Taon 37 Blg.
16 Ika-30 Linggo sa Karaniwang Panahon (A) — Luntian
Maiuutos ba
ang
Pag-ibig?
P. Joseph Don Zaldivar
N ang minsang tanungin si
Hesus kung alin sa mga utos
ang pinakadakila, sinabi niyang
ang buong Kautusan at ang Pro-
peta ay nakasalalay sa kautusang
mahalin ang Diyos nang higit sa
lahat at mahalin ang kapwa katu-
lad ng sarili. Siguro, maaari na-
ting tanungin, “Mauutos ba ang
pag-ibig?”
1. Maaari lamang mag-
utos kung may kalayaan. Kaya
naman, kung naiuutos ang pag-
ibig, nangangahulugan ito na ang
pag-ibig ay hindi lamang tungkol
sa taste, hilig, damdamin, o ma-
ging ng hormones. Ang pag-ibig
ay higit pa sa mga chemicals sa
katawan natin at mga simbuyo sa
kaloobang nagdudulot sa ating
maakit, lumapit, dumikit, o ku-
mapit sa isang bagay o tao. Ang
pag-ibig ay isang malayang pag-
papasya ng puso. Ang pag-ibig
ay hindi pinipilit, kundi pinipili.
Maaaring tumulong ang hor-
mones at emosyon pero hindi ito
ang pinakabatayan ng pag-ibig.
Higit pa rito ang pag-ibig.
Dahil lagpas pa ang pag-
ibig sa sikolohiya at biyolohiya
ng tao, ang pag-ibig ay kaya at
maaaring iukol sa kahit kaninong
Prison Awareness Sunday
kapwa, hindi mo man ito kaibi-
gan, kamag-anak, kababayan,
o kakilala. Oo, para kay Hesus,
maging ang kaaway ay maaari
nating ibigin at dapat nating ibi-
gin (Tingnan Mt 5:43-44).
2. Kung gayon, ang pag-ibig
pala ay lagpas na sa makataong
larangan. Angkop na ito sa antas
na maka-Diyos. Marahil, bago
ang utos na ibigin ang kapwa-
tao, inuna muna ni Hesus ang
utos na ibigin ang Diyos ng buo
nating pagkatao, nang higit sa
lahat. Kaya noong iutos ni Hesus
ang pagmamahal sa kaaway, si-
nundan niya ito agad na utos na
manalangin (Tingnan Mt 5:44).
Ipagdasal ang kaaway. Ipagda-
sal ang nananakit at nang-uusig.
Alam na ni Hesus na ang wagas
at radikal na pag-ibig ay napaka-
hirap makamit. Baka nga hindi
na kaya sa likas na pagpapakatao
lang. Sa radikal na pag-ibig, kai-
langan ang tulong ng biyaya ng
Diyos.
Maging si Hesus, habang
nakabayubay sa krus, hindi siya
nagsabi sa maingay at mapanakit
na madla na, “Mahal ko kayo. Pi-
natatawad ko na kayo.” Sa halip,
Oktubre 29, 2023
ipinagdasal niya sila, “Ama,
patawarin mo sila” (Lc 23:34).
Sa mga sandaling iyon, ang pa-
nanalig niya sa awa ng Ama ang
pinakamalalim na pag-ibig na
maibibigay niya sa Diyos at sa
kapwa, maging sa mga nagpa-
papatay sa kanya — sa kanyang
mga kaaway.
May hangganan ang makatao
nating mga damdamin. Katu-
lad ng sa Cana, nauubusan din
tayo ng “alak,” mauubusan din
tayo ng tamis at gana, saya at
sigla sa ating pagmamahalan.
At wala tayong maibuhos kundi
ang nakababagot at walang la-
sang “tubig” ng pagkamanhid o
minsan pa nga’y ang mapait na
“suka” ng pagkamuhi. Sa mga
ganitong pagkakataon, kaila-
ngan nating bumaling sa Anak
ng Diyos na kayang gawing alak
ang tubig at kayang maghain ng
pinakamainam na alak ng pag-
ibig, “Magpahanggang sa huli”
(John 2:10; 13:1).
