WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW : Zginanie Proste (jednokierunkowe) zmiany: 17 września 2021 13:14:20

O naprężeniach normalnych s(x,y) w przekroju decydują trzy siły wewnętrzne: Postępując tak, jak pokazano powyżej, określono wykres momentów zginających M:
- osiowa N M
I

- obie składowe momentu zginającego M(Mx,My) II

1

8.64
I
x C =1.4 m M =8.64 kNm
W przypadku zginania prostego (jednokierunkowego) niezerowa jest wyłącznie jedna 2 M
ze składowych momentu zginającego Mx≠0 lub My≠0 , dlatego wzór na naprężenia a

5.76
II
49
[kN·m] M =11.67 kNm

11.76
jednocześnie i warunek wytrzymałościowy może przyjąć postać: [qa2]
I 72
N M x ⋅y M y ⋅x N M x ⋅y M y ⋅x
σ (x , y )= + − ⩽f ? σ ( x , y )= + − ⩽f ?
A Ix Iy A Ix Iy M
II

czyli: M y⋅x Mamy dwie skrajne wartości momentów rozciągające albo włókna górne M I albo
M x⋅y
σ ( y )=+ ⩽f ? lub σ (x )=− ⩽f ? włókna dolne M II. Zobaczmy jak te momenty są położone w stosunku do głównych
Ix Iy centralnych osi bezwładności przekroju a – a (geometria mas):
y
To które składowe czy momentu zginającego M(Mx,My) są niezerowe zależy od
3t środek ciężkości:
położenia wektora momentu (z podwójnym grotem) względem osi układu głównych 2
3 t ⋅2 t y1=2 t−t =+t y g=+1.5 t
centralnych współrzędnych w przekroju. t x1 yS = =+t
2
3t +3 t
2
y2 = 0−t=−t yd =−2.5 t
y1 yg
Zad. 1. Zwymiarować przekrój belki: fc = 24 MPa, ft = 36 MPa a–a momenty bezwładności:
3t y2 x
q q = 12kN/m yS t 3 3
t 3t 3 +3 4 5 4 3 +3 4 2 4 17 4
yd J y= t = t J x= t +[3 (±1) t ]⋅2= t
x2 xo 12 2 12 2
A B C D
3t Ponieważ OY jest osią symetrii więc ona jest też osią
a=1.2m a 2a główną centralną a druga oś centralna jest osią główną.
t t
RB RD=7/6 qa
Oba ekstremalne momenty wrysowane w przekrój wskazują na zginanie proste –
Σ M A=0 :
q·a 2
2 jednokierunkowe względem osi poziomej OX:
q⋅2 a⋅2a −q⋅a / 2 4−1/ 2 7
M 2 R D=
3a
=
3
qa= qa
6
sI y sII
I y II y
+ Md - Md
z yg 1.5t MI
q xC
2
V ( x C ) : q⋅x D−R C =0
q (2 a)
2 M max M II
x z
M B =R D⋅2 a− 2 R D 7 /6 qa 7 Mg
2 xC = = = a - Mg yd -2.5t +
V xC =7 /6 a q q 6
I II
- RD=7/6 qa
Bardzo ważną umiejętnością jest prawidłowe wrysowanie momentu w przekrój
– na kierunku odpowiedniej osi i z odpowiednim zwrotem (wg reguły prawej dłoni).

https://platforma.polsl.pl/rb/course/view.php?id=157 Marek Bartoszek 1/6

WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW : Zginanie proste zmiany: 17 września 2021 13:14:21

Ad. 1. Zwymiarować przekrój belki: fc = 24 MPa, ft = 36 MPa Mamy więc dwa zagrożone przekroje i w każdym z nich dwa ekstrema – w sumie
cztery warunki wytrzymałościowe do sprawdzenia. Nie ma jednak konieczności
q q = 12kN/m uwzględniania aż 4 warunków!

B C D Jeśli jedna z trzech par wielkości jest równa: (1) wytrzymałości ft≠fc,
A
a=1.2m a 2a (2) współrzędne skrajne yd≠yg lub (3) ekstrema Mg≠Md , to zadanie redukuje się
RD=7/6 qa a–a do jednego warunku: sextr ≤ f?!
M
I y
M II Nawet jeśli wszystkie te pary wielkości są różne to zawsze można wykluczyć
8.64

xC =1.4 m jeden z warunków:

yg 1.5t MI
x Mamy po dwa warunki wytrzymałościowe o tych samych znakach – po przeciwnych
M II
5.76

[kN·m] yd -2.5t stronach przekroju w obu przekrojach.

