‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬

‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫فهرست‪:‬‬

‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫‪1‬‬ ‫‪ .1‬آشنايي با ليفتراك‬

‫‪1‬‬ ‫‪ .1-1‬تعريف ليفتراك‬

‫‪1‬‬ ‫‪ .1-2‬انواع ليفتراك‬

‫‪2‬‬ ‫‪ .2‬ايمني‬

‫‪2‬‬ ‫‪ .2-1‬اصول اوليه‬

‫‪4‬‬ ‫‪ .2-2‬ايمني در هنگام حركت‬

‫‪12‬‬ ‫‪ .2-3‬بارگيري ايمن‬

‫‪16‬‬ ‫‪ .2-4‬ايمني در هنگام انجام عمليات سرويس دوره اي و تعميرات‬

‫‪16‬‬ ‫‪ .2-4-1‬نكات ايمني پيش از آغاز عمليات سرويس دوره اي و تعميرات‬

‫‪16‬‬ ‫‪ .2-4-2‬نكات ايمني در حين انجام عمليات سرويس دوره اي و تعميرات‬

‫‪17‬‬ ‫‪ .2-4-3‬بازرسي دوره اي وضعيت قطعات تعويضي‬

‫‪18‬‬ ‫‪ .2-4-4‬بررسي وضعيت و فشار باد تايرها‬

‫‪19‬‬ ‫‪ .2-4-5‬نكات ايمني در هنگام باال بردن ليفتراك به كمك جك‬

‫‪19‬‬ ‫‪ .2-4-6‬نكات ايمني مربوط به كار با باتريها‬

‫‪21‬‬ ‫‪ .2-5‬ايمني در هنگام يدك كش نمودن‬

‫‪21‬‬ ‫‪ .2-6‬ايمني در هنگام بلند كردن و بارگيري ليفتراك (به وسيله جرثقيل)‬

‫‪22‬‬ ‫‪ .3‬پايداري ليفتراك‬

‫‪22‬‬ ‫‪ .3-1‬ساختار يك ليفتراك‬

‫‪22‬‬ ‫‪ .3-2‬مركز جرم بار‬

‫‪22‬‬ ‫‪ .3-3‬ارتباط بين مراكز جرم و تعادل ليفتراك‬

‫‪23‬‬ ‫‪ .3-4‬محدوده پايداري مركز جرم‬

‫‪23‬‬ ‫‪ .3-5‬ظرفيت واقعي ليفتراك‬

‫‪24‬‬ ‫‪ .3-6‬نمودار ظرفيت بار‬

‫‪25‬‬ ‫‪ .3-6-1‬نحوه كار با نمودار ظرفيت بار‬

‫‪.1‬آشنايي با ليفتراك‬

‫‪0‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ .1-1‬تعريف ليفتراك‬
‫ليفتراك ماشيني است كه براي بارگيري‪ ،‬تخليه بار و انبارسازي آن استفاده مي گردد‪ .‬يك ليفتراك داراي قابليتهاي زيراست‪:‬‬
‫شاخكها به كمك دكل قادرند تا ارتفاع معيني از سطح زمين‪ ،‬بار را باال ببرند‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫در اغلب ليفتراكها‪ ،‬بار در قسمت جلو حمل مي شود و براي حفظ تعادل‪ ،‬در قسمت عقب وزنه تعادل (‪Counter‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪ )Weight‬قرار دارد (چرخهاي جلو نقش تكيه گاه را دارند)‪.‬‬
‫در اغلب ليفتراكها چرخهاي جلو محرك و چرخ يا چرخهاي عقب فرمانگير مي باشند‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫ساختمان يك ليفتراك به صورت متراكم و شعاع گردش آن‪ ،‬تا حد ممكن كوچك است‪.‬‬ ‫‪o‬‬

‫در شكل زير‪ ،‬قسمتهاي مختلف يك ليفتراك نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪ .9‬چراغ راهنما‬ ‫‪ .1‬دكل‬

‫‪ .10‬چراغ سقفي‬ ‫‪ .2‬زنجير ليفت‬
‫‪ .11‬وزنه تعادل‬ ‫‪ .3‬جك باالبر‬
‫‪ .12‬چرخ عقب (فرمانگير)‬ ‫‪ .4‬تكيه گاه پشتي بار (سينه كار)‬
‫‪ .13‬چرخ جلو (محرك)‬ ‫‪ .5‬جك زاويه دكل (سينه دهي بار)‬
‫‪ .6‬تكيه گاه شاخكها (ريل)‬
‫‪ .7‬شاخكها‬
‫‪ .8‬حفاظ بااليي راننده‬

‫‪ .1-2‬انواع ليفتراك‪:‬‬
‫ليفتراكها‪ ،‬بر حسب نوع نيروي محركه‪ ،‬به انواع زير تقسيم مي گردند‪:‬‬
‫ليفتراكهاي داراي موتور احتراق داخلي‪:‬‬ ‫‪o‬‬
‫موتور بنزين سوز‬ ‫‪‬‬
‫موتور ديزل (گازوييل سوز)‬ ‫‪‬‬
‫موتور ‪( LPG‬گاز مايع) – بنزيني (دوگانه سوز)‬ ‫‪‬‬
‫ليفتراكهاي برقي (سيستم باتري)‬ ‫‪o‬‬
‫‪ .2‬ايمني‪:‬‬

‫‪ .2-1‬اصول اوليه‪:‬‬
‫رعايت دستورالعملهاي زير به همراه توجه به عالئم ايمني نصب شده در قسمتهاي مختلف ليفتراك‪ ،‬مانع استفاده نادرست از آن‬
‫و بروز خسارت و حوادث ناگوار مي گردد‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫محل قرار گيري برچسبهاي ايمني‬

‫‪‬در هنگام خستگي يا خواب آلودگي يا موارد مشابه‪ ،‬هرگز با ليفتراك رانندگي نكنيد‪.‬‬
‫‪‬پيش از شروع به كار با ليفتراك‪ ،‬به دقت بررسي هاي ابتداي كار را انجام دهيد و در صورت مشاهده هر گونه ايراد‪ ،‬نسبت به‬
‫رفع آن قبل از شروع به كار با ماشين‪ ،‬اقدام نماييد‪.‬‬

‫‪‬در هنگام كار با ليفتراك‪ ،‬همواره نكات ايمني را رعايت نموده و مراقب افراد و يا موانع سر راه باشيد و آهسته برانيد‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬هميشه روي سطوح هموار كار كنيد و روغن يا گريس ريخته شده روي زمين را كامًال تميز نماييد‪.‬‬

‫‪‬در هنگام كار كردن روي باراندازها‪ ،‬اسكله ها‪ ،‬عرشه ها يا ساير جاهايي كه خطر سقوط وجود دارد‪ ،‬همواره كناره هاي محل‬
‫را طوري مسدود كنيد كه ليفتراك از آنجا نيفتد‪.‬‬
‫‪‬در نزديكي مناطق خطرناك‪ ،‬عاليمي قرار دهيد كه راننده ليفتراك را متوجه آنها سازد‪.‬‬
‫‪‬مسير عبور ليفتراك را به دقت مشخص و خط كشي نماييد و آنرا در شرايط مناسبي نگاه داريد‪.‬‬
‫‪‬در هنگام كار با ليفتراك از پوشيدن لباسهاي گشاد‪ ،‬شال گردن‪ ،‬جواهرات و ‪ ...‬خودداري كرده و از كفش و كاله ايمني‬
‫استفاده نماييد‪ .‬در صورت لزوم بايد از تجهيزات ايمني اضافي نيز استفاده نماييد‪.‬‬

