M. A.

मराठी – भाग १

MAR 111 भाषा वहार आिण भािषक कौश े

MAR 112 अवाचीन मराठी वा याचा इितहास (इ.स.१८१८ ते इ.स. २०१०)

MAR 113 ऐितहािसक भाषािव ान आिण समाजभाषािव ान

MAR 118 मराठी ाकरण

 MAR 111 भाषा वहार आिण भािषक कौश े

घटक १. मराठी ा माणभाषे चे ले खन व मु ि तशोधन

१.१ माणभाषा : संक ना, प आिण
आव कता
१.२ माणभाषािवषयक ले खनिनयम : प रचय
१.३ माणभाषािवषयक ले खनिनयमांचे उपयोजन (उता याचे
लेखनिनयमां नुसार लेखन)
१.४ मुि तशोधन : संक ना, प आिण आव कता
१.५ मुि तशोधना ा खु णा, िच े
१.६ मुि तशोधन : उपयोजन (उता याचे मु ि त शोधन)

घटक २. वा यीन वहार व काशन वसाय

२.१ िविवध सािह सं था व ां चे वाड् .मयीन काय
२.२ सािह सं था व ां ची मुखप े
२.३. सािह सं थां कडून आयोिजत केली जाणारी सािह सं मेलने
२.४ वाड् .मयीन िनयतकािलके व अिनयतकािलके.
२.५ िदवाळी अं क, िवशे षांक, रिणका, संशोधनपि का इ. चे
संपादन. मां डणी, जािहरात आिण ISSN िवषयक मािहती.
२.६ काशन वसाय, काशन सं था, पु क काशन
२.७ ंथ सं िहता िनवड, ं थमां डणी व सजावट, मुखपृ , मलपृ ,
बां धणी, जािहरात, िवतरण आिण ISBN िवषयक मािहती.

घटक 3. मुलाखत : प, तं व कौश े

३.१ मु लाखतीचे योजन व प
३.२ मुलाखतीचे कार
३.३ मुलाखतीची पू वतयारी
३.४ मुलाखतीसाठीची सू ची
३.५ मा मिनहाय मुलाखती
३.६ ासं िगक मुलाखती
३.७ मु लाखत ले खन

घटक ४. अजले खन व प ले खन
४.१ अजाचे प व कार
 ४.२ प लेखनाचे िविवध कार
४.३ सं गणकीय प वहाराचे तं
४.४ शासिनक प वहार
४.५ शासिनक प रभाषा

घटक ५ भाषांतर व अनुवाद ले खन

५.१ भाषां तराचे प
५.२ भाषां तराची आव कता व मह
५.३ भाषां तराचे िविवध कार
५.४ भाषां तर, अनु वाद, भावानु वाद आिण पांतर यातील सा -भेद
५.५ इं श उता याचे मराठीत भाषांतर करणे
५.६ िहं दी उता याचे मराठीत भाषां तर करणे .

घटक ६ िनवे दन कौश े

६.१ िनवे दनाची आव कता व प
६.२ िनवे दनाची तं े , िनवे दनाची शै ली
६.३ िविवध काय मां चे िनयोजन-आयोजन
६.४ िविवध काय मां चे िनवे दन आिण सू संचालन (सां ृ ितक
काय म, जाहीर काय म आकाशवाणी व दू रदशनवरील
काय म)
६.५ भावी िनवे दनाचे गु णिवशे ष

घटक ७ जनसं पक : सं क ना व प
७.१ जनसं पकाचे प व आव कता
७.२ जनसंपक कौश ाची तं े , जनसंपक कौश ाची भाषा
७.३ मािहती व जनसं पक अिधकारी
७.४ शासन, िव ापीठे , शै िणक सं था, बँका, कंप ां साठी
जनसं पकाचे मह व आव कता

घटक ८ क पलेखन : व पचचा

८.१ वा यीन क पलेखनाचे व प
८.२ क पलेखनातील घटक
८.३ क पलेखनाची भाषा
८.४ क पलेखनातील संदभ न दी
८.५ य क पलेखन
 ८.६ क पलेखनासाठी काही िवषय े े (नमुना सूची)

आकाशवाणीवरील मुख काय म, दूरिच वाणीचे सां कृ ितक े़ ातील काय.

