Volume/Cilt: 22 Number/Sayı: 1 April/Nisan 2020 http://dergipark.org.

tr/tr/pub/barofd

BARTIN
O R MAN FAK U LT E S I
DERGISI
Journal of Bartin Faculty of Forestry

1/2020

ISSN: 1302-0943, e-ISNN: 1308-5875, Period: third times per year, Founded: 1999, Publisher: Bartin University
Bartin Orman Fakultesi Dergisi (BAROFD) ISSN: 1302-0943, e-ISSN: 1308-5875 Sayı: 22, Cilt: 1, Yıl: 2020
Journal of Bartin Faculty of Forestry Volume: 22, Issue: 1, Year: 2020

Bartin Orman
Fakultesi Dergisi
Journal of Bartin Faculty of Forestry

Publisher and Editor’s Office Haldun Muderrisoglu

Bartin University Duzce University, Duzce, Turkey.
Faculty of Forestry, 1st Floor, Agdaci District, E-mail: haldunm@duzce.edu.tr
Center Campus, 74100 Bartin-Turkey. Tel:
+90(378) 223 5101, Fax: +90(378) 2235062 Hideo Sakaı
E-mail: bofdergi@gmail.com University of Tokyo, Tokyo, Japan.
E-mail: sakaih@fr.a.u-tokyo.ac.jp
Editor-in-Chief
Selman Karayilmazlar, Prof. Dr. Huseyin Sivrikaya
Bartin University, Bartin, Turkey.
Co-editor and Technical Editors E-mail: hsivrikaya@bartin.edu.tr
Deniz Aydemir, Assoc. Prof. Dr.
Pelin Keçecioğlu Dağlı, Research Assist, Ismet Dasdemir
Eser Sozen, Research Assist. Bartin University, Bartin, Turkey.
Sinan Kaptan, Research Assist. E-mail: idasdemir@bartin.edu.tr

Editorial Board Jerzy Smardzewski

Abdullah Istek Poznan University of Life Sciences, Poznan,
Bartin University, Bartin, Turkey. Poland.
E-mail: aistek@bartin.edu.tr E-mail: jsmardzewski@up.poznan.pl

Antonio Lanzotti Kevin Boston

The University of Naples Federico II, Napoli, Oregon State University, Corvallis, OR, USA.
Italy. E-mail: evin.boston@oregonstate.edu
E-mail: antonio.lanzotti@unina.it
Mehmet Sabaz
Aslı KORKUT Bartin University, Bartin, Turkey.
Namik Kemal University, Bartin, Turkey. E-mail: msabaz@bartin.edu.tr
E-mail: aslikorkut@nku.edu.tr
Mir Mozaffar Fallahchai
Azize Toper Kaygın Islamic Azad University, Lahijan, Iran.
Bartin University, Bartin, Turkey. E-mail: E-mail: Fallahchai@Liau.ac.ir
atoperkaygin@bartin.edu.tr
Nedim Saracoglu
Dalia Abbas Bartin University, Bartin, Turkey.
The University of Georgia, Athens, GA, USA. E-mail: nedimsaracoglu@bartin.edu.tr
E-mail: dabbas@uga.edu
Peter Niemz
Dick Sandberg ETH-Zurich, Zurich, Switzerland.
Lulea University of Technology, Skelleftea, E-mail: niemzp@retired.ethz.ch
Sweden.
E-mail: dick.sandberg@ltu.se Surhay ALLAHVERDIEV
Moscow State Education University, Moscow,
Russia.
E-mail: surhay@mail.ru

Bartin Orman Fakültesi Dergisi, 22 (1), 2020 Yayın Tarihi/Publication Date: 15.04.2020
Bartin Orman Fakultesi Dergisi (BAROFD) is a peer reviewed journal which publishes twice in a year
(June and December) as both hardcover and online to this day from 2001. Original researches and
invited review papers in English and Turkish are accepted to publication in the BAROFD. The
Manuscripts submitted in the BAROFD are reviewed by the reviewers, and the review process is
completed in 30 days. According to the reviewers’ comments, the submitted manuscripts are accepted
or declined. Manuscripts must be submitted on the understanding that they have not been published
elsewhere and are not currently under consideration by another journal. BAROFD is open access, and
the BAROFD provides immediate open access to its content on the principle that making research
freely available to the public supports a greater global exchange of knowledge. All articles in this
journal are available free of charge from http://bartin.dergipark.gov.tr/barofd.

The BAROFD is abstracted and indexed by

Academic Journals Database J-Gate: E-Journals Gateways

AGRIS-FAO: Food and Agriculture Journal Factor
Organization OAJI: Open Academic Journals Index
ArastırMax OCLC WorldCat
Bielefeld Academic Search Index OpenAIRE
CAB Abstracts & Full Text ResearchBIB: Academic Resource Index
Clarivate Analytics ROAD: Directory of Open Access Scholarly
Cosmos Impact Factor Resources
CrossRef Scientific Indexing Service
Directory of Open Access Journals Scientific World Index
Directory of Research Journals Indexing Scilit
DOI: Digital Object Identifier Sobiad: Sosyal Bilimler Atıf Dizini
Eurasian Scientific Journal Index TROVE: National Library of Australia
Euro Forest Portal International Institute of Organized Research
Google Scholar (I2OR)
TR Dizin-ULAKBIM ZDB
National Library OF Australia ASOS Index
Journal TOCS Directory for Medical Articles (ScopeMed)
Index Copernicus

Both the University of Bartin and Faculty of Forestry do not accept responsibility for the statements
made or for the opinions expressed in the Journal of the Bartin Faculty of Forestry (BOFD). The
university makes no representation or warranty of any kind, concerning the accuracy, completeness,
suitability or utility of any information, apparatus, product or processes discussed in this publication;
therefore, it assumes no liability. Except for fair copying, no part of this publication may be produced,
stored in a retrieval system in any form or by any means electronic, mechanical, etc. or otherwise
without the prior written permission of the BOFD and without reference.

Bartın Üniversitesi ve Orman Fakültesi, Bartın Orman Fakültesi Dergisi (BOFD) yayınlarında varılan
Sonuçlar veya fikirlerin sorumluluğunu taşımamaktadır. Üniversitenin, bu yayında ileri sürülen bilgi,
alet, ürün ya da işlevlerin doğruluğu, bütünlüğü, uygunluğu ve kullanırlılığı konusunda bir yüklenimi
ve iddiası bulunmamaktadır. Bu sebeple herhangi bir nedenle sorumlu tutulamaz. Bu yayının herhangi
bir kısmı, BOFD’nin yazılı izni olmadıkça kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, bilgi saklama
sistemine alınamaz veya elektronik, mekanik vb. sistemlerle çoğaltılamaz.
 CONTENTS

Sections and Articles Pages

Section I: Sustainable Design, Landscape Planning and Architecture

Dursunbey İlçesi’nin Rekreasyon Alanlarına İlişkin Kullanıcı Görüşlerinin

Değerlendirilmesi .................................................................................................................. 1-8
Qualitative and Quantitative Analysis of Recreation Areas of Dursunbey District
Figen ALTINER, Mehmet AKÇA, Doğan AKDEMİR

Tasarım Sürecinin Bitkisel ve Yapısal Katman Dâhilinde Çözümlenmesi .......................... 9-21

Analysis of the Design Process in Planting and Structural Layer
Nilgün GÜNEROĞLU, Makbulenur BEKAR

Cumhuriyet Dönemi Kent Parklarının Karaalioğlu Parkı Örneğinde İncelenmesi ............. 22-37
Evaluation of Republican City Parks in the Case of Karaalioğlu Park
Esat Furkan ENGİN, Reyhan ERDOĞAN

Trabzon 100.Yıl Parkı ve Çevresinin Rekreasyon Potansiyelinin Saptanması ................... 38-46

Determination of Recreation Potential of Landscape Values of Trabzon 100. Yıl Park and Environment
Elif BAYRAMOĞLU, Nazlı Mine YURDAKUL

Hastane Bahçeleri Tasarımında Kullanılan Odunsu Peyzaj Bitkileri ve İnsanlar Üzerindeki

Duyusal Etkilerinin Araştırılması: Bursa Kenti Örneği ...................................................... 47-62
Woody Landscape Plants Used in The Design Of Hospital Gardens and Their Sensory Effects On Users
Nilüfer SEYİDOĞLU AKDENİZ

