1η Εφαρµογή

a. Πότε ένας συνδυασμός των ποσοτήτων δύο αγαθών Χ και Ψ ονομάζεται μέγιστος;

s
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Έστω ότι η τεθλασμένη ΑΒΓΔ αντιπροσωπεύει την καμπύ- Ψ
λη παραγωγικών δυνατοτήτων μίας οικονομίας. Μέγιστοι

to
συνδυασμοί παραγωγής είναι οι συνδυασμοί που βρί-
σκονται πάνω στην καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων
όπως ο συνδυασμός Ε του διπλανού διαγράμματος. Ο
συνδυασμός αυτός όχι μόνο μπορεί να παραχθεί αλλά
είναι και ο καλύτερος δυνατός. Μέγιστοι συνδυασμοί
είναι επίσης οι συνδυασμοί Α, Β, Γ και Δ.
s
Στην περίπτωση των μέγιστων συνδυασμών γίνεται

is
πλήρης αξιοποίηση των παραγωγικών συντελεστών και
της υπάρχουσας τεχνολογίας. Οι μέγιστοι συνδυασμοί
δείχνουν τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας.
ri

b. Πότε ένας συνδυασμός των ποσοτήτων δύο αγαθών Χ και Ψ ονομάζεται εφικτός;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ

d
x

Έστω ότι η τεθλασμένη ΑΒΓΔ αντιπροσωπεύει την καμπύ- Ψ

λη παραγωγικών δυνατοτήτων μίας οικονομίας. Εφικτοί
li
συνδυασμοί παραγωγής είναι οι συνδυασμοί που βρί-
σκονται αριστερά της καμπύλης παραγωγικών δυνατοτή-
των, όπως ο συνδυασμός Ε του διπλανού διαγράμματος.
Ο συνδυασμός αυτός μπορεί να παραχθεί, είναι μέσα
στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας, αλλά για
a

την παραγωγή του δεν γίνεται πλήρης αξιοποίηση των

παραγωγικών συντελεστών. Με άλλα λόγια, οι παρα-
γωγικοί συντελεστές υποαπασχολούνται ή λειτουργούν
ανορθολογικά.
g

c. Πότε ένας συνδυασμός των ποσοτήτων δύο αγαθών Χ και Ψ ονομάζεται ανέφικτος;
a

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Έστω ότι η τεθλασμένη ΑΒΓΔ αντιπροσωπεύει την κα- Ψ
ts

μπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων μίας οικονομίας. Α-

νέφικτοι συνδυασμοί παραγωγής είναι οι συνδυασμοί
που βρίσκονται δεξιά της καμπύλης παραγωγικών δυ-
νατοτήτων, όπως ο συνδυασμός Ε του διπλανού δια-
γράμματος.
Ο συνδυασμός αυτός δεν μπορεί να παραχθεί υπό τις
παρούσες συνθήκες και βρίσκεται εκτός των παραγω-
γικών δυνατοτήτων της οικονομίας. Στην περίπτωση
αυτή οι παραγωγικοί συντελεστές δεν επαρκούν.
13

Η αιτία που προκαλεί αυτό το φαινόμενο είναι η ανε-

πάρκεια ή η στενότητα των συντελεστών της παραγω-
Σελίδα

γής. Με άλλα λόγια, οι ανέφικτοι συνδυασμοί απεικο-

νίζουν το οικονομικό πρόβλημα της οικονομίας.
 2η Εφαρµογή
Να παρουσιάσετε τις περιπτώσεις κατά τις οποίες μπορεί να υπάρξει μετατόπιση της Καμπύλης Παραγωγικών
Δυνατοτήτων.

s
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Α. Αν αυξηθεί η ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών μιας οικονομίας ή βελτιωθεί η τεχνολογία παραγωγής ή
υπάρξει συνδυασμός και των δύο, τότε θα παράγονται μεγαλύτερες ποσότητες από τα αγαθά Χ και Ψ. Επομένως,

to
ολόκληρη η καμπύλη των παραγωγικών δυνατοτήτων θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά. Στην περίπτωση αυτή, μιλάμε
για επέκταση ή διεύρυνση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται οικονο-
μική μεγέθυνση ή οικονομική ανάπτυξη.
Β. Αν μειωθεί η ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών μιας οικονομίας ή χειροτερεύσει η τεχνολογία παραγω-
γής ή υπάρξει συνδυασμός και των δύο, τότε ολόκληρη η καμπύλη των παραγωγικών δυνατοτήτων θα μετατοπι-
στεί προς τα αριστερά. Στην περίπτωση αυτή, μιλάμε για συρρίκνωση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονο-
μίας. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται οικονομική ύφεση ή οικονομική συρρίκνωση.
s

is
a. Βελτίωση της τεχνολογίας ή αύξηση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται μόνο
στο αγαθό Χ.
ri

Η καμπύλη ΑΒΓΔ μετατοπίζεται προς τα δεξιά και

Ψ
γίνεται ΑΒ’Γ’Δ’.
Όμως η μετατόπιση δεν πρέπει να είναι ομοιόμορ-

d
φη διότι η αύξηση της παραγωγής αφορά μόνο το
αγαθό Χ. Δηλαδή, το μέρος της καμπύλης που βρί-
x

σκεται προς τον άξονα του αγαθού Χ μετατοπίζεται

προς τα δεξιά, ενώ το μέρος της καμπύλης που
li
βρίσκεται προς τον άξονα του αγαθού Ψ παραμένει
σταθερό.
Αυτό σημαίνει ότι, για την ίδια ποσότητα του αγα-
θού Ψ θα μπορεί πλέον να παράγεται μεγαλύτερη
ποσότητα από το αγαθό Χ.
a
g

b. Βελτίωση της τεχνολογίας ή αύξηση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται και
στα δύο αγαθά Χ και Ψ. Να θεωρήσετε ότι η μεταβολή των παραπάνω στοιχείων είναι μεγαλύτερη στο αγαθό
Χ από τη μεταβολή στο αγαθό Ψ.
a

Η καμπύλη ΑΒΓΔ μετατοπίζεται προς τα δεξιά και Ψ

γίνεται Α’Β’Γ’Δ’.
Η διαφορά με το προηγούμενο παράδειγμα είναι
ts

ότι εδώ η αύξηση της παραγωγής αφορά και τα

δύο αγαθά. Επομένως η Κ.Π.Δ. θα μετατοπιστεί
ολόκληρη προς τα δεξιά. Επειδή όμως η αύξηση
της παραγωγής είναι μεγαλύτερη για το αγαθό Χ,
το μέρος της καμπύλης που βρίσκεται προς τον
άξονα του αγαθού Χ μετατοπίζεται προς τα δεξιά
περισσότερο από ότι το μέρος της καμπύλης που
βρίσκεται προς τον άξονα του αγαθού Ψ.
14
Σελίδα
c. Στα παρακάτω δύο διαγράμματα εξετάζουμε παρόμοιες περιπτώσεις με τα προηγούμενα παραδείγματα a και
b, αλλά η βελτίωση της παραγωγής αφορά μόνο το αγαθό Ψ ή περισσότερο το αγαθό Ψ.

Ψ Ψ

s
to
s

is
d. Βελτίωση της τεχνολογίας ή αύξηση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται και
στα δύο αγαθά Χ και Ψ.
Η καμπύλη ΑΒΓΔ μετατοπίζεται προς τα δεξιά και Ψ
ri

γίνεται Α’Β’Γ’Δ’.
Στην περίπτωσή αυτή η μετατόπιση της καμπύλης
πρέπει να είναι ομοιόμορφη, διότι η αύξηση της

d
παραγωγής αφορά και τα δύο αγαθά.
Αυτό σημαίνει ότι, θα παράγονται μεγαλύτερες
ποσότητες από τα αγαθά Χ και Ψ.
x

li
a

e. Χειροτέρευση της τεχνολογίας ή μείωση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται
g

μόνο στο αγαθό Χ.

Η καμπύλη ΑΒΓΔ μετατοπίζεται προς τα αριστερά Ψ
και γίνεται ΑΒ’Γ’Δ’.
Όμως η μετατόπιση δεν πρέπει να είναι ομοιό-
a

μορφη διότι η μείωση της παραγωγής αφορά

μόνο το αγαθό Χ. Δηλαδή, το μέρος της καμπύ-
λης που βρίσκεται προς τον άξονα του αγαθού Χ
μετατοπίζεται προς τα αριστερά, ενώ το μέρος
ts

της καμπύλης που βρίσκεται προς τον άξονα του

αγαθού Ψ παραμένει σταθερό.
Αυτό σημαίνει ότι, για την ίδια ποσότητα του
αγαθού Ψ θα παράγεται λιγότερη ποσότητα από
το αγαθό Χ.
15
Σελίδα
 f. Χειροτέρευση της τεχνολογίας ή μείωση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται
και στα δύο αγαθά Χ και Ψ. Να θεωρήσετε ότι η μεταβολή των παραπάνω στοιχείων είναι μεγαλύτερη στο
αγαθό Χ από τη μεταβολή στο αγαθό Ψ.
Η καμπύλη ΑΒΓΔ μετατοπίζεται προς τα αριστερά
Ψ
και γίνεται ΑΒ’Γ’Δ’.
Η διαφορά με το προηγούμενο παράδειγμα είναι

s
ότι εδώ η μείωση της παραγωγής αφορά και τα
δύο αγαθά. Επομένως η Κ.Π.Δ. θα μετατοπιστεί
ολόκληρη προς τα αριστερά. Επειδή όμως η μείω-
ση της παραγωγής είναι μεγαλύτερη για το αγαθό

to
Χ, το μέρος της καμπύλης που βρίσκεται προς τον
άξονα του αγαθού Χ μετατοπίζεται προς τα αρι-
στερά περισσότερο από ότι το μέρος της καμπύλης
που βρίσκεται προς τον άξονα του αγαθού Ψ.
s

is
g. Στα παρακάτω δύο διαγράμματα εξετάζουμε παρόμοιες περιπτώσεις με τα προηγούμενα παραδείγματα e και
f, αλλά η μείωση της παραγωγής αφορά μόνο το αγαθό Ψ ή περισσότερο το αγαθό Ψ.
ri

Ψ Ψ

d
x

li
a
g

h. Χειροτέρευση της τεχνολογίας ή μείωση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται
και στα δύο αγαθά Χ και Ψ.
Η καμπύλη ΑΒΓΔ μετατοπίζεται προς τα αριστερά Ψ
a

και γίνεται Α’Β’Γ’Δ’.

