Budownictwo i Architektura 3 (2008) 97-118

Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach

komina żelbetowego czteroprzewodowego
Krzysztof Borzęcki1, Marta Słowik2
1
Absolwent, Katedra Konstrukcji Budowlanych,
Wydział Inżynierii Budowlanej i Sanitarnej, Politechnika Lubelska,
ul. Nadbystrzycka 40, 20-618 Lublin, e-mail: krzysztofborzecki@wp.pl
2
Katedra Konstrukcji Budowlanych, Wydział Inżynierii Budowlanej i Sanitarnej,
Politechnika Lubelska, ul. Nadbystrzycka 40, 20-618 Lublin

Streszczenie: W niniejszej pracy zaprezentowano analityczny sposób wyzna-

czenia naprężeń w kominie czteroprzewodowym o przekroju złożonym z wycin-
ków pierścieni. Przeanalizowano cztery modele obliczeniowe komina: układ prze-
wodów pełny i z otworami ustawiony na kształt rombu w stosunku do przepływu
wiatru oraz układ przewodów pełny i z otworami ustawiony na kształt kwadratu w
stosunku do przepływu wiatru. Przy wykonywaniu obliczeń wykorzystano prace
M. Lachmana [1] i [2], w których podane są dane wyjściowe do obliczeń kominów
wieloprzewodowych.
Słowa kluczowe: naprężenia normalne, komin czteroprzewodowy, przekrój
pełny i osłabiony otworami.

1. Wprowadzenie
Obliczenie naprężeń w rozpatrywanym przekroju wykonano zgodnie z nastę-
pującymi założeniami: 1) w części konstrukcyjnej komina spełniona jest zasada
płaskich przekrojów Bernoulliego; 2) beton przenosi tylko naprężenia ściskające; 3)
stal przenosi naprężenia rozciągające i ściskające; 4) współpraca betonu i stali wyra-
żona jest przez stosunek modułów sprężystości betonu i stali zbrojeniowej:

n = E s Ec (1)

gdzie: Es – moduł sprężystości podłużnej stali zbrojeniowej, Ec – moduł sprężysto-
ści podłużnej betonu; 5) obciążenie wiatrem jest symetryczne względem osi A-A;
6) w przypadku przekroju pełnego komina wykorzystano symetrię względem osi
A-A, przekrój osłabiony nie jest symetryczny względem osi A-A; 7) przekrój znaj-
duje się w jednoosiowym stanie naprężenia i odkształcenia; 8) grubość przekroju
czteropierścieniowego jest o rząd niższa od promienia zewnętrznego. W wyniku
tego można przyjąć, że odkształcenie w wycinku pierścieniowym betonu jest stałe
i wynosi tyle samo co odkształcenie w środku wycinka.
Wielkości opisujące przekrój komina to: a – odległość między środkami prze-
wodów, M – przekątna kwadratu o boku a, K – połowa przekątnej kwadratu o boku
a, rc – promień okręgu wyznaczający położenie środków ciężkości wycinków pier-
98 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

ścieni betonowych, rs – promień okręgu wyznaczający położenie środków ciężkości

zbrojenia, r – wewnętrzny promień wycinków pierścieni, R – zewnętrzny promień
wycinków pierścieni, ϕp1, ϕp2 – kąty określające granice przedziałów ważności poło-
żenia osi obojętnej, ϕa – kąt środkowy określający przecięcie się okręgów wyzna-
czających położenie stali zbrojeniowej w przekroju, ϕo – kąt środkowy określający
koniec wycinka pierścieniowego betonu i początek przestrzeni między pierście-
niowej, ξ – kąt środkowy służący określeniu położenia otworu. Poszczególne kąty
opisujące otwory w przypadku komina ustawionego w kształt rombu w stosunku
p
do przepływu wiatru zdefiniowano za pomocą wielkości x1 = x , x2 = - x , x3 = x
p p p 2
x4 = - x , x5 = + x , x6 = p - x , x7 = + x , x8 = p - x .
2 2 2
Parametry geometryczne przekrojów komina pełnego i osłabionego otworami
przedstawiono na rysunkach 1-4 w dwóch analizowanych przypadkach ustawie-
nia komina w stosunku do kierunku działania wiatru – w. Na podstawie prac [3]
i [4] stwierdzono, że najbardziej niekorzystnym dla pracy komina jest ustawienie
w kształt rombu do kierunku działania wiatru. Drugi zasadniczy kierunek pracy
konstrukcji występuje przy ustawieniu na kształt kwadratu w stosunku do prze-
pływu wiatru. Obie te sytuacje poddano obliczeniu a szczegółowiej opis obliczeń
jest zamieszczony w pracy [5]. Geometria przekroju komina została przyjęta zgod-
nie z pracą [6]. W artykule przedstawiono główne obliczenia dla najbardziej nieko-
rzystnej sytuacji obliczeniowej to jest ustawienia w kształt rombu.
H`c =H`

O N O O N O
VIII
Og Og H(Mg )

rccosMg
VII VI Mg
Mp2 Mg
e Mg
V Ma xg Ma
Mo Mo
r rc rs v sg v cg
Os O x R
Os O x
IV
y y
rccosMs
Ms Mo
Ma Ms v cs v ss Ms Mo
Ma
H(Ms )
III xs
II Mp1 Mo Mp1 Mo
Ma
yo
Ma
rccosDd
Od
Dd
Od Dd
rccosMd
I Md Md
v cd v sd Md
a

xd

A K A H`s H(Md )
K
M
W W
Rys. 1. Przekrój pełny komina czteroprzewodowego: a) parametry geometryczne opisujące prze-
krój, b) rozkład odkształceń betonu dla położenia osi obojętnej w obszarze pierścieni
dolnych.
Fig. 1. The cross-section of a four-flue reinforced concrete chimney: a) geometrical parameters
which describe cross-section, b) distribution of strain in concrete for neutral axis located
in bottom ring region.
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 99

XIV a) A s[ 8
b) H`c =H`
XIII R
rs
A s[ 7

XII
rc
r
S[
Og S[
H(Mg )

rccosMg
S S
 [ 
 [
XI X Mp2 Mg
Mp2 e
IX Ma
Mo A s[ Ma
Mo
xg
VIII 6
v sg v cg rccosDs
S [ O x S[ A s[ 5 Os
S [ O x S[

VII 
 S [


 S

y y  [

rccosMs

VI v cs v ss Ds [
V A s[
[ Mo Mo
Ms x s
Ma Ma
4 Mo Mo
IV A s[ Mp1 Ma Mp1 Ma
3 yo H(Ms )
III
Od
S
 S [

 [ 

rccosMd
II [
v cd v sd [
A s[
a

Md
xd
I
2

A s[ H(Md )
1 A A H`s
K K
M

W W
Rys. 2. Przekrój komina czteroprzewodowego osłabiony otworami: a) parametry geometryczne
opisujące przekrój, b) rozkład odkształceń betonu dla położenia osi obojętnej w obszarze
pierścieni środkowych.
Fig. 2. The cross-section of a four-flue reinforced concrete chimney weakened by openings:
a) geometrical parameters which describe cross-section, b) distribution of strain in concrete
for neutral axis located in middle ring region.

