Wytrzymałość konstrukcji 1

Wykład 5

Zasady oceny bezpieczeństwa

konstrukcji
Zjawiska towarzyszące trwałym odkształceniom plastycznym
Hipoteza Coulomba - Treski
Naprężenia zredukowane
Hipoteza Hubera-Misesa- Hencky
Modele materiału
Zniszczenie materiału

Dr hab. inż. Piotr Marek

 Statyczna próba rozciągania
Próba rozciągania próbki wykonanej z materiału o wyraźnej granicy plastyczności:
F
F r =
A0 (pole przekroju poprzecznego)
= A
A0
F F Rm

Re
L0 A spr
(dł. pomiarowa)

Wydłużenie próbki: L=L-L0 L

E =
L0
Dla materiału bez wyraźnej granicy plastyczności:
E – moduł Younga
spr – granica sprężystości
 Re – granica plastyczności
Rm – granica wytrzymałości doraźnej

R0,2 – umowna granica plastyczności r – naprężenia rzeczywiste

R0,2 A – rzeczywiste pole przekroju poprzecznego
trw – odkształcenie trwałe

Stal konstr. (ST3S) : Re= 200 MPa Rm= 450 MPa

E Stal stopowa (Cr-Ni-Mo) : Re= 870 MPa Rm= 1020 MPa

 Aluminium: R0,2 = 120 MPa Rm= 140 MPa

Stop AL (dural PA9): R0,2 = 490 Rm= 570 MPa
 trw = 0,2%
 Rodzaje próbek i typy przełomów

https://kmpkm.zut.edu.pl/pub/Ogloszenia/Konowalski%20Konrad/Skrypty/Statyczna%20pr%C3%B3ba%20rozci%C4%85gania%20metali.pdf
Własności wytrzymałościowe i zmęczeniowe metali
  Materiały stosowane w lotnictwie
[MPa]
7,8 / 1300 / 850 / 2,1x105 / 10
STAL STOPOWA 30HGSA
1200
4,5 / 1020 / 950 / 1,085x105 / 9
STOP TYTANU
1000

800
1,9 / 1000 / - / 4,2x104 / 2,4
TZ (rowing + Fp53+Z1)
600
2,8 / 430 / 280 / 7,2x104 / 13
STOP ALUMINIUM PA7N-ta
400
1,8 / 260 / 160 / 4,1x104 / 8
STOP MAGNEZU
200
0,6 / 110 / - / 1x104 / 1
DREWNO (Jesion)

5 10 15 20 𝜀
 / Rm / Re / E / A5
g/cm3 MPa MPa MPa %
 Zjawiska towarzyszące trwałym odkształceniom plastycznym
Płynięciu materiału towarzyszy zjawisko poślizgu

Pł. poślizgu 
 >spr
n
   Re
 spr

Próbka z monokryształu 
(  ,   )
kierunek 
poślizgu 2
n 
Poślizg nastąpi, gdy:
 p =0 – krytyczna wartość ścinania

Oś próbki   = 12   sin 2 =   sin  cos 
p   p =   sin  cos cos  =  0 Prawo
Schmida

 ,  - stałe względem siatki monokryształu, Wniosek: Pojawienie się w monokrysztale trwałych
ale różne wzgl. osi próbki odkształceń zależy wyłącznie od wartości p
 Hipoteza Coulomba - Treski
W materiale polikrystalicznym (metale stosowane w technice)

Linie Lüdersa Ziarna ślizgają się i wzajemnie blokują

 45°  ZJAWISKA:
• Chaotyczne ustawienie ziaren
• Granice ziaren blokują proces poślizgu
Próbka z miękkiej stali o wyraźnej • Poślizgi – odkształcenia niejednorodne
granicy plastyczności
• Kolejne ziarna ulegają uplastycznieniu
(poddają się poślizgom)

(m , max ) Całe odkształcenie powstaje na
skutek poślizgu !

2·45°


 Hipotezamax (Coulomba-Treski):

Wartość max stanowi miarę niebezpieczeństwa jaką

przedstawia dany stan naprężenia z uwagi na pojawienie
się pierwszych makroskopowych trwałych odkształceń
 Naprężenia zredukowane
Naprężenia zredukowane, to zastępczy stan jednowymiarowy rozciągania,
który pod względem bezpieczeństwa odpowiada stanowi analizowanemu

z
 T
red = 2  max
zx zy
yz
xz y
red
xy yx
x
Dowolny stan naprężenia Równoważny (pod względem bezpieczeństwa)
stan rozciągania
 
Tred = 2max Tred = 2max

 
 

Jeśli max jest takie samo, to stany są takie same pod względem bezpieczeństwa
 Hipoteza Hubera-Misesa- Hencky
Stan naprężenia można przedstawić jako superpozycję:
3 o  ’3 =  3 -  o

2 o  ’2 =  2 - o
1 = o +  ’1 =  1 -  o

 0 = 13 ( 1 +  2 +  3 ) Tensor kulisty (zmiana obj.) Dewiator (odkszt. postaciowe)

