ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

1. HAFTA
DERSİN AMACI: Sosyal bilimler alanında araştırma sürecine ilişkin temel kuramsal ve yöntemsel hususların anlatılması.
Sosyal Bilimlerde nitel ve nicel araştırma yöntemleri ile alakalı temel kavramların tartışılması

DERSİN İÇERİĞİ:

• Toplumsal Araştırma Yöntemlerine genel bakış

• Nitel (Kalitatif) ve Nicel (Kantitatif) Araştırma Yöntemleri Hakkında Bilgi
• Toplumsal Araştırmada Literatür Taraması nasıl yapılır
• Eleştirel okuma, Araştırma dizaynı, Veri analizi gibi araştırma süreçlerinin temel unsurlarının tartışılması
• Alan çalışması nedir
• Akademik çalışmaların hazırlanması, çalışmaların yazımı, çalışma özeti (abstract) yazımı vb. konularda pratik bilgilerin
aktarımı
• Alan çalışması konusunda bilgi
• Araştırma etiği kavramının tartışılması
Neden Araştırma Yöntemleri Dersi Gereklidir ?
 DERS İÇİN ÖNERİLEN TEMEL KAYNAKLAR
• W.L. Neumann, Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar Cilt 1 ve

2, İstanbul: Yayın Odası, 2009

• Keith F. Punch(2005), Sosyal Araştırmalara Giriş, Siyasal Kitapevi, Ankara, 2005

• J. Gerring(2001) , Social Science Methodology, Cambridge University Press

• Corbetta Piergiorgio, 2003, Social Research: Theory, Methods and Techniques,

SAGE Publication, London

NEDEN BİLİMSEL ARAŞTIRMA YAPARIZ?
 BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN ALTERNATİFLERİ
1.OTORİTE
2. Gelenek: Geçmişin otoritesi
-Toplumun yüzyıllardır geçirmiş olduğu yaşantılar sonucunda elde etmiş olduğu
bilgilerdir ve bize kültürel aktarım şeklinde aktarılır.
3.SAĞDUYU

(Sagduyuya guvenemeyiz ancak bilime

Guvenebiliriz. )
 4-MEDYA MİTLERİ

“Islamic terrorists disguised as

street cleaners” (Islamci
teröristler sokak temizleyicis
kılıgına girdiler)
 5-KİŞİSEL DENEYİM
• Başımızdan geçen kişisel deneyimlerden yola çıkarak bilgi sahibi olma
durumudur.
• Kişisel Deneyimin Sorunlu Yanları:
• a. Aşırı Genelleme: Tüm Japonlar sempatik insanlardır.
• b. Seçici Gözlem: Ben aşırı kilolu insanların dost canlısı olduklarına
inanıyorum.
• c. Erken Bitirme: Elde edilen kısıtlı bilgiler doğrultusunda sonuçlar
çıkarma
• d. Hale Etkisi: Çok olumlu ya da itibarlı olduğuna inandıklarımız
doğrultusunda genellemeler yapma ya da belirli yargılara ulaşma.
Bilim: Hem bilgiyi üretmeye yönelik bir sistemi hem de o sistemden üretilen bilgiyi işaret eder. Bilim uzun dönemler boyunca
Lineer (doğrusal) ve devinimsel olarak ilerler. Yavaş yavaş ama sürekli bir biçimde gelişir ve değişir. Bilimsel bilgi kuramlar
Halinde düzenlenir. Bu bağlamda toplumsal kuram toplumsal dünya hakkındaki bilgileri düzenleyen ve özetleyen birbirine bağlı
Fikir sistemdir.

Bilim insanları belirli özelleşmiş teknikler kullanarak veri toplar ve var olan kuramları desteklemek ya da reddetmek için bu verileri
Kullanır.

Veriler belirli kural ve prosedürlere uyularak toplanan ampirik kanıtlar ya da bilgilerdir. İki tür veri ya da kaynaktan söz etmek müm
kündür.; Birincil Kaynaklar: Örn.Anket çalışmaları, katılımcı gözlem yoluyla elde edilen veriler, röportajlar, kurumsal dokümanlar vs.
İkincil Kaynaklar: Örn. Makaleler, kitaplar vb. akademik kaynaklar