Στην περίπτωσή αυτή η μετατόπιση της καμπύλης
πρέπει να είναι ομοιόμορφη, διότι η μείωση της
παραγωγής αφορά και τα δύο αγαθά.
ts

Αυτό σημαίνει ότι, θα παράγονται λιγότερες ποσό-

τητες από τα αγαθά Χ και Ψ.
16
Σελίδα
 i. Χειροτέρευση της τεχνολογίας ή μείωση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απασχολούνται
στο αγαθό Χ και βελτίωση της τεχνολογίας ή μείωση της ποσότητας των παραγωγικών συντελεστών που απα-
σχολούνται στο αγαθό Ψ;
Όταν έχουμε αύξηση της παραγωγής σε ένα αγαθό
Ψ
και χειροτέρευση και μείωση της παραγωγής στο
άλλο, τότε το ένα μέρος της καμπύλης μετατοπίζεται
προς τα δεξιά και το άλλο μέρος της καμπύλης προς

s
τα αριστερά, όπως φαίνεται στο διάγραμμα. Εφόσον
αυξάνεται η παραγωγή του αγαθού Χ, το μέρος της
καμπύλης που βρίσκεται προς τον άξονα του αγαθού
Χ μετατοπίζεται προς τα δεξιά, ενώ το μέρος της

to
καμπύλης που βρίσκεται προς τον άξονα του αγαθού
Ψ μετατοπίζεται προς τα αριστερά, διότι η παραγωγή
του αγαθού Ψ χειροτερεύει.
s

is
ri

3η Εφαρµογή
Πως επηρεάζει το εργατικό δυναμικό την καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων μιας οικονομίας;

d
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Στον συντελεστή εργασία, δηλαδή στο εργατικό δυναμικό μιας οικονομίας περιλαμβάνονται τόσο οι απασχολούμε-
x

νοι όσο και οι άνεργοι. Στην πραγματικότητα υπάρχουν ροές μεταξύ απασχολουμένων και ανέργων, με την έννοια ότι
li
ένας απασχολούμενος μπορεί να γίνει άνεργος και ένας άνεργος μπορεί να γίνει απασχολούμενος. Η Κ.Π.Δ. μετατο-
πίζεται μόνο όταν μεταβάλλεται η ποσότητα του εργατικού δυναμικού και όχι όταν έχουμε μετακινήσεις από τους
απασχολούμενους στους ανέργους και αντίστροφα. Συμπερασματικά:
a. Οι μεταβολές στη σχέση απασχολουμένων και ανέργων (υποθέτουμε σταθερό εργατικό δυναμικό) δεν μετατοπί-
ζουν την Κ.Π.Δ.
a

b. Οι αυξομειώσεις του ποσοστού της ανεργίας δεν μετατοπίζουν την Κ.Π.Δ.

c. Η Κ.Π.Δ. μετατοπίζεται μόνο όταν μεταβάλλεται η ποσότητα του εργατικού δυναμικού. Οι μεταναστευτικές ροές
από και προς τη χώρα που μεταβάλλουν το μέγεθος του εργατικού δυναμικού μετατοπίζουν την Κ.Π.Δ. Πιο συ-
γκεκριμένα:
g

1. Προς τα δεξιά όταν υπάρχει εισροή οικονομικών μεταναστών (ακόμη και όταν στην οικονομία υπάρχει α-
νεργία),
2. Προς τ' αριστερά όταν έχουμε το φαινόμενο της μετανάστευσης μέρους του εργατικού δυναμικού σε άλλες
χώρες.
a

a. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ. Έστω ότι η οικονομία παράγει σε έναν μέγιστο συνδυασμό
Ε και ξαφνικά εμφανίζεται ανεργία. Με δεδομένη την τεχνολογία παραγωγής, να εξηγήσετε τι θα συμβεί στις
παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και πως θα επηρεαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων.
ts

Η εμφάνιση της ανεργίας δε θα επιφέρει μείωση των παραγωγι- Ψ

κών δυνατοτήτων της οικονομίας, διότι δεν θα μειωθεί το εργα-
τικό της δυναμικό. Αυτό που θα έχει σαν αποτέλεσμα όμως θα
είναι η υποαπασχόληση του παραγωγικού συντελεστή εργασία.
Αυτό σημαίνει ότι η Κ.Π.Δ. δεν θα μετατοπιστεί. Θα παραμείνει
στη θέση της και η οικονομία θα μεταβεί από τον μέγιστο συν-
δυασμό Ε σε έναν εφικτό συνδυασμό, π.χ. τον Ζ.
Εμφάνιση ανεργίας σημαίνει μετατόπιση σε συνδυασμό που
17

βρίσκεται πιο αριστερά.

Σελίδα
 b. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ. Έστω ότι η οικονομία παράγει σε έναν εφικτό συνδυασμό Ε
και ξαφνικά αυξάνεται η ανεργία. Με δεδομένη την τεχνολογία παραγωγής, να εξηγήσετε τι θα συμβεί στις
παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και πως θα επηρεαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων.
Η αύξηση της ανεργίας δε θα επιφέρει μείωση των παραγωγικών Ψ
δυνατοτήτων της οικονομίας, διότι δεν θα μειωθεί το εργατικό
της δυναμικό. Στην περίπτωση αυτή, η οικονομία θα παρουσιά-
σει ακόμη μεγαλύτερη υποαπασχόληση του παραγωγικού συ-

s
ντελεστή εργασία. Αυτό σημαίνει ότι θα παράγονται μικρότερες
ποσότητες από το καθένα ή και στα δύο αγαθά.
Επομένως, η Κ.Π.Δ. δεν θα μετατοπιστεί. Θα παραμείνει στη θέ-
ση της και η οικονομία θα μεταβεί από τον εφικτό συνδυασμό Ε

to
σε έναν επίσης εφικτό συνδυασμό, π.χ. τον Ζ που όμως θα βρί-
σκεται πιο μακριά από την Κ.Π.Δ.
Αύξηση της ανεργίας σημαίνει μετατόπιση από έναν εφικτό
συνδυασμό σε έναν άλλο εφικτό συνδυασμό που βρίσκεται πιο
αριστερά.
s

is
c. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ. Έστω ότι η οικονομία παρουσιάζει ανεργία και παράγει
στον εφικτό συνδυασμό Ε. Αν μειωθεί η ανεργία, με δεδομένη την τεχνολογία παραγωγής, να εξηγήσετε τι θα
συμβεί στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και πως θα επηρεαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνα-
ri
τοτήτων.
Η μείωση της ανεργίας δε θα επιφέρει μείωση των παραγωγικών Ψ
δυνατοτήτων της οικονομίας, διότι δεν θα μειωθεί το εργατικό της

d
δυναμικό. Στην περίπτωση αυτή, η οικονομία θα έχει λιγότερη υ-
ποαπασχόληση του παραγωγικού συντελεστή εργασία, δηλαδή θα
x

απασχολούνται περισσότεροι εργαζόμενοι. Αυτό σημαίνει ότι θα

παράγονται μεγαλύτερες ποσότητες από το καθένα ή και στα δύο
li
αγαθά.
Επομένως, η Κ.Π.Δ. δεν θα μετατοπιστεί, θα παραμείνει στη θέση
της και η οικονομία θα μεταβεί από τον εφικτό συνδυασμό Ε σε
έναν επίσης εφικτό συνδυασμό, π.χ. τον Ζ που όμως θα βρίσκεται
πιο κοντά στην Κ.Π.Δ.
a

Μείωση της ανεργίας σημαίνει μετατόπιση σε συνδυασμό που

βρίσκεται πιο δεξιά.
g

d. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ. Έστω ότι η οικονομία παρουσιάζει ανεργία και παράγει
στον εφικτό συνδυασμό Ε. Αν περιέλθει σε μια κατάσταση πλήρους απασχόλησης (μηδενική ανεργία), με δε-
δομένη την τεχνολογία παραγωγής, να εξηγήσετε τι θα συμβεί στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας
και πως θα επηρεαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων.
a

Η εξάλειψη της ανεργίας δε θα επιφέρει μείωση των παραγωγι- Ψ

κών δυνατοτήτων της οικονομίας, διότι δεν θα μειωθεί το εργατι-
κό της δυναμικό. Στην περίπτωση αυτή, η οικονομία δεν θα πα-
ts

ρουσιάζει υποαπασχόληση του παραγωγικού συντελεστή εργασία,

δηλαδή θα απασχολούνται όλοι οι εργαζόμενοι. Αυτό σημαίνει ότι
θα παράγονται οι μέγιστες δυνατές ποσότητες από τα δύο αγαθά.
Επομένως, η Κ.Π.Δ. δεν θα μετατοπιστεί, θα παραμείνει στη θέση
της και η οικονομία θα μεταβεί από τον εφικτό συνδυασμό Ε σε
έναν μέγιστο συνδυασμό, π.χ. τον Ζ ο οποίος θα βρίσκεται πάνω
στην Κ.Π.Δ.
Εξάλειψη της ανεργίας σημαίνει μετατόπιση σε ένα συνδυασμό
18

ο οποίος θα βρίσκεται πάνω στην Κ.Π.Δ.

