Professional Documents
Culture Documents
Ïsãiy¥ g£l¥go¥òfŸ
Ïu©lhkh©L
eh‹fh« gUt«
jäœ - jhŸ 4
mo¤js¥go¥ò
tunt‰»nwh«
m‹gh®ªj khzt®fns!
kdkh®ªj thœ¤J¡fŸ.
br‹id¥ gšfiy¡fHf¤Â‹ bjhiyöu¡ fšé ãWtd, khzt®fis tunt‰gš bgU
k»œ¢Á bfhŸ»nwh«. gšfiy¡fHf khåa¡ FGé‹ tê¡fh£LjY¡F£g£L gæ‰W
é¡f¥gL« Ï¡fšé Kiwæåš Ú§fŸ xU khztuhf EiHÍ« ϤjUz«
äf¥bgUik¡FçajhF«. M«, 2018 -19 fšé M©oèUªJ, eh§fŸ ghl§fis¤ nj®Î brŒJ
gæY« tr bfh©l bjçÎKiw kÂ¥Õ£L (CBCS) ghl¤ £l¤ij, gUt Kiwæš gæY«
tifæš, £l« tF¤J m¿Kf¥gL¤ÂÍŸnsh«. vdnt, x›bthU g£l¥go¥Ã‰F« k‰W«
x›bthU ghl¤Â‰F« xJ¡f¥g£LŸs ãiy¥òŸëfis¡ (Credit) fz¡»£L, bkh¤j Ïy¡F
v©â¡ifia milÍ« éjkhf Ú§fŸ gšntW ghl§fis¤ nj®Î brŒJbfhŸsyh«.
ãiy¥òŸëæš (Credit) xU ãiy¥òŸëia¥ bgw nt©Lbkåš 30 kâ neu« ghl« gæ‹W
ÏU¡fnt©L«. x›bthU ghl¤Â‰F« Ï›thW ãiy¥òŸëfŸ xJ¡f¥g£LŸsd. x›bthU
ghl¤Â‰F« mj‹ bghUsl¡f¤ij¡ fU¤Âš bfh©L Ϫj ãiy¥òŸëfŸ xJ¡f¥gL»‹wd.
cjuhzkhf, xU ghl¤Â‰F 4 ãiy¥òŸëfŸ xJ¡f¥g£oU¥Ã‹, Ú§fŸ 120 kâneu« RakhŒ
m¥ghl¤ij¥ gæ‹W ÏU¤jš mtÁa«. Ï›thW Rakhf f‰wY¡fhd neu¤Âid Ú§fŸ
Âwikahf¤ £läLjš nt©L« v‹W gçªJiu brŒ»nwh«.
fs¥gâ, MŒtf« mšyJ tF¥giwfëš, édh-éil, nj®é‹ thæyhf Ú§fŸ
m›t¥nghJ kÂ¥ÕL brŒa¥gLÅ®fŸ. KJfiy¥ g£l« våš, bjhl®¢Áahd cŸkÂ¥Õ£L¤
nj®thd (Continous Internal Assessment) nj®Î¡F 20%K«, Ïs§fiy¥ g£lbkåš 25%K«,
x›bthU gUt ÏW nj®Î¡F« xU jhë‹ mÂfg£r kÂ¥bg© Kiwna KJfiy¡F 80%K«,
Ïs§fiy¡F 75%K« tH§f¥gL«. x›bthU gUt ÏWÂæš el¤j¥gL« nj®Î c§fë‹
gšntW Âwikfis btë¡bfhzU«. cjhuzkhf¥ ghl¤Âid¥ g‰¿a mo¥gil m¿Î,
ãidth‰wš, gF¥ghŒÎ¤ Âw‹, go¥Ãdhš bg‰w m¿it¥ ga‹gL¤J« Kiw, òçjš Âw‹ k‰W«
étç¤J vGJ« Âw‹ Kjèad MF«.
c‰Wneh¡fš, MŒÎ¡Tl brŒKiw¤ nj®Î M»at‰iw cça Kiwæš el¤Â mj‹ _y«
nk‰T¿a c§fë‹ ÂwikfŸ ã®zæ¡f¥gL«. mDgt« ãiwªj nguhÁça®fŸ c§fis
têel¤Jth®fŸ.
bjçÎ Kiw kÂ¥Õ£L¤ £l¤Âš gUtKiw¤ nj®Î mo¥gilæš Ú§fŸ éU«Ãa¥go
m¿it ãjhdkhf ts®¤J¡bfhŸs c§fis tunt‰»nwh«. c§fS¡fhd rçahd ghl¤ij¤
nj®Î brŒJ Ï¥bghGnj bt‰¿¡ bfho V‰W§fŸ. eh§fŸ v¥bghGJ« c§fS¡F¤ j¡f
Kiwæš têfh£o C¡Fé¥ngh«.
Ϫj¥ go¥ò¡ fhy« KGtJ« eh§fŸ c§fis¤ j¡fKiwæš ngâ¡fh¤J xëkakhd
c§fŸ v® fhy¤Â‰F têfh£Lnth« vd cWÂaë¡»nwh«.
Ú§fŸ bt‰¿bgw eh§fŸ Ïja ó®tkhf thœ¤J»nwh«.
Ïa¡Fe®
i
Ïsãiy¥ g£l¥go¥òfŸ jäœ - jhŸ 4
Ïu©lh« M©L - eh‹fh« gUt« mo¤js¥go¥ò
M¡»at®
Kidt® K. r‰FztÂ
nguhÁça® & jiyt®
j䜤Jiw
bjhiyöu¡ fšé ãWtd«
br‹id¥ gšfiy¡fHf«
br‹id - 600 005.
xU§»iz¥ò« br¥gålY«
Kidt® K. r‰FztÂ
nguhÁça® & jiyt®
j䜤Jiw
bjhiyöu¡ fšé ãWtd«
br‹id¥ gšfiy¡fHf«
br‹id - 600 005.
ii
Ïsãiy¥ g£l¥go¥òfŸ
Ïu©lhkh©L - eh‹fh« gUt«
jäœ - jhŸ 4
ghl¤Â£l«
TW 1: ÁWfij
• F. mH»çrhä-ÁWfij¤ bjhF¥ò
TW 2: ehlf«
• ga‹gh£L¤ jäœ
• bkhêbga®¥ò
TW 4: bjh‹ikahdÏy¡»atuyhW
• g¡ÂÏy¡»a«, fh¥Ãa§fŸ
iii
TW 5: Ï¡fhy Ïy¡»a tuyhW
• ÁWfij, ehtš
• ehlf«, òJ¡féij
iv
Ïsãiy¥ g£l¥go¥òfŸ
Ïu©lh« M©L - eh‹fh« gUt«
jäœ - jhŸ 4
ghl¥ gF¥ò
1. fh»j cwÎ -1 01
2. fh»j cwÎ -2 22
3. F.mH»çrhä -ÁWfij¤bjhF¥ò 44
4. kndh‹kÙa« 69
5. ga‹gh£L¤ jäœ 84
6. jäœbkhêæ‹ bjh‹ikÍ« j䜢r§fK« 106
7. bjh‹ikahd Ïy¡fz üšfŸ 113
8. r§f Ïy¡»a§fŸ 119
9. r§f« kUéa fhy Ïy¡»a§fŸ 139
10. g¡Â Ïy¡»a§fŸ 152
11. fh¥Ãa§fŸ 169
12. Ï¡fhy Ïy¡»a§fŸ 186
v
1
ghl«-1
fh»j cwÎ-1
1.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• R. rK¤Âu« vGÂa ÁWfijfë‹ Áw¥òfis m¿ªJ bfhŸsš .
ghl mik¥ò
1.2 K‹Diu
1.4.6 ViH-M¥ÃŸ-e£r¤Âu«
1.2 K‹Diu
K‹gUt¤Âš brŒÍŸ gFÂæš Ïl« bg‰WŸs ghlšfŸ mâ Ïy¡fz«, Âiz,
Jiwés¡f« M»ad g‰¿ m¿ªJ bfh©oU¥Õ®fŸ. Ϫj¥ ghl¤Âš R. rK¤Âu« vGÂa
`fh»j cwÎ' v‹D« ÁWfij¤ bjhF¥Ãš Ïl« bg‰WŸs Kjš 6 fijfŸ g‰¿ m¿ªJ
bfhŸs ÏU¡»‹Ö®fŸ.