Oo, maiuutos ang pag-ibig.
Sapagkat ang pag-ibig ay ang
malayang pagpili sa biyaya ng
Diyos.
 PASIMULA
Antipona sa Pagpasok
(Slm 105:3–4)
(Basahin kung walang pambungad na awit)
Magdiwang sa Poon natin. Siya
ay ating sambahin. Siya ay ating
hanapin nang tayo ay palakasin
ng mukha niyang maningning.
Pagbati
(Gawin dito ang tanda ng krus)
P—Ang pagpapala ng ating
Pangi­n oong Hesukristo, ang
pag-ibig ng Diyos Ama at ang
pakikipagkaisa ng Espi­ritu Santo
nawa’y suma­inyong lahat.
B—At sumaiyo rin.
Paunang Salita
(Maaaring gamitin ang mga ito o ka-
halintulad na mga pahayag)
P—Ngayon ay Prison Awareness
Sunday na may temang “Ang
Pamayanang Koreksyonal:
Magkakasamang Naglalakbay
at Nagtataguyod ng Misyon ng
Pagmamahal!” Idalangin natin
na ang panahong ginugugol
ng mga bilanggo sa piitan ay
magdulot ng bagong buhay
na hangad ni Kristo para sa
lahat. Nawa’y gampanan ng
mga naglilingkod sa piitan ang
kanilang tungkulin na may
pagdamay at tunay na malasakit
sa mga bilanggo. Sa Ebanghelyo,
ipinaaalala na ang pag-ibig sa
Diyos at pag-ibig sa kapwa tao
ay iisa. Kung dinadamayan at
minamahal natin ang mga nasa
piitan, si Hesus na rin ang ating
minamahal.
Pagsisisi
P—Mga kapatid sa ating pang-
araw-araw na buhay, tunay ba
nating minamahal ang Diyos
nang buong puso, kaluluwa,
isip at lakas? Minamahal ba
natin ang ating kapwa gaya
ng pagmamahal natin sa ating
sarili? Tayo ba ang naglalagay
ng maraming kondisyon at
limitasyon sa ating pagmamahal
sa kanila? Tayo’y lumapit sa
Panginoon at hingin ang kanyang
awa at kapatawaran gayun din
sa ating mga kapwa-tao na ating
nasaktan. (Tumahimik)
P—Panginoon, walang hanggan
ang iyong pagmamahal sa amin
kaya sa kabila ng aming mga
pagkukulang sa larangan ng
pagmamahal sa Diyos at sa
kapwa ay pinipili Mo pa rin
kaming mahalin, Panginoon
kaawaan mo kami.
B—Panginoon, kaawaan mo kami.
P — Pa n g i n o o n , I k a w a n g
nagsisilbing inspirasyon namin
para patuloy na gumawa ng
mabuti at magmahal sa kapwa,
Kristo kaawaan mo kami.
B—Kristo, kaawaan mo kami.
P — Pa n g i n o o n , I k a w a n g
aming lakas sa tuwing kami ay
pinanghihinaan ng loob sa aming
mga misyon at mga pagsubok
na kinakaharap, Panginoon,
Kaawaan Mo kami.
B—Panginoon, kaawaan mo kami.
P—Kaawaan tayo ng
makapangyarihang Diyos,
patawarin tayo sa ating mga
kasalanan, at patnubayan tayo
sa buhay na walang hanggan.
B—Amen.
Gloria
Papuri sa Diyos sa kaitaasan
at sa lupa’y kapayapaan sa
mga taong kinalulugdan niya.
Pinupuri ka namin, dinarangal
ka namin, sinasamba ka namin,
ipinagbubunyi ka namin,
pinasasalamatan ka namin dahil
sa dakila mong angking kapurihan.