Energia sprężysta F
F u
rozciągania: U = 12 F  u = 12   A  L = 12     V
F A F A L
U 1
L u U = =    Gęstość energii (energia właściwa)
V 2

Gęstość energii odkształcenia postaciowego dla stanu trójwymiarowego (energia właściwa)

U  = 12  ( 1   1 +  2   2 +  3   3 )

1 =
1
( 1 − ( 2 +  3 ))  3 =
1
( 3 − ( 1 +  2 ))
E E
 2 =
1
( 2 − ( 3 +  1 ))
E
 Hipoteza Hubera-Misesa- Hencky
Gęstość energii odkształcenia postaciowego dla stanu trójwymiarowego
3
(energia właściwa)

1
2
U  = 13+E   (
1
2 1 −  2 ) + ( 2 −  3 ) + ( 3 −  1 )
2 2 2

Gęstość energii dla stanu jednowymiarowego rozciągania

red U  = 13+E   (

1
2 red ) + (
2
 red ) = 1+
3E  22
red

Uplastycznienie nastąpi, gdy gęstość energii odkształcenia postaciowego

(na jednostkę objętości) jest równa lub przekroczy gęstość energii,
dla której ten sam materiał uplastycznia się w prostej próbie rozciągania.

z
zy
 red
HMH
= 1
2
( − ) +( − ) +( − ) 
1 2
2
2 3
2
3 1
2

zx
yz
y
xz
xy yx
 red
HMH
= 1
2
( − ) +( − ) +( − ) +3 (
x y
2
y z
2
z x
2 2
xy + 2
yz + 2
zx )
x
 Powierzchnia plastyczności
 3=0
Dla płaskiego stanu naprężenia (PSN)
2
1 Materiał osiągnie pierwsze uplastycznienie gdy  red = Re

Według hipotezy HMH

( ) HMH 2
red 
= 12 ( 1 −  2 ) + ( 2 −  3 ) + ( 3 −  1 ) = Re2
2 2 2

12 − 1 2 +  22 = Re2 2
Powierzchnia plastyczności
(wg. hip. HMH)
Re
Powierzchnia plastyczności
Według hipotezy max (wg. hip.Treski)

 -Re
 
Re 1
  
2 1 2 1 1 2
-Re
  

 

1 2 2 1 1 2
 Powierzchnia plastyczności
3
Dla trójwymiarowego stanu naprężenia (3D)
2
1 Materiał osiągnie pierwsze uplastycznienie gdy  red = Re

Według hipotezy HMH

𝐻𝑀𝐻 2 1 2 2 2
𝜎𝑟𝑒𝑑 = 𝜎 − 𝜎2 + 𝜎2 − 𝜎3 + 𝜎3 − 𝜎1 = 𝑅𝑒2
2 1
3
Re

Powierzchnia plastyczności
(wg. hip.Treski)

2

1 Powierzchnia plastyczności
(wg. hip. HMH)
 Umocnienie materiału

R’e

Re
R’e
Nowa granica
plastyczności Re
(umocnienie) Et (Moduł umocnienia)



2Re
 trw

2 Powierzchnia
 trw
plastyczności

Re -Re
-Re Umocnienie
Re 1 kinematyczne
-R’e
-Re

Umocnienie
izotropowe
 Modele materiału

   

Re Re Re Re

   
Srpężysto Srpężysto Sztywno Sztywno
idealnie plastyczny plastyczny idealnie plastyczny plastyczny
z umocnieniem z umocnieniem

 d  Reologia:
Ogólnie:
 = f  , , t  Pełzanie  = const
 dt  Relaksacja  = const
 Współczynnik bezpieczeństwa

Ze względu na możliwe błędy (obliczenia, wykonanie, eksploatacja) dopuszczamy niższy

poziom tzw. naprężenia dopuszczalnego:

𝑹𝑒 𝑹𝑚
𝒌𝑟 = 𝒏𝑒
𝒌𝑟 = 𝒏𝑚
ne , nm – współczynniki bezpieczeństwa

Zniszczenie konstrukcji:
- Uplastycznienie,
- Przekroczenie nośności granicznej (konstrukcja staje się mechanizmem)
- Pękanie, zmęczenie,
- Utrata stateczności.

Jeśli w danym stanie naprężenia ma być spełniony warunek bezpieczeństwa, to:

𝝈𝑟𝑒𝑑 ≤ 𝒌𝑟
 Zniszczenie materialu
Hipoteza Mohra
O zniszczeniu materiału decyduje wartość naprężeń w jednym szczególnym przekroju


Na tej linii to samo 
Punkty A i C
C najbardziej
zagrożone

3 2 1 O zniszczeniu decyduje tylko zewnętrzne koło Mohra !

A
m

Rm

Rc
Hipotetyczny punkt
zniszczenia w stanie 3D

N 

Obwiednia warunku zniszczenia