ბჰაგავატჰიტა

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.
ge 1
თავი პირველი[1]
კურუკშეტრას ბრძოლის ველზე შეკრებილ ლაშქართა
დათვალიერება
1. დჰრტარაშტრამ თქვა: ო სანჯაია, როგორ მოიქცნენ მწირობის

ადგილას, კურუკშეტრაზე შეკრებილი ბრძოლის ჟინით აღსავსე
ჩემი და პანდუს შვილები?
2. სანჯაიამ თქვა: ო, მეფეო! თვალი მოავლო რა პანდუს შვილთა
მიერ განლაგებულ ლაშქარს, მეფე დურიოდჰანა თავის მოძღვარს
მიუახლოვდა და შემდეგი სიტყვები წარმოთქვა.
3. ო ჩემო მოძღვარო, შეხედე პანდუს შვილთა ძლევამოსილ
ლაშქარს, ასე უნარიანად რომ განულაგებია შენს გონიერ მოწაფეს,
დრუპადას ძეს.
4. ამ ლაშქარში მრავალი გმირი მშვილდოსანია, რომელიც
ბრძოლაში ბჰიმასა და არჯუნას არ ჩამოუვარდება. მათ შორის
არიან იუიუდჰანა, ვირატა და დრუპადას დარი დიადი
მებრძოლები.
5. იქ არიან დჰრშტაკეტუს, ჩეკიტანას, კაშიჯარას, პურუჯიტის,
კუნტიბჰოჯასა და შაიბიას მსგავსი დიადი, გმირი, ძლევამოსილი
მეომრები.
6. იქ არიან ძლევამოსილი იუდჰამინიუ და უძლიერესი
უტტამაუჯა, სუბჰადრას ძე და დრაუპადის ვაჟიშვილები. ყოველ ამ
მეომარს ეტლზე ბრძოლის დიდი გამოცდილება აქვს.
7. ო, შეუდარებელო ბრაჰმანო, ნება მიბოძე ჩვენი
მხედართმთავრების შესახებაც მოგახსენო, ისინი განსაკუთრებული
თვისებებით არიან შემკული და ჩემი სამხედრო ძალების
საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.ge 2
წინამძღოლობას იმსახურებენ. 16-18. კუნტის ვაჟიშვილმა, მეფე იუდჰიშთჰირამ ჩაბერა თავის

8 ესენი ხართ შენ, ბჰიშმა, კარმა, კრპა, აშვატთჰამა, ვიკარნა და ნიჟარა ანანტავიჯაიას, ნაკულამ და საჰადევამ ჩაბერეს სუგჰოშასა
სომადატტას ვაჟი, სახელად ბჰურიშრავა, რომელთაც მუდამ თაბნ და მანიპუშპაკას. აგრეთვე დიადმა მშვილდოსანმა კაშის მეფემ,
ახლავთ გამარჯვება. ძლევამოსილმა მებრძოლმა შიქჰანდიმ, დჰრშტადიუმნამ, ვირატამ,
9. აქ შეხვდები მრავალ სხვა გმირსაც, რომლებიც მუდამ მზად დაუმარცხებელმა სატიაკიმ, დრუპადიმ, დრუპადის ვაჟიშვილებმა
არიან თავი გასწირონ ჩემთვის. ყველა შესაფერისადაა ათასგვარი და სხვებმა, ო მეფეო, სუბჰადრას მკლავმაგარმა შვილმა, ყველამ
იარაღით აღჭურვილი და გამოცდილია სამხედრო ხელოვნებაში. თავის ნიჟარას ჩაბერა.
10. ჩვენი ძალები განუზომელია და ბაბუა ბჰიშმა მშვენივრად 19. ამ ნიჟარების ხმები საშინელ ხმაურში გადაიზარდა, ცა და
გვიცავს, მაშინ როცა შეზღუდულია პანდავთა ძალები, რომელთაც დედამიწა შეარყია და შეძრა დჰრტარაშტრას ვაჟიშვილთა გულები.
საგულდაგულოდ მფარველობს. 20. ამ დროს პანდუს ვაჟიშვილმა არჯუნამ, რომლის ეტლზეც
11. ახლა ყველანი ბოლომდე მხარში უნდა ამოუდგეთ ბაბუა ჰანუმანის გამოსახულებით დამშვენებული დროშა იყო
ბჰიშმას, როგორც კი ლაშქარის რიგების შესასვლელში სათანადო აღმართული, აიღო მშვილდი და ისრები სასროლად მოამზადა. ო
სტრატეგიულ ადგილებს დაიკავებთ. მეფეო, მებრძოლ რიგებად დაწყობილი დჰრტარაშტრას შვილების
12. მაშინ კურუთა დინასტიის დიდმა, მამაცმა მამამთავარმა, დანახვაზე არჯუნამ ასე მიმართა უფალ კრიშნას.
მეომართა ბაბუა ბჰიშმამ ხმამაღლა ჩაბერა თავის ნიჟარას და 21-22. არჯუნამ თქვა: ო შეუცდომელო, გთხოვ გაიყვანე ჩემი ეტლი
გამოსცა ლომის ღრიალის მაგვარი ხმა, რამაც სიხარულით აავსო ლაშქართა შორის, რათა ვიხილო აქ შეკრებილნი, ბრძოლას
დურიოდჰანას გული. მოწყურებულნი, რომლებთანაც მომიწევს შეტაკება ამ დიდ ომში.
13. ამის შემდეგ უეცრად გაისმა მთელი ნიჟარების დოლების, 23. მაჩვენე ისინი, ვინც საბრძოლველად შეიკრიბნენ აქ, რათა
ბუკების, საყვირებისა და რქების ყურისწამღები ხმა. სიამოვნება მოჰგვარონ დჰრტარაშტრას ბოროტ შვილს.
14. მოპირდაპირე მხრიდან, თეთრი ცხენებით შებმულ ეტლში 24. სანჯაიამ თქვა: ო ბჰარატას შთამომავალო, არჯუნას ამ
მსხდომმა უფალმა კრიშნამ და არჯუნამ თავიანთ მიმართვის შემდეგ, უფალმა კრიშნამ მშვენიერი ეტლი
ტრანსცენდენტალ ნიჟარებს ჩაბერეს. მოწინააღმდეგეთა ლაშქართა შუა გაიყვანა.
15. უფალმა კრიშნამ ჩაბერა თავის ნიჟარას, რომელსაც პანჩაჯანია 25. ბჰიშმას, დრონასა და მსოფლიოს დანარჩენი სარდლების
ერქვა; არჯუნამ თავისას, დევადატტას, ბჰიმამ კი, გაუმაძღარმა და თანდასწრებით უფალმა თქვა: ხედავ, პართჰა, ყველა კურუ აქაა
დევგმირულ საქმეთა ჩამდენმა, - თავის შიშისმომგვრელ ნიჟარას, შეკრებილი.
რომელსაც პაუნდრა ერქვა. 26. იქ, ლაშქართა ორივე მხარეს არჯუნამ თავის მამები, ბაბუები,

მოძღვრები, დედის მხრიდან ბიძები, ძმები, შვილები, მოგვიტანს დჰრტარაშტრას ვაჟიშვილების დახოცვა?
შვილიშვილები, მეგობრები, აგრეთვე სიმამრები და 36. ასეთ ბოროტმოქმედთა მკვლელობით ცოდვა მოგვეწევა. ჩვენ არ
კეთილმსურველები იხილა. შეგვფერის დჯრტარაშტრას შვილებისა და ჩვენი მეგობრების
27. ამდენი მეგობრის და ნათესავის ხილვამ კუნტის შვილი დახოცვა. ო კრიშნა, ბედის ქალღმერთის მეუღლევ, როგორ
სიბრალულით აღავსო და მან თქვა. ვიქნებით ბედნიერი, თუკი საკუთარ ნათესავებს სიცოცხლეს
28. არჯუნამ თქვა: ჩემს წინაშე მდგომი ბრძოლის სურვლით გამოვასალმებთ?
შეპყრობილი მეგობრებისა და ნათესავების შემყურე ვგრძნობ, რომ 37-38. ო ჯანარდანა, თუმცა ეს ადამიანები, გულები რომ სიხარბით
კიდურები მიკანკალებს და პირი მიშრება. აქვთ აღსავსე, საკუთარი ოჯახის მოსპობაში, ან მეგობრებთან
29. მთელი ტანი მიკანკალებს, თმები ყალყზე მიდგება, მშვილდი ჩხუბში ცუდს ვერაფერს ხედავენ, რატომ უნდა ჩავიდინოთ ეს
განდივა ხელიდან მივარდება და კანი მეწვის. ცოდვა ჩვენ, ოჯახის განადგურებაში დანაშაულს რომ ვხედავთ?
30. აქ გაჩერება აღარ შემიძლია, თავი მავიწყდება და გონება მერევა. 39. საგვარეულოს მოსპობით ოჯახის საუკუნო ტრადიციები
ამის შედეგად მხოლოდ უბედურება მესახება, ო კრიშნა, დემონ ისპობა, რის გამოც ოჯახის დარჩენილი წევრები არარელიგიურ
კეშის მკვლელო. საქმეებში ებმებიან.
31. ვერ გამიგია რას გვარგებს ბრძოლაში საკუთარი ნათესავების 40. როდესაც ოჯახში არარელიგიურობა ბატონობს, ო კრიშნა,
დახოცვა, ძვირფასო კრიშნა. ამის შემდეგ ხომ ვერც ვისურვებ რაიმე ოჯახის ქალები იბილწებიან და ქალთა დეგრადაციის შედეგად, ო
გამარჯვებას, სამეფოს ან ბედნიერებას. ვრშნის შთამომავალო, არასასურველი შთამომავლობა ჩნდება.
32-35. ო გოვინდა, რას გვარგებს სამეფო, ბედნიერება, ან თვით 41. არასასურველი მოსახლეობის მოჭარბება უთუოდ აუტანელს
სიცოცხლეც კი, როდესაც ბრძოლის ველზე ჩვენს წინააღმდეგ ხდის ოჯახისა და საოჯახო ტრადიციების დამანგრეველთა
ამხედრებულან ისინი, ვისთან ერთადაც ყოველივე ეს გვინდოდა. ო სიცოცხლეს. ასეთ წახდენილ ოჯახთა წინაპრები ეცემიან, ვინაიდან
მადჰუსუდანა, როდესაც მოძღვრები, მამები, შვილები, ბაბუები, მათთვის საჭმლისა და წყლის შეთავაზება წყდება.
დედის მხრიდან ბიძები, სიმამრები, შვილიშვილები, სიძეები და 42. ოჯახური ტრადიციების დამანგრეველთა ავი საქმეებით
სხვა ნათესავები მზად არიან თავი და საკუთრება გასწირონ და ჩემს დასაბამი ეძლევათ არასასურველ შვილებს, ისპობა ერთობათა
წინაშე დგანან, რად უნდა მსურდეს მათი მოკვლა, მაშინაც კი, ყოველგვარი გეგმები და ოჯახური კეთილდღეობის საქმიანობები.
თუკი შეიძლება მათ მომკლან. ო ყოველი ცოცხალი არსების 43. ო კრიშნა, კაცობრიობის მასულდგმულებელო, მოწაფეობრივი
მასულდგმულებელო, მე არ შევებრძოლები მათ არა მარტო თანმიმდევრობისაგან მსმენია, რომ ჯოჯოხეთია ოჯახური
დედამიწის, არამედ სამი სამყაროს სანაცვლოდაც კი. რა სიხარულს ტრადიციების დამრღვევთა საუკუნო საცხოვრებელი.

44. ვაი, რა საოცარია, რომ მზად ვართ უმძიმესი ცოდვები 5. უმჯობესია ამქვეყნად თავი მათხოვრობით გავიტანო, ვიდრე
ჩავიდინოთ. სამეფო ბედნიერებით განცხრომას მოწყურებულთ ჩემს მოძღვართა, დიად სულთა სიცოცხლის ფასად ვიარსებო.
საკუთარი ნათესავების დახოცვა განგვიზრახავს. ამქვეყნიური მოგების სურვილიც რომ ამოძრავებდეთ, მაინც
45. მირჩევნია უიარაღო და წინააღმდეგობის სურვილს უფროსები არიან. თუკი მათ მოვკლავთ, ყველაფერი, რითაც
მოკლებული იარაღასხმულმა დჰრტარაშტრას შვილებმა მომკლან დავტკბებით, სისხლით იქნება შეღებილი.
ბრძოლის ველზე. 6. არც ის ვიცით რა გვიჯობს – დავამარცხოთ ისინი, თუ
46. სანჯაიამ თქვა: წარმოთქვა რა ეს ბრძოლის ველზე, არჯუნამ დაგვამარცხონ მათ. თუკი დჰრტარაშტრას შვილებს მოვკლავთ,
მშვილდ-ისარი გადადო და ეტლში ჩაჯდა. სევდას მოეცვა მისი სიცოცხლე არ უნდა გვინდოდეს. ახლა კი ისინი ბრძოლის ველზე
გონება. ჩვენს წინააღმდეგ ამხედრებულან.
7. ახლა მოვალეობამ საგონებელში ჩამაგდო და მდაბიურმა
თავი მეორე[2] სისუსტემ მოსვენება დამიკარგა. გთხოვ, დანამდვილებით
გიტას მოკლე შინაარსი მითხარი, რა არის ჩემთვის უკეთესი. ახლა შენი მოსწავლე და
შენზე მინდობილი სული ვარ. გთხოვ, მასწავლე.
1. სანჯაიამ თქვა: გონებადათრგუნული, სიბრალულით აღსავსე და 8. არ ვიცი რით გავიქარვო სევდა, რომელიც გრძნობებს მიშრობს.
თვალცრემლიანი არჯუნას დანახვაზე მადჰუსუდანამ, კრიშნამ მას მაშინაც ვერ ვძლევ, თუკი დედამიწაზე აყვავებულ,
შემდეგი სიტყვები წარმოთქვა. სწორუპოვარ სამეფოს დავიპყრობ, ისეთსავე დამოუკიდებელს,
2. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ჩემო ძვირფასო არჯუნა, როგორიც ნახევარღმერთებს აქვ ზეცაში.
როგორ დაგეუფლა ასეთი უწმინდურება? ეს სრულიად არ შეშვენის 9. სანჯაიამ თქვა: ეს სიტყვები რომ წარმოთქვა, არჯუნამ, მტრის
მას, ვისაც შეგნებული აქვს ცხოვრების მნიშვნელობა. ეს გზა შემმუსვრელმა მიმართა კრიშნას, “გოვინდა, მე არ ვიბრძოლებ” და
უმაღლეს პლანეტებამდე კი არა, სირცხვილამდე მიგიყვანს. ჩაჩუმდა.
3. ო პრთჰას შვილო, ნუ დანებდები ამ დამამცირებელ უძლურებას. 10. ო ბჰარატას შთამომავალო, ამ დროს ორ ლაშქარს შუა მდგომმა
ეს შენ არ შეგფერის. არ აჰყვე დამაკნინებელ გულის სისუსტეს და პირმოცინარმა კრიშნამ ასეთი სიტყვებით მიმართა სევდით
აღსდექ, ო მტრის შემმუსვრელო. განგმირულ არჯუნას.
4. არჯუნამ თქვა: ო მტრის შემმუსვრელო, ო მადჰუს მკვლელო, 11. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ბრძენივით
ბრძოლაშიისრებით როგორ მოვიგერიო სეთი ხალხი, როგორიც ლაპარაკობ, მაგრამ დასტირი იმას, რაც მწუხარებად არა ღირს.
არიან ბჰიშმა და დრონა, ჩემი თაყვანისცემის ღირსნი? ბრძენნი არ გლოვობენ არც ცოცხალზე და არც მკვდარზე.

12. არასოდეს ყოფილა ისეთი დრო, როცა მე, შენ ან ყველა ეს ვინაიდან სული არც არავის კლავს და არც კვდება.
მეფეები არ ვარსებობდით; მომავალშიც არც ერთ ჩვენგანს 20. სულისათვის არასოდეს არსებობს დაბადება ან სიკვდილი. იგი
სიკვდილი არ გვიწერია. არც გაჩენილა, არც ჩნდება და არც გაჩნდება. არშობილი,
13. როგორც ხორცშესხმული სული გამუდმებით გადადის ამ მარადიული, მუდამ არსებული და თავდაპირველია. იგი არ კვდება
სხეულში ბავშვობიდან სიჭაბუკეში და სიჭაბუკიდან სიბერეში, სხეულის მოკვლასთან ერთად.
სწორედ ასევე სიკვდილის ჟამს სული გადადის სხვა სხეულში. 21. ო პართჰა, როგორ უნდა მოკლას ვინმე ან მკვლელობის მიზეზი
გონიერ ადამიანს არ ატყუებს ასეთი ცვლილება. გახდეს ის, ვინც იცის, რომ სული ურღვევი, მარადიული,
14. ო კუნტის შვილო, ბედნიერებისა და უბედურების წარმავალი არშობილი და უცვლელია?
გამოჩენა და დროთა ვითარებაში მათი გაუჩინარება ზამთრისა და 22. ასევე როგორც ადამიანი იხდის ძველ ტანსაცმელს და ახლით
ზაფხულის გამოჩენა-გაუჩინარებას ჰგავს. ისინი გრძნობათა იმოსება, სულიც ასევე იღებს ახალ მატერიალურ სხეულებს, როცა
აღქმიდან აღმოცენდება, ო ბჰარატას შთამომავალო და ადამიანმა ძველსა და უვარგისს ტოვებს.
უნდა ისწავლოს შეუშფოთებლად მათი მოთმენა. 23. სული არც რაიმე იარაღით იჭრება, არც ცეცხლით იწვის, არც
15. ო კაცთა შორის საუკეთესოვ (არჯუნა), პიროვნება, რომელსაც არ წყალში სველდება და არც ქარში შრება.
აწუხებს ბედნიერება და ტანჯვა და რომელიც ორივეს მიმართ 24. ეს ინდივიდუალური სული დაუნაწევრებელი და უხსნადია და
მტკიცეა, უდაოდ ღირსია განთავისუფლებისა. შეუძლებელია მისი დაწვა ან გამოშრობა. იგი მარადიული,
16. ჭეშმარიტების მხილველებმა დაასკვნეს, რომ არარსებული ყველგანმყოფი, უცვლელი, უძრავი და მუდამ ერთი და იგივეა.
(მატერიალური სხეული) დღეგრძელი არ არის და რომ მარადიულს 25. ამბობენ, რომ სული უხილავი, წარმოუდგენელი და უცვლელია.
(სულს) ცვლილება არ უწერია. ამ დასკვნამდე ისინი ორივეს თუკი ეს იცი, სხეულზე არ უნდა იდარდო.
ბუნების შესწავლის საფუძველზე მივიდნენ. 26. თუკი მაინც ფიქრობ, რომ სული (ან სიცოცხლის ნიშნები)
17. იცოდე, რომ ის, რაც მთელ სხეულს გამსჭვალავს, ურღვევია. მუდამ იბადება და მარად კვდება, მაინც არა გაქვს გლოვეს მიზეზი,
არავის ძალუძს ამ უხრწნადი სულის განადგურება. ო მკლავმაგარო.
18. უხრწნადი, განუზომელი და მარადიული ცოცხალი არსების 27. ვინც იბადება მისთვის სიკვდილი გარდუვალია და სიკვდილის
მატერიალურ სხეულს აუცილებლად სიკვდილი უწერია; ამიტომ შემდეგ კვლავ დაბადება მოელის. ამიტომ ნუ იგლოვებ შენი
იბრძოლე, ბჰარატას შთამომავალო! გარდაუვალი მოვალეობის აღსრულებისას.
19. ცოდნა არა აქვს მას, ვინც თვლის, რომ ცოცხალი არსება 28. ყოველი შექმნილი არსება დასაწყისში გამოუვლენელია,
მკვლელია და არც მას, ვისაც ჰგონია, რომ ცოცხალი არსება კვდება, შუალედურ მდგომარეობაში ვლინდება და მოსპობისას კვლავ

გამოუვლენელი ხდება. მა შრა საჭიროა გლოვა? ზეციურ პლანეტებს მიაღწევ, ან მიწიერ სამეფოს დაიმორჩილებ და
29. ზოგი შეჰყურებს სულს, როგორც საოცრებას, ზოგი აღწერს მას, მით დატკბები. ამიტომ მოუხმე სიმტკიცეს, აღსდექი და იბრძოლე.
როგორც საოცრებას და ზოგი ისმენს მასზე, როგორც საოცრებაზე, 38. იბრძოლე ბრძოლისათვის. ნუ იფიქრებ ბედნიერებისა და
მაშუინ როცა სხვები მოსმენის შემდეგაც კი საერთოდ ვერ ხვდებიან უბედურებაზე, ზარალსა და მოგებაზე, გამარჯვებასა და მარცხზე.
მას. ამ გზით არასოდეს დაიდებ ცოდვას.
30. ო ბჰარატას შთამომავალო, შეუძლებელია იმის მოკვლა, ვინც ამ 39. აქამდე ეს ცოდნა ანალიტიკური შესწავლის გზით დაგიხასიათე.
სხეულში ცხოვრობს. ამიტომ ნურც ერთ ცოცხალ არსებაზე ნუ ახლა ამ ცოდნას კარმული შედეგების გარეშე შრომის ცნებებით
იდარდებ. აგიხსნი. ო პართჰას შვილო, ამგვარი ცოდნით მოქმედების
31. შენი, როგორც კშატრიას განსაკუთრებულ მოვალეობაზე შედეგად შრომის მარწუხებიდან განთავისუფლდები.
ფიქრისას იცოდე, რომ შენთვის არ არსებობს რელიგიური 40. ამგვარი მცდელობისას არ არსებობს ზარალი ან დანაკარგი. ამ
პრინციპებისთვის ბრძოლაზე უკეთესი საქმიანობა; ამიტომ გზაზე მცირეოდენ წინსვლასაც შეუძლია ადამიანი ყველაზე
ყოყმანი საჭირო არ არის. სახიფათო შიშისგან დაიფაროს.
32. ო პართჰა, ბედნიერი არიან კშატრიები, რომელთაც ძებნის 41. ამ გზაზე მდგომთ მტკიცე მისწრაფება ამოძრავებთ და მათი
გარეშე ეძლევათ ბრძოლის ასეთი შესაძლებლობა, რომელიც მიზანი ერთია. ო კურუთა საყვარელო შვილო, მრავლად
ზეციური პლანეტებისაკენ უხსნის მათ გზას. განტოტვილია არამტკიცეთა გონება.
33. მაგრამ თუკი ბრძოლის რელიგიურ ვალს არ მოიხდი, 42-43. ღარიბი ცოდნის მქონე ადამიანები ძლიერად არიან
აუცილებლად ცოდვას მოიწევ საკუთარ მოვალეობათა მიჯაჭვულნი ვედების ყვავილოვან სიტყვებს, რომლებიც ზეციურ
უგულველყოფის გამო და მეომრის სახელს წაიხდენ. პლანეტებზე ამაღლების, კარგი დაბადების, ძალაუფლების და
34. ხალხი მუდამ შენ სირცხვილზე ილაპარაკებს, პატივცემულ სხვათა მოსაპოვებლად სხვადასხვა კარმული საქმიანობების რჩევას
ადამიანს კი უსახელობას სიკვდილი ურჩევნია. იძლევა. გრძნობათა დაკმაყოფილებისა და მდიდრული ცხოვრების
35. დიადი მხედარმთავრები, რომლებიც ფრიად აფასებენ შენს მოსურნენი, ისინი აცხადებენ, რომ ამაზე მაღლა აღარაფერი
სახელსა და დიდებას, იფიქრებენ, რომ მხოლოდ შიშმა არსებობს.
დაგვატოვებინა ბრძოლის ველი და არარაობად ჩაგთვლიან. 44. მათ, ვისი ჭკუაც მეტისმეტად არის მიჯაჭვული გრძნობათა
36. მტრები აუგად მოგიხსენიებენ და აბუჩად აიგდებენ შენს უნარს. დაკმაყოფილებასა და მატერიალურ სიმდიდრეს, ვინც ამგვარი
რა მოგაყენებს ამაზე მეტ ტანჯვას? საგნებით არიან მოტყუებული, მტკიცედ ვერ გადაუწყვეტიათ
37. ო კუნტის შვილო, შენ ან ბრძოლის ველზე მოკვდები და უზენაესი უფლისადმი ერთგული სამსახური.

45. ვედები უმთავრესად მატერიალური ბუნების სამ მოდუსს ეხება. 52. როდესაც შენი გონება ილუზიის უღრანი ტყიდან გამოვა,
ო არჯუნა, აღიმართე ამ სამ მოდუსზე მაღლა. განთავისუფლდი გულგრილი გახდები ყველაფრის მიმართ, რაც მოგისმენია და
ყოველგვარი ორმაგობის, მოხვეჭისა და უსაფრთხოების გამო რასაც მოისმენ.
შფოთვისაგან და განმტკიცდი მეობაში. 53. როდესაც შენ ჭკუას აღარ შეაშფოთებს ვედების ყვავილოვანი ენა
46. დიდ წყალსაცავს შეუძლია შეასრულოს ყველა მიზანი, და თვითრეალიზაციის ტრანსში განმტკიცდება, მაშინ ღვთაებრივ
რომელსაც პატარა ჭა ემსახურება. სწორედ ასევე, ვინც ვედების ცნობიერებას მიაღწევ.
საბოლოო მიზანი იცის, მისთვის ვედების ყოველი მიზანი 54. არჯუნამ თქვა: ო კრიშნა, რა ნიშნები ახასიათებს მას, ვისი
სრულდება. ცნობიერებაც ასე ჩაძირულია ტრანსცენდენციაში? როგორ
47. შენ უფლება გაქვს შეასრულო შენზე დაწესებული ლაპარაკობს იგი და როგორია მისი ენა? როგორ ზის და როგორ
მოვალეობები, მაგრამ მოქმედების ნაყოფები შენ არ გეკუთვნის. დადის?
ნურასოდეს მიიჩნევ თავს საკუთარ მოქმედებათა შედეგების 55. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ო პართჰა, როდესაც
მიზეზად და ნურც მოვალეობის შესრულებას აირიდებ. ადამიანი უარს ამბობს ჭკუის მიერ წარმოსახულისგან
48. გაწონასწორებულმა შეასრულე შენი მოვალეობა, ო არჯუნა, აღმოცენებულ გრძნობათა დაკმაყოფილების ყოველგვარ
თავი ანებე ყოველგვარ მიჯაჭვულობას წარმატებასა და მარცხზე. სურვილზე და როდესაც მისი ამგვარად განწმენდილი ჭკუა
ამგვარ სიდინჯეს იოგა ეწოდება. კმაყოფილებას მხოლოდ საკუთარ თავში პოულობს, მაშინ ამბობენ,
49. ო დჰანანჯაია, ერთგული სამსახურით აირიდე ყოველგვარი რომ იგი წმინდა ტრანსცენდენტალ ცნობიერებაში იმყოფება.
საძულველი საქმიანობა და ამ ცნობიერებით მიენდე უფალს. ისინი, 56. ვისი ჭკუაც არ ღელავს სამგვარი ტანჯვების დროს და არც
ვისაც საკუთარი შრომის შედეგებით ტკბობა სურთ, ძუნწები არიან. ბედნიერების ჟამს არის აღფრთოვანებული, ვინც თავისუფალია
50. ერთგული სამსახურით დაკავებული ადამიანი ამ ცხოვრებაშივე მიჯაჭვულობის, შიშისა და მრისხანებისაგან, მას მტკიცე ჭკუის
აღწევს თავს როგორც კარგს, ასევე ცუდ საქმიანობასაც. ამიტომ ბრძენი ეწოდება.
მიესწრაფე იოგას, რომელიც ყოველგვარი შრომის ხელოვნებაა. 57. ვისზედაც არ მოქმედებს მატერიალურ სამყაროში მომხდარი
51. უფლის ამგვარი სამსახურით დიადი ბრძენები, ანუ კარგი ან ცუდი, ვინც არც აქებს ამას და არც სძულს, მყარად არის
ერთგულები, მატერიალურ სამყაროში შრომის შედეგებისგან განმტკიცებული სრულყოფილ ცოდნაში.
განთავისუფლდნენ. ამგვარად, მათ თავი დააღწიეს დაბადება- 58. ვისაც საკუთარი გრძნობების გრძნობათა ობიექტებისგან
სიკვდილის ციკლს და ყოველ გაჭირვებაზე ამაღლდნენ ჩამოცილება შეუძლია ისევე, როგორც კუს შეაქვს კიდურები
(დაუბრუნდნენ რა ღმრთეებას). ჯავშანში, მყარად არის განმტკიცებული სრულყოფილ

ცნობიერებაში. 66. მას, ვინც უზენაესთან არ არის დაკავშირებული (კრიშნას

59. ხორცშესხმულმა სულმა შეიძლება თავი შეიკავოს გრძნობათა ცნობიერებაში), ვერც ტრანსცენდენტული გონება ექნება და ვერც
დაკმაყოფილებისგან, მაგრამ გრძნობათა საგნების გემოს მაინც არ მტკიცე ჭკუა, რის გარეშეც წარმოუდგენელია მშვიდობა. და განა
კარგავს. ხოლო უმაღლესი გემოს გამოცდის შედეგად ამგვარი შესაძლოა რაიმე ბედნიერება მშვიდობის გარეშე?
საქმიანობების შეწყვეტით იგი ცნობიერებაში მტკიცდება. 67. როგორც ძლიერი ქარი იტაცებს წყალში მოცურავე ნავს, ერთ
60. გრძნობები იმდენად ძლიერი და მგზნებარეა, ო არჯუნა, რომ მოხეტიალე გრძნობასაც კი, რომლისკენაც ჭკუაა მიმართული,
ისინი იძულებით წარიტაცებენ განრჩევის უნარის მქონე ადამიანის შეუძლია წარიტაცოს კაცის გონიერება.
ჭკუას, რომელიც მათ მართვას ცდილობს. 68. ამიტომ ო მკლავმაგარო, მას, ვისი გრძნობებიც ალაგმულია
61. ის, ვისაც ალაგმული აქვს გრძნობები მათი სრული მათი ობიექტებისაგან, უდაოდ მტკიცე გონიერება აქვს.
დამორჩილების გზით და ვისი ცნობიერებაც ჩემსკენაა 69. ის, რაც ღამეა ყოველი არსებისთვის,
მომართული, მტკიცე გონების ადამიანად არის ცნობილი. თვითკონტროლირებულისთვის გამოღვიძების დროა; და ყოველი
62. გრძნობათა ობიექტების განჭვრეტისას პიროვნებას მათდამი არსების გამოღვიძების დრო ღამეა თვითდაკვირვებული
მიჯაჭვულობა უჩნდება, ასეთი მიჯაჭვულობისგან ავხორცობა ბრძენისათვის.
ვითარდება, ავხორცობისგან კი წარმოიშვება მრისხანება. 70. მხოლოდ ის, ვისა ცარ აწუხებს სურვილების განუწყვეტელი
63. მრისხანებისგან ილუზია წარმოიშვება, ილუზიისგან კი – ნაკადი, რომელიც მდინარეების მსგავსად მუდამ სავეს და წყნარ
მეხსიერების დაბნევა. როდესაც მეხსიერება დაბნეულია, ოკეანეში ჩადის, აღწევს მშვიდობას და არა ის, ვინც ასეთ
გონიერება იკარგება, რის შედეგადაც ცოცხალი არსება კვლავ სურვილთა დაკმაყოფილებას ესწრაფვის.
მატერიალურ ტბორში ვარდება. 71. მხოლოდ ის, ვინც უარი თქვა გრძნობათა დაკმაყოფილების
64. მაგრამ მას, ვინც თავისუფალია ყოველგვარი მიჯაჭვულობისა ყოველგვარ სურვილზე, ვინც თავისუფალია სურვილებისგან, ვინც
და ზიზღისგან და ვინც გრძნობებს თავისუფლების დაკარგა ყოველგვარი საკუთრების გრძნობა და ვინც მოკლებულია
მარეგულირებელი პრინციპებით მართავს, უფლის სრული ცრუ ეგოს, აღწევს ჭეშმარიტ სიმშვიდეს.
წყალობის მოპოვება შეუძლია. 72. ასეთია სულიერი და საღმრთო ცხოვრება, რომლის მიღწევის
65. მასზე, ვინც ამგვარად არის დაკმაყოფილებული (კრიშნას შემდეგაც ადამიანი აღარ ცდება. თუკი კაცი ამ მდგომარეობამდე
ცნობიერებაში), აღარ მოქმედებს მატერიალური ყოფიერების სიკვდილის ჟამს მაინც მივა, ღმერთის სასუფეველში შეაღწევს.
სამგვარი ტანჯვები; ასეთ დაკმაყოფილებულ ცნობიერებაში მისი
გონიერება მალე მტკიცდება.

თავი მესამე[3] გაცილებით მაღლა დგას.

კარმა იოგა 8. შეასრულე შენზე დაწესებული მოვალეობა, ვინაიდან ასეთი
მოქმედება ჯობია უშრომლობას. შრომის გარეშე შეუძლებელია
1. არჯუნამ თქვა: ო ჯანარდანა, ო კეშავა, რატომ გსურს ამ საშინელ ფიზიკური სხეულის შენარჩუნებაც კი.
ომში ჩამაბა, თუკი თვლი, რომ გონება ჯობს კარმულ მოღვაწეობას? 9. შრომა ვიშნუს სამსხვერპლოდ უნდა შესრულდეს; წინაარმდეგ
2. შენი ორაზროვანი დარიგებების გამო ჩემი გონება საგონებელშია შემთხვევაში შრომას მატერიალურ სამყაროში ტყვეობა მოჰყვება.
ჩავარდნლი. ამიტომ გთხოვ დანამდვილებით მითხარი. რა იქნება ამიტომ, ო კუნტის შვილო, მის დასაკმაყოფილებლად შეასრულე
ჩემთვის ყველაზე სასიკეთო. შენზედ დაწესებული მოვალეობები და არასოდეს მოექცევი
3. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ო უცოდველო არჯუნა, ტყვეობაში.
მე უკვე განვმარტე, რომ არსებობენ ორი სახის ადამიანები, 10. სამყაროს შექმნის დასაწყისში ყოველი არსების უფალმა
რომლებიც საკუთარი მეობის შეცნობას ცდილობენ. ამას ზოგი დასაბამი მისცა კაცთა და ნახევარღმერთთა მოდგმას და ამ
ემპირიული, ფილოსოფიური სპეკულაციებით ესწრაფვის, ზოგიც – სიტყვებით აკურთხა ისინი: “იბედნიერეთ ამ იაჯნათი
ერთგული სამსახურით. (მსხვერპლშეწირვით), ვინაიდან მისი შესრულება მოგიტანთ
4. ადამიანი რეაქციებისგან ვერც შრომაზე უბრალო უარის თქმით ყველაფერს ბედნიერი ცხოვრებისა და განთავისუფლებისათვის.”
განთავისუფლდება და ვერც მხოლოდ განდეგილობით მიაღწევს 11. მსხვერპლშეწირვებით დაკმაყოფილებული ნახევარღმერთები
სრულყოფილებას. შენც დაგაკმაყოფილებენ და კაცთა და ნახევარღმერთთა
5. ყოველი ცოცხალი არსება იძულებულია იმოქმედოს უმწეოდ იმ თანამშრომლობით ქვეყანა ყველასთვის აყვავდება.
თვისებათა თანახმად, რომელიც მატერიალური ბუნებისგან 12. იაჯნას (მსხვერპლშეწირვლის) ჩატარებით დაკმაყოფილებული
შეიძინა; ამიტომ წამითაც შეუძლებელია მოქმედებისგან თავის ნახევარღმერთები, რომელთაც სხვადასხვა სასიცოცხლო
შეკავება. საჭიროებანი ავალიათ, ყოველივე აუცილებელს მოგცემენ. მაგრამ
6. ის, ვინც სამოქმედო გრძნობებს აკავებს, მაგრამ ვისი ჭკუაც ის, ვინც ტკბება ასეთი საჩუქრებით და სანაცვლოდ
გრძნობათა ობიექტებზე ფიქრობს, უდაოდ თავს იტყუებს და ნახევარღმერთებს არ სთავაზობს მატ, უდაოდ ქურდია.
თვალთმაქცი ჰქვია. 13. უფლის ერთგულებს მოხსნილი აქვთ ყოველგვარი ცოდვის
7. მეორე მხრივ თუკიუ გულწრფელი ადამიანი ჭკუის საშუალებით სიმძიმე, რამეთუ თავიდან სამსხვერპლოდ შეთავაზებული
ცდილობს მოქმედი გრძნობების მართვას და მიჯაჭვულობის საჭმლით იკვებებიან. სხვები, ვინც საკვებს საკუთარ გრძნობათა
გარეშე იწყებს კარმა-იოგას (კრიშნას ცნობიერებაში), იგი დასაკმაყოფილებლად ამზადებენ, სინამდვილეში ცოდვას

მიირთმევენ მხოლოდ. მხოლოდ დაწესებულ მოვალეობათა შესრულებით. ამიტომ ხალხის

14. ყოველი ცოცხალი არსება საკვები მარცვლეულით საზრდოობს, განათლების მიზნით მაინც უნდა შეასრულო შენი საქმიანობა.
რომელიც წვიმისგან წარმოიქმნება. წვიმას წარმოშობს იაჯნას 21. რასაც დიდი ადამიანი ჩადის, უბრალო ხალხიც მას მიჰყვება. და
(მსხვერპლშეწირვის) შესრულება, იაჯნა კი დაწესებული რა ნორმებსაც ამკვიდრებს მაგალითით, მთელი მსოფლიოც იმ გზას
მოვალეობებისგან არის შობილი. ადგას.
15. მოწესრიგებული საქმიანობა დაწესებულია ვედებში, ვედები კი 22. ო პრთჰას შვილო, სამივე პლანეტარულ სისტემაში არ არსებობს
უშუალოდ ღმრთეების უზენაესი პიროვნებისგან ვლინდება. ჩემთვის დაწესებული საქმე. მე არც არაფერი მსურს და არც
ამიტომ მსხვერპლშეწირირვის აქტებში მარადიულად იმყოფება არაფრის მოპოვება მჭირდება – და მაინც, ვასრულებ დაწესებულ
ყოვლისგამჭოლი ტრანსცენდენცია. მოვალეობებს.
16. ჩემო ძვირფასო არჯუნა, ის, ვინც ადამიანის სიცოცხლეში არ 23. ვინაიდან ოდესმე განუხრელად რომ არ შემესრულებინა
მიჰყვება ვედების მიერ დაწესებულ მსხვერპლშეწირვის ციკლს, დაწესებული მოვალეობები, ო პრთჰა, მთელი ხალხი უდაოდ ჩემს
უთუოდ დიდად ცოდვილ ცხოვრებას ეწევა. ასეთი ადამიანის გზას დაადგებოდა.
ცხოვრება ამაოა, რადგან მხოლოდ გრძნობათა დაკმაყოფილებაში 24. დაწესებული მოვალეობები რომ არ შემესრულებინა, მთელი
ხედავს აზრს. სამყარო განადგურდებოდა. მე ვიქნებოდი არასასურველი
17. მაგრამ ვინც სიამოვნებას საკუთარ თავში პოულობს, ვინც მოსახლეობის წარმოშობის მიზეზი, რითაც ყოველ ცოცხალ არსებას
ადამიანის სიცოცხლეს თვითრალიზაციისთვის იყენებს და ვინც სიცოცხლეს მოვუსპობდი.
მხოლოდ საკუთარ მეობაშია კმაყოფილი, მას ყოველგვარი 25. როგორც უგუნური ასრულებს საკუთარ მოვალეობებს
მოვალეობა მოხსნილი აქვს. შედეგებზე მიჯაჭვულობით, სწავლულმაც შეიძლება ასე
18. დაწესებული მოვალეობიოს შესრულებისას იმოქმედოს, მაგრამ მიჯაჭვულობის გარეშე, რათა სწორი გზით
თვითრეალიზებულ პიროვნებას არავითარი მიზნის მიღწევა არ გაუძღვეს ხალხს.
სურს და არც ამგვარი შრომის შეუსრულებლობისათვის გააჩნია 26. იმისათვის, რომ არ დაარღვიოს დაწესებულ მოვალეობათა
რაიმე მიზეზი. იგი არც სხვა ცოცხალ არსებებზეა დამოკიდებული. კარმულ შედეგებზე მიჯაჭვული უგუნური გონება, სწავლულმა არ
19. ამიტომ ადამიანმა უნდა იმოქმედოს მოვალეობის გამო, უნდა შეაწყვეტინოს მათ შრომა. ნაცვლად ამისა, ღვთის
მოქმედების ნაყოფზე მიჯაჭვულობის გარეშე, ვინაიდან ერთგულების სულით მოქმედებით, ათასგვარი საქმიანობით უნდა
მიჯაჭვულობის გარეშე შრომით იგი უზენაესს აღწევს. დააკავოს ისინი (კრიშნას ცნობიერების თანდათანობით
20. ისეთმა მეფეებმა, როგორიც იყო ჯანაკა, სრულქმნას მიაღწიეს განვითარებისათვის).

27. ცრუ ეგოს გავლენით მოტყუებული სული თვლის, რომ თავად მოქმედებს, ვინაიდან ყველა იმ ბუნებას მისდევს, რომელიც სამი
ასრულებს მოქმედებებს, რომლებიც სინამდვილეში მატერიალური მოდუსისგან აქვს მიღებული. რას მოიტანს დათრგუნვა?
ბუნების სამი მოდუსით სრულდება. 34. არსებობს გრძნობებსა და მათ ობიექტებთან დაკავშირებული
28. ვინც იცის აბსოლუტური ჭეშმარიტება, ო მკლავმაგარო, არ არის მიჯაჭვულობისა და განდეგილობის მომაწესრიგებელი კანონები.
დაკავებული გრძნობებისა და გრძნობათა დაკმაყოფილების ცოცხალი არსება არ უნდა მოექცეს ასეთი მიჯაჭვულობისა და
საქმეებით, კარგად ესმის რა განსხვავება უფლისადმი განდეგილობის გავლენის ქვეშ, ვინაიდან ისინი
ერთგულებით შრომასა და კარმული შედეგების გამო შრომას თვითრეალიზაციის გზაზე დამაბრკოლებელი ლოდებია.
შორის. 35. უმჯობესია შენზედ დაწესებული მოვალეობები შეასრულო,
29. მატერიალური ბუნების მოდუსებით მოტყუებული უგუნურები შეცდომითაც კი, ვიდრე სხვისი მოვალეობები – სრულყოფილად.
მთლიანად მატერიალისტურ საქმიანობებში არიან ჩაბმული და საკუთარი მოვალეობის შესრულებისას დაღუპვა სჯობს სხვისი
მიჯაჭვული ხდებიან. მაგრამ ბრძენმა არ უნდა შეაწუხოს ისინი, მოვალეობების შესრულებას, ვინაიდან სახიფათოა სხვის გზაზე
თუმცა შემსრულებლის მცირე ცოდნის გამო ეს მოვალეობები დადგომა.
დაბალი დონისაა. 36. არჯუნამ თქვა: ო ვრშნის შთამომავალო, რა უბიძგებს ცოცხალ
30. ამიტომ, ო არჯუნა, ყოველი საქმიანობა მომიძღვენი მე, იქონიე არსებას ცოდვის ჩასადენად, მისი სურვილის საწინააღმდეგოდაც
ჩემზე სრული ცოდნა, უარი თქვი გამორჩენის სურვილებზე, არ კი, თითქოსდა რაღაც ძალა ამოქმედებდეს?
განაცხადო უფლება საკუთრებაზე, განაგდე უხალისობა და 37. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ეს მხოლოდ
იბრძოლე. ავხორცობაა, არჯუნა, რომელიც ვნების მატერიალურ მოდუსთან
31. პიროვნებები, რომლებიც ჩემი დანაწესების თანახმად ურთიერთობის შედეგად წარმოიშვება და მოგვიანებით
ასრულებენ თავიანთ მოვალეობებს და ამ მოძღვრებას რწმენით, მრისხანებად გადაიქცევა, რომელიც ამ სამყაროში ყოვლის
შურის გარეშე მიჰყვებიან, თავისუფლდებიან კარმულ შთანმთქმელი მტერია.
საქმიანობათა ტყვეობიდან. 38. როგორც ცეცხლი იფარება კვამლით, სარკე – მტვერით ან
32. მაგრამ ისინი, ვინც შურის გამო უგულვებელყოფენ და არ ჩანასახი – საშვილოსნოთი, ეს ავხორცობაც სხვადასხვაგვარად
მიჰყვებიან ამ სწავლებებს, უნდა ჩაითვალონ ყოველგვარ ცოდნას ფარავს ცოცხალ არსებას.
მოკლებულად, გასულელებულად და განადგურებულად 39. ამდენად, ბრძენი ცოცხალი არსების წმინდა ცნობიერება
სრულქმნის თავიანთ მცდელობებში. იფარება მისი მარადიული მტრის, ავხორცობის მიერ, რომელიც
33. ცოდნის მქონე ადამიანიც კი საკუთარი ბუნების თანახმად მუდამ დაუკმაყოფილებელია და იწვის ვითარცა ცეცხლი.

40. გრძნობები, ჭკუა და გონება ამ ავხორცობის სამყოფელია. მათი დაირღვა, ამიტომ მეცნიერების ჭეშმარიტი სახე დაკარგული ჩანს.
გზით ავხორცობა ფარავს ცოცხალი არსების ჭეშმარიტ ცოდნას და 3. დღეს უზენაესთან ურთიერთობის სწორედ ამ უძველეს
აბრიყვებს მას. მეცნიერებას გიყვები, ვინაიდან შენ ჩემი ერთგული და მეგობარი
41. ამიტომ, პ არჯუნა, ბჰარატათა შორის საუკეთესოვ, გრძნობათა ხარ და ამიტომ ამ მეცნიერების ტრანსცენდენტალი საიდუმლოების
რეგულაციის საშუალებით თავიდანვე ალაგმე ცოდვის ეს დიდი გაგება შეგიძლია.
სიმბოლო (ავხორცობა) და განგმირე ცოდნისა და 4. არჯუნამ თქვა: მზის ღმერთი ვივასვანი დაბადებით შენზე
თვითრეალიზაციის ეს დამანგრევლი. უფროსია. რას ნიშნავს, რომ თავად შენ ასწავლე მას ეს მეცნიერება?
42. მოქმედი გრძნობები დუნე მატერიაზე მაღალია; ჭკუა 5. ღმრთეების პიროვნებამ თქვა: მრავალი, მრავალი დაბადება
გრძნობებზე მაღლა დგას; გონება თვით ჭკუას აღემატება; და იგი გავიარეთ შენც და მეც. მე მახსოვს ყოველი მათგანი, შენ კი – არა, ო
(სული) გონებაზეც მაღლა დგას. მტრის შემმუსვრელო.
43. როცა შეიცნობ რომ შენი მეობა მატერიალური გრძნობების, 6. თუმცა მე არშობილი ვარ და ჩემი ტრანსცენდენტული სხეული
ჭკუისა და გონების მიღმა დგას, ო მკლავმაგარო არჯუნა, უნდა არასოდეს იხრწნება, თუმცა მე ვარ უფალი ყოველი ცოცხალი
განიმტკიცო ჭკუა ჩაფიქრებული სულიერი გონებით (კრიშნას არსებისა, მაინც ყოველ ეპოქაში ჩემი ტრანსცენდენტული სახით
ცნობიერებით) და სულიერი ძალით დაამარცხო ეს დაუცხრომელი ვევლინები.
მტერი, რომელსაც ავხორცობა ჰქვია. 7. როდესაც და სადაც ქვეყნად რელიგიური სამსახური ეცემა, იმ
დროს მე ვევლინები, ო ბჰარატას შთამომავალო.
თავი მეოთხე[4] 8. წმინდანების გასანთავისუფლებლად და არამზადების
ტრანსცენდენტული ცოდნა მოსასპობად, აგრეთვე რელიგიური პრინციპების აღსადგენად მე
თავად ვევლინები ეპოქიდან ეპოქაში.
1. ღმრთეების პიროვნებამ, უფალმა შრი კრიშნამ თქვა: იოგას ეს 9. ვინც იცის ქვეყნად ჩემი მოვლენისა და საქმიანობების
უკვდავი მეცნიერება მე მზის ღმერთ ვივასვანს ვასწავლე, ტრანსცენდენტული ბუნება, სხეულის მიტოვების შემდეგ
ვივასვანმა ასწავლა მანუს, კაცობრიობის მამამთავარს, მანუმ კი, მატერიალურ სამყაროში აღარ იბადება, არამედ ჩემს მარადიულ
თავის მხრივ, იგი იკშავაკუს გადასცა. სასუფეველში აღწევს, ო არჯუნა.
2. ეს უმაღლესი მეცნიერება გადაეცემოდა მოწაფეობრივი 10. მიჯაჭვულობის, შიშისა და მრისხანებისაგან
თანმიმდევრობის ჯაჭვით და წმინდანი მეფეებიც ასე განთავისუფლებული, მთლიანად ჩემით მოცული, ჩემი
გებულობდნენ მას. მაგრამ დროთა განმავლობაში თანმიმდევრობა თავშესაფრის მიღებით მრავალი და მრავალი პიროვნება

განიწმინდა წარსულში ჩემი შეცნობით და ჩემს ტრანსცენდენტალ 18. ის ვინც ხედავს უმოქმედობას მოქმედებაში და მოქმედებას
სიყვარულს მიაღწია. უმოქმედობაში, გონიერია კაცთა შორის და ტრანსცენდენტალ
11. როგორც ყველა მომენდობა მე, მეც ისე ვასაჩუქრებ მათ. ყველა მდგომარეობაში იმყოფება, თუმცა ყოველთვის დაკავებულია
ყოველმხრივ ჩემს გზას მიჰყვება, ო პართჰას შვილო. სხვადასხვა საქმიანობით.
12. ადამიანებს ამქვეყნად კარმულ საქმიანობებში წარმატების 19. ის, ვისი ყოველი მცდელობაც გრძნობათა დაკმაყოფილების
მიღწევა სურთ, ამიტომ ნახევარღმერთებს სცემენ თაყვანს. სურვილს მოკლებულია, სრული ცოდნის მქონედ ითვლება.
მართლაც, სულ მალე ადამიანები ღებულობენ ამქვეყნად გაწეული ბრძენებს უთქვამთ მასზე, რომ იგი მოღვაწეა, რომლის შრომის
კარმული შრომის შედეგებს. რეაქციები სრულყოფილი ცოდნის ცეცხლით არის დამწვარი.
13. მატერიალური ბუნების სამი მოდუსისა და მათთან 20. უარს ამბობს რა თავისი საქმიანობის შედეგებისადმი
დაკავშირებული შრომის თანახმად ადამიანთა საზოგადოებაში ყოველგვარ მიჯაჭვულობაზე, მუდამ კმაყოფილი და
ოთხი განაყოფი შევქმენი. და თუმცა ეს სისტემა მე შევქმენი, დამოუკიდებელი, იგი არავითარ კარმულ მოქმედებას არ ჩადის,
იცოდე, რომ მაინ ცარ ვმოქმედებ, ვინაიდან უცვლელი ვარ. თუმცა ათასგვარ საქმიანობას ეწევა.
14. არ არსებობს შრომა, რომელიც ჩემზე გავლენას ახდენს; მე არც 21. ასეთი ცოდნის მქონე ადამიანი სრულიად დამორჩილებული
საქმიანობის ნაყოფებს ვესწრაფვი, ვისაც ჩემს შესახებ ეს ჭკუითა და გონებით მოქმედებს, უარს ამბობს ყოველგვარი
ჭეშმარიტება ესმის, არც ის იხლართება შრომის კარმულ საკუთრების გრძნობაზე და იღწვის მხოლოდ იმისთვის, რაც
რეაქციებში. სიცოცხლისთვის ყველაზე აუცილებელია. ასეთი შრომისას იგი
15. გარდასულ დროთა ყოველი განთავისუფლებული სული ჩემი ცოდვითი რეაქციების გავლენაში არ ექცევა.
ტრანსცენდენტული ბუნების ასეთი გაგებით მოქმედებდა. ამიტომ 22. ვისაც აკმაყოფილებს თავისით მოსული მონაპოვარი, ვინც
მათ კვალდაკვალ შენი მოვალეობა უნდა შეასრულო. თავისუფალია ორმაგობისა და შურისგან, ვინც ურყევი რჩება
16. გონიერიც კი ცდება, იმის განსაზღვრისას, რა არის მოქმედება წარმატებისა და დამარცხების დროს, მოქმედების მიუხედავად
და რა არის უმოქმედობა. ახლა მე აგიხსნი, რა არის მოქმედება, არასოდეს ექცევა ტყვეობაში.
რისი ცოდნითაც ყოველგვარი განსაცდელისგან 23. შრომა იმ ადამიანისა, რომელიც მიჯაჭვული არ არის
განთავისუფლდები. მატერიალური ბუნების მოდუსებს და სრულ ტრანსცენდენტალ
17. მოქმედების სირთულეები ძნელად გასაგებია. ამიტომ საჭიროა ცოდნას ფლობს, მთლიანად იძირება ტრანსცენდენციაში.
იმის სწორად ცოდნა, თუ რა არის მოქმედება, რა არის აკრძალული 24. პიროვნება, რომელიც სრულად არის დანთქმული კრიშნას
მოქმედება და რა არის უმოქმედობა. ცნობიერებაში, აუცილებლად მიაღწევს სულიერ სასუფეველს,

ვინაიდან ყველაფერს წირავს სულიერ საქმიანობებს, რომელშიც მსხვერპლშეწირვების სიტკბოს გაგების გამო უმაღლეს მარადიულ
შთანთქმულიცაა და შენაწირიც ერთი და იგივე აბსოლუტური ატმოსფეროს უახლოვდება.
სულიერი ბუნებით ხასიათდება. 31. ო კურუთა შორის საუკეთესოვ, მსხვერპლშეწირვის გარეშე
25. ზოგი იოგი სხვადასხვა მსხვერპლშეწირვებით სრულყოფილად ადამიანი ვერასოდეს იქნება ბედნიერი ამ პლანეტაზე ან ამ
სცემს თაყვანს ნახევარღმერთებს, ზოგიერთს კი უზენაესი სიცოცხლეში: მაშ, რაღა ითქმის შემდეგ სიცოცხლეზე?
ბრაჰმანის ცეცხლში მიაქვს მსხვერპლი. 32. ვედებში ნებადართულია ყველა ეს სხვადასხვა სახის
26. ზოგიერთებს (წმინდა ბრაჰმაჩარებს) ჭკუის მართვის ცეცხლში მსხვერპლშეწირვა და ყოველი მათგანი სხვადასხვა სახის შრომით
მოსმენის პროცესი და გრძნობები მიაქვთ მსხვერპლად, სხვებს კი არის შობილი. მათი ამგვარი ცოდნით განთავისუფლებას მიაღწევ.
(ვინც მოწესრიგებულ საოჯახო ცხოვრებას ეწევიან) გრძნობათა 33. ო მტრის შემმუსვრელო, ცოდნით შესრულებული
ცეცხლში გრძნობათა ობიექტები მიაქვთ მსხვერპლად. მსხვერპლშეწირვა ჯობია მატერიალური ქონების უბრალო
27. სხვები, რომლებიც ჭკუისა და გრძნობების მართვის გზით შეწირვას. სხვას რომ ყველაფერს თავი დავანებოთ, ო პრთჰას
მიიწევენ თვითრეალიზაციისკენ, გრძნობებისა და სასიცოცხლო შვილო, შრომის ყოველი მსხვერპლშეწირვა მწვერვალს
სუნთქვის ქმედებებს დამორჩილებული ჭკუის ცეცხლს სწირავენ. ტრანსცენდენტალ ცოდნაში აღწევს.
28. მკაცრი აღთქმების დადების შედეგად, ზოგი გასხივოსნებას 34. უბრალოდ სულიერი მოძღვრისადმი მიმართვით სცადე
აღწევს საკუთრების მსხვერპლად გაღებით, ზოგი – მკაცრი ჭეშმარიტების გაგება. მორჩილად დაუსვი კითხვები და ემსახურე
ასკეტიზმის გავლით, რვასაფეხურიანი მისტიური იოგას მას. თვითრეალიზებულ სულებს შეუძლიათ გაგინდონ ცოდნა,
შესრულებით ან ვედების შესწავლით, რომლის მიზანიც რამეთუ მათ იხილეს ჭეშმარიტება.
ტრანსცენდენტული ცოდნის განვითარებაა. 35. თვითრეალიზებული სულისგან ცოდნის მიღების შედეგად,
29. სხვები კი, რომელთაც სუნთქვის შეკავების პროცესით ტრანსში აღარასოდეს მოექცევი ასეთ ილუზიაში, ვინაიდან ამ ცოდნის
დარჩენის მიდრეკილება აქვთ, ამომავალი სუნთქვის მოძრაობას წყალობით დაინახავ, რომ ყოველი ცოცხალი არსება უზენაესის
შემომავალს და შემომავალ სუნთქვას ამომავალს სწირავენ და ნაწილია მხოლოდ. ანუ, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ისინი ჩემი
საბოლოოდ ტრანსში რჩებიან, წყვეტენ რა ყოველგვარ სუნთქვას. არიან.
სხვები კვების პროცესის შემცირებით ამომავალ სუნთქვას 36. ყოველ ცოდვილთა შორის უდიდეს ცოდვილადაც რომ
ამომავალ სუნთქვასვე სწირავენ. ითვლებოდე, ტრანსცენდენტული ცოდნის გემზე ასვლისას
30. ყოველი შემსრულებელი, რომელმაც მსხვერპლშეწირვის ტანჯვის ოკეანეს გადალახავ.
მნიშვნელობა იცის, ცოდვითი რეაქციებისგან იწმინდება და 37. როგორც მოგიზგიზე ცეცხლი ფერფლად აქცევს შეშას, ო

არჯუნა, ცოდნის ცეცხლიც ფერფლად აქცევს მატერიალურ თავი მეხუთე[5]

საქმიანოვ\ბათა ყოველ რეაქციას. კარმა იოგა – მოქმედება კრიშნას ცნობიერებაში
38. ამ სამყაროში არაფრია ტრანსცენდენტალ ცოდნასავით
ამაღლებული და წმინდა. ასეთი ცოდნა მთელი მისტიციზმის 1. არჯუნამ თქვა: ო კრიშნა, ჯერ შრომაზე უარის თქმას მეუბნები,
მწიფე ნაყოფია. და ვინც ერთგულ სამსახურში სრულყოფას შემდეგ კი კვლავ ერთგულებით შრომას მირჩევ. გთხოვ გამარკვიე,
მიაღწია, დროთა განმავლობაში საკუთარ თავში დატკბება ამ რომელია ამ ორთაგან უფრო სასიკეთო?
ცოდნით. 2. ღმრთეების პიროვნებამ უპასუხა: შრომისაგან განდგომაცა და
39. რწმენით სავსე ადამიანი, რომელმაც საკუთარი თავი ერთგულებით შრომაც კარგია განთავისუფლებისთვის. მაგრამ ამ
ტრანსცენდენტალ ცოდნას მიუძღვნა და გრძნობებს იმორჩილებს, ორიდან ერთგულ სამსახურში შრომა ჯობია შრომისგან განდგომას.
ასეთი ცოდნის მოპოვების ღირსია და ამის შემდეგ, მალე უმაღლეს 3. ის, ვისაც არც სძულს საკუთარი საქმიანობების შედეგები და არც
სულიერ მშვიდობას მიაღწევს. შენატრის მათ, მუდამ განდეგილად არის ცნობილი. ასეთი
40. მაგრამ უგუნური და ურწმუნო პიროვნებები, რომლებსაც პიროვნება, თავისუფალი ყოველგვარი ორმაგობისგან, ადვილად
განდობილ წერილებში ეჭვი ეპარებათ, ვერ აღწევენ ღმერთის აღწევს თავს მატერიალურ ტყვეობას და სრულიად
ცნობიერებას; განთავისუფლებულია, ო მკლავმაგარო არჯუნა.
41. ის, ვინც ერთგულ სამსახურში მოქმედებს, უარს ამბობს თავისი 4. მხოლოდ უგუნურები ანსხვავებენ ერთმანეთისგან ერთგულ
საქმიანობის ნაყოფებზე, და ვისი ეჭვებიც ტრანსცენდენტული მსახურებას (კარმა იოგას) და მატერიალური სამყაროს
ცოდნითაა განადგურებული, ნამდვილად განმტკიცებულია ანალიტიკურ შესწავლას (სანქჰია-იოგას). სწავლულნი ამბობენ,
საკუთარ მეობაში. ამრიგად, შრომის რეაქციები არ ბოჭავს მას, ო რომ ერთ-ერთ ამ გზაზე მდგარი ორივეს შედეგს მიაღწევს.
სიმდიდრის დამპყრობელო. 5. ვისაც ესმის, რომ ანალიტიკური შესწავლით მიღწეული
42. ამიტომ უგუნურების გამო შენს გულში აღმოცენებული ეჭვები მდგომარეობა ერთგული სამსახურითაც მიიღწევა და ამის გამო
ცოდნის იარაღით უნდა ჩაიჩეხოს. იოგათი შეიარაღებული, ო ანალიტიკურ შესწავლას და ერთგულ სამსახურს ერთ დონეზე
ბჰარატავ, აღსდექ და იბრძოლე. აღიქვამს, ჭეშმარიტი სახით ხედავს საგნებს.
6. ყოველგვარ საქმიანობაზე უბრალოდ უარის თქმა, უფლის
ერთგული სამსახურის გარეშე, ვერავის გააბედნიერებს. მაგრამ
მოაზროვნე ადამიანი, რომელიც ერთგულად ემსახურება უფალს,
უმალ აღწევს უზენაესს.

7. ვინც ერთგულ სამსახურში შრომობს, ვინც წმინდა სულია და (მატერიალურ სხეულში), არც შრომობს და არც შრომის მიზეზი
საკუთარ ჭკუასა და გრძნობებს მართავს, ძვირფასია ყველასთვის ხდება.
და ყველა ძვირფასია მისთვის. ასეთი კაცი, თუმცა მუდამ შრომობს, 14. ხორცშესხმული სული, საკუთარი სხეულის ქალაქის ბატონი, არ
არასოდეს ექცევა ტყვეობაში. მოქმედებს, არც აიძულებს ხალხს იმოქმედოს, არც მოქმედების
8-9. თუმცა ღვთაებრივ ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება ხედავს, ნაყოფებს ქმნის. ყოველივე ამას მატერიალური ბუნების მოდუსები
ისმენს, ეხება, ყნოსავს, ჭამს, მოძრაობს, ძინავს და სუნთქავს, ასრულებს.
შინაგანად მუდამ ესმის, რომ სინამდვილეში იგი არაფერს აკეთებს. 15. არც უზენაესი უფალი აგებს პასუხს ვინმეს ცოდვილ ან
ვინაიდან ლაპარაკის, დაცლის, მიღების ან თვალების გახელისა თუ ღვთაებრივ საქმიანობაზე. მაგრამ ხორცშესხმული არსებები
დახუჭვისას მუდამ გაცნობიერებული აქვს, რომ მხოლოდ გაბრიყვებულნი არიან უგუნურების გამო, რომელიც მათ ჭეშმარიტ
მატერიალური გრძნობები ურთიერთმოქმედებენ თავიანთ ცოდნას ფარავს.
ობიექტებთან და რომ თვითონ განზე დგას მათგან. 16. მაგრამ როდესაც ცოცხალი არსება უმეცრების
10. მასზე, ვინც მიჯაჭვულობის გარეშე ასრულებს საკუთარ გამანადგურებელი ცოდნით გასხოვოსნდება, მისი ცოდნა ნათელს
მოვალეობას და შედეგებს უზენაეს უფალს უძღვნის, არ მოქმედებს მოჰფენს ყველაფერს, ისევე როგორც მზე ანათებს ყველაფერს
ცოდვითი საქმიანობა, როგორც ლოტოსის ყვავილი არ სველდება დღისით.
წყალში. 17. როდესაც ცოცხალი არსების გონება, ჭკუა, რწმენა ა
11. იოგები, უარს ამბობენ რა მიჯაჭვულობაზე, სხეულით ჭკუით, თავშესაფარი უზენაესშია დაფუძნებული, სრული ცოდნის
გონებითა და გრძნობებითაც მხოლოდ განწმენდის მიზნით საშუალებით იგი ბოლომდე იწმინდება ეჭვებისგან და წინ მიიწევს
მოქმედებენ. განთავისუფლების გზაზე.
12. განუხრელად ერთგული სული ჭეშმარიტ მშვიდობას აღწევს, 18. თავმდაბალი ბრძენები ჭეშმარიტი ცოდნის წყალობით
ვინაიდან მთავაზობს ყოველგვარი საქმიანობის შედეგებს; მაშინ ერთნაირი თვალით ხედავენ სწავლულსა და კეთილშობილ
როდესაც პიროვნება, რომელიც ერთიანობაში არ არის ბრაჰმანს, ძროხას, სპილოს, ძაღლსა და ძაღლისმჭამელს (უკასტოს).
ღვთაებასთან და დახარბებულია თავისი შრომის ნაყოფებს, 19. მათ, ვისი ჭკუაც განმტკიცებულია იგივეობასა და
ტყვეობაში ექცევა. წონასწორობაში, უკვე გაიმარჯვეს დაბადებასა და სიკვდილზე.
13. როდესაც ხორცშესხმული ცოცხალი არსება ცონტროლს უწევს ისინი ბრაჰმანივით უნაკლონი არიან და უკვე იმყოფებიან
საკუთარ ბუნებას და ჭკუით უარს ამბობს ყოველგვარ ბრაჰმანში.
საქმიანობაზე, ბედნიერად ცხოვრობს ცხრაკარიან ქალაქში 20. პიროვნება, რომელსაც არც სასიამოვნოს მიღება უხარია და არც

არასასიამოვნოს მიღებისას გლოვობს, ვინც თვითგონიერია, მატერიალური სურვილებისგან, ვინც თვითრეალიზებული,

გაუბრიყვებელია და ესმის მეცნიერება ღმერთზე, უკვე თვითდისციპლინირებული არიან და მუდმივად სრულქმნისათვის
ტრანსცენდენციაში იმყოფება. იღწვიან, უახლოეს მომავალში განაღდებული აქვთ
21. ასეთ განთავისუფლებულ პიროვნებას არ იზიდავს განთავისუფლება უზენაესში.
მატერიალურ გრძნობათა სიამოვნება, არამედ მუდამ ტრანსშია, 27-28. არ უშვებს რა შიგნით გარეგან გრძნობათა ობიექტებს,
რამეთუ განცხრომას შინაგანად პოულობს. ამრიგად, მიმართავს რა თვალებისა და მხედველობის კონცენტრაციას
თვითრეალიზებული პიროვნება უსაზღვრო ბედნიერებით ტკბება, წარბებს შორის, ნესტოებში აკავებს რა ჩასუნთქულ და
ვინაიდან ყურადღება უზენაესზე აქვს მიპყრობილი. ამოსუნთქულ ჰაერს და ამგვარად აკონტროლებს ჭკუას,
22. გონიერი პიროვნება არ ერევა გაჭირვების მიზეზებში, გრძნობებსა და გონებას, ტრანსცენდენტალისტი, რომელიც
რომლებიც მატერიალურ გრძნობათა ურთიერთობით არის განთავისუფლებას ესწრაფვის, თავს აღწევს სურვილს, შიშსა და
გამოწვეული. ო კუნტის შვილო, ასეთ სიამოვნებებს აქვს დასაწყისი მრისხანებას. ის, ვინც ყოველთვის ამ მდგომარეობაში იმყოფება,
და დასასრული, ამრიგად, ბრძენი კაცი მათგან სიამოვნებას არ უდაოდ განთავისუფლებულია.
იღებს. 29. ჩემს სრულ ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება, რომელიც
23. თუკი ცოცხალი არსება ახლანდელი სხეულის მიტოვებამდე მიცნობს, როგორც ყოველი მსხვერპლშეწირვისა და ასკეზის
მატერიალურ გრძნობათა წადილების მოთმენას და სურვილისა და საბოლოო განმცხრომელს, ყოველი პლანეტისა და ნახევარღმერთის
მრისხანების ძალის შეკავებას შეძლებს, კარგ მდგომარეობაში უზენაეს უფალს და ყოველი ცოცხალი არსების კეთილისმყოფელსა
იმყოფება და ბედნიერია ამქვეყნად. და კეთილისმსურველს, მატერიალურ გაჭირვებათა ტანჯვებისგან
24. ის, ვისი ბედნიერებაც შინაგანია, ვინც მოქმედია, შინაგანად მშვიდობას აღწევს.
ტკბება და ვისი მიზანიც შიგნით არის მიმართული, ჭეშმარიტად
სრულყოფილი მისტიკოსია. თავი მეექვსე[6]
25. ვინც ეჭვებისგან წარმოშობილ ორმაგობებზე მაღლა დგანან, დჰიანა - იოგა
ვისი ჭკუაც შინაგანად დაკავებულია, ვინც მუდამ შრომობენ
ყოველი ცოცხალი არსების საკეთილდღეოდ და თავისუფალი 1. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ის, ვინც მიჯაჭვული არ
არიან ყოველგვარი ცოდვებისგან, უზენაესში განთავისუფლებას არის თავისი შრომის ნაყოფებს და ვინც მოვალეობის გამო
აღწევენ. შრომობს, განდეგილის ცხოვრებას ეწევა. იგია ჭეშმარიტი
26. ვინც თავისუფალი არიან მრისხანებისა და ყოველგვარი მისტიკოსი და არა ის, ვინც არც ცეცხლს ანთებს და არც

მოვალეობას ასრულებს. თუ ოქროს.

2. ო პანდუს შვილო, იცოდე, რომ განდეგილობა იგივე იოგა, ანუ 9. პიროვნება სულიერად კიდევ უფრო ამაღლებულად ითვლება,
უზენაესთან დაკავშირებაა, რადგან ადამიანი ვერასოდეს გახდება თუკი ერთნაირად აღიქვამს პატიოსან კეთილმსურველთ,
იოგი, ვიდრე გრძნობათა დაკმაყოფილების სურვილს არ მოსიყვარულე კეთილისმყოფელთ, განზე მდგომთ, შურიანებს,
განაგდებს. მეგობრებსა და მტრებს, ღვთისმოსავთა და ცოდვილთ.
3. იოგას რვასაფეხურიან სისტემაში ახალბედასთვის შრომა 10. ტრანსცენდენტალისტმა სხეული, ჭკუა, და სული
საშუალებად ითვლება; ხოლო მისთვის, ვინც უკვე მიაღწია იოგას განუწყვეტლივ უზენაესთან ურთიერთობაში უნდა დაასაქმოს; მან
მაღალ საფეხურს, საშუალებას ყოველგვარი მატერიალური ეულმა უნდა იცხოვროს განმარტოებულ ადგილას, მუდამ
საქმიანობის შეწყვეტა წარმოადგენს. გულდასმით მართოს ჭკუა და თავი დააღწიოს სურვილებსა და
4. პიროვნება იოგას მაღალ საფეხურს აღწევს, როდესაც ყოველგვარ მესაკუთრეობის გრძნობას.
მატერიალურ სურვილზე უარის თქმის გამო არც გრძნობათა 11-12. იოგას შესასრულებლად ადამიანი უკაცრიელ ადგილას უნდა
დაკმაყოფილებისთვის იღწვის და არც კარმულ საქმიანობებს ეწევა. წავიდეს, მიწაზე ბალახი კუშა დააფინოს და შემდეგ ირმის ტყავი
5. ჭკუა ადამიანს განთავისუფლებაში უნდა დაეხმაროს და არა და რბილი ქსოვილი გადააფაროს. ადგილი წმინდა უნდა შეარჩიოს,
დაცემაში. ჭკუა განპირობებული სულის მეგობარიც არის და დასაჯდომი არ უნდა იყოს არც ძალიან მაღალი და არც ძალიან
მტერიც. დაბალი. შემდეგ იოგი გაუნძრევლად უნდა დაჯდეს და
6. მისთვის, ვინც ჭკუის დამორჩილება შეძლო, ჭკუა საუკეთესო შეასრულოს იოგა, რათა განიწმინდოს გული ჭკუის, გრძნობებისა
მეგობარია; ხოლო ვინც ეს ვერმოახერხა, ჭკუა მისი სამუდამო და მოქმედებების კონტროლირებით და ჭკუის ერთი წერტილისკენ
მტერი იქნება. მიმართვით.
7. ვინც ჭკუა დაიმორჩილა, უკვე მიაღწია ზესულს, ვინაიდან 13-14. ადამიანმა ტანი, კისერი და თავი ერთ ხაზზე გამართულად
სიმშვიდე ჰპოვა. ასეთი კაცისთვის სულ ერთია ბედნიერება და უნდა დაიჭიროს და დაჟინებით მიაცქერდეს ცხვირის წვერს. ასეთ
უბედურება, სიცხე და სიცივე, პატივი და უპატივობა. მდგომარეობაში აღუშფოთებელი, დამორჩილებული ჭკუით,
8. როდესაც ადამიანი მიღწეული ცოდნისა და რეალიზაციის უშიშრად, სქესობრივი ცხოვრებისგან მთლიანად
საფუძველზე სრულ კმაყოფილებას განიცდის, შეიძლება ითქვას, განთავისუფლებული, გულში ჩემზე უნდა ფიქრობდეს და
რომ მან თვითრეალიზაციას მიაღწია და იოგად იწოდება. ასეთი სიცოცხლის საბოლოო მიზნადაც მე გამიხადოს.
პიროვნება ტრანსცენდენტალ დონეზე იმყოფება და საკუთარ თავს 15. ამგვარად სხეულის, ჭკუისა და მოქმედებათა მუდმივი
მართავს. იგი ერთნაირად აღიქვამს ყველაფერს: კენჭებს, ლოდებსა მართვით მისტიკოსი ტრანსცენდენტალისტი დამორჩილებული

ჭკუით, მატერიალური ყოფის შეწყვეტის გზით ღმერთის სამეფოს აღმოცენებული უბედურებისგან ჭეშმარიტ თავისუფლებას
(ანუ კრიშნას სავანეს) აღწევს. წარმოადგენს.
16. ო არჯუნა, იოგი ვერასოდეს გახდება ის, ვინც ბევრს ან ცოტას 24. ადამიანი იოგას უნდა ასრულებდეს შეუპოვრობითა და
ჭამს, ვისაც ბევრი ან ცოტა ძინავს. რწმენით, ამასთანავე განუხრელად უნდა მიჰყვებოდეს არჩეულ
17. მას, ვისაცც კვება, ძილი, დასვენება და მუშაობა გზას. მან მთლიანად უნდა დათმოს სპეკულაციური მსჯელობის
მოწესრიგებული აქვს, იოგას სისტემის განხორციელებით შედეგად აღძრული უკლებლივ ყოველი მატერიალური სურვილი
ყოველგვარი მატერიალური ტანჯვების შემსუბუქება შეუძლია. და ამგვარად ჭკუით მართოს ყოველი გრძნობის ყოველი
18. როდესაც იოგი იოგას პრაქტიკის გზით ჭკუის მოქმედებებს გამოვლინება.
იმორჩილებს და ტრანსცენდენტალ დონეს აღწევს – 25. თანდათანობით, ნაბიჯ-ნაბიჯ, რწმენით განმტკიცებული
თავისუფლდება რა ყოველგვარი მატერიალური სურვილებისგან – გონებით ადამიანმა ტრანსს უნდა მიაღწიოს, ამ გზით ჭკუა
ამბობენ, რომ მტკიცედ არის დაფუძნებული იოგაში. მხოლოდ სულისკენ მიიპყროს და სხვა არაფერზე იფიქროს.
19. როგორც ლამპარი არ ირხევა უქარო ადგილას, ასევე 26. საითაც არ უნდა გაიქცეს ჭკუა თავისი მერყევი და არამტკიცე
ტრანსცენდენტალისტი, რომელსაც ჭკუა დაუმორჩილებია, ბუნების გამო, ადამიანმა უსათუოდ უნდა დააბრუნოს და
გამუდმებით ტრანსცენდენტალ მეობას ჭვრეტს. დაუმორჩილოს საკუთარ მეს.
20-23. სრულყოფის იმ საფეხურზე, რომელსაც ტრანსი ანუ შამადჰი 27. იოგი, რომლის ჭკუაც ჩემსკენ არის მოპყრობილი, უეჭველად
ეწოდება, ადამიანის ჭკუა პრაქტიკის მეშვეობით მთლიანად აღწევს ტრანსცენდენტული ბედნიერების უმაღლეს
შორდება მატერიალურ აზრობრივ მოქმედებებს. სრულყოფის ეს სრულყოფილებას. იგი ვნების მოდუსის მიღმა იმყოფება, ესმის
საფეხური ხასიათდება ცოცხალი არსების უნარით წმინდა ჭკუით უზენაესთან თავისი თვისობრივი მსგავსება და ამრიგად, წარსულ
იხილოს საკუთარი მეობა და საკუთარ თავში დატკბეს. ამგვარ საქმიანობათა ყოველი რეაქციისგან თავისუფლდება.
ნეტარებაში ადამიანი უსაზღვრო ტრანსცენდენტალ ბედნიერებას 28. ამდენად იოგი, რომელიც საკუთარ თავს ფლობს და
განიცდის, რაც ტრანსცენდენტული გრძნობების მეშვეობით გამუდმებით იოგას ასრულებს, მატერიალური უწმინდურობისაგან
აღიქმება. ამ საფეხურზე მტკიცედ დამკვიდრების შემდეგ იგი იწმინდება და უფლის ტრანსცენდენტალ სამსახურში
არასიდეს შორდება ჭეშმარიტებას და ამის მიღწევის შემდგომ სრულყოფილი ბედნიერების უმაღლეს საფეხურს აღწევს.
თვლის, რომ ამაზე მეტი მონაპოვარი არ არსებობს. ასეთ 29. ჭეშმარიტი იოგი ყოველ არსებაში მე მხედავს და ყოველ
მდგომარეობაში მყოფი ადამიანი არასოდეს მერყეობს, უდიდესი არსებასაც ხედავს ჩემში. თვითრეალიზებული სული ყველგან და
სიძნელის წინაშეც კი. ეს მატერიალური ურთიერთობების გამო ყველაფერში მხედავს მე, უზენაეს უფალს.

30. ვინც ყველგან მე მხედავს და ყველაფერს ჩემში აღიქვამს, ვერ აღწევს.

არასოდეს მკარგავს და ჩემთვისაც არასოდეს იკარგება. 38. ო მკლავმაგარო კრიშნა, განა ტრანსცენდენციის გზიდან
31. ასეთი იოგი, რომელიც თაყვანისცემით ემსახურება ზესულს, ამცდარისთვის ბოლო ეღება ყოველგვარ სულიერ და მატერიალურ
რამეთუ იცის, რომ მე და ზესული ერთნი ვართ, ნებისმიერ წარმატებას, დაფლეთილი ღრუბელივით ქრება და ვეღარსად
ვითარებაში მუდამ ჩემში რჩება. ჰპოვებს თავშესაფარს?
32. ო არჯუნა, სრულყოფილია იოგი, რომელიც საკუთარი მეობის 39. ასეთია ჩემი ეჭვი, ო კრიშნა და გთხოვ სრულიად გამიფანტო
დანარჩენ ცოცხალ არსებებთან შედარებისას მათ ჭეშმარიტ იგი. შენს გარდა არავინ მეგულება, ვისაც ამ ეჭვის განადგურება
თანასწორობას ხედავს, ბედნიერებაშიც და უბედურებაშიც. შეეძლოს.
33. არჯუნამ თქვა: ო მადჰუსუდანა, შენს მიერ აღწერილი იოგას 40. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: პრთჰას შვილო,
სისტემა განუხორციელებელი და აუტანელი მეჩვენება, რამეთუ ტრანსცენდენტალისტს, რომელიც სასიკეთო საქმიანობებს ეწევა,
ჭკუა მოუსვენარი და არამტკიცეა. სიკვდილი არც ამ და არც სულიერ სამყაროში უწერია;
34. ო კრიშნა, რაკი ჭკუა მოუსვენარი, მშფოთვარე, მოუდრეკელი და კეთილისმყოფელს, ჩემო მეგობარო, ვერასოდეს სძლევს ბოროტი.
მეტად ძლიერია, ვფიქრობ მისი დამორჩილება ქარის 41. ღვთისმოსავ ცოცხალ არსებათა პლანეტებზე მრავალი წლის
დამორჩილებაზე ძნელი იქნება. მანძილზე განცხრომის შემდეგ ხელმოცარული იოგი
35. უფალმა შრი კრიშნამ თქვა: ო კუნტის მკლავმაგარო შვილო, ღვთისმოსავთა ან მდიდარ არისტოკრატთა ოჯახში იბნადება.
მოუსვენარი ჭკუის მოთოკვა უეჭველად ძნელია, მაგრამ 42. ანდა (თუ იოგას ხანგრძლივი შესრულების შემდეგ წარმატებას
შესაფერისი პრაქტიკითა და განდეგილობით ამის მიღწევა ვერ აღწევს) იმ ტრანსცენდენტალისტთა ოჯახში იბადება,
შეიძლება. რომლებიც უეჭველად დიდი სიბრძნით გამოირჩევიან. ცხადია, ამ
36. აულაგმავი ჭკუის მქონე პიროვნებისთვის თვითრეალიზაციის სამყაროში ასეთი დაბადება იშვიათად თუ ვინმეს ხვდება წილად.
მიღწევა რთული საქმეა, მაგრამ ვისაც ჭკუა დაუმორჩილებია და 43. ო კურუს შვილო, ასეთი დაბადების შემდეგ იგი აღიდგენს წინა
სათანადო გზით იღწვის, უსათუოდ ეწევა წარმატებას. ასეთია ჩემი ცხოვრების ცნობიერებას და სრული წარმატების მოსაპოვებლად
აზრი. კვლავ წინსვლას ცდილობს.
37. არჯუნამ თქვა: ო კრიშნა, რა ელის ხელმოცარულ 44. წინა ცხოვრების ღვთაებრივი ცნობიერების წყალობით მას
ტრანსცენდენტალისტს, რომელიც თავდაპირველად რწმენით თავისთავად, ძიების გარეშე იოგას პრინციპები იზიდავს. ასეთი
იწყებს თვითრეალიზაციის პროცესს, მაგრამ მიწიერი ცნობიერების ცნობისმოყვარე ტრანსცენდენტალისტი ყოველთვის წმინდა
შედეგად უხვევს არჩეული გზიდან და მისტიციზმში სრულყოფას წერილთა რიტუალურ პრინციპებზე მაღლა დგას.

45. და როცა ყოველგვარი ჭუჭყისგან განწმენდილი იოგი ეს რვა ჩემს განცალკევებულ მატერიალურ ენერგიებს შეადგენს.
გულწრფელად ესწრაფვის შემდგომ წინსვლას, საბოლოოდ 5. ამათ გარდა, ო მკლავმაგარო არჯუნა, არსებობს სხვა, ჩემი
მრავალი, მრავალი დაბადების განმავლობის პრაქტიკის შემდეგ უმაღლესი ენერგია, რომელიც მოიცავს ცოცხალ არსებებს,
სრულყოფის შედეგად უზენაეს მიზანს მიაღწევს. რომლებიც ამ მატერიალური, უმდაბლესი ბუნების საშუალებებს
46. იოგი უფრო მაღალია, ვიდრე ასკეტი, უფრო მაღალია, ვიდრე იყენებენ.
ემპირიკოსი და უფრო მაღალია, ვიდრე კარმული მოღვაწე. ამიტომ, 6. ყოველი შექმნილი არსება დასაბამს ამ ორი ბუნებიდან იღებს.
ო არჯუნა, ყოველთვის იოგი იყავი. უეჭველად იცოდე, რომ მე ვარ ამ სამყაროში ყოველივე
47. დაყ ველა იოგს შორის, ვინც დიდი რწმენით მუდამ ჩემში მატერიალურისა და სულიერის დასაბამიც და დასასრულიც.
იმყოფება, შინაგანად ჩემზე ფიქრობს და ტრანსცენდენტული 7. ო სიმდიდრის მომპოვებელო, არ არსებობს ჩემზე მაღალი
სიყვარულით მემსახურება, ყველაზე მჭიდროდ არის ჩემთან ჭეშმარიტება. ყველაფერი ჩემზე ძევს, როგორც ძაფზე აცმული
იოგათი დაკავშირებული და უმაღლესია. ასეთია ჩემი აზრი. მარგალიტები.
8. ო კუნტის შვილო, მე ვარ წყლის გემო, მზისა და მთვარის შუქი,
თავი მეშვიდე[7] მარცვალი ომ ვედურ მანტრებში; მე ვარ ბგერა ეთერში და უნარი
აბსოლუტის ცოდნა ადამიანში.
9. მე ვარ მიწის თავდაპირველი სურნელი და მე ვარ სითბო
1. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ახლა მისმინე, ო პრთჰას ცეცხლისა. მე ვარ ყოველი ცოცხალის სიცოცხლე და მე ვარ
შვილო, თუ იოგას პრაქტიკით, ჩემი სრული ცნობიერებით, ჩემზედ ეპითიმია ყოველი ასკეტისა.
მიჯაჭვული ჭკუით, ეჭვებისაგან განთავისუფლებული, როგორ 10. ო პრთჰას შვილო, იცოდე რომ მე ვარ ყოველი არსებობის
შეძლებ სრულად შემიცნო მე. თავდაპირველი თესლი, გონიერთა გონიერება და ძლევამოსილთა
2. ახლა მე მთელი სისრულით გადმოგცემ ამ ცოდნას, როგორც სიმამაცე.
ფენომენურს, ასევე ღვთაებრივს. ამის შემდეგ, აღარაფერი დაგრჩება 11. მე ვარ ძალა ძლიერთა, რომელნიც ვნებასა და სურვილს არიან
შესაცნობი. მოკლებული. მე ვარ სქესობრივი ცხოვრება, რომელიც რელიგიურ
3. მრავალი ათასი კაციდან ერთი შეიძლება ესწრაფოდეს პრინციპებს არ ეწინააღმდეგება, ო ბჰარატათა მეუფევ (არჯუნა).
სრულქმნას, და მათგან, ვინც სრულქმნას მიაღწია, ერთიც ძლივა 12. იცოდე რომ არსებობის ყოველი მდგომარეობა – სათნოების,
მოინახება, რომელიც მე ჭეშმარიტად მიცნობს. ვნებისა თუ უგუნურების – ჩემი ენერგიით ვლინდება. ერთის
4. მიწა, წყალი, ცეცხლი, ჰაერი, ეთერი, ჭკუა, გონება და ცრუ ეგო – მხრივ, მე ყველაფერი ვარ, მაგრამ დამოუკიდებელი ვრჩები. მე არ

ვექცევი მატერიალური ბუნების მოდუსების გავლენაში, ვინაიდან იშვიათია.

პირიქით, ისინი იმყოფებიან ჩემში. 20. ისინი, ვისი გონებაც განძარცვულია მატერიალური
13. სამი მოდუსით (სათნოებით, ვნებითა და უგუნურებით) სურვილებით, მიენდობიან ნახევარღმერთებს და მიჰყვებიან
მოტყუებული მთელი სამყარო არ მიცნობს მე, მოდუსებზე მაღლა თავიანთი ბუნების შესაბამის თაყვანისცემის გარკვეულ წესებსა და
მყოფსა და უშრეტს. რეგულაციებს.
14. ძალიან ძნელია ამ ჩემი ღვთაებრივი ენერგიეს ძლევა, რომელიც 21. მე ყველას გულში ვიმყოფები ზესულის სახით. როგორც კი
მატერიალური ბუნების სამი მოდუსისგან შედგება. მაგრამზე ვინმე მოისურვებს გარკვეული ნახევარღმერთის თაყვანისცემას, მე
მონდობილებს ადვილად შეუძლიათ მისი გადალახვა. ვუმტკიცებ რწმენას, რათა ამ ღვთაებას მიუძღვნას თავი.
15. არამზადები, რომლებიც უკიდურესად სულელნი, კაცთა შორის 22. ასეთი რწმენით დაჯილდოებული, იგი ცდილობს თაყვანი სცეს
უმდაბლესნი არიან, ვისი ცოდნაც ილუზიით არის განძარცვული გარკვეულ ნახევარღმერთს და აისრულოს სურვილები. მაგრამ
და ვინც დემონთა ათეისტურ ბუნებას იზიარებენ, არ მენდობიან სინამდვილეში ამ შედეგს ვიძლევი მხოლოდ მე.
მე. 23. მცირე გონების მქონე ხალხი თაყვანს სცემს ნახევარღმერთებს
16. ო საუკეთესოვ ბჰარატთა შორის, ოთხი სახის ღვთისმოსავი და მათი ნაყოფები შეზღუდული და წარმავალია, ისინი, ვინც
ხალხი იწყებს ჩემს მსახურებას – ტანჯულნი, ქონების მოსურნენი, თაყვანს სცემენ ნახევარღმერთებს, მიდიან ნახევარღმერთთა
ცნობისმოყვარენი და ისინი, ვინც აბსოლუტის შესახებ ცოდნას პლანეტებზე, მაგრამ ჩემი ერთგულები საბოლოოდ აღწევენ ჩემს
ეძებენ. უმაღლეს პლანეტას.
17. მათ შორის ის ვინც სრულ ცოდნას ფლობს და ვინც მუდამ 24. უგონო ხალხი, რომელიც სრულყოფილად არ მიცნობს, თვლის,
წმინდა ერთგულ სამსახურს ეწევა, საუკეთესოა. ვინაიდან მე მეტად რომ მე, ღმრთეების უზენაესი პიროვნება , კრიშნა, უპიროვნო
ძვირფასი ვარ მისთვის და ისიც ძვირფასია ჩემთვის. ვიყავი აქამდე, ახლა კი მივიღე ეს პიროვნული ფორმა. თავიანთი
18. ყოველი ეს ერთგული უდაოდ დიდსულოვანი სულია, მაგრამ მცირე ცოდნის გამო, მათ არ იციან ჩემი მაღალი ბუნება, რომელიც
მას, ვინც ჩემს ცოდნას ფლობს, არ ვანსხვავებ ჩემგან. ჩემი უკვდავია და უზენაესი.
ტრანსცენდენტული მსხურების გამო იგი აუცილებლად მომაღწევს 25. მე არასოდეს ვევლინები სულელებსა და უგუნურებს. მათთვის
მე, უმაღლესსა და ყველაზე სრულყოფილ მიზანს. დაფარული ვარ ჩემი შინაგანი პოტენციით, ამიტომ მათ არ იციან,
19. მრავალი დაბადებისა და სიკვდილის შემდეგ, ვინც ჭეშმარიტ რომ მე უშობელი და უშეცდომო ვარ.
ცოდნას ფლობს, მომენდობა მე, მიცნობს რა მე ყოველი მიზეზისა 26. ო არჯუნა, როგორც ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ, მე ვიცი
და ყოველივე არსებულის მიზეზად. ასეთი დიადი სული მეტად ყველაფერი რაც მომხდარა წარსულში, ყველაფერი რაც ხდება

აწმყოში და ყველაფერი რაც უნდა მოხდეს. მე აგრეთვე ვიცნობ ნახევარღმერთები? გთხოვ, განმიმარტე ეს.
ყოველ ცოცხალ არსებას; მაგრამ მე არავინ არ მიცნობს. 2. ვინ არის მსხვერპლშეწირვის უფალი და როგორ ცხოვრობს იგი
27. ო ბჰარატას შთამომავალო, ო მტრის შემმუსვრელო, ყოველი სხეულში, ო მადჰუსუდანა? და როგორ უნდა გიცნობდნენ
ცოცხალი არსება იბადება ილუზიაში, სურვილისა და ზიზღისგან სიკვდილის ჟამს ისინი, ვინც ერთგული სამსახურით არიან
წარმოშობილი ორმაგობით მოტყუებული. დაკავებული.
28. ისინი, ვინც ღვთაებრივ საქმეებს ჩადიოდნენ წარსულ 3. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ურღვევ
ცხოვრებებში და ვისი ცოდვითი რეაქციებიც სრულიად ტრანსცენდენტალურ ცოცხალ არსებას ბრაჰმანი ჰქვია დამ ის
აღმოფხვრილია, თავისუფალი არიან ილუზიის ორმაგობებისგან მარადიულ ბუნებას – ადჰიატმა, მეობა. საქმიანობას, რომელიც
და მტკიცე გადაწყვეტილებით მემსახურებიან მე. ცოცხალ არსებათა მატერიალური სხეულების განვითარებას ეხება,
29. გონიერი პიროვნებები, რომლებიც იღწვიან სიბერისა და ეწოდება კარმა, ანუ საკუთარი სიამოვნებისათვის გამიზნული
სიკვდილისაგან განთავისუფლებისათვის, თავშესაფარს პოულობენ საქმიანობები.
ჩემში, ერთგულ სამსახურში. ისინი ჭეშმარიტად ბრაჰმანი არიან, 4. ო საუკეთესოვ ხორცშესხმულ არსებათა შორის, განუწყვეტლივ
ვინაიდან ბოლომდე იციან ყველაფერი ტრანსცენდენტული ცვალებად ფიზიკურ ბუნებას ადჰიბჰუტა (მატერიალური
საქმიანობების შესახებ. გამოვლინება) ეწოდება. უფლის სამყაროსეული ფორმა, რომელიც
30. მათ, ვისაც სრული ცნობიერება აქვთ ჩემზე, ვინც მიცნობენ მე, მოიცავს ყოველ ნახევარღმერთს, როგორებიც არიან მზისა და
უზენაეს უფალს, როგორც მატერიალური გამოვლინების, მთვარის ნახევარღმერთები, ადჰიდაივად არის ცნობილი. და მე,
ნახევარღმერთებისა და მსხვერპლშეწირვის ყოველი მეთოდის უზენაეს უფალს, ყოველი ხორცშესხმული არსების გულში
მმართველ პრინციპად, შეუძლიათ შემიცნონ და მიცნობდნენ მე, ზესულის სახით წარმოდგენილს, მქვია ადჰიიაჯნა
ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას, სიკვდილის ჟამსაც კი. (მსხვერპლშეწირვის უფალი).
5. და ვინც სიცოცხლის ბოლოს სხეულს ტოვებს ისე, რომ მხოლოდ
თავი მერვე[8] მე ვახსოვარ, უმალ აღწევს ჩემს ბუნებას. ამაში ეჭვი არ არის.
უზენაესის მიღწევა 6. ყოფიერების რა მდგომარეობაც ახსოვს ცოცხალ არსებას
სხეულის დატოვებისას, ო კუნტის შვილო, აუცილებლად იმავე
1. არჯუნამ იკითხა: ო ჩემო უფალო, ო უზენაესო პიროვნებავ, რა მდგომარეობას მიაღწევს.
არის ბრაჰმანი? რა არის მეობა? რა არის კარმული საქმიანობა? რა 7. ამიტომ არჯუნა, მუდამ უნდა იფიქრო ჩემზე, როგორც კრიშნაზე
არის ეს მატერიალური გამოვლინება? და ვინ არიან და ამავე დროს შეასრულო შენი მოვალეობა – იბრძოლო. ჩემდამი

მოძღვნილი საქმიანობით და ჩემზედ მოპყრობილი ჭკუითა და წმინდა მარცვლის – ომ-ის ვიბრირებისას ადამიანი ღმრთეების
გონებით უეჭველად მოაღწევ ჩემამდე. უზენაეს პიროვნებაზე ფიქრით ტოვებს სხეულს, აუცილებლად
8. ის, ვინც ფიქრობს ჩემზე, როგორც ღმრთეების უზენაეს აღწევს სულიერ პლანეტებს.
პიროვნებაზე, ვისი ჭკუაც მუდამ ჩემზე ფიქრით არის მოცული და 14. ვისაც განუწყვეტლივ ვახსოვარ მე, ადვილად მოაღწევს ჩემამდე,
არ უხვევს გზიდან, ო პრთჰა, აუცილებლად მომაღწევს მე. ო პრთჰას შვილო, ვინაიდან გამუდმებით ჩემი ერთგული
9. ცოცხალმა არსებამ უზენაეს უფალზე უნდა იფიქროს, როგორც სამსახურით არის დაკავებული.
ყოვლისმცოდნეზე, უხუცესზე, განმგებელზე, მასზე, ვინც 15. ჩემთან მოსვლის შემდეგ დიადი სულები, რომნლებიც ღვთის
უმცირესზე მცირეა, ყოვლის მასულდგმულებელზე, ვისაც ერთგული იოგები არიან, არასოდეს უბრუნდებიან გაჭირვებით
ვერავითარი მატერიალური წარმოდგენა ვერ სწვდება, როგორც აღსავსე ამ წარმავალ სამყაროს, ვინაიდან უმაღლეს სრულქმნას
მიუწვდომელზე და როგორც მასზე, ვინც ყოველთვის პიროვნებაა. მიაღწიეს.
იგი მზესავით ნათელია და ტრანსცენდენტულია მატერიალური 16. მატერიალურ სამყაროში ყოველი პლანეტა, დაწყებული
ბუნების მიმართ. უმაღლესიდან, დამთავრებული უმდაბლესით, ტანჯვით აღსავსე
10. ის, ვინც სიკვდილის ჟამს სასიცოცხლო ჰაერს წარბებს შუა ადგილია, სადაც განმეორებადი დაბადება და სიკვდილი
ათავსებს და იოგას საშუალებით, განუხრელი ჭკუით და სრული ბატონობს, მაგრამ ის, ვინც ჩემს სასუფეველს აღწევს, ო კუნტის
ერთგულებით უზენაესი უფლის მოგონებას იწყებს, აუცილებლად შვილო, ხელახლა აღარასოდეს იბადება.
აღწევს ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას. 17. კაცთა ანგარიშით ერთად აღებული ათასი ეპოქა ბრაჰმას ერთი
11. ვედებში განსწავლული ადამიანები, რომლებიც ომკარას დღის ტოლია. და ასეთივე ხანგრძლივობისაა მისი ღამეც.
გამოთქვამენ და განდეგილის წესში დიადი ბრძენები არიან, 18. ბრაჰმას დღის დასაბამს ყოველი ცოცხალი არსება ვლინდება
ბრაჰმანში შედიან. ვისაც ასეთი სრულქმნის მიღწევა სურს, გამოუვლენელი მდგომარეობიდან და შემდეგ, ღამის დამდეგს,
უბიწოებას იცავს. ახლა, მე მოკლედ აგიხსნი გზას, რომლითაც კვლავ გამოუვლენელში შედის.
შეიძლება ხსნის მიღწევა. 19. კვლავ და კვლავ, როდესაც დგება ბრაჰმას დღე, ცოცხალი
12. იოგური მდგომარეობა ყოველგვარი გრძნობითი არსებები იწყებენ არსებობას და ბრაჰმას ღამის დადგომასთან
საქმიანობისაგან განდგომას ნიშნავს. გრძნობათა ყოველი კარის ერთად უმწეოდ ნადგურდებიან.
დაკეტვით, ჭკუის გულზე მიპყრობითა და სასიცოცხლო ჰაერის 20. და მაინც, არსებობს სხვა გამოუვლენელი ბუნება, რომელიც
თავის წვერზე მოთავსებით ადამიანი იოგაში მკვიდრდება. მარადიული და ტრანსცენდენტულია ამ გამოვლენილი და
13. თუ იოგას ამ პრაქტიკაში ბგერათა უმაღლესი ერთობლიობის გამოუვლენელი მატერიის მიმართ. იგი უმაღლესია და არასოდეს

ნადგურდება. როდესაც ამ სამყაროში ყველაფერი ისპობა, ეს არასოდეს ცდებიან. ამიტომ ერთგულებაში მუდამ მტკიცე იყავ.
ნაწილი ხელუხლებელი რჩება. 28. ის, ვინც ერთგული სამსახურის გზაზე დგება, მოკლებული არ
21. ის, რასაც ვედანტისტები აღწერენ, როგორც გამოუვლენელსა და არის ვედების შესწავლის, რთული მსხვერპლშეწირვების
უნაკლოს, რაც უმაღლეს მიზნად არის ცნობილი, ადგილი, რომლის შესრულების, ქველმოქმედების ან ფილოსოფიური და კარმული
მიღწევის შემდეგ არასოდეს ბრუნდებიან – ჩემი უმაღლესი სავანე საქმიანობების შესრულებით მიღებულ შედეგებს. უბრალოდ
გახლავთ. ერთგული სამსახურით იღებს ამ ყველაფერს და ბოლოს უმაღლეს
22. მხოლოდ წმინდა ერთგულებით შეიძლება ღმრთეების მარადიულ სასუფეველს აღწევს.
უზენაესი პიროვნების, უდიადესის მიღწევა, თუმცა იგი თავის
სავანეში იმყოფება, ყველაფერს გამსჭვალავს და ყველაფერი მასშია. თავი მეცხრე[9]
23. ო ბჰარატათა შორის საუკეთესოვ, ახლა დაგიხასიათებ ყველაზე საკრალური ცოდნა
სხვადასხვა დროებს, როდესაც ამ ქვეყნიდან წასული იოგები უკან
ბრუნდებიან ან არ ბრუნდებიან. 1. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ჩემო ძვირფასო არჯუნა,
24. უზენაესი ბრაჰმანის მცოდნენი აღწევენ ამ უზენაესს, თუკი ამ ვინაიდან შენ არასოდეს გსურს ჩემი, მე გაგინდობ ამ ყველაზე
ქვეყანას ცეცხლის ღმერთის გავლენისას, სინათლეში, დღის საკრალურ ცოდნასა და რეალიზაციას, რომლის ცოდნითაც
საუკეთესო ხანს, სავეს მთვარის ორი კვირის განმავლობაში განთავისუფლდები მატერიალური არსებობის ტანჯვებისგან.
ტოვებენ, ან იმ ექვსი თვის მანძილზე, როდესაც მზე ჩრდილოეთში 2. ეს ცოდნა განათლების მეფეა, საიდუმლოთა საიდუმლო. წმინდა
მოძრაობს. ცოდნაა და ვინაიდან მისი საშუალებით სული უშუალოდ აღიქმება
25. მისტიკოსი, რომელიც მიდის ამ სამყაროდან კვამლისას, ღამით, რეალიზაციის გზით, რელიგიის სრულქმნას წარმოადგენს. იგი
მილეული მთვარის ნახევარი თვის, ან იმ ექვსი თვის სამარადისოა დამ ის შესრულებას ბედნიერება მოაქვს.
განმავლობაში, როდესაც მზე სამხრეთში გადის, აღწევს პლანეტა 3. ვისაც ერთგული სამსახურის არა სწამთ, ვერ აღწევენ ჩემამდე, ო
მთვარეს, მაგრამ კვლავ უკან ბრუნდება. მტრის შემმუსვრელო. ამიტომ უბრუნდებიან დაბადებისა და
26. ვედური შეხედულების თანახმად, არსებობს ამ ქვეყნიდან სიკვდილის გზას მატერიალურ სამყაროში.
წასვლის ორი გზა – ერთი სინათლეში, მეორე კი – სიბნელეში. 4. მე, ჩემი გამოუვლენელი სახით, განვმსჭვალავ მთელ ამ სამყაროს.
სინათლეში წასული ცოცხალი არსება აღარ მოდის, მაგრამ ყოველი არსება ჩემშია, მაგრამ მე მათში არა ვარ.
სიბნელეში წასული უკანვე ბრუნდება. 5. და მაინც, ყოველი შექმნილი არ განისვენებს ჩემში. შეხედე ჩემს
27. თუმცა ერთგულებმა იციან ეს ორი გზა, ო არჯუნა, ისინი მისტიკურ სიდიადეს! თუმცა მე ყოველ ცოცხალ არსებას

ვასულდგმულებ და ყველგან ვარ, არ მივეკუთვნები ამ კოსმოსურ დაკავებულნი არიან ერთგული სამსახურით, ვინაიდან მიცნობენ
გამოვლინებას, ვინაიდან მე თვითონ ვარ სამყაროს დასაბამი. მე, როგორც ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას, თავდაპირველსა და
6. გესმოდეს, რომ როგორც ყველგან მქროლავი ძლიერი ქარი მუდამ უშრეტს.
ცაში რჩება, ყოველი შექმნილი არსებაც ჩემში განისვენებს. 14. ეს დიადი სულები, რომლებიც მუდამ ჩემს დიდებას გალობენ
7. ო კუნტის შვილო, ეპოქის დასასრულს მთელი მატერიალური და დიდი შეუპოვრობით იღწვიან, ქედს იხრიან ჩემს წინაშე და
გამოვლინება ჩემს ბუნებაში შედის და ახალი ეპოქის დასაბამს, განუწყვეტლივ ერთგულებით თაყვანს მცემენ.
კვლავ ვქმნი მათ, ჩემი პოტენციეს საშუალებით. 15. სხვები, რომლებიც მსხვერპლშეწირვას ცოდნის განვითარების
8. მთელი კოსმოსური სისტემა მე მემორჩილება. ჩემი ნებით კვლავ გზით ასრულებენ, თაყვანს სცემენ უფალს, როგორც
და კვლავ თავისთავად ვლინდება და ჩემივე ნებით ისპობა ბოლოს. განუმეორებელს, მრავალფეროვანს მრავალთა შორის და კოსმოსურ
9. ო დჰანანჯაია, მთელი ეს შრომა ვერ მბოჭავს მე. მე მუდამ ფორმაში.
ჩამოცილებული ვარ მატერიალური საქმიანობებისაგან, თითქოს 16. მაგრამ სწორედ მე ვარ რიტუალი, მსხვერპლშეწირვა, შესაწირი
განზე მდგომი ვიყო. წინაპართათვის, სამკურნალო ბალახი, ტრანსცენდენტული
10. ეს მატერიალური ბუნება, რომელიც ჩემს ერთ-ერთ ენერგიეს საგალობელი. მე ვარ კარაქი, ცეცხლი და შესაწირი.
წარმოადგენს, ჩემი ზედამხედველობით მოქმედებს, ო კუნტის 17. მე ვარ სამყაროს მამა, დედა, ბურჯი და წინაპარი. მე ვარ
შვილო და ყოველ მოძრავ და უძრავ არსებას წარმოქმნის. მისი ცოდნის საგანი, განმსპეტაკებელი და მარცვალი ომ. მე ვარ აგრეთვე
განმგებლობით ეს გამოვლენა კვლავ და კვლავ ვლინდება და რიგ, სამა და იაჯურ ვედები.
ნადგურდება. 18. მე ვარ მიზანი, მასულდგმულებელი, მბრძანებელი, მოწმე,
11. სულელები დამცინიან მე, როდესაც ადამიანის სახით ვეშვები. სავანე, განსასვენებელი და უძვირფასესი მეგობარი. მე ვარ შექმნა
მათ არ იციან ჩემი, როგორც ყოველივე არსებულის უზენაესი და განადგურება, საფუძველი ყოვლისა, განსასვენებელი ადგილი
უფლის ტრანსცენდენტული ბუნება. და მარადიული თესლი.
12. ამგვარად მოტყუებულთ დემონური და ათეისტური 19. ო არჯუნა, მე ვიძლევი სითბოს და მე ვაკავებ და ვაგზავნი
შეხედულებები იზიდავთ. ასეთ შეცბუნებულ მდგომარეობაში წვიმას. მე ვარ უკვდავება და მე ვარ განსახიერებული სიკვდილი.
მათი განთავისუფლების იმედები, კარმული საქმიანობა და სულიცა და მატერიაც ჩემშია.
ცოდნის განვითარება მარცხით მთავრდება. 20. ისინი, ვინც სწავლობენ ვედებს და სვამენ წვეთ სომას, ელტვიან
13. ო პრთჰას შვილო, ღვთაებრივი მფარველობის ქვეშ იმყოფებიან რა ზეციურ პლანეტებს, არაპირდაპირი გზით მე მეთაყვანებიან.
ის დიადი სულები, რომლებიც არ ტყუვდებიან. ისინი ბოლომდე ცოდვითი რეაქციებისგან განწმენდილნი, ინდრას ღვთაებრივ

ზეციურ პლანეტაზე იბადებიან, სადაც ტკბებიან ღმერთთა ასკეზებსაც ასრულებ – გაიღე ჩემს ძღვნად, ო კუნტის შვილო.
განცხრომით. 28. ამრიგად თავს დაიხსნი შრომის ტკივილებისგან და მისი
21. როდესაც ისინი ასე დატკბებიან გრძნობათა უზარმაზარი სასიკეთო და არასასიკეთო შედეგებისგან. თუკი ასეთი
ზეციური სიამოვნებით და მათი ღვთაებრივი საქმიანობების განდეგილობით მომაპყრობ ჭკუას, განთავისუფლდები და ჩემთან
შედეგები ამოიწურება, კვლავ ამ მოკვდავ პლანეტას უბრუნდებიან. მოხვალ.
ამდენად, ისინი, ვინც გრძნობათა სიამოვნებას ელტვიან, იცავენ რა 29. მე არავინ მძულს და არც არავიზე ვარ მიკერძოებული.
სამი ვედის პრინციპებს, მხოლოდ განმეორებად დაბადებასა და ერთნაირად ვექცევი ყველას, მაგრამ ის, ვინც ერთგულებით
სიკვდილს აღწევენ. მემსახურება, ჩემი მეგობარია, ჩემშია და მეც მისი მეგობარი ვარ.
22. მაგრამ მათ, ვინც მუდამ გამორჩეული ერთგულებით 30. თუკი ცოცხალი არსება ერთგული სამსახურითაა დაკავებული,
მეთაყვანებიან, ჩემს ტრანსცენდენტალ ფორმაზე ფიქრობენ – მე ყველაზე საძაგელი საქმეც რომ ჩაიდინოს, წმინდანად უნდა
ვაძლევ იმას, რაც აკლიათ და ვუნარჩუნებ, რაც აქვთ. ჩაითვალოს, ვინაიდან სწორი მიზანი აქვს დასახული.
23. ისინი, ვინც სხვა ღმერთების ერთგულები არიან და მათ 31. იგი მალე ხდება ღვთისმოსავი და აღწევს მარადიულ
ეთაყვანებიან, სინამდვილეში მხოლოდ მე მცემენ თაყვანს, ო სიმშვიდეს. ო კუნტის შვილო, თამამად განაცხადე, რომ ჩემი
კუნტის შვილო, მაგრამ ამას არასწორად ასრულებენ. ერთგული არასოდეს იღუპება.
24. მე ვარ ყოველი მსხვერპლშეწირვის ერთადერთი განმცხრომელი 32.ო პრთჰას შვილო, მდაბიო წარმოშობის ხალხს – ქალებს,
და მბრძანებელი. ამიტომ ისინი, ვინც ჩემს ჭეშმარიტ ვაიშიებს (ვაჭრებს) და შუდრებსაც კი (მუშებსაც) – რომლებიც ჩემს
ტრანსცენდენტალ ბუნებას არ აღიარებენ, ეცემიან. თავშესაფარს პოულობენ, შეუძლიათ დანიშნულების უმაღლეს
25. ნახევარღმერთების თაყვანისმცემლები იბადებიან ადგილას მიღწევა.
ნახევარღმერთთა შორის; წინაპართა თაყვანისმცემლები 33. მაშ, რამდენად მართებულია ეს ღვთისმოსავი
წინაპრებთან წავლენ; მოჩვენებებისა და სულების ბრაჰმანებისათვის, ერთგულებისა და წმინდა მეფეებისათვის.
თაყვანისმცემელნი ასეთ არსებებთან იბადებიან; და ისინი, ვინც მე ამიტომ მოსულხარ რა ამ წარმავალ, გაჭირვებით აღსავსე
მცემენ თაყვანს, ჩემთან იცხოვრებენ. სამყაროში, სიყვარულით მემსახურე მე.
26. თუკი ადამიანი სიყვარულითა და ერთგულებით 34. ყოველთვის ჩემზე იფიქრე, გახდი ჩემი ერთგული, ემთხვიე
შემომთავაზებს ფოთოლს, ყვავილს, ნაყოფსა თუ წყალს, მე მიწას ჩემს წინაშე და თაყვანი მეცი. თუკი სრულიად დაინთქმები
მივიღებ. ჩემში, აუცილებლად მოაღწევ ჩემამდე.
27. რასაც აკეთებ, რასაც ჭამ, რასაც თავაზობ ან გასცემ და რა

თავი მეათე[10] ეჭვი არ არსებობს.

აბსოლუტის სიდიადე 8. მე ვარ ყოველი სულიერი და მატერიალური სამყაროს დასაბამი.
ყველაფერი ჩემგან მომდინარეობს. ბრძენები, რომელთაც
1. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: კვლავ მისმინე, ო სრულყოფილად იციან ეს, ერთგულად მემსახურებიან მე და
მკლავმაგარო არჯუნა. ვინაიდან ჩემი ძვირფასი მეგობარი ხარ, მთელი გულითა და სულით თაყვანს მცემენ.
შენდა სასიკეთოდ უფრო მეტს მოგიყვები და მოგცემ ცოდნას, 9. ჩემი წმინდა ერთგულების ფიქრები მომართულია ჩემსკენ, მათი
რომელიც უკეთესია იმაზე, რაც აქამდე განმიმარტავს. ცხოვრება ბოლომდე ჩემს მსახურებას ეძღვნება და ერთმანეთის
2. არც ნახევარღმერთთა დასმა და არც დიადმა ბრძენებმა არ იციან გასხივოსნებითა და ჩემზე საუბრით ისინი დიდ კმაყოფილებასა და
ჩემი წარმოშობა ან სიდიადეები, ვინაიდან მე ვარ ნახევარღმერთთა ნეტარებას განიცდიან.
და ბრძენთა დასაბამი ყოველმხრივ. 10. მათ, ვინც მუდამ სიყვარულით მემსახურებიან, შეცნობის უნარს
3. ის, ვინც მიცნობს მე, როგორც არშობილს, როგორც დაუსაბამოს, ვაძლევ, რომლითაც ჩემამდე მოაღწევენ.
როგორც ყოველი სამყაროს უზენაეს უფალს – მხოლოდ ის, კაცთა 11. განსაკუთრებული მადლი რომ მოვფინო მათ, მე, რომელიც მათ
შორის შეუმცდარი, განწმენდილია ყოველი ცოდვისგან. გულებში ვიმყოფები, ცოდნის კაშკაშა ჩირაღდნით ვსპობ
4-5. გონიერება, ცოდნა, ეჭვებისა და შეცდომებისგან თავისუფლება, უგუნურებით შობილ წყვდიადს.
მიმტევებლობა, სიმართლე, გრძნობათა მართვა, ჭკუის მართვა, 12-13. არჯუნამ თქვა: შენ ხარ ღმრთეების უზენაესი პიროვნება,
ბედნიერება და უბედურება, დაბადება, შიში, უშიშრობა, საბოლოო სავანე, უწმინდესი, აბსოლუტური ჭეშმარიტება. შენ ხარ
არაძალმომრეობა, წონასწორობა, კმაყოფილება, ასკეტიზმი, მარადიული, ტრანსცენდენტული, თავდაპირველი პიროვნება,
ქველმოქმედება, სახელი და უსახელობა – ცოცხალ არსებათა ეს არშობილი, უდიადესი, ყოველი დიადი ბრძენი, როგორებიც არიან
თვისებები მხოლოდ ჩემს მიერ არის შექმნილი. ნარადა, ასიტა, დევალა და ვიასა ადასტურებენ ამ ჭეშმარიტებას
6. შვიდი დიდი ბრძენი და, მათ მოვლენამდე ოთხი დანარჩენი შენს შესახებ და ახლა შენ თავად მიცხადებ ამას.
დიდი ბრძენი და მანუები (კაცობრიობის მამამთავრები) 14. ო კრიშნა, მე სრულ ჭეშმარიტებად ვაღიარებ ყოველ შენს
მომდინარეობენ ჩემგან, შობილი არიან ჩემი ჭკუიდან და ყოველი ნათქვამს. ვერც ნახევარღმერთებს და ვერც დემონებს, ო უფალო, არ
ცოცხალი არსება, რომელიც სხვადასხვა პლანეტაზე სახლობს, შეუძლიათ შენი პიროვნების შეცნობა.
მათგან მოდის. 15. სინამდვილეში შენ თავს მხოლოდ შენ იცნობ შენივე შინაგანი
7. ვინც მართლაც დარწმუნებულია ამ ჩემს სიდიადესა და მისტიურ უნარის საშუალებით, ო უზენაესო პიროვნებავ, ყოვლის დასაბამო,
ძალაში, წმინდა ერთგული სამსახურით მემსახურება მე; და ამაში ყოველი არსების უფალო, ღმერთთა ღმერთო, სამყაროს მეუფეო.

16. გთხოვ დაწვრილებით მომიყევი იმ შენი ღვთაებრივი 25. დიად ბრძენთა შორის მე ვარ ბჰრგუ; ვიბრაციათა შორის -
სიდიადეების შესახებ, რომლითაც ყოველ სამყაროს განმსჭვალავ. ტრანსცენდენტული ომ. მსხვერპლშეწირვათა შორის ვარ წმინდა
17. ო კრიშნა, უდიადესო მისტიკოსო, როგორ ვიფიქრო სახელთა გალობა (ჯაპა), უძრავ საგანთა შორის კი – ჰიმალაები.
გამუდმებით შენზე და როგორ შეგიცნო შენ? რომელი სხვადასხვა 26. ყოველ ხეს შორის მე ბანიანის ხე ვარ, ნახევარღმერთთა შორის
სახით მახსოვდე, ო ღმრთეების უზენაესო პიროვნებავ? ბრძენთაგან კი მე ვარ ნარადა. განდჰარვთა შორის მე ვარ
18. ო ჯანარდანა, გთხოვ კვლავ დაწვრილებით დამიხასიათე შენი ჩიტრარათჰა, სრულქმნილ არსებათა შორის კი – ბრძენი კაპილა.
სიდიადეების იდუმალი ძალა, მე ვერასოდეს დავკმაყოფილდები 27. იცოდე, რომ ცხენთა შორის მე ვარ უჩჩაიჰშრავა, ნექტარის
შენს შესახებ მოსმენით, ვინაიდან რაც მეტს ვისმენ, მით უფრო ოკეანის დღვებისას წარმოშობილი. სამეფო სპილოთა შორის მე ვარ
მეტად მსურს ვიგემო შენი სიტყვების ნექტარი. აირავიტა, ადამიანთა შორის კი – მონარქი.
19. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: დიახ, მე მოგიყვები 28. იარაღთა შორის მე ვარ მეხი; ძროხათა შორის – სურაბჰი.
ჩემი დიდებული გამოვლინებების შესახებ, მაგრამ მხოლოდ გამრავლების მიზეზთა შორის კანდარპა, სიყვარულის ღმერთი ვარ,
ყველაზე მთავარს, ო არჯუნა, რამეთუ ჩემი სიდიადე უსაზღვროა. გველთა შორის კი – ვასუკი.
20. ო არჯუნა, მე ვარ ყოველი ცოცხალი არსების გულში მყოფი 29. მრავალთავიან ნაგათა შორის მე ვარ ანანტა, წყლის არსებათა
ზესული. მე ვარ თავი, შუაგული და ბოლო ყოველი არსებისა. შორის – ნახევარღმერთი ვარუნა. გარდაცვლილ წინაპართა შორის
21. ადიტიათა შორის მე ვარ ვიშნუ, მნათობთა შორის – მოკაშკაშე მე ვარ არიამა, კანონის აღმსრულებელთა შორის კი – იამა,
მზე, მარუტთა შორის – მარიჩი, ვარსკვლავთა შორის კი მთვარე სიკვდილის მეუფე.
ვარ. 30. დემონ დაიტიათა შორის მე ვარ ერთგული პრაჰლადა,
22. ვედათა შორის სამა ვედა ვარ; ნახევარღმერთთა შორის ვარ შემმუსვრელთა შორის მე ვარ დრო, ცხოველთა შორის – ლომი,
ინდრა, ზეცის მეუფე; გრძნობათა შორის მე ვარ ჭკუა; ცოცხალ ფრინველთა შორის კი – გარუდა.
არსებათა შორის კი – სასიცოცხლო ძალა (ცნობიერება). 31. განმსპეტაკებელთა შორის მე ვარ ქარი, იარაღის მფლობელთა
23. მთელ რუდრათა შორის მე ვარ უფალი შივა, იაკშასებსა და შორის – რამა, თევზთა შორის ზვიგენი ვარ, მდინარეთა შორის კი –
რაკშასებს შორის მე ვარ სიმდიდრის უფალი (კუვერა), ვასუებს განგა.
შორის მე ვარ ცეცხლი (აგნი) და მთათა შორის მე ვარ მერუ. 32. მთელ ქმნილებეთა შორის მე ვარ თავი, ბოლო, შუაგული, ო
24. იცოდე, ო არჯუნა, რომ მღვდელთმსახურთა შორის მე ვარ არჯუნა. მეცნიერებათა შორის მე ვარ სულიერი მეცნიერება მეობის
მთავარი, ბრჰასპატი ვარ. მხედართმთავართაგან მე ვარ კარტიკეა, შესახებ, ყოველ ლოგიკოსთა შორის კი – დასკვნითი ჭეშმარიტება.
წყალთა შორის კი მე ვარ ოკეანე. 33. ასოთა შორის მე ვარ “ა”, შედგენილ სიტყვათა შორის კი –

ორმაგი შედგენილი სიტყვა. მე ვარ უშრეტი დროც, შემოქმედთა აღმოცენდება.

შორის კი ბრაჰმა. 42. მაგრამ რა საჭიროა, არჯუნა, მთელი ეს დაწვრილებითი ცოდნა?
34. მე ვარ ყოვლის გამანადგურებელი სიკვდილი და წარმომქმნელი ჩემი ერთი ნაწილაკით განვმსჭვალავ და ვასულდგმულებ მთელ
საწყისი ყოვლისა, რასაც დაბადება უწერია. ქალთა შორის მე ვარ სამყაროს.
დიდება, იღბალი, ლამაზი მეტყველება, მეხსიერება, გონიერება,
სიმტკიცე და მოთმინება. თავი მეთერთმეტე[11]
35. სამა Vედას ჰიმნების შორის მე ვარ ბრჰატ-სამა, პოეზიიდან – სამყაროსეული ფორმა
გაიატრი. თვეებიდან მარგაშირშა (ნოემბერი-დეკემბერი) ვარ,
წელიწადის დროთა შორის კი – აყვავებული გაზაფხული. 1. არჯუნამ თქვა: ყველაზე საკრალური სულიერი საკითხების
36. ტყუილთა შორის მე აზარტული თამაში ვარ და დიდებულთა შესახებ შენს მიერ მოწყალედ მოცემულ რჩევა-დარიგებათა
შორის – დიდებულება. მე ვარ გამარჯვება, რისკი და ძალა მოსმენის შემდეგ ჩემი ილუზია უკვე გაიფანტა.
ძლიერის. 2. ო ლოტოსის თვალებავ, მე დაწვრილებით მოვისმინე შენგან
37. ვრშნის შთამომავალთა შორის მე ვარ ვასუდევა, პანდავთა ყოველი ცოცხალი არსების მოვლენისა და გაუჩინარების შესახებ
შორის – არჯუნა. ბრძენთა შორის ვიასა ვარ, დიად მოაზროვნეთა და შევიცანი შენი უშრეტი დიდება.
შორის კი უშანა. 3. ო პიროვნებათა შორის საუკეთესოვ, ო უზენაესო ფორმავ, თუმცა
38. უკანონობის ყოველგვარ დათრგუნვათა შორის მე ვარ სასჯელი, ახლა შენი ჭეშმარიტი სახით გხედავ, როგორც შენ თვითონ
გამარჯვების მაძიებელთა შორის – ზნეობა. საიდუმლოებათა დაიხასიათე თავი, მსურს ვიხილო, როგორ შედიხარ ამ
შორის სიჩუმე ვარ, ბრძენთა შორის კი – სიბრძნე. სამყაროსეულ გამოვლინებაში. მსურს ვიხილო ეს შენი ფორმა.
39. უფრო მეტიც, ო არჯუნა, მე ვარ ყოველი არსებობის 4. თუკი თვლი, რომ უნარი შემწევს ვიხილო შენი სამყაროსეული
გამრავლების თესლი. არ არის არსება – მოძრავი თუ უძრავი – ჩემს ფორმა, ო ჩემო უფალო. ო მთელი მისტიური ძალების
გარეშე რომ სულდგმულობდეს. მბრძანებელო. გთხოვ მიჩვენე ეს უსასრულო სამყაროსეული სახე.
40. ო მტრის ძლევამოსილო შემმუსვრელო, ბოლო არა აქვს ჩემს 5. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ჩემო ძვირფასო არჯუნა,
ღვთაებრივ გამოვლინებებს. რაც მე მოგიყევი, უბრალო მინიშნებაა ო პრთჰას შვილო, იხილე ჩემი დიდებულება, ასეულ ათასობით
ჩემს უსასრულო სიდიადეებზე. მრავალგვარი, ღვთაებრივი და ათასფერადი ფორმა.
41. იცოდე, რომ ყოველი დიადი, მშვენიერი და დიდებული 6. ო ბჰარატათა შორის საუკეთესოვ, იხილე აქ ადიტიები, ვასუები,
ქმნილება ჩემი დიდებულების მხოლოდ ნაპერწკალიდან რუდრები, აშვინიკუმარები და დანარჩენი ნახევარღმერთები.

შეხედე მრავალ საოცრებას, რომელიც აქამდე არავის უნახავს ან ქედი მოიხარა და ხელდაკრეფილმა ლოცვანი აღუვლინა უზენაეს
გაუგონია. უფალს.
7. ო არჯუნა, რისი ხილვაც გსურს, ერთბაშად დაინახავ, ამ ჩემს 15. არჯუნამ თქვა: ჩემო ძვირფასო უფალო კრიშნა, შენს სხეულში
სხეულში. ეს სამყაროსეული ფორმა გიჩვენებს, რისი დანახვაც შეკრებილს ვხედავ ყოველ ნახევარღმერთსა და დანარჩენ ცოცხალ
გინდა და რისი ნახვაც მომავალში შეიძლება მოისურვო. არსებებს. ვხედავ ბრაჰმას, რომელიც ლოტოსის ყვავილზე ზის,
ყველაფერი, მოძრავიცა და უძრავიც, აქ ერთად არის. უფალ შივასა და ყოველ ბრძენსა და ღვთაებრივ გველს.
8. მაგრამ ახლანდელი თვალებით მე ვერ დამინახავ. ამიტომ მე 16. ო სამყაროს უფალო, ო სამყაროსეულო ფორმავ, შენს სხეულში
ღვთაებრივ თვალებს მოგცემ. აი ჩემი მისტიური ძალა! მე ვხედავ უამრავ ხელს, მუცელს, პირსა და თვალს, რომლებიც
9. სანჯაიამ თქვა: ო მეფეო, ამის თქმის შემდეგ მთელ მისტიურ უსაზღვროდაა მოფენილი ყველგან. შენში ვერ ვხედავ ვერც
ძალთა უზენაესმა უფალმა, ღმრთეების პიროვნებამ არჯუნას დასასრულს, ვერც შუაგულსა და ვერც დასაწყისს.
თავისი სამყაროსეული ფორმა უჩვენა. 17. ძნელია შენი სახის დანახვა მისი თვალისმომჭრელი ციალის
10-11. ამ სამყაროსეულ ფორმაში არჯუნამ იხილა უსასრულო გამო, რომელიც მოგიზგიზე ცეცხლისა თუ მზის განუზომელი
პირები, უსასრულო თვალები, უსასრულო საოცარი სანახაობები. კაშკაშის მსგავსად ყოველ მხარეს ვრცელდება. და მაინც, მე
ფორმა მრავალი ზეციური სამკაულით იყო მორთული და მრავალი ყველგან ვხედავ ამ თვალისმომჭრელ ფორმას, რომელიც ათასგვარი
შემართული იარაღი ეჭირა. იგი ზეციურ ყვავილთა ასხმებსა და გვირგვინით, კვერთხითა და დისკოთია დამშვენებული.
სამოსელს ატარებდა, მის სხეულს მრავალი ღვთაებრივი სუნამო 18. შენ ხარ უმაღლესი თავდაპირველი მიზანი. შენ ხარ მთელი
ეცხო. ყველაფერი განსაცვიფრებელი, ბრწყინვალე და სამყაროს საბოლოო განსხვავების ადგილი. შენ ხარ უშრეტი და შენ
ყოვლისგამოჭოლი გახლდათ. ხარ უხუცესი. შენ ხარ მარადიული რელიგიის
12. ერთბაშად ასეულ ათასობით მზე რომ ამოსულიყო ცაზე, მათი მასულდგმულებელი, ღმრთეების პიროვნება. ასეთია ჩემი აზრი.
კაშკაში თუ შეედრებოდა უზენაესი პიროვნების ამ სამყაროსეული 19. შენ არა გაქვს დასაბამი, შუაგული ან ბოლო. შენი დიდება
ფორმის ციალს. უსაზღვროა, ურიცხვი ხელები გაქვს, მზე და მთვარე კი შენი
13. ამ დროს არჯუნამ უფლის სამყაროსეულ ფორმაში დაინახა თვალებია. გხედავ შენ, რომელსაც პირიდან მოგიზგიზე ცეცხლი
სამყაროს უსასრულო ექსპანსიები, რომლებიც ერთ ადგილას ამოგდის, შენი კაშკაშით რომ წვავ მთელ სამყაროს.
იმყოფებოდა, თუმცაღა მრავალ ათას ნაწილად იყო დაყოფილი. 20. თუმცა ერთი ხარ, მთელ ცაზე, პლანეტებზე და მათ შორის
14. მაშინ გაოგნებულმა და განცვიფრებულმა და განცვიფრებულმა სივრცეზე ხარ განფენილი. ო უდიადესო, ამ სასწაული და საშიში
არჯუნამ, რომელსაც თმები ყალყზე ედგა, თაყვანისცემის ნიშნად ფორმის ხილვისას მთელი პლანეტარული სისტემები

შეშფოთებულია. პირებში მიექანებიან. და მე ვხედავ, რომ რომ ზოგიერთი მათგანი

21. ნახევარღმერთთა ყოველი დასი გემორჩილება შენდ ა შენში გაჩეჩქვილი თავებით არის შენ კბილებში გაჩხერილი.
შედის. ზოგიერთი მათგანი დიდი შიშის გამო დაკრეფილი 28. ისევე როგორც მდინარეთა უამრავი ტალღა ჩაედინება ოკეანეში,
ხელებით აღავლენს ლოცვებს. დიად ბრძენთა და სრულყოფილ ყოველი ეს დიადი მეომარიც შედის ცეცხლმოკიდებული შენ
არსებათა დასები გასძახიან “სრული მშვიდობა!” და ვედური პირებში.
საგალობლებით გევედრებიან. 29. მე ვხედავ, რომ მთელი ხალხი დიდი სისწრაფით მიექანება შენს
22. უფალ შივას, ადიტიების ვასუების, სადჰიების, ვიშვედების, პირებში, ისევე როგორც ჩრჩილები მიქრიან მოგიზგიზე ცეცხლში
ორი აშვის, მარუტების, წინაპრების, განდჰარვების, იაკშასების, მოსასპობად.
ასურების, ასურებისა და სრულქმნილი ნახევარღმერთების 30. ო ვიშნუ, გხედავ ცეცხლიანი პირებით როგორ სპობ ყოველი
სხვადასხვა გამოვლინებები განცვიფრებულნი შემოგყურებენ. მხრიდან მთელ ხალხს. მთელ სამყაროს შენი ციალი ფარავს და
23. ო მკლავმაგარო, მრავალი სახის, თვალის, ხელის, ბარძაყის, შენც საშიში, მწველი სხივების სახით ვლინდები.
ფეხის, მუცლისა და მრავალი შიშისმომგვრელი კბილის მქონე შენი 31. ო უფალთა უფალო, მრისხანების განსახიერებავ, გთხოვ,
დიადი ფორმის დანახვაზე შეშფოთებულია ყოველი პლანეტა მითხრა, ვინა ხარ, მე ქედს ვიხრი შენს წინაშე; გთხოვ, მოწყალება
თავიანთი ნახევარღმერთებით; და მათ მსგავსად, მეც გაიღე ჩემდამი. შენ ხარ თავდაპირველი უფალი. მსურს ვიცოდე
შეშფოთებული ვარ. შენს შესახებ, ვინაიდან არ მესმის, რა არის შენი მისია.
24. ო ყოვლისშემძლე ვიშნუ, როდესაც ვხედავ შენს მრავალ 32. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: მე ვარ დრო,
მოკაშკაშე ფერს, რომლებიც ცას ეხება, შენს დაღებულ პირებსა და სამყაროთა უდიდესი გამანადგურებელი და მოვედი, რათა მთელი
დიდ თვალისმომჭრელ თვალებს, გონება მერევა შიშისგან. ვეღარ ხალხი გავანადგურო. თქვენს (პანდავებს) გარდა, აქ ორივე
ვინარჩუნებ ჭკუის სიმტკიცესა და ჭკუის წონასწორობას. მხრიდან ყოველი მეომარი დაიხოცება.
25. ო უფალთა უფალო, ო სამყაროთა თავშესაფარო, გთხოვ 33. ამიტომ აღსდექ. მოემზადე ბრძოლისთვის და მოიპოვე დიდება.
მოწყალება გაიღე ჩემდამი. თავს ვერ ვიკავებ შენი დაამარცხე მტერი და დატკბი აყვავებული სამეფოთი. მე ისე
თვალისმომჭრელი სახეებისა და შიშისმომგვრელი კბილების მოვაწყე ყველაფერი, რომ ისინი უკვე მკვდრები არიან. შენ კი, ო
დანახვაზე. სადაც არ უნდა გავიხედო, ყველაფერი საგონებელში სავიასაჩი, შეგიძლია მხოლოდ იარაღი იყო ბრძოლაში.
მაგდებს. 34. მე უკვე მოვსპე დრონა, ბჰიშმა, ჯაიადრათჰა, კარმა და
26-27. დჰრტარაშტრას შვილები, მოკავშირე მეფეებთან ერთად, დანარჩენი დიადი მებრძოლები. ამიტომ მოკალი ისინი და ნუ
ბჰიშმა, დრონა, კარმა და ჩვენი მთავარი მეომრებიც შენ საშიშ შეშფოთდები. უბრალოდ იბრძოლე და მტერს ბრძოლაში

დაამარცხებ. უსაზღვრო ძალავ, შენ ხარ მეუფე უსასრულო ძლევამოსილებისა!