Σελίδα
 e. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ σε έναν μέγιστο συνδυασμό δηλαδή, απασχολεί όλους τους
συντελεστές της παραγωγής ορθολογικά. Έστω ότι αρχίζει να εμφανίζεται ένα κύμα οικονομικής μετανάστευ-
σης του εργατικού δυναμικού προς χώρες του εξωτερικού. Σ’ αυτή την περίπτωση, με δεδομένη την τεχνολο-
γία παραγωγής, να εξηγήσετε τι θα συμβεί στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και πως θα επηρεα-
στεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων.
Εξαιτίας της εξωτερικής μετανάστευσης μειώνε- Ψ
ται το εργατικό δυναμικό της οικονομίας, διότι

s
έχουμε μείωση της ποσότητας του συντελεστή
παραγωγής εργασία.
Αυτό σημαίνει ότι μειώνονται οι παραγωγικές
δυνατότητες της οικονομίας, έχουμε οικονομική

to
ύφεση (συρρίκνωση) και η Κ.Π.Δ. θα μετατοπιστεί
προς τα αριστερά, από τη θέση ΑΒΓΔ στη θέση
Α’Β’Γ’Δ’.
s

is
f. Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ σε έναν μέγιστο συνδυασμό δηλαδή, απασχολεί όλους τους
ri

συντελεστές της παραγωγής ορθολογικά. Έστω ότι αρχίζει να εμφανίζεται ένα κύμα οικονομικής μετανάστευ-
σης των ανέργων άλλων χωρών προς τη συγκεκριμένη οικονομία. Σ’ αυτή την περίπτωση, με δεδομένη την τε-
χνολογία παραγωγής, να εξηγήσετε τι θα συμβεί στις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και πως θα

d
επηρεαστεί η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων.
Εξαιτίας της μετανάστευσης ανέργων από άλλες
Ψ
x

χώρες, αυξάνεται το εργατικό δυναμικό της οικο-

νομίας, διότι έχουμε αύξηση της ποσότητας του
li
συντελεστή παραγωγής εργασία.
Αυτό σημαίνει ότι αυξάνονται οι παραγωγικές δυ-
νατότητες της οικονομίας, έχουμε οικονομική ανά-
πτυξη και η Κ.Π.Δ. θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά,
από τη θέση ΑΒΓΔ στη θέση Α’Β’Γ’Δ’.
a
g
a

(Με τη βοήθεια συνδυασµών παράγωγης)

ts

4η Εφαρµογή
Σε μια υποθετική οικονομία παράγονται μόνο δύο αγα-
Συνδυασμοί Χ Ψ
θά, X και Ψ, στους συνδυασμούς του διπλανού πίνακα.
Όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές χρησιμοποιούνται α- Α 0 60
ποδοτικά (ορθολογικά) και η τεχνολογία παραγωγής εί- Β 100 50
ναι δεδομένη. Να κατασκευάσετε την καμπύλη πα- Γ 175 35
ραγωγικών δυνατοτήτων (Κ.Π.Δ.) αυτής της οικονομίας. Δ 212 24
19

Ε 250 0
Σελίδα
 ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Όταν κάνουμε διαγράμματα, είναι καλό να χωρίζουμε τον Ψ
άξονα σε ίσα τμήματα και μετά να δίνουμε τις τιμές που
χρειαζόμαστε. Στους δύο άξονες μπορούμε να χρησιμοποι-
ήσουμε διαφορετική κλίμακα, προσέχουμε όμως να χρησι-
μοποιούμε σταθερή κλίμακα στον ίδιο άξονα.
Στον άξονα του Ψ παίρνουμε την κλίμακα 0-10-20-30-40-50-

s
60 και στον άξονα του Χ την κλίμακα 0-50-100-150-200-250.
Τοποθετούμε τις συντεταγμένες των συνδυασμών στους
δύο άξονες, στη συνέχεια ενώνουμε τα σημεία μεταξύ τους
και προκύπτει η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων της

to
συγκεκριμένης οικονομίας, η οποία είναι κοίλη προς την
αρχή των αξόνων.

is
(Με τη βοήθεια Γραµµικής Συνάρτησης)

5η Εφαρµογή
ri

Η συνάρτηση της ΚΠΔ μιας οικονομίας είναι η Ψ = 500 -100∙Χ . Να κατασκευάσετε την καμπύλη παραγωγικών δυ-
νατοτήτων (ΚΠΔ) αυτής της οικονομίας.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Αφού η συνάρτηση είναι γραμμική (δηλαδή της μορφής
Ψ
d
x

Ψ = α + β∙Χ), η ΚΠΔ είναι ευθεία γραμμή και μπορούμε να

τη σχεδιάσουμε γνωρίζοντας δύο μόνο σημεία της..
li
Βρίσκουμε τα σημεία τομής της με τους άξονες Χ και Ψ.
Για Χ=0, αντικαθιστούμε στον τύπο της συνάρτησης κι έ-
χουμε: Ψ = 500 - 100 ∙ 0 => Ψ = 500,
Το σημείο τομής με τον άξονα του Ψ είναι: Α(Χ=0, Ψ=500).
a

Για Ψ=0, αντικαθιστούμε στον τύπο της συνάρτησης κι έ-

χουμε: 0 = 500 - 100∙Χ => Χ = 5,
Το σημείο τομής με τον άξονα του Χ είναι: Β(Χ=5, Ψ=0).
g
a

(∆ίνονται δύο σηµεία)

6η Εφαρµογή
ts

Τα σημεία Δ(Χ=2, Ψ=70) και Ε(Χ=5, Ψ=40) ανήκουν στην Κ.Π.Δ. μιας οικονομίας. Αν η Κ.Π.Δ. είναι ευθεία, να βρείτε
την εξίσωση της.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
α’ τρόπος
Η Κ.Π.Δ. της συγκεκριμένης οικονομίας είναι ευθεία γραμμή, επομένως η εξίσωση της θα είναι της μορφής
Ψ = α + β∙Χ.
Επειδή τα σημεία Δ, Ε είναι σημεία της ευθείας, οι συντεταγμένες τους την επαληθεύουν. Επομένως έχουμε:
20

Δ:70 = α + β ⋅ 2 
 ⇒ Λύνοντας το σύστημα ω ς προς α και β, βρίσκουμε: α = 90 και β = -10
Ε: 40 = α + β ⋅ 5 
Σελίδα

Άρα η εξίσωση της Κ.Π.Δ. είναι: Ψ = 90 - 10∙Χ.

 β’ τρόπος

Χ − Χ1 Χ 2 − Χ1 Χ −2 5−2
Θα χρησιμοποιήσουμε τη σχέση: = ⇒ = ⇒ Ψ = 90 − 10 ⋅ Χ
Ψ − Ψ1 Ψ2 − Ψ1 Ψ − 70 40 − 70

s
7η Εφαρµογή

to
a. Πότε το κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού είναι αυξανόμενο; Τι μορφή αναμένεται να έχει η Κ.Π.Δ. σε αυτή την
περίπτωση;
Αυτό συμβαίνει όταν οι συντελεστές παραγωγής δεν
είναι εξίσου κατάλληλοι για την παραγωγή όλων των Ψ
αγαθών. (Είναι η συνήθης περίπτωση σε μία
οικονομία.)
s

is
Καθώς αυξάνεται η παραγωγή του αγαθού Χ, αποσπώ-
νται συντελεστές από την παραγωγή του αγαθού Ψ που
είναι όλο και λιγότερο κατάλληλοι για την παραγωγή
ri
του Χ.
Δηλαδή, για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας του
αγαθού Χ, θυσιάζονται ολοένα και περισσότερες μονά-
δες από το αγαθό Ψ και αντίστροφα, πράγμα που ση-
μαίνει αυξανόμενο κόστος ευκαιρίας.
Η Κ.Π.Δ. είναι κοίλη προς την αρχή των αξόνων.

d
x

li
b. Πότε το κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού είναι σταθερό; Τι μορφή αναμένεται να έχει η Κ.Π.Δ. σε αυτή την πε-
a

ρίπτωση;
Αυτό συμβαίνει όταν οι συντελεστές παραγωγής είναι
εξίσου κατάλληλοι στην παραγωγή όλων των αγαθών, Ψ
σε σταθερές μεταξύ τους αναλογίες.
g

Η αύξηση της παραγωγής του αγαθού Χ συνοδεύεται

από σταθερή μείωση της παραγωγής του αγαθού Ψ.
Δηλαδή, για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας του
αγαθού Χ, θυσιάζεται μία σταθερή ποσότητα από το
a