‫‪‬كابين دستگاه را هميشه تميز نگاه داريد‪ .‬اگر روغن در اطراف آن ريخته باشد‪ ،‬ليز خوردن راننده مي تواند صدمات جدي را‬
‫براي او به همراه آورد‪.‬‬
‫‪‬وقتي از تجهيزات اضافي براي ليفتراك استفاده مي كنيد‪ ،‬حداكثر باري كه ليفتراك مجاز به حمل آن است‪ ،‬نسبت به حالت‬
‫عادي كمتر مي شود زيرا‪:‬‬
‫وزن تجهيزات‪ ،‬به بار اضافه مي گردد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫مركز جرم كلي مجموعه‪ ،‬به سمت جلو منتقل مي گردد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪‬مقدار بار مجازي را كه در نمودار ظرفيت باربري روي پالك درج گرديده است‪ ،‬در نظر بگيريد‪.‬‬
‫‪‬بدون مجوز سازنده‪ ،‬اقدام به نصب تجهيزات اضافي روي ليفتراك نكنيد‪ ،‬در غير اين صورت‪ ،‬جابجا شدن مركز جرم ممكن‬
‫است سبب كاهش پايداري ماشين گردد‪.‬‬
‫‪‬حفاظ بااليي دستگاه جهت محافظت از راننده در برابر افتادن جعبه هاي سبك و كوچك است‪ ،‬نه هر نوع باري‪ .‬همواره مراقب‬
‫افتادن اجزاء باشيد‪.‬‬
‫‪‬گازهاي خروجي از موتور سمي مي باشند‪ .‬در مكانهايي كه فاقد تهويه كافي است‪ ،‬موتور را براي مدت طوالني روشن نگاه‬
‫نداريد‪ .‬خطر مسموميت ناشي از گاز‪ ،‬مي تواند منجر به صدمه شديد يا مرگ گردد‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬در هنگام سوختگيري‪ ،‬از شعله ها و جرقه ها دور شده و موتور را خاموش نماييد‪.‬‬

‫‪ .2-2‬ايمني در هنگام حركت‪:‬‬

‫‪‬در هنگام سوار يا پياده شدن‪ ،‬مطمئن شويد كه ليفتراك كامًال متوقف شده است‪ .‬سپس با استفاده از دستگيره ها و پله ها از‬
‫ليفتراك خارج شويد‪ .‬از غربيلك فرمان يا اهرمهاي كنترلي جهت سوار و پياده شدن استفاده ننماييد‪.‬‬

‫‪ ‬دستگيره ها و پله ها هميشه بايد تميز‪ ،‬محكم و سالم باشند‪.‬‬

‫‪‬مراقب باشيد هيچ قسمتي از بدنتان بيرون از ليفتراك و حفاظ بااليي نماند‪.‬‬

‫‪‬اگر در حاليكه به طور كامل روي صندلي ليفتراك ننشسته ايد‪ ،‬شروع به حركت نماييد‪ ،‬ممكن است نتوانيد به درستي آنرا‬
‫كنترل كنيد و حادثه اي ناگوار پيش آيد‪ .‬براي جلوگيري از اين موضوع‪ ،‬برخي ليفتراكهاي كوماتسو مجهز به قفل داخلي‬
‫حركت و قفل داخلي ليفت مي باشند كه به ترتيب مانع از حركت ليفتراك و حركت شاخكها در اين شرايط مي گردند‪ .‬اگر شما‬
‫در شرايطي كه كامًال روي صندلي ننشسته ايد (مثًال در حال ايستاده يا تكيه به بغل يا جلو) شروع به كار با ليفتراك نماييد‪،‬‬
‫قفل داخلي حركت براي حدود سه ثانيه شروع به اخطاردهي نموده و پس از آن‪ ،‬انتقال قدرت را از موتور‪ ،‬قطع مي نمايد‪ .‬در‬
‫اين شرايط حتي اگر پدال گاز يا اهرم حركت به جلو و عقب را فشار دهيد‪ ،‬ماشين به حركت در نخواهد آمد‪.‬‬
‫‪ ‬بهتر است حد مجازي براي سرعت خود در كارخانه يا انبار تعيين كنيد و از آن تجاوز ننماييد‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ ‬ليفتراكها ماشينهايي يك نفره هستند‪ .‬هرگز و به هيچ علتي‪ ،‬شخص ديگري را به غير از خود سوار ليفتراك ننماييد‪.‬‬

‫‪‬در هنگام كار با ليفتراك‪ ،‬هميشه كمربند ايمني را محكم ببنديد و ازدرستي كاركرد آن‪ ،‬اطمينان حاصل نماييد‪.‬‬

‫‪‬پيش از روشن كردن دستگاه‪ ،‬دقت كنيد كه ترمز پارك (ترمز دستي) درگير باشد و اهرمهاي تعيين جهت و تنظيم سرعت‪،‬‬
‫در وضعيت خالص باشند‪.‬‬

‫‪‬پيش از روشن كردن دستگاه‪ ،‬صندلي راننده و غربيلك فرمان را تنظيم و سپس آنها را در موقعيت خود قفل نماييد‪ .‬تنظيم‬
‫موقعيت صندلي يا غربيلك فرمان در هنگام حركت مي تواند باعث از دست رفتن كنترل ماشين گردد‪.‬‬
‫‪‬پيش از روشن نمودن دستگاه‪ ،‬وضعيت اطراف را بررسي نموده و حتمًا بوق را به صدا درآوريد‪.‬‬
‫‪‬در هنگام حركت رو به عقب‪ ،‬هرگز به آيينه عقب اطمينان نكنيد‪ ،‬بلكه خودتان به عقب برگرديد‪ ،‬اما آيينه عقب همواره بايد‬
‫تنظيم باشد تا از وضعيت محوطه پشت ماشين با خبر باشيد‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬براي شروع به حركت با ليفتراك‪ ،‬شاخكها را حدود ‪ 15‬تا ‪ 20‬سانتي متر ازسطح زمين باالتر برده و دكل را به سمت عقب‪،‬‬
‫زاويه (سينه) بدهيد ‪.‬‬

‫‪‬وقتي براي حركت دادن ليفتراك آماده شديد‪ ،‬ترمز دستي را خالص نماييد‪.‬‬
‫‪‬پس از روشن نمودن ماشين‪ ،‬ابتدا درستي كاركرد ترمزها را كنترل نموده و سپس شروع به حركت نماييد‪.‬‬

‫‪‬قبل از تغيير جهت حركت دستگاه از جلو به عقب يا برعكس‪ ،‬حتمًا دستگاه را متوقف نموده و سپس جهت حركت را عوض‬
‫كنيد تا به سيستم انتقال قدرت دستگاه آسيبي نرسد‪.‬‬
‫‪‬پيش از استفاده از اهرم تغيير جهت يا اهرم تغييرسرعت‪ ،‬پدال كالچ راتا انتها فشار دهيد‪ ،‬در غير اين صورت‪ ،‬ماشين به جلو‬
‫مي پرد و ممكن است باعث بروز حادثه گردد‪.‬‬
‫‪‬همواره به دقت مسير حركت را در نظر داشته باشيد و مراقب موانع و اشخاص سر راه باشيد‪ .‬در هنگام نزديك شدن به‬
‫ماشينهاي ديگر‪ ،‬سرعت ليفتراك را كاهش داده و فاصله مناسب را حفظ كنيد‪.‬‬
‫‪‬در مناطقي با محدوديت ديد مانند تقاطعها و گوشه ها‪ ،‬از ليفتراك يا ماشين ديگردر حال حركت در محوطه‪ ،‬سبقت نگيريد‪.‬‬
‫‪‬قبل از شروع به حركت و همچنين هنگام دور زدن يا عبور از تقاطعها‪ ،‬بوق را به صدا در آوريد و به دقت مراقب اطراف‬
‫باشيد‪ ،‬زيراممكن است اشخاصي صداي بوق را نشنيده باشند‪.‬‬
‫‪‬درهنگام دور زدن يا عبوراز تقاطع‪ ،‬توقف كامل نماييد تا از ايمني اطراف مطمئن شويد‪.‬‬