35. სანჯაიამ უთხრა დჰრტარაშტრას: ო მეფეო, ღმრთეების შენ ხარ ყოვლისგამჭოლი და შენ ხარ ყველაფერი!
უზენაესი პიროვნებისგან ამ სიტყვების მოსმენის შემდეგ, 41-42. გთვლიდი რა ჩემს მეგობრად, დაუდევრად მოგმართავდი: “ო
აცახცახებული არჯუნა კვლავ და კვლავ ქედს იხრიდა დაკრეფილი კრიშნა”, “ო იადავა”. “ ო ჩემო მეგობარო”, არ ვიცოდი რა შენი
ხელებით. შეშინებულმა აკანკალებული ხმით ასე მიმართა უფალ დიდება. გთხოვ მაპატიე, რაც სიგიჟის ან სიყვარულის გამო
კრიშნას. გამიკეთებია. ბევრჯერ უპატივცემულოდ მოგექეცი, გეხუმრებოდი
36. არჯუნამ თქვა: ო გრძნობათა მეუფევ, სამყაროს უხარია შენი დასვენებისას, ერთ საწოლში წოლისას, ჯდომისას ან ერთად
სახელის მოსმენა და ამდენად ყველა შენ შემოგნატრის. თუმცა ჭამისას, ზოგჯერ მარტო, ზოგჯერ კი მრავალ მეგობარს შორის. ო
სრულყოფილი არსებები მოკრძალებით გცემენ თაყვანს, დემონებს შეუცდომელო, გთხოვ, მაპატიე ეს შეურაცხყოფები.
ეშინიათ და აქეთ-იქით გარბიან. ეს ყველაფერი სამართლიანია. 43. შენ ხარ მამა მთელი კოსმოსური გამოვლინებისა, მოძრავთა და
37. ო დიადო უფალო, თვით ბრაჰმაზეც უდიადესო, შენ ხარ უძრავთა, შენ ხარ სათაყვანებელი მეთაური, უზენაესი სულიერი
თავდაპირველი შემოქმედი. მაშ მოწიწებით თაყვანი რატომ არ მოძღვარი. არავინ არის შენი თანასწორი, არც არავინ არის შენთან
უნდა გცენ მათ? ო უსასრულოვ, ღმერთთა ღმერთო, სამყაროს ერთიანი. მაშინ ვინ უნდა იყოს შენზე დიადი სამ სამყაროში, ო
თავშესაფარო! შენ ხარ უძლეველი წყარო, ყოველ მიზეზთა მიზეზი, განუზომელო ძალის უფალო?
ამ მატერიალური გამოვლინების მიღმა მყოფი. 44. შენ ხარ უზენაესი უფალი, სათაყვანებელი ყოველი ცოცხალი
38. შენ ხარ ღმრთეების თავდაპირველი პიროვნება, უხუცესი, ამ არსებისთვის. ამიტომ მიწას ვემხობი, რათა თაყვანი გცე და
გამოვლენილი კოსმოსური სამყაროს საბოლოო განსასვენებელი. მოწყალება გთხოვო, როგორც მამა ითმენს შვილის თავხედობას,
შენ იცი ყველაფერი და ხარ ყველაფერი, რაც შეცნობადია. შენ ხარ მეგობარი – მეგობრის კადნიერებას, ან ცოლი – მეუღლის
უმაღლესი თავშესაფარი, მატერიალურ მოდუსებზე მაღლა მყოფი. მოურიდებლობას, გთხოვ მოითმინე შეცდომები, რომლებიც შენს
ო უსაზღვრო ფორმავ! მთელი ეს სამყაროსეული გამოვლენა შენით მიმართ დამიშვია.
არის გამსჭვალული! 45. სამყაროსეული ფორმის ხილვის შემდეგ, რომელიც აქამდე არ
39. შენ ხარ ჰაერი და შენ ხარ უმაღლესი განმგებელი! შენ ხარ მინახავს, გახარებული ვარ, მაგრამ, ამავე დროს, ჩემი ჭკუა
ცეცხლი, წყალი და მთვარ! შენ ხარ ბრაჰმა, პირველი ცოცხალი შეპყრობილია შიშით. ამიტომ გთხოვ, გაიღე ჩემდამი წყალობა და
ქმნილება და შენ ხარ ბაბუის მამა, ამიტომ ათასჯერ და კვლავ და კვლავ გამინდე ღმრთეების პიროვნების შენი ფორმა, ო უფალთა
კვლავ მოწიწებით ქედს ვიხრი შენს წინაშე! უფალო, ო სამყაროს განსასვენებელო.
40. თაყვანს გცემ წინიდან, უკნიდან და ყოველი მხრიდან! ო 46. ო სამყაროსეულო ფორმავ, ო ათასხელიანო უფალო, მსურს

ვიხილო შენი ოთხხელიანი ფორმა, მუზარადით თავზე და არჯუნა, ჩემი ეს ფორმა, რომელსაც ახლა ხედავ მეტად ძნელი
კვერთხით, ბორბლით, ნიჟარითა და ლოტოსის ყვავილით დასანახია. ნახევარღმერთებიც კი მუდამ მისი ხილვის
ხელებში. შენი ამ ფორმის ნახვა მსურს. შესაძლებლობას ეძებენ, რომელიც ესოდენ ძვირფასია.
47. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ჩემო ძვირფასო 53. იმ ფორმის შეცნობა, რომელსაც შენი ტრანსცენდენტული
არჯუნა, ჩემი შინაგანი პოტენციით სიხარულით გაჩვენე ეს თვალებით ხედავ, შეუძლებელია უბრალოდ ვედების შესწავლით,
უზენაესი სამყაროსეული ფორმა ამ მატერიალურ სამყაროში. სერიოზული ეპითიმიების გავლით, ქველმოქმედებით ან
შენამდე არავის უნახავს ეს უმაღლესი ფორმა, უსასრულო და თაყვანისცემით. ამგვარად ჩემი ჭეშმარიტი სახის დანახვა
თვალისმომჭრელი სიკაშკაშით აღსავსე. შეუძლებელია.
48. ო კურუს მეომართა შორის საუკეთესოვ, შენამდე არავის 54. ჩემო ძვირფასო არჯუნა, მხოლოდ განუყპოფელი ერთგული
უნახავს ჩემი სამყაროსეული ფორმა, რადგან არც ვდების სამსახურით შეიძლება ჩემი რეალური შეცნობა იმ სახით,
შესწავლით, არც მსხვერპლშეწირვებით, არც ქველმოქმედებით, არც რომლითაც შენს წინაშე ვდგავარ და ამგვარად ჩემი უშუალოდ
მკაცრი ეპითიმიებით არ შეიძლება ამ მატერიალურ სამყაროში ჩემი დანახვა. მხოლოდ ამ გზით შეგიძლია შეაღწიო ჩემი შემეცნების
ამ ფორმის ხილვა. საიდუმლოებაში.
49. შენ შეგაშფოთა და საგონებელში ჩაგაგდო ამ ჩემი საშინელი 55. ჩემო ძვირფასო არჯუნა, ის ვინც წმინდა ერთგულებით
ნიშან-თვისებების ხილვამ. დაე ბოლო მოეღოს ამას. ჩემო მემსახურება, ვინც განწმენდილია კარმული საქმიანობისა და
ერთგულო, კვლავ განთავისუფლდი ყოველგვარი მღელვარებისგან. სპეკულაციური მსჯელობების უწმინდურებისაგან, ვინც ჩემთვის
დამშვიდებული ჭკუით ახლა იმ ფორმას იხილავ, რომელიც გსურს. შრომობს, ვინც სიცოცხლის უმაღლეს მიზნად მხდის და
50. სანჯაიამ უთხრა დჰრტარაშტრას: არჯუნასათვის ამის თქმის მეგობრობს ყოველ ცოცხალ არსებასთან, აუცილებლად მოაღწევს
შემდეგ ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ, კრიშნამ გამოავლინა ჩემამდე.
თავისი ოთხხელიანი ფორმა და ბოლოს თავისი ორხელიანი ფორმა
უჩვენა, რითაც გაამხნევა შეშინებული არჯუნა. თავი მეთორმეტე[12]
51. როდესაც არჯუნამ კრიშნა მის მშვენიერ თავდაპირველ ერთგული სამსახური
ფორმაში იხილა, თქვა: ო ჯანარდანა, ამ მშვენიერი
ადამიანისმაგვარი ფორმის შემყურეს ჭკუა დამიწყნარდა და ჩემს 1. არჯუნამ იკითხა: ვინ ითვლება უფრო სრულყოფილად, ის, ვინც
თავდაპირველ ბუნებას დავუბრუნდი ყოველთვის ჯეროვანი ერთგულებით გემსახურება, თუ ის, ვინც
52. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ჩემო ძვირფასო თაყვანს სცემს გამოუვლენელს – უპიროვნო ბრაჰმანს?

2. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ვისი ჭკუაც ჩემი 10. თუკი არ შეგიძლია ბჰაკტი-იოგას რეგულაციების შესრულება,
პიროვნული ფორმისადმია მოპყრობილი და ყოველთვის დიდი და მაშინ უბრალოდ ეცადე იშრომო ჩემთვის, ვინაიდან ჩემთვის
ტრანსცენდენტული რწმენით მცემს თაყვანს, მას ყველაზე შრომით სრულქმნის საფეხურამდე მიხვალ.
სრულყოფილად ვაღიარებ. 11. მაგრამ თუკი ჩემზე ასეთი ცნობიერით შრომა არ შეგიძლია,
3-4. მაგრამ ისინი, ვინც ბოლომდე თაყვანს სცემენ გამოუვლენელს, მაშინ შეეცადე უარი თქვა შრომის მთელ შედეგებზე და
გრძნობათა აღქმის მიღმა მყოფს, ყოვლისგამჭოლს, თვითმყოფობა დაიმკვიდრო.
წარმოუდგენელს, უცვლელს, ურყევსა და უძრავს – აბსოლუტური 12. თუკი არ შეგიძლია ამ პრაქტიკის შესრულება, მაშინ ცოდნა
ჭეშმარიტების იმპერსონალურ კონცეფციას – იმით, რომ მართავენ განივითარე, მაგრამ ცოდნას მედიტაცია ჯობს, მედიტაციას კი –
სხვადასხვა გრძნობებს და თანაბრად არიან განწყობილნი საქმიანობის ნაყოფებისგან აღკვეთა, ვინაიდან ასეთი აღკვეთის
ყველადადმი და ყველას სასიკეთოდ მოქმედებენ, საბოლოოდ შედეგად ადამიანი ჭკუის სიმშვიდეს მიაღწევს.
მაინც ჩემთან მოდიან. 13-14. ის, ვინც არ მტრობს არავის, არამედ ყველა ცოცხალი არსების
5. ძალიან უჭირთ წინსვლა იმათ, ვისი ჭკუაც უზენაესის კეთილი მეგობარია, ვინც თვლის, რომ მას არაფერი ეკუთვნის და
გამოუვლენელ, იმპერსონალურ ნიშან-თვისებაზეა მიპყრობილი. თავისუფალია ცრუ ეგოსგან, ის, ვინც ერთნაირად შეჰყურებს
ხორცშესხმულთათვის ყოველთვის ძნელია ამ წვრთნაში წინსვლა. ბედნიერებასაც და გაჭირვებასაც, ვინც მომთმენია და მუდამ
6-7. მაგრამ ისინი, ვინც თაყვანს მცემენ მე, მთელ საქმიანობებს მე კმაყოფილი, ვინც ფლობს საკუთარ თავს და შეურყევლად
მიძღვნიან, განუხრელად თავდადებულნი არიან ჩემთვის, ერთგულად მემსახურება, ვისი ჭკუაც და გონებაც ჩემზეა
ერთგულად მემსახურებიან, ყოველთვის ჩემზე არიან მოპყრობილი, ასეთი ერთგული ძალიან ძვირადღირებულია
დაუნჯებულნი და ჭკუა ჩემსკენ აქვთ მოპყრობილი, ო პრთჰას ჩემთვის.
შვილო, ისინი მალე ამომყავს დაბადებისა და სიკვდილის 15. ის, ვინც სხვისი დაბრკოლების მიზეზი არ ხდება და ვისაც
ოკეანიდან. ვერავინ აწუხებს, ვინც ერთნაირია ბედნიერებასა და უბედურებაში,
8. მხოლოდ მე, ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას მომაპყრე ჭკუა და შიშსა და მღელვარებაში, მეტად ძვირფასია ჩემთვის.
მთელი შენი გონება ჩემით დაასაქმე. ამდენად, მუდამ ჩემში 16. ჩემი ერთგული, რომელიც არ არის დამოკიდებული საქმეთა
იცხოვრე, უეჭველად. ჩვეულებრივ მსვლელობაზე, რომელიც წმინდა, გამოცდილი,
9. ჩემო ძვირფასო არჯუნა, ო სიმდიდრის მომპოვებელო, თუკი უდარდელი და ყოველგვარი ტკივილისგან თავისუფალია და
განუხრელად ვერ მომაპყრობ ჭკუას, მაშინ შეასრულე ბჰაკტი-იოგას რაიმე შედეგისთვის არ იღწვის, მეტად ძვირფასია ჩემთვის.
განაწესები და ამგვარად განივითარე ჩემამდე მოღწევის სურვილი. 17. ის, ვინც არც ხარობს და არც დარდობს, არც გლოვობს და არც

ნატრობს და უარს ამბობს სასიკეთოსა და არასასიკეთოზე – ასეთი 4. მომისმინე, გეთაყვა, ახლა მოკლედ დაგიხასიათებ მოქმედების ამ
ერთგული მეტად ძვირფასია ჩემთვის. ველსა დამ ის აგებულებას, რა ცვლილებებს გადის იგი, საიდან
18-19. ის, ვინც ერთნაირია მეგობრებისა და მტრების მიმართ, ვინც წარმოიქმნება, ვინ არის მოქმედებების ველის მცოდნე და როგორია
წინასწარობას არ ჰკარგავს პატივსა და უპატივცემულობაში, მისი ზეგავლენა.
სითბოსა და სიცივეში, ბედნიერებასა და უბედურებაში, სახელსა 5. სხვადასხვა ბრძენებმა სხვადასხვა ვედურ ნაწარმოებებში
და უსახელობაში, ვინც მუდამ ჩამოცილებულია უწმინდურ აღწერეს ეს ცოდნა მოქმედებების ველისა და მოქმედებების
ურთიერთობებს, მუდამ ჩუმია და ყველაფრით კმაყოფილი, ვინცარ მცოდნის შესახებ. იგი განსაკუთრებული სახით არის
ზრუნავს საცხოვრებელ ადგილზე, განმტკიცებულია ცოდნაში და წარმოდგენილი ვედანტა სუტრაში, მიზეზ-შედეგობრიობით
ერთგულად მემსახურება – ასეთი პიროვნება ძალიან ძვირფასია მსჯელობის საფუძველზე.
ჩემთვის. 6-7. ხუთი დიდი სტიქია, ცრუ ეგო, გონება, გამოუვლენელი, ათი
20. ისინი, ვინც ერთგული სამსახურის ამ უკვდავ გზას მიჰყვებიან გრძნობა და ჭკუა, გრძნობათა ხუთი ობიექტი, სურვილი, ზიზღი,
და რწმენით მთლიანად არიან დასაქმებული, მხდიან რა ბედნიერება, უბედურება, ერთობლიობა, სიცოცხლის ნიშნები და
საბოლოოდ უმაღლეს მიზნად მე, უაღრესად ძვირფასი არიან დარწმუნებულობა – ესენი, საერთო ჯამში, მოქმედების ველად დამ
ჩემთვის. ის ურთიერთქმედებად ითვლება.
8-12. მორჩილება; თავმდაბლობა; არაძალმომრეობა; მოთმინება;
თავი მეცამეტე[13] უბრალოება; ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის მიმართვა;
ბუნება, განმცხრომელი და ცნობიერება სისუფთავე; სიმტკიცე; თავშეკავება; გრძნობათა დაკმაყოფილების
ობიექტებისაგან აღკვეთა; ცრუ ეგოს არქონა; ცოდნა იმისა, რომ
1-2. არჯუნამ თქვა: ო ჩემო ძვირფასო კრიშნა, მე მსურს ვიცოდე, რა დაბადება, სიკვდილი, სიბერე და ავადმყოფობა ბოროტებაა;
არის პრაკრიტი (ბუნება), პურუშა (განმცხრომელი), ველი და ველის განჯაჭვულობა; თავისუფლება შვილების, ცოლის სახლისა და სხვა
მცოდნე, ცოდნა და ცოდნის მიზანი. დანარჩენის ტყვეობისაგან; სიმშვიდე სასიამოვნო და
უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ამ სხეულს, ო კუნტის შვილო, ველი არასასიამოვნო შემთხვევების დროს; ჩემდამი მუდმივი და წმინდა
ეწოდება, მა სკი, ვინც ამ სხეულს იცნობს – ველის მცოდნე. ერთგულება; განმარტოებულ ადგილას ცხოვრების სურვილი;
3. ო ბჰარატას შთამომავალო, იცოდე რომ მეც ვიმყოფები ყოველ ხალხთა მასებს ჩემოცილება; თვითრეალიზაციის მნიშვნელობის
სხეულში, როგორც მცოდნე და ამ სხეულისა და მისი მცოდნის შეგნება და აბსოლუტური ჭეშმარიტების ფილოსოფიური ძიება –
გაგებას ცოდნა ეწოდება. ასეთია ჩემი აზრი. მე ვაცხადებ, რომ ყველაფერი ეს ცოდნაა, ამის გარდა კი რაც არ

უნდა იყოს უგუნურებას წარმოადგენს. საწყისი არა აქვთ. მათი გარდაქმნები და მატერიის მოდუსები
13. ახლა აგიხსნი შესაცნობს, რომლის ცოდნითაც მარადისობას მატერიალური ბუნების ნაწარმს წარმოადგენს.
იგემებ. დაუსაბამო და ჩემზე დამოკიდებული ბრაჰმანი, სული, ამ 21. ამბობენ, რომ ბუნება ყოველი მატერიალური მიზეზისა და
მატერიალური სამყაროს მიზეზ-შედეგობრიობის მიღმაა. შედეგის მიზეზია, მაშინ როდესაც ცოცხალი არსება ამ სამყაროში
14. ყველგან მისი ხელები და ფეხები, მისი თვალები და სახეებია, ათასგვარი ტანჯვისა და სიამოვნების მიზეზს წარმოადგენს.
და მისი ყურებიც ყველგანაა, ასე არსებობს ზესული, ფარავს რა 22. ამრიგად, მატერიალურ ბუნებაში მყოფი ცოცხალი არსება
ყველაფერს. მიჰყვება ცხოვრების გზებს, ტკბება რა ბუნების სამი მოდუსით.
15. თუმცა ზესული ყოველი გრძნობის პირველწყაროა, მას ამის მიზეზი ისაა, რომ მატერიალურ ბუნებასთან არის
გრძნობები არა აქვს. იგი მიჯაჭვული არ არის, თუმცა ყოველ დაკავშირებული. ამდენად, იგი კარგსა და ცუდს ხვდება
ცოცხალ არსებას ასულდგმულებს. ბუნების მოდუსებს მიღმა დგას სხვადასხვა სახეობებში.
და თანაც მატერიალური ბუნების ყოველ მოდუსს განაგებს. 23. მაგრამ ამ სხეულში არის სხვა, ტრანსცენდენტული
16. უზენაესი ჭეშმარიტება არის ყოველი ცოცხალი არსების, განმცხრომელი, რომელიც უფალია, უმაღლესი მესაკუთრეა,
მოძრავისა და უძრავის შიგნით და გარეთ. რაკი ნატიფია, ზედამხედველი და ნების დამრთველია და ცნობილია ზესულის
მატერიალური გრძნობებით მისი დანახვა ან შეცნობა სახით.
შეუძლებელია. თუმცა ძალიან შორსაა, ყველასთან ახლოსაცაა. 24. ის, ვისაც ესმის ეს ფილოსოფია მატერიალური ბუნების,
17. თუმცა ჩანს რომ ზესული მთელ არსებათა შორის გაყოფილია, ცოცხალი არსებისა და ბუნების მოდუსების ურთიერთქმედების
არასოდეს იყოფა. იგი ერთია. თუმცა ყოველ ცოცხალ არსებას შესახებ, აუცილებლად განთავისუფლდება. მიუხედავად მისი
ასულდგმულებს, უნდა გვესმოდეს, რომ იგი სპობს და ანვითარებს ახლანდელი მდგომარეობისა, იგი აქ აღარ დაიბადება.
ყველაფერს. 25. ზოგი საკუთარ თავში ზესულს მედიტაციით აღიქვამს, ზოგი –
18. იგია ყოველი მანათობელი საგნის სინათლის წყარო. მატერიის ცოდნის განვითარებით, ზოგი კი – კარმული სურვილების გარეშე
წყვდიადს მიღმაა და გამოუვლენელია. იგია ცოდნა, ცოდნის საგანი შრომით.
და ცოდნის მიზანი. იგი ყველას გულში იმყოფება. 26. მაგრამ არსებობენ ისინიც, ვინც, თუმცა არ არიან სულიერ
19. ამრიგად მოკლედ დაგიხასიათე მოქმედებათა ველი (სხეული), მოძღვრებაში განსწავლული, სხვებისგან მოსმენის შედეგად
ცოდნა და შესაცნობი. მხოლოდ ჩემს ერთგულს შეუძლია იწყებენ უზენაესი პიროვნების თაყვანისცემას; რადგან
ბოლომდე გაიგოს ეს და ასე მოაღწიოს ჩემს ბუნებას. ავტორიტეტებისგან მოსმენის მიდრეკილება აქვთ, ისინიც
20. იცოდე, რომ მატერიალურ ბუნებას და ცოცხალ არსებებს გადალახავებ დაბადება-სიკვდილის გზას.

27. ო ბჰარატათა შორის მთავარო, იცოდე, რომ რაც კი არსებობს, მთელ სხეულს ცნობიერებით.
მოძრავიცაა და უძრავიც, მოქმედებათა ველისა და ველის მცოდნის 35. ისინი, ვინც ცოდნის თვალებით ხედავენ განსხვავებას სხეულსა
ნაერთია მხოლოდ. და სხეულის მცოდნეს შორის და მატერიალურ სამყაროში
28. ჭეშმარიტად ხედავს ის, ვინც ხედავს ზესულს, რომელიც ტყვეობიდან განთავისუფლების გზის გაგება შეუძლიათ, უმაღლეს
ყველას სხეულში ინდივიდუალურ სულს ახლავს თან და ვისაც მიზანს აღწევენ.
ესმის, რომ არც სული და არც რღვევად სულში მყოფი ზესული
არასოდეს ნადგურდებიან. თავი მეთოთხმეტე[14]
29. იგი, ვინც ხედავს, რომ ზესული ყველგან, ყოველ ცოცხალ მატერიალური ბუნების სამი მოდუსი
არსებაში ერთნაირად იმყოფება, თავისი ჭკუით არ დეგრადირდება.
ამრიგად,იგი უახლოვდება ტრანსცენდენტალ მიზანს. 1. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: მე კვლავ განგიცხადებ
30. ჭეშმარიტად ხედავს ის, ვინც ხედავს, რომ ყოველ მოქმედებას ამ უმაღლეს სიბრძნეს, საუკეთესო ცოდნას, რომლითაც ყოველმა
მატერიალური ბუნებისგან შემდგარი სხეული ასრულებს, სული კი ბრძენმა უმაღლეს სრულქმნას მიაღწია.
სრულიად უმოქმედოა. 2. ის ვინც ამ ცოდნაში მტკიცდება, ჩემი ბუნების მსგავს
31. როდესაც გონიერი ადამიანი ვეღარ ხედავს სხვადასხვა ტრანსცენდენტალ ბუნებას იძენს. ის, ვინც ამგვარადაა
პიროვნებებს, მათი განსხვავებული მატერიალური სხეულების განმტკიცებული, შექმნისას არ იბადება და არც განადგურებისას
გამო და ხედავს თუ როგორ არიან არსებები გაერთიანებული წუხდება.
ყველგან, იგი ბრაჰმანის გაგებას აღწევს. 3. მთელი მატერიალური სუბსტანცია, რომელსაც ბრაჰმანი
32. ვინც მარადისობას აღიქვამენ, ხედავენ, რომ უკვდავი სული ეწოდება, დაბადების სათავეა და სწორედ ამ ბრაჰმანში ჩავსახავ მე
ტრანსცენდენტულია, მარადიული და ბუნების მოდუსებს მიღმა სიცოცხლეს, რითაც შესაძლებელს ვხდი ყოველი ცოცხალი არსების
მყოფი. მატერიალურ სხეულთან კავშირის მიუხედავად, ო არჯუნა, დაბადებას, ო ბჰარატას შთამომავალო.
სული არც მოქმედებს და არც იხლართება. 4. იცოდე, რომ სიცოცხლის ყოველი სახეობა, ო კუნტის შვილო, ამ
33. თუმცა სული ყოვლისგამჭოლია, თავისი ნატიფი ბუნების გამო მატერიალურ ბუნებაში იბადება და რომ მე ვარ თესლის მიმცემი
არაფერში ერევა და სწორედ ასევე, ბრაჰმანის მხედველი სული არ მამა.
ერევა სხეულს, თუმცა ამ სხეულში იმყოფება. 5. მატერიალური ბუნება შედგება სამი მოდუსისაგან: სათნოების,
34. ო ბჰარატას შვილო, ისევე როგორც ერთი მზე ანათებს მთელ ვნებისა და უგუნურებისაგან. როდესაც ცოცხალი არსება ბუნებას
სამყაროს, ასევე სხეულში მყოფი ერთი ცოცხალი არსებაც ანათებს უკავშირდება, ო მკლავმაგარო არჯუნა, იგი განპირობებული ხდება

ამ მოდუსებით. და წადილის ნიშნები.

6. ო უცოდველო, სათნოების მოდუსს, როგორც სხვებზე წმინდას, 13. როდესაც უგუნურების მოდუსი მატულობს, ო კურუს შვილო,
სინათლე მოაქვს და ათავისუფლებს ცოცხალ არსებას ყოველი ვლინდება წყვდიადი, უმოქმედობა, სიგიჟე და ილუზია.
ცოდვითი რეაქციისგან. ამ მოდუსში მყოფნი ბედნიერებითა და 14. როდესაც ცოცხალი არსება სათნოების მოდუსში
ცოდნით ხდებიან განპირობებულნი. გარდაიცვლება, დიადი ბრძენების წმინდა, მაღალ პლანეტებს
7. ვნების მოდუსი უსაზღვრო სურვილებისა და წადილისაგან არის აღწევს.
წარმოშობილი, ო კუნტის შვილო, რის გამოც ცოცხალი არსება 15. როდესაც ცოცხალი არსება ვნების მოდუსში გარდაიცვლება,
მატერიალურ საქმიანობებზეა მიჯაჭვული. იბადება მათ შორის, ვინც კარმულ საქმიანობებს ეწევიან; და
8. ო ბჰარატას შვილო, იცოდე, რომ უგუნურებისაგან შობილ როდესაც არსება უგუნურების მოდუსში გარდაიცვლება, იბადება
წყვდიადის მოდუსში ყოველი ხორცშესხმული ცოცხალი არსება ცხოველთა სამყაროში.
მოტყუებულია. ამ მოდუსის შედეგებია სიზარმაცე, სიგიჟე და 16. ღვთაებრივი საქმიანობის შედეგი წმინდაა და ამბობენ, რომ
ძილი, რაც ატყვევებს სულს. სათნოების მოდუსს მიეკუთვნება, მაგრამ ვნების მოდუსში
9. ო ბჰარატას შვილო, სათნოების მოდუსი ბედნიერებით შესრულებულ საქმიანობას მოჰყვება ტანჯვა, უგუნურების
განაპირობებს არსებას; ვნება – კარმული საქმიანობით; უგუნურება მოდუსში შესრულებულს კი - სიგიჟე.
კი სიამოვნებას მიაჯაჭვავს იმით, რომ ცოცხალი არსების ცოდნას 17. სათნოების მოდუსიდან ვითარდება ჭეშმარიტი ცოდნა, ვნების
ფარავს. მოდუსიდან – სიხარბე, უგუნურების მოდუსიდან კი –
10. ზოგჯერ სათნოების მოდუსი ჭარბობს, ამარცხებს რა ვნებისა და ჭკუასუსტობა, სიგიჟე და ილუზია.
უგუნურების მოდუსებს, ო ბჰარატას შვილო, ზოგჯერ ვნების 18. ისინი, ვინც სათნოების მოდუსში იმყოფებიან, თანდათანობით
მოდუსი ჯობნის სათნოებასა და უგუნურებას. ზოგჯერ კი მაღალ პლანეტებზე აღიმართებიან, ვნების მოდუსში მყოფნი
უგუნურება ერევა სათნოებასა და ვნებას. ამგვარად, მუდამ დედამიწის მაგვარ პლანეტებზე იცხოვრებენ; ისინი კი, ვინც
პაექრობაა პირველობისთვის. უგუნურების შემზარავ მოდუსში არიან, ჯოჯოხეთის სამყაროებში
11. სათნოების მოდუსი ვლინდება მაშინ, როდესაც სხეულის ეშვებიან.
ყოველი კარი ცოდნითაა განათებული. 19. როდესაც ცოცხალი არსება სწორად ხედავს, რომ მოქმედებენ
12. ო მთავარო ბჰარატათა შორის, როდესაც ვნების მოდუსი მხოლოდ ბუნების მოდუსები და ცნობს უზენაეს უფალს, რომელიც
მატულობს, ვითარდება დიდი მიჯაჭვულობის, კარმული მთელ ამ მოდუსებზე მაღლა დგას, ჩემს სულიერ ბუნებას აღწევს.
საქმიანობის, ძლიერი ძალისხმევის და დაუოკებელი სურვილისა 20. როდესაც ხორცშესხმული არსება მატერიალურ სხეულთან

დაკავშირებულ ამ სამ მოდუსზე ამაღლდება, თავს აღწევს უხრწნადი, მარადიული და საბოლოო ბედნიერების
დაბადებას, სიკვდილს, სიბერესა და გაჭირვებებს და ამ კონსტიტუციური მდგომარეობაა.
ცხოვრებაშიც იგემებს ნექტარს.
21. არჯუნამ იკითხა: ო ჩემო ძვირფასო უფალო! რა ნიშნებით უნდა თავი მეთხუთმეტე[15]
იცონ ის, ვინც გადალახა ეს სამი მოდუსი? როგორ იქცევა და უზენაესი პიროვნების იოგა
როგორ გადალახავს ბუნების მოდუსებს?
22-25. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ო პანდუს შვილო, 1. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ნათქვამია, რომ
ის, ვისა ცარ სძულს გასხივოსნების, მიჯაჭვულობისა და ილუზიის არსებობს ბანიანის უკვდავი ხე, რომლის ფესვებიც ზემოთ
მოსვლა და ვინც არ შენატრის მათ, როდესაც ქრებიან; იზრდება, ტოტები კი ქვემოთ, ხოლო მისი ფოთლები ვედური
მატერიალური თვისებების ნებისმიერი ურთიერთქმედების ჰიმნებია. ვინც ეს ხე შეიმეცნა, იგი ვედათა მცოდნეა.
მიმართ შეუდრეკელი და უშფოთველია, ნეიტრალური და 2. ამ ხის ტოტები ზემოთ და ქვემოთაა გაშვერილი და
ტრანსცენდენტული, ვისაც კარგად ესმის, რომ მხოლოდ მატერიალური ბუნების მოდუსებით იკვებება. შტოები გრძნობათა
მატერიალური მოდუსები მოქმედებენ; ვისი ყურადღებაც საკუთარ ორგანოებია. ამ ხეს ქვევით მიმართული ფესვებიც აქვს, რომლებიც
მეობაზეა მიპყრობილი და ვინც თანაბრად ხვდება ბედნიერებასა ადამიანთა საზოგადოების კარმულ მოქმედებებთან არის
და უბედურებას; ვინც მუჭა მიწას, ქვასა და ოქროს ნაჭერს ერთი გადახლართული.
თვალით შეჰყურებს; ვინც თანაბრად შეჰყურებს სასურველსა და 3-4. ამ სამყაროში შეუძლებელია ამ ხის ჭეშმარიტი სახის შეცნობა.
არასასურველს, ვინც მტკიცეა, ვინც ერთნაირად ექცევა შექებასაც არავის ძალუძს გაიგოს, სად აქვს მას ბოლო, თავი ან საფუძველი.
და საყვედურსაც, პატივსაც და ლანძღვასაც; ვინც ერთნაირად მაგრამ ადამიანმა განდგომის იარაღით, შემართებით უნდა
ექცევა მეგობრებსაც და მტრებსაც; და აღკვეთილია ყოველგვარი მოჰკვეთოს მძლავრად ფესვგადგმული ხე. შემდგომ ამისა მოიძიოს
მატერიალური საქმიანობისაგან – ამბობენ, რომ ასეთმა პიროვნებამ ის ადგილი, სადაც წასული, უკან არასოდეს დაბრუნდება და იქ
გადალახა ბუნების მოდუსები. მიენდოს ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას, ვისგანაც ყველაფერი
26. ის, ვინც ნებისმიერ ვითარებაში უცვლელად, სრული ერთგული დაიწყო და უხსოვარი დროიდან მომდინარეობს ყოველი.
სამსახურით მემსახურება მე, უმალ გადალახავს მატერიალური 5. ამ მარადიულ სამეფოს ჰპოვებენ ისინი, ვინც მოჩვენებით
ბუნების მოდუსებს და ასე აღწევს ბრაჰმანის დონეს. სახელს, ილუზიასა დაყ ალბ ურთიერთობას თავი დააღწიეს,
27. და მე ვარ ფუძე უპიროვნო ბრაჰმანისა, რომელიც უკვდავი, რომელთაც შეიმეცნეს მარადიული და ბოლო მოუღეს
მატერიალურ ვნებას, განთავისუფლკდნენ ბედნიერებისა და

უბედურების ორმაგობებისაგან და ვინც უშეცდომოდ იციან როგორ თვითრეალიზაციის საფეხურზე არ იმყოფება, მოვლენათა არსს ვერ
მიენდონ უზენაეს პიროვნებას. წვდება, თუმცა ცდას შეიძლება არც აკლებდეს.
6. ამ ჩემს უმაღლეს სავანეს არც მზე და არც მთვარე, არც ცეცხლი 12. მთელი სამყაროს წყვდიადის გამფანტველი მზის ბრწყინვალება
და არც ელექტრობა არ ანათებს. ის, ვინც მას მიაღწევს, არასოდეს ჩემგან მოდის და მე ვარ წყარო მთვარის შუქისაც და ცეცხლის
უბრუნდება მატერიალურ სამყაროს. ელვარებისაც.
7. განპირობებულ სამყაროში მყოფი ცოცხალი არსებები ჩემი 13. მე ყოველ პლანეტაში შევდივარ და ჩემი ენერგიის წყალობით
მარადიული, განუყოფელი ნაწილაკები არიან. განპირობებული ისინი ორბიტაზე რჩებიან. მე მთვარედ ვიქცევი და ამ გზით მთელ
სიცოცხლის გამო ისინი გაშმაგებით ებრძვიან ექვს გრძნობას, ბოსტნეულს სასიცოცხლო წვენით ვავსებ.
რომელთა რიცხვსაც ჭკუა მიეკუთვნება. 14. მე ვარ მონელების ცეცხლი ცოცხალ არსებათა სხეულებში და
8. როგორც ჰაერს გადააქვს სურნელები, ასევე გადააქვს ოთხი სახის საკვების გადასამუშავებლად მე ვერწყმი შემავალსა და
მატერიალურ სამეფოში ცოცხალ არსებას სიცოცხლეზე სხვადასხვა გამავალ სასიცოცხლო აირს.
წარმოდგენები სხეულიდან სხეულში. ამგვარად, იგი იღებს ერთი 15. მე ვარ ყველას გულში. ხსოვნა, ცოდნა და დავიწყება ჩემგან
სახის სხეულს და მერე ტოვებს მას, რათა სხვა შეიძინოს. მომდინარეობს. მთელი ვედების მიზანი ჩემი შეცნობაა.
9. ახალი უხეში სხეულის ამგვარად მიღების შემდეგ ცოცხალი სინამდვილეში მე ვარ ვედანტას შემდგენელი და მე ვარ ვედების
არსება გარკვეული სახის ყურებს, თვალებს, ენას, ცხვირს და მცოდნე.
შეხების ორგანოებს იძენს, რომლებიც ჭკუის გარშემო არის 16. არსებობს ორი სახის არსებები – შეცდომებს
თავმოყრილი. ასე ტკბება იგი განსაზღვრული ჯგუფის გრძნობათა დაქვემდებარებულნი და შეუცდომელნი. მატერიალურ სამყაროში
ობიექტებით. ყოველი არსება ცდება, სულიერ სამყაროში კი ყველა
10. უგუნურთათვის ძნელია იმის წარმოდგენა, თუ როგორ ტოვებს შეუცდომელია.
ცოცხალი არსება სხეულს, ვერც იმას ხვდებიან, თუ ბუნების 17. ამ ორის გარდა არსებობს უდიადესი პიროვნება, ზესული,
მოდუსებით მოჯადოებული, როგორი სხეულით ტკბება იგი. თავად მარადიული უფალი, რომელიც სამივე სამყაროშია შესული
მაგრამ ყოველივე ამის დანახვა ძალუძს მას, ვისაც ცოდნით აეხილა და ასულდგმულებს მათ.
თვალი. 18. რამეთუ მე ტრანსცენდენტული ვარ შემცდართა და
11. გულმოდგინე ტრანსცენდენტალისტებს, რომელთაც სრულყვეს შეუცდომელთა მიმართ, ჩემი სიდიადის გამო, სამყარო და ვედები
თვითრეალიზაცია, ყველაფერ ამის სწორი აღქმის უნარი შესწევთ, ხოტბას მასხამენ, როგორც უზენაეს პიროვნებას.
ხოლო ის, ვისაც განუვითარებელი ჭკუა აქვს და 19. ყოვლისმცოდნეა ის, ვინც ეჭვგარეშე მიცნობს ღმრთეების

უზენაეს პიროვნებად. ამის გამო იგი, ო ბჰარატის შვილო, სრული განთავისუფლებას, ხოლო დემონური – ტყვეობას. ნუ სწუხარ, ო
ერთგულებით მემსახურება. პანდუს შვილო, რამეთუ შენ ღვთაებრივი თვისებებით ხარ
20. ეს ვედურ წმინდა წერილთა ყველაზე იდუმალი ნაწილია, ო შობილი.
უცოდველო, და შენ გიმჟღავნებ მას. ვინც კი მას შეიცნობს, 6. ო პრთჰას შვილო, ამ სამყაროში არსებობენ ორი სახის შექმნილი
სიბრძნით აღივსება და მისი მცდელობები სრულყოფილებით არსებები. ერთნი ღვთაებრივად იწოდებიან, მეორენი კი –
დასრულდება. დემონურებად. ღვთაებრივი თვისებები მეტად დაწვრილებით
აგიხსენი, ახლა დემონური თვისებების შესახებ ისმინე.
თავი მეთექვსმეტე[16] 7. დემონებმა არ იციან, რისი გაკეთება შეიძლება და რისი არა.
ღვთაებრივი და დემონური ბუნებანი მათგან შორსა დგას სიწმინდე, ღირსეული ქცევა და სიმართლე.
8. ისინი ფიქრობენ, რომ ეს სამყარო არარეალურია, უსაფუძვლოა
1-3. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: უშიშრობა; საკუთარი და ღმერთი არ განაგებს მას. ისინი ამბობენ, თითქოსდა იგი
არსებობის განწმენდა; სულიერი ცოდნის გაღრმავება; სქესობრივი სურვილისგან წარმოიშვა და ვნების გარდა სხვა
ქველმოქმედება; თვითკონტროლი; მსხვერპლშეწირვა; ვედების მიზეზი არა გააჩნია რა.
შესწავლა; ასკეტიზმი; უბრალოება; არაძალმომრეობა; სიმართლე; 9. ასეთი დასკვნების გამო დემონები, თავი რომ დაკარგეს და
ბრაზისაგან თავისუფლება; განდეგილობა; სიმშვიდე; სხვათა გონიერებაც არ გააჩნიათ, სამყაროს დამანგრეველ, უსარგებლო,
ნაკლის ძიებისგან თავისუფლება; ყოველი ცოცხალი არსებისადმი საზარელ საქმეებს ჩადიან.
სიბრალული; გაუმაძღრობისაგან თავისუფლება; სიკეთე; 10. აფარებენ რა თავს დაუოკებელ ვნებას და ეფლობიან
თავშეკავება; შეუდრეკელობა; სიძლიერე; შემწყნარებლობა; პატივმოყვარეობაში, ამპარტავნობასა და მოჩვენებით სახელში,
სიმამაცე; სიწმინდე; შურისაგან და პატივისაკენ სწრაფვისგან დემონები ილუზიის გამო მუდამ უწმინდური საქმის აღთქმას
თავისუფლება – ამ ტრანსცენდენტული თვისებებით შემკულნი, ო იძლევიან, რამეთუ წარმავალი ხიბლავთ.
ბჰარატას შვილო, ღვთაებრივი ბუნებით დაჯილდოებული 11-12. მათი რწმენით, გრძნობათა დაკმაყოფილება ადამიანთა
ღვთისმოსავი ადამიანები არიან. ცივილიზაციის უპირველესი აუცილებლობაა. ამდენად, მათი
4. სიამაყე, მედიდურობა, პატივმოყვარეობა, ბრაზი, უხეშობა და მღელვარება განუზომელია. სიცოცხლის ბოლომდე ასიათასობით
უმეცრება დემონური ბუნების მატარებელი თვისებებია, ო პრთჰას სურვილის ხლართებში გაბმულნი, ჟინსა და ბრაზში ჩაძირულნი,
შვილო. გრძნობათა დაკმაყოფილების მიზნით არაკანონიერი გზით
5. ტრანსცენდენტული თვისებები ხელს უწყობს შოულობენ ფულს.

13-15. დემონი ფიქრობს: “დღეს ამდენი სიმდიდრე მაქვს, ჩემი არსებობის უსაძაგლეს სახემდე ეშვებიან.
გეგმებით ხვალ უფრო მეტს მოვიპოვებ. ახლა დიდძალი ქონების 21. არსებობს ჯოჯოხეთისაკენ მიმავალი სამი გზა – ავხორცობა,
პატრონი ვარ, მომავალში სულ უფრო გაიზრდება. ის ჩემი მტერია ბრაზი და სიხარბე. ყოველმა საღმა ადამიანმა უნდა მიატოვოს
და სიცოცხლეს გამოვასალმებ, სხვა ჩემი მტრებიც მოიკვლებიან. მე ისინი, რადგან სულის დაცმას იწვევენ.
ვარ ყოვლის მბრძანებელი, მე ვარ განმცხრომელი, სრულყოფილი; 22. ადამიანი, რომელიც ჯოჯოხეთის ამ სამ კარს გაექცევა, ო
ძლიერი და ბედნიერი ვარ. მე ვარ არისტოკრატი ნათესავებით კუნტის შვილო, თვითრეალიზაციის სასიკეთო საქმეებს ჩადის და
გარემოცული, ყველაზე შეძლებული. ჩემზე ძლევამოსილი და ამით თანდათანობით აღწევს უმაღლეს დანიშნულებას.
ბედნიერი არავინ არის. მე გავიღებ მსხვერპლს, გავცემ მოწყალებას 23. ის, ვინც წმინდა წერილთა დანაწესებს უარყოფს და
და ამით გავიხარებ”. ასე იტყუებს ამგვარ ხალხს უგუნურება. თვითნებურად მოქმედებს, ვერ აღწევს ვერც სრულყოფილებას,
16. ათასგვარი შფოთვით თავგზააბნეულნი და ილუზიის ვერც ბედნიერებას და ვერც უმაღლეს დანიშნულებას.
ხლართებში გაბმულნი, ისინი ძლიერ ეჯაჭვებიან გრძნობათა 24. ამიტომ საჭიროა იმის გაგება, თუ წმინდა წერილთა
განცხრომას და ჯოჯოხეთში ვარდებიან. რეგულაციებით რა არის მოვალეობა და რა არ არის მოვალეობა. ამ
17. თვითკმაყოფილნი და მუდამ კადნიერნი, სიმდიდრითა და ცრუ წესებისა და რეგულაციების ცოდნით საჭიროა ისე მოქმედება, რომ
პრესტიჟით მოტყუებულნი, ზოგჯერ ამაყად ასრულებენ ადამიანი თანდათანობით ამაღლდეს.
მსხვერპლშეწირვებს, მხოლოდ სახელისთვის, რაიმე წესისა თუ
რეგულაციის შეუსრულებლად. თავი მეჩვიდმეტე[17]
18. ცრუ ეგოთი, ძალით, სიამაყით, ავხორცობითა და ბრაზით რწმენის ნაირსახეობანი
მოტყუებულნი, დემონები ემტერებიან ღმრთეების უზენაეს
პიროვნებას, რომელიც მათ სხეულებში და სხვათა სხეულებშიც 1. არჯუნამ იკითხა: ო კრიშნა, რა მდგომარეობაში არიან ისინი,
იმყოფება და ლანძღავენ ჭეშმარიტ რელიგიას. ვინც არ მისდევენ წმინდა წერილთა კანონებს, მაგრამ თაყვანს
19. ბოროტებს და მავნებლებს, რომლებიც კაცთა შორის სცემენ თავიანთ წარმოდგენის თანახმად? სათნოებაში არიან ისინი,
უმდაბლესნი არიან, მე გამუდმებით ვაგდებ მატერიალური ვნებასა თუ უგუნურებაში?
ყოფიერების ოკეანეში, სიცოცხლის სხვადასხვა დემონურ 2. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ხორცშესხმული სულის
სახეობებში. მიერ შეძენილი ბუნების მოდუსების თანახმად ცოცხალი არსების
20. დემონურ სახეობებში დაბადების გამო, ო კუნტის შვილო, ეს რწმენა შეიძლება იყოს სამი სახის: სათნოებაში, ვნებასა ან
ხალხი მე არასოდეს მიახლოვდება. თანდათანობით ისინი უგუნურებაში. ახლა მოისმინე ამის შესახებ.

3. ო ბჰარატას შვილო, ბუნების გარკვეულ მოდუსებში ყოფნის გაჭირვებას, ტანჯვასა და ავადმყოფობას.

შესაბამისად ცოცხალი არსება გარკვეული სახის რწმენას 10. საჭმელი, რომელიც მომზადებულია ჭამამდე სამი საათით
ინვითარებს. ამბობენ, რომ ცოცხალ არსებას გარკვეული რწმენა მის ადრე, უგემური, გახრწნილი და აყროლებულია და რაც
მიერ შეძენილი მოდუსების თანახმად აქვს. ნარჩენებისა და ხელშეუხებადი საჭმლისაგან შედგება, ძვირფასია
4. სათნოების მოდუსში მყოფი ხალხი ნახევარღმერთებს მათთვის, ვინც წყვდიადის მოდუსში იმყოფებიან.
ეთაყვანება; ისინი, ვინც ვნების მოდუსში იმყოფებიან, თაყვანს 11. მსხვერპლშეწირვათა შორის, ის მსხვერპლშეწირვა, რომელიც
სცემენ დემონებს; უგუნურების მოდუსში კი თაყვანს სცემენ წმინდა წერილთა მითითებების თანახმად, მოვალეობის გამო
მოჩვენებებსა და სულებს. სრულდება, მათ მიერ, ვისაც არაფერი სურთ სანაცვლოდ,
5-6. იცოდე, რომ ისინი, ვინც სიამაყისა და ეგოიზმის გამო გადიან სათნოების ბუნებისაა.
მკაცრ ასკეზებსა და ეპითიმიებს, რომლებიც არ არის მოწოდებული 12. მაგრამ იცოდე, რომ მსხვერპლშეწირვა, რომელიც გარკვეული
წმინდა წერილებში, ვინც ვნებითა და მიჯაჭვულობით არიან მატერიალური მოგებისთვის ან სიამაყის გამო სრულდება, ო
შეგულიანებული, ვინც სულელები არიან და აწამებენ სხეულის ბჰარატთა შორის საუკეთესოვ, ვნების მოდუსშია.
მატერიალურ ელემენტებსა და მათში მყოფ ზესულს – დემონებია. 13. ნებისმიერი მსხვერპლშეწირვა, რომელიც სრულდება წმინდა
7. თითოეული პიროვნების მიერ შერჩეული საკვებიც კი სამი წერილთა დანაწესების გაუთვალისწინებლად, პრასადის
სახისაა, მატერიალური ბუნების სამი მოდუსის შესაბამისად. იგივე (სულიერი საკვების) დარიგების, ვედური ჰიმნების,
ითქმის მსხვერპლშეწირვაზეც, ასკეზებზეცა და მღვდელმსახურთა დასაჩუქრებისა და რწმენის გარეშე,
ქველმოქმედებაზეც. ახლა მოისმინე ჩემგან ამ განსხვავებების უგუნურების მოდუსს მიეკუთვნება.
შესახებ. 14. სხეულის ასკეტიზმს მიეკუთვნება უზენაესი უფლის,
8. საკვები, რომელიც ძვირფასია მათთვის, ვინც სათნოების ბრაჰმანების, სულიერი მოძღვრის და უფროსი თაობის
მოდუსში იმყოფება, ზრდის ცხოვრების ხანგრძლივობას, წარმომადგენლების, კერძოდ, დედისა და მამის თაყვანისცემა,
ასპეტაკებს არსებობას და იძლევა ძალას, ჯანმრთელობას, აგრეთვე სიწმინდე, სისადავე, უბიწოება და არაძალმომრეობა.
ბედნიერებასა და კმაყოფილებას. ასეთი საკვები, წვნიანი, ცხიმიანი, 15. მეტყველების ასკეტიზმი ნიშნავს იმ სიტყვების წარმოთქმას,
სასარგებლოა და გულისთვის სასიამოვნო. რომლებიც მართალი, სასიამოვნო და სასიკეთოა, რომელიც არ
9. საჭმელი, რომელიც მეტისმეტად მწარე, მეტისმეტად მჟავე, აღაგზნებს სხვებს, აგრეთვე ვედური ლიტერატურის
მარილიანი, ცხელი, ცხარე, მშრალი და მწველია, ძვირფასია რეგულარულად ციტირებას.
მათთვის, ვინც ვნების მოდუსში იმყოფება. ასეთი საჭმელი იწვევს 16. ხოლო კმაყოფილება, სისადავე, სერიოზულობა, თავშეკავება და

საკუთარი ყოფიერების განწმენდა წარმოადგენს ჭკუის ასკეტიზმს. განკუთვნილი მსხვერპლშეწირვების დროს.

17. ამ სამმაგ ასკეტიზმს, ტრანსცენდენტული რწმენით მათ მიერ 24. ამიტომ როდესაც ტრანსცენდენტალისტები წმინდა დანაწესის
შესრულებულს, ვინც არ ელიან მატერიალურ მოგებას, არამედ თანახმად ასრულებენ მსხვერპლშეწირვებს, ქველმოქმედებასა და
მხოლოდ უზენაესისთვის მოქმედებენ, ეწოდება ასკეტიზმი ეპითიმიას, მუდამ იწყებენ სიტყვით “ომ”, რათა უზენაესს
სათნოებაში. მიაღწიონ.
18. ითვლება, რომ ეპითიმია, შესრულებული სიამაყის გამო და 25. ადამიანმა კარმული შედეგების სურვილის გარეშე უნდა
პატივის, სახელისა და თაყვანისცემის მოსაპოვებლად, ვნების შეასრულოს ათასგვარი მსხვერპლშეწირვა, ეპითიმია და
მოდუსშია. იგი არც ურყევია და არც მუდმივი. ქველმოქმედება სიტყვით “ტატ”. ასეთი ტრანსცენდენტული
19. ნათქვამია, რომ ეპითიმია, შესრულებული სისულელის გამო, საქმიანობის მიზანი არის მატერიალური ტყვეობიდან თავის
თვითგვემით ან სხვების განადგურებითა თუ დასახიჩრებით, დაღწევა.
უგუნურების მოდუსში იმყოფება. 26-27. აბსოლუტური ჭეშმარიტება არის ერთგული სამსახურის
20. ითვლება, რომ მოწყალება, გაღებული მოვალეობის გამო, მსხვერპლშეწირვის მიზანი და იგი აღნიშნულია სიტყვით “სატ”.
ანაზღაურების მოლოდინის გარეშე, სათანადო დროსა და ასეთი მსხვერპლშეწირვის შემსრულებელიც არის “სატ”, ისევე
ადგილას, ღირსეული პიროვნებისადმი, სათნოების მოდუსშია. როგორც მსხვერპლშეწირვის, ეპითიმიისა და ქველმოქმედების
21. მაგრამ ნათქვამია, რომ ქველმოქმედება, რომელიც სანაცვლოს ყოველი ქმედება, რომელიც თავისი ჭეშმარიტი აბსოლუტური
მიღების მოლოდინით, ან კარმული შედეგების სურვილით, ან ბუნების წყალობით უზენაესი პიროვნების დასაკმაყოფილებლად
უხალისო განწყობილებით სრულდება, არის ქველმოქმედება სრულდება, ო პრთჰას შვილო.
ვნების მოდუსში. 28. ის, რაც სრულდება მსხვერპლშეწირვის, ქველმოქმედების ან
22. ნათქვამია, რომ ის ქველმოქმედება კი, რომელიც უწმინდურ ეპითიმიის სახით, უზენაესის რწმენის გარეშე, ო პრთჰას შვილო,
ადგილას, არასწორ დროს, უღირსი პიროვნებებისადმი ან წარმავალია. მას ეწოდება “ასატ” და უსარგებლოა როგორც ამ, ასევე
სათანადო ყურადღებისა და პატივისცემის გარეშე სრულდება, შემდეგ ცხოვრებაშიც.
უგუნურების მოდუსს მიეკუთვნება.
23. სამყაროს დასაბამიდან სამი სიტყვა – ომ ტატ სატ – უზენაესი
აბსოლუტური ჭეშმარიტების აღსანიშნავად გამოიყენებოდა. ამ სამ
სიმბოლურ განსახიერებას იყენებდნენ ბრაჰმანები ვედური
ჰიმნების გალობისას და უზენაესის დაკმაყოფილებისათვის

თავი მეთვრამეტე[18] თუკი ადამიანი ილუზიის გამო უარს ამბობს მასზე დაწესებულ
დასკვნა – განდეგილობის სრულქმნა მოვალეობებზე, ნათქვამია, რომ ასეთი განდეგილობა უგუნურების
მოდუსს მიეკუთვნება.
1. არჯუნამ თქვა: ო მკლავმაგარო, მე მსურს ვიცოდე რა არის 8. ის, ვინც უარს ამბობს დაწესებულ მოვალეობებზე მათი
განდეგილობის (ტიაგის) და განდეგილის ცხოვრების წესის სირთულის ან სხეულისეული უხერხულობის შიშის გამო,
(სანიასას) მიზანი, ო დემონ კეშის მკვლელო, გრძნობათა მეუფევ. განდეგილია ვნების მოდუსში. ასეთი ქმედება არასოდეს
2. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: დიადი სწავლულები აამაღლებს მას განდეგილობაში.
მატერიალურ სურვილზე დამყარებულ საქმიანობაზე უარის თქმას 9. ო არჯუნა, როდესაც ადამიანი თავის დაწესებულ მოვალეობას
განდეგილის ცხოვრების წესს (სანნიასას) უწოდებენ. ყოველი მხოლოდ იმიტომ ასრულებს, რომ ეს შესრულებული უნდა იქნას
საქმიანობის შედეგებზე უარის თქმას კი ბრძენები უწოდებენ და უარს ამბობს ყოველგვარ მატერიალურ ურთიერთობასა და
განდეგილობას (ტაიგას). ნაყოფზე ყოველგვარ მიჯაჭვულობაზე, მისი განდეგილობა
3. ზოგიერთი სწავლული აცხადებს, რომ რაკი ყოველი კარმული სათნოების მოდუსშია.
საქმიანობა მანკიერია, ადამიანმა უარი უნდა თქვას მათზე. სხვა 10. სათნოების მოდუსში მყოფ გონიერ განდეგილს, რომელსაც არც
ბრძენები კი ადასტურებენ, რომ ადამიანმა არასოდეს უნდა არასასიკეთო შრომა სძულს და არც სასიკეთო შრომაზეა
მიატოვოს მსხვერპლშეწირვა, ქველმოქმედება და ეპითიმია. მიჯაჭვული, ეჭვი არ ეპარება შრომის შესახებ.
4. ო ბჰარატთა შორის საუკეთესოვ, ახლა ისმინე ჩემი დასკვნა 11. ხორცშესხმულ არსებას მართლაც არ შეუძლია ყოველგვარ
განდეგილობის შესახებ. ო ვეფხვო კაცთა შორის, წმინდა საქმიანობაზე უარის თქმა, მაგრამ მას, ვინც უარს ამბობს ქმედების
წერილებში ნათქვამია, რომ სამი სახის განდეგილობა არსებობს. ნაყოფებზე, ჭეშმარიტად განდეგილი ეწოდება.
5. არ შეიძლება მსხვერპლშეწირვის, ქველმოქმედებისა და 12. მასთან, ვინც განდეგილი არ არის, სიკვდილის შემდეგ
ეპითიმიის მიტოვება; ისინი უნდა შეასრულო, სინამდვილეში, მოქმედების სამმაგი ნაყოფები მოდის: სასურველი, არასასურველი
მსხვერპლშეწირვა, ქველმოქმედება და ეპითიმია დიად სულებსაც და შერეული. მაგრამ მათ, ვინც განდეგილის ცხოვრებას ეწევიან, არ
კი ასპეტაკებს. უწერიათ ასეთი შედეგით ტანჯვა ან დატკბობა.
6. ყოველი ეს საქმიანობა უნდა შესრულდეს მიჯაჭვულობისა და 13. ო მკლავმაგარო არჯუნა, ვედანტას თანახმად ნებისმიერი
რაიმე შედეგის მოლოდინის გარეშე. ისინი მოვალეობის გამო უნდა საქმიანობის შესრულებისთვის ხუთი მიზეზი არსებობს. ახლა მე
შესრულდეს, ო პრთჰას შვილო. ასეთია ჩემი საბოლოო აზრი. გასწავლი მათ.
7. დაწესებულ მოვალეობებზე უარის თქმა არასოდეს არ შეიძლება. 14. მოქმედების ხუთი ფაქტორია მოქმედების ადგილი (სხეული),

მომქმედი, სხვადასხვა გრძნობები, სხვადასხვა მცდელობა და ცოდნას ჭეშმარიტის შესახებ და მეტად შეზღუდულია, სიბნელის
საბოლოო ჯამში, ზესული. მოდუსს მიეკუთვნება.
15. ნებისმიერი სწორი თუ არასწორი საქმიანობა, რომელსაც 23. მოწესრიუგებული საქმიანობა, რომელიც მიჯაჭვულობის,
ადამიანი სხეულით, ჭკუითა თუ მეტყველებით ასრულებს, ამ სიყვარულისა თუ სიძულვილის და კარმული შედეგების
ხუთი ფაქტორითაა გამოწვეული. სურვილის გარეშე სრულდება, მიეკუთვნება სათნოების მოდუსს.
16. ამიტომ ის, ვინც საკუთარ თავს ერთადერთ შემსრულებლად 24. მაგრამ იმ მოქმედებას, რომელსაც დიდი ძალისხმევით
თვლის და არ ითვალისწინებს ხუთ ფაქტორს, უდაოდ უგუნურია ასრულებს საკუთარი სურვილების დაკმაყოფილების მოსურნე და
დ ავერ ხედავს საგნებს ჭეშმარიტ შუქში. ცრუ ეგოს შეგრძნებით მოქმედი პიროვნება, ეწოდება მოქმედება
17. ის, ვისი მოქმედებაც ცრუ ეგოთი არ არის გამოწვეული, ვისი ვნების მოდუსში.
გონებაც თავისუფალია, არავის კლავს, თუმცაღა კლავს ხალხს ამ 25. ის მოქმედება, რომელიც სრულდება ილუზიაში, წმინდა
სამყაროში. მას ვერც ქმედებები ატყვევებს. წერილთა დანაწესების უგულვებელყოფით და იმაზე წუხილის
18. ცოდნა, ცოდნის ობიექტი და მცოდნე – ეს ის სამი ფაქტორია, გარეშე, რომ ამას მომავალი ტყვეობა, ძალმომრეობა ან სხვა ტანჯვა
რომლებიც ქმედებას განაპირობებს; გრძნობები, შრომა და მოჰყვება, უგუნურების მოდუსშია.
შემსრულებელი ქმედების სამი შემადგენელი ნაწილია. 26. ის, ვინც საკუთარ მოვალეობას მატერიალური ბუნების
19. მატერიალური ბუნების სხვადასხვა მოდუსების თანახმად მოდუსებთან დაუკავშირებლად, ცრუ ეგოს გარეშე, შეუპოვრობითა
არსებობს სამი სახის ცოდნა, მოქმედება და მოქმედების და ენთუზიაზმით, და წარმატებასა თუ მარცხში შეურყევლად
შემსრულებელი. ახლა ჩემგან მათ შესახებ მოისმინე. ასრულებს, ამბობენ, რომ სათნოების მოდუსში შრომობს.
20. იცოდე, რომ ცოდნა, რომლის საშუალებითაც ცოცხალი არსება 27. მშრომელი, რომელიც მიჯაჭვულია შრომასა და შრომის
ერთ განუყოფელ სულიერ ბუნებას ხედავს ყოველ ცოცხალ ნაყოფებს, რომელსაც სურს ამ ნაყოფებით დატკბობა და ხარბი,
არსებაში, თუმცა ისინი ურიცხვ სახეებად არიან დაყოფილი, მუდამ შურიანი და ჭუჭყიანია, ვისაც სიხარული და მწუხარება
სათნოების მოდუსს მიეკუთვნება. ამოძრავებს, ამბობენ, რომ ვნების მოდუსში იმყოფება.
21. იცოდე, რომ ცოდნა, რომლის საშუალებითაც ცოცხალი არსება 28. იმ მშრომელს, რომელიც მუდამ წმინდა წერილთა დანაწესების
ყოველ განსხვავებულ სხეულში სხვადასხვა სახის ცოცხალ არსებას საწინააღმდეგო საქმეს ასრულებს, რომელიც მატერიალისტური,
ხედავს, ვნების მოდუსში იმყოფება. ჯიუტი, მატყუარა და სხვების შეურაცხყოფაში გაწაფულია,
22. ის ცოდნა კი, რომლითაც ცოცხალი არსება მთლიანად ზარმაცი, მუდამ მოღუშული და გამჭიანურებელია, უგუნურების
მიჯაჭვულია ერთი სახის შრომაზე, რომელიც მოკლებულია მოდუსში მშრომელი ეწოდება.

29. ო სიმდიდრის მომპოვებელო, ახლა გთხოვ, ისმინე, მოდუსშია.

დაწვრილებით როგორ დაგიხასიათებ მატერიალური ბუნების სამი 36. ო ბჰარატთა შორის საუკეთესოვ, ახლა გთხოვ ისმინე ჩემგან
მოდუსის შესაბამისად სხვადასხვა სახის გაგებასა და შეუპოვრობას. სამი სახის ბედნიერების შესახებ, რომლითაც განპირობებული
30. ო პრთჰას შვილო, ის გაგება, რომლის საშუალებითაც ადამიანს სული ტკბება და რომლითაც ზოგჯერ ყოველგვარ გაჭირვებას
ესმის, რა უნდა შესრულდეს და რა არ უნდა შესრულდეს, რისი ასრულებს.
უნდა ეშინოდეს და რისი არ უნდა ეშინოდეს, რა ითრევს და რა 37. იმას, რაც დასაწყისში შეიძლება შხამს ჰგავდეს, მაგრამ ბოლოს
ანთავისუფლებს, სათნოების მოდუსშია. ნექტარად იქცევა და თვითრეალიზაციისთვის აღვიძებს ცოცხალ
31. ო პრთჰას შვილო, ის გაგება, რომლითაც ცოცხალი არსება ვერ არსებას, ეწოდება ბედნიერება სათნოების მოდუსში.
არჩევს რელიგიას არარელიგიურობისაგან, ქმედებას, რომელიც 38. იმ ბედნიერებას, რომელიც გრძნობებისა და მათი ობიექტების
უნდა შესრულდეს, იმ ქმედებისგან, რომლის შესრულებაც არ ურთიერთობისგან მიიღება და დასაწყისში ნექტარს ჰგავს, ბოლოს
შეიძლება, ვნების მოდუსშია. კი შხამია, ვნების ბუნების ბედნიერება ეწოდება.
32. გაგება, რომლითაც არარელიგიურობა რელიგიადაა მიჩნეული, 39. იმ ბედნიერებას კი, რომელიც თვითრეალიზაციის მიმართ
რელიგია კი არარელიგიურობად, რომელიც ილუზიის გავლენასა ბრმაა, თავიდან ბოლომდე შეცდომაა და ძილის, სიზარმაცისა და
და წყვდიადში იმყოფება და მუდამ არასწორი მიმართულებითაა ილუზიისგან აღმოცენდება, უგუნურების ბუნების მქონე
მიმართული, ო პრთჰა, უგუნურების მოდუსშია. ბედნიერება ეწოდება.
33. ო პრთჰას შვილო, შეუპოვრობა, რომელიც შეუწყვეტელია, 40. არც აქ, არც მაღალ პლანეტარულ სისტემებზე დასახლებულ
რომელიც იოგას პრაქტიკის სიმტკიცით საზრდოობს და ამგვარად ნახევარღმერთთა შორის არ არსებობს არსება, რომელიც
მართავს ჭკუას, სიცოცხლესა და გრძნობების ქმედებებს, სათნოების თავისუფალია მატერიალური ბუნებისგან შობილი ამ სამი
მოდუსში მყოფი შეუპოვრობაა. მოდუსისგან.
34. მაგრამ შეუპოვრობა, რომლითაც ცოცხალი არსება 41. მატერიალური მოდუსების შესაბამისი თავიანთი ბუნებისაგან
ჩაჭიდებულია რელიგიას, ეკონომიკური განვითარებისა და შობილი თვისებებით ბრაჰმანები, კშატრიები, ვაიშიები და
გრძნობათა დაკმაყოფილების კარმულ შედეგებს, ვნების ბუნებისაა, შუდრები განსხვავდებიან ერთმანეთისგან, ო მტრის შემმუსვრელო.
ო არჯუნა. 42. სიმშვიდე, თავშეკავება, ასკეტიზმი, სიწმინდე, მოთმინება,
35. ის შეუპოვრობა კი, რომელიც სიზმარს, შიშს, გლოვას, პატიოსნება, ცოდნა, სიბრძნე და რელიგიურობა ის ბუნებრივი
გულჩათხრობილობასა და ილუზიას ვერ სცდება – ასეთი თვისებებია, რომლებითაც ბრაჰმანები შრომობენ.
არაგონივრული შეუპოვრობა, ო პრთჰას შვილო, წყვდიადის 43. გმირობა, ძალა, შეუპოვრობა, საზრიანობა, ბრძოლაში სიმამაცე,

გულუხვობა და წინამძღოლობა, ბუნებრივი თვისებებია საფეხურზე ის, ვინც ამ სრულქმნას იმ გზით მიაღწია, რომელსაც
კშატრიათა შრომისთვის. ახლა შევაჯამებ.
44. მიწათმოქმედება, ძროხების დაცვა და ვაჭრობა ვაიშიების 51-53. ვინც საკუთარი გონებით განწმენდილია და სიმტკიცით
ბუნებრივი საქმიანობაა, შუდრებისთვის კი შრომა და სხვათა მართავს ჭკუას, უარს ამბობს გრძნობათა დაკმაყოფილების
სამსახურია განკუთვნილი. საგნებზე, განწმენდილია მიჯაჭვულობისა და სიძულვილისაგან,
45. თავისი შრომის თვისებების შესრულებით ყოველ ადამიანს ვინც განმარტოებულ ადგილას ცხოვრობს, ცოტას ჭამს, მართავს
შეუძლია სრულქმნის მიღწევა. ახლა გთხოვ მისმინე, როგორ საკუთარ სხეულს, ჭკუასა და მეტყველების უნარს, ვინც მუდამ
შეიძლება ამის მიღწევა. ტრანსშია და განჯაჭვული, თავისუფალია ცრუ ეგოს, ცრუ ძალის,
46. უფლის თაყვანისცემით, რომელიც ყოველი არსების წყარო და ცრუ სიამაყის, ვნებისა და მრისხანებისაგან და ვინც არ იღებს
ყოვლისგამჭოლია, ადამიანს სრულქმნას შეუძლია მიაღწიოს მატერიალურ საგნებს, ვინც თავისუფალია საკუთრების ცრუ
საკუთარი შრომის შესრულებით. გრძნობისაგან და მშვიდია – ასეთი პიროვნება უდაოდ
47. უმჯობესია აკეთო საკუთარი საქმიანობა, არასრულყოფილადაც თვითრეალიზაციის მდგომარეობამდეა ამაღლებული.
კი, ვიდრე სხვისი საქმე ითავო და სრულყოფილად შეასრულო. 54. ვინც ასეთ ტრანსცენდენტალ მდგომარეობაში იმყოფება, უმალ
საკუთარი ბუნებისადმი დაწესებულ მოვალეობებზე არასოდეს შეიცნობს უზენაეს ბრაჰმანს და სიხარულით აღსავსე ხდება.
მოქმედებს ცოდვითი რეაქციები. არასოდეს გლოვობს ან ნატრობს რაიმეს. ერთნაირად არის
48. ყოველი ძალისხმევა ისევეა გარკვეული ნაკლით დაფარული, განწყობილი ყოველი ცოცხალი არსებისადმი. ასეთ მდგომარეობაში
როგორც ცეცხლია დაფარული კვამლით. ამიტომ ადამიანმა არ იგი ჩემს წმინდა ერთგულ სამსახურს აღწევს.
უნდა მიატოვოს საკუთარი ბუნებისგან შობილი სამუშაო, ო 55. ჩემი ჭეშმარიტი სახის, როგორც ღმრთეების უზენაესი
კუნტის შვილო, მაშინაც კი, თუკი ასეთი შრომა ნაკლოვანებითაა პიროვნების შეცნობა მხოლოდ ერთგული სამსახურით შეიძლება
სავეს. და როდესაც ცოცხალი არსება ასეთი ერთგულებით ბოლომდე
49. მას, ვინც მართავს საკუთარ თავს, განჯაჭვულია და არაფრად შემიცნობს მე, შეძლებს ღმერთის სასუფეველში შეღწევას.
აგდებს არავითარ მატერიალურ სიამოვნებას, განდეგილობის 56. თუმცა ჩემი წმინდა ერთგული ყოველგვარ საქმიანობას ეწევა,
პრაქტიკით რეაქციებისგან თავისუფლების უმაღლეს სრულქმნის ჩემი მფარველობის გამო ჩემი წყალობით მარადიულ და უკვდავ
საფეხურის მიღწევა შეუძლია. სავანეს აღწევს.
50. ო კუნტის შვილო, ისწავლე ჩემგან, თუ როგორ ადის 57. ყოველ საქმეში უბრალოდ ჩემი იმედი გქონდეს და მუდამ ჩემი
სრულქმნის უმაღლეს დონეზე, ბრაჰმანზე, უმაღლეს ცოდნის მფარველობის ქვეშ იმოქმედე. ასეთ ერთგულ სამსახურში

ბოლომდე გამაცნობიერე მე. გიხსნი ყოველგვარი ცოდვითი რეაქციებისგან. ნუ გეშინია.

58. თუკი გაცნობიერებული გეყოლები მე, ჩემი წყალობით 67. ეს საკრალური ცოდნა არასოდეს უნდა აუხსნა მათ, ვინც არ
განპირობებული სიცოცხლის ყოველ დაბრკოლებას გადალახავ. არიან ასკეტურნი, ერთგულნი, ვინც ერთგულ სამსახურს არ
მაგრამ თუკი იმოქმედებ არა ასეთი ცნობიერებით, არამედ ცრუ ასრულებენ ან მათ, ვისაც ჩემი შურთ.
ეგოთი და არ მომისმენ მე, დაიკარგები. 68. მას, ვინც ამ უმაღლეს საიდუმლოს უხსნის ერთგულებს,
59. თუკი ჩემი ხელმძღვანელობით არ იმოქმედებ და არ იბრძოლებ, განაღდებული აქვს წმინდა ერთგული სამსახური და საბოლოოდ
არასწორ გზას დაადგები. შენივე ბუნებით, იძულებული იქნები იგი ჩემთან ბრუნდება.
იბრძოლო. 69. ამ სამყაროში ჩემთვის მასზე ძვირფასი მსახური არ არსებობს და
60. ილუზიის გამო უარს ამბობს ბრძოლაზე, მაგრამ შენი ვერც ვერავინ იქნება ოდესმე მასზე ძვირფასი.
ბუნებისგან სობილი სრომის გამო მაინც იძულებული იქნები 70. და მე ვაცხადებ, რომ ის, ვინც ამ ჩვენს საკრალურ საუბარს
იმოქმედო, ო კუნტის შვილო. სწავლობს, გონებით თაყვანს მცემს მე.
61. უზენაესი უფალი ყველას გულში იმყოფება, ო არჯუნა, და 71. ის კი, ვინც რწმენითა და შურის გარეშე ისმენს, იწმინდება
წარმართავს ყოველი ცოცხალი არსების ხეტიალს, რომლებიც ცოდვითი რეაქციებისაგან და აღწევს სასიკეთო პლანეტებს, სადაც
თითქოსდა მატერიალური ენერგიისგან შექმნილ მანქანაში სხედან. ღვთისმოსავნი ცხოვრობენ.
62. ო ბჰარატას შთამომავალო, ბოლომდე მიენდე მას, მისი 72. ო პრთჰას შვილო, ო სიმდიდრის მომპოვებელო, ყურადღებით
წყალობით შენ ტრანსცენდენტალ სიმშვიდეს და უმაღლეს და მოისმინე? უკვე გაქარწყლდა შენი უგუნურება და ილუზია?
მარადიულ სავანეს მოიპოვებ. 73. არჯუნამ თქვა: ჩემო ძვირფასო კრიშნა, ო შეუცდომელო, უკვე
63. ამრიგად, მე კიდევ უფრო, საკრალური ცოდნა გადმოგეცი. გაქრა ჩემი ილუზია. შენი წყალობით მეხსიერება დამიბრუნდა.
ბოლომდე აწონ-დაწონე და შემდეგ გააკეთე, რაც გსურს. ახლა ვერაფერი შემარყევს. ეჭვი არა მაქვს და მზადა ვარ შენი
64. ვინაიდან შენ ჩემი ძვირფასი მეგობარი ხარ, მე ჩემს უმაღლეს დარიგებების შესასრულებლად.
დარიგებას გაძლევ, ყველაზე საკრალურ ცოდნას მთელ ცოდნათა 74. სანჯაიამ თქვა: ასე მოვისმინე ორი დიადი სულის, კრიშნასა და
შორის. მისმინე, ვინაიდან ამას შენი სიკეთისთვის ვლაპარაკობ. არჯუნას საუბარი. და იმდენად საოცარია ეს ეპისტოლე, რომ თმები
65. მუდამ იფიქრე ჩემზე, გახდი ჩემი ერთგული, თაყვანი მეცი და ყალყზე მიდგება.
ემთხვიე მიწას ჩემს წინაშე. ასე უცილობლად მოხვალ ჩემთან. მე 75. ვიასას წყალობით მე მოვისმინე ეს ყველაზე საკრალური
გპირდები ამას, ვინაიდან შენ ჩემი მეტად ძვირფასი მეგობარი ხარ. საუბრები, უშუალოდ მთელი მისტიციზმის მბრძანებლის,
66. მიატოვე ყოველი სახის რელიგია და უბრალოდ მე მომენდე. მე კრიშნასაგან, რომელიც პირადად არჯუნას ელაპარაკებოდა.

76. ო მეფეო, როდესაც კვლავ და კვლავ ვიგონებ კრიშნასა და კომენტარები

არჯუნას ამ საოცარ და წმინდა საუბარს, გული მითრთის და ყოველ
წამს სიამოვნებას ვგრძნობ. ↑თავი პირველი
77. ო მეფეო, როგორც კი უფალი კრიშნას საოცარ სახეს ვიხსენებ, კურუქშეტრას ბრძოლის ველზე შეკრებილ ლაშქართა
უფრო და უფრო აღფრთოვანებული ვარ და კვლავ და კვლავ დათვალიერება
ვხარობ.
78. სადაც არის კრიშნა, მთელი მისტიციზმის მეუფე და სადაც არის ლექსი 1
არჯუნა, უდიდესი მშვილდოსანი, იქ აუცილებლად იქნება დჰრიტარაშტრამ იკითხა: ო, სანჯაია, მაუწყე, როგორ შეიკრბნენ
სიდიადე, გამარჯვება, არნახული ძალა და ზნეობა. ასეთია ჩემი მწირობის ველზე - კურუქშეტრაზე, ბრძოლის ჟინით ანთებული
აზრი. ჩემი და პანდუს შვილები და რას იქმან ახლა.
შინა-არსი: "ბჰაგავად-გიტა" მკითხველთა ფართო წრისათვის

ცნობილია, როგორც რელიგიურ-ფილოსოფიური ნააზრევი,
რომელიც განზოგადებულია "გიტა-მაჰატმიაში" ("გიტას ქებათა-
ქება") და მითითებულია, რომ ადამიანმა გულდასმით, შრი კრიშნას
ერთგულის დახმარებით უნდა წაიკითხოს "ბჰაგავად-გიტა",
საფუძვლიანად ჩასწვდეს მის აზრობრივ სიღრმეებს და უარი თქვას
საკუთარი შეხედულებებისამებრ მის ახსნაზე.
არჯუნამ "გიტა" უშუალოდ უფლისაგან მოისმინა და სცადა, ეს

მოძღვრება ძირისძირამდე შეეცნო. ეს არის ამ წმინდა წიგნის
სწორად გაგების გზა. თუ ბედი ვინმეს ისე გაუღიმებს, რომ
მოწაფეობრივი თანმიმდევრობის წყალობით, საკუთარი
ინტერპრეტაციის გარეშე, შეძლებს "ბჰაგავად-გიტას" გაგებას, მაშინ
მისი ცოდნა სრული ვედური სიბრძნისა და ყველა წმინდა წერილის
შესწავლით მიღებულ ცოდნას გადააჭარბებს. "ბჰაგავად-გიტაში"

ყველაფერია - ისიც, რასაც სხვა წმინდა წერილები მოიცავენ, და იმართებოდა, რაც ვედების მიხედვით, ზეცის ბინადართათვისაც
ისიც, რასაც მკითხველი სხვაგან ვერსად მიაგნებს. აი, ეს არის თაყვანისცემის ადგილად იყო პატივცემული და იგი გავლენას
"გიტას" გამორჩეული ღირსება - იგი სრულყოფილი ღვთისმიერი მოახდენდა ბრძოლის შედეგებზე. მეფემ კარგად უწყოდა არჯუნასა
მეცნიერებაა, რადგან მას უშუალოდ უზენაესი ღმრთაებრივი და პანდუს სხვა ჩამომავალთა წმინდა ბუნების შესახებ.
პიროვნება - უფალი შრი კრიშნა მოგვითხრობს.
სანჯაია ვიასას მოწაფე გახლდათ, ამიტომ მას უნარი ჰქონდა,
"მაჰაბჰარატაში" დჰრიტარაშტრა და სანჯაია განიხილავენ მეფესთან საუბრის დროსაც დარბაზიდან დაენახა კურუქშეტრას
საკითხებს, რაც "ბჰაგავად-გიტას" ფილოსოფიურ-რელიგიური ველზე სპათა გაწყობა და მეფის შეკითხვებზე პასუხი გაეცა.
საფუძველია. როგორც ვგებულობთ, ეს მოძღვრება მოთხრობილ
იქნა კურუქშეტრას ბრძოლის ველზე, რომელიც ვედური ეპოქის პანდავებიც და დჰრიტარაშტრას ძენიც ერთი მოდგმის შვილები
უხსოვარი დროიდან მწირობის წმინდა ადგილად არის ცნობილი. იყვნენ და ყველანი კურუს შთამომავლებად იწოდებოდნენ, თუმცა
მას ღაღადებს თვითონ უფალი, რომელმაც ამ პლანეტაზე მეფემ სანჯაიასთან საუბარში მხოლოდ საკუთარ ნაშიერთ უწოდა
მოვლინება ინება კაცობრიობის დასაყენებლად სწორს გზაზე. "კურუ" და ამით პანდუს შვილებს საგვარეულო მემკვიდრეობაზე
უფლებები უგულვებელყო. თუნდაც ამით ცხადდება, რომ
განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს სიტყვას დჰარმა-ქშეტრა დჰრიტარაშტრას თავის ძმისწულების მიმართ განსაკუთრებული
(ადგილი, სადაც რელიგიური რიტუალები სრულდება), რაც ანგარიში ამოძრავებდა.
შემდეგნაირად აიხსნება: კურუქშეტრას ველზე უზენაესი
ღმრთაებრივი პიროვნება არჯუნას მხარეზე იდგა; ამიტომ კურუთა როგორც ბრინჯის ყანას მარგლავენ სარეველა ბალახებისაგან,
მოდგმის მამას, დჰრიტარაშტრას, დიახაც, დიდად აეჭვებდა კურუქშეტრას ველზე უფალი, რომელიც არჯუნას ახლდა,
თავისი შვილების გამარჯვება. ამ ეჭვებით გულშეძრული ეკითხება ამოძირკვავდა დჰრიტარაშტრას ძის - დურიოდჰანას მსგავს
იგი თავის ვეზირს, სანჯაიას: "რა ქმნეს ჩემმა წარგზავნილებმა?" მან ღვარძლა ბალახს და იუდჰიშთჰირას მეთაურობით ჭეშმარიტად
თავიდანვე კარგად იცოდა, რომ საომრად შეყრილი მისი და მისი მორწმუნეთ დაუმკვიდრებდა სიცოცხლეს.
უმცროსი ძმის - პანდუს შვილები ერთმანეთს არაფერს
დაუთმობდნენ, თავადაც ამის მომხრე იყო. იგი ღელავდა როგორც ასე აიხსენება სიტყვების - დჰარმა-ქშეტრასა და კურუ-ქშეტრას -
მშობელი, თუ რა ბედი ეწეოდათ სასიკვდილო შერკინებაში მის ისტორიული და ვედური მნიშვნელობა.
შვილებს. მას ისიც აშფოთებდა, რომ ბრძოლა იმ ველზე

ამით ჭეშმარიტი პოლიტიკოსის თვისება გამოავლინა - მან

ლექსი 2 დიპლომატიური სიმშვიდის ნიღაბი მოირგო, მაგრამ პანდავების
სანჯაიამ თქვა: ო, მეფეო! თვალი მოავლო რა საომრად საბრძოლო განლაგებით აღძრულ შიშს მაინც ვერ მალავდა.
განლაგებულ პანდუს შვილთა ლაშქარს, მეფე დურიოდჰანა თავის
მოძღვარს მიეახლა და შემდეგი სიტყვებით მიმართა. ლექსი 3
ო, ჩემო მოძღვარო, თვალი მიაპყარ პანდუს ძეთა ძლევამოსილ
შინა-არსი: დჰრიტარაშტრა დაბადებით ბრმა იყო. სამწუხაროდ, მას ლაშქარს, ასე უნარიანად რომ განულაგებია შენ გონიერ მოწაფეს -
სულიერი ჭვრეტის უნარიც დაშრეტილი ჰქონდა. თავად დრუპადას ძეს.
მშვენივრად იცოდა, რომ მისი შვილებიც – სჯულისმიერ ცოდნაში
თვალდავსილნი - ვერასოდეს მორიგდებოდნენ დაბადებიდანვე შინა-არსი: დურიოდჰანამ აქაც დიპლომატიურად შეაპარა დიად
ღვთისმოსავ პანდავებთან. ბრაჰმან მხედართმთავარს, დრონაჩარიას, მისი შეცდომების
შესახებ.
განდეგილობის წმინდა ადგილზე მათი შებმა ადარდებდა
უსინათლო ხელისუფალს. სანჯაიასაც კარგად ესმოდა ამ შფოთვა- დრონაჩარიას გარკვეული პოლიტიკური უთანხმოება ჰქონდა
ეჭვების მიზეზი, ამიტომ გაამხნევა ავის მომლოდინე მეფე და დრუპადასთან – არჯუნას ცოლის, დრაუპადის, მამასთან. ამ
დაარწმუნა, რომ მის შვილებს წმინდა ადგილის ძალაც კი ვერ დაპირისპირების გამო დრუპადამ დიდი მსხვერპლშეწირვის
გაუნელებდა ბიძაშვილებთან ბრძოლის ჟინს. სანჯაიამ ამცნო ცერემონიალი მოაწყო, რისთვისაც უზენაესისაგან ისეთი შვილის
მეფეს, რომ პანდავების საბრძოლო ძალების ხილვის შემდეგ მისმა შეძენის კურთხევა მიიღო, რომელიც დრონაჩარის მოკვლას
ძემ, დურიოდჰანამ, უმალ მხედართმთავარ დრონაჩარიას მიაშურა, შეძლებდა. მხედართმათვარმა, რა თქმა უნდა, ეს მშვენივრად
რათა დათვალიერების შედეგები მოეხსენებინა მისთვის. უწყოდა და მაინც როგორც დიდსულოვანმა ბრაჰმანმა, დრუპადას
დურიოდჰანა მეფედ იწოდებოდა, ერთპიროვნულად შეეძლო შვილს დჰრიშტადიუმნას, როცა იგი სამხედრო ხელოვნების
გადაწყვეტილების მიღება, მაგრამ შექმნილი მდგომარეობის გამო შესასწავლად მიაბარეს, უყოყმანოდ გაანდო ბრძოლის წარმართვის
რჩევისათვის მთავარსარდალს მიმართა. საიდუმლოებანი. ახლა კი დჰრიშტადიუმნამ კურუქშეტრას ველზე
პანდავებს დაუჭირა მხარი და დრონაჩარისაგან ნასწავლის
კვალობაზე განაწყო პანდავების საომარი რიგები. სწორედ ამ
შეცდომაზე მიუთითა მთავარსარდალს შეფარვით და თან

გააფრთხილა - ბრძოლის დროს მაინც გამოეჩინა სიფხიზლე და ლექსი 5

უდრეკი ხასიათი, არ დაეძლია მისი გონება შემწყნარებლობას აქ არიან დჰრიშტაკეტუს, ჩეკიტანას, კაშირაჯას, პურუჯიტის,
პანდავების - თუნდაც თავის გამზრდელი მოწაფეების კუნტიბჰოჯასა და შაიბიას მსგავის დიადი, ძლევამოსილი
- მიმართ. მისი გამორჩეულად საყვარელი და ნიჭიერი შეგირდი მეომრები.
თავად არჯუნა იყო. დურიოდჰანას აზრით, ბრძოლაში მტრის
დანდობას საკუთარი არმიის დამარცხება მოჰყვებოდა. ლექსი 6
აქ არიან ძლევამოსილი მეომრები - იუდჰამანიუ და უტტამაუჯა,
ლექსი 4 სუბჰადრას ძე და
ამ ლაშქარში მრავალი გმირი მშვილდოსანია, რომლებიც დრაუპადის ძენი. ყოველ მათგანს ეტლით ბრძოლის დიდი
ბრძოლაში ბჰიმასა და არჯუნას არ ჩამოუვარდებიან. მათ შორის გამოცდილება ჰქონდა.
გამოირჩევიან იუიუდჰანა, ვირატა და სხვა მეომრები – დრუპადას
ტოლს რომ არ დაუდებენ. ლექსი 7
ო, შეუდარებელო ბრაჰმანო, ნება მიბოძე, ჩვენი
შინა-არსი: მართალია, პირადად დჰრიშტადიუმნა, როგორც მხედართმთავრების შესახებაც
მებრძოლი, არ იყო საშიში სამხედრო ხელოვნებაში უდიდესი მოგახსენო. ისინი გამორჩეული საომარი თვისებებით არიან
გამოცდილების მქონე დრონაჩარიასათვის, მაგრამ მას ის შემკულნი და საბრძოლო ძალების სარდლობას ჭეშმარიტად
აფიქრებდა, რომ მოწინააღმდეგეთა შორის მრავალ საშიშ მეტოქეს იმსახურებენ.
ხედავდა, რომლებიც გამარჯვების გზაზე დიდ დაბრკოლებებს
შეუქმნიდნენ. ყოველი მათგანი მისთვის კარგად ცნობილი ბჰიმასა ლექსი 8
და არჯუნასავით მამაცი მეომარი და დახელოვნებული სამხედრო ღირსეულთაგან უპირველესად გამოირჩევი შენ; შემდეგ ბჰიშმა,
პირი კარნა, კრიპა, აშვათჰამა, ვიკარნა და სომადატის ძე, სახელად
იყო. ბჰურიშრავა მოდის; თქვენ ომს მუდამ გამარჯვება სდევს.
შინა-არსი: დურიოდჰანა იხსენიებს გამოჩენილ გმირებს,

რომლებიც ბრძოლის ველს მარად გამარჯვებულნი ტოვებენ.
ვიკარნა დურიოდჰანას ღვიძლი ძმაა... (ა.შ.). კარნა არჯუნას

ნახევარძმაა, სუნიტის ნაშობი, სანამ ეს უკანასკნელი მეფე პანდუს ძლიერებას ქებით მოიხსენიებს და მეტისმეტად აფასებს ერთობ
გაჰყვებოდა ცოლად. კრიპაჩარიას ჰყავდა ტყუპისცალი და, დახელოვნებული სამხედრო პირის, ბაბუა ბჰიშმას, თანადგომას.
რომელიც დრონაჩარიას ცოლი იყო. მისი აზრით, პანდავები ვერ დაიკვეხნიან თავიანთი საომრად
გაწყობილი ჯარით, თანაც მათი მფარველი ბჰიმა გამოცდილებით
ლექსი 9 ვერ შეედრება კურუთა დამცველ ბჰიშმას.
ბრძოლის ველზე საომრად შემართული დგას მრავალი სხვა
გმირიც, რომლებიც – შესაფერისად მძიმედ აღჭურვილნი და დურიოდჰანა ყოველთვის მტრობდა ბჰიმას, რადგან იცოდა,
სამხედრო საქმეში დახელოვნებულნი - მზად არიან, თავი გაწირონ განგების ნებით სიკვდილი მხოლოდ მისი ხელით ეწერა. ამდენად,
ჩემთვის. ბჰიშმას მოიმედე თავის გამარჯვებას წინასწარ შეჰხაროდა და
არცთუ უსაფუძვლოდ.
შინა-არსი: რაც შეეხება ჯაიადრათჰას, კრიტავარმას და შალიას,
ისინი ცოდვილ ლექსი 11
დურიოდჰანას მიემხრნენ და ამით თავადვე გადაწყვიტეს ახლა ყველა გაემზადეთ, რათა მხარში ამოვუდგეთ ბჰიშმას;
საკუთარი ხვედრი – კურუქშეტრას ველზე მათი დაღუპვა როგორც კი ლაშქრის რიგები გაეწყობა, თქვენ მათ შუაში
გარდუვალი იყო. სტრატეგიული ადგილები დაიკავეთ.
დურიოდჰანას კი მეგობრების ძალთა ერთობის იმედით საკუთარ შინა-არსი: ბჰიშმას სიმამაცის ქებით გული რომ იჯერა, - დანარჩენ
გამარჯვებაში ეჭვი არ ეპარებოდა. მეომრებს თავი დამცირებულად რომ არ ეგრძნოთ, ჩვეულ
ეშმაკობას მიჰმართა და მოლაშქრეებსაც თავიანთი წილი პატივი
ლექსი 10 მიაგო. აუხსნა, რომ ბჰიშმადევა, მართალია, სწორუპოვარი
ჩვენი ძალმოსილება ზღვარდაუდებელია და ამასთან ბაბუა მხედართმთავარია, მაგრამ ხანდახმული კაცი გახლავთ და მისი
ბჰიშმაც ჩვენთან არის, პანდავების ძალები კი შეზღუდულია, დაცვა ყველას ვალია. თუ ბჰიშმა ბრძოლაში უშუალოდ ჩაებმეოდა,
თუმცა მათ საგულდაგულოდ მფარველობს ბჰიმა. მტერი ამით ისარგებლებდა და მთელ თავის ძალას მეორე
ფლანგზე გადაიტანდა. აი, აქ იყო საჭირო სხვათა თავგამოდება,
შინა-არსი: აქ დურიოდჰანა ერთმანეთს ადარებს ბრძოლის სტრატეგიული პოზიციების ისე გამაგრება, რომ მტერს საშუალება
ასპარეზზე თავმოყრილ ორ საპირისპირო ძალას. თავის სამხედრო

არ მისცემოდა – პანდავების განლაგებული რაზმების რკალი შინა-არსი: კურუთა მოდგმის მამამთავარს ესმოდა თავისი
გაერღვია. შვილიშვილის, დურიოდჰანას, აზრთა ჭიდილი და შფოთვა. ეწადა
მისთვის გამამხნევებელი რამ ეთქვა, მაგრამ თავად ლომის დარმა
დურიოდჰანამ იცოდა, რომ საკუთარი გამარჯვება დიდად იყო ნიჟარა ლომივით ააღრიალა და ამით სიმბოლურად ამცნო
დამოკიდებული მხედართმთავარ ბჰიშმადევაზე, დრონაჩარიაც მას დამწუხრებულ დურიოდჰანას, რომ ამ ბრძოლაში მისი მარცხი
დაეხმარებოდა და არა არჯუნას. ყველას კარგად ახსოვდა, რომ გარდუვალი იყო - პანდავების მხარეს თვით უზენაესი უფალი
როდესაც არჯუნას ცოლს, დრაუპადის, მსოფლიოს ცნობილ კრიშნა იდგა.
მხედართმთავართა თავყრილობაზე გაშიშვლებას უპირებდნენ,
უმწეო ქალი დამსწრეთ შველას შესთხოვდა, მაგრამ მიუხედავად წინასწარგანწირული ბრძოლისა ბჰიშმა ჰპირდებოდა,
მოსხენიებულმა ორმა სარდალმა - ბჰიშმადევამ და დრონაჩარიამ - რომ თავის ვალს პირნათლად მოიხდიდა და კურუთა მხარეს
მის დასაცავად კრინტიც არ დაძრა. თავდაუზოგავად იბრძოლებდა.
დურიოდჰანას ხანდახან ეჭვი გაჰკრავდა ხოლმე - იქნებ ამ ლექსი 13

მხედართმთავრებს ამ გულისშემძვრელ ღრიალს მოჰყვა უამრავი ნიჟარის, დაფდაფის,
პანდავებთან ძველი სიყვარული აკავშირებდათ, მაგრამ ასეც რომ ბუკის, საყვირისა და დუმბულის ყურისწამღები გრგვინვა.
ყოფილიყო, იმედოვნებდა, ისინი ამ გრძნობას გულიდან
ამოიგდებდნენ, რაც უკვე გამოავლინეს საპაექრო შეხვედრების ლექსი 14
დროს. მოპირდაპირე მხარესაც თეთრონი ჰუნეებით შებმულ ეტლში
მსხდომმა კრიშნამ და არჯუნამ თავიანთ ტრანსცენდენტულ
ლექსი 12 (ღვთიურ) ნიჟარებს ჩაჰბერეს.
მაშინ კურუთა დინასტიის დიდმა წინაპარმა - მამაცმა
მხედართმთავარმა ბჰიშმამ შინა-არსი: ბჰიშმადევას ნიჟარისაგან განსხვავებით კრიშნასა და
ძალუმად ჩაჰბერა თავის ნიჟარის საყვირს და ლომივით გრგვინვა- არჯუნას ნიჟარები ტრანსცენდენტულად იწოდება. ამ
ღრიალი დააწყებინა. ამ ხმამ სიხარულით აღავსო დურიოდჰანას უკანასკნელთა ღვთიური ხმიანობა იმას აუწყებდა ყველას, რომ
გული. კურუებს გამარჯვების იმედი არ უნდა ჰქონოდათ - უზენაესი ხომ
პანდავების მხარეს იყო! ჯაიას ტუ პანდუ პუტრანამ იეშა პაქშე

ჯანარდანა. პანდუს შთამომავალთ და მათ მსგავს მეომრებს მარადი

გამარჯვება ახლავთ, რადგან უფალი კრიშნა თავის ერთგულთ უფალი ყოველი ცოცხალი არსების გულში სუფევს და თავისი
განსაცდელში არ ტოვებს - განუყრელად მარად მათთან მყოფია. თანამყოფობით წარმართავს მათ ქცევას, ფიქრსა თუ გრძნობებს.
მათ ბედის ქალღმერთიც არ აშორებს მოწყალე თვალს. ამიტომ მაგრამ ეს ხდება იმის მიხედვით, თუ ცოცხალი არსება როგორ
აუწყებდა ქვეყნიერებას ვიშნუს ნიჟარა არჯუნას გამარჯვებას და მიენდობა უზენაეს გამრიგეს. წმინდა ერთგულნი ბოლომდე,
კურთხეულ ბედ-იღბალს. მთელი არსებით არიან მინდობილნი უფალზე და უფალიც
უშუალოდ მართავს მათ. კურუქშეტრას ბრძოლის ველზე იგი
ეტლი, რომელშიც უფალი და არჯუნა ისხდნენ, არჯუნას აგნიმ თავად განაგებდა არჯუნას ტრანსცენდენტურ გრძნობებს. ამიტომ
(ცეცხლის ქალღმერთმა) აჩუქა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ამ ღვთიურ ზოგჯერ კრიშნას მოიხსენიებენ ჰრიშიკეშად.
ეტლს სამი სამყაროს კიდეგანში ნებისმიერი მიწის დაპყრობა
შეეძლო. სხვადასხვა გარემოებისა თუ საქმიანობის შესაბამისად უფალს
სხვადასხვა სახელს არქმევენ. მაგალითად, მას ჰქვია მადჰუსუდანა
ლექსი 15 - დემონ მადჰუს მკვლელი; გოვინდა, ვინაიდან სიამოვნებას
უფალმა კრიშნამ ანუ ჰრიშიკეშამ, ჩაჰბერა თავის ნიჟარას, ანიჭებს ძროხებს და გრძნობათა გამრიგეა; ვასუდევა, რადგან ამ
რომელსაც პანჩაჯანია ერქვა, არჯუნამ კი - დჰანანჯაიამ - თავისას, სამყაროს ვასუდევას შვილად მოევლინა; დევაკი-ნანდანა, ვინაიდან
რომელიც დევადატად იწოდება. ბჰიმამ, დევგმირული ვრინდავანში დევაკი ღვიძლ დედად აღიარა; იაშოდა-ნანდანა, რაკი
თავგადასავლებით გაუმაძღარმა, თავისი ზარდამცემი ნიჟარა, ანუ ვრინდავანში ბავშვობის გართობების დროს დაასაჩუქრა იაშოდა...
პაუნდრა ააგუგუნა. ბოლოს მას მოიხსენიებენ როგორც პართჰა-სარათჰის - არჯუნას
მეეტლეს. სწორედ ასევე, ჩამოთვლილ მაგალითთა მსგავსად,
შინა-არსი: ამ ლექსში კრიშნა ჰრიშიკეშადაა მოხსენიებული. ეს კრიშნას უწოდებენ ჰრიშიკეშას, რადგან იგი უძღვებოდა არჯუნას
სიტყვა "გრძნობათა გამრიგეს" ნიშნავს. ვინაიდან ყველა მოსწრაფებებსა და ძალმოსილებას კურუქშეტრას ბრძოლის ველზე.
სულდგმული უფლისაგან განუყოფელია, უზენაესის გრძნობებიც
მათი გრძნობების მომცველია. იმპერსონალისტ მკვლევარებს ამავე ლექსში არჯუნა მოხსენიებულია, როგორც დჰანანჯაია. ეს
ცოცხალი არსებების გრძნობათა ახსნა არ შეუძლიათ, ამიტომ სახელი მას ეწოდა შემდეგნაირად: იგი ეხმარებოდა ქონების
ცდილობენ, დაამტკიცონ, რომ სულიერი არსებანი უპიროვნოა, დაგროვებაში თავი უფროს ძმას, რომელსაც დიდი ხარჯი
მოკლებულია გრძნობებს. დასჭირდა სხვადასხვა მსხვერპლშეწირვის ჩასატარებლად.

არჯუნას ამიტომაც დაარქვეს დჰანანჯაია - "ქონების საკუთარი შვილების სახელმწიფო ტახტზე დამკვიდრება –
დამგროვებელი". არაკეთილგონივრული იყო. მრავალი რამ უკვე აშკარად
მიუთითებდა, რომ ამ დიდ ბრძოლაში ამოწყდებოდა კურუთა
ბჰიმა ცნობილი იყო, როგორც ვრიკოდარა, რაკი შეეძლო ძალიან მთელი საგვარეულო მოდგმა - დაწყებული ბაბუა ბჰიშმათი,
ბევრი ეჭამა, მოეკრიბა ძალა და დევგმირული საქმეები ჩაედინა დამთავრებული შვილიშვილებით, როგორებიც იყვნენ აბჰიმანიუ
(თუნდაც დემონ ჰიდიმბას მოკვლა). და სხვები - მსოფლიოს
სხვადასხვა მეფეთა ჩათვლით.
პანდავების მომხრეთა მიერ აგუგუნებული ყოველი ნიჟარა -
დაწყებული უფლის ნიჟარით – მხნეობას ჰმატებდა ბრძოლის ერთი სიტყვით, კურუთა დინასტია განწირული იყო. მთელი ამ
ველზე შეკრებილ მეომრებს. მათთან იყვნენ თავად უზენაესი უბედურების მიზეზი იყო მეფე დჰრიტარაშტრა, რადგანაც იგი
უფალი და ბედის ქალღმერთი... თავისი შვილების განდიდების ცოდვილ გზას ადგა.
კურუთათვის საბედისწეროდ ღრიალებდნენ ნიჟარები - და ლექსი 19

ამცნობდნენ, რომ ისინი განწირულნი იყვნენ დასამარცხებლად. ამ ნიჟარების ერთობლივი ხმები სმენისწამღებ გრგვინვა-გრიალში
გადაიზარდა, ცა და დედამიწა შეარყია და დჰრიტარაშტრას ძეთა
ლექსები 16-18 გულებიც შეძრა.
კუნტის ძემ - მეფე იუდჰიშთჰირამ ჩაჰბერა თავის ნიჟარას -
ანანტავიჯაიას, ნაკულამ და საჰადევამაც - სუგჰოშასა და შინა-არსი: ბჰიმასა და დურიოდჰანას სხვა მომხრეთა ნიჟარების
მანიპუშპაკას. ჩაუქმა მშვილდოსანმა, კაშის მეფემ შიქჰანდიმ, ხმაზე პანდავები არ შემკრთალან - ასეთი რამ არსად არის
დჰრიშტადიუმნამ, ვირატამ, დაუმარცხებელმა სატიკიმ, აღნიშნული. სამაგიეროდ, ამ ლექსში ხაზგასმულია, რომ
დრუპადამ, დრაუპადის ვაჟიშვილებმა და სხვებმა, სუბჰადრას პანდავების მხრიდან ნიაღვარივით მოვარდნილმა გუგუნმა
მხარგრძელმა ძემ, ო მეფეო, რა ძალით აახმიანეს თავიანთი დჰრიტარაშტრას ვაჟებსა და მათ მომხრეებს თავზარი დასცა. ამის
ნიჟარები?! მიზეზი იყო პანდავების ძალმოსილება, რასაც მათ უფალი
კრიშნასადმი რწმენა უნერგავდა და განუმტკიცებდა.
შინა-არსი: სანჯაიამ მორიდებით აუხსნა მეფე დჰრიტარაშტრას,
რომ მისი მცდელობა პანდუს შთამომავალთა მოტყუებით

ჭეშმარიტებაა - ვინც უზენაესს შეაფარა თავი, უდიდესი გარდუვალი იყო, რადგანაც უფალი თავის მარადიულ ერთგულს
განსაცდელის დროსაც კი არ დრკება. საამისო ძალას მისცემდა.
ლექსი 20 ლექსები 21-22

ამ დროს პანდუს ძემ - არჯუნამ, რომლის ეტლზეც ჰანუმანის არჯუნამ სთხოვა კრიშნას: ო აჩიუტა - უცდომელო, გთხოვ, ეტლით
გამოსახულებიანი დროშა აღმართულიყო, მშვილდი გააწყო და გამიყვანე საომრად გაწყობილ ორ ლაშქარს შორის, რათა ახლოს
სატყორცნად მოზიდა. თანაც, ო, მეფეო, როგორც კი თვალი ვიხილო ბრძოლას მოწყურებული მეომრები, რომლებთანაც
მოავლო მტრის დაწყობილ რიგებს, ასე მიჰმართა უფალს. მომიწევს დაუნდობელი ომი.
შინა-არსი: ბრძოლა ის-ის იყო, უნდა დაწყებულიყო, რომ კურუს შინა-არსი: თუმც უფალი კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი
შთამომავალნი ერთხელ კიდევ დაფიქრდნენ თავიანთ ძალებზე და პიროვნებაა, თავისი წყალობით, რომელსაც რაიმე მიზეზობრივი
შეშფოთდნენ, რადგან მათ წინ საომრად გაწყობილ პანდავებს ახსნა არ გააჩნია, საკუთარ მეგობარს მსახურად დაუდგა. უნაკლოა
თვალი ჰკიდეს. ეს ასეც უნდა მომხდარიყო, რაკი ამ უკანასკნელთ მისი სასიყვარულო ურთიერთობა საკუთარ ერთგულებთან! მას,
თავად კრიშნა მეთაურობდა. არჯუნას დროშაზე მაიმუნის როგორც მეეტლეს, არჯუნას ბრძანებები ზუსტად უნდა
ემბლემაც გამარჯვების მაუწყებელი კიდევ ერთი ნიშანი იყო. შეესრულებინა. ასეც იქცეოდა, ამიტომაც ლექსში "უცდომელის" -
ცნობილია, რომ ჰანუმანი უფალ რამას ეხმარებოდა რავანასთან აჩიუტას სახელით იხსენიება.
ბრძოლაში და გამარჯვებაც მოიპოვა. ახლა კი უფალი რამა, ანუ
კრიშნა, და ჰანუმანიც არჯუნას ეტლში ბრძანდებოდნენ. მართალია, უფალი თავისი ერთგულის ეტლში იდგა, როგორც
მსახური, მაგრამ განა რაიმე ეჭვს აღძრავს, რომ ის აქაც და
სადაც არ უნდა იყოს უზენაესი უფალი, მასთან არიან მისი ნებისმიერ ვითარებაშიც რჩება უზენაესად – ღმრთაებრივ
განუყრელი, მარადიული მსახური ჰანუმანი და მისი მარადიული პიროვნებად, ჰრიშიკეშად - ყველა სულდგმულის გრძნობათა
მეუღლე სიტა - ბედის ქალღმერთი. ამიტომ არჯუნას არავითარი მეუფედ. ურთიერთობა კრიშნასა და მის ერთგულთ შორის
საბაბი არ ჰქონდა, მტრის ძალას შეეშინებინა იგი - მასთან ხომ უზადოდ ნეტარი და ღვთაებრივია. ერთგული მარად მისი წმინდა
თავად კრიშნა იყო! მთავარი იყო, არჯუნას ბრძოლის წინ და მსახურებისთვისაა მზად და უფალიც არასოდეს ტოვებს მას
შეკრების დროსაც სწორი არჩევანი გაეკეთებინა. გამარჯვება კი განსაცდელში. უფრო მეტიც – მას უფრო სიამოვნებს, როცა
ერთგულის სურვილებსა და მითითებებს ასრულებს, ვიდრე თავად

მბრძანებლობდეს. მას ეს არც სჭირდება - თავად გეგმებს, რათა პანდავების კუთვნილ სამეფო ტახტს უკანონოდ
ყოვლისმპყრობელს თავისთავად ყველა ემორჩილება, არავინ დაჰპატრონებოდნენ. რა თქმა უნდა, ვინც მათ მიემხრო, მათივე
აღემატება მას და ვერც მისი მბრძანებლობის გალავანს გაარღვევს. ყაიდის ხალხი უნდა ყოფილიყო. სწორედ მათი ნახვა ეწადა
მაგრამ თავად თავისი ღვთიური გულმოწყალების გამო, როდესაც არჯუნას ბრძოლის წინ; ამ დროს ის შეთანხმებაზე არც ფიქრობდა.
ერთგულის თხოვნას ან მითითებას ასრულებს, იგი მათი თვალის გადავლებით მოწინააღმდეგის ძალების შეფასებაც
ტრანსცენდენტური ნეტარებით აღივსება. უნდოდა, თუმც ეჭვი არ ეპარებოდა საკუთარ გამარჯვებაში -
კრიშნა მასთან იყო!
როგორც უფლის წმინდა ერთგულს, არჯუნას საერთოდ არ ეწადა
ღვიძლ ძმებთან და ბიძაშვილებთან ბრძოლა, მაგრამ უხიაგი ლექსი 24
დურიოდჰანას გამო, რომელიც ჯიუტად უარყოფდა რაიმე სანჯაიამ განაგრძო: ო ბჰარატას შთამომავალო, არჯუნას ამ
მშვიდობიან მორიგებას, იძულებული გახდა საომრად თხოვნის შემდეგ უფალმა კრიშნამ თავისი სწორუპოვარი ეტლი
აღჭურვილიყო. საომრად განლაგებულ სპათა შუა გაიყვანა.
აი, ახლა საომარი ეტლით იდგა ორ ლაშქარს შორის და ერთი სული შინა-არსი: ამ ლექსში არჯუნა გუდაკეშად იხსენიება. გუდაკეშა
ჰქონდა, თვალი შეევლო ბრძოლის ველზე გამოსული ნიშნავს ძილს. ვინც
მეთაურებისათვის. თუმც სამკვდრო-სასიცოცხლო შეტაკების წინ ძილს ამარცხებს, გუდაკეშას ეძახიან. ძილი უგუნურების,
შერიგებაზე ფიქრიც არ შეიძლებოდა, არჯუნას შეგნებაში მაინც მოდუნების ნიშანიც არის. კრიშნასთან მეგობრობით არჯუნამ
ღვიოდა იმედის ნაპერწკალი - იქნებ მოწინააღმდეგეც ყოყმანობდა შეძლო დაეძლია ძილიც და უგუნურებაც. როგორც უფლის
ძმათამკვლელი ომის წინ. პირუთვნელ ერთგულს, მას წამითაც არ ამოვარდნია
გულისყურიდან უფალი – ასეთია ჭეშმარიტი მსახურის არსი.
ლექსი 23 ძილში თუ ცხადში იგი მუდამ კრიშნას სახელზე, ფორმებზე,
უნდა საკუთარი თვალით ვიხილო ისინი, ვინც საბრძოლველად თვისებებსა და გართობებზე ფიქრობდა, რითაც ძილსა და უაზრო,
შემართულან, რათა ასიამოვნონ დჰრიტატაშტრას ბოროტ ნაშიერს. უგუნურ ყოფნას ამარცხებდა. ამას ეწოდება კრიშნას ცნობიერება,
ანუ სამადჰი.
შინა-არსი: აღარავისათვის იყო საიდუმლო, რომ დურიოდჰანა
მამამისთან - დჰრიტარაშტრასთან ერთად აწყობდა მზაკვარ

როგორც ჰრიშიკეშამ - ყოველი სულდგმულის გრძნობათა და რომ არჯუნას სწორედ კურუთა თავყრილობა ეცემოდა თვალში და
ჭკუის მპყრობელმა - იცოდა, რატომ სთხოვა არჯუნამ ეტლით თავად მიუთითა მათზე.
ლაშქართა შორის გაყვანა. მან თხოვნა შეუსრულა თავის ერთგულს.
ლექსი 26
ლექსი 25 იქ, სპათა გასაყარზე მდგარმა მიმოიხედა და ორივე მხარეს თავისი
ბჰიშმას, დრონას და სამყაროში სახელგანთქმული სარდლების ბაბუები, მოძღვარნი, დედის ძმები; ძმები და ძმისშვილები,
გასაგონად უფალმა უთხრა არჯუნას: თვალნი მიაპყარ, პართჰა! შვილიშვილები, მეგობრები და სხვა ახლობლები დაინახა.
ხედავ, როგორ შეყრილა ერთად კურუს მთელი მოდგმა.
შინა-არსი: ბრძოლის ველზე არჯუნას მთელი თავისი ნათესაობა
შინა-არსი: როგორც ყოველი ცოცხალი არსების ზესულს, უფალ დახვდა. აქ იყო
კრიშნას ესმოდა, რას განიცდიდა ან რა აფიქრებდა არჯუნას. აქ ბჰურიშრავა, რომელიც მამამისის თანატოლი იყო, ბაბუები - ბჰიშმა
ნახმარი სიტყვა ჰრიშიკეშაც ამაზე მიუთითებს – იგი ხომ და სომადატა, მოძღვრები - დრონაჩარია და კრიპაჩარია, ბიძები
ყოვლისმცოდნე გულთამხილავია! დედის მხრიდან - შალია და შაკუნი, ძმები, როგორიც იყო
დურიოდჰანა, შვილები - ლაქშმანა, მეგობრები - აშვატთჰამა,
საყურადღებოა არჯუნასთან დაკავშირებული სიტყვა პართჰა - იგი კეთილისმსურველები - კრიტავარმა და ა.შ. იგი ხედავდა
კუნტის შვილი და ვასუდევას დისწულია. ე.ი. კრიშნა არჯუნას რაზმებსაც, რომელშიც ბევრი მისი მეგობარი ერია.
მეგობარიც არის და ნათესავიც – მამიდაშვილად ეკუთვნის თავისი
ერთგული; ამიტომაც დათანხმდა, ყოფილიყო მისი მეეტლე. ლექსი 28
არჯუნამ თქვა: ჩემს წინაშე მდგომი ბრძოლის ჟინით შეპყრობილი
რას გულისხმობდა უფალი, როცა არჯუნას ყურადღებას მეგობრებისა და ნათესავების შემყურეს მუხლები მეკვეთება და
მიაპყრობდა ბრძოლის ველზე განლაგებული მოწინააღმდეგის პირი მიშრება.
რაზმებზე - "შეხედე, აქ კურუს მთელი მოდგმააო". იქნებ სურდა
არჯუნა შეეჩერებინა, ხელი აეღებინებინა ძმათამკვლელ ომზე?! შინა-არსი: უფლის ყველა გულწრფელი ერთგული ზეციური
არა! კრიშნა არც მოელოდა თავისი მამიდაშვილისაგან ამგვარ (ღვთიური) არსებების – ნახევარღმერთების ღირსებებს ფლობს,
საქციელს. რა იყო ეს? იქნებ მეგობრული გახუმრება, რაკი იცოდა, არაერთგულნი კი, რაგინდ დიდ მიწიერ წარმატებებს აღწევდნენ
განათლების, კულტურის თუ მეცნიერების რომელიმე სფეროში,

ღვთიურ მადლს მოკლებულნი არიან. როცა არჯუნამ ბრძოლის

ველზე ერთმანეთის სისხლს დახარბებული ნათესავები და ლექსი 29
ახლობლები იხილა, მაშინვე სინანულმა და თანაგრძნობამ შეძრა მთელი სხეული მიკანკალებს და კანი მიხურს, თმები ყალყზე
მისი მიდგება, მშვილდი განდივა ხელიდან მივარდება.
ბუნება. მას თავისი მეომრების ხვედრი თავიდანვე აწუხებდა,
გული შესტკიოდა მათზე, მაგრამ მოწინააღმდეგის მებრძოლებიც შინა-არსი: ადამიანს სხეული უკანკალებს და თმა ყალყზე უდგება
შეეცოდა, გარდუვალი სიკვდილის ლუკმად რომ უნდა ან მძაფრი სულიერი აღტყინების ან ძლიერი შიშის დროს.
ქცეულიყვნენ ცოტა ხანში. ხელ-ფეხი აუკანკალდა და პირი გაუშრა. ტრანსცენდენტური შემეცნების გზაზე შიში არ განიცდება, მას
მხოლოდ მიწიერი პირობებით გამოწვეული ელდა განაცდევინებს
მას თავზარი დასცა საომრად გამოსული ადამიანების სისხლით და კაცს. ამ შემთხვევაში არჯუნას შიში ახლობელთა სიცოცხლის
ხორცით ერთმანეთის ნათესავების საბრძოლო შემართებამ. მოსალოდნელი ხელყოფით არის გამოწვეული. მისი განცდა
სწორედ ამან შეაძრწუნა უფლის ერთგული, სიკეთით სავსე იმდენად ძლიერი იყო, რომ ათრთოლებული ხელებიდან მშვილდი
არჯუნა. ადვილი წარმოსადგენია, რომ მას არა მარტო ხელ-ფეხი განდივა უვარდებოდა. განსაცდელის მოლოდინში გული ეწვოდა
უთრთოდა და პირი უშრებოდა, ალბათ, სიბრალულის ცრემლებსაც და მის კანზეც ეს მწველი განცდა გადადიოდა. ეს შეგრძნებები
ღვრიდა. მაგრამ ეს ხდებოდა არა მისი უნარიანობისა და სისუსტის, სიცოცხლეზე მატერიალური შეხედულებების შედეგი გახლდათ.
არამედ ადამიანური გულჩვილობის გამო. აი, ეს არის წმინდა
ერთგულის თვისება. ლექსი 30
ო, კრიშნა - დემონ კეშის შემმუსვრელო! აქ გაჩერება აღარ
ნათქვამია "ღმრთაებრივი პიროვნების პირუთვნელი ერთგული შემიძლია, თავგზა აბნეულს გონება მებინდება და თვალწინ
ნახევარღმერთებისათვის დამახასიათებელი ყველა კარგი მხოლოდ ავბედითი განსაცდელი მესახება.
თვისებითაა შემკული, ხოლო ის, ვინც უფლის მსახურებას
გაურბის, მხოლოდ მიწიერ სწრაფვათა მონაა და არავითარი შიან-არსი: არჯუნას მოთმინება აღარ ჰყოფნიდა, ბრძოლის ველზე
სულიერი ღირსება არ გააჩნია.” ამის მიზეზი ის არის, რომ ასეთი ვეღარ ჩერდებოდა, ჭკუა ებინდებოდა, თავს ვერ ერეოდა - ასეთი
კაცი ნიადაგ ამქვეყნიურ წრებრუნვაში დაეხეტება და მხოლოდ შფოთვა-დრტვინვის მიზეზი შემდეგი რამ იყო: ყოველივე
თვალისმომხრელი მაცდური მიწიერი ენერგია იზიდავს" (ბჰაგ. მატერიალურზე მეტისმეტად მიჯაჭვულ ადამანს ასეთ მძიმე
5.18.12). მდგომარეობაში მოხვედრისას გაძლების სულიერი ძალა არ

ჰყოფნის. ბჰაია დვიტიაბჰინივიატა სიატ (ბჰაგ. 11.2.37). შიშისაგან განა ასეთი უგუნურების შემდეგ რაიმე ფასი ექნება გამარჯვებას,
დაზაფრულს გონება აღარ უჭრის და წონასწორობა ეკარგება მაშინ, სამეფო ხელმწიფებას?! ან საერთოდ სისხლიანი ბედნიერება
როცა პიროვნება ხორცისმიერ ტყვეობას ნებით ირჩევს. გაგონილა!..
არჯუნა ბრძოლის ველზე - ორი ლაშქარის გასაყარზე - მდგომი შინა-არსი: ცოცხალი არსებების ინტერესები ვიშნუს ანუ კრიშნასკენ
აუტანელ ტანჯვას უნდა იყოს
განიცდიდა. იმასაც გრძნობდა, რომ ვერც მტერზე გამარჯვების მიმართული. განპირობებულმა სულებმა ეს არ იციან - მათ
შემდეგ იქნებოდა იზიდავთ ხორცისმიერი ნათესავები და ბედნიერების მოპოვებასაც
ბედნიერი. მნიშვნელოვანია ამ ლექსში სიტყვები: ნიმიტტანი მხოლოდ მათთან სიახლოვე-ურთიერთობით ცდილობენ. საკუთარ
ვიპარიტანი – როდესაც ადამიანი მომავალში მხოლოდ იმედების სიცოცხლეზე ასეთი ბრმა შეხედულების გამო ავიწყდებათ, რომ
გაცრუებას ელის, ეჭვი ღრღნის მის შეგნებას – "საერთოდ რატომ თვით მიწიერი, ამქვეყნიური ბედნიერების საწინდარი მხოლოდ
ვარსებობ?!" ასე რწმენადაშრეტილი მაშინ არის პიროვნება, უფლის ერთგულებაა.
როდესაც მხოლოდ საკუთარ კეთილდღეობაზე ზრუნავს, მისი
ფიქრი მხოლოდ მისსავე გარშემო ტრიალებს და არ აინტერესებს როგორც ჩანს, ძმათამკვლელი ომის მომლოდინე არჯუნას
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება. ქშატრიების ზნეობრივი კანონებიც დაავიწყდა.
კრიშნას ნებით, არჯუნამ - საომარ ეტლზე აღმართულმა - ცნობილია, რომ არსებობენ ორი ჯგუფის ადამიანები: ქშატრიები,
გამოავლინა საკუთარი მიწიერი ინტერესების უაზრობა. ყოველი რომელნიც უზენაესის გარდუვალი ნებისამებრ ბრძოლის ველზე
ცოცხალი არსების ფიქრი ვიშნუსკენ, ანუ კრიშნასკენ უნდა იყოს ამთავრებენ სიცოცხლეს, და ისინი, ვინც განდეგილის წესით
მიპყრობილი. განპირობებული სულს ავიწყდება ეს და ცხოვრობს, თავის სიცოცხლეს მხოლოდ სულიერ განწმენდა-
ხორცისმიერი ტკივილებით იტანჯება. არჯუნას იმის იმედიც კი ამაღლებას უძღვნიან და ღირსქმნილი აღწევენ პლანეტა მზეს -
გადაწურული ჰქონდა, რომ მტერთაძლევა სიხარულს მოუტანდა. კაშკაშა სხივმფინარებით გამორჩეულს.
ლექსი 31 არჯუნას ისე აებნა თავგზა, არა თუ ნათესავების, მტრის მოკვლაც

ო, სწორუპოვარო კრიშნა! ჩემი გონება ვერ აცნობიერებს, თუ რა აღარ შეეძლო. მას ჩაუქრა ბრძოლის ჟინი და დაემსგავსა კაცს,
სიკეთეს მოგვიტანს ბრძოლაში საკუთარი ნათესავების ამოხოცვა. რომელსაც შიმშილის გრძნობა არ აწუხებს და ამიტომ არც საჭმლის

მომზადების სურვილი ჰქონდა. ცნობილია, რომ ადრე

იმედებგაცრუებულმა არჯუნამ ტყეში წასვლა და უკაცრიელ ო, ყოველთა მასულდგმულებელო! მე ამას არ ვიქმ. არ აღვმართავ
ადგილას განდეგილად ცხოვრება განიზრახა, მაგრამ როგორც მათზე სიკვდილის მახვილს არა მარტო დედამიწის, არამედ
ქშატრიას საარსებოდ სამეფო სჭირდებოდა (წერილთა წესთა სამყაროს სამივე სკნელის დასაპყრობადაც კი. რა სიხარული უნდა
მიხედვით, ქშატრიებს არ ჰქონდათ სხვა საქმიანობის უფლება, თუ მოგვანიჭოს დჰრიტარაშტრას ძეთა გაჟლეტამ?!
არა ბრძოლისა და ხელისუფლების წარმართვისა). არჯუნას კი არ
ჰქონდა სამეფო, რომლის მოპოვების ერთადერთ გზად შინა-არსი: არჯუნამ უფალ კრიშნას უწოდა გოვინდა, რადგან იგი
ბიძაშვილებთან და ძმებთან ომი რჩებოდა - ასე უნდა ითვლება ძროხებისა და სხვა სულდგმულთა სიამოვნების წყაროდ.
დაებრუნებინა მამისაგან ამ მნიშვნელოვანი სიტყვით არჯუნას ეწადა უზენაესი
მემკიდრეობად ბოძებული სამეფო ტახტი. არჯუნას არ შეეძლო ამ ჩასწვდომოდა მის ყოყმანსა და გულისტკივილს და რაიმე ეშველა
სისხლიანი გზით ხელთ აეღო ძალაუფლება, ამიტომაც გადაწყვიტა, მისი აშლილი განცდებისათვის. მაგრამ გოვინდას მოვალეობა არის
ტყეს შეჰკედლებოდა და ამაოებათაგან განრიდებულს ეცხოვრა. არა ჩვენი გრძნობების დაკმაყოფილება - ეს ჩვენ უნდა მივანიჭოთ
მას კმაყოფილება, რითაც ჩვენი აფორიაქებული გულიც დაცხრება.
ლექსები 32-33 მატერიალური კეთილდღეობის მოსურნენი თავად საკუთარი
ო, გოვინდა!.. რა თავში ვიხლი სამეფო ბედნიერებას ან თვით გრძნობების ყურმოჭრილ მონებად ქცეულან და უნდათ, რომ
სიცოცხლესაც კი, როდესაც ბრძოლის ველზე ჩვენს შესამუსრავად უფალი მათ მოთხოვნებს ასრულებდეს. უფალი კი იმდენად იქნება
ამხედრებულან ისინი, ვისთან ერთადაც წუთისოფელი სულიერი არსებების მიმართ კეთილგანწყობილი,
განცხრომით უნდა გაგველია. რამდენადც ისინი ამას იმსახურებენ, არა იმდენად, რამდენადაც
გზააბნეულთ საკუთარი ხორცის ზეიმისათვის სწადიათ
ო, მადჰუსუდანა, როდესაც მოძღვარნი, მამა-პაპანი, შვილები თუ დახმარება.
შვილიშვილები, დედის ძმები, სიმამრები, სიძეები და სხვა
ახლობლები აღჭურვილან და მზად არიან საკუთარი სიცოცხლეც თუ ადამიანი საკუთარ გრძნობათა ტყვეობას თავს დააღწევს და
დათმონ. ჩემს წინაშე ჩამწკრივებულან სისხლსმოწყურებულნი... მთელი არსებით უზენაესის მსახურებას მიეცემა, მაშინ უფლის
ნუთუ შეიძლება მე, მათს სისხლსა და ხორცს, აღმეძრას სურვილი წყალობა უხვად გადმოვა მასზე და ყველა სურვილი
მათი დახოცვისა, თუმცა ვიცი, რომ მათ ჩემი მოკვლის მოლოდინში აღუსრულდება.
იარაღზე დადებული ხელები უთრთით.