Tarımsal Kaynakların Sürdürülebilir Yönetimi: Yönetim Planlaması Için Bir Model

Önerisi ................................................................................................................................. 63-78
Sustainable Management of Agricultural Resources: A Model Proposal For Agricultural Management
Planning
Şaziye BAL, Koray ÖZCAN

Bingöl Halkının Yeşil Alan Kullanımı ve Kent Parkları Yeterliliklerinin

Değerlendirilmesi ................................................................................................................ 79-90
The Evaluations of Bingöl Public on Green Area Usage and Qualifications of Urban Parks
Hüccet VURAL

Türk Fındığı (Corylus colurna L.)’nın Peyzaj Mimarlığında Kullanım Olanakları ............ 91-99
Usage Opportunities of the Turkish Hazelnut (Corylus colurna L.) in Landscape Architecture
Elif KAYA ŞAHİN, Makbulenur BEKAR, Nilgün GÜNEROĞLU

Ekoköylerde Yer Seçimi İle İlgili Karar Süreçleri Üzerine Bir Araştırma ..................... 100-113
A Research on the Decision Processes Related to the Selection of the Place in Ecovillages
Osman ZEYBEK
Sections and Articles Pages

Section II: Biomaterial Engineering, Bio-based Materials, Wood Science

Nisin ve Sodyum Aljinat İçeren Kağıt Kaplamalarının Hazırlanması ve Antimikrobiyal

Özelliklerinin İncelenmesi .............................................................................................. 114-122
Preparation of Nisin and Sodium Alginate Containing Paper Coatings and Investigation of Antimicrobial
Properties
Emine ARMAN KANDIRMAZ

Kızılçam Kabuğu ve Soğan Kabuğundan Elde Edilen Doğal Boyarmaddelerin Kağıt

Hamurunu Boyama Performansı .................................................................................... 123-132
The Paper Pulp Dyeing Performance of Natural Dyestuff Obtained From Red Pine Bark and Onion Skin
Cengiz KEŞMER, Ayhan GENÇER, Ayben KILIÇ PEKGÖZLÜ, Mehmet BEBEKLİ

Yonga Levha (Sunta) ve MDF Kullanan Mobilya-Dekorasyon Firmalarının Sorunları; Bolu

Örneği ............................................................................................................................. 133-143
Furniture and Decoration Companies Using Particle Board and MDF in Bolu Province
Süheyla Esin KÖKSAL, Orhan KELLECİ

Bağlantı Tipi (Clamex P14 and Tenso P14) ve Tutkal Tipinin Basma ve Çekme
Performansı Üzerine Etkisi ............................................................................................. 144-152
The Effect of Fastener Type (Clamex P14 and Tenso P14) and Adhesive Type on Compression and Tension
Performance
Abdurrahman KARAMAN

Section III: Wood Machinery, Occupational Safety and Health, Business

Administration

Kağıt Hamuru, Kağıt ve Karton Makineleri Sektörünün Endüstri-içi Ticaret Analizi: Türkiye
ve CEE Ülkeleri Örneği .................................................................................................. 153-163
Analysis of Intra-industry Trade of The Paper Pulp, Paper and Paperboard Machines Sector: The Case
of Turkey and CEE Countries
Nadir ERSEN

Birleşik Oran Analizi (Dupont) Yöntemi İle Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sanayi Sektöründe
Performans Ölçümü ........................................................................................................ 164-169
Performance Measurement in the Paper and Paper Products Industry Sector with the Combined Rate
Analysis (Dupont) Method
Kadri Cemil AKYÜZ, İbrahim YILDIRIM, İlker AKYÜZ

Bütünleşik Entropi-EDAS Yöntemi ile Nakit Akım Odaklı Finansal Performans Analizi:
BIST Orman, Kâğıt, Basım Endeksi’nde İşlem Gören Firmaların 2011-2018 Dönem
Verisinden Kanıtlar ........................................................................................................ 170-184
Cash Flow Based Financial Performance Analysis with Integrated Entropy-EDAS Method: Evidence
from 2011-2018 Period Data of Firms Traded in BIST Forest, Paper, Printing Index
Mehmet APAN, Ahmet ÖZTEL
Section IV: Biodiversity, Environmental Management and Policy,
Sustainable Forestry

Agroforestry’de Kriterlerin ve Ağaç Türlerinin Önceliklendirilmesi ............................. 185-198

Prioritization of Criteria and Tree Species in Agroforestry
Ersin GÜNGÖR, Sevinç AYAZ

Kent Ormanları Karbon Potansiyelinin Türkiye Gönüllü Karbon Kredi Piyasasına

Entegre Edilmesinin Önemi ........................................................................................... 199-207
The Importance of Integrating the Urban Forest Carbon Potential to the Turkey Voluntary Carbon
Credit Market
Hasan Volkan ORAL

Yaban Hayvanı Uyarı Levhalarının Konumlarının Değerlendirilmesi Kırıkkale-Çankırı

Karayolu Örneği ............................................................................................................. 208-221
Assessment of The Location of Wild Animal Warning Sign in Kırıkkale-Çankırı Highway
Ali Uğur ÖZCAN, Nuri Kaan ÖZKAZANÇ

6292 Sayılı Kanun Uygulaması ile Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Arazilerin
Değerlendirilmesi: Finike İlçesi Örneği ......................................................................... 222-231
Practices of Law Number 6292 and Evaluation of Lands Taken Out of Forest Boundary: The Case
of Finike District
Mohammad CHEHREH GHANI, Nimet VELİOĞLU

Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosunda Doğa ve Ormana İlişkin Yaklaşımların

İrdelenmesi ..................................................................................................................... 232-244
Investigation of Approaches Regarding Nature and Forest in Turkish Drama in the Republic Period
Buğra KAHRAMAN, Seçil YURDAKUL EROL

Bazı Geniş Yapraklı Orman Ağacı Fidanlarının Morfolojik Özellikleri ....................... 245-255
Morphological Characteristics of Some Broad-Leaved Forest Tree Seedlings
Sezgin AYAN, Fatih GEDİK, Esra Nurten YER ÇELİK, Orhan GÜLSEVEN, Ergin YILMAZ,
Şeyma Selin AKIN, Halil Barış ÖZEL

Kalkınma Planlarında Yer Alan Orman Köylüsüne İlişkin Politikaların Zamansal

Değişimi ......................................................................................................................... 256-272
Temporal Changes of Policies Regarding Forest Villagers in Development Plans
Hikmet Batuhan GÜNŞEN, Erdoğan ATMIŞ

Genç Karaçam (Pinus nigra Arn.) Fidanlarında İbre Kaybının Fidanın Morfolojik ve
Anatomik Özelliklerine Etkisi ........................................................................................ 273-282
Anatomical and Morphological Changes with Needle Removal Treatments on the Seedlings of Pinus
nigra Arn. (Anatolian black pine)
Seray ÖZDEN KELEŞ

Section V: Review Articles and Editorials

Kesintisiz Kereste Kurutma Fırınları .............................................................................. 283-293

Continuous Lumber Drying Kilns
Hızır Volkan GÖRGÜN, Öner ÜNSAL
 Research Article Bartın Orman Fakultesi Dergisi, Journal of Bartin Faculty of Forestry
Araştırma Makalesi 22(1): 100-113, p-ISSN :1302-0943
DOI: 10.24011/ barofd.673140 15 Nisan/April, 2020 e-ISSN :1308-5875

Ekoköylerde Yer Seçimi İle İlgili Karar Süreçleri Üzerine Bir

Araştırma

Osman ZEYBEK1*
1
Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, BURSA

Öz
Bir ekoköy projesi başlatırken akla gelen en önemli sorulardan birisi, bu projenin nerede hayata geçirilmesi
gerektiğidir. Projenin başlatılması ve bitirilip hayata geçirilmesi arasındaki süreçte en çok dikkat edilmesi
gereken adımın yer seçimi olduğu gibi bir düşünce yaygındır. Özellikle, böyle bir projenin korunan alanlarda,
milli parklar içinde, ya da ekolojik karakterleri açısından son derece zengin bölgelerde hayata geçirilmesi
gerektiğine dair yaygın bir kanı olduğu görülmektedir. Bu görüşün doğru olup olmadığını daha iyi analiz
edebilmek için, dünyanın her köşesinden farklı hikâyeleri olan ve önemli başarılar elde etmiş ekoköylerin
kuruluş aşamasında yer seçimi ile ilgili karar süreçlerine bakmak sağlıklı olacaktır. Bu çalışmada hem boş bir
alanda kurulan ekoköy örneklerine hem de mevcut bir yerleşkeyi ekoköye dönüştürme projelerine örnek olacak,
dünyanın farklı yerlerinden ekoköyler irdelenerek kuruluş aşamaları araştırılmıştır. Bu bilgiler ışığında, ekoköy
projeleri için yer seçimine dair, araştırılan komünlerin deneyimlerinden yola çıkarak tespitlerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Ekoköy, ekoköy akımı, yer seçimi, karar süreci, niyet komünleri.