αγαθό Ψ και αντίστροφα, πράγμα που σημαίνει σταθε-

ρό κόστος ευκαιρίας.
Εφόσον το κόστος ευκαιρίας είναι σταθερό, η Κ.Π.Δ.
είναι ευθύγραμμη, όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα.
ts

c. Πότε το κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού είναι σταθερό και ίσο με τη μονάδα; Τι μορφή αναμένεται να έχει η
Κ.Π.Δ. σε αυτή την περίπτωση;
21
Σελίδα
 Αυτό συμβαίνει όταν οι συντελεστές παραγωγής είναι
εξίσου κατάλληλοι στην παραγωγή όλων των αγαθών. Ψ
Η αύξηση της παραγωγής του αγαθού Χ συνοδεύεται
από ανάλογη μείωση της παραγωγής του αγαθού Ψ.
Δηλαδή, για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας
του αγαθού Χ, θυσιάζεται μία μονάδα από το
αγαθό Ψ και αντίστροφα, πράγμα που σημαίνει στα-

s
θερό κόστος ευκαιρίας.
∆Ψ
Ειδικότερα, αν ΚΕΧ = 1, τότε = 1, δηλαδή ΔΨ =
∆Χ

to
ΔΧ, και το τρίγωνο με τους άξονες Χ και Ψ θα είναι ι-
σοσκελές όταν χρησιμοποιούμε το ορθοκανονικό σύ-
στημα αξόνων, όπως φαίνεται στο διπλανό σχήμα.

d. Πότε το κόστος ευκαιρίας ενός αγαθού είναι φθίνον; Τι μορφή αναμένεται να έχει η Κ.Π.Δ. σε αυτή την περί-
s
πτωση;

is
Αυτό συμβαίνει όταν η καταλληλότητα των παραγωγι-
Ψ
κών συντελεστών αυξάνεται συνεχώς. (Είναι θεωρητική
περίπτωση σε μία οικονομία.)
ri

Δηλαδή, για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας του

αγαθού Χ, θυσιάζονται ολοένα και λιγότερες μονάδες
από το αγαθό Ψ και αντίστροφα, πράγμα που σημαίνει

d
φθίνον κόστος ευκαιρίας.
Στην περίπτωση αυτή η καμπύλη θα είναι κυρτή προς
x

την αρχή των αξόνων, όπως φαίνεται στο διπλανό σχή-

μα.
li
Η κλίση των ευθύγραμμων τμημάτων που συνδέουν
δύο διαδοχικούς συνδυασμούς κατά μήκος της Κ.Π.Δ.
μειώνεται συνεχώς.
a

e. Πως υπολογίζεται το κόστος ευκαιρίας ενός ενδιάμεσου μέγιστου συνδυασμού παραγωγής;

g

Έστω ΑΒΓΔ μια τεθλασμένη καμπύλη παραγωγικών δυνα-

τοτήτων. Το κόστος ευκαιρίας δίνεται από την κλίση των
Ψ
ευθύγραμμων τμημάτων ΑΒ, ΒΓ, ΓΔ και είναι συνεχώς αυ-
ξανόμενο, αφού η κλίση των ευθύγραμμων αυτών τμη-
a

μάτων συνεχώς αυξάνεται από το Α στο Δ. Όλοι οι συν-

δυασμοί των αγαθών Χ και Υ που βρίσκονται μεταξύ των
παραπάνω συνδυασμών, όπως ο Ε που βρίσκεται μεταξύ
των συνδυασμών Β και Γ, ονομάζονται ενδιάμεσοι μέγι-
ts

στοι συνδυασμοί. Το κόστος ευκαιρίας σε όλους τους εν-

διάμεσους συνδυασμούς θα είναι σταθερό και ίσο με το
κόστος ευκαιρίας που υπολογίστηκε μεταξύ των ακραίων
σημείων των αντίστοιχων ευθύγραμμων τμημάτων.
Δηλαδή ισχύει: ΚΕΧ (Β → Γ) = ΚΕΧ (Β → Ε)
22
Σελίδα
8η Εφαρµογή
Μια οικονομία παράγει σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης δύο αγαθά Χ και Ψ κατά τους συνδυασμούς που
φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:
a. Να υπολογίσετε το ΚΕΧ και το ΚΕΨ σε όλους τους διαδοχικούς συνδυασμούς.
b. Να κατασκευάσετε την Κ.Π.Δ. της οικονομίας και να σχολιάσετε τη μορφή της.

s
Συνδυασμοί Χ Ψ
Α 0 53

to
Β 50 43
Γ 80 28
Δ 90 20
Ε 100 0

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
s
Για το αγαθό Χ το οποίο στον πρώτο συνδυασμό παραγωγής Α έχει 0 μονάδες, υπολογίζουμε το κόστος ευκαιρίας

is
προς τα κάτω δηλαδή, Α προς Β, Β προς Γ, Γ προς Δ και Δ προς Ε. Αντίθετα, στο δεύτερο αγαθό Ψ που έχει 0 μονάδες
στον τελευταίο συνδυασμό Ε, υπολογίζουμε το κόστος ευκαιρίας προς τα επάνω δηλαδή, Ε προς Δ, Δ προς Γ, Γ προς Β
και Β προς Α.
ri

∆Ψ 53 − 43
Α → Β : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 0,2
∆Χ 50 − 0

d
∆Ψ 43 − 28
Β → Γ : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 0,5
∆Χ 80 − 50
x

∆Ψ 28 − 20
Γ → ∆ : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 0,8
li
∆Χ 90 − 80
∆Ψ 20 − 0
∆ → Ε : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 2
∆Χ 100 − 90
a

∆Χ 100 − 90 1 1
Ε → ∆ : ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = 0,5 εναλλακτικ ά ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = = 0,5
∆Ψ 20 − 0 ΚΕΧ 2
∆Χ 90 − 80 1 1
∆ → Γ : ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = 1,25 ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = = 1,25
g

εναλλακτικ ά
∆Ψ 28 − 20 ΚΕΧ 0,8

∆Χ 80 − 50 1 1
Γ → Β : ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = 2 εναλλακτικά ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = =2
∆Ψ 43 − 28 ΚΕΧ 0,5
a

∆Χ 50 − 0 1 1
Β → Α : ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = 5 εναλλακτικά ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = =5
∆Ψ 53 − 43 ΚΕΧ 0,2
ts

Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ ΚΕΨ

Α 0 53
0,2 5
Β 50 43
0,5 2
Γ 80 28
0,8 1,25
Δ 90 20
23

2 0,5
Ε 100 0
Σελίδα
 1. Η Κ.Π.Δ. έχει αρνητική κλίση και είναι κοίλη προς την
αρχή των αξόνων. Το κόστος ευκαιρίας είναι αυξανό-
μενο. Ψ
2. Δηλαδή, καθώς αυξάνεται η παραγωγή του αγαθού Χ,
θα αποσπώνται συντελεστές από την παραγωγή του
αγαθού Ψ που θα είναι όλο και λιγότερο κατάλληλοι
για την παραγωγή του αγαθού Χ.

s
3. Θα θυσιάζονται δηλαδή, ολοένα και περισσότερες μο-
νάδες από το αγαθό Ψ για την παραγωγή κάθε επι-
πλέον μονάδας του αγαθού Χ.
4. Το αυξανόμενο κόστος ευκαιρίας οφείλεται στο γεγο-

to
νός ότι οι συντελεστές παραγωγής δεν είναι εξίσου
κατάλληλοι για την παραγωγή των δύο αγαθών.

is
9η Εφαρµογή
ri

Μια οικονομία παράγει σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης δύο αγαθά Χ και Ψ κατά τους συνδυασμούς που
φαίνονται στον διπλανό πίνακα:

d
a. Να υπολογίσετε το ΚΕΧ σε όλους τους διαδοχικούς συνδυασμούς.
b. Να κατασκευάσετε την Κ.Π.Δ. της οικονομίας και να σχολιάσετε τη μορφή της.
x

Συνδυασμοί Χ Ψ
li
Α 0 40
Β 5 30
Γ 10 20
Δ 15 10
Ε 20 0
a

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Για το αγαθό Χ το οποίο στον πρώτο συνδυασμό παραγωγής Α έχει 0 μονάδες, υπολογίζουμε το κόστος ευκαιρίας
g

προς τα κάτω δηλαδή, Α προς Β, Β προς Γ, Γ προς Δ και Δ προς Ε.

