DECNaem rey Aralin 4h Register at Barayti ng Wika Layunin + Natutukoy ang kahulugan at kabuluhan ng mga konseptong pangwika. + Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya sa pag-unawa ng mga konseptong pangwika. Isa sapinakamaganda at epektibong obserbasyon para sa pag- aaral ng wika ang paliparan o airport. Alam ba ninyo kung bakit? Nagsisilbing bukana ng isang lugar sa bansa at tagpuan ng halos lahat ng uri ng mga tao ang isang paliparan, na kung saan iyong masasaksihan ang pagkakaiba-iba ng mga wika sa mundo. Sa maikling panahon larnang ng pagmamasid sa isang paliparan, o maging sa loob mismo ng eroplano, ilang isyung panglingguwistika ang maaaring maitala. Ilan dito ang pagiging multilingguwal ng mga tao, di-pagkakaunawaan dulot ng magkaibang sinasalitang wika, at kataliwas naman nito, mayroon ding mga taong nagmula sa magkaibang bansa ngunit natutunton nila na mayroon palang pagkakatulad ang ilan nilang mga salita. (Marami ka nang natutuhan tungkol sa pagkakaroon ng maraming wika ng isang bansa. Sa puntong ito, alamin naman natin kung bakit nagkakaiba-iba ang mga salita.) pugganns) rg whe se fbeng Farage Barayti at Baryasyon ng Wika: Historya, Teorya, at Praktika Sa larangan ng (Sosyolingguwistika)) Z sinasabing pay iba-iba ng wika. Ayon bang mga . 5 pook. Sa paglipas ng panahon, nalinang a ang kultura ng mga tao na siya rin namang humubog at luminang sa wika ng nasabing lugar. Atee ‘ang kabihasnan, nagpapatuloy pa sa — ff : , . eee anes wika sa iba’t ibang panig ng mundo, at pagyabong ; . tin pag-aralan ang dibersidad © pagkal aig Ngunit Lea ba, at saan ito nagmula? Narito ang ilang aa i aano » 0 ee weepapaliwanag tungkol dito. Kuwento ng (DOTeMANBABEY,.,, ene Bilao yaong Kor pangunahing teorya 7 eter wika sa mundo. Ayon sa teoryang ity aor lean eee sini ise ay = a) " Se serahan Sey iga tao at nagkaiba-iba ang Kanilang mga wika — at ito ang naging dahilan kung bakit hindi sig nagkaunawaan at di-naipagpatuloy ang paggawa ng tore, 2. Sa (eoRyaligBowOWPnaman sinasabin nagsimula ang wika sa Re alikasan’ Sa makabagong paglalarawan sa uri ng tunog na ito, tinatawag ito na (Griomatepoeian® 3. Tinutukoy naman ng (TSSRyaHEUPSoh:powh! 4. Nakabatay naman sa (Simillus5REspon8e TheorPang isa pang teoryang pangwika, ang feoryang Yum-yum )Nakasaad dito ang pagtugon ng tao sa fpama 8 pay 0 - ‘mgiaksyonjupang ipahayag ang bagay na nais sab’ 5. Ayon naman ang my 6. Batay soem pal ese (Salitang» Pranses) 18 M, i yas at galaw ng kamay ng tao hat sinagaya raw ng dila ang kump% ang nagpapaalam, 7. Sat , Paghimig ng mga awit. kagaya 08 8. Ayo an sa’ a ang'nagtulak sa m, : vf Para sa mga tula at awit ng pawibie, na maghabi ng mga sali 9. Tumutukoy nam, ; an ang kapaligiran, gaya ng ten Ug ny 8 tren at tik-tak ng orasan. 