HAÇLILAR KARŞISINDA TÜRKLER (1096-1291)

Kazanım: 1.5. İslam dünyasının korunması bağlamında Türkiye Selçuklu Devleti ve Eyyubi Devleti’nin
Haçlılarla yaptıkları mücadelelerin sosyokültürel etkilerini analiz eder.
Süre: 40+40 dk.
• Avrupalıların ekonomik, siyasi, dini, sosyal nedenlerle İslam Dünyası üzerine yaptıkları sekiz sefere
tarihte Haçlı Seferleri denir.
• Bu seferlerin ilk dördü Anadolu üzerinden yapılmış olup, son dördü deniz yoluyla Mısır, Suriye ve
Tunus üzerinden yapılmıştır.
• İslam Dünyası’nı hedef alan bu seferlerin etkileri günümüze kadar gelmiştir.
• Haçlılara karşı Anadolu’da ilk direniş gösteren devlet Türkiye Selçukluları olup Anadolu Beylikleri,
Eyyübiler ve diğer Müslüman devletler de mücadele etmiştir.
Nedenleri:
• Kilisenin doğuya doğru etki alanını artırmak istemesi.
• Haçlıların Kudüs, Antakya, Urfa gibi kutsal yerleri ele geçirmek istemesi.
• Haçlıların, Doğunun zenginliklerini ele geçirmek istemeleri.
• Bizans’ın, Türklere kaptırdığı toprakları geri almak için Haçlılardan yardım istemesi.
• Doğal afetler yüzünden zor durumda kalan Avrupalıların kurtuluş yolu olarak doğuyu görmeleri.
• Senyör ve Şövalyelerin şan ve şöhret elde etme isteklerinin yanında kendilerine yeni topraklar elde
etme isteği.
• Kluni Tarikatının kışkırtma ve çalışmaları.