A Research on the Decision Processes Related to the Selection of

the Place in Ecovillages

Abstract
One of the most important questions that comes to mind when launching an eco-village project is where this
project should be passed on. It is a common idea that the most important step in the process of initiating the
project, finishing it, and passing it on is choosing the place. In particular, it appears that there is a widespread
belief about such an ecological project should be passed on in protected areas, national parks, or in areas which
are rich in ecological characteristics. In order to better analyze whether this view is correct, it would be healthy to
look at the decision-making process of location selection of ecovillages with different stories from all corners of
the world, which have achieved significant success. In this study, ecovillages are investigated by examining their
enterprise phases, which can be sampled in both transition projects and from zero to an ecovillage projects from
all over the world. Along with the information compiled, experiences of those intentional communities that have
been researched shed light on some determination about location selection for ecovillage projects.

Keywords: Ecovillage, ecovillage movement, location selection, decision process, intentional communities.

*Sorumlu Yazar (Corresponding Author):

Geliş (Received) : 10.01.2020
Osman ZEYBEK (Araş. Gör.); Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj
Kabul (Accepted) : 18.03.2020
Mimarlığı Bölümü, 16059, Bursa – Türkiye. Tel: +90 (224) 2941634,
Basım (Published) : 15.04.2020
E-mail: osmanzeybek@uludag.edu.tr. ORCID: 0000-0002-2752-407X
Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

1. Giriş
Ekoköyler, birbirleriyle, diğer canlılarla ve dünyayla bir uyum içerisinde yaşamaya çalışarak sürdürülebilir bir
yaşam için çaba gösteren girişimcilerin yaşadığı yerlerdir. Amaçları, destekleyici bir sosyal ve kültürel çevreyi
düşük etkili bir yaşam biçimiyle birleştirmektir. Yeni bir sosyal yapı olarak, ekoköy, bugünün şehir yaşamı
karşısındaki kırsal yaşam anlayışının ötesine geçmektedir. 21. yüzyılda insan yerleşimlerinin planlanması ve
yeniden düzenlenmesi için geniş bir uygulama alanı sağlamaktadır (Jackson and Svensson 2002).

Dawson’a göre (2006), her ekoköy yerleşiminin hitap ettiği topluluk ve kuruluş yöntemleri birbirinden farklıdır.
Lokasyon, arazi seçimi, yerin coğrafi özellikleri ve kurulum amaçları ile değişkenlik göstermektedir.

Genellikle ekoköyler niyet komünleri tarafından hayata geçirilmektedir. İyi eğitim almış ve dünyanın bozulan
dengesine daha fazla zarar vermek istemeyen gruplar, arazi satın alıp ekoköy çalışmalarına başlarlar. Ya da
yaşadıkları bölgenin iklim koşulları kötüleşmeye başlayan insanlar, burayı terk etmek yerine kalıp mücadele
etmeyi, doğayı onarmayı denerler. Kimi örneklerde bu uygulamaların devlet kanalıyla da desteklendiği
görülmektedir. Hatta başarılı bazı ekoköyler Bileşmiş Milletler ve UNESCO tarafından da koruma altına
alınarak finansal destek sağlanmaktadır.

Oluşumlarına göre ekoköyler boş bir alanda tesis edilen ekoköyler ve mevcut bir yerleşkeyi ekoköye
dönüştürme projeleri olmak üzere iki grup altında sınıflandırılabilir. Her iki yöntemle de başarılı ekoköyler
oluşturulabilmektedir. Hangi yöntem tercih edilirse edilsin, bir ekoköy projesi başlatmadan önce akla gelen ilk
sorulardan birisi yer seçimi olmaktadır.

Küresel Ekoköy Ağına göre (Global Ecovillage Network), ekoköyler, sürdürülebilirliğin dört boyutu üzerine
inşa edilirler. Ekolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan sürdürülebilirliğin sağlandığı yerleşimler başarılı
birer ekoköy olabilmektedir (GEN, 2020). Bir ekoköy girişiminin en önemli aşamalarından birisi olan yer
seçimi, ekoköyün sürdürülebilirliğini son derece etkileyen parametrelerden birisidir. Seçilen yerin ekolojik
nitelikleri, girişimin ekonomisini de kültürel karakterini de etkilemektedir. Bu çalışmada, ekoköy girişimlerinin
yer seçimi aşamasında nasıl bir yol izledikleri araştırılmıştır.

2. Materyal & Yöntem

Bu çalışmada, farklı hikâyelere sahip 10 ekoköyün yer seçimi aşamaları araştırılmış ve bu aşamadaki karar
mekanizmaları üzerinde durulmuştur. Araştırma süresinde, diğer pek çok ekoköyün resmi internet sitesi ve ilgili
kaynaklar incelenmiştir. Bunlar arasında İsrail’deki Kibbutz Lotan, Rusya’daki Kitezh, İtalya’daki Damanhur,
ABD’deki The Farm, Earthaven ve Los Angeles EV, Japonya’daki Konohana ve Kobunaki, Danimarka’daki
Svanholm ekoköyleri bulunmaktadır.

Kuruluş aşamasında, yer seçimi ile ilgili karar süreçlerine dair yeterli bilgiye ulaşılan 10 ekoköy bu çalışmanın
materyalini oluşturmuştur. Araştırmaya dahil edilen ekoköyler kuruluşlarına göre sınıflandırılmıştır. Bu
kapsamda, boş bir alanda niyet komünleri tarafından tesis edilen ekoköyleri temsilen Ithaca ekoköyü (ABD),
Auroville (Hindistan), The Village (İrlanda), Findhorn (İskoçya), Crystal Waters (Avustralya) seçilmiştir.
Mevcut bir yerleşkeyi ekoköye dönüştürme projeleri kapsamında ise Sieben Linden (Almanya), Mbam ekoköyü
(Senegal), Solheimar (İzlanda), COLUFIFA (Senegal, Gine, Gambiya), ZEGG (Almanya) seçilmiştir.

İncelenen ekoköylerin yer seçimi ile ilgili karar süreçlerine dair gerekli bilgilere, resmi internet sitelerinden
ulaşılmaya çalışılmıştır. Resmi internet sitelerinde yer seçimi ile ilgili yeterli bilgi vermeyen ekoköylerin,
iletişim amaçlı e-posta adresleri aracılığıyla, her birine neden özellikle bulundukları yeri proje için uygun
gördükleri, yer belirleme aşamasında hangi faktörlerin etkili olduğu sorulmuştur. Derlenen yanıtlar, araştırma
bulguları bölümünde değerlendirilmiştir.

3. Araştırma Bulguları
3.1 Boş Bir Alanda Tesis Edilen Ekoköyler

Bu başlık altında irdelenen ekoköyler, genellikle dünya sağlığının kötüye gitmesinden muzdarip ve iyi eğitim
almış, hayat standartları yüksek insanlar tarafından (bu insanların oluşturdukları topluluklara niyet komünleri
denmektedir) komünal girişimler olarak başlatılmıştır. Yer seçimi ile ilgili hemen hemen hepsinin hikâyesi
benzerdir. Bu insanlar bir araya gelip, genellikle hayatlarını sürdürdükleri kente yakın bir arazi satın alarak

101
 Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

ekoköy oluşturma projelerine başlamaktadırlar.

 Ithaca Ekoköyü

EVI1 New York’un banliyösünde, metropolün etkisinin hissedildiği bir bölgede Kuzey Amerika’nın en ünlü
ekoköyü olmayı başarmıştır. Birçok kaynakta kentsel ekoköyler sınıfında değerlendirilmektedir (Şekil 1).

Şekil 1. Ithaca ekoköyü (www.ecovillageatithaca.org).

Ithaca ekoköyü kurucularının, projenin başından beri en fazla önem verdikleri şey orta sınıf Amerikan
vatandaşları tarafından kolayca kopyalanabilir bir örnek oluşturmaktır. EVI’nin hedeflerini koyduğu ilk
bildirilerden biri bunu açıkça ortaya koymaktadır: “EVI’nin nihai hedefi, insan yerleşimlerinin tekrar
tasarlanmasıdır. Biz, sürdürülebilir bir yaşam için sadece kullanışlı değil, aynı zamanda kolayca tekrarlanabilen
sistemlere örnek oluşturacak yaklaşık 500 kişilik bir topluluk modeli yaratıyoruz” (Bokaer 1991).

