Podstawy

Konstrukcji
Maszyn

Projekt III

„Wał”

Wykonał: Sprawdził:
Pietrzak Łukasz dr inż. Łukasik Jan
Dane: Obliczenia i szkice: Wyniki:
a=70[mm] 1. Szkic
b=140[mm]
c=60[mm]
r1=100[mm]
r2=120[mm]
P1=6000[N]
P1r=2200[N]
P1w=2500[N]
P2=5000[N]
P2r=1820[N]
P2w=0

Kierunek obrotów:
zmienny.

1. Obliczenie momentów skręcających.

Momenty skręcające wał pochodzą z redukcji sił Fo, siły Fr i Fw nie dają
momentu skręcającego. Moment tarcia w łożyskach pomijamy.

Przedział obliczeniowy Moment skręcający

0≤x1≤a Ms=0
a≤x1≤a+b Ms= M1=600[Nm]
a+b≤x1≤a+b+c Ms=M1-M2=600-600=0
Msmax=M=600[Nm]

2. Obliczenie momentów gnących.

a) Moment gnący w płaszczyźnie ZOY

 Wyznaczenie reakcji w łożyskach:
Σ Fiy=0 Ay-P1r-P2+By=0
Σ MiB=0 Ay ∙ (a+b+c)-P1r ∙ (b+c) –P2 ∙ c+P1w ∙ r1=0
Ay ∙ (a+b+c)= P1r ∙ (b+c) +P2 ∙ c-P1w ∙ r1
P1r ∙ (b+c) +P2 ∙ c−P1w ∙ r1 ∗ ∗ ∗
Ay= =
Ay=1814,8 [N] Ay=1814,8 [N]
By= -Ay+P1r+P2=-1814,8+2200+5000=5385,2 [N] By=5385,2 [N]

Przedział obliczeniowy Moment gnący

0≤x1≤a Mg(0)=0 [Nm]
Mg(x1)=Ay ∙ x1 Mg(a)=Ay ∙ a=1814,8 ∙ 0,07=127[Nm]
a≤x2≤a+b Mg(a)= Ay ∙ a+P1w∙r1 =1814,8 ∙ 0,07+250
Mg(x2)= Ay ∙ x1+P1w∙r1- P1r∙(x3-a) =377[Nm]
Mg(a+b)= Ay ∙ (a+b)+P1w∙r1-P1r∙b = 1814,8 ∙
0,07+250-2200 ∙ 0,14 =323,108[Nm]
a+b≤x3≤a+b+c Mg(a+b)= Ay ∙ (a+b)+P1w∙r1-P1r∙b = 1814,8 ∙
Mg(x3)= Ay ∙ x1+P1w∙r1- P1r∙(x3-a) 0,07+250-2200 ∙ 0,14 =323,108[Nm]
-P2∙(x3-a-b) Mg(a+b+c)= Ay ∙ (a+b+c)+P1w∙r1-P1r∙(b+c)- P2∙c
= 1814,8 ∙ 0,07+250-2200 ∙ 0,14-5000 ∙ 0,06
=0[Nm]

b) Moment gnący w płaszczyźnie ZOX

Wyznaczam reakcje w łożyskach:

Σ Fiy=0 -Bx+P2r+P1-Ax=0
Σ MiA=0 -Bx ∙ (a+b+c)+P2r ∙ (b+a) +P1 ∙ a =0
Bx ∙ (a+b+c)= P2r ∙ (b+a) +P1 ∙ a
P2r ∙ (b+a) +P1 ∙ a ∗ ∗
Bx= =
Bx=2971,1 [N] Bx=2971,1 [N]
Ax= -Bx+P2r+P1=-2971,1+1820+6000=4848,9 [N] Ax=4848,9 [N]

