L1 c·vli

608 Bu namaz tehecci.id n::tmazi olsa gcrek.

tm Buhari; I j264; HIIye 1/ 188; Kenz. 1/ 137; Tirmizi; Bezzar; Darekutni; Tabcrani;
lbnil H1bb!':., Fethul Bari 4/ 151; ibnii Sa'd 4 j 85
610 1 Fersaf 5,762 km. olclugunclan, 2/3 fersah yakla ~nk olarak 3.R km . cd.:r.
611 ibnii Sa'd 8/ 250
 1304 Milslilmanltk

idi. Ziibeyr ona c;ok sert davramrd1. Esrna, bu durumu babasma ~ika­
yet etti. Babas1 da ona :
« - K1Z1m sabret! Salih bir kocas1 olan kadmm kocas1 oli.i:r- de
kadm ondan sonra evlenmezse ikisi Cennette birle~irler.» de.di.612

• Bir Kadmm, Kocasm1 Hz. Omer'e ~ikayet Etmesi :

Kehmes ei·Hilali'den: Omer'in (r.a.) yanmda idim. Oturup durur-

ken bir kadm geliverdi. Halifenin yanma oturdu :
« - Ey mii'minlerin emiri! Kocamm eziyeti c;ogaldi, haym azald1•
dedi.
« - Kocan kim?» diye sordu.
« - Ebii Selerne!» dedi.
« - Halbuki o eshaptand1r ve dogru bir adamdir» diye kocas1 hak-
k.mdaki fikirlerini beyan ettikten sonra yamnda oturan bir adama :
« - Oyle degil mi?» dedi. 0 da:
« - Ya Emirel mii'minin! Biz de senin gibi biliyoruz.» diye mu-
kabele ett:. Hz. Orner (r.a) yanmdaki bir adama:
« - Kalk, onu bana c;ag1r! » dedi. Kocasma haber gonderince ka-
dm hemen kalktJ Omer'in (r.a) arkasma oturdu. <;:ok gec;meden gel-
diler, Omer'in (r.a) huzuruna oturdu. Orner (r.a) onun ifadesini alma-
ya bal~ad1:
« - Bu arkamda oturan ne soyliiyor?» dedi.
« - Bu kim?» Ya Emirel mii'minin!»
« - Kann!»
« - Ne diyor?»
« - Haynmn azald1gmi ve ~errinin de arttigmi iddia ediyor.»
« - Ne fena soylemi~, ya emirel mii'minin! Aslmda o kadmlann
en rahati . elbisesi en c;ok olam ve ev hayatmda en miireffeh olamd1r.
Fakat kocas1 ihtiyarladi.» Ebii Seleme'nin bu sozleri iizeriDP. Hz. Orner
(r.a) kadma sordu :
« - Ne' diyorsunuz?» Kadm :
« - Dogru soyliiyor» dedi. Orner (r.a) kalk1p kirbc:. • alarak kadt-
na vurmaya ba~lad1. Sonra da :
« - Ey nefsinin dii~mam! Mahm yedin, genlc;igini tiikettin. ~imdi
de elinde olmJYam m1 istiyorsun?» dedi. Kadm:
« - Ya emirel mii'minin! Acele etme! Vallahi bir daha boyle bir~ey
yapmam» dedi. Hz. Omc~ hemen kadma ii<; kat elbise verilmesini em-
retti.

(11~ thnii sa·u 11 /251

 Ahlak ve !ctimai Hayat 1305·

«- S::ma ~·apttklanmdan dolav1 ~unlan al, sakm bir daha da bu

ihti\·:.n ~iLhct ctmc! >> dedi. Kadmm clbiseleri ahp kalin~;n halit gozii-
miill i5ni.ir.dc! Hz. Omer kadmm kocasma donerek:
«- Y~tpt1 g m1a bakarak sakm ona koti.i davranmayasm!, dedi. Ebii
Gck·me:
«- .-\sh'l! » dedi . Kan koca gittikten sonra Hz. Orner ~oylc dedi:
«- Rl·sl'dullah'm ~oYle buyurdugunu i~ittim: Ummetimin i.ic; nes-
li nrd1r. En ha~r 1rhsi ic;inde ya~ad1g1m nesil, sonra ikinci nesil, sonra
ii<;-iinci.i m·~~ il, daha sonra da c;agnlmadan ~ahitlik yapan, yeminleri $e-
1n cl...· tkrinden once gelcn c;ar~1lannda mii~terileri kendilerine c;ekmek
ic;in bag1ran nesiller gelecek.,G13

Hz. bmer'in Huzurunda Bir Kar1-Koca Arasmda Gecrenler :

~a'bi'den: Orner b. Hattab'a bir kadm gelerek:

«- Sana e$i benzeri olmayan, diinyamn en hay1rh insamm $ika-
yet edi~·orum. Sabaha kadar ibadet ediyor, ak$ama kadar da oruc; tu-
tuyor. >> dedi. Utancmdan ba$ka bir~ey soyliyemedi.
<<- Beni affet, ey mi.i'minlerin emirih dedi. Orner (r.a):
<< - Allah iviligini versin. Sen sadece onu methettin. Ben seni affet-
tim, dedi. Kadm gidince Ka'b b. Sur:
<< - Y& Emirel mii'minin! Kadm sana ~ikayette bulundu» dedi
Orner (r. ~l) :
<<- Kimi $ikayet etti ?>> dedi. Ka'b :
<< - Kocasm1! » diye cevap verdi. Orner (r.a) :
<< - Kadm1. getirin » dedi. (Kocasma da haber gonderin. 0 da gel-
sin) Ka'b 'n :
<<- Bunlar hakkmda karan sen ver» dedi. Ka'b h. Sur.
<<- :;enin huzurunda m1?» dedi. Orner (r.a):
« - Benim anhyamadigimi sen anladm > > dedi. Bunun iizerine Ka'b:
<<- Allahii Teala Kur'an-I Kerimde, sizin ic;in helal olan kadmlar-
dan iki$er, iic;er, dorder tane nikahlaym. 614 buyurduguna gore iic;giin
orm. tut bir giin kannla beraber yemek ye, ibadet et, bir gece karmm
yanmda yat.» dedi.
Ka'b'm bu karan kar$ISmda Hz. Orner (r.a) :
<< - Bu anlay1~m ilkinden de daha giizel» dedi ve onu Basra'ya
kadt tayin etti.615

613 Tayalesi; Buhari; tarihinde; Hakim, ibnii Hacer; Kenz'ul-Ummal 8/303; 1sabo·
4/93
614 Nisa, 3
1306 Miisliimanllk

Bir b::;$ka rivayette de ~u ilave vard1r: Hz. Orner (r.a) ona:

«- (ekirime! Gen;egi soylemekte bir mahzur yoktur» dedi. Kadm:
« - E~.- mii'minlerin cmiri! Ben _bir kadm1m. $iiphcsiz her kadmm
:1rzubdJ~m1 ben de arzu ederim» dedi.6 1G
Katade'dcn: Hz. 'o mer'e bir kad1n geldi:
« - Kocam gccc ibadet cdiyor, giindiiz oruc;: tutyor» dedi. Orner
(r.a) :
« - Onu ibadetten ve oruc;:tan menetmemi mi istiyorsun?» dedi.
Kadn,_ gitti, tekrar gelerek avm ~ey!eri soyledi. Hz. Orner yine aym ce-
,·abi .-crdi . Bunun iizcrine Ka'b b. Sftr:
« - Ya Emirel Mii'minin! Kadmm hakki \'ar» dedi. Orner (r.a):
« - Neymi~ onun hakki?» dive sordu. Ka'b:
« - Allahii Teala onun dart kadm almasma miisade etti. Ovle olun-
~_.a dortte bir kadmm hakki vard1r. Dart gecede bir gece, dart giinde
bir gUn, bu kadmm kocasmda hakki vanhr.» dedi. Orner (r.a) Ka'b'm
bu sozi.i i.izcrine kadmm kocasmi t;3girtarak dart gecedc bir g:ece kan-
Sl ile yatmasmi ve her dart giinde bir oruc; tutmasm1 emretti.617

Ebu Garze ile K;ms! Arasmda Ge<;enler :