‫‪‬همواره مراقب اشخاص در مسير باشيد و براي جلوگيري از ورود آنها به مسير عبور و مرور ليفتراك‪ ،‬اقدامات الزم را انجام‬
‫دهيد‪.‬‬
‫‪‬درمناطق شلوغ‪ ،‬همواره به ليفتراكي كه در حال حمل بار است‪ ،‬اجازه عبور بدهيد‪.‬‬
‫‪‬از كاركردن با ليفتراك روي زمينهاي خيس‪ ،‬لغزنده يا نرم يا داراي ناهمواري زياد‪ ،‬بپرهيزيد‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬از روي موانعي مانند زنجيرها‪ ،‬چاله ها‪ ،‬ريلها و ‪ ...‬عبور نكنيد‪.‬‬
‫‪ ‬درهنگام ورود به ساختمانها با ليفتراك‪ ،‬هميشه حداكثر وزن قابل تحمل توسط كف ساختمان را در نظر بگيريد‪.‬‬
‫‪ ‬همواره فاصله مطمئن را با لبه جاده ها يا اسكله ها حفظ نماييد‪ .‬خطر فرو ريختن كناره ها و سقوط وجود دارد‪.‬‬

‫‪‬در هنگام عبور از روي پلهاي كشتي‪ ،‬از حداكثر وزن قابل تحمل توسط آنها مطمئن شويد ودر صورتي كه پل تحمل آنرا‬
‫ندارد‪ ،‬از روي آن عبور نكنيد‪.‬‬
‫‪‬در هنگام جابجايي بار در داخل تريلرها با ليفتراك‪ ،‬ترمز هاي تريلر را بكشيد و چرخهاي آن را قفل كنيد‪ .‬با استفاده از جك‬
‫ها وساير اقدامات ممكن‪ ،‬از حركت تريلر در هنگام كار كردن ليفتراك داخل آن‪ ،‬جلوگيري كنيد‪ .‬در هنگام خروج از تريلر‪،‬‬
‫سرعت ليفتراك را كاهش دهيد و از ايمن بودن سكوي بين زمين و تريلر وعدم لغزش آن‪ ،‬مطمئن شويد‪.‬‬

‫‪‬از راننده تريلر بخواهيد تا زمان پايان كارليفتراك درون آن‪ ،‬تريلر را حركت ندهد‪.‬‬

‫‪‬پيش از ورود به ساختمانها و مناطق داراي محدوديت طول و عرض و نيز درداخل آنها‪ ،‬از كافي بودن ارتفاع وعرض براي‬
‫عبور مطمئن شويد‪ .‬همچنين مراقب سيمهاي برق و سايرموانع درون و بيرون ساختمان باشيد‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬درهنگام حركت در سربااليي ها ياسرازيري ها‪ ،‬از دور زدن يا حركت مورب بپرهيزيد‪ ،‬زيرا خطر واژگون شدن ليفتراك وجود‬
‫دارد‪.‬‬

‫‪‬پيش از باال رفتن از سربااليي‪ ،‬ليفتراك را متوقف وفاصله بين انتهاي شاخكها و سطح شيب را كنترل كنيد تا سر شاخكها يا‬
‫سطح زيرين پالت بار‪ ،‬به زمين برخورد نكند‪.‬‬
‫‪‬به منظور حركت ايمن در شيبها نكات زير را رعايت نماييد‪:‬‬
‫در هنگام حركت با بار‪ :‬رو به جلو از شيب باال رويد و رو به عقب پايين بياييد‪ .‬بدين ترتيب بار را رو به باال نگاه داشته ايد‪.‬‬
‫در هنگام حركت بدون بار‪ :‬رو به عقب از شيب باال رويد و رو به جلو پايين بياييد تا شاخكها را رو به پايين بگيريد‪.‬‬

‫‪‬در هنگام پايين آمدن از شيب‪ ،‬سرعت را كم كنيد و از ترمز استفاده نماييد‪.‬‬
‫‪‬درهنگام شروع به باالرفتن از شيبها‪ ،‬دستگاه بسته به نحوه فشار دادن پدالها‪ ،‬مقداري به عقب مي آيد در اين شرايط‪،‬‬
‫همواره فضاي خالي كافي را در جلو و عقب ماشين‪ ،‬حفظ كنيد‪.‬‬
‫‪‬اگر قفل داخلي حركت (در صورت وجود) در هنگام باال رفتن يا پايين آمدن از شيبها فعال شود‪ ،‬ليفتراك به سمت پايين سر‬
‫مي خورد‪ .‬پس بايد مراقب نحوه نشستن روي صندلي باشيد‪.‬‬
‫‪‬چون فرمانگيري ليفتراك از محور عقب آن صورت مي گيرد‪ ،‬در هنگام دور زدن در حركت رو به جلو‪ ،‬وزنه تعادل به شدت به‬
‫سمت خارج پيچ مي چرخد‪ .‬به عبارتي ديگر‪ ،‬قسمت عقب ليفتراك در هنگام دور زدن‪ ،‬بيش از حد انتظار مي چرخد‪ .‬پس در‬
‫اين مواقع بايد فاصله مطمئن را با ديوارها و اشخاص رعايت نماييد تا برخوردي پيش نيايد‪ .‬توجه كنيد كه در هنگام دور زدن‬
‫با ليفتراك‪ ،‬بر خالف اتومبيل معمولي‪ ،‬بايد از لبه دروني پيچ عمل گردش را انجام دهيد‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫به تفاوت بين نحوه گردش يك ليفتراك و يك خودروي باربر معمولي در شكل زير توجه نماييد‪:‬‬

‫باربر معمولي‬ ‫ليفتراك‬

‫‪‬در هنگام دور زدنها‪ ،‬مخصوصًا اگر ليفتراك بدون بار است‪ ،‬همواره سرعت را كم كنيد و مراقب باشيد چرخهاي جلو يا عقب از‬
‫مسير خارج نشوند‪ .‬اگر قصد گردش در لبه پرتگاه ها را داريد‪ ،‬ممكن است چرخ هاي عقب ازمسير خارج گردند و سبب‬
‫واژگوني و سقوط ماشين گردد‪.‬‬

‫‪‬توجه كنيد كه در حالتي كه ليفتراك بدون بار است‪ ،‬احتمال واژگوني بيشتر از حالت با بار است‪.‬‬
‫‪ ‬در هنگام دور زدن با بار‪ ،‬سرعت را كاهش دهيد تا از واژگون شدن بار جلوگيري كنيد‪.‬‬
‫‪‬در زماني كه بار توسط ليفتراك باال برده شده است‪ ،‬مركز جرم ليفتراك نيز به سمت باال منتقل مي گردد و خطر واژگون‬
‫شدن آن وجود دارد‪ .‬لذا در شرايطي كه شاخكها را خيلي باال برده ايد‪ ،‬از دور زدن بپرهيزيد‪.‬‬

‫‪‬وقتي بار روي شاخكها قرار دارد‪ ،‬آن را با سرعت زياد باال نبريد يا دكل را با سرعت زاويه ندهيد‪ .‬در غير اين صورت خطر‬
‫واژگون شدن ليفتراك يا ريختن بار وجود دارد‪.‬‬
‫‪‬در هنگام حركت رو به عقب‪ ،‬حتي با وجود صداي بوق‪ ،‬ممكن است افرادي آنرا نشنوند‪ .‬همواره مراقب باشيد كسي پشت‬
‫ليفتراك نباشد‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬در هنگام حمل بارهايي كه ديد جلوي راننده را محدود مي كنند‪ ،‬ماشين را سر و ته نموده و رو به عقب برانيد و درصورت‬
‫نياز‪ ،‬از يك نفر جهت هدايت و حفظ ايمني بار و محيط اطراف‪ ،‬كمك بگيريد‪.‬‬

‫‪‬در ليفتراكهاي مجهز به سيلندر گاز در عقب‪ ،‬ديد عقب راننده محدودتر است و خطر برخورد با افراد و اشياء وجود دارد‪.‬‬
‫بنابراين‪ ،‬از هشداردهنده هاي اضافي حركت رو به عقب‪ ،‬از قبيل بوقها و چراغهاي گردان و آينه هاي اضافي عقب كمك بگيريد‪.‬‬

