14.06.

2023, 11:41 Zmęczenie niskocyklowe elementów konstrukcji

Loguj \ Wyloguj πSklep

Blog Chodor Encyklopedia πWiki

 Ekspertyzy budowlane  Kategorie πWiki, najnowsze

Biuro Projektów  Teoria πWiki

Strefa studenta
 Kontakt

 Polityka prywatności  Strefa partnera

Zmęczenie niskocyklowe elementów konstrukcji

A B C D E F G H I K Ł M N O P R S T U W Z

Za Zb Zg Zm

Zmęczenie niskocyklowe elementów konstrukcji

Zmęczenie niskocyklowe elementów konstrukcji budowlanych (kominów, belek podsuwnicowych, rurociągów lub
elementów urządzeń przemysłowych) często jest przyczyną katastrof budowlanych o niezidentyfikowanej genezie. Wynika
to ze słabego rozpoznania  problemu dla  wielkogabarytowych konstrukcji stosownych w budownictwie i dużym wpływie
efektu skali na zachowanie się konstrukcji w obszarze plastycznych dyslokacji oraz pękania kruchego w obszarach
sprężysto-plastycznych elementu. Umownie przyjmuje się, że ze zmęczeniem niskocyklowym mamy do czynienia przy
liczbie cykli obciążeń do 105 . Powyżej tej liczby mamy do czynienia już ze zmęczeniem wysokocyklowym (lub po prostu
zmęczeniu), wystarczająco opisanym w normach projektowania [1].

Spis treści [ ukryj ]

1 Wprowadzenie
2 Praktyczne metody obliczeniowe
2.1 Teoretyczna metoda quasistatyczna
2.2 Metoda normowa
2.2.1 Podziel się:
2.2.2 Like this:
2.2.3 Podobne artykuły

Wprowadzenie
Zmęczenie niskocyklowe ( zniszczenie krucho-ciągliwe  obserwowane przy liczbie cykli N < 105),  wystąpi podczas cyklicznego
powstawania  lokalnych, jednostronnych deformacji plastycznych, wskutek kumulowania odkształceń plastycznych w rytm kolejnych
pętli histerezy, obserwowanych przy kolejnych cyklach obciążenia.
Projektowanie elementów konstrukcji na zmęczenie niskocyklowe jest złożone również dlatego, że w przypadku takiego stanu
granicznego mamy do czynienia ze zniszczeniem o mechanizmie mieszanym plastyczno-kruchym. Występuje współdziałanie i
wzajemne wzmacnianie mechanizmu ziszczenia plastycznego na skutek narastania dużych odkształceń pełzania i   mechanizmu
kruchego na skutek propagacji defektów strukturalnych, powodujacych rozluźnienie materiału z powodu powstawania mikropęknięć.
Równolegle zachodzenie tych obu zjawisk   powoduje, że wytrzymałość zmęczeniowa zależy zarówno od okoliczności
,  wpływających na kruche pękanie , jak i cech wpływających na zniszczenie pełzające. Jednym z ważniejszych czynników w w
elementach budowlanych o dużych rozmiarach jest efekt skali, to znaczy efekt zmniejszania się wytrzymałości elementu wraz ze
wzrostem jego rozmiaru. Przy ty w związku z istotnym znaczeniem przestrzennych stanów naprężeń na skłonność do kruchego
pękania większe znaczenie ma efekt skali 3D. Krótko mówiąc w zjawisku zmęczenia niskocyklowego występuje nagromadzenie
procesów trudnych do analizy nawet w prostych przypadkach, a tutaj są one wzajemnie sprzężone i uwikłane. Dlaego skuteczne
Translate »

https://chodor-projekt.net/encyclopedia/zmeczenie-niskocyklowe-elementow-konstrukcji/ 1/4
14.06.2023, 11:41 Zmęczenie niskocyklowe elementów konstrukcji

inżynierskie metody analiz wynika przede wszystkim z szerokich badań ekserymentalnych i powinno być uproszczone tak dalece,
jak tylko jest to możliwe.