არჯუნა ძლიერ იყო მიჯაჭვული თავის საგვარეულო ერთობასა და რაკი არჯუნა ბუნებით უფლის ერთგული იყო, მისი ღვთიური
ოჯახის წევრებზე, მათდამი სიბრალულის გრძნობაც ამიტომ მადლით ცხებულს არ შეეძლო თავისი ხარბი ბიძებისა თუ
თრგუნავდა მის საბრძოლო შემართებას და მარჯვენა ძმებისათვის სამაგიეროს გადახდა. უფალს კი თავისი უზენაესი
უდუნდებოდა. მას იმისაც ეშინოდა, რომ თუკი ომში ყველა განჩინებით მათი ამოწყვეტა ჰქონდა განზრახული. უფლის
თავისიანს ამოწყვეტდა, ძლევამოსილ გამარჯვებას მოიპოვებდა, ერთგულს უჭირს შურისძიება, უფალი კი არავის აპატიებს
სიხარულს მაინც ვერ ეზიარებოდა. ან კი მარტოსულად უკეთურობას, რასაც უზენაესის ერთგულებს აყენებენ არამზადები.
დარჩენილს ვისთვისღა უნდა გაეზიარებინა ეს სიხარული, ვისთან
ერთად უფალმა შეიძლება საკუთარი წყენა მიუტევოს ვინმეს, მაგრამ
ეგრძნო განცხრომა თავისი სიმდიდრით. ასეთი ფიქრები თავისი ერთგულისადმი უდიერებას არავის შეარჩენს.
მატერიალური ყოფიერების შვილთათვის ბუნებრივია.
ტრანსცენდენტური გაგება ყოველგვარი პატივისა და სიმდიდრისა კურუს შთამომავალნი გაუმაძღარი არამზადები იყვნენ - უფლის
სხვაა - თუ ადამიანი უფლის ერთგულია და მისი მსახურების გულთამხილაობას არაფერი გამოეპარება - ამიტომაც
მიზანი მხოლოდ უზენაესის სურვილების აღსრულებაა, გადაწყვეტილი იყო მათი ბედი: უნდა აღსრულებულიყო კრიშნას
უზენაესისავე ნებით ყოველგვარ სიმდიდრეს მიიღებს, ერთი რისხვა მიუხედავად იმისა, რომ გულმოწყალე არჯუნას მათი
გროშიც კი არ მიეცემა კაცს უფლის სურვილის გარეშე. პატიება სურდა.
არჯუნას, როგორც ითქვა, თავისიანებზე სასიკვდილო მახვილის ლექსი 36

აღმართვა არ უნდოდა და თუ მაინცდამაინც გარდუვალი იყო თუმც ბოროტისმქმნელნი არიან ჩვენი მტრები, მაგრამ მათი
კურუთა მოდგმის განადგურება, თავად უფალს აღესრულებინა ეს. სიცოცხლის ხელყოფით ცოდვა ჩვენც მოგვეწევა. არ შეგვფერის
არჯუნაც არც კი იცოდა, რომ კრიშნას მათი ბედი უკვე დჰრიტარაშტრას ძეთა დახოცვა. ო, კრიშნა, ბედის ქალღმერთის
გადაეწყვეტილი ჰქონდა - ყველა მოწინააღმდეგე ბრძოლის ველზე მეუღლევ, საკუთარ ნათესავთა სისხლის დამაქცევარნი როგორღა
გამოსვლამდე მოკლული ჰყავდა და რომ არჯუნა მხოლოდ უფლის ვიქნებით ბედნიერნი?!
განაჩენის აღმსრულებელი უნდა გამხდარიყო. ეს ყოველივე
ნათელი გახდება მომდევნო თავებში. შინა-არსი: ვედების მიხედვით, არსებობს ექვსი სახის
ბოროტმოქმედი: სხვის

მომწამვლელი, სხვისი სახლისთვის ცეცხლის გამჩენი, იარაღით არჯუნაც, რელიგიით შთაგონებული და ვედური დანაწესების
თავდამსხმელი, ქონების მპარავი, სხვათა მიწის დამპყრობი და მიმდევარი გაცილებით მნიშვნელოვნად თვლიდა, ეპატიებინა
სხვის ცოლის მიმტაცებელი. ასეთი ცოდვისმოქმედნი უსათუოდ მტრისთვის. დროებითი ხორცისმიერი კმაყოფილება და
უნდა ამოიძირკონ საზოგადოებიდან და ვინც ამას ჩაიდენს, ბედნიერება მისთვის მიუღებელი იყო. ამ გზით მოპოვებული
მადლად ჩაეთვლება. ეს ჩვეულებრივი, არაფრით გამორჩეული პატივი, სამეფოები და განცხრომა ამაო იყო და წარმავალი. მაშ,
ადამიასათვის გასაგებია. მაგრამ არჯუნა უბრალო პირი არ იყო - ღირდა კი, არჯუნას ნათესავების ამოხოცვით გაეწირა საკუთარი
მას წმინდანის ბუნება ჰქონდა და წმინდანივით უნდოდა სულის მარადიული სიმშვიდე და ხსნა?!
მოქცეოდა მზვაობარ მტრებს. ასეთი რამ კი ქშატრიის მოწოდებას
არ ეთანადება. თუმცა ქვეყნის ხელმწიფე თავისი პატიოსნებით არჯუნამ კრიშნას მიმართა, როგორც "მადჰავას", ანუ ბედის
უნდა გამოირჩეოდეს, მას არ შეშვენის ქალღმერთის მეუღლეს. ამით მას სურდა, უფალს, რომელიც
გულჩვილობა, საიდანაც სიმხდალემდე ერთი ნაბიჯია. მეუღლე იყო ადამიანთა ბედის გამრიგე ქალღმერთისა, ეზრუნა მის
ბედზეც და არ ჩაედენინებინა ის, რაც მომავალში სამუდამ
მაგალითად, უფალი რამა იმდენად დიდი წმინდანი იყო, რომ ტკივილსა და სინანულს განუმზადებდა.
ხალხი დღესაც ნატრობს მის სამეფოში (რამა-რაჯიაში) ცხოვრებას.
მაგრამ რამა არც გულჩვილი ყოფილა და არც მხდალი. როცა კრიშნასთვის ასეთი თხოვნა ზედმეტი იყო - ის არასოდეს ივიწყებს
რავანამ ბოროტება ჩაიდინა და მეუღლე სიტა მოსტაცა, უფალმა მას თავისი ერთგულის ბედს, არასოდეს არავისთვის მოაქვს
გაუგონარი სისასტიკით გადაუხადა. უბედურება!
არჯუნას მოწინააღმდეგენი განსაკუთრებული მზაკვრობით ლექსები 37-38

გამოირჩეოდნენ, მათი ბოროტება არ იყო ჩვეულებრივი - ამიტომაც ო, ჯანარდანა, ჩვენს მტრებს გულები მუხთალი სიხარბით
არ უნდოდა არჯუნას, ისინი დასჯილიყვნენ, როგორც უბრალო უსკდებათ, საკუთარი
დამნაშავენი. ასეთი მიმტევებელი უნდა იყოს ყველა მორწმუნე - ეს საგვარეულოს მოსპობაში ვერ ხედავენ რაიმე საძრახისსა და
ყოველგვარ პოლიტიკურ ანგარიშსწორებაზე მნიშვნელოვანია. ეს ცოდვიანს, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, რა ცოდვას დავიდებთ ასეთი
ვედური დანაწესია. დანაშაულის ჩადენით. მაშ, რატომ ზურგს არ შევაქცევთ ასეთ
ძმათამკვლელ ომს?!

შინა-არსი: ქშატრიამ, თუ ბრძოლაში ან აზარტულ თამაშში არჯუნას აშფოთებდა ის, რომ თუ კურუთა მოდგმის დიდი ნაწილი
გამოიწვევს ვინმე, უარი არ უნდა თქვას. არჯუნაც ქშატრია იყო და ამოწყდებოდა, შეწყდებოდა მათი ძირძველი საგვარულო
უარს ვერ იტყოდა იმ ბრძოლაზე, რომელიც დურიოდჰანას ტრადიციებიც და გადარჩენილი თაობები დაადგებოდნენ
მომხრეებმა წამოიწყეს ისე, რომ ვერც ხვდებოდნენ, რა მოჰყვებოდა ურწმუნოების გზას, რითაც სამუდამოდ წარიკვეთდნენ სულის
ამ გადაწყვეტილებას. არჯუნა კი წინასწარ ჭვრეტდა ყოველივეს და მარადიული ხსნის იმედს. ამიტომ არ შეიძლებოდა ოჯახური
უარს ამბობდა კურუებთან შერკინებაზე. ერთობის უფროს წევრთა ამოხოცვა.
მოვალეობის შესრულება მაშინაა ადვილი, როცა მას სასიკეთო ლექსი 40

შედეგები მოჰყვება, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი არავის უნდა როდესაც ოჯახში ურწმუნოება დაიდებს ბინას, ო, კრიშნა, ვრიშნას
სული დაიმძიმოს ცოდვებით. არჯუნაც ამას ერიდებოდა. შთამომავალო, ქალები ბიწიერების გზას ადგებიან, მათი ბინძური
წიაღიდან მანკიერი თაობები მრავლდებიან.
ლექსი 39
დავუშვათ, ამოვწყვიტეთ მთელი საგვარეულო, ამით ხომ მოდგმის შინა-არსი: სულით და ხორცით ჯანსაღი კაცობრიობის მშვიდობის,
საუკუნოვანი ტრადიციები შეიბღალება ან მოისპობა. გადარჩენილი კეთილდღეობისა და სულიერი აღორძინების საფუძველია
შთამომავალნი ურწმუნოებისა და უწესრიგობის ჭაობში ვარნაშრამას რელიგიური პრინციპების დაცვა. ამ წმინდა
ჩაეფლობიან. პრინციპებით, ქვეყნისა და საზოგადოების საყოველთაო სულიერი
ამაღლების ჟამი მაშინ დგება, როცა ღირსეულნი სჭარბობენ
შინა-არსი: ვარნაშრამას საზოგადოების სისტემაში მოცემულია უღირსთ. ასეთი მოსახლეობის მომრავლების
მრავალი რელიგიური თუ ყოფითი ტრადიცია, რომლის მიზანია თავწყარო ქალია - მისი სიწმინდე და ერთგულება. მაგრამ ქალს -
ოჯახის წევრების სწორი აღზრდა, განსაკუთრებით სულიერი როგორც ბავშვებს ახასიათებთ - გაუწონასწორებელი ბუნება აქვთ
სრულყოფისაკენ გზის გაკვალვა. ასეთი განწმენდი უწყვეტი და იოლად გადასცდებიან ხოლმე თავიანთი წმინდა მოვალეობის
პროცესი გრძელდება ადამიანის დაბადებიან თვით სიკვდილამდე. გზიდან. ამიტომ ბავშვებსაც და ქალებსაც ოჯახის უფროს
ამ წესების შეუბღალავად დაცვაზე ოჯახის უფროსი წევრები აგებენ წევრთაგან მუდმივი თვალყური სჭირდება.
პასუხს.
თუ ქალი რელიგიური წესების შესრულებით ან სხვა საქმიანობით
ხშირად იქნება

დაკავებული, იგი მრუშობისა და თავქარიანობის დროს ვერ შინა-არსი: კარმიული საქმიანობის წესებისა და წესრიგის
იპოვის. ჩანაკია პანდიტის აზრით, ქალები მყარი გონიერებით არ თანახმად, ოჯახის
გამოირჩევიან და მათი ნდომა, თავის ნებაზე მიშვება არ შეიძლება. წინაპართათვის ხანდახან საჭმლისა და წყლის შეთავაზებაა
ოჯახში, სადაც რელიგიურ ტრადიციებს იცავენ, აღასრულებენ საჭირო. ამ ტრადიციის შესრულება ვიშნუს თაყვანისცემით ხდება,
სარწმუნოებრივ წესებს და ამაში ქალები მონაწილეობენ, ამ ვინაიდან უზენაესისათვის შეთავაზებულ კერძს შემდეგ ვინც
უკანასკნელთ ქარაფშუტობის დრო აღარ რჩებათ, მთელი არსებით მიირთმევს, შეძლებს ყოველგვარ ცოდვათაგან განწმენდას.
ღვთის მსახურებას ეძლევიან და თავად სულიერადგანწმენდილნი
ბადებენ ვარნაშრამას სისტემისათვის შესაფერის თაობებს. ზოგჯერ წინაპრები მრავალი ცოდვით არიან დამძიმებულნი, რის
გამოც ზოგი მათგანი უხეშ, მატერიალურ სხეულსაც კი ვერ
ვარნაშრამა-დჰარმას დაცემასთან ერთად, ბუნებრივია, ქალები ეღირსება და იძულებულია მქრქალ საბურველში გამოხვეული
თავისუფლებას იძენენ, ოჯახის გარეთ ეძებენ გართობას, არ მოჩვენებასავით იფარფატოს აღმა-დაღმა.
ერიდებიან სიძვას და თავად მოკლებულნი სულიერების მადლს,
შთამომავლობასაც მანკიერსა და ურწმუნოს ამრავლებენ. Eეს ამრიგად, როდესაც შთამომავლები თავიანთ წინაპრებს პრასადს
საზოგადოებისთვის უდიდესი საშიშრეობაა. თავქარიანი სთავაზობენ, წინაპრები თავს აღწევენ მოჩვენებებად ყოფნასა თუ
მამაკაცებიც ხელს უწყობენ გარყვნილებას და მრავლდება სხვა სახის საშინელ განსაცდელს. ადამიანთა მიერ
სულითხორცამდე დასნებოვანებული კაცთა მოდგმა, რასაც თან ერთმანეთისათვის ასეთი დახმარება ოჯახური ტრადიციაა -
სდევს ომებისა და ეპიდემიების საშიშროება. საუკუნეთა მიღმა შრეებიდან მომდინარე - და ვინც ღვთის
ერთგულებით არ ცხოვრობს, ასეთი რიტუალების შესრულება
ლექსი 41 მოეთხოვებათ. მათ კი, ვინც მთელი გულით ემსახურება უფალს, არ
მანკიერთა და მკვლელთა მოჭარბება ძირშივე მოარყევს ოჯახისა დასჭირდებათ ასეთი გარჯა - ისინი ძალიან იოლად შეძლებენ
და მისი ტრადიციების ბალავარს. თვით დამანგრეველთა ასობითა და ათასობით წინაპრის ცოდვილი სულის დახსნას
სიცოცხლე ჯოჯოხეთად იქცევა, ასე წახდებიან მოდგმათა ყოველგვარი ტანჯვისაგან. "ბჰაგავატამში" (11.5.41)
წინაპრები და ქვეყნად აღარავინ იბოგინებს ისეთი, მათ წყლის ნათქვამია:
ყლუპი და პურის ლუკმა შესთავაზოს.
"ვინც ჰპოვა თავისუფლების მომნიჭებლის - მუკუნდას
ლოტოსისდარ ტერფთა თავშესაფარი, მიატოვა ყოველგვარი

მოვალეობა და სრული მოწადინებით დაადგა ამ გზას, მას აღარა ლექსი 43

სძევს რაიმე ვალდებულება ნახევარღმერთთა, ბრძენთა, საერთოდ ო, კრიშნა, კაცთა მოდგმის სულისჩამდგმელო, მოწაფეობრივი
ცოცხალ არსებათა, ოჯახის წევრთა, წინაპრების თუ მთელი რიგის ბრძენთაგან მსმენია, რომ ჯოჯოხეთია ოჯახური
კაცობრიობის წინაშე. უზენაესი ღვთაებრივი პიროვნების ტრადიციების სიწმინდის ამამღვრეველთა საუკუნო სამყოფელი.
ერთგული სამსახურით იგი თავისთავად იხდის ამ
ვალდებულებებს." შინა-არსი: არჯუნა იმოწმებს არა პირად გამოცდილებას, არამედ
იმას, რაც აღიარებულ ბრძენთაგან მოუსმენია - ეს არის ჭეშმარიტ
ლექსი 42 ცოდნასთან ზიარების უტყუარი გზა. შეუძლებელია რამეს სწავლა
ოჯახური ტრადიციების დამანგრეველთა ავკაცობის ფესვზე ღრმად მცოდნე, ავტორიტეტული პიროვნების დახმარების გარეშე.
აღმოცენდებიან ზნენაკლული თაობები, გაცამტვერდება გვარის ვარნაშრამას საზოგადოებაში არსებობს გარკვეული სისტემა,
მომავალი და ოჯახური კეთილდღეობა აღიგვება სამარადჟამოდ. რომლის საშუალებითაც სიკვდილის წინ ადამიანმა თავისი
უკეთური საქმენი უნდა მოინანიოს. მან, ვინც ცოდვილი
შინა-არსი: ადამიანთა საზოგადოების ოთხივე ფენის ერთობლივი ცნობიერებით გალია წუთისოფელი, უნდა ისარგებლოს სულის
სამომავლო გეგმები ოჯახის კეთილდღეობისათვის გაწეულ ხსნის ამ შესაძლებლობით (მას პრაიაშჩიტა ეწოდება).
საქმიანობასთან ერთად (რაც სანატანა-დჰარმასა და ვარნაშრამა-
დჰარმას საზოგადოებისათვისაა დამახასიათებელი), მოუნანიებლად აღსრულებული კაცი აუცილებლად ჯოჯოხეთის
განკუთვნილია იმისთვისაც, რომ პიროვნებას საბოლოო ხსნის გზა პლანეტებზე მოხვდება, რათა სიცოცხლეში ჩადენილ ცოდვათა
გაუნათოს. გამო სამარადისო ტანჯვის უღელი ატაროს.
როცა უპასუხისმგებლო ლიდერები სანატანა-დჰარმას ტრადიციებს ლექსი 44

უგულვებელყოფენ, საზოგადოება ქაოსში ინთქმება - ხალხი ვაი ჩვენ - უმძიმეს ცოდვათა ჩამდენთ! დაჯერებაც კი ძნელია, რომ
ივიწყებს თავდაპირველ მიზანს, ანუ ვიშნუს. ამგვარი სამეფე ხელისუფლების ფლობით ნეტარებას მოწყურებულთ
მხედველობადაშრეტილი მეთაურების მიმდევრები ნათესავების ამოხოცვა შეგვიძლია.
უფსკრულისაკენ მიექანებიან.
შინა-არსი: მიკერძოებული სურვილებით შეპყრობილ ადამიანს
ქვეშეცნეულად საკუთარი დედ-მამის მოკვლა შეუძლია. მსოფლიო

ისტორიაში ამის უამრავი მაგალითი მოიძებნება. მაგრამ არჯუნას,

როგორც უფლის წმინდა ერთგულს, არასოდეს ტოვებს სწორედ ასეთი კეთილი, გულმოწყალე ადამიანი, რომელიც
ზნეობრიობა, ამიტომაც ცდილობს თავი აარიდოს ძმათამკვლელ წმინდად ემსახურება უფალს, ღირსია - შეიცნოს საკუთარი "მე".
ომს.
ამით მთავრდება ბჰაქტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად-
ლექსი 45 გიტას” პირველ თავზე “კურუქშეტრას ბრძოლის ველზე შეკრებილ
მე მირჩევნია იარაღაყრილი და წინააღმდეგობის ლაშქართა დათვალიერება”.
ძარღვმოდუნებული შეჭურვილმა დჰრიტარაშტრას შვილებმა ასო-
ასო ამკუწონ ბრძოლის ველზე. ↑თავი მეორე
გიტას მოკლე შინაარსი
შინა-არსი: ქშატრიათა საბრძოლო კანონების თანახმად, უიარაღო
და მშვიდად მდგომ მტერზე თავდასხვა არ შეიძლება. არჯუნამ ლექსი 1
გადაწყვიტა, მაშინაც კი არ შებრძოლებოდა შეტევაზე გადმოსულ სანჯაიამ თქვა: გონდათრგუნული, სიბრალულით აღსავე და
მტერს, თუ ისინი მის თვინიერ პოზიციას არად ჩააგდებდნენ. თვალცრემლიანი არჯუნას დანახვაზე მადჰუსუდანამ – კრიშნამ
არჯუნას ეს სულგრძელობა გამოწვეული იყო იმით, რომ იგი შემდეგი თქვა.
უფლის ერთგული იყო.
შინა-არსი: მიწიერი სიბრალული, გლოვა და ცრემლები საკუთარი
ლექსი 46 მეობის ვერშემცნობი ადამიანის დამახასიათებელია.
სანჯაიამ ასე დაასრულა თხრობა: წარმოთქვა რა ეს ბოლო სიტყვები თვითრეალიზებული პიროვნების შინაგანი ხედვა მარადიული
ბრძოლის ველზე, არჯუნამ მშვილდ-ისარი გადადო და ეტლის სულისაკენ არის მიმართული.
სკამზე დაეშვა. მრუმე სევდა შემოსძალვოდა მის გონებას.
ამ ლექსში მნიშვნელოვანია სიტყვა “მადჰუსუდანა”. ეს სახელი
შინა-არსი: მტრის განლაგების დათვალიერებისას არჯუნა საომარ უფალმა მიიღო დემონი მადჰუს მოკვლის შემდეგ. არჯუნას კი
ეტლში შემართულად და ამაყად იდგა, მაგრამ მწარე ფიქრებმა სურდა, კრიშნას მის გონებაში მოეკლა გაუგებრობის ის დემონი,
იმდენად დათრგუნა იგი, რომ სკამზე დაეშვა და მომარჯვებული რომელმაც მოვალეობის აღსრულების წინ შეიპყრო და თავგზა
მშვილდი გადადო. აუბნია. არავინ უწყის, სად და როდის უნდა გამოვამჟღავნოთ

სიბრალული. განა უაზრობა არ არის, დაგენანოს იმ კაცის უტყუარად არ შეშვენის მას, ვისაც შეცნობილი აქვს საკუთარი
ტანსაცმელი, რომელიც წყალში იხრჩობა. ჩვენც ხომ ვერ ვიხსნით არსებობის ჭეშმარიტი მნიშვნელობა. ჭკუა-გონების ამრევი ასეთი
უმეცრების ოკეანეში ჩავარდნილს მისი ტანისამოსის – უხეში განცდები უმაღლეს პლანეტებამდე კი არა, სირცხვილამდე
მატერიალური სხეულის დანანებითა და გადარჩენის სურვილით. მიგიყვანს.
მას, ვინც ეს არ იცის და გარეგან შესამოსელს დასტირის, შუდრა
ჰქვია (ანუ უაზროდ მგლოვიარე). შინა-არსი: კრიშნა უზენაესი ღვთაებრივი პიროვნებაა, ამიტომ
მთელ “გიტაში” იგი ბჰაგავანის სახელით მოიხსენიება. ბჰაგავანი
არჯუნა ქშატრია გახლდათ და მისგან ასეთი სისუსტე აბსოლუტური ჭეშმარიტების უმაღლესი, ბოლო საფეხურის
მოულოდნელი იყო. ყოვლისშემძლე უფალს აზრთაჭიდილით სახელია. აბსოლუტური ჭეშმარიტების წვდომა შემეცნების სამ
დაბნეული კაცის დაკვალიანება და ამაო გლოვის გაქარწყლება ფაზად ხდება: უფალი, როგორც ბრაჰმანი – უპიროვნო,
შეუძლია. სწორედ ადამიანთა სწორ გზაზე დასაყენებლად იმღერა ყოვლისგამჭოლი სული; პარამატმა, ანუ ლოკალიზებული ასპექტი,
მან “ბჰაგავად-გიტა”. რომელიც ყოველი ცოცხალი არსების გულში სუფევს; და ბჰაგავანი,
ანუ თავად უზენაესი, უფალი კრიშნა.
მოცემული თავი გვასწავლის, როგორ უნდა მიაღწიოს პიროვნებამ
საკუთარი თავის შეცნობას მატერიალური სხეულისა და “შრიმად-ბჰაგავატამში” (1.2.11) აბსოლუტური ჭეშმარიტება ასეა
ტრანსცენდენტური სულის განსჯითა და შესწავლით. განმარტებული: აბსოლუტურ ჭეშმარიტებასთან ზიარების
ანალიტიკური შესწავლის ეს გზა თვით უმაღლესმა ავტორიტეტმა, მსურველს მისი შეცნობა უხდება სამ ფაზად, რომლებიც
უფალა შრი კრიშნამ განმარტა. ერთმანეთის ტოლფასნი არიან. ამ ფაზების სიმბოლური
გამოხატულებანი არიან ბრაჰმანი, პარამატმა და ბჰაგავანი.
შემეცნების ამაღლება შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, როდესაც
ცოცხალი არსება კარმიული შრომის შედეგებს არ ელტვის და ეს სამი ღვთაებრივი ასპექტი შეგვიძლია ნათელვყოთ მზის
საკუთარი ჭეშმარიტი მეობის შეუვალად მრწმენია. მაგალითით. მზესაც სამი განსხვავებული ნიშანი აქვს: თავად მზე,
როგორც კოსმიური ობიექტი – პლანეტა, მისი ზედაპირი და მისი
ლექსი 2 შუქი. ის, ვინც მზის, როგოც მთლიანის, შესწავლას მისი
უზენაესმა ღვთაებრივმა პიროვნებამ ღაღად-ჰყო: ჩემო ძვირფასო სხივოსნების შეცნობით აპირებს, დამწყებია და მარტივით
არჯუნა, როგორ დაგრია ხელი ასეთმა ურწმუნოებამ?! ეს კმაყოფილდება. უფრო მეტი ესმის მას, ვისაც მზის ზედაპირის

კვლევა დაუსახავს მიზნად; უფრო მაღალ საფეხურზე დგას ის,

ვისაც მზე მთლიანობაში, ანუ როგორც პლანეტა, აინტერესებს; სანსკრიტული სიტყვა ბჰაგავანი დიადმა ავტორიტეტმა პარაშარა
ასეთ პიროვნებას მისი შესწავლით მზემდე ამაღლებაც შეუძლია. მუნიმ, ვიასადევას მამა, განმარტა. უზენაეს პიროვნებას, რომელიც
ამ სამყაროსეულ სიმდიდრეს, დიდებას, მშვენიერებას, ცოდნასა და
ჩვეულებრივ, მოწაფეები, რომელთა გონების თვალსაწიერი განდეგილობის მადლს ფლობს, ბჰაგავანი ეწოდება. ქვეყნად
მხოლოდ მზის შუქის, კერძოდ მისი ნათების სამყაროში განფენისა არსებობს მრავალი მდიდარი, ძლიერი, განსწავლული და
და უპიროვნო ბუნების მოკაშკაშე სხივიერების შესწავლას განდეგილობას ნაზიარები პიროვნება, მაგრამ მთლიანად არავინ
სჯერდებიან, შეიძლება შევადაროთ აბსოლუტური ჭეშმარიტების – ატარებს ღვთაებრივ სიდიადეს, ძალმოსილებას და სხვ. თვისებებს.
ბრაჰმანის ასპექტის შემცნობთ. უფრო გონებანათელია ის, ვისაც ამის სრულად მფლობელი მხოლოდ კრიშნაა – უზენაესი
შეუძლია შეიცნოს, რა და როგორია მზის დისკო. იგი შეიძლება ღვთაებრივი პიროვნება.
შევადაროთ აბსოლუტური ჭეშმარიტების – პარამატმას ასპექტის
შემცნობის დონეს. ის მოწაფე კი, რომელსაც ხელეწიფება შეაღწიოს არცერთი ცოცხალი არსება, მათ შორის თვით ბრაჰმა, უფალი შივა
პლანეტა მზის გულში, უტოლდება მას, ვისაც უზენაესი ან ნარაიანა, არ არიან ღირსქმნილნი ისეთივე სრულყოფილებითა
აბსოლუტური ჭეშმარიტების – ბჰაგავანის შეცნობა შეუძლია. და სისავსით, როგორც კრიშნა.
ბჰაქტები, რომელთაც შეძლეს აბსოლუტური ჭეშმარიტების, ანუ “ბრაჰმა-სამჰიტაში” თავად უფალი ბრაჰმა მიდის იმ დასკვნამდე,
ბჰაგავანის საზღვრებში შეღწევა და შეიცნეს იგი, უმაღლესი რომ ყოველ მიზეზთა უმაღლესი მიზეზია კრიშნა – სწორუპოვარი
ტრანსცენდენტალისტები არიან. და ყოველთა ზედა აღმატებული. იგია თავდაპირველი უფალი,
ბჰაგავანი, ანუ გოვინდა.
ამგვარი სხვაობის მიუხედავად, ყოველი მოწაფე ასე თუ ისე სამივე
მხრივ სწავლობსმზეს – შეუძლებელია მზის სხივოსნების, მზის “ბჰაგავანის გარკვეული თვისებების მქონე მრავალი პიროვნება
დისკოსა და პლანეტის წიაღში მიმდინარე პროცესების იჩენს ხოლმე თავს, მაგრამ კრიშნას სიმაღლეს ვერავინ აღემატება.
ერთმანეთისაგან განცალკევებით გაგება. და მაინც მზის იგია უზენაესი პიროვნება; სხეული მისი მარადიულია, ცოდნითა
აღნიშნული სამი განსხვავებული ასპექტის შემსწავლელნი, და ნეტარებით აღსავსე. იგია პირველუფალი გოვინდა – მიზეზი
როგორც აბსოლუტური ჭეშმარიტების შემცნობნი, ერთსა და იმავე ყოველთა მიზეზთა.” (“ბრაჰმა-სამჰიტა” 5.1)
კატეგორიას არ მიეკუთვნებიან.

“ბჰაგავატამში” ჩამოთვლილია უფლის მრავალი ინკარნაციის გარეგნული ნიშან-თვისებების ტყვეობაში არიან. ამიტომ ვერა და
სახელი; მათ შორისაც კი კრიშნა თავდაპირველ პიროვნებად არის ვერ იგებენ, რა არის სულის განთავისუფლება. მათ, ვისაც
სახელდებული. ეს მრავალი, მრავალი გარდასახვა სწორედ წარმოდგენა არ აქვთ მატერიალური ყოფის ბორკილებიდან
უზენაესისაგან მომდინარეობს. თავდახსნის აუცილებლობაზე, არა-არიელებს უწოდებენ.
აქ ჩამოთვლილი ყოველი უფლისმიერი ინკარნაცია უფლის სრული მართალია, არჯუნა ქშატრია იყო და ვალად ედო, ებრძოლა,
ან ნაწილობრივი გამოვლინებაა – თავად კრიშნა კი რჩება უზენაეს ამჯერად თავს არიდებდა მოვალეობის აღსრულებას, უარს
ღვთაებრივ პიროვნებად.” (ბჰაგ. 1.3.28) ამბობდა ომზე. აქ მითითებულია, რომ მსგავსი სიმხდალე არა-
არიელისათვის არის დამახასიათებელი. მოვალეობაზე უარის თქმა
ამრიგად, კრიშნა არის თავდაპირველი უზენაესი ღვთაებრივი ვერასოდეს დაეხმარება ადამიანს სულიერ წინსვლაში და ვერც
პიროვნება, აბსოლუტური ჭეშმარიტება, სათავე ზესულისა და სახელს მოუხვეჭს. უფალს არ მოეწონა არჯუნას ასეთი
უპიროვნო ბრაჰმანისა. გადაწყვეტილება – ნათესავთა სიბრალულის გამო მოვალეობაზე
უარის თქმა.
კრიშნას ღვთაებრივი თანამყოფობის დროს, მართლაც, უადგილოა
არჯუნას გლოვა თავის ნათესავებზე. ამიტომ იყო, რომ უფალმა ლექსი 3
განცვიფრებით ჰკითხა – “კუტაჰ?” (საიდან?). ო, პრითჰას ძევ, არ შეგფერის, ქედი მოუხარო ამ დამამცირებელ
უძლურებას, არ აჰყვე დამაკნინებელ გულის სისუსტეს. აღმართე
ქშატრიასათვის შეუფერებელი საქციელი მოულოდნელი იყო მახვილი, ო, მტრის შემმუსვრელო!
არიელთა სახელით ცნობილი ცივილიზებული საზოგადოების
წარმომადგენლისაგან. არიელები ეწოდებათ მათ, რომელთაც შინა-არსი: კრიშნამ მიმართა არჯუნას, როგორც პრითჰას შვილს.
ესმით სიცოცხლის მნიშვნელობა და თავიანთ ცივილიზაციას პრითჰა კრიშნას მამის, ვასუდევას, ღვიძლი და იყო, ამიტომ
სულიერ შემეცნებაზე აფუძნებენ. არჯუნა კრიშნას სისხლისმიერ ნათესავად ერგებოდა.
იმათ, ვისაც სიცოცხლეზე მატერიალისტური შეხედულება აქვთ, არ თუ ქშატრიას შვილი ბრძოლაზე უარს იტყვის, იგი მხოლოდ ამ
ესმით, რომ ცხოვრების მიზანი აბსოლუტური ჭეშმარიტების – სახელის ზერელედ მატარებელი იქნება და არა სულით ქშატრია.
ვიშნუს ანუ ბჰაგავანის შეცნობაა, და მიწიერი ყოფიერების თუ ბრაჰმანის შვილი უღირსად იქცევა, მასაც მხოლოდ სახელიღა

შერჩება ბრაჰმანისა და ორივენი – ქშატრიებიც და ბრაჰმანებიც – შინა-არსი: უფროსი თაობის საპატიო წარმომადგენლები,
თავიანთი ღირსეული მამების შემარცხვენელ შვილებად როგორებიც იყვნენ ბაბუა ბჰიშმა და მოძღვარი დრონაჩარია, მუდამ
ჩაითვლებიან. კრიშნას სწორედ ეს არ სურდა – მისი უახლოესი მოკრძალებით მოპყრობას იმსახურებენ. რომც შემოგვიტიონ, არ
მეგობარი არჯუნა უღირსის სახელამდე არ დაცემულიყო. უნდა ვაკადრთ შეპასუხება. საყოველთაო წესით, უფროსებთან
სიტყვიერი დავა მაშინაც კი მიუღებელია, როდესაც ისინი
არჯუნა პატივდებული მეომარი იყო და თავად უფალი მართავდა უდიერად გვექცევიან. მაშ, როგორ უნდა აღემართა ხელი არჯუნას
მის ეტლს. მაგრამ ასეთი უპირატესობის მიუხედავად, არჯუნა პატივდებული უფროსების მიმართ?! განა თვით კრიშნა კი ოდესმე
ბრძოლის ველის მიტოვებით მოცხებულ სამარცხვინო ლაქას თავს ნებას მისცემდა, წინაღდგომოდა თავის ბაბუას – უგრასენას,
ვერასოდეს ჩამოირეცხდა. კრიშნამ არჯუნას ამიტომაც მოუწოდა, ან მოძღვარ სანდიპანი მუნის?!
უკუეგდო მსგავსი ფიქრი.
აი, რა დაუპირისპირა არჯუნამ უფლის ბრალდებას:
შესაძლოა, არჯუნას შეებრუნებინა სიტყვა, რომ ბრძოლაზე უარს
ამბობდა პატივცემული პიროვნებების – ბჰიშმასა და დრონას ლექსი 5
მიმართ დიდსულოვნების გამო, მაგრამ ასეთ კეთილშობილ უმჯობესია, ხელგაწვდილმა ვიარო და თავი მათხოვრობით
განწყობასაც უფალი მაინც ნებისყოფის სისუსტედ ჩაუთვლიდა. გავიტანო, ვიდრე ჩემი მოძღვრების – დიადი სწავლულების
ასეთ მოჩვენებით გულმოწყალებას არ მოიწონებდა არც ერთი სიცოცხლის ფასად მედგას სული. ამქვეყნიური რაიმე ანგარებაც
ავტორიტეტი. ამიტომ არჯუნასნაირმა ადამიანებმა კრიშნას რომ უძღოდეს მათ საქციელს, მაინც უფროსები არიან. თუ მათი
უშუალო მითითებით უარი უნდა თქვან მსგავს ე.წ. სისხლით შევიღებავ ხელებს, შემდგომ ამისა ყველაფერს, რამაც
დიდსულოვნებაზე – მტრის დანდობაზე ბრძოლის დროს. ცხოვრებაში ნეტარება უნდა მომანიჭოს, სისხლის გემო ექნება.
ლექსი 4 შინა-არსი: წმინდა წერილთა კანონების თანახმად, მოძღვარს,

არჯუნამ თქვა: ო, მტერთამმუსვრელო, ო, მადჰუს მკვლელო, რომელსაც დაუკარგავს გარჩევის უნარი და უკეთურ საქმეთა
ბრძოლის დროს ისრები როგორ დავუშინო ისეთ მებრძოლთ, მოქმედი გამხდარა, ყველამ ზურგი უნდა შეაქციოს.
როგორიცა არიან ბჰიშმა და დრონა – ჩემი თაყვანისცემის ღირსნი.
ბჰიშმა და დრონა იძულებული იყვნენ, დურიოდჰანას მხარეს
დამდგარიყვნენ, ვინაიდან მისგან ოდესღაც ფულადი დახმარება

ახსოვდათ. მაგრამ მათ ეს არ ამართლებდა; ამით მათ მოძღვრის არჯუნას ასეთი ფიქრთაჭიდილი უდაოდ ადასტურებს, რომ იგი
ღირსება შეილახეს. არჯუნას კი თავისი რწმენა ჰქონდა, ისინი არა მარტო უფლის მტკიცე ერთგული, არამედ შინაგანად
მაინც უფროსებად მიაჩნდა და თვლიდა, რომ მათი სიცოცხლის უაღრესად გასხივოსნებული პიროვნება იყო. თავისი ნების
ხელყოფით შეიძლება მიწიერი განცხრომა არ მოჰკლებოდა, მაგრამ მორჩილად უნდოდა ექცია საკუთარი ჭკუა და გრძნობები. მეფის
ეს სისხლიანი ნადავლით ტკბობის ტოლფასი იქნებოდა. ოჯახში დაბადებულ-აღზრდილს მათხოვრობით ცხოვრება არ
ეთაკილებოდა. ეს განდეგილობისაკენ მისი შინაგანი სწრაფვის
ლექსი 6 კიდევ ერთი ნიშანია. იგი იყო ჭეშმარიტად კეთილშობილი და, რაც
გონებააბნეულებმა ისიც არ ვიცით, რა გვიჯობს – დავამარცხოთ მთავარია, შრი კრიშნას – თავისი სულიერი მოძღვრის –
ისინი თუ თავად დავმარცხდეთ. თუ დჰრიტარაშტრას შვილებს მითითებების ურყევად მრწმენი.
ამოვწყვეტთ, რა თავში სახლელად გვინდა ასეთი სიცოცხლე.
არადა, აი, ისინი როგორ შემართულან ბრძოლის ველზე ჩვენს აქედან დასკვნა: არჯუნა განთავისუფლების ღირსი იყო. გრძნობათა
გასაჟლეტად! მართვის გარეშე შეუძლებელია სულიერი ცოდნის მაღალ
საფეხურზე აღმართვა, ცოდნისა და ერთგულების გარეშე კი არ
შინა-არსი: არჯუნა დაბნეული იყო, გამოსავალს ვერ აგნებდა – არსებობს განთავისუფლების მოპოვების იმედიც კი.
ებრძოლა, ძალმომრეობისთვის მიემართა როგორც ქშატრიას, თუ სისხლხორცეული ნათესაური კავშირების დაცვის განუზომელ
გაჰქცეოდა ბრძოლის ველს და მათხოვრობით საარსებო ლუკმა ღირსებებთან ერთად, არჯუნა უფლის ერთგულებითა და
ეშოვა. მაშინაც მძიმე ხვედრი ელოდა, თუ მტერს ვერ სულიერი ცოდნითაც გამოირჩეოდა.
დაამარცხებდა. დანამდვილებით კი ვის შეეძლო თქმა, ვის
დარჩებოდა გამარჯვება, რადგან ორივე მხარე ძლიერებით ტოლს ლექსი 7
არ უდებდა ერთმანეთს. არჯუნას მხარესაც რომ გაემარჯვა ახლა მოვალეობის გრძნობამ საგონებელში ჩამაგდო და მდაბალმა
(როგორც სამართლიანობისათვის მებრძოლთ), დჰრიტარაშტრას სისუსტემ დამაჩლუნგა. გთხოვ, დამიმტკიცე, ამ წუთებში რა არის
შვილების დახოცვის შემდეგ და უიმათოდ ძალიან ჩემთვის უკეთესი; შენზე მონდობილ სულს მასწავლე რამე,
გაუძნელდებოდათ ცხოვრება. ეს კი თავისებური დამარცხება გემუდარები!..
იქნებოდა.
შინა-არსი: მატერიალური საქმიანობა ყველას უამრავ საფიქრალსა
და თავსატეხს უჩენს, რომლის დაძლევა ერთობ უჭირს ადამიანს,

ამიტომ დახმარებისათვის უნდა მიმართოს სულიერ მოძღვარს, არსებისათვის. სწორედ მან და არა სხვა რომელიმე სულდგმულმა
რომელიც გაუძღვება და გაუნათებს სიცოცხლის მიზნის უნდა გადაჭრას ცხოვრებისეული სატკივარი თუ სალხენი. ვინც ამ
აღსრულებისაკენ მიმავალ გზას. მთელი ვედური ლიტერატურა უპირატესობას არ იყენებს, უმეცარია.
გვირჩევს, მივენდოთ ჭეშმარიტ სულიერ მოძღვარს, რათა თავი
დავაღწიოთ ცხოვრებისმიერ დაბრკოლებებს – გვინდა თუ არა, მეორე მხრივ, არიან ბრაჰმანები, ანუ ერთობ გონიერნი საიმისოდ,
მაინც რომ წინ გვეღობებიან და წინსვლას გვიშლიან (ხანძარიც რომ თავიანთი ღვთივბოძებული ფორმა – სხეული აღნიშნული
არავის უნდა, მაგრამ იგი მაინც ჩნდება და ბევრი უბედურებაც პრობლემების გადასაჭრელად გამოიყენონ.
მოაქვს...).
კრიპანები (ანუ გონებაძუნწები) კარგავენ დროს, სიცოცხლეზე
ვედური სიბრძნე გვირჩევს, რომ ცხოვრებისეული ავბედითობის მატერიალისტური შეხედულებებით. თავადაც დაბორკილნი
დასაძლევად და მათი ძირისძირობამდე ამოხსნის მეცნიერებათა მეტისმეტად არიან მიჯაჭვულნი ოჯახს, საზოგადოებას და ა.შ.
შესასწავლად ადამიანმა მხოლოდ ის სულიერი მოძღვარი უნდა ხშირად ადამიანი სნეულების გამო ვერ ეთიშება ცოლს, შვილს,
აირჩიოს, რომელიც ცნობილი მოწაფეობრივი რიგის თავისიანებს, რაკი სწამს, რომ ისინი დაიცავენ მის სიცოცხლეს,
წარმომადგენლად ითვლება. თუ კაცს არ უნდა, ჩაეფლოს მიწიერ დაეხმარებიან, როგორც თავად მოიქცეოდა თავისი ახლობლის
უბედურებათა მორევში, სულიერ მოძღვარს უნდა მიენდოს და მიმართ. თავისიანებთან ასეთი განუშორებელი ურთიერთობის
გაჰყვეს. ასეთია ამ ლექსის შინა-არსი. გრძნობა ცხოველთა შორისაც გვხვდება. ისინიც ზრუნავენ, იცავენ
ერთმანეთს, განსაკუთრებით შვილებს.
ვინ ექცევა მატერიალური ძნელბედითობის უღელქვეშ? ვისაც არ
ესმის ცხოვრებისეული პრობლემების არსი. “ბრიჰად-არანიაკა არჯუნას, როგორც გონებადამჯდარ კაცს, ესმოდა, რომ
უპანიშადში” (3.8.10) შემდეგნაირად არის დახასიათებული თავისიანების დიდი სიყვარული და სიკვდილისაგან მათი დაცვის
ყოფიერების ჯურღმულებში გზადაკარგული ადამიანი: სურვილი იყო ამჯერად – ბრძოლის წინ – მისი დაბნეულობის
“გონებადაბინდულია ის, ვინც ცხოვრებისეულ პრობლემებს მიზეზი. თუმცა გონება უკარნახებდა, რომ მოვალე იყო, ქშატრიას
ფხიზლად არ განიხილავს და არ წყვეტს, როგორც გონებასრულ ვალი აღესრულებინა. მეტისმეტად მგრძნობიარე არჯუნას შინაგანი
ადამიანს მოეთხოვება. ასეთი კაცი ამ ქვეყნიდან მიდის თავისი სისუსტე მოეძალა და ვედრებით სავსე თვალები უფალ კრიშნას
თავის შეცნობის გარეშე, როგორც ძაღლი ან კატა.” ადამიანად მიაპყრო; როგორც სულიერ მოძღვარს შველა სთხოვა, მოწაფედ
ყოფნა უაღრესი უპირატესობა და პასუხისმგებლობაა ცოცხალი

მიენდო და სმენად იქცა – მისგან მეგობრული საუბრის ნაცვლად მის ცოდნას არ შეეძლო ამოეხსნა ის შეუცნობელი სევდა, რაც
გზისმაჩვენებელი ბრძენის დარიგება უნდა გაეგონა. გონება უწამლავდა. აკადემიური ცოდნა, ერუდიცია, თანამდებობა
და მისთანა უპირატესობანი ბოლომდე ვერ გადაგვიჭრიან
კრიშნა “ბჰაგავად-გიტაში” სიბრძნის დამფუძნებელი და ცხოვრებისეულ პრობლემებს. ეს მხოლოდ კრიშნას მსგავს სულიერ
პირველშემოქმედია, არჯუნა კი “გიტას” მოთაყვანე პირველმოწაფე. მოძღვართ ხელეწიფებათ.
ის, თუ როგორ შეიცნო არჯუნამ “ბჰაგავად-გიტა”, თავად ამ
წიგნშია გადმოცემული. დასკვნა: კრიშნას ცნობიერების სიღრმისეული მცოდნე მოძღვარი
უფლის დონეზე ამაღლებული სულიერი დამრიგებელია და
თავქარიანი მეცნიერები – საერო სწავლებათა მქადაგებელნი – შეუძლია კაცი დააკვალიანოს ყოფითი მოვლენების გარკვევა-
განმარტავენ, უნდა მივენდოთ არა კრიშნას, როგორც პიროვნებას, დაძლევაში. უფალ ჩაიტანიას აზრითაც, კრიშნას ცნობიერების
არამედ “არშობილს კრიშნაში”. ეს უდიდესი სიბრიყვეა! მათ არ სრულყოფილად გამგები მოძღვარი, საზოგადოებრივი
ესმით, უფალი შინაგანისა და გარეგანის დაურღვეველი მდგომარეობის მიუხედავად, ჭეშმარიტ სულიერ მოძღვრად
მთლიანობაა. ასეთ დონეზე ცოდვილობენ ეს ვაიმეცნიერნი და ამ ითვლება:
გზით ცდილობენ “ბჰაგავად-გიტას” გაგებას!..
“მნიშვნელობა არა აქვს, ვიპრა (ვედურ სიბრძნეში დაოსტატებული
ლექსი 8 სწავლული) მდაბიო ოჯახშია შობილი, თუ განდეგილობის წესით
არ ვიცი, რით გავიქარვო სევდა, რომელმაც გამოფიტა ჩემი ცხოვრობს – რაკი კრიშნას ცნობიერებას ფლობს, იგი სრულყოფილი
გრძნობები. მას ალბათ მაშინაც ვერ მოვერევი, დედამიწის ზურგზე და ჭეშმარიტი მოძღვარია” (“ჩაიტანია-ჩარიტამრიტა,” მადჰია
ყველაზე აყვავებული, საზღვრებგანვრცობილი სამეფოც რომ 8.128).
დავიპყრო, თუნდაც ისეთივე შეუვალი, როგორც ნახევარღმერთებს
აქვთ ზეცაში. ვედურ წერილებში ნათქვამია: “ვედური მოძღვრების ყოველ
სფეროში გამოცდილი მეცნიერი ბრაჰმანი არ გამოდგება სულიერ
შინა-არსი: თუმცა არჯუნა რელიგიის პრინციპებისა და ზნეობრივი მოძღვრად, თუ ვაიშნავი, ანუ კრიშნას ცნობიერებაში მეცნიერული
კანონების ცოდნაზე დამყარებულ ამდენ არგუმენტს იშველიებდა, წვდომის უნარს მოკლებულია. სამაგიეროდ, დაბალი კასტის
ჩანს, მაინც უძლური იყო, თავისი სულიერი მოძღვრის – შრი ოჯახში დაბადებული შეიძლება გახდეს სულიერი მოძღვარი, თუ
კრიშნას დაუხმარებლად თავის სატკივარ-სადარდებელს მორეოდა. იგი ვაიშნავი, ანუ კრიშნას ცნობიერი იქნება”. (“პადმა პურანა”).

მატერიალური ყოფიერებისათვის დამახასიათებელი – დაბადება, მატერიალური შინაარსის მოვლენებს ნებისმიერ წამს შეუძლია
სიბერის, ავადმყოფობისა და სიკვდილის პრობლებმების გააცამტვეროს განვითარებული ქვეყნების წარმატებული
გადაწყვეტა სიმდიდრის დაგროვებითა და ეკონომიკური ეკონომიკა, ან საერთოდ ბოლო მოუღონ კაცთა მოდგმის ბატონობას
დაწინაურებით შეუძლებელია. მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში დედამიწაზე; გაანადგურონ მაღალ პლანეტარულ
ნორმალური ცხოვრების თითქმის ყოველგვარი პირობა არსებობს მდგომარეობამდე, ვთქვათ პლანეტა მთვარემდე ამაღლების
და მაინც სიუხვისა და წარმატებების მიუხედავად, სატკივარ- სწრაფვა.
სადარდებელი არ აკლია ხალხს. ადამიანები სხვადასხვა გზით
ეძიებენ. “ბჰაგავად-გიტა” ამტკიცებს ამას: “როგორც კი ადამიანი თავის
ღვთისმოსავ მოქმედებას შეწყვეტს, ბედნიერების მწვერვალიდან
მშვიდობას, მაგრამ სრულ ბედნიერებას მხოლოდ მაშინ მიაღწევენ, კვლავ სიცოცხლის დაბალ დონეზე ენარცხება”. მსოფლიოს
როცა კრიშნას ჭეშმარიტი წარმომადგენლის, უფლის ცნობიერებას მრავალმა ცნობილმა პოლიტიკოსმა განიცადა ამგვარი დაცემა.
ნაზიარები მოძღვრის შუამდგომლობით მიმართავენ უზენაესს – ასეთი აღზევება და დაღმასვლა ადამიანისათვის მხოლოდ მეტი და
ანუ “ბჰაგავად-გიტასა” და “შრიმად-ბჰაგავატამს”, რაც კრიშნას მეტი მწუხარების მიზეზი ხდება.
მოძღვრების დაუშრეტელი წყაროა.
ამდენად, თუ გვინდა საბოლოოდ მოვუღოთ ბოლო მწუხარებას,
ეკონომიკური წინსვლითა და კეთილდღეობით რომ შეიძლებოდეს არჯუნას უნდა მივბაძოთ და კრიშნას ცნობიერებას შევაფაროთ
ოჯახთან ან საერთოდ კაცობრიობასთან დაკავშირებული თავი. არჯუნამ, როგორც მოწაფემ, კრიშნას, როგორც სულერი
სოციალურ თუ ეროვნული ტკივილების შემსუბუქება, მაშინ მოძღვარს, დაბნეულობისა და მწუხარების ჟამს თანადგომა
არჯუნა აღარ იტყოდა, რომ თვით შეუდარებელი სამეფო ან ისეთი სთხოვა.
მაღალი მდგომარეობა, როგორიც ნახევარღმერთებსა აქვთ ზეციურ
პლანეტებზე, ვერ იხსნიან მის გულს გლოვისა და ტანჯვისაგან. სწორედ ეს არის კრიშნას ცნობიერებასთან ზიარების ჭეშმარიტი
გზა!
ამიტომ იყო, რომ თავშესაფარს იგი კრიშნას ცნობიერებაში ეძებდა –
აი, ეს არის მშვიდობისა და ჰარმონიის მიღწევის ერთადერთი გზა.

ლექსი 9
სანჯაიამ თქვა: ეს სიტყვები წარმოთქვა თუ არა არჯუნამ, შინა-არსი: საუბარი ჰრიშიკეშასა და გუდაკეშას შორის
მტერთამმუსვრელმა, მიმართა კრიშნას: “გოვინდა, მე ვერ მიმდინარეობდა – ისინი ახლო მეგობრები იყვნენ და ერთ დონეზე
ვიბრძოლებ!” და დადუმდა. იდგნენ. მათგან ერთი საკუთარი ნებით მოვიდა მეორესთან,
როგორც მოწაფე. კრიშნას მშვიდი ღიმილი დასთამაშებდა სახეზე,
შინა-არსი: დჰრიტარაშტრას ძალიანაც უნდა გახარებოდა იმის როცა მეგობრის არჩევანს ხედავდა. კრიშნა, უმაღლესი მარადიული
გაგება, რომ არჯუნა ბრძოლას არ აპირებდა და ტოვებდა მბრძანებელი ყოვლისა, საერთოდ თანახმაა იყოს მეგობარი, შვილი,
იქაურობას, რათა ბრძოლის ველზე მტერთან შერკინების შეყვარებული თავისი ერთგულისა, თუ ეს ამ უკანასკნელს
უარმყოფელს სამოწყალოდ მიწვდილი ლუკმით გაეტანა თავი. ეს დასჭირდება.
სიხარული სანჯაიამ ჩაუქრო: არჯუნა უარს ვერ იტყოდა
ბრძოლაზე; მტრის მოკვლაც მოეთხოვებოდა (პარანტაპაჰ), მაგრამ როგორც კი არჯუნამ იგი მოძღვრად აღიარა, უფალმა უმალ ითავა
დროებით ნათესავებთან სისხლისმიერი მიჯაჭვულობის როლი დამრიგებლისა. მათ დაიწყეს საუბარი ორივე ლაშქრის
მოჩვენებითმა დარდმა დარია ხელი, ამიტომაც კრიშნას, თავის გასაგონად, რათა ღვთიური სიკეთის მადლი ყველას მოჰფენოდა.
სულიერ მოძღვარს მიენდო მოწაფედ. ეს კი იმის მაუწყებელი იყო, “ბჰაგავად-გიტას” დიალოგები განკუთვნილია არა გარკვეული
რომ მალე თავს დააღწევდა ცრუ სევდას, გასხივოსნდებოდა პიროვნების, საზოგადოების ან ჯგუფისათვის, არამედ
თვითრეალიზაციის, ანუ კრიშნას ცნობიერების სრული ცოდნის ყველასათვის, ამიტომ მეგობრებსა და მტრებსაც მათი მოსმენის
ნათლით და აუცილებლად აღასრულებდა თავის, როგორც თანაბარი უფლება ჰქონდათ.
ქშატრიას, ვალს – იბრძოლებდა თავდაუზოგავად.
ლექსი 11
მაშასადამე, დჰრიტარაშტრას სიხარულს დიდი დღე არ ეწერა, უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ბრძენივით განსჯი,
რადგან უფალი არჯუნას გვერდით იდგა და მის ნებას მაგრამ დასტირი იმას, რაც მწუხარებად არ ღირს. გონებასრულნი
წარმართავდა. არ იგლოვენ არც ცოცხალს და არც მკვდარს.
ლექსი 10 შინა-არსი: უფალმა მაშინვე ითავა მასწავლების როლი და გაკიცხა

ო, ბჰარატას შთამომავალო, საომრად გაწყობილ სპათა გასაყარზე თავისი მოსწავლე, გადაკვრით უგუნურიც კი უწოდა:
მდგომმა პირმცინარმა კრიშნამ ასე მიმართა არჯუნას: “სწავლულივით კი ლაპარაკობ, მაგრამ არ იცი, რომ ის, ვინც იცის –

რა არის სხეული და რა არის სული – არ მისტირის სიცოცხლის არც შინა-არსი: ვედებში, “კათჰა უპანიშნადსა” და “შვეტაშვატარა
ერთ სტადიას – არც ცოცხლადმყოფობას და არც გარდაცვალებას”. უპანიშადშიც” ნათქვამია, რომ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება
ასულდგმულებს უთვალავ ცოცხალ არსებას, რომელთაც გარსად
მომდევნო თავებიდან ნათელი გახდება, რომ ცოდნა ნიშნავს უქმნის სხვადასხვა სხეულებრივ ფორმებს, მათი პიროვნული
მატერიის, სულისა და მათი შემოქმედ-განმგებლის შეცნობას. ქცევისა და ამ ქცევის შედეგების შესაბამისად. ამასთანავე თავად
არჯუნა კამათობდა, იშველიებდა რელიგიურ პრინციპებს, უზენაესი უფალი თავისი სრული ნაწილით დამკვიდრებულია
ამტკიცებდა, რომ ამ უკანასკნელთ უფრო დიდი მნიშვნელობა ყოველი ცოცხალი არსების გულში.
უნდა მიენიჭოთ, ვიდრე პოლიტიკას ან სოციოლოგიას. მაგრამ ის
ავიწყდებოდა, რომ ცოდნა მატერიის, სულისა და უზენაესის მხოლოდ წმინდანებს, რომლებიც ყველაფერს წიაღში და მის გარეთ
შესახებ უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე რელიგიური დოგმატები. ერთსა და იმავეს – უზენაეს უფალს ჭვრეტენ, შეუძლიათ
ასეთ ცოდნას გამოდევნებული პირონება ბრძენკაცად არ სრულყოფილი და მარადიული მშვიდობის მოპოვება.
ჩაითვლებოდა. ამის გამო იყო, რომ არჯუნა გლოვობდა იმაზე, რაც
ერთ ცრემლადაც არ ღირდა. სხეული ხომ როგორც იბადება, იმ ვედური ჭეშმარიტება, რომელიც არჯუნას უფლისაგან გადაეცემა,
წუთიდან სასიკვდილოდ არის განწირული და დღეს თუ არა ხვალ განკუთვნილია ყველა იმათთვის, ვისაც თავი დიდ სწავლულად
აღსრულდება ეს გარდუვალობა; მაშ რა ბედენაა სხეული – წარმოუდგენია, მაგრამ მათი ცოდნა სინამდვილეში მწირი და
წარმავლობისა და ხრწნადობის ლუკმა – მხოლოდ სულია დაშრეტილია. უფალი გარკვევით ამბობს, რომ თავად არჯუნა და
მარადიული! ბრძოლის ველზე შეკრებილი ყველა მეფე მარადიული
ინდივიდუალური არსებები არიან და რომ უზენაესი
ვინც ეს იცის, იგია ჭეშმარიტი მაღლადმხედი სწავლული. მარადჟამული მასულდგმულებელია ამ არსებებისა – იქნებიან
ისინი განპირობებულნი თუ სულიერ თავისუფლებას
ლექსი 12 ზიარებულნი.
არასოდეს ყოფილა ჟამი, როდესაც მე, შენ ან ყველა აქ შეყრილი
მეფე არ ვარსებობდით, მომავალშიც არ დადგება დრო, როცა ჩვენ უზენაესი უფალი უმაღლესი ინდივიდუალური პიროვნებაა,
აღარ ვიქნებით. არც ერთ ჩვენთაგანს სიკვდილი არ გვიწერია, არჯუნა უფლის მარადიული თანამგზავრია და იქ თავმოყრილი
ამქყვენად მარად მოვიქცევით და მივიქცევით მარადისობისაკენ. ყოველი მეფეც მარადიული არსებანი არიან.

არ არის სწორი, თითქოს ისინი როგორც ინდივიდები, არ მომავალშიც, რომ უპიროვნო ბრაჰმანი მას ემორჩილება და
არსებობდნენ წარსულში და არც მომავალში უწერიათ მარადიულ ყოველთვის შეინარჩუნებს თავის სულიერ კერძოობას. თუ კრიშნას
პიროვნებებად დარჩენა. სინამდვილეში, ისინი თითოეულად მივიჩნევთ უბრალო განპირობებულ სულად, რომელსაც
იყვნენ წარსულში და ეს ცალკეული მყოფობა მომავალშიც ინდივიდუალური ცნობიერება ახასიათებს, მაშინ მისი “ბჰაგავად-
შეუწყვეტლივ გაგრძელდება. ნუთუ ამის შეცნობის შემდეგ გიტა”, როგორც ავტორიტეტული წმინდა წერილი, ყოველგვარ
შეიძლება ვინმეზე გლოვა-ტირილი?! აზრს კარგავს.
უფალი კრიშნა, უმაღლესი ავტორიტეტი, უარყოფს მაიავადების უბრალო ადამიანი, რომელსაც კაცთათთვის ნიშნეული ოთხივე
თეორიას, რომ ინდივიდუალური სული განთავისუფლების შემდეგ ნაკლოვანება ახასიათებს, ვერ გვასწავლის ვერაფერს ისეთს,
მაიას, ანუ ილუზიის საბურველს იხსნის და უპიროვნო ბრაჰმანს მოსასმენად რომ ღირდეს. “გიტა” ყოველივე ასეთ ქადაგება-
ერწყმის, რითაც საკუთარ ცალკეულ არსებობას კარგავს. არ არის სწავლებაზე მაღლა დგას – ვერც ერთი საერთო შინაარსის წიგნი
სწორი ის თეორიაც, რომ ინდივიდუალობა მხოლოდ ვერ გაუტოლდება მის ზესიბრძნეს. თუ კრიშნას უბრალო
განპირობებულ სულს ახასიათებს. კრიშნა გარკვევით მიუთითებს, ადამიანად ჩავთვლით, რაღა დარჩება “გიტას” მთელი ღვთაებრივი
რომ მომავალშიც (როგორც ეს უპანიშადებშია დადასტურებული) დიდებულებიდან?!
უფლისა და ყველა სხვა ცოცხალი არსებების ინდივიდუალობა
მარადიულად გრძელდება. ეს აზრი უსიტყვოდ მისაღებია! თავად მაიავადები არ ცხრებიან – ამ ლექსში მოცემული მრავლობითობა –
კრიშნა ილუზიის საბურველქვეშ არ ექცევა. ინდივიდუალობა რომ მეფენი – პირობითია და სხეულს ეხება მხოლოდო. ეს თუ
უდავო ჭეშმარიტება არ იყოს, მაშინ მომავალთან დაკავშირებით მართალია, წინა ლექსში რატომ იქნა დაგმობილი ასეთი
მაინც უფალი ესოდენ დიდ ყურადღებას არ გაამახვილებდა მასზე. შეხედულებანი სხეულზე. მას შემდეგ, რაც თავად უფალმა დაგმო
ცოცხალ არსებათა სხეულისეული შეხედულება, პირობით
მაიავადები შეიძლება შემოგვედაონ – ინდივიდუალობა, რაზედაც მრავლობითობაზე აგებულ მტკიცებას ისევ სხეულს რატომ
კრიშნა ლაპარაკობს, მატერიალურია და არა სულიერი. თუ დაუკავშირებდა?! აშკარაა, რომ ინდივიდუალობის ფაქტი
დავეთანხმებით არგუმენტს, რომ ინდივიდუალობა დასაბუთებულია სულიერ საფუძველზე, რასაც ისეთი დიადი
მატერიალურია, როგორ უნდა გავაცნობიეროთ კრიშნას აჩარიები ადასტურებენ, როგორებიც არიან შრი რამანუჯა და
ინდივიდუალობა? უფალი ადასტურებს, რომ იგი სხვები.
ინდივიდუალური იყო წარსულში და ასეთად დარჩება

“გიტაში” მრავალგან არის გარკვევით ნათქვამი, რომ ამ სულიერი აღვნიშნეთ მრავლობითობა სულისა და უფლისა მარადიული
ინდივიდუალობის შეცნობა მხოლოდ უფლის ერთგულთ ძალუძთ. ფაქტია, რაც დადასტურებულია ვედებში.
მათ, ვინც მოშურნეობით გულგასერილი უყურებენ კრიშნას,
როგორც უზენაეს ღმთაებრივ პიროვნებას, ამ დიად ლექსი 13
ლიტერატურამდე გონება არ მოუწვდება. არაერთგულების როგორც სული, მიწიერი სხეულით შემოგარსული, განუწყვეტლივ
მცდელობა – გაიგონ “გიტა” – იმ ფუტკრის ამაო ბზუილსა ჰგავს, გადადის ბავშვობიდან სიჭაბუკეში და სიჭაბუკიდან სიბერეში,
რომელიც თავდახურულ თაფლის ქილას დასტრიალებს და სწორედ ასევე სიკვდილის ჟამს სული გადაინაცვლებს სხვა
გარედან აპირებს ყვავილთა ნექტარის დაგემოვნებას. სხეულში. გონიერ ადამიანს არ აბნევს ასეთი ცვლილება.
როგორც ამ წიგნის მეოთხე თავშია ნათქვამი, “ბჰაგავად-გიტას” შინა-არსი: ვინაიდან ყოველი ცოცხალი არსება ინდივიდუალური
იდუმალ სიღრმეებში ჩაწვდომა მხოლოდ ერთგულებს შეუძლიათ, სულია, იგი მარად იცვლის სხეულს: გვევლინება ხან ჩვილის, ხან
სხვა მას ვერავინ შეძლებს. “გიტას” სიახლოვესაც ვერ გაეკარებიან ყრმის და ხანაც მოხუცის სახით. მიუხედავად ამ უწყვეტი
ისინი, ვისაც უფლის არსებობის თვით ფაქტიც კი სადაოდ ცვალებადობისა, სული შეუვალი და უცვალებელი რჩება. მხოლოდ
გაუხდიათ. ამიტომ არის, რომ “გიტას” ახსნა-განმარტებებში, რაც სიცოცხლის განკიდურზე ტოვებს თავის ძველ გარსს და
მაიავადთა ჭკუის ნაცოდვილარით არის დაღდასმული, მთელი გადაინაცვლებს ახალ სხეულში.
ჭეშმარიტება განგებ თავდაყირაა დაყენებული და მკითხველსაც
თავგზას ურევს. ვინაიდან სიკვდილის შემდგომ ცხოვრებაში ადამიანი
აუცილებლად შეიძენს ახალ სხეულს – მატერიალურს ან სულიერს,
უფალმა ჩაიტანიამ აგვიკრძალა მაიავადების კომენტარების კითხვა არჯუნას ეს უნდა სცოდნოდა და ბჰიშმასა და დრონას მოკვლის
და გაგვაფრთხილა – ამ ცრუსწავლულთა შეხედულებების შემთხვევაშიც არაფერი ჰქონდა საგლოვ-საფიქრალი. პირიქით,
გაზიარება “გიტას” ჭეშმარიტი იდუმალი სიბრძნის შეცნობის უნდა გახარებოდა, რომ მისი მახვილის მსხვერპლნი ძველ
უნარს აჩლუნგებს. სხეულებს გამოიცვლიდნენ და ახლებს მოირგებდნენ, რითაც
განახლდებოდა მათი სასიცოცხლო ძალ-ღონე. სხეულის ყოველ
ინდივიდუალობა რომ ემპირიულ სამყაროს ეხებოდეს მხოლოდ, გამოცვლას იმის მიხედვით ახლავს ბედნიერება თუ ტანჯვა, რაც
მაშინ უფლის მოძღვრება აღარ იქნებოდა საჭირო. როგორც სიცოცხლეში ჩაუდენია – ბოროტი ტანჯვად მიეზღვება, სიკეთე –
ბედნიერებად.

ბჰიშმა და დრონა კეთილშობილებით გამორჩეულნი იყვნენ, ანარეკლის მოვლენა შეიძლება გამოვიყენოთ ზესულის ყოველ
ამიტომაც სიკვდილის შემდგომ დამსახურებულად მიიღებდნენ ინდივიდუალურ სხეულში ყოფნისა (პარამატმა) და ამ სხეულში
თუ არა სულიერ, უკიდურეს შემთხვევაში ზეციურ სხეულებს, არსებული სულდგმულისაგან მისი განსხვავების ნათელსაყოფად.
რითაც მატერიალური არსებობის რკალში უმაღლეს სიამოვნებას როდესაც წყლის ზედაპირზე ირეკლება ცა, ანარეკლში ჩანს ხან მზე,
მოიპოვებდნენ. ამრიგად, არჯუნას გლოვის მიზეზი საერთოდ არ ხან მთვარე და ვარსკვლავები. ეს უკანასკნელნი შეიძლება ცოცხალ
ჰქონდა. არსებებს შევადაროთ, მზე ან მთვარე – უზენაეს უფალს. არჯუნა
განასახიერებს აბსოლუტური სულის ინდივიდუალურ
ნებისმიერ ადამიანს, რომელიც ფლობს სრულყოფილ ცოდნას ფრაგმენტებს, უზენაესი სული კი შრი კრიშნაა – ისინი ერთ
ინდივიდუალური სულის, ზესულისა და ბუნების (როგორც დონეზე არ იმყოფებიან (ეს ნათელი გახდება მეოთხე თავის
მატერიალურის, ისე სულიერის) არსის შესახებ, ეწოდება დჰირა – დასაწყისში). თუ არჯუნა უფლის დონეზეა და უფალი არ არის
ყველაზე საღად მოაზროვნე. ასეთი ადამიანი არასოდეს იბნევა მასზე აღმატებული, მაშინ აზრი ეკარგება მათს, როგორც
სხეულთა ცვლის მარად უწყვეტ წრებრუნვაში. მოძღვარისა და მოწაფის, ურთიერთობას. თუ ორივე ილუზორული
ენერგიის (მაიას) გავლენის ქვეშაა და შეცდომებიც ამის გამო
მაიავადების თეორია სულის მთლიანობას მცდარად ხსნის, მოუვათ, მაშინ რაღა საჭიროა ერთი მასწავლებელი იყოს, მეორე
რამეთუ შეუძლებელია სულის დანაწევრება. ასეთი რამ რომ შეგირდი. ასეთი სწავლება დროის ფუჭი ფლანგვა იქნებოდა
შესაძლებელი იყოს, უზენაესი უფალი არა განუყოფელი მთლიანი მხოლოდ, ვინაიდან მაიას კლანჭებში მოქცეული ვერავინ იქნება
და უცვალებელი, არამედ დანაწევრებული და ცვლას მინდობილი უცთომელი ავტორიტეტი.
იქნებოდა. “გიტაში” დადასტურებულია კრიშნას მთლიანობისა და
მარადუცვლელობის ჭეშმარიტება. უზენაესი მთლიანია და ასეთ შემთხვევაში სწორია დასკვნა – კრიშნა უზენაესი უფალია, მას
დაუნაწევრებელი მაშინაც, როცა მისი სულის ნაწილები (სანატანა) ვერ ეხება მაიას გავლენა, მაღლა დგას ყოველ ცოცხალ არსებაზე და,
მარადიულად განეფინებიან ცოცხალ სამყაროში; მათ ქშარა რა თქმა უნდა, არჯუნაზეც. ეს უკანასკნელია სწორედ მოჩვენებითი
ეწოდებათ და ატარებენ აბსოლუტური სულის ნიშანს. ენერგიით მოტყუებული, დაბნეული სული.
განთავისუფლების შემდეგაც კი ინდივიდუალური სული მარად
რჩება ღვთიური სულის ფრაგმენტულ სახედ, მაგრამ უკვე ლექსი 14
ღმრთაებრივი პიროვნებასთან მარადიული ნეტარებითა და ო, კუნტის შვილო, ბედნიერება-უბედურების გამოჩენა და
ცოდნით აღსავსე თანამყოფობითაა ღირსქმნილი. ჟამთასვლაში მათი განქარება წარმავალია და ზამთარ-ზაფხულის

დადგომა-მიწურვას ჰგავს. ისინი ნივთიერ საგნებთან გრძნობების მხრიდან მის სიდიადეზე მიუთითებს. ორივე მხრიდან არჯუნას
კავშირისაგან აღმოცენდებიან, ო, ბჰარატას შთამომავალო, და სასახელო წინაპრები ჰყავდა. ასეთი გამოჩინებული მემკვიდრეობა
ადამიანმა უნდა ისწავლოს მათი მოთმინებით ატანა. ადამიანს მძიმე ტვირთს აკისრებს – პირუთვნელად შეასრულოს
თავისი მოვალეობები. სწორედ ამიტომაც არჯუნა ბრძოლას
შინა-არსი: საკუთარი მოვალეობის შესასრულებლად ადამიანმა გვერდს ვერ აუვლიდა.
მოთმინებით უნდა მიიღოს ბედნიერებაცა და უბედურებაც.
ვედური დანაწესის თანახმად, ადამიანმა უნდა შეასრულოს ლექსი 15
განბანვის რიტუალი დილაადრიან მაგჰას თვეშიც კი (იანვარ- ო, კაცთა შორის გამორჩეულო [არჯუნა], პიროვნება, რომელსაც
თებერვალი). ამ დროს ძალიან ცივა, მაგრამ რელიგიური კანონების ნირსაც ვერ უცვლის ბედნიერება და ტანჯვა, რომელიც ორივეს
მიმდევარი კაცი უყოყმანოდ იტანს ამ სიცივეს. ასევე ქალიც მიმართ გულგრილია და მტკიცედ მთმენი, უდაოდ ღირსია
დაუზარებლად უნდა ამზადებდეს საჭმელს სამზარეულოში მაისსა განთავისუფლებისა.
და ივნისში – ზაფხულის ყველაზე ცხელ დროს.
შინა-არსი: ვინც ურყევ სიმტკიცეს იჩენს სულიერი თვითშეცნობის
ადამიანს ვალად სძევს, შეასრულოს თაივის მოვალეობა მაღალი საფეხურის მისაღწევად და ვისაც ერთნაირად შეუძლია
ხელსაყრელ თუ სიცოცლისათვის სახიფათო პირობებში. სწორედ ჭმუნვა-სიხარულის მოთმენა, უდაოდ ეზიარება განთავისუფლების
ასეთივე რელიგიურ საფუძველზეა ქშატრიებისათვის დადგენილი მადლს. ვარნაშრამას საზოგადოებაში სიცოცხლის მეოთხე
ბრძოლა. ქშატრიას მეგობართან ან ნათესავთანაც რომ დასჭირდეს სტადიას, კერძოდ განდეგილობას (სანიასას) ძალიან ბევრი
შებრძოლება, უარი არ უნდა თქვას ვალის აღსრულებაზე, ამით სიძნელე ახლავს, მაგრამ ვისაც სიცოცხლეშივე სურს
დაიცავს სჯულისმიერ დანაწესს და ამაღლდება ღვთაებრივი სრულყოფილების მიღწევა, მაინც ღებულობს ამგვარი ცხოვრების
ცოდნის საფეხურზე. მხოლოდ ასეთი აღმატებული ცოდნითა და წესს, მიუხედავად იმისა, რომ მას უხდება ოჯახურ
უფლის ერთგულებით შეიძლება მაიას (ილუზიის) კლანჭებიდან ურთიერთობებზე უარის თქმა, ცოლისა და შვილების მიტოვება –
თავის დაღწევა. ამის ატანა დიდ სულიერ და ფიზიკურ ძალას მოითხოვს. თუ მან
დიდი ძალისხმევით ეს შეძლო, უდაოდ დაასრულებს სულიერი
აქ მნიშვნელოვანია ის ორი სახელიც, რომლითაც კრიშნამ არჯუნას რეალიზაციის გზას.
მიმართა. კაუნტეიად მისი წოდება ნიშნავს დედის მხრიდან მის
მკვიდრ სისხლით ნათესაობას, ბჰარატად მიმართვა კი მამის

სწორედ ასევე ქშატრიას მოვალეობის შესრულების გზაზე არჯუნამ შემცნობი და მხილველი ყველა – იმპერსონალისტიცა და
შეუჩერებლად უნდა იაროს, მაშინაც კი, თუ ოჯახის წევრებთან ან პერსონალისტიც.
ახლობლებთან ბრძოლა გაუჭირდება. უფალმა ჩაიტანიამ
ოცხაოთხი წლის ასაკში მიიღო სანიასა, თუმცა მის ახალგაზრდა “ვიშნუ-პურანაში” (2.12.38) დასაბუთებულია, რომ ვიშნუსა და მის
მეუღლესა და მოხუც დედას მის მეტი პატრონი არ ჰყავდათ. და სავანეებს თვითმნათი სულიერი ყოფიერება ახასიათებს. სიტყვები:
მაინც უზენაესი მიზნის სამსახურისთვის მსხვერპლი გაიღო, “არსებული” და “არარსებული” მხოლოდ სულსა და მატერიას
შეუდგა განდეგილობის წესით ცხოვრებას და მტკიცედ ეხება. ასეთია ჭეშმარიტების რთულ ხვეულებში ღრმად ჩახედული
ასრულებდა თავის მაღალ მოვალეობებს. ავტორიტეტების აზრი.
ასეთია მატერიალურობის ტყვეობიდან განთავისუფლების გზა. ყოვლის უწინარეს, უფალმა უწყის ეს სიმართლე და ამის ახსნით
იწყებს იმათ დამოძღვრას, რომლებსაც უმეცრების ლიბრი
ლექსი 16 გადაჰკვრიათ გონების თვალზე. თუ უფალი სწორ მხედველობას
ჭეშმარიტების განმსჯელებმა და მხილველებმა დაასკვნეს, რომ დაუბრუნებს მოწაფეს, იწყებს თაყვანისცემასა და სათაყვანებეს
არარსებული (ანუ მატერიალური სხეული) დღეგრძელი არ არის შორის მარადიული ურთიერთობის აღდგენას. მხოლოდ აქედან
და რომ არსებული – (სული) უცვალებელი და მარადმყოფია. ამ იღებს სათავეს განუყოფელ ნაწილაკებს, ცოცხალ არსებებსა და
დასკვნამდე ისინი ორივეს ბუნების შესწავლის საფუძველზე უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას შორის არსებული განსხვავების
მივიდნენ. გაგების უნარი. უზენაესის წვდომას უნდა უძღოდეს საკუთარი
თავის შეცნობა. როგორც კი ადამიანი მიხვდება განსხვავებას
შინა-არსი: ცვალებადი სხეული მარადიული არ არის. საკუთარ თავსა და უფალს შორის, მისთვის ნათელი გახდება
თანამედროვე მედიცინა აღიარებს იმ ფაქტს, რომ სხვადასხვა ნაწილისა და მთელის ურთიერობის არსი.
უჯრედების ქმედებისა და უკუქმედების შედეგად სხეული ყოველ
წამს იცვლება – იზრდება, ბერდება... ამ ცვალებადობის მიღმა დგას “ვედანტა-სუტრებში”, როგორც “შრიმად-ბჰაგავატამშიც” უზენაესი
სული – მას არაფერი ეხება, არც მატერიის ფორმა, არც შინაარსის ყოველივეს ერთადერთ შემოქმედად არის აღიარებული. მისგან
განვითარება-დაკნინება, მის მიღმა ხდება განვითარების კიბეზე შენაქმნი ლაგდება უმაღლესი და უმდაბლესი ბუნების მქონეთა
მატერიის აღმა-დაღმა სვლა. ამ დასკვნამდე მიდის ჭეშმარიტების თანმიმდევრობებად. ცოცხალი არსებები უმდაბლესი ბუნებით
ხასიათდებიან (ეს ნათლად იქნება წარმოდგენილი მეშვიდე თავში),

თუმცა მათი შექმნის ენერგიასა და შემოქმედის, ანუ ენერგიის აღწერილია, რომ სული ზომით თმის წვერის ერთი მეათიათასედის
წყაროს შორის არ არსებობს განსხვავება.(?) ენერგიის წყაროდ მაინც ტოლია. ეს დადასტურებულია “შვეტაშვატარა უპანიშადში” (5.9):
უზენაესია მიჩნეული, ენერგია, ანუ ბუნება, მასზე “თუ თმის წვერს გავყოფთ ას ნაწილად, თითოეულ მეასედს –
დაქვემდებარებული. ცოცხალი არსებები უფლის მარადი კვლავ ას ნაწილად დავანაწევრებთ – ყოველი ნაწილი სულის
განმგებლობის ქვეშ არიან, როგორც მსახურნი ბატონთან, ან ზომის იქნება”.
მოსწავლე მასწავლებელთან.
იგივე იგულისხმება შემდეგ სიტყვებშიც: “არსებობს ურიცხვი
ნათელი და გამჭვირვალეა ეს ცოდნა, მაგრამ მისი გაგება მაინც არ სულიერი ატომი, რომელთა ზომაც თმის წვერის ერთი
ძალუძს კაცს, ვიდრე იგი უმეცრების ბნელით არის მეათიათასედის ტოლია”.
მოჯადოვებული. ამგვარი ვაებისაგან თავდახსნის გზებს კი
“ბჰაგავად-გიტა” გვასწავლის, რათა ყველა დროის ყოველი ამიტომ ინდივიდუალური სული ტრანსცენდენტური ატომია –
ცოცხალი არსების გონება ღვთიური შუქით გაანათოს. მატერიალურ ატომზე მცირე არსებობს უთვალავი სულიერი ატომი
– უპატარავესი სულიერი ნაპერწკალი, რომელიც ხორციელი
ლექსი 17 სხეულის საფუძველია და მისი გავლენა მთელ სხეულზე
გახსოვდეს – რაც მთელ სამყაროს გამსჭვალავს და განეფინება, ვრცელდება, ისევე, როგორც წამლის ერთი აბი სხეულის ყველა
დაურღვეველია; არავის ძალუძს ამ უხრწნადი სულის შემუსვრა. ნაწილზე მოქმედებს. სხეულში სულის ასეთი მიმოქცევა, მისი
მყოფობა სხეულში აღიქმება ცნობიერებით. ნებისმიერ მოკვდავს
შინა-არსი: ამ ლექსში ნათლადაა ახსნილი სულის ჭეშმარიტი ესმის, რომ ცნობიერებას მოკლებული მატერიალური სხეული
ბუნება, რომლის გავლენაც მთელ სხეულზე ვრცელდება მკვდარია, ცნობიერების გაცოცხლება მკვდარ სხეულში რაიმე
ცნობიერების გზით. ყველას შეუძლია, გააცნობიეროს საკუთარი კონკრეტული მკურნალობით შეუძლებელია. ამიტომ ცნობიერების
სხეულის ან მისი რომელიმე ნაწილის ტკივილი თუ სიამოვნება. საფუძველთა-საფუძველს წარმოადგენს არა რაიმე მატერიალურ
ერთ ადამიანს ცნობიერება მხოლოდ ერთ, მისსავე სხეულს ნივთიერებათა ერთობა, არამედ სული.
მოიცავს, მისი შეცნობა-შეგრძნების გარეთ რჩება სხვა სხეულის
ტკივილი ან სიამოვნება. ამიტომ არის ყოველი ცალკეული სხეული “მუნდაკა უპანიშადში” (3.1.9) უფრო დაწვრილებით არის
ხორცშესხმული სულის გარსი, თავად სული კი ინდივიდუალურ აღწერილი ატომური სულის ზომები:
ცნობიერებად გაიგება.

“სულს ატომისათვის დამახასიათებელი ზომები აქვს და მისი აღქმა ძვრის მთელი ენერგიები გულიდან იღებს სათავეს. ნაწილაკები,
შეიძლება სრულქმნილი გონებით. ეს სული ლივლივებს ხუთი რომელთაც ფილტვებიდან ჟანგბადი სისხლში გადააქვთ, ენერგიას
სახის აირში (პრანა, აპანა, ვიანა, სამანა და უდანა), იმყოფება სულისაგან იძენენ. როდესაც ეს უკანასკნელი ტოვებს სხეულს,
გულში და მისი გავლენა ხორცშესხმულ ცოცხალ არსებათა მთელ სისხლის მბადი სისტემაც წყვეტს მუშაობას.
სხეულზე ვრცელდება. როდესაც სული აღნიშნული ხუთი სახის
მატერიალური აირისაგან დაიწმინდება, ვლინდება მისი სულიერი სამედიცინო მეცნიერება აღიარებს წითელი სხეულაკების
ზეგავლენა.” მნიშვნელობას, მაგრამ არ შეუძლია იმის დადგენა, რომ ყოველივე
ამისათვის საჭირო ენერგიის წყაროს სული წარმოადგენს. მაგრამ
ჰათჰა-იოგას სისტემის დანიშნულებაა სხვადასხვა სახის ჯდომითი მედიცინა მაინც ვერ უარყოფს, რომ გული არის სხეულის
პოზების საშუალებით წმინდა სულის გარემომცველი ხუთი სახის ენერგიათა მშობელი.
აირის მართვა არა რაიმე მიწიერი სარგებლის მიზნით, არამედ
იმისათვის, რომ მათი ტყვე სული გათავისუფლდეს. სულიერი მთელის ეს ატომური ნაწილაკები მზის სხივივით კაშკაშა
უთვალავ მოლეკულას ჰგვანან – უზენაესი უფლის, როგორც ერთი
ამრიგად, ატომური სულის ასეთი აღნაგობა მთელ ვედურ განუყოფელი მთელის, ნაწილაკები მისივე სხივების ატომისოდენი
ლიტერატურაშია დადასტურებული და ნებისმიერ საღად ნაპერწკლებია, რომლებიც ერთობლივად წარმოშობენ პრაბჰას, ანუ
მოაზროვნე ადამიანს მისი პრაქტიკულად შეცნობაც შეუძლია. უმაღლეს ენერგიას.
მხოლოდ შეშლილმა შეიძლება იფიქროს, რომ ეს სული,
ატომისოდენად წარმოდგენილი, ყოვლისგამჭოლი ვიშნუ-ტატვაა. ამრიგად ვედური ცოდნით გონებაგანათებული იქნება თუ
თანამედროვე მეცნიერებათა მიმდევარი – ვერავინ უარყოფს
ატომური სულის გავლენა ერთ სხეულს მოიცავს – “მუნდაკა სხეულში სულის არსებობას. “ბჰაგავად-გიტაში” ღმრთაებრივი
უპანიშადის” თანახმად, იგი ყოველი ცოცხალი არსების გულში პიროვნება კრიშნა დაწვრილებით განმარტავს სწავლებას სულის
იმყოფება და რაკი მისი ზომების გაგება მატერიალური შესახებ.
მეცნიერების შესაძლებლობებს აღემატება, ზოგიერთი ვაი-
მოაზროვნე სულელურად ამტკიცებს, რომ სული არ არსებობს. ლექსი 18
უდავოა, რომ ინდივიდუალური ატომური სული ცოცხალი უხრწნადი, ზღვარდაუდებელი და მარადიულია ცოცხალი არსების
არსების გულში სუფევს ზესულთან ერთად, ამიტომც სხეულის სული, ხოლო მისი ნივთიერი გარსი – სხეული გარდუვალი

სიკვდილის წერაა. ამიტომ შემართე მახვილი, ბჰარატას ნივთიერი არსებობა. სხეული სულის გარეშე, რომელიც მას
შთამომავალო! სიცოცხლეს შთაბერავს, არარაობაა.
შინა-არსი: მატერიალური სხეული მოკვდავია, იგი შეიძლება კრიშნამ ურჩია არჯუნას, ებრძოლა და ღვთაებრივი რწმენა
დაიღუპოს ახლავე ან ასი წლის შემდეგ, გააჩნია, რა დროს მსხვერპლად არ შეეწირა მატერიალური სხეულის უპირველესობის
წამოეწევა სიკვდილი. მის მარად შენარჩუნებას ვერავინ შეძლებს. მაღიარებელი თვალსაზრისისათვის.
სხეული ხილულია და საფრთხეც მრავლად ემუქრება, მაგრამ
სული იმდენად მცირეა სახილველადაც კი, რომ მტერს არ ძალუძს ლექსი 19
მისი ხილვა, მიგნებაც კი, მოკვლაზე რომ არაფერი ვთქვათ. ცოდნის თვალი დაშრეტია მას, ვინც თვლის, რომ ცოცხალი
როგორც წინა ლექსში ითქვა, იგი იმდენად მცირეა, რომ მისი არსების მოკვლა შეიძლება, და მასაც, ვისაც ჰგონია, რომ ცოცხალი
ზომების მოაზრებაც კი აღემატება კაცთა გონების შესაძლებლობას. არსება კვდება. ყველამ უნდა იცოდეს – სული არც არავის კლავს და
არც თავად მოიკვლის.
ყოველივე ამის შემდეგ არსებობს კი გლოვის მიზეზი მაშინ, როცა
თუნდაც ერთი ნამცეცა სულის მქონე ცოცხალი არსება არ კვდება, შინა-არსი: როდესაც ხორცშესხმული არსება სასიკვდილო იარაღით
რაკი მისი ამ სულის მოკვლა არ შეიძლება. ან შეგვიძლია კი არის განგმირული, უნდა ვიცოდეთ, რომ ეს სხეულს მიაყენეს მძიმე
გარკვეული დროით მაინც ან სამუდამოდ ვიხსნათ სიკვდილისაგან ჭრილობები. სხეულში მყოფი ცოცხალი არსება არ იღუპება, რაკი
ჩვენი მიწიერი და ხრწნადი სხეული?! მისი სული იმდენად მცირეა, რომ რაიმე საგობრივი იარაღით მისი
მოკვლა შეუძლებელია, ის ხელშეუხებელი რჩება. (ეს ყოველივე
უფლის სულიერი მთლიანობის ერთი უმცირესი ნაწილაკი მომდევნო ლექსებიდან უფრო ნათელი გახდება). მისი უკვდავი
დამკვიდრებულია ადამიანში, რომელიც თავისი საქმიანობის სულიერი ბუნების გამო თავად ცოცხალი არსების მოკვლაც
შესაბამისად ღებულობს მატერიალურ სხეულს. ვედანტა- გამორიცხულია – კვდება ან უნდა მოკვდეს, და ეს გარდუვალია,
სუტრებში ცოცხალი არსება შედარებულია იმ სინათლეს, რომელიც მხოლოდ მისი სხეული.
ზეგარდმო სხივოსნების განუყოფელი ნაწილია. როგორც მზის
შუქი განაპირობებს სამყაროს არსებობას, სულის სინათლეც ასე ეს სიმართლე სრულიადაც არ მოგვიწოდებს სხეულის
ასულდგმულებს მატერიალურ სხეულს. როგორც კი სული ტოვებს განურჩევლად და იოლად გამეტებისაკენ. ვედური დანაწესი
სხეულს, ეს უკანასკნელიც ეთხოვება სიცოცხლეს – ირღვევა მისი ასეთია: “არავის მიმართ იხმარო ძალადობა. ის გარემოება, რომ

ნებისმიერი ცოცხალი არსება, მისი სხეულის ხელყოფის სხეულში, არამედ სული იწვევს სხეულის დაბადებასა და
მიუხედავად, არ კვდება, არ გვაძლევს ნებას – განუსჯელად და აღსრულებას. რაც იბადება, კვდება კიდეც, მაგრამ რაკი სული
გამეტებით ვხოცოთ ცხოველები. სათანადო აუცილებლობის არშობილია, არც წარსული, არც აწმყო და არც მომავალი გააჩნია –
გარეშე სხეულის ხელყოფა დანაშაულია, და ასეთი დაუნდობლობა იგი მარადმყოფია, დაუბოლოებელი არსებობის მქონე და
არამარტო სახელმწიფოებრივი, უფლის კანონითაც ისჯება. არჯუნა თავდაპირველი. წარსულში ვერ მივაგნებთ მისი დაბადების კვალს,
ვალდებული იყო მკვლელობა ჩაედინა რელიგიური პრინციპების არც ახლანდელ და არც მომავალ დროს დააჩნდება მისი
გამო და არა საკუთარი სურვილით. მატერიალური რამ ნიშანი. ეს სხეულის მიერ შექმნილი
შთაბეჭდილების გამო ვეძებთ სულის დაბადების თარიღს და ა.შ.
ლექსი 20
სული არ იბადება და არ კვდება, იგი არც შობილა, არც ამჯერად სხეულისაგან განსხვავებით სული არასოდეს ბერდება, ამიტომ
იბადება და არც ოდესმე დაიბადება. არშობილი, მარადჟამული და ხორციელად დაბერებული კაცი ისეთსავე სულს ფლობს, როგორიც
ზეპირველია. მხოლოდ მისი მიწიერი გარსი – სხეული ემორჩილება ბავშვობაში ან მოწიფულობაში ჰქონდა. სული რაიმე საგნის
სიკვდილსა და ხრწნას. მსგავსად არ იხრწნება. ის მარტოა – ერთია და არც თანაშობელნი
ჰყავს და არც განტოტება გააჩნია. თანაშობილნი, კერძოდ შვილები,
შინა-არსი: უფლის სულის ატომური ნაწილაკი თვისობრივად თავიანთ მხრივ დამოუკიდებელი ინდივიდუალური სულები
უზენაესის, როგორც მთელის, ტოლია. იგი არ ემორჩილება არიან, საკუთარი სხეულის მფლობელნი.
სხეულისათვის ნიშანდობლივ ცვლილებებს. ზოგჯერ სულს
უწოდებენ კუტა-სთჰას, ანუ ურყევს. სხეული ვითარდება სულის თანამყოფობის წყალობით.
სხეულისათვის დამახასიათებელი განვითარების ექვსი სახის
სხეული გარდაქმნის ექვს საფეხურს გადის – იბადება დედის ცვლილება სულს არ ეხება.
წიაღიდან, იწყებს ზრდას, დაკაცდება, მოქმედებს გარკვეული
შედეგების მისაღწევად, თანდათანობით განილევა მისი “კათჰა უპანიშადში” (1.2.18) ვხვდებით შემდეგ ნათქვამს:
სასიცოცხლო ძალები და საბოლოოდ დავიწყების წყვდიადს
მიეცემა. სული ყოველი ამ საფეხურებრივი ცვლილების მიღმაა – ამ ლექსის მნიშვნელობა და შინაარსი იგივეა, რაც “ბჰაგავად-გიტას”
იგი არც იბადება, არც იზრდება და ა.შ. იგი მხოლოდ მატერიალურ ლექსისა, მაგრამ მასში არის განსაკუთრებული სიტყვა ვიპაშჩიტ,
სხეულს შემოიგარსავს. ანუ სული არც იშობა და არც კვდება რაც განსწავლულს, ცოდნის მფლობელს ნიშნავს.

სული მუდამ ცოდნით ან ცნობიერებითაა გაჯერებული, ამიტომ “ზესულიც (პარამატმა) და ნაწილაკობრივი სულიც (ჯივატმა) ერთი
ცნობიერება სულის ნიშნად ითვლება. თუ სულს ვერ მივაგნებთ და იმავე ცოცხალი არსების გულში, სიმბოლურად, ერთი სხეულის
არსების გულში, საცა ის ნამდვილად სუფევს, მაშინ მისი ხეზე სხედან; და მხოლოდ ის, ვინც ყოველგვარი მატერიალური
არსებობის შეცნობა ცნობიერების საფუძველზე შეგვიძლია. სურვილებისა და განცდებისაგან თავისუფალია, უზენაესის
ზოგჯერ ღრუბლების გამო ცაზე მზეს ვერ ვხედავთ, მაგრამ მისი წყალობით ეზიარება სულის სიდიადეს”.
შუქის გამო მის აქ არსებობაში ეჭვი არ გვეპარება. როგორც კი
ალიონზე ცას ოდნავი ნათელი გადაჰკრავს, ვხვდებით, რომ მზე კრიშნა ზეგარდმო სულია, ყოველი სულის თავწყარო, როგორც ეს
ამოდის. ნათელი გახდება მომდევნო თავებში. არჯუნა ნაწილობრივი
სულის, უფლისა როგორც ერთი მთლიანის, უმცირესი ნაწილია.
სწორედ ასევე – რაკი ყველა სხეულს, იქნება ის ადამიანის თუ მას თავისი ჭეშმარიტი ბუნება ხანდახან ავიწყდება, ამიტომ იგი
ცხოველის, რაღაც ცნობიერება გააჩნია, ვხვდებით, რომ მასში კრიშნამ ან მისმა ღირსეულმა მოციქულმა – სულიერმა
სულია დავანებული. მაგრამ სულის ეს ცნობიერება განსხვავდება მასწავლებელმა უნდა დამოძღვროს და ნათელ გზაზე გაიყვანოს.
უზენაესის ცნობიერებისაგან, რაკი ამ უკანასკნელმა ყველაფერი
მყარად იცის – წარსულიც, აწმყოც და მომავალიც. ინდივიდუალურ ლექსი 21
სულს კი გულმავიწყობა ახასიათებს. როცა იგი საკუთარ ჭეშმარიტ ო, პართჰა, როგორ უნდა მოკლას ვინმე ან ვინმეს მკვლელობის
ბუნებას ივიწყებს, კრიშნას მოუჩრდილებელი ნათელი აყენებს მიზეზი გახდეს ის, ვინც იცის, რომ სული შეუმუსვრელი,
სწორ გზაზე. მარადჟამული, არშობილი და უცვალებელია?!
კრიშნას არ შეიძლება შევკადროთ, რომ ისიც სხვა შინა-არსი: ამქვეყნად ყველაფერს თავისი დანიშნულება აქვს და
სულდგმულებივით გულმავიწყია. ეს რომ ასე იყოს, კრიშნას მხოლოდ ადამიანმა იცის, რა, სად და როგორ გამოიყენოს. თვით
მოძღვრებას – “ბჰაგავად-გიტას” რა ღირებულება ექნებოდა?! ძალმომრეობაც არ გაჩენილა დანიშნულების გარეშე.
გონებაგამჭრიახს შეუძლია მისი სწორად გამოყენება. მაგალითად,
არსებობს ორნაირი სული – უმცირესი ნაწილობრივი სული (ატმა) მოსამართლე მკვლელს სიკვდილს უსჯის, მაგრამ ვინ
და ზესული (ვიბჰუ-ატმა). ესაც დადასტურებულია “კათჰა- დაადანაშაულებს მართლმსაჯულების აღმსრულებელს
უპანიშადში” (1.2.20):(ციტატა) ძალმომრეობაში – იგი ხომ სხვის მიმართ ძალადობას სამართლის
კანონთა მიხედვით იყენებს.

კაცობრიობის სამართლის წიგნში – “მანუ-სამჰიტაში” ლექსი 22

დადასტურებულია – მკვლელი მაშინვე უნდა დაისაჯოს, რათა მის როგორც ადამიანი განიძარცვავს გაცვეთილს და ახალი
მიერ ჩადენილი ცოდვის ტვირთი მომდევნო ცხოვრებაში უფრო ტანსაცმელით იმოსება, სულიც ასევე უკუაგდებს ძველსა და
აუტანლად მძიმე არ გამოდგეს. როცა მეფე ან სამართლის სხვა უვარგისს და ახალ მატერიალურ სხეულს შეიმოსავს.
განმაჩინებელი სახრჩობელაზე აგზავნის მკვლელს, ამით ის
სიკეთის მსახურებას ეწევა. შინა-არსი: აღიარებული ფაქტია, რომ ატომური ინდივიდუალური
სული სხეულს იცვლის. თანამედროვე მეცნიერებიც კი, რომელთაც
ასევე აქაც – კრიშნა ბრძოლის ველზე სისხლისღვრისა და სულის არსებობის არა სწამთ და ვერ გაუგიათ, რომ სულია
კაცთაკვლის განკარგულებას იძლევა, მაგრამ უნდა გავიგოთ, რომ სიცოცხლის მომნიჭებელი ენერგიის წყარო, იძულებული არიან,
ეს ძალმომრეობა უმაღლესი სამართლიანობის აღსრულებას აღიარონ სხეულის განუწყვეტელი ცვლილებები ბავშვობიდან
ემსახურება და არა დანაშაულებრივ ძალადობას. არჯუნამაც ეს ყრმობამდე, ყრმობიდან სიჭაბუკემდე და სიჭაბუკიდან სიბერემდე.
მითითება უნდა შეასრულოს, როგორც უფლის სამართლიანი ნება, მოხუცებულობის შემდგომი ცვილებები სხვა სხეულზე გადადის
რაც დაფუძნებული იქნება შემდეგ რწმენაზე – არ არსებობს (ეს განვიხილეთ წინა ლექსში – 2.13).
შემთხვევა, წუთი, ადგილი, სადაც შეიძლებოდეს ადამიანის სულის
მოკვლა. ინდივიდუალური სულის გადასვლა ერთი მიუღებული
სხეულიდან ახალ სხეულში, ზესულის, როგორც
ამრიგად, სამართლის აღსრულებისათვის ე.წ. ძალმომრეობა კეთილგანწყობილი მეგობრის, წყალობით ხდება.
დაშვებულია. ქირურგიული ოპერაციის დანიშნულება ხომ არა
ავადმყოფის მოკვლა, არამედ განკურნებაა, რის გამოც თვით ვედებში, კერძოდ “მუნდაკა უპანიშადსა” და “შვეტაშვატარა
აუტანელი ტკივილებიც გამართლებულია, რასაც ექიმი აყენებს უპანიშადშიც” სული და ზესული შედარებული არიან ხის ერთ
სნეულ ადამიანს. ტოტზე მსხდომ ორ ჩიტს. ერთი ჩიტი (ინდივიდუალური ატომური
სული) ხის ნაყოფს კენკავს, მეორე (კრიშნა) კი თავის მეგობარს
ბრძოლა, რომელიც არჯუნამ კრიშნას დარიგების მიხედვით უნდა უყურებს. ორივე ჩიტი თითქოს ერთნაირია, მაგრამ მათგან ერთი
წარმართოს, სრულყოფილ რელიგიურ ცოდნაზეა დამყარებული მიწიერი სიამოვნების ტყვეობაშია – პირს იტკბარუნებს ხილით,
და ცოდვებით დამძიმების საფრთხეც არ ახლავს. მეორე კი ყურადღებას არ აქცევს ხილით დახუნძლულ ტოტს და
თავის მეინახეს შეჰყურებს. ეს უკანასკნელი კრიშნაა, ხილის ჭამით

გართული კი არჯუნა. ისინი მეგობრები არიან, მაგრამ არა უფალი ურჩევს არჯუნას – არად ჩააგდოს, თუ მის მოხუც ბაბუასა
თანაბარნი – ერთი ბატონია, მეორე – მსახური... და მოძღვარს სხეულების გამოცვლა მოუწევთ. პირიქით, უნდა
უხაროდეს სამართლიან ბრძოლაში თუ დაიღუპებიან და
როცა სულს, როგორც უზენაესის მთლიანი სულის ნაწილაკს, ეს დატოვებენ, როგორც უსარგებლო ჩენჩოს, საკუთარ სხეულს. ვინც
ურთიერთობა ავიწყდება, იგი ხიდან ხეზე ანუ სხეულიდან თავს დებს საკურთხეველზე ან სიცოცხლეს წირავს სამათლიანი
სხეულში გადადის. ზოგჯერ ჯივა-სული თავნებობს, იბრძვის ბრძოლის ველზე, უმალ შემოიძარცვავს სხეულისმიერი შედეგების
მატერიალური სხეულის ხეზე, მაგრამ როგორც კი მიხვდება და ძაძებს, შეიმოსება ნათლით და სიცოცხლის აღმატებულ
აღიარებს მეორე ჩიტს უზენაეს სულიერ მოძღვრად (როგორ საფეხურზე მკვიდრდება.
არჯუნა თავისი ნებით მიენდო კრიშნას), მიწიერიებით შებორკილი
ჩიტი უმალ განთავისუფლდება ყველა სადარდელ- ამრიგად, არჯუნას ჭმუნვა უსაფუძვლო იყო!
საზრუნავისაგან. “მუნდაკა უპანიშნადშიც” (3.1.2) და
“შვეტაშვატარა უპანიშადშიც” (4.7) დადასტურებულია ეს აზრი: ლექსი 23
(ციტატა) სულს ბასრი იარაღიც რომ აძგერო – არ განიკვეთება; ცეცხლს მიეც –
არ დაიწვება, არც წყალში დასველდება და ვერც ქარი გამოაშრობს.
“თუმცა ეს ორი ჩიტი ერთ ხეზე შემომჯდარა, ერთი, რომელიც
ნაყოფით ტკბება, მაინც აფორიაქებულია, რაღაც საზრუნავით სახე შინა-არსი: შეუძლებელია სულის მოკვლა ხმლით, წვიმით,
მოღუშვია. საკმარისია ის მიუბრუნდეს თავის მეგობარს – უფალს, ქარბორბალათი და ა.შ. ყველა იარაღი უძლურდება სულის
მიხვდეს მის დიდებულებას, მარად მშფოთვარე სული შეუვალობის წინაშე.
დაუწყნარდება და გათავისუფლდება მღელვარებისაგან”.
როგორც ჩანს, თანამედროვე იარაღამდე არსებობდა მიწის, წყლის,
არჯუნა უკვე შემოტრიალდა თავისი მარადიული მეგობრის – ჰაერის, და ეთერის და სხვათა სტიქიონური ძალის იარაღად
კრიშნასაკენ, რომლისგანაც ისმენს და სწავლობს “ბჰაგავად-გიტას”. გამოყენების პრაქტიკა. დღევანდელი ბირთვული იარაღი ცეცხლის
სწორედ ეს შეაძლებინებს მას, ეზიაროს ღვთიურ მადლს და გლოვა- გამოყენებისა და ფეთქებადი თვისებების პრინციპზეა აგებული,
ჭმუნვისაგან გათავისუფლდეს. მაგრამ უწინ მატერიალურ ელემენტებს იყენებდნენ და
ამზადებდნენ თუნდაც შემდეგნაირ იარაღს: ცეცხლისას წყლის
იარაღით უვნებელყოფდნენ.

თანამედროვე მეცნიერებს წარმოდგენა არა აქვთ, უწინ იარაღად ამრიგად, ილუზიისაგან განთავისუფლების შემდეგაც ცოცხალი
როგორ იყენებდნენ ქარბორბალას. არსება ინდივიდუალურ პიროვნებად რჩება. ეს ნათლად ჩანს
უფლის მიერ არჯუნასათვის მიცემული დარიგებიდან. არჯუნა
მიუხედავად ჩამოთვლილი ადრეული სახეობის იარაღისა და სწორედ უფლისაგან ბოძებული ამ ცოდნის საფუძველზე
თანამედროვე სრულყოფილი მეცნიერული ხელსაწყოებისა, სულის განთავისუფლდა, თუმცა ამით კრიშნას ზნეობას ვერასოდეს
ნაწილ-ნაწილ დაჭრა, მისი განადგურება არაფერს და არავის გაუთანაბრდება.
ძალუძს.
ლექსი 24
მაიავადები ვერაფრით ხსნიან იმას, თუ ინდივიდუალური სული ინდივიდუალური სული დაუნაწევრებელია, წყალში არ იხსნება,
უბრალოდ, თავისთავად უმეცრებით როგორ წარმოიშვა და ცეცხლში არ იწვის, სიმხურვალე არ აშრობს, იგი დაუშრეტელია,
მოჩვენებითი ენერგიის საფარველქვეშ მოექცა. ვერ ხსნიან იმის მარადიულად ყველგანმყოფი, უცვალებელი და მარად
შეუძლებლობას, რომ ინდივიდუალურ სულებს უზენაესი დადგინებული.
სულისაგან მოკვეთილ კი არა და მის განუყოფელ, მარად მისი
ერთობის ნაწილაკებად ეარსებათ. შინა-არსი: ყველა ეს თვისება ადასტურებს იმას, რომ
ინდივიდუალური სული სულიერი მთელის მარად დადგინებული
ინდივიდუალური სულები მარად (სანატანა) უფლის, როგორც ატომური ნაწილაკია, უცვლელი, ყოველთვის ერთსა და იმავე
მთლიანის, თანამყოფი ნაწილაკები არიან, მაგრამ ექცევიან ატომად მყოფი. ამ შემთხვევაში ძალიან ძნელია მონიზმის
ილუზიური ენერგიის საფარველქვეშ, რის გამოც სწყდებიან თეორიის გამოყენება, ვინაიდან ინდივიდუალური სული
უზენაეს უფალთან ურთიერთობას. როგორც ცეცხლისაგან ვერასოდეს გაუთანაბრდება უფლის კუთვნილ სულიერ
გამოფრქვეული ნაპერწკლები განიბნევიან აქეთ-იქით, ქრებიან, მთლიანობას.
მაგრამ თვისობრივად ცეცხლისაგან განსხვავდებიან. “ვარაჰა
პურანაში” ცოცხალი არსებები უზენაესის განუყოფელ მატერიალური უწმინდურებისაგან განთავისუფლების შემდეგ
ნაწილაკებად არიან წარმოდგენილნი. “ბჰაგავად-გიტას” ატომურმა სულმა შეიძლება უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
თანახმადაც, ისინი მარადიულისაგან გამოცალკევებული სულები კაშკაშა სხივში ნაპერწკალივით ციმციმი არჩიოს. გონიერი სულები
არიან. სულიერი პლანეტებისაკენ ისწრაფვიან, რათა უზენაესს მიეახლონ.

მნიშვნელოვანია სიტყვა “სარვა-გატა” (“ყველგანმყოფი”). ჩვენ ხომ ხშირად გვიხდება მრავალი რამის აღიარება მხოლოდ
უეჭველია, ცოცხალი არსებები უფლისმიერ სამყაროში არიან მაღალ შემოწმებულ აზრებზე დაყრდნობით – ვერავინ უარყოფს
განფენილნი. ისინი ცხოვრობენ მიწაზე, წყალში, ჰაერში, მიწის საკუთარ მამას, თუკი ამას დედის მორალური ავტორიტეტი
სიღრმეებსა და ცეცხლშიც კი. თითქოს ვერცერთი სიცოცხლე ვერ გვიკარნახებს. არ არსებობს მამის დადგენის, მის ნამდვილობაში
უძლებს ცეცხლის ალმულს და იფერფლება, მცდარი აზრია – სული დარწმუნების სხვა გზა, დედისადმი პატივისცემის გარდა.
ცეცხლში არ იწვის!
ასევეა სულის არსებობის რწმენის შემთხვევაშიც – ვედების
ეჭვგარეშეა, ცოცხალი არსებები არიან პლანეტა მზეზეც, სადაც მათ შესწავლა ამის დაჯერების ერთადერთი და ავტორიტეტული
იქაური პირობებისათვის მისადაგებული სხეულები აქვთ. თუ მზე წყაროა. სხვა სიტყვებით – სული ადამიანთა ექსპერიმეტული
დაუსახლებელია, მაშინ გამოთქმას “სარვა-გატა” (“ყველგან ცოდნის საზღვრებს მიღმაა.
მცხოვრები) აზრი ეკარგება.
ვედებში დამტკიცებულია, რომ სული ცნობიერებაა და ჩვენ
ლექსი 25 შეუკამათებლად უნდა ვაღიაროთ ეს. სხეულისაგან განსხვავებით
ამბობენ – სული თვალით ვერსადხილველი, ენით გამოუთქმელი, სული არ მორჩილებს ცვალებადობას და როგორც მარად
გონებით მოუწვდომელი და ცვლილებათა მიღმა მყოფია. თუ ამას დადგინებული, ზღვარდაუდებელ და დაუნაწევრებელ უზენაეს
გაიგებ, სხეულზე აღარც ღირს გლოვა. სულთან შედარებით მუდამ ატომური ნაწილაკის უსასრულო
სიმცირეს ინარჩუნებს. და არც დადგება ჟამი, იგი გაუტოლდეს
შინა-არსი: როგორც განვმარტეთ, სულის ზომები იმდენად მცირეა უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას – ერთიანს, დაუნაწევრებელსა
ჩვენი მატერიალური გამოთვლების თვალსაზრისით, რომ მისი და დაუსაზღვრებელ სულს.
დანახვა ყველაზე მძლავრი მიკროსკოპითაც კი შეუძლებელია.
სული უხილავია. რაც შეეხება სულის არსებობის ექსპერიმენტულ ეს კონცეფცია ვედებში ხშირად მეორდება სხვადასხვა სახისა და
დასაბუთებას, ეს არავის ძალუძს შრუტის, ანუ ვედური სიბრძნის დონის დასაბუთებით, რათა ყველამ ირწმუნოს სულის არსებობის
ნათლის გარეშე. უნდა ვაღიაროთ ეს ჭეშმარიტება, რაკი სულის უტყუარობა.
არსებობის შეცნობის სხვა რამე წყარო არ მოიძებნება. ეს
თავისთავად, ძალდაუტანებლად უნდა ვირწმუნოთ. გამეორება ხომ დედაა რაიმე საკითხის ბოლომდე და უშეცდომოდ
გაგებისა?!

ლექსი 26 ნაგლეჯების გამო და დაწყებული მოვალეობების შესრულებაზე

თუ ისევ ეჭვობ, რომ დაბადება-სიკვდილი სულის წილხვედრია, ხელს აიღებს?!
მაინც არა გაქვს გლოვის მიზეზი, ო, მკვლავმაგარო!
თანამედროვე მეცნიერები და სამხედრო შეიარაღების მესვეურნი
შინა-არსი: ყოველთვის მოიძებნებიან ბუდისტთა შეხედულებების ტონობით ქიმიურ ნივთიერებებს ხარჯავენ ვინმეს
მიმდევარი ფილოსოფოსები, რომელთაც სხეულის გარეშე სულის დასამარცხებლად. ვაიბჰაშიკას ფილოსოფიური მოძღვრების
დამოუკიდებლად არსებობის არა სწამთ. როდესაც უფალმა თანახმად, სხეულის ხრწნასთან ერთად ქრება სული, ანუ ატმა.
კრიშნამ “ბჰაგავად-გიტა” გადმოსცა, როგორც ჩანს, მოაზროვნეები მაშასადამე, არჯუნას, აღიარებდა თუ არა იგი ვედურ სიბრძნეს
მაშინაც არსებობდნენ, რომელთაც ლოკაიატიკები და ვაიბჰაშიკები ატომური სულის მარადიულობის შესახებ, გლოვის მიზეზი მაინც
ერქვათ. ეს უკანასკნელნი ამტკიცებდნენ, თითქოს სიცოცხლის არ ჰქონდა. თუკი ყოველ წამს მატერიიდან უამრავლი ცოცხალი
ნიშნები მატერიალური ნაერთის მომწიფების მდგომარეობაში არება წარმოიქმნება და ამდენივე კვდება, დარდი და თავისმტვრევა
ჩნდება. თანამედროვე მეცნიერ-ფილოსოფოსებიც ასე ფიქრობენ. რაღა საჭიროა.
მათი აზრით, სხეული მატერიალურ ელემენტთა ნაერთია და
მხოლოდ გარკვეულ სტადიაზე ვითარდება ფიზიკური და თუ სულს კვლავ დაბადება არ უწერია, მით უფრო რად აშინებდა
ქიმიური ელემენტების ურთიერთქმედება, რაც ბადებს სიცოცხლის არჯუნას საკუთარი ბაბუისა და მოძღვრის მოკვლით ჩადენილი
ნიშნებს. ანთროპოლოგიაც ამ შეხედულებებს ემყარება. მრავალი ცოდვა?!
ცრუმრწმენელი პირიც, რომლებიც ერთობ ჭარბად შემოდიან
მოდაში ამერიკაში, იზიარებენ მას და ბუდისტთა ნიჰილისტური კრიშნამ გახუმრებით მიმართა არჯუნას – ო, მკლავმაგარო (მაჰა-
სექტების ფილოსოფიასაც, რომელიც უარყოფს უფლის ერთგულ ბაჰო) და შეახსენა – იგი ქშატრია იყო და ვედური სიბრძნის
სამსახურს. თანახმად კი მისი ფიზიკური ძალმოსილება თუ სულიერი
სიმამაცე ამ კანონების შესრულებას უნდა მოხმარებოდა.
თუ არჯუნას არ სწამდა სულის არსებობა, როგორც ეს ვაიბჰაშიკას
ფილოსოფიისთვისაა დამახასიათებელი, მას მაინც არ ეძლეოდა კრიშნა არასოდეს აღიარებდა ვაიბჰაშიკას, რომელიც ვედური
მცირე მიზეზიც კი ჭმუნვა-გლოვისა – ნუთუ ვინმე დაიწყებს სიბრძნის უგულებელყოფით ცდილობს განვითარებას.
მოთქმა-ტირილს ქიმიური ელემენტებით შეკოწიწებული
ლექსი 27

ვინც იბადება, მისთვის სიკვდილი გარდუვალია; სიკვდილის ლექსი 28

შემდეგ კი კვლავ დაბადებაც წესია: ამიტომ ნურაფერს იგლოვ – შენ ყოველი არსება საკუთარ დასაბამში გამოუვლენელია და უჩინო,
შენს აუცილებელ მოვალეობას ასრულებ. შუალედურ სტადიაში ვლინდება, ხოლო გაასრულებს რა თავის
არსებობას, კვლავ უჩინოქმნილებას უბრუნდება. მაშ, რა არის
შინა-არსი: ცოცხალი არსების დაბადება მის ადრინდელ სამწუხარო?!
ცხოვრებაში საქმიანობათა შედეგებით განისაზღვრება. სიცოცხლის
ერთი ციკლის დასრულების შემდეგ იგი კვდება, რათა კვლავ შინა-არსი: თუ ვაღიარებთ ორი მიმდინარეობის ფილოსოფოსთა
დაიბადოს. დაბადება-სიკვდილის წრებრუნვაში იგი შეხედულებებს, რომელთაგან ერთს სჯერა სულის არსებობისა,
განთავისუფლების გარეშე გადადის, მაგრამ ეს მაინც არ გვაძლევს მეორეს კი არა, არცერთ შემთხვევაში მაინც არა გვაქვს გლოვის
უფლებას უაზრო მკვლელობებს, ცხოველთა ხოცვასა და ომებს მიზეზი. მათ, ვისაც სულის არსებობის არა სწამთ, ვედური
მივყოთ ხელი, თუმცა ადამიანთა საზოგადოებაში კანონისა და მოძღვრების მიმდევარნი ათეისტებს (ურწმუნოებს) უწოდებენ. ამ
წესრიგის შესანარჩუნებლად ძალმომრეობა და ზოგჯერ ომიც თეორიის აღიარების დროსაც არ ჩანს ჭმუნვის საფუძველი. თუ
გარდუვალ აუცილებლობად არის დაკანონებული. ვაღიარებთ სულის სხეულისაგან განცალკევებულად არსებობას,
უკვე ვიცით, რომ შექმნამდე მატერიალური ელემენტები
კურუქშეტრას ბრძოლა, როგორც უზენაესის ნება, შეუქცევადი გამოუვლენელნი არიან; უჩინობის ამ ნატიფი სტადიიდან მოდის
გახლდათ და ქშატრიას ვალი სამართლიანი საქმისათვის გამოვლინება ისევე, როგორც ეთერისაგან ვლინდება ჰაერი,
ბრძოლაში უნდა გამოვლენილიყო. რატომ უნდა შეშინებოდა, ან ჰაერისაგან – ცეცხლი, ცეცხლისაგან – წყალი, წყლისაგან – მიწა,
მწუხარებას მოეცვა არჯუნა თავისი ნათესავების დახოცვის გამო, ხოლო მიწა მრავალთუმრავლესი გამოვლინების წყაროა.
თუკი ამას საკუთარი მოვალეობის პირუთვნელად აღსრულება
მოითხოვდა. მას კანონის დარღვევის უფლება არ ჰქონდა, თუ მაგალითისათვის ავიღოთ ცათამბჯენი, რომელიც მიწისაგან
არადა ცოდვებით დამძიმებული გალევდა თავის სიცოცხლეს – იქმნება და გამოვლინდება; როცა იგი ინგრევა, მისი ეს მიწისმიერი
ამის კი ერთობ ეშინოდა არჯუნას. სახე კვლავ გამოუვლენელ მდგომარეობას უბრუნდება და
საბოლოო სტადიაში ატომების სახეს იღებს. ენერგიის შენახვის
თუ თავის დადგენილ მოვალეობაზე უარს იტყოდა, არჯუნა კანონი მარადმოქმედია, მაგრამ დროთა განმავლობაში საგნები ხან
სიკვდილისაგან მაინც ვერ იხსნიდა ახლობელს და თავად ვლინდებიან, ხან გამოუვლენელ მდგომარეობას უბრუნდებიან.
დაეცემოდა მოქმედების არასწორი გზის არჩევის გამო.

მაშ, რა არის საფიქრალ-სატირალი გამოვლენილსა თუ ლექსი 29

გამოუვლენელ სტადიაში?! არაფერი იკარგება – დასაბამშიც და ზოგი შეჰყურებს სულს, როგორც საოცრებას; ზოგი აღწერს მას,
ბოლო ეტაპზეც ყოველი ელემენტი უჩინოა და მხოლოდ როგორც საოცრებას; ზოგი ისმენს მასზე, როგორც საოცრებაზე.
შუალედურ სტადიაშია გამოვლენილი. ეს კი რკალურად არავითარ ვერავინ, თუნდაც მსმენელი, ვერ საცნაურჰყოფს მას.
მატერიალურ განსხვავებას არ ქმნის დასაწყისსა და დასასრულს
შორის. შინა-არსი: ვინაიდან “გიტოპანიშადი” მნიშვნელოვანწილად
უპანიშადების პრინციპებზეა აგებული, არაა გასაკვირი, რომ ასეთ
თუ ვაღიარებთ “ბჰაგავად-გიტაში” მოცემულ ვედურ დასკვნას, რამეს “კათჰა უპანიშადშიც” ვხვდებით: (ციტატა)
რომლის თანახმადაც მატერიალური სხეულები დროთა
განმავლობაში იღუპებიან (ანტავანტა იმე დეჰაჰ) და სული განსაცვიფრებელია, ატომური სული იმყოფება უზარმაზარი
ხელუხლებელი რჩება (ნიტიასიოკტაჰ შარირინაჰ), მუდამ უნდა ცხოველის სხეულშიც, ბანიანის გიგანტურ ხეშიც და მიკრობებშიც,
გვახსოვდეს, რომ სხეული სამოსელსა ჰგავს. განა ვდარდობთ რომელთა მილიონები და მილიარდები მხოლოდ წერტილისოდენა
სამოსელის გამოცვლას?! მარადიულ სულთან შედარებით ადგილს იკავებენ.
საგნობრივი სხეული არმოსატანია! ეს უკანასკნელი მოჩვენებითია,
როგორც ძილში ნანახი ზმანებანი – მაგალითად, ცაში დავფრინავთ გაუნათლებელი ან რწმენადაშრეტილი ადამიანები ვერ ხვდებიან
ან მეფურად ეტლში ვართ გამოჭიმულნი... გაახელ თვალს, ინდივიდუალური ატომური სულის საოცარ თვისებებს, თუმცა
გაიფანტება მოჩვენება და აღმოჩნდება, რომ არც ცაში ვართ და ამას განმარტავს ცოდნის დიდი ავტორიტეტი, რომელიც სამყაროს
აღარც ეტლია სადმე. პირველ მკვიდრ ცოცხალ არსებას – ბრაჰმასაც კი ასწავლიდა.
მოვლენებზე უხეში მატერიალისტური შეხედულებების გამო დღეს
ვედური სიბრძნე მატერიალური სხეულის არარსებობის რწმენის ადამიანთა უმრავლესობას ვერც წარმოუდგენია – როგორ შეიძლება
საფუძველზე საკუთარი თავის შეცნობისაკენ მოგვიწოდებს – ესოდენ მცირე ნაწილაკი ერთდროულად იყოს ასე დიდიც და ასე
არცერთ შემთხვევაში არ ღირს დასაღუპავად განწირული სხეულის პატარაც.
დატირება.
გამოდის, რომ ხალხს აოცებს სული მხოლოდ მისი აგებულების
აღწერილობის გამო. მატერიალური ენერგიით თავგზააბნეულები
იმდენად არიან ჩაფლულნი გრძნობათა დაკმაყოფილების მორევში,

რომ თვითშემეცნებისათვის ძალიან ცოტა დროღა რჩებათ; თუმცა გამოცდილება შეიძინოს. უფლის ჭეშმარიტი სახის შეცნობის
ფაქტია, რომ თვითრეალიზაციის გარეშე არსებობისათვის ღირსი შეიძლება გახდეს მხოლოდ მისი წმინდა ერთგული
ბრძოლაში ყოველი საქმიანობა მარცხით მთავრდება. უზენაესისავე უმიზეზო წყალობით. ამგვარი ღირსქმნის სხვა გზა
არ არსებობს!..
ნუთუ, ვეღარ უნდა შეიგნონ, რომ ადამიანმა სულზე უნდა
იფიქროს და ამით მოერიოს მატერიალურ უბედურებას. ლექსი 30
ო, ბჰარატას შთამომავალო, შეუძლებელია სულის მოკვლა, თუმცა
ზოგნი, რომელთაც სურთ სულის შესახებ რაიმე იცოდნენ, იგი ამ მოკვდავ სხეულში ცხოვრობს. ამიტომ ნურც ერთ ცოცხალ
შეიძლება შესაბამის წრეში დაესწრონ სპეციალურ ლექციებს, არსებაზე ნუ იდარდებ.
მაგრამ ამ ურთულესი საკითხის გასაგებად მოუმზადებელნი
ტყუვდებიან, იჯერებენ, რომ ზესული და ატომური სული შინა-არსი: ახლა უფალს გამოაქვს იმ თავის დასკვნა, რომელშიც
ერთმანეთისაგან ზომებით არ განსხვავდებიან. ძალიან ძნელად მარად უცვალებელი სულის შესახებ გვასწავლიდა. მისი
მოიძებნება პიროვნება, რომელსაც ზესულისა და ატომური სულის დასაბუთებით, სული უკვდავია და სხეული წარმავალი. ამიტომ
მდგომარეობა, დანიშნულებები, ურთიერთობები და ყოველი არჯუნამ, როგორც ქშატრიამ, არ უნდა შეაქციოს ზურგი თავის
დიდი თუ მცირე დეტალი სრულყოფილად ესმოდეს. კიდევ უფრო მოვალეობას იმის შიშით, რომ მისი ბაბუა და მასწავლებელი, ანუ
ძნელია იმ ადამიანის პოვნა, რომელმაც სულის შესახებ ცოდნით ბჰიშმა და დრონა, ბრძოლაში მისი მახვილით განიგმირებიან. შრი
სრული სიკეთე ჰპოვა და სულ სხვაგვარად შეუძლია სულის კრიშნას ავტორიტეტზე დაყრდნობით ადამიანმა უნდა ირწმუნოს
დახასიათება. ასეთი პიროვნებების ცხოვრება მარად წარმატებული ის, რომ არსებობს სული – განსხვავებული მატერიალური
იქნება. სხეულისაგან, და არა ის, რომ არ არსებობს სული; მან უაზრობად
უნდა მიიჩნიოს, თითქოს ქიმიურ ნივთიერებათა
სული გაგების უადვილესი გზაა, ვაღიაროთ “ბჰაგავად-გიტას” ურთიერთქმედების შედეგად მატერიალური სიმწიფის გარკვეულ
შეგონებანი, რასაც უმაღლესი ავტორიტეტი უფალი კრიშნა სტადიაზე სიცოცხლის ნიშნები ვითარდება.
გადმოგვცემს. არამც და არამც არ უნდა შეგვაცდინოს სხვა
თეორიებმა. სანამ ადამიანი კრიშნას უზენაეს ღვთაებრივ სული უკვდავია და ეს შეუვალი ჭეშმარიტებაა, მაგრამ ეს რწმენა
პიროვნებად აღიარებას შეძლებდეს, ამ და წინა ცხოვრებებშიც ძალმომრეობის, სხვისი სიცოცხლის ხელყოფის უფლებას არ
რთული ეპითიმიები უნდა გაიაროს, მსხვერპლშეწირვების დიდი

იძლევა. სამართლიანი ბრძოლის აუცილებლობას თვით უფალი არაძალმომრეობა პოლიტიკაში დიპლომატიურ მოლაპარაკებათა
ადასტურებს – ეს ბრძოლა უსათუოდ უნდა შედგეს. საშუალებით ხორციელდება, მაგრამ როცა ეს უკანასკნელი
უძლური ხდება, რაიმე ნაყოფი გამოიღოს, დამნაშავეს – იქნება ეს
ლექსი 31 კერძო პირი, საზოგადოებრივი ჯგუფი თუ ქვეყანა – ძალა უნდა
შენი, როგორც ქშატრიას, განსაკუთრებულ მოვალეობაზე ფიქრისას დაუპირისპირდეს. რელიგიურ კანონთა წიგნში ნათქვამია:
გახსოვდეს – შენთვის არ არსებობს იმ ბრძოლაზე უკეთესი
საქმიანობა, რომელიც ღვთის ნებით სრულდება. ნუღარ ყოვნდები, “მეფე ან ქშატრია, რომელიც ბრძოლის ველზე მტერ მეფეს ებრძვის,
შემართე მახვილი! ღირსია იმისა, რომ სიკვდილის შემდეგ ზეციურ პლანეტაზე
ამაღლდეს, მსგავსად იმ ბრაჰმანისა, რომელიც სამსხვერპლო
შინა-არსი: საზოგადოების ოთხი ფენიდან მეორე ფენას, რომელსაც ცეცხლში ცხოველთა შეწირვით ზეციურ პლანეტებს აღწევს.”
ქვეყანათა სწორი მმართველობა ევალება, ქშატრია ეწოდება. ქშატ
ნიშნავს ზიანს. მას, ვინც ვინმეს იცავს ზიანისაგან (ტრაიატაე – გასაგებია, რომ რელიგიური პრინციპების კვალობაზე ბრძოლის
დაცვა), ქშატრიად უხმობენ. ველზე ვინმეს მოკვლა და სამსხვერპლო ცეცხლში ცხოველთა
შეწირვა ძალმომრეობად არ ითვლება, ვინაიდან ყოველივეს, რაც
ქშატრიები წვრთნას ტყეში გადიან და კვლასაც იქ სწავლობენ. სჯულისმიერია, სიკეთე მოაქვს. შეწირული ცხოველი, სახეობიდან
ისინი დახეტიალობენ უსიერ ტყეში, ეძიებენ ხიფათს, აწყდებიან სახეობაში თანდათანობითი ევოლუციური პროცესის გაუვლელად,
ვეფხვს, აღიზიანებენ და იწვევენ მას და ხმლით კლავენ. ასე უმალვე ადამიანად ყოფნის უპირატესობას აღწევს, ბრძოლის
მოკლულ ვეფხვს სამეფო წესით წვავდნენ – ამ ადათს დღესაც ველზე მოკლული ქშატრიაც ზეციურ პლანეტებზე მაღლდება
იცავენ ჯაიაპურის შტატის ქშატრია მეფეები. ისევე, როგორც ბრაჰმანი, აღწევს ამას მსხვერპლშეწირვის
შესრულებით.
ქშატრიები საგანგებოდ იწვრთნებოდნენ ბრძოლაში
მოწინააღმდეგის გამოწვევისა და დამარცხების ხელოვნებაში. ეს არსებობს ორი სახის სვა-დჰარმა (განსაკუთრებული მოვალეობა).
დაშვებული იყო ღვთის ნებით, რადგან ძალმომრეობა ცხოვრებაში განთავისუფლებამდე ადამიანმა რელიგიური პრინციპების
ზოგჯერ აუცილებელი ხდებოდა. ამრიგად, ქშატრიების შესაბამისად უნდა შეასრულოს საკუთარ სხეულთან
დანიშნულება არასოდეს ყოფილა სანიასას, ანუ განდეგილობის დაკავშირებული განსაკუთრებული მოვალეობები, რათა ხსნას
წესით ცხოვრება. მიაღწიოს. ამის შემდეგ სვა-დჰარმა ანუ სპეციფიკური მოვალეობა

სულიერებას იძენს და საგნობრივ სხეულთან კავშირს წყვეტს. ჩვენ კარგს არაფერს გვიქადის – სამუდამოდ ჯოჯოხეთში
სიცოცხლეზე სხეულისეული კონცეფციის თანახმად არსებობს მიგვიჩენს სამყოფელს.”
ბრაჰმანთა და ქშატრიათა შესაბამისი განსაკუთრებული
მოვალეობები და შეუძლებელია ამ უკანასკნელთათვის თავის არჯუნას ეს განცხადება მხოლოდ მისი უგუნურების ნაყოფი იყო.
არიდება. მას სურდა შეესრულებინა მოვალეობა, ოღონდ ძალადობისა და
სისხლისღვრის გარეშე. ამას კი ქშატრია ვერ მოახერხებს, რადგან
სვა-დჰარმა უფლის დაწესებულია (ეს საკითხი მეოთხე თავში ომში ძალის გამოუყენებლობა შეუთავსებელია მის
იქნება განხილული). სხეულის გაგების დონეზე სვა-დჰარმას მრავალსაუკუნოვან, რელიგიურ კანონებით დადგინებულ
ეწოდება ვარნაშრამა-დჰარმა, ანუ სულიერი შემეცნების გზით მოვალეობასთან.
ადამიანისათვის დახმარება.
დიდი სწავლულის, ვიასადევას მამის – პარაშარას მიერ დაწესებულ
ადამიანთა ცივილიზაცია იწყება ვარნაშრამა-დჰარმას რელიგიურ კანონთა წიგნში – “პარაშარა-სმრიტიში”, ნათქვამია:
საფეხურიდან, ანუ იმ მოვალეობების შესრულებიდან, რომელიც
შეძენილი სხეულისათვის დამახასიათებელი ბუნების მოდუსებს “ქშატრიას მოვალეობაა მოქალაქეთა დაცვა ყოველგვარი
შეესაბამება. მაღალი ავტორიტეტების მითითებათა თანახმად, განსაცდელისაგან და ამ მიზნის აღსრულების გზაზე საჭირო
მოღვაწეობის ნებისმიერ სფეროში საკუთარი მოვალეობის ძალმომრეობასაც უნდა მიმართოს, რათა კანონი აღასრულოს და
შესრულება ადამიანს ეხმარება, მიაღწიოს სიცოცხლის მაღალ ქვეყანაში წესრიგი უზრუნველყოს. ამიტომაც მოეთხოვება,
საფეხურს. ილაშქროს, დაიპყროს მტრულად განწყობილი ქვეყნები, სძლიოს
მოწინააღმდეგეს – მეფე იქნება იგი თუ მეომარი და რელიგიური
ლექსი 32 პრინციპებით მართოს ქვეყანა.”
ო, პართჰა, ბედნიერ არიან ქშატრიები – მათ, როგორც წყალობა,
ეძლევათ ბრძოლის ისეთი შესაძლებლობა, რომელიც მათ ზეციური ყოველივე ამის გათვალისწინების შემდეგ არჯუნას აღარ რჩებოდა
პლანეტებისკენ უხსნის გზას. ბრძოლიდან თავის არიდების იოტისოდენი მიზეზიც კი: თუ
მტერს დაამარცხებდა, ძალაუფლებით დატკბებოდა; თუ ომში
შინა-არსი: როგორც კაცობრიობის უმაღლესი მოძღვარი, უფალი სიკვდილი ეწერა, ზეციურ პლანეტათა კარიბჭენი მისთვის
კრიშნა გმობს არჯუნას პოზიციას, რომელიც ამბობდა: “ეს ბრძოლა ფართოდ განიხმებოდა და სამარადჟამო ნეტარებას ეზიარებოდა.