आकाशवाणी / दूरिच वाणी / िनयतकािलकासाठी य मुलाखत घेणे, शै िणक
सहल आयोिजत करणे, सारमा यमांचे कायालय, काशन सं था यांना भेटी देणे,
लेखनातील संगणकाचा वापर इ यादी.
संदभ ंथ
१. ावहा रक मराठी पुणे िव ापीठ काशन
२. ावहा रक मराठी डॉ.क याण काळे , डॉ.द ा य पुंडे
३. ावहा रक मराठी संपादक डॉ . ह े ल तावरे
४. ावहा रक मराठी डॉ. लीला गोिवलकर, डॉ.जय ी
पाटणकर
५. ावहा रक मराठी डॉ. सयाजीराजे मोकाशी, ा. रंजना
नेमाडे
६. ावहा रक मराठी ल. रा. निसराबादकर
७. ावहा रक मराठी िवशेषांक नवभारत , ऑ.-स टबर १९८२, ा
पाठशाळा, वाई
८. मराठी शु लेखन दीप मो.रा.वाळं ब,े जुनी आवृ ी, िनतीन
काशन, पुणे-३०
९. मराठी शु लेखन दीप मो.रा.वाळं ब,े संपा. अ ण फडके , पुण-े
३०
१०. मराठी लेखन मागद शका याि मन शेख रा य मराठी िवकास सं था ,

११. मराठी श दलेखनकोश याि मन शेख, हम स काशन, पुणे.

१२. पॉ युलर रीितपु तक रामदास भटकळ, मृदल ु ा जोशी,
पॉ युलर काशन
१३. शु लेखन िववेक डॉ. द.न.गोखले,सोहम काशन, पुणे-
३०
१४. भाषांतरमीमांसा डॉ अंजली सोमण.डॉ ,क याण काळे .
१५. भाषांतर सदा क हाडे, लोकवा यगृह, मुंबई.
१६. भाषांतर शा क कला म. िव. फाटक, रजनी ठकार, वरदा
काशन
१७. भाषांतर आिण भाषा िवलास सारं ग, मौज काशन
१८. अनुवादमीमांसा संपादक के शव तुपे, सा ात, औरं गाबाद
१९. मराठी भाषेची संवाद कौश ये य.च.म.मु िव ापीठ, नािशक; पु तक
.१ते ८
२०. सार मा यमांसाठी लेखनकौश ये य.च.म.मु िव ापीठ, नािशक
२१. संपादन: व प व कौश ये य.च.म.मु िव ापीठ, नािशक
२२. शासिनक मराठी भाषेचा िवकास गीता भागवत,रा य मराठी
 िवकास सं था, शासन, मुंबई
२३. मु त शोधन वाय.ए.धायगुडे, द.पूना ेस ओनस
असोिसएशन
२४. मराठी लेखनकोश अ ण फडके ,ढवळे काशन, मुंबई
२५. भाषांतर मीमांसा संपा.डॉ.क याण काळे , डॉ. अंजली
सोमण
२६. भाषा: व प, साम य व स दय डॉ. वा. के . लेल,े राजहंस काशन,
पुणे-३०
२७. अनुवाद: व प और िववेचन य.च.म.मु िव ापीठ, नािशक
२८. सािह य संवाद ा.िव.शं.चौघुल,े ितमा काशन, पुणे-
३०
२९. संवाद शा ीपाद जोशी, संभव काशन, नागपूर
३०. मा यम िच वाणी आकाशानंद, ंथकार काशन, मुंबई
३१. सुगम मराठी ाकरण लेखन मो.रा.वाळं ब,े िनतीन काशन, पुणे
३२. महारा सािह य पि का एि ल-मे-जून१९८६ अंक २३७
(सािह यसं था िवशेषांक)
३३. महारा सािह य पि का शता दी महो सव १९०६-२००६,
एि ल-स टबर २००६, अंक ३१७,३१८.
३४. महारा सािह य पि का एि ल-मे-जून २००५
३५. मािहतीमय समाजाचे समाजशा य.च.म.मु िव ापीठ, नािशक
३६. मराठी िनयतकािलकांचा वा यीन अ यास डॉ.उषा मा. देशमुख, अ यासखंड
१ ते ३., पुणे.
३७. सािह याची भूमी ी.पु.भागवत, ंथाली काशन, दादर, मुंबई-२८
३८. भाषा : अंतःसू आिण वहार संपा.मु.ग.पानसे
३९. भाषांतर िव ा: व प आिण सम या डॉ. रमेश वरखेड.े
४०. भाषा: मातृभाषा आिण परभाषा रा.सो. सराफ
४१. संमेलन ृती, संपा. डॉ. ी .बी. गायकवाड, डॉ.बाळासाहेब गुं जाळ, डॉ. वेद ी
िथगळे , डॉ.िदलीप पवार, िकरण च ाण.
४२. शासन वहारात मराठी भाषा संचालनालय, महारा शासन
४३. महारा सािह य प रषद म. ी.दीि त,रा य मराठी िवकास सं था, मुंबई
४४. सािह याची भाषा डॉ. भालचं नेमाडे
४५. सािह य संमल े नाचे महाभारत डॉ. भीमराव कु लकण , सुपण काशन, पुणे
४६. शतकाची िवचारशैली : खंड१,२,३ रमेश ध गडे, दलीपराज काशन, पुणे
४७. संवाद संपा. अ ण शेवते,मुळा ए युकेशन सोसायटी, सोनई
४८. दिलतांची िनयतकािलके ह र ं िनमळे , सुगावा काशन, पुणे
४९. मराठी सािह य काही लेखनबंध डॉ.सुधाकर शेलार
५०. ासपीठ डॉ. महादेव वाळुं ज
५१. ावहा रक, उपयोिजत मराठी आिण सारमा यमांची कायशैली
डॉ. संदीप सांगळे
MAR 112 अवाचीन मराठी वा याचा इितहास (इ.स. १८१८ ते इ.स. २०१०)