Ampirik kanıt: İnsanların duyuları (dokunma, görme, duyma, koklama, tat alma) aracılığıyla ya da dolaylı olarak onları destekleyen
Teknikler kullanarak gözlemleyip deneyimleyebildiğimiz şeydir.
Bilimsel Topluluk: Bilime can veren bilimin varsayımlarını tutumlarını sürdüren, bilimin ortaya koyduğu etik ilkeleri, normları,
Davranış ve tutumları paylaşan profesyonel topluluk. Bilimsel topluluk içerisinde yer alanlar akademik camiada olabilecekleri gibi
Akademi dışında hükümet ya da hükümet dışı kuruluşlarda da çalışabilirler.
Bilimsel Topluluğun Nomrları:
1-Evrenselcilik
2-Örgütlü Şüphecilik
3-Tarafsızlık
4-Paylaşımcılık
5-Dürüstlük
1- EVRENSELCİLİK
2-ÖRGÜTLÜ ŞÜPHECİLİK
3-TARAFSIZLIK
4-PAYLAŞIMCILIK
5-DÜRÜSTLÜK
BİLİM VE SOSYAL BİLİM KAVRAMLARI
• ARALARINDA MANTIKSAL VE OLGUSAL İLİŞKİLERİN BULUNDUĞU
GÖZLENEBİLİR DENEYSEL KONUSU OLAN VE BU ÇERÇEVEDE
ÇIKARIMLAR YAPMAYI SAĞLAYAN SİSTEMLİ BİLGİ BÜTÜNLERİ
• BİLİM ÖLÇMEYİ, SİSTEMATİK İNCELEMEYİ, YÖNTEMİ ÖNE ÇIKARTARAK
GERÇEKLİĞE DAYANAN YASALAR BULMAYA ÇALIŞIR
• SOSYAL BİLİM POZİTİF BİLİMLERDEN FARKLI, DAHA AZ
ÖNGÖRÜLEBİLİR VE DAHA KARMAŞIK
• TOPLUM İÇİNDE YAŞAYAN İNSANLARI VE İNSAN GRUPLARININ
KARŞILIKLI ETKİLEŞİMLERİNİ İNCELER
Sosyal gerçeklik (Social Reality) ?
• Sosyal ‘gerçekliğin’ yapısı ve doğası nedir? Sosyal ’gerçeklik’ insanın bilişsel
mekanizmalarından ayrı düşünülebilir mi? Bir başka ifade ile insanın
idrakinin dışında bir sosyal gerçeklikten söz etmek mümkün müdür? Sosyal
geçeklik ‘kendine münhasır şeyler midir’ yoksa ’şeylerin temsil ettiği
anlamlandırmalarmıdır’? Sosyal gerçekliğin ontolojisine dair sorulardır.
(The question of What-the essence)
• Sosyal gerçeklik ile o sosyal gerçekliği araştıran arasındaki ilişki nedir?
Sosyal geçeklik bilinebilir mi? Sosyal gerçeklik objektif bir biçimde bilinebilir
mi? Epistemolojik Soru (the question of the relationship between what (the
observed) and who (observer)
• Sosyal gerçeklik nasıl bilinebilir? Bilişsel süreçlerin teknik enstrümanları
nelerdir? Metodolojik Soru (The question of how)
 SOSYAL ARAŞTIRMA ve SOSYAL ARAŞTIRMA TÜRLERİ

• Sosyal Araştırmada İki temel yaklaşım

Nitel Araştırma
Nicel Araştırma Teknikleri
Teknikler
 NİCEL YAKLAŞIM NİTEL YAKLAŞIM
NESNEL OLGULARI ÖLÇER TOPLUMSAL GERÇEKLİK, KÜLÜREL ANLAM İNŞA EDER

DEĞİŞKENLERE ODAKLANIR ETKİLEŞİM İÇİNDEKİ ÖZNLERE, SÜREÇLERE VE OLAYLARA

ODAKLANIR

DEĞERDEN BAĞIMSIZDIR DEĞERLER VARDIR VE AÇIKÇA GÖRÜNÜR

KURAM VE VERİLER AYRIDIR VE KURAMDAN VERİYE DOĞRU KURAM VE VERİLER KAYNAŞMIŞTIR

GEOMETRİK BİR GİDİŞ VARDIR

BAĞLAMDAN BAĞIMSIZDIR BAĞLAMLA SINIRLIDIR

ÇOK SAYIDA OLAY VE ÖZNE SÖZ KONUSUDUR AZ SAYIDA OLAY VE ÖZNE SÖZ KONUSUDUR

İSTATİKSEL ANALİZ GEREKTİRİR TEMA ANALİZİ GEREKTİRİR

ARAŞTIRMACI TARAFSIZDIR ARAŞTIRMACI GÖZLEMLEDİĞİ BAĞLAMLA İLİŞKİ İÇİNDEDİR

• Sosyal Araştırmaya dair ontolojik ve epistomolojik sorulara verdiği yanıtlar
farklıdır.
• Dolaysı ile farklı metotlar ve araştırma tekniklerini benimserler.
Karma metot mümkün müdür?
1. Görüş “It is argued although there are two separated methodological branches
in social research- qualitative and quantitative methods- with different style of
data analysis, date collection and production; choosing either type is a
technical matter (Bryman, 1988: 109). Therefore, researchers can apply both
methodological approaches as they fit to their studies. (Blalock et Blalock,
1982:91)”
2. Görüş: ” The second view opposes this simplification and argues that there are
different approaches to research in social sciences and each of those
approaches are not only different in terms of methodology they use, but they
are also different in terms of ontological and epistemological standpoints.
(Henwood et Pigdeon, 1993:14) ”
1. GÖRÜŞ: Her ne kadar sosyal bilimler metodolojisinde nicel ve nitel yaklaşım
olmak üzere iki farklı analiz biçimi olsa dahi, bu metotlardan herhangi birini
tercih etmek teknik bir konudur. Bu nedenle, araştırmacılar bu metotlardan
birisini ya da karma metotta olduğu gibi her ikisini birden çalışmalarına
uygun olarak seçebilirler.

2. GÖRÜŞ: İkıncı görüş birinci görüşün ortaya koyduğu bu basitleştirmeye karşı çıkar.
Buna göre, bu iki metodolojik yaklaşım yalnızca seçtikleri yöntemler açısından farklı
değildirer. Bu iki görüş benimsedikleri ontolojik ve epistomolojik bakış açıları
bakımından da sosyal gerçekliğe farklı yaklaşırlar.
 Hangi metot?
Literatürde bir sosyal araştırma metodunu diğerine göre önceleyen hatta diğerinin bilimselliğini dahi sorgulayan yaklaşımlar
vardır. Ancak her iki metodun bir sosyal olgunun farklı boyutlarını gösterdiğini söylemek mümkündür.
 E-MAIL: aconker@yildiz.edu.tr
Ofis Saatleri:
Perşembe: 10.30-12.00
• Gelecek hafta
• Sosyal Araştırmalarda temel paradigmalar nelerdir?
• Paradigma kavramı ve sosyal bilimlerin evrimi?
• Pozitivist, Post-pozitivist ve Yorumlayıcı Paradigmaların temel
özellikleri nelerdir?
Teşekkürler