A A H`c =H`
O N O O N O
VII
r rc
rs
VI
Og Ma R
e Og Ma
H(Mg )

rccosMg
Mo Mo
rccosMg Mg
rc
Mg Mg rc
V
IV
xg
O x v sg v cg x
III Ma Mo
y rc rc y Ma Mo
rccosD
v cd v sd
c

II Od Mo yo Od Mo
Ma Ma
rccosM
rccosMd

Dd
Md
I Md Md
xd
H(Md )
A A H`s
W W
Rys. 3. Przekrój pełny komina czteroprzewodowego: a) parametry geometryczne opisujące prze-
krój, b) rozkład odkształceń betonu dla położenia osi obojętnej w obszarze pierścieni
dolnych.
Fig. 3. The cross-section of a four-flue reinforced concrete chimney: a) geometrical parameters
which describe cross-section, b) distribution of strain in concrete for neutral axis located
in bottom ring region.
100 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

`c = `
XI O N O O N O
X rc rs rccosD g
IX
A s[ 4 Og r
R A s[ Og
[4 Ma 4 Ma
[4
VIII
Mo e [3 Mo

rccosMg
[3 rscosMg A s[
Dg

VII A s[
Mg Mg Mg

x x
3 xg 3 xg
VI O v sg v cg yo O
Mo Ma Mo Ma
V Ma Mo
y
Ma Mo
y H(Mg )
IV A s[ v cd v sd
2 Od A s[ Od
III [2 Mo 2 [2 Mo

II [1
Ma
rscosMd A s[ [1
Ma

A s[ Md Md
1
Md rccosMd
1 xd xd
I
A H(Md )
A H`s
W W
Rys. 4. Przekrój komina czteroprzewodowego osłabiony otworami: a) parametry geometryczne
opisujące przekrój, b) rozkład odkształceń betonu dla położenia osi obojętnej w obszarze
pierścieni górnych.
Fig. 4. The cross-section of a four-flue reinforced concrete chimney weakened by openings:
a) geometrical parameters which describe cross-section, b) distribution of strain in concrete
for neutral axis located in upper ring region.

2. Wyznaczenie położenia osi obojętnej

Analizowany przekrój czteroprzewodowego komina żelbetowego poddany jest
działaniu obciążeń zewnętrznych powodujących powstanie sił wewnętrznych: siły
podłużnej N i momentu zginającego M. Siła N działa na mimośrodzie e:
M
e= (2)
N
Aby wyznaczyć położenie osi obojętnej skorzystano z warunku równowagi
momentów:

åM
l -l
=0 (3)
Dla przekroju pełnego równanie (3) zapisano w postaci (4) natomiast dla prze-
kroju osłabionego otworami w postaci (5).

ò s (e + v )dA +ò s (e + v )dA
c c c s s s
=0 (4)
Ac As

8

ò s (e + v )dA +ò s (e + v )dA + å s (e + v ) A
c c c s s s
i =1
si s xi s xi
=0 (5)
Ac As

gdzie: e – mimośród siły N, uc – odległość środka ciężkości nieskończenie małego
wycinka pierścieniowego przekroju betonu od osi ox, us – odległość środka ciężkości
nieskończenie małego wycinka przekroju stali od osi ox, σc – naprężenie ściskające
w betonie przyjęte zgodnie z wzorem σs = Esεs, εs – odkształcenie stali, σs – naprę-
żenie w stali przyjęte zgodnie z wzorem σc = Ecεc, εc – odkształcenie betonu, dAc
– różniczka pola betonu, dAs – różniczka pola zbrojenia, Ac – pole powierzchni
betonu (dla przekroju pełnego jest to połowa pola powierzchni betonu, dla prze-
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 101
kroju osłabionego pole całego przekroju betonu), As – pole powierzchni zbrojenia
(dla przekroju pełnego jest to połowa pola powierzchni stali, dla przekroju osła-
bionego pole całkowite stali), σsi – naprężenia w zbrojeniu znajdującym się przy
krawędzi otworu zgodnie z σsi = Esεsi, εsi – odkształcenie dodatkowego zbrojenia
przy krawędzi otworu, Asξi – pole powierzchni przekroju zbrojenia dodatkowego
opisane za pomocą współrzędnej kątowej ξi, usξi – odległość środka ciężkości i-tego
przekroju zbrojenia dodatkowego od osi ox.
W celu matematycznego opisu wprowadzono w środku przekroju kartezjań-
ski układ współrzędnych Oxy oraz trzy lokalne biegunowe układy współrzędnych
Bernoulliego o biegunach Od­, Os, Og i osiach biegunowych Od­xd, Osxs, Ogxg. Układ
biegunowy o początku w punkcie Od­ opisano za pomocą współrzędnej kątowej ϕd,
układ o biegunie Os przy użyciu współrzędnej ϕs, a układ o biegunie Og wykorzy-
stując współrzędną ϕg. Ponadto w dalszej części pracy zmienną kątową ϕ należy
rozumieć zgodnie z wzorem:

ïìïj dla pierścienia dolnego

ïï d
f = íjs dla pierścieni środkowych (6)
ïï
ïïjg dla pierścienia górnego
î
Położenie osi obojętnej jest określone za pomocą kąta α, który należy rozu-
mieć zgodnie z zależnością (7) dla przekroju pełnego, dla przekroju osłabionego
zgodnie z (8):
ìïa dla położenia VIII osi obojętnej
ïï g
a = ïías dla położenia II-VII osi obojętnej (7)
ïï
ïïad dla położenia I osi obojętnej
î
ìïa dla położenia XII-XIV osi obojętnej
ïï g
a = ïías dla położenia IV-XI osi obojętnej (8)
ïï
ïïad dla położenia I-III osi obojętnej
î
Określenie obszarów I-VIII dla przekroju pełnego i I-IV dla przekroju osłabio-
nego przedstawiono w załączniku za pomocą odpowiednio wzorów (79)-(83) oraz
(118)-(125).
Środki ciężkości infinitezymalnie małych wycinków przekroju betonu są
równe (odpowiednio dla pierścienia górnego, pierścieni środkowych i pierścienia
dolnego):

vcg = - (K - rc cos jg ) = rc (cos jg - rK ) (9)

vcs = rc cos js (10)

vcd = K + rc cos jd = rc (rK + cos jd ) (11)

gdzie: rc – promień okręgu wyznaczający położenie środków ciężkości wycinków
pierścieni betonowych, rK = K rc .
102 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

¢
Definiując wzór (12) zapisano vc = rc × vc (odpowiednio dla pierścienia
górnego, pierścieni środkowych i pierścienia dolnego):
ìï ¢
ïïvcg = cos jg - rK
¢ ï
vc = ïí vcs ¢ = cos js (12)
ïï
¢
ïïv = r + cos j
ïî cd K d

Dla stali po wykorzystaniu wielkości η wyrażającej stosunek promieni nieskoń-
czenie małych wycinków przekroju stali i betonu zgodnie z η = rs/rc oraz wzorem
(13) wyprowadzono związek wyrażający środki ciężkości infinitezymalnie małych
wycinków przekroju stali analogiczne jak dla betonu vs = rc × vs ¢ (odpowiednio dla
pierścienia górnego, pierścieni środkowych i pierścienia dolnego):
ìï ¢
ïïvsg = h cos jg - rK
¢ ï
vs = ïí vss ¢ = h cos js (13)
ïï
ïïv ¢ = r + h cos j
ïî sd K d

Dla przypadku przekroju osłabionego otworami odnośnie zbrojenia dodatko-
wego zapisano v = r × v ¢ (odpowiednio dla pierścienia górnego, pierścieni środ-
s xi c s xi
kowych i pierścienia dolnego):
ïìïv ¢ = h cos x - r
ïï s xg i K

vs xi ¢ = ïí vs xs ¢ = h cos xi (14)
ï
ïïïv ¢ = r + h cos x
ïî s xd K i

Po wykorzystaniu wyżej wyprowadzonych zależności oraz po odpowiednich
przekształceniach równań (4) i (5) zapisano je w postaci (15) i (16):

òe c
× vc ¢dAc + n ò es × vs ¢dAs
e Ac As
= (15)
rc -ò ecdAc - n ò esdAs
Ac As

8

òe c
× vc ¢dAc + ò es × vs ¢dAs + å esi × vs xi ¢As xi
e Ac As i =1
= 8
(16)
rc
-ò ecdAc -ò esdAs - å esi As xi
Ac As i =1