घटक. १ वा येितहास : व पमीमांसा

१.१ वा येितहासाची संक पना
१.२ कालखंड : संक पना ( ाचीन / अवाचीन)
१.३ सािह यिन मती आिण कालखंड यांचा सहसंबंध
१.४ वा यिन मतीमागील ेरणा व वृ चा कािलक संदभ

घटक. २ अ वल इं जी कालखंडातील सािह य : रे णा, वृ ी व व प

२.१ अवाचीन कालखंडाची सामािजक, धा मक, राजक य, सां कृ ितक आिण
वा यीन पा भूमी
२.२ मु णकला व ंथ वहार
२.३ सरकारी पातळीवरील पा पु तके , ाकरण व कोशिन मतीचे य
२.४ भाषांतरयुग

घटक ३ इ.स.१८१८ ते १८७४ कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी व

व प
३.१ या कालखंडातील सुधारणािवषयक िवचारांची वाटचाल
३.२ या कालखंडातील सामािजक, धा मक, राजक य सुधारणा व सािह य : सहसंबंध
३.३ या कालखंडातील सािह य कार (िनबंध, कथा, कादंबरी, का , नाटक) : व प
व वाटचाल
३.४ या कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी, िवषय व आशय यासंदभातील
िनरी णे

घटक ४ - इ.स.१८७४ ते १९२० कालखंडातील सािह य : रे णा, वृ ी व

व प
४.१ या कालखंडातील सामािजक, धा मक, राजक य िवचारांची वाटचाल
४.२ या कालखंडातील सामािजक, धा मक, राजक य सुधारणा व सािह य : पर पर
भाव
४.३ या कालखंडातील सािह य कार (िनबंध, कथा, कादंबरी, का , नाटक) : व प
व वाटचाल
४.४ या कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी, िवषय व आशय या संदभातील
िनरी णे
घटक ५ - इ.स. १९२० ते १९४५ कालखंडातील सािह य : रे णा, वृ ी व व प