Ebu Garze (r.a) den: Ebu Garze ibnii Erkarn'm elinden (r.a) tu-
tarak or.n kansmm yanma gatiirdii. Kansma :
« - Beni sevmiyor musun ?» diye sordu. Kans1 :
« - Evet» dedi. ibni Erkarn Ebu Garze'ye
« - Nic;in sordun?» dedi.
« - Ha~k1mda dedikodu c;:ogaldJ da onun ic;in>l diye cevap verdi.
ihni Erkam Hz. Orner'in yanma gelerek olanlan haber verdi. Hz. Orner
(r.a) Ehtl Garze'yi c;agirtti ve ona :
« - Karma nicin bavle sordun?» dedi. 0 da:
« - Hakkimda, dedikodu artti da onun ic;in» dedi. Hz. Oiner kan-
sma haber ganderip onu da gctirtti. Yanmda teyzesi Miinkere de \•ard1
Tevzesi ona :
- « - Eiler sana sorarsa, bana vemin ettirmek istedi. Ben de ,-alan
saylemek istemedim, de.» dedi. H~. Orner (r.a) Ebu .G arze'nin hamm1-
na:
Nicin sevmivorum dedin ?» dive sordu. Kadm :
«- 0 bana, se;medigim halde s~viyorum, diye yemin ettirmek is-

616 Ye$keri
617 ibnii Sa'd; Kenz. 8/307 ve 308; ibnii Ebi ~ybe, Muvaffakiyyat; isaba 3j3l5
Abdiirrezzak.
 Ahlak ve !ctimai Hayat 1307

tedi. Ben de yalan soylemek istemedim» diye cevap verdi. Hz. Orner
(r.a):
« - Haytr, hanginiz olursa olsun iyi gcc;incbilmck ic;in yulan soy-
[iyebilir. Her yuva sevgi i.izcrine kurulmaz fabt islam Dini vc aile ha-
yati icabi iyi gec;inmek ~arttlr.» dedi.618

Zeyd'in K1z1 Atike'nin K1ssas1 :

Abdurrahman b • .Avf'm oglu Ebu Seierne'ckn: Arnr b. Nufeyl'in

cglu Ebft Selerne'dcn: Amr. b. Nufeyl'in oglu Zeyd'in (r.a) klZI Atike,
Ebii Abdullah Taif'te bir ok isabetiylc yaralandtktan sonrd kansma ken-
disi oltince evlenmcmesi ic;in bir l?ahc;c vermi5ti. Rcsululbh'm (s ..:u) vc-
fatmdan Inrk giin sonra Abdullah'm ya~·ast p:~tbdt ,.c bunun ncticcsi \'C-
fat etti. bltimti tizetinc kanst ona ~u mcrsivcyi soy1 cd::
<< Yemin ettim sen in ic;:in devamh aghyacagtma,
Vtic"Gdumu tozdan topraktan aytrmtyacagtma!
Aghyacag1m omlir boyunca, Eyke gi.ivercinleri otttikc;e,
Aghyacag1m karanhk gece nurlu sabalu takibettikc;:e ... »
Kocas1 vcfat ettikten bir mtiddct sonra Hz. Orner onu istcdi. Ka-
dm:
« - Kendisinden sonra evlenmemem ic;in kocam bana bir bahc;e
verdi.» dedi. Hz. Orner (r.a) :
<<- Bu meseleyi bir fakihe dam~.» diye teklif ctti. Kadm da: Hz.
Ali'den bu talep kan;asmda nc yapacagm1 sordu. Hz. Ali ona:
<<- Bahc;eyi kocamn mira.sc,;:Ilarma ver, ondan sonra evlen» dedi.
Hz. Orner, Atike ile nikahland1. Eshabtan b.:lZ!lanm cvlilik 5ercfine
verdigi yemege davet etti. Resulullh'm (s.a.v) Abdullah b. Ebii Bekr'le
karde~ y:).pt1g1 Ali b. Ebu Talib'cle davetliler arasmda idi. Hz. Omer'e
(r.a):
« - Mtisade et de, Atike ile konu~aym1» dedi. Omer de :
;<- Konu~» dedi. Hz Ali:
<<- Ya Atike :
<<- Yemin ettim senin ic;in devamh aglayacagtma,

Vticudumu tozdan topraktan aylrmJyacagima! » dcyince Atike c;ok

duygulanarak ic;ini c;ekti. Hz. Orner (r.a) :
619
<<- Allah iyiligini versin! Huzurumuzu bozma! » dedi.

618 ibnii Ccrir; Kenz. 8/308

619 Veki'; Kenz. 8/302; ibnii Sa'd; isabe 4/356.
1308 Milslilmanltk .

Meymune'nin,' ibn-i Abbas'• ikaz1 :

Meymune'nin (r.a) Cariyesi Miidbe'den: Meymune beni Abbas'a

gondermi5ti. Gittim, birde baktim ki evinde iki yatak var. Gerisin ge-
riye Meymune'ye gelerek :
« - Anladigima gore ibn·i ~bbas hamm1 ile dargm» dedim. Bunuil
tizerine Meymune Sereciil Kindi'nin klz1 alan ibnii Abbas'm hammma
haber gondererek durumun ne oldugunu sordu .. 0 da :
« - Aram1zda bir~ey yok, yalrii?: ben ay ba~Iyim» dedi. Bunu haber
alan Meymune ibn·i Abbas'a:
« - Resulullah'm stinnetini terk mi ediyorsun? Resulullah (s.a.v)
hammlanndan hay1zh olanlarla da yatard1. Yalmz ayba~I olan dizlerine
kadar uzanan bir eteklik giyerdi.» dedi.6~

lbn-i Abbas'm, Amcas1 Oglunu ikaz1 :

ikrime'den: Amcasmm oglu, ibnii Abbas'1 yemege davet etmi~ti. 0

s1rada cariye yanlannda i~ yap1yordu. Ev sahibi olan amcas1 oglu Ca-
riyeye:
« - Orospul» dedi. Bunun tizerine ibni Abbas:
, « - Oyle deme. 0 her ne kadar dtinyada sana bir~ey diyerriiyorsa
da ahirette senden hakk1m alacak» dedi. Yegeni :
« - Ahr m1 dersin?» deyince ibnii Abbas:
« - ~tiphesiz ki Allah kottiyti ve kotti soz soyleyeni sevmez» dedi.621

Amr b. As'm, Hammm1 ikaz1:

Abu Imran EI~Filistini' den: Amr. b. As'm kans1, kocasmm ba~1m

tanyordu. Cariyesine seslendi. 0 da biraz ge<; kahnca:
« - Orospu! » dedi. Amr :
« - Onu zina ederken gordtin mti?» dedi. Kans1:
« - Hay1r» deyince : 1
« - Vallahi, k1yamet gtinti sana bu soztinden dolayr seksen k1rba<;
vurulu~! » dedi. Bunun tizerine kadm cariyeden kendisini affetmesini
istedi. Cariye de affetti. Amr kansma :

620 Abdiirrezzak; Kenz'ul-Ummal. 5/138

ez1 Buhari, Edeb'iil-Miifred, sh. 49.
 Ahlak ve lctimai Hayat 1309

« - 0 zaten senin emrindedir. Affetmeyipte ne yapacak? Eger

onun giinahmdan kurtulmak istersen azat et» dedi. Kans1:
« - 0 zaman ode~ir miyiz ki? » diye sorunca Arnr :
« - Belki» diye cevap verdi.622

Adab-1 Mua~eret Hususur.da Eshabdan Muhtelif Ornekler :

Ebu Miitevekkil'den: Ebu Hiireyre'nin (r.a.) zenci bir kolesi vard1.