‫‪‬در ليفتراكهاي دوگانه سوز‪ ،‬خاموش و روشن نمودن ماشين در شرايطي كه موتور در حالت مصرف بنزين است صورت مي‬
‫گيرد‪.‬‬
‫‪‬در حال حركت‪ ،‬موتور را خاموش نكنيد‪ ،‬زيرا در زمان خاموش بودن موتور‪ ،‬فرمان دادن و ترمز نمودن‪ ،‬دشوارتر است‪.‬‬
‫‪‬وقتي پدال اينچينگ يا كالچ فشار داده شده است‪ ،‬اثر ترمزي موتور از بين مي رود‪.‬‬
‫‪‬از ترمز گيريهاي متناوب و بي دليل‪ ،‬بپرهيزيد‪ .‬اگر ليفتراك شما از نوع انتقال قدرت‪ TORQFLOW‬باشد‪ ،‬قراردادن بيش‬
‫از حد پا روي پدال اينچينگ در زمان كار‪ ،‬سبب باال رفتن دماي ديسك و صفحه هاي كالچ شده و باعث از حالت عادي خارج‬
‫شدن و از كار افتادن آنها مي گردد‪.‬‬
‫‪‬در هنگام پايين آمدن از سرازيري ها و نيز در زمان حركت روي مسيرهاي خيس‪ ،‬ماشين به مسافت بيشتري براي توقف‬
‫نياز دارد‪ .‬در اين شرايط سرعت را كاهش دهيد و از كافي بودن فاصله توقف‪ ،‬اطمينان پيدا كنيد‪.‬‬
‫‪‬نحوه پارك كردن يك ليفتراك‪:‬‬
‫‪ .1‬ليفتراك را روي سطحي صاف‪ ،‬متوقف نماييد‪.‬‬
‫‪ .2‬ترمز پارك (ترمز دستي) را كامًال بكشيد تا از حركت ماشين جلوگيري نمايد‪.‬‬

‫‪ .3‬اهرمهاي كنترل جهت حركت و دنده را در وضعيت خالص قرار دهيد‪.‬‬

‫‪ .4‬دكل را به جلو زاويه دهي كنيد و شاخكها را روي زمين قرار دهيد‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ .5‬سوئيچ را در وضعيت ‪ OFF‬قرار دهيد‪ .‬بعدآنرا بيرون بكشيد و سپس از ماشين خارج شويد‪.‬‬

‫‪‬نكات ايمني در هنگام پارك ليفتراك‪:‬‬

‫ليفتراك را در محل مشخص شده‪ ،‬روي سطحي مستحكم و دور از خروجي هاي اضطراري‪ ،‬پله ها‪ ،‬محلهاي مخصوص اطفاء‬
‫حريق‪ ،‬مواد قابل اشتعال و ساير تجهيزات ايمني پارك كنيد‪ .‬اگر ليفتراك از نوع برقي است‪ ،‬آنرا در محيطي مسقف و دور از‬
‫رطوبت پارك كنيد‪ .‬دقت كنيد رطوبت هرگز نبايد وارد ترانسفورماتور گردد‪.‬‬
‫اگر ناچار به پارك كردن در سراشيبي ها هستيد‪ ،‬زير چرخها بلوك قرار دهيد تا از حركت ماشين جلوگيري نماييد‪.‬‬
‫‪‬اگر ليفتراكي به مشكل برخورد‪ ،‬از آن استفاده ننماييد‪ .‬سوئيچ را از روي آن برداشته و عالئم اخطار دهنده را در كابين‬
‫دستگاه نصب كنيد‪ .‬در صورتيكه خرابي ليفتراك به نحوي است كه شاخكهاي آن پايين نمي آيند‪ ،‬روي شاخكها عالمت هشدار‬
‫دهنده نصب كنيد و اقدامات الزم جهت جلوگيري از برخورد اشخاص با نوك شاخكها يا رفتن آنها به زيرشاخكها را انجام دهيد‪.‬‬

‫‪‬اگر ليفتراك در محل تقاطع راه آهن و جاده خراب شد‪ ،‬نمي توان مانند اتومبيل معمولي از موتور استارت براي به حركت در‬
‫آوردن آن استفاده نمود‪ .‬دراين شرايط‪ ،‬از دود و شعله براي هشدار دادن به قطارها استفاده نماييد‪.‬‬

‫‪‬از پين يدك كش ليفتراك‪ ،‬واقع در قسمت پشتي وزنه تعادل‪ ،‬براي هيچ منظور ديگري جز كشيدن يك ليفتراك در راه مانده‪،‬‬
‫يا كشيده شدن توسط ليفتراكي ديگر‪ ،‬استفاده نكنيد‪ .‬از اين پين مي توان براي بيرون كشيدن ليفتراك گرفتار شده در گل و‬
‫الي يا در گودال يا در زير بار نيز‪ ،‬بهره گرفت‪ ،‬اما براي بكسل كردن اجسام يا اشياء ديگر نبايد از آن استفاده نمود‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬بارگيري و تخليه ليفتراك روي يك تريلر‪ ،‬همواره با خطر واژگوني يا سقوط همراه است‪ ،‬جهت ورود و خروج از تريلر‪ ،‬از‬
‫سكوهايي با استحكام و ابعاد مناسب استفاده نماييد‪ .‬به عالوه‪ ،‬در هنگام نصب اين سكوها دقت كافي را انجام دهيد تا از ليز‬
‫خوردن و در رفتن آنها‪ ،‬جلوگيري شود‪.‬‬

‫‪ .2-3‬بارگيري ايمن‪:‬‬
‫‪‬همواره شاخكها و دكل را از داخل كابين دستگاه به حركت در آوريد‪.‬‬

‫‪‬مراقب باشيد در هنگام كار با شاخكها و دكل مرتكب اشتباه نشويد‪ ،‬زيرا ممكن است برخورد آنها با اشخاص يا اشياء سبب‬
‫بروز حادثه گردد‪.‬‬
‫‪‬در حين كار‪ ،‬به جز شخص عالمت دهنده‪ ،‬به هيچ شخص يا هيچ ليفتراك ديگري اجازه ورود به منطقه كار ليفتراك خود را‬
‫ندهيد‪.‬‬
‫‪‬ناحيه زير شاخكهاي ليفتراك‪ ،‬منطقه اي خطرناك است و بنابراين افراد نبايد به زير شاخكها بروند‪ ،‬زيرا خطر برخورد شاخكها‬
‫با افراد در هنگام پايين آمدن آنها وجود دارد‪.‬‬

‫‪‬به هيچ كس اجازه قرار دادن بار روي شاخكها را ندهيد‪ .‬همچنين هيچ كس نبايد مستقيمًا بار را از روي شاخكها‪ ،‬تخليه‬
‫كند‪ .‬ايستادن روي شاخكها خطرناك است زيرا شاخكها لغزنده هستند و بار ممكن است حركت كند‪ .‬در ضمن نبايد براي حفظ‬
‫تعادل بار‪ ،‬از دستتان يا از شخص ديگري كمك بگيريد‪ ،‬زيرا ممكن است با يك حركت غير قابل پيش بيني ليفتراك‪ ،‬بارها ريخته‬
‫و شخص‪ ،‬مجروح شود‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ª‬هرگز دست يا پايتان را داخل دكل نبريد‪ ،‬زيرا ممكن است بين اجزاء متحرك دكل گير كنند و صدمه جدي بوجود آيد‪.‬‬

‫‪ª‬از دكل يا تكيه گاه بار‪ ،‬باال نرويد‪ ،‬زيرا ممكن است در بين اجزاء متحرك گيربيفتيد يا سقوط كنيد‪.‬‬