∆Ψ 40 − 30
Α → Β : ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = 2 Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
a

∆Χ 5−0 Α 0 40
∆Ψ 30 − 20 2
Β → Γ : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 2
∆Χ 10 − 5 Β 5 30
ts

2
∆Ψ 20 − 10
Γ → ∆ : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 2 Γ 10 20
∆Χ 15 − 10
2
∆Ψ 10 − 0 Δ 15 10
∆ → Ε : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 2
∆Χ 20 − 15 2
Ε 20 0
24
Σελίδα
 1. Η Κ.Π.Δ. θα είναι ευθεία και θα σχηματίζει τρίγωνο
(όχι ισοσκελές) με τους άξονες. Το κόστος ευκαιρίας
είναι σταθερό. Ψ
2. Εφόσον το κόστος ευκαιρίας είναι σταθερό, η αύξηση
της παραγωγής του ενός αγαθού συνοδεύεται από
σταθερή μείωση της παραγωγής του άλλου αγαθού.
3. Αυτό σημαίνει ότι, οι συντελεστές της παραγωγής εί-

s
ναι κατάλληλοι σε σταθερές αναλογίες μεταξύ τους,
για την παραγωγή των δύο αγαθών.

to
s

is
10η Ε φα ρ µο γ ή
Δίνεται ο πίνακας παραγωγικών δυνατοτήτων μιας οικονομίας Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ ΚΕΨ
ri
η οποία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ. Αν στον συνδυασμό
Α όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνται στην παρα- Α ; 1000
γωγή του Ψ και στον Ε στην παραγωγή του Χ, να συμπληρώσετε ; ;
τα κενά του πίνακα. (όπου υπάρχουν ερωτηματικά). Β 100 900

d
2 ;
Γ 200 ;
x

; 0,33
Δ ; 400
li
; ;
Ε 400 ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
a

Στον συνδυασμό Α όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνται στην παραγωγή του Ψ, άρα ΧΑ = 0.
Στον συνδυασμό Ε όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνται στην παραγωγή του Χ, άρα ΨΕ = 0.

∆Ψ 1000 − 900
Α → Β : ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = 1 Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ ΚΕΨ
g

∆Χ 100 − 0
Α 0 1000
1 1 1
Β → Α : ΚΕΨ = ⇒ ΚΕΨ = 1
ΚΕΧ Β 100 900
a

1 2 0,5
Γ → Β : ΚΕΨ = ⇒ ΚΕΨ = 0,5 Γ 200 700
ΚΕΧ
3 0,33
∆Ψ 900 − ΨΓ Δ 300 400
Β → Γ : ΚΕΧ = ⇒2= ⇒ ΨΓ = 700
ts

∆Χ 200 − 100 4 0,25

1 Ε 400 0
Γ → ∆ : ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = 3
ΚΕΨ
∆Ψ 700 − 400
Γ → ∆ : ΚΕΧ = ⇒3= ⇒ Χ∆ = 300
∆Χ Χ∆ − 200
∆Ψ 400 − 0
∆ → Ε : ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = 4
∆Χ 400 − 300
25

1
Ε → ∆ : ΚΕΨ = ⇒ ΚΕΨ = 0,25
Σελίδα

ΚΕΧ
 11η Ε φα ρ µο γ ή
Δίνεται ο πίνακας παραγωγικών δυνατοτήτων μιας οικονο-
Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΨ
μίας η οποία παράγει δύο αγαθά, το Χ και το Ψ. Να συ-
μπληρώσετε τα κενά του πίνακα (όπου υπάρχουν ερω- Α 240 0
τηματικά). 1
Β 220 20
2

s
Γ ; ;
4
Δ 100 ;
5

to
Ε 0 80
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
∆Χ 100 − 0
∆ → Ε : ΚΕ Ψ = ⇒5= ⇒ Ψ ∆ = 60
∆Ψ 80 − Ψ ∆
s
Στο συνδυασμό Γ παρατηρούμε ότι αναζητούμε και το ΧΓ και το ΨΓ. Στις περιπτώσεις αυτές θα χρησιμοποιούμε πάντα

is
ένα σύστημα εξισώσεων όπως το παρακάτω:

∆Χ 220 − Χ Γ 
Β → Γ : ΚΕΨ = ⇒2=
Ψ Γ − 20  220 − Χ Γ = 2 ⋅ (Ψ Γ − 20)  Χ Γ + 2 ⋅ Ψ Γ = 260 
ri

∆Ψ
⇒ ⇒ 
∆Χ Χ Γ − 100  Χ Γ − 100 = 4 ⋅ (60 − Ψ Γ ) Χ Γ + 4 ⋅ Ψ Γ = 340 
Γ → ∆ : ΚΕ Ψ = ⇒4=
∆Ψ 60 − Ψ Γ 

αφαιρώντας κατά μέλη έχουμε:

d
−2 ⋅ Ψ Γ = −80 ⇒ Ψ Γ = 40 άρα Χ Γ + 2 ⋅ 40 = 260 ⇒ Χ Γ = 180
x

li
Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΨ
Α 240 0
1
Β 220 20
2
a

Γ 180 40
4
Δ 100 60
g

5
Ε 0 80
a
ts

12η Εφαρµογή
Με βάση τα δεδομένα του πίνακα να υπολογίσετε: Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
a. Τη μέγιστη παραγωγή του Ψ, όταν παράγονται 120 Α 0 500
μονάδες Χ.
2
b. Τη μέγιστη παραγωγή του Χ, όταν παράγονται 350
Β 100 300
μονάδες Ψ.
3
26

Γ 150 150
5
Σελίδα

Δ 180 0
 ΑΠΑΝΤΗΣΗ
a. Ο συνδυασμός (Χ=120, Ψ=;) αντιστοιχεί σε συνδυασμό παραγωγής που βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Β και
Γ, αποτελεί δηλαδή έναν ενδιάμεσο συνδυασμό στο ευθύγραμμο τμήμα ΒΓ της Κ.Π.Δ.
Θα πρέπει να υπολογίσουμε το εξής: Όταν η οικονομία παράγει 120 μονάδες από το αγαθό Χ, πόσες μονάδες
από το αγαθό Ψ μπορούν να παραχθούν; Δηλαδή τον μέγιστο συνδυασμό, έστω Ε για Χ=120.
Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ από το συνδυασμό Β στο συνδυασμό Γ είναι 3 και γνωρίζουμε ότι θα είναι το

s
ίδιο για όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς. Επομένως το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους τους α-
γαθού Ψ από το συνδυασμό Β στον συνδυασμό Ε θα είναι το ίδιο δηλαδή, 3.

to
Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
Β 100 300 ∆Ψ 300 − Ψ Ε
Β → Ε : ΚΕ Χ = ⇒3= ⇒ ΨΕ = 240
Ε 120 Ψ Ε =; 3 ∆Χ 120 − 100
Γ 150 150

Επομένως, η μέγιστη παραγωγή του Ψ, όταν παράγονται 120 μονάδες Χ θα είναι Ψ=240
s

is
b. Ο συνδυασμός (Χ=; Ψ=350) αντιστοιχεί σε συνδυασμό παραγωγής που βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Α και
Β, αποτελεί δηλαδή έναν ενδιάμεσο συνδυασμό στο ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ της Κ.Π.Δ.
ri

Θα πρέπει να υπολογίσουμε το εξής: Όταν η οικονομία παράγει 350 μονάδες από το αγαθό Ψ, πόσες μονάδες
από το αγαθό Χ μπορούν να παραχθούν; Δηλαδή τον μέγιστο συνδυασμό, έστω Ζ για Ψ=350.

d
Το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ από το συνδυασμό Α στο συνδυασμό Β είναι 2 και γνωρίζουμε ότι θα είναι το
ίδιο για όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς. Επομένως το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους τους α-
γαθού Ψ από το συνδυασμό Α στον συνδυασμό Ζ θα είναι το ίδιο δηλαδή, 2.
x

li
Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
Α 0 500 ∆Ψ 500 − 350
Α → Ζ : ΚΕ Χ = ⇒2= ⇒ Χ Ζ = 75
Ζ Χ Ζ =; 350 2 ∆Χ ΧΖ − 0
Β 100 300
a

Επομένως, η μέγιστη παραγωγή του Χ, όταν παράγονται 350 μονάδες Ψ θα είναι Χ=75
g

(∆ιαγραµµατικά)
a

13η Ε φα ρ µο γ ή
Σε μια υποθετική οικονομία παράγονται μόνο δύο α-
Συνδυασμοί Χ Ψ
γαθά, το Χ και το Ψ, στους συνδυασμούς του διπλανού
ts

πίνακα, η τεχνολογία παραγωγής είναι δεδομένη και Α 0 94

απασχολούνται όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές απο- Β 100 90
δοτικά (ορθολογικά). Να εξετάσετε διαγραμματικά αν Γ 200 82
οι συνδυασμοί Ζ(Χ = 70, Ψ = 30), Η(Χ = 250, Ψ = 74), Δ 300 60
Θ(Χ = 220, Ψ = 100) είναι εφικτοί, μέγιστοι ή ανέφικτοι. Ε 400 0
Στη συνέχεια, να ερμηνεύσετε τα αποτελέσματα με τη
βοήθεια των παραγωγικών συντελεστών.
27
Σελίδα
 ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Με τα στοιχεία του πίνακα κατασκευάζουμε την καμπύλη
παραγωγικών δυνατοτήτων της συγκεκριμένης οικονομίας.
Στη συνέχεια, τοποθετούμε τα σημεία Ζ, Η και Θ στο διά-
Ψ
γραμμα και παρατηρούμε τα εξής:
Ο συνδυασμός Ζ(Χ = 70, Ψ =30) βρίσκεται αριστερά και κάτω
από την καμπύλη, άρα είναι εφικτός συνδυασμός. Αυτό ση-

s
μαίνει ότι ορισμένοι ή όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές της
οικονομίας υποαπασχολούνται.
Ο συνδυασμός Η(Χ = 250, Ψ = 74) βρίσκεται επί της καμπύ-
λης, άρα είναι μέγιστος συνδυασμός. Αυτό σημαίνει ότι όλοι

to
οι παραγωγικοί συντελεστές απασχολούνται αποδοτικά (ορ-
θολογικά).
Ο συνδυασμός Θ(Χ = 220, Ψ = 100) βρίσκεται δεξιά και πάνω
από την καμπύλη, άρα είναι ανέφικτος συνδυασμός. Αυτό
σημαίνει ότι, με δεδομένη την τεχνολογία, η οικονομία δε
διαθέτει την απαραίτητη ποσότητα των παραγωγικών συ-
ντελεστών προκειμένου να παράγει τον συγκεκριμένο συν-
s

is
δυασμό.
ri

(Αλγεβρικά)

d
14η Ε φα ρ µο γ ή
Η αλγεβρική μορφή της Κ.Π.Δ. μιας οικονομίας που παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ, με πλήρη απασχόληση των πα-
x