Yapt1g1 bir tabm ~eylerle onlan bezdirmi~ti. Bir gtin brbac1 kaldira-
rak: '
« - Eger .ahirette bsastan kOrkmasayd1m sana bu brbac1 vurur-
dum. Fakat degerini tam olarak veren birine seni satacag1m. Git, Al-
lah a~kma! » dedi. 623
Ahddlah b. Kays (yahutta ihnii Ebi Kays) tan: ~arn'a girerken Hz.
Orner'i kaqdayanlar arasmda Ebu Ubeyde (r.a) ile ben de vard1m. Bu
s1rada Ezriat'hlardan624 bazdan hh<; ve oklarla gosteri yaparak onu
kar~Ilad1lar. Hz. Orner (r.a) :
« - Bunlan geri <;evirin, mani olun! » dedi. Hemen Ehi't Ubeyde
(r.a) mukabele ederek :
« - Ya Emirel mii'minin! Bu, onlann a~etidir. Eger onlara mani
olursan, orf ve adetlerini bozacagm1 zannederler» dedi.
Hz. Orner (r.a) ve etrafi Ebu Ubeyde'ye hak vererek :
« - Peki dokunmaym oyleyse» dedi. 625
ihnii Orner (r.a) den: Hz. Orner, Ziibeyr'le yan~ etti. Ziiheyr Orner'i
(r.a) ge<;ti ve :
« - Seni ge<;tim Kahe'nin rabbi de ~ahit» dedi. Ba~ka bir sefer yi-
ne bir mi.1sabaka yapt1lar, bu sefer de Hz. Orner ge<;ti. Ziiheyr'e:
« - Kabenin Rabbi ~ahit. $imdi de ben seni ge<;tim! » dedi. 626
Seliril b. Hanzala'dan: Kendisiyle sohbet e.tmek i<;in Ubey h. Ka'b'm
yanma gitmi~tik. Kalbp giderken biz de onunla beraber ytirtidiik. Hz.
Orner (r.c) onu bu halde gortince, yakla~arak :
« - Bu hareket, sana gurur verir, onlan da kii<;iiltiir» dedi.627
Ebiil Bahtiri'den: Selman'a (r.a) bir adam gelerek:
« - Ne gtizel gtinlerdeyiz! Yolculuga <;Ikmi~hm. Vallahi kime mi-
safir olursam karde~im gibi davramyorlar! » dedi. Selman (r.a) :

622 ibnii Asakir; Kenz. Sj48

623 Hrlye 1/384
624 Ezrlat: ~am civannda Biilka ve Amman'a kom~u bir yerin ad1d1r.
625 Ebu Ubeyde; tbnii Asakir; Kenz. 7/337
626 Mahamili; Kenz. 7/334
w ibnii Ebi ~eybe; Hatib, Cami; Kenz. 8/61
,......-;- --- ------------------------------------------

1310 Milsliimanltk •
« - Yegenim bu imanm icabidir. Bu durumun boyle devam et-
mez. Sen de bilirsin ki hayvana yi.ik yiiklendigi zaman bir miiddet hiz-
h h1zh gider. Yol uzaymca yava~lar.» dedi. 628 .
Ebu Hayye'nin klZI Hayye'den: Ogle s1cagmda bana bir adam geldi:
« - Ne ihtiyacm- var, ey Allah'm kulu! >> diye sordum;
« - Arkada~nmla devemizi aratnaya c;:Ikmi~tlm. Arkada~Im arama-
ya devam ediyor. Ben de golgeye oiurup biraz diplenrnek ve bir~eyler
ic;:mek istedim» dedi. Hemen kalkt1rn biraz ek~i siitiirniiz vard1 ona ik-
tam ettirrt ve tammak ic;:in dikkatlice baktirn.
« - Ey Allah'm kulu! Sen kimsin?» diye sordurn.
«-:- Ebu· Bekr.» dedi.
« - Duydugurnuz, Resulullah'm (s.a.v) arkada~n Ebu Bekr rni»
dedim. · '
. « - Evet» dedi. Ona, Cahilliyye devrinde Has'am kabilesi ile ve
kendi aram1zda olan sava~lan, sonra Allah Teala'nm nas1l bizi birle~ti­
rip kayna~tirdigmi anlattim. Daha soni'a da :
« - Ey Allah'm kulu! Miisliimanlann bu hali ne zamana kadar de-
vam eder? diye sordum.
. « - Btiyiikler dogru yolda olduklan rniiddetc;:e devam eder» dedi.
« - Bi.i.yiikler kimlerdir?» dedim.
« - Gormiiyor musun kabilelerdeki ba~kanlan? Halk onlara uyup
itaat etmiyorlar ~1? t~te onlar dogru yolda olduklan ic;:in boyle olu-
yor» dedi .629 •
Haris b. Muaviye'den: Harls, Hz. fimer'in huzuruna giriqce; Orner:
« - ~am hal_ ki nasil?» diye sordu. Haris, onlann durumlanm an-
latti. Orner (r.a) Allah'a hamdettikten sonra:
« - Allah'a ortak ko~anlarla sohbet ediyor musuriuz?» dedi. Harls· ·
« - Hay1r, ya emirel mii'minin?» dedi. Bunun iizerine Hz. Orner .
(r.a): '
« - Eger onlarla sohbet ederseniz, onlarla yeyip ic;:mekte. bir beis
de gormezsiniz. Onlarla kayna~mad1gmiz miiddetc;:e dogru yolda devam
edersiniz» dedi. 630 .
Iyad'dan: Hz. Orner (r.a) Ebft Mu$el E,Ari'ye bulundu~ vilayetin
gelir ve giderini bir deri iizerine yazarak gondermesini emretmi~ti. Ebft
Musa el E~'ari'nin de h1ristiyan bir katibi vard1. Ebft Musa hemen ha-
lifenin istedigini yerine getirdi. Orner · (r.a) blanc;:o'yu goriince hayret
ederek:

628 Htlye 1/-203

6'19 Miisedded; ibnii miin1; Darlmi; ibnii Kesir; Kenz. 3/162.
630 Ya'kub b. Siifyan; Beyhald; ibnii Asakir; Kenz. 2/300
 Ahlak ve lctimai Hayat 1311!.

« - Bu katip ne kadar dikkatli. Sen ~am'dan gelen nameyi mes-

citte bize okur musun?» deyince Ebu Musa el·E,'ari:
e<- Mescitte okuyamaz» dedi. Hz Orner=

<oc- Cliniip. mii yoksa? diye sordu. Ebf:t Musa· el E,ari:

e<- Hay1r, fakat o H1ristiyan'd1r.» dedi. Hz. Orner valisinden al-

dlgl bu cevap Uzerine onu azarlad1. bacaklarma vurduktan sonra:
<oc- <;1karm bunu! » diye bag1rd1. Daha sonra da ~u a yeti kerimeyi

okudu.631
« - Ey iman edenler! Yahudi ve Hnistiyanlan dost edinmeyiniz..
Onlar birbirlerlnin dostudurlar. Onlardan dost edinen de onlardan olw:•.
Allah Teala zalim insanlan dogru yola iletmez.»632

.., , . ..
' "' • ·

"" Matde, 51
m lbnfi Ebl Hatlm; Tefslr-fi lbm Keslr 2f68
•
' --~ - -- -- .

RESfJLULLAH (S.A.V) VE ASHABININ YEME·i«;ME ADABI

Ehft Hiireyre (r.a) den: Resulullah (s.a.v) hi<;bir yemegi begenme-

mezlik etmezdi. l~taht <;ekerse yer, <;ekmezse yemezdi.633
. Hz. Ali (r.a) den: Resulullah (s.a.v.) koyunun en <;ok on kolunu se-
verdi.634
ibnii Mes'ud'dan (r.a) Resulullah (s.a.v) koyunun on kolunu <;ok
severdi. Nitekim on kol yerken zehirlenmi~ti. Yahudi'nin de bu yiizden
koyunun burasm1 zehirledigi goriilmektedir.635
Cabir h. Abdullah (r.a) dan: Resulullah (s.a.v.) bize gelmi~ti. Biz de
ona bir koyun kestik. Bunun iizerine :
« - Sanki bizim eti sevdigimizi biliyorlarmt~» buyurdu. 636
Enes (r.a) den: Resulullah (s.a.v) kabag1 <;ok severdi. Yemege go-
tiiriiliir veya davet edilirse ben de yamnda gider kabag1 online siirer-
dim.637 ·
Yine Hz. Ene~ anlattyor: Resulullah (s.a.v) yemek yedigi zaman eli::-
nin ii<; parmagtm yalardt. 638
ihnii Abbas (r.a) dan: Resulullah (s.a.v) yemegini yerde yer, koyu-
na bile bakar, en fakir kolenin davetine icabet eder, arpa ekmegi yer-
di.639
Yahva b. Ehft Kesir'den: Resulullah'm (s.a.v.) Sa'd h. Ubade'nin
hediye etti~i· ti'rit tabagt vard1. Hangi hammma giderse onu berabe-
rinde goti.iriirdli.640