Stopnie zbrojenia przewodu żelbetowego, zbrojenia dodatkowego oraz
różniczki pola betonu i stali zdefiniowano jako:

dAs As xi
r= , rxi = (17)
dA rc × bc

 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 103

dA = rc × bcdj , dAs = r × dA = r × rc × bcd j ,

dAc = (1 - r )dA = (1 - r ) × rc × bcdj (18)

gdzie: bc – grubość betonu w przekroju.
Odkształcenia betonu i stali dla przekroju pełnego.
Poniżej zaprezentowano sposób wyznaczania odkształceń dla betonu i stali w
wybranych przedziałach, dla przekroju pełnego. Korzystając z podobieństwa trójką-
tów i Rys. 1 dla pierścienia dolnego ułożono proporcje:

e (jd ) rc cos jd - rc cos ad

= (19)
e¢ R + 2 × K + rc cos ad

rc
e (jd ) = e ¢ (cos j d
- cos ad ) (20)
R + 2 × K + rc cos ad

W dalszej części pracy każdorazowo w analogiczny sposób wyznaczono wzory
wyrażające odkształcenia po czym wyselekcjonowano wartość bezwymiarowych
odkształceń (w przypadku równania (20) wynoszą one cos jd - cos ad ). Poniżej
przedstawiono wartości bezwymiarowych odkształceń dla poszczególnych położeń
osi obojętnej:
ìïe
ïï c,I .g = 2rK - cos jg + cos ad dla pierścienia dolnego
ec,I = ïí ec,I .s = rK - cos js + cos ad dla pierścieni środkowych (21)
ïï
ïï ec,I .d = cos jd - cos ad dla pierścienia górnego
î
ìïe
ïï c,II -VII .g = rK - cos jg + cos as dla pierścienia dolnego
ec,II -VII = ïí ec,II -VII .s = cos js - cos as dla pierścieni środkowych (22)
ïï
ïïec,II -VII .d = cos jd + rK - cos as dla pierścienia górnego
î
ec,VIII = ec,VIII .g = cos jg - cos ag dla pierścieni górnych (23)

ïìï ec,VIII dla położenia VIII osi obojętnej
ï
ecc = ïíec,II -VII dla położenia II-VII osi obojętnej (24)
ïï
ïï ec,I dla położenia I osi obojętnej
î
Odkształcenia betonu można zapisać jako:

ïìï rc
ïï e ¢ ×e
ïï R + rc
cos ag c,VIII
ïï
rc
ec = e (j) = ïíe ¢ ×e
ïï R + K + r cos a c,II -VII (25)
ïï c s
ïï rc
ïï e ¢ × ec,I
ïî R + 2 × K + rc cos ad
104 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

Analogicznie jak dla betonu zdefiniowano związki pomocnicze wyrażające

bezwymiarowe wartości odkształceń dla stali (odpowiednio dla pierścienia górnego,
pierścieni środkowych i pierścienia dolnego):

ïìïes,I .g = 2rK - h cos jg + cos ad

ï
es,I = ïí es,I .s = rK - h cos js + cos ad (26)
ïï
ïï es,I .d = h cos jd - cos ad
î
ìïe
ïï s,II -VII .g = rK - h cos jg + cos as
es,II -VII = ïí es,II -VII .s = h cos js - cos as (27)
ïï
e
ïï s,II -VII .d = h cos j + r - cos a
î d K s

ïìï es,VIII .g = h cos jg - cos ag
ï
es,VIII = ïí es,VIII .s = h cos js + rK - cos ag (28)
ïï
ïïes,VIII .d = h cos jd + 2rK - cos ag
î
ïìï es,VIII dla położenia VIII osi obojętnej
ï
ess = ïíes,II -VII dla położenia II-VII osi obojętnej (29)
ïï
ïï es,I dla położenia I osi obojętnej
î
Po skorzystaniu z powyższych wzorów odkształcenia stali zapisano jako:
ïìï rc
ïï e ¢ ×e
ïï R + rc cos ag s,VIII
ïï
rc
es = e (j) = ïíe ¢ ×e (30)
ïï R + K + r cos a s,II -VII
ïï c s
ïï rc
ïï e ¢ × es,I
ïî R + 2 × K + rc cos ad
Dla przekroju komina osłabionego otworami wzory (21) do (30) pozostają
takie same. Zmianie ulegają granice i ilość położeń osi obojętnej. Położeniu I osi
obojętnej odpowiadają położenia I-III dla przekroju osłabionego. Położeniom II-VII
osi obojętnej odpowiadają położenia IV-XI dla przekroju osłabionego. Położeniu VIII
osi obojętnej odpowiadają położenia XII-XIV dla przekroju osłabionego. Poniżej
przedstawiono wartości bezwymiarowych odkształceń zbrojenia dodatkowego dla
poszczególnych położeń osi obojętnej w przypadku przekroju osłabionego (odpo-
wiednio dla pierścienia górnego, pierścieni środkowych i pierścienia dolnego):
ïìïesi,I -III .g = 2rK - h cos xi + cos ad
ï
esi,I -III = ïí esi,I -III .s = rK - h cos xi + cos ad (31)
ïï
ïï esi,I -III .d = h cos xi - cos ad
î
ìïe
ïï si,IV -XI .g = rK - h cos xi + cos as
esi,IV -XI = ïí esi,IV -XI .s = h cos xi - cos as (32)
ïï
ïïesi,IV -XI .d = h cos xi + rK - cos as
î
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 105

ïìï esi,XII -XIV .g = h cos xi - cos ag

ï
esi,XII -XIV = ïí esi,XII -XIV .s = h cos xi + rK - cos ag (33)
ïï
ïïesi,XII -XIV .d = h cos xi + 2rK - cos ag
î
ïìïesi,XII -XIV dla położenia XII-XIV osi obojętnej
ï
essi = ïí esi,IV -XI dla położenia IV-XI osi obojętnej (34)
ïï
ïï esi,I -III dla położenia I-III osi obojętnej
î
Na podstawie powyższych zależności odkształcenia zbrojenia dodatkowego
zapisano jako:
ìï rc
ïïï e ¢ ×e
ïï R + rc cos ag si,XII -XIV
ïï
rc
esi = esi (xi )= ïí e ¢ ×e (35)
ïï R + K + r cos a si,IV -XI
ïï c s
ïï rc
ïïe ¢ × esi,I -III
ïî R + 2 × K + rc cos ad
Wykorzystując związki (17) i (18), wzory wyrażające odkształcenia betonu
i stali, dokonując zmiany zmiennych całkowania i rozpatrując równania (15)
i (16) oddzielnie w przypadkach gdy oś obojętna znajduje się w obszarze pierścieni
dolnych, środkowych i górnych oraz wykonując podstawienia:

2 × ò ecc × vc ¢dj =Xc , 2 × ò ess × vs ¢dj = Xs ,

ac as

(-1) × ò e cc
dj = Yc , (-1) × ò e dj = Y
ss s (36)
ac as

2 8
2 × ò ess × vs ¢dj + × å e × v ¢ × rxi = Xs ,
as
r i =1 ssi s xi

æ ö÷
ç 1 8
÷÷ = Y
(-1) × çççò e dj + r å e
ss ssi
× r xi ÷
÷÷ s (37)
çè as i =1 ø
gdzie: αc to suma kątów odpowiadająca polu betonu, αs to suma kątów odpowiada-
jąca polu stali; równania (15) i (16) wyrażono w postaci:

e 1 (1 - r ) × Xc + n × r × Xs
= × (38)
rc 2 (1 - r ) ×Yc + n × r ×Ys

Równanie to służy do wyznaczenia położenia osi obojętnej przekroju.
106 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

3. Wyznaczenie wartości współczynników B i C

Maksymalne naprężenie ściskające w betonie obliczono ze wzorów:

sc¢ = B × so (39)

N
so = (40)
Ac

gdzie: B – to współczynnik określający maksymalne naprężenie ściskające w beto-
nie, σo – to naprężenie ściskające w przekroju wywołane siłą osiową N, σ’c – maksy-
malne naprężenie ściskające w betonie, Ac – pole powierzchni betonu (dla przekroju
pełnego jest to połowa pola powierzchni betonu, dla przekroju osłabionego pole
całego przekroju betonu).
Aby obliczyć współczynnik B skorzystano z warunku równowagi sumy rzutów
sił na oś Y:

åY = 0 (41)
D + Z - N = 0 (42)
gdzie: D – całkowita siła ściskająca w strefie ściskanej betonu, Z – całkowita siła
w zbrojeniu, N – siła osiowa.
Równanie w przypadku przekroju pełnego zapisano w postaci (43), w odnie-
sieni do przekroju osłabionego w postaci (44):

ò s dA
c c
+ ò ssdAs - N = 0 (43)
Ac As

8

ò s dA
c c
+ ò ssdAs + å ssi × As xi - N = 0 (44)
i =1
Ac As

W dalszej analizie wyznaczono pola powierzchni przekroju pełnego (45)
i osłabionego (46):

Ac = (3p - 2ja + 2jo ) rc × bc (45)

Ac = (4p - 4ja + 4jo + 8x ) rc × bc (46)

Aby wyznaczyć współczynniki B w dalszej części należy rozpatrzyć każde
z równań (43) i (44) w trzech przypadkach. Pierwszy przypadek występuje gdy oś
obojętna znajduje się w obszarze pierścienia dolnego, drugi oś obojętna w obszarze
pierścieni środkowych oraz trzeci gdy oś obojętna znajduje się obszarze pierście-
nia górnego. Podstawiając związki opisujące odkształcenia betonu, stali i zbrojenia
dodatkowego, różniczki pola betonu i stali, pole zbrojenia dodatkowego, dokonu-
jąc zmiany zmiennych całkowania po odpowiednich podstawieniach otrzymano
współczynnik B dla przekroju pełnego (47) oraz przekroju osłabionego (48):
• dla położeń osi obojętnej odpowiednio VIII, II-VII, I:
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 107

ïìï (r + cos a ) (3p - 2j + 2j )

ïï R g a o
ïï (1 - r ) × (-1) ×Y + n × r × (-1) ×Y
ïï cg sg
ïï (r + r + cos a ) (3p - 2j + 2j )
B = ïí
R K s a o
(47)
ïï (1 - r ) × (-1) ×Y + n × r × (-1) ×Y
ïï cs ss
ïï(rR + 2rK + cos ad ) (3p - 2ja + 2jo )
ïï
ïï (1 - r ) × (-1) ×Y + n × r × (-1) ×Y
ïî cd sd

• dla położeń osi obojętnej odpowiednio XII-XIV, IV-XI, I-III:

ïìï (r + cos a ) (4p - 4j + 4j + 8x )
ïï R g a o

ïï ï (1 - r) × (-1) ×Ycg + n × r × (-1) ×Ysg

ïï
ï (rR + rK + cos as ) (4p - 4ja + 4jo + 8x )
B = ïí (48)
ïï
ïï (1 - r) × (-1) ×Ycs + n × r × (-1) ×Yss
ïï(rR + 2rK + cos ad ) (4p - 4ja + 4jo + 8x )
ïï
ïï
ïî (1 - r) × (-1) ×Ycd + n × r × (-1) ×Ysd
Maksymalne naprężenie rozciągające w stali wyznaczono ze wzoru:
ss¢ = C × sc¢ (49)

gdzie: C – współczynnik określający największe naprężenia rozciągające w stali,
σ’s – maksymalne naprężenie rozciągające w stali. Aby wyznaczyć współczynnik C
s¢ s max
należy przekształcić równanie (49) do postaci C = s = smax , gdzie: σcmax – maksy-
sc¢ sc
malne naprężenie ściskające w betonie: σsmax – maksymalne naprężenie rozciągające
w stali. Wzór (50) przedstawia wartość współczynnika C dla przekroju pełnego
komina (odpowiednio dla położeń osi obojętnej VIII, II-VII, I):
ìï h + 2rK - cos ag
ïï
ïï n × r + cos a
ïï R d
ïï h + rK - cos as
C = ín× (50)
ïï r + r + cos a
ïï R K d
ïï h - cos ad
ïïn ×
ïî rR + 2rK + cos ad
Wartość współczynnika C dla przekroju osłabionego otworami przy przyjętym
położeniu otworów jest taka sama jak dla przekroju pełnego. Zmianie ulega jedynie
ilość i zakres położeń osi obojętnej.

4. Zestawienie współczynników funkcyjnych dla przekroju

pełnego i osłabionego
Finalne wartości współczynników funkcyjnych w poszczególnych przedziałach
położenia osi obojętnej dla przekroju pełnego i osłabionego zestawiono odpowied-
nio w załącznikach A i B.
108 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

5. Wartości współczynników B i C dla układu przewodów

ustawionych na kształt rombu w stosunku
do przepływu wiatru
Na Rys. 5 zaprezentowano wykresy funkcji: f(α) = e/rc, B(α), C(α) dla: ϕa = 15°,
ϕo = 15°, η = 1, n = 7.407, ρR = 1, ρK = 1.439, ρ = {0,003; 0,005; 0.01}. Można zauwa-
żyć, że przyjcie wartości ρR z przedziału (0.8; 1) ma znikomy wpływ na końcowe
rozwiązanie w stosunku do przyjętego ρR = 1. W przypadku przekroju osłabionego
wykresy na Rys 5b wykonano w sytuacji granicznej, gdy pole zbrojenia dodatko-
wego wynosi 0 oraz dla kąta ξ = 16°.

Rys. 5. Wykresy funkcji f(α) = e/rc, B(α), C(α) dla przekroju: a) pełnego, b) osłabionego.
Fig. 5. Graphs of functions f(α) = e/rc, B(α), C(α) for: a) full cross – section, b) cross – section
weakened by openings.

W tabelach 1 i 2 zestawiono wartości współczynników B i C obliczone dla

przekroju pełnego komina. Obliczenia wykonano dla następujących danych: ϕa =
15°, ϕo = 15°, η = 1, n = 7.407, ρR = 1, ρK = 1.439.
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 109
Tabela 1. Wartości współczynnika B dla przekroju pełnego przy obciążeniu wiatrem jak na rys. 1.
Table 1. Coefficient B for full cross – section at wind load as in the fig. 1

Wartości współczynnika B
r 0,003 0,004 0,005 0,006 0,007 0,008 0,009 0,01
e/rc
0,8 1,991 1,981 1,971 1,961 1,951 1,941 1,931 1,922
1 2,302 2,29 2,278 2,265 2,253 2,241 2,23 2,218
1,25 2,774 2,757 2,74 2,723 2,706 2,69 2,674 2,658
1,5 3,443 3,402 3,365 3,33 3,297 3,266 3,237 3,209
2 5,753 5,549 5,377 5,229 5,1 4,985 4,882 4,789
2,5 8,414 7,956 7,596 7,3 7,049 6,833 6,643 6,473
3 11,064 10,326 9,798

Tabela 2. Wartości współczynnika C dla przekroju pełnego przy obciążeniu wiatrem jak na rys. 1.
Table 2. Coefficient C for full cross – section at wind load as in the fig. 1.

Wartości współczynnika C
r 0,003 0,004 0,005 0,006 0,007 0,008 0,009 0,01
e/rc
0,8 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003
1 0,995 0,991 0,988 0,985 0,982 0,979 0,976 0,973
1,25 2,282 2,27 2,257 2,245 2,233 2,222 2,211 2,2
1,5 4,183 4,08 3,988 3,906 3,833 3,767 3,707 3,652
2 9,692 9,226 8,834 8,494 8,194 7,927 7,689 7,473
2,5 13,803 12,83 12,092 11,515 11,035 10,625 10,268 9,953
3 19,191 16,64 14,937

6. Wartości współczynników B i C dla układu przewodów

ustawiony na kształt kwadratu w stosunku
do przepływu wiatru
W pracy [5] przeprowadzono również analizę przekrojów pokazanych na
Rys. 3 i 4. W tabelach 3 i 4 przedstawiono wartości współczynników B i C dla prze-
kroju pełnego z Rys. 3 dla danych ϕa = 15°, ϕo = 15°, η = 1, n = 7.407, ρR = 1.
Tabela 3. Wartości współczynnika B dla przekroju pełnego przy obciążeniu wiatrem jak na rys. 3.
Table 3. Coefficient B for full cross – section at wind load as in the fig. 3.