Panginoong Diyos, Hari ng langit,
Diyos Amang makapangyarihan
sa lahat. Panginoong Hesukristo,
Bugtong na Anak, Panginoong
Diyos, Kordero ng Diyos, Anak ng
Ama. Ikaw na nag-aalis ng mga
kasalanan ng sanlibutan, maawa
ka sa amin. Ikaw na nag-aalis ng
mga kasalanan ng sanlibutan,
tanggapin mo ang aming
kahilingan. Ikaw na naluluklok sa
kanan ng Ama, maawa ka sa amin.
Sapagkat ikaw lamang ang banal,
ikaw lamang ang Panginoon,
ikaw lamang, O Hesukristo, ang
Kataas-taasan, kasama ng Espiritu
Santo sa kadakilaan ng Diyos
Ama. Amen.
Pambungad na Panalangin
P—Manalangin tayo. (Tumahimik)
Ama naming makapangyarihan,
ang pananampalataya, pag-
asa, at pag-ibig namin ay iyong
dagdagan at gawin mong
mahalin namin ang iyong mga
kautusan upang sa mga pangako
mo kami’y maging dapat
makinabang sa pamamagitan
ni Hesukristo kasama ng Espiritu
Santo magpawalang hanggan.
B—Amen.
PAGPAPAHAYAG NG
SALITA NG DIYOS
Unang Pagbasa (Ex 22:20–26)
(Umupo)
Paano natin mapatutunayan na
wagas ang pag-ibig natin sa Diyos?
Ayon sa aklat ng Exodo, makikita
ito sa ating kagandahang-loob
at pagdamay sa kapwa, lalo na
sa mga mahihina, mahihirap,
dayuhan, at mga bilanggo.
Pagbasa mula sa aklat ng Exodo
ITO ANG sinasabi ng Panginoon:
“Huwag ninyong aapihin ang
mga taga-ibang bayan; alalahanin
ninyong nangibang-bayan din
kayo sa Egipto. Huwag din nin­
yong aapihin ang mga babaing
balo at ang mga ulila. Kapag
inapi ninyo sila at dumaing sa
akin, diringgin ko sila. Dahil dito,
kapopootan ko kayo at lilipulin
sa pamamagitan ng digmaan. Sa
gayo’y mababalo rin ang inyu-
inyong mga asawa at mauulila
ang inyong mga anak.
“Kapag nangungutang
sa inyo ang mga kababayan
ninyong mahihirap, huwag
kayong hihingi ng tubo, tulad
ng ginagawa ng mga usurero.
Kapag may nagsanla sa inyo
ng balabal, ibalik ninyo iyon
sa kanya bago lumubog ang
araw sapagkat iyon lamang ang
pambalot niya sa katawan; wala
siyang kukumutin sa pagtulog.
Kapag siya’y dumaing sa akin,
diringgin ko siya sapagkat ako’y
mahabagin.”
—Ang Salita ng Diyos.
B—Salamat sa Diyos.
Salmong Tugunan (Slm 17)
T—Poong aking kalakasan,
iniibig kitang tunay.
1. O Panginoon kong aking
kalaka­s an,/ minamahal kita
nang tunay na tunay./ Panginoo’y
batong hindi matitibag/ matibay
kong muog at Tagapagligtas. (T)
2. D’yos ko ang sa akin ay s’yang
nag-iingat./ Tagapagtanggol
ko at aking kalasag./ Sa ‘yo,
Panginoon, ako’y tumatawag/
sa mga kaaway ako’y ’yong
iligtas. (T)
3. Panginoo’y buhay, siya’y Taga­
pagligtas/ matibay kong muog,
purihin ng lahat./ Sa pini­ling
hari, dakilang tagum­pay,/ ang
kaloob ng D’yos sa kanyang
hinirang. (T)
Ikalawang Pagbasa
(1 Tes 1:5k–10)
Ang unang sulat ni San Pablo
sa mga taga-Tesalonica ang
pinakamatanda sa kanyang mga
liham. Taglay nito ang kagalakan
ni San Pablo nang malaman
niyang nananatiling tapat ang
mga Kristiyano sa Tesalonica.