633 ~eyhan; Bidaye 6/40

lbnil Asakir, Kenz. 4/37
6.l<C
635 Tlrmlzi, $email sh. 12
636 Tirmlzi
w Tirmizi, Bab-1 $email
638 Tlrmlzi, Bab-1 $email
639 tbnil-n-Neccar; Kenz. 4144
640 tbnil Asakir; Kenz. 4/37
 Ahldk ve lctimai Hayat 1313

Enes (r.a) den Resulullah (s.a.v) i<;in bir koyun saglld1. Sa~lan slit-
ten i~ti , aj!zm1 ytkadtktan sonra :
<< - Yaghdtr» buyurdu.&l 1
Ebu Bekr es-Stddik (r.a) tan: Resulullah (s.a.v) bir yerde konakla-
1111)11. Bir kadm oglu ilc Rcsululbh'a (s.a.\') bir koyun gondermi~ti. Re-
-; ulu!lah (s.a.v) gekn ko~· unu sagdtktan sonra <;ocuga:
«- Bu si.iti.i anncne goli.ir» dedi. Kadm kanana kadar i<;ti. Resulul-
i:th 'a bir koyun claha go nderdi. Hz. Pcygamber onu da sagtp Ebu
Bckr'e (c.a) ikram etti. Daha sonra kadm ba~ka bir koyun daha gon-
d.:t·di . Rc ~: Cdullah onu da sagdtktan sonra kendisi i<;ti.642
ibrahim (r.a) den: Resulullah (s.a.v) sag eli ile yer, i<;er, abdest ahr
\' C buna benzer i~lcr yapar. Sol eli ile burnunu siler, taharet yapar ve
bunun gibi i~ler yapardt.6·13
Hakem b. Rafi'in torunu Cafer b. Abdullah'tan: Ben ~ocukken sof-
rada onun bunun oni.inden yiyordum. Hakem (r.a) bunu gordii ve bana:
« - Ki.it;i.ik! $eytan gibi · boyle yeme! Resulullah (s.a.v) sofrada sa-
tlecc kcndi oni.inden verdi. &di. 644 "
Orner b. Ebu Se.leme (r.a) den: ~Birgiin Resulullah'la (s.a.v) yemek
yiyordum . Ben tabagm orasmd~n burasmdan yemege ba~lad1m. Bunun
i.izP.rinc Resulullah (s.a.v) :
«- bni.inden ye! » buyurdu. 6~ 5
Umcyye b. Mah~i (r.a) den: Resulullah (s.a.v) bir adamm, tek lok-
m :l~~ ~ ka lmcaya kaclar bcsmelc <;ekmedigini ve son lokmay1 agzma go-
ti.inirken «bismillahi CV\'elehu ve ahtrehii» 646 dedigini gordii. Sonra gii-
lerek ~oyle buyurdu:
<<- Ailaha yemin ederim ki, besmele c;ekinceye kadar ~eytan senin-
le beraber yedi. Besmele <;eker <;ekmez de hepsini kustu.» 647
Huzt!yfe (r.a) den: Resulullah'm (s.a.v) yanmda otururken bir kap
getirildi ve yere konuldu. Hz. Peygamber yemeyince biz de yemedik. Za·
ten bir yemege o ba~lamadan ba~lamak adetimiz degildi. Aniden i<;eri
bir bedevi girdi. Kovalamyormu~ gibi bir hali vard1. Kab1 i~aret ederek
yemek istedi. Hemen Resulullah (s.a.v) elini tuttu. Sonra i<;eri bir ca-
riye girdl. Onun da dt~ardan itekleniyor gibi bir bali vard1. Yemege

641 ibnii Cerlr; Kenz. 4/37

642 EbU. Ya'lli; Kenz. 4/44
w Said b Mansur; Kenz 8f35
644 Ebu Niiaym; Kenz. 8/ 46; tsabe 1/134
645 ibnil-n-Neccar; Kenz. 8/ 46
646 B [1 ~mda vc sonuncla Allah'm adJyla, demektir.
~7 M.isned·il Ahmed b. Hanbel; Ebi't Davud; Nesci, ibni Kant; Taberani, Miisted-
rek; Kenz 8/ 45
F: 83
 1314 Miisliimanltk

dogru gitti ve ondan yemek istedi. Resulullah (s.a.v) onunla elini tut-
tuktan sonra $5yle buyurdu:
«- Besmelesiz bir yemegi $Cytan yemek ister. $eytan, bizim yeme-
gi yem~digimizi goriince kendisinin de yiyebilmesi i~in once bedeviyi,
sonra da cariyeyi gonderdi. Ben ikisinin de ellerini tutarak yemelerine
engel oldum. Kendisinden ba$ka ilah olm1yan AUah'a yemin ederim ki,
ben onlann elini tuttugum zaman $Cytanm da elini tutmu$ oldum.»~s
Hz. Ai~e (r.a) den: Resulullah (s.a.v) alti ki$i ile yemek yiyordu. Bu
Sirada i~eri bir bedevi giriverdi. Ve onlerinden iki lokma aldi. Bunun
iizerine Resulullah (s.a.v) :
,,_ Eger besmele ~ekseydi onlara yeterdi. Sizden biriniz yemege
ba$1adigi zaman «hismillah» desin. Unutur da sonradan hatirlarsa,
bismilahi evvelehii ve ahtrehii, desin» buyurdu.649
Abdullah b. Biisr (r.a) den: Resulullah (s.a.v) bahama misafir ol-
mu~tu. Baham ona ~orba ve kavutlu ~orba ikram etti. 650 <;:orbay1 sag eli
ile i~ti. Su getirdi. onu da sag eli ile i~ti. Hurma yerken de ~ekirdegi­
ni elinin strti ile atti. Gidecegi zaman babam kalkt1, kat1nmn yulanm
tutarak:
« - Ya Resulallah! Bize dua et» dedi. Resulullah (s.a.v) de :
« - Allah1m! Verdigin nzk1 onlara bereketli kil, onlan affet onla-
ra aci! » diye dua etti.651
Yine Abdullah b. Biisr' den : Baham ann erne :
«- Resulullah'a (s.a.v) yemek yaparsan tirit yap» dedi. Baham
gitti, Hz. peygamberi davet etti. Resulullah gelip yemege oturunca elini
yemegin uzerine tutarak :
« - Bismillah, diyerek ba~laym» buyurdu. Herkes besmele ~ek­
tikten sonra oniinden yemege ba$lad1. Yedikten sonra Rcsulullah (s.a.v):
« - Allah1m onlan affet! Onlara merhamet et! Riziklanm da be-
reketlendi.r! » diye dua etti.652
ibnii A'bed'den: Hz. Ali (r.a) bana:
« - Ey ibnii. A'bed! Yemegin hakki nedir, biliyor musun?» dedi.
«- Neymi$ onun hakk1?» dedim.
«- Bismillah! Allah'Im verdigin nzki bize bereketlendir.» dedi.
Sonra da:

6oll Nesei; Kenz. 8146

~ Nesai; Kenz. 8/47
~ Hays, hurma, yag ve undan yapllan c;orba Sevik, bugday veya arpa unundan
yapilan (,:orba.
651 ibnii Ebi ~eybe; Ebii Niiaym.
tBJ. Miistedrek; Kenz. 8/47
 .'lhlak ve fctimai Hayat 1315

«- Yt.·megi bitir·ince ~iikiir ncdir?» diye sordu.