५.१ या कालखंडातील सामािजक, धा मक, राजक य िवचार वाह व सािह य :

सहसंबंध (स यशोधक य िवचार, गांधीवाद, समाजवाद, मा सवाद, कलावाद,
जीवनवाद इ.)
५.२ या कालखंडातील सामािजक, धा मक, राजक य प रि थती व सािह य :
पर परसंबंध
५.३ या कालखंडातील सािह य कार (िनबंध, कथा, कादंबरी, का , नाटक) :
व प व वाटचाल
५.४ या कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी, िवषय व आशय या संदभातील
िनरी णे

घटक ६ - इ.स.१९४५ ते १९६० कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी व व प

६.१ या कालखंडातील सामािजक, धा मक, राजक य ि थ यंतरे व सािह य :
पर परसंबंध ( वातं य, महायु आदी घटनांचे सािह यावरील प रणाम)
६.२ या कालखंडातील नवसािह य व नवसमी ा
६.३ या कालखंडातील सािह य कार (िनबंध, कथा, कादंबरी, का , नाटक) : व प
व वाटचाल
६.४ या कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी, िवषय व आशय या संदभातील
िनरी णे

घटक ७ - इ.स.१९६०ते १९९० कालखंडातील सािह य : रे णा, वृ ी व व प

७.१ इ.स.१९६० ते १९९० या कालखंडातील शै िणक, सामािजक, धािमक,
राजकीय ि थ यंतरे व सािह य : पर परसंबंध
७.२ साठो री सािह य वाह आिण सािह य चळवळी : सहसंबंध
७.३ या कालखंडातील सािह य कार (िनबंध, कथा, कादंबरी, का , नाटक) : व प
व वाटचाल
७.४ या कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी, िवषय व आशय या संदभातील
िनरी णे

घटक ८ - इ.स. १९९० ते २०१०कालखंडातील सािह य : रे णा, वृ ी व व प

८.१ इ.स.१९९० ते २०१० या कालखंडातील वा याची सामािजक व सां कृ ितक
पा भूमी
८.२ खासगीकरण, उदारीकरण व जागितक करणा या धोरण वीकाराचा
सािह यावरील प रणाम
८.३ या कालखंडातील सािह य कार (िनबंध, कथा, कादंबरी, का , नाटक) : व प
व वाटचाल
८.४ या कालखंडातील सािह य : ेरणा, वृ ी, िवषय व आशय या संदभातील
िनरी णे