‫‪ª‬همواره از پالتها و تيرهاي سالم و با استحكام كافي استفاده كنيد‪ .‬استفاده از پالتهاي معيوب يا شكسته‪ ،‬خطر سقوط بار را‬
‫به همراه دارد‪.‬‬
‫‪ª‬پيش از بلند كردن بار‪ ،‬دو شاخك را خيلي به هم نزديك نكنيد‪ .‬نزديك كردن شاخكها به هم به اندازه اي كه قادر به فرو رفتن‬
‫در پالت باشند كافي است‪ ،‬هرچه شاخكها در زير بار از هم دورتر باشند‪ ،‬احتمال واژگون شدن بار كمتر است‪.‬‬
‫‪ª‬پيش از رانندگي با ليفتراك‪ ،‬دقت كنيد كه بار كامًال به درستي روي پالت قرار گرفته باشد‪ .‬همواره مطمئن شويد كه مركز‬
‫جرم بار در راستاي مركز جرم ليفتراك قرار دارد‪ .‬بارهاي خارج مركز را با ليفتراك جابجا نكنيد‪ .‬بارهاي نا متقارن‪ ،‬ممكن است‬
‫بيفتند يا سبب برهم زدن تعادل ليفتراك گردند‪ .‬بارها را طوري قرار دهيد كه با تكيه گاه پشتي بار(سينه كار) در تماس باشند‪.‬‬

‫‪ª‬در هنگام حمل بارهاي مرتفع يا داراي عرض زياد‪ ،‬بار را به آرامي باال ببريد و دقت كنيد به موانع اطراف برخورد نكند‪ .‬بار را‬
‫تا حد ممكن پايين نگاه داريد تا تعادل ماشين از بين نرود‪ .‬در هنگام دور زدن‪ ،‬آهسته برانيد تا بار شروع به حركت نكند‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ª‬با باال بردن شاخكها‪ ،‬ارتفاع دكل نيز افزايش مي يابد‪ .‬در هنگام كار اين موضوع را در نظر بگيريد‪ .‬مراقب باشيد دكل يا‬
‫محافظ باالي سر راننده با سيمهاي برق‪ ،‬لوله ها‪ ،‬آب پاشها و يا تيرهاي سقفي و ‪ ...‬برخورد نكند‪.‬‬

‫‪ª‬بار گيري بيش از حد مجازمندرج در نمودار ظرفيت بارگيري‪ ،‬ممنوع است‪ ،‬زيرا خطر جدا شدن چرخهاي عقب از زمين و از‬
‫دست رفتن كنترل ماشين وجود دارد‪ .‬به عالوه ممكن است بار از روي شاخكها سقوط كند‪.‬‬

‫‪ª‬از حمل بارهايي با ارتفاع بيش از ارتفاع تكيه گاه پشتي بار پرهيزكنيد‪ .‬زيرا خطرسقوط بارها روي راننده وجود دارد‪.‬‬

‫‪ª‬هرگز نوك شاخكها را نزديك اشخاص نبريد‪ .‬نوك شاخكها تيز مي باشند و ممكن است سبب ايجاد جراحت گردند‪.‬‬
‫‪ª‬هرگز با شاخكها باري را هل ندهيد يا نكشيد‪ .‬خطر افتادن آن بار روي اشخاص يا شكستن بار وجود دارد‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ª‬در هنگامي كه بار روي شاخكها قرار دارد‪ ،‬دكل را به جلو زاويه ندهيد‪ .‬خطر افتادن بار يا واژگون شدن وجود دارد‪ .‬همچنين‬
‫در شرايطي كه دكل رو به جلو زاويه داده شده است‪ ،‬اقدام به حركت ننماييد‪.‬‬

‫‪ª‬روي شيبها اقدام به بارگيري و تخليه بار ننماييد‪.‬‬

‫‪ª‬اگر هر نوع شل شدگي در زنجير وجود داشته باشد‪ ،‬ريل دكل يا شاخكها ممكن است به بار يا قفسه برخورد كند و سبب‬
‫سقوط بار گردد‪ .‬همواره در هنگام بيرون كشيدن شاخكها از زير بار يا قفسه‪ ،‬مراقب باشيد كه هيچ نوع لقي در زنجير وجود‬
‫نداشته باشد‪.‬‬

‫‪ª‬از ليفتراك به هيچ منظور ديگري جز بارگيري‪ ،‬تخليه بار و انبارسازي آن استفاده نكنيد (مثًالبراي باز و بسته كردن درهاي‬
‫انبار راه آهن‪ ،‬هل دادن خودروهاي ديگر‪ ،‬قالب كردن بار ها با طناب‪ ،‬اهرم كردن بار و ‪)...‬‬

‫‪ .2-4‬ايمني در هنگام انجام عمليات سرويس دوره اي و تعميرات‪:‬‬

‫‪‬سرويسهاي دوره اي بايد توسط فردي ماهر و داراي مجوز از طرف شركت محور ماشين يا مالك دستگاه انجام گيرد‪.‬‬
‫‪‬محل انجام عمليات سرويس دوره اي بايد صاف‪ ،‬خشك و فاقد گرد وخاك و مجهز به چاله سرويس ايمن يا مكاني براي تخليه‬
‫روغن دستگاه باشد‪.‬‬
‫‪‬اگر عمليات درون ساختمان انجام مي گيرد‪ ،‬تهويه داخل ساختمان بايد كافي باشد‪.‬‬
‫‪‬جهت مقابله با آتش سوزي احتمالي‪ ،‬وسايل اطفاء حريق بايد دردسترس باشند‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ .2-4-1‬نكات ايمني پيش از آغاز عمليات سرويس دوره اي و تعميرات‪:‬‬

‫‪‬پيش ازآغاز عمليات سرويس دوره اي يا تعميرات‪ ،‬موتور را خاموش كنيد (به جز درشرايطي كه نياز به روشن بودن موتور‬
‫مي باشد)‪ ،‬شاخكها را روي زمين قرار داده و ليفتراك را متوقف نماييد‪.‬‬
‫‪‬عالمت" در حال سرويس" را در محلي قابل رويت در داخل كابين دستگاه نصب كنيد‪.‬‬
‫‪‬كليه اهرمهاي كنترلي و دسته دنده را در وضعيت خالص قرار دهيد‪ .‬ترمزدستي را بكشيد و در عقب و جلوي تايرها ازبلوك‬
‫مثلثي (براي ممانعت از حركت ماشين) استفاده نماييد‪.‬‬

‫‪ .2-4-2‬نكات ايمني در حين انجام عمليات سرويس دوره اي و تعميرات‪:‬‬

‫‪‬هر گاه ماشين با روغن يا گريس و يا گرد و خاك و گل آلوده شد‪ ،‬بالفاصله آنرا تميز نماييد‪ .‬در غير اين صورت يافتن تركها‪،‬‬
‫پارگي هاي شلنگ‪ ،‬نشتي ها و ‪ ...‬بسيار دشوار خواهد شد‪.‬‬
‫‪‬از كشيدن سيگار خودداري نماييد‪ .‬همچنين هيچ شعله يا آتشي نبايد در اطراف دستگاه وجود داشته باشد‪ .‬از پارچه هاي‬
‫آغشته به روغن يا گريس استفاده نكنيد زيرا خطر آتش گرفتنشان وجود دارد‪.‬‬
‫‪‬از لباسهاي كاري و ايمني مناسب استفاده نماييد (كاله ايمني‪ ،‬كفش كار‪ ،‬عينك و دستكش)‪.‬‬
‫‪‬در هنگام كار در باالي ليفتراك‪ ،‬مراقب خطر سقوط باشيد‪.‬‬
‫‪‬پاهاي خود را در زير شاخكها قرار ندهيد‪.‬‬
‫‪‬در هنگام باز و بسته كردن درب محفظه موتور يا صفحه باتري ها‪ ،‬مراقب باشيد دستتان زير آنها گير نكند‪.‬‬
‫‪‬وقتي كار در شرايطي انجام مي گيرد كه شاخكها باال هستند‪ ،‬در زير دكل داخلي تكيه گاه (بلوك) قرار دهيد تا مانع از پايين‬
‫افتادن شاخكها و دكل شويد‪.‬‬
‫‪‬پيش از شروع عمليات تعمير و سرويس‪ ،‬كابل منفي باتري را جدا كنيد‪( .‬ترجيحًا هر دو كابل را)‪ .‬همچنين براي انجام‬
‫عمليات جوشكاري روي دستگاه‪ ،‬هر دو كابل باتري را جدا كنيد‪.‬‬
‫‪‬بعد از پايان عمليات‪ ،‬يكبار به طور آزمايشي با ليفتراك كاركنيد‪ .‬در هنگام انجام اين كار‪ ،‬ليفتراك را با دقت روشن‬
‫كنيد‪/‬برانيد‪ ،‬زيرا ممكن است مشكل دستگاه هنوز كامًال برطرف نشده باشد‪.‬‬