Wartości współczynnika B
r 0,003 0,004 0,005 0,006 0,007 0,008 0,009 0,01
e/rc
0,93 1,943 1,933 1,923 1,914 1,905 1,895 1,886 1,877
1 2,026 2,016 2,006 1,996 1,986 1,976 1,966 1,956
1,25 2,44 2,423 2,407 2,392 2,377 2,362 2,347 2,333
1,5 3,027 2,993 2,961 2,931 2,902 2,875 2,848 2,823
2 4,841 4,61 4,441 4,308 4,2 4,108 4,028 3,957
2,5 6,979 6,464 6,106 5,836 5,622 5,446 5,296 5,166
3 8,999 8,232 7,701 7,307 6,996 6,743 6,53 6,347
110 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik
Tabela 4. Wartości współczynnika C dla przekroju pełnego przy obciążeniu wiatrem jak na rys. 3.
Table 4. Coefficient C for full cross – section at wind load as on the fig. 3.

Wartości współczynnika C
r 0,003 0,004 0,005 0,006 0,007 0,008 0,009 0,01
e/rc
0,93 0,001 0,001 0,001 0 0 0 0 0
1 0,303 0,301 0,3 0,298 0,297 0,295 0,294 0,293
1,25 2,062 2,033 2,005 1,978 1,953 1,929 1,906 1,885
1,5 4,565 4,448 4,341 4,242 4,151 4,066 3,988 3,914
2 14,263 12,576 11,383 10,481 9,77 9,193 8,713 8,307
2,5 24,491 20,946 18,544 16,791 15,445 14,373 13,496 12,761
3 31,448 26,744 23,592 21,282 19,504 18,086 16,925 15,954
Na Rys. 6 przedstawiono wykresy funkcji: f(α) = e/rc, B(α), C(α) dla: ϕa = 15°,
ϕo = 15°, η = 1, n = 7.407, ρR = 1, ρ = {0,003; 0,005; 0.01} dla układu przewodów usta-
wionych w kształt kwadratu. Można zauważyć, że przyjcie wartości ρR z przedziału
(0.8; 1) nie wpływa na końcowe rozwiązanie w odniesieniu do ρR = 1. Dla przekroju
osłabionego wykresy na Rys. 6b wykonano w sytuacji granicznej, gdy pole zbrojenia
dodatkowego wynosi 0 oraz dla kątów ξ1 = 61°, ξ2 = 119°, ξ3 = 61°, ξ4 = 119°.

Rys. 6. Wykresy funkcji f(α) = e/rc, B(α), C(α) dla przekroju: a) pełnego, b) osłabionego.
Fig. 6. Graphs of functions f(α) = e/rc, B(α), C(α) for: a) full cross – section, b) cross – section
weakened by openings.
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 111
7. Wnioski
Przedstawione w artykule zależności, służące do wyznaczania naprężeń w beto-
nie i stali w przekrojach komina czteroprzewodowego zostały wykorzystane przy
projektowaniu takiego obiektu przemysłowego. Projekt konstrukcyjny żelbetowego
komina czteroprzewodowego był tematem pracy magisterskiej [5] zrealizowanej na
WIBiS pod kierunkiem dr inż. M. Słowik. Wyprowadzone wzory mogą również
posłużyć do diagnostyki kominów czteroprzewodowych o przekroju czterolistnej
koniczynki (kominy EC Gdy­n ia III, EC I i ECII Huty Katowice, Huty Miedzi
Głogów II, EC Lublin – Wrotków) oraz szwajcarskiego komina Zuerich Aubrugg
Heizkraftwerk o konstrukcji silosowej zbliżonej do zaprezentowanej w artykule.

Załącznik A
Finalne wartości współczynników funkcyjnych w poszczególnych przedziałach
położenia osi obojętnej dla przekroju pełnego przedstawiono w kilku przypadkach
na przykładzie wzorów (51) – (83).
é 3 p-j é p +jo
ê4 a ê 4
ê
XcI = XcI (ad ) = 2 × ê ò ec,I .d × vcd ¢djd - êê2 × ò ec,I .s × vcs ¢djs +
ê a ê
ê d 0
ë ëê
3
p -jo ù ù
4 p ú p ú
ú
+ ò ec,I .s × vcs ¢djs + 2 × ò ec,I .s × vcs ¢djs úú - ò ec,I .g × vcg ¢djg ú (51)
ú ú
p
+jo
3
p -jo úû p4 +ja ú
4 4 û
é 3
p -ja
p
+jo
ê 4 4
ê ec,II -VII .d × vcd djd + 2 × ò ec,II -VII .s × vcs ¢djs +
¢
XcII = XcII (as ) = 2 × ê ò
ê p-arccos( rK -cos as ) as
êë
3
p -jo ù
4 p p ú
+ ò ec,II -VII .s × vcs djs + 2 × ò ec,II -VII .s × vcs djs - ò ec,II -VII .g × vcg djg úú
¢ ¢ ¢
(52)
p 3 p ú
4
+jo
4
p -jo
4
+ja úû

é 3 p-ja p
+jo
ê4 4
ê
Ysg = YsVIII = Ysg (ag ) = (-1) × ê ò es,VIII .d djd + 2 × ò es,VIII .sd js +
ê 0 0
êë
3
p -jo ù
4 p p ú
+ ò es,VIII .sdjs + 2 × ò es,VIII .sdjs + ò eVIII .gdjg úú (53)
p 3 p ú
4
+jo
4
p -jo
4
+ja úû

XcI (ad ) = 3p - 2ja - ad + 2jo + (2rK ad + sin ad ) cos ad + (cos jo ) - (sin jo ) +

2 2

(
+ (sin ja ) - (cos ja ) + rK 2 (3p - 4ja ) + 2rK 2 2 sin ja + 2 2 cos ja - sin ad )
2 2
(54)

YcI (ad ) = rK (3p + 2jo - 2ja ) + sin ad + (3p - 2ja - ad + 2jo ) cos ad (55)
112 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

Xsd (ad ) = rK 2 (3p - 4ja ) + 4 2 × h × rK (sin ja + cos ja ) +

é 2ù
+h 2 ê2fo - 2fa + 3p + (cos jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) ú
2 2 2
(56)
êë úû

Ysd (ad ) = rK (3p + 2jo - 2ja ) + (3p - 2ja + 2jo ) cos ad (57)

Wykonując obliczenia formuł XcII, YcII założono że w strefie ściskanej będą
pracowały pierścienie środkowe oraz pierścień dolny w zakresie kątowym od
π – αp1 do 3π/4 – ϕa. Wyprowadzenie wzoru na wiążący kąt ap1 = arccos (rK - cos as )
wynika z rc cos (as ) + rc cos (ap1 ) = K .