11.76

I Wartość naprężeń (wg podanego wzoru) rosną proporcjonalnie do wartości momentu

I
M =8.64 kNm
oraz do współrzędnej włókien skrajnych.
M
II II
M =−11.67 kNm
Jeśli sII+ jest naprężeniem ekstremalnym gdyż odpowiada większemu momentowi MII i
Znakowanie momentów Mx wynika z porównania wektorów ze zwrotem osi OX. większej (dolnej) współrzędnej yd włókien skrajnych, to warunek wytrzymałościowy
Mamy więc dwa przekroje zagrożone: I rozciągany u góry i II rozciągany u dołu, przy odpowiadający drugiemu dodatniemu naprężeniu sI+ < ft (z mniejszym Momentem
czym większy moment zginający znajduje się w przekroju drugim M I < M II. i mniejszą współrzędną) można zignorować, gdyż jest bez znaczenia!
Oba momenty działają względem osi poziomej OX mamy więc niezerową składową Mx Drugi warunek z tym samym znakiem naprężeń co naprężenie ekstremalne sextr
M x⋅y ale z mniejszym momentem i współrzędna jest zawsze bez znaczenia
a odpowiadający temu wzór naprężeń normalnych to: σ ( y )=+ ⩽f ?
Wg tego wzoru wykonano poniższe szkice naprężeń. Ix a sprawdzenia wymagają tylko 3 warunki!
Patrząc na szkice naprężeń w obu przekrojach widać, że im dalej od środka ciężkości
tym większe wartości naprężeń – w punktach skrajnych mamy 4 ekstrema s. Może się jednak zdarzyć, że ekstremalne naprężenie trzeba porównać z mniejszą z
sI sII wytrzymałości. Wówczas cała zadanie zredukowałoby się do jednego warunku z sextr !
y σ +I ⩽ f t y y |σ -II|⩽f c Niestety to nie jest ten przypadek, na co wskazuje relacja pomiędzy wytrzymałościami:
+ M II - M II |σ -min|< σ extr ⩽f t > f c
z yg 1.5t MI
x z Gdyby zachodziła tu następująca relacja :
MI M I
yd -2.3t
M II
+
|σ -min|< σ extr ⩽f t < f c
-
albo w innym zadaniu – o ujemnym ekstremum relacja
+
|σ |⩽f c -
I
σ extr= σ ⩽f tII
σ +max <|σ -extr|⩽f c <f t
|σ -min|< σ extr ⩽f t > f c To sprawdzalibyśmy tylko jeden warunek – ten dla większych na wartość
Wyjaśnienia te trzeba rozumieć a nie uczyć się ich na pamięć!
bezwzględną naprężeń i mniejszej z wytrzymałości !
https://platforma.polsl.pl/rb/course/view.php?id=157 Marek Bartoszek 2/6
WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW : Zginanie proste zmiany: 17 września 2021 13:14:21

Ad. 1. Zwymiarować przekrój belki: fc = 24 MPa, ft = 36 MPa
q q = 12kN/m
B C
a–a Eliminowany warunek dotyczy najmniejszego z ekstremów. Drugi warunek z tym
y samym znakiem dotyczy naprężenia sII+ < ft z większym z momentów M II i większą ze
współrzędnych yd a więc największego, na wartość bezwzględną, naprężenia spośród
3t
możliwych 4 ekstremów. Gdyby ono spotkało się z mniejszą z wytrzymałości:
D t σ extr ⩽min ( f t , f c )

1.5t
A yg
a=1.2m a 2a to byłby to warunek decydujący – czyli jedyny konieczny do sprawdzenia!
Niestety mamy tu inną zależność: |σ |< σ extr =σ II ⩽f t > f c
- +
RD=7/6 qa x
yS t Tak więc musimy sprawdzić wszystkie pozostałe 3 warunki wytrzymałościowe!

-2.5t
M
I
3t yd σ extr =σ +II ⩽f t |σ -II|⩽ f c |σ -I|⩽ f c
II
Mx
8.64

1 xC =1.4 m
2
M II ⋅y d
Ix
⩽f t | Ix |
M II⋅y g
⩽f c |
M I⋅y d
Ix |
⩽f c
49 7/ 6a
5.76