‫‪ .2-4-3‬بازرسي دوره اي وضعيت قطعات تعويضي‪:‬‬

‫‪‬قطعات تعويضي مرتبط با ايمني را‪ ،‬حتي در صورت عدم مشاهده موردي غير عادي در آنها‪ ،‬به صورت دوره اي تعويض‬
‫نماييد زيرا اين قطعات با گذشت زمان فرسوده مي شوند و ممكن است سبب ايجاد آتش سوزي يا خرابي در دستگاه گردند‪.‬‬
‫البته اگر پيش از فرارسيدن موعد تعويض‪ ،‬مشكلي در آنها مشاهده شد‪ ،‬بايد فورًا آنها را تعمير يا تعويض نماييد‪.‬‬
‫‪‬براي انجام عمليات سرويس دوره اي و تعميرات‪ ،‬از ابزار مناسب و سالم استفاده نماييد‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬بالفاصله پس از خاموش نمودن ليفتراك‪ ،‬آب رادياتور هنوز داغ و داراي فشار زياد است‪ ،‬لذا دراين شرايط از باز نمودن درب‬
‫رادياتور خودداري نماييد‪ .‬براي كنترل سطح مايع خنك كننده‪ ،‬موتور را خاموش كنيد و صبر كنيد تا موتور و رادياتور‪ ،‬خنك‬
‫شوند‪ .‬درب رادياتور را به آرامي باز كنيد تا فشار دروني رادياتور‪ ،‬به آهستگي كاهش يابد‪.‬‬
‫‪ ‬بالفاصله پس از خاموش كردن ليفتراك‪ ،‬روغن هيدروليك هنوز داراي دماي زيادي است‪ .‬در شرايطي كه روغن داغ است‪،‬‬
‫اقدام به تخليه آن يا تعويض فيلتر روغن نكنيد‪ ،‬زيرا خطر پاشش روغن داغ و سوختگي وجود دارد‪ .‬براي انجام بازرسي ها و‬
‫سرويس‪ ،‬صبر كنيد تا دماي ماشين كاهش يابد‪.‬‬

‫‪‬به خاطرداشته باشيد كه مدارهاي هيدروليكي تجهيزات كاري‪ ،‬همواره داراي فشار بااليي هستند‪ .‬پيش از تخليه كامل فشار‬
‫داخلي آنها (با باز كردن درب تانك هيدروليك)‪ ،‬اقدام به تخليه يا افزودن روغن يا ساير عمليات تعمير و سرويس نكنيد‪.‬‬

‫‪‬اگر روغن با فشار زياد از سوراخهاي كوچك به بيرون بپاشد‪ ،‬فشار باالي آن مي تواند به پوست يا چشمها صدمه برساند‪ .‬براي‬
‫جلوگيري ازاين خطر‪ ،‬همواره ازدستكشهاي ضخيم و عينك ايمني استفاده كنيد و براي بررسي نشتي روغن‪ ،‬از يك تكه مقوا يا‬
‫صفحه چوبي كمك بگيريد‪.‬‬

‫‪‬مراقب باشيد هرگز جايي از بدنتان به پره هاي فن در حال گردش برخورد نكند يا چيزي به قطعات در حال چرخش‪ ،‬گير‬
‫نكند‪.‬‬

‫‪‬از شاخكهاي ليفتراك به جاي نردبان استفاده نكنيد‪ ،‬زيرا خطر سقوط از باالي آن وجود دارد‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ .2-4-4‬بررسي وضعيت و فشار باد تايرها‪:‬‬

‫‪‬اگر فشار باد تايرها كم باشد‪ ،‬پايداري ليفتراك كاهش مي يابد‪ .‬با اين وجود‪ ،‬اگر متوجه كم بودن فشار باد تايرها شديد‪،‬‬
‫بالفاصله اقدام به باد كردن تايرها نكنيد زيرا ممكن است اين كاهش فشار به علت آسيب ديدگي رينگ باشد كه دراين صورت‪،‬‬
‫با باد زدن بيشتر‪ ،‬خطر شكستن رينگ تحت فشار باال و ايجاد صدمه جدي وجود دارد‪.‬‬
‫‪‬جهت ايمني بيشتر‪ ،‬همواره درهنگام بررسي تاير‪ ،‬بدنتان را در سمت جلوي آجها قرار دهيد و تاير را از پهلو بررسي نكنيد‬
‫(مطابق شكل زير)‪.‬‬

‫‪‬فشار باد تايرهاي ليفتراك‪ ،‬به مراتب از يك اتومبيل معمولي باالتر است‪.‬‬

‫‪‬بيرون آوردن وجا زدن و انتقال تايرها را بايد با دقت زيادي انجام داد‪ ،‬زيرا فشار باد تايرهاي ليفتراك بسيار باالست‪ .‬تايرهاي‬
‫ليفتراك عالوه بر پيچهاي مخصوص اتصال به كاسه چرخ‪ ،‬داراي پيچها و مهرهاي متصل كننده رينگهاي كوچك (بچه رينگها) به‬
‫هم نيز مي باشند‪ ،‬در هنگام بيرون آوردن تاير‪ ،‬اين پيچها را شل نكنيد زيرا امكان پرتاب شدن آنها به بيرون در اثر فشار باال‬
‫وجود دارد‪ .‬براي بيرون آوردن اين پيچها‪ ،‬ابتدا باد تاير را خالي كنيد‪.‬‬

‫‪ .2-4-5‬نكات ايمني در هنگام باال بردن ليفتراك به كمك جك‬

‫‪‬در هنگامي كه ليفتراك روي جك است‪ ،‬زير آن نرويد‪.‬‬
‫‪‬پيش از باال بردن ليفتراك به كمك جك‪ ،‬مراقب باشيد كسي داخل ماشين نباشد يا بار روي شاخكها نباشد‪.‬‬

‫‪‬وقتي تايرها از روي زمين جدا شدند‪ ،‬زير هر دو طرف تايرهاي ديگر بلوك قرار دهيد و تايرهاي در تماس با زمين را به كمك‬
‫بلوك مثلثي‪ ،‬از حركت باز داريد‪.‬‬

‫‪ .2-4-6‬نكات ايمني مربوط به كار با باتريها‪:‬‬

‫‪18‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬آب باتري حاوي اسيد سولفوريك است و به سرعت مي تواند باعث سوزاندن پوست و سوراخ كردن لباس گردد‪ .‬اگر آب باتري‬
‫روي شما ريخت‪ ،‬بالفاصله لباستان را در آورده و با آب فراوان محل ريختن آب باتري را شستشو دهيد و سپس به پزشك‬
‫مراجعه نماييد‪ .‬اگر آب باتري داخل چشم شما ريخت‪ ،‬براي ‪ 10‬تا ‪15‬دقيقه چشم خود را با آب فراوان بشوييد و سپس به‬
‫پزشك مراجعه نماييد‪ .‬همچنين از استنشاق بخارات آب باطري‪ ،‬خودداري نماييد‪.‬‬

‫‪‬در هنگام كار با باتريها از عينك و دستكش ايمني و كفش مخصوص استفاده نماييد‪.‬‬
‫‪‬باتري ها توليد گاز هيدروژن مي نمايند كه بسيار قابل اشتعال است و با كوچكترين شعله يا جرقه اي آتش مي گيرد‪.‬‬
‫بنابراين در هنگام كار با آنها از سيگار كشيدن يا ايجاد جرقه‪ ،‬جدًا خودداري نماييد‪.‬‬