EVI’yi yaratma fikri, 1989 – 1990 yılları arasında “Yaşanabilir Bir Dünya İçin Küresel Yürüyüş 2” adlı, Amerika
Birleşik Devletleri’nin bir kıyıdan öbür kıyıya kadar geçildiği (New York’tan Los Angeles’a) yürüyüş sırasında
ortaya çıkmıştır. Dönüş yolunda yürüyüşün öncülerinden bazıları Kuzey Amerika’nın en tanınmış ekoköyünün
ortaya çıkmasına yol açacak süreci başlatmıştır. 1991 yılındaki ilk vizyon geliştirme toplantılarında yaklaşık 100
kişi ağırlanmış ve hedeflerin belirlenmesi, satılık arazi arama, yasal konular ve fon bulunması gibi konuları
araştırmak üzere komiteler oluşturulmuştur. Bir sonraki sene içinde New York eyaletindeki Ithaca şehrine üç
kilometre uzaklıkta yarı kırsal bir arazi bulunmuştur. EVI, destekçilerinin verdiği kaynakla 70 dönüm arazi satın
almış, ekoköyün tasarım ile kuruluş süreçlerinin merkezden yönetilmesine ve bu yeni yerleşimin ortak konut
modeli çizgisinde tasarlanmasına karar verilmiştir (Bokaer 1991). Fundraising 3 ile Eylül 1991’de yaklaşık
400.000 $ yardım toplanmıştır. Mart 1992’de ekoköyde ev inşa edip yaşamak isteyen 50 kişi ile toplantılara
başlanmıştır. 23 Haziran 1992’de ise 172 dönümlük arazi satın alınmıştır. Kasım 1996’da ise ekoköyde yaşam
başlamıştır (Walker 2016).

Joan Bokaer’in editörlüğünü yaptığı, Cornell Üniversitesi’nden katılımcıların desteği ile hazırlanan Ithaca

1
İng. Ecovillage at Ithaca.
2
İng. Global Walk for a Livable World.
3
Fundraising: hedeflerin açıklandığı çeşitli yazılı ve görsel mesajlar yoluyla birçok insana ulaşıp, bağış yapmalarının talep edildiği bir tür para
toplama yöntemi. Crowdfunding de benzer bir uygulamadır.

102
 Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

Ekoköyü – Alan Koruması ve Sürdürülebilir Mahalle Gelişimi Modeli4 isimli çalışmada (1991), neden Ithaca
bölgesini seçtiklerine dair fikirleri paylaşmıştır (s6 – 7):

“Ithaca, New York eyaletinin merkezine yakın, Finger Lakes (parmak göller) bölgesinde yer almaktadır.
Bu biyobölge oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Alan civarında eyalet parkları, Five Finger Lakes (Beş
Parmak Gölleri), göletler, ıslak alanlar, vadiler, orman rezervleri, yaban hayatı koruma alanları ve
tarımsal alanlar bulunmaktadır. Kırsal bir alanda gibi görünmektedir ancak Cornell Üniversitesi, Ithaca
Koleji ve diğer birkaç kolejin çok yakında bulunması nedeniyle kozmopolit bir kimliğe sahiptir. Bu
faktörler kültürel çevreyi de zenginleştirmektedir. Cornell topluluğunda, 149 farklı ülkeden öğrenci ve
eğitmen bulunmaktadır. Arazi fiyatları da makul seviyededir. Bölgedeki doğal ve kültürel varlıklar, alanda
bir ekoköy önermek için fazlasıyla yeterlidir. Ithaca’da yaşayan insanlar da bu doğal çevreyi koruma
konusunda oldukça hassas davranmaktadır. Dolayısıyla bu bölgede kurulacak bir ekoköyün, Ithaca
bölgesinde yaşayan insanlar tarafından da saygı ve hevesle karşılanacağı düşünülmüştür.”

Yukarıda açıklanan teknolojik ilerlemenin ve sosyal uyumun yakınlaşması, 1990'ların “eylemin on yılı”
(harekete geçilen on yıl) olduğunu göstermektedir. Bu gündem göz önünde bulundurulduğunda, CRESP5’in bir
projesi olan Citizen Network6 (Vatandaş Ağı), Ithaca'nın yakınında inşa edilecek bir ekolojik ve kooperatif köy
modelinin kurulmasına öncülük etmek istemektedir. 177 dönümlük arazide en fazla 500 kişinin yaşayabileceği
bir ekoköy modeli oluşturulmaya başlanmıştır. (Burada plan aşamasından bahsedilmektedir. Proje hayata
geçirilmeye başlandığında 172 dönümlük arazi satın alınmıştır.)

Raporda net bir şekilde bahsi geçmese de, Ithaca ekoköyünün öncüleri hâlihazırda New York’ta yaşamaktaydı.
Dolayısıyla projenin hayata geçirilme aşamasında kolaylıkla alana gidip gelebildiler. Yani bu bölgenin proje
alanı olarak seçilmesindeki temel faktörlerden birisi de yakınlık olmuştur. Yine de bu bölgenin New York
eyaleti içinde ekolojik açıdan en iyi durumda olan arazileri barındırması, seçilmesinde etken olmuştur.

 Auroville Ekoköyü

Auroville, Hindistan’ın güneydoğusunda yer alan, en kalabalık ekoköy olarak bilinen bir yerleşimdir (Şekil 2).
1968’de kurulan bu ekoköy 50. yılını kutlamaktadır. 50.000 insanın yaşayabileceği, sürdürülebilir bir yerleşim
modeline dönüşmeyi hedefleyen Auroville’in güncel nüfusu 2500 civarındadır. 1930 – 1960 yılları arasında
fikirsel gelişimini tamamlayan yerleşim, 1966’da proje aşamasındayken UNESCO tarafından insanlığın
geleceğine önemli bir proje olarak övgüye değer bir uygulama olduğu belirtilmiş ve ardından tam teşvik
sağlanmıştır (Auroville, 2018).

Şekil 2. Auroville ekoköyü (www.auroville.org).

Auroville’in hikâyesindeki ana karakter Mira Alfassa’dır (1878 – 1973). Türk bir baba ve Mısırlı bir annenin

4
İng. Ecovillage at Ithaca – A Model For Land Conservation and Sustainable Neighbourhood Development.
5
CRESP: Center for Religion, Ethics and Social Policy at Cornell University (Cornell Üniversitesi Din, Etik ve Sosyal Politikalar Merkezi). Bu
merkez çatısı altında ayrıca Citizen Network, Eco-Justice, Oikos ve Green Enterprise Institue gibi kuruluşlar da hayata geçirilmiştir.
6
Citizen Network: Bir CRESP projesidir. Misyonu, insan yerleşimini gezegenin yaşam destek sistemleriyle uyumlu hale getirmektir.

103
Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

çocuğu olarak Fransa’da dünyaya gelmiştir. Auroville’in resmi internet sitesinde yer seçimi konusunda net
fikirler bulunmasa da, Mother olarak andıkları Mira Alfassa’nın spritüal deneyimleri sonucu bu mekânın
seçildiğine dair yazılar mevcuttur.

Auroville’in resmi internet sitesindeki arşiv bölümünde belirtilen e-posta aracılığıyla iletişime geçerek, neden
bulunduğu yerin önemli olduğuna dair daha net bilgilerin olup olmadığı sorulmuştur. Arşivden sorumlu Gilles
Guigan, oldukça uzun bir e-posta ile sorunun cevabının kuruluş hikâyesinde gizli olduğunu anlatmıştır. Özetle,
Mira Alfassa, spritüal partneri Sri Aurobindo ile 1920’de Fransa’da tanışmıştır. Oldukça ilginç hikayeleri olan
bu iki insan, ruhani bir aydınlanma sonrası dünyaya Auroville gibi bir miras bırakmadan ölmemeleri gerektiğine
karar vermişlerdir. Sri Aurobindo’nun 1950’de Fransa’da hayatını kaybetmesinin ardından Mira Alfassa
meditasyonları sırasında, o dönem Fransa’nın sömürgesinde bulunan Hindistan’ın güney bölgelerinde,
Hindistan’da oldukça kutsal sayılan banyan ağacı (Ficus benghalensis) vizyonu görmektedir. Hindistan’a
giderek, orada çeşitli kurumların desteğini alıp Fransa’dan da bir grup mimar arkadaşını davet etmesinin
ardından bulduğu dev bir banyan ağacını merkez alarak Auroville’i tasarlamaya başlamıştır.