[kN·m] t − 49/72qa 2⋅(− 5/ 2 t )

|
− 49 /72 qa 2⋅3 / 2 t
| | |
1 / 2 qa2⋅(− 5/ 2 t )
11.76

[qa2] I 72 ⩽f t ⩽f c ⩽f c
17/ 2 t
4
17 / 2 t 4 17 / 2 t 4
M
II
3+3 3
J x= +(3⋅12 )⋅2= Zapis tych 3 warunków w podobnej formie umożliwia dalszą ich eliminację:
12
V x C =7 / 6 a 17 4 245 qa2⋅t 147 qa 2⋅t 180 qa 2 36 5 qa2 ⋅t
4 ⩽f c
4
= t =8.5 t 4 ⩽f t 1224 t 3 = ⋅ ⩽f c
2 1224 t 1224 t 36 34 t 4
- RD=7/6 qa 245 qa2
⩽f t
180 qa2
3 ⩽f c
1224 t 3 1224 t

| | Powyższe warunki ciągle mogą służyć rozwiązaniu dowolnie sformułowanego zadania

M ⋅y
Wybór niezbędnych warunków wytrzymałościowych do sprawdzenia: σ ( y)= x ⩽f ? (wymiarowania przekroju, obciążenia dopuszczalnego lub rozpiętości a, obl. naprężeń).
Ix
Ponieważ zarówno momenty M I i M II, jak i współrzędne włókien
qa2 3 qa2 3
skrajnych yd i yg oraz wytrzymałości fc i ft są różne, więc na pewno można 0.2002 ⩽t 0.14706 ⩽t
ft fc
wyeliminować jeden z czterech warunków – ten odpowiadający ekstremum naprężeń 12 kN / m (1.2 m )2 0.12⋅1202 kN / cm⋅cm 2
t 3 ⩾0.2002⋅ 3
t ⩾0.14706⋅
sI +<ft liczonemu dla mniejszego momentu M I i mniejszej współrzędnej yg : 36 000 kPa 2.4 kN / cm
t⩾ 0.04581m t⩾ 4.731 cm
sI sII przyjęto: t= 48 mm

y σ +I ⩽ f t y y |σ -II|⩽f c sprawdzenie :
+ M II - M II −11.76 kNm⋅100 cm /m⋅(− 2.5⋅4.8 cm) 8.64 kNm⋅(−2.5)
z yg 1.5t MI ⩽f t ⩽f c
x 8.5⋅4.84 cm 4 8.5⋅0.0483 m 3
M II z
kNcm MN kNm MN
MI - MI yd -2.3t + 3.1276 ⩽36 2 22978 2 ⩽24
cm 3
m m m2
σ extr= σ +II ⩽f t kN kN MN MN √
|σ -I|⩽f c 3.13 ⩽3.6 2 √ 22.98 2 ⩽24
cm 2
cm m m2
https://platforma.polsl.pl/rb/course/view.php?id=157 |σ min|< σ extr ⩽f t > f c Marek Bartoszek
-
3/6
WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW : Zginanie proste zmiany: 17 września 2021 13:14:21

Ad. 1. Zwrot momentu w przekroju i inne ważne elementy związane ze zginaniem Zwrot wektora momentu (z podwójnym grotem) w stosunku do osi przekroju:
a–a Przekroje:
fc = 24 MPa ft = 36 MPa, M I = 1/2 qa^2 =8,64 kNm M II = 49/72 qa^2 =11,76 kNm
y
q q = 12kN/m
3t I II

B C D t y y

1.5t
A yg
a=1.2m a 2a MI
RD=7/6 qa x
M II
I
M 3t x x

-2.5t
II yd
Mx
8.64

1 xC =1.4 m
2
49 7/ 6a MI > 0 M II < 0
5.76

[kN·m] t
11.76

[qa2] I 72
M
II
3+ 33 2 17 4 4
J x= +(3⋅1 )⋅2= t =8.5 t
12 2
V
| |
x C =7 / 6 a M x⋅y
σ ( y)= ⩽f ?
Ix
- RD=7/6 qa Gdy wykres M u góry belki Gry wykres M u dołu belki
- rozciągana góra belki ! - rozciągany dół belki!
Wykr. M odniesiony do przekroju wskazuje na zgnanie proste (jednokierunkowe) wzgl.
Od prawidłowego umiejscowienia momentu w przekroju zależy prawidłowe ustalenie
osi OX. Momenty M I i M II nanosimy korzystając z zasady śruby prawoskrętnej.
znaku momentu! Jego znaku nie bierzemy z wykresu M! Zależy on od porównania
Poniższe szkice są obowiązkowe – pomagają w eliminacji zbytecznych warunków:
położenia wektora M z podwójnym grotem ze zwrotem odpowiedniej osi głównej układu
sI sII współrzędnych przekroju, względem której działa (kręci) dany moment M!
Tutaj mamy zginanie względem osi poziomej przekroju, gdyż rozciągana lub ściskana
I y σ +I ⩽ f t y II y |σ -II|⩽f c jest albo dolna albo górna część belki, oddzielone osią główną OX.
+ yg 1.5t M II - M II Działające w obu przekrojach momenty można łatwo
z MI
wrysować na przekroju pamiętając o zasadzie śruby
x z
MI
M II prawoskrętnej. Porównując sposób działania momentów
- M I
yd -2.3t +
na przycięte belki w widoku bocznym (zaznaczone jako
łuki, tak aby rozciągały właściwą stronę belki) z zasadą śruby
I |σ -I|⩽f c II σ extr= σ +II ⩽f t
prawoskrętnej, można wyobrazić sobie położenie
|σ -min|< σ extr ⩽f t > f c wektora momentu z podwójnym grotem w widoku od czoła
Szkice naprężeń są proporcjonalne do wartości momentów!
przekroju. grafika: Wikipedia
https://platforma.polsl.pl/rb/course/view.php?id=157 Marek Bartoszek 4/6
WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW : Zginanie proste zmiany: 17 września 2021 13:14:22