ლექსი 33 ლექსი 34
მაგრამ თუკი ბრძოლის სჯულისმიერ ვალს ზურგს შეაქცევ, ხალხი მარად შენ შერცხვენაზე იალაპარაკებს; სახელოვან ადამიანს
უკუაგდებ საკუთარი დანიშნულების აღსრულების კი ნაძრახ სიცოცხლეს სიკვდილი უჯობს.
აუცილებლობას, ცოდვებით დამძიმებული მეომრის სახელსაც
წაიხდენ. შინა-არსი: როგორც მეგობარსა და ფილოსოფოსს, უფალ კრიშნას
არჯუნასათვის საბოლოო განაჩენი გამოაქვს: “არჯუნა, თუკი ომის
შინა-არსი: არჯუნა განთქმული მეომარი იყო, მრავალ დიად დაწყებამდე ბრძოლის ველს მიატოვებ, ხალხი გულდედალ
ნახევარღმერთთან გამოსცადა თავისი ძალგულოვნება. მარტო ქშატრიად მოგნათლავს. იქნებ შენთვის სულ ერთია,
შივასთან ბრძოლაში მოხვეჭილი სახელი რად ღირდა! შთამომავლობა აუგად მოგიხსენიებს თუ არა. იქნებ ფიქრობ, რომ
ბრძოლის ველიდან გაქცევით საკუთარ სიცოცხლეს იხსნი?! გიჯობს
ერთხელ მონადირის ტანსაცმელში გამოწყობილ უფალ შივას ბრძოლაში მოკვდე. შენნაირი პატივდებული ადამიანისთვის
შეერკინა არჯუნა და დაამარცხა კიდეც. მისი ვაჟკაცობით სახელის წახდენა სიკვდილზე უარესია. ამიტომ სიკვდილს არ
ნასიამოვნებმა შივამ საჩუქრად იარაღი – პაშუპატა-ასტრა უბოძა. უნდა გაექცე; იარაღით ხელში უნდა დაეცე. თუ ჩემთან მეგობრობას
დრონაჩარიამაც დალოცა მისი უდრეკი მეომრული შემართება და არასწორად გამოიყენებ, ეს სირცხვილს მოგიტანს და საქვეყნოდ
ლოცვას საჩუქრად განსაკუთრებული იარაღი მიაყოლა, რითაც სახელს წაგიხდენს.”
არჯუნას საკუთარი მოძღვრის მოკვლაც შეეძლო. მრავალმა
ავტორიტეტულმა პირმა, თვით ზეციური სამყაროს მბრძანებელმა ამრიგად, უფალმა არჯუნას საბოლოო განაჩენად უკან დახევის
ინდრამაც აღიარა არჯუნას სამხედრო დიდოსტატობა. ნაცვლად ბრძოლაში სიკვდილი გამოუტანა.
მაგრამ მის ამ ძლევამოსილ სახელს ახლა საფრთხე დაუმუქრა – თუ ლექსი 35

ბრძოლის ველს მიატოვებდა, ამით არად ჩააგდებდა თავის სახელგანთქმული მხედართმთავრები, შენი სახელისა და დიდების
მოვალეობას, სახელსა და დიდებასაც ქარს გაატანდა. ამით თაყვანისმცემელნი, იფიქრებენ, რომ მხოლოდ ლაჩრობამ დაგრია
ჯოჯოხეთის ცეცხლში ტანჯვისაკენ გზა გახსნილი იყო, საითაც იგი ხელი და დაგატოვებინა ბრძოლის ველი. ღირსებაშელახულს
ცოდვებით დამძიმებული წავიდოდა არა ბრძოლის, არამედ ვეღარაფერი გიშველის.
ბრძოლაზე უარის თქმის გამო.

შინა-არსი: უფალი კრიშნა აგრძელებს არჯუნასათვის განაჩენის გაიგმირებოდა, მისთვის ზეციური პლანეტებისაკენ გზა ხსნილი
გამოტანას: “ნუ გგონია, რომ ისეთი დიადი მხედართმთავრები, იყო ამაღლების დასამკვიდრებლად.
როგორებიც არიან დურიოდჰანა, კარნა და მათი თანამედროვენი,
იფიქრებენ, რომ ბრძოლის ველი ძმებისა და ბაბუისადმი ლექსი 38
სიბრალულმა მიგატოვებინა. არა, ისინი ჩათვლიან, რომ საკუთარი მოიკრიბე მხნეობა, ნუ იფიქრებ ბედნიერება-უბედურებაზე,
სიცოცხლის საფრთხეს გაექეცი და ღირსებააყრილს აღარავინ ზარალსა თუ მოგებაზე, გამარჯვებასა თუ მარცხზე და იბრძოლე,
მოგაგებს პატივს.” იბრძოლე... ამ გზით არასოდეს დაიდებ ცოდვას.
ლექსი 36 შინა-არსი: ახლა უფალი კრიშნა პირდაპირ აცხადებს, რომ არჯუნამ

მტრებს პირს ვერ აუკრავ – ლაფში ამოსვრიან შენ სახელს და უნდა იბრძოლოს, რაკი მისი მოვალეობის პირუთვნელად
აბუჩად აიგდებენ შენ ვაჟკაცობას. რა მოგაყენებს ამაზე მწარე შესრულებისათვის აუცილებელია ბრძოლა. ბრძოლა
ტანჯვას?! ბრძოლისათვის – ასეთია უფალი კრიშნას ნება. კრიშნას
ცნობიერებაში მოქმედებისას უნდა გამოირიცხოს ფიქრი
შინა-არსი: თავდაპირველად უფალი კრიშნა გააკვირვა ნათესავთა ბედნიერებასა და უბედურებაზე, მოგებასა და ზარალზე,
მიმართ არჯუნას უადგილო თანაგრძნობამ და ეს არიელისათვის გამარჯვებასა და მარცხზე – ყველაფერი კრიშნას ნებისამებრ უნდა
შეუფერებელ საქციელად მიიჩნია. შემდეგ მრავალმხრივ აღსრულდეს – აი, ეს არის ტრანსცენდენტური ცნობიერება. ამ
დაუმტკიცა მას მისი გულჩვილობის უაზრობა. შემთხვევაში მატერიალური მოქმედებების შედეგები
გამორიცხულია. ვინც საკუთარ გრძნობებს მონად დასდგომია და
ლექსი 37 მათ დასაკმაყოფილებლად იღწვის – ვნების მოდუსში იქნება, თუ
ო, კუნტის შვილო, შენ აქ – ამ ბრძოლის ველზე მოკვდები და სათნოების – უსათუოდ მიეგება მისაგები, კარგი ან ცუდი. ის კი,
ზეციურ პლანეტებს შეუერთდები, ან მიწიერ მეუფებას ვინც მთლიანად კრიშნას ცნობიერებაში დაიგულვა თავი,
დაეპატრონები და განცხრომას მიეცემი. ამიტომ გასალკდევდი, თავისუფალია, მისი ყოველგვარი მორჩილების კირთები
აიღე მახვილი და მტერს შეები. დამსხვრეულია. მიწიერ გაწამაწიაში ჩაფლული ადამიანისაგან
განსხვავებით, იგი უკვე აღარავისი მოვალე არ არის ამქვეყნად.
შინა-არსი: მიუხედავად იმისა, რომ არჯუნას გამარჯვება საეჭვო
იყო, მაინც ვალდებული იყო, ებრძოლა. თუ მტრის მახვილით ნათქვამია: (ციტატა)

“ვინც ბოლომდე მიენდო კრიშნას, უარი თქვა ყველა სხვა დაკმაყოფილება ედო. როგორც ნათესავების დათრგუნვის, ისე
ვალდებულებაზე, აღარავის წინაშეა მოვალე – არც მათი დანდობით გამოწვეული ბედნიერება საკუთარ გრძნობათა
ნახევარღმერთების, არც ბრძენ-მოძღვართა, არც ხალხის, არც დაკმაყოფილებას ემსახურება, მიუხედავად იმისა, რომ
საზოგადოების და არც წინაპრების”,(ბჰაგ.11.5.41). გონიერებითა და მოვალეობის მსხვერპლად გაღებით სრულდება.
მოცემულ ლექსში კრიშნა მხოლოდ ზოგადად უხსნის არჯუნას კრიშნას უნდოდა არჯუნას კარგად გაეგო, რომ ბაბუამისის
საკითხს, რასაც მომდევნო თავებში უფრო მოეფინება ნათელი. სხეულის მოკვლით უშუალოდ მის სულს ვერაფერს დააკლებდა,
ამიტომ განუმარტა ყოველი ინდივუალური სულის მარადიულობა
ლექსი 39 თავად უფლის ჩათვლით. ყველა ისინი ინდივიდუალურად
აქამდე ეს ცოდნა გამოწვლილვით მოგაწოდე, შეგონებითა და არსებობდნენ წარსულში, ინდივიდუალურები არიან აწმყოში და
განსჯით გადმოგეცი. ახლა ამ სწავლებას კარმიული შედეგებისაგან ასეთებად დარჩებიან მომავალშიც; მხოლოდ სამოსელივით
თავისუფალი შრომის ახსნით გაგაგებინებ. ო, პართჰას შვილო, გამოიცვლიან სხეულებს. ინდივიდუალურობას მატერიალური
ამგვარი სიბრძნით გონებაგანათებული იღვაწებ და მიწიერი გარსის ტყვეობისაგან თავდახსნის შემდეგად ვინარჩუნებთ.
საქმიანობის მარწუხებიდან განთავისუფლდები. უფალმა კრიშნამ სულისა და სხეულის შესახებ არსებული
ანალიტიკური ცოდნა დიდი სიზუსტით მიაწოდა არჯუნას.
შინა-არსი: “ნირუქტის”, ანუ ვედური ლექსიკონის მიხედვით,
სანქჰია ნიშნავს მოვლენების დაწვრილებით აღწერას. იგი, აგრეთვე, “ნირუქტის” მიხედვით, ეს აღწერილობითი მრავალმხრივი ცოდნა
ეხება მოძღვრებას, რომელიც სულის ჭეშმარიტ ბუნებას სულისა და სხეულის შესახებ იწოდება სანქჰიად. მას არაფერი აქვს
განმარტავს; იოგა კი გრძნობათა მართვას გულისხმობს. საერთო ათეისტი კაპილას სანქჰია ფილოსოფიასთან. თვითმარქვია
კაპილას სანქჰიამდე დიდი ხნით ადრე ეს მოძღვრება “შრიმად-
არჯუნას განზრახვა – ხელი აეღო ბრძოლაზე – გრძნობათა ბჰაგავატამში” იყო განმარტებული ჭეშმარიტი უფალი კაპილას, ანუ
გამოძახილი იყო. დაივიწყა რა თავისი უპირველესი მოვალეობა, უფალი კრიშნას ინკარნაციის მიერ. საკუთარ დედასთან,
უარი თქვა ომზე იმ რწმენით, რომ ძმებისა და ბიძაშვილების დევაჰუტისთან, საუბარში მან ნათლად განმარტა, რომ პურუშა, ანუ
სიცოცხლის შენარჩუნება უფრო მეტ ბედნიერებას მოუტანდა, უზენაესი უფალი ყოვლის შემოქმედია, პრაკრიტიზე, ანუ ბუნებაზე
ვიდრე მათი დახოცვით მოპოვებული სამეფო ხელისუფლებით თვალის მოვლებით ქმნის ყველაფერს. ეს აღიარებულია ვედებსა
ტკბობა. ორივე ვარაუდს საფუძვლად მხოლოდ გრძნობათა და გიტაში.

ვედებში აღწერილია, რომ უფალმა პრაკრიტის, ანუ ბუნებას აღწევს. უფალი ამბობს, რომ მხოლოდ მათ აჯილდოებს
გადაავლო თვალი და აღავსო იგი უმცირესი ინდივიდუალური სიყვარულისა და ერთგულების ჭეშმარიტი ცოდნით, ვინც
სულებით, რომლებიც მატერიალურ სამყაროში საკუთარ ტრანსცენდენტური სიყვარულით გამუდმებით არიან დაკავებული
გრძნობათა ნების აღმსრულებლები არიან და მატერალური მისი ერთგული სამსახურით. ამ გზით ერთგულს ადვილად
ენერგიით მოჯადოებულთ, თავიანთი არსებობა დიდ განცხრომად შეუძლია მიეახლოს უფალს მის მარადიულ ნეტარ
მიაჩნიათ. ისინი ამგვარ ცნობიერებას ინარჩუნებენ პირველსამყოფელში. ამრიგად, ამ ლექსში ნახსენები ბუდდჰი-იოგა
განთავისუფლების უკანასკნელ ეტაპამდე, როდესაც ცოცხალი უფლის ერთგულ სამსახურს მიანიშნებს, ხოლო ზემოთ
არსება მაღლდება სურვილამდე, გახდეს უფლის ტოლი. ეს მაიას, აღნიშნული სიტყვა სანქჰიას არაფერი აქვს საერთო თვითმარქვია
ანუ გრძნობათა დაკმაყოფილების ილუზიის უკანასკნელი მახეა და კაპილას მიერ გადმოცემულ ათეისტურ სანქჰია-იოგასთან.
თავის მოტყუებაში გატარებული მრავალი დაბადების შემდეგ თუ
ენდობა ბოლომდე დიადი სული ვასუდევას, უფალ კრიშნას, ამ ფილოსოფიას არც თავის დროზე ჰქონია რაიმე გავლენა. არც
რითაც დაასრულებს კიდეც უმაღლესი ჭეშმარიტების ძიების უფალი კრიშნა თვლიდა ამ უღვთო აზრობრივ სპეკულაციებს
რთულ და ხანგრძლივ გზას. ხსენების ღირსად. ჭეშმარიტი სანქჰია, როგორც საღი გონების
ნაყოფი, “შრიმად-ბჰაგავატამშია” აღწერილი ჭეშმარიტი უფალ
კრიშნაზე მინდობით არჯუნამ უკვე აღიარა იგი თავის სულიერ კაპილას მიერ, მაგრამ თვით ამ უკანასკნელის ნააზრევსაც არაფერი
მოძღვრად: შიშიას ტე ჰამ შადჰი მამ ტვამ პრაპანნამ. ამიტომ კრიშნა აქვს საერთო აქ განხილულ საკითხებთან.
მას ახლა ბუდდჰი-იოგაში (ანუ კარმა-იოგაში) ან სხვაგვარად რომ
ვთქვათ, მხოლოდ უფლის დასაკმაყოფილებლად ერთგულ მოცემულ ლექსში სანქჰია სხეულისა და სულის ზედმიწევნით
სამსახურში გაწეული საქმიანობის შესახებ ესაუბრება. მეათე თავის აღწერას ნიშნავს. არჯუნას ბუდდჰი-იოგამდე, ანუ ბჰაკტი-იოგამდე
მეათე ლექსში ნათლად არის განმარტებული, რომ ბუდდჰი-იოგა მიყვანის მიზნით უფალმა კრიშნამ თვალწინ გადაუშალა და
არის უშუალო ურთიერთობა ყოვლის გულში პარამატმას სახით შთააგონა სულის ბუნება და რაობა. მაშასადამე, უზენაესის სანქჰია
მყოფ უფალთან. მაგრამ ერთგული სამსახურის გარეშე ამგვარი და უფალ კაპილას მიერ “ბჰაგავატამში” აღწერილი სანქჰია ერთი
კავშირი შეუძლებელია. ამიტომ ის, ვისაც უფალთან ერთგული, ან და იგივეა – ორივე ბჰაკტი-იოგაა. ამას ემყარებოდა კრიშნას
ტრანსცენდენტური სასიყვარულო ურთიერთობა აკავშირებს, ან განაცხადი: მხოლოდ გონებაშეზღუდულნი განასხვავებენ სანქჰია-
სხვანაირად რომ ვთქვათ, კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება იოგას ბჰაკტი-იოგასაგან. (ციტატა). ეს უკანასკნელნი იმასაც
უფლის განსაკუთრებული წყალობით ბუდდჰი-იოგას საფეხურს

ამტკიცებენ, რომ “ბჰაგავად-გიტაში” სწორედ უღვთო (ათეისტურ) ტრანსცენდენტური მოღვაწეობაა, როდესაც უმნიშვნელო
სანქჰია-იოგას შესახებ არის საუბარი. წამოწყებასაც კი არ ხვდება რაიმე წინააღმდეგობა და ძალისხმევის
ნატამალიც კი არც ერთ საფეხურზე არ იკარგება. მატერიალურ
ამრიგად, ბუდდჰი-იოგა კრიშნას ცნობიერებაში სრული დონეზე დაწყებული ნებისმიერი საქმე ბოლომდე თუ არ იქნა
თავდავიწყებითა და ერთგული სამსახურის ცოდნით შრომას მიყვანილი, მთელი მცდელობა წყალში იყრება. მაგრამ კრიშნას
ნიშნავს. ვინც მხოლოდ უფლის სასიამოვნოდ იღწვის, რაოდენ ცნობიერებაში წამოწყებულ ყოველ საქმიანობას ახლავს მუდმივი
მძიმეც არ უნდა იყოს მისი გარჯის უღელი, ბუდდჰი-იოგას შედეგი, თუმცა შეიძლება საქმე დასრულებული არც იყოს. ამგვარი
პრინციპებს იცავს და მარად ტრანსცენდენტურ ნეტარებას საქმის მოწადინე სამუშაოს დაუსრულებლობის შემთხვევაშიც
განიცდის, უფლის წყალობით სულიერ ცოდნას ეზიარება და არაფერს აგებს. შემდგომ მცდელობას იგი იქიდან იწყებს, სადაც
ზედმეტი ძალისხმევის გარეშე აღწევს სრულ განთავისუფლებას. გაჩერდა. მიწიერ გარჯა-შრომაში კი ას პროცენტიანი წარმატების
გარეშე ყველაფერი უშედეგოდ სრულდება. აჯამილა კრიშნას
კრიშნას ცნობიერებაში მოღვაწეობისას და კარმიულ საქმიანობას ცნობიერებაში თავის მოვალეობას არც თუ მთლად ასრულებდა,
შორის დიდი განსხვავებაა; განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე მაგრამ უფლის წყალობით საბოლოოდ სრული ნეტარება ებოძა.
ოჯახის ან მიწიერი ბედნიერების მისაღწევად გრძნობათა ამასთან დაკავშირებით “შრიმად-ბჰაგავატამში” (1.5.17) მშვენიერი
დაკმაყოფილებას ეხება. ლექსი არსებობს: (ციტატა)
ამდენად, ბუდდჰი-იოგა ადამიანის მიერ შესრულებული “თუ ადამიანი თავს ანებეს მიწიერ მოვალეობასა და კრიშნას
ტრანსცენდენტური საქმიანობაა. ცნობიერებაში შრომობს, შემდეგ კი ეცემა, რადგან ვეღარ ასრულებს
ამ შრომას, რას კარგავს? მაგრამ რა სარგებელი აქვს კაცს, რომელიც
ლექსი 40 სრულყოფილად ეწევა მიწიერ მოღვაწეობას?” ან, როგორც
ამგვარი მცდელობისას იოტისოდენიც არაფერი იკარგება. ამ გზაზე ქრისტიანები ამბობენ: რა სიკეთეს მოუტანს ადამიანს მთელი
მცირეოდენ წარმატებასაც კი შეუძლია ადამიანი უდიდესი ქვეყნიერების შეძენა, თუკი ამით თავის სულს ავნებს.
განსაცდელისაგან დაიფაროს.
მატერიალური საქმიანობა და შედეგები სხეულის სიკვდილთან
შინა-არსი: კრიშნას ცნობიერებით, ანუ კრიშნას სასიკეთოდ ერთად მთავრდება. მაგრამ კრიშნას ცნობიერებაში ნაღვაწი
გრძნობათა დაკმაყოფილებით საქმიანობა უმაღლესი პიროვნებას სხეულის დაკარგვის შემდეგაც კვლავ უზენაესთან

აბრუნებს. ყოველ შემთხვევაში, მომავალ ცხოვრებაში დიდად განკითხვა აღარად მიაჩნიათ, რადგან მათი ქმედებები უკვე
განათლებული ბჰრაჰმანის ან მდიდარი არისტოკრატის ოჯახში ღვთიურ დონეზე მიმდინარეობს და აღარ ექვემდებარებიან რაიმე
კვლავ ადამიანად დაიბადება და შემდგომი ამაღლების შინაარსობრივ ორმაგ გაგებას – ცუდი თუ კარგი, ცოდო თუ მადლი
შესაძლებლობა ეძლევა. ასეთია კრიშნას ცნობიერებაში და ა.შ.
მოღვაწეობის გამორჩეული თვისება.
კრიშნას ცნობიერების უმაღლესი სრულქმნა სიცოცხლეზე
ლექსი 41 მატერიალისტური შეხედულებების ბორკილთაგან თავდახსნაა.
ამ გზაზე მდგომთა მისწრაფება მტკიცეა და მიზანი ერთი. ო, ასეთი ღირსქმნა კრიშნას ცნობიერების თანდათანობითი
კურუთა საყვარელო შვილო, მრავლად განტოტვილ- განვითარებით თავისთავად და ძალდაუტანებლად მიიღწევა.
გაწილადებულია მერყევთა გონება.
უფლის ერთგული პიროვნების მიზანსწრაფულობა ცოდნაზეა
შინა-არსი: იმის მტკიცე რწმენას, რომ კრიშნას ცნობიერებით დაფუძნებული (ციტატა): – კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი თავადაა
ადამიანი სიცოცხლის უმაღლეს სრულქმნას მიაღწევს, ეწოდება გამორჩეულად კეთილი სული და სრულყოფილად იცის, რომ
ვიავასაიატმიკა გონება. “ჩაიტანია-ჩარიტამრიტაში” (მადჰია 22.62) ვასუდევა, ანუ კრიშნაა ყოველი გამოვლენილი მიზეზის ფესვი.
ნათქვამია: (ციტატა) როგორც ხის ფესვების მორწყვით ადამიანი ხის ტოტებსაც და
ფოთლებსაც აწვდის მაცოცხლებელ წყაროს, ასევე კრიშნას
რწმენა სულიერად, ზნეობრივად ან გონებრივად ამაღლებულის ცნობიერებით განათებული გონებით იგი უმაღლეს სამსახურს
ნდობას ნიშნავს. ვინც კრიშნას ცნობიერებით მოვალეობას უწევს ყველას – საკუთარ თავს, ოჯახს, საზოგადოებას, სამშობლოს,
ასრულებს, მას აღარ მოეთხოვება ყოფითს სამყაროსთან კაცობრიობას... თუ უფალი კმაყოფილია ერთგულის სამსახურით,
ურთიერთობა და ოჯახური ტრადიციების, კაცობრიობისა და მაშინ ყველა, ვისაც ასეთ პიროვნებასთან აქვს საქმე, მადლიერი
თავისი ხალხის წინაშე მოვალეობათა შესრულება. იქნება მისი.
კარმიული საქმიანობის ავ-კარგი წარსულში ჩადენილი მადლისა მაგრამ კრიშნას ცნობიერებაში სამსახური უფრო ადვილად
თუ ცოდვების შედეგებითაა განპირობებული, უკვალოდ არ ხორციელდება სულიერი მოძღვრის ხელმძღვანელობით, რომელიც
ჩაივლის ძველი ავკაცობა. კრიშნას ცნობიერებით თავად უფლის ჭეშმარიტი წარმომადგენელია. სულიერი მოძღვარი
გონებაგანათებულთ კი წარსულიდან გადმოსული ცოდო-მადლით უნდა იცნობდეს მოწაფის ბუნებას და შეძლოს უზენაესის

ნათლისაკენ გზა გაუკვალოს მას. მოწაფე, რომელიც კრიშნას ამაღლების, იღბლიანი დაბადების, ძალაუფლებისა და სხვა
ცნობიერებას ეზიარება, შეუვალი უნდა იყოს თავის ქმედებებში და სარგებელთა მოსაპოვებლად გამოსადეგი კარმიული საქმიანობების
მოჩრილებდეს უფლის წარმომადგენელს – სულიერ მასწავლებელს, შესახებ რჩევებით.
პირმართლად ასრულებდეს მის მითითებებს. გრძნობისა და გულისთქმათა ყურმოჭრილი ყმები,
გაფუფუნებული ცხოვრების მოტრიფიალენი აცხადებენ, რომ
შრილა ვიშვანათჰა ჩაკრავარტი თჰაკურა სულიერი მოძღვრისადმი ძალაუფლებითა და განცხრომით მინიჭებულ ნეტარებაზე მაღლა
მიძღვნილ თავის ცნობილ ლოცვებში გვასწავლის: (ციტატა) აღარაფერი არსებობს.
“სულიერი მოძღვრისადმი ადამიანის მორჩილება დიდ შინა-არსი: ხალხის უმრავლესობა დიდი ცნობიერებით როდი
კმაყოფილებას ანიჭებს უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას. უფლის გამოირჩევა. ისინი მეტისმეტად არიან მიჯაჭვულნი იმ კარმიულ
წარმომადგენლისადმი ნდობისა, მორჩილებისა და პატივისცემის მოქმედებებს, რომელთაც ვედების კარმა-კანდა ურჩევს მათ. მათ
გარეშე კრიშნას ცნობიერების რომელიმე საფეხურზეც კი ამაღლება საკუთარი გულისთქმა გაუხდიათ ბატონად და ზეცისაკენ
შეუძლებელია. ამიტომ დღეში სამჯერ უნდა მოვიხსენიო და ძალუმად ისწრაფიან, სადაც ღვინო და ქალები ბლომად ეგულებათ
წყალობა გამოვთხოვო, ნიადაგ მოწიწებით თაყვანი ვცე მას – ჩემ და მატერიალური სიმდიდრეც თავზე საყრელადაა.
სულიერ მოძღვარს!”
სინამდვილეში, ზეციურ პლანეტებზე ასამაღლებლად ვედები
მაგრამ მთელი ეს განწმენდა-ამაღლების პროცესი ემყარება ე.წ. მრავალგვარ მსხვერპლშეწირვას ურჩევენ ადამიანებს,
სხეულისეული კონცეფციის მიღმა არსებულ სრულყოფილ ცოდნას განსაკუთრებით მნიშვნელოვნად ითვლება ჯიოტიშტომა
სულის შესახებ – რომელიც პრაქტიკულად, გამორიცხავს მსხვერპლშეწირვა. გონებაჩლუნგნი კი თვლიან, რომ ვედების
კარმიული საქმიანობების სახით გამოვლენილ გრძნობათა მიზანია, კაცს მხოლოდ საკუთარი გრძნობების ტკბობა უქადაგოს
დაკმაყოფილების შესაძლებლობას. აკი ცნობილია, რომ არამტკიცე და მისი მიღწევის იოლი გზებიც უჩვენოს.
ნების მქონეთ ათასგვარი ყოფითი საცთური იზიდავს.
ეს ასე არ არის! ზეციურ პლანეტებამდე მისაღწევად, როგორც
ლექსები 42-43 ვთქვით, მეტად რთული და სპეციალური მსხვერპლშეწირვების
უმეცარნი ვედებში ნიადაგ ეძიებენ სიტყვა-გამოთქმათა შესრულებაა საჭირო, უამისოდ კრიშნას ცნობიერებაში დადგინება
ზიზილპიპილებს, რომლებიც სურთ იპოვონ ზეციურ პლანეტებზე ძალიან ძნელია. როგორც სულელებს იზიდავს შხამიანი ხეების

ლამაზი ნაყოფი და მოსალოდნელი საფრთხე აღარც ახსენდებათ, თავგზა აჰბნევია, მტკიცედ ვერ დაადგება უზენაესი უფლისადმი
ასევე ხიბლავთ, უგუნურთ ზეციური სიმდიდრე და მისი ერთგულ მსახურების გრძელ გზას.
თანმხლები გრძნობა დაკმაყოფილება.
შინა-არსი: სამადჰი ნიშნავს “მტკიცე ჭკუას”. ვედურ ლექსიკონ
ვედების კარმა-კანდა ნაწილში ნათქვამია: აჰამ სომამ ამრიტა ნირუქტიში ნათქვამია:
აბჰუმა და აქშაიაიამ ჰა ვაი ჩატურმასია-იაჯინაჰ სუკრიტამ ბჰავატი
– ისინი, ვინც ოთხი თვის მანძილზე გადიან ეპითიმიას, ღირსი “მდგომარეობას, როდესაც ჭკუა მტკიცედ არის მიმართული
ხდებიან, შესვან ნექტარი სომა-რასა, რომელიც უკვდავებასა და საკუთარი მეობის შეცნობისაკენ, სამადჰი ეწოდება.” ეს
მარადიულ ბედნიერებას მოუტანს მათ. თვით ამ პლანეტაზეც მდგომარეობა მიუღწეველია ხორციელი გრძნობათა
ბევრს აქვს დიდი სურვილი, იგემოს სომა-რასა, გაძლიერდეს და დაკმაყოფილების მსახურთათვის, აგრეთვე მათთვის, ვისაც
ხორცისმიერ ნეტარებას მიეცეს. ამგვარ პიროვნებებს ამგვარი დროებითი კეთილდღეობა აცთუნებს. მატერიალური
მატერიალური ტყვეობიდან განთავისუფლების რწმენა ენერგიის მოქმედებით ისინი სხვადასხვაგვარად ისჯებიან.
დაშრეტილი აქვთ და მეტისმეტი გულმოდგინებით ასრულებენ
ვედური მსხვერპლშეწირვების წრეგადასულ ცერემონიებს. ლექსი 45
მდიდრულ ავხორცულ წადილს აყოლილნი ზეციური ვედები ძირითადად მატერიალური ბუნების სამ მოდუსს ეხება. ო,
სიამოვნებების გარდა სხვა არაფერზე ფიქრობენ. მათი არჯუნა! აღზევდი ამ სამ მოდუსზე მაღლა, უკუაგდე ყოველგვარი
თვალსაწიერი წალკოტი ანანდა-კანანაა, სადაც ჰაეროვან მშვენიერ ორმაგობის – მოხვეჭისა და ზარალის, უსაფრთხოებისა და
ქალებთან ურთიერთობისა და ულევი სომა-რასა ღვინით თრობის განსაცდელის და სხვა ამაოებათა ტვირთი, სრულიქმენ და საკუთარ
შესაძლებლობა არსებობს. ასეთი ადამიანები დროებითი “მე”-ში დადგინებულმა ჰპოვე თავისუფლება.
სხეულისმიერი ბედნიერებისაკენ აშკარად ლტოლვის მონად
ქმნილან და თავი მატერიალური სამყაროს მბრძანებლებად შინა-არსი: ყოველი მიწიერი საქმიანობა მატერიალური ბუნების
წარმოუდგენიათ. სამი მოდუსის რკალში ხორციელდება და კარმიულ შედეგებსაც
განაპირობებს, რაც მიწიერების ტყვედ ქცევის მიზეზი ხდება.
ლექსი 44
ის, ვის გონებასაც ვერ დაუმსხვრევია გრძნობათა და მიწიერი ვედები კარმიულ საქმიანობასაც ეხება, რათა გრძნობათა
სიმდიდრის მონობის ჯაჭვი, ვისაც ამგვარი თვალმისატყუარით დაკმაყოფილების მუდმივ სამსახურში დამდაბლებულნი

თანდათანობით ტრანსცენდენტურ დონემდე აამაღლოს. როგორც ლექსი 46

უფლის მეგობარს, არჯუნას ეძლევა რჩევა, ამაღლდეს ვედანტას რასაც პატარა ჭაში ჩამდგარი იქმს, გაცილებით მეტს შეძლებს
მოძღვრების საფეხურამდე, რომლის დასაწყისში ბრაჰმა-ჯიჯნასას, წყალუხვი მორევი. სწორედ ასევე, ვინც ვედების საბოლოო მიზანს
ანუ უმაღლეს ტრანსცენდენციაზე შეკითხვებს უნდა უპასუხოს. – ბრაჰმას დაეუფლება, მისთვის მთელი ვედების შინაარსი გასაგები
ხდება.
ყოველი სულდგმული თავგადაკლული იბრძვის არსებობისათვის.
მატერიალური სამყაროს შექმნის შემდეგ უფალმა მათ უბოძა შინა-არსი: ვედური ლიტერატურის კარმა-კანდა ნაწილში
ვედური სიბრძნე და ასწავლა, როგორ იცხოვრონ, იღვაწონ და ნახსენები რიტუალების და მსხვერპლშეწირვების დანიშნულებაა,
განთავისუფლდნენ მიწიერების ტყვეობიდან. გრძნობათა შთააგონოს და მოამზადოს ადამიანები თანდათანობით
დაკმაყოფილებისათვის იმ მცდელობა-გარჯის დასრულების თვითრეალიზაციისათვის. ხოლო თვითრეალიზაციის მიზანი
შემდეგ, რაზედაც ლაპარაკია თავში – კარმა-კანდა, ადამიანებს ნათლად არის გამოხატული “ბჰაგავად-გიტას” მეთხუთმეტე თავში
სულიერი თვითშეცნობა-გამოვლინების საშუალება ეძლევათ (15.15): ვედების შესწავლის მიზანია უფალი კრიშნას, ყველაფრის
უპანიშადების დახმარებით. ეს უკანასკნელნი სხვადასხვა ვედას პირველმიზეზის შეცნობა. ასე რომ, თვითრეალიზაცია ყველას და
ნაწილებს წარმოადგენენ ისევე, როგორც “ბჰაგავად-გიტაა” მეხუთე ამასთან ცოცხალი არსებების მარადიული ურთიერთობის გაგებას
ვედას – “მაჰაბჰარატას” ნაწილი. უპანიშადებით იწყება ნიშნავს. ამ ურთიერთობის შესახებ არის ნახსენები “ბჰაგავად-
ტრანსცენდენტური ცხოვრების აღწერა. გიტას” მეთხუთმეტე თავში (15.7): ცოცხალი არსებები კრიშნას
განუყოფელი ნაწილაკები არიან. ამიტომ მათთვის კრიშნას
სანამ ნივთობრივი სხეული არსებობს, მას მატერიალურ მოდუსთა ცნობიერების აღდგენა ვედური ლიტერატურის მიხედვით
არეალში ქმედება და უკუქმედება ახასიათებს. ადამიანმა უნდა სრულყოფის უმაღლესი საფეხური გახლავთ. “შრიმად-
ისწავლოს ისეთი ორმაგი, წინააღმდეგობრივი შინაარსის მქონე ბჰაგავატამში” (3.33.7) ეს შემდეგნაირად არის დადასტურებული:
მოვლენათა ატანა, როგორიცაა უბედურება-ბედნიერება, სიცხე- (ციტატა)
სიცივე, მოგება-ზარალი... და ამ გზით განთავისუფლდეს მათგან
გამოწვეული შფოთვა-ჭმუნვისაგან. ამგვარი ტრანსცენდენტური “ო, ჩემო უფალო, ის, ვინც შენს წმინდა სახელს გალობს, ჩანდალას
მდგომარეობა სრულად მიიღწევა მხოლოდ კრიშნას ცნობიერების (ძაღლისმჭამელის) დაბალ ოჯახშიც რომ იყოს დაბადებული,
საზღვრებში – როდესაც პიროვნება მთლიანად მიენდობა თვითრეალიზაციის უმაღლეს საფეხურზე იკავებს ადგილს. ამგვარ
უზენაესის მწყალობელ ნებას. პიროვნებას უსათუოდ ექნება გავლილი ყოველგვარი ეპითიმია და

მსხვერპლშეწირვა ვედური რიტუალების თანახმად და კალის ამ ეპოქაში ადამიანთა უმრავლესობა უმეცარია და ვედანტას
მრავალგზისაც ჩაუღრმავდებოდა ვედურ ლიტერატურას მწირობის მოძღვრების გასაგებად ერთობ ზერელე ცოდნა აქვს. ამ
წმინდა ადგილებში არაერთხელ განბანვის შემდეგ. ასეთი ფილოსოფიის უმაღლესი მიზნის მიღწევა უფლის წმინდა
პიროვნება გამორჩეულია არიელთა შორის”. სახელების თავდავიწყებით გალობითაა შესაძლებელი. ვედანტა
უკანასკნელი სიტყვაა ვედურ სიბრძნეში, ხოლო ვედანტას
ამრიგად, ადამიანს გონიერება უნდა ეყოს ვედების მიზნის ფილოსოფიის შემოქმედი და გამავრცელებელი თავად უზენაესი
შესაცნობად, მარტო რიტუალებს არ უნდა გადაყვეს და გრძნობათა კრიშნაა.
სრული დაკმაყოფილების მიზნით ზეციურ სამეფოებზე ამაღლებას
არ მოელოდეს. ამ ეპოქაში ჩვეულებრივი ადამიანისათვის ვედური უმაღლესი ვედანტისტი ის დიადი სულია, ვისაც უფლის წმინდა
რიტუალების ყოველი წესისა და რეგულაციის შესრულება სახელების აღტყინებული და განუწყვეტელი გალობა სიამოვნებს –
შეუძლებელია, ასევე წარმოუდგენელია ვედანტისა და ეს არის მთელი ვედების მისტიური შინაარსი და მისია.
უპანიშადების საფუძვლიანად შესწავლა. ვედების დანიშნულების
განხორციელება დიდ დროს, ენერგიას, ცოდნასა და სახსრებს ლექსი 47
მოითხოვს. ეს არ არის საგანგაშო – ვედური კულტურის საუკეთესო შენ იღვაწე, რათა შეასრულო შენზე დაწესებული მოვალეობები,
მიზნამდე მისვლა შესაძლებელია უბრალოდ უფლის წმინდა მაგრამ ამ ღვაწლის ნაყოფს ნუ დაეხარბები – ის შენ არ გეკუთვნის.
სახელების გალობით, როგორც ამას უფალი ჩაიტანია, ყველა ნურასოდეს მიიჩნევ თავს საკუთარი მოქმედებების შედეგთა
დაცემული სულის მხსნელი, გვასწავლის. მიზეზად. უქმადყოფნაზეც უარი თქვი.
როდესაც ვედური ლიტერატურის დიდმა მცოდნემ პრაკაშანანდა შინა-არსი: ამ ლექსში სამი საკითხია განხილული: დაწესებული
სარასვატიმ უფალ ჩაიტანიას ჰკითხა, ვედანტას ფილოსოფიის მოვალეობები, თვითნებული მოქმედება და უმოქმედობა.
შესწავლის ნაცვლად უზენაესის წმინდა სახელს მეოცნებესავით
რატომ იმეორებდა გალობით, უფალმა უპასუხა, რომ მისი დაწესებული მოვალეობები სრულდება პიროვნებაზე მოქმედი
სულიერი მოძღვარი ერთობ სულელად თვლიდა მას და ურჩია მატერიალური ბუნების მოდუსების მიხედვით, თვითნებური
უზენაესი კრიშნას სახელი განუწყვეტლივ მოეხსენიებინა მოქმედება ყოველგვარი ნებართვის (თუნდაც ავტორიტეტების
გალობით. იგი ასეც მოიქცა და აღტკინებას მიეცა. მხრიდან) რჩევის გარეშე ხდება, ხოლო უმოქმედობა დადგენილი
მოვალეობების შეუსრულებლობაა.

უფალმა არჯუნას ურჩია, უარი ეთქვა უმოქმედობაზე, თავიდან ლექსი 48

ამოეგდო შედეგების სარგებლიანობა – ზარალზე ფიქრი და ისე გონებამყარმა და გულშეუძრველმა აღასრულე ყველა შენი
აღესრულებინა თავისი ვალი. ის, ვინც რაიმეს კეთების დროს მოვალეობა ო, არჯუნა, ნუ შეგაშფოთებს წარმატება და მარცხი.
მხოლოდ იმაზე ფიქრობს, რა გამორჩენა ექნება აქედან, რა შედეგს ამგვარ გაწონასწორებას იოგა ეწოდება.
მოიმკის, რით გამართლდება მისი სისხლის ან ოფლის ღვრა, ამ
ფიქრების ხლართებში სასტიკად დაიტანჯება. შინა-არსი: კრიშნა იოგაში დადგინდეს ურჩევს არჯუნას. რა არის
იოგა? იოგა ნიშნავს მუდამ დაუოკებელი გრძნობების კონტროლს
რაც შეეხება დაწესებულ მოვალეობებს, ისინი შეიძლება სამ უზენაესზე საკუთარი ჭკუის კონცენტრაციით. უზენაესი არის
კატეგორიად დაიყონ: ყოველდღიურ, განსაკუთრებულ და უფალი და ვინაიდან თავად უბრძანებს ბრძოლას, არჯუნას
სასურველ მოქმედებებად. შედეგებით ტკბობის სურვილის გარეშე, ბრძოლის შედეგთან აღარაფერი ესაქმება. გამარჯვება ან
წმინდა წერილთა მითითების თანახმად შესრულებული დამარცხება კრიშნას ნებაა; არჯუნას უბრალოდ უფლის
ყოველდღიური საქმიანობა სათნოების მოდუსში განიხილება. დამოძღვრით მოქმედების რჩევა ეძლევა. ჭეშმარიტ იოგად სწორედ
მხოლოდ შედეგებზე მოფიქრალი კაცი შრომის ტყვე ხდება, ამიტომ კრიშნას მითითების შესრულება ითვლება და იგი კრიშნას
ამგვარი მოქმედება სასიკეთო არ არის. დაწესებული მოვალეობების ცნობიერების რკალში ხორციელდება. მხოლოდ ამ ცნობიერების
უანგაროდ შესრულება ყველას ვალია. ეს უეჭველად უკვალავს ნებით ძალუძს ადამიანს მესაკუთრეობის გრძნობისაგან
ადამიანს განთავისუფლების გზას. განთავისუფლება. პიროვნება თვით კრიშნას, ან კრიშნას მსახურის
მსახური უნდა გახდეს – ეს მოვალეობის შესრულების სწორი გზაა,
ამიტომ უფალმა არჯუნას მოვალეობის შესრულება ურჩია, ოღონდ რომელიც პიროვნებას იოგას დაუფლებას უადვილებს.
არ უნდა ეფიქრა ბრძოლის შედეგებზე. თუ იგი ბრძოლაში
მონაწილეობას არ მიიღებდა, ეს მიჯაჭვულობის ერთ-ერთი მხარე არჯუნა ქშატრია გახლავთ და ვარნაშრამა-დჰარმას სისტემას
იქნებოდა და ვერც მას და ვერც ვერავის ასეთი რამ ხსნას ვერ ეკუთვნის. “ვიშნუ პურანაში” ნათქვამია, რომ ვარნაშრამა-დჰარმას
მოუტანდა. ნებისმიერი სახის მიჯაჭვულობა, დადებითი თუ სისტემის მთელ მიზანს ვიშნუს დაკმაყოფილება წარმოადგენს.
უარყოფითი, მოქმედებათა ტყვეობის მიზეზს წარმოადგენს. ადამიანი უნდა ისწრაფოდეს არა საკუთარი თავის საამებლად,
უმოქმედობაც ცოდვაა. ამიტომ მოვალეობის აღსრულების როგორც ეს წესად დამკვიდრებულია მატერიალურ სამყაროში,
აუცილებლობა ბრძოლისკენ უხმობდა არჯუნას და ხსნის არამედ კრიშნას კმაყოფილების მისაღწევად, ამის გარეშე
ერთადერთ სასიკეთო გზაზე აყენებდა. ვარნაშრამა-დჰარმას პრინციპების დაცვა შეუძლებელია.

არჯუნას უნდა ემოქმედა კრიშნას მითითებათა თანახმად. ამიტომაც გრძნობადაბინდული ადამიანები ყველაფერს – ქონებას,
ენერგიას... – უფლის განცხრომა-კმაყოფილებისათვის არ იყენებს.
ლექსი 49
ო, დჰანანჯაია, ერთგული სამსახურით აირიდე ყოველგვარი ლექსი 50
მიუღებელი და საძულველი საქმიანობა. ამ ცნობიერებით მიენდე ერთგული სამსახურისათვის თავგადადებული ადამიანი ამ
უფალს. ის, ვისაც საკუთარი შრომის მონაგარი ადარდებს მხოლოდ, ცხოვრებაშივე არად დაგიდევს თავისი საქმიანობის როგორც კარგს,
ხარბი და გულგაუმაძღარი კაცია. ასევე ცუდ შედეგებსაც. ამიტომ გაიწაფე იოგაში, რომელიც
თავისთავად ყოველვარი შრომა-ქმნადობის ხელოვნებაა.
შინა-არსი: ვისაც შეცნობილი აქვს თავისი, როგორც უფლის
მარადიული მსახურის, მდგომარეობა, უარს ამბობს ყოველგვარ შინა-არსი: ცოცხალი არსება უხსოვარი დროიდან მოყოლებული
ყოფითს საქმიანობაზე და მთელი არსებით ეძლევა კრიშნას გარჯასა თუ ფაციფუცშია და ურიცხვი კარგი და ცუდი შედეგიც
ცნობიერებაში უანგარო შრომას. როგორც ზემოთ განვმარტეთ, დაუგროვებია. უმეცარს მაინც არ ესმის თავისი ჭეშმარიტად
ბუდჰი-იოგა უფლის ტრანსცენდენტურ სასიყვარულო სამსახურს – დადგინებული მოვალეობა. იგი უგუნურების წყვდიადს თავს
მოქმედების სწორ გზას ნიშნავს. მხოლოდ ხარბები, ძუნწები და დააღწევს მხოლოდ “ბჰაგავად-გიტას” მოძღვრების წყალობით,
საკუთარი გრძნობების მონები ესწრაფვიან საკუთარი შრომის რომელიც მოგვიწოდებს – მთელი არსებით მივენდოთ ფუალს და
ნაყოფით განცხრომას, რათა უფრო მეტად გაიხლართონ მიწიერი თავი დავაღწიოთ დაბადებისდან დაბადებამდე განმეორებადი
ცხოვრების ბორკილებში. ქმედებების თუ უკუქმედებების ტყვეობას.
კრიშნას ცნობიერებაში შრომის გარდა ნებისმიერი სხვა საქმიანობა ამიტომაც არჯუნა უნდა დამორჩილდეს კრიშნას ცნობიერებას და
სახიფათოა, ვინაიდან იგი დაბადება-სიკვდილის ციკლში კარმიული შრომის შედეგების გავლენისაგან განიწმინდოს.
განუწყვეტლივ ითრევს ადამიანს. ამ უკანასკნელმა კი ყველაფერი
კრიშნას დასაკმაყოფილებლად უნდა შეასრულოს. მოხვეჭას ლექსი 51
დახარბებულმა ძუნწებმა არ იციან, როგორ გამოიყენონ ნაბოძები უფლის უანგარო სამსახურით გამოჩინებული ბრძნეკაცნი, ანუ
თუ ოფლით დაგროვილი სიმდიდრე – მათ შეგნებამდე ვერ აღწევს ერთგულნი, ამქვეყნიური შრომის შედეგებზე შფოთვა-ზრუნვას
ჭეშმარიტების ხმა – ყველაფერი უზენაესს უნდა მოხმარდეს!.. განერიდნენ და განთავისუფლდნენ. მათ თავი დააღწიეს დაბადება-
სიკვდილის წრებრუნვაში ტრიალის საფრთხეს, ამაღლდნენ

ყოველგვარი გაჭირვება-დალხინების მიმართ განცდებზე და მაგრამ, ის ვისაც გაცნობიერებული აქვს საკუთარი არსებობის
დაუბრუნდნენ პირველსამყოფელს – ღმრთაებრივი პიროვნების ჭეშმარიტი მიზანი, როგორც უფლის მარადიული მსახურისა,
სავანეს. აღიარებს მის უზენაესობას, ტრანსცენდენტურ, სიყვარულით
მოსილ ერთგულებას მიაგებს მას, ღირსი ხდება, შეაღწიოს
შინა-არსი: განთავისუფლებულნი იმ სამარადჟამო ადგილს ვაიკუნთჰას პლანეტებზე, სადაც არც მიწიერებით დაღდასმული
იმკვიდრებენ, სადაც არანაირი მიწიერი ტანჯვა-ტკივილი არ ტანჯული სიცოცხლეა, არც დრო-ჟამის დინების გავლენა, არც
არსებობს. სიკვდილი...
“ბჰაგავად-გიტაში” ნათქვამია: (ციტატა) საკუთარი მეობისა და მდგომარეობის ცოდნა საწინდარია უფლის

უზენაესობის შეცნობისა.
“მისთვის, ვინც უფლის ლოტოსისადარ ტერფთა ნავზე ავიდა,
უფლისა, რომელიც მთელი კომიური არსებობის თავშესაფარია, უნდა გვესმოდეს, ვინც ცოცხალ არსებას უფალს უტოლებს,
რომელსაც მუკუნდა, ან მუქტის მომნიჭებელი ჰქვია, უმეცრების წყვდიადშია დანთქმული, ამიტომაც მოკლებულია
მატერიალური ოკეანე ხბოს ნაჩლიქარში ჩამდგარ წყალსა ჰგავს. მადლს – ერთგულად ემსახუროს უზენაეს ღმერთს. ის
ასეთი ადამიანი აღწევს ჰარამ-ჰადამს, ადგილს, სადაც არ არსებობს თავხედურად ეტოლება უზენაესს და განმეორებადი დაბადება-
ხორცისმიერი მტანჯველი განცდა. ეს ადგილი ვაიკუნთჰაა და არა სიკვდილის წრეში სატანჯველად წირავს თავს. მაგრამ ვისაც ესმის,
ის, სადაც სიცოცხლის ყოველ ნაბიჯზე ხიფათია ჩასაფრებული”. რომ ადამიანის დანიშნულება ღმრთაებრივი პიროვნების
მსახურებაა და ერთგულადაც აღასრულებს ამ წმინდა ვალს, უმალ
უმეცართ ვერ შეუგნიათ, რომ მატერიალური სამყარო ჭმუნვა- ვაიკუნთჰალოკაზე ამაღლების კურთხევა ენიჭება.
ურვისა და მძიმე განსაცდელთა ბუდეა. მხოლოდ უგუნურების
გამოა, რომ ზოგი მდგომარეობის გაუმჯობესებისა და ბედნიერების უფლის ერთგულ სამსახურს ეწოდება კარმა-იოგა ან ბუდდჰი-იოგა.
მოპოვებას კარმიული საქმიანობით ცდილობს. ის კი არ იციან, რომ
ამქვეყნად ნებისმიერი სახის მატერიალურ სხეულში უტანჯველად ლექსი 52
არსებობა არ შეიძლება, რადგან ცხოვრებისეული უბედურებების: როდესაც შენში გონება საცთურის უღრანი ტყიდან გამოვა,
დაბადების, სიბერის, სნეულებისა და სიკვდილის გავლენა რაიმე გულგრილობა დაგეუფლება ყველაფრის მიმართ, რაც მოგისმენია
საზღვრებში არ ექცევა – ის ყველგან გვხვდება. და რასაც მოისმენ.

შინა-არსი: უფლის დიადი ერთგულების ცხოვრებათა აღწერებში მოწოდებული ათასგვარი გზებისა და მსხვერპლშეწირვების
არაერთი მშვენიერი მაგალითია იმისა, თუ როგორ გახდნენ ისინი შესრულება. ის ადამიანი, ვინც ვერ ხვდება, რომ ვედების მიზანი
გულგრილნი ვედების რიტუალების მიმართ მხოლოდ უფლის კრიშნას ძიებაა და მხოლოდ რიტუალებისა და ცერემონიებისკენ
ერთგული სამსახურის წყალობით. როდესაც ადამიანი რეალურად გაურბის თვალი, დროს ტყუილად კარგავს. კრიშნას ცნობიერებაში
შეიცნობს კრიშნას და მასთან საკუთარ ურთიერთობას, მყოფ პიროვნებებს გადალახული აქვთ შაბდა-ბრაჰმას, ანუ
გამოცდილი ბრაჰმანიც რომ იყოს, მის გულს სრულიად შეძრავს ვედებისა და უპანიშადების სამყაროს საზღვრები.
კარმიულ საქმიანობათა ცერემონიალები. ვაიშნავთა რიგში ერთ-
ერთი დიადი ერთგული და აჩარია შრი მადჰავენდრა პური ამბობს: ლექსი 53
(ციტატა) როდესაც შენ ჭკუას აღარ შეაშფოთებს ვედების სიტყვაკაზმულობა,
როდესაც იგი თვითშეცნობის გარინდების წვრთას გაივლის, მაშინ
“ო, ჩემო ლოცვანო, რომელთაც დღეში სამჯერ წარმოვთქვამ, მიეახლები ღვთაებრივ ცნობიერებას.
დიდება თქვენდა! ო, განბანვის, რიტუალო, თაყვანს გცემ შენ! ო,
ნახევარღმერთებო, წინაპრებო! გთხოვთ, მაპატიოთ, რომ ამჯერად შინა-არსი: სამადჰი ნიშნავს ადამიანისგან კრიშნას ცნობიერებასთან
პატივს ვერ მოგაგებთ. სადაც არ უნდა ჩავიმუხლო, ყველგან იადუს ბოლომდე ზიარებას; ე.ი. სრულ სამადჰიში მყოფმა პიროვნებამ
დინასტიის დიადი შთამომავალი (კრიშნა), კამსას მტერი შეიცნო ბრაჰმანი, პარამატმა და ბჰაგავანი. თვითშეცნობის
მახსენდება და ამით ყოველვარი ცოდვებისაგან ვიწმინდები. მე უმაღლესი სრულქმნა არის იმის გაგება, რომ ცოცხალი არსება
მეტი არაფერი მინდა!” კრიშნას მარადიული მსახურია, რომ მის ერთადერთ მოვალეობას
კრიშნას ცნობიერების შესაბამისად საკუთარი ვალდებულებების
ვედური წეს-ჩვეულებები და რიტუალები აუცილებელია დამწყებ შესრულება წარმოადგენს. უფლის ურყევი ერთგული არც ვედების
მორწმუნეთათვის: მრავალი ლოცვანი დღეში სამჯერ, კაზმულსიტყვაობამ უნდა შეაშფოთოს და არც ზეციურ სამეფომდე
დილაადრიან განბანა, წინაპართა თაყვანისცემა და ა.შ. მაგრამ ამაღლებისათვის განკუთვნილი კარმიული საქმიანობით უნდა
როდესაც ადამიანი კრიშნას ცნობიერებას მიეახლება და უფლის იყოს დაკავებული. კრიშნას ცნობიერების წყალობით ცოცხალი
ტრანსცენდენტურ სასიყვარულო სამსახურს დაიწყებს, გულგრილი არსება უშუალოდ უკავშირდება უფალს. ასეთ ტრანსცენდენტურ
გახდება ამ მომწესრიგებელი პრინციპების მიმართ, მას ეს აღარ მდგომარეობაში კი უზენაესის ყოველი მითითება გასაგები ხდება.
სჭირდება; რაკი სრულქმნას მიაღწია, უზენაესი უფლის, კრიშნას ამგვარი საქმიანობით იგი აუცილებლად მიაღწევს წარმატებას და
მსახურებით, აღარ მოეთხოვება განდობილ წერილებში ღვთიურ ცოდნას შეიძენს, ოღონდ კრიშნას ან მისი

წარმომადგენლის, სულიერი მოძღვრის ბრძანებები სიტყვის როგორც მომდევნო ლექსში იქნება ნაჩვენები, ამას თავისთავად
შეუბრუნებლად უნდა შეასრულოს! სხვა ნიშნებიც მოჰყვება.
არჯუნამ თქვა: ო,კრიშნა, რა ნიშნებით არის გამორჩეული ის, ვისი უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ო, პართჰა, როცა
ცნობიერებაც ასე ჩაძირულია ტრანსცენდენციაში? როგორ ადამიანი უარს ამბობს საკუთარი ჭკუის წარმოსახვიდან
საუბრობს იგი, როგორ ზის ან როგორ იარება? აღმოცენებულ გულისთქმათა დაკმაყოფილების ყოველგვარ
სურვილზე და როცა ამ გზით განწმენდიილი მისი ჭკუა
შინა-არსი: როგორც თითოეულ ადამიანს სიტუაციის შესაბამისად ბედნიერებას მხოლოდ საკუთარ თავში პოულობს, მაშინ ამბობენ,
გარკვეული ნიშნები ახასიათებს, კრიშნას ცნობიერ ადამიანსაც რომ იგი წმინდა ღვთიურ ცნობიერებაში იმყოფება.
თავისებური საუბარი, სიარული, ფიქრი და სხვ. სჩვევია.
მაგალითად, მდიდარ კაცს აქვს თავისი დამახასიათებელი თვისება, შინა-არსი: “ბჰაგავატამში” დადასტურებულია, რომ კრიშნას
მაშინვე მივხვდებით, რომ იგი დიდი ქონების პატრონია. სრულიად შემცნობს ანუ უფლის ერთგულ სამსახურში მყოფ
გარკვეული ნიშნებით ატყობენ, რომ კაცი ავადაა. როგორც ნებისმიერ პიროვნებას დიად ბრძენთა ყოველი კარგი თვისება
სწავლულს გამოარჩევენ განსაკუთრებული ნიშნებით, ასევე ახასიათებს. ის კი, ვიც მოკლებულია ასეთ მადლს, მხოლოდ
კრიშნას ტრანსცენდენტურ ცნობიერებაში მყოფ ადამიანსაც წარმოსახვათა ამარა ცხოვრობს.
საკუთარი დამახასიათებელი ჩვევები აქვს. მათი შესწავლა
“ბჰაგავად-გიტადან” შეიძლება. ყველაზე მნიშვნელოვანია, თუ რას ამიტომ აქ სწორად არის ხაზგასმული, რომ ადამიანმა უარი უნდა
და როგორ ლაპარაკობს კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი ადამიანი, თქვას საკუთარი ჭკუის წარმოსახვიდან აღმოცენებულ გრძნობათა
ვინაიდან საუბარი მისი უმნიშვნელოვანესი თვისებაა. ამბობენ, მორჩილებაზე. მართალია, ეს ერთობ ძნელია, ასევე ძნელია
რომ სულელს ვერ იცნობ, სანამ ლაპარაკს არ დაიწყებსო. მართლაც გრძნობებისათვის ლაგამის ამოდება, მაგრამ თუ პიროვნება
შეუძლებელია კაცის გამოცნობა, სანამ ჩუმად არის; მაგრამ კრიშნას ცნობიერებას ეზიარება, სურვილებიც ზედმეტი
ლაპარაკს დაიწყებს თუ არა, უმალ ამჟღავნებს თავს – ჭკვიანია თუ ძალდატანების გარეშე ჩაცხრება. ამიტომ ადამიანი უყოყმანოდ
სულელი. კრიშნას ერთგულს ის ახასიათებს, რომ საუბრობს უნდა მიეცეს უფლი ერთგულ სამსახურს, დაეხმარება მას,
მხოლოდ უფალზე და მასთან დაკავშირებულ მოვლენებზე. მიაღწიოს ტრანსცენდენტური ცნობიერების დონეს.

უაღრესად ამაღლებული სული მარადიულ კმაყოფილებას ჰპოვებს (ციტატა). ასეთი მტკიცე ჭკუის მქონე ბრძენკაცს საერთოდ აღარ
საკუთარ თავშივე, რადგან შეცნობილი აქვს, რომ უზენაესის აწუხებს ბუნებისმიერი სამგვარი ტანჯვის ზემოქმედება, ვინაიდან
მსახური და მიწიერებით დაღდასმული უსუსური სურვილები ყოველ გაჭირვებას იგი უფლის წყალობად ღებულობს, რაკი
აღარ აღელვებს – მან უკვე ჰპოვა უმაღლესი ნეტარება. თვლის, რომ წარსული შეცდომების გამო უფრო მძიმე სასჯელს
იმსახურებს. თავის ბედნიერებასაც უფლის წყალობად თვლის,
ლექსი 56 ვინაიდან თავად ბედნიერების ღირსად არ მიაჩნდა თავი.
ვინც ჭკუას დაიურვებს სამგვარი ტანჯვის დროს და არც
ბედნიერების ჟამს მიეცემა აღფრთოვანებას, ვინც აღარავისზეა მისი ქცევა მუდამ გაბედული და ნაყოფიერია; მიჯაჭვულობის,
მიჯაჭვული, დათრგუნა შიში და მრისხანება, მტკიცე ჭკუის მქონე ზიზღის ან სხვა მიწიერ გრძნობათა გავლენას მიღმაა; არ ექცევა
ბრძენკაცად მიიჩნევა. სურვილთა დაკმაყოფილების საცთურის ბადეში; უფლის
სამსახურისათვის თავდადებული და მის რწმენაში
შინა-არსი: მუნი (ბრძენი) ჰქვია იმას, ვისაც შეუძლია საკუთარი განმტკიცებული არად აგდებს უსიამოვნებასა და გაბრაზებას; თუ
ჭკუის მართვა. ზერელედ არ აზროვნებს, ჭკუას არ აწუხებს, თუკი მისი მცდელობები წარუმატებლად მთავრდება, შეუპოვრად
რაიმე ფიქრობრივი დასკვნის მიღება არ სჭირდება. ამბობენ, ხვდება მარცხს... მის არსებობასა და ქცევას კრიშნას ცნობიერება
ყოველი მუნი საკუთარი ხედვით გამოირჩევა; თუ იგი იმეორებს წარმართავს.
სხვა ბრძენ-მოძღვართა შეხედულებებს და მისი ნააზრევი
ორიგინალობას მოკლებულია, ცნების ზუსტი მნიშვნელობის ლექსი 57
გათვალისწინებით მას არ შეიძლება მუნი ეწოდოს (ციტატა). ვინც არად დაგიდევს მიწიერების ორომტრიალს, მის კარგსა თუ
ცუდს, არც მოსწონს იგი და არც სძაგს, არც აგინებს და არც
სთჰიტა-დჰირ მუნი, როგორც უფალმა ახსენა ამ ლექსში, უარყოფს – იგი სრულყოფილი ცოდნის მადლით მყარად არის
ჩვეულებრივი ბრძენი არ არის, რადგან მისი ჭკუა-გონება გონებაგანმტკიცებული.
მთლიანად კრიშნას ცნობიერებაშია დაუნჯებული და თავის
შემოქმედებით მსჯელობებსა და აზრობრივ მიგნებებს თავი ანება. შინა-არსი: მატერიალური სამყარო მარად ცვალებადია, მაგრამ
მას ეწოდება (ციტატა) ანუ ის, ვინც გონებისმიერ მჩხრეკელობის უნდა გვახსოვდეს, რომ ასეთი მიწიერი ცვლილებები – კარგიც და
სტადია გადალახა და მივიდა დასკვნამდე, რომ თვინიერი უფალი ცუდიც – არ აღელვებს კრიშნას ცნობიერებაში გონებადადგინებულ
კრიშნასი, ანუ ვასუდევასი ამქვეყნად, არაფერს აზრი არა აქვს კაცს. სანამ ცოცხალი არსება მატერიალურ სამყაროში ტრიალებს,

მუდამ წააწყდება კეთილსა და ბოროტს, კარგსა და ცუდს... ყოფითი განდობილ წერილებში მოქმედება-ქცევების მრავალი დანაწესია
ურთიერთობები ორმაგობებითაა სავსე, მაგრამ უფლის ერთგულ მოცემული; ზოგიერთი მათგანი გარკვეულ მოქმედებებს კრძალავს,
მსახურებაზე ასეთი ორმაგობები გავლენას ვერ ახდენს. მისი ზოგიერთი სხვათა შესრულებას მოითხოვს. თუკი ადამიანს, რათა
გონების თვალსაწიერზე მხოლოდ კრიშნა – სრულყოფილი საკუთარი გრძნობა დაიოკოს, ასეთი ამკრძალავი და დამშვები
ერთადერთობა ისახება. ამის წყალობით იგი სრულყოფილ დანაწესების შესრულება არ შეუძლია, კრიშნას ცნობიერებაში იგი
ტრანსცენდენტურ სიმაღლემდე ადის, რომელსაც სამადჰი ვერ განმტკიცდება. ამ ამბავს კუს მაგალითი კარგად მიესადაგება.
ეწოდება. კუს ნებისმიერ დროს შეუძლია კიდურების შემალვა ბაკანში
საჭიროებისამებრ. სწორედ ასევე, კრიშნას ცნობიერი პიროვნებები
ლექსი 58 გრძნობებს თრგუნავენ, უფლის სამსახურში კი გარკვეული
ვისაც საკუთარი გრძნობების მოთოკვა და დამალვა შეუძლია ისევე, მიზნისათვის ავლენენ. საერთოდ კი მათი გრძნობები ალაგმულია.
როგორც კუ მალავს ხოლმე კიდურებს თავის ბაკანში, იგი ამ ლექსში კრიშნა არჯუნას გრძნობების უფლის სამსახურისათვის
სრულყოფილი ცნობიერების წყალობით გონებაგანმტკიცებულია. და არა საკუთარი სურვილების დასაკმაყოფილებლად გამოყენებას
ასწავლის. კუს ქცევა მაგალითია იმისა, თუ როგორ უნდა
შინა-არსი: იოგის, ერთგულის, ანუ საკუთარი თავის შემცნობის ვმართავდეთ ჩვენს გრძნობებს და მათ მარად უფლის
სულის ნიშანს წარმოადგენს ის, რომ მას საკუთარი ნებით შეუძლია სადიდებლად ვიყენებდეთ.
გრძნობების მართვა. მაგრამ ადამიანთა უმრავლესობა საკუთარ
გრძნობათა ყურმოჭრილი მსახურია, მათი ბრძანებისამებრ ლექსი 59
მოქმედებს. ხორცშესხმულმა სულმა შეიძლება თავი შეიკავოს გრძნობათა
დაკმაყოფილებისაგან, მაგრამ შესაგრძნობ საგანთა გემოს მაინც ვერ
გრძნობები ასპიტ გველებს ჰგვანან, მათ მოძრაობას ვერაფერი ივიწყებს. ხოლო, როგორც კი უმაღლეს ღვთიურ ნეტარებას
აჩერებს. იოგი, ანუ ერთგული, მეტისმეტად ძალმოსილი უნდა იგემებს, მისთვის ფასს კარგავენ გრძნობებიცა და კმაყოფილების
იყოს, რათა დაიმორჩილოს გველები, ან ფლობდეს მათი გემოც. ამ გზით იგი ცნობიერება-დადგინებულ პიროვნებად
დაცხრობის ხელოვნებას, მსგავსად ფაკირისა, რომელიც მათ თავის იქცევა.
ნებაზე ათამაშებს და არა მათი სურვილის მიხედვით.
შინა-არსი: სანამ ცოცხალი არსება ტრანსცენდენტურ
მდგომარეობას არ მიაღწევს, ვერ შეძლებს გრძნობათა

დაკმაყოფილების შეწყვეტას წესებისა და აკრძალვების ცდილობენ, მაგრამ მიუხედავად შეუპოვარი მცდელობისა, მათ
საშუალებით. საკუთარ მოთხოვნათა შეზღუდვა იმას ჰგავს, რომ შორის ყველაზე დიდნიც კი ზოგჯერ აბორგებული ჭკუის გამო
ავადმყოფს გარკვეული სახის საკვებისაგან თავშეკავება ხორციელი კმაყოფილების მსხვერპლნი ხდებიან. დიადი ბრძენი
დავუწესოთ. სნეულს, არც ასეთი ახალი საჭმელი მოსწონს მას და და სრულქმნილი იოგი ვიშვამიტრაც კი სქესობრივი სიამოვნების
არც ძველი კერძების გემო ავიწყდება. სწორედ ასევე, გრძნობათა ძალით აცდუნა მენაკამ, თუმცაღა იოგი მკაცრი ეპითიმიებითა და
შეზღუდვა ისეთი სულიერი პროცესებით, როგორიცაა აშტანგა- იოგას წვრთით ცდილობდა გრძნობათა მართვას. ცხადია,
იოგა (რომელიც შედგება იამას, ნიამას, ასანას, პრანაიამას, მსოფლიოს ისტორიაში მრავალი მსგავსი შემთხვევა არსებობს.
პრატიადჰარას, დჰარანას, დჰიანასა და სამადჰისაგან) ამიტომ უაღრესად ძნელია ჭკუის და გრძნობების დაურვება
განკუთვნილია ნაკლებად გონიერი ხალხისათვის, რომელსაც კრიშნას სრული ცნობიერების გარეშე.
უკეთესის ქმნა არ ხელეწიფება. მაგრამ მას, ვინც კრიშნას პრაქტიკულ მაგალითს დიადი წმინდანი და ერთგული შრი
ცნობიერებაში წინსვლის გზაზე უზენაესი უფლის მშვენიერებას იამუნაჩარია გვაძლევს. (ციტატა)
ეზიარება, ეკარგება მკვდარი მიწიერი საგნების გემო. ამიტომ
შეზღუდვები დაწესებულია სულიერი განვითარების გზაზე ეს-ესაა “მას შემდეგ, რაც ჩემი ჭკუა უფალი კრიშნას ლოტოსისდარ ტერფთა
შემდგარი ჯერ უგუნური ახალბედებისათვის. თუმცა იგი სამსახურით არის დაკავებული და მარად განახლებადი
გამოსადეგია მხოლოდ იმ დრომდე, სანამ ადამიანი ნამდვილად არ ტრანსცენდენტური განცდებით ვტკბები, ქალთან ინტიმურ
დაიგემოვნებს კრიშნას ცნობიერების ნექტარს. როდესაც ცოცხალი ურთიერთობაზე გაფიქრებისას უმალ სახე მეშლება და
არსება ჭეშმარიტად კრიშნას ცნობირებაშია, უმნიშვნელო საგნები ვიფურთხები”.
მისთვის თავისთავად კარგავს გემოსაც და მიმზიდველობასაც.
კრიშნას ცნობიერება იმდენად ღვთიური მშვენიერებითაა
ლექსი 60 განათლებული, რომ ხორციელი სიამოვნება უნებლიედ
ბობოქარია და მგზნებარე გრნობათა ძალა, ო, არჯუნა, ისინი გულისამრევი ხდება. თითქოს მშიერმა კაცმა შიმშილი ნოყიერი
წალეკავენ თვით მოაზროვნე ბრძენკაცის ჭკუასაც კი და ხელიდან საჭმლით დაიკმაყოფილა და სხვა საკვები უგემურად ეჩვენება.
აცლიან სურვილითა მართვის სადავეებს. დიდი იოგი დურვასა მუნი მაჰარაჯა ამბარიშმაც უბრალოდ იმით
დაამარცხა, რომ მისი ჭკუა მუდამ კრიშნას ცნობიერებით იყო
შინა-არსი: არის მრავალი სწავლული, ფილოსოფოსი და გაცისკროვნებული.(ციტ)
ტრანსცენდენტალისტი, რომლებიც საკუთარი გრძნობების გაგებას

ლექსი 61 ეგულებოდა, თავს მიწამდე უხრიდა უფალს და საკუთარ

ის, ვინც ალაგმა და სრულიად დაიმორჩილა საკუთარი გრძნობები სურვილებს უზენაესის სურვილების აღსრულებას ახმარდა... ამ
და თავისი ცნობიერება მხოლოდ ჩემკენ მომართა, გონებამტკიცე ღირსებების გამო კი იგი უფლის ერთგული მატ-პარა გახდა.”
ადამიანად არის ცნობილი.
ამ კონტექსტში ყველაზე მნიშვნელოვანია სიტყვა მატ-პარა.
შინა-არსი. ამ ლექსში ნათლადაა განმარტებული, რომ იოგას მაჰარაჯა ამბარიშის ცხოვრება გვასწავლის, როგორ შეიძლება კაცი
სრულქმნის უმაღლესი მიზანი კრიშნას ცნობიერებასთან მისვლაა. მატ-პარა გახდეს. დიადი მეცნიერი და აჩარია მატ-პარათა
ცოცხალი არსება, კრიშნას ცნობიერებას მოკლებლი, გრძნობათა რიგობრივი თანმიმდევრობის ხაზით შრილა ბალადევა
მართვას საერთოდ ვერ შეძლებს. როგორც ზემოთ იყო ვიდიაბჰუშანა ამბობს: “გრძნობათა სრული მართვა მხოლოდ
ციტირებული, დაიდმა ბრძენმა დურვასა მუნიმ მაჰარაჯა კრიშნას ერთგული სამსახურის ძალით შეიძლება”; თან მოჰყავს
ამბარიშთან ჩხუბი წამოიწყო. ცრუ სიამაყით შეპყრობილმა, ცეცხლის მაგალითი: “როგორც ოთახში მოგიზგიზე ცეცხლი ბუგავს
თავაშვებული რისხვა ვერ მოთოკა. მაჰარაჯა ამ ბრძენივით დიდი ყველაფერს, უფალი ვიშნუ, რომელიც იოგის გულში სუფევს, წვავს
იოგი არ იყო, მაგრამ უფლის ერთგული გახლდათ. თვინიერად ყოველგვარ უწმინდურობას”. “იოგა-სუტრაშიც” მედიტაცია
ითმენდა ბრძენის წრეგადასულ, უსამართლო თავდასხმებს და ვიშნუზე ჭკუის მიმართვით არის დაწესებული და არა
გაიმარჯვა. მეფემ იზეიმა საკუთარ გრძნობებზე გამარჯვებით, სიცარიელეში გარინდებით. ეგრეთწოდებული იოგები, რომელთა
ვინაიდან როგორც ეს “შრიმად-ბჰაგავატამშია” ნახსენები (9.4.18-20), მედიტაციის მიზანია ის, რაც ვიშნუს სიმაღლეს არ მიეკუთვნება,
მას შემდეგი ღირსებები გააჩნდა: ფუჭად კარგავენ დროს მოჩვენებათა ამაო ძიებაში. ჩვენ უნდა
ვიყოთ კრიშნას ცნობიერი – ღმრთაებრივი პიროვნებისთვის
“მეფე ამბარიშამ ჭკუა უფლის ლოტოსისადარი ტერფებისაკენ თავდადებულნი. აი, იოგას ჭეშმარიტი მიზანი!
მიმართა, სიტყვებით უფლის სავანეს ადიდებდა, ხელებით უფლის
ტაძარს წმენდდა, ყურებით უფლის ამბებს ისმენდა, თვალებით ლექსი 62
უფლის ხატებს შეჰფრფინვიდა, სხეულით ერთგულთა სხეულებს საგნებს გრძნობამორევით უჭვრეტს პიროვნება და ვეღარ
ეხებოდა, ნესტოებით უფლის ლოტოსისადარი ტერფებისათვის სცილდება – ასეთი მიჯაჭვულობით სულზე ხორცის ზეიმი იწყება,
მირთმეული ყვავილების სურნელს იყნოსავდა, ენით უფლისათვის ავხორცობა კი მრისხანების მშობელია.
მირთმეულ ტულასის ფოთლებს გემოს უსინჯავდა, ფეხებით
მიეშურებოდა იმ წმიდა ადგილებისაკენ, სადაც უფლის ტაძარი

შინა-არსი. ის, ვინც კრიშნას ცნობიერებაში არ იმყოფება, გრძნობათა დასაკმაყოფილებლად და თავად უძლური იქნება რამე
გრძნობათა საგნების ჭვრეტისას ხორციელი სურვილები აღეძვრის იღონოს.
და მას თავს ვეღარ აღწევს. ამიტომ გრძნობები არ უნდა მივუშვათ
ნებაზე, თუ არა და ისინი აუცილებლად გაებმიან მატერიის ლექსი 63
ცთუნებათა ბადეში. მატერიალური ყოფიერების მორევში ყველა, მრისხანებისაგან თავგზააბნეულთ თვალთ გვიბნელდება და
უფალი შივასა და უფალი ბრაჰმას ჩათვლით (რომ აღარაფერი ილუზიის ტყვედქმნილთ გონიერება გვეკარგება, რის შედეგადაც
ვთქვათ ზეციური პლანეტების სხვა მობინადრეებზე), გრძნობათა კვლავ მატერიალური ყოფიერების ჭაობში ვეფლობით.
საგნების გავლენას ვერ უწევენ წინააღმდეგობას. მაგ., უფალი შივა
ღრმად იყო ჩაძირული მედიტაციაში, მაგრამ როდესაც მშვენიერმა შინა-არსი. შრილა რუპა გოსვამიმ ასეთი დარიგება მოგვცა:
პარვატიმ აღაგზნო მისი მამრული ვნება, იგი უძლური აღმოჩნდა
უარი ეთქვა სიამოვნებაზე. დაიბადა კარტიკეა. როდესაც ჰარიდასა კრიშნას ცნობიერების განვითარებასთან ერთად ადამიანს ესმის,
თჰაკურა უფლის ახალგაზრდა ერთგული იყო, სწორედ ასევე რომ უფლის სამსახურში ყველაფერს თავისი და თავისთავად
აპირებდა მის შეცდენას მაია-დევის ინკარნაცია, მაგრამ უფალი დადგინებული დანიშნულება აქვს. ვინც მოკლებულია ღვთიურ
კრიშნასადმი წმიდა ერთგულების გამო ჰარიდასამ გამოცდას სწავლებას, ხელოვნურად ცდილობს გამოეთიშოს მატერიალურ
გაუძლო. საგნებს, რის გამოც ვერ აღწევს განდეგილობის სრულყოფას, თუმცა
მიწიერების ტყვეობიდან განთავისუფლება სურს. მათ
როგორც შრი იამუნაჩარიას ზემოხსენებულ ლექსში იყო ნათქვამი, ეგრეთწოდებულ განდეგილობას ფჰალგუ, ანუ “ნაკლებად
უფლის გულწრფელი ერთგულის გრძნობებს არ ეკარებს მიწიერი მნიშვნელოვანი” ეწოდება. მეორე მხრივ, კრიშნას ცნობიერებაში
კმაყოფილების წადილი, ვინაიდან მას უფალთან ურთიერთობით მყოფმა პიროვნებამ იცის, რა და როგორ გამოიყენოს უფლის
გამოწვეული სულიერი სიამოვნების უნეტარესი გრძნობა აქვს სამსახურში; ამიტომ იგი მატერიალური მიზიდულობის
განცდილი. ამაშია საიდუმლო. ამიტომ კრიშნას ცნობიერების მსხვერპლი არ ხდება. მაგალითად, იმპერსონალისტს მიაჩნია, რომ
გარეშე, რაც არ უნდა ძალუმად ცდილობდეს პიროვნება, საკუთარი რადგან უფალი, ანუ აბსოლუტი, უპიროვნოა, მას ჭამა არ შეუძლია.
გრძნობები დათრგუნოს, საბოლოოდ აუცილებლად დამარცხდება. თავად იმპერსონალისტიც ცდილობს, არ გაეკაროს მშვენიერ
კაცთა ბუნება თავისთავად წაიყვანს მას მარცხის გზით – კერძებს, ერთგულმა კი იცის, რომ კრიშნა უმაღლეს განცხრომას
სიამოვნებაზე ფიქრის გაელვებაც კი ადამიანს აღაგზნებს ხშირად ეძლევა და მიირთმევს ყველაფერს, რასაც ერთგულებით
შევთავაზებთ, მივართმევთ რა კრიშნას რჩეულ კერძებს, შემდეგ

ჩვენვე ვტკბებით ნარჩენებით, რასაც პრასადი ეწოდება. ამრიგად, მიჯაჭვულობაზე მაღლა დგას. თუკი კრიშნას სურს, ერთგული
ყველაფერი სულიერდება და ქრება დაცემის საშიშროებაც. ყველაფერს გააკეთებს, რაც ჩვეულებრივი თვალთახედვით
ერთგული ღებულობს პრასადს ცნობიერებით, არაერთგული უარს არასასურველადაც კი შეიძლება მოგეჩვენოთ, და თუ კრიშნას ნება
ამბობს მასზე, როგორც ნივთიერ ნარჩენებზე, ამიტომაა რომ მისი არ არის, საკუთარ გრძნობებს ვეღარ აჰყვება და ვერც მათი ტკბობის
განდეგილობა ნაძალადევია და სიცოცხლით მის ტკბობის განცდაც მონა იქნება. ეს იმაზე იქნება დამოკიდებული, აღასრულებს თუ არა
ხელოვნურია. მის ჭკუას რაიმე მიწიერი ოდნავ აღაგზნებს თუ არა, კრიშნას მითითებებს. ასეთი ცნობიერება მას ეძლევა უფლის
იგი კვლავ ყოფიერების მორევში ვარდება. ამბობენ, ასეთი სული უმიზეზო წყალობით, რისი მიღებაც ერთგულს შეუძლია
გათავისუფლების შემდეგაც კი ეცემა, ვინაიდან არ გააჩნია საიმედო გრძნობათა მსახურების ნებისმიერ საფეხურზე.
საყრდენი ერთგული სამსახურის სახით.
ლექსი 65
ლექსი 64 მასზე, ვინც ამგვარად ეწია ბედნიერებას, აღარ მოქმედებს
ვინც თავისუფალია მიწიერ საგანთა გავლენისაგან, ზიზღი და მატერიალური ყოფიერების სამგვარი სატანჯველი. ფრიად
სიძულვილი არ მიერევა; საკუთარ გრძნობებს მართავს, ისე კმაყოფილი კრიშნას ცნობიერებაში ყოფნით საკუთარი გონების
როგორც თავისუფლებისაკენ სწრაფვით ფრთაშესხმული და განმტკიცებას აღწევს.
უფლის სრული წყალობის ღირსქმნას მიაღწევს.
ლექსი 66
შინა-არსი. უკვე განმარტებული იყო, რომ ადამიანმა შეიძლება მას, ვისი გულიც უზენაესი შემოქმედით არ არის პირამდე აღსავსე,
გარეგნულად რაღაც გამოგონილი საშუალებებით მართოს ვერც ტრანსცენდენტური გონება ექნება და ვერც მტკიცე ჭკუას
გრძნობები, მაგრამ თუკი ეს გრძნობები უფლის ტრანსცენდენტური დაიკვეხნის.
სამსახურით არ იქმნება მადლცხებული, არსებობს დაცემის დიდი
საშიშროება. კრიშნას სრულ ცნობიერებაში მყოფი ზოგი პიროვნება, შინა-არსი. თუ ცოცხალი არსება კრიშნას ცნობიერი არ არის, იგი
ერთი შეხედვით, შეიძლება გრძნობათა გავლენის დონეზე ვერასოდეს მიაღწევს მშვიდობას. მეხუთე თავში (5.29)
იმყოფებოდეს, მაგრამ მათი ბრძანების აღმსრულებელი არ იყოს და დადასტურებულია, რომ ჭეშმარიტი მშვიდობის დამკვიდრება
არც მათ მასიამოვნებელ საქმიანობებს ასრულებდეს. კრიშნას ხდება მხოლოდ მაშინ, როცა მსხვერპლშეწირვებისა და
ცნობიერი პიროვნება მხოლოდ კრიშნას სიამოვნებაზე ფიქრობს და ეპითიმიების ყოველი სასიკეთო შედეგი ეძღვნება ერთადერთისა
სხვა არაფერზე. ამიტომ იგი ყოველგვარი მიწიერისადმი და განუმეორებლის, მთელი კოსმოსური გამოვლინების

მფლობელისა და ყოველი ცოცხალი არსების ჭეშმარიტი მეგობრის ლექსი 68

კრიშნას განცხრომას. სულიერ ცნობიერებას მოკლებულ უმეცართ ამიტომაც, ო მხარგრძელო, ის, ვინც გრძნობებს ლაგამს ამოსდებს
ნიადაგ აფორიაქებულთა და მშფთოვარეთ საბოლოო მიზანიც ვერ და საგანთა გავლენისაგან მოზღუდავს თავს, უდაოდ მტკიცე
ექნებათ. როდესაც ცოცხალი არსება დარწმუნებულია, რომ კრიშნა გონიერებით არის ღირსქმნილი.
ყოველი მათი მსხვერპლის მიმთვლელი, მადლიერი და მეგობარია,
მისი ჭკუა დაამდება, მშვიდობას იმკვიდრებს, სიმტკიცეს იმატებს. შინა-არსი. გრძნობათა დამორჩილება შესაძლოა მხოლოდ კრიშნას
ამიტომ, ის, ვინც კრიშნას შუქის გარეშე წყვდიადში შრომობს, ცნობიერებით, უფლის ტრანსცენდენტულ სასიყვარულო
გარდუვალ განსაცდელს გრძნობს და სიმშვიდე ენატრება. რაც არ სამსახურში მათი გამოყენებით. როგორც მტრის დამარცხება
უნდა თვალწარმტაცად დაგვიხატოს თავისი სულიერი სიმშვიდისა იოლია დიდი საომარი ძალის გამოყენებით, გრძნობების
და წინსვლის სურათი, იგი მაინც ავის მოლოდინით არის გასახედნადაც არ კმარა ადამიანური მცდელობა; მარტოოდენ
გულგასენილი. კრიშნას ცნობიერება თვითგამოვლენილი უფლის სამსახური ჩააყენებს მათ თვინიერების კალაპოტში. ვისაც
აუმღვრეველი და წყნარი მდგომარეობაა, რომლის მიღწევა ესმის ეს – რომ გონების განმტკიცება მხოლოდ კრიშნას
მხოლოდ უფალთან ურთიერთობით შეიძლება. ცნობიერებითაა შესაძლებელი და რომ ამ ხელოვნების დაუფლება
მხოლოდ ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის წინამძღოლობით ხდება
ლექსი 67 – ეწოდება სადჰაკა, ანუ “განთავისუფლების ღირსი”.
როგორც ძლიერი ქარი აატივტივებს წყალში მოცურავე ნავს, ერთ
ეულ გრძნობასაც კი, თუ მისკენ ჭკუაა მიმართული, შეუძლია ლექსი 69
ნაფოტივით ათრიოს აქეთ-იქით კაცის გონიერება. ის, რაც ღამეა ყოველი არსებისათვის, თავისი თავის
შემცნობისათვის სიფხიზლის ჟამია. და როცა ყოველი ფხიზლობს,
შინა-არსი. თუ ყოველი გრძნობა უფლის სამსახურში არ იქნება ყოვლისგამჭვრეტი ბრძენისათვის უკუნი ღამე დგება.
დაკავებული, საკუთარ სიამოვნებას გადაყოლილმა ერთმა
მთრთოლვარე გრძნობამაც კი შეიძლება გადააცდინოს ერთგული შინა-არსი. არსებობენ ორი სახის გონიერი ადამიანები: ერთნი
ტრანსცენდენტური წინსვლის გზიდან, როგორც მაჰარაჯა თავიანთ გონიერებას მატერიალურ საქმიანობებს ახმარენ, მეორენი
ამბარიშის ცხოვრების აღწერაში იყო ნახსენები, კაცის ყოველი კი, საკუთარ თავში ჩაღრმავებულნი და ფხიზელი გონებისანი,
გრძნობა უნდა დავუმორჩილოთ კრიშნას ცნობიერებას. ეს არის თვითრეალიზაციას ემსახურებიან. ასეთი ბრძენის, ანუ
ჭკუის მართვის უცთომელი ხერხი! მოაზროვნის საქმიანობა ღამედ ეჩვენება მას, ვინც მიწიერ ჭაობშია

ჩაფლული. თვითრეალიზაციას მოკლებულ უმეცართ ასეთ ღამეს უფალი მის ყოველ მოთხვონილებას აკმაყოფილებს. ერთგულის
ბუნებრივი ძილით სძნიავთ, ბრძენი ფხიზლობს და გული ოკეანეს ჰგავს – მუდამ სავსეა. შეიძლება ოკეანეში ჩამავალ
ტრანსცენდენტულ ბედნიერებას განიცდის საკუთარი სულიერების მდინარეთა მსგავსად მას სურვილების ნაკადი მიაწყდეს, მაგრამ
თანდათანობითი ამაღლებით. მატერიალური საქმიანობით უდრეკსა და გაწონასწორებულს აბობოქრებული სურვილები
დაკავებული ხალხი კი ხვრინავს და ზმანებაშიც ათასგვარი ოდნავადაც არ აშფოთებს. ასეთია კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი
ხორციელი სიამოვნება ჰგვრის ნეტარების ჟრუანტელს, ან ადამიანის ნიშანი.
ავისმომასწავებელი რამ უმალ სცემს თავზარს. საკუთარი თავის
შემცნობი ადამიანი ყოველთვის გულგრილია ხორციელი მიწიერი სურვილი ბევრია, მაგრამ ერთგული, რაკი პირამდე სავსეა
ბედნიერება-უბედურების მიმართ. იგი აგრძელებს საკუთარი უფლის ტრანსცენდენტული სასიყვარულო სამსახურით,
თავის შეცნობას და არაფრად უღირს მატერიალური შედეგები. ოკეანესავით არ გადმოდის ნაპირებიდან და სარკესავით უძრავია
მისი ზედაპირი. იგი აუმღვრეველი სიმშვიდით ტკბება, სხვანი,
ლექსი 70 ვისაც სურვილების ასრულება აშფოთებთ, მათ შორის
სურვილების განუწყვეტელი ნაკადი ისევე შეერთვის კაცის გულს, განთავისუფლებაც კი, ვერასოდეს აღწევენ მშვიდობას, რომ
როგორც მდინარენი ჩაედინებიან წყალუხვსა და მშვიდ ოკეანეში; არაფერი ვთქვათ მათზე, ვისაც მიწიერი, ამაო წარმატება გაუხდიათ
მხოლოდ ის აღწევს მშვიდობას, ვინც არად აგდებს სურვილთა მიზნად. საკუთარი სიამოვნებისათვის მშრომელები,
ბობოქარ მოძალებას და არა ის, ვინც ასეთ სურვილთა მონა და გათავისუფლების მოსურნეები და იოგები, რომლებიც მისტიკურ
მსახური ხდება. ძალებს ელტვიან, თავიანთი აუსრულებელი სურვილების გამო
კვლავ უბედურებად რჩებიან. კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი
შინა-არსი. თუმცა უკიდეგანო ოკეანე მუდამ სავსეა წყლით, მასში პიროვნება ნეტარებს უფლის მსახურებით და არავითარი
გამუდმებით ჩაედინება მდინარენი, განსაკუთრებით წვიმის სურვილის ასრულება აღარ უმღვრევს გონებას. სინამდვილეში, ის
სეზონის დროს. ემატება წყალს წყალი, მაგრამ ოკეანე მაინც არც ეგრეთწოდებული მატერიალური ტყვეობიდან
შფოთავს და არც კალაპოტიდან გადმოდის. იგივე ითქმის კრიშნას განთავისუფლებისკენაც კი აღარ ისწრაფვის, მატერიალური
ცნობიერებაში განმტკიცებულ ადამიანებზეც. სანამ ადამიანი სურვილები არ გააჩნია, ამიტომ სრული მშვიდობა აქვთ
მატერიალურ სხეულშია გამომწყვდეული, უნდა დააკმაყოფილოს დამკვიდრებული.
სხეულის მოთხოვნილებები. ერთგულს, სავსეს უფლის მადლით,
არ აწუხებს ასეთი სურვილები, მას არაფერი სჭირდება, ვინაიდან

ლექსი 71 ცოდნაზე, რომ ყოველი ცოცხალი არსება თავისი სულიერი არსით

მხოლოდ ის, ვინც ზურგი აქცია გრძნობათა აღსრულების წადილს, კრიშნას მარადიული განუყოფელი ნაწილაკია, რის გამოც თავის
ვინც თავისუფალია სურვილებისაგან, ვინც არ ესწრაფვის რაიმე მარადიულ მყოფობაში ვერასოდეს გაუტოლდება ან ასცდება
საკუთრებას და ვინც მოკლებულია ცრუ მეობას, აღწევს ჭეშმარიტ კრიშნას სიმაღლეს. კრიშნას ცნობიერების ასეთი გაგება ჭეშმარიტი
სიმშვიდეს. მშვიდობის მიღწევის ძირითადი პრინციპია.
შინა-არსი. სურვილი იმისა, რომ გახდე კრიშნას ცნობიერი, ლექსი 72

სინამდვილეში სურვილთა უქონლობაა. კრიშნას ცნობიერების ასეთია სულიერების საღმრთო სამყოფელი, რომლის მიღწევის
სრულყოფილი სტადია ნიშნავს, შეიცნო საკუთარი ჭეშმარიტი შემდეგაც ადამიანი სიმართლის უცდომები მსახური ხდება. თუკი
მეობა, როგორც კრიშნას მარადიული მსახურისა, როდესაც პიროვნება ამ ნირვანამდე სიკვდილს მიტანებული მაინც მივა,
შეუმცდარად მიხვდებით, რომ საკუთარი თავის გაიგივება შენსავე ღვთის სასუფეველში დაიდებს ბინას.
მატერიალურ სხეულთან არ შეიძლება, როცა არ განაცხადებ
ამქვეყნად რაიმეზე საკუთრების უფლებას. ვინც ამ სრულყოფილ შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერების, ანუ საღმრთო ცხოვრების
საფეხურზე დგას, ესმის, რომ ყველაფერი კრიშნას კუთვნილია და მიღწევა შეიძლება ხან უმალ, წამიერად, ხან კი ამისათვის
იგი მისივე სიამოვნებისთვის უნდა გამოვიყენოთ. მილიონობით დაბადებაც არ კმარა. ქჰატვანგა მაჰარაჯამ ამ
სულიერ გამოშუქებას სიკვდილის წინ რამდენიმე წუთით ადრე
არჯუნას არ სურდა ბრძოლა, მაგრამ როდესაც ბოლომდე კრიშნას მიაღწია, რაკი კრიშნას მიენდო. ნირვანა ნიშნავს მატერიალური
ცნობიერი გახდა, ბრძოლად შეიმართა, ვინაიდან კრიშნას ასე ცხოვრების დასრულებას. ბუდისტური ფილოსოფიის თანახმად,
ეწადა. კრიშნას საამებლად არჯუნამ სასიკვდილოდ თავი გადადო ამ მატერიალური ყოფის დასრულების შემდეგ რჩება მხოლოდ
ბრძოლაში. არსება ვერ იცოცხლებს გრძნობებისა და სურვილების სიცარიელე. “ბჰაგავად-გიტა” სულ სხვას გვასწავლის – ჭეშმარიტი
გარეშე. მათი ხელოვნურად ჩაკვლა არ შეიძლება – სურვილთა ცხოვრება ახლანდელი მატერიალური სიცოცხლის დასრულების
თვისობრიობა უნდა შეიცვალოს. მიწიერ სურვილთაგან დაცლილი შემდეგ იწყება. უხეშად მოაზროვნე მატერიალისტებს
პიროვნება მტკიცედაა დარწმუნებული, რომ ყველაფერი კრიშნას აკმაყოფილებთ იმის ცოდნა, რომ მიწიერი ცხოვრება
ეკუთვნის. (იაშავასიამ იდამ სარვამ), ამიტომ არ იტყუებს თავს და დასრულებადია. მაგრამ სულიერად ამაღლებულთა რწმენით
რაიმეს დასაკუთრებას არ ცდილობს. ეს ტრანსცენდენტული ცოდნა სიცოცხლე ზღვარდაუდებელია, მას დასასრული არა აქვს. თუკი
დამყარებულია თვითშემეცნებაზე, კერძოდ იმის სრულყოფილ პიროვნება იმდენად იღბლიანია, რომ ამ ცხოვრების

დასასრულამდე კრიშნას ცნობიერი გახდება, უმალვე მიაღწევს ↑თავი მესამე

ბრაჰმა-ნირვანას სტადიას. არა ძევს მიჯნა უფლის სასუფეველსა და კარმა-იოგა
უფლის ერთგულ მსახურებას შორის. რაკი ორივე უფლის შეცნობის
აბსოლუტური საფეხურებია, უზენაესის ტრანსცენდენტული ლექსი 1
სასიყვარულო მსახურება იგივეა, რაც სულიერი სასუფევლის არჯუნამ თქვა: ო, ჯანარდანა, ო, კეშავა, რად მომიწოდებ, ამ
მიღწევა. მიწიერ სამყაროში სრულდება გრძნობათა საშინელ ომში ჩავება, თუკი თვლი, რომ სიბრძნით განსჯა სჯობს
დაკმაყოფილების საქმიანობა, მაშინ როდესაც სულიერ სამყაროში კარმულ მოღვაწეობას?
საქმიანობა კრიშნას ცნობიერებაში მიმდინარეობს. ამავე
ცხოვრებაში კრიშნას ცნობიერების მიღწევა უმალვე ბრაჰმანის შინა-არსი: წინა თავში ვნახეთ, თუ უზენაესმა ღმრთაებრივმა
მიღწევას ნიშნავს. ის კი, ვინც კრიშნას ცნობიერებაში იმყოფება, პიროვნებამ, შრი კრიშნამ, რათა თავისი ახლო მეგობარი, არჯუნა
უკვე უთუოდ ღმერთის სასუფეველშია შესული. მწუხარების ოკეანიდან გამოეყვანა, დაწვრილებით დაუხასიათა
სულის არსი და აგებულება, უჩვენა სრულყოფის გზაც: ბუდდჰი-
ბრაჰმანი მატერიის საწინააღმდეგო ცნებაა. ამიტომ ბრაჰმი სთჰიტი იოგა, ანუ კრიშნას ცნობიერება. ადამიანები ცდებიან, როცა
ნიშნავს “არა მატერიალური მოღვაწეობის დონეზე მყოფს”. ჰგონიათ, რომ კრიშნას ცნობიერება უმოქმედობაში გამოიხატება;
“ბჰაგავად-გიტაში” აღიარებულია, რომ უფლის ერთგული ხშირად ასეთი მცდარი წარმოდგენის მქონენი განმარტოებულ
სამსახური განთავისუფლების საფეხურს წარმოადგენს. ამიტომ ადგილას მიდიან, რათა უფლის წმინდა სახელის გალობით
ბრაჰმი სთჰიტი მატერიალური ტყვეობიდან განთავისუფლებას სრულყოფას მიაღწიონ. მაგრამ კრიშნას ცნობიერების ფილოსოფიის
ნიშნავს. შეუცნობლად და გაუწვრთნელად არ არის დაშვებული უდაბურ
ადგილას უფლის წმინდა სახელის გალობა; ასეთ რამეს
შრილა ბჰაკტივინოდა თჰაკურამ “ბჰაგავად-გიტას” მეორე თავს გულუბრყვილო ადამიანთა თავყრილობის იაფფასიანი
მთელი ტექსტის მოკლე შინაარსი უწოდა. “ბჰაგავად-გიტაში” თაყვანისცემა თუ მოჰყვება.
განხილულია კარმა-იოგა, ჯნანა-იოგა და ბჰაქტი-იოგა. ვინაიდან
მეორე თავი მთელი ტექსტის შინაარსს წარმოადგენს, მასში არჯუნაც ფიქრობდა, რომ კრიშნას ცნობიერება, ბუდდჰი-იოგა –
გარკვევითაა განმარტებული კარმა-იოგა, ჯნანა-იოგა და ლაპარაკია დგომა სულიერი ცოდნის განვითარების გზაზე, აქტიური
ბჰაკტი-იოგაზეც. ცხოვრებისაგან განრიდებასა და განმარტოებულ ადგილას
ეპითიმიებისა და ასკეზების შესრულებას ნიშნავს. სხვაგვარად რომ

ვთქვათ, მას სურდა მოხერხებულად არიდებოდა ბრძოლას და სურვილისა და გაგების ინტერესის აღძვრა. ამის შემდგომ არჯუნა
თავისი საქციელის გასამართლებლად კრიშნას ცნობიერება თავისი კითხვებით კრიშნას ცნობიერების შეცნობის გზაზე გონებას
გამოეყენებინა. მაგრამ როგორც გულწრფელმა მოწაფემ, თავისი გაუნათებდა ყველა მოწაფეს, რომელსაც მთელი მოწადინებით
განზრახვა სულიერ მოძღვარს გაუმხილა და სთხოვა, აეხსნა სურდა “ბჰაგავად-გიტას” საიდუმლოს ზიარებოდა.
მოქმედების რომელი გზა იქნებოდა მისთვის საუკეთესო. პასუხად
უფალმა კრიშნამ მესამე თავში დაწვრილებით განუმარტა კარმა- ლექსი 3
იოგა, ანუ მოღვაწეობა კრიშნას ცნობიერებაში. უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ უპასუხა: ო, უცოდველო
არჯუნა, მე ზემოთ უკვე აგიხსენი, რომ არსებობენ ორი სახის
ლექსი 2 ადამიანები: ერთნი საკუთარი მეობის შეცნობას გონების წყალობით
შენი ორაზროვანი დარიგებები გონებას მირევს და საგონებელში ცდილობენ, ფილოსოფიურ ნააზრევს ეყრდნობიან, მეორენი –
მაგდებს. გთხოვ, გასაგებად ამიხსნა, რომელი გზა იქნება ყველაზე ერთგული სამსახურით ესწრაფვიან ჩასწვდნენ საკუთარ თავს.
კარგი ჭეშმარიტი სიკეთის მოსაპოებლად.
შინა-არსი: მეორე თავის 39-ე ლექსში უფალმა განმარტა
შინა-არსი: წინა თავში, როგორც “ბჰაგავად-გიტას” შესავალშიც, სრულქმნის ორი გზა:
განმარტებული იყო ჭეშმარიტებასთან მისვლის სხვადასხვა გზა: სანქჰია-იოგა და კარმა-იოგა (ანუ ბუდჰი-იოგა). ამ ლექსში უფალი
სანქჰია-იოგა, ბუდჰი-იოგა, გონებით გრძნობათა მართვა, უფრო ნათლად გვიხსნის იმავე საკითხს.
თვითდაკმაყოფილების სურვილის გარეშე შრომა და დამწყები
ერთგულისათვის დაწესებული საქმიანობა. ყოველივე ამის სანქჰია-იოგა, ანუ სულისა და მატერიის ბუნების ანალიტიკური
გასაგებად და მის საფუძველზე მოქმედებისათვის საჭირო იყო გზით შეცნობას ისინი ცდილობენ, ვინც მსჯელობით, ცდებზე
მოწესრიგებული სისტემის ჩამოყალიბება. არჯუნასაც სწორედ ამ დამყარებული ცოდნითა და ფილოსოფიური განსჯით სწავლობს
აშკარად რთული, ჩვეულებრივი გონებისათვის დამაბნეველი მოვლენებს. სხვები, როგორც ეს მეორე თავის 61-ე ლექსშია
საკითხების გარკვევა სურდა, რათა ნებისმიერ ადამიანს განმარტებული, ყოველივე ამას კრიშნას ცნობიერებით
შესძლებოდა მათი გაგება და მცდარი შეხედულებების შექმნის აღჭურვილნი შრომის წყალობით აღწევენ. უფლის განმარტებით,
საშიშროება თავიდან აეცილებინა. კრიშნა ხომ არც დაუშვებდა ბუდჰი-იოგას, ანუ კრიშნას ცნობიერების პრინციპების დამცველი
სიტყვათა თამაშით არჯუნა დაებნია, მას მხოლოდ სურდა თავისი ადამიანი მიწიერი საქმიანობის ბორკილებისაგან თავისუფლდება;
მოწაფის გონების გამოფხიზლება, ნათქვამზე დაკვირვების მითითებული

ლექსის მიხედვით, ბუდდჰი-იოგა ნიშნავს უზენაესზე სრულ ლექსი 4

დანდობას, რის შემდეგაც მთელი გრძნობების მოქცევა პიროვნების ადამიანი ვერც უსაქმურობით განთავისუფლდება ყოფიერების
ნების ქვეშ უფრო ადვილი ხდება. უკეთურებათაგან და ვერც მხოლოდ განდეგილობით მიაღწევს
სრულქმნას.
ორივე იოგა ერთმანეთზეა დამოკიდებული ისევე, როგორც
რელიგია და ფილოსოფია. რელიგია ფილოსოფიის გარეშე შინა-არსი: განდეგილის ცხოვრების წესის მიღება მაშინ შეიძლება,
მგრძნობიარე რწმენაა ან ზოგჯერ ფანატიზმი, ფილოსოფია კი როდესაც ადამიანი ამქვეყნიურ მანკიერებათა განწმენდისათვის
რელიგიის გარეშე სპეკულაციურ მსჯელობებსა და გონებისმიერ დადგენილი მოვალეობების შესრულებით გასუფთავდება.
გამონაგონთა ნაზავს წარმოადგენს. განწმენდის გარეშე ცხოვრების მეოთხე წესზე (სანნიასაზე)
პირდაპირი გადასვლით შეუძლებელია წარმატების მიღწევა.
საბოლოო მიზანი კრიშნაა! ის ფილოსოფოსები, რომლებიც ემპირიული ფილოსოფოსების აზრით, უბრალოდ სანნიასას
სერიოზულად ეძიებენ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას, ბოლოს მიღებით, ანუ კარმიული საქმიანობის მიტოვებით, ადამიანი
კრიშნას ცნობიერებამდე მიდიან. “ბჰაგავად-გიტაში” ეს მაშინვე ნარაიანა ხდება. უფალი კრიშნა გვიქადაგებს, რომ გულის
დადასტურებულია. მთავარი აზრი ცხოვრებისა მდგომარეობს განწმენდის გარეშე სანნიასას საზოგადოებრივ წესრიგში მხოლოდ
იმაში, რომ უშუალოდ შევიცნოთ საკუთარი ჭეშმარიტი “მე” ქაოსი შემოაქვს. მეორე მხრივ, თუკი უფლის ტრანსცენდენტულ
უმაღლეს პიროვნებასთან ურთიერთობაში. არაპირდაპირი მსახურებას ვინმე შეუდგება, ყოველივე მის ნამოქმედარს უზენაესი
შეცნობის პროცესი კი ფილოსოფიურ მსჯელობათა საზღვრებში შეიწირავს (სვ-ალპამ აპი ასია დჰარმასია ტრაიატე მაჰატო ბჰაიატ).
მიმდინარეობს და ადამიანი შეიძლება თანდათანობით კრიშნას ამ პრინციპის ნაწილობრივ შესრულების შედეგადაც კი ადამიანს
ცნობიერების დონემდე მივიდეს. ამ ორიდან უკეთესია კრიშნას დიდი სირთულის გადალახვის უნარი ეძლევა.
ცნობიერებამდე ამაღლების უშუალო გზა, ვინაიდან იგი არ არის
დამოკიდებული სხვათა ნააზრევის გავლენაზე, არც გრძნობათა ლექსი 5
განწმენდის გზის გავლაა საჭირო – კრიშნას ცნობიერება თავადაა ყოველი ცოცხალი არსება თავისი ბუნების წყალობით მარად
განმწმენდი ყოველი უკეთურობისა და ცოდვისაგან. ამრიგად, მოქმედია; ამიტომ წამითაც ვერ დარჩება იგი უსაქმოდ.
ერგული სამსახურით უშუალოდ შეცნობა საკუთარი თავისა და
უფალთან მიახლოება ერთდროულად იოლიცაა და ამაღლებულიც. შინა-არსი: ის გარემოება, რომ სული მარადმოქმედია,
გამოწვეულია მისივე ბუნებით და არა იმით, რომ სხეულშია

მოქცეული. სწორედ სულის გარეშე არ შეუძლია მოძრაობა ლექსი 6

მატერიალურ სხეულს – მკვდარ მანქანას, რომელსაც მუდამ ის, ვინც უმოქმედობას ირჩევს, მაგრამ ჭკუა გრძნობათა
დაუდეგარი სული მართავს. სული სხეულს უნდა დაკმაყოფილებისკენ გაურბის, უდაოდ თავსაც იტყუებს და
წინამძღვრობდეს კრიშნას ცნობიერების სასიკეთო საქმეების ფარისევლობს სხვათა თვალის ასახვევად.
საკეთებლად; წინააღმდეგ შემთხვევაში სხეული წარმოსახვითი
ენერგიის მიერ აღძრული საქმიანობების აღმსრულებელი იქნება. შინა-არსი: ამქვეყნად მრავალი თვალთმაქცია, რომელიც უარს
მატერიალურ ენერგიასთან კავშირის შედეგად სული მიწიერ ამბობს კრიშნას ცნობიერებაში შრომაზე, აწყობს მედიტაციურ
თვისებათა რკალში ექცევა. ასეთი მიდრეკილებებისაგან სანახაობებს, მაგრამ ამავე დროს მის ჭკუას მხოლოდ გრძნობათა
განსაწმენდად კი აუცილებელია შასტრებში დაწესებული დაკმაყოფილება ელანდება. ასეთი თაღლითები ე.წ. დახვეწილი
მოვალეობების შესრულება. ეს არ დასჭირდება სულს, თუ იგი გემოვნების მიმდევრებს იკრებენ გარს, თავს უჭედენ მჭლე
ბუნებრივად კრიშნას ცნობიერებაში იქნება დადგინებული. ფილოსოფიურ თემებზე ლაპარაკით, მაგრამ, ამ ლექსის თანახმად,
ყველაფერი რის გაკეთებასაც ასეთი სულის კარნახით ადამიანი ეს ურცხვი მატყუარები ამაოდ ირჯებიან.
შეძლებს, სიკეთის მომტანი აღმოჩნდება. ეს დადასტურებულია
“შრიმად-ბჰაგავატამში” (1.5.17)(ლექსი) გრძნობათა დასაკმაყოფილებლად ადამიანმა შეიძლება ნებისმიერ
სოციალურ სფეროში იღვაწოს, მაგრამ თუ თავისი კონკრეტული
“თუ ვინმე კრიშნას ცნობიერებას უახლოვდება, მაგრამ ვერ მდგომარეობისათვის განკუთვნილ წესებსა და ჩვეულებებს
ასრულებს შასტრებში დაწესებულ მოვალეობებს, მართებულადაც შეასრულებს, თანდათანობით შეძლებს ყოფიერების
ეწევა ერთგულ სამსახურს; ან თუ მიღწეული დონიდან ეცემა, მანკიერებათაგან განწმენდას. ხოლო ის, ვინც იოგას სანახაობებით
მაშინაც არაფერს კარგავს და არც არაფერია ამაში მისთვის თვალს უხვევს ხალხს, სინამდვილეში კი საკუთარ გრძნობათა
საგანგაშო. მაგრამ თუ შასტრებში განწმენდისათვის მოცემულ ყურმოჭრილი ყმაა, არარაობად რჩება იმ შემთხვევაშიც, თუ
დანაწესებს ასრულებს, მაგრამ კრიშნას ცნობიერი არ იქნება, ფილოსოფიაზე ერთობ ამაღლებული პათოსით მსჯელობს. ამ
ვერაფერს მიაღწევს”. ამდენად, სანნიასას – განწმენდის პროცესი თვალთმაქცის ცოდნას ფასი არა აქვს, ვინაიდან იგი ცოდვილია და
აუცილებელია კრიშნას ცნობიერების ამ დონის მისაღწევად, რის უფლის ილუზორულ ენერგიას ემყარება. მისი ცნობიერება
გარეშეც ადამიანის ყოველი მცდელობა წარუმატებელი იქნება. უწმინდურია, ამიტომაც მისი იოგური მედიტაცია მხოლოდ
ოინბაზობაა.

მეორე მხრივ, თუკი ადამიანი გულწრფელად ცდილობს, შენზე დაწესებულ მოვალეობათა შესრულება გმართებს, ვინაიდან
გრძნობანი დათრგუნოს, გაარღვიოს მიჯაჭვულობის ზღუდე და შრომა სჯობია მუქთახორობას. შრომის გარეშე შეუძლებელია
ისე დაიწყოს კარმა-იოგა [კრიშნას ცნობიერებაში], იგი გაცილებით სხეულის შენარჩუნებაც კი.
მაღლა დგას და განდეგილობაც შეუძლია.
შინა-არსი. ქვეყანა სავსეა თვითმარქვია მედიტატორებით,
შინა-არსი: აღვირახსნილი ვნებებისა და გრძნობათა ტკბობის რომელთაც თავი მოაქვთ: მაღალი წარმოშობისანი და დიდი
მიზნით ცრუ ტრანსცენდენტალისტად გახდომის ნაცვლად, პროფესიონალები ვართ, აქაოდა ყველაფერს სულიერ
უკეთესია ადამიანმა პატიოსნად გააგრძელოს საკუთარი საქმე და განვითარებას ვწირავთო.
თანდათან განახორციელოს სიცოცხლის მიზანი, რაც
მატერიალური ტყვეობიდან განთავისუფლებასა და ღმერთის უფალ კრიშნას არ სურდა არჯუნას ეთვალთმაქცა, პირიქით, მას
სასუფეველში შეღწევას გულისხმობს. უმაღლესი სვართჰაგატი, ანუ უნდოდა, არჯუნას პირნათლად შეესრულებინა მასზე დაწესებული
პირადი მიზანი ვიშნუს მიღწევაა. ვარნა და აშრამას მოვალეობები, როგორც ეს დადგენილია ქშატრიებისათვის.
საზოგადოებრივი ცხოვრება ისეა მოწყობილი, რომ ადამიანებს ამ არჯუნას ოჯახი ჰყავდა, იყო მხედართმთავარი, ამიტომაც სჯობდა,
მიზნის მიღწევაში დაეხმაროს. ღვთიურ სამყოფელში შესვლა ასეთად დარჩენილიყო და მეოჯახე ქშატრიას ვალი მოეხადა. ასეთი
კრიშნას ცნობიერებაში ერთგული სამსახურით მეოჯახესაც საქმიანობა თანდათანობით ასპეტაკებს ერისკაცის გულს და
ძალუძს, ოღონდ მოწესრიგებული ცხოვრებით უნდა იცხოვროს, მატერიალური უკეთურობისაგან ათავისუფლებს.
როგორც ეს შასტრებშია დაწესებული, და ოჯახთან თუ
ახლობლებთან მიჯაჭვულობის გარეშე გააგრძელოს თავისი უფალი, და არც რომელიმე რელიგიური წერილი, არ იწონებს
საქმიანობა. ამ გზაზე გულწრფელი ადამიანი გაცილებით მაღლა ადამიანისაგან თავის გატანისათვის ეგრეთწოდებულ
დგას იმ ყალთაბანდზე, რომელიც გულუბრყვილო ბრბოს განდეგილობას, საქმიანობაზე უარის თქმას. ყველაფერს რომ თავი
მოსატყუებლად ყალბ სპირიტუალიზმს ჰკიდებს ხელს. ქუჩის დავანებოთ, ის უნდა გაისარჯოს სხეულისა და სულის სარჩენად.
პატიოსანი დამგველი გაცილებით მაღლა დგას, ვიდრე თაღლითი, მიწიერ მიდრეკილებათაგან განწმენდის გარეშე არ შეიძლება
რომელიც მხოლოდ ლუკმის მოსაპოვებლად ასრულებს შრომის თვითნებურად მიტოვება. ამქვეყნად ნებისმიერ არსებაზე
მედიტაციას. მატერიალური ბუნება ბატონობს. ამიტომაც მას გრძნობათა
დაკმაყოფილების უწმინდური საშუალებებიც მრავლად

გამოუნახავს. საჭიროა ასეთი ბინძური ჩვევების უარყოფა. ამის ამრიგად, ცოცხალმა არსებამ უნდა იშრომოს ვიშნუს
გარეშე და დაწესებული მოვალეობების შეუსრულებლად, რაც დაკმაყოფილებისათვის. მატერიალურ სამყაროში ნებისმიერი სხვა
მცონარობასა და მუქთახორობაში ვლინდება, ადამიანი არც უნდა შრომა პიროვნების ტყვეობას იწვევს, ვინაიდან კარგი თუ ცუდი
ეცადოს ეგრეთწოდებულ ტრანსცენდენტალისტად გახდომას. საქმიანობა თავის შედეგით გავლენას ახდენს შემსრულებელზე და
თანდათანობით იმონებს. ამიტომ კაცმა თავისი შრომა უნდა
ლექსი 9 მიუძღვნას კრიშნას (ანუ ვიშნუს); ეს უკვე განთავისუფლებას
რასაც იქმ ცხოვრებაში, ვიშნუს სამსხვერპლოდ უნდა გაიღო; არადა ნიშნავს.
შრომა მატერიალურ სამყაროში ბორკილებად გექცევა. ამიტომ, ო,
კუნტის შვილო, აღასრულე შენზე დაწესებული მოვალეობები მის ასეთი შრომა დიდ ხელოვნებას მოითხოვს და დასაწყისში ძალიან
საამებლად და არასოდეს მოექცევი ტყვეობაში. მცოდნე წინამძღოლის გულმოდგინებაა საჭირო ან თავად უფალი
კრიშნას უშუალო მითითებით ხდება. (რისი შესაძლებლობაც
შინა-არსი: ვინაიდან ადამიანი იძულებულია, სხეულის არჯუნას მიეცა).
შესანარჩუნებლად მაინც იშრომოს, თითოეული სოციალური
ფენისა და გარემოსათვის ისეა დაწესებული მოვალეობები, რომ უნდა ვიშრომოთ არა საკუთარ გრძნობათა, არამედ კრიშნას
თვით უმაღლესი მიზნის განხორციელება შესაძლებელი გახდეს. სასიამოვნოდ. ასეთი საქმიანობა არა მხოლოდ გვიხსნის მიწიერი
იაჯნა ნიშნავს უფალი ვიშნუს, აგრეთვე მისთვის მანკიერებისაგან, არამედ თანდათანობით აგვამაღლებს უფალის
მსხვერპლშეწირვათა ცერემონიებს; ვედებში დაწესებულია: იაჯნო ტრანსცენდენტული სიყვარულით გასხივოსნებულ სამსახურამდე,
ვაი ვიშნუჰ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ერთი და იგივე მიზანი რაც ღმერთის სასუფევლამდე აღმართვის ერთადერთ საშუალებას
მიიღწევა აღნიშნული იაჯნების შესრულებით და უფალი ვიშნუს წარმოადგენს.
უშუალო მსახურებით.
ლექსი 10
ამ ლექსის თანახმად, კრიშნას ცნობიერების აღიარება თავისთავად სამყაროს დასაბამშივე ყოველი არსების უფალმა სათავე დაუდო
იაჯნას შესრულებას წარმოადგენს. ვარნაშრამას მიზანიც უფალი კაცთა და ნახევარღმერთთა მოდგმას და ამ სიტყვებით აკურთხა:
ვიშნუს დაკმაყოფილებაა: ვარნაშრამაჩარავატა პურუშენა პარაჰ “იბედნიერეთ ამ იაჯნათი (მსხვერპლშეწირვით), იგი მოგანიჭებთ
პუმან | ვიშნურ არადჰიატე. (ვიშნუ პურანა 3.8.8). ნეტარ ცხოვრებასა და განთავისუფლებას”.