Przedział obliczeniowy Moment gnący

0≤x1≤a Mg(0)=0 [Nm]
Mg(x1)=-Ax ∙ x1 Mg(a)=-Ax ∙ a=4848,9 ∙ 0,07=-339,4[Nm]
a≤x2≤a+b Mg(a)=-Ax ∙ a=4848,9 ∙ 0,07=-339,4[Nm]
Mg(x2)= -Ax ∙ x2+ P1∙(x2-a) Mg(a+b)= -Ax ∙ (a+b)+P1∙b = -4848,9 ∙ 0,21+6000 ∙
0,14 =-178,27[Nm]
a+b≤x3≤a+b+c Mg(a+b)= -Ax ∙ (a+b)+P1∙b = -4848,9 ∙ 0,21+6000 ∙
Mg(x3)= -Ax ∙ x3+ P1∙(x3-a)+P2r ∙ 0,14 =-178,27[Nm]
(x3-a-b) Mg(a+b+c)= -Ax ∙ (a+b+c)+P1∙(b+c)+P2r ∙ c = -
4848,9 ∙ 0,21+6000 ∙ 0,14+1820 ∙ 0,06 = 0[Nm]
 3. Obliczenie momentu gnącego zredukowanego.

Mgz= 𝑀 +𝑀
Moment zredukowany jest zawsze większy lub równy 0.
(Wartości momentu zredukowanego Mgz w punkcie obliczam podstawiając
do wzoru odpowiednie wartości momentu zginającego w płaszczyźnie
ZOY i ZOX)

Punkt MgZOX {Nm] MgZOY {Nm] Mgz {Nm]

A 0 0 0
B 0 0 0
C- -339,4 127,2 362,38
C+ -339,4 377 507,27
D -178,27 323,108 369

4. Obliczenie momentu zastępczego.

Na podstawie hipotezy Hubera-Misesa-Hencky'ego

Mz = 𝑀 + ∙𝑀 [3]

odl. na osi z Ms [Nm] Mgz {Nm] Mz {Nm]

0 0 0 0
0,07- 0 362,38 362,38
0,07+ 600 507,3107 569,9685
0,21 600 369,0239 451,3077
0,27 0 0 0

5. Wykresy.
 6. Obliczenie średnic wału na podstawie momentu zastępczego.

Przyjęto materiał: stal C45

Obróbka cieplna:
- hartowanie do temperatury ok. 8200C (w wodzie)
- dane z karty materiałowej dla temperatury odpuszczania 5200C

Rm=760 [MPa]
Re=520 [MPa] [2]
zgo=0,43*760=326,8 [MPa] zgo=326,8 [MPa]
zso=0,25*520=130 [MPa] kgo =86 [MPa]
kgo=Zgo/xz=326,8/3,8=86 [MPa]

σz=Mz/Wg=32Mz/πd3 ≤ Kgo => d ≥

 z [mm] Mz[Nm] d[mm]
0 0 0
20 103,55 23,1
50 258,86 31,3
70 569,9 40,72
100 454,82 37,77
130 515,61 39,39
160 490,23 38,73
190 466,32 38,09
210 451,31 37,68
230 246,02 30,78
250 123,01 24,43
270 0 0

7. Wyznaczenie średnicy wału pod wpust pod kołem zębatym.

Średnice wału pod wpust wyznacza się uwzględniając osłabienie wału

wpustem z zależności:
dp=1,1*d
dC=1,1*40,72=44,8[mm] przyjęto 45[mm]
C45: dD=1,1*37,68=41,45[mm] przyjęto 42[mm]
Re=610[MPa] Dobieram wpust z materiału C45
Zgo=0,42 Rm
krc=0,2 Zgo 1. Przyjmuję z normy wpust 14x9. Sprawdzam naciski powierzchniowe
Pd=0,6*krc=31[MPa]
≤𝑝 → 𝑙 ≥ +𝑏 = + 14 = 57[mm]
( ) ∙ ,
Dobieram wpust [6]: 14x9x63 A