Pagbasa mula sa unang sulat ni
Apostol San Pablo sa mga taga-
Tesalonica
MGA KAPATID, nakita ninyo
kung paano kami namuhay sa
inyong piling—ito’y ginawa
namin para sa inyong kabutihan.
Tinularan ninyo kami, at ang
Panginoon. Tinang­g ap ninyo
ang Mabuting Balita, at dahil
dito’y nagdanas kayo ng katakut-
takot na hirap. Gayunman, taglay
pa rin ninyo ang kagalakang
kaloob ng Espiritu Santo. Kaya’t
naging huwaran kayo ng mga
kapa­tid sa Mace­donia at Acaya.
Sapagkat hindi lamang ang salita
ng Panginoon ang lumaganap sa
Macedonia at Acaya sa pama­
magitan ninyo. Pati ang balita
tungkol sa inyong pananampala­
taya ay kumalat sa lahat ng dako.
Anupat hindi na kailangang
magsa­lita pa kami tungkol dito.
Sila na ang nagbabalita kung
paano ninyo kami tinanggap.
Sila rin ang nagsabing tinalikdan
na ninyo ang pagsamba sa mga
diyus-diyusan upang maglingkod
sa tunay at buhay na Diyos, at
maghintay sa kanyang Anak na si
Hesus. Siya ang muling binuhay
na magbabalik mula sa langit at
magliligtas sa atin sa darating na
poot ng Diyos.
—Ang Salita ng Diyos.
B—Salamat sa Diyos.
Aleluya (Jn 14:23) (Tumayo)
B—Aleluya! Aleluya! Ang sa
aki’y nagmamahal tutupad sa
aking aral. Ama’t ako’y mana­
nahan. Aleluya! Aleluya!
Mabuting Balita (Mt 22:34–40)
P—Ang Mabuting Balita ng
Pangi­noon ayon kay San Mateo
B—Papuri sa iyo, Panginoon.
NOONG panahong iyon, nagti­
pun-tipon ang mga Pariseo nang
maba­litaan nilang napatahimik
ni Hesus ang mga Saduseo. At
isa sa kanila, isang dalubhasa
sa Kautu­san ang nagtanong kay
Hesus upang subu­kin ito: “Guro,
alin po ang pinakama­halagang
utos sa Kautusan?” Sumagot si
Hesus, “Ibigin mo ang Panginoon
mong Diyos nang buong puso,
nang buong kalulu­wa, at nang
buong pag-iisip. Ito ang pinaka­
mahala­gang utos. Ito naman ang
panga­lawa: Ibigin mo ang iyong
kapwa gaya ng iyong sarili. Sa
dalawang utos na ito nakasa­lalay
ang buong Kautusan ni Moises
at ang turo ng mga propeta.”
—Ang Mabuting Balita ng
Panginoon.
B—Pinupuri ka namin, Pangi­
noong Hesukristo.
Homiliya (Umupo)
Pagpahayag
ng Pananampalataya (Tumayo)
B—Sumasampalataya ako sa
Diyos Amang makapangyarihan
sa lahat, na may gawa ng langit
at lupa.
S u m a s a m p a l a t ay a a k o
kay Hesukristo, iisang Anak
ng Diyos, Panginoon nating
lahat. Nagkatawang-tao siya
lalang ng Espiritu Santo,
ipinanganak ni Santa Mariang
Birhen. Pinagpakasakit ni
Poncio Pilato, ipinako sa krus,
namatay, inilibing. Nanaog sa
kinaroroonan ng mga yumao.
N a n g m ay i k a t l o n g a raw
nabuhay na mag-uli. Umakyat
sa langit. Naluluklok sa kanan ng
Diyos Amang makapangyarihan
sa lahat. Doon magmumulang
paririto at huhukom sa
nangabubuhay at nangamatay
na tao.
Sumasampalataya naman
ako sa Diyos Espiritu Santo, sa
banal na Simbahang Katolika,
sa kasamahan ng mga banal, sa
kapatawaran ng mga kasalanan,
sa pagkabuhay na muli ng nanga­
matay na tao at sa buhay na
walang hanggan. Amen.