შინა-არსი: უფლისაგან (ვიშნუ) ქმნილი მატერიალური სამყაროდან ეპოქა კალისთვის ვედურ წმინდა წერილებში დადგენილია
განპირობებული სულები შინ, ღმერთთან დაბრუნებას მიელტვიან. სანკირტანა-იაჯნა (უფლის სახელთა გალობა). ეს
ყოველი ცოცხალი არსება პირმშოა მატერიალური ბუნებისა და ტრანსცენდენტული სისტემა უფალმა ჩაიტანიამ შემოიღო, რათა ამ
დავიწყებული აქვს თავისი ურთიერთობა ვიშნუსთან, ანუ ეპოქის ყოველი ადამიანი გაეთავისუფლებინა. სანკირტანა-იაჯნა
კრიშნასთან – უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებასთან. ვედური და კრიშნას ცნობიერება ერთმანეთის თანხვედრით ხასიათდებიან.
პრინციპების დანიშნულებაა, დაგვეხმაროს ამ მარადიული, მაგრამ “შრიმად-ბჰაგავატამში” (11.5.32) მოხსენიებულია უფალი კრიშნას
უკვე დავიწყების ბურუსში გახვეული ურთიერთობის აღდგენაში, მოვლინება ერთგულის სახით (უფალი ჩაიტანია), სანკირტანა-
როგორც ეს “ბჰაგავად-გიტაშია” დადასტურებული: ვედაიშ ჩა იაჯნაზეც განსაკუთრებული ყურადღების გამახვილებით: (ლექსი)
სარვაირ აჰამ ევა ვედიაჰ. უფალი ამბობს: ვედების მიზანს ჩემი
შეცნობა წარმოადგენს. ვედურ ჰიმნებში ნათქვამია: პატიმ “კალის ეპოქაში ადამიანები სანკირტანა-იაჯნას შესრულებით
ვიშვასიატმეშვარამ. ცოცხალ არსებათა უფალი არის უზენაესი თაყვანს სცემენ უფალს, რომელსაც თავისი თანამგზავრები
პიროვნება ვიშნუ. “შრიმად-ბჰაგავატამშიც” (2.4.20) შრილა ახლავან.” ვედურ ლიტერატურაში დაწესებული სხვა იაჯნები
შუკადევა გოსვამი წარმოგვიდგენს უფალს, როგორც პატის: ძნელი შესასრულებელია დღევანდელ ეპოქაში, მაგრამ სანკირტანა-
(ლექსი) იაჯნა ნებისმიერ პირობებში იოლად აღესრულება და არ კარგავს
თავის ამაღლებულ მნიშვნელობას. ეს “ბჰაგავად-გიტაშიცაა”
პრაჯა-პატი უფალი ვიშნუა და იგი ყოველი ცოცხალი არსების, ნათქვამი (9.14).
სამყაროს ყველა ნაწილის, თვით მშვენიერების უფალი და
მფარველია. მან შექმნა ეს მატერიალური სამყარო და ლექსი 11
განპირობებულ სულებს ვიშნუს დასაკმაყოფილებელი იაჯნების მსხვერპლშეწირვით ნასიამოვნები ნახევარღმერთები შენც
(მსხვერპლშეწირვების) შესრულების შესაძლებლობა მისცა, რათა მოგაგებენ სამაგიეროს და თქვენი ურთიერთთანხმობით ეს
მიწიერ ყოფიერებაშიც ეცხოვრათ მღელვარების გარეშე; როცა მათი სამყარო ყველასათვის აყვავდება.
საგნობრივი სხეული დაასრულებდა არსებობას, ღმერთის სავანეში
დამკვიდრებულიყვნენ. განპირობებული სულის ცხოვრების შინა-არსი: ნახევარღმერთები მატერიალურ საქმეთა
უფლისმიერი განჩინება ასეთია. იაჯნას ჩატარებით სულები უფლებამოსილი მმართველები არიან. ყოველი ცოცხალი
თანდათანობით კრიშნას ცნობიერი და ღვთაებრივი სრულქმნის არსებისათვის, რათა სხეული და სული არჩინოს, საჭირო ჰაერი,
თანაზიარნი ხდებიან. სინათლე, წყალი და ა.შ. ამით უზრუნველყოფა დავალებული აქვთ

ნახევარღმერთებს, რომლებიც უზენაესი პიროვნების სხეულის შეუძლია. ყოველივე ამას კრიშნას ცნობიერებამდე მივყავართ, რაც
სხვადასხვა ნაწილზე განფენილი ურიცხვი დამხმარენი არიან. მათი დღევანდელი საზოგადოებისათვის უზომოდ აუცილებელია.
განწყობილება დამოკიდებულია ადამიანის მიერ იაჯნების
შესრულებაზე. ზოგი იაჯნა ნახევარღმერთების გარკვეული ლექსი 12
ნაწილის დასაკმაყოფლებლად არის განკუთვნილი, მაგრამ ამ იაჯნას (მსხვერპლშეწირვის) ჩატარებით ნეტარებენ
შემთხვევაშიც თაყვანს სცემენ უფალ ვიშნუს, განცხრომით სავსეს ამ ნახევარღმერთები. მათ სხვადასხვა სასიცოცხლო საჭიროებათა
სამყაროში. “ბჰაგავად-გიტაშიც” ნათქვამია, რომ თავად კრიშნა უზრუნველყოფა ავალიათ და არ მოგაკლებენ აუცილებელს;
ტკბება ყოველი სახის იაჯნათი: ბჰოკტარამ იაჯნა-ტაპასამ. ოღონდ თუ თავად ტკბები ბოძებული სიკეთით და სანაცვლოდ
ნახევარღმერთებს არაფერს სთავაზობ, სამარცხვინო ქურდი ხარ.
ამიტომ იაჯნა-პატის საბოლოო სიამოვნება ყოველი იაჯნას
მთავარი მიზანია. როდესაც ეს იაჯნები სრულყოფილად შინა-არსი: ნახევარღმერთები, უზენაესი პიროვნების ვიშნუს
სრულდება, ბუნებრივია, ნახევარღმერთები, რომელთაც აკისრიათ ნებისამებრ ხელდასმულნი, მომმარაგებელი შუამავლები არიან
არსებათა მომარაგება, კმაყოფილნი არიან და სიუხვეს არავის ცოცხალ არსებებთან. ამიტომ საჭიროა მათთვის განკუთვნილი
აკლებენ. იაჯნების შესრულება. ვედებში სხვადასხვა
ნახევარღმერთებისათვის განსხვავებული მსხვერპლშეწირვაა
იაჯნას შესრულებას მრავალი დამატებითი სიკეთე მოაქვს, რასაც დაწესებული, მაგრამ საბოლოოდ ყველაფერი ღმრთაებრივ
საბოლოოდ მატერიალური ტყვეობიდან განთავისუფლებამდე უზენაეს პიროვნებასთან იყრის თავს.
მიჰყავს ცოცხალი არსება. მსხვერპლშეწირვით ყველა ქმედება,
ზრახვა და განცდა იწმინდება, როგორც ეს ვედებშია მისთვის, ვისაც არ ესმის, თუ ვინ არის უზენაესი პიროვნება,
დადასტურებული: აჰარა-შუდდჰაუ სატტვა-შუდდჰიჰ სატტვა- არსებობს შეწირვები ნახევარღმერთებისათვის. ადამიანთა
შუდდჰაუ დჰრუვა სარიტიჰ სმრიტი-ლამბჰე სარვა-გრანთჰინამ განსხვავებული მატერიალური თვისებების თანახმად, ვედებში
ვიპრამოკშაჰ: იაჯნას შესრულებით სუფთავდება ადამიანის სხვადასხვა სახის იაჯნებია მოცემული. ნახევარღმერთთა
საკვები, გათავისუფლებული საკვების ჭამით იწმინდება ადამიანის თაყვანისცემაც იმავე საფუძველზე, კერძოდ განსხვავებულ
სხეული, შემდეგ მეხსიერების ნაზი ქსოვილები განსპეტაკდება, წესებზეა, დამყარებული. მაგალითად, ხორცის მჭამელთ
ხოლო ასეთი მეხსიერებით პიროვნებას განთავისუფლებაზე ფიქრი ქალღმერთ კალის, მატერიალური ბუნების საშინელებათა
განმასახიერებლის თაყვანისცემა და მისთვის ცხოველთა შეწირვა

შეუძლიათ, მაგრამ მათ ვინც სათნოების რკალში იმყოფებიან, ამ მიზნის მიღწევა იაჯნების ჩატარებით შეიძლება. უდაოდ
ვიშნუს ტრანსცენდენტული თაყვანისცემა მოეთხოვება. დამნაშავე ვიქნებით, თუ დავივიწყებთ ადამიანის სიცოცხლის
საბოლოოდ კი ყოველი იაჯნის დანიშნულებას თანდათანობით მიზანს, უფლის შუამავალთა ნაწყალობევს მხოლოდ საკუთარ
ტრანსცენდენტულ მდგომარეობამდე ამაღლება წარმოადგენს. გრძნობათა დაკმაყოფილებისათვის გამოვიყენებთ და უფრო მეტად
უბრალო ხალხისათვის სავალდებულოა ხუთი იაჯნა მაინც, გავეხვევით მატერიალური ყოფიერების ბადეში. თუ ამას
რომლებიც პანჩა-მაჰა-იაჯნას სახელითაა ცნობილი. გავაკეთებთ, მატერიალური ბუნების კანონების მიერ დავისჯებით.
ქურდები ბედნიერნი ვერასოდეს იქნებიან, ვინაიდან მათ
მაგრამ ადამიანმა უნდა იცოდეს, რომ ყველაფერს, რაც ჭეშმარიტი მიზანი არ გააჩნიათ ცხოვრებაში. უკიდურესი
საზოგადოებისთვის არის აუცილებელი, უფლის შუამავლები, მატერიალისტი ქურდები კი სიცოცხლის საბოლოო მიზანს
ნახევარღმერთები გვაწვდიან. მაგალითისათვის აიღეთ საკვები: უგულვებელყოფენ, თავიანთ გრძნობებს მონად დასდგომიან,
მარცვლეული, ხილი, ბოსტნეული, რძე, შაქარი და ა.შ. მათთვის, იაჯნების ჩატარებაც არ იციან. უფალმა ჩაიტანიამ შემოიღო
ვინც სათნოების რკალშია, და არავეგეტარიანული საკვებიც, უადვილესი იაჯნა, სანკირტანა-იაჯნა, რომლის შესრულებაც ამ
როგორიცაა ხორცი. ასევეა სითბო, სინათლე, წყალი, ჰაერი და ქვეყნად შეუძლია ყველას, ვინც კი კრიშნას ცნობიერების
სიცოცხლისათვის აუცილებელი ყველაფერი სხვა. ადამიანები ვერც პრინციპებს აღიარებს.
ერთ მათგანს ვერ შექმნიან. უზენაესი უფლის გარეშე არ იარსებებს
მზისა და მთვარის შუქი, წვიმა, ნიავი და ასე უსასრულოდ. ლექსი 13
უდავოა, ცხოვრება დამოკიდებულია იმაზე, რასაც უფალი უფლის ერთგულნი არ იტანჯებიან ცოდვათა სიმძიმით, რამეთუ
მოგვცემს. ჩვენი სამრეწველო საწარმოებისთვისაც უამრავი მუდამ უფლისათვის სამხვერპლოდ შეთავაზებულ საჭმელს
ნედლეული გვჭირდება: ლითონი, გოგირდი, სპილენძი, მანგანუმი შეექცევიან, სხვები კი, რომლებიც მხოლოდ თავისთვის იმზადებენ
და პირველადი მოხმარების მრავალი საგანი. მათ უფლის საკვებს და საკუთარ წადილს ანებივრებენ, წარწყმენდის უღელს
შუამავლები გვაწვდიან სწორად მოსახმარად, რათა საკუთარი იდგამენ კისერზე.
თავის შესაცნობად პიროვნება ჯანსაღი იყოს და ცხოვრების
საბოლოო მიზნამდე – მატერიალური არსებობისათვის შინა-არსი: როგორც “ბრაჰმა-სამჰიტაშია” აღწერილი (5.38)
ბრძოლისაგან განთავისუფლებამდე მივიდეს. უზენაესი უფლის ერთგულებს, კრიშნას ცნობიერებაში მყოფთ,
სანტები ჰქვიათ და მარად ღვთაებრივი გრძნობებით არიან
აღსავსენი: პრემანჯანა-ჩჰურიტა-ბჰაკტი-ვილოჩანენა სანტაჰ

სადაივა ჰრიდაიეშუ ვილოკაიანტი. სანტებს, რომლების შინა-არსი: “ბჰაგავად-გიტას” დიადი კომენტატორი შრილა
ურთიერთობა უზენაესთან მუდამ სასიყვარულო თანხმობაზეა ბალადევა ვიდიაბჰუშანა წერს: იე ინდრიადი-ანგატაიავასთჰიტამ
დამყარებული, არ შეუძლიათ გოვინდას (სრული სიამოვნების იაჯნამ სარვეშვარამ ვიშნუმ აბჰიარჩია ტაჩ-ჩჰეშამ აშნანტი ტენა
მომნიჭებელს), ანუ მუკუნდას (განთავისუფლების მომნიჭებელს) ტად დეჰა-იატრამ საპრაჰიანტი, ტე სანტაჰ სარვეშვა-რასია იაჯნა-
ანუ კრიშნას (ყოვლისმიმზიდველ პიროვნებას) შეეზიარონ და პურუშასია ბჰაკტაჰ სარვა-კილბიშაირ ანადი-კალა-ვივრიდდჰაირ
მიირთვან ის, რაც თავიდანვე მისთვის არის სახელებული, ვიდრე ატმა ნუბჰავა-პროატიბანდჰაკაირ ნიქჰილაიჰ პაპაირ ვიმუჩიანტე.
მოკრძალებით არ შესთავაზებენ უფალს. უზენაესი უფალი იაჯნა-პურუშა, ანუ ის, ვისაც პირადად ეძღვნება
მთელი მსხვერპლშეწირვები, ბატონია, ყოველი ნახევარღმერთისა,
ისინი ერთგული სამსახურის დასტურად მუდამ ასრულებენ რომლებიც ისევე ემსახურებიან მას, როგორც კიდურების – მთელ
იაჯნებს, როგორიცაა შრავანამ, კირტანამ, სმარანამ, არჩანამ და ა.შ. სხეულს. ნახევარღმერთები: ინდრა, ჩანდრა და ვარუნა
რომელთა წყალობით ისინი განრიდებულნი არიან მიწიერ, მატერიალური საქმეების გამრიგედ არიან დანიშნული. ვედების
ცოდვილ ურთიერთობებს; არიან ისეთებიც, რომლებიც საჭმელს შესაბამისად, მსხვერპლშეწირვები ისე ეწყობა, რომ ეს
საკუთარ თავს უმზადებენ და ხარბად შეექცევიან გრძნობათა ნახევარღმერთები ნასიამოვნები დარჩნენ და გვიბოძონ საკმარისი
საამებლად. ისინი არა მხოლოდ მპარავნი არიან, არამედ ათასგვარი ჰაერი, სინათლე და წყალი, რათა საკვები მარცვლეული
ცოდვის მოქმედნიც. მათ ბედნიერება ვერასოდეს ეღირსებათ. აღმოცენდეს. როდესაც თაყვანს ვცემთ უფალ კრიშნას, თავისთავად
ამიტომ ხალხი სრულ ბედნიერებას რომ ეწიოს, უნდა ისწავლოს თაყვანს ვცემთ ნახევარღმერთებსაც, რომებიც უფლის კიდურებს
სანკირტანა-იაჯნას მარტივი პროცესის შესრულება კრიშნას ჰგვანან.
ცნობიერებაში. ამის უარმყოფელი ხალხი ვერც მშვიდობას და ვერც
წარმატებას ვერ მოიპოვებს. საჭირო არ არის ნახევარღმერთთა ცალკ-ცალკე თაყვანისცემა.
კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი ერთგულები სთავაზობენ კრიშნას
ლექსი 14 საკვებს და შემდეგ თავად მიირთმევენ. ეს პროცესი სხეულს არა
ყოველი ცოცხალი არსების საზრდოს წვიმა წარმოქმნის, წვიმა მხოლოდ წარსულ ცოდვათაგან განწმენდს, არამედ იცავს კიდეც
იაჯნას (მსხვერპლშეწირვის) შესრულებას მოჰყვება, იაჯნას კი ყოველგვარი ყოფითი უწმინდურებისაგან. ეპიდემიის დროს
დაწესებული მოვალეობების აღსრულება შობს. ანტისეპტიკური აცრა ადამიანს იცავს სახადისაგან. სწორედ ასევე,
თუკი უფალ ვიშნუს შევთავაზებთ საჭმელს და შედეგ მივირთმევთ
მას, ეს ყოველგვარი მიწიერი სნეულებისადმი წინააღმდეგობის

გაწევის უნარს მოგვანიჭებს; მას, ვისაც ამგვარი საქმიანობა ჩვევად ბუნების კანონი. ამიტომ იაჯნა, განსაკუთრებით კი ამ ეპოქისათვის
გაუხდია, უფლის ერთგული ეწოდება. ამიტომ კრიშნას დაწესებული სანკირტანა-იაჯნა, იმისათვის მაინც უნდა
ცნობიერებში მყოფ პიროვნებას, რომელიც მხოლოდ კრიშნასადმი შევასრულოთ, რომ საკვები საკმარისად გვქონდეს.
შეთავაზებული საკვებით იკვებება, როგორც ვთქვით, შეუძლია
წარსულ მიწიერ სნებათა შედეგების გაქარწყლება, რომლებიც ლექსი 15
დაბრკოლებას უქმნიან თვითრეალიზაციის გზაზე წარმატებულ მოწესრიგებული საქმიანობა დაწესებულია ვედებში, ვედები კი
სვლას. უშუალოდ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების გამოვლინებაა,
ამიტომ მსხვერპლშეწირვაში უშუალოდ სუფევს მარადმყოფი,
მეორე მხრივ, ვინც ასე არ იქცევა, ცოდვას ცოდვას უმატებს და ყოვლისგამჭოლი ბრაჰმანი.
სამომავლოდ ღორის ან ძაღლის სხეულს იმზადებს მეტად
სატანჯველად. მატერიალური სამყარო უწმინდურობითაა სავსე და შინა-არსი: ამ ლექსში უფრო გარკვევით არის დახასიათებული
ის, ვინც დაცულია უფლის პრასადის (ვიშნუსადმი შეთავაზებული იაჯნართჰა-კარმა, ანუ მხოლოდ კრიშნა დასაკმაყოფილებლად
საჭმლით) ღვთაებრივი ძალით, გადაურჩება განსაცდელს, სხვები შრომის აუცილებლობა. რაკი შრომა იაჯნა-პურუშას, ვიშნუს,
კი მიწიერებით დაღდასმულნი დაიტანჯებიან. სიამოვნებისათვის არის განკუთვნილი, საჭიროა ბრაჰმანით, ანუ
ტრანსცენდენტური ვედებით ხელმძღვანელობა. ვედები
სუფთა და წმინდა საკვები ადამიანისათვის არის ათასგვარი შრომისათვის საჭირო კანონთა კრებულია. ყოველგვარი
მარცვლეული, ბოსტნეული, ხილი და სხვა, ცხოველები კი საქმიანობა, რაც ამ წმინდა წიგნის მითითებების თანახმად არ
მარცვლეულს, ხილს, ბალახს, მცენარეთა და ბალახეულ ნარჩენებს სრულდება, ვიკარმა, ანუ აკრძალულია და ცოდვილი შრომა
შეექცევიან. ხორცის ჭამას მიჩვეული ადამიანებიც მცენარეულზე ეწოდება. ადამიანები ყოველთვის უნდა ხელმძღვანელობდნენ
გაზრდილ ცხოველებს იყენებენ. ამიტომ საბოლოოდ მაინც ჩვენ ვედებით, რათა ცოდვილი შრომის გავლენისაგან ვიხსნათ თავი.
ყველა დამოკიდებული ვართ მიწის მოსავალზე და არა დიდი
ქარხნების ნაწარმზე. ციდან წვიმით მორწყული ყანა მოსავალს ჩვეულებრივ, ადამიანი სახელმწიფო კანონების მიხედვით უნდა
იძლევა. წვიმებს კი განაგებენ ინდრა, მზის, მთვარის მოქმედებდეს, მაგრამ უფლის უმაღლეს ხელმძღვანელობას, მის
ნახევარღმერთები და სხვანი. ყოველი მათგანი უფლის მსახურია, მითითებებს, რჩევებს ნიადაგ უნდა ემორჩილებოდეს! ვედებში
უფლის წყალობა მსხვერპლშეწირვებით უნდა მოვიპოვოთ. ვინც მოცემული ასეთი მითითებანი უშუალოდ უზენაესი ღმრთაებრივი
უარს ამბობს მათ შესრულებაზე, განსაცდელში აღმოჩნდება; ასეთია პიროვნების სუნთქვით ვლინდება. ნათქვამია, “ოთხი ვედა,

კერძოდ “რიგ ვედა”, “იაჯურ ვედა”, “სამა ვედა” და “ათჰარვა ვედა”, იაჯნების შესრულების მაგივრობას გაუწევს და განთავისუფლების
დიადი ღმრთაებრივი პიროვნების სუნთქვისგან მომდინარეობს” მადლს აზიარებს.
(“ბრიჰად-არანიაკა უპანიშადი”, 4.5.11).
ლექსი 16
რადგან უფალი ყოვლისმოქმედია, შეუძლია სათქმელი ჩემო ძვირფასო არჯუნა, ო, პრითჰას შვილო, ის, ვინც სიცოცხლეში
გადმოგვცეს სუნთქვით. ეს დადასტურებულია “ბრაჰმა-სამჰიტაში”. არ მიჰყვება ვედების მიერ დაწესებული მსხვერპლშეწირვის ციკლს,
უფლის ძალა იმდენად მრავალმხრივია, რომ სხეულის ნებისმიერი უთუოდ დიდად იმძიმებს ცხოვრებას ცოდვებით. რაოდენ ფუჭია
ნაწილით შეუძლია დანარჩენ ნაწილთა მოქმედების შესრულება. მისი, როგორც საკუთარ გრძნობათა მონის, ცხოვრება, რადგან
ე.ი. უფალს შეუძლია სუნთქვით ილაპარაკოს, სიცოცხლე მხოლოდ მათ დაკმაყოფილებაში ხედავს სიცოცხლის აზრს.
თვალებით ჩასახოს: მან ხომ მხოლოდ თვალი მოავლო
მატერიალურ ბუნებას და ასე აღავსო იგი ყოველი ცოცხალი შინა-არსი: აქ უფალი გმობს “მძიმე შრომისა და გრძნობათა
არსებით. შემდეგ კი ვედურ მოძღვრებად მოგვცა მითითებები იმის დაკმაყოფილების” კერპადმქცეველთა – მამონისტთა ფილოსოფიას.
თაობაზე, თუ როგორ უნდა დაბრუნდნენ ეს სულები და ასკვნის, რომ ვისაც არ უნდა მოიკლოს ამქვეყნიური
პირველსამყოფელში, ღმერთთან. სიამტკბილობა, გარდუვალად აუცილებელია ზემოხსენებულ
იაჯნათა შესრულება. ის, ვინც ასეთ დანაწესს არ იცავს, დიდ ზიანს
მარად გვახსოვდეს, რომ მატერიალურ სამყაროში არსებული აყენებს თავს, უფრო და უფრო მიექანება მოლიპული გზით.
ყოველი განპირობებული სული ხორცისმიერ სიამოვნებას
ესწრაფვის. ვედური მითითებები ისეა აგებული, რომ ცოცხალ ბუნების კანონის თანახმად, ადამიანის სიცოცხლის ფორმა,
არსებას შეუძლია თავისი მანკიერი სურვილები დაიკმაყოფილოს, რომელსაც იგი ამჟამად ფლობს, საგანგებოდ განკუთვნილია
მაგრამ ამ ეგრეთწოდებული სიამოვნების დასრულების შემდეგ თვითრეალიზაციისათვის, რის მიღწევაც მას სამი გზიდან ერთ-
საშუალება ეძლევა, დაუბრუნდეს ღმერთს. ეს განთავისუფლების ერთის: კარმა-იოგას, ჯნანა-იოგას ან ბჰაქტი-იოგას მეშვებით
შესაძლებლობა ადამიანებმა მთელი გულმოდგინებით უნდა შეუძლია. ზემოთ ნახსენები იაჯნების ციკლის განუხრელად
გამოიყენონ – უნდა გახდნენ კრიშნას ცნობიერნი და შეასრულონ შესრულება აუცილებელი არ არის იმ
იაჯნა. მათაც კი, ვინც არ ასრულებს ვედურ დანაწესებს, შეუძლიათ ტრანსცენდენტალისტებისთვის, რომლებიც ზნეობრიობა-
კრიშნას ცნობიერების პრინციპების მიღება, ეს მათ ვედური მანკიერების განსჯის მიღმა დგანან; მაგრამ მათთვის, ვინც

საკუთარ სურვილებს ყურმოჭრილ ყმად უდგანან, საჭიროა ზემოთ მაგრამ ვინც ნეტარებას საკუთარ თავში პოულობს, ვინც თავის
ნახსენებ მსხვერპლშეწირვათა შესრულებით განწმენდა. სიცოცხლეს ღმერთთან მიახლოებისთვის იყენებს და ვინც
მხოლოდ საკუთარ მეობაში დაიმკვიდრა ღვთიური მადლი,
არსებობს სხვადასხვა სახის საქმიანობა. ისინი, ვინც კრიშნას ვერავითარი მოვალეობა თუ საქმე ვერ აამღვრევს მის წმინდა
ცნობიერნი არ არიან, აუცილებელად მიწიერი, ყოფითი ყოფნას.
ინტერესებით მოქმედებენ; ამიტომ მათ რაიმე ღვთისმოსავი საქმის
შესრულებაც სჭირდებათ. სწორედ იაჯნას სისტემაა ამისთვის შინა-არსი. მას, ვინც ბოლომდე კრიშნას ცნობიერებაში იმყოფება და
სასარგებლო. იგი ისეა მოწყობილი, რომ შეიძლება ასეთმა ყოველივეს ამ რწმენით ასრულებს, არავითარი წესების შესრულება
პიროვნებამ საკუთარი სურვილები იმ შრომაში ჩაუთრევლად აღარ მოეთხოვება. მთელი მისი შინაგანი სიბინძურ ერთბაშად
დაიკმაყოფილოს, რაც სწორედ ხორციელი სიამოვნებისათვის იწმინდება უფლის ცნობიერებით, რაც მრავალი ათასობით იაჯნას
სრულდება. ჩატარების შედეგის ტოლფასია. ცნობიერების ასეთი
განსპეტაკებით ცოცხალი არსება უზენაესთან ურთიერთობაში
მსოფლიოს აყვავება დამოკიდებულია არა ჩვენს მცდელობებზე, სრულად ერკვევა და ამის გამო მისი მოვალეობა თავისთავად
არამედ უხილავი უზენაესი უფლის სისტემაზე, რომელსაც ნათელი ხდება, ამიომ მას ვედურ მითითებათა შესრულება აღარ
უშუალოდ ნახევარღმერთები მართავენ. იაჯნები კი ვედებში ევალება. ამგვარად, კრიშნა ცნობიერ პიროვნებას სიამოვნებას აღარ
ნახსენებ ნახევარღმერთებს ეძღვნება. ანიჭებს ხორცისმიერი წადილი ღვინის, ქალისა და სხვა
საცთურისაკენ.
იაჯნები არაპირდაპირ კრიშნას ცნობიერებასთან მიახლების
პროცესია, ვინაიდან მათ შესრულებაში გაწაფვის წყალობით ლექსი 18
ცოცხალი არსება აუცილებლად კრიშნას ცნობიერი გახდება. თუ ამ კრიშნას ცნობიერ პიროვნებას ამქვეყნიური აღარაფერი ეხება -
შემთხვევაში იგი მხოლოდ მორალური პრინციპების სრულყოფით დაწესებული მოვალეობა ინქება თუ იმის შესრულების მიზანი;
შემოიფარგლება და ვერ ამაღლდება ყოველ მატერიალურ აღარც ამ მოვალეობათა შეუსრულებლობა აღელვებს - ყოვლისაგან
საქმიანობასა თუ ზნეობრივ კოდექსზე, კრიშნას ცნობიერებამდე განრიდებული არც სხვა ცოცხალ არსებებზეა დამოკიდებული.
მისვლას ვერ შეძლებს.
შინა-არსი. თვითრეალიზებულ ადამიანს კრიშნას ცნობიერებაში
ლექსი 17 საქმიანობის გარდა არავითარი დაწესებული მოვალეობის

შესრულება აღარ ევალება. თუმც მისი ყოფნა არც უმოქმედებას ვედური რიტუალები, დაწესებული მსხვერპლშეწირვების
ნიშნავს, როგორც ეს მომდევნო ლექსში იქნება განმარტებული. მსგავსად, სრულდება იმ ბიწიერი საქმიანობებისაგან
კრიშნას ცნობიერი ადამიანი თავს არ აფარებს არც ერთ პიროვნებას, განსაწმენდად, რომლებიც გრძნობათა დაკმაყოფილების მიზნით
კაცი იქნება ეს თუ ნახევარღმერთი. მისი ნებისმიერი მოქმედება იქნა შესრულებული. კრიშნას ცნობიერებაში მოქმედება კარგისა და
უკვე მოვალეობის შესრულებაა. ცუდის გაგებაზე მაღლა დგას. იქ აღარ არსებობს ეს ორმაგობა - არც
შედეგებზე დარდი აშფოთებს კაცს, რჩება მხოლდო უფლისთვის
ლექსი 19 და უფლისმიერი მოქმედება - უამრავი საქმიანობით დაკავებული
ადამიანს აქვს თავისი მოვალეობები, რაც უნდა შეასრულოს, პიროვნება სრულიად თავისუფალია.
ოღონდ მოქმედების სარგებელზე მიჯაჭვულობის გარეშე. მხოლოდ
ამ გზით და ასეთი შრომით იგი აღწევს უზენაესს. ლექსი 20
მეფე ჯანაკამ და მსგავსთა მისთა განა სრულქმნას მხოლოდ
შინა-არსი. უზენაესი უფალი ერთგულთათვის ღმრთაებრივი დაწესებულ მოვალეობათა შესრულებით არ მიაღწიეს?! ამიტომ
პიროვნებაა და იმპერსონალისტებისათვის - განთავისუფლება. შენც უნდა მიჰყვე მათ გზას და აღასრულო რაიც ვალად გძევს.
ამიტომ ის, ვინც კრიშნასთვის იღწვის მისივე ხელმძღვანელობით
და ყოველი გარჯის შედეგებს გულისფანცქალით არ გამოელის, შინა-არსი. ჯანაკაც და მისნაირი მეფეები საკუთარი თავის
ვინც დაძლია ყოველგვარი მიჯაჭვულობა მიწიერთან, ანუ კრიშნას შემცნობი პიროვნებები იყვნენ, ამიტომ არ მოეთხოვებოდათ
ცნობიერებაშია დამკივდრებული, უდავოდ წინ მიიწევს ვედებში დაწესებული მოვალეობების შესრულება. მიუხედავად
სიცოცხლის უმაღლესი მიზნისაკენ. ამისა, ყოველ მითითებულ საქმიანობას ასრულებდნენ, რათა
კრიშნამ თავისი სურვილი აცნობა არჯუნას: კურუქშეტრას ხალხისთვის მაგალითი ეჩვენებინათ.
ბრძოლის ველზე ჩემთვის უნდა იბრძოლოო. სურვილი - იყოს ჯანაკა სიტას მამა და უფალი შრი რამას სიმამრი იყო. როგორც
კარგი ადამიანი ან დამთმობი კაცი - პიროვნების მიჯაჭვულობაა უფლის დიადი ერთგული, იგი ტრანსცენდენტურ დონეზე
ქცევის შედეგზე; უზენაესის სახელით მოქმედება კი ყოველივე ამის იმყოფებოდა. მაგრამ ვინაიდან მითჰილას (ინდოეთის ერთ-ერთი
გარეშე თავისუფლებას ნიშნავს. ეს არის მოქმედების პროვინციის) მეფე გახლდათ, თავისი ქვეშემრდომებისათვის
სრულყოფილი, უმაღლესი საფეხური, რომელსაც უზენაესი დაწესებული მოვალეობების შესრულება უნდოდა ესწავლებინა.
ღმრთაებრივი პიროვნება, შრი კრიშნა, გვთავაზობს. უფალ კრიშნასა და მის მარადიულ მეგობარ არჯუნას არ
ევალებოდათ კურუშკეტრაზე ბრძოლა, მაგრამ იომეს, რათა

ხალხისათვის ესწავლებინათ, რომ სადაც გონივრული სამჰიტასა და სხვა მსგავს ნაწარმოებებში) მოცემული. ამ კანონიკურ
საშუალებები ამოიწურება და მტერს მაინც ვერაფერს შეასმენ, წიგნებს ადამიანთა საზოგადოება უნდა მიჰყვეს და წინამძღოლის
ძალადობა აუცილებელია. კურუკშეტრას ბრძოლის წინ უზენაესმა სწავლებაც ასეთი სტანდარტული შასტრების პრინციპზე უნდა
პიროვნებამ ხომ ყველაფერი იღონა ომის თავიდან ასაცილებლად, იყოს დამყარებული.
მაგრამ მეორე მხარე ჯიუტად იცავდა თავის გადაწყვეტილებას. ასე ვისაც საკუთარი თავის გამოსწორება სურს, დიადი
რომ, ბრძოლა აუცილებელიც იყო და სამართლიანიც. მასწავლებლების მსგავსად დაკანონებული წესები უნდა დაიცვას.
მართალია, კრიშნას ცნობიერებაში მყოფ ადამიანს არავითარი “შრიმად-ბჰაგავატამშიც” დადასტურებულია, რომ ადამიანი დიად
ამქვეყნიური ინტერესი არ გააჩნია, მაინც შრომობს, იბრძვის, რათა ერთგულთა ნაკვალევს უნდა გაჰყვეს და მხოლოდ ამის შეძლებს
საზოგადოებას სწორი ცხოვრება, მოქმედება, თავდაცვა ასწავლოს. სულიერი რეალიზაციის გზაზე წინსვლას. მეფეს ან სახელმწიფოს
ამ მხრივ გამოცდილ პიროვნებებს შეუძლიათ, სხვებსაც მეთაურს, მამას და მასწავლებელს გულუბრყვილო მასები
უწინამძღვრონ. ეს შემდეგ ლექსშია ახსნილი. ბუნებრივ წინამძღოლებად თვლიან. თითოეულ ასეთ მეგზურ-
მასწავლებელს დიდი პასუხისმგებლობა აკისრია თავისი
ლექსი 21 ქვეშემდრომებისა თუ მოწაფეების წინაშე. ამიტომ მან
დიდი ადამიანის მაგალითი ერთობ შთამბეჭდავია, ხალხზე დიდ სრულყოფილად უნდა იცოდეს ზნეობრივი და სულიერი კანონები
ზეგავლენას ახდენს და მის სამაგალითო ქცევას ზოგჯერ მთელი დასახელებული წმიდა წიგნებიდან.
მსოფლიო მისდევს.
ლექსი 22
შინა-არსი. ხალხთა მასებს ყოველთვის სჭირდება წინამძღოლი, ო, პრითჰას შვილო, ჩემგანქმინლი სამყაროს განფენილობაში
რომელიც საზოგადოებას პირადი მაგალითით ასწავლის. (ლიდერი არაფერია ისეთი, რაც ჩემთვის იყოს დაწესებული. მე არც არაფერი
ვერ გადააჩვევს ხალხს თამბაქოს წევას, თუკი თავად ეწევა). მსურს და არც რაიმეს მიღწევას ვესწრაფი - და მაინც უნდა
უფალმა ჩაიტანიამ თქვა, რომ სხვების დამოძღვრამდე აღვასრულო დაკანონებული მოვალეობები.
მასწავლებელი თავად სწორად უნდა იქცეოდეს. ამგვარ პიროვნებას
აჩარია, ანუ იდეალური მასწავლებელი ჰქვია, რომელიც შასტრების შინა-არსი. ვედურ ლიტერატურაში უზენაესი ღმრთაებრივი
(წმინდა წერილების) პრინციპებს მიჰყვება და უბრალო ხალხსაც ამ პიროვნება ასეა დახასიათებული:
წმიდა აზრებით მიუძღვის. თავად ვერ გამოიგონებს იმის “უზენაესი უფალი ყოველთა ზეგანმგებელია და უზენაესია
საწინააღმდეგო კანონებს, რაც განდობილ წერილებშია (მანუ- ყოველი პლანეტის წინამძღოლთა შორის. ყველა მის

თვალსაწიერშია მოქცეული. ყოველ არსებას სიცოცხლის ძალას ლექსი 23

მხოლოდ იგი შთაბერავს; თავად ნახევარღმერთები უზენაესნი არ ოდესმე უარი რომ მეთქვა დაწესებულ მოვალეობებზე და
არიან და ეთაყვანებიან სამყაროს უმაღლეს წარმმართველს. იგი განუხრელად არ შემესრულებინა ისინი, ო, პრითჰა, ეჭვშეუვალია -
ზემყოფია ყოველ მიწიერ წინამძღოლსა და განმგებელზე, მთელი ხალხი ჩემს გზას დაადგებოდა.
რომლებიც მის წინაშე მიწას შუბლით ეხებიან. არავინაა მასზე
უმაღლესი; იგია ყოველ მიზეზთა პირველმიზეზი. შინა-არსი. ადამიანთა სულიერი წინსვლისათვის საჭირო
მისი სხეული არ ჰგავს უბრალო არსების სხეულს. არ არსებობს საზოგადოებრივი სიმშვიდის შესანარჩუნებლად ყოველი
განსხვავება მის სხეულსა და სულს შორის. იგი ერთადერთობაა. ცივილიზებული ადამიანისათვის ტრადიციული საოჯახო წეს-
ყოველი მისი გრძნობა ტრანსცენდენტურია. არავინ არის მასზე ჩვეულებელია შემუშავებული. ასეთი წესები და რეგულაციები
დიადი ან მისი თანასწორი. დაულევადია და დაუსაზღვრებელი სავალდებულოა განპირობებული სულებისათვის და არა
მისი შესაძლებლობები; მისი საქმეები თავისთავად, ბუნებრივი უფლისათვის, მაგრამ კრიშნა მაინც ასრულებდა დაწესებულ
თანმიმდევრობით სრულდება.” (“შვეტაშვატარა უპანიშადი” 6.7-8) კანონებს, რითაც ამქვეყნად რელიგიური პრინციპების მყარად
ვინაიდნ ღმრთაებრივ პიროვნებაში ყველაფერი სრული სიდიადით დამკვიდრებას უწყობდა ხელს. თუ თავად, ყველას დასანახად, არ
ვლინდება და მასში ყოველივე სრულ ჭეშმარიტებად სუფევს, მას შეასრულებდა საჭირო მოვალეობებს, უბირი ხალხი მის, როგორც
არავითარი, რაიმე გზით დაწესებული მოვალეობის შესრულება არ უდიდესი ავტორიტეტის, კვალს დაადგებოდა. “შრიმად-
მოეთხოვება. შრომის შედეგებზე დამოკიდებულმა პიროვნებამ კი ბჰაგავატამიდან” ვგებულობთ, რომ უფალი კრიშნა ასრულებდა
გარკვეული მოვალეობა უნდა შეასრულოს. მაგრამ ის, ვისაც ყოველ რელიგიურ მოვალეობას, თვით მეოჯახის როლსაც წმიდად
ღვთისმიერ ქმნილ კოსმიურ სისტემაში არაფრის მოპოვება არ ასრულებდა.
სჭირდება, თავისუფალია ყოველგვარი მოვალეობისაგან.
მიუხედავად ამისა, უფალი კრიშნა მონაწილეობს კურუკშეტრას ლექსი 24
ბრძოლაში, როგორც კშატრიების წინამძღოლი. კშატრიის ვალი კი დეწესებული მოვალეობები რომ არ აღვასრულო, მთელ სამყაროს
გაჭირვებულთა დაცვაა. ე.ი. თუმცა უფალი განდობილ წერილთა განადგურება არ ასცდება. გაჩნდება კაცთა ახალი მოდგმა -
ყოველ დანაწესზე მაღლა დგას, არასოდეს ჩადის ისეთ რამეს, რაც მანკიერი და აღრეული; ბოლო მოეღება ყოველი ცოცხალი არსების
ამ წმიდა წერილებს ეწინააღმდეგება. მშვიდობას.

შინა-არსი. ვარნა-სანკარა ის მოსახლეობაა, რომელწიც მათ მიბაძვას. ვის ძალუძს უფალი შივას მიბაძვით შხამის ოკეანის
საზოგადოებრივ სიმშვიდეს არად აგდებს. ასეთი სოციალური დალევა?!”
უწესრიგობის შესაჩერებლად მოცემულია წესები და რეგულაციები, ყოველთვის უნდა გვესმოდეს, რომ იშვარებს, მთვარისა და მზის
რომელთა აღსრულებითაც სინამდვილე თავისთავად წყნარდება მოძრაობის გამრიგეთ, მაღალი მდგომარეობა უკავიათ. ვერავინ,
და სულიერი წინსვლისათვის წესრიგდება. როდესაც უფალი ვისაც ასეთი უნარი არა აქვს, ვერ მოახერხებს ზებუნებრივად
კრიშნა ეშვება ამქვეყნად, ბუნებრივია, იცავს ასეთ წესებსა და ძალმოსილი იშვარების მიბააძვას. როგორც ითქვა, უფალმა შივამაც
რეგალუციებს, რათა ხალხის შეგნებაში თანდათან არ დაეცეს ამ დალია შხამის ოკეანე, მაგრამ უბრალო ადამიანი მისი წვეთის
მნიშვნელოვანი ცერემონიების მნიშვნელობა და აუცილებლობა. ჩაყლაპვისთანავე გამოესალმება სიცოცხლეს.
უფალი ყოველი ცოცხალი არსების მშობელია და თუკი ისინი უფალ შივას ჰყავს მრავალი ყალბი მიმბაძველი, რომლებიც ეწევიან
არასწორ გზას დაადგებიან, ამაში პასუხი ერთმხრივ უფალსაც შხამიან განჯას (მარიჰუანას) და ღებულობენ სხვა მომაკვდინებელ
მოეთხოვება. ამიტომ როდესაც ხალხები ერთობლივ ნარკოტიკებს, მაგრამ ავიწყდებათ, რომ უფალი შივას საქციელის
უგულვებელყოფენ მომწესრიგებელ პრინციპებს, უფალი თავად ბრმად მიბაძვა სიკვდილთან აახლოებთ.
მობრძანდება დედამიწაზე და სწორ გზაზე აყენებს საზოგადოებას. მსგავსად ამისა, უფალი კრიშნას ზოგიერთ ცრუ ერთგულს სურს
მოვალენი ვართ, გავყვეთ უფლის ნაკვალევს, თუმც უნდა მიბაძოს უფალს რასა-ლილაში, ანუ სიყვარულის ცეკვაში;
გვახსოვდეს, რომ შეუძლებელია მისი მიბაძვა. გაყოლა და მიბაძვა ავიწყდებათ კი, რომ გოვარდჰანას მთის ადგილიდან დაძვრა არ
ერთსა და იმავე დონეზე არ ხდება. რამდენიც უნდა მოვინდომოთ, შეუძლიათ. ამიტომ ძლევამოსილთა მიბაძვას სჯობია მათ
ჩვენ ვერ მივბაძავთ უფალს, რომელმაც ბავშვობაში პაწაწინა დარიგებებს გავყვეთ. სათანადო მომზადების გარეშე ადამიანმა არც
ხელებით მთა გოვარდჰანა დაძრა და აზიდა მაღლა. ეს მათი ადგილის დაკავება უნდა სცადოს. არა და ღმერთის რამდენ
შეუძლებელია ნებისმიერი ადამიანისათვის. უნდა მივყვეთ მის “ინკარნაციას” იგონებენ - ისინი უნიათო ასლები არიან უზენაესი
დარიგებებს, მაგრამ ტყუილად ნუ ვეცდებით მისი ყოველი ღმრთაებისა და ღვთისმიერი არც ძალა და არც მადლი არ გააჩნიათ.
მოქმედების გამეორებას. “შრიმად-ბჰაგავატამი” (10.38.30-31) ამას
ადასტურებს: ლექსი 25
“ცოცხალი არსება უბრალოდ უნდა გაჰყვეს უფლისა და მისი უგუნური ასრულებს საკუთარ მოვალეობებს და თან მის შედეგებს
უფლებამოილი მსახურების ყოველმხრივ სასიკეთო რჩევა- ებღაუჭება, ბრძენ-მოძღვარი კი მიჯაჭვულობის გარეშე იღწვის,
დარიგებებს. ნებისმიერმა გონიერმა პიროვნებამ ეს მითითებები რათა სწორი გზით გაუძღვეს ხალხს.
ისე უნდა შეასრულოს, როგორც ასწავლეს. მაგრამ უნდა ერიდოს

შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერებით გონებაგანათებული ადამიანი და კრიშნა - სიცოცხლის საბოლოო მიზანი. მაგრამ ვინაიდან
ის, რომელიც ამ ცნობიერების მადლს მოკლებულია, განპირობებულ სულებს გრძნობათა დაკმაყოფილება გაუხდიათ
ერთმანეთისაგან სურვილებით განსხვავდებიან. პირველი არ თავიანთ მბრძანებლად, ვედებს მხოლოდ ამ მიზნით სწავლობენ.
აკეთებს არაფერს, რაც ხელს არ უწყობს კრიშნას მიმართ მის სწორედ კარმიული საქმიანობისა და ვედური რიტუალების
ერთგულ მსახურებას. გარეგნულად მისი მოქმედება მიწიერ საფუძველზე მოწესრიგებული გრძნობების მსახურებით ადამიანი
საქმიანობებს მეტისმეტად მიჯაჭვული ახლომხედველის ქცევას შეძლებს კრიშნას ცნობიერებამდე თანდათანობით ამაღლებას.
შეიძლება ჰგავდეს. მაგრამ ეს მხოლოდ ზედაპირულად ჩანს ასე. კრიშნას ცნობიერებაში მყოფმა პიროვნებამ გაუთავებლად არ უნდა
სინამდვილეში ერთი ამას საკუთარ გრძნობათა უქადაგოს სხვებს მათი საქმიანობისა თუ შემეცნების გამო, არამედ
დასაკმაყოფილებლად აკეთებს, მეორე კი კრიშნასთვის. ამიტომ უნდა იმოქმედოს ფრთხილად, თვალნათლივ უჩვენოს, როგორ
კრიშნას ცნობიერმა ადამიანმა ნათლად უნდა უჩვენოს ხალხს, ხდება ყოველგვარი საქმიანობის შედეგების კრიშნას სამსახურში
როგორია უფლის სამსახურისათვის გაწეული შრომა და როგორ მოხმარება. თავისი მაგალითით კრიშნას ცნობიერმა ადამიანმა
მოახმარონ თავიანთი საქმიანობის სიკეთე კრიშნას ცნობიერების საკუთარ გრძნობათა სიამოვნებისათვის თავგადაკლულ უმეცარს
აღორძინებას. უნდა გონება გაუნათოს და სწორი ქცევა ასწავლოს. მართალია,
უგუნური უმალ ვერ შეძლებს თავისი ზნისა და აზრის შეცვლას,
ლექსი 26 მაგრამ ოდნავ წინწასული, კრიშნას მაღიარებელი ადამიანი მალე
დაწესებულ მოვალეობათა კარმიულ შედეგებზე მიჯაჭვულია გაჰყვება უფლის მსახურებას, დანარჩენი ვედური ფორმულების
უმეცართა გონება; სწავლულმა უცებ არ უნდა დაურღვიოს მათ დასწავლა-შესრულების ლოდინის გარეშე. ასეთ ბედსრულ
ცხოვრების წესი და არ შეაწყვეტინოს თავიანთი შრომა. ნაცვლად ადამიანს არ ესაჭიროება ვედური რიტუალების ჩატარება, ვინაიდან
ამისა, ღვთის ერთგულების მადლით, ათასგვარი ცდა-მითითებით უშუალოდ კრიშნას ცნობიერებით აღწევს დაწესებული
გადაიყვანოს გონებადაბინდულნი კრიშნას ცნობიერების მოვალეობების შესრულებით მოპოვებულ შედეგს.
თანდათანობითი განვითარების გზაზე.
ლექსი 27
შინა-არსი. ეს არის მთელი რიტუალების მიზანი. ყოველი თავკერძა ადამიანის ცთუნებას აყოლილი სული თვლის, რომ
ცერემონიალი, ყოველი მსხვერპლშეწირვა და ყველა წესი, რაც თავად არის აღმსრულებელი იმისა, რასაც აკეთებს; სინამდვილეში
ვედებშია მოცემული, მატერიალურ საქმიანობებზე ყოველი ყოველი სრულდება მატერიალური ბუნების სამი მოდუსის
მითითების ჩათვლით, განკუთვნილია იმისათვის, რომ შევიცნოთ გავლენით.

ვინც ეზიარა აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას, ო, მკლავმაგარო, არად

შინა-არსი. შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ ორი პიროვნება - ერთი დაგიდევს გრძნობებსა და მათ საამებლად გაწეულ გარჯას. მას
კრიშნას ცნობიერებით, მეორე კი მატერიალური ცნობიერებით - კარგად ესმის, რა განსხვავებაა უფლისადმი ერთგულებით შრომასა
ერთ დონეზე მშრომელნი, ერთსა და იმავე საფეხურზე მოქმედებენ. და კარმიულ შედეგებს დახარბებულ შრომას შორის.
მათ მდგომარეობებს შორის უდიდესი განსხვავებაა. მატერიალურ
ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება ცთუნებას არის აყოლილი და შინა-არსი. აბსოლუტური ჭეშმარიტების შემცნობი დარწმუნებული
დარწმუნებულია, რომ თვითონ ასრულებს ყველაფერს. მან არ უნდა იყოს, რომ მატერიალურ გარემოცვაში მას არაბუნებრივი
იცის, რომ სხეულის მექანიზმი შექმნილია უზენაესი უფლის მდგომარეობა უკავია. რაკი უზენაესი პიროვნების, კრიშნას,
ზედამხედველობით მოქმედი მატერიალური ბუნებისაგან. რომ განუყოფელი ნაწილაკია, მისი ადგილი არ არის მიწიერების
თავად საბოლოოდ კრიშნას მორჩილების ქვეშ იმყოფება. თავზე სამკვიდროში. უზენაესისაგან, რომელიც მარადიული ნეტარება და
ცრუ წარმოდგენის მქონე, უმეცარი პიროვნება თვლის, რომ ცოდნაა, განუცალკევებელი, მასთან მარადმყოფი პიროვნება
ყველაფერს დამოუკიდებლად, ღვთის ნების გარეშე ასრულებს. მან გრძნობს, რომ სიცოცხლეზე მატერიალისტური შეხედულების
არ იცის, რომ ბუნებაში არსებული ამ უხეში თუ ნატიფი ხაფანგშია მოქცეული, მაგრამ იგი სძლევს საცთურს და მიჰყვება
სხეულების შემქმნელი მატერიალური ბუნებაა, რომელიც რწმენას - მისი დანიშნულებაა, დაუკავშიროს საკუთარი
ასრულებდა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ნებას. ამიტომ საქმიანობები უზენაესი პიროვნების, კრიშნას, სამსახურს. ამიტომ
ყოველი არსების სხეულიცა და აზრობრივი ქმედებებიც კრიშნას იგი მოქმედებს კრიშნას ცნობიერებით განათებული გონებით და
ცნობიერებით დასაქმებული უნდა იქნას უფლის სამსახურში. აღარ ემონება მატერიალურ გრძნობებს, რაც შემთხვევითი და
უმეცარს ავიწყდება, რომ უზენაესს ჰქვია ჰრიშიკეშა, ანუ წარმავალია. მან იცის, რომ მატერიალურ ყოფიერებას, რაშიც
მატერიალური სხეულის გრძნობათა მბრძანებელი. ცხოვრება უხდება, უფლის ყოვლისმხედი თვალი დაჰყურებს.
ბევრი დიდი ხნის მანძილზე არასწორად იყენებს თავის გრძნობებს, ამიტომაც მას არ აღელვებს არავითარი მიწიერი საქმე თავისი
საკუთარ მიწიერ სხეულს სიამოვნება რომ მოჰგვაროს. შედეგებით - ყოველივეს უფლის წყალობად მიითვლის. “შრიმად-
თანდათანობით ექცევა ცრუ ეგოს ცთუნების ქვეშ და ივიწყებს ბჰაგავატამის” თანახმად, მას, ვისაც აბსოლუტური ჭეშმარიტების
კრიშნასთან მარადიულ ურთიერთობას. სამი სხვადასხვა ასპექტს: ბრაჰმანს, პარამატმასა და უზენაეს
ღმრთაებრივ პიროვნებას ჩასწვდა, ჰქვია ტატტვა-ვიტ - უზენაესთან
ლექსი 28 ურთიერთობაში საკუთარი ჭეშმარიტი მდგომარეობის შემცნობი.

ლექსი 29 გაბრიყვებული ხალხის დასაქმება შეიძლება საქველმოქმედო და

მატერიალური ბუნების მოდუსებით თავგზააბნეულნი მთელი ისეთი საქმიანობებით, რაც საწყის ზნეობრივ პრინციპებს ემყარება.
არსებით მიწიერ საქმიანობათა მორევში გადაშვებულან და მათზე უმეცარს არ შეუძლია კრიშნას ცნობიერებით მიხედვით
მიჯაჭვულთ თავდახსნის სურვილიც დაშრეტიათ. ბრძენმა დიდად მოქმედებების შეფასება, ამიტომ უფალი გვირჩევს, არ შევაწუხოთ
არ უნდა დატუქსოს ისინი, რომელთაც თავიანთი უმეცრების გამო ისინი და ჩვენც ძვირფასი დრო ფუჭად არ დავკარგოთ. მაგრამ
მოვალეობების მაღალ დონეზე შესრულება არ ძალუძთ. ერთგულები ერთობ კეთილნი არიან, ესმით უფლის სურვილი - არ
შეიწუხონ თავი ამაო დარიგებებით, მაგრამ ერთგული არავითარი
შინა-არსი. უმეცარნი აიგივებენ საკუთარ თავს უხეშ ნივთიერ დაბრკოლების წინაშე უკან არ იხევენ - უგუნურ ხალხთანაც
სხეულთან და მატერიალური სახელდებებით აქვთ გონება მიდიან, რათა სცადონ მაინც მათი გონების განათება კრიშნას
გამოტენილი. ეს სხეული მატერიალური ბუნების ნაბოძებია და მას, ცნობიერებით და ამ რწმენით ჩაბმა რიამე საქმიანობაში.
ვინც მეტისმეტადაა მიჯაჭვული სხეულისეულ ცნობიერებას, ჰქვია
მანდა, ანუ გონებაჩლუნგი, რომელსაც არ ესმის, რა არის სული. ლექსი 30
სწორედ ასეთნი ამბობენ - “მე ეს ვარ” და სხეულზე მიუთითებენ. ამიტომ ყოველი შენი განაზრახი მე მომანდე, სრულად შემიცან,
სხეულთან კავშირის მიხედვით, ადამიანებს მიიჩნევენ ზურგი აქციე საქმიდან გამორჩენის გულისთქმას, არად ჩააგდოო
ნათესავებად, მიწა, სადაც ეს სხეული მიიღეს, მათი თაყვანისცემის საკუთრება. მოიკრიბე ძალღონე და ბრძოლად შეიმართე, ო,
საგანი ხდება, რელიგიური ცერემონიები კი - საბოლოო მიზანი. არჯუნა!
საზოგადოებრივი საქმიანობა, პიროვნული თუ ალტრუისტული
ინტერესები ასეთი მიწიერი ცნობიერების ადამიანებს ახასიათებთ. შინა-არსი. ამ ლექსში ნათლად არის მოცემული “ბჰაგავად-გიტას”
სახელდებული ცნებებითა და იდეებით მოჯადოებულნი მუდამ არსი. უფალი გვასწავლის, რომ მოვალეობის შესასრულებლად
მიწიერ ყოფაში მიმოიქცევიან. მათთვის სულიერი რეალიზაცია ადამიანი მთლიანად კრიშნას ცნობიერებას უნდა მიენდოს,
ზღაპარია, არა სწამთ და ამიტომ მისდამი ინტერესს არ იჩენენ. თითქოს სამხედრო წვრთნას გადიოდეს. ასეთმა დანაწესებმა
სულიერი ცნობიერებით გასხივოსნებულმა ხალხმა თავი უნდა შეიძლება გარკვეული სირთულეები წამოჭრას. მიუხედავად ამისა,
შეიკავოს მიწიერების მორევში ჩაფლული ადამიანების აუცილებელია კრიშნაზე დაყრდნობით მოვალეობების შესრულება,
გაღიზიანებისაგან. უმჯობესია, მშვიდად აღასრულონ თავიანთი ვინაიდან ასეთია ცოცხალი არსების დადგენილი მდგომარეობა.
სულიერი ვალი. მსგავსი ცრუ თავდაჯერებულობით შეუძლებელია ბედნიერება უზენაეს უფალთან თანაზიარობის,
უფლის სურვილების მორჩილების გარეშე.

შრი კრიშნამ ისე უბრძანა არჯუნას, ებრძოლა, თითქოს უფალი ლექსი 31

მისი მთავარსარდალი ყოფილიყო. არჯუნა უფლის ბრძანებას ვერ ისინი, ვინც ჩემი დანაწესების თანახმად ასრულებენ თავიანთ
განსჯიდა; მას მხოლოდ უნდა შეესრულებინა იგი. მოვალეობებს და ამ მოძღვრებას რწმენით, ერთგულებითა და
უზენაესი უფალი ყოვლის ზესულია და ის, ვინც რაიმე უშურველად მიჰყვებიან, თავისუფლდებიან კარმულ საქმიანობათა
პიროვნული გამორჩენი გარეშე მასზეა მინდობილი, ანუ ვინც ტყვეობიდან.
ბოლომდე კრიშნას ცნობიერია, არის ადჰიატმა-ჩეტაჰ ნირაშიჰ - ანუ
ცოცხალი არსება უფლის ბრძანების აღმსრულებელი, კარმული შინა-არსი. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების, კრიშნას, დანაწესი
სარგებლის გარეშე. მთელი ვედური სიბრძნის არსს წარმოადგენს და სამარადჟამო
მაგალითად, მოლარე მილიონობით დოლარს ითვლის თავისი ჭეშმარიტებაა. დაუსაბამოა ვედები, დაუსაბამოა კრიშნას
უფროსისათვის, მაგრამ თვითონ ერთ ცენტზეც არ აცხადებს ცნობიერებაც. ცოცხალ არსებას უფლისადმი რაიმე ეჭვისა და
პრეტენზიას. სწორედ ასევე, ადამიანს უნდა ესმოდეს, რომ ამ შურის გარეშე მტკიცედ უნდა სწამდეს ამ დანაწესებისა.
სამყაროში არც ერთ ცალკეულ პიროვნებას არაფერი ეკუთვნის და მრავალი ფილოსოფოსი წერს “ბჰაგავად-გიტაზე” კომენტარებს,
რომ ყველაფერი უზენაესი უფლის საკუთრებაა. ასეთია სიტყვის მაგრამ კრიშნას რწმენაის გარეშე, ამიტომაც ისინი ვერასოდეს
“მაიი” ანუ “ჩემთვის”, ნამდვილი მნიშვნელობა. თავისუფლდებიან კარმიულ საქმიანოათა ტყვეობიდან. უბრალო
როდესაც ცოცხალი არსება კრიშნას ცნობიერებით მოქმედებს, ადამიანი, რომელსაც წინ უძღვის უფლის მარადიული დანაწესების
ცხადია, არაფერზე აცხადებს საკუთრების უფლებას. ამ რწმენის ჩირაღდანი, კარმის კანონის მონობის უღელს იხსნის; და
ცნობიერებას ეწოდება ნირმამა, ანუ “ჩემი არაფერი არ არის”. ეს მაშინაც ხდება, თუკი უფლის დანაწესების ბოლომდე
თუკი ადამიანი თავის თავს შეამჩნევს, რაიმე უხალისობას ისეთი შესრულება არ ძალუძს, მაგრამ უფლისმიერი დანაწესების
მტკიცე ბრძანების შესრულებისას, როცა უგულველებყოფილია წინააღმდეგ არ არის და გულწრფელად, მარცხსა და სარგებელზე
სხეულისეული კავშირები - ანუ ეგრეთწოდებული ნათესავები, ფიქრის გარეშე, შრომობს, აუცილებლად ამაღლდება კრიშნას
უნდა განაგდოს იგი; ამგვარად იგი გახდება ვიგატა-ჯვარა, ანუ წმინდა ცნობიერების დონემდე.
სნეულ ცნობიერებას ან უხალისობას მოკლებული.
ყველას თავისი თვისებებისა და მდგომარეობის შესაბამისად ლექსი 32
მოეთხოვება გარკვეული შრომა. როგორც ზემოთაც იყო მაგრამ მოშურნენი არ შეისმენენ და არ მიჰყვებიან ჩემ სწავლებებს;
აღნიშნული, ამის შესრულება შეიძლება კრიშნას ცნობიერებით, ვაი, მათ, თავიდანვე განწირულ გონებანაკლულთ, თავს რომ
რაც ადამიანს სულიერი განთავისუფლების გზასთან მიიყვანს. ისულელებენ და ცდილობენ, სრულქმნას მიაღწიონ.

შინა-არსი. აქ გარკვევით არის ნაჩვენები, რომ კრიშნას ცნობიერებას იციან, თუმცა მალავენ, ბუნების გარკვეული მოდუსის სრული
მოკლებულთა არასრულყოფილი ცხოვრება. როგორც გავლენის ქვენ იმყოფებიან, რომლის გადალახვა არ ძალუძთ.
სახელმწიფოს მეთაური დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში სჯის ადამიანი შეიძლება აკადემიურ ცოდნას ფლობდეს, მაგრამ
დამნაშავეთ, ასევე უზენაესი პიროვნების ბრძანების მატერიალურ ბუნებასთან დიდი ხნის ურთიერთობის გამო მის
აღუსრულებლობის დროსაც გარდუვალია სასჯელი. ურჩს, რაც არ ტყვეობაშია მოქცეული, სწორედ კრიშნას ცნობიერება ეხმარება მას
უნდა გამოჩინებული იყოს იგი, დაშრეტილი გულის გამო ამ ტყვეობის ხუნდების დამსხვრევაში. უფლის თანადგომა
წარმოდგენა არ აქვს არც საკუთარ მეობაზე და არც უზენაეს ნაყოფიერია მაშინაც კი, თუ კაცი საკუთარი მატერიალური
ბრაჰმანზე, პარამატმასა და ღმრთაებრივ პიროვნებაზე. ამიტომ მას ყოფიერების შესაბამისად დაწესებულ მოვალეობებს ასრულებს.
სიცოცხლეში სრულყოფის მიღწევა არ უწერია. არც უნდა მიატოვოს ეს მოვალეობები, მანამ სრულყოფილად არ
მიაღწევს კრიშნას ცნობიერებას. უარის თქმა ყოველივე ამაზე და
ლექსი 33 ერთბაშად, ხელოვნურად ეგრეთწოდებულ იოგად ან
მცოდნენი და ბრძენკაცნიც საკუთარი ბუნების თანახმად ტრანსცენდენტალისტად გახდომა არ შეიძლება. უმჯობესია,
მოქმედებენ, ვინაიდან იმას მისდევენ, რაც ბუნების სამი პიროვნება საკუთარ ბუნებრივ მდგომარეობაში დარჩეს და
მოდუსისაგან აქვს ნაბოძები. რას გვარგებს ამ თვისებათა განუწყვეტელი წვრთნის საშუალებით კრიშნას ცნობიერებასთან
დათრგუნვა?! მიახლება სცადოს. მაიას კლანჭებიდან თავის დაღწევა მხოლოდ ამ
გზით შეიძლება.
შინა-არსი. თუკი ცოცხალი არსება კრიშნას ცნობიერების
ტრანსცენდენტურ დონეზე არ იმყოფება, თავს ვერ დააღწევს ლექსი 34
მატერიალური ბუნების მოდუსების გავლენას, როგორც უფალი არსებობს გრძნობებსა და გრძნობათა საგნებთან მიჯაჭვულობის
ამას ამ წიგნის მეშვიდე თავში ადასტურებს (7.14). ამიტომ მომწესრიგებელი კანონებიც და მათგან განრიდების წესებიც.
მატერიალურ ყოფაში ყველაზე განათლებულ ადამიანსაც კი არ ორივეს უნდა ერიოდს კაცი, ვინაიდან ისინი თვითშეცნობის გზაზე
შეუძლია თეორიული ცოდნით, ან სულის სხეულისაგან დამაბრკოლებელ კლდეებად აღიმართებიან ხოლმე.
განცალკევების რწმენით მაიას ტყვეობიდან განთავისუფლება.
მრავალ ეგრეთწოდებულ სპირიტუალისტს მეცნიერებაში შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერებაში მყოფთ, ბუნებრივია, არ
განთვითცნობიერებულად მოაქვს თავი, მაგრამ ქვეშეცნეულად იზიდავთ მიწიერებით დაღდასმული გრძნობებით სიამტკბილობა.
მაგრამ ვინც ასეთი ცნობიერების მადლს მოკლებულია, განდობილ

წერილთა წესები და რეგულაციები უნდა შეასრულოს. გრძნობათა მიუხედავად მაინც იარსებებს დაცემის დიდი განსაცდელი; ამიტომ
ლაგამამოუდებელი თავისუფლება მიწიერი ტყვეობის მიზეზია, ყოველმხრივ უნდა ვცადოთ და მონად არ დავუდგეთ თუნდაც
რასაც განდობილ წერილთა წესებისა და რეგულაციების დამორჩილებულ გულისთქმას.
შემსრულებლები ადვილად აღწევენ თავს. მაგრამ კრიშნას ცნობიერებისადმი დაურღვეველი მიჯაჭვულობა,
მაგალითად, სქესობრივი სიამოვნება განპირობებული სულის ანუ მისი სიყვარულით გაცისკროვნებული სამსახური
მოთხოვნილებაა და იგი ქორწინებით ნებადართულია წმინდა გვათავისფულებს საკუთარი სისუსტისაგან გრძნობათა მიმართ.
წერილთა დანაწესების თანახმად, ეს მხოლოდ საკუთარ ცოლთან სიცოცხლის არც ერთ სტადიაზე არავინ უნდა ეცადოს კრიშნას
შეიძლება. დანარჩენ ქალებს კაცი დედასავით უნდა უყურებდეს. ცნობიერებისაგან ჩამოცილებას. გრძნობათა მოთოკვა
ასეთი წმინდა დანაწესების მიუხედავად, ადამიანს მაინც არ დაგვეხმარება, რომ კრიშნას ცნობიერების დონემდე ავმაღლდეთ.
ასვენებს სხვა ქალებთან ინტიმური სიახლოვის წადილი. საჭიროა
ამ მიდრეკილებათა მოთოკვა; წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს ლექსი 35
დაუოკებელი ლტოლვა თვითშეცნობის გზაზე მაღალი შემზე დაწესებული მოვალეობები, თვით მცდარი გზით
გალავანივით აღიმართება. შესრულებული, გერჩიოს სხვის სრულყოფილად მიღწეულს.
სანამ მატერიალური სხეული არსებობს, მისი მოთხოვნილებების საკუთარი ვალის აღსრულების გზაზე სიკვდილი გერჩიოს სხვისი
დაკმაყოფილება ნებადართულია, მაგრამ ეს წესებისა და თავისი მოვალეობების შესრულებისას სიცოცხლეს. მარად სახიფათოა
თავის მართვის თანახმად უნდა მოხდეს. ეს ერთობ რთული სხვის გზაზე დგომა.
დასაძლევია. ნებადართული საქმიანობებიც კაცმა დიდი
გულისყურით უნდა შეასრულოს, გადალახოს მიჯაჭვულობის შინა-არსი. ადამიანმა კრიშნას ცნობიერებით უნდა შეასრულოს
გრძნობა და მიენდოს წმინდა დანაწესებს. უამისოდ ადვილია კაცის მასზე დაწესებული და არა სხვებისათვის განკუთვნილი
გზიდან აცდენა - თვით ხელმწიფეთა სავალ გზაზეც კი, რომელსაც მოვალეობები. ეს მოვალეობები ადამიანს ეძლევა მატერიალური
უვლიან და საიმედოდ იცავენ, მუდამ ჩასაფრებულია უბედური ბუნების მოდუსების გავლენით შექმნილი ფსოქოფიზიკური
შემთხვევის შესაძლებლობა; ასე სახიფათოა პიროვნების სვლა მდგომარეობის შესაბამისად. სულიერ მოვალეობებს კი სულიერი
ცხოვრების გზაზე კრიშნას ცნობიერების გარეშე. მოძღვარი გვაკისრებს კრიშნას ტრანსცენდენტური
მატერიალურ ურთიერთობათა გამო უხსოვარი დროიდან სამსახურისათვის, მიწიერიც თუ სულიერიც ადამიანმა
მოვგყვება გრძნობათა დაკმაყოფილების წადილი, რაც ისე სიკვდილამდე მტკიცედ უნდა შეასრულოს, თანაც სხვათა
ძლიერია, რომ მათი მოწესრიგებული დაკმაყოფილების მოვალეობებზე ფიქრის გარეშე.

მოვალეობები სულიერ და მატერიალურ საფეხურებზე არ უნდა თქვას. ამასთანავე მთელი არსებით უნდა ესწრაფოდეს
განსხვავდება ერთმანეთისაგან, მაგრამ აღიარებული დამრიგებელი კრიშნას ცნობიერების გაგებას.
მოძღვრის მითითებების გათვალისწინება მუდამ სასიკეთოდ
წაადგება შემსრულებელს. როდესაც ცოცხალი არსება ლექსი 36
მატერიალური ბუნების მოდუსებით არის მოჯადოებული, მან არჯუნამ თქვა: ო, ვრიშნის შთამომავალო, რა უბიძგებს ცოცხალ
თავისი მოცემული მდგომარეობისათვის საჭირო კანონებით უნდა არსებას ცოდვის ჩასადენად; მის უნებურად, თითქოს რაღაც ძალა
იხელმძღვანელოს და არ მიჰბაძოს სხვებს. მაგალითად, ბრაჰმანმა, აქეზებდეს.
რომელიც სათნოების მოდუსში იმყოფება, ძალადობას არ უნდა
მიმართოს, მაშინ როდესაც კშატრიას, რომელიც ვნების მოდუსშია, შინა-არსი. ცოცხალი არსება, როგორც უფლის განუყოფელი
ძალის ხმარების უფლება აქვს. კშატრიას უჯობს დამარცხდეს ნაწილაკი, თავდაპირველი სახით სულიერია და წმინდა -
ძალმომრეობის პრინციპების დაცვისას, ვიდრე მიჰბაძოს ბრაჰმანს, მოკლებული მიწიერების სიბინძურეს, ამქვეყნიურ ცოდვებს მიღმა
რომელიც არაძალმომრეობის პრინციპს მიჰყვება. პიროვნების არსებული. მაგრამ როდესაც მატერიალურ ბუნებასთან
გული თანდათანობით უნდა განიწმინდოს და არა მყისიერად. ურთიერთობას იწყებს, ზოგჯერ საკუთარი სურვილის
როდესაც ცოცხალი არსება მატერიალური ბუნების მოდუსებს საწინააღმდეგოდაც უხდება ათასგვარი ცოდვილი საქმის ჩადენა.
გადალახავს და კრიშნას ცნობიერებას სრულად ეზიარება, შეძლებს არჯუნას კითხვა კრიშნასადმი მეტად მნიშვნელოვანია, იგი
ყველაფერი შეასრულოს ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის ცოცხალი არსების დამახინჯებულ ბუნებას ეხება. კაცს ზოგჯერ
წინამძღოლობით. კრიშნას ცნობიერების ამ სრულყოფილ დონეზე არც სურს ცოდვის ჩადენა, მაინც იძულებულია, შესოდოს. ამგვარი
უკვე კშატრიას შეეძლება ბრაჰმანის საქმე შეასრულოს, ან ბრაჰმანმა ცოდვილი საქმიანობებისაკენ მას შინაგანი ხმა - ზესულის ნება კი
იმოქმედოს კშატრიას დარად. ტრანსცენდენტური დონე არ უბიძგებს, არამედ სულ სხვა რამ, რასაც უფალი შემდეგ ლექსში
მატერიალური სამყაროსათვის დამახასიათებელი განსხვავებების განმარტავს.
მიღმაა. მაგალითად, ვიშვამიტრა თავიდან კშატრია იყო, მაგრამ
შემდგო ბრაჰმანივით იქცეოდა; პარაშურამა ბრაჰმანი იყო, მაგრამ ლექსი 37
მოგვიანებით კშატრიასავით მოქმედებდა. მათ ამის უფლება უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ უპასუხა: ეს მხოლოდ
ჰქონდათ, ვინაიდან ტრანსცენდენტურ დონეზე იმყოფებოდნენ; ხორცისმიერი ცოდვაა, არჯუნა, რომელსაც ვნების მატერიალურ
მაგრამ სანამ ცოცხალი არსება მიწიერების ტყვეა, მატერიალური მოდუსთან ურთიერთობა ბადებს კაცში. ვნების ძახილი
ბუნების მოდუსებით განსაზღვრულ თავის მოვალეობებზე უარი

მოგვიანებით მრისხანებად გადაიქცევა და ამ სამყაროს ყოვლის გადაიქცევა, ავხორცობის მონები ხდებიან. უფალმა განპირობებულ
შთანმთქმელ მტრად მოევლინება. სულებს ასეთი ბიწიერი სურვილების ასრულების საშუალება მისცა
იქამდე, ვიდრე გარყვნილებით დაღლილნი სრულ საგონებელში არ
შინა-არსი. როდესაც ცოცხალი არსება მატერიალურ სამყაროში ჩავარდებიან და არ დაინტერესდებიან საკუთარი ჭეშმარიტი
ვნების რკალში ექცევა, უფლის მარადიული სიყვარულის ნაცვლად “მეობით”.
ავხორცობას მიჰყვება, ანუ ღმერთის სიყვარულისათვის ნაბოძები ამას ეხება კითხვა “ვედანტა-სუტრას” დასაწყისში, სადაც
გრძნობები გარყვნილების მსახურად გარდაიქმნებიან - ისევე ნათქვამია, ათჰატო ბრაჰმა-ჯიჯნასა: საჭიროა ვიკითხოთ, ვინ არის
როგორც რძე მჟავე კვეთის შერევით იქცევა მაწვნად. შემდეგ უზენაესი. “შრიმად-ბჰაგავატამში” კი უზენაესი განმარტებულია,
ავხორცობა, თუ ვერ აისრულებს საწადელს, მრისხანების სახეს როგორც ჯანმადი-ასია იატაჰ, რაც ნიშნავს, რომ “ყოვლის სათავე
იღებს. მრისხანება გადაიქცევა წარმოსახვად, რაც წარმავალ ყოფას უზენაესი ბრაჰმანია”. მაშასადამე, ავხორცობის სათავეც უზენაესი
დაუსრულებელ არსებობად მოაჩვენებს ადამიანს. ხორცის ყოფილა. ამიტომ თუ მანკიერი მიდრეკილებანი უზენაესის
მსახურება ცოცხალი არსების უდიდესი მტერია და მხოლოდ იგი სიყვარულად, ანუ კრიშნას ცნობიერებად გარდაიქმნება, თუ
აიძულებს, მატერიალური სამყაროს ტყვეობა მოთმინებით, ყველაფერს კრიშნას მივუძღვნით, მაშინ ავხორცობაცა და
ზოგჯერ ნეტარებითაც აიტანოს. მრისხანებაც სულიერებას მიეახლება. ჰანუმანმა, უფალი რამას
მრისხანება უგუნურების მოდუსის გამოვლენაა. ამიტომ, თუ უდიდესმა მსახურმა, მრისხანებით ანთებულმა რავანას ოქროს
წმინდა წერილების მიხედვით, ცხოვრებისა და მოქმედების ქალაქი გადაწვა, მაგრამ ასეთი საქციელით იგი უფლის უდიდესი
დანაწესთა საფუძველზე უგუნურებამდე დეგრადაციის ნაცვლად ერთგული გახდა. აქაც, “ბჰაგავად-გიტაში”, უფალი აქეზებს
კაცი სათნოებამდე ამაღლდება, მაშინ სულიერი მიჯაჭვულობის არჯუნას, რომ მტრისკენ მიმართოს მრისხანება და ამით
წყალობით იგი შეიძლება გადაურჩეს მრისხანებით გამოწვეულ ასიამოვნოს უზენაესს. ამიტომ ადამიანთა ბიწიერი თვისებების
დაკნინებას. ცოცხალი არსების მარად მზარდი სულიერი გამოყენებაც შეიძლება კრიშნას ცნობიერებაში.
ნეტარებისათვის უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება საკუთარ
თავს მრავალ სახეში განაფენს. ცოცხალი არსებები კი ამ სულიერი ლექსი 38
ნეტარების განუყოფელი ნაწილაკები არიან. მათაც ნაწილობრივი როგორც ცეცხლი იბურება კვამლით, სარკე - მტრით, ან ჩანასახი
დამოუკიდებლობა აქვთ ნაბოძები, მაგრამ ამ თვითმყოფობის დედის წიაღით, ამ ვნებისმიერი ავხორცობით შემოგარსულია
არასწორი გამოყენებით, როდესაც ღვთისმსახურების ყოველი არსება.
მოთხოვნილება გრძნობათა დაკმაყოფილების მიდრეკილებად

შინა-არსი. ცოცხალი არსების ცნობიერების დაბინდვა ავხორცული დახმარებით, კრიშნას ცნობიერების განვითარების გზით ადამიანს
უძღებობით სხვადასხვაგვარად ვლინდება. იგი ჰგავს ცეცხლის მოსისხლე მტრის - ავხორცობის დამარცხება შეუძლია.
დამბვინდელ კვამლს, სარკეზე მტვერს და ჩანასახის გარშემო
დედის წიაღს კვამლით შებურული ცეცხლის ნაპერწკლები ოდნავ ლექსი 39
გამოსჭვივის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, როდესაც პიროვნება ამდენად, თვით ბრძენის წმინდა ცნობიერებაც იბინდება მისი
ოდნავ ავლენს კრიშნას ცნობიერებას, იგი კვამლით დაფერულ მარადიული მტრის, გარყვნილების მიერ, რომელიც მუდამ
ცეცხლის ნაპერწკალს ედრება. სადაც კვამლია, იქ ცეცხლიც უნდა დაუკმაყოფილებელია და ვითარცა ცეცხლი წვავს და ბუგავს
იყოს, მაგრამ იგი ჯერ სუსტია და კრიშნას ცნობიერების გაღვიძების ყოველივეს.
დასაწყისს ჰგავს.
სარკეზე დადებული მტვრის გადაწმენდა ათასგვარი სულიერი შინა-არსი. “მანუ-სამჰიტაში” ნათქვამია, რომ ავხორცობის
მეთოდით ჭკუის სარკის განწმენდის პროცესს შეესაბამება, მათში ყოვლისწამლეკავი ლტოლვის დაოკება შეუძლებელია გრძნობათა
საუკეთესო საშუალება უფლის წმინდა სახელთა გალობაა. დედის ჭარბი სიამოვნებითაც კი, ისევე როგორც ცეცხლი არასოდეს
წიაღში ჩანასახი კაცის უმწეო მდგომარეობის ანალოგიაა. ჩაქრება, თუკი განუწყვეტლივ დავუმატებთ საწვავს. მატერიალურ
ცხოვრების ეს სტადია ხის მდგომარეობას შეიძლება შევადაროთ. სამყაროში ყოველი საქმიანობის ღერძი სექსია, ამიტომ ამ სამყაროს
ხეებიც ცოცხალი არსებები არიან, მაგრამ რაღაც შეცოდებათა გამო ეწოდება მაითჰუნია-აგარა, ანუ სქესობრივი ცხოვრების ბორკილი.
მოკლებულნი არიან ყოველგვარ ცნობიერებას. დამტვერილი სარკე ჩვეულებრივ დამნაშავეებს ციხის საკნებში ამწყვდევენ, ასევე იმ
ფრინველებსა და ცხოველებს, კვამლით დაფარული ცეცხლი კი - დამნაშავეებს, რომლებიც უფლის კანონებს არ ემორჩილებიან,
ადამიანს ჰგავს. ედებათ სქესობრივი ცხოვრების ბორკილები.
ადამიანის ფორმაში მყოფმა ცოცხალმა არსებამ შეიძლება გრძნობათა დაკმაყოფილებაზე აგებული მატერიალური
თავისთავში გააღვიძოს კრიშნას ცნობიერების ნაპერწკალი და ცივილიზაციის განვითარება ცოცხალი არსების ხორციელი
თუკი წინსვლას გააგრძელებს, სულიერი ცხოვრების ცეცხლის არსებობის გახანგრძლივებას ნიშნავს. ე.ი. უმეცარნი თავიანთი
აგიზგიზებას შეძლებს. თუკი კვამლს ფრთხილად გავფანტავთ, ბიწიერების გამო მატერიალურ სამყაროში რჩებიან. გრძნობათა
ალი ავარდება. ამიტომ ადამიანის სიცოცხლის ფორმა ცოცხალ დაკმაყოფილებას შეიძლება ახლდეს გარკვეული ბედნიერების
არსებას მატერიალური ყოფიერების ტყვეობიდან თავის დაღწევის შეგრძნება, მაგრამ ეს მოჩვენებითია; სინამდვილეში ამ ვითომ
შესაძლებლობას აძლევს. ავტორიტეტული წინამძღოლის ნეტარების შეგრძნება მთავარი მტერია უფლამდე მიღწევისა.

ლექსი 40 “ადამიანი, რომელიც საკუთარ თავს სამი ელემენტისაგან (ჰაერი,

გრძნობა, ცნობიერება და გონება ამ მანკიერებათა საბრძანისია. ნაღველი, ლორწო) შემდგარ სხეულთან აიგივებს; ამასთან,
მათი საშუალებით იგი იპყრობს ცოცხალი არსების ჭეშმარიტ სხეულის თანამხლებთ საკუთარ ნათესავებალდ მიიჩნევს;
სიბრძნეს და ცთუნებისა თუ სიბრიყვისაკენ მიუძღვება. რომელიც თაყვანისცემის საგნად გაიხდის იმ მიწას, სადაც
დაიბადა, და ვინც მიემართება მწირობის ადგილებში მხოლოდ
შინა-არსი. ვნებისმიერი მანკიერებანი განპირობებული სულის საბანაოდ და არა ტრანსცენდენტური ცოდნის მქონე ხალხთან
სხეულში სხვადასხვა ადგილზე არიან ჩასაფრებულნი; უფალი შესახვედრად, ვირად ან ძროხად უნდა ჩაითვალოს.”
კრიშნა სწორედ ასეთ ადგილებზა მიგვანიშნებს, რათა მტრის
დასამარცხებლად შემართულმა იცოდეს, სად ეძიოს ისინი. ლექსი 41
ჭკუა თავს უყრის გრძნობათა ყოველგვარ გამოვლინებას და ქცევას. ამიტომ, ო, არჯუნა, ბრაჰატათა შორის გამორჩეულო, დაიოკე
იგი, როგორც წესი, სურვილთა დაკმაყოფილებისაკენ ლტოლვის გრძნობები, თავიდანვე ალაგმე ეს დიდი ცოდვა (ავხორცობა) და
ცენტრშია. განგმირე ცოდნისა და თვითშეცნობის მოსისხლე მტერი.
შემდეგ ჭკუა, ცნობიერება და გრძნობები ერთიანდებიან და ავხორც
მიდრეკილებათა მორევად იქცევიან. შემდეგ კი ნელ-ნელა შინა-არსი. არჯუნას უფალმა ურჩია, თავიდანვე ლაგამი ამოედო
ეპატრონებიან გონებას. გონება კი სულის განუშორებელი თავისი გრძნობებისათვის, რათა შესძლებოდა უდიდესი ცოდვილი
მეზობელია. ბინძური ვნებებით აბორგებული გონება სულსაც მტრის მოსპობა, რომელიც თვითრეალიზაციისა და საკუთარი
ავხორცობის წუმპესკენ უბიძგებს, რათა სულს თავგზა აებნეს და მეობის გასაგებად საჭირო ცოდნის შეძენის წადილს უხშობდა.
ასცდეს თავისი თავის შეცნობის ჭეშმარიტ გზას, შემდეგ კი ჯნანა ნიშნავს ცოდნას საკუთარი “მე”-ს შესახებ, რომელიც “არა-მე”-
მატერიის ბადეში გახლართულმა საკუთარი “მე” ვეღარ სგან განსხვავდება; სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ცოდნას იმის
გამოარჩიოს ჭკუისა და გრძნობებისაგან. შესახებ, რომ სული იგივე სხეული არ არის. ვიჯნანა ნიშნავს
დაღმადაშვებული სული ხორციელ სიამოვნებათა მდინარებაში სულის დადგინებული მდგომარეობისა და უზენაესთან მისი
თავდავიწყებით გადაეშვება და სინამდვილის გაგების ურთიერთობისათვის საჭირო ცოდნას. “შრიმად-ბჰაგავატამში”
უნარდაჩლუნგებულს ეს ყოველივე ჭეშმარიტ ბედნიერებად (2.9.31) ეს ასეა განმარტებული:
ეჩვენება. სულის ასეთი ცრუ გაგებანი შთამბეჭდავად არის “ცოდნა საკუთარ “მე”-სა და უზენაეს პიროვნებაზე მეტად ფარული
დადასტურებული “შრიმად-ბჰაგავატამში”: და იდუმალებით მოცულია, მაგრამ ასეთი ცოდნის შეძენა და
თვითშეცნობის გაგება შეიძლება, თუკი თავად უფალი სხვადასხვა

კუთხით აგვიხსნის მათ. “ბჰაგავად-გიტა” გვასწავლის ზოგად და ლექსი 42

გამოსადეგ ცოდნას საკუთარი მეობის შესახებ. ცოცხალი არსებები სისხლსავსე გრძნობები დუნე მატერიაზე (სხეულზე) მაღლაა, ჭკუა
უფლის განუყოფელი ნაწილაკები არიან, ამიტომ მათი ერთადერთი გრძნობებს აჭარბებს, გონება თვით ჭკუაზე უწინარესია, ხოლო
დანიშნულება მისი მსახურებაა. ამ ცნობიერებას კრიშნას სული არის ყოველთა ზეაღმატებული.
ცნობიერება ეწოდება. ამრიგად, ადამიანმა დაბადებიდანვე უნდა
შეითვისოს ეს ჭეშმარიტება, რის შედეგადაც ბოლომდე კრიშნას შინა-არსი. გრძნობები მანკიერებას სხვადასხვანაირად ავლენენ.
ცნობიერი გახდება და შესაბამისად იმოქმედებს. ავხორცობა სხეულში ბუდობს, მაგრამ მისი გამოვლენა გრძნობათა
ხორციელ წადილთა მიყოლა მხოლოდ დამახინჯებული გზით ხდება. ამიტომ გრძნობები უფრო მაღალია, ვიდრე
ანარეკლია ღმერთის სიყვარულისა; თუ ადამიანს თავიდანვე მთლიანად სხეული. კრიშნას ცნობიერებაში სული უშუალო
ვასწავლით კრიშნას ცნობიერებას, ამ ღვთიურ ბუნებრივ კავშირს ამყარებს უზენაეს პიროვნებასთან; ამიტომ, როგორც ეს აქ
სიყვარულს ავხორცობის ჭუჭყი ვერ შებღალავს. როდესაც ღმერთის არის აღწერილი, სხეულიეულ ფუნქციათა იერარქია საბოლოოდ
სიყვარული გარყვნილებისკენ გადაიხრება, ნორმალურ უზენაესი სულით მთავრდება. სხეული გზას აძლევს გრძნობათა
მდგომარეობაში დაბრუნება ძალიან ძნელია. ზეიმს, მათი შეჩერება კი სხეულის ყოველგვარი ფუნქციის
კრიშნას ცნობიერება იმდენად ძლევამოსილია, რომ მასაც, ვინც ამ შეწყვეტას ნიშნავს.
გზას გვიან ადგება, ერთგული სამსახურის მარეგულირებული ჭკუა აქტიურია და მაშინაც მოქმედებს, როდესაც სხეული მშვიდად
პრინციპების დაცვით შეუძლია ღვთიური სიყვარულის ისვენებს, როგორც ეს ძილის დროს ხდება. მაგრამ ჭკუაზე მაღლა
აღორძინება. გონების გადაწყვეტილებაა, ხოლო გონებას აღემატება საკუთრივ
ამრიგად, სიცოცხლის ნებისმიერი საფეხურიდან ან იმ დროიდან, სული. ამიტომ, თუ სული უშუალოდ დაუკავშირდება უზენაესს,
როდესაც ადამიანი მიხვდება ამის გადაუდებლობას, შეიძლება ბუნებრივია, სხეულის დანარჩენი ქვეშევრდომები: გონება, ჭკუა და
კრიშნას ცნობიერებით უფლის ერთგულ სამსახურში გრძნობათა გრძნობები, თავისთავად უზენაესს დაექვემდებარებიან. “კათჰა
მოწესრიგების დაწყება და ავხორცობის გარდაქმნა ღვთაებრი, უპანიშადში” არის მსგავსი ადგილი, სადაც ნათქვამია, რომ
ანკარა სიყვარულად. ეს სიცოცხლეშივე ადამიანის სრულქმნის გრძნობათა დაკმაყოფილების საგნები გრძნობებზე მაღლა დგას და
უმაღლეს სტადიას წარმოადგენს. ჭკუა გრძნობათა ობიექტებზე აღმატებულია. თუკი ჭკუა
განუწტყვეტლივ უფლის უშუალო სამსახურით იქნება
დაკავებული, გრძნობების სხვა გზით წარმართვა აღარ მოხდება.
ცნობიერების ასეთი მდგომარეობა უკვე განმარტებული იყო: პარამ

დრიშტვა ნივარტატე. თუკი ჭკუა უფლის ტრანსცენდენტური როცა შეიცნობ, რომ შენი “მე” მატერიალური გრძნობების, ჭკუისა
სამსახურით არის დაკავებული, მისი მდარე მიდრეკილებები უმალ და გონების მიღმა დგას, ო, მკლავმაგარო არჯუნა, უნდა კრიშნას
განქარდება. ცნობიერებით განიმტკიცო ჭკუა და სულიერი ძალმოსილებით
“კათჰა უპანიშადში” სული აღწერილია, როგორც “მაჰან”, დიადი; გაანადგურო ეს დაუცხრომელი მტერი, რომელსაც ავხორცობა
იგი ყოველთვის მაღლა მდგომია, გრძნობათა ობიექტებზეც, ჰქვია.
გრძნობებზეც, ჭკუასა და გონებაზეც. მაშასადამე, სულის
დადგინებული მდგომარეობის შეცნობით საბოლოოდ გადაიჭრება შინა-არსი. “ბჰაგავად-გიტას” მესამე თავს საბოლოოდ კრიშნას
პიროვნებაზე გრძნობათა ბატონობის პრობლემა. ცნობიერებამდე მივყავართ, რაკი ვიცით, რომ ყოველი ცოცხალი
გონების საშუალებით ცოცხალმა არსებამ უნდა მიაგნოს სულის არსება უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების მარადიული
კონსტიტუციურ მდგომარეობას და ჭკუა გამუდმებით კრიშნას მსახურია, ისე რომ, უპიროვნო სიცარიელე საბოლოო მიზნად არ
ცნობიერებას ამსახუროს. არის მიჩნეული.
დამწყებ სპირიტუალისტს გრძნობათა მორჩილებისაგან მორიდებას მატერიალურ ყოფიერებაში ცოცხალი არსება უდავოდ ვნებისმიერ
ურჩევენ. მაგრამ ამასთანავე გონების გამოყენებით ცნობიერება გულისთქმათა და ბუნებაზე ბატონობის მიდრეკილების გავლენის
უნდა გაიმახვილოს; თუ პიროვნება მთელი არსებით მიენდობა ქვეშ იმყოფება. ბატონობისა და გრძნობათა დაკმაყოფილების
უზენაეს პიროვნებას, მაშინ მისი ცნობიერება თავისთავად სურვილი განპირობებული სულის უდიდესი მტერია; მხოლოდ
მომძლავრდება და თუმცა გრძნობები ჯერ ღონიერი გველებივით კრიშნას ცნობიერების ძალითაა შესაძლო მიწიერი გრძნობების,
შემოეხვევიან, ყოველი მათი მცდელობა, ჭეშმარიტ გზას ააცდინონ ჭკუისა და გონების დამორჩილება. ადამიანმა შეიძლება მყის ვერ
კაცი, ამაო იქნება - კბილებმომტვრეულ გველებს დაემსგავსებიან მიატოვოს საქმიანობა და დაწესებული მოვალეობები, მაგრამ
უფლის ერთგულის წინაშე. მიუხედავად იმისა, რომ სული კრიშნას ცნობიერების თანდათანობითი განვითარებით იგი
გონების, ჭკუისა და გრძნობათა მბრძანებელია, თუკი კრიშნას ტრანსცენდენტურ მდგომარეობამდე აღიმართება. მას ჭკუა და
ცნობიერებით, მასთან ურთიერთობით არ გაძლიერდება გრძნობები ვეღარ შეძრავს. ამის მიღწევა პიროვნებას საკუთარი
პიროვნება, აბორგებული ჭკუის გამო მაინც რჩება დაცემის დიდი “მე”-საკენ მიმართული მტკიცე გონებით შეუძლია.
საშიშროება. აი, ეს არის ამ თავის არსი.
მატერიალური ყოფიერების მოუმწიფებელ სტადიაში
ლექსი 43 ფილოსოფიური სპეკულაციები და ეგრეთწოდებული იოგური
პოზებისა თუ წვრთნის საშუალებით გრძნობათა მართვის

ხელოვნური მცდელობები ვერაფრით დაეხმარება ადამიანის ადამიანის სიცოცხლის დანიშნულება უზენაეს ღმრთაებრივ
სულიერ ცხოვრებას. იგი უმაღლესი განწმენდილი გონების პიროვნებასთან მარადიული ურთიერთობაა და ყოველი
საშუალებით კრიშნას ცნობიერებას უნდა მიეახლოს. სახელმწიფოსა თუ პლანეტის მმართველი ვალდებულია სულიერი
წინსვლის საფუძველზე, განათლების, კულტურის, ისტორიის
ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად- სწავლებით მოქალაქეები უფლის ერთგული სამსახურისაკენ
გიტას” მესამე თავზე, რომელშიც განხილულია კარმა-იოგა, ანუ მიმართოს. ანუ ყოველი სახელმწიფოს მმართველის დანიშნულება
კრიშნას ცნობიერებაში დაწესებული მოვალეობების შესრულების არის კრიშნას ცნობიერების, როგორც სიბრძნის, გავრცელება, რათა
აუცილებლობა. ხალხი დაეწაფოს ამ დიად ნააზრევს, გამოიყენოს თავისი
სიცოცხლით ბოძებული ხელსაყრელი პირობები და დაადგეს
↑თავი მეოთხე სულიერი წარმატების გზას.
ტრანსცენდენტური ცოდნა
პირველი, ვინც უფალმა “ბჰაგავად-გიტას” უკვდავებას აზიარა, იყო
ლექსი 1 ვივასვანი, მეფე მზისა, რომელიც მზის სისტემაში არსებულ
ღმრთაებრივმა პიროვნებამ, უფალმა შრი კრიშნამ, თქვა: უკვდავი პლანეტათა უპირველესს წარმოადგენს. “ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.52)
სიბრძნის იოგა მე მზის ღმერთს ვივასვანს ვასწავლე, ვივასვანმა ნათქვამია:
ასწავლა მანუს, კაცობრიობის მამამთავარს, მანუმ კი იგი იკშვაკუს
გადასცა. “მე ვეთაყვანები უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას - თქვა უფალმა
ბრაჰმამ - გოვინდას (კრიშნას), რომელიც თავდაპირველია და ვისი
შინა-არსი: აქ მოცემულია “ბჰაგავად-გიტას” ისტორია, ბრძანებითაც მზე, პლანეტათა მეფე, უზარმაზარ ძალასა და
მოყოლებული უძველესი დროიდან, როცა იგი გადაეცა ყოველი სითბოს ფლობს. მზე უზენაესი უფლის თვალია და მისივე ნებით
პლანეტის განმგებელთ - დაწყებული მზიდან. ამ მეფე- მოძრაობს თავის ორბიტაზე.”
განმგებელთა უმაღლესი მოვალეობაა მოსახლეობის დაცვა, ამიტომ
მათ უნდა შეიცნონ “ბჰაგავად-გიტას” სიბრძნე, რათა ქვეყანა მზე პლანეტათა ღმერთია, მზის ღმერთი კი (რომელსაც ვივასვანი
მართონ და ხორციელი მანკიერებით გამოწვეული მატერიალური ჰქვია) განაგებს მას, როგორც დანარჩენი პლანეტების სითბოსა და
ტყვეობისაგან იხსნან. სინათლის დედას. კრიშნამ დაუწესა მას სავალი გზა და მზეც
ოდითგანვე მასზე ტრიალებს. უფალმა “ბჰაგავად-გიტას” სიბრძნე

თავის პირველ მოწაფეს, ვივასვანს შეასწავლა. “გიტა” არ არის იქნა მოთხრობილი; ადამიანებს უკვე ორი მილიონი წელია ხელთ
საერო მეცნიერთათვის დაწერილი სპეკულაციური ტრაქტატი. იგი აქვთ იგი. დაახლოებით ხუთი ათასი წლის წინათ კრიშნამ
ცოდნის ამოუწურავი ჭეშმარიტი წიგნია, რომელიც უხსოვარი ხელმეორედ გადასცა იგი არჯუნას.
დროიდან მოდის ჩვენამდე. “მაჰაბჰარატაში” (შანტი-პარვა, 348.51-
52) ასეა გადმოცემული “გიტას” ისტორია: ასეთია “გიტას” ქრონოლოგიის უხეში გამოანგარიშება: კრიშნამ
მოუთხრო იგი ვივასვანს, ვინაიდან მზის ღმერთი, თავადაც
“ტრეტა-იუგას სახელით ცნობილი ეპოქის დასაბმაში ეს მეცნიერება კშატრია, მამამთავარია მთელი კშატრიებისა, რომლებიც მზის
უზენაესთან ურთიერთობის შესახებ ვივასვანმა მანუს გადასცა. ღმერთის, ანუ სურია-ვამშა კშატრიების შთამომავლები არიან.
მანუმ, როგორც კაცობრიობის მამამთავარმა, იგი ასწავლა თავის ვინაიდან “ბჰაგავად-გიტა” არ განსხვავდება ვედებისაგან, ეს
შვილს, მაჰარაჯა იკშვაკუს, ამ პლანეტა დედამიწის მეფეს და სიბრძნე არის აპაურუშეია - ზეადამიანური, თვით უზენაესი
წინაპარს რაგჰუს დინასტიისა, რომელშიაც უფალი რამაჩანდრა ღმრთაებრივი პიროვნებისაგან მონათხრობი. ვინაიდან ვედების
მოევლინა.” ამიტომ ადამიანთა საზოგადოებაში “ბჰაგავად-გიტა” სწავლებები უცვლელად, კაცთაგან რაიმე შესწორება-გადაკეთების
ცნობილია მაჰარაჯა იკშვაკუს დროიდან. გარეშე არის აღიარებული, “გიტასაც” ასევე არ უნდა შეეხოს
მიწიერი ხელი, არ უნდა აიმღვრეს მისი თავისთავადობა. საერო
დღეისათვის გასულია ხუთასი ათასი წელი კალი-იუგისა, ეპოქისა, მოკამათეები როგორც უნდათ, ისე მსჯელობენ “გიტაზე”, მაგრამ ეს
რომელიც 432.000 წელიწადს გრძელდება. მის წინ იყო დვაპარა- ხომ უკვე აღარ არის “ბჰაგავად-გიტა”, რომელიც უნდა მივიღოთ
იუგა (800.000 წელიწადი), იქამდე კი ტრეტა-იუგა (1.200.000 წელი). პირველსახით, მოწაფეობრივი თანმიმდევრობით, როგორც
ამრიგად, “ბჰაგავად-გიტა” მანუმ თავის მოწაფეებს და შვილს უფალმა მოუთხრო იგი მზის ღმერთს, მზის ღმერთმა გადასცა იგი
მაჰარაჯა იკშვაკუს, პლანეტა დედამიწის მეფეს, მოუთხრო თავის შვილ მანუს, მანუმ კი თავის შვილ იკშვაკუს.
დაახლოებით 2.005.000 წლის წინათ. ამჟამინდელი მანუს ეპოქა
დაახლოებით 305.300.000 წელს გრძელდება, საიდანაც 120.400.000 ლექსი 2
წელი უკვე გასულია. ეს უმაღლესი სიბრძნე თანმიმდევრობით გადადიოდა მოწაფიდან
მოწაფეზე, მათგან სწავლობდნენ წმინდანი მეფენიც და ასე
თუ ვაღიარებთ, რომ მანუს დაბადებამდე უფალმა “გიტა” თავის უწყვეტად მიედინებოდა ცოდნის მდინარე, მვიდრე ჟამთასვლამ არ
მოწაფეს, მზის ღმერთ ვივასვანს უამბო, შეიძლება მშრალად დაარღვია მისი მთლიანობა და სახე არ უცვალა ჭეშმარიტ ცოდნას.
გამოვითვალოთ, რომ ეს წიგნი სულ ცოტა 120.400.000 წლის წინათ

შინა-არსი: გარკვევით არის ნათქვამი, რომ “გიტა” საგანგებოდ მცდელობა გახლავთ ამჯერად ჩვენი მიზანი. გვსურს,
განკუთვნილი იყო წმინდანი მეფეებისთვის, რომელთა დაუმახინჯებლად წაიკითხოს კაცობრიობამ იგი და უდიდეს
დანიშნულება ხალხის მართვისა უნდა აღსრულებულიყო ამ სიკეთეს ეზიაროს. უნდა გვახსოვდეს - თუკი მას ფილოსოფიურ
წმინდა წიგნის საფუძველზე. უდაოა, რომ “ბჰაგავად-გიტა” სპეკულაციათა ტრაქტატად ვაღიარებთ, ჩვენი გარჯაც დროის
არასოდეს ყოფილა განკუთვნილი დემონებისათვის, რომლებიც ფუჭად კარგვა იქნება და სხვა არაფერი.
თვითნებურად, საკუთარი სარგებლობის მიხედვით, ექცეოდნენ ამ
ღვთიურ განძს, ათასგვარ ვაი-განმარტებებს იგონებდნენ, ლექსი 3
უსინდისოდ არღვევდნენ მის სიწმინდეს, რის გამოც მალევე დღეს შენ, ჩემს ერთგულსა და მეგობარს, უზენაესთან
გამოჩნდა მოწაფეობრივი თანმიმდევრობის ჯაჭვის ხელახალი ურთიერთობის სწორედ ამ უძველეს სიბრძნეს შეგაგონებ და
შექმნის აუცილებლობა. მჯერა, ჩასწვდები ამ სიბრძნის ტრანსცენდენტურ საიდუმლოს.
ხუთი ათასი წლის წინ უფალმა გვიჩვენა, რომ მოწაფეობრივი შინა-არსი: არიან ადამიანები - ერთგულები და დემონები. უფალმა
თანმიმდევრობა დარღვეული იყო და “გიტას” შინაარსიც გადაწყვიტა ეს დიდი სიბრძნე გადაეცა არჯუნასათვის - უფლის
დაკარგული. სწორედ ასევე, დღესაც არსებობს “ბჰაგავად-გიტას” ერთგულისათვის, რომელსაც დემონებისაგან განსხვავებით მისი
მრავალი გამოცემა (განსაკუთრებით ინგლისურ ენაზე), მაგრამ შეცნობა შეუძლია. დემონები კი ამ დიდ იდუმალ მეცნიერებას ვერ
თითქმის არც ერთი მათგანი არ შეესაბამება ავტორიტეტულ გაიგებენ. ცოდნის ეს დიადი წიგნი მრავალჯერ არის გამოცემული.
მოწაფეთა გადმოცემულ ტექსტს. საერო მეცნიერება უამრავ ზოგი გამოცემა ერთგულთა კომენტირებულია, ზოგი კი დემონების
განმარტებებს გვთავაზობს, მაგრამ თითქმის არც ერთი მათგანი არ მიერ. პირველთა განმარტებები ჭეშმარიტია, დემონებისა -
აღიარებს უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას - კრიშნას. თუმცა უსარგებლო.
ხელს კი ითბობენ კრიშნას სიტყვების დამოწმებით. ეს დემონური
სულისათვის არის დამახასიათებელი, დემონებს არ სწამთ ღმერთი, არჯუნა აღიარებს, რომ კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა
მხოლოდ სარგებლობენ მისი სიკეთით. და “გიტას” ნებისმიერი კომენტატორი, რომელიც არჯუნას რწმენას
ეყრდნობა, ჭეშმარიტ ერთგულ სამსახურს უწევს ამ დიადი
ვინაიდან არსებობს პარამპარას (მოწაფეობრივი თანმიმდევრობის) მეცნიერების წინსვლას; მაგრამ დემონები არ აღიარებენ კრიშნას,
სისტემით გადმოცემული “გიტას” ინგლისურ ენაზე ახალი როგორც უფალს; ნაცვლად ამისა ათასგვარ უაზრობას ჩხრეკენ
გამოცემის საჭიროება, ამ დიდი მოთხოვნის დაკმაყოფილების კრიშნას შესახებ და ჭეშმარიტი გზიდან აცდენენ მკითხველებს.

კრიშნა თავად გვაფრთხილებს: ადამიანი უნდა გაჰყვეს ამას მთელი მსოფლიო აღიარებს არა მხოლოდ დღეს, არამედ
არჯუნასაგან დაწყებულ მოწაფეობრივ თანმიმდევრობას და უხსოვარი დროიდან. მხოლოდ დემონები უარყოფენ ამას. ეს
“შრიმად ბჰაგავად-გიტას” - ამ დიადი მეცნიერების - სიკეთეს არაფერს ნიშნავს, კრიშნა მაინც ყველას მიერ აღიარებულ
მიეახლოს. ავტორიტეტად რჩება, ამიტომაც მისი პასუხი საკუთარი თავის
შესახებ ეჭვშეუვალი იქნება. გონებადამახინჯებული დემონები კი
ლექსი 4 ასეთი პასუხის შემდეგ ისეთნაირად ვეღარ წარმოგვიდგენენ თავს,
არჯუნამ თქვა: მზის ღმერთი ვივასვანი ხომ შენს უწინარეს თითქოს მხოლოდ თავად და მათ მიმდევრებს ესმით ყოველივე
დაიბადა, როგორ ასწავლიდი თავიდან მას ამ სიბრძნეს?! უფლის შესახებ.
შინა-არსი: არჯუნა უფლის აღიარებული ერთგულია და როგორ კრიშნას სიბრძნის ცოდნა ყველასთვის აუცილებელია, ამიტომ
შეეპარა ეჭვი კრიშნას სიტყვებში? საქმე ისაა, რომ არჯუნა პასუხს როდესაც თავად კრიშნა ლაპარაკობს საკუთარ თავზე, ამას მთელი
ელის არა საკუთარი თავისთვის, არამედ მათთვის, ვისაც არა სწამთ სამყაროსათვის სიკეთე მოაქვს. დემონებს ეგებ ეუცხოოთ კიდეც
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებისა, ან დემონებისთვის, უფლისმიერი ახსნა-განმარტებები, ვინაიდან ყოველთვის
რომლებიც ვერ შეგუებიან იმ აზრსაც კი, რომ კრიშნა უზენაესია. საკუთარი აჩემებული თვალთახედვიდან სწავლობენ კრიშნას;
მხოლოდ მათ გასაგონად კითხულობს არჯუნა, თორემ თავად მაგრამ ერთგულნი ნდობით ეკიდებიან მის ნათქვამს, თაყვანს
კარგად იცის, ვინ არის უზენაესი პიროვნება, შრი კრიშნა. სცემენ მის სიბრძნეს და სწყურიათ მეტი იცოდნენ მის შესახებ.
ღვთისმგმობელნი, რომელთაც კრიშნა უბრალო ადამიანი ჰგონიათ,
როგორც მეათე თავიდან გახდება ნათელი, არჯუნას კრიშნას შეიძლება უფლის სიტყვებით მიხვდნენ, რომ კრიშნა არის
უზენაესობაში ეჭვიც არ ეპარება, რომ იგი ყოვლის ზეადამიანური, რომ იგი საჩ-ჩიდ-ანანდა-ვიგრაჰა - ნეტარებისა და
პირველწყარო და ტრანსცენდენციაში დასკვნითი სიტყვაა. კრიშნა ცოდნის წარუდინებელი ფორმაა, ტრანსცენდენტურია და
დევაკის შვილადაც მოევლინა ამ დედამიწას. ამის გაგება უბრალო მატერიალური ბუნების მოდუსების, დროისა და სივრცის გავლენას
ადამიანისათვის ძნელია - როგორ რჩება ჩვეულებრივი ქალისაგან არ მორჩილებს.
შობილი უზენაეს ღმრთაებად, მარადიულ პირველად.
ეჭვგარეშეა, რომ კრიშნას ისეთ ერთგულებს, როგორიცაა არჯუნა,
არჯუნამ კითხვა დაუსვა კრიშნას, რათა თავად უფალს გაეცა ძირისძირობამდე ესმით კრიშნას მდგომარეობა. უფლისადმი
დამარწმუნებელი პასუხი. კრიშნა ხომ უმაღლესი ავტორიტეტია, არჯუნას ასეთი შეკითხვა ბრძოლაში გამოწვევის მცდელობაა იმ

უღმერთოებისა, რომლებიც კრიშნას მატერიალური ბუნების რომელთაგან უკლებლივ ყველა ღმთაებრივი თავდაპირველი
მოდუსების ქმნადობას დამორჩილებულ უბრალო ადამიანად პიროვნება კრიშნაა, რომელიც თავად მობრძანდება ამქვეყნად.”
თვლიან.
ვედებში ნათქვამია: უფალი განუმეორებელია, თუმც ურიცხვი
ლექსი 5 სახისა და ფორმის მიღება ძალუძს. იგი თითქოს ქვა ვაიდურიაა,
ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: მრავალი, მრავალი დაბადება რომელიც ფერს იცვლის, მაგრამ მაინც უცვლელ ქვად რჩება. ამ
გავიარეთ ორივემ - შენც და მეც, მაგრამ მე მახსოვს ყოველი უამრავი ფორმის შეცნობა წმინდა, აუმღვრეველ სულს,
მათგანი, შენ კი არა, ო, მტრის შემმუსვრელო. ერთგულებს ხელეწიფებათ. ვედების ზედაპირული შესწავლით კი
შინა-არსი. “ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.53) მოცემულია უფლის უამრავი ეს შეუძლებელია.
გარდასახვის მაგალითები. იქ ნათქვამია:
არჯუნას მსგავსი ერთგულები უფლის მუდმივი თანამგზავრნი
“მე თაყვანს ვცემ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, გოვინდას არიან და ამქვეყნად მოვლენილ უფალს თან ახლავან, რათა
(კრიშნას), რომელიც თავდაპირველია - ერთადერთი, შეუმცდარი, ემსახურონ. ამ ლექსიდან ჩანს, რომ მილიონობით წლის წინათ,
დაუსაბამო. თუმცა სხვადასხვა ფორმით უსასრულოდ განავრცობს როდესაც უფალმა კრიშნამ “ბჰაგავად-გიტა” მზის ღმერთ ვივასვანს
საკუთარ თავს, მაინც შეუცვლელ პირველად, მარად უხუცესად და უამბო, არჯუნა იქაც იმყოფებოდა, ოღონდ სხვა სახით. განსხვავება
მარად ჭაბუკად რჩება. უფლის მარად უხრწნელ, ნეტარებით უფალსა და არჯუნას შორის ის არის, რომ უფალს ყოველივე
აღსავსე, ყოვლისმცოდნე ფორმებს, როგორც წესი, ვედურ ახსოვს, თვით ეს ამბავიც, არჯუნას კი არა. ასეთია სხვადასხვაობა
სიბრძნეში გაწაფული საუკეთესო მეცნიერები შეიცნობენ, ნაწილაკოვანი ცოცხალი არსებისა და მთლიანი უზენაესი უფლისა.
მიუხედავად იმისა, რომ უფლის ეს სხეულებრივი სხვადასხვაობა ამ ლექსში უფალმა არჯუნა მოიხსენია დიდ გმირად, მტრის
მუდამ წმინდა, შეურეველი ერთგულების თვალწინ დგას.” შემმუსვრელად, მაგრამ მისი ხსოვნის თვალსაწიერი ვიწროა - არ
ახსოვს წარსული დაბადებები. ე.ი. რაც არ უნდა დიადი იყოს
“ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.39) კვლავ ნათქვამია: ცოცხალი არსება, ვერასოდეს გაუტოლდება უზენაეს უფალს.
უფლის ნებისმიერი მარადიული თანამგზავრი უდაოდ
“მე თაყვანს ვცემ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნება, გოვინდას განთავისუფლებული პიროვნებაა, მაგრამ უფალთან გათანაბრებას
(კრიშნას), რომელიც უთვალავი სახით ევლინება სამყაროს; იგი ვერ შეძლებს.
ასეთები არიან რამა, ნრისიმჰა და მრავალი სხვა ინკარნაცია,

“ბრაჰმა-სამჰიტაში” უფალი აღწერილია, როგორც შეუცდომელი ლექსი 6

(აჩიუტა), რაც იმას ნიშნავს, რომ მას, მატერიალურ ენერგიასთან თუმცა მე არშობილი ვარ და ჩემი ტრანსცენდენტური სხეული
თანაზიარობის მიუხედავად, არასოდეს არაფერი ავიწყდება. ხრწნადობას არ ემორჩილება, მე ვარ უფალი ყოვლისა და ყოველთა
ამიტომ უფალი და ნებისმიერი ცოცხალი არსება ვერასოდეს და ყოველ ეპოქაში ამ სამყაროს ჩემი ღვთიური სახით ვევლინები.
ვერცერთ ვითარებაში ვერ გაუთანასწორდებიან ერთმანეთს, ისეთი
განთავისუფლებული პიროვნებებიც კი, როგორც არჯუნაა. შინა-არსი. უფალი მოგვითხრობს თავისი უამრავი დაბადების
შესახებ: უბრალო ადამიანის სახითაც კი თავისი მოვლინება მაინც
არჯუნას, უზენაეს ერთგულს, ზოგჯერ ავიწყდება უფლის სხვაობა, ახსოვს, უბრალო ადამიანს კი ამის უნარი არ აქვს - ზოგჯერ
მაგრამ ღმერთის წყალობით უმალვე იხსენებს, რომ უფალი სხვაა - რამდენიმე საათის წინ რას აკეთებდა, ის ავიწყდება; გაუჭირდება
შეუცდომელია და გულმავიწყობა მას ვერ შეეხება. არაერთგულს, ან პასუხის გაცემა ან მეხსიერება უნდა დაძაბოს და მოიგონოს.
დემონს, არ ესმის კრიშნას ეს ტრანსცენდენტური ბუნება,
დემონური ცნობიერებით კი შეუძლებელია “გიტას” გაგება. უბადრუკნი ხშირად ბედავენ იმის განცხადებას, რომ თავად არიან
ღმერთი ანუ კრიშნა. ვინ დაუჯერებს ასეთ უაზრო თავხედობას?!
კრიშნას ახსოვდა ყველაფერი, რაც მილიონობით წლის წინათ
გაუკეთებია, მაგრამ არჯუნას ეს არ შეეძლო, მიუხედავად იმისა, კრიშნა გვიხსნის თავის პრაკრიტის, ანუ ფორმას. პრაკრიტი ნიშნავს
რომ კრიშნაც და არჯუნაც ბუნებით მარადიულნი არიან. აქვე “ბუნებას”. სვარუპაც ბუნებას და “საკუთარ ფორმას” ჰქვია. ე.ი.
შეგვიძლია აღვნიშნოთ, რომ ცოცხალი არსება ყველაფერს ივიწყებს უფალს თავისივე საკუთარი სხეული აქვს და იმით გვევლინება.
სხეულის ცვლასთან ერთად, ხოლო უფალს ახსოვს ყველაფერი, უბრალო ცოცხალი არსებისაგან განსხვავებით, იგი სხეულს არ
რამეთუ არ იცვლის თავის სხეულს (საჩ-ჩიდ-ანანდა). კრიშნა არის იცვლის. განპირობებულ სულს ერთ დაბადებაში გარკვეული სახის
ადვაიტა, რაც იმას ნიშნავს, რომ არ არსებობს სხვაობა მის სხეულსა სხეული აქვს, მომდევნო დაბადებაში კი სხვანაირი ფორმით იქნება
და თავად მას შორის. ყველაფერი, რაც მასთან არის შემოგარსული. მატერიალურ სამყაროში ცოცხალი არსება
დაკავშირებული, თვით სხეულიც, სულია, განპირობებული სული სხეულიდან სხეულში გადადის. ეს არ ეხება უფალს. როდესაც იგი
კი განსხვავდება თავისი მატერიალური სხეულისაგან. უფლის ეშვება ამქვეყნად, თავისი შინაგანი ძალით თავდაპირველი
სხეული, სული და პიროვნება იდენტურია. დემონებს არ ჰყოფნით სხეულით მოდის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მატერიალურ
სიბრძნე, ჩასწვდნენ უფლის ამ ტრანსცენდენტურ ბუნებას, რასაც სამყაროში კრიშნა თავისი პირველადი, მარადიული სახით
თავად უფალი განმარტავს მომდევნო ლექსში.

გვევლინება - ორივე ხელში ფლეიტა უჭირავს. მის მარად უხრწნელ განსხვავდება უბრალო ცოცხალი არსების გამოჩენა-
სხეულს ვერ ეკარება მატერიალური სამყაროს უწმინდურობა. თვალსმიფარებისაგან.
ზოგჯერ იქმნება შთაბეჭდილება, რომ სამყაროს უფალი იგი შინაგანი ძალით მარადიული, ნეტარი ცოდნაა და მიწიერი
ჩვეულებრივი ცოცხალი არსების მსგავსად იბადება, იზრდება ყოფის სიბინძურე მას ვერ ეკარება. ვედებში დადასტურებია, რომ
ბავშვობიდან ყმაწვილობამდე, ყმაწვილობიდან სიჭაბუკემდე. უზენაესი პიროვნება არშობილია, მაგრამ თავის უამრავ
მაგრამ ჭაბუკობის შემდეგ ასეკი აღარ ემატება. ეს საოცარია! გამოვლინებაში თავიდან იბადება. თუმცა უფალი იბადება, მაგრამ,
კურუკშეტრას ბრძოლის დროს მას ბევრი შვილიშვილი ჰყავდა, ანუ როგორც ვედების დამატებითი წერილები ამტკიცებენ, მაინც არ
საკმაოდ ხნიერი იყო, მაგრამ ოცი ან ოცდახუთი წლის ჭაბუკივით იცვლის სხეულს. “ბჰაგავად-გიტაში” დედამისს ნარაიანის სახით
გამოიყურებოდა. ჩვენ არასოდეს გვინახავს კრიშნას ევლინება, ოთხი ხელითა და ექვსივე სახის სრული დიდებულებით
მოხუცებულობის სურათი, ვინაიდან ჩვენსავით იგი არ ბერდება. შემკული. მისი თავდაპირველი, მარადიული სახით ჩვენება
თუმცაღა კოსმიურ სამყაროში - წარსულის, აწმყოსა და მომავლის უმიზეზო წყალობაა ცოცხალი არსებებისადმი, რათა თავიანთი
მიმოქცევაში მასზე ხნიერი არავინაა. მისი სხეულიცა და გონებაც გულისყური მიაპყრონ უფლის ჭეშმარიტ ფორმას და არა
სიცოცხლით სავსეა და უხრწნელი, არ ემორჩილება ჟამთასვლას. გამოგონილ, ან წარმოსახვით ჩვენებას, რომელიც
იმპერსონალისტებს არასწორად უფლის სახედ მიაჩნიათ. სიტყვა
მიწიერ სამყაროში მისი მკვიდრობის დროს იგი ნეტარებისა და მაია, ანუ ატმა-მაია უფლის უმიზეზო წყალობას ნიშნავს.
სიბრძნის მარადიული განსახიერებაა, უცვლელი
ტრანსცენდენტური სხეულითა და გონებით. მართლაც, მისი ლექსიკონ ვიშვა-კოშას თანახმად, უფალმა იცის წარსულში
მოვლინება და გაუჩინარება მზის ამოსვლას ჰგავს, რომელიც ამქვეყნად რამდენჯერაც მოვიდა და წავიდა. ჩვეულებრივ ცოცხალ
დაგვენახვება და კვლავ მიეფარება ჩვენი მხედველობის არეს. არსებას კი ახალი სხეულის მიღებისთანავე წარსული სხეულის
როდესაც მზე ჩვენს თვალთა მიღმაა, ვთვლით, რომ იგი ჩასულია, შესახებ ყველაფერი ავიწყდება. დედამიწაზე ყოფნისას საოცარ და
და თუ ვხედავთ, ვამბობთ, რომ მზე ცის ტატნობზეა. ზეადამიანურ საქმეებს სჩადის უფალი - მარად უცვლელი
სინამდვილეში მზე მუდამ ერთ ადგილზეა, მაგრამ ჩვენი ერთადერთი ჭეშმარიტება. არ არსებობს განსხვავება მის ფორმასა
ნაკლოვანი აღქმის გამო გვგონია, რომ მზე ჩნდება და უჩინარდება. და თავად მას შორის, ანუ მის თვისობრიობასა და სხეულს შორის.
უფალი კრიშნას გამობრწყინება და გაუჩინარება სრულიად ახლა ვინმეს შეიძლება დაებადოს კითხვა: ამ ქვეყანას რატომ

ევლინება და უჩინარდება უფალი. ეს განმარტებულია შემდეგ გულს მოუთხრო, ამიტომ დჰარმის, ანუ რელიგიის პრინციპები
ლექსში. უზენაესი პიროვნების უშუალო ბრძანებად აღიქმება.
ლექსი 7 ამ პრინციპებით არის გასხივოსნებული მთელი “ბჰაგავად-გიტა”.

როდესაც ქვეყნად უსჯულოება დაისადგურებს, მე მხსნელად ვედების მიზანია უფლის ბრძანებისამებრ მათი ამქვეყნად
ვევლინება სამყაროს, ო, ბჰარატას შთამომავალო. დამკვიდრება და აღსრულება. “გიტას” დასასრულს უფალი
პირდაპირ აცხადებს, რომ რელიგიის უმაღლესი პრინციპი
შინა-არსი. აქ მნიშვნელოვანია სიტყვა სრიჯამი, რომლის ხმარება მხოლოდ მასზე მინდობაა და სხვა არაფერი. როდესაც დემონები
არ შეიძლება “შექმნის” მნიშვნელობით. რადგან, წინა ლექსის მას არღვევენ, მაშინ უფალი მხსნელად მობრძანდება.
თანახმად, უფლის ფორმა ან სხეული ქმნადობას არ ემორჩილება, “ბჰაგავატამიდან” ვგებულობთ, რომ ბუდა არის უფალი კრიშნას
იგი მარადარსებულია. აქ სრიჯამი ნიშნავს უფლის მიერ თავის ინკარნაცია, რომელიც მაშინ მოევლინა ქვეყანას, როდესაც
ჭეშმარიტი სახის ჩვენებას. მატერიალისტებს ცხოველთა მსხვერპლშეწირვათა მიზეზად
ვედების ავტორიტეტი მოჰყავდათ. ცხოველთა შეწირვებთან
უფალი, დაწესებული განრიგით, მეშვიდე მანუს ოცდამერვე დაკავშირებით ვედებში მოცემულია გარკვეული შემზღუდველი
ეპოქის დვაპარა-იუგის ბოლო გვევლინება; მას არ მეოთხოვება წესები; დემონური მიდრეკილებების მქონე ხალხი მაინც ხოცავდა
რაიმე წესების დაცვა, ვინაიდან რასაც მოისურვებს, ყველაფრის მათ. ეს ვედების მიხედვით გამართლებული არ იყო. უფალი ბუდა
გაკეთება შეუძლია. ამიტომ როდესაც ღვთის ურწმუნოება მოევლინა, რათა შეეჩერებინა ეს უაზრო მოქმედებები და
დაისადგურებს და ჭეშმარიტი რწმენა ქრება, კრიშნა საკუთარი არაძალმომრეობის ვედური პრინციპები გაევრცელებინა.
ნებით მოდის დედამიწაზე.
ყოველ ავატარას, ანუ უფლის ინკარნაციას, გარკვეული მისია
რელიგიური პრინციპები ვედებშია მოცემული და ვედების წესების ეკისრება და ეს ყველაფერი განდობილ წერილებშია დადგენილი.
შესრულებისაგან ნებისმიერ გადახრას ადამიანის რწმენის შერყევს არ შეიძლება იმის აღიარება ავტარად, ვინც აქ არ არის
მოსდევს. “ბჰაგავად-გიტაში” ნათქვამია, რომ ეს პრინციპები იგივე მოხსენიებული. უფალი მხოლოდ ინდოეთში როდი ჩამოდის.
უფლის კანონებია, მხოლოდ უფალს შეუძლია რელიგიის სისტემის როცა და სადაც მოისურვებს, ყველგან შეუძლია მოგვევლინოს.
შექმნა. ცნობილია ისიცი, რომ უფალმა ვედები პირველად ბრაჰმას ყოველი მოსვლისას რწმენასა და ღვთისმოსაობაზე იმდენს
ლაპარაკობს, რამდენის მიხვედრაც ადამიანებს შეუძლიათ. მაგრამ

მისია მაინც ერთია - ხალხი ღმერთის ცნობიერებამდე და შინა-არსი. “ბჰაგავად-გიტას” თანახმად, კრიშნას ცნობიერების
რელიგიის კანონთა მოჩრილებამდე მიიყვანოს. ზოგჯერ იგი ყოველი ღირსების მფლობელი ადამიანი სადჰუდ უნდა
პირადად გვეცხადება, ზოგჯერ შვილის ან მსახურის სახით ჩაითვალოს. დუშკრიტამ ისინი არიან, ვისაც ეს ღვთაური სიბრძნე
აგზავნის თავის ჭეშმარიტ წარმომადგენელს ან ფარულად არ აინტერესებს. დუშკრიტებს არამზადებად, ჭკუანაკლულებად და
მოგვეახლება. ქვენა ადამიანებად მოიხსენიებენ, თუმცა მათ შეიძლება საერო
განათლებაც ამკობდეთ. კრიშნას ცნობიერებას მთელი არსებით
“ბჰაგავად-გიტას” პრინციპები კრიშნამ არჯუნას აუწყა, როგორც მინდობილი კი სადჰუდ არის მიჩნეული მაშინაც, როცა შეიძლება
ამაღლებულ პიროვნებას, ვინაიდან იგი მსოფლიოს სხვადასხვა არც განსწავლული იყოს და არც მოაზროვნე.
მხარეში მცხოვრებ უბრალო ხალხზე გაცილებით მაღლა იდგა. ორს
მივუმატოთ ორი - ოთხია - ეს მათემატიკური ჭეშმარიტებაა რაც შეეხებათ ათეისტებს, თავად უზენაესი უფლის მოვლინება არ
დამწყები მოწაფისათვისაც და მაღალ კლასში მყოფისთვისაც. არის საჭირო მათ წარსახოცად, როგორც, მაგალითად, უფალმა
მაგრამ მაინც არსებობს უმაღლესი და ელემენტარული მათემატიკა. მოსპო რავანა და კამსა. უზენაესს უამრავი დამხმარე ჰყავს,
რომელთაც იოლად ძალუძთ დემონების განადგურება.
უფლის ყოველი ინკარნაცია ერთსა და იმავე პრინციპებს მიუხედავად ამისა, უფალი საგანგებოდ ეშვება მიწაზე, რათა
გვასწავლის, მაგრამ სხვადასხვა ვითარებაში ისინი მაღალ და სიმშვიდე მოჰგვაროს წმინდა ერთგულებს, რომელთაც დემონები
დაბალ შეგონებებად გვეჩვენება. როგორც მოგვიანებით იქნება გამუდმებით უშფოთებენ სულს მაშინაც, როცა ეს ერთგული მათ
განმარტებული, რელიგიის მაღალი პრინციპები საზოგადეობრივი ნათესავად ერთგება. მაგალითად, პრაჰლადა მაჰარაჯას საკუთარი
ცხოვრების ოთხი ფენისა და ოთხი სტატუსის აღიარებით იწყება. მამა - ჰირანიაკაშიპუ დევნიდა; თუმცა კრიშნას დედა დევაკი,
ინკარნაციად მოთლინების მიზანიც ისაა, რომ ყველგან კრიშნას კამსას ღვიძლი და იყო, ეს უკანასკნელი მას და სიძეს - ვასუდევას
ცნობიერება აღორძინდეს. ასეთი ცნობიერება ვლინდება ან არ მოსაკლავად დასდევდა მხოლოდ იმიტომ, რომ კრიშნა მათთან
ვლინდება მხოლოდ სხვადასხვა პირობების გამო. უნდა დაბადებულიყო. უფალი კრიშნა, უპირველეს ყოვლისა,
დემონის დევნისაგან დევაკის გასათავისუფლებლად დაეშვა ციდან
ლექსი 8 და არა კამსას მოსაკლავად, მაგრამ უფალს ერთდროულად ორივე
წმინდანების საშველად და არამზადების მოსასპობად, აგრეთვე ამ საქმის შესრულება მოუხდა. ამიტომ არის ამ ლექსში ნათქვამი:
ღვთისმიერი წესრიგის აღსადგენად მე თავად ვევლინები ამ ერთგულთა საშველად და არამზადა დემონების
ქვეყანას ეპოქიდან ეპოქაში. გასანადგურებლად უფალი სხვადასხვა ინკარნაციით ევლინება

სამყაროს. კრიშნადასა კავირაჯა “ჩაიტანია-ჩარიტამრიტაში” მთელ ინდოეთს მოჰფინა კრიშნას ცნობიერების ნათელი. მან
უფლის ავატარას, ანუ უზენაესის გარდასხეულების, პრინციპები იწინასწარმეტყველა, რომ სანკირტანას ეს კულტურა მთელ
შეჯამებულია შემდეგ ლექსებში (მადჰია 20.263-64): მსოფლიოში, ყოველ ქალაქსა და სოფელში, გავრცელდებოდა.
უფალი ჩაიტანია, კრიშნას როგორც ღმრთაებრივი პიროვნების
“ავატარა, ანუ ღმრთაების სახეცვლილი ფორმა, უფლის ინკარნაცია, აღწერილია შეფარვით, არაპირდაპირ განდობილ
სასუფევლიდან მატერიალურ სამყაროში ეშვება. იმ კონკრეტულ წერილთა საკრალურ ნაწილებში, როგორიცაა “უპანიშადები”,
სხეულს კი, რომლითაც უფალი ამქვეყნად მოდის, გარდასხეულება, “მაჰაბჰარატა” და “ბჰაგავატამი”. უფალი ჩაიტანიას
ანუ ავატარა ჰქვია. ასეთი ინკარნაციები სულიერ ზეცაში, ღმერთის ნაწინასწარმეტყველები მოძრაობა, სანკირტანა, მძლავრად იზიდავს
პირველსამყოფელში მკვიდრობენ. მიწიერ სამყაროში ჩამოსვლის კრიშნას ერთგულებს. ეს ავატარა ცნობილია იმით, რომ არ ხოცავს
შემდეგ ისინი იწოდებიან ავარატებან.” დემონ-არამზადებს, არამედ თავისი ზღვარდაუდებელი წყალობით
ათავისუფლებს ბოროტებით ტყვექმნილ სულებს.
არსებობს სხვადასხვა სახის ავატარა: პურუშავატარა, გუნავატარა,
ლილავატარა, შაკტი-ავეშა-ავატარა, მანვანტარა-ავატარა და ლექსი 9
იუგავატარა. უფალი კრიშნა ყოველი ამ ავატარის პირველწყაროა. ვინც შეიცნო ქვეყნად ჩემი მოვლინებისა და საქმეთა ჩემთა ბუნება,
ავატარები გარკვეული განრიგით მოდიან ამქვეყნად. უფალი სხეულის მიტოვების შემდეგ თავისუფლდება მატერიალურ
საგანგებო მიზნით ეშვება, რათა დაუცხროს მღელვარება წმინდა სამყაროში კვლავ დაბადებისაგან და მარადიულ სასუფეველს
ერთგულებს, რომელთაც ვრინადავანის გართობებში მისი ხილვა აღწევს, ო, არჯუნა.
ენარტებათ. ავატარების უპირველესი მოვალეობაც უფლის წმინდა
ერთგულებისათვის კმაყოფილების მოგვრაა. შინა-არსი. მეექვსე ლექსში განმარტებული იყო, როგორ ხდება
უფლის მოვლინება მიწიერების სამყოფელში მიღმა სამყაროდან.
ლექსში უფალი ამბობს, რომ დედამიწაზე თავად ეშვება ეპოქიდან ის, ვინც ასეთი მოვლინების ჭეშმარიტება შეიცნო, თავისუფალია
ეპოქაში, საუკუნიდან საუკუნეში და თვით კალი-იუგაშიც მატერიალური ტყვეობიდან. ამიტომ ახლანდელი სხეულის
მოევლინა სამყაროს. “შრიმად-ბჰაგავატამის” თანახმად, კალი- მიტოვების შემდეგ უმალ ღმერთის სასუფეველს უბრუნდება.
იუგაში, ამ ბიწიერ ყოფაში, იგი მობრძანდა უფალი ჩაიტანია ცოცხალი არსებისათვის ასეთი განთავისუფლება იოლი არ არის.
მაჰაპრაბჰუას სახით, რომელმაც დაამკვიდრა კრიშნას თაყვანისცემა იმპერსონალისტები და იოგები მას მხოლოდ უამრავი დაბადების
სანკირტანას (წმინდა სახელთა ერთობილი გალობის) სახით და წრებრუნვაში უსაზღვრო ტანჯვის შემდეგ აღწევენ.