Bu bilgilere dayanarak Auroville’in yer seçiminde, bir Fransız vatandaşı olan Mira Alfassa’nın, Hindistan’ın
Fransız sömürgesinde bulunan güney bölgelerine istediği zaman girip çıkabilmesinde payı olduğu yadsınamaz.
Auroville, her ne kadar bitki ve hayvan tür sayısı açısından zenginliği, kişi başına düşen verimli ıslak ve kara
alanlarının çokluğu ile bilinse de oldukça hassas ve kırılgan bir iklimde yer almaktadır. Seçilen bu mekân
ekolojik açıdan son derece zengin olsa da, 2007’de Muson mevsiminde ekoköyün %70’i yıkılmış, ertesi yıl
tekrar inşa edilmiştir (Auroville, 2018). Bu açıdan birçok ekoköy vizyonerinin savunduğu gibi, ekoköyler
sadece insanların kolay ayak uydurabileceği, her açıdan zengin coğrafyalarda değil, bilakis zorlu coğrafyalarda
da kurularak, civardaki insanlara sürdürülebilir, zengin bir yaşam formu oluşturulabileceğini göstermelidir.
Auroville, kurulduğu mekânda var olma savaşı verirken misyonları arasında bundan da bahsetmektedir.

 The Village (Cloughjordan ecovillage)

2006’da inşaat süreci başlayan İrlandalı girişimin fikirsel ortaya çıkışı 1990’a dayanmaktadır. 1990’ların
sonunda çekirdek grubu oluşturan üyeler Dublin’de toplantılara başlamış ve öncelikle boş bir arazi bulmaya
odaklanmışlardır (Şekil 3).

Şekil 3. The Village / Cloughjordan ekoköyü (www.thevillage.ie).

104
Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

Planlama izni olan bir arazi bulmakta zorlanınca, bir uzman yardımına ihtiyaç duydukları konusunda hemfikir
olarak, bu işleri yürütebilmesi için bir tapu- kadastro memuru ile anlaşmışlar, sonrasında mekânın tasarımında
yardımını almak üzere bir mimara danışmışlardır. Planlamanın tamamlanıp ortaya çıkması ve yarı zamanlı
tuttukları memurun ve mimarın başarılı PR çalışmaları ile proje, yasal organlar tarafından biraz daha ciddiye
alınmaya başlanmış ve 2002’de Cloughjordan köyünün yakınındaki bir arazide bir ekoköy kurulmasına izin
verilmiştir. Bazı kaynaklarda The Village, Cloughjordan ekoköyü olarak da geçmektedir. Bu arazi, üzerinde
topluluk binası, oyun alanları, bisiklet ve yürüyüş yolları gibi 100 hizmet bölgesi kurulabilecek, ayrıca tarım ve
doğal yaşam alanlarına da olanak veren, 27 dönümlük büyük bir parseldir. 2005’de 67 hektarlık alan daha satın
alınmış ve ekoköyün yakın çevresinin planlanması için hükümetten izin alınmıştır. 2009’da ise ilk
yerleşimciler alana taşınmıştır (The Village, 2018).

 Findhorn

Findhorn’un hikayesi 1962’de, daha önceden bahçecilik deneyimi olmayan üç ruhani arayışçı İskoçya’daki
Kuzey Denizi’nde çorak, rüzgârlı bir uçurumu bereketli bir yere dönüştürdüğünde başlamıştır. Başarılarını doğa
ile kurdukları doğru ilişkilere atfeden bu grup kısa süre içinde büyüyerek, bilimsel kriterlerle açıklanamayan
hayret verici başarıları ile tüm dünyada duyulmuştur. 1970’lere kadar Findhorn, New Age hareketindekilerin
Mekke’si haline gelmiştir. Findhorn üyeleri şu anda Birleşmiş Milletler ve çok uluslu şirketlerde danışman
olarak çalışmaktadır (Şekil 4). Günümüzde yaygın ölçüde “ekoköylerin anası” olarak görülmektedir.
Findhorn’un başarısının asıl sırrı belki de, uzun zaman önce odağını sebze yetiştirmekten “insan yetiştirme”ye
çevirmesi olmuştur (Litfin, 2017).

Şekil 4. Findhorn ekoköyü (www.findhorn.org).

Düzenlediği olağanüstü eğitimler ile yılda 30.000 kadar insana ulaşan bu ekoköy, bilgiyi yayma misyonu
açısından en başarılı ekoköydür. Findhorn ekoköyünün bulunduğu yerde, gelgit nedeniyle denizin sürekli
yükselip alçalması sonucu kum tepeleri bulunmaktaydı. Ekoköyün ilk kurucuları bu bölgede karavanlarda
yaşarken zamanla sayılarının artması nedeniyle yeşil yapı ilkeleri doğrultusunda birkaç yapı inşa etmişlerdir
(Zeybek, 2015).

Findhorn’un da kuruluş aşamasında yer seçimine son derece önem verildiği söylenemez. Birkaç kişinin
manzarasından hoşlanarak, bir karavan park yeri şeklinde değerlendirdiği bir mekânda bu proje hayata
geçmiştir.

105
Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

 Crystal Waters

Crystal Waters Ekoköyü 1984 yılında, 650 dönümlük bir arazide, Mary Nehri kıyısında, Maleny ve Woodford
şehirlerine yaklaşık 26 km uzaklıkta tesis edilmiştir. Yerleşke permakültür ilkeleri doğrultusunda tasarlanmış
olup özel konutlar ve ortak konut projeleri içermektedir. Nüfusu 200’ü geçmiştir. Ekoköy, yabani hayata açık
bir yapıya sahiptir. Kangurular ve birçok kuş, sürüngen türleri yerleşke içinde istediği gibi dolaşabilmektedir.
Ekoköydeki “No cats & dogs” uygulamasının bu zenginliği sağladığı düşünülmektedir (Crystal Waters, 2018).
Ziyaretçilerin evcil kedi ve köpeklerini getirmesi, bu hayvanların kendi alanlarını işaretleyerek bölge savaşına
girebilmesi, sahibini bu alan içinde şiddetle koruması ve köy çevresindeki ekolojik dengeyi olumsuz etkileme
ihtimali yüzünden yasaklanmıştır (Şekil 5).

Şekil 5. Crystal Waters permakültür köyü (www. Crystalwarers.org.au).

1984’te, dünyanın ilk permakültür köyü olarak kurulmuştur. Kişi başına düşen en fazla karasal ve ıslak verimli
alana sahip ekoköydür (Zeybek, 2015). Aşırı kuraklıktan muzdarip bir bölgede Crystal Waters, karmaşık bir
kanallar ağı oluşturarak, gelişmekte olan akarsulara ve göllere yağmur suyunu karıştıran ışıltılı bir vaha olarak
öne çıkmaktadır (Litfin, 2018).

3.2 Mevcut Bir Yerleşimi Ekoköye Dönüştürme Projeleri

Bu başlık altındaki girişimler, yine bir önceki başlıkta olduğu gibi, niyet komünleri tarafından terk edilmiş ya da
çok az sayıda yaşayanı bulunan köyleri ekoköye çevirme stratejisi ile geliştirilen projelerdir.

 Sieben Linden

Sieben Linden ekoköyü Almanya’daki en ünlü girişimlerden biridir. 1989 yılında “kendi kendini sürdürebilen,
ekolojik bir köy” fikri ile yola çıkılmıştır. Farklı düşüncelere sahip birçok ilgili tarafından oluşturulan çekirdek
grup, 1993 yılında Altmark'ta (Sieben Linden'in 25 km kuzeyinde) Groß Chüden proje merkezini satın almış ve
burayı planlama aşamasını tamamlamak ve doğrudan topluluk deneyimi yaşamak için bir üs haline
getirmişlerdir. 1997 yılının Mart ayında, bu proje için mülk satın alınmış, ardından 1997 yılının Haziran ayında
Sieben Linden’a minibüsle taşınılmış. İlk olarak mevcut eski çiftlik, ekolojik yapı kriterlerine göre topluluk
binasına ve bölgesel merkeze dönüştürülmüştür. Bu yapı toplum yaşamı ve ekolojik temalı seminerlerin
merkezi olmuştur. 1999'dan bu yana ek altyapı bileşenleri kurulmuştur: yollar, kuyular, elektrik ve telefon
hatları, bitki drenaj sistemi, gölet, amfi tiyatro, rüzgâr santrali dikimi vs. (Sieben Linden, 2018).