2. Przyjmuję z normy wpust 12x8. Sprawdzam naciski powierzchniowe

≤𝑝 → 𝑙 ≥ +𝑏 = + 8 = 52,3[mm]
( ) ∙
Dobieram wpust [6]: 12x8x56 A

8. Sprawdzenie sztywności skrętnej wału

φdop=10∙0,27=0,270 [1]
φ= ∙
∙
J =
∙

φc=φCD = MG∙Js1∙b = ∙ 600∙0,14∙32

∙ . ∙ ,
= 0,0039 [rad]
o2

φc =0,0039∙180/3,14=0,2230 => warunek spełniony

 9. Obliczenie strzałki ugięcia f
Do obliczeń przyjmuję zredukowany moment zginający (Mgz)
W celu uproszczenia obliczeń przyjmuję, że wał ma jedną średnicę (dmax).
a) Dopuszczalna strzałka ugięcia [1]
f = 3,5 ∙ 10 ∙ l = 3,5 ∙ 10 ∙ 270 = 0,0945[mm]
b) Obliczenie strzałki ugięcia[1]
∙[( ) ( ) ] ( ) ∙
f = 1− I=
∙√ ∙ ∙ ( )
, ∙( , , ) ,
f = , ∙( , )
1− = 0,006[𝑚𝑚] < f
∙√ ∙ , ∙ ∙ ,
warunek spełniony
c) Obliczenie kąta ugięcia w podporach
f 0,006
φ = arctg = arctg = 8,9 ∗ 10 [𝑟𝑎𝑑] = 0,0049°
a 70

10. Obliczanie rozszerzalności cieplnej wału.

𝛼 = 11,1 ∙ 10
Współczynnik rozszerzalności liniowej 𝛼 w zakresie temperatury 20-100 ℃
wynosi 11,1 ∙ 10 [5]
∆𝑙 = 𝛼 ∙ 𝑙 ∙ ∆𝑡
∆𝑙 = 11,1 ∙ 10 ∙ 270 ∙ 80 = 0,24 [mm]

Przyjęto: 11. Dobór łożysk tocznych.

T=20 lat
z=2 przyjmuję L=Nk=2500*nw*T*z*w=2500*1500*20*2*0,5= 75*106
w=0,5 cykli
nw=1500obr/min obciążenia zastępcze: P=X*Fr+Y*Fa [4]
Lh= 𝐿=833,4 – trwałość godzinowa

fh= = 1,18
/
fn=( ∗ ∗
) =0,28

łożysko 1: Fr= 𝐴 +𝐴 Fa=0

X=1, Y=0 łożysko kulkowe [4]
P1=Fr=5177,4 [N]
C1= ∗ 𝑃 =21819[N]
łożysko 1: Fr= 𝐵 + 𝐵 Fa=2500[N]
X=0,56, Y=1,04 [4]
P2=0,56*6150,4+1,04*2500=6044,2[N]
C2= ∗ 𝑃 =25472[N]

przyjmuję d=40[mm]

dobieram łożysko 1 i 2: 6208[4]:

łożysko kulkowe poprzeczne jednorzędowe, d=40[mm],
D=80[mm], b=18[mm], rmin=1,1[mm], Cr=29100[N], Cro=17900[N]
 12. Obliczanie rzeczywistego współczynnika bezpieczeństwa.
𝛿= ∗ ∗ [3]
= + [3]
obliczam rzeczywisty współczynnik bezpieczeństwa w odległości
z = 175[mm]:
Mg=401[Nm]; Ms=600[Nm]
𝜎 =55,13[MPa]; 𝜏 =41,2[MPa]
współczynnik kształtu (odczytany w wykresu [3])
= = 0,095 ; αks=1,75
,
= = 1,26 ; αkg=2,1
dla wału:
zgo=326,8 [MPa]; zso=130 [MPa]
współczynnik karbu (odczytany w wykresu [3])
βkg=1,6; βks=1,45;
współczynnik wielkości przedmiotu (odczytany w wykresu [3])
γg=1,38; γs=1,3;
𝛿 = ∗ ∗ =2,68; 𝛿 = ∗ ∗ =1,68
= + = ,
+ ,
=0,55
rzeczywisty współczynnik bezpieczeństwa wynosi:
δ=1,45 δ=1,45

Literatura:
1. Podstawy Konstrukcji Maszyn, Z. Ośiński, Wydawnictwo Naukowe
PWN SA, Warszawa 1999
2. Obliczenia Wytrzymałościowe Przekładni Zębatych według norm ISO,
Michał Maziarz, Stanisław Kuliński, wydawnictwo AGH, Kraków 2007
3. Wały i osie, Z. Dąbrowski, M. Maksymiuk, PWN, Warszawa 1984
4. Katalog łożysk tocznych firmy NSK nr E1102f 2009
5. Norma PN-75/H-84019 45 – Stal węglowa konstrukcyjna wyższej jakości
ogólnego przeznaczenia
6. Norma PN-M-85005