უფლის უპიროვნო ბრაჰმაჯიოტისთან შერწყმით მიღწეული მადლი მიენიჭება. ერთგულთა ამგვარი სრულყოფა
განთავისუფლება არ არის სრული და არსებობს მიწიერ სამყაროში დადასტურებულია შემდეგი ვედური განაცხადით:
დაბრუნების საშიშროება. ასეთი რამ ერთგულს არ ემუქრება -
უფლის საქმეთა ბუნების შეცნობით უმაღლეს სასუფეველს აღწევს “დაბადება-სიკვდილისაგან განთავისუფლება შეიძლება უბრალოდ
და სულიერი დაცემა აღარ ემუქრება. “ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.33) უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების შეცნობით და არ არსებობს
ნათქვამია, რომ არსებობს უფლის უამრავი სახე და ინკარნაცია, სხვა გზა ასეთი სრულყოფისა” (“შვეტაშვატარა უპანიშადი” 3.8).
მაგრამ ყველა გარდასახული ფორმა მხოლოდ უზენაესი ვინც ვერ შეიცნო, რომ უფალი კრიშნა არის უზენაესი პიროვნება,
პიროვნებაა და სხვა არავინ! უეჭველად უმეცრების მოდუსშია მოქცეული და წააგავს თაფლიანი
ქილის მხოლოდ გარედან მლოკველს, ანუ საერო ცოდნის
ეს უნდა ირწმუნოთ! თუმცა მეცნიერებსა და ემპირიულ საფუძველზე “ბჰაგავად-გიტას” განმარტებებით ვერ
ფილოსოფოსებს არ შეუძლიათ იმის წარმოდგენაც კი, რაც განთავისუფლდება. ასეთმა მოაზროვნეებმა მატერიალურ
ვედებშია ნათქვამი: სამყაროში შეიძლება მნიშვნელოვანი როლი ითამაშონ, მაგრამ
განთავისუფლების მადლს ვერ ეღირსებიან. ამის მისაღწევად
“უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება მარადიულად დაკავებულია სახელ-დიდებით გაყოყოჩებულმა მეცნიერებმა უფლის უმიზეზო
თავის წმინდა ერთგულებთან ათასგვარი ტრანსცენდენტური წყალობას უნდა ეცადონ. ამრიგად, ადამიანი რწმენით და
ურთიერთობებით.” ამ ვედურ აზრს “გიტას” მე-9 ლექსში თავად ერთგულებით უნდა მიენდოს კრიშნას ცნობიერებას და ამით
უფალი ადასტურებს. ის, ვინც ვედებისა და უზენაესი პიროვნების სრულქმნა მოიპოვოს.
ავტორიტეტზე დაყრდნობით აღიარებს ამ ჭეშმარიტებას და დროს
ფილოსოფიურ გონებამჩხრეკელობაში არ კარგავს, უმაღლეს ლექსი 10
სრულქმნას აღწევს. უბრალოდ ამ ჭეშმარიტების რწმენითა და მიჯაჭვულობის, შიშისა და მრისხანებისაგან განთავისუფლებული,
აღიარებით ადამიანი თავისუფლდება მიწიერების ბორკილებიდან. მთლიანად ჩემით გულსავსე, ჩემს კალთას შეფარებული მრავალი
ვედური ვერსია - ტატ ტვამ ასი - ნამდვილად მიესადაგება ამ და მრავალი განიწმინდა ჩემი შეცნობით და ჩემს ტრანსცენდენტურ
შემთხვევას. ვინც ჩაიბეჭდა გულში: “შენა ხარ თავად უზენაესი სიყვარულს ეზიარა.
ბრაჰმანი, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება”, მას უმალ
თავისუფლებისა და უფალთან ტრანსცენდენტური სიახლოვის შინა-არსი. როგორც ზემოთ ითქვა, მატერიის მძიმე ტყვეობაში
მოქცეულს ერთობ უჭირს უზენაესის აბსოლუტური, პიროვნული

ბუნების გაგება. ისინი, ვისაც მეტისმეტად სჯერა, რომ სიცოცხლე რომელსაც საერთოდ არ ესმის, რა არის სულიერი ყოფიერება.
მხოლოდ სხეულის არსებობას უკავშირედაბ, იმდენად არიან ათასგვარ თეორიებსა და საკუთარ ფილოსოფიურ ნააზრევში
მიწიერების მორევში ჩაფლულნი, რომ გონებადაბინდულთ აღარ არსებული წინააღმდეგობებით საგონებელში ჩავარდნილნი,
შეუძლიათ ჩასწვდნენ ჭეშმარიტებას - რომ უზენაესი უფალი ზიზღითა და გულისწყრომით დაბრმავებულნი, მიდიან
პიროვნებაა; მათ ვერც წარმოუდგენიათ, რომ არსებობს სულელურ დასკვნამდე, რომ უმაღლესი მიზანი არ არსებობს და
საგნობრიობას მოკლებული სხეული, რომელიც უხრწნადი, რომ საბოლოოდ ყოველივე სიცარიელეა. ასეთი ვაიმოაზროვნენი
სიბრძნით აღსავსე და მარად ნეტარია. მატერიალური სხეული გონებასნეულნი არიან.
წარმავალია, დროის მორჩილი და ტანჯვის მომტანი. უგნურთ
სწორედ ეს სხეულისეული იდეა ამოუტივტივდებათ ხოლმე თავში, ზოგნი მეტისმეტად არიან მიწიერ ყოფას მიჯაჭვულნი, ამიტომ
როდესაც უფლის პიროვნული ფორმის შესახებ მსჯელობენ. სულიერ ცხოვრებას ყურადღებას არ აქცევენ. ზოგს უმაღლეს
გიგანტურ მატერიალურ გამოვლინებებზე მაღალი ვერაფრით სულიერ მიზეზთან შერწყმა სურს, ზოგს საერთოდ არაფრის სჯერა,
წარმოუდგენიათ. ამიტომ უზენაესს უპიროვნოდ მიიჩნევენ. რადგან მწყრალად არის ნებისმიერ საკითხზე მსჯელობასთან.
ადამიანთა ერთი ნაწილწი სასოწარკვეთილია და გამაბრუებელ
ვინაიდან თავად ყელამდე არიან მიწიერების წუმპეში ჩაფლულნი, ნივთიერებებში ეძიებს შვებას, შემდეგ კი ავადმყოფურ
გარდაცვალების შემდეგ საკუთარი პიროვნების შენარჩუნების იდეა ჰალუცინაციებს ზოგჯერ სულიერ ხედვად მიიჩნევს.
აეჭვებთ და აშინებთ როდესაც ეუბნებიან, რომ სულიერი
ცხოვრებაც ინდივიდუალური და პიროვნულია; ისინი კვლავ ადამიანმა თავი უნდა დააღწიოს მატერიალურ სამყაროზე
პიროვნებებად ქცევის შიშით უპიროვნო სიცოცხლესთან შერწყმას მიჯაჭვულობის სამივე სტადიას: სულიერი ცხოვრების
არჩევენ, როგორც წესი, ცოცხალ არსებებს ისინი ოკეანეში უგულვებელყოფას, სულიერი პიროვნული მეობის შიშსა და
მოტივტივე ბუშტუკებს ადარებენ, რომლებიც ჩნდებიან თუ არა, სიცარიელის კონცეფციას, რომელიც ცხოვრებაზე გულის აცრუების
მაშინვე სკდებიან. გამო აღმოცენდება ხოლმე. სიცოცხლეზე მატერიალისტური
წარმოდგენის სამივე შემთხვევიდან თავდახსნისათვის საჭიროა
მაღლესი სრულქმნა მხოლოდ სულიერ ცხოვრებაში შეიძლება ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის დახმარებით უფლის სრული
იქნეს მიღწეული. სიცოცხლის ამქვეყნიური სტადია შიშითა და თავშესაფრის ძიება და ღვთის ერთგულების მომწესრიგებელი
შფოთვით აღსავსეა, მოკლებულია სრულყოფილ ცოდნას სულიერი წესების დაცვა. ღვთისადმი ერთგულების ბოლო სტადიას ეწოდება
ყოფიერების შესახებ. უფრო მეტიც, არსებობს მრავალი ადამიანი, ბჰავა, ანუ ღმრთაების ტრანსცენდენტური სიყვარული.

“ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუში” (1.4.15-16) - ერთგული სამსახურის ლექსი 11

სიბრძნეში - ნათქვამია: ო, პრითჰას ძევ, ვინდ მე მომენდობა, ნიადაგ მისი მწყალობელი
ვარ. ვინც ჩემს გზას მიჰყვება, უზენაეს სამყოფელში დაიდებს ბინას.
“თავიდან ახალბედას საკუთარი თავის შეცნობის სურვილი უნდა
აღეძრას, რაც მას იქამდე მიიყვანს, რომ სულიერად ამაღლებულ შინა-არსი. კრიშნას სხვადასხვა ასპექტში გამოვლინებისკენ
ხალხთან ურთიერთობას შეეცდება; მომდევნო საფეხურზე ილტვის ყველა და მხოლოდ ზოგი ახერხებს ნაწილობრვი შეიცნოს
ამაღლდება, სულიერი მოძღვრის ინიცირებული მოწაფე ხდება და იგი, როგორც ბრაჰმაჯიოტის სხივოსნება და ყოვლისგამჭოლი
მისი მითითებების თანახმად ერთგულ სამსახურს იწყებს. ზესული - მყოფი ყველგან და ყოველში, თვით ატომშიც კი. მაგრამ
სულიერი მოძღვრის წინამძღოლობით შესრულებული ერთგული კრიშნას ბოლომდე შეცნობა მხოლოდ მის წმინდა ერთგულებს
სამსახურისკ შედეგად იგი ყოველგვარი მატერიალური შეუძლიათ. აქედან გამომდინარე, ყველას შემეცნება კრიშნასკენაა
მიჯაჭვულობისაგან თავისუფლდება, მტკიცედ დგება მიმართული და ეს სწრაფვა უმაღლესი კმაყოფილების სათავეა.
თვითშეცნობის გზაზე და აბსოლუტური პიროვნების, შრი კრიშნას,
შესახებ მოსმენის ნექტარს გაუგებს გემოს. ამის შემდეგ კრიშნას ტრანსცენდენტურ სამყაროში კრიშნა სწორედ ამ ღვთიური
ცნობიერებას სამარადჟამოდ მიეჯაჭვება. ეს დამოკიდებულება ურთიერთობებით პასუხობს თავის წმინდა ერთგულებს,
ბჰავაში, ანუ ღმერთის ტრანსცენდენტური სიყვარულის შინა რომელთაც მისი ხილვა ოცნებად ქცევიათ. ზოგს უნდა კრიშნა მისი
სტადიაში მწიფდება. ღმერთის წმინდა სიყვარულის ეწოდება უმაღლესი მბრძანებელი იყოს, ზოგს - მეგობარი, შვილი,
პრემა, სიცოცხლის სრულყოფის უმაღლესი სტადია. პრემას შეყვარებული... უფალიც სწყალობს მათ იმის მიხედვით, რა
საფეხურზე ცოცხალი არსება განუწყვეტლივ დაკავებულია უფლის ძალითაც უყვართ იგი. მატერიალურ სამყაროში გრძნობათა ამგვარ
ტრანსცენდენტური სასიყვარულო სამსახურით. ამრიგად, ორმხრიობას განაგრძობს უფალი და თანაბრად უნაწილებს
ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის წინამძღოლობით შესრულებული თაყვანისმცემლებს თავის სიყვარულს. აქაც და ტრანსცენდენტურ
ერთგული სამსახურით ადამიანი თანდათანობით უმაღლეს სამყაროშიც წმინდა ერთგულებს მასთან უშუალო ურთიერთობა
სტადიას აღწევს, ამსხვრევს რა მიწიერი ყოფის ხუნდებს, აქვთ, პირადად მსახურებენ უფალს და ამ სასიყვარულო
გადალახავს ინდივიდუალური სულიერი მეობის შიშსა და სამსახურით ტრანსცენდენტურ ნეტარებას განიცდიან.
გულგატეხილობას, რომელიც სიცარელის ფილოსოფიაში გადადის.
ასე მიაღწევს იგი უზენაესი უფლის სავანეს!” რაც შეეხება იმპერსონალისტებს, რომელთაც თვითმკვლელობით
სურთ თავიანთი ინდივიდუალური ყოფიერების მოსპობა, კრიშნა

ეხმარება, ახვევს რა საკუთარ სხივებში და განარიდებს ტანჯულ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების თაყვანისცემას, რათა
წუთისოფელს. იმპერსონალისტები არ აღიარებენ ღმრთაების მიაღწიოს საბოლოო სრულყოფას, რომლის უმაღლეს კრიშნას
მარადიულ ნეტარ პიროვნებას, ამიტომ მათთვის, საკუთარი ცნობიერებაა.”
ინდივიდუალობის ხელმყოფთათვის, მიუწვდომელია უფლისადმი
სულიერებით აღბეჭდილი, პიროვნული სამსახურით განცდილი ლექსი 12
ბედნიერება. ზოგიერთი მათგანი ქმნადობის მთვლემარე ადამიანებს ამქვეყნად კარმიულ საქმიანობებში წარმატების
სურვილების დასაკმაყოფილებლად მიწიერების სფეროში მიღწევა სურთ, ამიტომ ნახევარღმერთებს სცემენ თაყვანს და
დაბრუნებას ცდილობს. მათი ადგილი სულიერ პლანეტებზე არ მალევე იხვეჭენ ასეთი შრომის შედეგებს.
არის, მაგრამ მატერიალურ პლანეტებზე ყოფნისა და კარმიული
მოღვაწეობის საშუალება მაინც ეძლევათ. უფალი, როგორც შინა-არსი. მატერიალური სამყაროს ღმერთებზე, ანუ
იაჯნეშვარა, მათზე დაწესებული მოვალეობების აღსრულების ნახევარღმერთებზე მეტად მცდარი შეხედულება არსებობს.
კვალობაზე მიუწყავს მისაწყველს. მისტიური ძალების მაძიებელ გონებადაბინდულ სწავლულებს თუმცა თავი დიდ მეცნიერებად
იოგებსაც უფალი ეხმარება. მოაქვთ, ნახევარღმერთები უზენაესი უფლის სხვადასხვა
ფორმებად მიაჩნიათ. სინამდვილეში, ისინი ღმერთის
ამრიგად, ყოველი არსების წარმატება მხოლოდ უფლის განუყოფელი ნაწილაკები არიან. ღმერთი ერთია, ნაწილაკები
წყალობაზეა დამოკიდებული. სულიერი სრულქმნის ერთადერთი მრავალთა უმრავლესი.
გზა არსებობს, ოღონდ ამ გზით წარმატება სხვადასხვა ხარისხის
მცდელობებით ხდება. თუკი ცოცხალი არსება ამ გზაზე ვედები გვასწავლის - ნიტიო ნიტიანამ: ღმერთი ერთია. იშვარაჰ
ერთგულებით ვერ იღვაწებს, კრიშნას ცნობიერების უმაღლეს პარამაჰ კრიშნაჰ - ერთია უზენაესი ღმერთი - კრიშნა, რომლისგანაც
სრულქმნას ვერ მიაღწევს. ყოველი მისი ცდა არასრულყოფილი და ნახევარღმერთებს მატერიალური სამყაროს მართვის ძალები აქვთ
უშედეგო იქნება. ეს “შრიმად-ბჰაგავატამშია” დადასტურებული მინიჭებული. ყოველი ნახევარღმერთი ცოცხალი არსებაა
(2.3.10): (ნიტიანამ), რომელიც მრავალმხრივ მატერიალურ ძალას ფლობს.
ისინი ვერ გაუტოლდებიან უზენაეს ღმერთს - ნარაიანას, ვიშნუს
“მიწიერი სურვილების უარმყოფელი არსებაც (ერთგულის ანუ კრიშნას. ვინც თვლის, რომ ღმერთი და ნახევარღმერთები ერთ
მდგომარეობა), კარმიული შედეგების მოსურნეც და დონეზე დგანან, ღვთისმგმობელი, ანუ პაშანდი ეწოდება. ისეთი
განთავისუფლების მწყურვალიც მთელი არსებით უნდა ეცადოს დიადი ნახევარღმერთებიც კი, როგორებიც არიან ბრაჰმა და შივა,

ვერ შეედრებიან უზენაეს უფალს და მას თავადვე სცემენ თაყვანს ბუშტუკებს წარმოადგენენ კოსმიურ ოკეანეში. ადამიანები
(შივა-ვირინჩი-ნუტამ). ჭკუიდან არიან გადასული ისეთი ფუჭი სარგებლის გამო,
როგორიცაა მატერიალური სიმდიდრე: მიწის მფლობელობა,
საოცარია, რომ მრავალ ლიდერს ანთროპომორფიზმის ან ოჯახისა და პირადად მისი განცხრომის მიმნიჭებელი
ზოომორფიზმის მცდარი შეხედულებების გამო უმეცარი ხალხი საშუალებანი. ასეთი ამაოების გამო ნახევარღმერთებს ან
ეთაყვანება. საზოგადოების ძალმოსილ პიროვნებებს მიწამდე უხრიან თავს.
თუკი კაცს პოლიტიკური ლიდერის თაყვანისცემა დაუფასდება და
იჰა დევატაჰ ნიშნავს ამ მატერიალური სამყაროს ძლევამოსილ მთავრობაში მინისტრის თანამდებობას იკავებს, ამას უდიდეს
ადამიანს ან ნახევარღმერთს. მაგრამ ნარაიანა, უზენაესი წყალობად მიიჩნევს. ქონებისა და პატივის მოსახვეჭად ფეხქვეშ
ღმრთაებრივი პიროვნება, ვიშნუ ანუ კრიშნა, ამ სამყაროს არ ეგებიან ეგრეთწოდებულ წინამძღოლოებს, “ბობოლებს”, აღწევენ
მიეკუთვნება, იგი ამ სამყაროზე მაღლა დგას, ანუ კიდეც წადილს და აღსრულებულად თვლიან თავიან ოცნებებს.
ტრანსცენდენტურია მის მიმართ. იმპერსონალისტების ასეთებს არ აინტერესებთ კრიშნას ცნობიერება, რომელიც
წინამძღვარი შრიპადა შანკარაჩარიაც ადასტურებს, რომ ნარაიანა მატერიალური ყოფიერების თანმხლებ გაჭირვება-ტანჯვის
ანუ კრიშნა მატერიალური სამყაროს მიღმაა. შეუგნებელი საბოლოოდ გადასაჭრელადაა განკუთვნილი.
ადამიანები თაყვანს სცემენ ნახევარღმერთებს, ვინაიდან ახლავე
უშუალო შედეგების მიღება სურთ თავიანთი გაწეული შრომიდან. ამრიგად ადამიანთა დიდი ნაწილი გრძნობათა დაკმაყოფილებას
იღებენ კიდეც, მაგრამ არ იციან, რომ ეს შედეგები წარმავალია და ელტვის და ოდნავი სიამოვნების მისაღებადაც კი ფეხებს
უმეცართა გულს თუ ახარებს. გონიერი ადამიანი კრიშნას ულოკავს ძლევამოსილ არსებებს, რომლებიც ნახევარღმერთებად
ცნობიერებას აფარებს თავს და განქარებადი შედეგებისათვის არიან ცნობილნი. ეს ლექსი მიგვანიშნებს იმაზე, რომ კრიშნას
ნახევარღმერთების თაყვანისცემა არ სჭირდება. ცნობიერებისადმი იშვიათად უჩნდება ინტერესი ხალხს, რომელიც
მეტწილ მატერიალური კეთილდღეობის მოხვეჭაზეა გადაგებული
ნახევარღმერთებიც და მათი თაყვანისმცემლებიც მატერიალური და ძალაუფლების მქონეთ ამიტომაც სცემს თაყვანს.
სამყაროს მოსპობასთან ერთად ქრებიან. ნახევარღმერთებისაგან
მიღებული კურთხევა მიწიერი, დროებითი და მადლდაშრეტილია. ლექსი 13
თავად მატერიალურობაც და ამ ქვეყნის მკვიდრნიც, მატერიალური ბუნების სამი მოდუსისა და მათთან
ნახევარღმერთებისა და მათი თაყვანისმცემლების ჩათვლით, დაკავშირებული შრომის თანახმად, ადამიანთა საზოგადოებას

ოთხი განაყოფი დავუწესე. თუმცა ეს სისტემა მე დავამკვიდრე და კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება თვით ბრაჰმანებზე
ჩემი ნებისამებრ იცვლება იგი, მე თავად უცვლელი ვარ. მაღლა დგას. ბრაჰმანები ბრაჰმანს, ღმრთაების უმაღლეს
აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას უნდა იცნობდნენ, მაგრამ მათი
შინა-არსი. უფალი შემოქმედია ყოვლისა. ყველაფერი მისგან უმრავლესობა მხოლოდ უფალი კრიშნას გამოვლინებას -
მოედინება, არსებობაც მისგან ეძლევა და მოსპობის შემდეგ უპიროვნო ბრაჰმანს - უახლოვდება. მაგრამ ის, ვინც გაარღვევს
ყველაფერი მას უბრუნდება. იგი შემოქმედია საზოგადოებრივი ბრაჰმანის შეზღუდული ცოდნის გალავანს და მიეახლება უზენაესი
ოთხი განაყოფისა, რომელიც იწყება გონიერ ადამიანთა ჯგუფით - პიროვნების სიბრძნეს, ხდება კრიშნას ცნობიერი, ანუ ვაიშნავი.
ბრაჰმანებით. ისინი სათნოების მოდუსში იმყოფებიან. შემდეგ კრიშნას ცნობიერების წვდომა საჭიროებს ცოდნას კრიშნას
მოდის კშატრიებად წოდებული მმართველთა ფენა. ისინი ვნების სხვადასხვა, სრული გამოვლინებების შესახებ, როგორებიც არიან
მოდუსში მიმოიქცევიან; ვაჭრებს ვაიშიები ჰქვიათ, მათ რამა, ნრისიმჰა, ვარაჰა და სხვ. და როგორც კრიშნა იმყოფება
ერთობლივად ვნებისა და უგუნურების მოდუსები განაგებენ. ადამიანთა საზოგადოების ოთხ ფენად დაყოფის სისტემის მიღმა,
შუდრები ანუ მაშვრალნი სხვებისთვის მატერიალური ბუნების კრიშნას ცნობიერებას ნაზიარები პიროვნებაც მაღლაა ყოველივე
უმეცრების მოდუსში არიან მოქცეულნი. ამაზე. მას აღარ ეხება რომელიმე დაჯგუფების, ეროვნებისა თუ
სახეობის განაყოფები.
მიუხედავად იმისა, რომ უფალმა ეს ოთხი განაყოფი შექმნა, თავად
არ მიეკუთვნება არც ერთ მათგანს; იგი არ არის განპირობებული ლექსი 14
სული, რომელთა ერთობაც ადამიანთა საზოგადოებას ქმნის. არ არსებობს საქმენი, მე რომ მხიბლავდეს, არც საქმიანობათა
ადამიანთა და ცხოველთა საზოგადოება ერთნაირია, მაგრამ სარგებელს ვესწაფვი. ვისაც ჩემს შესახებ ეს ჭეშმარიტება ესმის,
ადამიანებს ამაღლების მიზნით უფალმა ზემოაღნიშნული არც ის იხლართება კარმიული შრომის ბორკილებში.
განაყოფები შეუქმნა, რათა ხალხის შეგნებაში მოწესრიგებულად
ჩაინერგოს კრიშნას ცნობიერება. შინა-არსი. როგორც მატერიალურ სამყაროში არსებობს
დადგინებული კანონები, რომლის ძალითაც მეფე ამ კანონებზე
ადამიანის მიდრეკილება შრომისადმი მატერიალური ბუნების მაღლა დგას (დამკვიდრებულია აზრი, რომ მეფე ყოველთვის
მოდუსით განისაზღვრება. სიცოცხლის ნიშნებიც მათ შესაბამისად მართალია), უფალიც, თუმცა მატერიალური სამყაროს შემოქმედია,
ვლინდება. ეს ყოველივე წიგნის მე-18 თავშია აღწერილი. მიმდინარე საქმიანობათა მაღლაა. ერთდროულად იგი ქმნის და
ქმნადობისაგან განზე დგას. ცოცხალი არსებები კი, მიწიერ

სიმდიდრეს დახარბებულნი, თავიანთ მიდრეკილებებს ყმად ექვემდებარება. უფალი მხოლოდ ასეთი საქმეების
დასდგომიან და კარმიული შედეგების ბადეში გახლართულან. შესრულების შესაძლებლობებს უქმნის და ბუნების მოდუსების
კანონებს უწესებს მათ, მაგრამ არასოდეს აგებს პასუხს მათი
დაწესებულების მფლობელი პასუხისმგებელი არ არის წარსული და ახლანდელი ქცევების გამო.” “ვედანტა-სუტრებში”
თანამშრომელთა სწორი ან არასწორი საქციელის გამო. ამაზე (2.1.34) დადასტურებულია: უფალი არასოდეს იჩენს მიკერძოებას
თავად აგებენ პასუხს. ცოცხალი არსებებიც ერთ გაწამაწიაში არიან რომელიმე ცოცხალი არსების მიმართ, რომელიც საკუთარ
გრძნობათა დაკმაყოფილების შესაბამისი საქმიანობებით, რაც საქციელზე თვითონ აგებს პასუხს. უფალი მხოლოდ
უფალს არ დაუწესებია. ადამიანები მიწიერი სარგებლის გამო შესაძლებლობას უქმნის მატერიალური ბუნების, ანუ ენერგის
შრომობენ, ოფლს ღვრიან, სიკვდილის შემდეგ კი ზეციურ შუამავლობით.
ბედნიერებას ესწრაფვიან. უფალს, სრულყოფილებას თავისი
არსობით, ეგრეთწოდებული ზეციური ბედნიერება სრულიად არ ვინც ბოლომდე გაიცნობიერა კარმის კანონის, ანუ კარმიული
იზიდავს. ნახევარღმერთები მის მიერ გადაწყვეტილ საქმეთა მოქმედებების სირთულეები, მას აღარ აღელვებს საკუთარი
აღმსრულებელი მსახურები არიან. პატრონი არასოდეს საქმიანობების შედეგები. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ის, ვისაც
დამდაბლდება მონისათვის საკმარის ბედნიერებამდე. იგი განზე ესმის უფლის ტრანსცენდენტური ბუნება, კრიშნას ცნობიერების
დგას მატერიალური ქმედებისა და უკუქმედებისაგან. მაგალითად, შემცნობი პიროვნებაა. ამიტომ იგი შეუვალი ხდება კარმის
წვიმა პასუხს არ აგებს მცენარეულობაზე, რომელიც მიწიდან კანონების მიმართ. ვინაც უფლის ტრანსცენდენტურ ბუნებას ვერ
იზრდება, თუმცა წვიმის გარეშე მცენარეთა სიცოცხლე მისწვდომია და თვლის, რომ უფლის მოღვაწეობა უბრალო ცოცხალ
შეუძლებელი იქნებოდა. ვედურ “სმრიტიში” ეს ფაქტი ასეა არსებათა გარჯა-ქცევის მსგავსად კარმიული შედეგებისთვის არის
დადასტურებული: გამიზნული, უფრო და უფრო იხლართება მიწიერი გრძნობების
ბადეში. მხოლოდ ის, ვინც სცნობს უზენაეს ჭეშმარიტებას, კრიშნას
“მატერიალურ სამყაროთა არსობის ერთადერთი უმაღლესი ცნობიერებაში განმტკიცებული განთავისუფლებული სული
მიზეზი უფალია. უშუალო მიზეზი კი მატერიალური ბუნებაა, გახლავთ.
რომლის საშუალებითაც კოსმიური გამოვლინება ხილული ხდება.”
არსებობს მრავალსახეობა ცოცხალი არსებებისა: ნახევარღმერთები, ლექსი 15
ადამიანები, დაბალი ცხოველები და ყოველი მათგანი თავისი გარდასულ დროთა ყოველ განთავისუფლებულ სულს ჩემი
წარსული კარგი ან ცუდი საქმიანობის შედეგებს ტრანსცენდენტური ბუნება ასე ესმოდა და თავის საქმიანობებში ამ

რწმენას მისდევდა. შენც კვალდაკვალ მიჰყევ მათ გზას და შენი ცნობიერების მიხედვით იღწვოდა. ამიტომ იგი გვირჩევს მზის
მოვალეობა აღასრულე. ღმერთს მივბაძოთ, რომელმაც მილიონობით წლის წინათ
უფლისაგან შეისწავლა თავისი ხელოვნება და დღემდე ასრულებს
შინა-არსი. ადამიანთა ნაწილს გული მიწიერი უწმინდურობით მას. უფალი კრიშნას ყოველ ასეთ მოსწავლეს, რომელიც მის მიერ
აღვსებია, ნაწილი კი თავისუფალია მატერიისაგან. კრიშნას განსაზღვრულ მოვალეობებს ასრულებს, განთავისუფლებული
ცნობიერება ორივეთათვის ერთნაირად სასიკეთოა. ბიწიერი კაცი პიროვნება ეწოდება.
ერთგული სამსახურის პრინციპების დაცვით კრიშნას ცნობიერების
გაგების გზას შეუძლია დაადგეს და გული თანდათანობით ლექსი 16
განისპეტაკოს. მათ ვი, ვინც უკვე განწმენდილნი არიან, შეუძლიათ გონიერიც კი ცდება იმის გარკვევისას, თუ რა არის მოქმედება და
იგივე ღვთიური გზა გააგრძელონ, რათა სხვებიც გაჰყვნენ მათ რა არის უქმადყოფნა. ახლა მე აგიხსნი ამას, დაიხსომე და
სამაგალითო მოქმედებებს და ამით მეტი მადლი ჰპოვონ. ყოველგვარ განსაცდელს აიშორებ.
უმეცართ, ან განთავისუფლების მოწადინე ახალბედებს, კრიშნას შინა-არსი. თავიანთი მოვალეობა კრიშნას ცნობიერებით
ცნობიერების სიბრძნეს რომ ვერ ჩასწვდომიან, ხშირად იოლად აღჭურვილთ უნდა შეასრულონ წინამორბედი ჭეშმარიტი
სურთ თავიანთი მოქმედებების მიტოვება (აკი უფალმა არ მოუწონა ერთგულების მაგალითის მიხედვით. ამას მეთხუთმეტე ლექსი
არჯუნას ბრძოლაზე უარის თქმის სურვილი.) ეს არ არის სწორი გვირჩევს. მომდევნო ტექსტში განმარტებული იქნება, თუ რატომ
არჩევანი - საჭიროა მხოლოდ იმის ცოდნა, თუ როგორ არ შეიძლება დამოუკიდებლად მოქმედება.
ვიმოქმედოთ. ვითომ კრიშნას ცნობიერების გამო საქმიანობაზე
უარის თქმა და გულხელდაკრეფილი ჯდომა მხოლოდ გარეგნული კრიშნას ცნობიერებაში მოქმედებისათვის საჭიროა მოწაფეობრივი
თვალთმაქცობაა და ნაკლებ მნიშვნელოვანი, ვიდრე მრავალი სახის თანმიმდევრობის წარმომადგენელი, უფლებამოსილი პიროვნების
საქმის შესრულება. წინამძღოლობა. ეს ამ თავის დასაწყისში იქნა განმარტებული:
კრიშნას ცნობიერების სისტემა თავიდან გადაეცა მზის ღმერთს,
არჯუნას ეძლევა რჩევა კრიშნას ცნობიერებით იმოქმედოს, მზის ღმერთმა განუმარტა იგი თავის შვილ მანუს, მანუმ - თავის
მსგავსად უფლის სხვა მოსწავლეებისა, როგორიც არის ზემოთ შვილს, იკშვაკუს და ასე უწყვეტად ეს ჯაჭვი უძველესი დროიდან
მოხსენიებული მზის ღმერთი ვივასვანი. უზენაეს უფალს არაფერი ერთიდან მეორეს გადაეცემა. საჭიროა გავყვეთ წინამორბედი
ავიწყდება - ახსოვს მათი საქმიანობა, ვინც ადრე კრიშნას ავტორიტეტების ნაკვალევს. წინააღმდეგ შემთხვევაში ყველაზე

გონიერნიც კი საგონებელს მიეცემიან, როცა კრიშნას ცნობიერების ერთობ ძნელია ქმედება-უკუქმედების ურთულს ხვეულებში
მიხედვით მოქმედებათა მრავალსახეობის პირისპრ აღმოჩნდებიან. გარკვევა, ამიტომ მისმინე და სწორედ გაიგე: რა არის საჭირო
ამიტომ გადაწყვიტა უფალმა, უშუალოდ ესწავლებინა მოქმედება, რა აკრძალული და რა უქმადყოფნა.
არჯუნასათვის საქმიანობისა თუ უქმად ყოფნის აზრი. უფლისგან
უშუალოდ დამოძღვრილ არჯუნას ვინც კი გაჰყვება, სიკეთეს ეწევა. შინა-არსი. თუ ადამიანს მთელი გულით სურს მატერიალური
ტყვეობიდან განთავისუფლება, უნდა გაიგოს განსხვავება საჭირო
ამბობენ, შეუძლებელია რელიგიის არსის გამოკვლევა მხოლოდ და აკრძალულ მოქმედებას შორის, ან რა არის თვით უქმადყოფნაც.
ექსპერიმენტული გზდით. ეს ასეა, რწმენის პრინციპების ეს მეტად რთული საკითხია. კრიშნას ცნობიერებისა და მისთვის
განსაზღვრა მხოლოდ თავად უფალს შეუძლია. ვერავინ დამახასიათებელი მოქმედებების გასაგებლად საჭიროა
გამოიგონებს რელიგიას, მით უფრო არასრულყოფილი მსჯელობის უზენაესთან საკუთარი ურთიერთობების შესწავლა. ე.ი. მას, ვინც
საფუძველზე; ამიტომ უნდა გავყვეთ ისეთი დიადი სრულყოფილად იცის, რომ ყოველი ცოცხალი არსება უფლის
ავტორიტეტების ნაკვალევს, როგორებიც არიან ბრაჰმა, შივა, მარადიული მსახურია და რომ, აქედან გამომდინარე, ყველამ
ნარადა, მანუ, კუმარები, კაპილა, პრაჰლადა, ბჰიშმა, შუკადევა კრიშნას ცნობიერებით უნდა იმოქმედოს, აღნიშნული სირთულის
გოსვამი, იამარაჯა, ჯანაკა და ბალი მაჰარაჯა; ამით სჯულისმიერ აღარ ეშინია. მთელი “ბჰაგავად-გიტას” ამ დასკვნამდე მივყავართ.
სიბრძნეს ვეზიარებით. სიტყვამრავლობითა და გაცხოველებულ ნებისმიერი სხვა შეხედულება, რომელიც ამ ცნობიერებასა და მის
აზრთა ჭიდილით ვინ დაადგენს, რა არის რელიგია ანუ თანმხლებ მოქმედებებს ეწინააღმდეგება, ვიკარმას, ანუ აკრძალულ
თვითშეცნობა?! მოქმედებებს, წარმოადგენს. ყოველივე ამის გასაგებად ადამიანმა
ურთიერთობა უნდა დაამყაროს კრიშნას ცნობიერების მცოდნე
ამიტომ თავისი ერთგულებისადმი უმიზეზო წყალობით უფალი ავტორიტეტებთან და მათი დახმარებით ჩასწვდეს ამ საიდუმლოს.
უშუალოდ უხსნის არჯუნას, რა არის საქმიანობა და რა არის ეს უშუალოდ უფლისგან სიბრძნის მიღების ტოლფასია.
უქმადყოფნა. მხოლოდ კრიშნას ცნობიერებით შესრულებულ წინააღმდეგ შემთხვევაში გონიერი ადამიანებიც კი დაიბნევიან.
საქმიანობას შეუძლია გაათავისუფლოს ადამიანი მატერიალური
ყოფიერების ტყვეობიდან. ლექსი 18
ის, ვინც ხედავს უქმადყოფნას მოქმედებაში და მოქმედებას
ლექსი 17 უქმადყოფნაში, გონიერია კაცთა შორის და უკვე ტრანსცენდენტურ

მდგომარეობაშია, თუმცა ყოველთვის დაკავებულია სხვადასხვა შინა-არსი. მხოლოდ ცოდნასრულ ადამიანს შეუძლია კრიშნას
საქმიანობით. ცნობიერებით ნათელღებული პიროვნების ქცევის გაგება, ვინაიდან
მის შეგნებაში სრულიად დათრგუნულია გრძნობათა
შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერებით მოქმედი პიროვნება თავისთავად დაკმაყოფილების წადილი. თითქოს მან უკვე გაატარა თავისი
თავისუფალია კარმის ბორკილებისაგან. ყოველ მოქმედებას იგი შრომის შედეგებზე ფიქრი ღვთიური განსპეტაკების ცეცხლში და
კრიშნასათვის ასრულებს; ამიტომ არც ტკბება და არც იტანჯება გამოაწრთო ერთადერთი და სრულყოფილი აზრი თავისი
თავისი შრომის შედეგით. იგი გონიერებით გამორჩეულია არსებობის შესახებ - იგი უზენაესი პიროვნების ერთგული
ადამიანთა შორის, თუმცაღა კრიშნასთვის ათასგვარ საქმიანობას მსახურია!
ეწევა. აკარმა შედეგზე ფიქრის გარეშე მოქმედებას ნიშნავს.
იმპერსონალისტი იმის შიშით, რომ კარმულმა მოქმედებამ იგი არ ჭეშმარიტად განსწავლულია ის, ვინც ცოდნის ასეთ სრულქმნას
დააბრკოლოს თვითშეცნობის გზაზე, წყვეტს შრომა-გარჯას; მაგრამ მიაღწია. უფლისადმი მარადიული მსახურების შეგნება ცეცხლსა
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების მარადიულ მსახურს სწორედ ჰგავს. აგიზგიზდება ასეთი ცეცხლი და შრომის ყოველ შედეგზე
ესმის თავისი მდგომარეობა, ამიტომ განუწყვეტლივ საქმიანობს - ფიქრი და დარდიც დაიბუგება.
ყველაფერს კრიშნასათვის აკეთებს და ამ სამსახურისას მხოლოდ
ტრანსცენდენტური ბედნიერებით ტკბება - სხვა რამ შედეგი ლექსი 20
თავისი ქმედებისა არ აღელვებს. ვინც ამ გზას ადგას, მოკლებულია საქმიანობის შედეგებისადმი მიჯაჭვულობის უარმყოფელი, მუდამ
საკუთარ გრძნობათა დაკმაყოფილებისათვის შფოთვას და ტანჯვას. კმაყოფილი და დამოუკიდებელია. იგი ნიადაგ შრომობს, იღწვის,
შეგრძნება იმისა, რომ იგი კრიშნას მარადიული მსახურია, საქმიანობს, ოღონდ ყოველგვარი კარმიული დაინტერესების
გაწეული შრომის ყოველგვარი მოულოდნელი შედეგის მიმართ გარეშე.
შეუვალს ხდის. შინა-არსი. მოქმედებათა ტყვეობიდან ასეთი განთავისუფლება
მხოლოდ კრიშნას ცნობიერებაშია შესაძლებელი, როდესაც
ლექსი 19 ადამიანი ყველაფერს უზენაესი პიროვნებისადმი წმინდა
ის, ვინც უარი თქვა საკუთარ გრძნობებს მსახურდა დადგომოდა - სიყვარულის გამო აკეთებს. ამიტომ მას ოდნავადაც არ იზიდავს
ბრძენია; სწავლულნი ასეთ კაცზე ამბობენ: შრომას რაც მოსდევს, თავისი მოღვაწეობის შედეგები. ასეთი ადამიანი არ ფიქრობს
სულ ერთია მისთვის, რადგან სრულყოფილი ცოდნის ცეცხლშია როგორ მოეწყოს, როგორ გაიტანოს თავი, ვინაიდან ყველაფერი
გამობრძმედილი. კრიშნას მიანდო; მას არ აღელვებს იმის დაზღვევა და დაცვა, რასაც

უკვე ფლობს. მთელი გულმოდგინებით ასრულებს მოვალეობას და მსგავსად; თავისი შრომით ინახავს თავს მხოლოდ იმისათვის, რომ
რასაც მოიჭვეჭს, ყველაფერს კრიშნას უტოვებს. მიჯაჭვულობის უფლის ტრანსცენდენტური სასიყვარულო სამსახურისათვის ძალა
უარმყოფელი ასეთი პიროვნება მუდამ თავისუფალია და არად და მდგომარეობა ჰქონდეს. მას, ცხოველის მსგავსად, საკუთრების
აგდებს, რა მოჰყვება მის საქმიანობას. ისე იქცევა, თითქოს არაფერს არავითარი უფლება არ აქვს თავის სხეულზეც კი. ზოგჯერ
აკეთებდეს. ეს არის აკარმას, ანუ კარმიულ დაინტერესებას ბოროტი პატრონი კლავს საკუთარ ცხოველს, ის კი
მოკლებული საქმიანობის ნიშანი. ამიტომ კრიშნას ცნობიერების წინააღმდეგობას არ უწევს. კრიშნას ცნობიერ პიროვნებას,
გარეშე ნებისმიერი საქმიანობა თავის ტყვედ ხდის შემსრულებელს, რომელიც მთლიანად თვითშეცნობითაა დაკავებული, დრო არ
რაც როგორც განმარტებულ იქნა, ვიკარმას ახასიათებს. რჩება იმისათვის, რომ მოიპოვოს რაიმე მიწიერი სიმდიდრე,
დააგროვოს და დაიცვას იგი. სხეულისა და სულის
ლექსი 21 შესანარჩუნებლად არ დაადგება სიყალბის გზას, არც სჭირდება
ასეთ ცნობიერებას ზიარებული ადამიანი სრულად დაიმორჩილებს უპატიოსნოდ ნაშოვნი ფული. ამიტომაც მატერიალური ცოდვებით
ჭკუა-გონებას, უარს ამბობს ყოველგვარი საკუთრების მოხვეჭაზე არ არის დამძიმებული. იგი განთავისუფლებულია საკუთარ
და იღწვის მხოლოდ იმისთვის, რაც სიცოცხლისთვის მოქმედებათა ყოველგვარ შედეგზე შფოთვა-ზრუნვისაგან.
აუცილებელია. ამის შედეგად მას ცოდვის ტვირთი არ უმძიმებს
სულს. ლექსი 22
ვისაც აკმაყოფილებს უზრუნველად ნაშოვნი, ვინც მოერია
შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერი პიროვნება არ გამოელის თავისი ორმაგობისა და შურის გრძნობას, ვინც ურყევია წარმატებისა და
მოქმედებიდან კარგ ან ცუდ შედეგებს. თავისი ცნობიერების დამარცხების დროს, თავისუფალია და არასოდეს ექცევა საკუთარ
სადავეები ხელთ უპყრია და იცის, რომ იგი უფლის, როგორც ქმედებათა ტყვეობაში.
მთელის, განუყოფელი ნაწილია - რასაც იქმს, მისი ნამოქმედარი კი
არ არის, არამედ უფლისა - თავად კი მისი ნებით საქმიანობს. შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერი ადამიანი ბევრს არ შრომობს
ხელის მოძრაობ მთელი სხეულის ძალით ხდება. საკუთარი თავისათვის; კმაყოფილია იმით, რაც ხელთ ჩაუვარდება.
ის არც მათხოვრობს და არც ვალს იღებს: ყველაფერს პატიოსნად
კრიშნას ცნობიერი პიროვნება უზენაესის სურვილთა აკეთებს და კმაყოფილდება ასეთი შრომით მიღებული სარჩოთი.
აღმსრულებელია, ვინაიდან უკვე დაამარცხა საკუთარ გრძნობათა არავის ემსახურება, თუკი ეს ხელს უშლის მის ერთგულებას
დაკმაყოფილების მოთხოვნილება. იგი მოძრაობს მანქანის ნაწილის

კრიშნას მიმართ. უფლისთვის გარჯა არ დაეზარება, საქმიანობს მიმართულია უზენაეს პიროვნების, ვიშნუს სასიამოვნოდ. უდავოა,
ისე, რომ არაფრად მიაჩნია მატერიალური სამყაროს ორმაგობანი. რომ ამის შედეგად მას აღარ აწუხებს მიწიერი ყოფიერების
შედეგები და თანდათან ტრანსცენდენტური ბედნიერების მორევში
მატერიალური სამყაროს ორმაგობა აღიქმება სითბოსა და სიცივის, იძირება.
უბედურებისა და ბედნიერების და სხვათა სახით. კრიშნას
ცნობიერი პიროვნება ორმაგობაზე მაღლა დგას. ვინაიდან ლექსი 24
უყოყმანოდ ასრულებს ნებისმიერ მოქმედებას კრიშნას პიროვნება, რომლის არსება მთლიანად დაუპყრია კრიშნას
დაკმაყოფილების მისაღწევად, ამიტომ გულშეუდრეკელად ხვდება ცნობიერებას, ყველაფერს სწირავს სულიერ ამაღლებას და მისი
გამარჯვებასაც და დამარცხებასაც. ეს მაშინ ხდება, როდესაც შენაწირიც აბსოლუტური სულიერებით არის აღბეჭდილი
ადამიანი სრულ ტრანსცენდენტურ სიბრძნეს ფლობს. უსათუოდ დამკვიდრდება უფლის სასუფეველში.
ლექსი 23 შინა-არსი. აქ აღწერილია გზა, რომლითაც კრიშნას ცნობიერებით

ადამიანი, რომლის შრომა შებორკილი არ არის მატერიალური მიღწეულ მოქმედებებს ცოცხალი არსება საბოლოო სულიერ
ბუნების მოდუსებით და თავადაც უფლისმიერ სიბრძნეს მიზნამდე მიჰყავს. სულიერი სრულყოფილებისათვის ათასგვარი
დაუფლებია, მთლიანად იძირება ტრანსცენდენტურ ნეტარებაში. საქმიანობა არსებობს და ყოველი მათგანი განხილული იქნება
მომდევნო ლექსებში. ჯერჯერობით კი მხოლოდ კრიშნას
შინა-არსი. როდესაც ცოცხალი არსება კრიშნას ცნობიერებამდე ცნობიერების პრინციპებს აღვწერთ.
მაღლდება, თავისუფლდება ყოველგვარი ორმაგობისაგან და
იწმინდება მატერიალური მოდუსების სიბილწისაგან. მან შეიძლება მატერიალური უწმინდურობის ტყვექმნილი განპირობებული
განთავისუფლებას მიაღწიოს, ვინაიდან გააცნობიერა საკუთარი სული ვალდებულია, თავი დააღწიოს მიწიერ ყოფიერებას. ამ
ადგილი კრიშნასთან ურთიერთობაში; მისი ცნობიერება პროცესის წარმმართველი კრიშნას ცნობიერებაა. მაგალითად,
სამარადჟამოდ შეენივთა კრიშნას ცნობიერებას და მისი ავადმყოფი, რომელიც რძის რომელიმე ნაწარმის ჭარბად მიღების
ჩამოცილება შეუძლებელია. ასეთი სიბრძნით გონებაგანათებული გამო ნაწლავთა სნეულებით იტანჯება, შეიძლება იმავე რძის
ყველაფერს უძღვნის კრიშნას, რომელიც თავდაპირველი ვიშნუა. ნაწარმით, კერძოდ ხაჭოთი, განიკურნოს. მიწიერების მორევში
შეიძლება ითქვას, რომ ნებისმიერი შრომა და მოღვაწეობა ჩაფლული სნეული სული კრიშნას ცნობიერებით იკურნება,
მსხვერპლშეწირვას ჰგავს; მსხვერპლშეწირვა ხომ ყოველთვის როგორც ეს “გიტაშია” განხილული. ამ პროცესებს ზოგადად

ეწოდება იაჯნა ანუ მსხვერპლშეწირვა - განკუთვნილი მხოლოდ შემსრულებელი და შედეგი, ანუ საბოლოო მონაპოვარი,
ვიშნუს ანუ კრიშნას დასაკმაყოფილებლად. ყველაფერი აბსოლუტს, უზენაეს ბრაჰმანს ერწყმის. ეს არის
კრიშნას ცნობიერება, როგორც პროცესი.
მატერიალურ სამყაროში რაც უფრო ხშირად სრულდება
საქმიანობები კრიშნას ცნობიერებით, ანუ მხოლოდ ვიშნუსათვის, ლექსი 25
პიროვნების სრულქმნის შედეგად სულიერდება თვით გარემოც. ზოგი იოგი მსხვერპლშეწირვებს სრულყოფილად ასრულებს და
სიტყვა ბრაჰმა (ბრაჰმანი) “სულიერს” ნიშნავს. უფალი სულიერია ამის სცემს თაყვანს ნახევარღმერთებს, ზოგიერთი კი უზენაესი
და მისი ტრანსცენდენტური სხეულის სხივოსნებას, ბრაჰმაჯიოტს, ბრაჰმანის ცეცხლს მიართმევს შესაწირს.
მისი სულიერი ნათელი ეწოდება. ყოველ არსებულს ამ
ბრაჰმაჯიოტის შუქი ანათებს, მაგრამ როდესაც ჯიოტი ილუზიით შინა-არსი. ზემოთ განხილულის თანახმად, მას, ვინც კრიშნას
(მაიათი), ანუ გრძნობათა დაკმაყოფილებით ბინდდება, იგი ცნობიერებაში ასრულებს მოვალეობებს, სრულქმნილი იოგი, ანუ
მატერიალურ მბჟუტავ სანთლად იქცევა. ამრიგად, კრიშნას უმაღლესი მისტიკოსი ეწოდება. ერთნი მსგავს მსხვერპლშეწირვებს
ცნობიერებისათვის შენაწირის შთანმთქმელი ცეცხლი, შთანთქმის ნახევარღმერთთა თაყვანსაცემად ასრულებენ, სხვები კი უზენაეს
პროცესი, შემწირველი და შედეგი, ყველა ერთად ბრაჰმანი, ანუ ბრაჰმანს, ანუ უზენაესი უფლის უპიროვნო ასპექტს სწირავენ
აბსოლუტური ჭეშმარიტებაა. მსხვერპლს. ამრიგად, შემწირველთა მიხედვით სხვადასხვა სახით
ხდება მსხვერპლშეწირვა. სინამდვილეში, ჭეშმარიტი
მაიათი დაფარულ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას მატერია ეწოდება. მსხვერპლშეწირვა უზენაესი უფლის, ვიშნუს დაკმაყოფილებას
აბსოლუტურ ჭეშმარიტებასთან კავკშირში მატერია კვლავ თავის ნიშნავს, რომელიც ცნობილია იაჯნას სახელითაც.
სულიერ თვისობრიობას აღიდგენს. კრიშნას ცნობიერება არის
პროცესი ილუზიური ცხოვრების დაკავშირებისა ბრაჰმანის, ანუ სხვადასხვა სახის მსხვერპლშეწირვა შეიძლება ორ ძირითად
უზენაესის ცნობიერებასთან. როდესაც ადამიანის ჭკუა სრულიად ჯგუფად დავყოთ, კერძოდ: ამქვეყნიური ქონება-პატივისათვის და
დანთქმულია კრიშნას ცნობიერებაში, ამბობენ, რომ იგი სამადჰიში, ტრანსცენდენტური სიბრძნის შეძენისათვის განკუთვნილ
ანუ ტრანსში იმყოფება. ყველაფერს, რაც ასეთი ტრანსცენდენტური მსხვერპლშეწირვებად. ისინი, ვინც კრიშნას ცნობიერებისაკენ
ცნობიერებით სრულდება, იაჯნა ანუ აბსოლუტისათვის ისწრაფვიან, თავიანთ ნივთიერ საკუთრებას უზენაესი უფლის
მსხვერპლშეწირვა ეწოდება. სულიერი ცნობიერების ამ დასაკმაყოფილებლად თმობენ. სხვები კი - წარმავალ მიწიერ
მდგომარეობაში შემწირველი, შენაწირი, შთანთქმა, ცერემონიის ბედნიერებას დახარბებულნი - თავიანთ ქონებას ისეთი

ნახევარღმერთების დასაკმაყოფილებლად სწირავენ, როგორებიც საკუთარი მეობა. კრიშნას ცნობიერი პიროვნება, როგორიც არის
არიან ინდრა და ა.შ. იმპერსონალისტები საკუთარ პიროვნებას არჯუნა, მისი დაკმაყოფილებისათვის ყველაფერს მსხვერპლად
სწირავენ უმაღლეს ცეცხლს და ამით ერწყმიან უპიროვნო ბრაჰმანს. იღებს, მთელ თავის მატერიალურ საკუთრებას და
პიროვნულობასაც კრიშნას უძღვნის. ამრიგად, იგი უმაღლესი
ნახევარღმერთები უზენაესი უფლის მიერ დანიშნული იოგია.
ძლევამოსილი ცოცხალი არსებები არიან, რომელთაც ევალებას
მატერიალური სამყაროს შენარჩუნება და უზრუნველყოფა ლექსი 26
გათბობით, წყლით, განათებით... მოგებით დაინტერესებულნი წმინდა ბრაჰმაჩარებს ცნობიერების ცეცხლში შესაწირად სმენა და
ვედური რიტუალების თანახმად სხვადასხვა მსხვერპლშეწირვას გრძნობები მიაქვთ მსხვერპლად, სხვები კი (ვინც მოწესრიგებულ
ასრულებენ და თაყვანს სცემენ ნახევარღმერთებს. მათ ჰქვიათ ბაჰვ- საოჯახო ცხოვრებას ეწევა) გრძნობათა ცეცხლს საკუთარ
იშვარა-ვადები, ანუ ისინი, ვისაც მრავალი ღმერთი სწამს. სურვილებს სთავაზობენ.
მეორენი, რომლებიც აბსოლუტური ჭეშმარიტების უპიროვნო შინა-არსი. ადამიანის ცხოვრების ოთხივე სახეობის
ბუნებას ეთაყვანებიან და ნახევარღმერთები წარმავალად მიაჩნიათ, წარმომადგენლების, კერძოდ, ბრაჰმაჩარების, გრიჰასთჰების,
უმაღლეს ცეცხლს მსხვერპლად უძღვნიან თავიანთ ვანაპრასთჰებისა და სანიასების დანიშნულებაა, სრულყოფილი
ინდივიდუალურ მეობას, ამით ინდივიდუალობას ამთავრებენ და იოგები, ანუ ტრანსცენდენტალისტები გახდნენ. ადამიანის
ერწყმიან უზენაესის ყოფიერებას. სიცოცხლის აზრი გრძნობათა დაკმაყოფილება არ არის, ამიტომაც
აღნიშნული ოთხივე საფეხური ემსახურება სრულყოფილების
ზოგი დროს ფილოსოფიურ სპეკულაციებზე ხარჯავს, რათა მიღწევას სულიერ ცხოვრებაში. ბრაჰმაჩარები, ანუ მოწაფეები,
უზენაესის ტრანსცენდენტური ბუნება შეიცნოს. სხვა სიტყვებით რომლებიც ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის ზედამხედველობის
რომ ვთქვათ, კარმიული მოღვაწენი მიწიერი სიამოვნებისათვის ქვეშ ცხოვრობენ, გრძნობათა მსახურებაზე უარის თქმით
მსხვერპლად იღებენ თავიანთ საგნობრივ საკუთრებას, იმორჩილებენ საკუთარ ჭკუას. ბრაჰმაჩარი ისმენს მხოლოდ იმას,
იმპერსონალისტი მსხვერპლად თმობს თავის მატერიალურ რაც კრიშნას ცნობიერებას ეხება; მოსმენა შემეცნების ძირითადი
სიკეთეს, რათა უზენაეს ყოფიერებაში ჩაიძიროს. მისთვის საშუალებაა, ამიტომ წმინდა ბრაჰმაჩარი მთლიანად დაკავებულია
მსხვერპლშეწირვის ცეცხლის საკურთხეველი არის უზენაესი უფლის დიდებათა გალობითა და მოსმენით. იგი თავს არიდებს
ბრაჰმანი, შენაწირი კი ბრაჰმანის ცეცხლით შთანთქმული ფიზიკურ ბგერით ვიბრაციებს და მისი სმენა ჰარე კრიშნა, ჰარე

კრიშნას ტრანსცენდენტური ხმიანობით არის სავსე. სწორედ ასევე, სული განიცდის სხეულში მიმოქცევადი ათი სახის აირის
მეოჯახეებს, რომელთაც გრძნობათა ნაწილობრივი ქმედაბათა გავლენას, რომელიც აღიქმევა სუნქვის პროცესად.
დაკმაყოფილების უფლება ეძლევათ, დიდი თავშეკავება მართებთ. პატანჯალის იოგას სისტემა სხეულის აირთა ქმედებების მართვის
სქესობრივი ცხოვრება, გამაბრუებელი საშუალებანი და ხორცის ტექნიკურ გზას გვასწავლის, რათა საბოლოოდ მატერიალური
ჭამა ადამიანთა საზოგადოების საყოველთაო მიდრეკილებებია, მიჯაჭვულობისაგან სულის განწმენდას შეუწყოს ხელი. იოგას ამ
მაგრამ მეოჯახე, რომელიც მოწესრიგებულ ცხოვრებას ეწევა, არ სისტემის თანახმად, საბოლოო მიზანს წარმოადგენს პრატიაგ-ატმა.
ეტანება შეუზღუდავ ინტიმურ ცხოვრებას და გრძნობათა სხვა ეს პრატიაგ-ატმა მიწიერების რკალში შესრულებულ მოქმედებათა
მხრივ დაკმაყოფილებას. რელიგიურ პრინციპებზე დამყარებული მიღმაა. გრძნობები გრძნობათა ობიექტებთან თანამოქმედებენ:
ქორწინება ადამიანთა ყოველ ცივილიზებულ საზოგადოებაში ყურით ისმენენ, თვალით ხედავენ, ცხვირით ყნოსავენ, ენით
გვხვდება, ვინაიდან იგი გამოხატავს შეზღუდული სქესობრივი იგემოვნებენ, ხელით ეხებიან. ამდენად, ყოველი ეს
ცხოვრების გზას, რაც იაჯნას ერთ-ერთი სახეა. თავშეკავებული ურთიერთქმედება სულის ფარგლების მიღმა ხდება. მათ პრანა-
მეოჯახე საკუთარი გულისთქმის მიდრეკილებებს უფრო მაღალ, ვაიუს ქმედებები ეწოდება. აპანა-ვაიუ ქვემოთ მიემართება, ვიანა-
ტრანსცენდენტურ ცხოვრებას სწირავს. ვაიუ შეკუმშვასა და გაფართოებას იწვევს, სამანა-ვაიუ
წონასწორობას ამყარებს, უდანა-ვაიუ ზემოთ მიემართება და
ლექსი 27 როდესაც ცოცხალი არსება შინაგანად გასხივოსნდება, ყოველ
სხვები, რომლებიც ცნობიერებისა და გრძნობების მართვით მათგანს თვითშეცნობისათვის უყრის თავს.
ესწრაფვიან თვთიშეცნობას, საკუთარ გრძნობებსა და სასიცოცხლო
სუნთქვას სწირავენ დამორჩილებული ჭკუის ცეცხლს. ლექსი 28
ერთნი მკაცრი აღთქმების შესრულებით, სხვანი საკუთრების
შინა-არსი. აქ იგულისხმება იოგას სისტემა, როგორც ეს მსხვერპლად გაღებით, ზოგნი ასკეტიზმის გავლით, ზოგნიც
პატანჯალის ესმოდა. პატანჯალის იოგა-სუტრაში სულს ეწოდება რვასაფეხურიანი მისტიური იოგას წვრთით ან ვედების შესწავლით
პრატიაგ-ატმაცა და პარაგ-ატმაც. სანამ სული გრძნობათა შინაგანად გაცისკროვნდებიან და ტრანსცენდენტურ სიბრძნეს
დაკმაყოფილებასაა მიჯაჭვული, მას პარაგ-ატმა ეწოდება. მაგრამ ეზიარებიან.
როგორც კი იგივე სული აიხსნის ამ შემბოჭავ ჯაჭვს, მას პრატიაგ-
ატმა ჰქვია. შინა-არსი. ეს მსხვერპლშეწირვები შეიძლება ორ ქვეჯგუფად
დაიყოს: ერთნი სხვადასხვა სახის ქველმოქმედებით ქონებას

გაიღებენ მსხვერპლად. მაგალითად, ინდოეთში მდიდარი სავაჭრო იაჯნა, ანუ მიწიერ სამყაროში გარკვეული სახის სრულქმნის
ერთობის ან სამეფო ფენის წარმომადგენლები მრავლად აარსებენ მისაღწევად გაღებული მსხვერპლშეწირვა ეწოდება.
საქველმოქმედო საზოგადოებებს, როგორიცაა დჰარმა-შალა, ანა-
კშეტრა, ატითჰი-შალა და ვიდია-პითჰა. სხვა ქვეყნებშიც მრავალი ზოგი ვედურ ლიტერატურას სწავლობს, განსაკუთრებით კი
ასეთი საავადმყოფო, მოხუცებულთა თავშესაფარი და მსგავსი უპანიშადებსა და ვედანტა-სუტრებს, ანუ სანქჰიას ფილოსოფიას.
დაწესებულებაა დაარსებული. მათი მიზანია გამოკვებონ ასეთ მოქმედებას სვადჰიაია-იაჯნა, ანუ სწავლით
ღარიბები, განათლების საშუალება მისცენ და სამედიცინო მსხვერპლშეწირვა ეწოდება. ასეთი იოგები ერთგულად ასრულებენ
დახმარება აღმოუჩინონ უპოვართ. ასეთ საქველმოქმედო სხვადასხვა სახის მსხვერპლშეწირვებს და სიცოცხლეში უფრო
საზოგადოებას დრავიამაია-იაჯნა ეწოდება. მაღალ მდგომარეობას ეძებენ და არა კრიშნას ცნობიერებით
უზენაესი უფლის უშუალო სამსახურს. კრიშნას
რიან ისეთებიც, რომლებიც მაღალი მდგომარეობის მისაღწევად ან ტრანსცენდენტური ცნობიერების მიღწევა შეუძლებელია
სამყაროს მაღალ პლანეტაზე მოხვედრის მიზნით საკუთარი ნებით ზემოაღწერილი რომელიმე მსხვერპლშეწირვით. ეს მხოლოდ
გადიან უმკაცრეს ასკეზებს, როგორიცაა ჩანდრაიანა ან ჩატურმასია. უფლის და მისი ერთგული მსახურების წყალობითაა
ასეთ დროს ხოვრება სასტიკი წესებით უნდა წარიმართოს და შესაძლებელი.
აღთქმები მთელი გულისყურით შესრულდეს. მაგალითად,
ჩატურმასიას აღთქმისას ადამიანი წელიწადში ოთხი თვის ლექსი 29
მანძილზე (ივლისიდან ოქტომბრამდე) წვერს არ იპარსავს, არ ზოგნი სუნთქვის შეკავებით ტრანსში გარინდებას ესწრაფიან,
იღებს გარკვეულ საკვებს, ჭამს ერთობ მცირედს და არ გამოდის ამოსუნთქვას ჩასუნთქვას მიართმევენ მსხვერპლად და ჩასუნთქვას
სახლიდან, ცხოვრებისეულ აუცილებლობის ასე გაწირვა ამოსუნთქვას სწირავენ. ასეთი გაცვლის შემდეგ სუნთქვას წყვეტენ
მსხვერპლად ტაპომაია-იაჯნას სახელითაა ცნობილი. და საკუთარ თავში იძირებიან. ზოგნი კვებას აღიკვეთენ და ისე
იწყებენ ჩასუნთქვა-ამოსუნთქვის ურთიერთშეწირვებს.
გარდა ამისა, არიან ისეთი ადამიანებიც, რომლებიც ასრულებენ
სხვადასხვა სახის მისტიურ იოგას, როგორიცაა პატანჯალის შინა-არსი. სუნთქვის მართვის იოგას ამ სისტემას პრანაიამა
სისტემა (აბსოლუტის ყოფიერებასთან შერწყმის წვრთა), ჰათჰა- ეწოდება. ჰათჰა-იოგაში იგი სხვადასხვა ჯდომითი პოზების
იოგა ან აშტანგა-იოგა (გარკვეული სრულქმნის წვრთა), ზოგი კი საშუალებით ხორციელდება. ეს პროცესი გრძნობათა მართვისა და
მწირობის წმინდა ადგილებში მიემართება. ყოველივე ამის იოგ- სულიერ რეალიზაციაში წინსვლისთვის არის დაწესებული. ამ

დროს ხდება სხეულში მბრუნავ აირთა მართვა, რათა აღწევს.” კრიშნას ცნობიერი პიროვნება თავის გზას
მიმართულება შეეცვალოს მათ დინებას. აირი აპანა მიემართება ტრანსცენდენტური სტადიიდან იწყებს და მუდამ ამ ცნობიერებით
ქვემოთ, პრანა - მაღლა. ცხოვრობს, ამიტომ არ ეცემა და ბოლოს დაუბრკოლებლად შედის
უფლის სასუფეველში.
პრანაიამა-იოგი ურთიერთსაპირისპირო მიმართულებით
სუნთქავს, სანამ დინებები პურაკაში, ანუ წონასწორობაში არ მოვა
ერთმანეთთან. ამოსუნთქული ჰაერის ჩასუნთქულ ჰაერში შერევას რაც შეეხება საკვების შემცირებას, ეს თავისთავად ხდება, როდესაც
რეჩაკა ჰქვია. როდესაც აირთა დინება სრულიად წყდება, ამბობენ, ადამიანი მხოლოდ კრიშნა-პრასადს, ანუ თავიდან უფლისთვის
რომ ადამიანი კუმბჰაკა-იოგაში იმყოფება. კუმბჰაკა-იოგას შეთავაზებულ საკვებს ღებულობს. კვების შემცირება გრძნობათა
საშუალებით სულიერ შემეცნებაში სრულქმნა მიიღწევა და მართვისათვის ძალიან სასარგებლოა. გრძნობათა მართვის გარეშე
შესაძლებელი ხდება მრავალი, მრავალი წლით სიცოცხლის კი მატერიალური ტყვეობიდან თავის დაღწევა შეუძლებელია.
გახანგრძლივება. გონიერ იოგს ამ ცხოვრებაშივე სურს სრულქმნა
და შემდეგ ცხოვრებას არ ელოდება. ლექსი 30
მსხვერპლშეწირვის წესისამებრ აღმსრულებელი ცოდვათაგან
კრიშნას ცნობიერი პიროვნება, რომელიც ტრანსცენდენტური იწმინდება და ამ წმინდა ცერემონიალის ნექტარის გემოს შეცნობით
სასიყვარულო ერთგულებით ემსახურება უფალს, თავისთავად უმაღლეს მარადიულ სამყოფელს უახლოვდება.
გრძნობათა მბრძანებელი ხდება, რომელთაც მუდამ კრიშნას
უქვემდებარებს, რაიმე სხვა საქთიმ დაკავების შესაძლებლობას შინა-არსი. სხვადასხვა სახის მსხვერპლშეწირვის (კერძოდ,
თავადვე არ აძლევს თავისთავს. ამ გზით ცხოვრების დასასრულს ქონების, ვედების - ანუ ფილოსოფიური მოძღვრებების შესწავლის
აუცილებლად უფალი კრიშნას ტრანსცენდენტურ საფეხურზე და იოგას სისტემის შესრულებით მსხვერპლშეწირვების) ზემოთ
გადაინაცვლებს და სიცოცხლის გახანგრძლივებაზე ზრუნვა უკვე მოხსენიებული განმარტებებიდან ვიგებთ, რომ მათ საერთო მიზანს
ზედმეტია. იგი უმალ ამაღლდება განთავისუფლების დონეზე, გრძნობათა მართვა წარმოადგენს. გრძნობათა დაკმაყოფილება
როგორც “ბჰაგავად-გიტაშია” დადასტურებული (14.26): მიწიერი არსებობის ძირითადი ნიშანია, ამიტომ სანამ ცოცხალი
არსება მათი მონობის საფეხურს არ გასცდება, შეუძლებელია
“ის, ვინც უფლის წმინდა სამსახურს ეწევა, გადალახავს სიბრძნის სრული ნეტარების განცდა და სრული სიცოცხლის
მატერიალური ბუნების მოდუსებს და უმალვე სულიერ საფეხურს მარადიულ სიმაღლეზე დამკვიდრება - ბრაჰმანის საუფლოსთან

მიახლება. ზემოაღნიშნული ყოველი მსხვერპლშეწირვა ადამიანს თავისთავად იჭრება. იაჯნას ჩავატარებთ და გვექნება საკმარისი
მატერიალური არსებობის ცოდვათაგან განწმენდაში ეხმარება, რის საკვები, საკმარისი რძე და ა.შ. მოსახლეობის ეგრეთწოდებული
წყალობითაც იგი არა მარტო ბედნიერი და დიდებული ხდება, ჭარბი ზრდის შემთხვევაშიც კი. როცა სხეულს ყველაფერი ეძლევა,
არამედ ღმერთის მარადიულ სასუფეველში შედის - უპიროვნო ბუნებრივია, შემდეგ გრძნობები თხოულობენ თავისას. გრძნობათა
ბრაჰმანს ერწყმის და უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, კრიშნას, მოწესრიგებული დაკმაყოფილებისათვის ვედებში წმინდა
უკავშირდება. ქორწინებაა დაწესებული.
ლექსი 31 ადამიანი ასე თანდათანობით მაღლდება, თავს აღწევს

ო, კურუთა შორის გამორჩეულო, მსხვერპლშეწირვის გარეშე მატერიალურ ტყვეობას და თავისუფლების უმაღლეს სრულქმნას
ადამიანი ვერასოდეს იქნება ბედნიერი, თვით ამ პლანეტაზე, ამ უზენაეს უფალთან ურთიერთობით მიიღებს კურთხევად. როგორც
სიცოცხლეში; მაშ, რაღა ითქმის საუკუნო სიცოცხლეზე?! ითქვა, სრულქმნა მიიღწევა იაჯნას (მსხვერპლშეწირვის)
შესრულებით. თუკი ადამიანს დაშრეტილი აქვს ვედების თანახმად
შინა-არსი. მატერიალური არსებობის ნებისმიერ მდგომარეობაში იაჯნას შესრულების წადილი, ამჟამინდელ სხეულში ბედნიერი
ადამიანს უჭირს საკუთარი ჭეშმარიტი ადგილის გაგება. სხვა ვერ იქნება, სხვა მომავალ სხეულზე ან სხვა პლანეტაზე რომ
სიტყვებით რომ ვთქვათ, მატერიალურ სამყაროში არსებობა კაცთა არაფერი ვთქვათ. სხვადასხვა ზეციურ პლანეტებზე მატერიალური
მოდგმის მრავალი სიცოცხლის ცოდვილი შედეგებით არის ფუფუნების განსხვავებული დონეა და მათ, ვინც იაჯნებს
დაღდასმული. უგუნურება ცოდვილი სიცოცხლის მიზეზია, ატარებენ, უდიდესი ნეტარება ელით. მაგრამ უმაღლესი
ცოდვილი სიცოცხლე კი ცოცხალ არსებას მატერიალური ბედნიერება, რომელსაც ადამიანმა შეიძლება მიაღწიოს, კრიშნას
ყოფიერების მარადიულ მონად აქცევს. ამ ტყვეობიდან თავის ცნობიერებით სულიერ პლანეტებზე გადანაცვლება გახლავთ.
დაღწევა ადამიანს შეუძლია. ვედები ხსნის გზას გვასწავლის,
მიგვითითებს რელიგიის, ეკონომიკური მდგომარეობის, ამრიგად, კრიშნას ცნობიერებით მატერიალური არსებობის ყოველი
გრძნობათა მოწსერიგებული დაკმაყოფილების როლს სავალალო პრობლემა გადაწყდება.
მდგომარეობიდან საბოლოოდ თავის დასაღწევად.
რელიგიით, ანუ ზემოთ აღწერილი სხვადასხვა

მსხვერპლშეწირვების გზით ჩვენი ეკონომიკური პრობლემები

ლექსი 32 რწმენის თანახმად, მსხვერპლშეწირვა განსხვავებულად

ვედები მრავალნაირ მსხვერპლშეწირვას გვთავაზობენ და ყოველი სრულდება. როდესაც ადამიანის რწმენა ტრანსცენდენტური
მათგანი შრომით არის შობილი. შეიცან ეს სიბრძნე და დაიხსენ ცოდნის სტადიას აღწევს, მსხვერპლშეწირვის შემსრულებელი
სული. უფრო ამაღლებული მცოდნეა ამ იდუმალებისა, ვიდრე ის, ვინც
ასეთი ცოდნის გარეშე უბრალოდ სწირავს ქონებას. ღვთიური
შინა-არსი. როგორც ზემოთ განვიხილეთ, ვედებში მრავალნაირი სიბრძნის გარეშე მსხვერპლშეწირვები მატერიალურ დონეზე რჩება
მსხვერპლშეწირვაა დაწესებული. ადამიანები სხეულისეულ და სულიერ სრულყოფას არ ემსახურება.
წარმოდგენებში ესოდენ ღრმად არიან ჩაფლულნი, მათ
გადასარჩენად ეს მსხვერპლშეწირვები ისეა მოწყობილი, რომ ჭეშმარიტი სიბრძნის მწვერვალი კრიშნას ცნობიერებაა -
ადამიანს შეუძლია იშრომოს სხეულით, ჭკუით, გონებით, ტრანსცენდენტური ცოდნის უმაღლესი სტადია. ამ დონემდე
შესაწირავად თავის შრომის ნაყოფი მისცეს ცეცხლს. საბოლოოდ კი ამაღლების შემდეგ ყოველი ეს რიტუალი სულიერ საფეხურს
ეს ცერემონიალი სხეულიდან პიროვნების განთავისუფლების აღწევს. განსხვავებულ ცნობიერებათა შესაბამისად
მიზნით სრულდება. უფალი თვითონ ადასტურებს ამას. მსხვერპლშეწირვებს ზოგჯერ ეწოდება კარმა-კანდა (კარმიული
მოქმედებები), ზოგჯერ კი ჯნანა-კანდა (ჭეშმარიტების სიბრძნის
ლექსი 33 ძიება). სიბრძნის ძიება ყოველთა ზეაღმატებული მიზანია.
ო, მტრის შემმუსვრელო, სიბრძნით შესრულებული
მსხვერპლშეწირვა აღმატებულია მიწიერი ქონების შეწირვაზე. ო, ლექსი 34
პრითჰას შვილო, ბოლოსდაბოლოს შრომის ნაყოფის ყოველი სულიერ მოძღვარს ეთაყვანე და მორჩილად დაუსვი კითხვები,
მსხვერპლშეწირვის მწვერვალი ხომ ტრანსცენდენტური სიბრძნეა. შეიცან მისგან ჭეშმარიტება და ემსახურე მას. თავად ჭეშმარიტებას
ზიარებულთ შეუძლიათ შენც გაზიარონ სიბრძნეს.
შინა-არსი. ყოველი მსხვერპლშეწირვის მიზანი არის სრულ
სიბრძნესთან ზიარება, შემდეგ მატერიალური ტანჯვისაგან შინა-არსი. სულიერი რეალიზაციის გზა რთულია. ამიტომ უფალი
განთავისუფლება და, რაც მთავარია, უზენაესი უფლის გვირჩევს მივმართოთ ჭეშმარიტ სულიერ მოძღვარს, რომელიც
ტრანსცენდენტური სასიყვარულო სამსახური (კრიშნას თავად უფლის მიერ დაწესებულ მოწაფეობრივ თანმიმდევრობას
ცნობიერება). მსხვერპლშეწირვებს გარკვეული საიდუმლოებანი განეკუთვნება. ამის გარეშე ვერავინ შეძლებს სხვას ბრძენ-
ახლავს და საჭიროა მათი შეცნობა. ზოგჯერ შემსრულებლის მოძღვრად დაუდგეს. უფალია პირველი მოძღვარი და

მოწაფეობრივი თანმიმდევრობის წარმომადგენელს შეუძლია მისი ცხადად გაიგოს მისგან და გულითადად ემსახუროს. ჭეშმარიტი
წმინდა წერილები თავის მოსწავლეს ჭეშმარიტი სახით გადასცეს. სულიერი მოძღვარი მოსწავლისადმი მეტად კეთილია, აფასებს მის
თავგამოდებას, პატივისცემას და თავადაც სწყალობს მას ნათელი
არავის ძალუძს საკუთარი გამოგონილი პროცესით სულიერი პასუხებითა და გულთბილი მოპყრობით.
რეალიზაციის მიღწევა, როგორც ეს უმეცარ თვალთმაქცებს
სჩვევიათ. “ბჰაგავატამში” (6.3.19) ნათქვამია: რელიგიის გზა ლექსი 35
უშუალოდ უფლის მიერ არის დაწესებული. ამიტომ ბრძენ-მოძღვრისაგან ღვთიურ ცოდნას ნაზიარები სწორად
სპეკულაციური მსჯელობები და მშრალი არგუმენტები ადამიანს დაინახავ და პირუთვნელად განსჯი, რომ ყოველი ცოცხალი არსება
სწორ გზაზე ვერ დააყენებს. ვერც სიბრძნის წიგნთა უზენაესის ნაწილია მხოლოდ, ანუ ისინი ჩემში არიან
დამოუკიდებელი შესწავლით მიაღწევს კაცი სულიერ ცხოვრებაში გამთლიანებულნი.
წარმატებას. ამისათვის ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვარია საჭირო,
რომელიც სრული მინდობით უნდა მივიღოთ და ცრუ შინა-არსი. თვითშეცნობილი სულისაგან, ანუ ყველაფრის
თავმოყვარეობის გარეშე მასთან ხელზე მოსამსახურესავით ჭეშმარიტი სახით მხილველისაგან ცოდნის მიღების შედეგს
მოვიქცეთ. წარმოადგენს იმის გაგება, რომ ყოველი ცოცხალი არსება უზენაესი
პიროვნების, უფალი შრი კრიშნას, განუყოფელი ნაწილაკია. ამის
თვითრეალიზებული მოძღვრის დაკმაყოფილება სულიერ ვერშეცნობას, კრიშნასგან განცალკევებულად არსებობის
ცხოვრებაში წინსვლის საიდუმლო გახლავთ. შეკითხვები და დაჯერებას, მაია ეწოდება (მა - არა, ია - ეს). ზოგი ფიქრობს, რომ
მორჩილება უნდა შევუხამოთ ერთმანეთს. წინააღმდეგ ჩვენ არაფერი გვაქვს კრიშნასთან საერთო, რომ კრიშნა მხოლოდ
შემთხვევაში, ჩვენი მონდომება ნაყოფს ვერ გამოიღებს. ადამიანმა დიდი ისტორიული პიროვნებაა და სინამდვილეში ბრაჰმანი
სულიერ მოძღვართან გამოცდა უნდა გაიაროს და როდესაც იგი გახლავთ აბსოლუტური უპიროვნო ერთადერთობა. როგორც
მოსწავლის ჭეშმარიტ სურვილს დაინახავს, თავადაც გაუადვილებს “ბჰაგავად-გიტაშია” ნათქვამი, ეს უპიროვნო ბრაჰმანი კრიშნას
სულიერი გაგების სირთულეს. ნათების ანარეკლია. კრიშნა, როგორც უზენაესი ღმრთაებრივი
პიროვნება, ყოვლის მიზეზია. “ბრაჰმა-სამჰიტაში” იგივეა
ლექსში დაგმობილია ქცევა, როდესაც შეგირდი ბრმად მიჰყვება ხაზგასმული. მილიონობით სახეცვლილებაც მხოლოდ უფლის
მოძღვარს, ან სულელურ შეკითხვებს უსვამს. ადამიანმა სხვადასხვა გამოვლინებებია: ცოცხალი არსებებიც კრიშნას
გულისყურით უნდა უსმინოს მასწავლებელს, ეცადოს, ყველაფერი გამოვლინებებს წარმოადგენენ.

მაიავადი ფილოსოფოსები შეცდომით თვლიან, რომ კრიშნა აღსასრულებელი. უსხოვარი დროიდან ამ დანიშნულების
თვითმყოფადობას თავის მრავალ ექსპანსიებში კარგავს. დავიწყების გამო ისინი მოქცეულნი არიან სხვადასხვა სხეულებში:
გამოცდილებით ვიცით, რომ მატერიალურ სამყაროში ნაწილებად ადამიანებში, ცხოველებში, ნახევარღმერთებსა და სხვა. ასეთი
დაყოფის შემდეგ საგანი თავდაპირველ სახეს კარგავს. კრიშნა კი სხეულისეული განსხვავებანი უფლის ტრანსცენდენტური
სულიერი სამყაროს კუთვნილებაა, მაგრამ მაიავადი მსახურების დავიწყების გამო აღმოცენდება. მაგრამ როდესაც
ფილოსოფოსებს არ შესწევთ იმის გაგების უნარი, რომ აბსოლუტი ცოცხალი არსება კრიშნას ცნობიერების საშუალებით
ნიშნავს ერთს, რაც არ უნდა მიუმატო, და ერთს, რაც არ უნდა ტრანსცენდენტურ სამსახურს იწყებს, უმალ თავისუფლდება ამ
გამოაკლო. ასეთია აბსოლუტის გაგება. ილუზიისაგან.
სიბრძნის უკმარობის გამო ხშირად ილუზია გვიბინდავს გონებას ასეთი წმინდა სიბრძნის გაგება მხოლოდ ჭეშმარიტი სულიერი
და ვფიქრობთ, რომ კრიშნასაგან განცალკევებულად ვარსებობთ. მოძღვრისაგან არის შესაძლებელი. ამით შეიძლება იმ შეცდომის
თუმცა კრიშნას ცალკეული ნაწილაკები ვართ, მაინც მისნაირები თავიდან არიდება, რომ ცოცხალ არსება კრიშნას თანასწორია.
ვართ და მასთან ვართ. ცოცხალ არსებათა სხეულისეული სრულყოფილი ცოდნი კი იმაში გვარწმუნებს, რომ უზენაესი სული
განსხვავების რწმენა მაიაა, ანუ არარეალური ფაქტია. კრიშნა ყოველი ცოცხალი არსების უმაღლესი თავშესაფარია: თუ
ამას გვერდს ავუვლით, მატერიალური ენერგია გვაცთუნებს და
ყოველი ჩვენგანის დანიშნულებაა კრიშნას დაკმაყოფილება. საკუთარ თავს უფლისაგან სრულიად დამოუკიდებელ,
მხოლოდ მაიას გამო ფიქრობდა არჯუნა, რომ ნათესავებთან განცალკევეუბლ პიროვნებად წარმოგვადგენინებს.
წარმავალი სხეულისეული ურთიერთობა კრიშნასთან მარადიულ
სხეულისეულ ურთიერთობაზე მნიშვნელოვანი იყო. “გიტას” ამრიგად, სხვადასხვა დონის მატერიალური გაიგივების შედეგად
მთელი მოძღვრების მიზანიც ეს არის - კერძოდ, შეუძლებელია უმეცარნი კრიშნას ივიწყებენ. მაგრამ როდესაც ასეთი
ცოცხალი არსების, როგორც კრიშნას მარადიული მსახურის, თავგზააბნეული პიროვნებანი კრიშნას ცნობიერებას აფარებენ
კრიშნასგან განცალკევება: იმ შეგრძნებას კი, რომ იგი კრიშნასგან თავს, უნდა ვიწრმუნოთ, რომ განთავისუფლების გზას ადგანან.
განცალკევებული არსებაა, მაია ეწოდება. “ბჰაგავატამში” (2.10.6) დადატურებულია: განთავისუფლება
ნიშნავს კრიშნას მარადიული მსახურის (კრიშნას ცნობიერების)
ცოცხალ არსებებს, როგორც უზენაესის განცალკვებულ და მასთან დადგინებულ ყოფნას.
განუყოფელ ნაწილაკებს, თავიანთი დანიშნულება აქვთ

ლექსი 36 საქმიანობათა, არამედ ღვთისმოსავ საქმიანობათა ყოველ

ყოველ ცოდვილთა შორის უდიდეს ცოდვილადაც რომ რეაქციასაც ფერფლად აქცევს. არსებობს რეაქციის მრავალი
ითვლებოდე, ტრანსცენდენტური სიბრძნის ხომალდით იოლად სტადია: წარმოქმნის სტადია, სტადია, როცა რეაქცია ნაყოფს
გადაცურავ ტანჯვის ოკეანეს. იძლევა და უდავო რეაქცია. მაგრამ ცოცხალი არსების დადგენილი
მდგომარეობის შესახებ სრული ცოდნა ყველაფერს ფერფლად
შინა-არსი. კრიშნასთან ურთიერთობაში საკუთარი დადგინებული აქცევს, ყოველი რეაქცია, უსიტყვოდ მისაღებიც და
მდგომარეობის შეცნობა იმდენად მშვენიერია, რომ ადამიანი დამტკიცებადიც, ისპობა. ვედებში (“ბრიჰად-არანიაკა უპანიშადი”
არსებობისთვის ბრძოლის ოკეანის მტანჯველ ზვირთებს უმალ 4.4.22) ნათქვამია: იგი გადალახავს შრომის ღვთისმოსავ და ბიწიერ
აღწევს თავს. მატერიალური სამყარო ზოგჯერ შედარებულია რეაქციებსაც.
უმეცრების ოკეანეს, ზოგჯერ კი ცეცხლმოდებულ ტყეს. რაც არ
უნდა კარგი მოცურავე იყოს ადამიანი, ოკეანესთან ჭიდილი მასაც ლექსი 38
გაუჭირდება. თუკი ვინმე დახმარების ხელს გაუწვდის განწირულ ამ სამყაროში არაფერია ტრანსცენდენტურ სიბრძნესავით
მოცურავეს და ოკეანიდან ამოიყვანს, იგი უდიდესი მხსნელი ამაღლებული და წმინდა. იგი სრული მისტიციზმის მწიფე ნაყოფია
იქნება. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებისაგან მიღებული და ვინც ერთგული სამსახურით სრულყოფას მიაღწია, დროთა
სრულყოფილი სიბრძნე განთავისუფლების გზაა. კრიშნას განმავლობაში საკუთარ თავში დავანებული ამ ცოდნით
ცნობიერების ხომალდი ყველაზე უტყუარი და ყველაზე ინეტარებს.
ამაღლებული მხსნელია.
შინა-არსი. ტრანსცენდენტურ ცოდნაზე სულიერი შემეცნების
ლექსი 37 თვალსაზრისით ვსაუბრობთ. არ არსებობს ამ სიბრძნის სადარი
როგორც მოგიზგიზე ცეცხლი ფერფლად აქცევს ხის მორს, ო, ამაღლებული და წმინდა რამ. უმეცრება ჩვენი ტყვეობის, ცოდნა კი
არჯუნა, სიბრძნის ალიც ასევე შთანთქავს მატერიალურ - განთავისუფლების საშუალებას წარმოადგენს. ეს ცოდნა
საქმიანობათა ყოველ ცოდვას. ერთგული სამსახურის მწიფე ნაყოფია და როდესაც
ცოცხალიარსება ამ ღვთიურ სიბრძნეს შეიცნობს, არ დასჭირდება
შინა-არსი. საკუთარი მეს და უზენაესი მეობის, მათი მშვიდობისა და ბედნიერების სხვაგან ძებნა, ვინაიდან საკუთარ
ურთიერთობის შესახებ სრულყოფილი ცოდნა აქ ცეცხლთანაა თავში ჩაბრუნდება ნეტარებისათვის. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ეს
შედარებული. ცეცხლი შთანთქავს არა მხოლოდ ბიწიერ

ცოდნა და მშვიდობა კრიშნას ცნობიერებაში აღწევს მწვერვალს. ეს

არის “ბჰაგავად-გიტას” ბოლო შეგონება. შინა-არსი. მრავალ დადგენილ და განდობილ წერილთა შორის
“ბჰაგავად-გიტა” უპირველესია. ხალხს, რომელიც თითქმის
ლექსი 39 ცხოველთა დონეზეა დასული, არც სწამს, არც აღიარებულ
რწმენით აღსავსე ადამიანი, რომელმაც ტრანსცენდენტური განდობილ წერილთა ცოდნა აქვს; ზოგიერთები ერკვევიან მათში ან
სიბრძნის შემცნობად და გრძნობათა ბატონად დაიგულა თავი, მათგან ადგილების ციტირებაც შეუძლიათ, მაგრამ ამ სიტყვები
ღვთიური კურთხევის ღირსია და მალე უმაღლეს მშვიდობას რწმენა არ გააჩნიათ. ზოგს შეიძლება სჯეროდს ისეთი წმინდა
მიაღწევს. წერილებისა, როგორიცაა “ბჰაგავად-გიტა”, მაგრამ არ სწამდეს,
თაყვანს არ სცემდეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, შრი კრიშნას.
შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერებაში ასეთი ცოდნა შეიძლება მიიღოს
მან, ვისაც უფლის მტკიცე რწმენა აქვს, ვისაც უბრალოდ კრიშნას ასეთი ადამიანები კრიშნას ცნობიერებაში ვერ ჰპოვებენ
ცნობიერებაში მოქმედებით უმაღლესი სრულქმნა შეუძლია. ეს თავშესაფარს, ისინი ეცემიან. ზემოთ ნახსენები პიროვნებებიდან
რწმენა განხორციელდება ერთგული მსახურებით და - ჰარე კრიშნა, ისინი, ვისაც რწმენა ჩახშობია და ვინც იჭვნეულია, ვერავითარ
ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა წარმატებას ვერ აღწევენ. ადამიანები ღმრთისა და მისი განდობილი
რამა, ჰარე ჰარე - გალობით, რაც განასპეტაკებს გულს ყოველგვარი სიტყვების არმრწმენნი კარგს ვერაფერს პოულობენ ვერც ამ
მატერიალური სიბინძურისაგან. ამის გარდა, საჭიროა გრძნობათა სამყაროში, ვერც შემდეგში. მათ ბედნიერება არ ეღირსებათ.
დამორჩილება. ვისაც კრიშნას რწმენა აქვს და საკუთარ გრძნობათა ამიტომ ცოცხალი არსება განდობილ წერილთა პრინციპებს
გამრიგეა, ადვილად, ერთბაშად აღწევს სრულქმნას კრიშნას რწმენით უნდა გაჰყვეს და ამით თანდათანობით ამაღლდეს
ცნობიერებაში. სიბრძნის საფეხურებზე. მხოლოდ ეს დაეხმარება ცოცხალ არსებას
სულიერი შემეცნების ტრანსცენდენტურ წინსვლაში. სხვაგავარად
ლექსი 40 რომ ვთქვათ, ეჭვიან ხალხს სულიერი თავისუფლება არ უწერია.
მაგრამ უმეცარნი და ურწმუნონი, რომლებიც განდობილი ამიტომ მოწაფეობრივი თანმიმდევრობის დიადი აჩარების კვალს
წერილების ჭეშმარიტებას ეჭვით უყურებენ, ვერ აღწევენ ღმერთის უნდა გავყვეთ და ამით წარმატებას მივაღწიოთ.
ცნობიერებამდე; ისინი ეცემიან. ეჭვით გათანგული სულები არც
სიცოცხლეში და არც სიკვდილის შემდეგ ბედნიერებას ვერ
ჰპოვებენ.

ლექსი 41 არის დაკავშირებული, იგი თავადაც მიწიერების დონეს ვერ

ის, ვინც უფლის ერთგულ სამსახურშია, იღწვის, არად აგდებს ასცდება. მაგრამ მსხვერპლშეწირვა სრულყოფილია, თუკი
თავის საქმიანობათა ნაყოფს და თავისი ეჭვების ერთგული მსახურებით ასრულდება.
ტრანსცენდენტური ცოდნით გაანადგურა, მის განმტკიცებულ
გონებას ვეღარაფერი შეარყევს. ამრიგად, შრომის ბორკილები რაც შეეხება სულიერ საქმიანობებს, ისინიც ორად იყოფა: საკუთარი
ვეღარ შებოჭავს მას, ო, სიმდიდრის მპყრობელო. მეობის, ანუ საკუთარი დადგინებულ მდგომარეობის შეცნობა და
ჭეშმარიტება უზენაესი პიროვნების შესახებ. ის, ვინც “ბჰაგავად-
შინა-არსი. ის, ვინც მიჰყვება “ბჰაგავად-გიტას” სწავლებას, თავად გიტას” გზას მიჰყვება, ადვილად ხვდება სულიერი სიბრძნის ამ
ღმრთაებრივი პიროვნების ნაბოძებს, ტრანსცენდენტური სიბრძნის ორი მნიშვნელოვანი განაყოფის არსს. მას არ გაუჭირდება იმის
წყალობით ყოველგვარი ეჭვისაგან თავისუფლდება. როგორც გაგება, რომ სული უფლის განუყოფელი ნაწილაკია. ასეთი ცოდნა
უფლის განუყოფელი ნაწილაკი, კრიშნას ცნობიერებაში სასიკეთოა, ვინაიდან მისი საშუალებით პიროვნება ადვილად
დადგინებული საკუთარი მეობის შემცნობი ხდება და შრომის სწვდება უფლის ტრანსცენდენტურ საქმიანობებს.
მონაგარის ტყვეობას თავს აღწევს.
ამ თავის დასაწყისში თავად უზენაესი უფალი საუბრობდა თავის
ლექსი 42 საქმიანობებზე. ის, ვისაც არ ესმის “გიტას” სწავლებანი, ურწმუნოა
ამიტომ უმეცრების გამო შენს გულში აბორგებული ეჭვები ცოდნის და ითვლება, რომ არასწორად იყენებს ღვთივბოძებულ
იარაღით ჩაკალი, იოგას წვრთით თავდაჯერებულო, ო, ბჰარატავ, ნაწილობრივ დამოუკიდებლობას. ის, ვისაც ასეთი სწავლების
აღსდექ და იბრძოლე!... მიუხედავად არ ესმის მაინც უფლის, როგორც მარადიული,
ნეტარებით აღსავსე, ყოვლისმცოდნე ღმრთაებრივი პიროვნების
შინა-არსი. იოგას სისტემას, რომელიც უფალმა ამ თავში გვასწავლა, ჭეშმარიტი ბუნება, უდაოდ ბრიყვია.
ეწოდება სანატანა-იოგა, ანუ ცოცხალი არსების მიერ
შესრულებული მარადიული საქმიანობები. ამ იოგაში არის უგუნურების დაძლევა კრიშნას ცნობიერების პრინციპების
მსხვერპლშეწირვათა ორი განაყოფი: ერთს ეწოდება პირადი თანდათანობით მიღებით შეიძლება. კრიშნას ცნობიერება იღვიძებს
მიწიერი საკუთრების შეწირვა, მეორეს კი - ცოდნა საკუთარი ნახევარღმერთებისათვის შესრულებული სხვადასხვა სახის
მეობის შესახებ, რაც წმინდა სულიერი ცოდნაა. თუ პირადი მსხვერპლშეწირვებით, ბრაჰმანისადმი მსხვერპლშეწირვებით,
მატერიალური საკუთრების შეწირვა სულიერ რეალიზაცისთან არ მსხვერპლშეწირვებით უბიწოებისა თუ ოჯახური ცხოვრების

მიმართ, გრძნობათა მართვაში, მისტიური იოგას პრაქტიკაში, ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად-
ეპითიმიებში, მატერიალურ საკუთრებაზე უარის თქმაში, ვედების გიტას” მეოთხე თავზე, რომელი ტრანსცენდენტურ ცოდნას ეხება.
შესწავლასა და ვარნაშრამა-დჰარმას სახელით წოდებულ
სოციალურ ინსტიტუტში მონაწილეობით. ყოველი ეს ძირითადად ↑თავი მეხუთე
მსხვერპლშეწირვის სახელით არის ცნობილი და დამყარებულია კარმა-იოგა ანუ კრიშნას ცნობიერებაში მოქმედების იოგა
მოწესრიგებულ მოქმედებებზე, რომელთაგან უმნიშვნელოვანეს
ფაქტორს თვითშეცნობა წარმოადგენს. ლექსი 1
არჯუნამ თქვა: ო, კრიშნა, ჯერ შრომისაგან განდგომას მირჩევ,
ის, ვინც სწორედ ამ მიზანს ეძიებს, “ბჰაგავად-გიტას” გულითადი შემდეგ კი კვლავ ერთგულებით შრომისაკენ მომიწოდებ. გთხოვ,
მოსწავლეა; ვისაც კრიშნაში ეჭვი ეპარება, დაცემის მსხვერპლი გამარკვიე, რომელია ამ ორთაგან უფრო სასიკეთო?
ხდება. ამიტომ ადამიანს ეძლევა რჩევა - “ბჰაგავად-გიტა” ან
ნებისმიერი სხვა წმინდა წერილი ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის შინა-არსი. “ბჰაგავად-გიტას” მეხუთე თავში უფალი გვირჩევს, რომ
ხელმძღვანელობით, მსახურებისა და მინდობის საშუალებით გამოფიტულ სპეკულაციურ მსჯელობებს ერთგულ სამსახურში
შეისწავლოს. ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვარი უხსოვარი დროიდან შრომა სჯობია. ერთგული სამსახური ტრანსცენდენტურია და
მომდინარე მოწაფეობრივ თანმიმდევრობას მიეკუთვნება და ამიტომ იოლიც, ვინაიდან ცოცხალ არსებას შრომის თანმხლები
არასოდეს გადაუხვევს უფლის სწავლების გზიდან. ეს სწავლება კი რეაქციებისაგან ათავისუფლებს. მეორე თავში განხილული იყო
მილიონობით წლის წინათ გადაეცა მზის ღმერთს, ვისგანაც საწყისი ცოდნა სულისა და მატერიალურ სხეულში მისი ტყვეობის
“ბჰაგავად-გიტას” დარიგებებმა მიწიერ სამეფომდე მოაღწია. შესახებ, ამასთან მითითებული მატერიალური ტყვეობიდან თავის
ამიტომ ადამიანი “ბჰაგავად-გიტას” გზას ისე უნდა გაჰყვეს, დაღწევის გზა ბუდჰი-იოგას, ანუ ერთგული სამსახურის
როგორც ეს თავად “გიტაშია” მოცემული და ერიდოს თავკერძა, მეშვეობით. მესამე თავი ეძღვნებოდა ცოდნის გარკვეულ
პირადი განდიდებისკენ მსწრაფელთ, რომლეიც სხვებსაც აცდენენ საფეხურზე მყოფი პიროვნების თავისუფლებას ნებისმიერი
ჭეშმარიტი გზიდან. უფალი უდაოდ უზენაესი პიროვნებაა და მისი მოვალეობის შესრულებისაგან. მეოთხე თავში კი უფალმა აუხსნა
ქმედებანი ტრანსცენდენტურია. ვისაც ეს ესმის, არჯუნას, რომ მსხვერპლად გაღებული ყოველი საქმიანობის
განთავისუფლებული პიროვნება გახლავთ “ბჰაგავად-გიტას” მწვერვალი სიბრძნეა. ამავე თავის დასასრულს უფალმა არჯუნას,
შესწავლის დაწყებამდე. სრულყოფილი ცოდნით ძალმოსილს, გამოფხიზლებისა და
ბრძოლისაკენ მოუწოდა.

ერთდროულად ერთგულებით შრომისა და ცოდნით უმოქმედობის – სხეულში, რითაც სამუდამოდ გაიგრძელებს ტყვედყოფნის
მნიშვნელობის ხაზგასმით უფალმა საგონებელში ჩააგდო არჯუნა, ხვედრს.
რომელმაც აღარ იცოდა, რა გზას დასდგომოდა. არჯუნამ გაიგო,
რომ განდეგილობას გრძნობათა დაკმაყოფილებისათვის “შრიმად-ბჰაგავატამში” (5.5.4-5) ეს ასეა დადასტურებული:
ყოველგვარი გარჯისა თუ მცდელობის შეწყვეტა მოჰყვება; მაგრამ “გრძნობათა დაკმაყოფილებაზე ფიქრმა ხალხი სიგიჟემდე მიიყვანა
თუკი ადამიანმა ერთგულ სამსახურში უარი უნდა თქვას უქმად და გონებიდან ამოუდგო, რომ ტანჯვით აღსავსე ახლანდელი
ყოფნაზე და უნდა იშრომოს, მაშინ როგორ აღიკვეთება შრომა? ე.ი. სხეული მათი წარსული კარმიული საქმიანობების შედეგია. ეს
არჯუნა თვლის, რომ სანიასა, ანუ ცოდნით განდეგილობა სხეული წარმავალია, ნიადაგ ათასგვარ უსიამოვნებას აყენებს
ყოველგვარი საქმიანობის შეწყვეტას ნიშნავს, რაკი შრომა და ცოცხალ არსებას, ამიტომ გრძნობათა მსახურად არ უნდა იქცეს
განდეგილობა ერთმანეთთან შეუთავსებლად ეჩვენება. როგორც კაცი. ბედისწერის მსხვერპლია იგი, ვისაც არ აინტერებს საკუთარი
ჩანს, მას არ ესმის, რომ ღვთიური ცოდნით შესრულებულ შრომას ჭეშმარიტი “მე”. სანამ ამას არ შეიცნობს, ადამიანი გრძნობათა
არ ახლავს რაიმე შედეგი. ამ უშედეგობის თვალსაზრისით იგი დაკმაყოფილებისათვის განკუთვნილი კარმიული შრომის უღელს
უქმად ყოფნის ტოლფასია. ამიტომაც შფოთავს არჯუნა, რა გზას ვერ მოიშორებს და საკუთარ სურვილთა მონობით
დაადგეს – ზურგი აქციოს შრომას თუ სრული ცოდნის მადლით ცნობიერებადაბინდულმა სხეულიდან სხეულში უნდა
იშრომოს. გადაინაცვლოს. კარმიული მიზნები რომც უბნელებდეს
ცნობიერებას და უმეცრების ბინდი ეღობებოდეს, ცოცხალმა
ლექსი 2 არსებამ მაინც უნდა სცადოს ვასუდევასადმი ერთგული
ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: შრომისაგან განდგომაცა და სამსახურითა და სიყვარულით გაინათოს ცხოვრება. მხოლოდ
ერთგულებით შრომაც სიკეთედ წაადგება განთავისუფლების მაშინ მიეცემა მას მატერიალური ყოფისაგან თავის დაღწევის
მსურველს. მაგრამ ამ ორიდან ერთგულ სამსახურში გარჯა სჯობია საშუალება”.
უქმად ყოფნას.
ამიტომ ჯნანა (ანუ ცოდნა იმისა, რომ მე ეს ჩემი მატერიალური
შინა-არსი. კარმიული საქმიანობები (გრძნობათა სხეული კი არა, ტრანსცენდენტური სული ვარ) საკმარისი არ არის
დაკმაყოფილებისათვის შფოთვა-გარჯა) მიწიერების ტყვედ აქცევს განთავისუფლებისათვის. საჭიროა ტრანსცენდენტური სულის
ადამიანს. სანამ იგი ოფლს ღვრის სხეულს სასიკეთოდ, მდგომარეობაში მოქმედება, სხვაგვარად მატერიალური ტყვეობა
აუცილებლად მოუწევს გადასახლება სხვადასხვა ნივთიერ გარსში გარდუვალია.

კრიშნას ცნობიერებით მოქმედება სრულიად გასხვავდება სამსახურში უნდა დავასაქმოთ. კრიშნას ცნობიერებით მოქმედების
მოქმედებათაგან კარმიულ საფეხურზე. სრული სიბრძნით ქმედება ეს სრულყოფილი გზა გაცილებით სჯობია მაიავადების სკოლის
აძლიერებს ცოცხალი არსების მიერ ჭეშმარიტი ცოდნის სანიასებისთვის დამახასიათებელ რაგინდ დიდ და მკაცრ
განვითარებას. კრიშნას ცნობიერების გარეშე კარმიული ხელოვნურ აღკვეთებს.
საქმიანობებისაგან უბრალო განდგომა ვერ განწმენდს ადამიანის
გულს. უამისოდ კი ცოცხალი არსება კარმიულ დონეზე უნდა ლექსი 3
დარჩეს. მხოლოდ კრიშნას ცნობიერებაში შესრულებული ო, მკლავმაგარო არჯუნა, ის, ვინც გულგრილია შრომის შედეგთა
საქმიანობა თავისთავად დაეხმარება, თავი დააღწიოს მიწიერი მიმართ – არც სძულს და არც შენატრის მათ, მუდამ განდეგილია.
შრომის შედეგებს. ამისათვის არ დასჭირდება მატერიალურ ასეთმა პიროვნებამ აიხსნა ყოველგვარი ორმაგობის უღელი,
დონეზე ჩამოსვლა. მოქმედება კრიშნას ცნობიერებაში ყოველთვის ადვილად დააღწია თავი მატერიალურ ტყვეობას და სრული
უფრო მაღლა დგას, ვიდრე უქმად ყოფნა, რომელსაც მუდამ განთავისუფლებით კურთხეულია.
დაცემის საფრთხე ახლავს. განდგომა კრიშნას ცნობიერების გარეშე
არასრულყოფილია, როგორც “ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუში” შინა-არსი. ის, ვინც კრიშნას ცნობიერებას ბოლომდე მიენდო,
(1.2.258) შრილა რუპა გოსვამი ადასტურებს: განდეგილია, ვინაიდან მას აღარ აღელვებს საკუთარ საქმიანობათა
შედეგები, კარგია ის თუ ცუდი. ასეთი განდეგილი, რომელიც
“როდესაც განთავისუფლების მოწადინე პიროვნებები უარს გატაცებით ასრულებს უფლის ტრანსცენდენტურ სასიყვარულო
ამბობენ ღმრთაებრივ პიროვნებასთან დაკავშირებულ სამსახურს, სიბრძნეს ზიარებულია – ესმის საკუთარი
საქმიანობებზე, ისინი მიწიერებას თავს ვერ აღწევენ და მათ დადგინებული მდგომარეობა უზენაესთან ურთიერთობაში; იცის,
განდეგილობას არასრულყოფილი განდეგილობა ეწოდება.” რომ კრიშნა ერთი მთლიანობაა და ყველა სხვა, მათ შორის
განდეგილობა ჭეშმარიტია მაშინ, თუ მას ახლავს ცოდნა: თავადაც, მისი განუყოფელი ნაწილია. ასეთი ცოდნა
ყველაფერი უფალს ეკუთვნის და არავისა აქვს რაიმეზე სრულყოფილია.
საკუთრების უფლება. ადამიანმა სწორედ ეს უნდა გაიგოს – არავის
არაფერი ეკუთვნის თვინიერ უფლისა. აქედან ისმის კითხვა: რა კრიშნასთან თანაბრობის კონცეფცია არასწორია, ვინაიდან ნაწილი
აზრი აქვს განდეგილობას, როცა ყველაფერი კრიშნას საკუთრებაა მთელს ვერასოდეს გაუტოლდება. ცოდნას თვისობრივი
და ადამიანი თავისთავად ყოვლისაგან განრიდებული გამოდის. მსგავსებისა და განსხვავების შესახებ ადამიანი ჭეშმარიტ
ვინაიადნ უფალია ყოვლისმპყრობელი, ყველაფერი კრიშნას სიბრძნემდე მიჰყავს, რის შემდეგაც მის გულსა და გონებას აღარ

შესძრავს რაიმესკენ ლტოლვა ან რაიმეზე წუხილი. მისი ჭკუა ვისაც ესმის, რომ სამყაროს ანალიტიკური შესწავლითა (სანქჰია-
თავისუფალია ორმაგობისაგან, რადგან ერთი მიზანი ამოძრავებს – იოგა) და ერთგული სამსახურით (კარმა-იოგა) მიღწეული
ყველაფერი კრიშნასათვის სრულდება. ორმაგობების საფეხურს მდგომარეობა ერთნაირია, ორივე გზას ერთ დონეზე აღიქვამს, მისი
გაცილებული იგი ამ მატერიალურ სამყაროშივე ყოვლისხედვა ჭეშმარიტია და სწორი.
განთავისუფლებულია.
შინა-არსი. ფილოსოფიური კვლევის დანიშნულებას ცხოვრების
ლექსი 4 საბოლოო მიზნის მიგნება წარმოადგენს. ვინაიდან ცხოვრების
მხოლოდ უმეცარნი განასხვავებენ ერთმანეთისაგან ერთგულ საბოლოო მიზანი თვითრეალიზაციაა, არ არსებობს განსხვავება ამ
მსახურებას (კარმა-იოგას) და მატერიალური სამყაროს ორი პროცესით: სანქჰია-იოგათი და კარმა-იოგათი მიღებულ
ანალიტიკურ შესწავლას (სანქჰია-იოგას). სწავლულნი კი თვლიან, დასკვნებს შორის. მეცნიეული შესწავლის (სანქჰიას) შედეგად
რომ ერთ-ერთ ამ გზაზე მდგარი ორივეს შედეგს მოიმკის. ადამიანი მიდის დასკვნამდე, რომ ცოცხალი არსება მატერიალური
სამყაროს ნაწილი კი არა, უმაღლესი სულიერი მთელის ნაწილია.
შინა-არსი. მატერიალური სამყაროს ანალიტიკური შესწავლის ამიტომ ტრანსცენდენტური სული მატერიალური სამყაროს მიღმაა
ობიექტი თავად მატერიალური სამყაროს სულია – ვიშნუ, ანუ და მისი მოქმედებები უზენაესს უკავშირდება. კრიშნას
ზესული. უფლის ერთგულ სამსახურს ზესულის მსახურებაც ცნობიერებაში ყოფნა მისი დადგინებული მდგომარეობაა. პირველ
მოსდევს. სანქჰიას ფილოსოფიის ჭეშმარიტი მცოდნე ჯერ პროცესში, სანქჰიაში, საჭიროა მატერიის ბორკილების მსხვრევა,
მატერიალური სამყაროს ფესვს, ვიშნუს, ეძიებს, შემდეგ კი მეორეში კი კრიშნას ცნობიერებით შრომისადმი მიჯაჭვა.
სრულყოფილი ცოდნით უფლის, მთლიანი ხის, მსახურებას იწყებს. სინამდვილეში ორივე პროცესი ერთი და იგივეა, თუმცა ერთი
ამიტომ ეს ორი გზა (კარმა-იოგა და სანქჰია-იოგა) ერთმანეთისაგან შეხედვით პირველს მიწიერებისაგან ჩამოშორება მოჰყვება, მეორეს
არსებითად არ განსხვავდება, ვინაიდან ორივეს თვალი კი – შრომასთან მჭიდრო კავშირი. მატერიისგან განჯაჭვულობა და
მიპყრობილია ვიშნუსაკენ. ვისაც ეს საბოლოო მიზანი არ ესმის, კრიშნასადმი მიჯაჭვულობა ერთი და იგივეა. ის, ვინც ამას ხედავს,
ამბობს: სანქჰია და კარმა-იოგა სხვადასხვაა, მაგრამ ყველაფერს ჭეშმარიტად აღიქვამს.
ღვთითსწავლულმა იცის, რა მიზანი აერთიანებს ამ ერთი
შეხედვით განსხვავებულ გზებს. ლექსი 6
ლექსი 5

ყოველგვარ საქმიანობათაგან განდგომა ვერავის გააბედნიერებს. ვაიშნავი სანიასები ბედნიერნი არიან თავიანთი ერთგული
ბრძენკაცი უფლის ერთგულ სამსახურს ირჩევს და უმალ ტრანსცენდენტური მოღვაწეობით და უფრო დიდი ბედნიერება
მაღლდება უზენაესამდე. ელოდებათ – საბოლოოდ ღმერთის სასუფეველში
დამკვიდრდებიან. ზოგჯერ მაიავად სანიასებს თვითრეალიზაციის
შინა-არსი. არსებობენ ორნაირი სანიასები, ანუ განდეგილები: გზის ბოლომდე გავლა არ ძალუძთ და ხელს ჰკიდებენ
პირველნი – მაიავადი სანიასები სწავლობენ სანქჰიას ფილოსოფიას, საქველმოქმედო მოღვაწეობას, რომელიც მაინც მატერიალისტური
მეორენი ვაიშნავი სანიასები კი “ბჰაგავატამის” სიბრძნეს, საქმიანობაა მხოლოდ. აქედან დასკვნა, რომ კრიშნას ცნობიერების
რომელშიც “ვედანტა-სუტრების” ჭეშმარიტი კომენტარებია საქმიანობით დაკავებულნი უფრო წარმატებულნი არიან იმ
მოცემული. “ვედანტა-სუტრები” აინტერესებთ მაიავად სანიასებთან შედარებით, რომლებიც უბრალოდ თავს იქცევენ
სანიასებსაც, მაგრამ მხოლოდ საკუთარი კომენტარებით, რომელიც მსჯელობით – რა არის და რა არ არის ბრაჰმანი. მრავალი
შარირაკა-ბჰაშიას სახელითაა ცნობილი და შანკარაჩარიას დაბადების შემდეგ მათაც შეიძლება კრიშნას ცნობიერებამდე
ეკუთვნის. მიაღწიონ.
ბჰაგავატას სკოლის მოსწავლეები, პანჩარატრიკის დანაწესების ლექსი 7

თანახმად, ერთგულად ემსახურებიან უფალს. ვაიშნავი სანიასები ერთგულ სამსახურში მაშვრალი, სულგანსპეტაკებული და
თუმცა შორს არიან მატერიალური ინტერესებისაგან, უფლის საკუთარ გულისთქმის მომთოკავი სასურველია ყველასათვის და
ტრანსცენდენტურ სამსახურში ათასგვარ საქმიანობას ეწევიან. ყველა ძვირფასია მისთვის. ასეთ კაცს თავისი შრომის ნაყოფი
არასოდეს მოაქცევს ტყვეობაში.
მაიავადი სანიასები, რომლებიც სანქჰიასა და ვედანტას სწავლობენ,
გაუთავებლად სიტყვამრავლობენ, მსჯელობენ, მაინც ვერ გრძნობენ შინა-არსი. ის, ვინც კრიშნას ცნობიერებით განთავისუფლებისაკენ
უფლის მსახურების ნექტარის გემოს. როცა მობეზრდებათ ან მიიწევს, ძვირფასია ყოველი ცოცხალი არსებისათვის და ყოველი
იღლებიან ბრაჰმანზე მოჩვენებითი განსჯა-კამათით, თავს ცოცხალი არსებაც ძვირფასია მისთვის. ასეთი პიროვნება ხედავს,
აფარებენ “ბჰაგავატამს”, თუმცა სწორად არ ესმით იგი და მისი რომ ყოველი კრიშნას უკავშირდება სწორედ ისევე, როგორც ხის
შესწავლაც უჭირთ. კვლავ მიმართავენ მშრალ, არაფრისმთქმელ ფოთლებია განუყოფელი ხისგან. მან მშვენივრად იცის, რომ ხის
მსჯელობებსა და იმპერსონალისტურ ინტერპრეტაციებს, რითაც ფესვების მორწყვით ხის ფოთლებიცა და რტოებიც წყურვილს
მაიავადი სანიასები ვერაფერს აღწევენ.

იკლავენ. კუჭისათვის საკვების მიწოდების შემდეგ ენერგია მთელ ველზე არჯუნა, სინამდვილეში, დამოუკიდებლად არც იბრძოდა.
სხეულს გადაეცემა თავისთავად. იგი სრული კრიშნას ცნობიერებით მოცული მისსავე ბრძანებებს
ასრულებდა. ასეთი პიროვნება არასოდეს ხდება თავისი
ვინაიდან კრიშნას ცნობიერებაში მშრომელი ადამიანი ყველას ნამოქმედარის ტყვე.
მსახურია, იგი უაღრესად სასურველი კაცია ყველასათვის, ყველა
კმაყოფილია ამ ცნობიერებადაწმენდილი, ჭკუადამორჩილებული ლექსები 8-9
კაცის შრომით. მისი აზრი მარად მიქცეულია კრიშნასკენ, არც თუმცა ღვთაებრივი ცნობიერებით მადლცხებული პიროვნება
არასოდეს გადაუხვევს ამ გზიდან და არც არასოდეს შეასრულებს ხედავს, ისმენს, ეხება, ყნოსავს, ჭამს, მოძრაობს, სძინავს და
სხვა რამ სამსახურს. მას სმენას არ სტაცებს კრიშნასთან სუნთქავს, შინაგანად მუდამ ესმის, რომ სინამდვილეში იგი
დაკავშირებული ამბების გარდა რაიმეს მოსმენა, არც სურს სადმე არაფერს აკეთებს. ვინაიდან ლაპარაკის, გაცემის, მიღების ან
წასვლა, თუკი ეს კრიშნასთან არ არის დაკავშირებული, გული არ თვალის გახელა-დახუჭვისას მუდამ გაცნობიერებული აქვს, რომ ეს
მიუწევს, ჭამოს, რაც კრიშნასათვის არ არის შეთავაზებული. მხოლოდ ხორციელი გრძნობები ურთიერთქმედებენ, თვითონ კი
ყოველივე ამის მიღმაა.
ამიტომ მისი გრძნობები ღვთის დიდი სიყვარულით არის
მოწესრიგებული. ადამიანი, რომელსაც საკუთარი სურვილების შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება წმინდა
სადავე ხელთ უპყრია, არავის აყენებს ტკივილსა და შეურაცხყოფას. ცხოვრებას ეწევა. ამიტომ არაფერი აქვს საერთო იმ საქმიანობასთან,
ვინმემ შეიძლება იკითხოს: “მაშინ არჯუნა რატომ აყენებდა სხვებს რომელიც დამოკიდებულია ხუთ უშუალო და არაუშუალო
ტკივილს ბრძოლაში, იგი ხომ კრიშნას ცნობიერი იყო?!” ეს მიზეზზე: შემსრულებელზე, შრომაზე, მდგომარეობაზე,
მხოლოდ ერთი შეხედვით ჩანს, რომ არჯუნა ვინმეს არ ინდობდა, ძალისხმევასა და ბედზე. რაკი იგი კრიშნას ტრანსცენდენტური
ვინაიდან (როგორც მეორე თავშია განმარტებული) ბრძოლის სასიყვარულო სამსახურითაა დაკავებული, ეს მიზეზი მისი
ველზე განგმირული ყოველი ადამიანი განაგრძნობდა ცნობიერებისა და ყოფის გარეთ რჩება. ერთი შეხედვით, იგი
ინდივიდუალურ არსებობას, რადგან სულის მოკვლა სხეულითა და გრძნობებით ჩვეულებრივ მოქმედებს, მაგრამ მუდამ
შეუძლებელია. კურუკშეტრას ბრძოლის ველზეც, სადაც არჯუნა სწამს, რომ მისი ჭეშმარიტი დანიშნულება სულიერი საქმიანობაა.
იბრძოდა, სულიერად არავინ მომკვდარა. ისინი მხოლოდ მატერიალურ ყოფაში გრძნობები სხეულს ემსახურებიან, კრიშნას
გარდაიცვალნენ კრიშნას ბრძანებით, რომელიც თავად ცნობიერებაში კი ისინი კრიშნას მსახურნი არიან.
იმყოფებოდა იქ. აქედან გამოდის, რომ კურუკშეტრას ბრძოლის

კრიშნას ცნობიერი პიროვნება მუდამ თავისუფალია, თუმცა ცხადია, მას აღარ ადარდებს საკუთარ მოქმედებათა შედეგები,
გარეგნულად ჩვეულებრივ საქმიანობს. მხედველობა და სმენა წმინდა იქნება იგი თუ ცოდვილი. ხორციელი სხეულიც კი,
ცოდნის მისაღები გრძნობითი ქმედებებია, მაშინ, როდესაც რომელიც უფალმა გარკვეული მოქმედებების შესასრულებლად
მოძრაობა, ლაპარაკი, სუნთქვა და სხვ. შრომისათვისაა გვიბოძა, შეიძლება დავასაქმოთ კრიშნას ცნობიერებაში. მაშინ იგი
განკუთვნილი. გრძნობები გავლენას არ ახდენენ უფლის ცოდვით არ დამძიმდება, დარჩება ბიწიერებათაგან შეუხებელი
მსახურზე, არც არაფერი იტაცებს თვინიერ უფლის მარადიული ისევე, როგორც წყალში არ სველდება ლოტოსის ფურცელი.
სიყვარულისა.
უფალი ამბობს “ბჰაგავად-გიტაში” (3.30): “მთელი საქმიანობები მე
ლექსი 10 (კრიშნას) მომიძღვენი”. დასკვნა ისაა, რომ კრიშნას ცნობიერების
შინა-არსი. მას, ვინც აიხსნა მიწიერი ყოფიერების ჯაჭვი და ისე გარეშე ადამიანი ხორციელი გარსისა და მიწიერი გრძნობების
შეუდგა მოვალეობის აღსრულებას, ვინც უზენაეს უფალს უძღვნის სასიკეთოდ მოქმედებს. მაგრამ კრიშნას ღვთიურ სიბრძნეს
ყოველივეს, რაც აბადია, ცოდვითი საქმიანობა ვერ შეეხება, ნაზიარები პიროვნება იმ ცოდნით იღწვის, რომ სხეულიც კრიშნას
როგორც ლოტოსის ყვავილს ვერ დაასველებს წყალი. ეკუთვნის, რის გამო იგი უფალს უნდა ვამსახუროთ.
შინა-არსი. აქ ბრაჰმანი ნიშნავს “კრიშნას ცნობიერებაში”. ლექსი 11

მატერიალური სამყარო ბუნების სამი მოდუსის გამოვლინებათა იოგები ამსხვრევენ რა მიწიერი სამყაროს შემბორკავ ჯაჭვს,
ჯამია, რასაც პრადჰანა ეწოდება. ვედური ჰიმნები და “ბჰაგავად- სხეულით, ცნობიერებით, გონებითა და გრძნობებით მხოლოდ
გიტაში” (14.3) მამა იონირ მაჰად ბრაჰმა მიგვანიშნებს, რომ განწმენდისათვის იღწვიან.
მატერიალურ სამყაროში ყველაფერი ბრაჰმანის გამოვლინებაა; და
თუმცა შედეგები განსხვავებული სახით ვლინდება, ყოველი შინა-არსი. როდესაც ადამიანი, კრიშნას ცნობიერებას მინდობილი,
მსგავსია მიზეზისა. “შრი იშოპანიშადში” ნათქვამია, რომ კრიშნას დასაკმაყოფილებლად მოქმედებს, მისი სხეულით,
ყველაფერი უზენაეს ბრაჰმანთან, ანუ კრიშნასთან არის ცნობიერებით, გონებითა თუ გრძნობებით შესრულებული
დაკავშირებული, ყოვლისმფლობელიც იგია. ნებისმიერი ქმედება განწმენდილია მიწიერი სიბინძურისაგან.
არავითარი მატერიალური რეაქცია არ მოჰყვება ასეთი პიროვნების
ვისაც სრულად აქვს შეგნებული, რომ ყველაფერი კრიშნას საქმიანობას. პირიქით, ეს წმინდა საქმეთა შესრულებაა, რომელთაც
კუთვნილია და ყველაფერი უფლის სამსახურს უნდა მოხმარდეს, ჩვეულებრივ სად-აჩარა ეწოდება.

“ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუში” (1.2.187) შრი რუპა გოსვამი ამას ასე შინა-არსი. განსხვავება კრიშნას ცნობიერების მადლცხებულსა და
ახასიათებს: “პიროვნება, რომელიც კრიშნას ცნობიერებით სხეულისეული რწმენით შეპყრობილს შორის ის არის, რომ
მოქმედებს, ანუ სხვა სიტყვებით – კრიშნას ემსახურება, პირველი მიჯაჭვულია კრიშნაზე, მეორე კი საკუთარ მოქმედებათა
განთავისუფლებულია მატერიალურ სამყაროშივე. მიუხედავად შედეგებზე. უფლის საამებლად მშრომელს არ აღელვებს – მოიგებს
იმისა, რომ შეიძლება ათასგვარ ეგრეთწოდებულ მიწიერ თუ იზარალებს. “ბჰაგავატამში” განმარტებულია, რომ მოქმედების
საქმიანობას ასრულებდეს.” შედეგზე ღელვის მიზეზი ცოცხალი არსების ორმაგობის რწმენით,
ანუ აბსოლუტური ჭეშმარიტების შესახებ ცოდნის გარეშე
ასეთს არ გააჩნია ცრუ გაგება საკუთარი “მე”-სი, ვინაიდან სჯერა, მოქმედებაა. კრიშნა არის უზენაესი აბსოლუტური ჭეშმარიტება,
რომ თვითონაც და მისი სხეულიც კრიშნას ეკუთვნის. როდესაც ღმრთაებრივი პიროვნება, რომლის ცნობიერებიდან
კრიშნას სამსახურში იყენებს სხეულს, ჭკუას, გონებას, სიტყვებს, გამორიცხულია ორმაგობა. ყოველივე არსებული კრიშნას ენერგიის
სიცოცხლეს, სიმდიდრესა და საერთოდ ყველაფერს, რაც გააჩნია, პირმშოა. ამიტომ მისი ცნობიერების საუფლოში მოქმედება
უმალ უკავშირდება კრიშნას, ერწყმის მას და მოკლებულია აბსოლუტურ დონეზე მიმდინარეობს – ტრანსცენდენტურია და
დამოუკიდებლად არსებულ მეობას. არ ახასიათებს ცრუ გაგება მატერიალური მიზეზი არ გააჩნია. ამიტომ კრიშნას მინდობილი
საკუთარი თავისა, რაც არწმუნებს იმაში, რომ იგი ის სხეულია, პიროვნება მშვიდობით არის აღსავსე. გრძნობათა დაკმაყოფილების
რომელიც შემოგარსვია მას. კრიშნას ცნობიერების სრულყოფილ ანგარიშს გამოდევნებული კაცი ვერ აღწევს ასეთ
საფეხურზე პიროვნება ასე არ განსჯის – მან იცის, რომ ეს სხეული უდრტვინველობას. შეცნობა იმისა, რომ არ არსებობს რაიმე კრიშნას
უფლის ნებით ებოძა – თავად კი ამ სხეულში გამომწყვდეული გარდა, მშვიდობისა და უშიშროების საწინდარია. ეს არის კრიშნას
სულია. ცნობიერების საიდუმლოება.
განუხრელად ერთგული სული ჭეშმარიტ მშვიდობას აღწევს, როდესაც ხორცშესხმული ცოცხალი არსება თავად განაგებს
ვინაიდან უფალს სთავაზობს ყოველ მონაგარს; ის კი, ვინც ღმერთს საკუთარ ბუნებას, შინაგანი ხმა ზურგს აქცევინებს ყოველგვარ
განეშორა და დახარბებული ისაკუთრებს, რაზედაც ხელი ქმედებათა მიმართ, ბედნიერად ცხოვრობს ცხრაკარიან ქალაქში
მიუწვდება, ტყვეობაში ექცევა. (მატერიალურ სხეულში), არც შრომობს და არც სხვისგან მოითხოვს
შრომას.

შინა-არსი. ხორცშესხმული სული ცხრაკარიან ქალაქში ცხოვრობს. ამიტომ კრიშნას ცნობიერებასთან დაკავშირებული პიროვნება აღარ
სხეულში, ანუ ხატოვნად რომ ვთქვათ, სხეულის ქალაქში მყოფი ჰმონებს მატერიალური სხეულის როგორც გარეგან, ასევე შინაგან
ქვეშეცნეულად მოქმედებს ამ სხეულისათვის დამახასიათებელი ძალას.
ბუნების მოდუსების რკალში. ასე ემორჩილება სხეულს სული,
მაგრამ თუ მოისურვებს, შეუძლია თავი დააღწიოს ასეთ მონობას. ლექსი 14
თავისი უმაღლესი ბუნების დავიწყების გამოა მხოლოდ, რომ იგი ხორცშესხმული სული საკუთარი სხეულის ქალაქის ბატონ-
საკუთარ თავს მატერიალურ სხეულთან აიგივებს და ამიტომაც პატრონია, არც საქმე, არც უქმე, არც საქმიანობის ნაყოფი არ
იტანჯება. კრიშნას ცნობიერებით მას შეუძლია აღიდგინოს თავისი აინტერესებს, არც აიძულებს სხვას იმოქმედოს. სამყაროში
ჭეშმარიტი მდგომარეობა და ამით თავი დააღწიოს ხორციელ ყოველივე ეს მატერიალური ბუნების მოდუსების ძალისამებრ
საპყრობილეს. როდესაც ადამიანი კრიშნას ცნობიერებას ეზიარება, სრულდება.
უმალვე სცილდება სხეულის ნებისმიერ მოქმედებებს. ამგვარად
აწესრიგებს საკუთარ შემეცნებას, სრულიად იცვლის შინა-არსი. ცოცხალი არსება, როგორც ეს განმარტებული იქნება
შეხედულებებს და ბედნიერად ცხოვრობს ცხრაკარიან ქალაქში. აი მეშვიდე თავში, უზენაესი უფლის ენერგიის, ანუ ბუნების ერთ-
ეს ცხრა კარიც: ერთი, ამასთან უმაღლესი გამოვლინებაა. დასაბამიდან მის
სამყოფელად უფალმა მიწიერი სამყარო განაფინა და წარმავალი
“უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, რომელიც ყოველი ცოცხალი სხეული მიუჩინა ბინად. სწორედ ეს ხდება ათასგვარი ქმედებისა
არსების სხეულში მკვიდრობს, სამყაროსეული სიცოცხლის და მისგან გამომდინარე უკუქმედების მიზეზი. ასეთ
განმგებელია. სხეულს ცხრა კარი აქვს (ორი თვალი, ორი ნესტო, განპირობებულ გარემოცვაში ცოცხალი არსება სხეულის
ორი ყური, პირი, უკანა ტანი და სასქესო ორგანო). ღვთიურ მოქმედებათა შედეგებით იტანჯება, ვინაიდან უმეცრების გამო
სულიერებას მოკლებულ ცოცხალ არსებას თავი სხეულად მიაჩნია, საკუთარ თავს სხეულთან აიგივებს. უხსოვარი დროიდან
ხოლო როგორც კი თავს მასში დავანებულ უფალთან გააიგივებს, მოყოლებული ეს უგუნურებაა სხეულისეული ტანჯვისა და
უფალივით თავისუფალი ხდება ამ სხეულში ყოფნის დროსაც კი.” გაჭირვების მიზეზი. როგორც კი ცოცხალი არსება ზურგს შეაქცევს
(“შვეტაშვატარა უპანიშადი” 3.18) სხეულის ბრძანებათა შესრულებას, თავისუფლდება.
სანამ იგი სხეულის ქალაქში იმყოფება, თავს მის ბატონად თვლის,

მაგრამ სხეული სინამდვილეში მას არ ეკუთვნის და არც მისი

ქმედებისა და უკუქმედების წარმართვის ძალა შესწევს. უბრალოდ ვიბჰუა ანუ ყოვლისმცოდნე: ცოცხალ არსებას ჰქვია ანუ, ე.ი.
მიწიერების ოკეანეშია ჩავარდნილი და არსებობის გადასარჩენად ატომისნაირი.
უმწეოდ ფართხალებს, ოკეანის ტალღები კი აქეთ-იქეთ ახეთქებს.
მისთვის საუკეთესო გზაა, ირწმუნოს კრიშნა და მისი ცნობიერების ცოცხალ არსებას საკუთარი თავისუფალი ნების შესაბამისი
ძალით გამოვიდეს წყლიდან. მხოლოდ ეს გადაარჩენს მას. სურვილები აქვს. ასეთ სურვილებს მას მხოლოდ ყოვლისშემძლე
უფალი უსრულებს. მაშინაც, როდესაც ცოცხალი არსება ცდება,
ლექსი 15 უფალი წინ არ აღუდგება – დაე, შეცდეს, მაგრამ უფალი არასოდეს
უზენაესი უფალი არ აგებს პასუხს ვინმეს ცოდვილ ან მადლიან აგებს პასუხს ასეთ მცდარ ქმედებებსა და მათ შედეგებზე.
საქმიანობაზე. თავად ხორშესხმულ არსებებს ებოძათ ღვთის
ჭეშმარიტი ცოდნა, მაგრამ უმეცრებით გაბრიყვებულთ ვერ ხორცშესხმული სული საკუთარ თავს მატერიალურ სხეულად
შეუცვნიათ იგი. მიიჩნევს და წარმავალი ცხოვრების ტანჯვისა თუ ბედნიერების
გავლენას ემორჩილება. უფალი მუდამ თან ახლავს ცოცხალ
შინა-არსი. სანსკრიტული სიტყვა ვიბჰუ ნიშნავს უზენაეს უფალს, არსებას პარამატმას, ანუ ზესულის სახით და მუდამ ესმის
რომელიც აღსავსეა უსასრულო ცოდნით, სიმდიდრით, ძალით, ინდივიდუალური სულის სურვილები, ტანჯვა თუ სიხარული,
სახელოვნებით, სილამაზითა და განდეგილობით. იგი მარად როგორც ადამიანი ყვავილთან მიახლოებისას მის სურნელს
ნეტარია საკუთარი არსებობით, რადგან არ აწუხებს ცოდვილი და გრძნობს, უზენაესი ასე იგებს არსებობის ყოველ შინაგან ძვრას.
მადლმოსილი მოქმედებები. იგი არ უქმნის არავითარ სიტუაციას
არც ერთ ცოცხალ არსებას. პირიქით, თავად უგუნურებით სურვილი ცოცხალი არსების განპირობების უნატიფესი ფორმაა.
გონებადაბინდებულ ცოცხალ არსებას სურს მოექცეს ცხოვრების უფალი მხოლოდ დამსახურების შესაბამისად უსრულებს
გარკვეულ პირობებში და შეიბორკოს მიწიერ ქმედება- სურვილებს ცოცხალ არსებას და არა ისე, როგორც პიროვნებას
უკუქმედებათა ჯაჭვით. მოუნდება. საკუთარი სურვილების აღსრულების ძალმოსილება
ინდივიდებს არა აქვთ, ეს მხოლოდ უფალს შეუძლია – ყველას
უფალმა იგი უმაღლესი ბუნებით შვა და ცოდნით აღავსო. მიმართ თანაბრად მოწყალეს. მაგრამ როდესაც ცოცხალი არსება
მიუხედავად ამისა, საკუთარი შეზღუდულობის გამო მას კრიშნას მიენდობა, უფალი უკვე განსაკუთრებულ მზრუნველობას
მიდრეკილება აქვს, მოექცეს უგუნურების გავლენაში. ცოცხალი იჩენს, ამხნევებს და თავისკენ იწვევს, მარადიული ბედნიერების
არსება უფალივით ყოვლისშემძლე არ არის. ასეთი მხოლდო პოვნის რწმენას უღვივებს.