1.4 ghl¥ÃçÎfŸ
1.4.1 fh»j cwÎ
“v‹dlh brhšnw”
“mjhtJ »buo£ ir£ ÏlJ g¡fK«, blã ir£ tyJ g¡fK« vGJw
khÂç”v‹wh® r¥khnd#® bt£dçia¥ gh®¤J, ntW n#hofis¥ gh®¡f elªjd®. f¤jç
btæš.nt®it Mwhf XoaJ. filÁahf xU n#hoia¥ gh®¤J `Ïij Ú® th§»¤jh‹
MfD«'v‹wh® bt£dç. “Ϫj n#hoy... Ϫj brty¡fhis fUkæyiaél bu©L
éu¡f«FŸs«. n#ho kh£y VjhtJ x©Q xU éuj¡fl¤jh‹ FŸskh ÏU¡fyh«
bu©Léu¡fl Tlnt TlhJ. ÏUtuhY« bgUkhŸ rhäia él Koaéšiy . gšntW
khLfis¥gh®¤J¡ bfh©nl elªjh®fŸ. Áy khLfŸ M¢rçakhf¥ gh®¤jd. Áy »©lš
brŒtJ !nghš fid¤jd. r¥khnd#U« bt£dçÍ« fis¤J¡ ÑnH éH¥nghdnghJ
ϪjkhL§fis th§fyh«. thŒ¥ghd khLf” v‹wh® bgUkhŸ rhä cU¥glhj xU
n#hoia¡fh£o, `ÏJnyÍ« bu£l¢Rê ÏU¡nfŒah?” v‹w r¥khnd#®. bt£dç
mt®ifia¡»Ÿëdh®. 'v¥goahtJ th§»¤ bjhiy¡f£Lnk. ck¡bf‹dnt?'
bgUkhŸrhärkhjhd« T¿dh®. “bu£l¢fê ÏUªjhY« Kf¤Jy k¢r« ÏU¡fj
gh¤Âash ? k¢r¤JšRê ml¡f«” ÏWÂæš bgUkhŸrhä fh£oa khLfŸ Mæu«
%ghŒ¡F th§f¥g£ld.ã«k kf¤jhd ã«kÂ.
1.4.5 yhç¢Á§»
1.4.6 ViH-M¥ÃŸ-e£r¤Âu«
`[h® VjhtJ rh¥ÃL»Ö®fsh ? vd eëå FiHa, `neh, jh§°, Ï¥ngh jh‹ I.o.X.
m©z‹ th§»¡ bfhL¤jh® v‹wh‹! Ú§f v‹d brhšÖ§f. I.o.X, m©zdh ?'
vdédt, mªj thèg‹ I.o.x£l¡T¤j‹ m©z‹ jhnd Ϫj `v§fŸ j®k«-rkj®k«'
gl¤ij¤ jahç¡»wh§f, eh‹ kJiuæš v«.V. go¡»nw‹. õ]£o§ gh®¡f Mir.
I.o.,mD¥Ãdjh brhšY °^onahéš éLth§f‹D brh‹dh§f' v‹wh‹. bgça
òŸëfŸKf¤Âš nfhg« jh©lt« Ml Jiz eof® T£l« j§fS¡FŸ Áç¤J¡
bfh©lJ. MÕ°ghŒ MlyHf‹ mt‹ ifia¥ Ão¤J ÏG¤J¡ bfh©LnghŒ
T®¡fhél«é£Lé£L tu, b[£oš õ]£o§ Mu«gkhf¤ Jt§»aJ.
mªj¡ fh£Á KoªJ mL¤j fh£Á. eoif eëå¡F mì°bl©£ ilu¡l® trd«
brhšè¡bfhL¤jh®. Ú§f xU ViH¥ bgh©Q. bfh¤J ntiy brŒJ»£L ÏU¡Ñ§f
v‹W brh‹dnghJ òbuhlB‹ khnd#® xU Á‹dhs¥g£o òlitia Ú£l, eëå kW¤J
~ghç‹ iey¡° bfh©Lth§f v‹»whŸ. g¤J brf©£ f£L«go ilu¡l® nt©lmtŸ
kW¡f fh£Á u¤jhdJ. `fkyhΫ ékyhΫ jéu k‰w¥ bg©Q§f nghæL§f' v‹W
TwJiz eoiffŸ vGªJ kiy¤J¡ fiyªjd®.
19
1. khlrhä m¡bfs©l©£
1.6 ghl¤bjhF¥òiu
khlrhä j‹ kidé¡F¥gaªJ, j‹ Á¤ÂiaÍ« j§iffisÍ« òw¡fâ¥gij¡
fh»j cwÎ fij TW»wJ. Fo¡fhj nghij v‹w fij rhuha¤Â‰fhf vJΫ
brŒgtiu¡ fh£L»wJ. Vkh‰W¡fhu®fŸ ÏU¥gij `mir¡fKoahJ' fij¥
òy¥gL¤J»wJ. ngh£o, bghwhikahš r_f« Óuêtij és¡F« fij 'r_f¥ òaèš
xU fhjš TL', 'yhç¢ Á§»' fijæš Fw¤Âæ‹ cŸs¤ij¡ fh£L»wh®. ViHæ‹
fdÎF¿¤J és¡FtJ 'ViH-M¥ÃŸ-e£r¤Âu«' fij.
gaš - iga‹
kiw¤J - éaªJ
ngj« - ntWghL
2. rç
3. rç
21
4. rç
5. rç
1.10 gh®it üš
1. fh»j cwÎ - R. rK¤Âu«
22
ghl« -2
fh»j cwÎ-2
2.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• R.rK¤Âu« vGÂa 'fh»j cwÎ' ÁWfij¤ bjhF¥Ãš tU« ÁWfijfë‹
Áw¥òfis m¿ªJ bfhŸSjš.
ghl mik¥ò
2.2 K‹ Di u
2.4.1 rå¡»Hik
2 . 10 gh®it üšfŸ
23
2.2 K‹Diu
K‹ghl¤Âš `fh»j cwÎ v‹D« ÁWfij¤ bjhF¥ÃYŸs MW ÁWfijfŸ g‰¿
m¿ªJ bfh©O®fŸ. Ϫj¥ ghl¤Âš nkY« cŸs IªJ ÁWfijfŸ F¿¤J m¿ªJ
bfhŸs ÏU¡»Ö®fŸ.
2.4 ghl¥ÃçÎfŸ
2.4.1 rå¡»Hik
Kjšt® nfhghš, ¥Ç°, eh‹ brhšwij jaÎ brŒJ nfS' vd¢ brhšy, `nf¡Fw
°nl{ jh©o£LJ [h®' v‹wh‹.
it° Ãç‹ìghš vGªJ éu¤ÂnahL ngÁdh®. `Ϫj eh£y F¿¥gh Ϫj C®y
x©l¡Tl ©iz »il¡fhkš v¤jidnah ViH§f nuh£y gL¡»wh§f. Ϫj jç¤Âu
ehuhaz®fis ãid¤J¥ gh®¡fhjJ khÂç Ït§f MLwijÍ« ghLwijÍ« ãid¤jhš
mªj ViH§fisna Ït§f Ï‹[š£ g©QwjhŒ ãid¡»nw‹. mjdhš v‹id !
Ï‹[š£ g©Qdij eh‹ bgçrh ãid¡fy. fUkh ţL¡F¡ fšahz ou°y nghw
gr§f. I nlh©£ nf®' it° Ãç‹ìghš òw¥g£L¥nghdh®. m¥bghGJ blèngh‹ kâ
mo¡f Kjšt® vL¤J m¥goah eh‹ tnu‹ [h®. jaÎ brŒJ X§f fhiy
ntQK‹dhY« Ão¡»nw‹. v‹ iga‹fŸ Á‹dŠÁ¿RfŸ. f©o¡»nw‹' v‹W
brhšè¥ nghid it¤jh®. it°Ãç‹°ghiy¥ gh®¤J “e«k ghŒ° l΋g° f©l¡l®
xUtid mo¢Á£lh§fsh«. mt§f Ït§fis mo¡f¡ f¤Â f«nghL òw¥gLwh§fsh«.
ouh‹°ngh®£ khnd#® brh‹dh®. mΧf fhYy éGªjhtJ jL¡»nw‹' v‹W
Tw,it°Ãç‹°ghš glgl¥ghf `[h®, e«k iga‹nkny ifit¢rh§fdh éõa«
Èça[h¥ nghFK‹D brhšY§f. Ϫj¡ f©l¡l®fŸ v‹djh‹ ãid¢R¡»£lh§f'
v‹wh®. Kjšt® Xodh®.
`VŒ! bghŒ brhšyhj... bghŒ brh‹d thŒ¡F¥ ngh#d« »il¡fhJ' všnyhU« thŒ
é£L¢Áç¤jd®. bršy¡»ë¡F¡ FY§f FY§f mHnt©L« nghèUªjJ. Óik ehŒ
xU Féaš nrh‰iw¤ ‹W bfh©oUªjJ.