Zad. 2. obliczyć dopuszczalne obciążenie belki: t =12cm fc = 24 MPa Wiedząc, która współrzędna włókien skrajnych (lewych czy prawych) jest większa,
ft = 36 MPa a która mniejsza, można sprawdzić relację pomiędzy ekstremami naprężeń
a wytrzymałościami materiału. W tym przykładzie ekstremum naprężeń odpowiada
C większemu z momentów M II oraz xL jako większej ze współrzędnych włókien
Momenty w przekrojach zagrożonych :
skrajnych. Ekstremum naprężeń jest ujemne, więc zachodzi taki porządek zależności:
q I
M =0.5 qa
2
a
σ +max < σ extr =|σ -min|⩽f c < f t
B

0.5 Spełnienie wewnętrznego warunku powoduje więc automatyczne spełnienie

I I I grafika: Wikipedia
warunku zewnętrznego (dla większych naprężeń dodatnich)! Trzy obowiązkowe
P = 2.2qa
a=1.2m

II 2 warunki równowagi redukują się więc tu do jednego: σ =|σ - |⩽f

M =0.7 qa extr min c
a a
Ustaliwszy powyższe dowiemy się, które wielkości geometryczne trzeba obliczyć:
tylko współrzędne x-owe oraz moment bezwładności Jy.
A

0.7 II II
II y0 y
a–a z 3t t
M [qa2]
2
3t ⋅2t 2 2 2 13
I xS = =+ t x1= x 2=0− t=− t xL=− t
M z 2
3t ⋅3 3 3 3 6
3t t x t A1 2 4 11
M II x3 =2 t− t=+ t xP =+ t
t I I x xS 3t x
3 3 6
3t t
t
t
|
σ ( x )=−
M y⋅x
Iy |
⩽f ?
M
I
II II

t
|σ ( x)=−
M y⋅x
Iy| ⩽f ? - zależnie od x
A2 M II
A3
y

[( ) ( ) ]t = 153
3 2 2
3 ⋅2+3 4 2 4
Patrząc na kierunek działania momentów x xL xP
J y=
2
t +3 t ⋅ − ⋅2+ + t
2 4

x 12 3 3 12
zginających MI i MII w obu przekrojach widać,
że mamy do czynienia ze zginaniem względem
osi pionowej przekroju! Jest to oś główna, gdyż M II Teraz wystarczy sprawdzić jedyny niezbędny - wytypowany powyżej warunek:
σ extr=|σ -II|⩽ f c
σ +I ⩽ f t

druga oś – oś pozioma jest osią symetrii. M I

σ +II ⩽f t

| |
M II M y⋅x 13
σ extr =|σ -min|⩽f c II
|σ -I|⩽f c

Mamy więc zginanie względem jednej osi +

-
+ −
Iy
⩽f c gdzie: M y=−M x=x L =− t
6
-
głównej przekroju. Jest to więc zginanie sII gdyż M ma zwrot przeciwny do osi OY
II
sI
jednokierunkowe (zwane prostym) wzgl. OY.
Z wykresu momentów zginających M wynika, iż mamy ekstrema z dwóch stron belki |
−
M II⋅x L
Iy |
⩽f c
2⋅0.7 qa2 ⋅13 t
⩽f c q⩽
765 12 3⋅2.4 cm 3⋅kN /cm2
⋅

| |
oraz że są one różne! Wytrzymałości materiału fc i ft też są różne! Jak widać z kształtu 153 t
4
91 120
2
cm
2