ვედურ ჰიმნებში ნათქვამია: “უფალი ცოცხალ არსებათა ნაწილს შინა-არსი. ისინი, ვინც კრიშნა დაივიწყეს, სიბრიყვის ტყვენი
ღვთაებრივ საქმიანობებში ასაქმებს, რათა მათ ამაღლება შეძლონ. ხდებიან, ხოლო კრიშნას ცნობიერებაში მყოფნი გონივრულად
უფლის უარმყოფელთ კი ბიწიერ საქმიანობებს მიუჩენს, რომ განმსჯელნი არიან და არ ტყუვდებიან. “ბჰაგავად-გიტაში”
ჯოჯოხეთი არ ასცდეთ.” (“კაუშიტაკი უპანიშადი” 3.8) ნათქვამია: სარვამ ჯნანა-პლავენა, ჯნანაგნიჰ სარვა-კარმანი და ნა
ჰი ჯნანენა სადრიშამ. ცოდნა ყოველთვის ძვირად ფასობს.
“ცოცხალი არსება თავისი გაჭირვებისა და ბედნიერების
მოპოვებაში დამოკიდებულია უფალზე. უზენაესის ნებით იგი რა არის ეს ცოდნა? სრულყოფილი ცოდნა მიიღწევა მაშინ, როდესაც
შეიძლება წავიდეს ზეცაში ან ჯოჯოხეთში, მათ ბედს განაგებს ცოცხალი არსება მიენდობა კრიშნას, როგორც ეს მეშვიდე თავის
უფალი ისე, როგორც ღრუბელს დაატარებს ქარი.” მეცხრამეტე ლექსშია ნათქვამი: მრავალი, მრავალი დაბადების
გავლის შემდეგ, როდესაც სრულყოფილი ცოცხალი არსება კრიშნას
ასეა დასაბამიდან – ვინც კრიშნას ცნობიერებას თავს არიდებს, მიენდობა, ანუ როდესაც კრიშნას ცნობიერებას მიაღწევს, გონებას
ხორცშესხმული სული თავისივე სურვილების ტყვე ხდება და ისე გაუნათებს უფალი, როგორც მზე ასხივოსნებს ირგვლივ
საღად განსჯის უნარს კარგავს – სიბრიყვე მოეძალება. თუმცა კაცი ყველაფერს.
თავისი არსით მარადიული, ნეტარი და ცნობიერია, უმეცრების
გამო ივიწყებს, რომ უფლის მსახურად არის დადგინებული და ცოცხალ არსებას ხშირად ატყუებს თავისი მიწიერი ბუნება.
ამგვარად უმეცრების ხაფანგში ებმება. უგუნურება ათქმევინებს მაგალითად, თავხედურად თვლის საკუთარ თავს ღმერთად. თუ
ცოცხალ არსებას, რომ უფალი აგებს პასუხს მის განპირობებულ იგი ღმერთია, უმეცრება როგორ ჯაბნის?! თუ ეს ასეა, მაშინ
არსებობაზე. “ვედანტა-სუტრებიც” (2.1.34) ამასვე ადასტურებს: უმეცრება, ანუ სატანა ღმერთზე ძლიერი ყოფილა. ასეთი
ბრიყვული და მოურიდებელი რმწენის თავიდან ასაცილებლად
“უფალს არც არავინ სძულს და არც არავინ მოსწონს, მიუხედავად ჭეშმარიტი ცოდნაა საჭირო, რის მიღებაშიც ის პიროვნება
იმისა, რომ ეს ასე გვეჩვენება”. დაეხმარება, რომელმაც სრულყოფილ კრიშნას ცნობიერებას
შეაფარა თავი. ადამიანმა ასეთი ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვარი
ლექსი 16 უნდა მოძებნოს და მისი წინამძღვრობით შეიცნოს უფლის სიბრძნე,
როდესაც ცოცხალი არსება უმეცრებას შემუსრავს როგორც მზესავით უმეცრების წყვდიადის გამფანტველი. კაცს
ღვთივგასხივოსნებული ცოდნით და თავადაც ნათლით აღივსება, შეიძლება სრული ცოდნაც ჰქონდეს იმის თაობაზე, რომ იგი ეს
მისი ცოდნა მზისდარად შუქს მოჰფენს ყველაფერს. სხეული არ არის და რომ ტრანსცენდენტური სულია, მაგრამ ვერ

სწვდებოდეს სულის ზესულისაგან განსხვავების სიღრმეს. ამიტომ შინა-არსი. უზენაესი ტრანსცენდენტური ჭეშმარიტება თავად
ყველაფერს გულისყურით უნდა დაეუფლოს, თუკი სურს უფალი კრიშნაა. “ბჰაგავად-გიტა” დაფუძნებულია დებულებაზე,
თავშესაფარი ჰპოვოს სრულყოფილ, ჭეშმარიტ სულიერ რომ კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა. ეს არის მთელი
მოძღვართან, ვისი წყალობითაც ბოლომდე შეიცნოს – ვინ არის ვედური წერილების დასკვნაც. პარა-ტატვა ნიშნავს უმაღლეს
ღმერთი და როგორი უნდა იყოს მისი ურთიერთობა ღმერთთან. რეალობას, რომელიც უზენაესის შეცნობით ესმით, როგორც
ბრაჰმანი, პარამატმა და ბჰაგავანი, ანუ უზენაესი ღმრთაებრივი
მოძღვარი ღმერთის წარმომადგენელია, მაგრამ არასოდეს პიროვნება მწვერვალია აბსოლუტურობისა. არ არსებობს რაიმე
აცხადებს, რომ თავადაც ღმერთია, თუმცა მას ისეთივე პატივს მასზე მეტი. პიროვნო ბრაჰმანიც კრიშნაზეა დაფუძნებული:
სცემენ, როგორც ღმერთს. საჭიროა ღმერთსა და ცოცხალ არსებას ბრაჰმანო ჰი პრატიშთჰაჰამ. ამიტომ ნებისმიერი თვალსაზრისით,
შორის არსებული განსხვავებების შეცნობა, ამიტომ უფალი შრი კრიშნა უმაღლეს რეალობას წარმოადგენს.
კრიშნა ამბობს მეორე თავში (2.12), რომ ყოველი ცოცხალი არსება
ინდივიდუალურია და რომ უფალიც ინდივიდუალურია. ყოველი ის, ვისი ცნობიერება, გონება, რწმენა და თავშესაფარი მუდამ
მათგანი ინდივიდუალური იყო წარსულში, ინდივიდუალურია კრიშნაში მოიაზრება, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ის, ვინც სრულ
აწმყოში და ასეთად დარჩება მომავალში, განთავისუფლების კრიშნას ცნობიერებაში იმყოფება, უკვე განწმენდილია ყოველგვარი
შემდეგაც კი. ღამით წყვდიადში ყველაფერი ერთიანი გვეჩვენება, ეჭვებისაგან და სრულ ცოდნას ფლობს ყველაფრის შესახებ, რაც
მაგრამ დღისით, როდესაც მზე ანათებს, ყველაფერი თავის ტრანსცენდენციას ეხება. კრიშნას ცნობიერ პიროვნებას ბოლომდე
ჭეშმარიტ სახეს იღებს. სულიერისა და ინდივიდუალობის შერწყმა ესმის, რომ კრიშნაში ერთიანდება იგივეობაც და
ჭეშმარიტი ცოდნის საძირკველია. ინდივიდუალობაც და ასეთი ტრანსცენდენტური ცოდნით
აღჭერვილს შეუძლია წარმატებით იაროს განთავისუფლების
ლექსი 17 გზაზე.
როდესაც ცოცხალი არსების გონიერება, ცნობიერება, რწმენა და
სამუდამო სამყოფელის ძიება შენივთებულია უზენაესში, ლექსი 18
ღვთიური სიბრძნით განიწმინდება მისი რწმენა ეჭვთაგან და იგი თავმდაბალ ბრძენს ჭეშმარიტი ცოდნის წყალობით ერთნაირად
დაუბრკოლებლივ მიჰყვება განთავისუფლების გზას. უჩნს სწავლული და კეთილშობილი ბრაჰმანი, ძროხა, სპილო,
ძაღლი და ძაღლისმჭამელიც კი.

შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერი პიროვნებისათვის არ არსებობს ლექსი 19

განსხვავება სახეობებსა და კასტებს შორის. ბრაჰმანი და ვისი ცნობიერებაც განმტკიცებულია, ვისი ჭკუაც წონასწორობაშია
ძაღლისმჭამელი (უკასტო) შეიძლება განსხვავდებოდნენ ყოველივე უფლისმიერთან, უკვე ზეიმობს გამარჯვებას დაბადებასა
საზოგადოებრივად, ან ძაღლი, ძროხა და სპილო – სახეობათა და სიკვდილზე; ასეთები ბრაჰმანივით უნაკლონი არიან და უკვე
თვალსაზრისით, მაგრამ ბრძენკაცის თვალში სხეულის ასეთ შერთვიან ბრაჰმანს.
განსხვავებას აზრი არ აქვს, რადგან უზენაესთან ყველაა
დაკავშირებული; უზენაესი უფალი თავისი სრული შინა-არსი. როგორც აღინიშნა, ცნობიერების წონასწორობა
გამოვლინებით, პარამატმას, სახით, ყველას გულში იმყოფება. თვითშეცნობის მაჩვენებელია. უნდა ჩაითვალოს, რომ მათ, ვინც
უზენაესის შესახებ ასეთი ცოდნა ჭეშმარიტი ცოდნაა. მართლაც მიაღწიეს ასეთ სტადიას, გაიმარჯვეს
მატერიალურობაზე, კერძოდ დაბადებასა და სიკვდილზე. სანამ
რაც შეეხება სხვადასხვა კასტების ან სიცოცხლის სხვადასხვა ცოცხალი არსება საკუთარ თავს იმ სხეულთან აიგივებს, რომელშიც
სახეობათა სხეულებს, უფალი მათ მიმართ ერთნაირად კეთილია, თავად არის მოქცეული, განპირობებულ სულად ითვლება. მაგრამ
ყოველ ცოცხალ არსებას მეგობარივით ეპყრობა და რჩება როდესაც თავისი მეობის შეცნობის გზით წონასწორობის
პარამატმად ყველას გულში. იგი პარამატმას სახით იმყოფება სტადიამდე მაღლდება, თავისუფლდება ასეთი რწმენისაგან და
უკასტოშიც და ბრაჰმანის გულშიც, თუმცა მათი სხეულები ერთი მატერიალურ სამყაროში დაბადება აღარ უწერია, გარდაცვალების
და იგივე არ არის. სხეულები მატერიალური ბუნების სხვადასხვა შემდეგ შეუძლია ზეციურ სამყოფელში დამკვიდრება. უფალი
მოდუსის ნივთიერი შენაქმნია. სხეულში მყოფ სულსა და ზესულს უნაკლოა და სწორედ ასევე, როცა ცოცხალი არსება აღწევს
ერთი და იგივე სულიერი თვისობრიობა აქვთ, მაგრამ ეს მსგავსება უნაკლობას – კარგავს ხიბლის და ზიზღის ან სხვა ორმაგი
ერთ დონეზე არ აყენებს მათ, ვინაიდან ინდივიდუალური სული შეგრძნების უნარს, სულიერ ზეცაში შეღწევის ღირსი ხდება. ასეთი
მხოლოდ ამ კონკრეტულ სხეულში იმყოფება, პარამატმა კი ყოველ პიროვნება უკვე ეწია თავისუფლების კურთხევას. ეს ყოველივე
სხეულშია დავანებული. კრიშნას ცნობიერ პიროვნებას სრულად შემდეგ ლექსში იქნება აღწერილი.
აქვს გააზრებული ეს ჭეშმარიტება. სულისა და ზესულის მსგავსება
მდგომარეობს იმაში, რ ომ ორივე ცნობიერი, მარადიული და ლექსი 20
ნეტარია. მაგრამ განსხვავება ისაა, რომ ინდივიდუალური სული პიროვნება, რომელსაც არც სიამოვნება უხარია და არც
მიმოიქცევა მხოლოდ სხეულის შეზღუდულ არეში, ზესული კი – უსიამოვნებას გლოვობს, ვისაც უმეცრება განუგდია და საკუთარ
მთელ კოსმიურ განფენილობაშია. გულში განუმტკიცებია სიბრძნე უფლისა – ანუ

თვითგონიერებისათვის მიუღწევია, უკვე სულიერების ზიზღისგან მებრიცება.” ბრაჰმა-იონაში, ანუ კრიშნას ცნობიერებაში
საუფლოაში. მყოფი პიროვნება იმდენადაა დანთქმული იოგაში, ანუ კრიშნას
ცნობიერებაში, რომ ხორციელ გრძნობათა სიამოვნების წადილს
შინა-არსი. აქ ჩამოთვლილია საკუთარი თავის შემცნობი საერთოდ კარგავს. კაცთა მოდგმას უმაღლეს სიამოვნებად
პიროვნების ნიშნები. პირველი ნიშანი ის არის, რომ იგი საკუთარ სქესობრივი სიამოვნება მიაჩნია. მთელი სამყარო მისი ხიბლის
ჭეშმარიტ მეობას სხეულთან აიგივებს და მის გამო ცრუ ილუზიაში გარშემო ტრიალებს და მატერიალისტს ასეთი განცდის გარეშე
არ ექცევა. მან მშვენივრად იცის, რომ იგი ეს სხეული კი არა, საერთოდ არ შეუძლია რ ამეს გაკეთება. მაგრამ კრიშნას
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება ის ერთი ნაწილია. ამიტომ არ ცნობიერებით კურთხეულ პიროვნებას უფრო მეტი ძალით
უხარია არც ამ სხეულის პატრონობა და არც მის დაკარგვაზე შეუძლია შეეჭიდოს მოქმედებასაც და მოღვაწეობასაც; სულიერი
გლოვობს, რაც მის სხეულთან არის დაკავშირებული. ცნობიერების რეალიზაცია და სქესობრივი სიამოვნება გამორიცხავს ერთმანეთს.
ამ სიმტკიცეს სთჰირა-ბუდჰი, ანუ თვითგონიერება ეწოდება, რასაც კრიშნას ცნობიერ პიროვნებას არ იზიდავს არავითარი ხორციელი
კრიშნას ცნობიერებასთან მიახლოება ჰქვია. ტკბობა, ვინაიდან იგი მიწიერებისაგან უკვე განთავისუფლებული
სულია.
ლექსი 21
ასეთ განთავისუფლებულ პიროვნებას გული არ მიუწევს ლექსი 22
ხორციელი სიამოვნებისაკენ; მუდამ გარინდებაში მყოფი, გონიერი პიროვნება არც ეძიებს იმ ტანჯვის მიზეზებს, რაც
განცხრომას თავის თავში ჩაღრმავებით პოულობს. ამრიგად, ხორციელ გრძნობათა ურთიერთობას ახლავს. ო, კუნტის შვილო,
თვითრეალიზებული პიროვნება უსაზღვრო ბედნიერებით ტკბება, მიწიერ სიამოვნებას აქვს დასაწყისი და დასასრული, ბრძენკაცი
ვინაიდან მთელი გულისყურით უზენაესზეა მიქცეული. მათგან განდგომას არჩევს.
შინა-არსი. შრი იამუნაჩარია, დიადი ერთგული კრიშნას შინა-არსი. ხორციელი ტკბობა გამოწვეული გრძნობათა შეხებით,
ცნობიერებისა, ამბობდა: რომელთაგან ყველა წარმავალია, ვინაიდან მათი მშობელი
სხეულიც წარმავალია. განთავისუფლებულ სულს მარადიული
“მას მერე, რაც კრიშნას ტრანსცენდენტურ სასიყვარულო სამსახურს აინტერესებს. ტრანსცენდენტურ სიამოვნებას ნაზიარებს ვერავინ
ვადგევარ, მასში მარად ახალ და ახალ სიამოვნებას ვპოვებ და დაითანხმებს, ცრუ ტკბობა მოიწადინოს. “პადმა პურანაში”
სქესობრივ სიამოვნებაზე გაფიქრებისას ვიფურთხები, ტუჩები ნათქვამია:

“მისტიკოსები უსაზღვრო ტრანსცენდენტურ სიამოვნებას შინა-არსი. თვითშეცნობის გზაზე ვისაც ნამდვილი წარმატება
ღებულობენ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებასთან შეხებით. ამიტომ განუზრახავს, გრძნობათა მოთოკვა უნდა შეძლოს. კაცის
უმაღლეს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას, ღმრთაებრივ პიროვნებას ორგანიზმში არის ლაპარაკის, მრისხანების, ჭკუის, კუჭის, სასქესო
ჰქვია რამაც.” ორგანოთა და ენის ძალები. მას, ვისაც ამ ძალების მართვა
შეუძლია, გოსვამი (სვამი) ჰქვია. ასეთი გოსვამები მკაცრად
“შრიმად-ბჰაგავატამში” (5.5.1) ნათქვამია: მოწესრიგებულ ცხოვრებას ეწევიან და აღნიშნულ ძალებს თავის
ნებას უმორჩილებენ, გრძნობებზე კი საერთოდ ამბობენ უარს.
“ჩემო ძვირფასო არჯუნა, ადამიანის სიცოცხლის ამ ფორმაში აზრი
არ აქვს გრძნობათა სიამოვნებისთვის მძიმე შრომას; ასეთი რამის როცა კაცთა სურვილები დაუკმაყოფილებლობის გამო ბორგავს,
განცდა განავლის მჭამელთათვისაც (ღორებისთვისაც) ჩნდება მრისხანება, რომელიც აღაგზნებს ჭკუას, გულს, თვალებს...
მისაწვდომია. პირიქით, ამ ცხოვრებაში ეპითიმიები უნდა ამიტომ მიწიერი სხეულის მიტოვებამდე მათი მართვის წვრთნა
გავიაროთ, რაც თქვენს ყოფიერებას განწმენდს და ამის შედეგად უნდა გაიაროს მან, ვისაც საკუთარი თავის შეცნობა უნდა. თუ ამას
შეძლებთ უსაზღვრო ტრანსცენდენტური ნეტარებით განცხრომას.” მიაღწევს, იგი ნეტარებას აქვე, მატერიალურ სამყოფელში, ჰპოვებს.
ამიტომ ჭეშმარიტ იოგებს ან სწავლულ ტრანსცენდენტალისტებს ტრანსცენდენტალისტის ვალია, მთელი მონდომებითა და ძალების
არ იზიდავთ გრძნობითი სიამოვნებანი, რაც სხეულიდან სხეულში მოკრებით ჩაკლას მიწიერი სურვილები საკუთარ თავში და
განუწყვეტელი მიწიერი არსებობის მიზეზია. რაც უფრო ემონება მართოს ყველა სხეულისმიერი ძალა.
კაცი ხორციელ საცთურს, მით უფრო მეტად ექცევა მატერიალური
გაჭირვების ხაფანგში. ლექსი 24
ის, ვინც შინაგანი ბედნიერებითაა გაცისკროვნებული, ვინც იღწვის,
ლექსი 23 საკუთარ თავში ჩაძირული ტკბება და ვისი მიზანიც საკუთარ
თუ ადამიანი ახლანდელი სხეულის მიტოვებამდე ხორცისმიერი გულში ზესულთან ჩაბრუნებაა, ჭეშმარიტად სრულყოფილი
წადილს მოითმენს, განცდებისა და მრისხანების შეკავებას მისტიკოსია. იგი უზენაესის კურთხევით განთავისუფლებული
შეძლებს, ბედნიერებას ჰპოვებს ამქვეყნადვე. სულია და სამუდამოდ მის სამყოფელში იდებს ბინას.

შინა-არსი. თუ ადამიანს არ შეუძლია ბედნიერებით შინაგანად თუ ადამიანი შეიცნობს ჭეშმარიტებას, რომ კრიშნა ყველაფრისა და
ტკბობა, როგორ განუდგება გარეგნულ საქმიანობებს – გარეგნული, ყველას პირველწყაროა, ასეთი სულისკვეთებით, უშურველად და
ზედაპირული ბედნიერების მომტანთ?! განთავისუფლებულ მუხლჩაუხრელად იღწვის სხვებისათვის.
პიროვნებას ნეტარებაში ჩაძირვა ნებისმიერ დროს შეუძლია,
ოღონდ ნებისმიერ ადგილზე გაყუჩებული დაჯდეს, გაირინდოს, კაცობრიობის ტანჯვა-განსაცდელი გამოწვეულია იმის
ჩაუღრმავდეს საკუთარ გულს და იგრძნობს შინაგანი ტკბობა. ასეთ დავიწყებით, რომ კრიშნას უმაღლესი განცხრომის განმცდელი,
პიროვნებას უკვე აღარ მიუწევს გული ზერელე მიწიერი ყოვლის უზენაესი მპყრობელი და კეთილი მეგობარი ყოველთა.
ბედნიერებისაკენ. ამიტომ ყველა ის ქმედება, საუბარი, მაგალითი, რაც ადამიანთა
ცნობიერებას გადააცლის დავიწყების ბინდს, უმაღლეს
ამ მდგომარეობას ეწოდება ბრაჰმა-ბჰუტა, რისი მიღწევის შემდეგ ქველმოქმედებად ითვლება. თუმცა შეუძლებელია ასეთი
ადამიანს ენიჭება ღვთიური წყალობა შინ – პირველსამყოფელში – უმაღლესი შინაარსის სიკეთისქმნა, თუ ადამიანი თავად
დაბრუნებისა. განთავისუფლებული პიროვნება არ არის.
ლექსი 25 კრიშნას ცნობიერს ეჭვი არ ეპარება უფლის უზენაესობაში. მის

ვინც ეჭვებს განიშორებს, ორმაგობებზე მაღლა დადგება, ვისი გულსა და ჭკუას არ ღრღნის არავითარი ორჭოფობა, რაკი
ჭკუაც ჩაინთქმება საკუთარი მეობის წიაღში, ვინც მარად სრულიად განწმენდილია ცოდვათაგან და განათებულია ღვთის
მაშვრალია და ირჯება ყოველი ცოცხალი არსების სასიკეთოდ, ვინც სიყვარულის მბადი შუქით.
უკვე მოიხსნა ცოდვათა მძიმე უღელი, განთავისუფლებული
მიემართება უზენაესისაკენ. ვინც მხოლოდ საზოგადოების მიწიერ კეთილდღეობას ემსახურება,
ამაოდ ირჯება, რადგან სხეულისა და ჭკუის დროებით,
შინა-არსი. მხოლოდ მთელი არსებით კრიშნას ცნობიერებას თვალისასახვევ შვებას აზრი არა აქვს. არსებობისათვის
მინდობილ კაცზე შეიძლება ითქვას, რომ მისი გარჯა, ოფლისღვრა დაუნდობელი ბრძოლა უწევს ადამიანს, იტანჯება, იღლება... და ეს
განკუთვნილია ყოველი ცოცხალი არსებისათვის. ყველაფერი მხოლოდ იმიტომ გადადის მის თავზე, რომ აღარ
ახსოვს თავისი კავშირი უზენაეს უფალთან.

როგორც კი იგი გააცნობიერებს თავის ურთიერთობას, მოძღვართაც კი დიდი ძალისხმევა სჭირდებათ მათ დასაძლევად,
განუყოფლობას კრიშნასთან, ჭეშმარიტად განთავისუფლებული მათაც უჭირთ გრძნობათა მართვა.
სული იქნება მიწიერი სხეულის მიუხედავად.
ის კი, ვინც მუდამ კრიშნას ცნობიერებაში ერთგული სამსახურით
ლექსი 26 არის დაკავებული, შეცნობილი აქვს თავისი პიროვნული ადგილი
მრისხანებისა და ყოველგვარ ხორციელ გულისთქმათა უზენაესთან ურთიერთობაში, ადვილად ერევა თავის გრძნობებს
დამთრგუნველნი, საკუთარი თავის შემცნობნი, გრძნობათა და აღწევს განთავისუფლებას. სრული თვითშეცნობის გამო იგი
მომწესრიგებელნი მუდმივი სრულქმნისათვის იღწვიან და გამუდმებით ტრანსშია. აი, ამის ახსნაც:
უახლოეს მომავალში უზენაესის წყალობით განთავისუფლებას
ეზიარებიან. “მხოლოდ ჭვრეტით, საკუთარ გული გარინდებითა და შეხებით
ასულდგმულებენ თევზი, კუ და ჩიტი თავიანთ ნაშიერთ. ასე
შინა-არსი. განწმენდის გზაზე მდგარ სულთაგან, რომლებიც ვაკეთებ მეც, ო, პადმაჯა!”
გამუდმებით მიისწრაფიან განთავისუფლებისაკენ, უპირველესია
ის, ვისაც უშუალოდ კრიშნას ცნობიერების მადლი ეღირსა. ამ ციტატის ახსნა ასეთია: თევზი თავის ლიფსიტებს მხოლოდ
“ბჰაგავატამი” (4.22.39) ასე ადასტურებს ამ ფაქტს: ჭვრეტით ზრდის; კუ – წყალში მყოფი – სილაში დადებული
კვერცხებიდან გამოჩეკილ პატარებზე ფიქრობს, ფიქრობს... და ამ
“უბრალოდ სცადეთ, თაყვანისცემა მიაგოთ ვასუდევას – უზენაეს ფიქრით იცავს მათ.
ღმრთაებრივ პიროვნებას. დიად ბრძენთაც კი არ ძალუძთ
გრძნობათა ჭირვეულობის მართვა ისე, როგორც უფლის ასევე, თუმცა კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი შორსაა უფლის
ლოტოსისდარ ტერფებს მინდობით. ისინი მსახურების იმ სავანიდან, მას შეუძლია ამაღლდეს მასზე გამუდმებული ფიქრით,
ნეტარებას განიცდიან, რაც ძირშივე თხრის კარმიულ საქმიანობათა დასაქმებით... მას აღარ აქვს მიწიერი გაჭირვებით გამოწვეული
ფესვმაგარ სურვილებს.” ტანჯვის შეგრძნება – სიცოცხლის ამ საფეხურს ბრაჰმა-ნირვანა, ანუ
უზენაესზე ფიქრებში გამუდმებით ჩაძირვა და მატერიალური
შრომის კარმიული შედეგებით ტკბობის სურვილი განპირობებულ საზრუნავისაგან განთავისუფლება ეწოდება.
სულში ისე ღრმად არის ფესვგამდგარი, რომ დიად ბრძენ-
ლექსები 27-28

პიროვნება, რომელიც მართავს გარეგან გრძნობათა ობიექტებს, თვალების მთლიანად დახუჭვას აზრი არა აქვს, რაკი არსებობს
საკუთარ თვალთამზერას წარბთა შორის დააუნჯებს, ნესტოებში ჩაძინების საშიშროება. არც ბოლომდე გახელა გამოდგება, ვინაიდან
აკავებს ჩასუნთქულ ჰაერს და იქ ამოსუნთქულ ჰაერს ახვედრებს – კაცს თვალი შეიძლება გრძნობათა ობიექტებისაკენ გაექცეს.
ამ ზგით იმორჩილებს ცნობიერებას, გრძნობებსა და გონებას; ნესტოებში სუნთქვის შეჩერებით სხეულში არსებული ზე და ქვე
ამსხვრევს სურვილთა ჟინიანობის მიმართ შიშს და გულისწყრომის მიმოქცევადი აირების განეიტრალება ხდება.
კირთებს – უთუოდ განთავისუფლებული სულია.
იოგას ასეთი პრაქტიკით შესაძლოა პიროვნების გაბატონება
შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერებასთან სიახლოვით ცოცხალ არსებას გრძნობებზე, მათი მოწესრიგების მიღწევა, გარეგანი გავლენის
შეუძლია უმალ ჩაიხედოს საკუთარ სულში და შემდეგ ერთგული მიმართ უგრძნობელობა და უზენაესისმიერი
სამსახურით მისწვდეს უზენაესის არსს. ერთგული სამსახურით განთავისუფლებისათვის მომზადება.
იგი აღწევს ტრანსცენდენტურ მდგომარეობას და იძენს საკმარის
ღირსებებს იმისათვის, რომ უფალი შეიცნოს. ამ მდგომარეობას იოგას ასეთი პროცესი ეხმარება ადამიანს, განიშოროს შიშისა და
ჰქვია უზენაესისმიერი განთავისუფლება. გულისწყრომის განცდა და ტრანსცენდენტურ მდგომარეობამდე
მისულმა ზესულთან თავისი თანამყოფობა შეიგრძნოს.
ამის განმარტების შემდეგ უფალი ასწავლის არჯუნას, როგორ სხვაგვარად – კრიშნას ცნობიერებამდე ამაღლება იოგას პრინციპთა
შეუძლია ადამიანს ამ მდგომარეობამდე მისვლა მისტიციზმის, ანუ შესრულებით უადვილესი პროცესია. ეს დაწვრილებით
აშტანგა-იოგას ცნობილი პრაქტიკით. იგი შედგება რვა განიმარტება მომდევნო თავში.
საფეხურისაგან: იამა, ნიამა, ასანა, პრანაიამა, პრატიაჰარა, დჰიანა,
დჰარანა და სამადჰი. მეექვსე თავში იოგა დაწვრილებით არის კრიშნას ცნობიერ პიროვნებას, რომელიც ყოველთვის ერთგული
ახსნილი, მეხუთე თავის დასასრულს კი მის შესახებ მხოლდო სამსახურით არის დაკავებული, არ ემუქრება საფრთხე, რომ
საწყისი ცნობებია მოცემული. გრძნობები თავიანთ ნებაზე გაუსხლტნენ ხელიდან. აშტანგა-იოგა
საუკეთესო გზაა გრძნობათა დამორჩილებისა და კონტროლისა.
იოგას წვრთნით შეიძლება სმენის, გემოს, შეხების, ფერისა და
სუნის მიმართ ადამიანი უგრძნობელი გახდეს. ამისათვის საჭიროა ლექსი 29
მხედველობის შეკავება წარბებს შუა და შემდეგ ნახევრად პიროვნება, სრულად მონდობილი ჩემს ცნობიერებას, ჩასწვდება
დახუჭული თვალებით მისი თავმოყრა ცხვირის წვერზე. ჩემს სიღრმეს და შემიცნობს, როგორც მსხვერპლშეწირვებისა და

განდეგილობის საბოლოო მიზანს – განცხრომით მყოფს, ყოველი ეს არის კრიშნას ცნობიერების არსი – იგი უმაღლესი გამგებელია,
პლანეტისა და ნახევარღმერთის უზენაეს უფალს; ყველა ცოცხალი ყველა და ყოველი – თვით ნახევარღმერთებიც, მისი ნების
არსების კეთილისმყოფელსა და მეგობარს მატერიალური აღმსრულებელნი არიან.
განსაცდელის ბორკილებს აიყრის და ღვთიურ სიმშვიდეს იმკის.
სრული მშვიდობა მხოლოდ ამ ჭეშმარიტების შეცნობით მიიღწევა.
შინა-არსი. მოჩვენებითი ენერგიის (მაიას) მარწუხებში მოქცეულ
ყველა განპირობებულ სულს ამქვეყნად ყველაზე მეტად მშვიდობა მეხუთე თავში თვალსაჩინოდაა ახსნილი კრიშნას ცნობიერების
სწყურია. მაგრამ მათ არ იციან “ბჰაგავად-გიტას” ამ თავში არსი, რასაც კარმა-იოგასაც უწოდებენ. გაცემულია პასუხი
განმარტებული მშვიდობის მარტივი ფორმულა: ადამიანის ყველა თვითმარქვია მოაზროვნეების კითხვაზე, თუ როგორ შეიძლება
საქმიანობა უფალი კრიშნას სასიამოვნოდ არის განკუთვნილი; კარმა-იოგათი პიროვნები განთავისუფლება. შრომა კრიშნას
ყველაფერი უფლის ტრანსცენდენტურ მსახურებას უნდა ცნობიერებაში ნიშნავს გარჯას იმის სრული შეგნებით, რომ
მიუძღვნან – იგი ყველა პლანეტისა და ნახევარღმერთის უფალია ყველაფრის ბატონ-პატრონი. ასეთი შრომა ისეთივე
მბრძანებელია. არავინ არის მასზე აღმატებული, თავად უფალი სრულქმნილი და ამაღლებულია, როგორც ტრანსცენდენტური
შივა და უფალი ბრაჰმაც კი. სიბრძნე.
ვედებში (“შვეტაშვატარა უპანიშადი” 6.7) უზენაესი უფალი კრიშნა კრიშნას ცნობიერება ბჰაკტი-იოგაა, რომლისკენაც მიმავალი გზა
წარმოდგენილია, როგორც ტამ იშვარანამ პარამამ მაჰეშვარამ. არის ჯნანა-იოგა. უზენაესთან საკუთარი ურთიერთობის სრული
შეგნებით შრომა, ზრახვა, მოღვაწეობა, ე.ი. ყოველი კაცისმიერი
ილუზიით მოჯადოებული ადამიანები ცდილობენ დაეპატრონონ წმინდა ქმნადობა იგივე კრიშნას ცნობიერებაა, რომლის სრულად
ყველაფერს, რასაც მათი თვალი მისწვდება. სინამდვილეში მათ შეცნობა შეიძლება უფლის შესახებ ყოველივეს ცოდნით.
უნდა ესმოდეთ, რომ უფლის მატერიალური ენერგია განაგებს მათ.
უფალი მატერიალური ბუნების მბრძანებელია და განპირობებული წმინდა სული ღმერთის მარადიული მსახურია, როგორც მისი
სულები ამ ბუნების გარდუვალ კანონთა ქვეშევრდომები არიან. თუ განუყოფელი ნაწილი. მაგრამ ადამიანებს ხშირად სამყაროზე
ადამიანს ეს მარტივად აღსაქმელი სიბრძნე არ ესმის, იგი ვერც ბატონობის სურვილი აცთუნებს და უკავშირდება მაიას
დამოუკიდებლად და ვერც სხვებთან ერთად ვერ შეძლებს ამ (ილუზიურ ენერგიას). ეს იქცევა მისი გაუსაძლისი ტანჯვის
სამყაროში მშვიდობის მოპოვებას. მიზეზად.

კაცმა, სანამ ის მიწიერი სამყაროს მკვიდრია, ხორციელ ეს არის სიცოცხლეშივე პიროვნების უმაღლესი სრულქმნის ერთ-
საჭიროებათა გამო უნდა იმოქმედოს, იშრომოს, იაზროვნოს და ა.შ., ერთი გზა.
მაგრამ ყოველივე ამის ქმნა მაშინ არის გამართლებული, თუ
თანდათანობით უახლოვება კრიშნას ცნობიერების კარს, მისი ასე მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად-
მთვლემარე სულიერი ძალები ნელ-ნელა, მაგრამ მაინც იღვიძებენ, გიტას” მეხუთე თავზე, რომელიც ეხება კარმა-იოგას, ანუ
გაწეული შრომის საბოლოო მიზნისადმი სულიერი რწმენა მოქმედებას კრიშნას ცნობიერებაში.
უმტკიცდება და თავისუფლდება მატერიის მარწუხებიდან.
↑თავი მეექვსე
უფალი არავის მიმართ არ არის მიკერძოებული, ყველაფერი დჰიანა-იოგა
დამოკიდებულია თავად პიროვნების მიერ საკუთარ მოვალეობათა
შესრულებაზე. კრიშნას მხარდაჭერა, რასაც სულიერების გზაზე ლექსი 1
დამდგარი პიროვნება დღენიადაგ გრძნობს, ეხმარება მას საკუთარ უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ის, ვინც არად
გრძნობათა მოწესრიგებაში, ქვენა სურვილებისა და მრისხანების დაგიდევს თავისი შრომის ნაყოფს და მხოლოდ მოვალეობის გამო
დათრგუნვაში. ირჯება, განდეგილის ცხოვრებას ეწევა. სწორედ ის, არის
ჭეშმარიტი წმინდანი და არა ის, ვისაც ცეცხლის დანთებაც კი
ის, ვინც განმტკიცებულია კრიშნას ცნობიერებაში, განიძარცვავს ეზარება და მოვალეობის შესრულებას თავს არიდებს.
ხორცისმიერი ვნებების ძონძებს, მართავს საკუთარ თავს და თავის
გულშივე ეძიებს უფალს, ტრანსცენდენტურ საფეხურზე დგას, ანუ შინა-არსი. ამ თავში უფალი განმარტავს, რომ იოგას,
ბრაჰმა-ნირვანას სტადიაში იმყოფება. რვასაფეხურებრივი რვასაფეხურიანი სისტემის მიზანი ცნობიერებისა და გრძნობების
მისტიური იოგა კრიშნას ცნობიერებაში იოლად ხორციელდება და მართვაა. უმრავლესთათვის მათი შესრულება მეტისმეტად ძნელია,
თანდათანობით მოკლდება გზა საბოლოო მიზნამდე. განსაკუთრებით კალის ეპოქაში.
არსებობს ამ რვა საფეხურის აღმა ავლის შესაძლებლობანი იამას, უფალი იოგას რვასაფეხურიანი სისტემის გამოყენებას გვირჩევს და
ნიამას, ასანას, პრანაიამას, პრატიაჰარას, დჰარანას, დჰიანასა და წინ წამოსწევს კარმა-იოგას პრაქტიკის, ანუ კრიშნას ცნობიერებაში
სამადჰის წვრთის წყალობით. ყოფნის უპირატესობას.

ამ წუთისოფეში ყველა იბრძვის ოჯახის სარჩენად და პირადი პიროვნება კი ყოველგვარი მსგავსი წადილის გარეშე იღწვის, რათა
ქონების მოხვეჭა-შენახვისათვის, მისდევს რა თავის ვიწრო თუ უფალს სიამოვნება მოჰგვაროს. მისი წარმატების საზომი კრიშნას
ფართო ინტერესებს და შრომა-გარჯას არ ერიდება, რათა კმაყოფილებაა და ამდენად იგია სრულყოფილი სანნყასი, ანუ
დაიკმაყოფილოს მიწიერი ვნება-გულისთქმანი. სრულყოფილი ყოგი.
შრომის სრულყოფილება მიიღწევა მაშინ, როცა ყოველ ქმედებას უფალი ჩაიტანყა, განდეგილობის ყველაზე სრულქმნილი
კრიშნას ცნობიერების მადლი უძღვის და არა მონაგარით ტკბობის სიმბოლო, ასევე ევედრება კრიშნას:
სურვილი. რაკი ყოველი ცოცხალი უფლის განუყოფელი ნაწილია,
თოთიეული მათგანის წმინდა ვალია მასთან კავშირი და მისი "ო, ყოვლისშემძლევ, მე არც სიმდიდრის მოხვეჭა და არც
ცნობიერებით მოქმედება. სხეულის ნაწილები მთლიანად ლამაზმანებთან განცხრომა მსურს. არც მაღიარებელ-მიმდევრებს
სხეულის, როგორც ერთის, სარჩენად იძვრიან - მაგალითად, გთხოვ. მიბოძე მხოლოდ შენი უმიზეზო წყალობა, რათა
კიდურები მთელ სხეულს ემსახურებიან... სწორედ ასევე, ადამიანი, ერთგულად გემსახურო სიცოცხლიდან სიცოცხლემდე".
რომელიც თითქოს საკუთარი თავისთვის შრომობს, უზენაესს -
ერთსა და განუყოფელს - ემსახურება, მისი კმაყოფილების ლექსი 2
მიღწევას ცდილობს. ასეთი კაცი სრულყოფილ სანნყასად, ო, პანდუს ძეო, ყურად იღე - განდეგილობა იგივე იოგაა, იოგა კი
სრულქმნილ იოგად უნდა ჩაითვალოს. უზენაესთან მიახლება. ადამიანი ვერასოდეს გახდება ყოგი, თუ
საკუთარ გულისქმათა დაკმაყოფილების სურვილს არ განიშორებს.
ზოგჯერ სანნყასები თავს ირწმუნებენ, რომ ყოველგვარი
მატერიალური მოვალეობისაგან განთავისუფლებულნი არიან, შინა-არსი. ჭეშმარიტი სანნყასა-იოგა, ანუ ბჰაკტი ნიშნავს იმას, რომ
ამიტომაც აღარ ასრულებენ აგნიჰოტრა იაჯნებს (ცეცხლის პიროვნებამ უნდა იცოდეს თავისი, როგორც ცოცხალი არსების,
მსხვერპლშეწირვებს). მათი მიზანია უპიროვნო ბრაჰმანთან დადგენილი მდგომარეობა და იქცეოდეს მის შესაბამისად. ყოველი
შერწყმა, ეს კი ყოველგვარ მიწიერ სურვილზე მაღლა დგას. მის სულდგმული ცალკე, დამოუკიდებლად არ არსებობს, იგი
მისაღწევად მისტიკოს ყოგს, ყოველგვარ მატერიალურ საქმიანობას უზენაესიდან მომდინარე ენერგიაა. ექცევა რა მიწიერი ყოფიერების
რომ წყვეტს და ნახევრადგახელილი თვალებით, გარინდებული მარწუხებში, პიროვნება განპირობებული ხდება, ხოლო როდესაც
იოგას მისტერიას ასრულებს, თვითკმაყოფილების ეგოისტური იგი კრიშნას ცნობიერებას აფარებს თავს, ან მასში სულიერი ძალა
ინტერესები ამოძრავებს. კრიშნას ცნობიერებაში მოქმედი

ჯაბნის მატერიალურს, იგი თავის ნამდვილ და ბუნებრივ სახეს ლექსი 3

იმკვიდრებს. იოგას რვასაფეხურიან წრვთნაში ახალბედასათვის შრომა
უზენაესთან მიახლოების საშუალებად მიიჩნევა. მას კი, ვინც უკვე
ცოდნის ნათლით მოსილი ადამიანი უარს ამბობს ხორცისმიერ აღიმართა იოგას მაღალ საფეხურზე, ყოველგვარი მატერიალური
ვნებათა სამსახურზე და სურვილთა დასაკმაყოფილებელ ყველა საქმიანობის შეწყვეტა უხდება.
ქცევაზე. ეს შეუძლიათ ყოგებს, რომლებიც მიწიერი საპყრობილეს
კედლებს ანგრევენ და ათავისუფლებენ თავიანთ გრძნობებს ქვენა შინა-არსი. იოგა ადამიანის უზენაესთან დაკავშირების პროცესია.
მისწრაფებებისაგან. ისინი იმორჩილებენ თავიანთ თავს და იგი შეიძლება შევადაროთ უმაღლესი სულიერი
საკუთარ ნებას უმორჩილებენ ვნებებს. რეალიზაციისათვის საჭირო კიბეს, რომელიც უმდაბლესი
მატერიალური ყოფიდან იწყება და წმინდა სულიერ ცხოვრებაში
კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება ერთდროულად სანნყასაც საკუთარი თავის შეცნობამდე ადის. კიბის საფეხურებს სხვადასხვა
არის და ყოგიც. გონებისა და გრძნობების მოთვინიერების მიზანი, სახელი ჰქვია, მთლიანად კიბეს კი ეწოდება იოგა, რომელიც სამ
როგორც ეს ჯნანასა და იოგას სისტემაშია დაწესებული, კრიშნას ნაწილად იყოფა - ჯნანა-იოგად, დჰიანა-იოგად და ბჰაკტი-იოგად.
ცნობიერების აღიარებით თავისთავად მიიღწევა. ჯნანა და იოგა კიბის პირველ საფეხურს იოგარურუკშუ ჰქვია, უმაღლეს საფეხურს
ფუჭად ჩაივლის, თუ მას ადამიანის თავკერძა ბუნების შეცვლა არ - იოგარუდჰა. რაც შეეხება რვასაფეხურიან სისტემას, ცხოვრების
შეეძლება. ცოცხალი არსების ჭეშმარიტი მიზანია, უარი თქვას მიმწესრიგებელი პრინციპებისა და სხვადასხვა ჯდომითი პოზის
ყოველგვარ თვითმსახურებასა და თვითგანცხრომაზე, მარად მზად საშუალებით (რაც მეტ-ნაკლებად სხეულის ვარჯიშზეა
იყოს, უზენაესს კმაყოფილება მიანიჭოს. აღმოცენებული) მიიღწევა მედიტაცია. ამ უკანასკნელის საწყისი
ცდები კარმიულ მატერიალურ საქმიანობად ითვლება. ყოველ
როცა ადამიანს უზენაესის შესახებ წარმოდგენაც არა აქვს, მოქმედებას გრძნობათა კონტროლისათვის საჭირო ცნობიერების
თვითგანცხრომას ეძლევა, ყველაფერს საკუთარ ვნებათა სრული გაწონასწორება მოჰყვება. მედიტაციაში დახელოვნების
საამებლად იქმს. შემდეგ ადამიანის ჭკუა-გონებას სრული სიმშვიდე ეუფლება.
ყოველი მიზნის სრულად განხორციელება კრიშნას ცნობიერებით კრიშნას ცნობიერებას ნაზიარები პიროვნება თავიდანვე
განათებული გზით არის შესაძლებელი. მედიტაციაში იმყოფება, ვინაიდან მთელი თავისი შინაგანი ძალით,
არსებით, ჭკუით უფლისკენ არის მიქცეული; განუწყვეტლივ ავსებს

მის გონებას უფალზე ფიქრი და სიცოცხლის აზრსაც მის შინა-არსი. კონტექსტში სიტყვა ატმა სხვადასხვა მნიშვნელობითაა
მსახურებაში ხედავს. ამის გამო იგი ყოველივე მატერიალურის დატვირთული. იგი ნიშნავს სხეულს, ჭკუასა და სულს. იოგას
მიღმაა. პრაქტიკაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ცნობიერებასა და
განპირობებულ სულს ენიჭება, ამიტომ ამ შემთხვევაში ატმა
ლექსი 4 ცნობიერებას ნიშნავს, რომლის დამორჩილება და გამოხსნა
პიროვნება იოგას მაღალ საფეხურს აღწევს, როცა ყოველგვარ გრძნობებზე მიჯაჭვულბოისაგან იოგას წვრთის ძირითადი
ხორციელ ვნებაზე, მის მსახურებაზე უარს ამბობს და არც კარმიულ მიზანია. აქ ხაზგასმულია, რომ პიროვნების ჭკუა-გონება ისე უნდა
საქმიანობას ეწევა. გაიწვრთნას, რომ დასაღუპავად განწირულ სულს უმეცრების
ჭაობიდან ამოსვლაში დაეხმაროს.
შინა-არსი. უფლისადმი სრული, ტრანსცენდენტური სამსახური
ადამიანს უდიდეს შინაგან სიამოვნებას ჰგვრის, აღფრთოვანება მატერიალურ სამყაროში, როგორც წესი, ადამიანი თავისი ჭკუისა
პირამდე აღავსებს მის გულს და ამიტომაც აღარ აწუხებს ვნებათა და გრძნობების მონაა. სული მიწიერების ტყვეობაშია იმიტომ, რომ
ძახილი, აღარ აინტერესებს კარმიული საქმიანობა. სხვა ცნობიერება შეპყრობილია ცრუ "ეგო"-თი - მატერიალურ
შემთხვევაში იგი ვერაფერს გახდება; რადგან ადამიანს უსაქმოდ ყოფიერებაზე ბატონობის სურვილით. იოგას შემწეობით
ყოფნა არ შეუძლია, იძულებული იქნება ეგოისტური გაწვრთნილ ჭკუას მიწიერი ბუნების ბრწყინვალება ვეღარ მოსჭრის
თვითკმაყოფილება ეძიოს. თვალს და ვერ მიიზიდავს ცოდვილი ცხოვრებისაკენ - ეს ხელს
შეუწყობს განპირობებული სულის ხსნას.
კრიშნას ცნობიერებაში მყოფს უფლის საამებელი სამსახური
სულითხორცამდე ეუფლება, რის გამოც სრულიად განრიდებულია ადამიანი ვნებათა ძალამ არ უნდა დაამდაბლოს, არ უნდა
გულისწადილთა დაკმაყოფილებისაგან. ადამიანმა იოგას უმაღლეს დათრგუნოს ისე, რომ ხორციელ წადილთა მარწუხებში მოაქციოს.
საფეხურამდე ასასვლელად ყველაფერი უნდა იღონოს. და თუ, საუბედუროდ, ასე მოხდა, ამ წყვდიადიდან
განთავისუფლების საუკეთესო გზა კრიშნას ცნობიერებისაკენ
ლექსი 5 ჭკუის მიმართვაა და ნიადაგ, დაჟინებით მასზე ფიქრია. სიტყვა ჰი
ადამიანი საკუთარი ჭკუის შეწევნით განთავისუფლდება და სწორედ დასტურს ნიშნავს - დიახ! სულის ხსნა მხოლოდ ასე
აიცდენს დამდაბლებას. ცნობიერება განპირობებული სულის შეიძლება...
მეოხიც არის და მოძულეც.

გარდა ამისა, ნათქვამია: ზესულთან ურთიერთობის პროცესია და უფლის მორჩილების

წადილის გამღვივებელი.
"ჭკუა ადამიანის ტყვეობის მიზეზიც არის და განთავისუფლების
საშუალებაც. საკუთარ გულისთქმათა სამსახურს გადაგებული თუ ადამიანი უშუალოდ კრიშნას ცნობიერებას მიენდობა, ამას
ჭკუა კაცს მონობისაკენ მიუძღვის, მათგან განრიდებული ჭკუა კი თავისთავად მოჰყვება მისი მორჩილებაც და განწმენდაც.
განთავისუფლებისაკენ" ("ამრიტა-მინდუ უპანიშადი" 2).
ლექსი 7
ლექსი 6 ვინც საკუთარი ჭკუა დაიმორჩილა და სიმშვიდე ჰპოვა, უკვე
მან, ვინც საკუთარი ჭკუა მოათვინიერა, საკუთარ მეგობრად მიაღწია ზესულს. მისთვის ახლა უკვე სულერთია ბედნიერება თუ
გაიხადა იგი. ხოლო მას, ვინც ვერ ალაგმა თავისი ცნობიერება, უბედურება, დარი თუ ავდარი, დიდება თუ უპოვარობა...
სამარადჟამო მტრად ექცა იგი.
შინა-არსი. ყველა სულდგმულის დანიშნულებაა, გაჰყვეს ნებას
შინა-არსი. რვასაფეხურიანი იოგას მიზანი ჭკუის დამორჩილებაა, უზენაესი პიროვნებისა, რომელიც ყველას გულში სუფევს
რათა კაცმა იგი უმაღლესი მიზნის აღსრულებისათვის პარამატმას სახით. როდესაც ჭკუას გარეგანი, ანუ ილუზიური
დაიმეგობროს. თავის ნებაზე მიშვებული ცნობიერებით იოგას ენერგია აცთუნებს, ადამიანი მატერიალური საქმიანობის ბადეში
წვრთა დროის ფუჭად დაკარგვაა მხოლოდ. ასეთი ცნობიერება იხლართება, და მოხვეჭა-განცხრომის მონად ქცეული აქეთ-იქით
ადამიანის დაუძინებელი ავისმოსურნეა, რომელიც მის ცხოვრებასა აწყდება, სიმშვიდეს ვერ პოულობს.
თუ მომავალს იავარქმნის. პიროვნების სიცოცხლის აზრი უზენაეს
განკარგულებათა შესრულებაა. იოგას სისტემის რომელიმე საშუალებით პიროვნება შეძლებს,
ლაგამი ამოსდოს საკუთარ ჭკუას და სიცოცხლის მთავარი მიზნის
თუ ჭკუა ადამიანს თავის ნებაზე ათამაშებს, მას ჟინის, აღსრულებისაკენ მიმართოს. როდესაც ამას შეძლებს - ცნობიერების
მრისხანების, სიხარბის, ილუზიისა და სხვა მანკიერებათა უმაღლეს ბუნებაზე ფიქრში დააუნჯებს, უკვე ყოველგვარ
ბრძანებების ყურმოჭრილ აღმსრულებლად აქცევს. ჭკუის არჩევანზე თავისმტვრევის გარეშე მიჰყვება უზენაესის
დამორჩილებით კი კაცი ძალდაუტანებლად, სიმშვიდით ძალმოსილებას; უსიტყვოდ და განუსჯელად იღებს უმაღლეს
დაამებული გულით მიჰყვება ღვთაებრივი პიროვნების ნებას, მბრძანებობას და თვინიერად ჰმორჩილებს მას.
უსმენს საკუთარ გულში დავანებულ პარამატმას. იოგაც ამ

საკუთარი ჭკუის მომთოკავი ადამიანი სასოებით იღებს "ბჰაგავად-გიტა" არის სიბრძნე კრიშნას ცნობიერების შესახებ,
პარამატმას, ანუ ზესულის ნებას. კრიშნას ცნობიერებასთან რომელსაც მხოლოდ მიწიერი ცოდნით ვერავინ ჩასწვდება. ეს იმ
მიახლებული ერთგული აღწევს ტრანსცენდენტურ მდგომარეობას ღვთივკურთხეულთა ხვედრია, ვისაც წმინდა პიროვნებასთან
და მასზე აღარ მოქმედებს მატერიალური ყოფის ორმაგობები: ურთიერთობის საშუალება მიეცა. წმინდა ერთგული სამსახურითა
ბედნიერება-უბედურება, სიცხე-სიცივე და ა.შ. და კრიშნას წყალობით პიროვნების ცოდნა რეალიზებულია - იგი
სრულყოფილებას აზიარებს ადამიანს. ტრანსცენდენტური ცოდნა
ეს არის სამადჰი, ანუ უზენაესში დანთქმა. მყარია, აკადემიური ცოდნა კი მიმოქცევადი. ასეთი ცოდნით კაცი
ადვილად ექცევა ილუზიის ბადეში და ტყუვდება მოჩვენებითი
ლექსი 8 წინააღმდეგობების შემყურე, მხოლოდ რეალიზებული სული
როდესაც ადამიანი ღვთიური სიბრძნითა და თავისი თავის მართავს საკუთარ თავს, რადგან მას კრიშნასადმი ნდობა ჰმატებს
შეცნობით ბედნიერების მწვერვალზე აღიმართება, იოგად რწმენას.
იწოდება. ტრანსცენდენტურ სიმაღლეზე დადგინებული საკუთარ
ვნება-წადილთა ბატონ-პატრონად იქცევა და მისთვის სულ ერთი ტრანსცენდენტურ საფეხურზე დადგინებულს არაფერი აქვს
ფასი ექნება ოქროსა და ქვას. საერთო საერო მეცნიერებასთან, მისთვის მიწიერ საძირკველზე
დაშენებულ ცოდნასა და განსჯას იგივე ფასი აქვს, რაც ქვის
შინა-არსი. მწიგნობართა ცოდნა უზენაესი ჭეშმარიტების შეცნობის კენჭებს, თუმც სხვებს შეიძლება ოქროდაც მიაჩნდეთ ისინი.
გარეშე უსარგებლოა და არაფრისმთქმელი. ეს ასეა
ჩამოყალიბებული შემდეგ ციტატში: ლექსი 9
სულიერად ამაღლებული ერთნაირად აღიქვამს პატიოსანს,
"მიწიერებით გაბინძურებული გრძნობებით შეუძლებელია შრი კეთილისმსურველს, მოყვარულს, მოწინააღმდეგეს, მტრის
კრიშნას სახელის, ფორმის, თვისებებისა და გართობების მსტოვარს, მეშურნეს, მეგობარსა და დუშმანს, ღვთისმოსავსა და
ტრანსცენდენტური ბუნების შეცნობა." მხოლოდ უფლის ღვთისმგმობელს...
ჭეშმარიტი სამსახურით სულიერად აღივსება პიროვნება,
რომსლითვისაც ნათელიყოფა ღმერთის ტრანსცენდენტური ლექსი 10
სახელიც, ფორმაც, თვისებებიცა და გართობებიც" ("ბჰაკტი- ღმერთის დიდებას ნაზიარებმა პიროვნებამ თავისი სხეული, ჭკუა
რასამრიტა-სინდჰუ" 1.2.234). და სული ნიადაგ უზენაესისაკენ უნდა მიმართოს და მას

ამსახუროს. მან ეულად უნდა იცხოვროს უდაბურ ადგილას, გაჰყვნენ თავიანთ არჩეულ გზას, რათა ადრე თუ გვიან უზენაეს
გულდასმით მართოს საკუთარი თავი და განუდგეს ვნებისმიერ უფალს ეზიარონ. უპირველსად, ჭკუა კრიშნასკენ უნდა მიმართონ,
სურვილებსა თუ ანგარება-მესაკუთრეობის წადილს. დაჟინებით მასზე იფიქრონ, წამითაც არ მოადუნონ ყურადღება.
შინა-არსი. კრიშნას შეცნობა ხდება სხვადასხვა საფეხურებად: უზენაესზე ცნობიერების კონცენტრაციას სამადჰი, ანუ ტრანსი
ბრაჰმანის, პარამატმასა და უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ეწოდება. ამის მისაღწევად ადამიანი მუდამ მარტოსულად უნდა
სახით. ცხოვრობდეს - ყველასაგან და ყველაფრისაგან განრიდებული;
დიდი სიფრთხილით უნდა შეარჩიოს ადგილი, პირობები და
კრიშნას ცნობიერება უფლის განუწყვეტელ ტრანსცენდენტურ ზურგი აქციოს მათ; რაც გარინდებაში ხელს შეუშლის.
მსახურებას ნიშნავს, მაგრამ ისინიც, ვისაც უპიროვნო ბრაჰმანი ან თვითჩაღრმავების პროცესში მედგრად უნდა აღუდგეს წინ
ზესული პარამატმა იზიდავთ, ნაწილობრივ კრიშნას ცნობიერებას საკუთარ ლტოლვას ამაოებისაკენ - მატერიალური ხიბლისა და
არიან მინდობილნი. უპიროვნო ბრაჰმანი ხომ კრიშნას სულიერი ცთუნებისაკენ, რათა არ აღიძრას მის შეგნებაში წუთისოფლის
ნათებაა, ზესული კი კრიშნას ყოვლისგამჭოლი ნაწილობრივი ტყვედქმნის სურვილი.
გამოვლინება.
როდესაც პიროვნება უშუალოდ მინდობილია კრიშნას
ამგვარად, იმპერსონალისტიცა და მედიტაციის მიმდევარიც ცნობიერებას, სრულყოფილებას აღწევს და შეუქცევადად
არაპირადპირ კრიშნას ცნობიერებას არიან შეფარებულნი. ასრულებს უფლის ყველა მითითებას. ასეთი პიროვნება ახერხებს
უშუალოდ ამ ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება უმაღლესი თვითაღკვეთას, ანუ მისთვის აღარ არსებობს ხორციელი ვნებების
ტრანსცენდენტისტია, რადგან ასეთმა ერთგულმა კარგად იცის გამოღვიძების საშიშროება. შრილა რუპა გოსვამი ასე ახასიათებს
ბრაჰმანისა და პარამატმას მნიშვნელობა. აბსოლუტური კრიშნას ცნობიერებას:
ჭეშმარიტების შესახებ მათი ცოდნა სრულყოფილია,
იმპერსონალისტებისა და მედიტაციით დაკავებული იოგების "როდესაც ადამიანი არ არის მიჯაჭვული რაიმეზე, მაგრამ ამავე
ცოდნა კი ერთობ ნაკლული. დროს ღებულობს ყველაფერს, რაც კრიშნასთან არის
დაკავშირებული, სწორად იქცევა - ის უკვე მაღლა დგას
მიუხედავად ამისა, აქ მოცემული მითითებანი ყველა მესაკუთრეობა-ანგარების საცთურზე. მეორე მხრივ, ის, ვინც
მათგანისთვისაა გათვალისწინებული - ისინი მონდომებით უნდა ყველაფერს უარყოფს თავისი უმეცრების გამო, სრულყოფილ

განდეგილობას ვერ ეღირსება" ("ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუ" 2.215- შინა-არსი. "წმინდად" მოიხსენიება მწირობის ადგილები
216). ინდოეთში. იოგები ტოვებენ სახლებს, ოჯახებს და მიეშურებიან
ისეთ ბიწიერებაშეუხებელ ადგილებში, როგორიცაა პრაიაგა,
კრიშნას ცნობიერმა კარგად იცის, რომ სამყაროში ყველაფერი მათჰურა, ვრინდავანი, ჰრიშიკეშა და ჰარდვარი - ამ ადგილებს კი
უფლის კუთვნილია, ამიტომ მას მესაკუთრეობის გრძნობის უნარი წმინდა მდინარეები: იამუნა და განგა ჩამოუდის. იქ ყველასა და
დახშული აქვს, სათავისოდ აღარაფერს ელტვის; იცის, როგორ ყოვლისაგან განრიდებულნი იოგას შესრულებას იწყებენ.
გაუღოს გულისკარი კრიშნას ცნობიერებისათვის სასიკეთოს და
როგორ განაგდოს უარსაყოფელი; მიწიერი საგნობრიობის მიღმა ხშირად, განსაკუთრებით დასავლეთის ქვეყნების მკვიდრთათვის
მყოფი მუდამ ტრანსცენდენტურ საფეხურზეა აღმართული; ამის განხორციელება შეუძლებელია. დიდ ქალაქებში იოგას
მარადიული მარტოსულია, რადგან აღარაფერი აქვს საერთო საზოგადოებებს ქმნიან, დიდ ქონებრივ სარგებელსაც ნახულობენ,
მათთან, ვინც კრიშნას სხივოსნების გარეთ არის. მაგრამ ნამდვილი იოგასაგან ძალიან შორს არიან.
თვითკონტროლისა და დაწყნარებული ჭკუის გარეშე მედიტაცია
კრიშნას ცნობიერებას ნაზიარები პიროვნება სრულყოფილი იოგია. არ მიიღწევა. ამიტომ "ბრიჰან-ნარადია პურანაში" ნათქვამია: კალი-
იუგაში (თანამედროვე იუგაში-ეპოქაში) ადამიანთა ხანმოკლე
ლექსები 11-12 სიცოცხლის, დუნე სულიერი განვითარებისა და განუწყვეტელი
იოგას შესასრულებლად ადამიანმა უკაცირელ ადგილს უნდა შფოთვა-დრტვინვის დროს სულიერი თვითდადგინების
მიმართოს, მიწაზე დააფინოს ბალახი კუშა, ზედ ირმის ტყავი და საუკეთესო და უცთომელი გზა უფლის წმინდა სახელის გალობაა:
რბილი რამ ქსოვილი გადააფაროს. ადგილი წმინდა და
შეუბღალავი უნდა შეარჩიოს, დასაჯდომი მოსახერხებელი "ომებისა და პირმოთნეობის დღევანდეს ეპოქაში ხსნის
მოიმზადოს - არც ძალიან მაღალი, არც ძალიან დაბალი. მასზე ერთადერთი გზა უფლის წმინდა სახელის გალობაა - სხვა გზა არ
ჩაიმუხლოს და გულდასმით შეუდგეს იოგას შესრულებას: არსებობს! სხვა გზა არ არსებობს! სხვა გზა არ არსებობს!"
თანდათანობით, დადინჯებით განიწმინდოს გული; ჭკუა,
გრძნობები და ქცევა დაუმორჩილოს თავის ნებას და ცნობიერება ლექსები 13-14
ერთ წერტილს მიაბჯინოს. იოგას შემსრულებელმა ტანი, კისერი და თავი ერთმანეთის
სწორად, გამართულად უნდა დაიჭიროს და ჯიუტად მიაჩერდეს
ცხვირის წვერს. თანდათან დაიცხროს შფოთვა, დაიმორჩილოს

ჭკუა, განიგდოს შიში, გული არ გაექცეს ხორციელი ტკბობისაკენ - დიდი ბრძენის იაჯნავალკიას მიერ ჩამოყალიბებული ასკეტიზმის
ასე აღივსება იგი ჩემზე ფიქრით და სიცოცხლის საბოლოო წესებში ნათქვამია:
მიზნადაც მე დამისახავს.
"ბრაჰმაჩარი აღთქმას დებს, დაეხმაროს ადამიანს ავხორცობის,
შინა-არსი. სიცოცხლის მიზანი არის კრიშნას შეცნობა, რომელიც მასთან დაკავშირებული სიტყვებისა თუ ფიქრისაგან თავშეკავებაში
ყველა სულდგმულის გულში პარამატმას - ოთთხელიანი ვიშნუს - ნებისმიერ დროს, ნებისმიერ ვითარებაში, ნებისმიერ ადგილზე."
სახით სუფევს. იოგას პრაქტიკაც სხვას არაფერს ისახავს მიზნად,
თუ არა ვიშნუს დადგინებული ფორმის ხილვასა და შეცნობას. ავხორცული მსუნაგობით იოგას წესისამებრ ვერავინ შეასრულებს.
ვიშნუ-მურტი კრიშნას სრული გამოვლინებაა, რომელიც ცოცხალი
არსებების გულში მკვიდრობს. გარინდების პროცესში ვის მიზანსაც ბრაჰმაჩარია ისწავლება ბავშვობიდანვე, როცა მას წყვილთა
ვიშნუ-მურტის შეცნობა არ წარმოადგენს, იოგას მოჩვენებითი სიახლოვისა არაფერი გაეგება. ხუთი წლის ასაკში ბავშვებს
შესრულებით ამაოდ დაშვრება. აგზავნიან გურუკულაში, ანუ სულიერი მოძღვრის სახლში, სადაც
ბიჭები ბრაჰმაჩარიას მკაცრი წესებით იწვრთებიან. ამის გარეშე
კრიშნა სიცოცხლის საბოლოო მიზანია, ხოლო ადამიანის გულში ვერანაირი იოგა ვერ დასრულდება წარმატებით - იქნება ეს დჰიანა,
მყოფი ვიშნუ-მურტის ხილვა - იოგას წვრთისა. ვიშნუ-მურტის ჯნანა თუ ბჰაკტი.
აღსაქმელად პიროვნება საერთოდ უნდა განერიდოს სქესობრივ
ურთიერთობას, მიატოვოს ოჯახი, უკაცრიელ ადგილზე ბრაჰმაჩარი არის ის, ვინც ოჯახური ცხოვრების წესებს იცავს და
მარტოდმარტო იცხოვროს და მიეცეს გარინდებას - როგორც ზემოთ მამრული გულისთქმით მხოლოდ თავის ცოლს უკავშირდება
აღვწერეთ, იჯდეს თავის თავში ჩაძირული და უფალზე ყურადღება (ისიც, რა თქმა უნდა, ზომიერად). ბჰაკტის სკოლაში ასეთი
დაუნჯებული. სად გაგონილა, კაცი შინ და გარეთ სექსუალურ თავშეკავებული ბრაჰმაჩარი შეიძლება მიიღონ, მაგრამ ჯნანასა და
ტკბობას არ იკლებდეს, ეგრეთწოდებულ იოგას მეცადინეობებსაც დჰიანას სკოლებში ისინი ვერ მოხვდებიან. ეს ორი სკოლა
ესწრებოდეს და ნამვდილი იოგი გახდეს?! ჭკუის მართვა, ადამიანისაგან ყოველივე ხორციელი ზრახვის დათმობასა და მკაცრ
ყოველგვარი გრძნობის დაკმაყოფილების აღკვეთა, თავშეკავებას მოითხოვს.
განსაკუთრებით ხორციელი სიამტკბილობისა - აი, რა მოეთხოვება
ჭეშმარიტ იოგს. ბჰაკტის სკოლაში ბრაჰმაჩარის ასეთი აკრძალვები არ ეძლევა,
რადგან ბჰაკტი-იოგას ძალა იმდენად დიდია, რომ უფლის წმინდა

მსახურების დროს პიროვნება თავისთავად კარგვას მდედრისაკენ ლექსი 15

ლტოლვას. "ბჰაგავად-გიტაში" ნათქვამია: ამგვარად, სხეულის, ცნობიერებისა თუ ქცევის მუდმივი
დამორჩილებითა და მართვით წმინდა მისტიკოსი განუდგება
მაშინ, როცა სხვები აიძულებენ თავს, საკუთარი გრძნობების მატერიალურ ყოფას, გადაკვეთს მასთან დამაკავშირებელ ყველა
მონობას ზურგი აქციონ, დახვეწილი ზნეობრიობის გამო უფლის ძაფს და ღმერთის სასუფეველამდე - კრიშნას სავანემდე მაღლდება.
ერთგული ძალდაუტანებლად ახერხებს ამას. ასე განწმენდილი,
ამაღლებული ბუნება, ერთგულის გარდა, სხვებისათვის უცხოა. შინა-არსი. აქ უფალი ნათლად გვიხსნის იოგას შესრულების
საბოლოო მიზანს - არა მიწიერი კეთილდღეობის მოპოვებას,
ვიგატა-ბჰიჰ ნიშნავს შემდეგს - კრიშნას ცნობიერების სრულად არამედ მისგან განდგომას, მასთან ერთხელ და სამუდამოდ
გაგების გარეშე ვერ დასძლევს შიშს. ამ მტანჯველი განუწყვეტელი კავშირის გაწყვეტას.
შიშის მიზეზი განპირობებული სულის გაუკუღმართებული
მეხსიერება და უფალთან მარადიული ურთიერთობის დავიწყებაა. "ბჰაგავად-გიტას" მიხედვით, იოგი ვერ იქნება ის, ვინც იოგას
წვრთას მისდევს ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად ან სხვა რამ
"ბჰაგავატამში" ნათქვამია: სარგებლისათვის. ვერც უბრალოდ სიცოცხლის დასასრულს
მიაღწევს ე.წ. "სიცარიელეში" შესვლას. ასეთი რამ ზღაპარია!
შიშის დათრგუნვის ერთადერთი საშუალება კრიშნას ცნობიერებაა. უფლის მიერ შექმნილ, სავსე სამყაროში სიცარიელის ადგილი არ
ამიტომაც შეუძლია იოგას სრულყოფილად შესრულება კრიშნას არის; ადამიანი სიცარიელის ნაცვლად სულიერ ზეცაში - უფლის
ცნობიერ პიროვნებას. იოგას პრაქტიკა ხომ საბოლოო მიზნად სავანეში შედის.
საკუთარ გულში უფლის ჭვრეტას გულისხმობს, ამიტომაც ის, ვინც
ამ ღვთიურ უნარს შეიძენს, უკვე გამორჩეულია იოგთა შორის - ის "ბჰაგავად-გიტაში" ნათლად არის აღწერილი ღვთის
ყოველწამს თავის თავში გრძნობს და ხედავს უფალს. სამკვიდრებელი, როგორც ადგილი, სადაც არ არის საჭირო მზე,
მთვარე, ელექტრობა... ამ სულიერ სამეუფოში პლანეტები თავად
აქ მოტანილი იოგას სისტემის პრინციპები დიდად განსხვავდება აფენენ სინათლეს. ღმერთის საბრძანისი ყველგანაა - ყოველში და
ეგრეთწოდებული იოგას საზოგადოებათა მუშაობის წესებისა და ყველაფერში, მაგრამ სულიერი ზეცა და პლანეტები მაინც პარამ
მიზნებისაგან. დჰამად - უმაღლეს სავანეებად მოიხსენიება.

თავად უფალი ამტკიცებს, რომ ჭეშმარიტ იოგს, რომელმაც ლექსი 16

სრულყოფილად შეიცნო იგი, შეუძლია ჰპოვოს ნამდვილი ო, არჯუნა, იოგი ვერასოდეს გახდება ის, ვინც გაუმაძღრად ჭამს ან
მშვიდობა და დაამებული, დაწყნარებული გონებით შეაღოს მცირედ ლუკმას სჯერდება, ვისაც დიდხანს სძინავს ან მხოლოდ
ღმერთის უმაღლესი სამყოფელის - გოლოკა ვრინდავანის, კარი. ჩათვლემს.
თუმცა უფალი თავის საუფლოში ბრძანდება, საკუთარი სულიერი
ძალმოსილების წყალობით ერთდროულად ყოვლისგამჭოლი შინა-არსი. აქ იოგების კვებისა და ძილის მომწესრიგებელი
ბრაჰმანიცაა და არსებათა გულებში დამკვიდრებული პარამატმაც. მითითებაა მოცემული. ხარბად ჭამა იმაზე მეტი საკვების მიღებას
ნიშნავს, რაც სხეულისა და სულის შენარჩუნებას სჭირდება.
კრიშნასა და მისი სრული გამოვლინების, ვიშნუს, ჯეროვანი ადამიანი არ უნდა ეკარებოდეს ცხოველის ხორცს, რაკი ბუნება
შეცნობის გარეშე ვერავინ მიაღწევს სულიერ ზეცას - ვაიკუნთჰას, ან უშურველად და უხვად გვთავაზობს მარცვლეულს, ბოსტნეულს,
ვერავინ შეჰბედავს უფლის მარადიულ სასუფეველს - გოლოკა ხილსა და რძეს.
ვრინადავანს. ამიტომ ვინც კრიშნას ცნობიერებით იღწვის, ნიადაგ
მისი ფიქრი, ზრახვა, ოცნება უფლისკენ არის მიპყრობილი, "ბჰაგავად-გიტას" თანახმად, ასეთი უბრალო საკვები სათნოების
სრულქმნილი იოგია (სა ვაი მანაჰ კრიშნა პადარავინდაიოჰ). გუნას ეკუთვნის. ცხოველების ჭამა უმეცრებით
გონებადაჩლუნგებულთა ხვედრია. ეს უკანასკნელნი მათხრობელ
ვედებიდან ("შვეტაშვატარა უპანიშადი" 3.8) ვიგებთ: ტან ევა სასმელებსაც ეძალებიან, ეწევიან თუთუნს და უფლისათვის
ვიდატვატი მრიტიუმ ეტი - "დაბადება-სიკვდილის წრებრუნვიდან შეუთავაზებულ საჭმელს მსუნაგად მიაძღებიან, ამიტომაც
ცოცხალი არსება მხოლოდ უზენაეს ღმრთაებრიივი პიროვნების ცოდვებით იმძიმებენ სულს და ტანჯვის წილკერძნი ხდებიან.
შეცნობით თავისუფლდება."
ბჰუნჯატე ტე ტვ აგჰამ პაპა იე პაჩანტი ატმა-კარანატ - მარტოოდენ
მატერიალური ყოფის ტყვეობიდან თავდახსნა იოგას წვრთის ცოდვით იკვებება ის, ვინც თავისი კუჭის მონა გამხდარა და მის
სრულყოფით შეიძლება და არა მაგიური ჯამბაზობისა და საამებლად ხორაგს იყრის პირში; ვინც საჭმელს თავისთვის
ტაკიმასხარული ილეთების მაყურებელი ისედაც შეუგნებელი იმზადებს და კრიშნას არ სთავაზობს. ასეთი კაცი ცოდვის
ხალხის გაბრიყვებით. მჭამელია, იმაზე მეტს იღებს, რაც მის სხეულსა და სულს
სჭირდება, ამიტომაც სრულყოფილი იოგი ვერასოდეს გახდება.

ადამიანმა კრიშნასათვის შეთავაზებული საჭმელის ნარჩენები შინა-არსი. ჭამის, ძილის, თავდაცვისა და სქესობრივი
უნდა იკმაროს. ასეც იქცევა უფლის ცნობიერებაში მყოფი წრეგადასული მოთხოვნილებები იოგას შესრულების გზაზე
ერთგული - ისე არაფერს დააკარგებს პირს, რომ ჯერ უზენაესს არ ადამიანის წინსვლას დაბრკოლებად ეღობებიან.
მიართვას, შემდეგ კი მოკრძალებით შეექცევა პრასადს. ამის გამო შინა-არსი. ჭამის სურვილის მოწესრიგება მხოლოდ პრასადის -
იგი ეზიარება სრულყოფას, როგორც იოგი. წმინდა საკვების, მიღებითაა შესაძლებელი. "ბჰაგავად-გიტას"
მიხედვით კრიშნასათვის შეიძლება ბოსტნეულის, ყვავილების,
ხელოვნურად, ძალდატანებით თავშეკავება ჭამისაგან და ხილის, მარცვეულის, რძისა და ა.შ. შეთავაზება. კრიშნას
მარხულობის საკუთარი წესების გამოგონება ადამიანს ხელს ცნობიერების მქონე პიროვნებაც მას სჯერდება და თავისთავად
უშლის, შეასრულოს სრულყოფილი იოგა. გადაეჩვევა წმინდა ადამიანისათვის მიუღებელი საკვების ჭამას.
კრიშნას ერთგული წმინდა წერილების დანაწესთა თანახმად უფლის ერთგული საკუთარ მოვალეობათა წესისამებრ
მარხულობს, არც თავს ატანს ძალას, არც უჭირს სანახევროდ აღსასრულებლად ნიადაგ ფხიზლობს და ძილს დროის ფუჭად
შიმშილი, მოკრძალებულად თუ მიეტანება საჭმელს, ამიტომ დაკარგვად თვლის. ავიართჰა-კალატვამ ნიშნავს კრიშნას
მისთვის იოლია იოგას შესრულება. ზომაზე მეტად დანაყრებულ სამსახურის გარეშე წამითაც არ შეიძლება დროის გაფლანგვა.
კაცს დიდხანს სძინავს და სიზმარსაც ბევრს ხედავს. წესით, დღეში ერთგულს ძალიან ცოტა სძინავს. იდეალურია საქციელი შრილა
ექვს საათზე დიდხანს ძილი მავნეა. ვინც ამ წესებს არღვევს, რუპა გოსვამისა, რომელიც განუწყვეტლივ ემსახურებოდა უფალს
უდავოდ უმეცრების რკალშია მოქცეული, მცონარედ ატარებს და თავს ნებას არ აძლევადა, დღეში ორი საათი ან ისიც არა,
წუთისოფელს; სძინებოდა. თჰაკურა ჰარიდასა პრასადსაც კი არ აკარებდა პირს და
არ იძინებდა, სანამ კრიალოსანმზე ჩათვლით სამასი ათასჯერ არ
ძილისგუდად ქცეულს დაჩლუნგებული აქვს იოგას შესრულების წარმოთქვამდა უფლის სახელს.
უნარი.
შრომა კრიშნას ცნობიერების მქონე პიროვნებისა მხოლოდ და
ლექსი 17 მხოლოდ უფლის მსახურბასთან არის დაკავშირებული, რის გამოც
იგი, ვინც კვება, ძილი, დასვენება და შრომა ზომიერად იცის, იოგას მისი საქმიანობა მუდამ მოწესრიგებულია; რადგან მისი შეგნებიდან
იოლად დაეუფლება და ყოველგვარი მიწიერი ტანჯვა-შეჭირვების გამორიცხულია გრძნობათა დაკმაყოფილებაზე ფიქრი, ხორციულ
ბორკილებსაც ადვილად აიყრის. დასვენებასაც კი არ საჭიროებს. წესისამებრ გაწყობილია მისი

შრომა, მეტყველება, ძილი, სიფხიზლე... , რის გამოც მატერიალური შეთავაზებულ ტულასის ფოთლებს, ფეხებით მწირობის
სატანჯველი აღარ ემუქრება. ადგილებსა და უფლის ტაძარს მიმოივლიდა, თავით ეთაყვანებოდა
უზენაესს, ხოლო სურვილებით უფლის წმინდა დანაწესებს
ლექსი 18 ასრულებდა.
იოგას წვრთით ჭკუის მომთვინიერებელსა და ტრანსცენდენტურ
დონეზე ამაღლებულს, ყოველგვარ მიწიერ გულისთქმათაგან ყოველივე ეს - წმინდა საქმიანობა - სწორედ რომ უფლის
დაცლილის მტკიცედ დადგინებულ იოგს უწოდებენ. ერთგულის შესაფერისია."
შინა-არსი. იოგის ქმედება ჩვეულებრივი ადამიანის ქცევისაგან იმპერსონალისტებს ეს გზა იქნება განუხორციელებელიც
იმით განსხვავდება, რ ომ თავისუფალია ნებისმიერი ხორციელი ეჩვენებათ, მაგრამ საკმარისია კრიშნას ცნობიერება გაუძღვეს წინ
წადილისა და მისწრაფებისაგან. ამ სურვილთა შორის ყველაზე და პიროვნება იოლად ასრულებს ამ მოთხოვნებს. ეს აშკარად ჩანს
ძნელად ემორჩილება კაცს სქესობრივი მოთხოვნილება. ამბარიშა მაჰარაჯას მაგალითიდა. თუ კაცის ჭკუა მთელი
სრულქმნილი იოგი თავის ჭკუას იმდენად იხდის მსახურად და ისე შესაძლებლობებით უფლისკენ არ არის მიპყრობილი და
აწესრიგებს საკუთარ ქცევა-გრძნობებს, რომ თვით ეს ვნებისმიერი გამუდმებით არ ფიქრობს მასზე, მის სულიერ მცდელობა-
წადილიც კი აღარ აწუხებს. "შრიმად-ბჰაგავატამის" მიხედვით, საქმიანობას შედეგი არ მოჰყვება.
კრიშნას ცნობიერებაში პიროვნება თავისთავად, შინაგანი ძალების
დაუძაბავად აღწევენ ამ მდგომარეობას: უფლის ერთგული მსახურების პროცესში ამ დაწესებულ
საქმიანობას არჩანა, ანუ ყველა გრძნობის უფლის სადიდებლად
"უპირველესად, მეფე ამბარიშა ჭკუას უფალი კრიშნას გამოყენება ჰქვია. კაცთა მოდგმა ვერ იცხოვრებს ისე, რომ რაიმე
ლოტოსისადარი ტერფებისაკენ მიმართავდა. შემდეგ ენით საქმიანობა არ განიზრახოს ან არ შეასრულოს ჭკუამ და გრძნობებმა.
ერთმანეთის მიყოლებით უფლის ტრანსცენდენტურ თვისებებს მათი აღკვეთა არავისთვის არ არის სასარგებლო. ამის გამო,
აღწერდა, ხელებით უფლის ტაძარს ასუფთავებდა, ყურებით მისი როგორც ზემოთ იყო აღწერილი, ადამიანებისათვის,
საქმიანობების შესახებ ისმენდა, სხეულით სხვა ერთგულთა განსაკუთრებით განდეგილობისაკენ მოსწრაფეთათვის,
სხეულის სიახლოვეს გრძნობდა, ყნოსვით უფლისთვის გრძნობებისა და ცნობიერების დაუნჯება უფლის სამსახურში
მირთმეული ლოტოსის ყვავილთა სურნელს ეწაფებოდა, გემოს ტრანსცენდენტური სრულყოფის პროცესად ითვლება. "ბჰაგავად-
უსინჯავდა კრიშნას ლოტოსისდარი ტერფებისათვის გიტაში" ამ პროცესს ეწოდება იუკტა.

ლექსი 19 შინა-არსი. იოგას წყალობით ადამიანი თანდათან განეშორება

როგორც ლამპარის ალი არ ირხევა მყუდრო ადგილას, ასევე მატერიალურ შეხედულებებს. ეს იოგას პრინციპის პირველი
საკუთარი ცნობიერების დამმორჩილებელი შეურყევლად და თვისებაა. ამის შემდეგ იგი სამადჰიში, ანუ გარინდებაში გადადის,
დადგინებულად ტრანსცენდენტური მეობისაკენ მიმართავს რაც იმას ნიშნავს, რომ იოგი ტრანსცენდენტური ჭკუა-გონებით
ჭვრეტას. მისწვდება ზესულს.
შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერი პიროვნება მუდამ გარინდებაშია იოგას წვრთა მეტნაკლებად პატანჯალის სისტემაზეა
დანთქმული და გონებადაამებული განუწყვეტლივ ფიქრობს თავის დაფუძნებული. ზოგიერთი თვითმარქვია კომენტატორი
სათაყვანებელ უფალზე. მისი ჯდომითი პოზა ისევე შეურხეველია, ინდივიდუალური სულის ზესულთან გაიგივებას ცდილობს,
როგორც ლამპარის ალი მშვიდ, უქარო გარემოში. მონისტები კი ამას განთავისუფლებად მიიჩნევენ. მათ პატანჯალის
იოგას სისტემის ნამდვილი მიზანი არ ესმით. მასში დაშვებულია
ლექსები 20-23 ტრანსცენდენტური განცხრომის განცდა, მაგრამ მონისტები არ
სრულყოფის იმ საფეხურზე, რომელსაც ტრანსი (გარინდება), ანუ ეთანხმებიან ამგვარ დაშვებას, რადგან ეს მათ თეორიას უფალთან
სამადჰი ეწოდება, ადამიანის ცნობიერება იოგას ძალით მთლიანად პიროვნული სულის ერთიანობის შესახებ საფრთხეს უქმნის. ისინი
განეშორება მატერიალურ აზრსა და ქმედებებს. პიროვნებას ეძლევა ცნობენ ცოდნისა და მცოდნის ორმაგობას.
უნარი, თავად ჩაიხედოს საკუთარ მე-ში და საკუთარ თავში
ჩაბრუნებით ინეტაროს. ასეთი კაცი უსაზღვრო ღვთაებრივ ამ ლექსში აღიარებულია ტრანსცენდენტური გრძნობებით
ბედნიერებას მიეახლება, რაც სულიერი გრძნობების მეშვეობით შეცნობილი სიამოვნება. ამას ადასტურებს პატანჯალი მუნი, იოგას
განიცდება. სისტემის ცნობილი კომენტატორი. დიადი ბრძენი იოგა-სუტრებში
(3.34) აცხადებს:
ამ საფეხურზე მტკიცედ დამკვიდრების შემდეგ იგი სამარადჟამოდ
შეენივთება ჭეშმარიტებას. ამაზე მეტი მას აღარაფერი უნდა, არც ეს ჩიტი-შაკტი, ანუ შინაგანი პოტენცია ტრანსცენდენტურია.
რამ შეძრავს მის გულს, უდიდესი განსაცდელიც კი. ეს ყოველივე პურუშართჰა მატერიალურ რელიგიურობას, ეკონომიკურ
მიწიერებასთან ურთიერთობის თანამხლები ტანჯვისაგან თავის განვითარებას, გრძნობათა დაკმაყოფილებას და ბოლოს -
დახსნაა. უზენაესთან შერწყმის ცდას ნიშნავს. უზენაესთან ამგვარ

ერთიანობას მონისტები კაივალიას ეწოდებენ. მაგრამ პატანჯალის იოგას სისტემაში ორი სახის სამადჰი არსებობს: სამპრაჯნატა-
მიხედვით ეს კაივალიამ არის შინაგანი, ტრანსცენდენტური უნარი, სამადჰი და ასამპრაჯნატა-სამადჰი. როცა ადამიანი ათასგვარი
რისი წყალობითაც ადამიანი თავის ჭეშმარიტ არსობას ჩასწვდება. ფილოსოფიური მსჯელობის გამოყენებით ტრანსცენდენტურ
მდგომარეობას აღწევს, ამბობენ - ის სამპრაჯნატა-სამადჰიმდე
უფალი ჩაიტანია ამ პროცესს ჭკუის ბინძური სარკის გაწმენდას მივიდა. ასამპრაჯნატა-სამადჰიში მიწიერ განცხრომასთან
უწოდებს - ჩეტო-დარპანა-მარჯანამ. სინამდვილეში, ეს გაწმენდა კავშირის ყველა გზა გადაჭრილია, რადგან პიროვნება უკვე
არის განთავისუფლება, ანუ ბჰავა-მაჰა-დავაგნი-ნირვაპანამ. ხორციელი გრძნობების თანმხლებ ბედნიერებაზე მაღლა დგას.
ნირვანას თეორია, რომელიც სულიერი სრულქმნის დაწყებით
საფეხურს შეესაბამება აღნიშნულ პრინციპზეა აგებული. ამ სიმაღლეზე ასვლის შემდეგ იოგი აღარასოდეს მდაბლდება,
"ბჰაგავატამში" (2.10.6) ამას სვარუპენა ვიავასთჰიტიჰ ჰქვია. წინააღმდეგ შემთხვევაში მოსალოდნელია სულიერი დაცემა.
ზემოთმოტანილ ლექსშიც "ბჰაგავად-გიტა" ამავე აზრს ცხადყოფს.
სულ სხვაა დღევანდელი ეგრეთწოდებული იოგას პრაქტიკა,
ნირვანას, ანუ მატერიალურ მოქმედებათა შეწყვეტის შემდეგ რომელიც მრავალმხრივ გრძნობათა სიამოვნებას იტევს.
ვლინდება სულიერი ქმნადობა, ანუ უფლის ერთგული სამსახური, წრეგადასული მძუნაობითა და ქვენა გრძნობებით მოწამლული
რაც კრიშნას ცნობიერებადაა ცნობილი. "ბჰაგავატამის" მიხედვით, იოგი სასაცილოდ გამოიყურება. თვით ისინიც კი, ვისაც იოგას
სვარუპენა ვიავასთჰიტიჰ - ეს არის ცოცხალი არსების ნამდვილი სისტემის სიდჰები (სრულქმნა) ხიბლავთ, აცდენილნი არიან
სიცოცხლე. მაია, ანუ ილუზია მიწიერებით დასნებოვანებული ჭეშმარიტ გზას.
სულიერი მდგომარეობაა. ამ სნებისაგან განთავისუფლება
სიცოცხლის მარადიული დასაბამის განადგურებას როდი ნიშნავს. როგორც მოტანილ ლექსშია დადასტურებული, თუ იოგებს იოგას
ამას აღიარებს პატანჯალიც - ეს ჩიტი-შაკტი, ანუ თანმხლები შედეგები იზიდავთ, სრულყოფას ვერ ეზიარებიან.
ტრანსცენდენტური სიამოვნება ჭეშმარიტი ცხოვრება გახლავთ. ამიტომ მათ, ვინც იოგას მუშაითური ოსტატობის გამოვლინებისა
ამას ამტკიცებს "ვედანტა-სუტრა" (1.1.12): ანანდა მაიო 'ბჰიასატ - ეს და სიდჰების გამო მისდევენ, უნდა იცოდნენ, რომ ამაოდ ირჯებიან
ბუნებრივი სულიერი სიამოვნება იოგას საბოლოო მიზანია და მისი - იოგას ჭეშმარიტ მიზნამდე ვერ მივლენ.
განხორციელება ადვილია ერთგული სამსახურის, ანუ ბჰაკტი-
იოგას მეშვეობით. ბჰაკტი-იოგა დაწვრილებით გადმოიცემა ამ საუკუნეში იოგას განხორციელების საუკეთესო გზა კრიშნას
"ბჰაგავად-გიტას" მეშვიდე თავში. ცნობიერება გახლავთ. ეს გზა ძნელი არ არის. კრიშნას

ცნობიერებაში საქმიანობა პიროვნებას ბედნიერებით აღუვსებს ამ გზით პიროვნება იოგას უმაღლეს სრულყოფილებას აღწევს.
გულს და სხვა რამ სასიხარულო აღარაც სჭირდება.
ლექსი 24
ჰათჰა-იოგასა და ჯნანა-იოგას შესრულებას უამრავი დაბრკოლება შეუპოვრობითა და რწმენით აღჭურვილი ადამიანი განუხრელად
ახლავს, განსაკუთრებით ფარისევლობის ზეობის საუკუნეში. უნდა მიჰყვებოდეს იოგას აღსრულების გზას, უარი თქვას
სამაგიეროდ, კარმა-იოგასა და ბჰაკტი-იოგას შესრულებას გონებამჩხრეკელობასა და ფუყე მსჯელობებზე, არ შეირჩინოს
არავითარი პრობლემა არ ზღუდავს. იოტისოდენი მატერიალური სურვილი და ამგვარად
განმტკიცებული ჭკუით მართოს საკუთარ თავი.
სანამ მატერიალური სხეული მოსავს ადამიანის სულს, კაცთა
მოდგმა უარს ვერ იტყვის მიწიერ მოთხოვნილებებზე. ასეთია ჭამა, შინა-არსი. იოგას მიმდევარმა მტკიცედ, მოთმინებითა და
ძილი, თავის დაცვა და სქესობრივი ურთიერთობა. მაგრამ განუხრელად უნდა გაიაროს დადგინებული წვრთნა. რწმენითა და
ჭეშმარიტი ბჰაკტი-იოგა, ანუ კრიშნას ცნობიერი ადამიანი შეუპოვრობით მიჰყვეს ამ გზას, არ აჩქარდეს, მიზნის მიღწევის
სხეულის წადილთა ხმას აღარ უსმენს, არც უფორიაქდება განწყობა, დაყოვნებად გული არ აუცრუოს. შეუდრეკელ იოგს წარმატება
სიმშვიდით იმორჩილებს ხორცის ჯანყს. სამაგიეროდ ელის.
გულმოდგინედ ასრულებს სიცოცხლისათვის აუცილებელ
ქმედებებს და ღვთიური ნეტარებით ტკბება. აღარც უბედური ბჰაკტი-იოგასთან დაკავშირებით რუპა გოსვამი ამბობს:
შემთხვევები აღელვებს, არც ავადმყოფობა, რაიმეს უკმარობა,
თვით ძვირფასი ახლობლის სიკვდილიც კი. "მხოლოდ გულწრფელი მონდომებით, შეუდრეკელობითა და
დარწმუნებით შეიძლება ბჰაკტი-იოგას წარმატებით
ბჰაკტი-იოგას შემსრულებელს რაიმე შემთხვევითობა არჩეული განხორციელება. ამასთან საჭიროა ერთგულთათვის დაწესებული
გზიდან ვერ გადააცდენს. როგორც "ბჰაგავად-გიტაშია" (2.14) მოვალეობების შესრულება და საერთოდ სათნოება"
დამტკიცებული: ("უპადეშამრიტა" 3).
იგი ითმენს ნებისმიერ განსაცდელს; რაკი იცის, რომ ყოველივე ეს რაც შეეხება შეუპოვრობას - ადამიანმა იმ ბეღურას უნდა მიჰბაძოს,
წარმავალია და მისი მოვალეობა - უფლის მსახურება - რომელსაც ოკეანის ტალღებმა ნაპირზე დადებული კვერცხები
მარადიული. მოსტაცეს. გულმოკლულმა ჩიორამ კვერცხების დაბრუნება

მოითხოვა, ოკეანემ კი მის მუდარას ყურ არ ათხოვა. მაშინ ჩიტმა შინა-არსი. სათანადო რწმენითა და გონებით ადამიანმა
მისი ამოშრობა განიზრახა და პაწაწინა ნისკარტით წყლის ამოხაპვა თანდათანობით უნდა გაწყვიტოს კავშირი საკუთარ გრძნობებთან.
დაიწყო. გარშემო მყოფთ სასაცილოდაც არ ჰყოფნიდათ მისი ამას პრატიაჰარა ეწოდება. დაჟინებული დაჯერებით,
უაზრო შეუპოვრობა. გარინდებითა და გულისთქმათა გამოვლინებების აღკვეთით
დამორჩილებულმა ჭკუამ ტრანსს, ანუ სამადჰის უნდა მიაღწიოს.
მალე ეს ამბავი ქვეყანას მოედო და გარუდას ყურამდეც მიაღწია. ამის შემდეგ უკვე აღარ არსებობს სიცოცხლეზე მატერიალისტურ
გარუდა უზარმაზარი ფრინველია და უფალ ვიშნუს დაატარებს. შეხედულებათა გამოღვიძების საშიშროება.
თავისი პატარა მოძმის ტკივილმა გული სიბრალულით აუვსო და
მის სანახავად გაეშურა. მისი შეუპოვრობით მოხიბლუბმა სხვაგვარად - თუმცა სხეულის კარნახით ადამიანს მიწიერ
დახმარება აღუთქვა - ოკეანეს მიადგა და კვერცხების დაბრუნება ყოფასთან ურთიერთობა უხდება, მაინც უნდა დაიხშოს
მოსთხოვა, არადა ბეღურას საქმეს თვითონ შეუდგებოდა და ხორცისმიერ ვნებათა კარი. უნდა ნიადან კრიშნაზე იფიქროს და
ოკეანეს კარგი დღე არ დაადგებოდა. ამის წყალობით მიაღწევს სრულყოფას.
შეშინდა ოკეანე და ჩიტს კვერცხები დაუბრუნა; გარუდას ლექსი 26

წყალობით მან ბედნიერება ჰპოვა. მერყევი და უნიათო ჭკუის თვალი და ფიქრი აქეთ-იქით აწყდება,
ადამიანმა კი უნდა შეძლოს ყოველივე მოაქციოს თავისი
მსგავსად ამისა, იოგას შესრულება, განსაკუთრებით ბჰაკტი- გამგებლობის ქვეშევრდომობაში და დაუმორჩილოს საკუთარ მე-ს.
იოგასი, შეიძლება დაუძლეველ საქმედ მოგვეჩვენოს, მაგრამ თუ
ვინმე მას დიდი შეუპოვრობით შეეჭიდება, უფალი უსათუოდ შინა-არსი. თავისი ბუნებით ჭკუა არამტკიცეა და მიმოქცევადი,
დაეხმარება - საკუთარი თავის მშველელს ხომ ღმერთიც შეველის!.. მაგრამ თავისი თავის შემცნობმა იოგმა უნდა შეძლოს ჭკუას
წაართვას მართვის სადავეები და თავად გაუძღვეს მას. ვინაც ჭკუა
ლექსი 25 (და გრძნობებიც) დაიურვა, გოსვამი, ანუ სვამი ეწოდება, ხოლო
თანდათანობით, ნაბიჯ-ნაბიჯ, რწმენით განმტკიცებული გონებით ჭკუისაგან უღელდადგმულს - გო-დასა - გრძნობათ მსახური.
ადამიანმა გარინდების საფეხურს უნდა მიაღწიოს, ჭკუა მხოლოდ
საკუთარ სულში ჩაიბრუნოს და გულისყური ისე მოთოკოს, რომ გოსვამიმ იცის, რა არის გრძნობისმიერი ბედნიერება.
აღარაფერზე გაექცეს თვალი და ფიქრი. ტრანსცენდენტური გრძნობები ჰრიშიკეშას, ანუ მათს უზენაეს

მფლობელს - კრიშნას ნეტარყოფნას ემსახურებიან. გაწმენდილი ლექსი 28

გრძნობებით უფლის სამსახურს კრიშნას ცნობიერება ჰქვია. იოგი - საკუთარი თავის მბრძანებელი და მუდამ იოგას
შემსრულებელი - ჩამოირეცხს ყოფიერების ჭუჭყს და
ეს არის გრძნობების დამორჩილების გზა. უფრო მეტიც - ეს იოგას განსპეტაკებული უფლის ტრანსცენდენტურ განცხრომას მსახურად
სისტემის უმაღლესი სრულყოფილება გახლავთ. დაუდგება, რათა თავადაც ღვთიურ სიხარულს ეზიაროს.
ლექსი 27 შინა-არსი. საკუთარი თავის შეცნობა უზენაესთან

იოგი, რომლის ცნობიერება ჩემსკენ არის მომართული, უეჭველად დამოკიდებულების გაგებას ნიშნავს. ინდივიდუალური სული
ჰპოვებს ღვთიურ ბედნიერებას და უმაღლეს სრულყოფას. უფლის განუყოფელი ნაწილია, ამიტომაც მისი დანიშნულება
ვნებისმიერ გულისთქმათა მიღმა მყოფს შეგნებული აქვს კრიშნას ტრანსცენდენტურ მსახურებაშია. უზენაესთან ამგვარ
უზენაესთან თავისი თვისობრივი ერთარსებობა და ამით სულიერ კავშირს ბრაჰმა-სამსპარშა ეწოდება.
გარდასულ ცოდვათაგან თავისუფლდება.
ლექსი 29
შინა-არსი. ბრაჰმა-ბჰუტას მდგომარეობაში ადამიანი მიწიერი ჭეშმარიტი იოგი ყოველ არსებასა და არსში მე - ერთადერთს -
უწმინდურებისაგან განიწმინდება და უფლის ტრანსცენდენტურ მხედავს და ყოველს არსებასაც ჩემში მოიაზრებს. ასევე საკუთარი
სამსახურს შეუდგება. მად-ბჰაკტიმ ლაბჰატე პარამ ("ბ.გ." 18.54) - თავის შემცნობი სული ყველგან და ყველაფერში ჩემს
შეუძლებელია ბრაჰმანთან - აბსოლუტურ ერთთან - მიმსგავსება, ერთადერთობას ჭვრეტს, როგორც უზენაეს უფალს.
სანამ კაცის ცნობიერება უფლის ლოტოსისდარი ტერფებისაკენ არ
იქნება მიპყრობილი. შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი იოგის გამახვილებული
თვალთახედვა მიქცეულია უფლისაკენ, რომელიც ყველა
სა ვაი მანაჰ კრიშნა-პარადარინდაიოჰ - კრიშნას წმინდა სამსახური, სულდგმულის გულშია ზესულის (პარამატმას) სახით.
მისი ცნობიერებით განათებული ყოფნა ვნების გუნასათვის
დამახასიათებელ მიწიერ უწმინდურებათაგან განთავისუფლებას იშვარაჰ სარვა-ბჰუტანამ ჰრიდ-დეშე 'რჯუნა ტიშთჰატი -
ნიშნავს. პარამატმას სახით უფალი ერთნაირად სუფევს როგორც ძაღლის,
ასევე ბრაჰმანის გულში. სრულყოფილმა იოგმა იცის, რომ უფალი
მარად ტრანსცენდენტურია და იქნება ძაღვლის თუ ბრაჰმანის

სხეულში, მატერია მასზე არავითარ გავლენას არ ახდენს. ასეთია ენერგიაში მოქცეული ადამიანი მიწიერ გრძნობებს ემსახურება,
უფლის უმაღლესი თანაბარხედვა. სულიერ ენერგიაში მყოფი კი მხოლოდ უზენაეს უფალს. თავისი
არსებობის ბუნებითა და დანიშნულებით ცოცხალი არსება
ერთ ინდივიდუალურ გულში ერთი ინდივიდუალური სულია, ღმერთის მსახურია. ასეთ წონასწორობას სრულყოფილად ხედავს
ზესული კი ყველას გულშია. ვინც იოგას გულისგარეთ ასრულებს, კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი .
ამას ვერც დაინახავს. კრიშნას ცნობიერ პიროვნებას უფლის პოვნა
მორწმუნის გულშიც შეუძლია და ურწმუნოსიც. სმრიტი ამას ასე ლექსი 30
ამტკიცებს: უფალი ყოვლის არსებობის პირველწყარო, მათი ვინც ყოველივეში მე მხედავს და ყოველივეს - ჩემში, მარად ჩემთან
მშობელი და მასულდგმულებელია. როგორც დედა მყოფია და მეც არასოდეს განვიშორებ მას.
მიუკერძოებელია შვილების მიმართ, უზენაესიც ყველას
ერთნაირად ეპყრობა. შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერი ყველაფერს უფლის განუშორებელ
ნაწილად აღიქვამს. შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ იგი მატერიალურ
ყოველი ცოცხალი არსება გარეგნულადაც უფლის ენერგიაშია. ბუნებას დამოუკიდებელ, ცალკეულ გამოვლინებებად მიიჩნევს,
როგორც მეშვიდე თავში იქნება განმარტებული, უზენაესი ორ მაგრამ ეს ასე არ არის - ეს პიროვნება ყოველივეს აცნობიერებს
ძირითად ენერგიას ფლობს: სულიერს (უმაღლესს) და როგორც მთლიან და დაუნაწევრებელ "ერთს" - კრიშნას, რადგან
მატერიალურს (უმდაბლესს). თუმცა სულდგმული უმაღლესი იცის, რომ ეს სამყარო ყოვლითა და ყველაფრით უფლის ენერგიის
ენერგიის ნაწილია, მატერიალურ ყოფიერებაში უმდაბლესი პირმშოა. კრიშნას გარეშე მთელი კოსმიური განფენილობა
ენერგიით არის დაღდასმული. მოკლებულია არსებობას.
ყოველი სიცოცხლე მარად უფლის ენერგიაშია, თავისი სახეობრივი აი, კრიშნას ცნობიერების ძირითადი პრინციპი!..
მრავალფეროვნებით.
კრიშნას შეცნობა ხდება მისი სიყვარულის ამაღლების გზით. ეს
იოგიც ყველაფერს ერთნაირად აღიქვამს, ვინაიდან ხედავს, რომ სიყვარული მატერიისაგან განთავისუფლებაზე მაღლა დგას,
თუმცა კარმიული შმროის შედეგების კვალობაზე ცოცხალი საკუთარი თავის შეცნობის ბედნიერებას აღემატება - ეს არის
არსებები სხვადასხვა გარემოების მსხვერპლნი ხდებიან, ყოველი ერთგულის შერწყმა კრიშნასთნ იმ გაგებით, რომ უფალი
მათგანი მაინც ღმერთის განუყოფელ ნაწილად რჩება. მატერიალურ სიყვარულით აღავსებს მთელ მის არსებას, და თვინიერ უფლისა

აღარაფერი რჩება მასში. ასეთ დროს კრიშნასა და ერთგულს შორის გამოვლინებას - ოთხხელიან ვიშნუს, რომელსაც ცალკეული
მყარდება უაღრესად ახლო, თბილი ურთიერთობა. ამ საფეხურზე ხელით უპყრია ნიჟარა, დისკო, კვერთხი და ლოტოსის ყვავილი.
კრიშნას კურთხევით გასხივოსნდება და მისი თვალსაწიერიდან იოგმა უნდა იცოდეს, რომ ვიშნუ იგივე კრიშნაა, რომელიც
აღარასოდეს ქრება უფალი. ზესულის სახით ყველას გულშია, ყველგან ერთიდაიგივე და
უცვალებელი.
კრიშნასთან შერწყმა სულიერ გადაჩრენასა და უკვდავებას ნიშნავს.
"ბრაჰმა-სამჰიტაში" ნათქვამია (5.38): არ არსებობს განსხვავება მუდმივ კრიშნას ტრანსცენდენტური
სასიყვარულო მსახურებით დაკავებულ პიროვნებასა და
"მე ვეთაყვანები თავდაპირველ უფალს, გოვინდას, ვისკენაც მარად მედიტაცით ზესულის მხილველ სრულყოფილ იოგს შორის. თუმც
მიპყრობილია ერთგულის თვალები, რომელთაც სიყვარულის ამქვეყნიურ ყოფიერებაში კრიშნას ცნობიერი იოგი შეიძლება ათას
მალამო აქვთ წაცხებული. უფალი ამ ხედვას ევლინება საქმიანობას მისდევდეს, მაინც მარად კრიშნასთან არის შერთული.
შიამასუნდარას მარადიული ფორმით და ერთგული კაცის გულში ამას შრილა რუპა გოსვამი "ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუში" (1.2.187)
მკვიდრვდება." ამტკიცებს - უფლის ერთგული, რომელიც კრიშნას ცნობიერებით
მოქმედებს, თავისთავად განთავისუფლებული სულია. "ნარადა-
ამ საფეხურზე კრიშნას თვალთაგან არასოდეს მიეფარება ერთგული პანჩარატრაში" ეს აზრი ასეა დადასტურებული:
და არც ერთგულის თვალსაწიერიდან ქრება უფალი. იგივე ითქმის
იოგზეც, რომელიც წმინდა ერთგული ხდება. იგი - საკუთარ თავში კრიშნა დროისა და სივრცის მიღმაა და ყოვლისგამჭოლი. მის
ჩაძირული - უფალს, პარამატმას, ხედავს და ამ ხილვის გარეშე ტრანსცენდენტურ ფორმაზე ყურადღების თავმოყრით ადამიანი
წამსაც ვერ სძლებს. უფალზე ფიქრით აღივსება, თანდათან უახლოვდება მას და
ღვთიური ურთიერთობის წყალობით უმაღლეს ნეტარებას აღწევს."
ლექსი 31
იოგი, რომელიც თაყვანისცემით ემსახურება უფალს და ჩემი და კრიშნას ცნობიერებას იოგას პრაქტიკაში ტრანსის უმაღლეს
პარამატმას იგივეობას აღიარებს, მუდამ ჩემში და ჩემთან მყოფია. საფეხურზე აღწევენ. პიროვნების განწმენდა ხდება იმის შეგნებით,
რომ კრიშნა ყველას გულში პარამატმას სახით სუფევს. ვედებში
შინა-არსი. იოგი, რომლის მედიტაცია ზესულისაკენ არის ("გოპალა-ტაპანი უპანიშადი" 1.21) უფლის იგავმიუწვდომელი
მიმართული, საკუთარ გულში ხედავს კრიშნას სრულ უნარი ასეა დახასიათებული:

"ვიშნუ ერთია, მაგრამ ყოვლისგამჭოლი. მიუხედავად ერთი ნა ჩა ტასმან მანუშიეშუ ("ბ.გ." 18.69) - უფლის ერთგული ხალხის
ფორმისა, თავისი წარმოუდგენელი უნარის წყალობით ყველგან კეთილმოსურნეა და მათ საკეთილდღეოდ იღწვის, როგორც
იმყოფება მსგავსად მზისა, რომელიც ერთია, მაგრამ უანგარო მეგობარი. სხვათა მტრობის უარმყოფელი თანამოძმეთა
ერთდროულად მრავალგან და მრავალი მხრიდან ჩანს." ბედნიერებას ესწრაფის და განუწყვეტლივ სრულყოფს იოგას
პრაქტიკას. ამით განსხვავდება უფლის ერთგული პიროვნება
ლექსი 32 მხოლოდ საკუთარი სულიერი ამაღლებით დაინტერესებული
ო, არჯუნა, სრულყოფილია იოგი, რომელიც საკუთარ მეობას იოგისაგან. ხალხისაგან განრიდებული, უკაცირელ ადგილს
დანარჩენი ცოცხალი არსებების ტოლად მიიჩნევს ყველგან - შეკედლებული იოგი ისე სრულყოფილი ვერ იქნება, როგორც ის
ჭირშიც და ლხინშიც. ერთგული, კრიშნას ცნობიერებისაკენ შემობრუნებას რომ
უქადაგებს ხალხს.
შინა-არსი. კრიშნას ცნობიერი პიროვნება სრულყოფილი იოგია.
ყველას ლხინსა და ტკივილს საკუთარივით განიცდის. ლექსი 33
არჯუნამ თქვა: ო, მადჰუსუდანა, შენს მიერ აღწერილი იოგას
ცოცხალი არსების ტანჯვის მიზეზი ღმერთთან ურთიერთობის სისტემა ერთობ მიუღწეველი და ძნელად ასატანი მეჩვენება,
დავიწყებაა, ბედნიერების მომნიჭებელი მიზეზი კი იმის შეცნობა, რამეთუ მისი აღმსრულებელი ჭკუა დაუდგრომელი და
რომ კრიშნა ყოველი პლანეტისა და მთელი სამყაროს მფლობელია; არამტკიცეა.
რომ ყოველი ერთგული მოქმედება უზენაეს ნეტარებას ანიჭებს
უფალს; რომ კრიშნა ყველა სულდგმულის კეთილისმწყალობელი შინა-არსი. ამ ლექსის მიხედვით, არჯუნა ეჭვით უყურებს კრიშნას
მეგობარია. სრულქმნილმა იოგმა ისიც კარგად იცის, რომ მიერ აღწერილ იოგას სისტემას, რომელიც იწყება სიტყვებით -
მატერიალური ბუნების გუნებით განპირობებულ პიროვნებას, რაკი შუჩაუ დეშე, და მთავრდება - იოგი პარამაჰ. არჯუნა ორჭოფობს -
კრიშნასთან თავის უფრთიერთობას ივიწყებს, სამნაირი ტანჯვა შეძლებს თუ არა ასეთი პრაქტიკის დაძლევას.
ემუქრება.
კალის ეპოქაში იოგას განსახორციელებლად ჩვეულებრივ ადამიანს
კრიშნას მინდობილი ბედნიერია და ცდილობს, ამ ბედნიერებას სახლის მიტოვება და უდაბურ ტყეში განდეგილობა არ შეუძლია.
სხვებიც აზიაროს - გაავრცელოს ცოდნა უფლის შესახებ, ყველას მიმდინარე ხანაში ხალხი ისედაც ხანმოკლე სიცოცხლის
ამცნოს მისი მნიშვნელობა სულიერი ხსნის გზაზე. გადასარჩენად გაცხარებულ გაწამაწიაშია ჩართული, ათასი

საზრუნავით თავგზააბნეულს აღარ აინტერესებს საკუთარი თავის ისინი, ვინც ამ სისტემის წამხედურობით ათასგვარ ვითომ
შეცნობა მარტივი, პრაქტიკული საშუალებებითაც კი, რაღა უნდა სკოლებსა და საზოგადოებებს ქმნიან, თანაც დიდად მოსწონთ
ვთქვათ იოგას არ ურთულეს სისტემაზე, რომელიც მოწესრიგებულ თავი, ტყუილად ირჯებიან - მათ ხომ იოგას ჭეშმარიტ მიზანსა და
ცხოვრებას, ჯდომა-განრინდების წესების ზუსტად დაცვას, მნიშვნელობაზე წარმოდგენაც არა აქვთ.
ადგილის შერჩევასა და მიწიერ საქმიანობა-საზრუნავისაგან
ცნობიერების მაქსიმალურ გამოთიშვას მკაცრად თხოულობს. ლექსი 34
ო, კრიშნა, კაცის ჭკუა მოუსვენარი, თავნება, მოუდრეკელი და
როგორც გამოცდილი კაცი, არჯუნა ხვდება, რომ ასეთი ძლიერია, ვფიქრობ, მისი დამორჩილება ქარის მოთოკვაზე ძნელი
მოთხოვნების დაცვა, წესისამებრ შესრულება იოგას პრინციპებისა იქნება.
გაუჭირდება. არადა, იგი ხომ სამეფო საგვარეულოს შთამომავალი
და უამრავი ამაღლებული თვისებით შემკული დიდი მეომარი შინა-არსი. ჭკუა იმდენად დაუმორჩილებელია და ძლიერი, რომ
გახლდავთ; რაც მთავარია, ის იყო კრიშნას, უზენაესი ღმრთაებრივი ზოგჯერ კაცის მთლიან ცნობიერებასაც კი მოერევა, არადა იგი
პიროვნების, უახლოესი მეგობარი. სწორედ ამ გონება-ცნობიერების მორჩილი უნდა იყოს. ცხოვრების
გზაზე ადამიანს უამრვა წინააღმდეგობასთან უხდება შეხლა; ამ
ხუთი ათასი წლის წინათ, რა თქმა უნდა, ბევრად უფრო უკეთესი სიძნელეთა შესაბამისად ჭკუის მართვა ზოგჯერ პიროვნების
შესაძლებლობები ჰქონდა, ვიდრე ჩვენ დღეს, მაგრამ მაინც ძალებს აღემატება.
ეძნელებოდა, თავის თავზე აეღო იოგას შესრულება. საერთოდ, არ
მოიძებნება ერთი ისტორიული წყაროც კი, რომელიც მეგობრებთან თუ მტრებთან ურთიერთობაში ადამიანი როგორღაც
მიგვანიშნებდეს, რომ არჯუნამ მაინც გაბედა და იოგას გზას გაჰყვა. ახერხებს საჭიროებისამებრ მართოს ჭკუა, მაგრამ მისი მთლიანად
გაწონასწორება არც ერთ ერისკაცს არ ძალუძს. ეს გრიგალის
როგორც წესი, კალის ეპოქაში ამ სისტემის განხორციელება დამორჩილებაზე ძნელია. ვედურ წერილებში ("კათჰა უპანიშადი"
შეუძლებელია. ცხადია, გამონაკლისთათვის იგი იქნებ მისაწვდომი 1.3.3-4) ნათქვამია:
იყოს, მაგრამ უმრავლესობისათვის მისი სირთულე გადაულახავი
რჩება. თუ ხუთი ათასი წლის წინათ არჯუნასნაირ ამაღლებულ "პიროვნება მატერიალური სხეულის - ეტლის მგზავრია, გონება -
პირთაც კი უჭირდათ იოგას შესრულება, დღევანდელობაზე რა მეეტლე, ჭკუა სადავეა, გრძნობები კი ცხენები არიან. სული
გვეთქმის?!

ჭკუასთან და გრძნობებთან ურთიერთობისას ტკბება ან იტანჯება - უფალმა შრი კრიშნამ ბრძანა: ო, კუნტის მხარგრძელო შვილო, როცა
ასე ფიქრობენ დიდი მოაზროვნენი." ჭკუა ბობოქრობს, მისთვის ლაგამის ამოდება უეჭველად ძნელია,
მაგრამ იოგას წვრთით და განდეგილობით ამის მიღწევა შეიძლება.
გონებამ უნდა იბატონოს ჭკუაზე, რომელიც ძლიერი და
მოუხელთებელია, ხშირად მონებასაც სძლევს ხოლმე, როგორც შინა-არსი. ღმრთაებრივი პიროვნება ეთანხმება არჯუნას აზრს -
ძლიერი სნეულება წამლის ძალას. ერთადერთი გზა ამ თავნება და მართლაც, ძნელია, განაგო დაუდეგარი ჭკუა. მაგრამ ამის მიღწევის
მშფოთვარე ჭკუის დამორჩილებისა არის იოგას წვრთნა. გზაც არსებობს - იოგას დაუფლება და განდეგილობა. რა
იგულისხმება იოგას წვრთაში? დღეს არავის შეუძლია იოგას
არჯუნას მსგავსი ერისკაცისათვის ასეთი იოგას შესრულება მკაცრი წესებისა და მითითებების შესრულება, წმინდა ადგილას
ძნელია, თითქმის შეუძლებელიც; რა გვეთქმის თანამედროვე განრიდება, ზესულისაკენ ცნობიერების მიპყრობა, გრძნობებისა და
ადამიანზე? კაცს გრიგალის შეჩერება არ შეუძლია, მშფოთვარე ჭკუის დამშვიდება, უბიწოების დაცვა, უდაბურ მხარეში
ჭკუის დამორჩილება კი უფრო ძნელია. მაგრამ არსებობს მარტოსულად ყოფნა და ა.შ. მაგრამ კრიშნას ცნობიერების
გამოსავალი - როგორც უფალი ჩაიტანია გვირჩევს - აბორგებული აღიარებით, ადამიანს შეუძლია უფლის მიმართ ცხრა სახის
ჭკუის დაცხრომა შეიძლება "ჰარე კრიშნას" მოკრძალებული სამსახურის შესრულება.
გალობით. ამ დიდებულ მანტრას მოჰყვება ადამიანის ცნობიერების
სრული სიმშვიდე - ჭკუა აღარ ბორგავს და თვინიერად პირველი და მთავარი საქმიანობა კრიშნას შესახებ მონათხრობის
ემორჩილება კაცს. მოსმენაა. ეს უაღრესად ტრანსცენდენტალისტური მეთოდი ჭკუას
ყოველგვარი იჭვნეულობისა და უკმარისობისაგან განწმენდს. რაც
დაწესებული მეთოდი ასეთია: სა ვაი მანაჰ კრიშნა- უფრო მეტს ისმენს ასეთ წმინდა ამბებს ადამიანი, მით მეტ ცოდნას
პადარავინდაიოჰ - ადამიანმა უნდა იგალობოს უფლის სახელი, იძენს და შორდება ყველაფერს, რაც მიწიერების კუთვნილია. ეს
თან მთელი ცნობიერება დაჟინებით კრიშნას მიაპყროს. მხოლოდ უკანასკნელი კი, ვიცით, რომ პიროვნებას ხელს უშლის, ნიადაგ
მაშინ შეაქცევს იგი ზურგს მიწიერ საზრუნავსა და ქცევას, უფალზე იფიქროს.
რომელთაც მისი ჭკუის კვლავ აჯანყება შეუძლიათ.
ჭკუის ჩამოცილებას ყოფიერების სინამდვილედან და სულიერი
ლექსი 35 საფიქრალით მის აღვსებას ვაირაგია ეწოდება. ეს მეთოდი ერთობ
გამართლებულია, რადგან კრიშნას შესახებ ამბავთა მოსმენით

ადამიანი შინაგანად, ძალდაუტანებლად უზენაეს სულს ჰპოვებს. ერთდროულად ხორციელი განცხრომისა და იოგას
მიეჯაჭვება. ამ შეკავშირებას პარეშანუბჰუტი - სულიერი შესრულების მოსურნე კაცის მცდელობა, იმ ადამიანის ამაო გარჯას
კმაყოფილება - ჰქვია. ემსგავსება, ცეცხლს რომ ანთებს და თან ზედ წყალს ასხამს. ჭკუის
დამორჩილებისა და თვითშეცნობის გარეშე იოგას შესრულება
იგი მშიერის კმაყოფილებას ჰგავს, რასაც ყოველი ლუკმის დროის ფლანგვაა მხოლოდ. და სახიობითი ბალაგანის გამართვას
გადაყლაპვისას განიცდის კაცი. რაც მეტს ჭამს, მით უფრო უფრო ჰგავს. ეს ყოველივე შეიძლება ერთობ სარფიანიც იყოს,
სიამოვნებით ევსება გული და ძალაც ემატება. სწორედ ასევე, მაგრამ სულიერ შემეცნებასთან მიმართებაში უაზრო ფაცაფუცია.
ერთგული მსახურებისას კაცი უფრო და უფრო მეტ ღვთიურ
ნეტარებას განიცდის, რადგან მისი ჭკუა-გონება მიწიერ ადამიანი საკუთარ თავნება ჭკუას უფლის ღვთიური სასიყვარულო
გულისთქმათაგან თავისუფლდება. ეს ავადმყოფობის სწორი სამსახურით თუ მოერევა. კრიშნას ცნობიერებით გაძლიერებული
მკურნალობითა და სათანადო კვებით მორჩენას ჰგავს. ასევეა პირი ძალდაუტანებლად, მშვიდად მიდის წინ და უახლოვდება
აბორგებული ჭკუის მკურნალი უფლის ძალმოსილებისა და სასურველ შედეგს. თვინიერ ამისა იოგას მიმდევარი წარმატებას
შემოქმედების შესახებ მოსმენა, ხოლო კრიშნასათვის ვერ ჰპოვებს!
შეთავაზებული საჭმელის მირთმევა სენით გატანჯული
კაცისათვის დანიშნული საჭირო დიეტის ტოლფასია. ლექსი 37
არჯუნამ თქვა: ო, კრიშნა, რა ელის ხელმოცარულს, რომელიც ჯერც
ასეთია კრიშნას ცნობიერებით მკურნალობის გზა. რწმენით იწყებს საკუთარი თავის შეცნობას, მაგრამ მიწიერი
ცნობიერება გადასძალავს, უხვევს არჩეული გზიდან და იოგას
ლექსი 36 წვრთაში სრულყოფას ვერ აღწევს.
აულაგმავი, თავის ნებაზე მიშვებული ჭკუით პიროვნება ძნელად
შეძლებს საკუთარი თავის შეცნობას, მაგრამ ცნობიერების შინა-არსი. "ბჰაგავად-გიტაში" აღწერილია თვითრეალიზაციის, ანუ
დამორჩილებით და იოგას წვრთნით იგი უსათუოდ ეწევა იოგას შესრულების გზა. თვითშეცნობის საფუძველს იმის ცოდნა
საწადელს. ასეთია ჩემი აზრი! წარმოადგენს, რომ ცოცხალი არსება მარადიულ სიცოცხლეში,
ნეტარებასა და ცოდნაში მდგომარეობს. ყოველივე ეს
შინა-არსი. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება აცხადებს, რომ ვინც ტრანსცენდენტურია და სხეულსა და ჭკუას სცილდება.
მიწიერ ყოფიერებას არ ჩამოაშორებს ჭკუას, წარმატებას ვერ თვითრეალიზაციის მიღწევა ცოდნით, რვასაფეხურიან სისტემის

შესრულებით ან ბჰაკტი-იოგას გზით არის შესაძლებელი. ნიშნავს. შესაბამისად, როდესაც ადამიანი ილუზორული ენერგიის
თითოეულ ამ პროცესში ადამიანმა ცოცხალი არსების კლანჭებიდან თავის დაღწევას ცდილობს, ეს ენერგია, თავის მხრივ,
დადგინებული მდგომარეობა, ღმერთთან საკუთარი სხვადასხვა ცთუნებით ლამობს მის დამარცხებას. განპირობებულ
დამოკიდებულება და ის საქმიანობები უნდა შეიცნოს, რომელთა სულს მატერიალური ენერგიის მოდუსები აცთუნებს და
საშუალებითაც გაწყვეტილი კავშირის აღდგენა და კრიშნას ტრანსცენდენტური საქმიანობების მიუხედავად, ყოველ ფეხის
ცნობიერების ყველაზე სრულყოფილი საფეხურის მიღწევა ნაბიჯზე არსებობს კვლავ ცდუნებაში მოქცევის საშიშროება. ამას
შეუძლია. იოგაჩ ჩალიტა-მანასაჰ - ტრანსცენდენტური გზიდან გადახვევა
ეწოდება. არჯუნას საკუთარი თავის შეცნობის გზიდან გადახვევის
ზემოთ ნახსენები სამი მეთოდიდან ნებისმიერის შესრულებით შედეგების ცოდნა აინტერესებს.
ადამიანი, ადრე თუ გვიან, უეჭველად აღწევს უმაღლეს მიზანს.
მეორე თავში უფალი ამასვე ამტკიცებს; ტრანსცენდენტურ გზაზე ლექსი 38
პატარა მცდელობაც კი განთავისუფლების დიდ იმედს იძლევა. ამ ო, მკლავმაგარო კრიშნა, განა სულიერი ჭეშმარიტების გზიდან
სამი მეთოდიდან ბჰაკტი-იოგა განსაკუთრებით შეეფერება გადამცდარი ეწევა რაიმე სულიერ ან მიწიერ წარმატებას, თუ
თანამედროვე ეპოქას, რამეთუ ეს ღმერთის შემეცნების პირდაპირი დაფლეთილი ღრუბელივით განქარდება და ვეღარსად ჰპოვებს
გზაა. თავშესაფარს.
მეტი დამაჯერებლობისათვის არჯუნა უფალ კრიშნას თავისი წინა შინა-არსი. არის წინსვლის ორი გზა. მატერიალისტები სულიერი
ნათქვამის დადასტურებას სთხოვს. ადამიანი შეიძლება აღმასვლის მიმართ არავითარ ინტერესს არ იჩენენ, სამაგიეროდ
გულწრფელად შეუდგეს თვითრეალიზაციის გზას, მაგრამ ცოდნის მიწიერი სიმდიდრისა და პატივის მოხვეჭა გაუხდიათ მიზნად.
განვითარება და რვასაფეხურიანი იოგას სისტემის შესრულება ამ ზოგი სათანადო მოქმედებით მაღალ პლანეტებამდე მიღწევას
ეპოქისათვის მეტად ძნელია. ამიტომ მუდმივი მცდელობის ცდილობს.
მიუხედავად, მრავალი მიზეზის გამო ადამიანმა შეიძლება მარცხი
განიცადოს. პირველ რიგში, ამის მიზეზი პროცესის როდესაც ადამიანი სულიერი ცხოვრების გზას დაადგება,
შესრულებისადმი არასაკმარისად სერიოზული ყოველგვარი ქცევა, რაც სხეულს უკავშირდება, უნდა შეწყვიტოს და
დამოკიდებულებაა. ტრანსცენდენტური გზის გაყოლა ნებისმიერი ხორციელი ბედნიერება მსხვერპლად გაიღოს.
ილუზორული ენერგიისათვის მეტ-ნაკლებად ომის გამოცხადებას მოწადინებული ტრანსცენდენტალისტი დამარცხების შემთხვევაში

თითქოს ორივე გზას იჭრის: იგი ვეღარც მიწიერით ტკბება და მატერიალური ტყვეობიდან განთავისუფლების შემდეგაც, თავის
სულიერი წარმატებით გამოწვეულ აღტაცებასაც ვერ ეღირსება. სახეს შეინარჩუნებს - ღვთის თვალი ნათლად ხედავს
მიუსაფარი რჩება და ცაზე მოფარფატე პატარა ღრუბლის ფთილას სულდგმულთა მომავალს.
ემსგავსება და თუ დიდ ღრუბელს არ შეუერთდა, ქარი ცის
უზარმაზარ კაბადონზე გაფანტავს. არჯუნას ხელმოცარულთა მერმისი აინტერესებს. კრიშნას სადარსა
და მასზე აღმატებულს ვის მოძებნის, ან როგორ შეჰბედავენ მის
ბრაჰმანაჰ პათჰი არის საკუთარი თავის სულიერ არსებად, სიმაღლეს მატერიალური ბუნების წყალობის შემყურე
უზენაესის განუყოფელ ნაწილად თვითშეცნობის გზა - იმ უფლისა, ეგრეთწოდებული ბრძენნი და ფილოსოფოსები. ამიტომ მას
რომელიც ვლინდება, როგორც ბრაჰმანი, პარამატმა და ბჰაგავანი. ეკითხება არჯუნა, რადგან სჯერა, კრიშნა შეუქცევადად და
უფალი შრი კრიშნა უმაღლესი აბსოლუტური ჭეშმარიტების ამომწურავად უპასუხებს ყოველ მის კითხვას და განუქარვებს
ყველაზე სრულქმნილი გამოვლინებაა. მასზე მინდობილი იჭვნეულობის, გაურკვევლობის წყვდიადს. უფლის თვალისა და
პიროვნება წარმატებას აღწევს. ბრაჰმანისა და პარამატმას შეცნობის გონების საწიერზეა ყველას წარსული, აწმყო და მომავალი. მისმა
გზით ამ მიზნის მიღწევას ბევრი, ძალიან ბევრი დაბადება ერთგულებმაც კარგად იციან, რა სიმაღლეზეა ატყორცნილი
სჭირდება (ბაჰუნამ ჯანმანამ ანტე); ბჰაკტი-იოგა, ანუ კრიშნას უფალი და ხელეწიფება მას.
ცნობიერების სულიერი შემეცნების გზა აადვილებს ამ ურთულეს
და ხანგრძლივ პროცესს და მიზანთან აახლოებს კაცს. ლექსი 40
უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: პრითჰას ძევ,
ლექსი 39 სულიერი ჭეშმარიტების გზაზე მდგას, სასიკეთო საქმეთა მოქმედს,
ეჭვებმა მოსვენება დამიკარგა, ო, კრიშნა; გთხოვ, გამიფანტო სიკვდილი არც ამ და არც სულიერების საუფლოში არ უწერია;
გაურკვევლობის ბურუსი. შენს გარდა არც არავინ მეგულვის, ვისაც უკვდავებას წილნაყარს, ჩემო მეგობარო, ვერასოდეს სძლევს
ამ მტანჯველი იჭვნეულობის გაფანტვა შეეძლოს. სიკვდილი.
შინა-არსი. კრიშნამ ყოველივე სრულად იცის გარდასულ დღეთა, შინა-არსი. "შრიმად-ბჰაგავატამში" (1.5.17) შრი ნარადა მუნი
აწმყოსი თუ მერმისას. "ბჰაგავად-გიტას" დასაწყისში უფალმა ვიასადევას ამას ასწავლის:
ბრძანა, რომ ყოველი ცოცხალი არსება ინდივიდუალურად
არსებობდა წარსულში, ახლაც ამ სამყაროშია და მომავალში,

"ადამიანი, რომელიც უარს ამბობს ყოველგვარ მიწიერ იმდენად სასიკეთოა, რომ პიროვნების ოდნავი გარჯაც უკვალოდ
მისწრაფებებზე და მთლიანად აფარებს თავს უზენაეს ღმრთაებრივ არ ქრება. მას მომდევნო ცხოვრებაში უსათუოდ გაიხსენებს და
პიროვნებას, არაფერი აქვს დასაკარგავი და დასაკნინებელი. მეორე გააგრძელებს მდაბიოთა ოჯახშიც რომ დაუბრუნდეს
მხრივ, არაერთგულმა შეიძლება ბოლომდე შეასრულოს მასზე წუთისოფელს. ასე რომ, წინა სიცოცხლეში დაკარგულს
დაკისრებული მოვალეობები, მაგრამ ვერაფერს მიაღწიოს!" მომდევნოში აინაზღაურებს.
მატერიალური მისწრაფებების განსახორციელებლად საქმიანობის მეორე მხრივ, ვინც მკაცრად ასრულებს თავის ვალს, ოღონდ
უამრავი სახეა ჩამოთვლილი წმინდა წერილებში. ყოველდღიური უფლის ცნობიერების გარეთ, სასიკეთო შედეგს ვერც ახლა და ვერც
ცხოვრებაც შრომა-გარჯას მრავალფეროვნებით ხასიათდება. მომავალ დაბადებაში ვერ მიაღწევს.
სიცოცხლეშივე სულიერი წინსვლის, ანუ კრიშნას
ცნობიერებისათვის პიროვნებამ სწორედ ეს მატერიალური აქედან დასკვნა - საზოგადოება ორ ჯგუფად შეიძლება გავყოთ.
საქმიანობა უნდა დათმოს. სახელდობრ - ისინი, ვინც მიჰყვებიან მომწესრიგებელ დანაწესებს
და ისინი, ვინც უარს ამბობს მათზე.
ვინმეს შეიძლება საწინააღმდეგო აზრი დაებადოს, რომ უმაღლესი
სრულყოფის მიღწევა კრიშნას ცნობიერების მხოლოდ ბოლომდე ვინც მხოლოდ ცხოველურ ვნებათა საამებლად იღწვიან და
გათავისების შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ არადა კაცი მომავალ ცხოვრებასა თუ სულიერ ხსნაზე თავს არ იტკივებენ, იმ
მატერიალურადაც და სულიერადაც აგებსო. წმინდა წერილებში ჯგუფს მიეკუთვნებიან, ვინც დანაწესებს არად აგდებს.
ნათქვამია, რომ დაწესებულ მოვალეობათა შეუსრულებლობის
შემთხვევაში ადამიანს მათი შედეგების გამო ტანჯვა მოელის. ისინი, ვინც წმინდა წერილებით დადგენილ მოვალეობათა
მსახურნი არიან, პირველ ჯგუფში შედიან. მოუწესრიგებელი კაცი,
ამიტომაც ვინც ტრანსცენდენტურ საქმიანობას სათანადოდ არ ცივილიზებულია თუ არაცივილიზებული, განათლებული თუ
ექცევა, განწირულია სატანჯველად. ასეთი რამ სულიერი გაუნათლებელი, ძლიერი თუ უძლური... ხორცისმიერ ვნებებს
სრულყოფის გზაზე მდგარ პიროვნებას მოსდის. სწორედ ამას ემონება და სიკეთეს მოკლებულია მისი გარჯა. ქვენა
არწმუნებს "ბჰაგავატამი" - თუმცა დაწესებულ მოვალეობათა მიდრეკილებებით - ჭამით, ძილით, თავდაცვითა და სქესობრივი
არასრულყოფილად შესრულების მწარე შედეგი უნდა იწვნიოს, ურთიერთობით განცხრომას მოტრფიალე სამუდამო ტანჯვით
დარდს მაინც არ უნდა მიეცეს, ვინაიდან კრიშნას ცნობიერება აღსავსე მიწიერ არსებობას განიმზადებს.