`ešyh ghU§f [h®. vij¤ bjh£lhY« nfiõ k£L« bjhlkh£nl‹. Ϫjh§f rhé
v‹wh‹. njZK¡ nfZ ò¡if'¥ gh®¤jh®. 31090 UghŒ ghy‹° ÏU¡f nt©L«. njZK¡,
bg£oia¤ Âwªjh®. gz¤ij vL¤J v©z¥nghdh®. g©lhu« Áç¤J¡
bfh©lh‹,`x‹äå£ [h®. v©Q§f eh‹ gh¤%« nghæ£L tªJlnw‹. lnaçah khÂç
ÏU¡F”v‹wh‹. njZK¡ gz¤ij v©â Ko¤jh®. 90.10 %ghŒjh‹ ÏUªjJ. 220.80
%ghŒ fhnzh«. g©lhu« tUif¡fhf¡ fh¤ÂUªÂUªjh®fŸ g©lhu« miu kâneu«
fê¤J¢ rhtfhrkhf tªjh‹. njZK¡ 220 %ghŒ¡Fnkš vL¤ÂU¡nf x‹id
r°bg©£ brŒa¥ nghnw‹. nghÄìš ç¥ngh®£ g©z¥ nghnw‹' v‹wh®. g©lhu«
mruéšiy,
`VŒ.. Ú tu«ò Û¿¥ ngrnw. eh‹ blòo ilu¡l® njZK¡ v‹idah ÂULdjh
brhšnw'
`[h® eh‹ ešy FL«g¤Âny ÏUªJ tªjt‹. eh‹ vL¤ÂU¥ngD Ú§fjh‹ tu«ò
Û¿¥ ngrÖ§f',
34
Ú§f v¥go [h® v©zyh«? v‹id v©z¢ brhšè ÏU¡fQ« Ú§fns v©â
vL¤J¡»£lhš ehdhbghW¥ò? ešytD¡F¡ fhyäšy§fwJ rçjh‹? m£äå°
onu£o› MÕr® m®ªJ nghdh®. njZK¡»‹ f©fëš Ú® nj§»é£lJ. éõa«
v°.o.o.æš ilu¡lU¡F¢ brhšy¥g£lJ. g©lhu¤ij x‹W« brŒaKoaéš gz¤ij
br¡ g©z¥nghF« mÂfhçfŸ gz¤ij¤ bjhl¡TlhJ. r«gªj¥g£l gz¤ij
v©â¡ fh£L«go¡ Tw nt©L«' v‹W ilu¡luhš r®¡Fyhj nghlKoªjJ.
``R«kh¤jh”
`Ï¥go ngRwJ ešyh Ïšy khkh. khLth§f¥ òw¥g£l v‹»£l v‹d brh‹ÜaU'
VŒ _Q Ku¡fhš éj¥gh£L¡F v‹ g«¥ br£Lnyna j©â ghŒ¢Á¡f
fky§»l§f..._o eh‹ MJy gæ®it¡nf‹. xd¡F« j©â »l¢rJ khÂç M¢R.
vd¡F« bfhŠr« ãy« »il¢rJ khÂç M¢r‹D brh‹ÜU. Ï¥ngh fky¡ »l§fÍ«
vL¤J¡»£L g«ò br£ilÍ« _Ldh v‹dh khkh m®¤j«'.
`ahU brh‹dhf'.
“FL«Ãnw‹ mŒah”
“gz« Ïšèna”
5. uh#Jiu r£lh«g£o¡fhu®.
2.6 ghl¤bjhF¥òiu
rå¡»Hik ÁWfij khzt®fë‹ m¿ahikia btë¥gL¤J»wJ. ViHfS¡F¥
ÃwªjehŸ éHh v‹gJ v£lh¡få v‹»wJ ‘Ãw¡fhj eh£fŸ' ÁWfij. ViH¢ÁWäia
Vkh‰¿a bk£uh° fhu®fŸ milªj ãiyia. 'xU ViH¥ bg©â‹thŸ' ÁWfij
43
m®¤j« -bghUŸ
rfh¡fŸ -rnfhju®fŸ
òŸëfŸ -eg®fŸ
ifah£fŸ -cjéahs®fŸ
2. rç
3. rç
4.rç
5.rç
ghl«-3
F.mH»çrhä - ÁWfij bjhF¥ò
3.1 f‰wè‹ neh¡f«
F.mH»çrhäæ‹ thœ¡if F¿¥ò g‰¿Í« F.mH»çrhäæ‹ ÁWfijæš j®k
uh{a«, Ïu©L fz¡FfŸ, brérhŒ¡f xUt‹ M»a fijfŸ g‰¿Í« F.mH»çrhäæ‹
fijfŸ mfutçir g‰¿Í« m¿tnj Ï¥gl¤Â‹ neh¡fkhF«.
ghl mik¥ò
3.2 K‹Diu
3.4 ghl¥ÃçÎfŸ
3.3 K‹Diu
F.mH»çrhä ü‰W¡F« nk‰g£l ÁWfijfis vGÂat®. m¢ÁWfijfŸ 13
bjhFÂfshf btëtªJŸsd. _‹W ehtšfisÍ« v£L f£LiufisÍ« _‹W ÁWt®
üšfisÍ« Ïu©L ehlf§fisÍ« 11 bkhêbga®¥ò f£LiufisÍ« vGÂat® Ï‹D«
m¢Áš tuhjitÍ« cŸsd.
3.4 ghl¥ÃçÎfŸ
3.4.1 F.mH»çrhä thœ¡if F¿¥ò
“v‹d ?”
mt‹, Å£L K‰w¤ij¡ flªJ thrš g¡fkhf¥ nghŒ ã‹W gh®¤jh‹; gh®¤jJ«
mt‹ cŸs« äfΫ fZl¥g£lJ.
“eh‹ gh®¡fšny”
njt® nkY« bfŠÁdh®. ”ck¡F ntnw ntiy Ïšiynah? iga‹ tªJ miukâ
neukh ã©Q gh¤ÂU¡fh‹. m¥gΫ Ú® vªÂU¡»w têia¡ fhnzh«! Ïånkš nghæ
ntiyia¢ brŒthuh« ntiy! nghU« nghU«!” v‹W brhšèé£L¡ »s«Ãé£lh®
g©izah®.
e«khœth® ehÍL ne‰W jkJ vGgjhtJ taš fhykhdh®. ešy K®ªj taJ.
KªüW V¡fU¡F nkš it¤J thœªj bgUthœÎ. ngu‹ ng¤Âfbsšyh« vL¤J¥ gh®¤J
é£L¤ ÂU¥ÂnahL f©fis _odh®. rfy Áw¥ò¡fnshL« mtUila mªÂk
ah¤ÂiuÍ« jfd¡»çiaÍ« elªnj¿d. mt® kiwªjJ, Vnjh xU ój cl«ò kiwªJ
òfGl«ò ãiy¥gJ ngh‹w cz®¢Áia c©L g©z éšiy.mtnuhL Vnjh xU
fhyK« Vnjh X® cyfKnk kiwªJé£lJnghš ÏUªjJ.
“th¥gh, õ©Kf« !” v‹wh® ehÍL. ÃwF, “th. Ï¥go c£fhU” v‹W brhšè¥
g¡f¤J¤ ©izia mtD¡F¢ R£o¡ fh£odh®.
``Iah! mªj neh£il Ï‹D« g¤J tUr« MdhY« v‹dhny Û£l KoÍ«'D
njhzšny. ehD« Mdk£L« jh‹ gh®¡»nw‹. tuΡF« bryΡF« rçahŒ¤jh‹
ÏU¡F. xU fhR äŠršny, bu©L tUr« nghdhš, v‹dhny t£oTl¡ f£l KoahJ
nghèU¡F, FL«gK« ehS¡FehŸ bgçrh»¡»£nl tUJ. nghd khr« Tl vd¡F xU
bfhsªij...” v‹W r§nfh#¤Jl‹ brhšè ãW¤Âdh‹ õ©Kf«.
mtDila ãy« IªüW %ghŒ bgWkh v‹gJ vd¡F¤ bjçahJ. ehÍLé‹ ešy
Fz¤ij¡ f©L mtiu mt‹ Vkh‰¿él¡ Tlhnj v‹W ãid¤nj‹. mij¢ Nrfkhf
mtU¡F¤ bjçé¡fΫ Koaéšiy . våD«, ãy« e‹whf éisaéšiynah,
mjdhšjh‹ fl‹ f£l Koaéšiynah 'v‹W nf£gtid¥nghš, ``ãy« v¥go?” v‹W
õ©Kf¤ij¡ nf£nl‹.
ehÍL jiyia¡ FåªJ bfh©L Á¿J neu« nahrid brŒjh®. Vnjh ãidΡF
tªjt®nghš, bjhGit Ï¡filÁ æèUªJ m¡filÁ tiu gh®¤jh®.