ραγωγικών συντελεστών και με δεδομένη τεχνολογία, δίνεται από τη σχέση 2∙Χ + 3∙Ψ = 1800. Να εξεταστεί αν οι
παρακάτω συνδυασμοί είναι εφικτοί, μέγιστοι ή ανέφικτοι.
li
a. Α( Χ = 150, Ψ = 500)
b. Β (Χ = 180, Ψ = 450)
c. Γ (Χ = 300, Ψ = 420)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
a

a. Αντικαθιστούμε στη συνάρτηση τα Χ και Ψ με τα αντίστοιχα του συνδυασμού Α(Χ=150 και Ψ=500), οπότε έχου-
με: 2 ∙ 150 + 3 ∙ 500 = 1800, άρα η οικονομία παράγει σε έναν μέγιστο συνδυασμό, δηλαδή ο συνδυασμός Α εί-
ναι μέγιστος.
g

b. Αντικαθιστούμε στη συνάρτηση τα Χ και Ψ με τα αντίστοιχα του συνδυασμού Β(Χ=180 και Ψ=450), οπότε έχου-
με: 2 ∙ 180 + 3 ∙ 450 = 360 + 1350 = 1710 < 1800, άρα η οικονομία παράγει σε έναν εφικτό συνδυασμό, δηλαδή ο
συνδυασμός Β είναι εφικτός.
c. Αντικαθιστούμε στη συνάρτηση τα Χ και Ψ με τα αντίστοιχα του συνδυασμού Γ(Χ=300 και Ψ=420), οπότε έχουμε:
a

2 ∙ 300 + 3 ∙ 420 = 600 + 1260 = 1860 > 1800, άρα η οικονομία παράγει σε έναν ανέφικτο συνδυασμό, δηλαδή ο
συνδυασμός Γ είναι ανέφικτος.
ts

(Με τη βοήθεια του Κόστους Ευκαιρίας)

15η Εφαρµογή
Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ και α- Συνδυασμοί Χ Ψ
πασχολεί όλους τους παραγωγικούς συντελεστές με
Α 0 450
δεδομένη τεχνολογία, όπως φαίνεται στον διπλανό
Β 50 350
28

πίνακα. Να εξηγήσετε αν είναι εφικτοί, ανέφικτοι ή

μέγιστοι οι παρακάτω συνδυασμοί: Γ 100 200
Σελίδα

α) (Χ = 110, Ψ = 155) β) (Χ = 80, Ψ = 250) Δ 150 0

γ) (Χ = 15, Ψ = 420)
 ΑΠΑΝΤΗΣΗ
a. Ο συνδυασμός (Χ=110, Ψ=155) αντιστοιχεί σε συνδυασμό παραγωγής που βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Γ
και Δ, αποτελεί δηλαδή έναν ενδιάμεσο συνδυασμό στο ευθύγραμμο τμήμα ΓΔ της ΚΠΔ. Για να ελέγξουμε αν ο
συνδυασμός (Χ=110, Ψ=155) είναι εφικτός, ανέφικτος ή μέγιστος, θα πρέπει να υπολογίσουμε το εξής: Όταν η
οικονομία παράγει 110 μονάδες από το αγαθό Χ, πόσες μονάδες από το αγαθό Ψ μπορούν να παραχθούν; Δη-
λαδή τον μέγιστο συνδυασμό, έστω Ε για Χ=110.
Θα πρέπει να υπολογίσουμε πρώτα το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ από το συνδυασμό Γ στο συνδυασμό Δ.

s
(Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ).
∆Ψ 200 − 0
Γ → ∆ : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 4
∆Χ 150 − 100

to
Υπολογίσαμε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους τους αγαθού Ψ από το συνδυασμό Γ στον συνδυασμό
Δ και γνωρίζουμε ότι θα είναι το ίδιο για όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς. Επομένως το κόστος ευκαιρίας
του αγαθού Χ σε όρους τους αγαθού Ψ από το συνδυασμό Γ στον συνδυασμό Ε θα είναι το ίδιο δηλαδή, 4.

Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
s
Γ 100 200

is
Ε 110 Ψ Ε =; 4
Δ 150 0
ri

∆Ψ 200 − Ψ Ε
Γ → Ε : ΚΕ Χ = ⇒4= ⇒ Ψ Ε = 160
∆Χ 110 − 100

d
Παρατηρούμε ότι ο συνδυασμός Ε(Χ=110, Ψ=160) είναι μέγιστος, που σημαίνει ότι όταν παράγονται 110 μονά-
δες από το αγαθό Χ η οικονομία που ελέγχουμε, μπορεί να παράγει 160 μονάδες από το αγαθό Ψ. Στην περί-
x

πτωση αυτή οι παραγωγικοί συντελεστές αξιοποιούνται πλήρως.

li
Εφόσον όμως για 110 μονάδες του αγαθού Χ μπορούν να παραχθούν 160 μονάδες από το αγαθό Ψ, μπορούν
σίγουρα να παραχθούν και λιγότερες, δηλαδή 155 μονάδες από το αγαθό Ψ, που είναι και το ζητούμενο.
Επομένως ο συνδυασμός (Χ=110, Ψ=155) είναι εφικτός. Στην περίπτωση αυτή οι παραγωγικοί συντελεστές
δεν αξιοποιούνται πλήρως.
a

b. Ο συνδυασμός (Χ=80, Ψ=250) αντιστοιχεί σε συνδυασμό παραγωγής που βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Β
και Γ, αποτελεί δηλαδή έναν ενδιάμεσο συνδυασμό στο ευθύγραμμο τμήμα ΒΓ της ΚΠΔ. Για να ελέγξουμε αν ο
συνδυασμός (Χ=80, Ψ=250) είναι εφικτός, ανέφικτος ή μέγιστος, θα πρέπει να υπολογίσουμε το εξής: Όταν η οι-
κονομία παράγει 80 μονάδες από το αγαθό Χ πόσες μονάδες από το αγαθό Ψ μπορούν να παραχθούν; Δηλαδή
g

τον μέγιστο συνδυασμό, έστω Ζ για Χ=80.

Θα πρέπει να υπολογίσουμε πρώτα το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ από το συνδυασμό Β στο συνδυασμό Γ.
(Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ).
a

∆Ψ 350 − 200
Β → Γ : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 3
∆Χ 100 − 50
Υπολογίσαμε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους τους αγαθού Ψ από το συνδυασμό Β στον συνδυασμό
ts

Γ και γνωρίζουμε ότι θα είναι το ίδιο για όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς. Επομένως το κόστος ευκαιρίας
του αγαθού Χ σε όρους τους αγαθού Ψ από το συνδυασμό Β στον συνδυασμό Ζ θα είναι το ίδιο δηλαδή, 3.

Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
Β 50 350
Ζ 80 Ψ Ζ =; 3
Γ 100 200
29

∆Ψ 350 − ΨΖ
Β → Ζ : ΚΕ Χ = ⇒4= ⇒ ΨΖ = 230
∆Χ 80 − 50
Σελίδα
 Παρατηρούμε ότι ο συνδυασμός Ζ(Χ=80, Ψ=230) είναι μέγιστος, που σημαίνει ότι όταν παράγονται 80 μονά-
δες από το αγαθό Χ η οικονομία που ελέγχουμε, μπορεί να παράγει το πολύ 230 μονάδες από το αγαθό Ψ και
όχι 250 που είναι το ζητούμενο. Επομένως ο συνδυασμός (Χ=80, Ψ=250) είναι ανέφικτος.

c. Ο συνδυασμός (Χ=15, Ψ=420) αντιστοιχεί σε συνδυασμό παραγωγής που βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Α
και Β, αποτελεί δηλαδή έναν ενδιάμεσο συνδυασμό στο ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ της ΚΠΔ. Για να ελέγξουμε αν ο
συνδυασμός (Χ=15, Ψ=420) είναι εφικτός, ανέφικτος ή μέγιστος, θα πρέπει να υπολογίσουμε το εξής: Όταν η οι-
κονομία παράγει 15 μονάδες από το αγαθό Χ, πόσες μονάδες από το αγαθό Ψ μπορούν να παραχθούν; Δηλαδή

s
τον μέγιστο συνδυασμό, έστω Η για Χ=15.
Θα πρέπει να υπολογίσουμε πρώτα το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ από το συνδυασμό Α στο συνδυασμό Β.
(Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Ψ).

to
∆Ψ 450− 350
Α → Β : ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = ⇒ ΚΕΧ = 2
∆Χ 50 − 0
Υπολογίσαμε το κόστος ευκαιρίας του αγαθού Χ σε όρους τους αγαθού Ψ από το συνδυασμό Α στον συνδυασμό
Β και γνωρίζουμε ότι θα είναι το ίδιο για όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς. Επομένως το κόστος ευκαιρίας
του αγαθού Χ σε όρους τους αγαθού Ψ από το συνδυασμό Α στον συνδυασμό Η θα είναι το ίδιο δηλαδή, 2.
s

is
Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
Α 0 450
Η 15 Ψ Η =; 2
ri