OM. 29 Papa’nın Haçlı Seferleri Çağrısı

I. Haçlı Seferi (1096-1099):
• Keşiş Pierre l’Hermitt’in çağrısıyla çoğu asker olmayan haçlılar harekete geçti. Öncü birlikler
yağmalar yaparak Balkanlar ardından İstanbul’a geldiler. Burada yaptıkları yağmalardan sonra
Anadolu’ya geçtiler.
• I. Kılıç Arslan kardeşi Davut Kulan’ı görevlendirdi. İznik yakınlarında Drakon Vadisi’nde
sıkıştırılan Haçlıların öncüleri ortadan kaldırıldı.
• Asıl Haçlı birlikleri sonbaharda gelince öncülerin yaptıklarından dolayı Bizans İmparatoru Aleksios
gelenleri hemen Anadolu’ya geçirdi.
• Bizans ile Haçlılar aralarında yaptıkları antlaşmaya göre:
✓ Haçlılar Türklerden aldıkları yerleri Bizans’a verecek
✓ Bizans, Haçlılara Anadolu’da yol gösterip ihtiyaçlarını karşılayacak
• Çok kalabalık gelen Haçlı birliklerini I. Kılıç Arslan durdurmak istedi ancak başarılı olamadı.
Haçlılar 1097’de İznik’e girdiler.
✓ Bu gelişmeden sonra Selçuklular başkenti İznik’ten Konya’ya taşımak zorunda kaldı.
• I. Kılıç Arslan, Eskişehir istikametinde ilerleyen Haçlıları yeniden durdurmak istedi ancak başarılı
olamadı. Bunun üzerine taktik değiştirerek Haçlıların ilerleme istikametindeki su ve yiyecek
imkanları ortadan kaldırıldı.
• I. Kılıç Arslan, Danişmentliler ile ittifak yaparak Ereğli yakınlarında Haçlılara saldırdı ancak bunda
da başarılı olamadı. Buradan iki kola ayrılan Haçlıların bir kolu Tarsus ve Adana’yı, diğer kolu
1098’de Urfa’yı ele geçirerek burada ilk Haçlı Krallığını kurdular.
• Haçlılar Antakya’yı kuşattılar, kale Haçlılara karşı iyi direnirken Firuz adlı bir komutanın ihanetiyle
kale Haçlıların eline geçti. Buradaki Müslüman halk öldürüldü.
• Haçlılar asıl amaçları olan Kudüs’ü 1099’da ele geçirdiler ve buradaki dini yapılara zarar verip halkı
katlettiler.
• Bu sefer Haçlıların amaçlarına ulaştıkları tek seferdir.
II. Haçlı Seferi (1147-1149):
• Urfa Kontluğu’na 1144’te Musul Atabey’i İmameddin Zengi’nin son vermesi üzerine düzenlendi.
• Bu seferde Fransa Kralı VII. Lui ve Alman İmp. III. Conrad ön plana çıkmıştır.
• 1147’de Haçlılar Türkiye Selçuklu hükümdarı I. Mesut’a yenildiler ancak Kudüs’e ulaşabildiler.
• Haçlılar, Şam’a saldırdılar başarısız oldular ve Kudüs’e geri çekildiler.
III. Haçlı Seferi (1189-1192):
• 1187 Hıttin Savaşı ile Selahattin Eyyubi’nin 88 yıl üzerine Kudüs’ü Haçlılardan geri alması
üzerine düzenlenmiştir.
• Alman imparatoru Friedrich Barbarossa Anadolu’ya giriş yaptıktan sonra Silifke Çay’ında
boğularak öldü. II. Kılıç Arslan bu orduyu yenilgiye uğratıp yok etti.
• Fransa Kralı II. Philippe ve İngiltere Kralı Aslan Yürekli Richard denizden Akka’ya çıktılar,
ancak başarısız olacaklarını anlayınca geri döndüler.
OM. 33
IV. Haçlı Seferi (1202-1204):
• Eyyübilerin Yafa ve Suriye’deki bazı kaleleri geri alması üzerine Papa III. İnnocentius’un
çağrısıyla düzenlendi.
• Sefer Venedik gemileri ile yapıldı düşük katılımla yapıldı. Bunun üzerine Venedikliler gelenleri
Bizans üzerine yönlendirdi.
• 1204’de İstanbul’a giren Haçlılar burada bir Latin İmparatorluğu kurdular. Bizans ise 1261’e kadar
varlığını İznik’te sürdürdü.
• Trabzon’a kaçan Bizanslılar burada Trabzon İmparatorluğunu kurdular.
Sonuçları:
• Büyük Selçukluların yıkılış, Türkiye Selçuklularının kuruluş sürecinde olmasından dolayı Haçlılar
genel itibarıyla başarılı olmuş görüntüsü verdiler.
• Selçuklular başkenti İznik’ten, Konya’ya taşımak zorunda kaldılar.
• Bizans, bir süreliğine Türkmen akınlarından kurtuldu ve ömrü uzadı.
• İstanbul, Antakya ve Urfa’da Latin Krallıkları kuruldu.
• Doğu- Batı arasındaki ticaret gelişti ve Akdeniz Limanları önem kazandı.
• Barut, pusula, kâğıt ve matbaa Avrupalılarca öğrenildi. Bu sayede Avrupa medeniyette hızlı bir
gelişme imkânı buldu.
• Papanın vadettikleri gerçekleşmeyince, papaya duyulan güven sarsıldı.
• Seferlere katılan senyörlerin ölmesiyle feodalite zayıfladı, merkezi krallıklar güçlendi.
• Her iki kültür arasında askeri, ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel alanlarda etkileşim yaşandı.
• Bankacılık, çek, senet, kredi, kefil gibi uygulamalar Müslüman tacirler tarafından öğrenildi.
OM. 34 Haçlı Seferleri ve Doğu-Batı Etkileşimi
DEĞERLENDİRME
https://ogmmateryal.eba.gov.tr/panel/panel/Eslestir2Onizle.aspx?alistirmaId=38857
https://ogmmateryal.eba.gov.tr/panel/panel/BoslukDoldurmaOnizle.aspx?alistirmaId=11169
https://ogmmateryal.eba.gov.tr/panel/panel/HafizaOyunuOnizle.aspx?alistirmaId=38856

Yusuf HOCAOĞLU
Tarih Öğretmeni