54
fl‰fiu kzèš nghŒ c£fhU« tiuæY« c£fh®ªj ÃwF« mªj nAh£lš r®t®
brh‹d brh‰fŸ fhš xè¤J¡bfh©nl ÏUªjd. mªj¢ brh‰fS¡F v¤jidnah
éjkhf¤ jh¤g®a§fŸ brŒJ gh®¤J¡bfh©oUªnj‹.
“g{í rç.”
“ml, bghWŒah! Ú v‹d Ϫj btu£L btu£Lnw? v‹d, uæY¡fh¥ nghnw?” v‹W
brhšèé£L xUt® Áç¤jh®.
“bfh©L th.”
``v‹d ntQ« ?”
``ngh©lh rh«gh®”
neh¡» M£fŸ tªjh®fŸ. ehD« Ïl¤ij¡ fhè brŒJé£L¥ ÚnyhL fšyhit neh¡»
tªnj‹. fhir¡ bfhL¤Jé£L btëna bjUΡF tªjt‹, Áy f# öu« vij¥ g‰¿Í«
ÁªÂ¡fhkš Rfkhf ÅÁa F뮪j fh‰iw mDgé¤J¡bfh©L elªnj‹. m¥nghJ
fl‰fiu¡F¥ nghŒ tuyh« v‹W njh‹¿aJ. ig»uh¥£° rhiyæš ÂU«Ã¡ »H¡F
neh¡» el¡fyhnd‹. mt‹ brh‹d th®¤ijfŸ v¥gonah ÂObu‹W Phgf¤Â‰F
tªjd.
m«khΡF ehY ehsh¡ fLikahd #]u« ... eh‹ ö§fšny ... mJjh‹ ...
mtidna nf£nl‹.
“Ú§f ? ”
“V‹ ”
``vJ¡F ?”
“guthæšny ..”
1. m¡»å ftr«
2. mÂU¥Â
3. mghu Phgf«
4.mHf«khŸ
5.mH»‹ éiy
6.m‹gë¥ò
7.M© kf‹
8.Mjhu« ÏU¡»wjh?
13. ÏuÎ
14. ÏU rnfhju®fŸ
19. Vkh‰w«
20. xU khj Ä›
22. X£l¥gªja«
64
23. f© z«kh
31. fhyf©o
32. fh‰W
36. r¤Âath‹
37. rªÂ¥ò
41. Áç¡féšiy
44. Ra%g«
47. Phgfh®¤j«
51. jçrd«
52. jt¥ga‹
53. j‹ida¿ªjt®
54. Âahf«
55. Âçòu«
56. Âçntâ
58. Ô ég¤J
62. ešytŸ
66. gh®¤jJ.
69. ò¤Â
66
71. òJ cyf«
73. ò‹dif
77. ngijik
78. igué
79. nghè
83. kd¥ghš
84. khWjš
85. Ûdh
86. Kf¡fis
88. _y fhuz«
90. uréfhu«
93. tu¥Ãurhj«
97. td#«
98. th¤Âahu«khŸ
99. é£lFiw
101. éjit
104. #hÂahrhu«!
rè¥ò -nrh®Î
bfhiw¢Á -Fiw¤J
Ra Ãu¡iP -RaãidÎ
2. rç
3. rç
4. rç
5. jtW
ghl« - 4
kndh‹kâa« nguhÁça® Rªju« ßis
4.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• kndh‹kÙa« ehlf¤Â‹ Áw¥òfis m¿jš.
ghl mik¥ò
4.2 K‹Diu
4.4 ghl¥ÃçÎfŸ
4.2 K‹Diu
K‹ ghl¤Âš F. mH»çrhä vGÂa ÁWfij üèš Ïl«bg‰WŸs ÁWfijfŸ
g‰¿ m¿ªJ bfh©oU¥Õ®fŸ. Ï¥ghl¤Âš kndh‹kÙa« ehlf¤Âš Ïl«bg‰WŸs Kjš
Ïu©L m§f§fëš mikªJŸs brŒÂfis m¿ªJbfhŸs ÏU¡»‹Ö®fŸ.
4.4 ghl¥ÃçÎfŸ
4.4.1 ehlf¤ bjhl¡f«
xUehŸ fhiy neu« gh©oa k‹d‹ Ótf tGÂæ‹ mu©kid bfhY k©lg¤Âš
ãfœ¢Á eilbgW»‹wJ. mu©kid¢ nrtf®fŸ Áy® murD¡F¡ FyFUthd Rªju
Kåt® tUif¡fhf ky®khiyfnyhL fh¤ÂU¡»‹wd®. btëæš Muthu« vH, k¡fŸ
Rªju« KåtU¡F thœ¤J¡fŸ Tw, Ótf tGÂæ‹ mik¢r‹ FoyD« ÃwU« Rªju«
Kåtiu ÏåJ tunt‰»‹wd®.
ahbjd XJt‹?
v‹W òfœªJ T¿, tG mtU¡F ghjói# brŒ»wh‹. Rªju® mtid kdkhu
thœ¤J»wh®. k‹d‹ kfŸ kndh‹kâia¥ g‰¿ ey« érhç¡»wh®. Ëd® mur‹ j‹
òÂjhf bešiyæš f£oa mu©kid F¿¤J¥ ngR»wh‹. m§»Uªj Foy‹ mªj
71
v‹W T¿,
FoydJ brhš M‰wiy¡ f©L nrtf‹ éaªJ ã‰f, efuk¡fŸ `Foy‹ brŒÍ«
goWfŸ' (Ôik) mid¤ijÍ« Kåt® m¿th® v‹W jk¡FŸ ngÁ¡ bfh©L
kndh‹kâæ‹ Áw¥ig
v‹W T¿ tUªJ»whŸ.
Ïw¡»D« Ïirna‹
kW¤J,
mt®fŸ ciuahlè‹ ÏWÂæš bréè njhê¥ bg©fSl‹ tªJ 'Ú ts®¤j Kšiy
mU«òé£oU¡»wJ. Ú éiuéš fhjš ta¥gl¥ ngh»whŒ' v‹»whŸ. khjt¤ij ehL«
j‹ kd¤ij Ï¡fhjš VJ« brŒahJ v‹W TW« kndh‹kâ 'beU¥igÍ« fiuah‹
mç¡Fnkh?' v‹W édh vG¥ò»whŸ.
-- -- -- -- -- --- -- -- -- -- --
e¢Áa bj‹id?
v‹W v©â, k‹d‹ Ïwªjhš jhnd mur‹ vd kd¥ghš Fo¡»wh‹. Kjèš v®¥òfŸ
ÏUªjhY« Ëd® j‹id k¡fŸ V‰g® v‹W fUJ»wh‹. kndh‹kâ ãidÎ mtD¡f
tU»wJ. mtŸ ãiyia¤ jd¡F¥ ga‹gL¤Â¡ bfhŸs nt©L« v‹W fh£l
nghL»wh‹.
---------MæiH xUti d¡
gl®bfho glU«
ehlf Kuzdh»a (éšy‹) Foy‹ gh¤Âu¥ gil¥ò ts®¢Á¡F Ϫj¡ fs« e‹F
ga‹gL¤j¥g£oU¡»wJ. mtdJ Nœ¢Á¤ ÂwD« ÁªjidÍ« brhšyh‰wY« ϧF
btë¥gL»‹wd.
77
v‹W Foy‹ Tw, k‹d‹ btF©L TlhJ m~bjhU fhY« Foy' v‹»wh‹. Ϫj¢
NHiy¥ ga‹gL¤Â¡ bfh©L murid¡ f霡F« xU òÂa Nœ¢Áia
mt‹m¿ahjthW òy¥gL¤J»w‹. 'tŠÁ eh£oš e‹brŒehL v‹w xU gFÂ cŸsJ.
mJ,brªjäœ tH§F« nja«. mid¤J ts§fS« ÁwªJ és§FtJ. mªehL cd¡nf
cç¤bj‹ m§F tH§F« bkhêna ciu¡F«. Áy ehŸfshf¢ nru‹ M©oUªjhY«
eh«mªeh£L cçikia mtD¡F¡ bfhL¡féšiy. vdnt e« g©il cçikia¥ gho
mt‹ghy öJ éL¤J e‹ brŒ eh£oid e«äl« x¥gil¡FkhW brhšnth«. e« ty«
fUÂ mjid¡ bfhL¤J éLth‹. Ï‹nwš, rkhjhd¢ Á‹dkhf¤ ÂUkz V‰gh£il
ãfœ¤ÂéLnth«', v‹W TW»wh‹. murD« mjid V‰»wh‹. m¤njhL ešy öjuhf
mD¥g nt©L« v‹W Foy‹ kf‹ gynjtid¤ nj®ªbjL¡»wh‹. Rªju Kåt® T¿a
enlrid Ïê¤J« gê¤J« ngR»wh‹ Foy‹. fhy és«gdŠ rhyΫ Ônj 'clnd mt‹
brŒf' v‹W Foyid nt©l mtD« br‹WéL»wh‹. mtid mik¢rdhf¥ bg‰wJ
jkJ gh¡»a«' v‹W k‹d‹ ãid¡»wh‹. mªj neu¤Âš Áy Ãuò¡fS« ehuhazD«
tU»‹wd®.