« - Nt>~· mi~ onun ~i.ikri.i?» dcdim.
<<- Bize ycdirip il,;'ircn Allah'a hamdolsun, demektir» diye kar~I­
hk "\"LTdi .1;;,;
Hz. Omer (r.a) den: T1ka basa ycyip ic;mektcn sakmnnz. <;iinkii tl-
kahasa wyip i~mck bedcni ~- Iprattr, s1hhati bozar vc iasam tcnbelle~­
t it·ir, mtmzclan ahkor. Nombl yiyip ic;in. <;iinkii boyle yapmak, hem
bt'lkn i~·in >'n fa~· dalt \"C hem de israftan c;ok uzak bir yoldur. Allahii
TeaLl ~i~!l~an fdimlcrc krzar. Ki~i arzu ve isteklerini dinine tercih etme-
dik~·c hL·l~~k olmtyacaktu·. 654
Ebtl. Mahzi\re (r.::~) den: Omer b. Hattab'm (r.a) yanma otumr-
kcn bir tabakla Safvan b. Umeyye . geliverdi. Tabag1 (?mer'in onune
ko~· du. Orner (r.a) hcmen fakirleri \'C ctraftaki kO!eleri · <;agu·d1. Onlar-
b haabr.T gekn yemcgi ycdikten sonra:
« - Kolelcriylc yemek ycmekten c;ckinen kimselcri Allah iflah et-
mesin! .-. dedi. Safvan da :
« - Vallahi biz onlardan c;ekinmiyomz. Bilakis onlan tercih edi-
yonrz. Buldugumuz gi.izel yemekleri biz yemez, onlara yediririz» diye
mukabcle etti. 655
h·l alik b. Enes'tcn: Rivayet edildigine gore ibnii Orner (r.a) Cuhfe'·
1-·c misafir oldu. Kiireyz'in oglu ibni.! Amir ekmckc;isine:
« - - Yapt1gm ycmegi, ibnii Otner'e geti r » dedi. Ekmekc;i bir tabak
getirdi. ibni.i Orner:
« - Btrab dedi. Sonra ba~ka bir tabak daha getirdi. Birinciyi kaJ-
chrmak i~teyince ibnii Orner:
o : - ~I c o1uyor?» dedi.
« - Kaldtrmak istiyorum» dedi. ibnii Orner:
« - B1rak onu, bunu da iizerine dok, dedi. Bundan sonra gclen
her tabagt, birinci tabagm Uzerine bo~alttl. Kole, efendisi ibnii Amir'e
giderek ·
« - Bu adam kaba bir bedevidir» deyince ibnii Amir ona :
<<- Bn senin efendindir! Bu ibni.i Omer'dir!<< dedi. 656
Abdiilhamid b. Cafer babasmdan naklediyor: ibnii Abbas nar ta-
nelerini birer hirer ahp yiyordu.
« - Ey ibnii Abbas! Nic;in boyle yap1yorsun?» 'dendi.
« - Yere dii~en mir tanelerinden birinin cennetteki nar tanelerin-

- -··----------
653 ibnii Ebi ~eybe; ibnii Ebiddiinya; HIIye; Beyhaki; Kenz. 8/46
654 Ebu Niia}m; Kenz. 8j47
655 ibnii Asakir; Kenz. 5/48
6.56 Hllye 1/301
1316 MuslUmanltk

den biri oldugunu duydum. Belki bu olabilir, diye tane tane yiyorum»
dedi.657
Zeyd b. Savban'm kolesi Salim'den: Efendim, Zeyd b. Savhan'la
beraber ~~r~1da idik. Selman-1 Farisi'ye rastlad1k. 0 iki vesak yemeklik
almt~tl. Zeyd ona:
I .
«·- Abdullah'm babas1! Sen de rni bunu yap1yorsun? Halbuki
sen Resuli.illah'm eshabmdansm» dedi. Selman!
<< - Nl?fis, nzkm1 garanti ettigi zarnan tatmin olur. Huzur i~inde
ibadet yapar. ~eytan ondan umudunu keser» diye mukabele etti. 658
Ebu Osman Nehdi'den. Selman'1 Farisi ~oyle dedi. «Elimin eme-
6
gini yem~..·yi severim.» 59
Ebu Htireyre (r.a) den: Onbe~ tane hurmam vard1. Be~i ile iftar et-
tim. Be~ini sahurda yedim. Be~ini de ertesi gi.in ak~amki iftara sakla-
dlm.660
Ali b. Ebu Talib'in kolesi Kas1m b. Miislim babasmdan naklediyor:
Hz. Ali i~ecek bir~ey istedi. Bir bardak su verdim, verirken de i.iflemi~­
tim. Bun:1 goren Hz. Ali suyu i~medi, geri vererek :
,,_ Bunu ken din i~! » dedi :661

w Hdye 1/323
• Htlye 1 ' 207
tm HJiye 1/ 200
d60 Htlye 1/ 384
661 tbni Sa'd 6!237
 "RESULULLAH (S.A.V) VE ASHABININ KIYAFETLERi

Ahdurrahman h. Ehu Leyla'dan: Orner b. Hattab'la beraber (r.a.)

idim. $oyle clemi~ti: «Ebiil Kas1m't (s.a.v) iizerinde dar, bir ~am ciib~
besiyk ~ordiim.»ss2
CUndl_ih h. Mekis (r.a) den: Resulullah (s.a.v) yabanc1 heyetler gel~
dii!i za man en guzt'l elbisclerini giyer ve ashabmm -ileri gelenlerine de
hovl c ya~-,m~dannt em1·eder di. Resf1lulah'I (s.a.v) Kinde elc,:ilerinin gel-
di i!i !!i_in ?i.i rcliim . Uzcrinde Yemen kuma~mdan_ ypilmi$ bir elbise var-
ch. lh. Ebtl Bekr'Je (r.a) Hz. Omer'in (r.a) iizerinde de aym kuma~tan
• ·arr l m t~ t:lbi scler vardL 6 6-1
~ \·.:Ie m'! b. Ekva' (r.a) dan: Osman b. Affan (r.a) bacaklanmn yan-
~ma :,<t\. 1:1 r uzanan bir etek giyerek: Sevgilim Resulullah'm (s.a.v) etegi
-de bii\ L· id L detc1i_66-1
E!l'as h. Selim'dcn : Halamdan i$ittim. amcasmdan ~oyle bir olay
riv::.vct c :li~·ordu. Medine'dc yuriiyordum. Birden bire arkamdan bir
ins;< n :
((--- Ftci(ini k1s<~lt, c,:iinku o zaman hem daha c,:ok dayamr hem oy-
1c ~-i da ha l~>-g:un olm.>> dedi. Dundiim. Bir de ne goreyirn Rcsulullah
ls.~! . v) dc;til mi!
« - - Yfl Rcs(dallah! Bu c,:izgilidin> dedim. /
''-'--- Bana u vmak istem cz misin? » deyince baktim ki onun etegi
bac.::1klarmm vansma kadar geliyordu. 665 -
Ebft Biird~~dcn: Hz. Ail?e (r.a) iizerinde bir elbise ve kahn kuma~­
tan yapllr.m;; bit etekle bize geldi.

---- - --·- - - -
662 ibnii Sa'd; Kenz. 4/37
663 ibnli Sa'd 4 (346
664 ibnii Ebi ~eybe; Tirmlzi, ~email; Kenz. 8/55;
61>5 TinnW, $email sh. 9;
1318 Miislilmanltk

« - Resulullah (s.a.v) vefat ettigi zaman iizerinde bu ikisi vardi»

dedi. 666
Ummii Seleme (r.a) den: Resulullah (s.a.v) en c;ok gomlegi sever-
di.667
Yezid'in k1z1 Esma'dan: Resulullah'm (s.a.v.) gomleginin yenleri bi-
leklerine kadard1.
Cabir (r.a) den: Mekke'nin fethedildigi giin Resulullah (s.a.v) ba~m­
da siyah bir sankla ~ehre girdi.
Amr b. Hureys (r.a) den: Resulullah (s.a.v) ba~mda siyah bir sank-
la halka hitap etti.
ibnii Abbas (r.a) dan: Nebi (s.a.v), iizerinde siyah bir sankla halka
hl~p~ti. ~~
ibnii Orner (r.a) den: Ak~am oldugu zaman Resulullah (s.a.v) san-
gmi iki omuzuna indirdi.
Nafi'; ibnii Orner de boyle yapard1.» der.
Abdullah' da: Kasnn b. Muhammed'i ve Salim'i de boyle yaparken
gordiim» der.661

666 Tinnizi, ~email.

667 Tinnizt, ~email .' s. 5.
6ol8 $email, sh. 9
 H.ES(J.LULLAH'I'\l IS.A.V) Y1\TACI

Ai~e (1·a) d,_•n: Hz. A:i.;;c\·c Rl ;cliullail· ,,l (.:.a.\·) _v~tl~li"ilnin n~:-.t! u:du-
;rr.l <;CJnddu. I) <b:

«-- ki hunne~ Iii i do !u dcrid,·qdi ., di\··-· <.:n·;.lp h'l'di_r;m

Ai~e'o_l..:n: ~1.:11a l'!hnrd~lll hi1· k;tdi!l '~-:!di. RL. ..,t,lui:~:h':" \<tl~·~l,nm

k.::ul;mmt:;, hir ~lh;t oldu{>unu '2ijJ·i_inc ...· liCl1 cT1 "~i tti, han:t
1 i~:i yiir; dultJ bir
.'-'alak ~iind ...·rdi. R ...·sC!Iullah fs .a.\·) gclir gclnll~;::
«- Bu nc ~-~~ Ai~e?, dedi .
, , _ Y;1 Rcs(!lallah~ En:-.arcbn fabn kadm bana gclmi::;ti. Scnin ya-
taGmJ gi:i: i.incc cvindcn bana bunu gonclcrmi~, clcdirn.
«-- Onu iadc et! » dedi. Ben de iadc etmcdim. Bu yatagm cvimde
olmas1 ho~uma g-idiyorclu. Sonra i.ic,: dcfa onu iack ctmcmi sovlcdi ve:
,,_ iade et onu ya Ai~e! All~'h'a yemin cderim ki eger ben istcscy-
dim Allah Teala benim i<;in dag1 ta~1 altm vc giimii!;i yapard1., buyur-
du.s•o .

Cafer b. Muhammed babasmdan nakkdiyor: Hz. Ai~e'ye, Rcsftlu1-

lah'In (s.a.v) kendi cvincleki yatagmm ne oldugu sorulclu. 0 da:
« - Li ]if dolu, deri bir yataktir» di_ve cc,•ap verdi.
Hz. !Jafs.n'ya Resfdi.i!lah'm (s.a.v.) yat?f!mm nc oldugu soruldu.
Bunun u;~crinc Hafsa (r.a) ~unlan anlatti: Kahn bir kuma~tlr. iki~·e
katlanz iizcrincle nvur. Bir g::cc, onu c:i5rde katlarsam daha yumu5ak
olur dcdim vc di>nk katlad1m. Sabah olunca Rcsfrlullah «bu gecc alti-
ma nc serdin ?,, dedi. Her zamanki yatagm1 fakat dordc katlanm;>tim,
senin i.;:in daha yumu5ak olur diye du~iindum,, dedim. Bunun iizerine;
« - Onu eskisi gibi katlaym! C,::iinku yatagm yuma5akhg1 gece, te-
hccciidc ge<; kalkmama scbcp oldu, buyurdu» diyc ccvap verdi."~-

lXII Buhari; Muslim.

o?o ibnu Sa'd 1/464-465; Hasan b. Urfe
Jll Tinnizi, $email; Bidaye 6/53; ibnii Sa'd 11465.
1320 Milslilmanltk

YENi ELBiSE GiYDiGi ZAMAN RESULULLAH'IN (s.a.v) S07..L ERi:

Orner (r.a) den: Resulullah'm (s.a.v) yeni bir elbise giyerken, elbise
gogsiine kadar gelince ~oyle dua ettigini gordiim: Mahrem yerlerimi
orten ve diinyada beni giizelle~tiren elbiseyi bana giydiren Allah'a hamd-
olsun. Kuvvet ve iradesi ile ya~adJgim Allah'a yemin ederim ki, yeni
bir elbise giyip de benim soyledigim gibi soyliyen ve sonra da eskile-
rini Allah nzas1 i<;in bir fakire giydircn her· musli.iman, giydirdigi o
elbisenin bir ipligi dahi fakirin iizerinde bulundugu muddet<;e kendisi
hayatta olsun olmii$ olsun, hayatta olsun, olmii$ olsun, hayatta olsun
olmii~ olsun Allah'm himayesinde olur. 672
fl l' .. ~
Ali (r.a) den: Yagmurlu birgiin Baki'de Resfllullah'm (s.a.v) yanm-
da otumyordum. E~ck uzerinde bir kadm ge<;ti. E~egi kiraya veren de
onu yediyordu. <;ukur bir yere vannca kadm e~ekten dii~tii. Hemen
Resulullah (s.a.v) yiiziinii obiir tarafa <;evirdi:
« - Ya Rcsulallah! 0 $alvardJr>> dedilcr. Bunun tizerine Resulul-
lah:
« - Albh!m, i.immetimden ~alvar giyenleri affet! Ey insanlar! $al-
var giyiniz! 0 giydiklerinizin arasmda sctre en uygun obmd1r. HanJm-
lanmz n1~an (,'Jkt1klan zam~m onlara da ~alvar giydircrek mahrem yer-
lerinizi (),·ti.ini.iz,, huyurdu. 673
D1hye b. Halife El-Kelbi (r.a) den: Resulullah (s.a.v) D1hye'yi He- ·
rakl'e gii•1c!crmi~ti. Dondugii zaman ona ince dokunmu~, bcyaz bir mi-
sxr kuma~· · verdi. ;
« - Yansm1 kendine gomlek yap, yansrm da hammma ver kendi-
sine ba~ :jrti.isu yapsm>> buyurdu. Dthye gitmek iizere iken onu <;agira-
rak:
<<- Hamm111a, kuma~m altmdakini gostermemesi i<;in, i<;ine astar

dikmcsini de si.i\·lc>> dcdiY 71

Usame b. Zeyd (r.a) den: Resulullah (s.a.v) bana, D1hyetel Kclbi'ye
hediye cttigi ince dokunmu~. beyaz M1s1r kuma~mdan yap1lmi~ bir el-
bise vc:·di Ben de onu kanma givdirdim. Rcsulu1lah (. a.v) :
« - MJ s ir kuma)mdan yap1lm!~ alan clbiseyi ni<;irr giymiyors 1 ll1»
diye sorclu.
· <<- Ya Rcsubllah! Onu hamm1ma giydirdim>> diye cevap verdim.

Bunun iizcrinc:

6n tbnii Miibarek; Taberani; Miistedrek; Beyhakl; ibnii Racer, Emali; t:enz. 8/55
ve digcrlcri.
673 Bezzar; Ukayli; ibnii Adiy; ibniil Cevzi, Elmevzuat;· Kenz. 8/55
674 ibnii Miinzir; ibnii Asakir; Kenz. 8/61.
 Ahlak ve 1ctima1. Hayat 1321'

« - Ona, altma astar dikmesini soyle. <;iinkii ben,: kuma~m viicut

hatlanm belli etmesinden korkanm» buyurdular.675
Ai~e (r.a) den: Elbisemi giydim. Evde dola~arak doniip doni.lp ete-
gimc baklyordum. Ehu Bekr (r.a) i<;:eri giriverdi :
« - Ya Ai~e! Biliyor musun, ~imdi Allah Teala sana bakm1yor?»
&ill~ - .
Yine Hz. Ai~e (r.a) den: Bir defasinda yeni gomlegimi giymi!i'tim.
Ho~uma gittigi i<;:in ona baklyordum. Hz. Ehu Bekr (r.a) :
« - Ne baklyorsun? Allah sana bakm1yor.» dedi.
« - Neden?» diye sor,dum. 1
« - Bilrniyor musun, diinya zinetinden dolaYI bir kul kibirlenirse,
o zineti terkedinceye kadar Allah ona bugz eder.>> diye cevap verdi. Ben
de hemeu gomlegi <;:1kanp bir fakir' e verdim. Bunun iizerine Hz. Eh*
Bekr (r.a):
« - Bu hareketin, belki yaptigma keffaret olur» dedi. 677
Abdiilaziz b. Ehu Cemile El-Ensari'dert: Omer'in (r.a) gomleginin
yenleri bileklerinden a~ag1 ge<;:mezdi.
Bed!l h. Meysere'den: Orner b. Hattab (r.a) bir cuma giinii, iizerin-
ck Scylttn kuma~mdan yapilmi~ bir gomlekle huzurumuza geldi.
« - Bu gomlek beni ge<;: b1rakt1» diyerek halktan oziir dilemeye
ba$lad1. Yenlerini ~1rakt1g1 zaman parmaklannm ucuna kadar uzam-
yordu.
Ha~im b. Halid'den: Omer'in, etegini gobeginin iisttinden bagladi-
gmi gorcltim.
Amir h. Ubeyd el BahiJi'den: Enes'e (r.a) ipekten dokunmu$ kuma~
hakkmdaki dii5iincelerini sordum.
« - Ka5ki Allah onu yaratmasayd1. Resulullah'm (s.a.v) eshabmdan
Omer'le .ihnii Omer'den ba5ka onu giymiyen kalmad1» d!ye cevap ver-
di.678
Mesrftk'tan: Bjr giin Orner yamm1za geldi. Uzerinde pamuklu ku-
ma5tan vapiiiTil$ bir elbise vard1. Halk kendisine. dikkatle bakmca:
«Gordi.igiini.iz hi<;: bir ~eyin giizelligi baki degildir. Baki olan A11ah'hr.
Mal ve. eY!at da ffmidir. Allah'a yemin ederim ki ahirete nisbetlc diin-
ya haYatlf'l11 uzunlugu tav5anm si<;:radigi msafe kadard1r.» dedi. 679
~eddat h. El Hadd'm azath kolesi Ehu Ahdullah'tan: Osman b. Af-
fan'I (r.a) bir cuma gU.nii minberde, iizerinde klymeti, dart yahut be$