Praktyczne metody obliczeniowe

Teoretyczna metoda quasistatyczna
Jedną z metod uproszczenia problemu jest podejście integralne, zwane podejściem quasistatycznym [2], w którym zakłada się, że
zniszczenie niskocyklowe   wystąpi wówczas, gdy skumulowana wielkość odkształceń plastycznych osiągnie wartość  równą
granicznym deformacjom prowadzącym do zniszczenia    przy jednokrotnym   obciążeniu  statycznym. Zgodnie z fundamentalną
hipotezą wytężeniową za miarę wytężenia w złożonym stanie przyjmuje się naprężenie, zredukowane, przy czym najczęściej
stosujemy hipotezę energetyczną, gdzie naprężeniem zastępczym jest intensywność naprężeń (Misesa- Hubera).

Proponujemy dla uproszczenia analiz, by współczynnik efektu skali zmniejszający wytrzymałość przyjmować jako   zwiększający
amplitudę obciążenia sprowadzonego. Współczynnik ten można przyjmować w sposób standardowy w zależności od stosunku
rozmiaru  próbki laboratoryjnej S0  do  rozmiaru  rzeczywistego elementu konstrukcyjnego ns=S0/S. Przy tym za S należy wybrać
rozmiar stosowny do dominującego    rodzaju wytężenia elementu, z zachowaniem zasad analizy wymiarowej. W przypadku pręta
rozciąganego (cięgna) współczynnik skali będzie iloczynem kwadratu pola przekroju poprzecznego i długości elementu . W
przypadku braku innych danych można przyjmować dane jak dla rozciągania  osiowego.

Wyznaczone w takim podejściu niszczące amplitudy odkształceń ΔεR, amplitudy naprężeń   ΔσR= Et  ⋅ΔεR   (Et – moduł Younga
materiału w temperaturze t oC)  i liczba cykli obciążenia NR,   nazywamy sprowadzonymi i oznaczamy gwiazdką   w górnym
indeksie: Δε*R ,  Δσ*R ,  N*R.  Przyjmuje się, że  zniszczenie nastąpi przy pojawieniu się pierwszych pęknięć elementu.

Niszczącą (graniczną) amplitudę Δσ

∗
R
naprężeń niskocyklowych sprowadzonych do naprężeń quasistatycznych, przy danej liczbie
cykli obciążenia N, można wyznaczyć z  formuły [3]:

t 1
E ⋅ ln t
t
1−A /100 Rm
∗
Δσ = + (1)
R 1+r∗ 1+r
mP me
(4N ) + (4N ) +
1−r∗ 1−r

 gdzie Et [MPa], At [%]  , Rtm [MPa]- współczynniki sprężystości i przewężenie oraz granica wytrzymałość materiału, w temperaturze t.
Wykładniki potęg mp i me  są  stałymi materiałowymi i wynoszą: 
mp = 0, 5 dla stali węglowych  o  wytrzymałości Rtm = 300 do 700 MPa (dotyczy stali konstrukcyjnych S235 , S275 i S355);  
mp = 0, 5 + 0, 0002(R m − 700)
t
dla t
Rm = 700 do 1200 MPa (dotyczy stali wysoko wytrzymałych, np  na śruby i innych
specjalnych).
me = 0, 132log(R m /R c )
t t
  (jeżeli nie ma dokładniejszych danych:

me=0,132 log(Rmt/Rct),
gdzie Rtm   jest wytrzymałością zmęczeniową przy N=106 cykli  w temperaturze t,

t
R c ≈ (0, 55 − 0, 0001R m )
t
.
Współczynniki asymetrii cyklu r=σmin/σmax .
Dla asymetrii naprężeń stałej przy kolejnych cyklach , sprowadzony współczynnik asymetrii r∗ = r .

Na rys.1. pokazano krzywą zmęczeniową, wyznaczoną z formuły (1)   stali węglowej, dla której stosunek granicy plastyczności do
granicy wytrzymalości fyt/Rmt  <0,7,  granica wytrzymałości Rmt ≤ 450 MPa i moduł sprężystości E
t 5
= 1, 95 ⋅ 10 MPa . Krzywa jest
o o
ważna w przedziale temperatur 20 C  do 350 C. Na osi rzędnych naniesiono liczbę cykli obciążenia N, na na prawej osi rzędnych –
sprowadzoną, niszczącą amplitudę naprężeń Δσ
∗
R
,  a na lewej osi rzędnych sprowadzoną, niszczącą amplitudę odkształceń \Delta
ε
∗
R
= Δσ
∗
R
/E
t
.