78
v‹W TW»wh‹.
v‹W Tw', bgU«ngh® ÏyhehŸ Ãwth ehns' v‹W T¿ k»œªjd® gilÅu®fŸ. xU gil
Åu‹ “ahnjh fhuz« xjhŒ jiyth?' v‹W nf£f, k‰bwhU Åu‹'m¥gªÂ‹dnth ?
myhšFê v©znth ? br¥ÃaJ cd¡F. ek¡nf‹?' v‹W éilæW¡»wh‹.
ÕL -bgUik
juâ -óä
f£bré -gh«ò
kŠr -nkf«
2.rç
3.rç
4.jtW
5.rç
ghl« -5
ga‹gh£L¤ jäœ
5.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• jäœ bkhêæ‹ Áw¥òfis m¿ªJ bfhŸSjš
ghl mik¥ò
5.2 K‹Diu
5.6 ghl¤bjhF¥òiu
5.2 K‹Diu
K‹ ghl¤Âš kndh‹kÙa« ehlf¤Â‹ Ïu©L m§f§fë‹ fijia m¿ªJ
bfh©oU¥Õ®fŸ. Ϫj¥ ghl¤Âš ga‹gh£L¤jäœ, bkhêbga®¥ò g‰¿ m¿ªJ bfhŸs
ÏU¡»‹Ö®fŸ.
85
rhy, cW, jt, eå, T®, fê M»a ÏitahΫ äF v‹D« (v.L.) rhy¥ ngÁdh‹
(äFÂahf¥ ngÁdh‹)
(m) fky«, fŠr«, K©lf« - Ï¥bga®¤Âç brh‰fŸ ahΫ jhkiu v‹w xnu bghUis¤
jU»‹wd.
(M) »Ÿis , j¤ij, Rf«, mç, t‹å M»a Ï¢brh‰fŸ ahΫ »ëia¡ F¿¡f tU«
bga®¤Âç brh‰fŸ.
(v.L) fo.
foef® -fh¥ò
fontš -T®ik
fokhiy -kz«
fokh®g‹ -és¡f«
fo¥ngh® -m¢r«
87
foau© -Áw¥ò
fobr‹wh‹ -éiuÎ
fofh‰W -äFÂ
fokz« -òJik
foKuR -M®¤jš
1. vG¤J¥ ÃiH
u-w-ntWghL
• guit - flš
gwit - gw¥gd
• mu« - xU fUé
mw« - jUk«
• mç - ÂUkhš, bt£L
m¿ - m¿ªJ bfhŸ
• Ïiu - czÎ
Ïiw - mur‹, tç, flΟ
• xU - x‹W
xW -j©o
• fç - ahid, mL¥ò¡fç
f¿ - fhŒf¿, Ïiw¢Á
• fiu - Xu«
fiw - mG¡F
• jç - mâ
j¿ - bt£L, berΡ fUé
• gç - FÂiu
g¿ - ÃL§F
• òu« - efu«
òw« - g¡f«
yfu-sfu-Hfu ntWghL
`y'é‰F¥ gš `s' vdΫ, `s'é‰F¥ gš `y' vdΫ, y,s,ΡF¥ gš H vdΫ, H
ΡF¥ gš y,Ÿ vdΫ kh‰¿ vGÂdhY« ÃiH c©lhF«.
• cyÎ - el
cHÎ - ãy cHÎ
• xè - xir
xë - btë¢r«
xê - Ú§F
• fè - J‹g«
fë - k»œ¢Á
fê - äFÂ, Ú¡F
• »è - ga«
ȑ - gwit
»ê - »ê¤jš
• Nš - fU¥g«
NŸ - tŠÁd«
Nœ - £läL
`z'ΡF¥ gš `d' vdΫ, `d'ΡF¥ gš `z' vdΫ kh‰¿ vGÂdhš bghUŸ
khWghL njh‹W«,
• M© - Mlt‹
M‹ - gR
• Miz - f£lis
Mid - ahid
• C© - czÎ
C‹ - Ïiw¢Á
fd« - Rik.
• j©ik - F뮢Á
j‹ik - Ïašò
• Jâ - Mil, bt£L
Jå - nfhg«
• gâ - ntiy
gå - F뮢Á
t‹ik - tèik
ãidéš bfhŸf :
2. x‰W¥ ÃiHfŸ
jªj¥ bg£o
fdh+f©nl‹ = fdh¡f©nl‹
m + fhL = m¡fhL
Ï + ÁWä = Ï¢ÁWä
c + g¡f« = c¥g¡f«
v + iga‹ = v¥iga‹?
7. mªj, Ϫj, m§F, ϧF, M©L, <©L, m¥go, Ï¥go v‹D« R£L¢ brh‰fis
mL¡F«, vªj, v¥go, v§F v‹w édh¢ brh‰fis mL¤J« tU« tšèd« äF«.
93
vªj + ó = vªj¥ó
r£il + Jâ = r£il¤ Jâ
jhkiu + ó = jhkiu¥ó
Fo - Ãwªjh® = Fo¥Ãwªjh®.
Áy + ghlš = Áyghlš
gy + FÂiu = gyFÂiu
5.go vd KoÍ« brh‰fë‹ K‹ tU« tšbyG¤J äfhJ (m¥go, Ï¥go, v¥go jéu).
VÎ + fiz = VÎfiz
3. bjhl®¥ÃiH
`ML« khL« nkŒªjJ' Ϥbjhlçš ML« khL« Ïu©L nr®ªJ tªj vGthŒ g‹ikahf
cŸsJ. Mdhš nkŒªjJ v‹w gaåiy xUikahŒ tªJŸsJ. Mfnt ÏJ ÃiH.
Âizka¡f«
`rhªÂ CçèUªJ tªjJ' - Ϥbjhlçš rhªÂ v‹w vGthŒ ca® Âiz¥ bga®
tªjJ v‹D« gaåiy m~¿iz¡F cçaJ. ca®Âid vGthŒ m~¿iz¡Fça
gaåiyia¡ bfh©L Kotjhš ÃiHahdJ. 'rhªÂ CçèUªJ tªjhŸ' v‹W vGjtnj
rç.
ghš ka¡f«
v©ka¡f«
Ïlka¡f«
fhy ka¡f«
F¿¥ òfŸ
• xU, mJ v‹D« brhšiy mL¤J Kjš vG¤J cæuhf¡ bfh©l brhš tªjhš
xU v‹gJ `X®' vdΫ mJ v‹gJ `m~J' vdΫ kh¿ tu nt©L«.
f‰ngh® éU«ò« t©z« vGJtnj Áwªj bkhê eilahF«. k⥠Ãuths eil
v‹gJ j䜢 brh‰fnshL tlbkhê¢ brh‰fis¡ fyªJ vGJtJ. fyit eil v‹gJ
j䜢 brh‰fSl‹ Ãwbkhê¢ brh‰fis äFÂahf¡ fyªJ vGJtJ. Ϫj bkhê
eilfŸ ght« Áw¥ghdit Mfh. vdnt jå¤jäœ eilna Ïåa, vëa, Áwªj
eilahF«.Ï¥bghGJ gH¡f¤Âš cŸs Ãwbkhê¢ brh‰fis Ú¡»¤ j䜢 brh‰fis¥
ga‹gL¤JtJ e« flikahF«.
mÃnõf« - ÂUKG¡F
M°Â - brh¤J
M°g¤Âç - kU¤Jtkid
y£rz« - mHF
r«Ãujha« - kuò
g#h® - fil¤bjU
k¤Âahd« - e©gfš
éõa« - brŒÂ
Ah°lš - éLÂ
u¤J - Ú¡f«
»s®¡ - vG¤j®
mDgt« - g£l¿Î
mtru« - éiuÎ
#d§fŸ - k¡fŸ
Ãur§f« - brh‰bghêÎ
99
khj« - §fŸ
RgÂd« - e‹dhŸ
r§Ñj« - Ïir
ek°fhu« - tz¡f«
nfhZo - FG
#h°Â - äFÂ
#h¡uij - v¢rç¡if
gh®kÁ - kUªjf«
°Tš - gŸë
fZl« - J‹g«
íšyh - kht£l«
rªnjhõ« - k»œ¢Á
f«¥ô£l® - fâå
rhj« - nrhW
kªÂç - mik¢r‹
éõ« - eŠR
gy« - tèik
ã#« - c©ik
100
No. F. 15-67
From
To
Sir,
Sub: Introduction of Metric system of Weights and Measure in the country - Action
requested.