675 ibnii Ebi $eybe; ibnii Sa'd; 1\fiisned-ii Ahmed b. Hanbel; Revyani; Baverdl;:
Taberani; Beyhaki;, Said b. Mansur; Kenz. 8/62
676 ibnii Mubarek; Hllye
677 Kenz. 8/54
678 ibnii Sa'd; .Miintehabiil Kenz. 4/419
679 Miintehabill Kenz. 4/405; Hennad; ibnii Ebiddiinya, Ktsarul EmeL
1322 Miislilmanhk

dirhcm olan kaba doktmmu~ Aden kuma~mdan bir etek ve renkli Kftfe
kuma~mdah yapilm1~ bir gomlek ile . gordi.im. Zay1f, uzun boylu ve gi.i-
zel yi.izli.i bir zatt1.680 · · ·

Musa b. Talha'dan: Hz .. Osman cuma gi.inleri minberde elindeki asa-

ya dayamrdt. 0 insanlarm en gi.izeli idi. tTzerinde san renkli bir ctek ve
etegin i.ist tarafu'ida da yine san renkli bir htrka ile gelir minbcre \I-
kar ve otururdu. 68 t
Selim Ebu Amir'den: O~r.nan b. Affan'm i.izerinde ktymcti viiz dir-
hem oian bir Yemen htrkast gordi.im.682 ·
Muhammed b. Rebia b. Haris'ten: Rcsulullah'm (s.a.v) ash;1bt, ha-
mmlanna mahrem yerlerini orten, gi.izcl kuma~lardan gcni~ e1biseler
alu!ardt. Ben, Osman'm i.izerinden iki yi.iz dirhem kiymetinde bir ma~­
lah gordi~ m :
<<- Bu kanm Naile'nindir. Bu elbiseyi ona almt~tlm ama ~irndi
onu sevindirmek i~in ben giyiyorum» dedi.683
Zeyd b. Vehb'den: Hz. Ali'ye Basra'dan bir heyet geldi. Aralannda
Ca'd b. Na'ce admda bir harici de bulunuyordu. Bu adam, kiyafetin-
den .dolayt Hz. Ali'yi kmamt~tl. Hz. Ali :
« - Elbisemde ne var? Benim elbisem' insam ikibirlendirmcktcn
uzak ve her mi.isli.imanm da giyebilecegi kadar ucuzdur.» dedi.
Amr b. Kays'tan: Hz. Ali'ye:
« - Ya Emirel mi.i'minin! Ni~in yamah gomlek giyiyorsunuz?» diy..:
sordular. 0 da : ,
« - Bu gomlekle daha huzurlu oluyorum. Mi.i'minler de bana ba-
karak, boyle gomlekler giymekten stkilmazlar.» dedi.684
Muhammed'in babast AHi'dan: Hz. Ali'nin iizerinde zor ytkanan
kahn kuma~tan bir gomlek gordi.im.
Abdullah h. Ebul Hiizeyl'den: Hz. Ali b. Ebu Talib'in iizerinde Rey
kuma~mdan yap1lmi~ bir ~omlek vard1. Ellerini yamna bJraktigl zaman
gomlegin kollan parmaklannm ucuna kadar uzamyor, dirsegini kivir-
dtgmda da kolunun ortasma kadar ~ekiliyordu. 685
Hz. Ali gomlegi giyince koUanm ol<;er, parmak ul~anm ge<;en ki-
stmlan keser ve :

6lll !\fiistedrek 3/96

681 Taberani; Mecme'uz-Zevald 9/80
682 ibnii Sa'd 3/58
68l ibnii Sa'd 3/58
634 Hilye 1/82; Hennad; MiinteHab 5/57; ibnii Sa'd 3J28
,f.£5 Hennad; ibnii Asakir; Miintebab 5/57
 Ahldk ve lctimai Hayat 1323

«- Yenlerin elleri ge<_;:memesi laZimdir>> derdi.686

Ezd kabilesinin ileri gelenlerinden Ebu Said aniatlyor: Ali ~_;ar~1ya
gelmi~ti.
«- Kimde i.i<; dirhem degerinde iyl bir gomlek var?~> diye sordu.
Birisi:
Bcnde van> dedi ve hemen getirdi. Hz. Ali gomlegi begendi.
«-
Herhalde bu daha fiyath>> dedi. Adam:
«-
<<- Hay1r, fiyatl ayindir>> diye cevap verdi. Bunun iizerine Ali (r.a)
koynundan kese:>ini <;Ikard1, adama parasm1 vererek, gomlegi giydi.
Gomlcgin yenleri parmaklannm ucunu ge<;iyordu. Hemen parmaklanm
ge<;en k1smm kesilmesini emretti.687 ·
Ehu Gusayn'm azath kOlesinden: Hz. Ali bir kuma~ ti.iccarma ug-
radi.
<<- Seylan kuma~mdan yapilm1~ gomlegin var m1?» diye sordu.
Adam, hemen bir gomlek <;Ikard1. Hz. Ali giydi. Gomlek bacaklannm ya-
nsma kadar uzamyordu. Sagma soluna bakt1ktan sonra:
« - Begendim, fiah ne?>> diye sordu. Adam:
<<- Dort dirhem, ya Emirel mii'minin! >> diye cevap verince koy-

nundan kesesini <;Ikard!, parasm1 vererek ahp gitti. 688

1

~a'd
.
h. Ihrahim'den: Abdurrahman b. Avf (r.a) dort yiiz veya be~----
yiiz dinarhk h1rkalar yahut elbiscler giycrdi.689
Kar'a'dan: Abdullah b. Omer'in (r.a.) iizerinde sert kuma~tan ya-
pilmi~ b!r elbise gordiim :
« - Ey Ebu Abdurrahman! Sana Horasan kuma~mdan yapilm1~
yumu~ak bir elbise getireyim. Onlan senin iizerinde gormek beni sevin-
dirir. <;:iinkii senin iizerinde sert kuma~tan yapilmi) bir elbise var» de-
ilim ,
« - Getir, bakayim>> clcdi. Getirdikten sonra eli ile yoklayarak:
<<- !pek mi bu?>> diye sordu.
«.- Hay1r; pamuktan dokunmu~» deyince:
« - Ben onu giymekten korkuyorum. Giyersem kibirli, magrur ola-
cagJmdan korkuyorum. Kibirli ve magrur Llanlan Allah sevmsz.» dedi.
Abdullah b. Hubey!?'ten: ibnii Omer'in i.izcrindc Maafir690 kuma~m­
'
686 ibnii l}ycyne, Cami,; Askeri Mev:1iz; Sa'd h. Mansur; Bcyahaki ihnii Asakir;
Kenz. 8/55
w HJiye 1/83
683 tmain-1 Ahmed, Ziihd; Bidaye 8f.1