Translate »

https://chodor-projekt.net/encyclopedia/zmeczenie-niskocyklowe-elementow-konstrukcji/ 2/4
14.06.2023, 11:41 Zmęczenie niskocyklowe elementów konstrukcji

Rys.1. Krzywa zmęczenia niskocyklowego

Dla symetrycznych cykli naprężeń jest r

∗
= r = −1 ,   a dla stali S235 w temperaturze t=20oC, mamy E
t
≈ 200 M P a , 
t
Rm ≈ 400 M P a A , t
,
≈ 30% mp = 0, 5 , t
Rc ,
= 0, 55 − 0, 0001 ⋅ 400 ≈ 200 M P a me = 0, 132 ⋅ log(400/200) = 0, 04 .

Przykład sprawdzenia wytrzymałości na zmęczenie niskocyklowe komina stalowego przedstawiono w pracy [3], gdzie liczbę cykli
naprężeń badanego komina oszacowano na N=104, a   z wyrażenia (1) otrzymano Δσ
∗
R
= 80 M P a , przy znacznie  większej
amplitudzie naprężeń wywołanych  oddziaływaniem wiatru, w czasie drgań parametrycznych w wirach Bernada-Karmana.
Potwierdziło to obserwowane  pęknięcia poprzeczne trzonu komina na  długości ok. 600 mm, z początkiem w nieobrobionym narożu
wylotu do czopucha komina. Nominalna amplituda naprężeń została oszacowana na σ=180 MPa< fy, a współczynnik spiętrzenia
naprężeń na ασ=4, więc:  Δσ= 4·180=720720 MPa > Δσ*R.

Metoda normowa
Uproszczenia złożonego problemu zmęczenia niskocyklowego wprowadzono do konstrukcyjnych norm budowlanych. Szczególnie
użyteczne , praktyczne formuły podano w odniesieniu do belek podsuwnicowych podano w normie [1] – patrz  Oddziałwania
statyczne i dynamiczne suwnic.

Bibliografia artykułu
1. PN-EN 1993-1-9:2007, Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych, Część 1-9: Zmęczenie
2. Kogajev, V. P., Machutov, N. A., & Gusenkov, A. P. (1985). Rascety detalej masin i konstrukcij na procnost i dolgovecnost. Spravocnik. Masiniostrojenie
3. Chodor, L., Kowal, Z., Sendkowski, J., Zając, Z. (1991). Awaria komina stalowego w warunkach  zmęczenia niskocyklowego, s.105–111, [http://chodor-
projekt.net/wp-content/uploads/PIPress/Artykuly/1991-Chodor-Kowal-Awaria-komina-Szczecin.pdf]
_______________
Koniec

16 lip 15 By : Leszek Chodor

O autorze
* dr inż. Leszek Chodor. Architekt i Inżynier Konstruktor; Rzeczoznawca budowlany. Autor wielu projektów
budowli, w tym nagrodzonych w konkursach krajowych i zagranicznych, a między innymi: projektu
wykonawczego konstrukcji budynku głównego Centrum "Manufaktura" w Łodzi, projektu budowlanego
konstrukcji budynku PSE w Konstancinie Bielawa, projektów konstrukcji "Cersanit" ( Starachowice, Wałbrzych,
Nowograd Wołyński-Ukraina), projektu konstrukcji hali widowiskowo-sportowej Arena Szczecin Autor
kilkudziesięciu prac naukowych z zakresu teorii konstrukcji budowlanych, architektury oraz platformy BIM w
projektowaniu.

Portale spolecznościowe

You must log in to post a comment.

Translate »

https://chodor-projekt.net/encyclopedia/zmeczenie-niskocyklowe-elementow-konstrukcji/ 3/4
14.06.2023, 11:41 Zmęczenie niskocyklowe elementów konstrukcji

Popularne na πWiki Kontakt Tłumacz strony

Połączenia śrubowe Wybierz język

Chodor-Projekt, al. IX Wieków Kielc 6, lok. Technologia Tłumacz

Standard rysunku warsztatowego
konstrukcji stalowej 3 , Kielce

biuro@chodor-projekt.net
Stalowe dżwigary kratowe  
(+48) 881 949 956
glosbe.com

Najnowsze na πWitryna
Etyka Architekta i Inżyniera.
Dziedzictwo a współczesność

Rewelacyjny kalkulator żelbetu

LCżelbet

(C) Chodor Projekt Leszek Chodor (2014,15)

Translate »

https://chodor-projekt.net/encyclopedia/zmeczenie-niskocyklowe-elementow-konstrukcji/ 4/4