संदभ थ
ं
१. महारा सार वत िव.ल.भावे, शं.गो.तुळपुळे
२. मराठी वा याचा इितहास, खंड ४,५,६ महारा
सािह य प रषद, पुणे
३. मराठी वा याचा िववेचक इितहास अवाचीन कालखंड डॉ. .न.
जोशी
४. महारा जीवन खंड १ व २ गं. बा. सरदार
५. दि णा खंड १ व २ (सा.वा.नािशक)
कॉ टीने टल काशन, पुणे
६. अवाचीन मराठी ग ाची पूवपी ठका गं. बा. सरदार
७. सािह य समाज आिण सं कृ ती दगंबर पा ये
८. महारा ाचा सां कृ ितक इितहास शं. दा. पडसे
९. मराठी ग ाचा इं जी अवतार द. वा. पोतदार
१०. मराठी वा याची स ि थती
संपादक : डॉ.िव ागौरी टळक, डॉ. द. द.पुंडे
११. मराठी वा याची सां कृ ितक पा भूमी गो. म. कु लकण
१२. अवाचीन मराठी वा याची सां कृ ितक पा भूमी सदा क हाडे
१३. मराठी कादंबरी आशय आिण आिव कार द ा घोलप
१४. आधुिनक मराठी वा मयाचा इितहास खंड १ व २ डॉ. अ. ना. देशपांडे
१५. मराठी कादंबरी पिहले शतक कु सुमावती देशपांडे
१६. मराठी कथा उदगम आिण िवकास इं दम
ु ती शेवडे
१७. धार आिण काठ नरहर कु ं दकर
१८. मराठी सािह य ेरणा आिण व प गो. मा. पवार व
म.द. हातकणंगलेकर
१९. टीका वयंवर भालचं नेमाडे
२०. मराठी कादंबरीचा इितहास चं कांत बां दवडेकर
२१. कादंबरी आिण मराठी कादंबरी उषा ह तक
२२. आधुिनक मराठी किवता रा. ी. जोग
२३. कामगार किवतेतील सामािजक जािणवा दलीप पी. पवार
२४. वा येितहासाची संक पना द. द. पुंडे
२५. मराठी नाटक आिण रं गभूमी िव. भा. देशपांडे
२६. मराठी रं गभूमी या तीस रा ी खंड १, २ व ३ मकरं द साठे
२७. मराठी कथा प आिण प रसर म. द. हातकणगलेकर
२८. एकोिणसा ा शतकातील महारा य. द. फडके
२९. िवसा ा शतकातील महारा य. द. फडके
३०. आधुिनक मराठी का : उ म, िवकास आिण भिवत द. के . बेडेकर
३१. मराठी किवता एक दृि ेप नागनाथ को ाप ले
३२. मराठी किवता १९४५ ते १९६० रा. ी. जोग
३३. मराठी कादंबरी ेरणा व व प कु सुमावती देशपांडे
३४. खडक आिण पाणी गंगाधर गाडगीळ
३५. मराठी ादेिशक कादंबरी मदन कु लकण
३६. महारा ा या सामािजक सां कृ ितक ि थ यंतराचा इितहास
रमेश नारायण वरखेडे, खंड एक (१८०१ते१९००)
३७. कादंबरी : व प व समी ा द. िभ. कु लकण
३८. राजवाडेलेखसं ह संपादक तकतीथ ल मणशा ी जोशी
३९. िनवडक मराठी समी ा संपादक गो. मा. पवार
४०. मराठी ग ाचे पूवरं ग संपादक भीमराव कु लकण
४१. स याशोधक य सािह याचा इितहास ीराम गुंदके र
४२. िवचार करण उमेश बगाडे
४३. कादंबरी : एक सािह य कार ह र ं थोरात
४४. मराठी कादंबरी : ेस ते तेरा ह र ं थोरात
४५. मराठीतील च र ा मक कादंबरी िशरीष लांडगे
४६. किवतेचा अंत: वर देवानंद सोनट े
४७. महारा ातील िव थािपत आिण मराठी कादंबरी संजय नगरकर
४८. वारकरी संत च र ा मक कादंबरी राज थोरात
 MAR 113 ऐितहािसक भाषािव ान आिण समाजभाषािव ान

घटक १ भाषा : व प, काय आिण भाषा यासा या िविवध प ती

१.१ भाषा यासाची आव यकता
१.२ भाषा यासा या िविवधप ती : प रचय
१.३ ऐितहािसक भाषा यासप ती : व प व भूिमका
१.४ ऐितहािसक भाषा यासप ती : मह व व मयादा

घटक २ भाषा : उ म व िव तार

२.१ भाषा उ प ीिवषयक िविवध उपप ी
२.२ मराठीची पूवपी ठका - मराठी भाषेचा उगम
२.३ मराठीचा िन मतीकाल (कोरीव लेख आिण ांिथक पुरावे)
२.४ मराठी भाषािवकासाचे कािलक ट पे (आ दकाल-म यकाल-अवाचीन काल)

घटक ३ भाषाकु ल : संक पना व व प

३.१ भाषांचे पुनरचन आिण भाषांचे वग करण
३.२ जागितक भाषाकु ले
३.३ इं डो-युरोिपयन भाषाकु ल
३.४ आय-भारतीय भाषाकु ल आिण मराठी भाषा

घटक ४ भािषक प रवतन : संक पना, व प व कारणे

४.१ वन प रवतन
४.२ अथ प रवतन
४.३ सादृ यमूलक प रवतन
४.४ आदान या

घटक ५ समाजभाषािव ान : व प व भूिमका

५.१ समाजभाषािव ान : पा भूमी व संक पना प ीकरण
५.२ समाजभाषािव ान : व प, ा ी व िवशेष
५.३ भािषकसापे तावादाचा िस ांत
५.४ भाषा, बोली आिण समाज यांचा पर परसंबंध