Sekiz hektarlık arazi üzerinde sürekli olarak evler, diğer konuk odaları ve ticari binalar inşa edilmektedir. 2017
itibariyle, Sieben Linden'da 11 adet çoklu aile konutu, bölgesel seminer merkezi, meditasyon evi ve diğer küçük

106
 Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

binalar (ahşap işleri, at ahırları, yaz mutfakları vb.) bulunmaktadır. 1998 yılında kiralanan Poppau'daki çiftlik,
başlangıçta bir geçiş bölgesi olarak hizmet etmiştir. Şimdi, Sieben Linden ekoköyü ile yakından bağlantılı olan
ve yavaş yavaş yenilenen başka bir topluluğa aittir (Şekil 6).

Şekil 6. Sieben Linden ekoköyü (www.siebenlinden.org).

Kassel Üniversitesi tarafından ekolojik ayak izi üzerine yapılan bir çalışmada, Sieben Linden’da yaşayan
birinin, bir Alman vatandaşından ortalama üç kat daha az ekolojik ayak izi bıraktığı ortaya konmuştur. Özellikle
vegan / vejeteryan diyet, araba paylaşımı, uçak yolculuklarından kaçınma ve yapıların iyi izolasyonu sayesinde
bu başarıyı sağlayabilmektedirler (Sieben Linden, 2018).

Günümüzde 140 kişinin yaşadığı Sieben Linden yavaş bir hızla büyüme hedefinde olan bir yerleşimdir. İnternet
sitesinde neden bu araziyi seçtiklerine dair net bir bilgi paylaşılmamıştır. Bunun yerine toplum yapısı, alan
kullanımları, yapı teknikleri, ekolojik ayak izini indirgeyen yöntemler üzerinde durmuşlardır. Lakin mevcut,
terk edilmiş bir köyü satın alarak bu projeyi başlattıklarından bahsetmişlerdir.

 Mbam Ekoköyü

Sineg-Saloum deltasında, Senegal’in en büyük iki akarsuyunun birleştiği yerde bulunan Mbam, yaklaşık 3.000
kişiye ev sahipliği yapmaktadır. Deltanın hassas ekosisteminin merkezinde mangrov ormanları vardır. Bunlar,
1980'lerin ortalarında, yaşanan sert bir kuraklığın sadece bitkilere zarar vermekle kalmayıp, aynı zamanda bu
ağaçların kesilerek çeşitli sektörlerde kullanımının artması nedeniyle, bölge ekosistemi göz ardı edilemez bir
baskı altına girmişti. Mangrovların sayısının azalması ve alana göç ile artan nüfusun bir sonucu olarak bu
alanların çeltik tarlalarına dönüştürülmesi uzun sürmemişti (Dawson, 2006).

Mangrovlar, diğer kara bitkileri arasında nadir rastlanan, tuzlu suda yaşayabilme özelliğine sahiptir. Mangrovlar
tuz filtresi olarak öyle etkilidir ki, çevresindeki toprakta biriken tuzu rahatlıkla bertaraf edebilir. Çeltik
tarlalarında kullanılan gübrelerin yeteri kadar topraktan yıkanamaması ile tuzlanma sorunu ortaya çıkmıştır. Su
yollarının tuzlanması ve geçimlerini etkileyecek dereceye ulaşan toprak erozyonu ile birlikte, yerli halktan bir
grup insan daha sürdürülebilir kalkınma ihtiyacı olduğuna karar vermiş ve Küresel Ekoköy Ağı7’nın (GEN)
Senegal ulusal şubesine danışmıştır. Civar köylerde yaşayan yerel halk, projelerin tasarım ve teslimatının tüm
yönlerine girdi olarak, toplumun çeşitli başarıları gerçekleştirmesine tam katılım göstererek yardım etmiştir.

7
İng. Global Ecovillage Network.

107
 Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

Daha sürdürülebilir tarım teknikleri oluşturmanın ve güneş fırınları kurmanın yanı sıra topluluk, mangrov
restorasyonu ve yönetimi konusunda özellikle başarılı olmuştur. Mbam, bölgesinde ekolojik mücadele ile ilgili
mükemmel bir merkez haline gelmiştir ve köylüler artık çevredeki bölgelere sürdürülebilir mangrov
restorasyonunda eğitim vermektedir. GEN tarafından desteklenen köy, aynı zamanda Küresel Çevre Fonu
tarafından desteklenen biyogaz sistemleri oluşturmaya başlamıştır (Litfin, 2017).

Mbam’ın hikayesine bakıldığında, yıllardır orada yaşayan halk, her geçen gün kötüye giden ekolojik denge
nedeniyle ya yaşadıkları yeri terk etmek ya da kalıp bu durumu düzeltmek için mücadele etmek zorunda
kalacaktı. Kalıp mücadele etmeyi seçmiş ve başarılı olmuşlardır. Mangrov ağaçlarının sayısını çoğaltıp toprağı
ıslah ederek başladıkları iş, şu an bölgenin önde gelen bir ekolojik eğitim merkezi olmalarını sağlamıştır (Şekil
7).

Şekil 7. Mbam ekoköyü (gen-africa.org).

 Solheimar Ekoköyü

Solheimar ekoköyü, İzlanda’nın güneybatısında, Reykjavik’in 80 km doğusunda yer almaktadır. Solheimar’ın

kurucusu Sesselja Hreindís Sigmundsdóttir 5 Temmuz 1902’de doğmuştur. Danimarka, İsviçre ve Almanya’da
okuma ve çalışma imkânı bulmuştur. Pedagoji, çocuk bakımı ve anaokulu eğitimi konularında çalışmalara
katılan Sesselja, aynı zamanda zihinsel engelli8 insanlar için bakım, antropozofi9 (insan bilgeliği) ve ekoloji
konularında da kurslara katılarak kendini eğitmiştir (Solheimar, 2018).

8
Mentally Challenged: burada aslında tam olarak zihinsel engelli denmiyor. “Zihinsel zorlukları olan insanlar” gibi bir tabir var. Bunun içinde
öğrenme ve odaklanma zorluğu çeken, farkındalığı zayıflamış bireylerden bahsediliyor. Türkçe literatürde “zihinsel zorlukları olan insanlar”
şeklinde bir tabir bulunmadığı için bu şekilde çevrilmiştir.
9
Antropozofi, Avusturyalı filozof Rudolf Steiner (1861-1925) tarafından kurulan ve "ezoterik bilim" olarak da anılan antropozofi, fizik ötesi
fenomenleri, doğa bilimlerinin fizikî dünyayı araştırdığı ve tanımladığı kesinlik ve açıklıkta araştırmayı ve tanımlamayı hedefleyen bir fikir
akımıdır. Terimin kökleri Yunanca anthrōpos (insan) ve sophia (hikmet) sözcükleridir. Steiner, yaklaşımını "bilimsel yöntemler kullanılarak
yapılan ezoterik gözlemler" olarak tanımlamıştır. Söz konusu düşünsel temellendirme, 1910'lar ve 1920'lerde bir antropozofik mimarlığın
doğuşuna sebep oldu. Antropozofik mimarlığın en belirgin örneği, Basel yakınlarındaki Dornach'ta bulunan "Goettheanum" adlı yapıdır.
İddialarının farklılığına karşın, ekspresyonist mimarlığa bir benzer (Wikipedia, 2018).

108
Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

1930'da Sesselja İzlanda'ya taşındığında, Danimarka, Almanya, Hollanda, İngiltere ve İsviçre'de organik tarım
ve antropozofi hakkında birkaç kişi ile temas halinde kalmış ve bu ülkeleri düzenli olarak ziyaret etmiştir.
İngiltere'deki Camphill hareketinin kurucusu Dr. Karl König, Norveçli Sólveig Nagel ve Finlandiya'dan Carita
Stenback ile karşılaşmıştır. Bu üç kişi, zihinsel engelli kişilerle ilgili konularda kendi ülkelerinde öncüleri
olmuşlardır. Zamanla Sesselja, İzlanda'daki zihinsel engelliler için pedagoji, sanatsal ifade ve bakım alanlarında
öncü olmuştur. Dahası hem İzlanda'da hem de İskandinav ülkelerinde organik bahçeciliğe (daha sonra biyo-
dinamik çiftçiliğe) başlayan ilk kişi olduğu için çiftçiliğin gelişime büyük katkısı olmuştur. İlk İzlandalı çevreci
olarak bilinmektedir (Solheimar, 2018).