I am directed to inform you that the Government of India have decided to introduce
the Metric system of Weights and Measure gradually in the country. With a view to achieving
the objective, it is proposed to take such step as may be necessary. So far as the Scientific
Institutions are concerned, it is believed that they are already familiar with the proposed
system, though the desired stress may not have been paid on them. It is therefore, requested
that appropriate steps be taken to see that the students are given greater practice in the
use of metric system, so that they can calculate in terms of that system.
If however, the state Government feel that the difficulties in the use of metric system
are too many, it will be appreciated if full particulars, regarding the problems likely to be
encountered, together with suggestions. If any of the state Government in this matters are
communicated to this Ministry as an early date.
101
Yours faithfully,
Sd/--------------------
for secretary
bkhê bga®¥ò
v© : v~¥, 15-67
mD¥òe®
bgWe®
Iah,
j§fŸ c©ikÍŸs,
(ifbah¥g«)
brayhsU¡fhf.
102
Government of India,
Ministry of Scientific Research
New Delhi, the 15th May 1967
No. E. 15-67
Sir,
Sir,
Sub: Introduction of Metric System of weights and Measures in the country - Action requested.
I am directed to inform you that the Government of India have decided to introduce the
Metric System of weights and measures gradually in the country. With a view to achieving
the objective, it is proposed to take such step as may be necessary. So far as the Scientific
Institutions are concerned, it is believed that they are already familiar with the proposed
system, though the desired stress may not have been laid on them. It is therefore, requested
that apropriate steps be taken to see that the students are given greater practice in the use
of metric system, so that they can calculate in terms of that system.
If however, the state Government feel that the difficulties in the use of metric system are too
many, it will be apreciated if full particulars, regarding the problems likely to be encountered,
together with suggestions if any of the State Government in this matter are communicated
to this Ministry at an early date.
Your faithfully,
sd/-XX
For SECRETARY
bkhê bga®¥ò
ϪÂa muR
mD¥òe® :
bgWe® :
Iah,
j§fë‹ c©ikÍŸs
(ifbah¥gäl¥g£lJ)
brayU¡fhf
5.7K¡»a¢ brh‰fŸ
mfu tçir -mfu Kjš tçir¥gL¤Jjš
xè¥òKiw -c¢rç¥ò
EQ¡f« -E£g«
2.rç
3.rç
4.rç
5.rç
ghl«-6
jäœ bkhêæ‹ bjh‹ikÍ« j䜢 r§fK«
6.1 f‰wè‹ neh¡f«
jäœ bkhêæ‹ bjh‹ikia m¿ªJ bfhŸsš. j䜢 r§f« g‰¿a brŒÂfis¤
bjçªJ bfhŸsš.
ghl mik¥ò
6.2 K‹ Di u
6 . 10 gh®it üšfŸ
6.2 K‹Diu
K‹ ghl¤Âš ga‹gh£L¤jäœ g‰¿ m¿ªJ bfh©oU¥Õ®fŸ Ϫj¥ ghl¤Âš jäœ
bkhêæ‹ bjh‹ikÍ« j䜢 r§fK« g‰¿ m¿ªJ bfhŸs ÏU¡»Ö®fŸ.
107
».K. g¤jh« ü‰wh©oš v»¥J eh£oid M©L tªj rhyk‹ v‹w nguurD¡F¤
jäœ k‹d®fŸ f¥gš _y« kæè‹ njhif, ahid¤ jªj«, Fu§FfŸ, m»š M»at‰iw
mD¥Ã it¤jd®. njhif 'J»' v‹W«, m»š 'mAy¤' v‹W«, Fu§if¡ F¿¡F« fé
v‹w brhš 'fÕ«' v‹W« giHa <¥U bkhêæš cŸs ééèa üèš fhz¥gL»‹wd.
v‹W TW»wJ. 'jäœ ãiya¤ij¥ bg‰w bjUéidÍila kJiu' v‹gš ϧF r§f«
ãiya« v‹w brhšyhš cz®¤j¥g£LŸsJ.
110
JiwthŒ EiHªjidnah
fè - Fu§F
Â¥Ãè - äsF
112
mit - r§f«
ãiya« - r§f«
2. rç
3. rç
4. jtW
5. rç
ghl«- 7
bjh‹ikahd Ïy¡fz üšfŸ
7.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• bjh‹ikahd Ïy¡fz üyh»a mf¤Âa« g‰¿ m¿ªJ bfhŸSjš.
ghl mik¥ò
7.2 K‹ Di u
7.4.1 mf¤Âa«
7. 7 K¡»a¢ brh‰fŸ
7. 10 gh®it üšfŸ
114
7.2 K‹Diu
K‹ ghl¤Âš jäê‹ bjh‹ik, K¢r§f tuyhW, kJiuæš j䜢 r§f«
ÏUªjj‰fhd rh‹WfŸ M»ad g‰¿ m¿ªJ bfh©O®fŸ. Ϫj¥ ghl¤Âš
jäœbkhêæ‹ bjh‹ik Ïy¡fz üšfsh»a mf¤Âa«, bjhšfh¥Ãa« M»ad
g‰¿m¿ªJ bfhŸs ÏU¡»Ö®fŸ.
7.4 ghl¥ÃçÎfŸ
7.4.1 mf¤Âa«
7.6 ghl¤bjhF¥òiu
mf¤Âa« v‹D« üš mf¤Âa® Ïa‰¿aJ. Ït® jiy¢ r§f«, Ïil¢r§f« M»a
Ïu©oY« ÏUªjt®. Ït® g‰¿¥gy fijfŸ cŸsd. bghÂif kiyæš thœªj
jäœKåt® v‹gj‰F¥ gy jäœ üšfëš rh‹W fhz¥gL»‹wJ. 12,000 ü‰gh¡fŸ
ÏUªjd. 103 ü‰gh¡fŸ bjhšfh¥Ãa, e‹}š ciuahÁça®fë‹ nk‰nfhëš
tªJŸsd. gthdªj« ßis Ϫü‰gh¡fis¤ Âu£o¥ 'nguf¤Âa¤Âu£L' v‹w bgaçš
üyhf btëæ£LŸsh®.
ÃçÎ - mÂfhu«
Ïaš - gF¥ò
mfthœ¡if - Ïšthœ¡if
2. rç
3.rç
4.rç
5.rç
118
7.10 gh®it üš
1. jäœ Ïy¡»a tuyhW - lh¡l® Á.ghyR¥Ãukâa‹
ghl« - 8
r§f Ïy¡»a§fŸ
8.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• mf¥ghlšfŸ, òw¥ghlšfŸ g‰¿ m¿ªJ bfhŸsš,
ghl mik¥ò
8.2 K‹ Di u
8.2 K‹Diu
K‹ ghl¤Âš bjh‹ikahd Ïy¡fz üšfsh»a mf¤Âa«, bjhšfh¥Ãa« g‰¿
m¿ªJ bfh©O®fŸ. Ï¥ghl¤Âš r§f Ïy¡»a« g‰¿ m¿ªJ bfhŸs ÏU¡»‹Ö®fŸ.
120
ϤÂw¤j v£L¤bjhif.
Fw£ghé‹ fU¤J,
I§FWüW : Ϫüèš kUj«, beŒjš, F¿ŠÁ, ghiy, Kšiy v‹w tçir Kiwæš
x›bthU Âiz¡F« üWghlšfŸ Åj« IªüW ghlšfŸ cŸsd. Ï¥ghlšfŸ _‹wo¢
ÁWikÍ« Mwo¥ bgUikÍ« bfh©lit. Ϥbjhif üiy¤ bjhF¤jt®: òy¤Jiw
K‰¿a Tlÿ® »Hh®. bjhF¥Ã¤jt‹ ahid¡f£nrŒ khªjuŠnrušÏU«bghiw.
Ϫüiy¥ ghoa òyt®fŸ tUkhW.
ctiy¡ Ttš Ñœ
Ï›thW xnu fU¤ij _‹W ghlšfëš _‹W Kiw xnu tif Xiræš cz®¤J«
fhuz¤jhš fè¤bjhif xirey« ÁwªJ és§F»wJ. '
bghUŸ ey«, xir ey«, fU¤J¢ br¿Î, ehlf¥ gh§F Kjèa gštif¢
Áw¥òfSl‹ fè¤bjhif Âfœtjhš `f‰wh® V¤J« fè' vd¥ ngh‰w¥gL»wJ.
nruyhjå‹ bfhilæid
thuh uhæD« Ïuty® nt©o
gçghlš : mfK« òwK« fyªJ ghl¥g£l ghlšfë‹ bjhF¥ò üš, gçghlš v‹D«
ghtifahš mikªjjhš Ï¥bga® bg‰wJ. Ϫüèš bjhF¡f¥g£l fhy¤Âš vGgJ
ghlšfŸ ÏUªjd. Ï‹W 22 ghlšfŸ k£Lnk »il¤JŸsd. ÂUkhš 6, KUf‹ 8, itia
8, itia g‰¿a ghlšfŸ mf¥bghUŸ g‰¿ad. ÃwghlšfŸ òw¥bghUŸ g‰¿ad.