Panalangin ng Bayan
P—Inatasan tayo ng Panginoon
na gawin ang lahat sa diwa
ng pagmamahal. Buong
pananampalataya nating hingin
ang Kanyang gabay upang
maging mga kasangkapan tayo
sa paghihilom ng mga sakit at
lumbay na dinaranas ng bawat
isa. Sa bawat panalangin, ating
itugon:
T—Ama, sa iyong pag-
ibig, dinggin mo ang aming
panalangin.
L—Upang ang simbahan na
laganap sa buong daigidig sa
pamumuno ni Francisco na
amingSanto Papa, mga obispo,
at ng lahat ng kaparian ay maging
daluyan ng mapagpagaling at
walang maliw na pag-ibig mo
sa amin. Manalangin tayo sa
Panginoon: (T)
L—Upang ang mga namumuno
sa pamahalaan, ang sangay
ng ehekutibo, hudikadura,
at lehislatura ay magka-isa at
kanilang alalahanin na sila ay
pinagkatiwalaan mo, Ama, ng
karunungan para gamitin sa
paglilingkod sa mamamayang
Pilipino. Manalangin tayo sa
Panginoon: (T)
L—Upang ang mga taong
naatasang maglingkod sa
larangan ng kalusugan, mga
doktor, nurses, at iba pa ay
bigyan ng lakas ng loob at
katawan upang magampanan
ang kanilang tungkulin sa
mga maysakit at mahihina.
Manalangin tayo sa Panginoon:
(T)
L—Upang ang mga naatasang
mangalaga sa ating mga kapatid
na nasa loob ng piitan, ang
Bureau of Jail Management and
Penology, Bureau of Corrections,
at sa lahat ng mga piitan sa aming
bansa ay magampanan ang
kanilang tungkulin nang may
kasamang pagmamahal ayon sa
iyong kautusan. Manalangin tayo
sa Panginoon: (T)
L—Upang ang lahat ng Kristiyano
ay maging kasangkapan at
tumugon sa panawagan mo,
O Diyos, sa pagbabahagi ng
walang maliw na pag-ibig
mo at mapaghilom ang mga
sakit at lumbay na dinaranas
ng bawat isa dulot ng iba’t-
ibang karamdamang pisikal at
emosyonal na nagpapahirap sa
mga tao. Manalangin tayo sa
Panginoon: (T)
L—Sa ilang sandali ng katahi-
mikan, itaas natin sa Diyos ang
ating pansariling kahilingan,
gayundin ang iba pang mga
pangangailangan ng ating
pamayanan. (Tumahimik) Mana-
langin tayo: (T)
P—Panginoon, sa pamamagitan
ng iyong wagas na pag-ibig sa
amin, pinagkalooban mo kami
ng buhay at kaligtasan. Tulungan
mo kaming tuparin ang pinaka
mahalagang utos na “ibigin ang
diyos ng buong puso, kaluluwa,
isip, at kalakasan.” Gayundin
naman ang pag-ibig sa aming
kapwa gaya ng pag-ibig sa sarili.
Patuloy nawa kaming maging
tagapagbahagi ng pag-asa sa
araw-araw. Hinihiling namin ito
sa pamamagitan ng iyong Anak
na si Hesus kasama ng Banal
na Espiritu.
B—Amen.
PAGDIRIWANG NG
HULING HAPUnan
Paghahain ng Alay(Tumayo)
P—Manalangin kayo...
B—Tanggapin nawa ng Pangi­
noon itong paghahain sa iyong
mga kamay sa kapurihan niya
at karangalan sa ating kapaki­na­
bangan at sa buong Samba­yanan
niyang banal.
Panalangin ukol sa mga Alay
P—Ama naming Lumikha, tung­
ha­yan mo ang mga alay na aming
iniha­hain sa iyong kadakilaan
upang ang paglilingkod na aming
ginagam­panan ay humantong
sa iyong lalong ikadarangal sa
pama­m agitan ni Hesukristo
kasama ng Espiritu Santo
magpasawalang hanggan.