Gudmundur Einarsson liderliğindeki İzlanda Kilisesi Çocuk Bakım Komitesi, 31 Mart 1930 tarihinde Hverakot
olarak bilinen araziyi satın almıştır. Hverakot, yaklaşık 250 hektarlık bir alana sahiptir ve 37 hektarlık alan
kentleşme için planlanmıştır. Sesselja 1930’da henüz arazide uygun bir yapı bulunmamasına rağmen, alanı
kiralamış ve Solheimar’ı kurmuştur (Şekil 8). Kısa süre içinde 10 çocuğun terapiye alınmasını sağlamıştır.
Başta, ahşap yapılarda barınma ihtiyacını giderilirken, 1930’un sonlarına doğru, ısınmak için jeotermal enerjiyi
kullanan Solheimar Evi (Solheimahus) inşa edilmiştir (Solheimar, 2018).

Şekil 8. Solheimar ekoköyü (www.solheimar.is).

Böylece Sólheimar, özellikle anne ve babasını kaybetmiş veya hasta ebeveynleri olan çocuklar için bir çocuk
evi olarak başlamıştır. O yıllarda İzlanda’da fiziksel veya zihinsel engelli çocuklar için pek alternatif
bulunmamaktadır (Solheimar, 2018).

Sesselja, Sólheimar'ın bir kurum değil, bir ev olduğunu ve engelli insanların herkesle aynı hakları paylaştığını
her fırsatta vurgulamıştır. Yaz aylarında zihinsel ya da bedensel engeli olmayan çocuklar için eğitim kampları
da düzenlemiştir. Engelli ve engelsiz çocukları entegre etme konusundaki kararlılığı, “sağlıklı” çocukların,
sanki engellilik bulaşıcı bir durummuş gibi, özel ihtiyaçları olanlarla birlikte oynamamaları gerektiği şeklindeki
geniş çaplı tartışmalara yol açmıştır. Yine de Sesselja, daha saygılı, sağduyulu nesiller yetiştirmek için böyle bir
uygulamanın gerekli olduğu düşüncesinden vaz geçmemiştir (Solheimar, 2018).

Solheimar geliştikçe, kendi kendine yeten bir yerleşime dönüşme ihtiyacı hissedilmeye başlanmıştır. Kışların
çok sert geçtiği İzlanda’da çoğu zaman Solheimar ile Reykjavik’in bağlantısı kesilmekteydi. Dolayısıyla
ekolojik, ekonomik ve kültürel açıdan yeterli bir yerleşim olma yönünde büyük adımlar atılmıştır (Solheimar,
2018).

109
 Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

Solheimar tüm yaşayan toplumların yaptığı gibi büyüyüp gelişmektedir. Amacı hala yaşam kalitesini, sakinleri
için mümkün olduğunca iyi hale getirmektir ve kurucunun vizyonuna olan bağlılığı ile birçok yönden takip
edilmektedir (Solheimar, 2018).

Solheimar dünyadaki ilk ekoköyler arasında sayılmaktadır. Halen yardıma muhtaç insanların bakımının
yapıldığı, hatta bazı hükümlülerin rehabilite edildiği bir merkez olarak topluma çok değerli katkıların sunulduğu
bir mekândır. Solheimar yerleşkesi, evrensel tasarım10 ilkeleri kapsamında, engelli bireylerin özgürce hareket
edebilmesine olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır (Solheimar, 2018).

Yukarıdaki bütün paragraflar, Solheimar’ın resmi internet sitesindeki “History of Solheimar” başlıklı uzun
makaleden özetlenmiştir. Metinden anlaşıldığı üzere, Solheimar’ın yer seçiminde ekolojik ya da ekonomik
kriterler değil, daha çok spritüal kriterler gözetilmiştir. Yardıma muhtaç insanların bakımının yapıldığı bir
mekân, zamanla başarılı bir ekoköye dönüştürülmüştür.

 COLUFIFA

COLUFIFA, Fransızcası Comité de lutte pour la Fin de la Faim (Açlığı Bitirme Komitesi) olan bir kuruluşun
adının kısaltmasıdır (Litfin, 2018). Adından da anlaşılacağı üzere, bir ekoköy değildir. Ancak bu listeye önemli
bir nedenden ötürü eklenmiştir. Daha ziyade organik tarım, mikrofinans, sıtma ve ebola ile mücadelede kendi
kendine yeterli olmaya çalışan 350 Batı Afrika köyünün Senegal merkezli bir ağıdır. Merkezi Faoune
ekoköyüdür (Şekil 9). Günümüzde Senegal, Gine, Gambiya’daki köyler üzerinde çalışmalarını yürütmektedir
(COLUFIFA, 2018).

Şekil 9. COLUFIFA (www.aajac-colufifa.org).

COLUFIFA’nın temel amacı, gelişmekte olan veya yoksul ülkelerde yeni köyler inşa etmek değil, mevcutları
sürdürülebilir kılmaktır. 1964'te kurulan komite ekoköy hareketini on yıllardır ön plana çıkarırken, Küresel
Ekoköy Ağı’nın kurulmasının ardından bu ağa katılmıştır (Litfin, 2018).

Ne var ki COLUFIFA’nın yoksul köylüleri ekoköyler arasındaki en düşük ekolojik ayak izine sahip olsalar da
mecburen bu şekilde yaşamak zorunda kalmışlardır. Çünkü zorlu iklim şartları, işsizlik ve yoksulluğun akıl
almaz boyutlara ulaştığı bu köylerde başka bir yaşam modeli kurmak mümkün görünmemektedir. Bu
köylerdeki çoğu erkek Avrupa’ya ya da Amerika’ya iş bulmaya gittiği için topluluklarda büyük kopmaların
olduğu görülmüştür. Bu nedenle COLUFIFA’nın yaptığı en akıllıca şey, kadınları eğitmek olmuştur (Litfin,
2018).

 ZEGG

Berlin’den 90 dakikalık tren mesafesinde, Belzig kasabasının dışında, 1991 yılında kurulan ZEGG – Zentrum
füe esperimentelle Gesellschaftsgestaltung (Deneysel Kültürel Tasarım Merkezi), 80 küsur kişilik bir
yerleşimdir (Şekil 10). Birçok ekoköy daha dürüst ve şeffaf iletişim kurma yollarını kullanarak üyelerin
arasında güvene dayalı bir kültür geliştirmenin yollarını arar. Bu, Alman ekoköyü ZEGG’in önceliklerinden
biridir (Litfin, 2017).

10
Evrensel Tasarım kavramı İngilizcede farklı isimlerle ifade edilmektedir. Bu nedenle Türkçede de farklı ifadelere karşılık gelmektedir:
Kapsayıcı tasarım (inclusive design), yaşam boyu tasarım (lifespan design), evrensel tasarım (universal design), herkes için tasarım (design for
all) gibi.

110
 Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

Şekil 10. ZEGG ekoköyü (www.zegg.de).

ZEGG, eski doğu Alman gizli polis teşkilatı olan STASI’nin eğitim merkezini devralmış, bölgeyi canlandırmak,
bunu bir kaynak ve kazanca dönüştürmek için çok emek harcamıştır. Der Winkel isimli özerk bir okulun
kurulması için yerel girişimlerde önemli görevler üstlenmiştir. Der Winkel aşırı sağcılığa ve şiddete karşı
hoşgörüyü savunup mülteciler ve sığınmacılarla hazırlanan projelere, adil ticaret ürünlerini, topluluk destekli
tarımı ve her türlü kültürel etkinliği destekleyen kampanyalara, yerel takas ticareti sistemlerine ve ormanın
içindeki bir çocuk yuvasına ev sahipliği yapmaktadır. ZEGG ayrıca bölgedeki diğer küçük topluluk projeleri
için bir arkadaşlık, dayanışma ve destek ağı kurmuştur. Bölgesine yaptığı katkılardan dolayı 2005 yılında
Avrupa Ekoköy Mükemmellik Ödülü’ne11 layık görülmüştür (Dawson, 2006).