घटक ६ भाषाउपयोजनातील वैिव य : व प व मागोवा

६.१ समाजातील भाषा उपयोजनातील िविवधता
६.२ भाषा आिण िविवध वसाय े े : पर परसंबंध
६.३ भाषा आिण आ थक वग व था : पर परसंबंध
६.४ भाषा,भािषक भांडार आिण लघु े े : िविश भाषा पे

घटक ७ भाषा आिण सं कृ ती : पर परसंबध

ं
७.१भाषेचे सं कृ तीसापे व : व प चचा
७.२ भाषा आिण सां कृ ितक व था, सां कृ ितक परं परा : पर परसंबंध
७.३ िविवध सामािजक तर आिण भाषा : सहसंबंध
७.४ भाषेचा लंगसापे िवचार : ि यांची भाषा आिण पु षांची भाषा

घटक ८ िविवध नव व था : बदलती भाषा पे

८.१ समाजांतगत िनमाण झाले या नव व था : थूल प रचय
८.२ समाजांतगत नव व था : आिव कारप ती व भाषा पे
८.३ माण भाषा आिण परभाषा संपक िपिजन (Pidgin) आिण ऑल (Creol)
भाषां या िन मती या संदभातील िस ांतन.
८.४ समाजांतगत िविश नव व था आिण प रभाषेचा वापर

संदभ ंथ
१. विनिवचार डॉ. ना.गो. कालेलकर
२. भाषा: इितहास आिण भूगोल डॉ. ना.गो. कालेलकर
३. भाषा आिण सं कृ ती डॉ. ना.गो. कालेलकर
४. भाषा आिण भाषाशा डॉ. ी.न.गज गडकर
५. मराठीचा भािषक अ यास संपादक डॉ. मु. ी.कानडे
६. िव ान: वणना मक आिण ऐितहािसक संपादक मालशे, डॉ. इनामदार,
डॉ.सोमण
७. वणना मक भाषािव ान: व प आिण प ती, संपादक डॉ. काळे , डॉ. सोमण
८. मराठी या माणभाषेचे व प डॉ.सुहािसनी लददू
९. अवाचीन मराठी डॉ.रमेश ध गडे
१०. अिभनव भाषािव ान डॉ.गं.ना.जोगळे कर
११. भाषािव ान प रचय डॉ.मालशे, डॉ.पुंडे, डॉ.सोमण
१२. मराठी भाषा व था आिण अ यापन डॉ.चं कांत इं दापूरकर
१३. समाज भाषािव ान: मुख संक पना रमेश वरखेडे
१४. सामािजक भाषािव ानःएक नवे अ यास े मराठी संशोधनपि का,
माच1978
१५. सामािजक भाषािव ान डॉ. भाकर जोशी, ा.चा ता गोखले
१६. वैखरीः भाषा आिण भाषा वहार डॉ. अशोक रा.के ळकर
१७. म यमा डॉ.अशोक रा. के ळकर
१८. आधुिनक भाषािव ानः िस ांतन आिण उपयोजन डॉ. िम लंद मालशे
१९. आ मल ी समी ा डॉ. रमेश ध गडे
२०. दिलतांची आ मच र े डॉ.रमेश धेांगडे
२१. Sociolioguistics : An introduction Peter Trudgill
२२. The Course in General Linguistics F.Sassure
२३. Sociolinguistics Patterns William Labov
२४. Language in Sociocultural Change J.A. Fishman
२५. Sociolinguistics : Selected Reddings Edited By J.B.Pride & J.Homes
२६. An Introduction to pidigin & Creol John A. Holm
२७. Pidginication & Cradlization of Language Edited by Dell Hymes
२८. Sociolinguiistics R.A. Hudson
२९. Language in Society an introduction Suzanne Romaine
to Sociolinguiistics
३०. मराठी भाषेचा आ थक संसार डॉ. अशोक रा.के ळकर
३१. ऐितहािसक भाषाशा डॉ. र.रा.गोसावी
३२. सुबोध भाषाशा डॉ. .न.जोशी
३३. सुलभ भाषा िव ान डॉ. द ा य पुंडे
३४. यादवकालीन मराठी भाषा डॉ. शं.गो.तुळपुळे
३५. सुलभ मराठी ाकरण मो.रा.वा ळं बे
३६. आधुिनक भाषािव ान डॉ.क याण काळे , डॉ.सोमण
(संरचनावादी व सामा य)
३७. मराठीचे वणना मक भाषािव ान डॉ. मह कदम
३८. सामािजक भाषािव ान संपा. डॉ. जय ी पाटणकर.
३९. सामािजक भाषािव ान आिण बोली डॉ. शशीकला कांबळे .
४०. बोलू कौतुके डॉ.एकनाथ पगार
४१. शैलीमीमांसा डॉ. दलीप ध डगे
 MAR 118 मराठी ाकरण