( ) ⩽f
13
przekroju również współrzędne włókien skrajnych xL i xP liczone względem osi zginania −0.7 qa 2⋅ − t 91 qa2
6 3 ⩽f c
q⩽2.421 kN / cm
OY są różne. Skoro wszystkie 3 wielkości (M, f, współrzędne) decydujące o −
153 4 c 765 t
znaczeniu warunku wytrzymałościowego są różne, to można wyeliminować t 3 przyjęto :
12 765 t f c
q⩽ ⋅ 2 q dop =240 kN / m
1 spośród 4 warunków wytrzymałościowych a sprawdzić trzeba 3 pozostałe. 91 a

https://platforma.polsl.pl/rb/course/view.php?id=157 Marek Bartoszek 5/6

WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW : Zginanie proste zmiany: 17 września 2021 13:14:22

Zad. 3. Zwymiarować przekrój wspornika: Teraz spróbujmy naszkicować wykres naprężeń normalnych s aby określić lokalizacje
ekstremów oraz wybrać warunki wytrzymałościowe konieczne do sprawdzenia:
α a–a a = 4 kN/m xg
A q =4 kN/m 3t yg
α B P = 1.5 qa2 II(-t/√2;+3t/√2) 3t
fc = 24 MPa M x=+1.5 √ 2 qa
2

a 3t
ft = 36 MPa sextr

⩽f
t
Q
σ

+
x
a=

ma
P = 1.5qa 1.2 C Patrząc na kierunek działania momentów M i M 3t
+
m v h
względem osi przekroju, wydaje się, że mamy do
1.5qa2

grafika: Wikipedia

czynienia ze zginaniem dwukierunkowym ukośnym

27 4
| N M ⋅y M ⋅x
| I(-t/√2;-3t/√2)

0 na
J x= t
0.5qa2

σ ( x , y )= + x − y ⩽f ?

= ojęt
A Ix Iy
8
qa 2

ob
x
σ -

| |
1.5

i a
jednak wypadkowa momentów xleży na osi głównej: M x⋅y

lin
σ ( y)= ⩽f ?

c
f
|⩽
My v Ix

in
-
σ

m
y

|
Mv Mv M x=+1.5 √ 2 qa
2

Ponieważ wypadkowa momentów leży na jednej z osi głównych (na OX) więc mamy
Mh
Mh h
zginanie proste względem tejże osi, z którą pokrywa się linia obojętna s=0 naprężeń.
Im dalej od linii obojętnej tym większe naprężenia. Ekstrema naprężeń znajdują się na
końcach I i II przeciwprostokątnej trójkąta, jako punktach najbardziej oddalonych od
3t więc to jest
grafika: Wikipedia linii obojętnej. O bezwzględnej wartości naprężeń decydują odległości obu punktów od
zginanie proste
linii obojętnej a te są równe! Zatem z dwu potencjalnych warunków decyduje ten
3t względem osi OX:
o mniejszej wytrzymałości (fc<ft) :

Oba maksima momentów Mv i Mh mamy w przekroju Ix

3
|σ ( y)=
?
M x⋅y
|
⩽f
|σ -min |⩽f c t3 ⩾
4 12kN /m⋅(1.2 m)
3 24000 kN /m2
2

przypodporowym (punkt A na osi belki), który tym samym 3 / √ 2⋅(3 √ 2) 4 27 4

J x= t = t
| M x⋅y I
| t⩾ √0.00096 m 3
3
jest zagrożony. Jednak momenty te działają względem osi 48 8 ⩽f c
Ix Spr.:
poziomej i pionowej, które są tylko osiami centralnymi ale 2
t⩾0.09865 m 4 0.12 kN⋅(120 cm) kN
| |
nie są osiami głównymi! +1.5 √2 qa ⋅(−3 t / √ 2)
2 ⋅ ⩽2.4 2
⩽f c 3 (m 10 cm)
3
cm
Po zrzutowaniu Mv i Mh na osie główne OX i OY okazuje się, że ich wypadkowa leży 27 / 8 t 4 przyjęto: kN kN
tylko na jednej z nich – na osi OX, gdyż oba momenty są równe i rzutowane o 45°. 4 qa 2
4 qa 2 2.304 ⩽2.4 2
⩽f c ⩽t
3 t =10 cm cm2 cm
Mamy tu więc zginanie proste (jednokierunkowe) względem osi OX! 3 t3 3 fc
Moment Mx ma zwrot zgodny ze zwrotem przyjętej osi OX więc jest dodatni! L⩽ P

https://platforma.polsl.pl/rb/course/view.php?id=157 Marek Bartoszek 6/6