Çalışmalarından da anlaşılacağı üzere ZEGG, ekoköylerin bulundukları bölge ile daha fazla bütünleşmesini
savunmaktadır. Berlin duvarının yıkılmasının ardından Doğu Alman bölgesindeki gizli bir polis teşkilatının terk
edilmiş binasını dönüştürmek için çabalayan topluluk, aslında yer seçimi konusunda siyasal bir hamle ile, biten
kötü bir dönemin izlerini en marjinal şekilde silmeye çalışmaktadır.

4. Tartışma ve Sonuç
Bu örneklerden çıkarılması gereken bazı dersler bulunmaktadır. Örneğin, planlama mevzuatı birçok gelişmiş
ülkede oldukça katıdır; bu nedenle profesyonel destek olmaksızın yeni yerleşkeler oluşturmak oldukça zordur.
Profesyonel destek almak için de topluluğun maddi kaynaklarını bir süredir oluşturuyor olması gerekmektedir.
Bu konuda İrlanda’daki The Village güzel bir örnek teşkil etmektedir. Yer seçimi aşamasında arazinin ekolojik
karakterinden ziyade hükümetin planlama stratejisi daha belirleyici olduğu için zaman kaybetmek yerine daha
mantıklı bir yol seçerek işin uzmanlarına danışmışlardır. Bunu sağlayabilmelerindeki temel araç ise, proje fikir
aşamasındayken oluşturdukları risk sermayesidir. Yeni kurulan topluluklar yasal izni bu yöntemle aldıktan sonra,
ekoköylerindeki mekânları oluşturmak ve yönetmek için daha özgür olabilmektedirler. Örneğin, The Village’taki
inşaat işleri, ağırlıklı olarak bireylerin sorumluluğundadır. Bazı üyeler kendi konutlarını inşa edebilmektedirler.

Sieben Linden’ın ilk hedefi, yaşanılan bölgede çok küçük bir ekolojik ayak izi bırakarak yaşamayı
deneyimlemekti. Projenin öncüleri 1986 yılında toplantılara başlamış, net hedefler koymak için çok yoğun bir
şekilde çalışmıştı. Proje sürecinde ekolojik inşaat teknikleri ve kaynakların döngüsel dolaşımı gibi, yaşamın tüm
alanlarında kendine yeterliği deneyimlemeyi sağlayan yöntemler tercih edildiğinden, mevcut bir yerleşkeyi
iyileştirmek yerine yeni bir yerleşke kurulmasına karar verilmişti. Yürürlükteki planlama mevzuatı, satın
alınabilecek yeterli arazi olmaması ve açık fikirli köylerin olduğu bir bölge bulamamak gibi engeller yüzünden
bu süreç oldukça uzun sürmüştür. Topluluk üyeleri 1997 yılında Poppau köyünün belediye başkanı ile görüşmüş

11
İng. European Ecovillage Excellence Award.

111
Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

ve köyün bitişiğindeki, birkaç yapının bulunduğu 22 hektarlık araziyi satın almışlardır. Zamanla arazilerini
büyütmüşler ve yeni yapılar inşa etmeye başlamışlardır. Sieben Linden, ekolojik yapılar konusunda oldukça
başarılı bir yerleşimdir. Avrupa’da sadece saman balyaları kullanarak inşa edilen tek üç katlı yapı burada
bulunmaktadır. Yalnız, yine Almanya’daki mevcut mevzuata göre saman balyasıyla ev yapımı için yapılan tüm
başvurular tek tek değerlendirilmekte, bu da zaman ve para açısından kayba neden olmaktaydı. Kassel
Üniversitesiyle işbirliği içinde yapılan çalışmalar sonucunda, Sieben Linden’da uygulanan bu yapı tekniğinin
karbondioksit salınımını önemli derecede düşürdüğü tespit edilince mevzuatta da bazı değişiklikler
gerçekleştirilmiştir.

Auroville’in bulunduğu coğrafyada muson mevsimi oldukça sert geçse de, tıpkı Mbam gibi, bulundukları araziyi
terk etmeyi değil, kalıp zorluklarla mücadele ederek ve ekosisteme uyum sağlayarak varlıklarını
sürdürebilmektedir. Crystal Waters da kuraklığın korkutucu boyutlara ulaşabildiği bir iklimde başarıyla varlığını
sürdürebilmektedir. Hakeza, Solheimar da kış şartlarının çok zorlu geçtiği bir coğrafyada bulunmaktadır. Ithaca
ekoköyü, kentsel baskının hissedildiği bir bölgedeyken Solheimar bundan oldukça uzaktadır.

Özetle, incelenen bu ekoköylerin arazi seçimi aşamasında, özellikle yaşaması kolay, iklimi insan için elverişli
olan bölgeleri tercih etmeleri söz konusu olamamıştır. Bilakis, bu ekoköylerde yaşayan insanlar, her coğrafyada
sürdürülebilir bir yaşamın kurulabileceğini savunmaktadır. Aynı vadideki iki ekoköyün bile tasarımı, işleyişi
farklı olabilecekken, dünyanın tüm bölgeleri için tek bir modelden bahsetmek imkânsızdır.

Bu çalışmada bahsi geçen ekoköyler, dünyada adı en çok duyulanlar arasındadır. Her birinin yer seçimi hikâyesi
birbirinden farklıdır. İster niyet komünleri tarafından boş bir araziye kurulsun, ister var olan bir yerleşkeyi
ekoköye dönüştürme projesi olsun, her biri farklı zorluklarla mücadele etmiştir. Dolayısıyla bir ekoköy projesi
için yer seçiminde bir standart oluşturmak imkânsız gibi görünmektedir. Auroville ekoköyündeki arşivden
sorumlu Gilles Guigan’ın da dediği gibi; “ekoköy için yer seçmek, bazı alanları diğer alanlardan daha üstün
görmek, her şeyden önce etik değildir”.

Kaynaklar
1. Auroville. (2018). Auroville: The City of Dawn. Erişim: 09.07.2018. https://www.auroville.org/.

2. Bokaer, J. (1991). Ecovillage at Ithaca. A model for land conservation and sustainable neighbourhood
development. Prepared by: EVI, C/o Citizens Network, Anabell Taylor Hall, Cornell University. Ithaca,
New York, 14853. September, 1991. 16p.

3. COLUFIFA (2018). COLUFIFA – Comite de Lutte Pour la Fin de la Faim. Erişim Tarihi: 11.07.2018.
http://aajac-colufifa.org/information-in-english/.

4. Crystal Waters (2018). “Crystal Waters Permaculture Village”. Erişim Tarihi: 12.07.2018.
https://crystalwaters.org.au/.

5. Dawson, J. (2006). Ecovillages: New Frontiers for Sustainability. Green Books, İngiltere. 2006.

6. GEN (2020). Dimensions of sustainability. Global Ecovillage Network official website:

https://ecovillage.org/projects/dimensions-of-sustainability/. Erişim tarihi: 18.03.2020.

7. Jackson, H. and Svensson, K. (2002). Ecovillage Living: Restoring the Earth and Her People. UIT
Cambridge Ltd.; 1st edition. 180p. 2002.

8. Litfin, K. (2017). Ekoköyler: Sürdürülebilir bir toplum için dersler. ALFA Basım Yayım Dağıtım,
İstanbul. Çev: Pınar Ercan. 2017.

9. Litfin, K. (2018). Ecovillage Book. Web Sitesi: https://ecovillagebook.org/ecovillages/colufifa/. Erişim

Tarihi: 11.07.2018.

10. Sieben Linden (2018). Ökodorf Sieben Linden. Erişim Tarihi: 09.07.2018. https://siebenlinden.org/en/
ecovillage-2/history/.

112
Zeybek Journal of Bartın Faculty of Forestry, 2020, 22 (1): 100-113

11. Solheimar (2018). History of Solheimar Ecovillage. Erişim Tarihi: 09.07.2018.

http://www.solheimar.is/en/solheimar/ history-of-solheimar/.

12. The Village (2018). History of our village. Erişim Tarihi: 10.07.2018. http://www.thevillage.ie.

13. Walker, L. (2016). Ekoköy Ithaca. Yeni İnsan Yayınevi, Ekoloji Serisi. Çev: Orhan Tuncay. 272s. 2016.

14. Wikipedia (2018). Antropozofi. Erişim Tarihi: 09.07.2018. http://www.wikizero.net/index.php?q=

aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvQW50cm9wb3pvZmk.

15. Zeybek, O. (2015). Ekoköy Akımı: Tarihi Gelişimi ve Kent Ölçeğinde Uygulanabilirliği Üzerine Bir
Araştırma. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Ankara, 2015.

113