Β 50 350

∆Ψ 450 − ΨΗ

d
Α → Η : ΚΕ Χ = ⇒2= ⇒ ΨΗ = 420
∆Χ 15 − 0
x

Παρατηρούμε ότι ο συνδυασμός Η(Χ=15, Ψ=420) είναι μέγιστος, που σημαίνει ότι όταν παράγονται 15 μονά-
δες από το αγαθό Χ η οικονομία που ελέγχουμε, μπορεί να παράγει 420 μονάδες από το αγαθό Ψ. Στην περί-
li
πτωση αυτή οι παραγωγικοί συντελεστές αξιοποιούνται πλήρως.
a

16η Ε φα ρ µο γ ή
Μια οικονομία σε πλήρη απασχόληση παράγει δύο αγαθά όπως φαίνεται στον επόμενο πίνακα:
g

Συνδυασμοί Πιάτα(Χ) Ποτήρια(Ψ)

Α 0 300
Β 10 280
a

Γ 30 220
Δ 50 140
Ε 60 90
Ζ 75 0
ts

a. Πόσα ποτήρια πρέπει να θυσιαστούν, για να παραχθούν τα πρώτα 11 πιάτα;

b. Πόσα πιάτα πρέπει να θυσιαστούν, για να παραχθούν τα πρώτα 152 ποτήρια;
c. Πόσα ποτήρια πρέπει να θυσιαστούν, για να αυξηθεί η παραγωγή των πιάτων από 24 σε 64;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
a.
Στον συνδυασμό Α παράγονται 300 ποτήρια και καθόλου πιάτα. Αυτό συμβαίνει διότι όλοι οι παραγωγικοί συντελε-
στές χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ποτηριών. Για να παραχθούν τα 11 πρώτα πιάτα θα πρέπει κάποιοι από τους
30

παραγωγικούς συντελεστές να φύγουν από την παραγωγή ποτηριών και να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή πιά-
των. Αυτό σημαίνει ότι θα μειωθεί η παραγωγή ποτηριών. Αυτό είναι και το ζητούμενο της άσκησης, δηλαδή κατά
Σελίδα

πόσο θα μειωθεί η παραγωγή των ποτηριών (πόσα ποτήρια θα θυσιαστούν) για να παραχθούν τα 11 πρώτα πιάτα.
Η παραγωγή 11 πιάτων αντιστοιχεί σε συνδυασμό παραγωγής που βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Β και Γ
έστω Η(Χ=11, ΨΗ=;). Αρχικά θα υπολογίσουμε το κόστος ευκαιρίας των πιάτων σε όρους ποτηριών στο
συνδυασμό Β. Γνωρίζουμε ότι το κόστος ευκαιρίας θα είναι το ίδιο και σε όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς
επομένως και στο συνδυασμό Η.
Συνδυασμοί Πιάτα(Χ) Ποτήρια(Ψ) ΚΕΧ
Β 10 280
Η 11 Ψ Η =; ΚΕΧ=;

s
Γ 30 220

to
∆Ψ 280 − 220
Β → Γ : ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 3
∆Χ 30 − 10

∆Ψ 280 − ΨΗ
Β → Η : ΚΕ Χ = ⇒3= ⇒ ΨΗ = 277
∆Χ 11 − 10
s

is
Για να παραχθούν τα πρώτα 11 πιάτα πρέπει να θυσιαστούν 300 – 277 = 23 ποτήρια.
ri

b.
Στον συνδυασμό Ζ παράγονται 75 πιάτα και καθόλου ποτήρια. Αυτό συμβαίνει διότι όλοι οι παραγωγικοί συντελε-
στές χρησιμοποιούνται στην παραγωγή πιάτων. Για να παραχθούν τα 152 πρώτα ποτήρια θα πρέπει κάποιοι από

d
τους παραγωγικούς συντελεστές να φύγουν από την παραγωγή πιάτων και να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή πο-
τηριών. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα μειωθεί η παραγωγή πιάτων. Αυτό είναι και το ζητούμενο της άσκησης, δηλαδή
κατά πόσο θα μειωθεί η παραγωγή των πιάτων (πόσα πιάτα θα θυσιαστούν) για να παραχθούν τα 152 πρώτα ποτή-
x

ρια.
li
Η παραγωγή 152 ποτηριών αντιστοιχεί σε συνδυασμό παραγωγής που βρίσκεται μεταξύ των συνδυασμών Γ και Δ
έστω Θ(ΧΘ=11, Ψ=152). Αρχικά θα υπολογίσουμε το κόστος ευκαιρίας των ποτηριών σε όρους πιάτων στο
συνδυασμό Δ. Γνωρίζουμε ότι το κόστος ευκαιρίας θα είναι το ίδιο και σε όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς
επομένως και στο συνδυασμό Θ.

ΚΕΨ
a

Συνδυασμοί Πιάτα(Χ) Ποτήρια(Ψ)

Γ 30 220
Θ Χ Θ =; 152 ΚΕΨ=;
Δ 50 140
g

∆Χ 50 − 30
∆ → Γ : ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Ψ = 0.25
a

∆Ψ 220 − 140

∆Χ 50 − Χ Θ
∆ → Θ : ΚΕ Ψ = ⇒ 0.25 = ⇒ Χ Θ = 47
∆Ψ 152 − 140
ts

Για να παραχθούν τα πρώτα 152 ποτήρια πρέπει να θυσιαστούν 75 – 47 = 28 πιάτα.

c.
Πρέπει να υπολογίσουμε το εξής:
Όταν παράγονται 24 πιάτα πόσα ποτήρια μπορούν να παραχθούν; Ι(Χ=24, Ψ=;)
Επίσης, όταν παράγονται 64 πιάτα πόσα ποτήρια μπορούν να παραχθούν; Κ(Χ=64, Ψ=;)
Αφού βρούμε τους δύο συνδυασμούς Ι και Κ, θα υπολογίσουμε πόσα ποτήρια θυσιάζονται για να μεταβούμε
31

από το συνδυασμό Ι στο συνδυασμό Κ;

Σελίδα
 Το κόστος ευκαιρίας των πιάτων σε όρους ποτηριών, από το συνδυασμό Β στο συνδυασμό Γ το γνωρίζουμε από το
ερώτημα (α) και είναι 3. Επομένως και σε όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς όπως ο Ι θα είναι 3.

Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ
Β 10 280
Ι 24 Ψ Ι =; ΚΕΧ=;
Γ 30 220

s
Συνδυασμοί Χ Ψ ΚΕΧ

to
Ε 60 90
Κ 64 Ψ Κ =; ΚΕΧ=;
Ζ 75 0

∆Ψ 280 − ΨΙ
Β → Ι : ΚΕ Χ = ⇒3= ⇒ ΨΙ = 238
s
∆Χ 24 − 10

is
Υπολογίζουμε πρώτα το κόστος ευκαιρίας των πιάτων σε όρους ποτηριών από το συνδυασμό Ε στο συνδυασμό Ζ για
ri
να το χρησιμοποιήσουμε και στον υπολογισμό των ποτηριών που μπορούν να παραχθούν στον ενδιάμεσο συνδυα-
σμό Κ.
∆Ψ 90 − 0
Ε → Ζ : ΚΕ Ψ = ⇒ ΚΕ Χ = ⇒ ΚΕ Χ = 6

d
∆Χ 75 − 60
x

∆Ψ 90 − ΨΚ
Ε → Κ : ΚΕ Χ = ⇒6= ⇒ ΨΚ = 66
li
∆Χ 64 − 60
Για να αυξηθεί η παραγωγή των πιάτων από 24 σε 64 πρέπει να θυσιαστούν 238 - 66 = 172
a

(Κόστος ευκαιρίας σταθερό)

g

17η Ε φα ρ µο γ ή
Σε μια οικονομία στην οποία χρησιμοποιούνται όλοι οι παραγωγικοί συντελεστές ορθολογικά και η τεχνολογία
παραγωγής είναι σταθερή απασχολούνται για την παραγωγή δύο αγαθών, του Χ και του Ψ, 5 εργάτες. Αν η από-
a

δοση των εργατών ξεχωριστά σε κάθε αγαθό είναι σταθερή και ο ένας εργάτης, όταν απασχολείται στην παραγω-
γή του Χ, παράγει 5 μονάδες, ενώ όταν απασχολείται στην παραγωγή του Ψ, παράγει 10 μονάδες, να βρείτε:
a. Το κόστος ευκαιρίας κάθε αγαθού.
b. Να σχεδιάσετε και να αιτιολογήσετε την Κ.Π.Δ.
ts

ΑΠΑΝΤΗΣΗ
a. Για να κατασκευάσουμε την Κ.Π.Δ. της οικονομίας, αναπτύσσουμε την πλήρη απασχόληση των παραγωγικών
συντελεστών, εδώ των εργατών. Ξεκινάμε από την υπόθεση ότι στην αρχή, όλοι οι εργάτες απασχολούνται στην
παραγωγή του αγαθού Ψ και κανένας στην παραγωγή του αγαθού Χ. Δηλαδή, για LΨ=5 έχουμε 5∙10=50 παρα-
γόμενες μονάδες από το αγαθό Ψ, ενώ για LΧ = 0 έχουμε 0∙5=0 παραγόμενες μονάδες από το αγαθό Χ. Έτσι
παίρνουμε τον επόμενο πίνακα στον οποίο παρατηρούμε, ότι το κόστος ευκαιρίας και για τα δύο αγαθά είναι
σταθερό , κάτι που ήταν αναμενόμενο, αφού η απόδοση των εργατών είναι σταθερή.
32
Σελίδα
 Συνδυασμοί LX LΨ X Ψ KEX KEΨ
Α 0 5 0∙5 = 0 5∙10 = 50
10/5=2 5/10=0,5
Β 1 4 1∙5 = 5 4∙10 = 40
10/5=2 5/10=0,5
Γ 2 3 2∙5 = 10 3∙10 = 30
10/5=2 5/10=0,5

s
Δ 3 2 3∙5 = 15 2∙10 = 20
10/5=2 5/10=0,5
Ε 4 1 4∙5 = 20 1∙10 = 10

to
10/5=2 5/10=0,5
Ζ 5 0 5∙5 = 25 0∙10 = 0

b. Στη συνέχεια κατασκευάζουμε την Κ.Π.Δ.