XcII (as ) = 2p - 2as - 2ja + 2jo + 2 (rK p + sin as ) cos as + (cos jo ) - (sin jo ) +
2 2

+ (sin ja ) - (cos ja ) + rK 2 (p - 4ja ) + éê1 + 2rK 2 - 2rK cos as ùú arccos (rK - cos as ) +
2 2

ë û
+4 2 × rK (sin ja + cos ja ) + 1 - rK 2 + 2rK cos as - (cos as ) × éëê cos as - 3rK ùûú
2
(58)

Używając wyrażenia na ap1 (as ) we wzorze (58) otrzymano

XcII (as ) = 2p - 2as - 2ja + 2jo + 2 (rK p + sin as ) cos as + (cos jo ) - (sin jo ) +
2 2

+rK 2 (p - 4ja ) + (sin ja ) - (cos ja ) + 4 2 × rK (sin ja + cos ja ) +

2 2

(
+ (cos ap1 + 2 cos as - 4rK ) sin ap1 + ap1 1 + 2rK 2 - 2rK cos as ) (59)

YcII (as ) = rK p + 2 sin as + 2 (p - ja - as + jo ) cos as +

+ 1 - rK 2 + 2rK cos as - (cos as ) + éêë cos as - rK ùûú arccos (rK - cos as )

2
(60)

Wykorzystując w powyższym wzorze wyrażenie na ap1 (as ) otrzymano

YcII (as ) = rK p + 2 sin as + 2 (p - ja - as + jo ) cos as + sin (ap1 ) + (cos as - rK ) ap1 (61)

Wartości funkcji Xc, Yc, Xs, Ys w przedziałach, w których występują wielko-
ści αp1, αp2, ϕp1, ϕp2 można alternatywnie uprości korzystając z twierdzeń dotyczą-
cych funkcji cyklometrycznych. W niniejszym artykule podano formę bardziej
zwięzłą. Wartości αp2, ϕp1, ϕp2 należy obliczać z ap 2 (as ) = arccos (rK + cos as ),
jp1 = arccos (rK - 1) , jp 2 = arccos (rK - 1)
.
Można zauważyć że funkcja es,II -VII .g (jg , as ) = rK - h cos jg + cos as w dzie-
dzinie De = {(j , a ) : p 4 + j
g s a
£ jg £ p Ù 0 £ as £ p } przyjmuje wartości dodat-
nie i ujemne (przyjęto η = 1). Dla betonu ma miejsce ta sama sytuacja odnośnie
ec,II -VII .g (jg , as ) . Ten fakt uwzględniono poprzez wydzielenie VI i VII przedziału
położenia osi obojętnej i w toku obliczeń Xss, Yss, XcVI, YcVI, XcVII, YcVII:
é 7 2ù æ 1 ö
Xss (as ) = h 2 ê2jo + p + (cos jo ) - (sin jo ) ú + 2 ççç2rK ja + rK p - h 2 cos ja - h 2 sin ja ÷÷÷ cos as +
2

ê 2 ú ç
è 2 ÷ø
ë û
( )
+4rK 2 p + 2h (2 cos as + 4rK - h cos jp 2 ) sin jp 2 - 2jp 2 h 2 + 2rK 2 + 2rK cos as (62)
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 113
æp ö æ7 ö
Yss (as ) = rK ççç + 2ja ÷÷÷ + ççç p + 2jo ÷÷÷ cos as - h 2 (sin ja + cos ja ) + 2h sin jp 2 - 2jp 2 (cos as + rK ) (63)
çè 2 ÷ø çè 2 ÷ø

9 æ3
XcIII (as ) =p - 2as - ja + 2jo + 2 2 × rK (sin ja + cos ja ) + cos as ççç rK p - 2rK ja + 2 sin as +
4 çè 2
æ ö
) 1é 2ù
2 ç3 ÷
+ 2 sin ja + 2 cos ja + rK çç p - 2ja ÷÷ + (coss jo ) - (sin jo ) + ê(sin ja ) - (cos ja ) ú
2 2 2

÷ø (64)
èç 2 2 êë úû

3 æ9 ö 2 2
YcIII (as ) = rK p - rK ja + 2 sin as + ççç p - ja - 2as + 2jo ÷÷÷ cos as + sin ja + cos ja (65)
4 çè 4 ÷ø 2 2

XcIV (as ) = 2p - as - ja + jo + 2 2 × rK (sin ja + cos ja ) +

é3 ù
+ ê rK p - 2rK ja + sin as + 2 (sin ja + cos ja + sin jo + cos jo )ú cos as +
ê2 ú
ë û
æ
2 ç3
ö
÷ 1é ù
+rK çç p - 2ja ÷÷ + ê(sin ja ) - (cos ja ) + (cos jo ) - (sin jo ) ú
2 2 2 2
(66)
çè 2 ø÷ 2 ëê úû

3
YcIV (as ) = r p - rK ja + sin as + (2p - ja - as + jo ) cos as +
4 K
2
+
2
(sin ja + cos ja + sin jo + cos jo ) (67)

11 1é 2ù
p - 2as - ja + 2 2 × rK (sin ja + cos ja ) + ê(sin ja ) - (cos ja ) ú +
2
XcV (as ) =
4 ê
2ë úû
é3 ù æ 3 ö
+ ê rK p - 2rK ja + 2 sin as + 2 (sin ja + cos ja )ú cos as + rK 2 ççç p - 2ja ÷÷÷ (68)
ê2 ú çè 2 ÷ø
ë û

3 æ11 ö 2
YcV (as ) = rK p - rK ja + 2 sin as + ççç p - ja - 2as ÷÷÷ cos as + (sin ja + cos ja ) (70)
4 ç
è4 ÷
ø 2

XcVI (as ) = 3p - 2as + 2rK 2 p + 2 (rK p + sin as ) cos as +

(
+ (2 cos as - cos ap 2 + 4rK ) sin ap 2 - ap 2 2rK cos as + 2rK 2 + 1 ) (71)

YcVI (as ) = rK p + 2 sin as + (3p - 2as ) cos as + sin ap 2 - ap 2 cos as - ap 2 rK (72)

XcVII (as ) = 3p - 2as + 2rK 2 p + 2 (rK p + sin as ) cos as +

( )
+ap 2 2rK cos as + 2rK 2 + 1 + (cos ap 2 - 2 cos as - 4rK ) sin ap 2 +
( 2
)
-2jp 2 1 + 2rK + 2rK cos as + 2 (4rK - cos jp 2 + 2 cos as ) sin jp 2

(73)

YcVII (as ) = rK p + 2 sin as + (3p - 2as ) cos as +

+ap 2 (rK + cos as ) - sin ap 2 + 2 éê sin jp 2 - jp 2 (rK + cos as )ùú (74)
ë û

XcVIII (ag ) = p - ag + (2rK p - 2rK ag + sin ag ) cos ag + 2rK sin ag (75)

YcVIII (ag ) = (p - ag ) cos ag + sin ag (76)
114 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

Xsg (ag ) = rK 2 (3p - 4ja ) + 4 2 × h × rK (sin ja + cos ja ) +

é 2ù
+h 2 ê2jo - 2ja + 3p + (cos jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) ú
2 2 2
(77)
êë úû

Ysg (ag ) = rK (2ja - 3p - 2jo ) + (3p - 2ja + 2jo ) cos ag (78)

Wartości funkcji zawierają się w następujących przedziałach: XcI, YcI dla:

ad Î 0, p - jp1 ) (79)

)
XcII , YcII dla as Î 0, p 4 - ja , XcIII , YcIII dla as Î p 4 - ja , p 4 + jo ) (80)

)
XcIV , YcIV dla as Î p 4 + jo , 3p 4 - jo , XcV , YcV dla as Î 3p 4 - jo , 3p 4 + ja ) (81)

XcVI , YcVI dla as Î 3p 4 + ja , arccos cos p 4 + ja - rK( ( ) )) (82)

( ( ) ) )
XcVII ,YcVII dla as Î arccos cos p 4 + ja - rK , p , XcVIII ,YcVIII dla ag Î jp 2 , p ) (83)

Załącznik B
Finalne wartości współczynników funkcyjnych w poszczególnych przedziałach
położenia osi obojętnej dla przekroju osłabionego przedstawiono w kilku przypad-
kach na przykładzie wzorów (84) – (125).