‫‪‬پيش از انجام عمليات سرويس و تعمير باتريها‪ ،‬ابتدا ليفتراك را خاموش كنيد‪.‬‬
‫‪‬درهنگام جدا نمودن كابلهاي باتري‪ ،‬ابتدا كابل منفي را جدا كنيد‪ .‬متقابًال براي اتصال كابلها‪ ،‬ابتدا كابل مثبت را متصل‬
‫نماييد‪ .‬دقت كنيد كه كابلها را جابجا متصل ننماييد‪.‬‬
‫‪‬از اتصال كوتاه شدن دو سر باتري به هر طريقي مثًال افتادن ناخواسته اجسام فلزي روي باتري جلوگيري كنيد‪ .‬در غير‬
‫اينصورت خطر ايجاد آتش سوزي وجود دارد‪.‬‬
‫‪‬بست قطبهاي باتري را محكم ببنديد‪ .‬زيرا شل شدن بستهاي باتري ممكن است ايجاد جرقه و انفجار نمايد‪ .‬مراقب باشيد‬
‫كابلهاي باتري به هم برخورد نكنند‪.‬‬
‫‪‬دربهاي ريختن آب باتري را محكم ببنديد‪ .‬در هنگام تميز كردن باتري‪ ،‬اين دربها را بسته نگاه داريد‪.‬‬
‫‪‬در هنگام شارژ شدن باتري‪ ،‬گاز هيدروژن توليد مي گردد ودماي باتري به علت واكنشهاي شيميايي درون آن افزايش مي‬
‫يابد‪ .‬به منظورجلوگيري از انفجار‪ ،‬نكات زير را رعايت نماييد‪:‬‬
‫قبل از شارژ نمودن باتري‪ ،‬دقت كنيد كه سطح آب باتري كافي باشد‪ .‬در غير اين صورت به آن آب مقطر بيفزاييد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫باتري ها را در محلي داراي تهويه مناسب‪ ،‬شارژ كنيد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫از كشيدن سيگار يا ايجاد شعله يا جرقه به هر روشي‪ ،‬خودداري كنيد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫شارژ باتري را در شرايطي شروع نماييد كه دماي آب باتري از ‪ 35‬درجه سانتي گراد كمتر است‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫وقتي براي شارژ نمودن باتري ها از شارژر استفاده مي كنيد‪ ،‬دربهاي باتري را باز نماييد‪.‬‬ ‫‪o‬‬

‫‪‬باتري ها را پس از هر بار استفاده از ليفتراك (مدل برقي) يا هر وقت كه نشانگر آمپرمتر به منطقه قرمز رسيد‪ ،‬شارژ نماييد‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪‬تابلوي برق شارژ برق سه فاز ليفتراك برقي‪ ،‬حتي االمكان بايد به كابل مركزي برق كارخانه متصل باشد‪ ،‬نه به تابلوي برق‬
‫مدار ماشين آالت‪ .‬در غير اين صورت افت جريان ناشي از فعال شدن ماشين آالت‪ ،‬در هنگام شارژ شدن ليفتراك ممكن است‬
‫باعث صدمه ديدن ماشين گردد‪ .‬از فيوز و تابلو برق جداگانه براي شارژ ليفتراك استفاده كنيد‪.‬‬

‫‪‬در هنگام استفاده ازكابلهاي كمكي براي روشن كردن ليفتراك نكات زير را رعايت كنيد‪:‬‬
‫از دستكش وعينك ايمني استفاده نماييد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫اگر كابلهاي كمكي را از باتري ليفتراك ديگري مي گيريد‪ ،‬دوليفتراك نبايد با هم تماس پيدا كنند‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫پيش از اتصال كابلها‪ ،‬موتور را خاموش كنيد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪ o‬دقت كنيد كه كابلها البه الي پره هاي پروانه موتور يا تسمه آن گير نكنند‪ .‬كابلها را به دقت و درست متصل نماييد‪.‬‬
‫‪‬سطح روغن ترمز را دائمًا كنترل كنيد‪.‬‬
‫‪ ‬همواره از روغن ترمز توصيه شده استفاده نماييد‪.‬‬
‫‪‬سوراخ هاي بخاركش مخزن روغن ترمز و دربهاي باتري را گاه به گاه تميز كنيد تا بسته نشود‪.‬‬
‫‪‬از ورود گرد و خاك به درون مخزن روغن ترمز جلوگيري نماييد‪.‬‬
‫‪‬مايع ضد يخ سيستم خنك كننده قابل اشتعال است‪ ،‬آنرا دور از آتش نگاهداري كنيد‪.‬‬
‫‪‬در ليفتراكهاي مجهز به كپسول گاز‪ ،‬مراقب وارد شدن ضربه به كپسول باشيد‪ .‬كپسول را از مواد قابل اشتعال و آتش دور‬
‫نگاه داريد‪ .‬همچنين شلنگها و بستهاي مربوط به سيستم گاز را هر روز از نظر عدم وجود نشتي يا پارگي بازديد كنيد‪ .‬همچنين‬
‫پيش از شروع به كار با دستگاه‪ ،‬فشار گاز را در كپسول بررسي و در صورت نياز‪ ،‬شارژ گاز را انجام دهيد‪.‬‬

‫‪ .2-5‬ايمني در هنگام يدك كش نمودن‪:‬‬

‫براي كشيدن يك ليفتراك خراب توجه كنيد كه اگر خرابي آن‪ ،‬در يكي از سيستمهاي زير است بايد دقت بيشتري به خرج داد‪:‬‬
‫ترمزها‬ ‫‪o‬‬
‫سيستم فرمان‬ ‫‪o‬‬
‫تايرها‬ ‫‪o‬‬
‫نيروي محركه‬ ‫‪o‬‬
‫همچنين در زماني كه مي خواهيد ليفتراك را روي سطح شيبدار بكشيد بايد بيشتر مراقب باشيد‪.‬‬

‫‪ .2-6‬ايمني در هنگام بلند كردن و بارگيري ليفتراك (به وسيله جرثقيل)‬

‫‪‬هرگز ليفتراك را بوسيله حفاظ بااليي راننده بلند نكنيد‪ ،‬اگر شرايط كاري به ترتيبي است كه بايد ليفتراك را به طور‬
‫متناوب بلند كنيد و حمل نماييد‪ ،‬نياز به نصب تجهيزات اضافي مخصوص بلند كردن ليفتراك روي آن است‪ .‬در اين صورت با‬
‫شركت محور ماشين تماس بگيريد‪.‬‬
‫‪‬قالبها را در محلهاي مخصوص بلند كردن ليفتراك نصب كنيد‪.‬‬
‫‪‬پيش از بلند كردن ليفتراك‪ ،‬مطمئن شويد كه كابلهاي جرثقيل براي بلند كردن ليفتراك استحكام كافي دارند و كامًال سالم‬
‫هستند‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ .3‬پايداري ليفتراك‬

‫‪ .3-1‬ساختار يك ليفتراك‪:‬‬
‫‪‬ليفتراك ها داراي يك مكانيزم باالبري (ليفت) بار(شاخكها و دكل) و يك بدنه مي باشند‪ .‬چرخهاي جلو به عنوان تكيه گاه‬
‫دستگاه عمل مي كنند‪ .‬مركز جرم ليفتراك و مركز جرم بار‪ ،‬با هم در تعادلند‪ .‬ارتباط بين وضعيت اين دو مركز جرم‪ ،‬نقش‬
‫اساسي در پايداري ليفتراك به عهده دارد‪.‬‬

‫‪ .3-2‬مركز جرم بار‪:‬‬

‫‪‬بارهايي كه توسط ليفتراك حمل مي شوند‪ ،‬به اشكال گوناگوني از قبيل جعبه ها يا صفحات و ‪ ...‬مي باشند‪ .‬جهت اطمينان از‬
‫پايداري ليفتراك‪ ،‬تشخيص موقعيت مركز جرم بارهاي مختلف ضروري است‪.‬‬