ϪüYŸ,
ahm« Ïu¥git
Ï¥gh£oš kJiu, ciwô®, tŠÁ M»a _ntªj® jiyefu§fë‹ Áw¥ò: ngf‹, ghç,
fhç, MŒ, mÂf‹, eŸë, Xç M»a filbaG tŸsšfë‹ bfhil¤Âw«; ÁWghz®
tWikãiy; ešèa¡ nfhl‹ bfhYéU¡if; mU«g©òfŸ, gçÁš tH§F« Âw‹
M»ad Áw¥ghf¡ Tw¥g£LŸsd.
kJiu¡fhŠÁ : g¤J¥gh£oš bgça gh£L ÏJ. 782 mofis cilaJ. kJiuia M©l
gh©oa‹ beLŠbrêaD¡F ãiyahikia t‰òW¤J« bghU£L kh§Fo kUjdh®
v‹D« òytuhš ghl¥bg‰wJ.
.......................................
v‹w mofëš Âw«gl és¡F»wh®. Ï¥gh£oš atd® Ïa‰¿a ghit és¡F«, clš
tè ä¡f äny¢r® efçid¡ fhtš fh¥gJ« Tw¥gL»‹wJ.
brŒa¥ g£l fhjâia¡ fH‰¿ v¿ªJ mjid éu£odhŸ. mJ br‹W fl‰fiu kzèš
éGªJ, m›têna ÁWt®fŸ X£o¢ br‹w K¡fhš ÁWnjçid nkY« bršyélhkš
jL¤jjh«.
gl¥ig - njh£l«
bt©K¤j« - K¤J
nfë® - cwéd®
2.jtW
3.rç
4.rç
5.rç
ghl«-9
r§f« kUéa fhy Ïy¡»a§fŸ
9.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• `ÏU©l fhy«' v‹W Tw¥gL»‹w r§f« kUéa fhy¤Âš njh‹¿a
Ïy¡»a§fis¥ g‰¿ m¿ªJ bfhŸsš.
ghl mik¥ò
9.2 K‹ Di u
9 . 10 gh®it üšfŸ
9.2 K‹Diu
K‹ ghl¤Âš r§f Ïy¡»a§fshd gh£L« bjhifÍ« g‰¿ m¿ªJ bfh©O®fŸ.
Ϫj¥ ghl¤Âš r§f kUéa fhy¤Âš njh‹¿a gÂbd©Ñœ¡fz¡F üšfŸ g‰¿
m¿ªJ bfhŸs ÏU¡»Ö®fŸ.
140
Ït‰WŸ fh® eh‰gJ, IªÂiz I«gJ, IªÂiz vGgJ, Âiz bkhê I«gJ,Âizkhiy
ü‰iw«gJ, ifªãiy M»a MW« mf¥bghUŸ üšfshF«. fstê eh‰gJ x‹W k£L«
òw¥bghUŸ üyhF«. ÂU¡FwŸ, ehyoah®, eh‹kâ¡foif, Ïåait eh‰gJ, Ï‹dh
eh‰gJ, ÂçfLf«, Mrhu¡nfhit, gHbkhê eh}W, ÁWgŠr_y«, KJbkhê¡fhŠÁ,
Vyh M»a gÂbdh‹W« Ú üšfshF«.
9.4 ghl¥ÃçÎfŸ
9.4.1 gÂbd©Ñœ¡fz¡»š Ú üšfŸ
ÂU¡FwŸ
v‹W ngh‰¿ÍŸsh®.
141
Ëò njhê jiyéæl« 'ã‹ nrh®Î Ú§»l Ϫj¢ Nlhd ghiynaD« gUFthahf' vd
nt©L»whŸ. mj‰F¤ jiyé 'fhjy® v‹ beŠÁš cŸsh®. Nlhd ghiy¥ gU»dhš
mJ cŸns bršY« bghGJ mtiu¢ R£LéLnkh vd mŠR»nw‹' v‹»whŸ.
ehyoah®
eh‹kâ¡foif
Ïåait eh‰gJ
Ï‹dheh‰gJ
ÂçfLf«
R¡F, äsF, Â¥Ãè M»a _‹¿dhš M»a kUªJ¡F¤ ÂçfLf« v‹W bga®.
Ï«kUªJ clš nehia¥ ngh¡f cjÎtJnghy Ϫüè‹ x›bthU ghlY« kdey¤J¡F
cjΫ _‹W mça fU¤JfŸ Tw¥g£LŸsikæ‹ Ï¥bga® bg‰wJ. Ïjid Ïa‰¿at®
ešyhjdh®. Ϫüèš 104 ghlšfŸ cŸsd.
Mrhu¡nfhit
gHbkhê eh}W
`mâbayh« Milæ‹ Ã‹
v‹gd F¿¥Ãl¤j¡fd.
ÁWgŠr_y«
KJbkhê¡fhŠÁ
VyhÂ
fh®eh‰gJ
fh® fhy¤Â‹ mH»a Ïa‰if tUzidfŸ bfh©l mf¥ bghUŸ üš ÏJ. Ïj‹
MÁça® kJiu¡ f©z§ T¤jdh®. éidnk‰ br‹w jiyt‹ fh® fhy¤Âš ÂU«Ã
tUtjhf¤ jiyéæl« T¿¢ br‹wh‹. mt‹ F¿¥Ã£l fh®fhyK« tªjJ. mt‹
ÂU«Ã thuhik f©L jiyé tUªÂdhŸ. njhê nj‰¿dhŸ. jiytD« jiyéia
ãidªJ, nj®¥ghfndhL ngÁ éiuªJ ÛŸtjid mHFw¡ fh® eh‰gJ vL¤Jiu¡»‹wJ.
Kšiy ãy¤Â‹ Kjš, fU, cç¥bghUŸfŸ mHFw¥ òida¥ bg‰WŸsd. fh®¤Âif¤
§fëš és¡nf‰¿ it¤J k¡fŸ bfh©lhL« KUf¥ bgUkhD¡Fça g©il¤
ÂUéHh g‰¿a F¿¥ò Ϫüèš 26 M« ghlèš tU»wJ.
IªÂiz I«gJ
IªÂiz vGgJ
Âizbkhê I«gJ
Âizkhiy ü‰iw«gJ
ifªãiy
fstê eh‰gJ
nf©ik-e£ò
foik - J©L
FHé -FHªij
C‹ - khär«
151
2. rç
3.rç
4.rç
5.rç
ghl«-10
g¡Â Ïy¡»a§fŸ
10.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• irt rka¤ij¢ rh®ªj eha‹kh®fŸ ÁtbgUkh‹ ÛJ ghoa ghlšfë‹ Áw¥òfis
m¿jš
ghl mik¥ò
10 . 2 K‹ Di u
10 . 3 ghl m¿Kf«
10 . 4 ghl¥ ÃçÎfŸ
10 . 5 j‹ kÂ¥Õ£L édh¡fŸ
10 . 6 ghl¤ bjhF¥òiu
10 .7 K¡»a¢ brh‰fŸ
10 . 8 j‹ kÂ¥Õ£L éilfŸ
10 . 9 khÂç édh¡fŸ
10.2 K‹Diu
K‹ ghl¤Âš r§f kUéa fhy Ïy¡»a§fŸ fh¥Ãa§fŸ g‰¿ m¿ªJ bfh©O®fŸ.
Ϫj¥ ghl¤Âš g¡Â Ïy¡»a§fŸ F¿¤J¤ bjçªJ bfhŸs ÏU¡»‹Ö®fŸ.
153
ÂUPhd r«gªj®
ÂUehΡfur®
Rªju®
khâ¡fthrf®
ÂU_y®
fhiu¡fhy«ikah®
bghŒifahœth®
v‹W ghoÍŸsh®.
ój¤jhœth®
v‹W ghoÍŸsh®.
ngahœth®
v‹W ghoÍŸsh®.