24DEV eS a) 10. Tinatawag na Téeoryang tarta-ra-boom-de-ay ang huling teorya na tumutukoy sa pagmumula ng wikalsamgarritwalypagdarasaly pagtatanim, at iba pang gawain ng mga tao.) Bagaman napakaraming teoryang pinagmulan ang wika, may isang mahalagang bagay na masasalamin sa mga teoryang ito. Panlipunan ang wika at isa itong epektibong kasangkapan sa sosyalisasyon. Pinaniniwalaang natuklasan ang wika upang maging isang epektibong paraan ng pakikipag-ugnayan at paglilipat ng/ kaalaman, saloobin, ideya, at damdamin. Dahilan dito, malaking bahagi ang ginagampanan ng wika sa paghubog ng isang panirahan. Gayunpaman, naniniwala si Sapir na hindi iiral ang wika kung walang relasyong sosyal, bagaman isa itong instrumento ng sosyalisasyon o pakikipag-ugnayan. Gaya ng mga naunang nabanggit, ipinagpapalagay ng mga pangunahing teorya sa {Sosyolifigguwistiks]fna panlipunan at heterogeneous ang wika.) Nahahati sa | dalawangydimensyorijang baryabilidad) ng wika — heograpikolat (Sosyal. Hindi lamang isang instrumento ng pakikipagtalastasan o diskurso ang wika, bagkus tumutukoy din ito sa kolektibong puwersang pinagsama-samang kultural at sosyal na pinanggagalingan ng isang tao o pangkat ng tao. 1. Ayon sa|Dimensyong Heograpikowy a. Tumutukoy ang {/diyalékté) sa |baraytieng=wikal§pungay ing lokasyon o heograpiya? Isang halimbawa nito ang pangungusap na “Pakiurong nga po ng plato.” Sa mga Tagalog-Bulacan at Nueva Ecija, nangangahulugan ito na “hugasan (ang plato),” samantalang para sa Tagalog- Maynila, “iusod” ang ibig sabihin nito. b. {Idyolek ‘ang ‘nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isangjindibidwal o pangkat ng mga tao: Halimbawa, tingnan natin ang ilang paraan ng pagtatanong ng “Bakit?” Sa mga Tagalog, simple lamang ang pagtatanong ng “Bakit?” Sa Batangas, ito ay nagiging “Bakit ga?” Sa Bataan naman, ito ay nagiging “Bakit ah?” Kung gayon, tumutukoy ang idyolek sa iba’t ibang estilo ng paggamit ng mga tao sa wika. c.| Sosyolek naman ang tawag salbarayti ng wikajmallbunga ng natamong edukasyon, trabaho, grupo sosyo-ekonomiko, kaanak, kasarian, at iba pa. d. Dahil sa dimensyong sosyal ng wika, nagbubunsod din ito sa register/rehistro 6 yaong barayti ng wika n@imaykinalaman sa taong nagsasalita 0 gumagamit ng wikal/Mas madalas Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturan; 25tt LC Ae he — ito naririnig, nakikita o ginagamit sa isang partikular ng disiplina, gaya ng jargon para sa mga doktor, abugado, cal center agent, at iba pa. Bunga ng pagkakaroon ng rehistro ng isang wika, nagkakaroon din ng hayrarki sa mga baraytj ng wika, gaya ng mataas o mababa, istandard o di-standard, at iba pa. 2. Ayon sa Dimensyong Sosyall! a. Dahil sa pag-aaral ng mga nasabing barayti ng wika, lalong napatunayan ang kahalagahan ng relasyong sosyal sa paglinang at pagpapayaman sa wika. Kung babalikan i o Teoryang igit niya itong makapalagayang- loob, at upang lalo siyang maging kabilang sa grupo. Tinatawag itong, b. Samantala, mayroon naman; pagkakataong ‘a paliiiisa © paggiit ‘li kakayahan at identida Sey oe cose saTulng Ito naman ang tinatawag na Sa huli, masasabi nating sadya at lubhang maka; e ‘ wika. Noon pa mang unang panahon, kinakasangkapan oe eripan a maipabatid ang kaalaman at damdaming nais ibahagi nibcae, we iba o sa buong mundo. Bagaman iba-iba ang Pinagmulan Sarena at adhikain ng bawat tao ° pangkat ng mga tao, neces, ne ‘iwala, pa rin ang mundo ng isang behikulong magiging tagapaphatiq’ ns impormasyong kailangan upang magpatuloy ang bu ean ig Arbitraryo man ang wika o parating nagbabago ayoni ge ig Pa hindi kailanman magbabago ang pangunahin nitong ia Panahon, maghatid ng pagkakaunawaan sa lahat. yunin na