~m ibnii Sa'd 3/131

6?0 Maafir, hir ·Yemc11 kabilesinin ad1dl!.
1

-
 I

1324 Miislilmanltlc

dan yapdm1~ iki pan;a clbisc gi)rdum. Elbisc:-: i hacak!anmn yans111a ka-
dar uwmvordl\_G~n
Vakdan'dan: ibn·i Omer'c bir adamm, na~d clbisc giyeyim, diye
sordug;_m!J i~ittim. .
« - Giydigin zaman cahillerin harcketinc hal!m kimsclcrin de kl-
namasma maruz kalmayacagm bir clbisc giy.>> dedi. Adam:
« - Ne kadarhk bir clbisc!»
« - Be~ ila yirmi dirhem tutarmda bir elbisc.>> dedi. 692
Ebft ishak'tan: ibn·i Omer'in, bacaklanmn yat1sma kadar uzanan
etek giydigini gordiim.
Resftlullah'm (s.a.v.) eshabmdan tlsanie b. Zeyd, Zeyd b. Erkam, Be·
ra b. Azib ve ibnii Orner (r. anhiim) gibi bir kac; h;;inin de bacaklannm
yansma kadar uzanan etekler giydiklerini gi5rdiim. 693
Osman b. Ebft Siileyman'dan: ibn-i Abbas (r.a) bin dirheme bir el-
bise ahp giymi~ti.694
Kesiyr b. Ubeyd'den: Mii'minlerin annesi Ailje'nin (r.a) huzuruna
vard1r:
« - Tut da elbisemi dikeyim>>. dedi. Tuttum ve : ·
« - Ey mu'minlerin annesi! Eger, halka senin elbise yaptigim ha-
ber versem, sana dmri dcrler» dedim.
« - Sen kendine bak! Eskiyi giymiyen yenisini giyemez» diye mu- .
kabele etti. 695
· Ebft Said'den: Biri Hz. Ailje'nin huzuruna girdi. Bu s1rada Ailjc el-
bisesini dikiyordu.
« - Ey mii'minlerin annesi! Allah size c;ok servet vermedi mi?» de- {'
di. Hz. Ai~e de cevaben:
« - i:;;ine git! Eski giymeyen yeni giyemez» dedi.
696
Hiljam b. Urve'den: Miinzir b. Ziibeyr Irak'tan gelmi~ti. Ebii Bekr'in
(r.a) klZI Esma'ya -ki o zaman ama idi- Merv ve Kiih kuma$larmdan
yap1lmi$ bir elbise gonderdi. Esma kmna$lan elile yoklad1 sonra: ·
« - istcmem! Elbisesini geri verin! » dedi. Bu hareket Miinzir b.
Ziibeyr'in zoruna gitmi$1i.
,<- AnaCJgim; bu kuma~ alt1m gostermez» dedi. Esma :
« - Altm1 gostermese bile viicut hatlanm belli eder» deyince Miin~

691 HJlye 1/302; ibnii Sa'd 4/74

f:R2 HIIye 1/ 302
693 Hdye 4/ 341
tfJ4 Hdye 1/ 321
695 Buhari, Edeb, sh. 68
966 ibnii Sa'd 8/73
 Ahlak ve lctimai Hayat 1325

dr ona Merv ve Kuh kuma~lanndan yapxlmx~ ba~ka bir ~lbise satm al-
dx. Esrna onu kabul etti ve :
« - t~te bana boylesini aim» dedi.s97
Enes (r.a) den: Bir kadm Orner b. Hattab'a (r.a) gelerek:
« - Ya Emirel mii'minin! Gomlegim yxrtxk» dedi. Orner (r.a):
« - Sana .gomlek vermedim mi?» diye sordu. Kadm:
«- Verdin fakat eskidi» diye cevap verince, Hz. Orner hemen ka-
dma yeni bir gomlek ve iplik getirtti. Eskisini gostererek :
« - Bunu ekmek ve yemek yaparken giy, i~in bitince de otekini giy.
<;:iinkii eskiyi giymiyen yeniyi de giyemez.» dedi.698
Hara~e b. Harr'dan: Orner b. Hattab'a (r.a) eteklerini yerde siiriiye-
rek bir gene; gelmi~ti. Orner (r.a) onu yampa c;agmp:
«- Sen ayba~I mxsm?» dedi. Gene;: i
«- Ya emirel mii'minin! Erkek ayba~I olur mu?» deyince:
«- Peki oyleyse eteklerini yere kadat, niye sarkxttm?» diye c;Iki~tl.
Sonra da bir ustura istiyerek, delikanlmm eteklerini topladx ve topuk-
lanm gec;en kismx kesti. Delikanhmn topuklanna dogru sarkan iplikler
hala goziimiin oniinde.699
Ebu Osman .Nehdi'den: Ben, Utbe b. Ferkad'la Azer:baycan'da iken
Omer b. Hattab'm ~oyle bir mektubu geldi :
«Etek giyin, hxrka giyin, ayakkabx giyin, mestleri ve ~alvarlan c;I-
kann! Baban~z ismail'in giydigi gibi giyin! Liiksten ve gayr-1 miislim-
lerin kxyafetlerini taklit etmekten sakmm! Giine~ banyosu yapm, c;iin-
kii !_riine~ araplann hamamxdxr. Sade ya~aym, sert kuma~lan giyin, eski
giyecekleri kullamn, bi.neklere iizengisiz ve yerden athyarak binin, at1~
talimi yapm! Resulu.llah (s.a.v.) ipek giymekten menetmi~tir. Fakat ~u
enlilikte -orta parmak geni~liginde- giyebilirsiriz.»700

tm tbnii Sa'd 8/252

·6118 Beyhakf: Kenz, 8/55 .
69'1 Si.ifyan b. Uzeyne, Cami; Kenz. 8f59.
100 Eb'li El Zer Herevi, Cami; Beyhaki; Kenz. 8/58
 RESULULLAH'IN (s.a.v.) EVLERi

Vakidi'den: Muaz b. Muhammed el-Ensari bana ~unlan anlatti; Re-

sulullah'm (s.a.v) kabri ile minber arasmdaki imran b. Ebu Enes'in de
bulundugu bir mecliste Ataiil Horasani'nin ~oyle dedigini duydum. Re-
sulnllah'm hammlannm, kaptlannda siyah kil perde bulunan, hurma
dallanndan yaptlm1~ odalanm gordiim. Velid b. Abdiil Melik'in bu oda-
lann Mescid'e kattlmasm1 emreden mektubu okunurken de onu duy-.
dum, Halkm o giinkii kadar aglad1gmi hi<; hahrlamam. 0 giin Said b.
Miiseyyim:
« - Ke$ke odalan oldugu gibi btraksalardi da Medinelilerden biri
onlan tamir etseydi ve uzaktan ' gelenler Resulullah'm nas1l ya~ad1gm1
gorselerdi de, bu insanlann dlinyada ovlinmelerine, zenginliklerine gii-
venerek boblirlenmelerine engel olsaydt.» dedi.
Ata iil-Horasani sozlerini bitirince . Imran b. Ebu Enes de ~unlan
anlatti :
c - Resulullah'm hammlannm evlerinden kerpi<;le yapilm1~ dort
tanesi v".rd1 ki bunlann odalan hurma dallan ile birbirinden aynlmi~h.
Be~ tanesi de hurma dallan ile yapilarak <;a'm urla sivanmi~tl. Bunlann
odalan yoktu. Kaplarmda kil perdeler bulunurdu. Perdeleri ol<;tlim bo-
yu i1<; ar~m eni bir ar~mdan biraz fazla idi. Bu kadar <;ok aglandigmi ,
hi<; hahrlamiyorum; Kendimi Resulullah'm eshabmm evlatlanndan
meydana gelmi~ bir toplulugun i<;inde buldum. Ebu Sele).ne b. Abdur-
rahman, Ebu tlmame b. Sehl b. Huney ve Harice b. Zeyd bunlardand1.
Onlar, goz ya~lan sakallanp1 1slatmcaya kadar agladilar. 0 glin tlmame
me de ~oyle dedi: Ka~ki Resftlullah'm hammlannm evleri oldugu gibi bi-
rakihp, vikilmasaydi da insanlar, bunlan goriip liiks binalar yapmaktan
vazge<;selerdi. Diinya hazinelerinin anahtarlan elinde- bulunan Resulune,
Allah'm neleri bah~ettigini gorselerdi.»701

. ~~ ibnii Sa'd, 8/167

BE~ CiLTLiK KiTABIN, O<;ONCO CiLDiNiN SONU