XcI (ad ) = 4p - 4ja - 2ad + 8x + 4jo + 2 (2rK ad + sin ad ) cos ad +

é 2ù
+2 ê(cos jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) ú + 4rK 2 (p + 2x - 2ja ) +
2 2 2

êë úû
(
+4rK - sin ad + 2 2 sin ja + 2 2 cos ja - 2 cos x + 2 sin x ) (84)

YcI (ad ) = 4rK (p + jo + 2x - ja ) + 2 sin ad + 2 (2p - 2ja - ad + 4x + 2jo ) cos ad (85)

(
Xsd (ad ) = 4rK 2 (p + 2x - 2ja ) + 8hrK sin x - cos x + 2 sin ja + 2 cos ja + )
é 2ù
+2h ê2jo - 2ja + 4x + 2p + (cos jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) ú +
2 2 2
2
êë úû
2 æç 2 ¢
6
¢
8
¢ ö
+ × ççå esi,I -III .d × vs xd × rxi + å esi,I -III .s × vs xs × rxi + å esi,I -III .g × vs xg × rxi ÷÷÷ (86)
r çè i =1 i =3 i =7
÷ø

Ysd (as ) = 4rK (p + jo + 2x - ja ) + 4 (p - ja + 2x + jo ) cos ad +

1 æ 2 6 8 ö
- × çççå esi,I -III .d × rxi + å esi,I -III .s × rxi + å esi,I -III .g × rxi ÷÷÷ (87)
r èç ÷ø
i =1 i =3 i =7

XcII (ad ) = 4p - 4ja - ad + 7 x + 4jo + (2rK x + 2rK ad + 2 sin x + sin ad ) cos ad +
é 2ù
rK 2 (p + 2x - 2ja ) - sin x cos x + 2 ê(cos jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) ú +
2 2 2
+4r
êë úû
(
+2rK 4 2 cos ja - 4 cos x + 4 2 sin ja + 3 sin x - sin ad ) (88)
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 115

YcII = YcII (ad ) = 4rK (p + jo + 2x - ja ) + (4p + 7 x - ad - 4ja + 4jo ) cos ad + sin ad + sin x (89)

9
XcIII (ad ) = p - 4ja - 2ad + 6x + 4jo + 4rK 2 (p + 2x - 2ja ) + cos ad éëê 4rK ad + 4rK x +
2
é 2ù
-rK p - 2 cos x + 2 sin x + 2 sin ad ùúû + 2 ê(cos jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) ú +
2 2 2

êë úû
(
+2rK 4 2 cos ja - 3 cos x + 4 2 sin ja + 3 sin x - 2 sin ad ) (90)

æ9 ö
YcIII (ad ) = 4rK (p + jo + 2x - ja ) + ççç p + 6x - 2ad - 4ja + 4jo ÷÷÷ cos ad + 2 sin ad + sin x - cos x (91)
çè 2 ÷ø

æ3 ö é 2ù
XcIV (as ) = 3p - 4ja + 4jo + 5x - 4as + ap1 + rK 2 ççç p + 4x - 6ja + 2ap1 ÷÷÷ + 2 ê(cos jo ) - (sin jo ) ú +
2

çè 2 ÷ø êë úû

(
+ (sin ja ) - (cos ja ) - sin x cos x + 2rK 3 2 cos ja - 2 cos x + 3 2 sin ja + 2 sin x + )
2 2

æ 5 ö
+2 ççç2 sin x + 2 sin ja + 2rK x + 2 siin as + rK p - rK ja - cos x - rK ap1 ÷÷÷ cos as +
çè 4 ÷ø
+ cos ap1 sin ap1 - 4rK sin ap1 + 2 cos as sin ap1 (92)

æ5 ö
YcIV (as ) = rK ççç p - ja + 2x - ap1 ÷÷÷ + (3p - 4ja - 4as + 4jo + 5x + ap1 ) cos as +
çè 4 ÷ø
+ sin ap1 + 4 sin as + 2 sin x + 2 sin ja - cos x (93)

Xss (as ) = 2rK 2 (4x + 3p - 4jp 2 ) + 4h sin jp 2 (2 cos as + 4rK - h cos jp 2 ) +

æ 1 ö
+4 ççç2rK ja + rK p - h 2 cos ja - h 2 sin ja - 2rK jp 2 ÷÷÷ cos as +
çè 2 ÷ø
é é 2 ùù
+8rK h (sin n x - cos x ) + h 2 ê 4jo - 4jp 2 + 5p + 8x + 2 ê(cos jo ) - (sin jo ) ú ú +
2

ëê ëê ûú ûú
2 æç 2 ¢
6
¢
8
¢ ö
+ × ççå esi,IV -XI .d × vs xd × rxi + å esi,IV -XI .s × vs xs × rxi + å esi,IV -XI .g × vs xg × rxi ÷÷÷ (94)
r çè i =1 i =3 i =7
÷ø

(
Yss = Yss (as ) = rK (p + 4ja - 4jp 2 ) + (5p + 8x + 4jo - 4jp 2 ) cos as + 2h 2 sin jp 2 - 2 cos ja -
1 æ 2 ö
)
6 8
- 2 sin ja - × çççå esi,IV -XI .d × rxi + å esi,IV -XI .s × rxi + å esi,IV -XI .g × rxi ÷÷÷ (95)
r çè i =1 i =3 i =7
÷ø

XcV (as ) = 3p - 2ja + 4jo + 5x - 3as + rK 2 (2p + 4x - 4ja ) + 2 cos as (2rK x + rK p - 2rK ja +
3 ö é 2ù
+ sin as + 2 sin x + 2 sin ja - cos x + 2 cos ja ÷÷÷ + 2 ê(cos jo ) - (sin
n jo ) ú + (sin ja ) - (cos ja ) -
2 2 2

2 ÷ø ëê ûú
- sin x cos x + 4rK ( 2 cos ja - cos x + 2 sin ja + sin x ) (96)

YcV (as ) = rK (p - 2ja + 2x ) + cos as (3p - 2ja - 3as + 4jo + 5x ) +

+3 sin as + 2 sin x + 2 sin ja + 2 cos ja - cos x (97)

5
XcVI (as ) =p - as - 2ja + 2jo + 5x + rK 2 (2p + 4x - 4ja ) + 2 cos as (2rK x + rK p - 2rK ja +
2
1 ö
+ sin as + 2 cos jo + 2 sin jo + 2 sin x + 2 sin ja - cos x + 2 cos ja ÷÷÷ + (cos jo ) -
2

2 ÷
ø
- (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) - sin x cos x + 4rK ( )
2 2 2
2 sin ja + 2 cos ja - cos x + sin x (98)
116 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

æ5 ö
YcVI (as ) = rK (p - 2ja + 2x ) + ççç p - 2ja - as + 2jo + 5x ÷÷÷ cos as +
çè 2 ÷ø
+ sin as + 2 cos jo + 2 sin jo + 2 sin x + 2 sin ja + 2 cos ja - cos x (99)

XcVII (as ) = 3p - 2as - 2ja + 2jo + 4x + rK 2 (2p + 4x - 4ja ) + 2 cos as (rK p + 2rK x - 2rK ja + sin as +
+ 2 cos jo + 2 sin jo - 2 cos x + 2 sin x + 2 sin ja + 2 cos ja + )
+ (co
os jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) + 4rK ( )
2 2 2 2
2 sin ja + 2 cos ja - cos x + sin x (100)

YcVII (as ) = rK (p - 2ja + 2x ) + cos as (3p - 2ja - 2as + 2jo + 4x ) +

+ 2 éëê cos jo + sin jo + sin ja + cos ja ùûú + 2 (sin as + sin x - cos x ) (101)

5
XcVIII (as ) = p - as - 2ja + 2jo + 3x + 2rK 2 (p + 2x - 2ja ) + 2 cos as (rK p + 2rK x - 2rK ja +
2
1
+ sin as + 2 cos jo + 2 sin jo - 2 cos x + 2 sin x + 2 sin ja + 2 cos ja + (cos jo ) - )
2

2
(
- (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) + sin x cos x + 4rK 2 sin ja + 2 cos ja - cos x + sin x )
2 2 2
(102)

æ5 ö
YcVIII (as ) = rK (p - 2ja + 2x ) + ççç p - 2ja - as + 2jo + 3x ÷÷÷ cos as +
çè 2 ÷ø
+ sin as + 2 (cos jo + sin jo + sin ja + cos ja ) + 2 sin x - cos x (103)