162
ÂUkêirahœth®
e«khœth®
kJuféahœth®
Fynrfu Mœth®
bgçahœth®
M©lhŸ
ÂL¡»£L, ntW òJkhiy f£o ÏiwtD¡F¢ N£odh®. m‹¿uÎ Ïiwt‹ mt® fdéš
njh‹¿ M©lhŸ No¡ bfhL¤j khiyiana bfh©LtªJ jd¡F¢ N£LkhW
f£lisæ£lh®. j« kfë‹ g¡Â¢ Áw¥ig cz®ªj bgçahœth® mtis¢ No¡ bfhL¤j
Rl®¡bfho' v‹W ngh‰¿dh®. M©ltidna M©ltŸ v‹gjhš M©lhŸ
v‹wiH¡f¥g£lhŸ. Ït® ghoa üšfŸ ÂU¥ghit, eh¢Áah® ÂUbkhê M»a Ïu©Lkh«.
Ït® ghoa,
v‹w eh¢Áah® ÂUbkhê¥ ghlš Ï‹¿ itzt® ÂUkz« Ï‹W« ãfHhJ. Ït® ghoa
ÂU¥ghit K¥gJ ghlšfS« kh®fê¤ Â§fëš ghit neh‹ò neh‰F« bg©fŸ gho¥
gutr¥ gLtj‰F« öa kd¤Jl‹ khatid¥ guÎtj‰F« ghl¥ bgW»‹wd.
bjh©luo¥ bghoahœth®
ÂU¥ghzhœth®
nrhH eh£L ciwôçš ghz® Fy¤Âš Ãwªj Ït® Ïir¥ ghlšfis¥ gho Ïiwt‹
bjh©L brŒJ tªjh®. Mœth® mu§få‹ ÂUnkå mHF f©L 'mkydh Ãuh‹' v‹W
bjhl§F« g¤J¥ ghRu§fis¥ ghoÍŸsh®.
ÂUk§ifahœth®
kf‹ik - j¤J
td¥ò - mHF
Ïl® - J‹g«
khat‹ - ÂUkhš
168
2.rç
3.rç
4.rç
5.rç
ghl« - 11
fh¥Ãa§fŸ
11.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
• fh¥Ãa§fŸ cz®¤J« fU¤Jfis m¿ªJ bfhŸSjš
ghl mik¥ò
11. 2 K‹ Di u
11.4.3 bgU§fij
11.4.4 bgçaòuhz«
11.4.5 f«guhkhaz«
11.2 K‹Diu
K‹ghl¤Âš irt itzt g¡Â Ïy¡»a§fŸ g‰¿ m¿ªJ bfh©O®fŸ. Ϫj¥
ghl¤Âš fh¥Ãa§fŸ F¿¤J m¿ªJ bfhŸs ÏU¡»‹Ö®fŸ.
170
1. Áy¥gÂfhu«
v‹W T¿, cæ® Jw¡»wh‹. ϧF `muÁaš ÃiH¤njh®¡F mw« T‰whF«.' v‹w c©ik
és¡»¡ fh£l¥g£LŸsJ.
2. kânkfiy
Ϫüš éHhtiw fhij bjhl§», gt¤Âw« mWbfd¥ ghit neh‰w fhij tiu
K¥gJ fhijfis¡ bfh©LŸsJ.
fij
v‹W ngh‰W»wJ.
3. ÓtfÁªjhkâ
fij
mu©kidæš Ãw¡f nt©oa Ótf‹ RLfh£oš Ãwªj Ïêãiy F¿¤J¤ jhŒ éria
Ïu§»¡ TW« ghlèš mty¢ Rit jJ«ò»wJ.
177
4. tisahgÂ
5. F©lynfÁ
fij
ÏuhrfUf eh£L mik¢rç‹ xnu kfŸ g¤Âiu. xU ehŸ ÏtŸ, gil Åu®fŸ fhs‹.
v‹w fŸtid¢ Áiw¡Tl¤Â‰F miH¤J¢ brštij¡ f©lhŸ. mtDila
ÏsikiaÍ« mHifÍ« f©L mt‹ ÛJ fhjš bfh©lhŸ. Ïjid m¿ªj mtŸ jªij
1. Nshkâ
fij
2. ÚynfÁ
fij
3. cjazFkhu fhéa«
4. anrhju fhéa«
5. ehfFkhu fhéa«
11.4.3 bgU§fij
11.4.4 bgçaòuhz«
v‹W ghL»wh®.
182
11.4.5 f«guhkhaz«
vd¥ ghL»‹wh®.
Áwªj féij v›thW ÏU¡f nt©L« v‹gij¡ f«g® nfhjhéç M‰W¡F ctik
TW Kf¤jh‹ F¿¥ÃL»‹wh®.
183
v‹W ghL»wh®.
gok« - Áiy
Âiu - tç
2. rç
3. rç
4. rç
5. rç
5. IŠÁW§fh¥Ãa§fis és¡Ff.
ghl« - 12
Ï¡fhy Ïy¡»a§fŸ
12.1 f‰wè‹ neh¡f§fŸ
ÁWfij, òÂd«, ehlf«, f£Liu M»ait g‰¿ m¿tnj Ϫj¥ ghl¤Â‹
neh¡fkhF«.
ghl mik¥ò
1 2 . 2 K‹ Di u
1 2 . 3 ghl m¿Kf«
12 . 4 gh l¥ÃçÎ fŸ
12.2 K‹Diu
jäœ Ïy¡»a tuyh‰¿š ciueil ts®¢Á milªJ m¢R ÏaªÂu§fS«
m¿Kfkhd fhyf£l¤Âš njh‹¿a Ïy¡»a§fŸ Ï¡fhy Ïy¡»a§fŸ vd¥g£ld.
mt‰¿š K¡»akhdjhf ÁWfij, òÂd«, ehlf«, f£Liu M»ait Ïl«bg‰wd.
187
12.4 ghl¥ÃçÎfŸ
12.4.1 ÁWfij Ïy¡»a«
jäêš thŒbkhê kuò tçtot kuò vd Ïu©L kuòfŸ fhyªnjhW« ts®¢Á bg‰W
tªjd. K‹dij k¡fŸ kubg‹W« Ëdij¥ òyt® kubg‹W« Twyh«. òyt® tH§»
tªj, òyt® be¿ kuigna òybd¿ tH¡f« v‹wd®. m›thwhæ‹ òybd¿ tH¡fšyhj
cyf tH¡F x‹¿Uªjik bgw¥gLkšyth? jäêš ÏirÍ« ehlfK« , Ãw gy fiyfS«
ϧ‡d« thŒbkhê kughŒ, k¡fŸ kughŒ, cyf tH¡fhf ÏUªJ tªjd.
mjdhnyna.mt‰WŸ bgU« gFÂ vGj¥glhkš nghæd. vGj¥glhkny thŒbkhêahf
ÏUªjikahš tlbrh‰fis V‰W, m«bkhêæš xU Áy E£gkhf¥ bga®¤J vGÂ
it¡fΫ g£ld. vdnt vGj¥glhj Ϥjäœ kuig czu kh£lhkš Ïit jäêny
ÏšiybadΫ fl‹ bg‰witbadΫ TWtJ m§‡d« TWth® j« m¿é‹ikia
btë¥gL¤JtnjahF«,
jäêš Ï§‡d« Ï‹W nkil ehlf kubgh‹W« ehlf¡ fh¥Ãa ku bgh‹W« ts®ªJ
tU»‹wd. m©ik¡ fhykhf btëtªJŸs fh¥Ãa ehlf§fSŸ r.ghyRªju¤Â‹
MÂkªÂ (1972), V v‹.bgUkhë‹ ghšk (1975), Ir¡F mUikuhrå‹ beLkh‹ mŠÁ
(1975), M. gHãæ‹ må¢r mo(1973), j.m. Rªjuuhrå‹ nt§ifæ‹ ntªj‹(1973), f.
bgUkhë‹ khbgU« mw« (1975),fh. mu§frhäæ‹ fdif (1976), K. cyfehjå‹
m‹åäáè (1978) v‹gd F¿¥Ãl¤j¡fd, jäœ ehlf¤Jiw eo¡f¤j¡fdΫ
go¡f¤j¡fdΫ nk‹nkY« òJ¤Âw‹fis¡ f©L ga‹gL¤j nt©L«.
2. éGJ é£L ã‰F« Mšnghš gy »is é£L fijia ts®¤J¡ TWtJ òÂd«
ghâ - j¤Jt«
f£Liu¤jš - bjhF¤Jiu¤jš
òybd¿ - Ïy¡»abe¿
2. rç
3. rç
4. rç
5. rç
khÂç édh¡fŸ
Ïsãiy¥ g£l¥go¥òfŸ
Ïu©lh« M©L - eh‹fh« gUt«
jäœ - jhŸ 4
mo¤js¥go¥ò
neu« : 3 kâ kÂ¥bg©: 75
(gFÂ - m)
(gFÂ - M)
(gFÂ - Ï)