घटक १ मराठी भाषेचे ाकरण : व प आिण संक पना

१.१ भाषा आिण िलपी : सहसंबंध
१.२ देवनागरी िलपी आिण मराठी भाषा
१.३ मराठी भाषे या ाकरणाचे व प, संक पना आिण वाटचाल
१.४ मराठी ाकरणावरील इतर भाषां या ाकरणाचा भाव

घटक २ मराठीचा वणिवचार

२.१ वणमाला : वणाचे कार
२.२ वर आिण ंजने
२.३ जोडा रांचे लेखन
२.४ काही िवशेष लेखनप ती

घटक ३ श दिवचार आिण श दिस ी

३.१ श दांची घडण व संधी
३.२ संधीचे कार ( ंजनसंधी, िवसगसंधी, िवशेषसंधी)
३.३ श दिस ी : िस , सािधत, उपसग आिण यय
३.४ श दसािधते

घटक ४ श दां या जाती व यांची काय

४.१ श दां या जाती
४.२ श दिवकार
४.३ िवभ िवचार
४.४ िवभ चे अथ

घटक ५ योगिवचार व समासिवचार

५.१ योग : संक पनािवचार
५.२ योगाचे कार
५.३ समास : संक पनािवचार
५.४ समासाचे कार

घटक ६ वा यपृथ रण व सं षे ण
६.१ वा यपृथ रण : संक पनािवचार
६.२ वा यांचे कार व पृथ रणिवचार
६.३ वा यसं ेषण : संक पनािवचार
६.४ वा य पांतर : के वल वा य, संयु वा य, िम वा य तयार करणे

घटक ७ मराठीतील वृ िवचार व छंदिवचार

७.१ ग व प लेखन आिण वृ संक पना
७.२ वृ ांचे कार
७.३ छंद संक पना
७.४ छंदांचे कार

घटक ८ अलंकार आिण श दश

८.१ अलंकार : संक पना व आव यकता
८.२ अलंकारांचे कार
८.३ श दश : अिभधा, ल णा आिण ंजना
८.४ वा चार व हणी, समानाथ . िव ाथ श द

संदभ थ
ं
१. शा ीय मराठी ाकरण मो. के . दामले
२. मराठी ाकरणातील िनबंध कृ णशा ी िचपळू णकर
३. मराठी ाकरणाची मूलत वे ग. ह. के ळकर
४. मराठी ाकरणाचा पुन वचार अर वंद मंग ळकर
५. मराठीचे ाकरण डॉ.लीला गोिवलकर
६. मराठीचे ाकरण: वाद आिण वाद कृ . ी.अजुनवाडकर
७. मराठी ाकरणाची कु ळकथा अ.का.ि योळकर
८. मराठी भाषेची घटना रा.िभ.जोशी
९. मराठी माणभाषेचे व प सुहािसनी लददू
१०. मराठी ाकरण िववेक मा.ना.आचाय
११. अिभनव मराठी ाकरण डॉ. .न जोशी
१२. अवाचीन मराठी रमेश वा. ध गडे
१३. देवनागरी िलपी : उ म, िवकास व संभावना, ल. ी. वाकणकर
१४. मराठी ाकरण व प व िच क सा खंडेराव कु लकण