æ 3
XcIX (as ) = 4p - 3as - 2ja + 3x + 2rK 2 (p + 2x - 2ja ) + 2 cos as çççrK p + 2rK x - 2rK ja + sin as -
çè 2
)
- cos x + 2 sin x + 2 sin ja + 2 cos ja + (sin ja ) - (cos ja ) + sin x cos x +
2 2

+4rK ( 2 sin ja + 2 cos ja - cos x + sin x ) (104)

YcIX (as ) = rK (p - 2ja + 2x ) + (4p - 2ja - 3as + 3x ) cos as +

+3 sin as + 2 (sin ja + cos ja ) + 2 sin x - cos x (105)

11 æ3 ö
XcX (as ) = p - 4as + 2x + rK 2 (3p + 4x ) + 2 ççç rK p + 2rK x + 2 sin as - cos x + sin x ÷÷÷ cos as +
2 ç
è2 ÷ø
(
+4rK (sin x - cos x ) + 2 (2 cos as - cos ap 2 + 4rK ) sin ap 2 - 2ap 2 2rK cos as + 2rK + 1
2
)
(106)

æ3 ö æ11 ö
YcX (as ) = rK ççç p + 2x ÷÷÷ + ççç p - 4as + 2x ÷÷÷ cos as + 4 sin as + sin x - cos x +
çè 2 ÷
ø çè 2 ÷ø
+2 (sin ap 2 - ap 2 cos as - ap 2 rK ) (107)

11 æ3 ö
XcXI (as ) = p - 4as + 2x + rK 2 (3p + 4x ) + 2 ççç rK p + 2rK x + 2 sin as - cos x + sin x ÷÷÷ cos as +
2 çè 2 ÷ø
( )
+4rK (sin x - cos x ) + 2ap 2 2rK cos as + 2rK 2 + 1 + 2 sin ap 2 (cos ap 2 - 2 cos as - 4rK ) -
( )
-4jp 2 1 + 2rK 2 + 2rK cos as + 4 sin jp22 (4rK - cos jp 2 + 2 cos as ) (108)

æ3 ö æ11 ö
YcXI (as ) = rK ççç p + 2x ÷÷÷ + ççç p - 4as + 2x ÷÷÷ cos as + 4 sin as + sin x - cos x +
çè 2 ÷ø çè 2 ÷ø
+2 êap 2 (rK + cos as ) - sin ap 2 ú + 4 ê sin jp 2 - jp22 (rK + cos as )ùú
é ù é (109)
ë û ë û
 Wyznaczenie naprężeń normalnych w przekrojach komina żelbetowego... 117

3
XcXII (ag ) = p - 2ag + 2x + 2rK (2 sin ag + sin x - cos x ) +
2
æ3 ö
rK x + sin ag - cos x + sin x ÷÷÷ cos ag
+2 ççç rK p - 2rK ag + 2r (110)
çè 2 ÷ø

æ3 ö
YcXII (ag ) = ççç p - 2ag + 2x ÷÷÷ cos ag + 2 sin ag + sin x - cos x (111)
çè 2 ÷ø

(
Xsg (ag ) = 4rK 2 (p + 2x - 2ja ) + 8hrK sin x - cos x + 2 sin ja + 2 cos ja + )
é 2ù
+2h ê2jo - 2ja + 4x + 2p + (cos jo ) - (sin jo ) + (sin ja ) - (cos ja ) ú +
2 2 2
2
êë úû
2 æç 2 6 8 ö
+ × ççå esi,XII -XIV .d × vs xd × rxi + å esi,XII -XIV .s × vs xs × rxi + å esi,XII -XIV .g × vs xg ¢ × rxi ÷÷÷
¢ ¢
(112)
r çè i =1 i =3 i =7
÷ø

æ 5 ö æ13 ö 2
Ysg (ag ) = rK ççç- p + 2ja - 4jo - 8x ÷÷÷ + ççç p - 3ja + 8x + 4jo ÷÷÷ cos ag + h (sin ja + cos ja ) -
çè 2 ÷ø èç 4 ÷ø 2
1 æ 2 6 8 ö
- × çççå esi,XII -XIV .d × rxi + å esi,XII -XIV .s × rxi + å esi,XII -XIV .g × rxi ÷÷÷ (113)
r çè i =1 i =3 i =7
÷ø

XcXIII (ag ) = p - ag + x + 2rK (sin ag + sin x ) + sin x cos x +

+2 (rK p - rK ag + rK x + sin ag + sin x ) cos ag (114)

YcXIII (ag ) = (p - ag + x ) cos ag + sin ag + sin x (115)

æ 1 ö
XcXIV (ag ) = 2p - 2ag + 4rK sin ag + 4 çççrK p - rK ag + sin ag ÷÷÷ cos ag (116)
çè 2 ÷ø

YcXIV (ag ) = 2 cos ag (p - ag ) + 2 sin ag (117)

Wartości funkcji zawierają się w następujących przedziałach: XcI, YcI dla:

)
ad Î 0, x (118)

)
XcII ,YcII dla ad Î x, p 2 - x , XcIII ,YcIII dla ad Î p 2 - x, p - jp ) (119)

)
XcIV , YcIV dla as Î 0, p 4 - ja , XcV , YcV dla as Î p 4 - ja , p 4 + jo ) (120)

)
XcVI , YcVI dla as Î p 4 + jo , p 2 - x , XcVII , YcVII dla as Î p 2 - x, p 2 + x ) (121)

XcVIII , YcVIII dla as Î p 2 + x, 3p 4 - jo ), X cIX

, YcIX dla as Î 3p 4 - jo , 3p 4 + ja ) (122)

XcX , YcX dla as Î 3p 4 + ja , arccos cos p 4 + ja - rK ( ( ) )) (123)

( (
XcXI ,YcXI dla as Î arccos cos p 4 + ja - rK , p ) ) ), XcXII ,YcXII dla ag Î jp 2 , p 2 + x ) (124)

XcXIII ,YcXIII dla ag Î )

p 2 + x, p - x , XcXIV ,YcXIV dla ag Î p - x, p ) (125)
118 Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

Literatura
[1] Lechman M., Nośność i wymiarowanie przekrojów pierścieniowych elementów mimośro-
dowo ściskanych, Wydawnictwa Instytutu Techniki Budowlanej, Warszawa 2006.
[2] Lechman M., Lewiński P., Wyznaczanie naprężeń normalnych w żelbetowych kominach
wieloprzewodowych, Inżynieria i budownictwo nr 11/1993.
[3] Żurański J., Wpływ interferencji aerodynamicznej na obciążenie wiatrem stalowych komi-
nów wieloprzewodowych, Prace Instytutu Techniki budowlanej – Kwartalnik nr 2-3
2000.
[4] Żurański J., Jóźwiak R., Obciążenie wiatrem stalowych kominów wieloprzewodowych.
XLV Konferencja naukowa KILiW PAN i KN PZITB, Krynica 1999.
[5] Borzęcki K., Praca magisterska „Projekt komina przemysłowego czteroprzewodowego o
konstrukcji żelbetowej, Politechnika Lubelska, 2008.
[6] Mateja O., Cieślik J., Czteroprzewodowy komin przemysłowy huty Katowice, Problemy
Projektowe Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego Nr 12/1977.

The determination of normal stresses in cross-

sections of the four-flue reinforced concrete chimney
Krzysztof Borzęcki, Marta Słowik

Faculty of Civil and Sanitary Engineering, Lublin University of Technology,

20-618 Lublin, Nadbystrzycka 40, e-mail: krzysztofborzecki@wp.pl

Abstract: In the paper the way of calculation of compressive stresses in the

cross-section of a four-flue reinforced concrete chimney has been presented. Two
types of cross section have been considered: the full cross section and the cross
section weakened by openings. The analysis described in the paper refers to the
chimney arrangement in diamond shape in relation to wind flow.
Key words: normal stresses, reinforced concrete chimney, the full cross-section
and the cross section weakened by openings.