Η αύξηση της παραγωγής του αγαθού Χ συνοδεύεται από

Ψ
σταθερή μείωση της παραγωγής του αγαθού Ψ.
s
Δηλαδή, για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας του αγα-

is
θού Χ, θυσιάζεται μία σταθερή ποσότητα από το αγαθό Ψ και
αντίστροφα, πράγμα που σημαίνει σταθερό κόστος ευκαιρίας.
Εφόσον το κόστος ευκαιρίας είναι σταθερό, η κλίση όλων των
ri

ευθύγραμμων τμημάτων (ΑΒ, ΒΓ, ΓΔ, ΔΕ, ΕΖ) είναι ίδια, συνε-
πώς η Κ.Π.Δ. είναι ευθύγραμμη, όπως φαίνεται στο διπλανό
σχήμα.

d
Αυτό συμβαίνει όταν οι συντελεστές παραγωγής είναι το ίδιο
κατάλληλοι στην παραγωγή όλων των αγαθών, σε σταθερές
x

μεταξύ τους αναλογίες.

li
a

(Κόστος ευκαιρίας αυξανόµενο)

g

18η Ε φα ρ µο γ ή
Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ και απασχολεί 5 εργάτες που έχουν την ίδια εξειδίκευση και μπορούν
να χρησιμοποιηθούν καθ' όλους τους δυνατούς συνδυασμούς στην παραγωγή των δύο αγαθών. Οι παραγωγικές
a

δυνατότητες της οικονομίας εκφράζονται από τις εξής σχέσεις:

1 εργάτης μπορεί να παράγει είτε 10 Χ είτε 30 Ψ
2 εργάτες μπορούν να παράγουν είτε 20 Χ είτε 50 Ψ
3 εργάτες μπορούν να παράγουν είτε 30 Χ είτε 58 Ψ
ts

4 εργάτες μπορούν να παράγουν είτε 40 Χ είτε 63 Ψ

5 εργάτες μπορούν να παράγουν είτε 50 Χ είτε 67 Ψ
a. Να κατασκευάσετε την Κ.Π.Δ. της οικονομίας.
b. Να υπολογίσετε και να αιτιολογήσετε την εξέλιξη του κόστους ευκαιρίας.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Για να κατασκευάσουμε την Κ.Π.Δ. της οικονομίας, αναπτύσσουμε την πλήρη απασχόληση των παραγωγικών συντε-
λεστών, εδώ των εργατών. Ξεκινάμε από την υπόθεση ότι στην αρχή, όλοι οι εργάτες απασχολούνται στην παραγωγή
του αγαθού Ψ και κανένας στην παραγωγή του αγαθού Χ. Δηλαδή, για LΨ=5 έχουμε Ψ=67 μονάδες ενώ για LΧ = 0
33

έχουμε Χ = 0 μονάδες.
Έτσι παίρνουμε τον επόμενο πίνακα και στη συνέχεια κατασκευάζουμε την Κ.Π.Δ.
Σελίδα
 Συνδυασμοί LX LΨ X Ψ KEX KEΨ
Α 0 5 0 67
4/10=0,4 10/4=2,5
Β 1 4 10 63
5/10=0,5 10/5=2
Γ 2 3 20 58
8/10=0,8 10/8=1,25

s
Δ 3 2 30 50
20/10=2 10/20=0,5
Ε 4 1 40 30

to
30/10=3 10/30=0,33
Ζ 5 0 50 0

Ψ Η Κ.Π.Δ. είναι κοίλη προς την αρχή των αξόνων. Η κλίση των ευθύ-
γραμμων τμημάτων που συνδέουν δύο διαδοχικούς συνδυασμούς
s
κατά μήκος της Κ.Π.Δ. αυξάνεται κατά απόλυτη τιμή.

is
Καθώς αυξάνεται η παραγωγή του αγαθού Χ, αποσπώνται συντελε-
ri
στές από την παραγωγή του αγαθού Ψ που είναι όλο και λιγότερο
κατάλληλοι για την παραγωγή του Χ.

d
Δηλαδή, για την παραγωγή κάθε επιπλέον μονάδας του αγαθού Χ,
θυσιάζονται ολοένα και περισσότερες μονάδες από το αγαθό Ψ και
x

αντίστροφα, πράγμα που σημαίνει αυξανόμενο κόστος ευκαιρίας.

li
Αυτό συμβαίνει όταν οι συντελεστές παραγωγής δεν είναι εξίσου
κατάλληλοι για την παραγωγή όλων των αγαθών.
a

(Ύπαρξη Ανέργων)
g

19η Ε φα ρ µο γ ή
Μια οικονομία παράγει δύο αγαθά Χ και Ψ, διαθέτει ως μοναδικό συντελεστή την εργασία και απασχολεί πέ-
ντε(5) εργάτες, οι οποίοι έχουν την ίδια εξειδίκευση και μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθ' όλους τους δυνατούς
συνδυασμούς στην παραγωγή των δύο αγαθών. Ανεξάρτητα από τον αριθμό των απασχολούμενων στην παρα-
a

γωγή του ίδιου αγαθού η απόδοση ανά εργάτη είναι σταθερή. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται διάφοροι συνδυ-
ασμοί παραγωγής και ο αριθμός των ανέργων σε κάθε συνδυασμό.
ts

Συνδυασμοί Χ Ψ Άνε ργοι

Α 0 80 1
Β 10 60 1
Γ 10 40 2
Δ 20 40 1
Ε 30 20 1
Ζ 30 0 2
34

a. Πόσοι εργάτες απασχολούνται στην παραγωγή του αγαθού Χ και πόσοι στην παραγωγή του αγαθού Ψ σε
κάθε συνδυασμό;
Σελίδα

b. Να κατασκευαστεί ο πίνακας παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας.

 ΑΠΑΝΤΗΣΗ
a. Στον συνδυασμό Α η κατανομή των εργατών της οικονομίας έχει ως εξής: LΧ = 0, LΨ = 4, Άνεργοι = 1
Η απόδοση ανά εργάτη στο αγαθό Ψ είναι 80/4= 20 μονάδες/εργάτη.
Στον συνδυασμό Ζ η κατανομή των εργατών της οικονομίας έχει ως εξής: LΧ = 3, LΨ = 0, Άνεργοι = 2
Η απόδοση ανά εργάτη στο αγαθό Χ είναι 30/3= 10 μονάδες/εργάτη.
Με δεδομένο ότι οι εργάτες έχουν την ίδια εξειδίκευση συμπεραίνουμε από τα παραπάνω ότι, ο κάθε εργάτης
μπορεί να παράγει ή 10 μονάδες από το αγαθό Χ ή 20 μονάδες από το αγαθό Ψ σε όλους τους συνδυασμούς

s
παραγωγής.
Κατασκευάζουμε έτσι τον παρακάτω πίνακα:

Συνδυασμοί LΧ LΨ Άνεργοι Απασχολούμενοι

to
Α 0 80/20=4 1 4
Β 10/10=1 60/20=3 1 4
Γ 10/10=1 40/20=2 2 3
Δ 20/10=2 40/20=2 1 4
Ε 30/10=3 20/20=1 1 4
Ζ 30/10=3 0 2 3
s

is
b. Για να βρούμε τον πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας υποθέτουμε ότι υπάρχει πλήρη απασχό-
ληση των παραγωγικών συντελεστών της οικονομίας. Έτσι, αφού κάνουμε την κατανομή των εργατών στο αγαθό
ri
Χ και στο αγαθό Ψ, πολλαπλασιάζουμε την απόδοση ανά εργάτη στο αγαθό Χ με τον αριθμό των εργατών στο
αγαθό Χ και την απόδοση ανά εργάτη στο αγαθό Ψ με τον αριθμό των εργατών στο αγαθό Υ και κατασκευάζουμε
τον πίνακα παραγωγικών δυνατοτήτων.

Συνδυασμοί
Α'
LΧ
0
LΨ
5
Χ

d
10*0 = 0
Ψ
20*5 = 100
x

Β' 1 4 10*1 = 10 20*4 = 80

li
Γ' 2 3 10*2 = 20 20*3 = 60
Δ' 3 2 10*3 = 30 20*2 = 40
Ε' 4 1 10*4 = 40 20*1 = 20
Ζ' 5 0 10*5 = 50 20*0 = 0
a
g
a
ts

35
Σελίδα