‫‪ .3-3‬ارتباط بين مراكز جرم و تعادل ليفتراك‪:‬‬

‫تعادل ليفتراك از روي وضعيت مركز جرم مركب‪ ،‬كه از تركيب مراكزجرم ليفتراك و بار مشخص مي گردد‪ ،‬تعيين مي شود‪.‬‬
‫وقتي باري روي ليفتراك نيست‪ ،‬محل مركز جرم ثابت است‪ .‬اما وقتي ليفتراك بارگيري مي‪ -‬كند‪ ،‬مركز جرم به محل مركزجرم‬
‫مركب منتقل مي گردد‪ .‬محل مركز جرم مركب‪ ،‬با زاويه دادن دكل به جلو و يا عقب‪ ،‬يا باال و پايين رفتن آن‪ ،‬تغيير مي نمايد‪.‬‬
‫به طور كلي عوامل زير محل مركز جرم مركب را تغيير مي دهند‪:‬‬
‫ابعاد‪ ،‬وزن و شكل بار‬ ‫‪o‬‬
‫ارتفاع باالبري(ليفت)‬ ‫‪o‬‬
‫زاويه دكل‬ ‫‪o‬‬
‫فشارباد تايرها‬ ‫‪o‬‬
‫شتاب گيري‪ ،‬كاهش شتاب‪ ،‬شعاع گردش‬ ‫‪o‬‬
‫شرايط سطح جاده و شيب آن‬ ‫‪o‬‬
‫نوع تجهيزات اضافي نصب شده روي دستگاه‬ ‫‪o‬‬

‫‪21‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫مركز جرم مركب مركز جرم ليفتراك‬ ‫مركز جرم بار‬

‫‪ .3-4‬محدوده پايداري مركز جرم‪:‬‬

‫براي پايدار ماندن ليفتراك‪ ،‬مركز جرم مركب ليفتراك بايد در محدوده پايداري باقي بماند‪ ،‬يعني داخل مثلثي كه سه رأس آن‬
‫چرخهاي چپ و راست جلو و نقطه وسط اكسل عقب ليفتراك مي باشد‪ .‬اگر مركز جرم از اكسل جلو خارج شود‪ ،‬ليفتراك به‬
‫سمت جلو غلت خواهد زد‪ .‬در اين وضعيت‪ ،‬چرخهاي جلو نقش تكيه گاه را دارند‪ .‬اگر مركز جرم به گونه اي ديگر از مثلث‬
‫خارج شود‪ ،‬ليفتراك در جهت انتقال مركز جرم‪ ،‬واژگون مي گردد‪.‬‬

‫‪ .3-5‬ظرفيت واقعي ليفتراك‪:‬‬

‫فاصله افقي بين مركز جرم بار روي شاخكها تا انتهاي عمودي تكيه گاه پشتي بار را‪" ،‬مركز بار" مي گويند‪ .‬حداكثر وزني كه در‬
‫يك مركز بار معين مي توان بارگيري نمود را "ظرفيت واقعي" مي نامند‪ .‬يك نمودار نشان دهنده ظرفيت بارگيري در پالكي‬
‫روي دستگاه درج گرديده است‪ .‬اين نمودار رابطه بين ظرفيت واقعي و مركز بار را نشان مي دهد‪ .‬با انتقال مركز بار به سمت‬
‫نوك شاخكها‪ ،‬موقعيت مركز جرم مركب نيز به سمت جلو انتقال مي يابد‪ .‬بنابراين‪ ،‬بايد در اين شرايط بار را كاهش داد‪ .‬وقتي‬
‫كه تجهيزات اضافي روي ليفتراك نصب مي كنيم يا دكل را باال مي بريم نيز ظرفيت واقعي كاهش مي يابد‪ .‬پس در حين كار‬
‫اين موضوع را نبايد از ياد برد‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ .3-6‬نمودار ظرفيت بار‪:‬‬

‫در اين نمودار ظرفيت مجاز بر حسب مركز بار‪ ،‬نشان داده شده است‪ .‬مقادير ظرفيت بر حسب نوع مدل‪ ،‬تعيين مي گردند‪.‬‬
‫پيش از آغازبارگيري‪ ،‬مطمئن شويد كه مركز بار و وزن بار‪ ،‬از حدود مجاز اين نمودار تجاوز ننمايند‪ .‬در مواردي كه شكل بار‬
‫پيچيده است‪ ،‬بار را به سمت تكيه گاه پشتي بار بكشيد تا قسمت سنگين آن‪ ،‬در وسط شاخكها قرار گيرد‪ .‬اگر بارگيري بيش از‬
‫حد مجاز انجام شود‪ ،‬خطر بلند شدن چرخهاي عقب از روي زمين و از كنترل خارج شدن ليفتراك وجود دارد‪ .‬بنابراين هيچگاه‬
‫بيش از ظرفيت مجاز ليفتراك بارگيري ننماييد‪.‬‬

‫ماكزيمم ارتفاع دكل‬

‫زماني كه تجهيزات اضافي روي ليفتراك نصب مي گردد‪ ،‬ظرفيت واقعي نيز تغيير مي كند‪ .‬به همين دليل يك نمودار اضافي‬
‫روي درپوش موتور در سمت راست صندلي راننده نصب گرديده است‪ .‬در صورت لزوم‪ ،‬حتمًا به اطالعات اين نمودار رجوع‬
‫نماييد‪.‬‬
‫‪‬اگر مركز بار از كوچكترين حد درج شده در نمودار ظرفيت كوچكتر بود‪ ،‬ماكزيمم بار قابل حمل توسط ليفتراك همان عدد‬
‫مربوط به كوچكترين مركز بار است‪ ،‬نه بيشتر‪.‬‬
‫‪‬اگر پالك نمودار ظرفيت بار شكست يا اعداد آن ناخوانا شد‪ ،‬بايد نسبت به تعويض آن با پالك نو اقدام نمود‪.‬‬

‫‪ .3-6-1‬نحوه كار با نمودار ظرفيت بار‪:‬‬

‫‪23‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫‪ ‬بار مجاز (كيلوگرم)‬

‫‪ ‬فاصله بين مركز جرم بار تا نوك شاخكها (ميليمتر)‬
‫‪ ‬ماكزيمم بار مجاز براي دكلهايي با حداكثر ارتفاع زير ‪ 5‬متر‬
‫‪ ‬ماكزيمم بار مجاز براي دكلهايي با حداكثر ارتفاع ‪ 5.5‬تا ‪ 6‬متر‬
‫‪ ‬مثال‪ :‬در مركز بار ‪ 60‬سانتي متر‪ ،‬براي دكلي با ماكزيمم ارتفاع باالبر ‪ 6‬متر‪ ،‬بار مجاز ‪ 4.4‬تن است‪.‬‬
‫‪ ‬حتي اگر مركز بار از ‪ 60‬سانتي متر كمتر باشد‪ ،‬بار مجاز تغيير نمي كند‪( .‬همان ‪ 4.4‬تن)‬
‫‪ ‬اگر شاخكهاي مخصوص نصب شوند و مركز بار ‪ 100‬سانتي متر شود‪ ،‬بار مجاز حدود ‪ 3.2‬تن است‪.‬‬

‫‪‬در هنگام شروع به حركت يا توقف‪ ،‬نيروي اينرسي مي تواند سبب غلت زدن ليفتراك يا ريختن بار گردد‪ .‬در هنگام دور زدن‪،‬‬
‫نيروي گريز از مركز از سمت مركز پيچ به سمت خارج به ليفتراك وارد مي شود‪ .‬اين نيرو مي تواند سبب واژگون شدن ليفتراك‬
‫گردد‪ .‬چون محدوده پايداري در غلت زدن به چپ و راست بسيار كوچك است‪ ،‬بنابراين در هنگام دور زدن بايد سرعت را كاهش‬
‫داد‪ .‬وقتي با ليفتراك در حالي حركت مي كنيد كه بار را باال برده ايد‪ ،‬خطر غلت زدن به جلو‪ ،‬چپ و يا راست بيشتر است‪.‬‬

‫موفق باشيد‬
‫ك‪ .‬حيـدرنژاد‬

‫‪24‬‬
 ‫عنوان ‪ :‬اصول ايمني كار با ليفتراك‬ ‫واحد آموزش‬
‫محــور ماشــين – نماينده رسمی خدمات کوماتـسو‬

‫يادداشت‬

‫‪25‬‬