B—Amen.
Prepasyo (Karaniwan II)
P—Sumainyo ang Panginoon.
B—At sumaiyo rin.
P—Itaas sa Diyos ang inyong
puso at diwa.
B—Itinaas na namin sa Pangi­noon.
P—Pasalamatan natin ang
Panginoong ating Diyos.
B—Marapat na siya ay pasala­matan.
P—Ama naming makapangya­
rihan, tunay ngang marapat na
ikaw ay aming pasalamatan sa
pamama­gitan ni Hesukristo na
aming Panginoon.
Lubhang nabagbag ang
kan­yang loob sa pagkakamali
ng tao sa sansinu­k ob, kaya’t
mina­buti niyang siya’y ipanga­
nak ng Birheng bukod mong
pinagpala sa babaing lahat. Sa
labi ng im­bing kama­tayan kami
ay inagaw ng namatay mong
Anak. Sa pagkabuhay niya,
kami’y kanyang binu­hay upang
kaugnayan namin sa iyo’y huwag
magwakas.
Kaya kaisa ng mga anghel na
nagsisiawit ng papuri sa iyo nang
walang humpay sa kalangitan,
kami’y nagbubunyi sa iyong
kadakilaan:
B—Santo, Santo, Santo... (Lumuhod)
Pagbubunyi (Tumayo)
B—Si Kristo’y namatay! Si
Kristo’y nabuhay! Si Kristo’y
babalik sa wakas ng panahon!
PAKIKINABANG
Ama Namin
B—Ama namin...
P—Hinihiling naming...
B—Sapagkat iyo ang kaharian at
ang kapangyarihan at ang kapu­­­
ri­han magpakailanman! Amen.
Pagbati ng Kapayapaan
Paanyaya sa Pakikinabang
(Lumuhod)
P—Ito ang Kordero ng Diyos. Ito
ang nag-aalis ng mga kasalanan
ng sanlibutan. Mapapalad ang
mga inaanyayahan sa kanyang
piging.
B — Pa n g i n o o n , h i n d i a k o
karapat-dapat na magpatulóy
sa iyo ngunit sa isang salita mo
lamang ay gagaling na ako.
Antipona sa Komunyon (Slm 20:5)
Magiging kaligayahang a­ming
pakikinabangan ang iyong pag­ta­
tagumpay. Panginoon, ang ’yong
ngalan ay aming papupurihan.
Panalangin Pagkapakinabang
P—Ama naming mapagmahal,
ma­ging lubos nawa ang aming
pakikinabang sa tinanggap
namin sa piging mong banal
upang ang aming ginaganap
nang lantaran ay siyang aming
makamtang tunay sa pama­
magitan ni Hesukristo kasama
ng Espiritu Santo magpa­sa­walang
hanggan.
B—Amen.
PAGTATAPOS
P—Sumainyo ang Panginoon.
B—At sumaiyo rin.
Pagbabasbas
P—Magsiyuko kayo samantalang
iginagawad ang pagpapala.
(Tumahimik)
Ama naming mapagpala,
ipadama mong ikaw ang kapiling
ng mga bumubuo ng iyong bayan.
Ipagkaloob mo sa amin araw-
araw ang aming mga kailangan
upang kami ay sumapit sa buhay
na para sa ami’y iyong inilaan
sa pamamagitan ni Hesukristo
kasama ng Espiritu Santo
magpasawalang hanggan.
B—Amen.
P—At ang pagpapala ng
makapangyarihang Diyos, Ama
at Anak (†) at Espiritu Santo ay
manaog nawa at mamalagi sa
inyo magpasawalang hanggan.
B—Amen.
Pangwakas
P—Tapos na ang Misa. Humayo
kayo’t ibahagi ang Mabuting
Ba­lita ng pag-ibig ng Diyos sa
inyong kapwa.
B—Salamat sa Diyos.