ისინი კი, ვინც წმინდა წერილთა ნათელს მისდევენ, შეცნობისაკენ არის მიმართული, მისი აღმსრულებელი სიკეთის
თანდათანობით კრიშნას ცნობიერებამდე მაღლდებიან - და გზაზე დგას.
დაამებულ, უნაღვლო სიცოცხლეს ჰპოვებენ.
ვინც ამ გზის გასავლელად ძალ-ღონეს არ იშურებს, არც დაცემის
ამ სასიკეთო გზაზე მდგარნი შეიძლება სამ ჯგუფად დავყოთ: 1. უნდა ეშინოდეს.
წმინდა წერილების მითითებებისა და წესების შემსრულებელნი,
რომლებიც მიწიერი კეთილდღეობითაც ტკბებიან. 2. მიწიერი ლექსი 41
არსებობიდან საბოლოო განთავისუფლების მაძიებელნი. 3. კრიშნას ღვთისმოსავთა სამკვიდრო პლანეტებზე მრავალჟამული
ცნობიერების ერთგულნი. განცხრომის შემდეგ ადრე ხელმოცარულ იოგს განწმენდილთა ან
მდიდარ კეთილშობილთა ოჯახში მოუწევს მომავალი დაბადება.
პირველი ჯგუფი შეიძლება ორ ქვეჯგუფად გავანაწილოთ. ერთნი,
ვისაც კარმიული სარგებელი გაუხდია მიზნად და მეორენი, ვისაც შინა-არსი. იოგები, რომელთაც ბოლომდე ვერ დააუნჯეს თავიანთი
გრძნობათა საამებლად გარჯის არავითარი შედეგი არ აინტერესებს. გულისყური უფალზე, ორ ჯგუფად იყოფიან: ერთნი ხანმოკლე
პირველნი იქნებ სიცოცხლის მაღალ საფეხურზე ან მაღალ წარმატების შემდეგ ეცემიან, მეორენი კი იოგას დიდი ხნის
პლანეტებამდეც კი ავიდნენ, მაგრამ რაკი მიწიერი ყოფის პრაქტიკის შემდეგაც განიცდიან ასეთ დამდაბლებას.
ბორკილებიდან ბოლომდე ვერ თავისუფლდებიან, მაინც არ არის
მათი გზა მისაბაძი და სასიკეთო. ერთადერთი გზა ხსნის ის არის, პირველნი იმ პლანეტებზე ხვდებიან, სადაც დამკვიდრების
რასაც უფლის კურთხევა ახლავს. სხვა დანარჩენი, რომლის უფლება აქვთ ღვთისმოსავთ. იქ ხანგრძლივი ცხოვრების შემდეგ
მიზანსაც საკუთარი თავის შეცნობა და სიცოცხლეზე იგი კვლავ დედამიწაზე ეშვება, რათა წმინდა ბრაჰმანი ვაიშნავის ან
სხეულისეული კონცეფციისაგან განთავისუფლებას არ მდიდარი ვაჭრის ოჯახში დაიბადოს.
ითვალისწინებს, სიკეთედამშრალია.
როგორც ამ თავის ბოლო ლექსში იქნება განმარტებული, იოგას
მხოლოდ კრიშნას ცნობიერების მადლით გამთბარი შეგნებით განხორციელების ჭეშმარიტ მიზანს საკუთარ გულში კრიშნას
პიროვნება განიშორებს ყოველგვარ მიწიერ უხერხულობას და ცნობიერების სრულყოფა წარმოადგენს. მაგრამ მათ, ვინც ვერ
უმაღლეს ასკეტად, ან ტრანსცენდენტალისტად იქცევა. რადგან უძლებენ მატერიალურ ცთუნებებს და მარცხდებიან, უფლის
იოგას რვასაფეხურიანი სისტემის შესრულება უფლის საბოლოო წყალობით მიწიერ მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილების ნება

ეძლევათ - ხელახლა იბადებიან კეთილშობილთა და საბედნიეროდ, ჩვენი სულიერი მოძღვარიც ომ ვიშნუპადა შრი
წარჩინებულთა ოჯახებში, სადაც მდიდრული ცხოვრებით შრიმად ბჰაკტისიდჰანტა სარასვატი გოსვამი მაჰარაჯაც და
განცხრომას ეძლევიან. ასეთ პიროვნებებს შეუძლიათ გამოიყენონ მოკრძალებული ავტორიც, უფლის კურთხევით ასეთ ოჯახებში
არსებული უპირატესობანი და კვლავ თავიდან დაიწყონ სრულ დავიბადეთ და უფლის ერთგულ სამსახურში გავიზარდეთ.
კრიშნას ცნობიერებამდე აღმასვლა. მოგვიანებით ღვთის უზენაესი ნებით ერთმანეთს შევხვდით.
პიროვნებას, თუ იოგას ხანგრძლივი წვრთნის შემდეგაც წარმატებას ო, კურუს შვილო, ასეთი ბედსვიანი დაბადების შემდეგ იგი
ვერ მიაღწევს, სულიერებით გამორჩეულ იმ ოჯახში დაბადება აღიდგენს წინა ცხოვრებისჟამინდელ ცნობიერებას და სულიერი
მოუწევს, სადაც უეჭველი დიდი სიბრძნით ნიშანდებულნი სრულყოფისაკენ წინსვლას დაიწყებს.
სახლობენ. ცხადია, ამ სამყაროში ასეთი განმეორებითი დაბადება
იშვიათად თუ ვინმეს ხვდება წილად. შინა-არსი. მეფე ბჰარატა, რომელიც მესამეჯერ დაიბადა
კეთილშობილი ბრაჰმანის ოჯახში, იმის მაგალითია, თუ როგორ
შინა-არსი. აქ სიბრძნით ცნობილ იოგთა წმინდა ოჯახში დაბადებას შეიძლება ასეთი დაბადებით წინა სულიერი ცნობიერების აღდგენა.
ესხმება ხოტბა - ასეთ გარემოში ბავშვი დაბადებიდანვე სულიერ ბჰარატა მთელი მსოფლიოს მბრძანებელი მეფე გახლდათ. მას
ძუძუს წოვს. ეს განსაკუთრებით აჩარიების ან გოსვამების შემდეგ პლანეტა დედამიწა ნახევარღმერთებს შორის ბჰარატა-
ოჯახებზე ითქმის. აქ დამკვიდრებულ ტრადიციებზე აღზრდილნი ვარშად არის სახელდებული. წინათ მას ილავრიტა-ვარშა ერქვა.
მეტად განსწავლულნი, ღვთის ერთგულებით მადლმოსილნი მბრძანებელი ჭაბუკობის ხანს ჩამოსცილდა ყველაფერს, რათა
გამოდიან და სხვათა სულიერი მოძღვრები ხდებიან. სულიერი სრულყოფის გზას დასდგომოდა, მაგრამ წარმატებას ვერ
მიაღწია.
ინდოეთში ბევრია ასეთი აჩარიათა ოჯახი. ამჟამად არასწორი
განათლებისა და აღზრდის გამო მათი დიდი ნაწილი გადაგვარდა. გავიდა დიდი ხანი და იგი შემდეგ ცხოვრებაში ბრაჰმანის ოჯახში
თუმც, უფლის შეწევნით კიდევ გვხვდება ისეთი ოჯახები, სადაც დაიბადა. ცნობილი იყო, როგორც ჯადა ბჰარატა, რადგან
ტრანსცენდენტალისტთა თაობები იზრდებიან. განმარტოებულ ცხოვრებას ეწეოდა და მდუმარების აღთქმას
იცავდა. მხოლოდ მოგვიანებით მეფე რაჰუგანად აღმოაჩინა, რომ
უდაოდ დიდი ბედნიერებაა ასეთ ოჯახში დაბადება!.. იგი დიადი წმინდანი იყო.

მისი ცხოვრებიდან გასაგები ხდება, რომ ტრანსცენდენტური მგალობელთ გავლილი აქვს ყველა ასკეზი, შეუსრულებიათ ყველა
მცდელობები, ანუ იოგას შესრულება ამაოდ არ ჩაივლის. უფლის საჭირო მსხვერპლშეწირვა, ყოველ წმინდა ადგლას განბანილან და
წყალობით მას მომავალი დაბადების შემდეგ კვლავ მიეცემა ყველა წმინდა წერილი შეუსწავლიათ."
შესაძლებლობა კრიშნას ცნობიერებაში საბოლოო სრულყოფისა.
ამის ცნობილი მაგალითი გვიჩვენა უფალმა ჩაიტანიამ, რომელმაც
ლექსი 44 თჰაკურა ჰარიდასა თავის ყველაზე ღირსეულ მოწაფედ აღიარა.
რაკი პიროვნებას წინა ცხოვრებაში ღვთაებრივი ცნობიერება თუმცა თჰაკურა მუსულმანურ ოჯახში დაიბადა, ჩაიტანიამ იგი
სწყალობდა და ამ სიბრძნის მადლს ხარბად ეწაფებოდა, ნამაჩარიას დონემდე აამაღლა, ვინაიდან განუწყვეტლივ, სამასი
განმეორებად სიცოცხლეში იოგას წვრთნისაკენ სწრაფვა ათასჯერ გალობით წარმოთქვამდა უფლის წმინდა სახელებს: ჰარე
თავისთავად ეუფლება. ასეთი მისწრაფებების აღმსრულებელი კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე
წმინდანი ყოველთვის აღწევს წმინდა წერილთა პრინციპების რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე.
განხორციელებაში წარმატებას.
უფლის სადიდებელი გალობა რომ გამუდმებით აღევლინა,
შინა-არსი. იოგებს, რომელთაც უკვე ავლეს წვრთნის მაღალი გასაგებია, რომ შაბდა-ბჰარმას სახელით ცნობილი ვედების ყველა
საფეხურები, წმინდა წერილებით გათვალისწინებული რიტუალი უნდა აღესრულებინა წინა ცხოვრებაში.
რიტუალური წესები აღარ იზიდავთ. ისინი ქვეშეცნეულად
ელტვიან იოგას პრინციპებს, რასაც კვლავ და კვლად კრიშნას აქედან დასკვნა - სანამ ადამიანი არ განიწმინდება, ვერ ეზიარება
ცნობიერებამდე მათი ზეაღსვლა მოჰყვება. კრიშნას ცნობიერებას და ვერ იგალობებს უფლის წმინდა სახელებს
- ჰარე კრიშნას.
"შრიმად-ბჰაგავატამში" (3.33.7) ასეთი ტრანსცენდენტალისტების
დამოკიდებულება ვედური რიტუალებისადმი შემდეგნაირად არის ლექსი 45
ახსნილი: თუ ყოველგვარი ბიწიერებისაგან განწმენდილი იოგი
გულწრფელად ესწრაფის შემდგომ წინსვლას, მრავალი
"უფალო ჩემო! ვინც შენი მოწყალების წმინდა სახელებს გალობს, განმეორებადი დაბადების პროცესში უფრო და უფრო სრულყოფს
უკვე დადგინებულია სულიერი ცხოვრების მაღალ საფეხურზე, იოგას, რის შემდეგაც უზენაეს მიზანს მიაღწევს.
თუნდაც ძაღლისმჭამელის ოჯახში იყოს შობილი. ასეთ

შინა-არსი. განსაკუთრებულად კეთილშობილ, გამოჩინებულ, ან კარმიულ საქმეებს ეფუძნება, მას კარმა-იოგა ჰქვია, თუ უფრო
წმინდა ოჯახში დაბადებული ადამიანი ხვდება, თუ რა გრძნობათა უპირატესობით ხდება - ჯნანა-იოგა, ხოლო როცა მას
ხელსაყრელი პირობები მიეცა მას იოგას შესასრულებლად. ამიტომ ძირითადად უზენაეს უფალთან ერთგული ურთიერთობა უძევს
შემართებით იწყებს წინა ცხოვრებაში დაუმთავრებელი საქმის საფუძვლად, ბჰაკტი-იოგა ეწოდება.
ბოლომდე მიყვანას, რასაც მიწიერი ჭუჭყისაგან მისი განწმენდა და
კრიშნას ცნობიერებამდე მიღწევა მოსდევს. როგორც ეს მომდევნო ლექსშია განმარტებული, ბჰაკტი-იოგა ანუ
კრიშნას ცნობიერება ყველაზე სრულყოფილი საფეხურია იოგას
თავად კრიშნას ცნობიერებასთან მიახლება ყოველგვარი სახეობათა შორის. ეს უფალმაც დაამტკიცა, თუმცა არსად
უწმინდურების ჩამოშორებას ნიშნავს. ეს დადასტურებულია უხსენებია, რომ იოგა ბჰაკტი-იოგაზე მაღლა დგას. ბჰაკტი-იოგა
"ბჰაგავად-გიტაში" (7.28): დასრულებული სულიერი ცოდნაა, ამიტომ მას ვერაფერი
აღემატება.
"მრავალი დაბადების შემდეგ ღვთისმოსავი საქმიანობის შედეგად
ყოველგვარი სიბინძურისაგან და წარმოსახვითი ორმაგობებისაგან საკუთარი მე-ს შეცნობისა და უზენაეს უფალზე მინდობის გარეშე
განწმენდილი ადამიანი უფლის სულიერი სიყვარულით განდეგილობა არასრულყოფილია, კარმიული საქმიანობაც დროის
განათებულ მსახურებას შეუდგება." ფუჭად ფლანგვაა. ამიტომ აქ ჩამოთვლილ იოგათა შორის ბჰაკტი-
იოგაა ხოტბის ღირსი. ეს უფრო ნათლად მომდევნო ლექსში იქნება
ლექსი 46 ახსნილი.
იოგი უფრო აღმატებულია, ვიდრე განდეგილი, უფრო მაღალი,
ვიდრე გრძნობათა უპირატესობის მაღიარებელი მოაზროვნე და ლექსი 47
კარმიულ საქმეთა მოქმედზეც ზევით დგას. ამიტომაც, ო, არჯუნა, და ყველა იოგს შორის ის, ვინც მტკიცე რწმენით მუდამ ჩემშია,
იყავ მარადი იოგი! ვისი შინაგანი არსობაც ჩემზე ფიქრით არის პირამდე სავსე და
სულიერი ტრფიალებით მემსახურება, იოგათი განუყოფლად
შინა-არსი. იოგზე საუბრისას იგულისხმება ჩვენი ცნობიერების შეენივთა ჩემს ცნობიერებას და სამარადჟამო კურთხევა მოიპოვა.
კავშირი უზენაეს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებასთან. ამგვარ პროცესს ასეთია ჩემი აზრი...
სხვადასხვა სახელით მოისხენიებენ, იმის მიხედვით, თუ რა გზას
ირჩევენ მისი შემსრულებელნი. როცა ეს კავშირი ძირითადად

შინა-არსი. სიტყვა ბჰაჯატეს აქ არსებითი მნიშვნელობა აქვს. მისი "ბჰაგავად-გიტაში" ვხვდებით "შრიმად-ბჰაგავატამში"
ლექსიკური ძირია ზმნა ბჰაჯ, რომელიც მსახურების გამოყენებულ სიტყვას - ავაჯანანტს: ავაჯანანტი მამ მუდჰაჰ -
აუცილებლობას გამოხატავს. სიტყვა "თაყვანისცემა" ვერ "მხოლოდ უმეცარნი და არამზადები უარყოფენ უზენაეს
გადმოსცემს ბჰაჯის არსს. თაყვანება პატივისცემას, გაღმერთებას, ღმრთაებრივ პიროვნებას, უფალ კრიშნას". სწორედ ბრიყვნი,
მოკრძალებას ნიშნავს, მაგრამ სიყვარულითა და რწმენით რომელთაც უფლის მსახურების სურვილი არა აქვთ, ბედავენ
სამსახური განსაკუთრებული შინაარსით არის დატვირთული. "ბჰაგავად-გიტას" განხილვას და კომენტირებას. რა გასაკვირია, რომ
მათ სწორად არ ესმოდეთ განსხვავება სიტყვებს - "ბჰაჯანტისა" და
თუ ადამიანი პატივსაცემ პირთა ან ნახევარღმერთების "თაყვანისცემას" შორის.
თაყვანისცემაზე უარს ამბობს, ეს საქციელი უდიერებად
ჩაითვლება, მაგრამ უზენაესი უფლის მსახურებაზე თავის იოგათა მწვერვალი ბჰაკტი-იოგაა, ყველა დანარჩენი ბჰაკტის
ამრიდებელი ვერსად წაუვა მკაცრ სასჯელს. მიღწევის საშუალებაა მხოლოდ, მისკენ აღმავალი საფეხურების
წყებაა. საკუთარი თავის შესაცნობად კარმა-იოგადან ბჰაკტი-
ყოველი სულდგმული უფლის განუყოფელი ნაწილია და თავისი იოგამდე გრძელი გზა ძევს.
შინაგანი მოწოდებით მასვე უნდა უმსახურებოდეს. ამის
შეუსრულებლობის შემთხვევაში მისი სულიერი დაცემა-დაკნინება კარმიული საქმიანობის შედეგებზე ფიქრს მოკლებული კარმა-იოგა
გარდუვალია. "ბჰაგავატამი" (11.5.3) ამას შემდეგნაირად ამ გზის დასაწყისია, შემდგომ საფეხურზე მას განდეგილობა
ადასტურებს: ემატება და ჯნანა-იოგა ჰქვია. როდესაც სხვადასხვა წესების
შესრულების შემდეგ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებისაკენ
"ვინც თავდაპირველ უფალს, ყოველი ცოცხალი არსების შექმნის მიიმართება - აი, ეს არის ბჰაკტი-იოგა ანუ იოგათა მწვერვალი.
სათავეს, არ ემსახურება და თავის მოვალეობას უგულვებელყოფს,
უსათუოდ მდაბლდება თავისი ბუნებრივი მყოფობიდან." ბჰაკტი-იოგა სულიერი სრულყოფის საბოლოო მიზანია. მის
დაწვრილებით შესასწავლად დანარჩენ იოგათა ცოდნაა საჭირო.
სიტყვა ბჰაჯანტი ამ ლექსშიაცაა გამოყენებული, როგორც მხოლოდ
უზენაესთან მისადაგებელი სიტყვა. "თაყვანისცემა", როგორც იოგთაგან ზოგი მიღწეულით არ კმაყოფილდება, მარად წინ
ლექსიკური ერთეული, შეიძლება გამოვიყენოთ მიიწევს ჭეშმარიტ ბედნიერებასთან შესაყრელად; ზოგიც
ნახევარღმერთების, ან პატივდებული პიროვნებების მისამართით. გარკვეულ დონეზე ჩერდება და წინსვლას აღარ აგრძლებეს. უნდა

გვესმოდეს, რომ თუ პიროვნება იმდენად იღბლიანი გამოდგა, რომ მთელი ვედური წერილების თანახმად, ამ უმაღლესი სრულყოფის
ბჰაკტი-იოგას დონეს მიაღწია, ყველა დანარჩენი იოგა თავისთავად მიღწევა მხოლოდ ბჰაკტი-იოგას გზით არის შესაძლებელი:
გადალახული აღმოჩნდება. ჰიმალაის მთებზე საუბრისასაც ხომ
ევერესტამდე მოიაზრება ყველა მწვერვალის სიმაღლე. "ვედური ცოდნის მთელი მადლი მხოლოდ იმ დიად სულთათვის
ხდება საცნაური, ვისაც უფლისა და სულიერი მოძღვრის
უდიდესი ნეტარება ჩაუდგება გულში ადამიანს, როცა ვედური ეჭვშეუვალად სწამს" ("შვეტაშვატარა უპანიშადი" 6.23).
მითითებების საფუძველზე ბჰაკტი-იოგას დაეუფლება და კრიშნას
ცნობიერებისაკენ აღმასვლას შეუდგება. იდეალურ იოგს მთელი "ბჰაკტი მატერიალური გამორჩენის სურვილისაგან თავისუფალ
თავისი გულისყური მიქცეული აქვს კრიშნასაკენ, რომელსაც უფლის ერთგულ სამსახურს ნიშნავს. ეს სამსახური ამ
შიამასუნდარასაც უწოდებენ. სიცოცხლიდან მომდევნო სიცოცხლეში გრძელდება. თავისუფალი
ადამიანის ჭკუა-გონება მთლიანად უზენაესით არის მოცული. ეს
იგი ლეგა ღრუბლის ფერია, ლოტოსის დარი სახე მზესავით არის ნაიშკარმიას მიზანი" ("გოპალა-ტაპანი უპანიშადი" 1.15).
შუქმფინარია, სამოსი ძვირფასი ქვებითა აქვს მოოჭვილი, სხეული
კი ყვავილწნულებით. მთელი მისი სახიერება თვალისმომჭრელ აი, გიჩვენეთ რამოდენი გზა ბჰაკტი-იოგას შესრულებისა კრიშნას
ბრწყინვალებას აფრქვევს, რასაც ბრაჰმაჯიოტი ჰქვია. ცნობიერებამდე მისასვლელად. იგი იოგას სისტემის უმაღლესი და
სრულყოფილი საფეხური გახლავთ.
იგი სამყაროს ევლინება სხვადასხვა სახით: რამა, ნრისიმჰა, ვარაჰა
და კრიშნა. დედამიწაზე ეშვება ადამიანის სახით, როგორც დედა ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები "შრიმად ბჰაგავად-
იაშოდას შვილი. მისი სახელებია კრიშნა, გოვინდა, ვასუდევა. არის გიტას" მეექვსე თავზე, რომელიც დჰიანა-იოგას ეხება.
სრულყოფილი ბავშვი, მეუღლე, მეგობარი და ბატონი -
ყოველმხრივი სიდიადითა და ტრანსცენდენტური თვისებებით ↑თავი მეშვიდე
აღსავსე. უზენაესის შეცნობა (აბსოლუტის ცოდნა)
თუ ადამიანმა ბოლომდე შეიცნო უფლის ეს თვისებები და

გამოვლინებანი, ის უკვე სრულქმნილი იოგია.

ლექსი 1 პიროვნებისათვის ყველაფერი ნათელია. მას უკვე განმტკიცებული

უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: მე მისმინე, ო, აქვს რწმენა, რომ უზენაესი უფალი არის ეჭვშეუვალი, მყარი და
პართჰას ძეო, შეგაგონებ, თუ იოგას წვრთნით, ჩემი სრული სამარადჟამო სიბრძნე და ყოგას სხვადასხვა სახეები მხოლოდ
ცნობიერებით, ჩემზე მიჯაჭვული ჭკუით, საფეხურებია ამ სიბრძნემდე ასამაღლებლად.
იჭვნეულობადათრგუნული როგორ შეძლებ ჩემს შეცნობას.
ვინც კრიშნას ცნობიერებას უშუალოდ მიენდობა, მან უკვე
შინა-არსი. "ბჰაგავად-გიტას" მეშვიდე თავში ნათლად არის სრულიად იცის ბრაჰმაჯიოტიც და პარამატმაც. ამ ცნობიერებაზე
დახასიათებული კრიშნას ცნობიერების ბუნება. კრიშნა სამყაროს დაფუძნებული იოგას პრაქტიკით ადამიანი სრულიად ჩასწვდება
მიერ სიდიადეთა სრულად მპყრობელია და აქ მოთხრობილია, თუ ყველაფერს _ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას, ცოცხალი არსებების
როგორია ამ დიდებულებათა გამოვლინება. აღწერილია აგრეთვე ბუნებას, მატერიალურ ყოფას და მათს ყოველ გამოვლინებას.
ოთხი ხასიათის ბედსრული ადამიანი, რომელთაც კრიშნასთან
განუშორებლობის სურვილი ასულდგმულებთ,ო და ოთხნაირი იოგას შესრულების გზებზე მეექვსე თავის ბოლო ლექსშია
უიღბლონი, რომელნიც უფალს არ აღიარებენ. მითითებული უზენაეს უფალზე ცნობიერების კონცენტრაცია ცხრა
განსხვავებული ერთგული სამსახურის ხდება შესაძლებელი,
"ბჰაგავად-გიტას" პირველ ექვს თავში ცოცხალი არსება რომელთაგან უპირველესი და უმნიშვნელოვანესი არის შრავანამ.
წარმოდგენილი იყო, როგორც არამატერიალური, უფალი კრიშნა ეუბნება არჯუნას _ ტაჩ ჩჰანუ _ "მე მისმინე!"
ტრანსცენდენტური სული, რომელსაც სხვაადსხვა სახის იოგას
საშუალებით თვითშეცნობამდე ამაღლების უნარი შესწევთ. მეექვსე არავინაა უფალზე აღმატებული ავტორიტეტი, ამიტომ მისი რჩევის
თავის დასასრულს გარკვევით იყო ნათქვამი, რომ ჭკუის მოსმენა მისივე
კონცენტრაცია კრიშნაზე, ანუ კრიშნას ცნობიერება უმაღლესი შეცნობის უტყუარი საშუალებაა. ადამიანმა ყველაფერი
იოგაა, რომლის ძალითაც შესაძლებელია აბსოლუტური კრიშნასაგან ან მისი წმინდა ერთგულისაგან უნდა ისწავლოს და
ჭეშმარიტების სრული შეცნობა. რაიმე სხვა გზით ამის მიღწევა არა რწმენადაშრეტილი თვითმარქვიასაგან, რომელიც
გამორიცხულია. უპიროვნო ბრაჰმაჯიოტისა და ცოცხალი არსების გაყოყოჩებულა თავისი ვითომ აკადემიური განათლებით.
გულში დავანებული პარამატმას შეცნობა ჯერ კიდევ არასლური,
ნაწილობრივი ცოდნაა აბსოლუტური ჭეშმარიტებისა, სრული
სიბრძნე თავად კრიშნაა და მის ცნობიერებას ზიარებული

"შრიმად-ბჰაგავატამში" კრიშნას, უზენაესი პიროვნების, მხოლოდ კრიშნასაგან ან მის ცნობიერებას ზიარებული

აბსოლუტური ჭეშმარიტების შეცნობის ეს გხა პიროველი სიმღერის ერთგულისაგან მოსმენით შეიძლება უფლის სიბრძნის გაგება.
მეორე თავში ასეა აღწერილი:
ლექსი 2
"მოსმენა იმისა, რასაც კრიშნას შესახებ ვედური წერილები ან ახლა მე მთელი სისრულით გადმოგცემ ამ ღვთიურ სიბრძნეს,
უშუალოდ როგორც მოვლენას _ ტოლდაუდებელსა და ერთადერთს. შეიცნობ
"ბჰაგავად-გიტა" გადმოგვცემენ, თავისთავად წმინდა საქმიანობაა. მას და არაფერი დაგრჩება შესაცნობი.
ვინც მუდამ
გულისყურით ისმენს უფლის ამბავს, ყველას გულში შინა-არსი: სრული სიბრძნე მოიცავს ცოდნას მატერიალურ
დამკვიდრებული პარამატმა მას კეთილი მეგობარივით ექცევა და სამყაროზე, მის მიღმა არსებულ სულზე და ორივე მათგანის
განასპეტაკებს. ამრიგად, ერთგულს თავისთავად უვითარდება დასაბამზე. ეს არის ტრანსცენდენტური ცოდნა.
მასშივე მთვლემარე ტრანსცენდენტური ცოდნა. რაც მეტს და მეტს
ისმენს კრიშნას შესახებს მონათხრობს "ბჰაგავატამიდან" და უფალს ნებავს, განუმარტოს ცოდნის ეს სისტემა არჯუნას, როგორც
პირადად უფლის ერთგულ ბრძენ-მოძღვართაგან, პიროვნება მით უახლოეს ერთგულსა და მეგობარს. მეოთხე თავის დასაწყისში
უფრო მტკიცდება უზენაესის უანგარო სამსახურში. ისაუბრა კრიშნამ ამაზე და აქაც ამას ადასტურებს: სრული
სიბრძნის გაგება შეუძლებელია მხოლოდ უზენაესის ერთგულს,
მიწიერი ვნებები და ანგართმოყვარეობა თანდათან ჩაცხრება მის რომელიც უშუალოდ უფლისგან მომავალ მოწაფეობრივ
გულში და ხორციელი ტყვეობისაგან, უმეცრების ბნელებისაგან თანმიმდევრობას მიეკუთვნება. ადამიანი მხოლოდ გახსნილი
თავისუფლდება. განიშორებს რა ამ უწმინდურებას, სათნოებისა და გონებით მიხვდება, ვინ არის კოსმიური ცოდნის წყარო, ყოველ
რწმენის კალთას შეეფარება, ერთგული სამსახცურით მიზეზთა მიზეზი და ნებისმიერი სახის ყოგას მედიტაციის
ფრთაშესხმული ბოლომდე ჩასწვდება ღვთიურ სიბრძნეს. ერთადერთი მიზანი.
ამრიგად, ბჰაკტი-ყოგა განკვეთს მატერიალური მიჯაჭვულობის როცა ცნობილია ყოველ მიზეზთა მიზეზი, ყოველივე შესაცნობიც
მტკიცე კვანძებს და ცოცხალი არსება უმალ აჰყავს ასამშაყამ და შეიცნობა
სამაგრამის საფეხურზე _ უზენაესი აბსოლუტური ჭეშმარიტების, ვედებში (მუნდაკა უპანიშადი 1.3) ნათქვამია...
ღმრთაებრივი პიროვნების შეცნობამდე" (ბჰაგ. 12:17-21). ამიტომ

ლექსი 3 აღიარა, რომ კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა, მისი

ათასეულთაგან ერთი შეიძლება ესწრაფოდეს სრულქმნას და მიმდევრები ამ აზრს არ იზიარებენ. ამას ვერ ახერხებენ, რადგან
იმათგანაც, ვინც სრულქმნას მიაღწია, ერთიც ძლივს იპოვება, ვინც უფლის შეცნობის სირთულეს ვერ ერევიან, უპიროვნო ბრაჰმანის
მე ჭეშმარიტად შემიცნო. ტრანსცენდენტური რეალიზაციის შემთხვევაშიც კი.
შინა-არსი. რანაირი ხალხი არ არსებობს ამქვეყნად და ათასთაგან კრიშნა _ უზენაესი პიროვნება, ყოველთა მიზეზთა მიზეზი,
მხოლოდ ერთმა მოიწადინოს სულიერი შეცნობა საკუთარი თავისა, თავდაპირველი უფალი
გაგება იმის, თუ ვინ არის თვითონ, რა არის მისი სხეული და რა გოვინდაა. არაერთგულებს არ ჰყოფნით სულიერი და გონებრივი
არის აბსოლუტური ჭეშმარიტება. ძალები მის შესაცნობად, არადა რა თამამად აცხადებენ, რომ
ბჰაკტის, ანუ ერთგული სამსახურის გზა მეტისმეტად იოლია. თუ
როგორც წესი, კაცობრიობა ცხოველური მიდრეკილებების: ჭამის, ეს ასეა, თვითონ რატომ ადგანან რთულ გზას? ნამდვილი ბჰაკტის
ძილის, თავდაცვისა და გამრავლების აღსრულებით არის გზა ძნელადსავალია. ადვილია ბჰაკტის ჭეშმარიტ ცოდნას
დაკავებული, და სულიერი ცოდნა არავის აინტერესებს "გიტას" მოკლებული არაავტორიტეტული თვითმარქვიების მიერ
პირველი ექვსი თავი განკუთვნილია მათთვის, ვინც გამოგონილი ბჰაკტის გზით სიარული. სწორედ ამ ბჰაკტის
დაინტერესებულია ტრანსცენდენტური სიბრძნით, საკუთარი "მე"- შესრულებისას განიცდიან დაცემა-დამდაბლებას ვითომ
ს და, უპირველეს ყოვლისა, ზესულის გაგებით, რისთვისაც სწავლულ-ფილოსოფოსები.
საჭიროა თვითრეალიზაცია ჯნანა-იოგას, დჰიანა-იოგას და
საკუთარი მეობის მატერიისაგან გამორჩევის საშუალებით. შრილა რუპა გოსვამი თავის "ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუში"
(1.2.101) წერს:
მაგრამ კრიშნას შეცნობა მხოლოდ მისივე ცნობიერებას
მინდობილთ შეუძლიათ, დანარჩენმა ტრანსცენდენტალისტებმა "უფლის სამსახური, რომელშიც უგულებელყოფილია ისეთი
შეიძლება უპიროვნო ბრაჰმანი შეიცნონ, ვინაიდან ეს კრიშნას ავტორიტეტული ვედური წერილები, როგორიცაა უპანიშადები,
შეცნობაზე იოლია. კრიშნა უზენაესი პიროვნებაა და აღემატება პურანები და ნარადა-პანჩარატრა, საზოგადოებისათვის
ბრაჰმასა და პარამატმას შესახებ ცოდნას. იოგები და ჯნანები უსარგებლოა და მხოლოდ უაზრო არევდარევას იწვევს."
იბნევიან კრიშნას შეცნობის მცდელობისას. თუმცა უდიდესმა
იმპერსონალისტმა შრიპადა შანკარაჩარიამ "გიტას" კომენტარებში

იმპერსონალისტს, რომელმაც ბრაჰმანი შეიცნო, ან იოგს, რომელიც მსახურთ, როდესაც ეს უკანასკნელნი თავიანთი სულიერი
ჩასწვდა პარამატმას, არ შეუძლია, კრიშნას _ უზენაესი პიროვნების სიყვარულით სიამოვნების განცდით აავსებენ უფალს" ("ბჰაკტი-
_ დედა იაშოდას შვილად, ან არჯუნას მეეტლედ გაგება. ზოგჯერ რასამრიტა-სინდჰუ 1.2.234).
დიადი ნახევარღმერთებიც კი საგონებელში ცვივიან კრიშნას
ბუნების მრავალსახოვნების გამო. ლექსი 4
მიწა, წყალი, ცეცხლი, ჰაერი, ეთერი, ჭკუა, გონება და ცრუ ეგო _ ამ
"ჩემი ჭეშმარიტი სახით არავინ მიცნობს მე" _ ბრძანებს უფალი. და რვა ელემენტით არის შედგენილი ჩემი მატერიალური ენერგიები.
თუ არსებობს მცირე გამონაკლისი და მას ვინმე იცნობს _ "ასეთი
დიადი სული ძალზე იშვიათია". შინა-არსი. მეცნიერულად გაანალიზებულია უფლის სხვადასხვა
ენერგიის დადგინებული მდგომარეობა. მატერიალურ ბუნებას
უფლის ერთგული სამსახურის გზაზე კრიშნას ჭეშმარიტად ჰქვია პრაკრიტი, ანუ უფლის ინკარნაციებში (პურუშებში)
შეცნობა შეუძლებელია, თვით გამოჩინებული მეცნიერ- გამოვლინებული ენერგია. ეს აღწერილია "სატვატა-ტანტრაში":
მოაზროვნისთვისაც. მხოლოდ ერთგულთ შეიძლება ეღირსოთ
ღვთიური კურთხევა _ შეიცნონ კრიშნა, როგორ ყოვლის "მატერიალური სამყაროს შესაქმნელად უფალი კრიშნას სრული
პირველმიზეზი, იგავმიუწვდომელი თვისებების, გამოვლინება სამი ვიშნუს საშუალებით ხდება: პირველი _ მაჰა-
ყოვლისშემძლეობისა და სიდიადის, სახელოვნების, ვიშნუ _ ქმნის მთლიან მატერიალურ ენერგიას, რომელსაც მაჰატ-
მორჭმულობის, სიბრძნისა და სიტურფის, განდეგილობის ტატვა ეწოდება; მეორე _ გარბჰოდაკაშაი ვიშნუ _ განეფინება მთელ
მფლობელი. თავად უფალი ერთგულთა მიმართ კეთილგანწყობით სამყაროს და მის მრავალფეროვნებას ქმნის; მესამე _ კშიროდაკაშაი
უადვილებს ამის გაგებას. ვიშნუ _ მთელ სამყაროს გამსჭვალავს, როგორც ზესული
(პარამატმა), რომელიც თვით ატომშიც კი სუფევს. ვინც ეს სამი
კრიშნა არის საბოლოო სიტყვა ბრაჰმანის სიბრძნეში და მხოლოდ ვიშნუ იცის, მატერიალური ყოფიერების ტყვეობიდან
განსპეტაკებულ თავისუფლდება."
ადამიანებს შეუძლიათ მას ჩასწვდნენ. ნათქვამია:
სრული მატერიალური სამყაროსეული განვრცობა უფლის ერთ-
"არავის ძალუძს უხეში მიწიერი გრძნობებით კრიშნას ჭეშმარიტი ერთი ენერგიის პირმშოა. მის ყოველგვარ ძვრას უფლის
სახის შეცნობა, მაგრამ იგი თავისი ნებისამებრ ევლინება ერთგულ

მითითებული სამი ექსპანსია _ სამი ვიშნუ მართავს. ამ პიროვნებაა _ სრულყოფილება, სრული და მთლიანი ენერგია _
ინკარნაციებს პურუშები ეწოდებათ. მპყრობელი უამრავი გარე თუ შინაგანი ენერგიისა.
როგორც წესი, ყველა, ვისაც კრიშნას შესახებ მეცნიერება არ ესმის, როგორც ითქვა, მატერიალური ენერგია რვა ძირითადი სახით
თვლის, რომ ეს მატერიალური სამყარო ცოცხალი არსებების ვლინდება. მათგან პირველ ხუთს: მიწას, წყალს, ცეცხლს, ჰაერსა და
სიამოვნებისათვის არის შექმნილი და რომ ცოცხალი არსებები ცას, ხუთი გიგანტური, უხეში ქმნილება ეწოდება. ისინი
თავად არიან პურუშები _ ენერგიათა მფლობელნი, მისი გრძნობათა ხუთ ენერგიას მოიცავენ: ბგერის, ფერის, შეხების,
განმგებლები და განცხრომით მყოფნი. "ბჰაგავად-გიტას" თანახმად გემოსა და სუნის. მატერიალისტები უგულებელყოფენ დანარჩენი
ეს ღვთისმგმობელი მცდარი შეხედულებაა. ამ ლექსში სამის: ჭკუის, გონებისა და ცრუ ეგოს ენერგიებს. სწავლულნი,
მითითებულია, რომ კრიშნა არის სრული მატერიალური სამყაროს რომლებიც ცნობიერების მიმოქცევას აკვირდებიან, არ დგანან
შექმნის პირველმიზეზი. "შრიმად-ბჰაგავატამიც" ამას ადასტურებს. ჭეშმარიტ გზაზე და მათი ცოდნაც ერთობ გამოფიტულია, რადგან
ამ სამყაროს გამოვლინების შემადგენელი ნაწილები უფლის მოკლებულნი არიან კრიშნას _ პირველი და საბოლოო მიზეზის _
განცალკევებული ენერგიების შენამოქმედია. შესახებ რწმენას.
ბრაჰმაჯიოტიც კი, რომელთან შენივთება წმინდანთა ოცნებაა, ცრუ ეგო _ "მე", "მე ვარ", "ეს ჩემია" და სხვა გაგებანი, რაც მიწიერი
სულიერ ცაზე შუქისმფრქვეველი ენერგიაა. იგი მოკლებულია ყოფიერების
მრავალსახოვნებას, ერთია და დადგინებულია "ერთ"-ად. მას არ ძირითადი პრინციპია, დაფუძნებულია ამქვეყნიური
ახასიათებს ვაიკუნთჰალოკების თვისებები, ამიტომ ითვლება ცხოვრებისათვის განკუთვნილ გრძნობათა ორგანოებზე. გონება _
იმპერსონალისტებისათვის სწორედ ამ ნათელთან შერწყმა მაჰატ-ტატვად წოდებულ მთელ მატერიალურ შენაქმნს ეკუთვნის.
ცხოვრების ძირითად მიზნად.
უფლის რვა ცალკეული ენერგიიდან იბადება სამყაროს
პარამატმას გამოვლინებაც კშიროდაკაშაი ვიშნუს დროებითი, შემადგენელი ოცდაოთხი ელემენტი, რაც სანქჰიას ათეისტური
ყოვლისგამჭოლი, ყველაფერში შემღწევი ასპექტია. ეს გამოვლინება ფილოსოფიის შესწავლის საგანია. თავიანთი დასაბამით ისინი
სულიერ სამყაროში არ ხასიათდება მარადიულობით. ამიტომ კრიშნას მძლავრი ენერგიის განშტოებებია და თავიანი ნებისამებრ,
აბსოლუტური და მარადიული უზენაესი ღმრთაებრივი ცალკე ვლინდებიან. მწირი ცოდნის მქონე ურწმუნო სანქჰია
ფილოსოფოსების მსჯელობის საგანი მხოლოდ კრიშნას გარეგანი

ენერგიების ქმნადობაა, მაგრამ არ იციან მთავარი _ უფლის განსხვავება ცოცხალ არსებებსა და უფალს შორის "შრიმად-
უპირველესობა მთელი კოსმიური გამოვლინების შექმნაში. ბჰაგავატამში" ასეა
აღწერილი:
ლექსი 5
ო, მკლავმაგარო არჯუნა, შეიცან, რომ სხვა ენერგიაც მოქმედებს _ "ო, უზენაესო! ხორცშესხმული არსებები შენსავით მარადიული და
ეს ჩემი უმაღლესი ენერგიაა, რომლის მეოხებით არსებობს ყოვლისგამჭოლნი რომ ყოფილიყვნენ, არ დასჭირდებოდათ შენი
სიცოცხლე. მან ყველა სულდგმული მატერიალური ყოფიერების განმგებლობა და თვალყურის დევნება. რაკი ცოცხალი არსებანი
უმდაბლეს ბუნებაში განაწესა. შენი უზენაესობის ძალმოსილების უმცირესი ენერგიებია, ისინი
უმალ შენი კონტროლის ქვეშ მოქმედებენ, ამიტომაც ჭეშმარიტ
შინა-არსი: აქ გარკვევით არის ნათქვამი, რომ ცოცხალი არსებები განთავისუფლებას შენდანი მორჩილება მოჰყვება, რასაც სანეტარო
უფლის უმაღლესი ენერგიის (ბუნების) გამოვლინებანი არიან. ბედნიერება მოსდევს.
უდაბლესი ენერგია მატერიაა, რომელიც იქმნება სხვადასხვა
ელემენტების ერთობლიობით. ეს ელემენტებია: მიწა, წყალი, ცოცხალი არსებანი მხოლოდ თავიანთ დადგინებულ
ცეცხლი, ჰაერი, ეთერი, ჭკუა, გონება და ცრუ ეგო. მიწიერი ბუნების მდგომარეობაში შეიძლება იყვნენ საკუთარი თავის გამგებელნი.
ორივე ფორმა: უხეშიც (მიწა, წყალი, ცეცხლი, ჰაერი, ეთერი) და შეზღუდული გონების მქონენი, ქადაგებენ რა მონისტურ თეორიას,
ნატიფიც (ჭკუა, გონება, ცრუ ეგო) უმდაბლესი ენერგიის პირმშონი ღმერთი და ყველა სუდგმული ყოველმხრივ თანასწორად
არიან. ცოცხალი არსებები თავიანთ უმდაბლეს ენერგიას მიაჩნიათ. ეს მცდარი და ცოდვილი შეხედულებაა."
სხვადასხვა მიზნით იყენებენ, თავად კი უფლის უმაღლეს ენერგიას
ეკუთვნიან. სწორედ უფლისმიერი ენერგიით იძვრის მთელი უზენაესი უფალი ერთადერთი და შეუცვლელი გამგებელია
კოსმიური სამყარო, რომელიც უძრავი, გაყინული იქნებოდა ამ ყოველი ცოცხალი არსებისა, რომლებიც მისი უმაღლესი ენერგიის
ძალმოსილი მართვის გარეშე. მცირე ენერგიებს კვებავს ერთი ქმნადობის ნაყოფნი არიან. უფლისა და მათი თვისობრიობა
მძლავრი, ტიტანური ენერგია უზენაესისა, იგივე წარმართავს მათს ერთნაირია, მაგრამ უზენაესის შესაძლებლობებს ვერ გაუტოლდება
ქმნადობას, ამიტომ სიცოცხლე მარად უფლის თვალყურის ქვეშაა _ მათი ძალა. უხეში, უმდაბლესი მატერიალური ენერგიის
მათ დამოუკიდებლად არსებობა არც შეუძლიათ, ვერც ვერასოდეს გამოყენებისას ცოცხალი არსების სულიერი ნატიფი ენერგია
შეიძენენ უმაღლეს ძალმოსილებას, როგორც ეს თავის თავში მატერიის გავლენის ქვეშ ექცევა. როდესაც პიროვნება ასეთი
დარწმუნებულ უგუნურთ ეადვილებათ.

წარმოსახვითი მატერიალური ენერგიის გავლენას თავს დააღწევს, გარდაიქმნება, რომ მისი წიაღი სულს უპყრია. ბავშვი იზრდება
ხვდება მუკტის, ანუ განთავისუფლების სტადიაში. ყრმობამდე. ყრმობიდან ჭაბუკობამდე და ა.შ. მხოლოდ ამ
უმაღლესი ენერგიის, ტრანსცენდენტური სულის თანამყოფობის
ილუზიის მარწუხებში მყოფი ცრუ ეგო ფიქრობს: "მე ვარ თავად გამო. მთელი უზარმაზარი კოსმიური სამყრაოს ყოველი ძვრა,
მატერია და რაც გამოვლინება ზესულის, ვიშნუს, თანამონაწილეობით ხდება.
მატერიალურია, ჩემი კუთვნილია". თუ ამ ფუჭი აზრებისაგან არ
განთავისუფლდება პიროვნება, თავის ჭეშმარიტ და არა ცრუ "მე"-ს სული და მატერია ურთიერთს ავსებენ და ამ ზღვარდაუდებელ
ვერასოდეს შეიცნობს. და ვერც ღმერთთან ურთიერთობის ღირსი სამყაროსეულ სივრცე-სიგანეს განეფინებიან, როგორც
გახდება. უფლისმიერი ორი ენერგია. მაშასადამე, კრიშნა ყოვლის
პირველმიზეზია. მისი რომელიმე განუყოფელი ნაწილი (თუნდაც
"ბჰაგავად-გიტაში" დადასტურებულია, რომ ცოცხალი არსება უმცირესი ნაწილაკი) შეიძლება იყოს თვალშეუწვდენელი
კრიშნას ერთ-ერთი ენერგიაა მის უთვალავ ენერგიას შორის. და ცათამჯენის, მძლავრი ქარხნის ან ვრცელი ქალაქის არსებობის
როცა მატერიით დამძიმებული ეს ენერგია განიწმინდება, მიზეზი, მაგრამ მთელი ამ უზარმაზარი სამყაროს მიზეზი ვერ
პიროვნება სრულ კრიშნას ცნობიერებას _ განთავისუფლებას იქნება _ ეს მხოლოდ დიადი სულის _ ზესულის, ძალმოსილების
აღწევს. ნაყოფია. უფალი იმავდროულად ყოვლის - დიდი თუ მცირე
სულების მყოფობის მიზეზიც არის. ამიტომ იწოდება იგი ყოველთა
ლექსი 6 მიზეზთა
ყოველი შექმნილი ამ მატერიალური და სულიერი ბუნების პირველმიზეზად.
პირველწყაროდან მოედინება. ოღონდ უეჭველად უნდა იცოდე,
რომ მე ვარ ამ სამყაროში ყოველივეს დასაბამიც და დასასრულიც. ეს დადასტურებულია "კათჰა უპანიშადში" (2.9.13): ნიტიო
ნიტიანამ ჩეტანაშ
შინა-არსი. ყოველი არსებული მატერიისა და სულის პირმშოა. ჩეტანანამ.
სული შემოქმედია, მატერია მისი ქმნადობის ნაყოფი. მატერიის
განვითარების არც ერთ სტადიაზე სული არ იქმნება. პირიქით, ლექსი 7
მატერიალური სამყარო ვლინდება მხოლოდ სულის ენერგიის ო, განძთა მპყრობელო, არ არსებობს ჩემს-უმაღლეს ჭეშმარიტება.
წყალობით. მიწიერი სხეული იმიტომ იცვლება, ვითარდება, ყველაფერი ჩემზეა ასხმული, როგორც ძაფზე მარგალიტები.

შინა-არსი: საყოველთაოდ კამათობენ იმის თაობაზე _ პიროვნებაა იმპერსონალისტები დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ სიტყვას _
თუ არა უზენაესი აბსოლუტური ჭეშმარიტება. "ბჰაგავად-გიტაში" არუპამ, რაც, მათდა სავალალოდ, უპიროვნოს როდი ნიშნავს. იგი
ყველგან დადასტურებულია, რომ აბსოლუტური ჭეშმარიტება მარადისობის, ნეტარყოფნის და სიბრძნის უნივთო ფორმის
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა _ შრი კრიშნა. ამ ლექსიდანაც გამომხატველია, როგორც ეს ზემოთ დამოწმებულ ციტატაშია
ეს აზრი გამოსჭვივის. "ბრაჰმა-სამჰიტაც" ამას მიუთითებს: აღწერილი. "შვეტაშვატარა უპანიშადის" სხვა ლექსებიც (3.8-9) ამას
ადასტურებს:
ეს იმას ნიშნავს, რომ აბსოლუტური ჭეშმარიტი პიროვნება იგივე
კრიშნაა, რომელიც პირველუფალია, სრული სიამოვნების აუწყავი "მე ვიცნობ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, ვინც
საუნჯე _ გოვინდა, ნეტარებისა და სიბრძნის შეუცვლელი, მატერიალისტური შეხედულებების წყვდიადს მიღმაა. მხოლოდ
მარადიული სახე. ის, ვინც მას შეიცნობს, თავს დააღწევს დაბადება-სიკვდილის
ბორკილებს. ამის იქით განთავისუფლების სხვა გზა არ არსებობს.
იმპერსონალისტები არ ეთანხმებიან ამ ავტორიტეტულ
მტკიცებათა საძირკველზე აგებულ ეჭვშეუვალ სიმართლეს. არ არსებობს ჭეშმარიტება _ უმაღლეს უზენაესი პიროვნებისა. იგი
"შვეტაშვატარა უპარნიშადში" (3.10) ვედური ვერსიის საფუძველზე უმცირესზე მცირედია და უდიადესზე _ უდიადესი. დგას როგორც
ნათქვამია: ფესვმაგარი, ქართაგან შეუძვრელი ხე; ასხივოსნებს
ტრანსცენდენტურ ზეცას. როგორც მძლავრი ხე გაიდგამს ხოლმე
"მატერიალურ სამყაროში ბრაჰმა, თავდაპირველი ცოცხალი არსება, ფესვებს, უფალიც ასე განავრცობს თავის ენერგიებს."
მიჩნეულია აღმატებულად ნახევარღმერთებს, ადამიანებსა და
დაბალ ცხოველებს შორის. მაგრამ ბრაჰმაზე მაღლაა სულიერება, ამ ლექსებიდან შეიძლება დავასკვნათ, უზენაესი აბსოლუტური
რომელიც მიწიერ არსებობასა და ფორმას მოკლებულია, ჭეშმარიტება უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა, რომელიც მთელ
მატერიალური ბიწიერებისაგან შეუხებელი და განსპეტაკებული. კოსმიურ ვრცეულებას განმსჭვალავს თავისი უთვალავი
მისი შემცნობიც ტრანსცენდენტური ხდება, ხოლო ისინი, ვინც ამას მატერიალური თუ სულიერი ენერგიებით.
ვერ ახერხებენ, მიწიერების თანმხლები გაჭირვებებით
იტანჯებიან."

ლექსი 8 თანხმიერად გვხვდება ყველაფერში. ამიტომ შექმნა უფალმა

ო, კუნტის ძეო, მე ვარ წყლის გემო, მზისა და მთვარის ჩაიტანიამ თავისი ამაღლებული მოძღვრება: აჩინტია-ბჰედა და
შუქმფინარება, თავსართი მარცვალი ომ ვედურ მანტრებში; მე ვარ აბჰედა-ტატტვა, ანუ ერთდროული ერთიანობა და განსხვავება.
ბგერათა ხმიანობა ეთერში და ყოველი უნარი ადამიანში.
მზისა და მთვარის შუქის სათავეც ბრაჰმაჯიოტია, რომელიც
შინა-არსი. ამ ლექსში ნაჩვენებია, თუ როგორ განმსჭვალავს უფალი უფლის უპიროვნო ციალს წარმოადგენს. პრანავა, ანუ
ამ კოსმიურ ტრანსცენდენტური ბგერა ომკარა, რომლითაც ყველა ვედური
სამყაროს თავისი მატერიალური თუ სულიერი ენერგიებით. ჰიმნი იწყება, უზენაესი უფლისადმი აღვლენილი ლოცვაა.
უფლის აღქმა და შეცნობა ამ ენერგიებით შეიძლება. ვინაიდან იმპერსონალისტებს უზენაესისადმი მისი ურიცხვი
სახელით მიმართვის ერიდებათ, ურჩევნიათ სულიერებით
როგორც მზის ნახევარღმერთია პიროვნება და იგი თავისივე დატვირთული ბგერის _ ომკარას კეთილხმოვანება გამოიყენონ.
მანათობელი ენერგიით, მზის შუქით აღიქმება, უფალიც თავისი
მარადიული პირველსამყოფელიდან გამოტყორცნილი ენერგიით ომკარა კრიშნას ბგერითი განსახებაა. მისი ცნობიერება ყველაფერს
შეიცნობა. მოიცავს და ის, ვინც უფლის ცნობიერებას ეზიარა, ბედნიერია.
უფლის უმეცარი კი მატერიისმიერი ილუზიების მონად ქცეულა.
წყლის გემო წყლის შემფასებელია. არავის უყვარს ზღვის წყალი,
ვინაიდან მას მარილის გემო აქვს, წყლის მიმზიდველობა მის ამრიგად, ცოდნა კრიშნას შესახებ თავისთავად განთავისუფლებაა,
წმინდა _ მტკნარ გემოშია. აი, სწორედ ეს სიწმინდეა უფლის ერთ- არცოდნა _ ტყვეობა.
ერთი ენერგია. წმინდანი უფალს წყალში გემოთი შეიცნობს, სხვანი
კი უზენაესს ხოტბას ასხამენ, რაკი წყურვილის მოსაკლავად ლექსი 9
გულუხვად გვიწყალობა გემრიელი წყალი. ეს უკვე უზენაესისადმი მე ვარ მიწის პირველყოფილი სურნელი, ვარ სითბო ცეცლისა. მე
პრაქტიკული მიდგომაა. ვარ სიცოცხლე ყოველი სიცოცხლისა, ვარ ასკეტობა (განკითხვა)
ყველა მწირისა.
ამ შემთხვევაში არ არსებობს შეუთანხმებლობა პიროვნულობასა და
უპიროვნობას შორის. ვინც იცნობს ღმერთის ძალმოსილებას, ისიც შინა-არსი. პუნია ნიშნავს იმას, რაც უხრწნელია. პუნია ანუ
იცის, რომ უპიროვნო თუ პიროვნული ერთდროულად, უხრწნელობა პირველნიშანია ღვთიურობისა.

მატერიალურ სამყაროში ყველაფერს თავისი ნიშნეული გემო ან ლექსი 10

სუნი აქვს _ მაგალითად, გემო და სურნელი ყვავილის, მიწის, ო, პრითჰას შვილო, ყურად იღე _ მე ვარ ყოველი არსის, არსებობის
წყლის, ცეცხლის, ჰაერისა და ა.შ. აუმღვრეველი პირველსურნელი, პირველშემოქმედი თესლი, გონიერთა სიბრძნე და ძლევამოსილთა
რომელიც ყველაფერს ახლავს დასაბამიერ ნიშნად, კრიშნაა. სიმამაცე.
ყველაფერს გარკვეული თანდაყოილი გემო აქვს, რისი შეცვლა შინა-არსი. ბიჯამ ნიშნავს თესლს, დვრიტას. კრიშნა თესლია
შეიძლება ქიმიური ნივთიერებების შერევით. მაგრამ ეს აღარ იქნება ყოველი არსებობის
პირველქმნილი, უფლისმიერი სურნელი და გემო. აღმოცენებისა. ცოცხალი არსება ორგვარია _ უძრავი და მოძრავი.
ფრინველი, ცხოველი, ადამიანი, მწერი... მოძრავნი არიან, ხე,
ვიბჰავასუ ნიშნავს ცეცხლს, რომლის გარეშე ვერ იარსებებს ბალახი, _ საერთოდ მცენარეები, უძრავნი, რაკი მათ გადაადგილება
ადამიანი, ვერ იმუშავებენ ქარხნები... ეს ცეცხლიც კრიშნაა!.. არ შეუძლიათ. ყოველი არსება _ მოძრავიც და უძრავიც -
ცეცხლისმიერი სითბოც კრიშნაა!.. სიცოცხლის 8,400,000 სახეობის რკალშია მოქცეული და მათი
დვრიტა კრიშნაა.
ვედური მედიცინის თანახმად, კუჭის მოუნელებლობის მიზეზს
მუცელში ტემპერატურისდაცემა წარმოადგენს _ მაშ, საჭმლის როგორც ვედურ წერილებშია ნათქვამი, ბრაჰმანი, ანუ უზენაესი
მონელებისთვისაც ცეცხლი ყოფილა საჭირო. კრიშნას ჭეშმარიტება არის ის, ვის თესლზეც აღმოიზარდა სამყაროსეული
ცნობიერებიდან ვიცით, რომ მიწა, წყალი, ცეცხლი, ჰაერი, ყველა არსებობა. კრიშნა პარაბრაჰმანია, უმაღლესი სული. ბრაჰმანი
ქიმიური ნაერთი და ყოველი მატერიალური ელემენტი კრიშნას უპიროვნოა, პარაბრაჰმანი _ უზენაესი პიროვნება. უპიროვნო
მიზეზით არსებობს. სიცოცხლე და მისი ხანგრძლიობაც მის ბრაჰმანი პარაბრაჰმანის პიროვნული ასპექტის ნაწილია _ ეს
წყალობაზეა დამოკიდებული. დადასტურებულია "ბჰაგავად-გიტაში".
კრიშნას ცნობიერება მთელ კოსმიურ სამყაროს მოიცავს, როგორც როგორც ფესვი ასულდგმულებს ხეს, კრიშნაც ასე შთაბერავს
პირველი ცეცხლი, სურნელი, გემო და ა.შ. სიცოცხლეს მთელ მატერიალურ არსებობას. ეს ასეა ახსნილი
ვედურ წერილებში ("კათჰა უპანიშადი" 2.2.13):

"უფალია მარადიულთა შორის აღმატებული მარადისობა, შინა-არსი. ამქვეყნად ყოველგვარი მატერიალური საქმიანობა
უმაღლესია, სიცოცხლეა ყოველ ცოცხალს შორის. ის მკვებავი ბუნების სამი მოდუსის (გუნას) გავლენის ქვეშ სრულდება. ეს
წყაროა ყოველი სიცოცხლისა. შეუძლებელია თვინიერ გონებისა გუნები უზენაესისაგან მომდინარეობს. მაგრამ თავად უზენაესი არ
რაიმეს გაკეთება და ამ გონებასრულობის ფესვიც სწორედ კრიშნაა. ექვემდებარება მათ ნებას. მაგალითად, სახელმწიფო კანონით
უმეცარი უძლურია გაიგოს ყოველივე ეს და შეიცნოს უზენაესი ისჯება დამნაშავე, მაგრამ მეფე, როგორც კანონმდებელი, არ
ღმრთაებრივი პიროვნება - კრიშნა." ექვემდებარება მის განაჩენს - იგი კანონზე მაღლაა. სწორედ ასევე,
მატერიალური ბუნების სამივე გუნა: სათნოება, ვნება და უმეცრება
ლექსი 11 უზენაესის ენერგიის ნაყოფია, თუმცა მას _ აბსოლუტურ
მე ვარ ძალი ვნებისა და გულისთქმის დამთრგუნველ მთლიანობას
ძალმოსილთა, მდედრისა და მამრის ხორციელი შეწყვილებისა, რაც - მატერიისმიერი ვერაფერი ვერ შეეხება.
სარწმუნოებრივ მოთხოვნას არ შებღალავს, ო, ბჰარატათა მეუფევ.
კრიშნა არის ნირგუნა, რაც იმას ნიშნავს, რომ თავად სათავეა
შინა-არსი. ძლიერმა თავისი ძალა სუსტის დასაცავად უნდა აღნიშნული სამი გუნასი, მაინც მათგან ხელშეუხებელია _ მის
გამოიყენოს და არა დასაჩაგრავად. ასევე მამრის და მდედრის ღვთიურ ყოფაზე გავლენას ვერ ახდენს ვერც სათნოების, ვერც
ხორციელი თანაყოფა, სარწმუნოებრივი მოთხოვნის დაცვით, ვნებისა და ვერც უმეცრების ბუნება. ეს არის ბჰაგავანის, ანუ
აუცილებელია გამრავლებისათვის და არა ქვენა სიამოვნებისათვის. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების გამორჩეულობის ერთ-ერთი
მშობლების ვალია, თავიანთ შთამომავლებს კრიშნას ცნობიერების ნიშანი.
ინტერესი გაუღვივონ.
ლექსი 13
ლექსი 12 სათნოების, ვნებისა და უმეცრების გავლენით მოჯადოებულ მთელ
იცოდე, ჩემმიერია ყოველი გამოვლინება სათნოების, ვნებისა თუ სამყაროს აღარ ძალუძს, შემიცნოს მე _ ყოველივეზე, თვით ამ სამ
უმეცრების რკალში. მე კი არ ვმორჩილებ მატერიალური ბუნების გუნაზე, მაღლა მყოფი და დაუშრეტელი.
მოდუსებს, არამედ ისინი არიან ჩემში და მემმორჩილებენ. მე ვარ
ყველაფერში და ყოვლის გარეთ ერთდროულად. შინა-არსი. მთელი სამყარო მატერიალური ბუნების სამი გუნათი
არის თავგზააბნეული და წართმევია უნარი, ამ მიწიერების მიღმა
დაინახოს უფლის სუფევა.

მატერიალური ბუნების ძალით ცოცხალ არსებას გარკვეული სახის მხოლოდ ხილვადი ფონია, რომლის უკან არა თვალით, არამედ
სხეული აქვს შემოგარსული და შესაბამისად ამისა ფსიქოლოგიური გონებით დასანახავი უზენაესი პიროვნება დგას.
თუ ფიზიოლოგიური თვისებები ახასიათებს. ამ ნიშან-თვისებათა
საფუძველზე ჩამოყალიბდა ოთხი ჯგუფი ადამიანებისა: პირველთ, მრავალსახოვანია სიცოცხლე. ადამიანები, ნახევარღმერთები,
სრულად სათნოების გუნას დამორჩილებულთ, ბრაჰმანები ცხოველები... ყველა ერთბაშად მიწიერ ბუნებას დამონებიან და
ეწოდებათ; ისინი, ვინც ვნების მორჩილნი არიან, კშატრიებად დაბინდულია მათი მახსოვრობა _ დავიწყებიათ ღმერთი. ვნებისა
იხსენიებიან; ვნებისა და უმეცრების მსხვერპლთ ვაიშიები ჰქვიათ, და უმეცრების ტყვენი და ისინიც კი, ვინც სათნოების მოდუსში
ხოლო სრულად უმეცართ შუდრებს ეძახიან. მათზე დაბლა არიან, ვერ გასცდნენ აბსოლუტური ჭეშმარიტების უპიროვნო
ცხოველთა სახეობებში, ცხოველთა სხეულებში დაბადებულნი ბრაჰმანად მიჩნევის კონცეფციას; მათი ცნობიერება უძლურია,
დგანან. ერთი და იგივე პიროვნება შეიძლება იყოს ბრაჰმანიც და შეიცნოს სრული მშვენიერებით, სიმდიდრით, სიბრძნით,
კშატრიაც, კშატრიაცა და ვაიშიაც... ცხოვრება მიმოქცევადია და ძალმოსილებით, სახელოვნებითა და განდეგილობის მადლით
წარმავალი და არავინ უწყის, ვინ იქნება რომელიმე კაცი მომავალ აღსავსე უზენაესი უფლის პიროვნული ასპექტი. თუ ეს
ცხოვრებაში. ჭეშმარიტება სათნოებით კურთხეულთ ვერ გაუგიათ, რა უნდა
შეისმინონ ვნებითა და უმეცრებით გონებადაბინდულებმა.
ამ წარმოსახვითი ენერგიით მოჯადოებულნი მხოლოდ სხეულის
მიხედვით განვსჯით საკუთარ თავსაც და მომავალსაც. ილუზია კრიშნას ცნობიერება მატერიალური ბუნების სამივე გუნას მიმართ
გვაბრმავებს და გვგონია _ ჩვენ ვართ ამერიკელები, თქვენ _ ტრანსცენდენტურია და მისი მკვიდრი მაღიარებელი
ინგლისელები; ჩვენ ბრაჰმანები ვართ, ისინი _ ინდუსები, განთავისუფლებულია ასეთი დაბნეულობისა და ფუჭად
მუსულმანები და ა.შ. ასე ვამტკიცებთ რაღაცას და თანდათან ყოფნისაგან.
ვიხლართებით მატერიალური ბუნების გუნათა ბადეში. რაც
ყველაზე დიდი უბედურებაა, გვერთმევა სულიერების ლექსი 14
თვალისჩინი, რათა დავინახოთ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება ჩემს ღვთაებრივ ენერგიაში შედის მატერიალური ბუნების სამი
_ ყოველთა ზედა აღმატებული. გუნა _ ერთობ ძნელია მისი დაძლევა. მხოლოდ ჩემზე მონდობილთ
შეუძლიათ მისი გადალახვა.
ამრიგად, უფალი ბრძანებს, რომ ბუნების ამ სამი გუნას ბურუსში
მოხეტიალე ადამიანებს არ ესმით, რომ რაც მატერიალურია _ იგი

შინა-არსი. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება უამრავ ენერგიათა ბუნებასაც, მას გაუგონარი ძალა აქვს შექმნისა და განადგურებისა
მპყრობელია. ცოცხალი არსებები მისი ერთ-ერთი ენერგიის მთელ კოსმიურ განფენილობაში. ვედებში ეს ასეა
პირმშონი არიან. ამიტომ მათ ერთგვარი ღვთაებრივიც კურთხევაც დადასტურებული: მაიამ ტუ პრაკრიტიმ ვიდიან მაინამ ტუ
მოჰმადლა არსთა გამრიგემ, მაგრამ მატერიალურ ენერგიასთან მაჰეშვარამ - "თუმცა მაია (ილუზია) ცრუ და წარმავალია, მის უკან
მუდმივი ურთიერთობის გამო მათი თავდაპირველი უმაღლესი დგას უდიდესი სასწაულმოქმედი ღვთაებრივი პიროვნება _
ძალა ბურუსმა დაბინდა, დააჩლუნგა და ვეღარ ახერხებენ მიწიერ მაჰეშვარა _ უმაღლესი განმგებელი" ("შვეტაშვატარა უპანიშადი"
საპყრობილეს დააღწიონ თავი. 4.10).
როგორც ითქვა, მატერიალურიც და სულიერი ბუნებაც სიტყვა გუნას ერთ-ერთი მნიშვნელობაა თოკი _ ანუ
მარადიულია, ვინაიდან ორივე უზენაესი პიროვნებისაგან იღებს განპირობებულ სულს ილუზია თოკივით ბოჭავს. ხელ-ფეხ
სათავეს. ცოცხალი არსებანიც უფლის მარადიული ბუნების შეკრული კაცი თავის თავს ვერ გაითავისუფლებს, მას მეორე,
შვილები არიან, მაგრამ რაკი მდაბალ მიწიერ ყოფიერებაში თავისუფლია ადამიანის დახმარება სჭირდება. თავად თოკით
მოხვდნენ, ნიადაგ ილუზიის ტყვედქმნილნი არიან. შეკრულს კი არც თავისი და არც სხვის გამოხსნის ძალა არა აქვს.
მხოლოდ კრიშნას ან მის ჭეშმარიტ წარმომადგენელს _ სულიერ
განპირობებულ სულს ნიტია-ბადჰა, ანუ მარადიულად მოძღვარს შეუძლია განპირობებული სულის გამოხსნა მიწიერების
განპირობებული ჰქვია. შეუძლებელია იმის დადგენა, წარსულში უწმინდურებათა მორევიდან.
როდის და რა პირობებში ასცდა იგი სულიერების გზას და გახდა
განპირობებული. ამიტომაც ძალზე ძნელია მისი ხსნა ამ ერთგული სამსახური, ანუ კრიშნას ცნობიერება ადამიანს
მარწუხებიდან, თუმცა ამ ტყვეობის მკვებავი ძალა მატერიალური განთავისუფლებაში ეხმარება. კრიშნას, როგორც მაიას
ბუნების უმდაბლესი ენერგიაა. რაკი ამ მატერიალურ ენერგიასაც ხელთამპყრობელს შეუძლია უბრძანოს ამ წარმოსახვითს ენერგიას
უმაღლესი ნება მართავს, მისი ძლევა ცოცხალ არსებას არ შეუძლია. განპირობებული სულის განთავისუფლება. უფალი ამას აკეთებს
მასზე მინდობილი სულისადმი თავისი უმიზეზო წყალობით და
აქ მატერიალური უმდაბლესი ენერგია განსაზღვრულია, როგორც მისადმი მშობლიური სიყვარულის გამო. ცოცხალი არსება ხომ
ღვთაებრივი ბუნების გამოვლინება, რადგან სწორედ ამ გიგანტური თავისი პირველსახით უფლის შვილია. ამიტომ არის აუცილებელი
ენერგიის ნებით იძვრის მატერიალური სამყარო. უფლის კრიშნას ლოტოსისდარი ტერფებისადმი მინდობა მტანჯველი
შეუცნობელი ნება და ძალმოსილება მართავს უმდაბლეს მატერიალური ბუნების მარწუხებიდან თავის დასაღწევად.

მნიშვნელოვანია, აგრეთვე, სიტყვა მამ ევა. მამ ნიშნავს მხოლოდ მატერიალური ბუნების მკაცრი კანონების დაძლევა შეუძლია.
კრიშნას (ვიშნუს) და არა ბრაჰმას ან შივას. თუმცა ბრაჰმაც და შივაც იბადება კითხვა: მაშ რატომ არის, რომ განათლებულნი:
დიდად ამაღლებულნი არიან და თითქმის უთანაბრდებიან ვიშნუს ფილოსოფოსები, მეცნიერები, საქმოსნები, მმართველები და
დონეს, რაჯო-გუნასა (ვნების) და ტამო-გუნას (უმეცრების) ამ წინამძღოლები არ ენდობიან კრიშნას, ყოვლისშემძლეს
ინკარნაციებს მაიას კლანჭებიდან გზასაცდენილ სულების ლოტოსისდარი ტერფებს? კაცობრიობის ლიდერები საუკუნეთა
დაბრუნება არ შეუძლიათ. სხვაგვარად _ ბრაჰმა და შივა თავად დინებაში და მრავალი განმეორებადი დაბადების პროცესში
არიან მაიას გავლენის ქვეშ. ათასგვარი ხრიკებით, გრანდიოზული გეგმებითა და ჯიუტად
ეძიებენ მუკტის, ანუ მატერიალური ბუნების კანონების
მხოლოდ ვიშნუ მბრძანებლობს მაიას, ამიტომაც მხოლოდ მას უღლისაგან განთავისუფლებას. რატომ ირთულებენ საქმეს _
ხელეწიფება განპირობებული სულის ხსნა. უზენაესის ლოტოსისდარი ტერფებისადმი მინდობით ხომ იოლად
შეიძლება განთავისუფლება?! რატომ ირჩევენ დახლართულ გზებს,
ვედები ("შვეტაშვატარა უპანიშადი" 3.8) ამასვე ადასტურებენ რატომ აკეთებენ ასეთ არჩევანს ეს ე.წ. გონიერი და დიდად
ფრაზით _ ტამ ევა ვიდიტვა, ანუ "თავისუფლება მოიპოვება დამაშვრალი მეთაურები ხალხისა?!
მხოლოდ კრიშნას შეცნობით". თვით უფალი შივა მიუთითებს, რომ
მხოლოდამხოლოდ ვიშნუს წყალობაა მიწიერი ტყვეობიდან თავის "გიტა" უაღრესი გულახდილობით უპასუხებს ამ კითხვას.
დაღწევა: მუკტი-პრადატა სარვეშამ ვიშნურ ევა ნა სამშაიაჰ _ საზოგადოების ჭეშმარიტად
"ეჭვგარეშეა, რომ მხოლოდ ვიშნუს შეუძლია განთავისუფლების განსწავლული წინამძღვრები _ ბრაჰმა, შივა, კაპილა, კუმარები,
მინიჭება". მანუ, ვიასა, დევალა, ასიტა, ჯანაკა, პრაჰლადა, ბალი და
მოგვიანებით ხანებში: მადჰვაჩარია, რამანუჯაჩარია, შრი ჩაიტანია
ლექსი 15 და მრავალნი სხვანი _ მორწმუნე ფილოსოფოსები, პოლიტიკური
არამზადები, უგუნურნი, კაცთა შორის დამდაბლებულნი, მოღვაწეები, განმანათლებლები, მეცნიერები... მთელი არსებით
ილუზიისგან ცოდნაგანძარცვულნი და დემონთა ენდობიან უზენაესი პიროვნების ყოვლისშემძლე ავტორიტეტს.
თაყვანისმცემელნი _ არ მომენდობიან მე. ისინი კი, ვინც არ არიან ნამდვილი სწავლულნი, ოღონდ თავს
ასეთებად გვაჩვენებენ, რათა რაიმე გამორჩენა ნახონ ან
შინა-არსი. "ბჰაგავად-გიტაში" ნათქვამია, რომ უზენაესის პატივმოყვარეობა დაიკმაყოფილონ, არ აღიარებენ უფალს. ისინი
ლოტოსისდარი ტერფებისადმი მინდობით ადამიანს ვერც მოიაზრებენ მას, რადგან გადაგებულნი არიან თავიანთი

მიწიერი გეგმების გამოგონებაზე, რასაც განხორციელება არ გაცამტვერდა, თუმცა ორივე განსწავლული მეცნიერი,
უწერია; უნაყოფოდ ირჯებიან და იმძიმებენ ყოფიერებას. ფილოსოფოსი, განმანათლებელი მმართველი იყო.
დუშკრიტინების, ანუ არამზადების შემდეგ ოთხი ჯგუფი
მატერიალური ენერგია ესოდენ ძლიერია. ის წინაღუდგება არსებობს:
ურწმუნოთა ამგვარ პროგრამებს და მუსრს გაავლებს "საგეგმარო
კომიტეტთა" მთელ უაზრო და უმომავლო მცდელობას. 1. მუდჰები სასაპალნე პირუტყვებს ჰგვანან. მათ სურთ იშრომონ,
ოფლი ღვარონ და საკუთარი გარჯის ნაყოფითაც თავად დატკბნენ.
აქ ღვთისმგმობელი მგეგმავნი მოხსენიებულნი არიან სიტყვით უზენაესსაც კი არაფერი გაუზიარონ. სასაპალნე სახედარს პატრონი
დუშკრიტინაჰ, ანუ არამზადები. კრიტი ჰქვია მას, ვისაც საქებარი დღე და ღამე ამუშავებს, ამ მორჩილმა პირუტყვმა კი არ იცის,
შრომით დამაშვრალა, ვინც ზოგჯერ თავისი გონიერებით ხოტბის ვისთვის შრომობს. კმაყოფილიც კია, რაკი კუჭს ბალახით
ღირსიც გამხდარა. ნებისმიერი დიდი გეგმის _ კარგის მაუწყებელი ამოივსებს, ცოტას წაიძინებს, პატრონის სახრეს აიცდენს,
თუ ცუდისა _ შედგენა-განხორციელების დიდი ნიჭი და შეუწყვილდება დედალს და მეტიც არა უნდა რა უტვინო ვირს!
განათლება სჭირდება. მაგრამ რაკი ურწმუნოთა ცნობიერება მაგრამ მთლად ასე არ არის...
გამოყენებულია უზენაესი უფლის წინააღმდეგ, მთელი
გონისმიერი შესაძლებლობანი გამოიხატება სიტყვით _ დუშკრიტი ხანდახან სახედარს ლექსების წერა, მღერა, ფილოსოფიაზე
_ ანუ ის, ვისი გონება და მცდელობა არასწორად არის მიმართული. მსჯელობაც მოეხალისება, მოჰყვება ყროყინს, რითაც აწუხებს
მსმენელს. ასეთ ყოფაშია უჭკუო კარმიული მშრომელი, რომელმაც
"გიტაში" ნათლად არის ახსნილი, რომ მთელ მატერიალურ არც კი იცის, ვისთვის ირჯება. მან ისიც არ იცის, რომ კარმა
ენერგიას უფალი განაგებს. ენერგია იმ ჩრდილსა ჰგავს, რომელიც (მოქმედება, შრომა) განკუთვნილია იაჯნასათვის
მოძრაობს საგნის შესაბამისად. (მსხვერპლშეწირვისათვის).
მატერიალური ენერგია ძლიერია, ეს კი თავისი უღმერთოების გამო უმეტეს შემთხვევაში, ისინი, ვინც დღე-ღამეს შრომაში ასწორებენ
არ იცის ათეისტმა. მან ასევე არაფერი უწყის უფლის გეგმის და თავიანთი
შესახებ. ვნებისა და უმეცრების მოდუსებისა და ილუზიის გამოგონილი მოვალეობების ტვირთს იმსუბუქებენ, აცხადებენ:
გავლენით შედგენილ გეგმებს განხორციელება არ უწერია. ცოცხალი არსების
მაგალითად, ჰირანიაკაშიპუსა და რავანას გეგმებიც ასე

უკვდავობაზე ფიქრისა და მოსმენის დრო სადა გვაქვს?! ასეთი და სარწმუნოებრივი ცხოვრების მარეგულირებელი პრინციპებით
მუდჰების მთავარი მიზანი ნივთიერი მონაპოვარია, რომელსაც ცხოვრობენ. არიან ისეთებიც, ვინც პოლიტიკურად და
განადგურება უწერია. თავად მუდჰები შრომის ნაყოფის მცირედ სოციალურად გათვითცნობიერებულია, მაგრამ ზურგს აქცევს
წილსაც იმყოფინებენ, მაგრამ სარფიან გასამრჯელოს თუ დაანახებ, სარწმუნოებრივ პრინციპებს. ასეთებიც ნარადჰამებად უნდა
ნაწლავებზე ფეხს იდგამენ, კუჭს იავადებენ მძიმე შრომით და ჩაითვალონ. არც უღმერთო რელიგიაა რელიგია, ვინაიდან
მაინც კმაყოფილნი არიან. არა და ეს საბრალობენი თავად ძალიან რელიგიური დანაწესების შესრულების მიზანია უზენაესი
ცოტას ჭამენ, ცისმარე დღეს ასწორებენ, რათა ილუზორულ ბატონს ჭეშმარიტებისა და მასთან ადამიანის ურთიერთობის შეცნობა.
სარგებლობა მოუტანონ _ მათ ხომ არც იციან, ვინ არის ჭეშმარიტი
ბატონი. ისინი ძვირფას დროს სხვისთვის სიმდიდრის (მამონას) "გიტაში" ღმრთაებრივი პიროვნება გარკვევით აცხადებს, რომ არ
მოხვეჭაში ფლანგავენ. რაოდენ სამწუხაროა, რომ ისინი ვერასოდეს არსებობს მასზე მაღალი ავტორიტეტი და რომ იგია უზენაესი
იგრძნობენ ყოველ ბატონთა უმაღლესი ბატონისადმი მინდობის ჭეშმარიტება. სიცოცხლის ცივილიზებული ფორმა განკუთვნილია
სურვილს, არც უნდათ, რომ მის შესახებ რამე მოისმინონ. იმისათვის, რომ ადამიანმა თავის თავში გამოაღვიძოს უზენაეს
უფალთან, ღმრთაებრივ ყოვლისშემძლე პიროვნებასთან _ შრი
ღორიც ასეა _ საჭმელის ნამუსრევს მადიანად მიაძღება და ზედაც კრიშნასთან მარადიული ურთიერთობის მიძინებული ცნობიერება.
არ დახედავს შაქრითა და ერბოთი შემზადებულ ნუგბარს. უმეცარი ვინც ამ შესაძლებლობას ხელიდან უშვებს, ნარადჰამად იწოდება.
მუდჰაც ყურგაფაციცებული მოუსმენს ცთომილი ხორციელი
ნდომის დამაკმაყოფილებელ ქცევათა ამბებს, მაგრამ ენანება განდობილი წერილებიდან ვიგებთ, რომ დედის წიაღშიც კი
იმისთვის, რომ ისმინოს მარადიული სიცოცხლის (ერთობ უხერხულ
შთამაგონებელზე, რომელიც მატერიალურ სამყაროს ბატონია. მდგომარეობაში) ბავშვი ღმერთს განთავისუფლებას შესთხოვს და
ეფიცება, რომ მხოლოდ მისი თაყვანისმცემელი იქნება, როგორც კი
2. დუშკრიტების, ანუ არამზადების ჯგუფს ეწოდება ნარადჰამა _ დაიბადება. რთულ პირობებში, განსაცდელში ღმერთისადმი
უმდაბლესნი კაცთა შორის. ნარა ნიშნავს ადამიანს, ადჰამა კი ლოცვა-ვედრების აღვლენა ადამიანის ბუნებრივი ინსტინქტია,
უმდაბლესს. ცოცხალ არსებათა 8,400,000 სახეობიდან 400,000 მარადიულად დაკავშირებული ღმერთთან.
ადამიანისაა, რომელთაგან უამრავია უმდაბლესი ფორმა. ისინი,
როგორც წესი, გაუნათლებელნი და უკულტურონი არიან. ბავშვი მალე ივიწყებს დაბადების სირთულეებსაც და მისთვის
ცივილიზებულნი არიან ისინი, ვინც სოციალური, პოლიტიკური განთავისუფლების მიმნიჭებელ უფალსაც, რადგან მაშინვე ხვდება

წარმოსახვითი ენერგიის _ მაიას ბრჭყალებში. აღმზრდელთა შრი ჩაიტანია მაჰაპრაბჰუმ ერთგულთა საქმიანობის _ ბჰაგავატა-
მოვალეობა სწორედ ის არის, რომ ბავშვში მთვლემარე დჰარმას _ ქადაგებისას ურჩია ხალხს, გულისყურით ესმინათ
ღმრთაებრივი ცნობიერება გამოაღვიძოს. ღმრთაებრივი პიროვნების ეპისტოლე, რომლის დედააზრი
ჩაქსოვილია "ბჰაგავად-გიტაში". მხოლოდ ასეთი მშვიდი და
როგორც "მანუ-სმრიტიში", რელიგიურ პრინციპთა მოწადინებული ყურთამიპყრობით შეიძლება კაცთა შორის
სახელმძღვანელოშია მითითებული, ადამიანის საფეხურებრივი უმდაბელსთა განთავისუფლება. მაგრამ, მათდა სავალალოდ, ისინი
გარდაქმნის ცერემონიების 10 აქცია დაწესებული, რომელთა უარს ამბობენ იმაზეც კი, რომ სმენა მიაპყრონ ამ წმინდა წერილებს
დანიშნულებაა ვარნაშრამას სისტემაში ღმერთის ცნობიერების და რაღა უნდა ვთქვათ უფლის ნებისადმი მინდობაზე?!
გამოღვიძება. მაგრამ მსოფლიოში არსად არცერთი პროცესი არ
სრულდება ზუსტად, ამიტომ კაცობრიობის 99,9 პროცენტი ნარადჰამები _ დამცრობილ-დაკნინებული არსებები კაცთა შორის,
ნარადჰამაა. უგულვებელყოფენ ადამიანის უმაღლეს მოვალეობას.
როდესაც საზოგადოებაში ყველა ნარადჰამაა, ბუნებრივია, მათ ე.წ. 3. დუშკრიტების შემდეგ ჯგუფს მიეკუთვნებიან მაიაპაჰრიტა-
განათლება-სწავლულებაზე ლაპარაკიც ზედმეტია _ მას მაშინვე ჯნანები, ანუ ისინი, რომელთა გონებრივი შესაძლებლობანი
აქარწყლებს ფიზიკური ბუნების ყოვლისშემძლე ენერგია. "გიტას" ილუზორულ მატერიალურ ენერგიას არარაობად უქცევია. ერთობ
თანახმად, სწავლული ის არის, ვინც ერთნაირი განწყობით განათლებულია მათი უმრავლესობა _ ფილოსოფოსი
უყურებს ბრაჰმანს, ძროხას, სპილოს, ძაღლს თუ თვით მოაზროვნენი, ლიტერატორები, მეცნიერებათა სხვადასხვა დარგის
ძაღლისმჭამელსაც. ასეთია ჭეშმარიტი ერთგულის ხედვა. სწავლულნი _ მაგრამ წარმოსახვითი ენერგიის ცთუნებას აჰყოლიან
ღვთაებრივ მოძღვრად მოვლენილმა უზენაესის სახებამ _ შრი და ეურჩებიან უზენაეს უფალს.
ნიტიანანდა პრაბჰუმ გაათავისუფლა ნამდვილი ნარადჰამები _
ძმები ჯაგაი და მადჰაი. ამით გვიჩვენა, როგორ სწყალობს დღეისათვის არის უამრავი მაიაპაჰრიტა-ჯნანა, "ბჰაგავად-გიტას"
ჭეშმარიტი ერთგული კაცთა შორის უმდაბლესთ. ამრიგად, მცოდნეთა შორისაც კი. "გიტაში" ნათლად და უბრალოდ
ნარადჰამამ, დაგმობილმა ღმრთაებრივი პიროვნების მიერ, კვლავ ნათქვამია, რომ შრი კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა _
შეიძლება გამოაღვიძოს საკუთარი სულიერი ცნობიერება მხოლოდ არავინაა მისი სწორი და მით უფრო _ მასზე აღმატებული. იგი
ერთგულის შემწეობით. მოხსენიებულია ბრაჰმას, მთელი კაცობრიობის თავდაპირველი
მამის, მამად. მაგრამ იგი არის არა მხოლდო ბრაჰმას მამა, არამედ

ყველა ცოცხალი არსების მშობელი. იგია უპიროვნო ბრაჰმანისა და უღმერთონი მიუთითებენ მრავალ ინკარნაციაზე, რომლებიც მათი
პარამატმას აღმომცენებელი ფესვი. ყოველი სულდგმულის გულში ე.წ. ჭკუის სახელოსნოშია შეკოწიწებული. ისეთი პიროვნებანი,
დავანებული ზესულიც მისი სრული ნაწილია. სათავეა ყოველი რომლებიც თავიანთი სიცოცხლის მიზნად უზენაესი ღმრთაებრივი
მყოფისა და მყოფობისა, ამიტომაც მის ლოტოსისდარ ტერფებს პიროვნების აუგად მოხსენიება გაუხდიათ, ვერ მიენდობიან
უნდა მიენდოს ყველა. უფლის ლოტოსისდარ ტერფებს.
ამ გამჭვირვალე სიმართლის მიუხედავად მაიაპაჰრიტა-ჯნანები დიადმა ერთგულმა სამხრეთ ინდოეთიდან _ შრი იამუნაჩარია
აუგად იხსენიებენ უფლის პიროვნებას და მხოლოდ ადამიანად ალბანდარუმ ბრძანა: "ო, ჩემო უფალო, შენი შეცნობის ძალი ვინ
მიაჩნიათ იგი. ვერ შეუცვნიათ, რომ ადამიანის სიცოცხლის მისცა მათ, ვინც ღვთისმგმობელ იდეებს იზიარებენ, მიუხედავად
კურთხეული ფორმა უზენაესის მარადიული, წარუდინებელი შენი არაჩვეულებრივი თვისებების, აპსექტებისა და
ტრანსცენდენტური სახის მიხედვით არის შექმნილი. შემოქმედებისა, მიუხედავად იმისა, რომ შენი პიროვნების
არსებობას სათნოების მოდუსში მყოფი ყველა განდობილი წერილი
მაიაპაჰრიტა-ჯნანების მიერ "გიტას" ყოველი არაავტორიტეტული ადასტურებს და მიუხედავად იმისა, რომ შენს არსებობა აღიარებენ
ინტერპრეტაცია საეჭვოა. ამ წმინდა წიგნის მჩხრეკელნი პარამპარას ტრანსცენდენტური სიბრძნის შეცნობის სახელგანთქმული მთელი
რიგს არ მიეკუთვნებიან და სულიერი შემეცნების გზაზე შემდგარ ავტორიტეტები, რომლებიც თავად არიან შემკულნი ღვთიური
ადამიანებს ეღობებიან. ისინი უარს ამბობენ, მიენდონ უფლის ღირსებებით."
ლოტოსისდარ ტერფებს და სხვებსაც ურევენ გონებას.
ამიტომ (1) უკიდურესად უმეცრანი, (2) კაცთა შორის უმდაბლესნი,
4. დუშკრიტის ბოლო ჯგუფის წარმომადგენლებს ეწოდებათ (3) წმინდა წერილთა მჩხრეკელი მოაზროვნე-კომენტატორები და
ასურამ ბჰავამ აშრიტაჰ, ანუ დემონური ცნობიერების მქონენი. (4) აშკარა ურწმუნონი, როგორც ითქვა, არასოდეს მიენდობიან
ისინი შეუნიღბავი ღვთისმგმობელნი არიან. ზოგი მათგანი უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ლოტოსისდარ ტერფებს,
თავგამოდებით ამტკიცებს, რომ უზენაეს უფალს არ შეუძლია წმინდა წერილთა და ავტორიტეტთა რჩევების მიუხედავად.
ამქვეყნად მოვლინება. ასეთ მტკიცებას ხომ უნდა ახლდეს
ნამდვილობის მაჩვენებელი რაიმე საბუთი. მეორენი შრი კრიშნას ლექსი 16
უპიროვნო ნიშან-თვისებათა მქონედ თვლიან. "გიტაში" გამორჩეულო ბჰარატათა შორის, ოთხნაირი ღვთისმოსავნი
საწინააღმდეგოა დადასტურებული. უზენაესის მოშურნე მისდევენ ჩემს მსახურებას: ტანჯულნი, ქონება-პატივის

მაძიებელნი, ცნობისმოყვარენი და ისინი, ვინც უზენაესი როდესაც ზემოთ ჩამოთვლილი ოთხი ჯგუფის პიროვნებანი
ერთადერთის შეცნობას ეძიებენ. შეუდგებიან უზენაესი უფლის ერთგულების წმინდა გზას და
ჩამოირეცხენ თავიანთ მიწიერ ზრახვა-გულისთქმას,
შინა-არსი. არამზადებისაგან განსხვავებით, ლექსში ჩამოთვლილი ურთიერთობენ ჭეშმარიტ ერთგულებთან, თავადაც
ადამიანები წმინდა წერილთა მომწესრიგებელ პრინციპებს განსპეტაკდებიან და, ღირსქმნილნი უფლის შეცნობისა, ნამდვილი
მიჰყვებიან. მათ ეწოდებათ სუკრიტინაჰ. ემორჩილებიან განდობილ მსახურებით უდასტურებენ კრიშნას თავიანთ სიყვარულს.
წერილებში დადგინებულ მორალურ და სულიერ კანონებს, წესებსა
და რეგულაციებს, რითაც მეტ-ნაკლებად ერთგულებენ უფალს. რაც შეეხებათ ღვთისმგმობელ არამზადებს, ისინი ამას ვერ
ასეთი პიროვნებების ოთხი ჯგუფი არსებობს _ ისინი, ვინც შეძლებენ, მათი ბიწიერი ბუნებისათვის ერთგულება უაღრესად
იტანჯებიან, ვინც სიმდიდრეს ეხარბება, ვინც ცნობისმოყვარეობას ძნელია, მათ თავკერძა და მოუწესრიგებელ არსებობას დამშრალი
შეუპყრია და ვინც ესწრაფის, შეიძინოს ცოდნა უზენაესი უფლის აქვს სულიერების სათავე. მაგრამ თუ რომელიმე მათგანს
შესახებ. გაუნთდება გონება და დაუახლოვდება ჭემშარიტ ერთგულს, ის
უკვე შედგება წმინდა გზაზე და თანდათანობით თავადაც
ადამიანები სხვადასხვა გარემოებაში მიმართავენ უფლის ერთგულ განიშორებს ყოველგვარ მიწიერ ზადს.
სამსახურს, თუმცა არა წმინდა, უანგარო მიზნით, არამედ
სანაცვლოდ რაიმე წადილის ასრულებას გამოელიან. ჭეშმარიტი ვინც მხოლოდ კარმის მონაა, აქეთ-იქით აწყდება ამ
ერთგულება ასეთ ანგართმოყვარეობას, რაიმე მოგების სურვილს წუთისოფლიდან რაიმე გამორჩენა-სარგებლის მისაღებად, უფალი
გამორიცხავს. "ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუში" (1.1.11) ასეა მაშინ ახსენდებათ, როცა საქმე კარგად არ წაუვათ, მოაკლდებათ
განსაზღვრული უფლის ნამდვილი ერთგული სამსახური: ქონება და პატივი. მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად
უახლოვდებიან წმინდა ერთგულებს და უფლის სამსახურს
"ცოცხალი არსება ტრანსცენდენტური სიყვარულით უნდა იწყებენ.
ემსახუროს უზენაეს უფალს - კრიშნას, კეთილი გულითა და
ერთგულებით, მიწიერი გამორჩენის, კარმიული საქმიანობით გულგატეხილნიც, ხელმოცარულნიც, ტანჯულნი ზოგჯერ
მიღებული მოგებისა თუ ფილოსოფიური აზრთამჩხრეკელობის მიაკითხავენ ერთგულებს და ცდილობენ რაიმე გაიგონ ღმერთის
სურვილის გარეშე. აი, ეს არის სპეტაკი ერთგული სამსახური!" შესახებ, თავიანთ სასოებას ამაში პოულობენ.

ასევე იქცევიან ე.წ. სწავლულ-ფილოსოფოსებიც, როცა გული შინა-არსი. მატერიალური ვნებისმიერი უწმინდურობისაგან
აუცრუვდებათ საერო მეცნიერებაში, მოსინჯავენ რა მის ყველა სრულად განწმენდილი ტანჯული, ცნობისმოყვარე, სიმდიდრის
დარგს და გული გაუტყდებათ, გაახსენდებათ უფალი, იწყებენ მისი მაძიებელი თუ უმაღლესი ცოდნის მოწადინე ადამიანები შეიძლება
გაგების ცდას და მიმართავენ ერთგულ მსახურებას. ამით ისინი წმინდა ერთგულების მადლით განათდნენ. მათგან ის, ვინც
ეზიარებიან უპიროვნო ბრაჰმანისა და ყოველ არსებაში აბსოლუტური ჭეშმარიტების სიბრძნეს ეზიარება და ჩამოიცილებს
დადგინებული პარამატმას ცოდნას, აგრძელებენ კრიშნას შეცნობას თავის წარსულ გულისთქმათა და მიზნებს, უფლის წმინდა
და უფლის წყალობითა და მისი ერთგულის დახმარებით ერთგული ხდება. ამას მიგვითითებს თვით უფალი.
ღმრთაებრივი პიროვნების ჭეშმარიტად არსებობის რწმენამდე
მაღლდებიან. ღვთიური სიბრძნის ძიების გზაზე ადამიანი ხვდება, რომ მისი "მე"
განსხვავდება მატერიალური სხეულისაგან, ამის შემდეგ უპიროვნო
საერთოდ, როდესაც ჩამოთვლილი სახის პიროვნებანი ბრაჰმანისა და პარამატმას შეცნობას იწყება და ასე თანდათან
განიშორებენ ყოველგვარ მიწიერ წადილს და ხვდებიან, რომ ის, მაღლდება უფლის ცნობიერებამდე. მისი რწმენა ასე ყალიბდება -
რაც მათ ხიბლავდათ ადრე, ბორკილებად ედო მათს სულიერ მისი ღვთივ დადგინებული მოწოდებაა, იყოს კრიშნას ერთგული.
წინსვლას, წმინდა ერთგულების მადლით ნათდებიან. კარმიული
ჭაპანწყვეტით, საერო სიბრძნის ძიებით და სხვა მანკიერებებით ამგვარად, წმინდა ერთგულებთან ურთიერთობის წყალობით
დაღდასმულნი განიწმინდებიან უფლის ტრანსცენდენტურ ყველა _ იქნება ის ტანჯული, ცნობისწადილით შეპყრობილი,
სამსახურში. ე.ი. უფლის ცნობიერებამდე მისასვლელად ანგართმოყვარე თუ ღვთიური ცოდნის მაძიებელი -
აუცილებელია საკუთარ თავზე, საკუთარ წარსულსა და მიზნებზე წმინდანებამდე მაღლდებიან.
ამაღლება.
ამ სიმაღლემდე მისასვლელად დასაწყისში უფალი დიდად
ლექსი 17 სწყალობს მას, ვინც ცდილობს, ჩასწვდეს უზენაესის სრულ
მათ შორის ის, ვინც ბრძენია და უფლის მარადიული წმინდა ტრანსცენდენტურ სიბრძნეს და ერთგულად ემსახურება მას. ასეთ
მსახურია, გამორჩეულია ჩემგან; მეც ერთობ ძვირფასი ვარ მისთვის პიროვნებას უკვე ვერ შეეხება მიწიერი უწმინდურება.
და ისიც ძვირფასია ჩემთვის.

ლექსი 18 ვივიწყებ მათ. ჩვენ უმჭიდროესად ვართ ერთმანეთთან

ასეთი ერთგულნი, უდაოდ, დიადი სულები არიან. ამათგან დაკავშირებული. სრული ცნობიერების მქონეთ არასოდეს
გამოვარჩევ და ჩემდა ტოლად ვრაცხ მას, ვინც ჩემს ცნობიერებას მოაკლებათ ჩემთან სულიერი ურთიერთობა. ისინი ერთობ
მისწვდა. ჩემი ტრანსცენდენტური მსახურებისა და ცოდნის გამო ძვირფასნი არიან ჩემთვის."
იგი აუცილებლად მოვა ჩემთან _ უმაღლეს და სრულყოფილ
მიზანთან. ლექსი 19
მრავალი დაბადებისა და სიკვდილის შემდეგ ბრძენი მომენდობა,
შინა-არსი. არ გეგონოთ, რომ სრულყოფილ ცოდნას მოკლებული შემიცნობს რა მე ყოველი მიზეზისა და ყოველივე არსებულის
მსახურნი ძვირფასნი არ არიან უფლისათვის, რომლის აზრით, მიზეზად. ასეთი დიადი სული მეტად იშვიათად იბადება.
ისინი ითვლებიან დიად სულებად, მაჰატმად, რაკი მათ მიმართეს
ღმერთს. უფალი ღებულობს იმ ერგთულთა სამსახურსაც, შინა-არსი. მრავალი განმეორებადი დაბადების პროცესში წმინდა
რომელნიც რაიმე სარგებელს გამოელიან, სიყვარულზე პასუხობს რიტუალების ან ერთგული სამსახურის შესრულებისას ადამიანის,
და ხელუწყობს მიზნების აღსრულებაში. კმაყოფილებით სავსე თუნდა წყვდიადში დანთქმული, გონებისგაცისკროვნება და გაგება
ერთგულნი უფრო წმინდა მსახურებას ესწრაფიან. იმისა, რომ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება სულიერი
შემეცნების საბოლოო მიზანია. სულიერი შემეცნების დასაწყისში,
მაგრამ სრულიად გამორჩეულია სრულყოფილი სიბრძნით მოსილი როდმესაც ადამიანი ცდიობს, ჩამოიშოროს ყოველივე მიწიერი,
ერთგული, იგი ძვირფასად ითვლება უფლისათვის. რაკი ასეთი თავს იჩენენ გარკვეული ცთუნებანი, რომელთა თანდათნობით
მადლცხებული ერთგულისათვის უდიდესი ბედნიერებაა, წამითაც გადალახვით ხვდება, რომ სულიერ ცხოვრებაში არის ერთგული
არ ჩამოშორდეს უფალზე ფიქრსა და ურთიერთობას, ყოველივ სამსახური, რომლის ძალითაც შეიძლება უზენაესთან მიახლება და
გამიღოს მის სამსახურად, უზენაესი ღვთიური სიყვარულით მინდობა; რომ ვერაფერი შეედრება შრი კრიშნას წყალობას; რომ
აჯილდოებს მას და არასოდეს იცილებს გვერდიდან. იგია ყოველ მიზეზთამიზეზი და რომ მთელი მატერიალური
განფენილობა მასზეა დამოკიდებული. მისთვის აშკარავდება
"შრიმად-ბჰაგავატამში" (9.4.68) უფალი ამბობს: ძნელად მისახვედრი ჭეშმარიტება, რომ მატერიალური სამყარო
სულიერი მრავალფეროვნების დამახინჯებული ანარეკლია
"ერთგულნი მარად ჩემს გულში არიან და მეც მათ გულებში ვარ მხოლოდ.
დამკვიდრებული. მათ არაფერი იციან ჩემს გარდა და მეც ვერ

პიროვნება იწყებს ფიქრს ყველაფერზე მხოლოდ ვასუდევასთან ლექსი 20

კავშირში. ვასუდევას ხედვა ასეთ კოსმიურ უსაზღვროებაში ისინი, ვისი გონებაც განიძარცვა მიწიერ გულისთქმათაგან,
ეხმარება, ბოლომდე მიენდოს უზენაეს უფალს, როგორც უმაღლეს მიენდობიან ნახევარღმერთებს და საკუთარი ბუნების ძახილს
მიზანს. აყოლილნი ასრულებენ შესაბამის თაყვანისცემის წესებსა და
რეგულაციებს.
ასეთი ბოლომდე მინდობილი სულები მეტად იშვიათად
იბადებიან. შინა-არსი. მატერიალურ მანკიერებათაგან განწმენდილნი
მიენდობიან რა უზენაეს უფალს, მის ერთგულ სამსახურს
ამ ლექსს ეხმიარება "შვეტავშვატარა უპანიშადი" მესამე თავი შეუდგებიან. ვინც არ განიშორებს მიწიერ ზადს და მასვე ემონება,
(ლექსები 14-15): წმინდა ერთგულება გაუჭირდება, მაგრამ თუ იგი, მიუხედავად
თავისი ნაკლისა, მიმართავს უზენაესს, მასზე ფიქრს იწყებს,
"ჩჰანდოგია უპანიშადში" (5.1.15) ნათქვამია: თანდათან დათრგუნავს თავის გულისთქმისმიერ ვნებებს.
"ცოცხალი არსების სხეულში მთავარი არ არის არც მხედველობა, "შრიმად-ბჰაგავატამის" მიხედვით, წმინდა ერთგულიც, მიწიერი
არც სმენა, არც ფიქრის ძალა. სიცოცლეა მთავარი, როგორც ყოვლის სურვილების მსახურიც და ყოფითი უწმინდურებისაგან
ქმნადობის გული." სწორედ ასევე, უფალი ვასუდევა, ანუ განრიდების მოსურნეც, ნებისმიერ შემთხვევაში უნდა მიენდოს
ღმრთაებრივი პიროვნება _ შრი კრიშნა უმთავრესია ყველაში და ვასუდევას და თაყვანი სცეს მას. ამავე წიგნში (2.3.10) ნათქვამია:
ყოველში. ნივთიერ სხეულში არის სმენის, მეტყველების,
მხედველობის, ფსიქიკური ქცევის და სხვა ძალები, მაგრამ რა ფასი "უმეცარნი, სულიერ გონებას მოკლებულნი, თავს აფარებენ
აქვთ მათ, თუ ეს ძალები უზენაეს უფლის ძალმოსილებით არ ნახევარღმერთებს, რათა მატერიალური ზრახვანი დაუყოვნებლივ
იკვებებიან. აისრულონ. როგორც წესი, ასეთი ხალხი საშველად არ უხმობს
უზენაეს უფალს, რადგან ისინი ბუნების უმდაბლეს საფეხურზე _
ერთგულს ესმის ეს ჭეშმარიტება და მთელი არსებით ენდობა უმეცრებისა და ვნების ტყვეობაში არიან, ვერ აცნობიერებენ უფლის
უზენაესს - ყოვლისგამჭოლსა და თავად ყველაფერს. ყოვლისშემძლეობას და ნახევარღმერთებს ეთაყვანებიან. ეს
უკანასკნელნიც კმაყოფილნი ხვდებიან მათგან თაყვანისცემის
წესების შესრულებას."

ნახევარღმერთების მოიმედე დაკნინებული სურვილების სიამოვნება და ნახევარღმერთებს ამას გულწრფელად შესთხოვს,

ტყვედქმნილან, არ იციან და ამის გამო არც სურთ მიაღწიონ უზენაესი უფალი ეხმარება მას, როგორც ყოველი ცოცხალი არსების
უმაღლეს მიზანს. მშობელი, არ ერევა მათს დამოუკიდებლობაში, არამედ უქმნის
ყველა პირობას, რათა შეძლონ თავიანთი მიზნების აღსრულება.
ვედურ ლიტერატურაში სხვადასხვა ღმერთის თაყვანისცემის
წესები სრულდება განსხვავებული მიზნების მიხედვით შეიძლება იკითხონ: რატომ აძლევს ყოვლისშემძლე ღმერთი
(მაგალითად, ავადმყოფმა შემწეობა უნდა შესთხოვოს მზეს...) მატერიალურ ყოფიერებაში განცხრომის შესაძლებლობას ცოცხალ
არსებებს; ამით ხომ წირავს მათ, რათა მოექცნენ წარმოსახვითი
უფლის ერთგულებას მოკლებულნი უმჯობესადაც მიიჩნევენ, ენერგიის (მაიას) ხაფანგში. პასუხი ასეთია _ უზენაესი უფალი,
გარკვეული მიზნისათვის ნახევარღმერთების თაყვანისცემას. როგორც ყველას გულში დამკვიდრებული ზესული, არ დაუშვებს
ერთგულმა კი შეუმცდარად იცის, რომ უზენაესი უფალია ასეთ გადაცთომას, თუ არადა, არავითარი აზრი არ ექნება
სრულქმნილი მბრძანებელი და ცოცხალ არსებათა შემწე. დამოუკიდებლობას. თავად უფალი არ ზღუდავს ადამიანს, მაგრამ
როგორც "ბჰაგავად-გიტაშია" მოცემული, მან თვითონ უნდა
"ჩაიტანია-ჩარიტამრიტაში" (ადი 5.142) ნათქვამია: უზენაესი მოძებნოს საკუთარ თავში ძალა, მიატოვოს ყველა მიწიერი ნდომა
ღმრთაებრივი პიროვნებაა - კრიშნა, ყველა დანარჩენი მისი და სრულად მიენდოს უზენაესის ნებას. აი, რა მოუტანს მას სრულ
მსახურია. ამიტომ ჭეშმარიტი ერთგული არასოდეს მიმართავს ნეტარებას!
ნახევარღმერთებს, მას უზენაესი უფლის იმედი აქვს და
სიხარულით ღებულობს იმას, რასაც იგი უბოძებს. ცოცხალი არსებებიცა და ნახევარღმერთებიც ემორჩილებიან
უფლის ნებას, ამიტომ უაზროა ნახევარღმერთების თაყვანისცემა.
ლექსი 21 არც ამ უკანასკნელთ შეუძლიათ, ვინმეს რაიმე კურთხევა მიანიჭონ
მე ყველას გულში ვიმყოფები ზესულის სახით. თუკი ვინმე უზენაესის ნების გარეშე.
მოისურვებს ნახევარღმერთების თაყვანისცემას, მე ვეხმარები და
განვუმტკიცებ რწმენას, რათა თავის რჩეულს მიუძღვნას თავი. მატერიალური ყოფისაგან შეჭირვებულნი ხშირად მიმართავენ
ნახევარღმერთებს და ეს ქცევა ვედური წერილებით დაშვებულია.
შინა-არსი. ღმერთმა ყველას დამოუკიდებლობა მიანიჭა. თუ ვინმეს პიროვნებას უფლება აქვს, კონკრეტული სათხოვარით მიმართოს
სურს მიწიერი მათ. მაგალითად, ავადმყოფი მზეს შეევედრება განკურნებას,

განათლების მსურველი სწავლა-ცოდნის ქალღმერთს სარასვატის ლექსი 22

ეთაყვანება, ვისაც მშვენიერი ცოლი მოუნდება, მიმართავს ასეთი რწმენით შთაგონებული პიროვნება ცდილობს, თაყვანი სცეს
ქალღმერთ უმას _ უფალ შივას თანამეცხედრეს... რომელიმე ნახევარღმერთს და აისრულოს გულისწადილი, მაგრამ
სინამდვილეში ეს მე ვარ მხოლოდ მისი სურვილების
ამრიგად "შასტრებში" (ვედურ წმინდა წერილებში) მოც)ემულია აღმსრულებელი.
რჩევა-დარიგებები
ნახევარღმერთების თაყვანსაცემად სხვადასხვა წესების შინა-არსი. უზენაესი უფლის ნების გარეშე ნახევარღმერთები ვერ
შესასრულებლად. რაკი ზოგიერთს ნებავს კარგი ცხოვრებით ექმნებიან მოწყალენი თავიანთ ერთგულებს. კაცს შეიძლება
განცხრომა, უფალი შთააგონებს, რომ მიიღოს ამ სურვილის დაავიწყდეს, რომ ყველაფერი უზენაესის საკუთრებაა, მაგრამ
აღსრულების კურთხევა ნახევარღმერთისაგან. ნახევარღმერთები ამას არ ივიწყებენ. მაშასადამე, სამყარო ისეა
მოწყობილი, რომ თაყვანისცემით სასურველის მიღწევა
ნახევარღმერთებისადმი ერთგული დამოკიდებულების დამოკიდებულია არა ნახევარღმერთებზე, არამედ უზენაეს
სულისკვეთებაც უფლისმიერია ადამიანთა გულებში და მის მიერ პიროვნებაზე. უმეცარმა ეს არ იცის და თავს ისულელებს, როცა
არის მოწესრიგებული. თავად ნახევარღმერთებს არ ეყოფათ ძალი, თხოვნით მიმართავს ნახევარღმერთებს _ წყალობის თვალით
რომ ასეთი გრძნობები ან მიდრეკილებები გაუღვივონ ვინმეს. გადმოხედოს და რაიმე სარგებელი მოაგებინოს. წმინდა ერთგული
მხოლოდ კრიშნა, ყველას გულში დავანებული ზესული, უბიძგებს ასე არ მოიქცევა _ როცა რამეს საჭიროებს, მუხლს უყრის მხოლოდ
ადამიანს შესაბამის ნახევარღმერთს მოწიწებით მოეპყრას. თვით უმაღლეს უფალს. მიწიერი სიმდიდრის, სახეირო რაიმეს თხოვნა
ნახევარღმერთებიც ხომ უფლის სამყაროსეული სხეულის წმინდა ერთგულისათვის საერთოდ არ არის დამახასიათებელი.
ნაწილები არიან და მათ გულშიც ხომ ზესულის სახით სუფ ევს
უფალი, რომელიც თავისი ნაწილების მეშვეობით უსრულებს ღვთის ვერშემცნობნი ემუდარებიან ნახევარღმერთებს, ვინაიდან
სურვილს ცოცხალ არსებებს. ისინი სიგიჟემდე მიუყვანია თავიანთ გულისთქმის ასრულების
ჟინს. ასე ხდება მაშინ უფრო, როცა ადამიანს შეუფერებელი რამ
ორივე ერთად _ ნახევარღმერთებიცა და ცოცხალი არსებებიც სწადია და თავად უფალი ასეთ საწადელს არ შეუსრულებს.
უზენაესის საბოლოო და გადამწყვეტ ნებაზე არიან "ჩაიტანია-ჩარიტამრიტაში" ნათქვამია, რომ ვინც თაყვანს სცემს
დამოკიდებულნი. უფალს და ხორციელ სიამოვნებას ებღაუჭება, თვითონ და მისი
სურვილები ერთმანეთს ებრძვიან.

უზენაესი უფლის ერთგული სამსახური და ნახევარღმერთების ნახევარღმერთების მოიმედენი და მადიდებელნი სხვადასხვა

წინაშე მუხლის მოყრა ვერ დადგება ერთ დონეზე. პირველი პლანეტარულ სისტემებზე მიემართებიან, რომელთაც შესაბამისი
მხოლოდ სულიერია, მეორე _ მატერიალური. ნახევარღმერთები განაგებენ: მზის მოთაყვანე მზეზე მკვიდრდება,
მთვარის ნახევარღმერთთან მიდის მთვარის წინაშე მუხლის
მისთვის, ვისაც ღმერთთან _ შინ დაბრუნება სურს, ხორციელი მომყრელი. თუ პიროვნება თაყვანს სცემს ნახევარღმერთს,
ვნებები წინ დაბრკოლებებად ეღობებიან, ამიტომ უფლის წმინდა მაგალითად, ინდრას, იგი მის პლანეტას მიაშურებს.
ერთგულს არ ეძლევა მიწიერი სიკეთენი, რასაც ასე გადაჰყავს
ჭკუიდან გონებანაკლულნი. ამათ ხომ, ოღონდ წუთისოფელს რამეს მცდარია აზრი, თითქოს რომელ ნახევარღმერთსაც არ უნდა ვცეთ
გამორჩნენ, ურჩევნიათ ნახევარღმერთებს ეთაყვანონ, ვიდრე თაყვანი, მაინც უზენაეს უფალთან მივალთ. "გიტაში" ეს უაზრობა
მთელი უარყოფილია და ხაზგასმით არის მითითებული, რომ
თავიანთი სასოება მიაპყრან უზენაესს და უანგარო მსახურება ნახევარღმერთთა წინაშე ხელთაღმპყრობელნი მიდიან
მიაგონ მას. მატერიალური სამყაროს სხვადასხვა პლანეტაზე, უზენაესის _
კრიშნას _ ერთგულნი კი უშუალოდ მის საბრძანისში - უმაღლეს
ლექსი 23 პლანეტაზე მიეშურება.
გონებაშეზღუდულნი თაყვანის სცემენ ნახევარღმერთებს, მაგრამ
რაოდენ მწირია და წარმავალი ამ თაყვანების ნაყოფი. ისინი შეიძლება იკითხონ: თუ ნახევარღმერთები უფლის სხეულის
მიეშურებიან ნახევარღმერთთა პლანეტებზე, ჩემი ერთგულნი კი ნაწილები არიან, მაშინ მათი თაყვანისცემით უნდა მიიღწეოდეს
სამარადჟამოდ მკვიდრდებიან უმაღლეს სავანეში _ ჩემ უმაღლესი მიზანი. ასე ფიქრობენ ნახევარღმერთების წყალობის
პირველსამყოფელში. მოიმედენი, რომლებიც საღ გონიერებას ვერ დაიკვეხნიან. მათ ისიც
კი არ იციან სხეულის რომელ ნაწილს უნდა მიაწოდონ საკვები.
შინა-არსი. "ბჰაგავად-გიტას" ზოგი კომენტატორის აზრით, მას, უაზროდ მსჯელობენ: სხეულს აქვს საჭმლის მიმღები მრავალი
ვინც მუხლს იყრის ორგანი და მიღების მრავალი გზა. ამ აბდაუბდას თუ დავუჯერებთ,
ნახევარღმერთების წინა, უზენაესთან მიღწევაც შეუძლია. ამ მაშინ ყურები და თვალებიც საკვების მისაღებად გვქონია. ამ
წმინდა წიგნში ხომ გარკვევით არის ნათქვამი: უბრალოდ პრაქტიკული, ნათელი სახილველის დანახვაც არ
შეუძლიათ და როგორ გაიგებენ, რომ ეს ნახევარღმერთები
უზენაესის როგორც განუყოფელი მთელის, სამყაროსეული

სხეულის განუყოფელი ნაწილები არიან. უგუნურთ ისიც სჯერათ, ნახევარღმერთებს უყრიან მუხლს და კურთხევას გამოსთხოვენ
რომ ყოველი ნახევარღმერთი უფლის მთელობიდან მათ.
გამოცალკევებული ღმერთია და უზენაესის მეტოქე.
კრიშნას ცნობიერებაში უზენაესი უფლის ერთგული მსახური
არა მარტო ნახევარღმერთები, არამედ ყოველი ცოცხალი და დაუსაბამო და დაუსრულებელ ნეტარ ყოფიერებას იმკვიდრებს.
არაცოცხალი უფლის ნაწილები არიან. "შრიმად-ბჰაგავატამში" ასეთი წარმატებული სიკეთე და ნახევარღმერთების
ნათქვამია, რომ ბრაჰმანები უზენაესი ღმერთის თავს თაყვანისცემით მონაპოვარი ერთი და იგივე არ არის. უზენაესი
განასახიერებენ, კშატრიები _ ხელებს, ვაიშიები _ წელს, შუდრები დაუსაღვრებელია, მისი კეთილგანწყობაც ზღვარდაუდებელი; მისი
კი ფეხებს. ყოველი მათგანი სხვადასხვა დანიშნულებით ასხმულია წყალობა ამოუწურავია, განსაკუთრებით ერთგულ მსახურთა
სხეულზე. ადამიანი სწორედ ამ აზრს უნდა ჩასწვდეს და გაიგებს, მიმართ.
რომ თავადაც და ნახევარღმერთებიც უფლის მარად თანმხლები,
უფალში მყოფი ნაწილები არიან. ამის ცოდნა გონებრივი ლექსი 24
სრულყოფილების მაუწყებელია. ამ ცოდნას მოკლებულთ მოუწევთ გონებამწირი, ვისაც ვერ შევუცვნივარ, მე _ უზენაეს ღმრთაებრივ
სხვადასხვა მატერიალურ პლანეტებზე _ თავიანთ რჩეულ პიროვნებას - კრიშნას მთვლინ უპიროვნოდ, რომელმაც თითქოს
ნახევარღმერთებთან წასვლა. ეს კი ის წმინდა სავანე არ არის, სადაც ახლა ავისხი ეს პიროვნულობა. მათ არ შეუძლიათ გაიგონ, ჩემი
ერთგულნი იმკვიდრებენ სამარადჟამო სასუფეველს. პიროვნული ბუნება რა მაღალია, უკვდავია და ყოველთა ზედა
აღმატებული.
ნახევარღმერთების კურთხევით მიღებული სიკეთე დროებითია,
ვინაიდან თავად ამ შინა-არსი. ნახევარღმერთთა თაყვანისცემლები მიჩნეულნი არიან
კურთხევის მომნიჭებელნი წარმავალნი არიან, როგორც თავად გონებაშეზღუდულ ადამიანებად. ამ ლექსში დახასიათებულნი
წყალობის მაძიებელნი. ამიტომ არის ხაზგასმული ამ ლექსში, რომ არიან ღვთის პიროვნულობის უარმყოფელნი. კრიშნა არჯუნას წინ
ნახევარღმერთების წინაშე ხელთაღპრსრობით მიღებული თავისი პიროვნული სახით დგას და ესაუბრება. უმეცარნი მაინც
ყოველგვარი წყალობა მარადიულობას მოკლებულია. ჯიუტად ამტკიცებენ: უზენაესი უფალი უფორმოა და უპიროვნო.
მარადიულობა კი უმაღლესი ღვთიურობის პირველი ნიშანია. ამის
მიუხედავად, გონებაგაბერწებული ადამიანები მაინც

იამუნაჩარიამ, უფლის დიადმა ერთგულმა რამანუჯაჩარიას ისინი, ვისაც აბსოლუტური ჭეშმარიტება უპიროვნო ჰგონიათ,
მოწაფეობრივი თანმიმდევრობიდან, დაწერა მეტად საყურადღებო მოიხსენიებიან, როგორც აბუდჰაიაჰ, რაც ნიშნავს მას, ვინც ვერ
ლექსი ამ მიმართებით: გაიგო უფლის უმაღლესი ასპექტი - პიროვნულობა.
"ჩემო ძვირფასო უფალო, ისეთი ერთგულნი, როგორებიც არიან "შრიმად-ბჰაგავატამში" ნათქვამია _ უმაღლესის შეცნობა იწყება
ვიასადევა და ნარადა, გიცნობენ შენ, როგორც ღმრთაებრივ უპიროვნო ბრაჰმანით, შემდეგ შეიცნობა პარამატმა _
პიროვნებას. ვედური ლიტერატურის წყალობით ადამიანმა ლოკალიზებული ზესული, მაგრამ აბსოლუტურის გაგების
შეიძლება შეიცნოს შენი თვისებები, შენი ფორმა და შენი საქმენი; პროცესში საბოლოო და გადამწყვეტია ღმრთაებრივი პიროვნება.
ამით გონებაგანათებულმა ირწმუნოს შენი უზენაესი ღმერთის პიროვნულობის თანამედროვე უარმყოფელთ კიდევ
პიროვნულობა. მაგრამ ისინი, ვინც ვნებისა და უმეცრების უფრო დაჰბინდვიათ გონების თვალი და არ მიჰყვებიან
უღელქვეშ მოქცეულან, ანუ დემონები, არაერთგულები _ ვერ თავიანთ დიდ წინაპარს შანპკარაჩარიას, რომელიც ეჭვშეუვალად
გგებულობენ შენ. ისე კი შთამბეჭდავად შეუძლიათ ასეთებს ადასტურებდა, რომ კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა.
ვედანტას, უპანიშადებსა და სხვა ვედურ წერილებზე მსჯელობა, ამის გამოა, რომ ისინი კრიშნას დევაკისა და ვასუდევას შვილად, ან
ოღონდ მთავარი _ ღმრთაებრივი პიროვნების შეცნობა მათ უფლისწულად, ან ძლევამოსილ არსებად მიიჩნევენ.
გონებრივ შესაძლებლობებს აღემატება ("სტოტრა-რატნა" 12).
"ბჰაგავად-გიტაში" (9.11) დაგმობილია ეს აზრი: "მხოლოდ
"ბრაჰმა-სამჰიტაში" ნათქვამია, რომ უფლის შეცნობა შეუძლებელია ჭკუანაკლულთ ჰგონიათ, რომ მე უბრალო პიროვნება ვარ".
მხოლოდ ვედანტას შესწავლით _ ამას უზენაესის კურთხევა უნდა
ახლდეს. ამიტომაც ამ ლექსში გარკვევითაა ნათქვამი, რომ არა ფაქტია, რომ არავის შეუძლია კრიშნას შეცნობა უანგარო
მარტო ნახევარღმერთების თაყვანისმცემლებს, არამედ იმ მსახურებისა და უფლის ცნობიერებასთან მიახლების გარეშე.
ერთგულებსაც, რომლებიც კრიშნას ცნობიერებას მოკლებულნი "ბჰაგავატამში" (10.14.29) დადასტურებულია ეს აზრი:
თავს იტკივებენ ვედურ წერილებზე კამათით, გონიერება
ჰღალატობთ. ალბათ, ვერც ეღირსებიან ღმერთის პიროვნული "ჩემო უფალო, თუ ცოცხალი არსება ღირს იქმნება შენი ლოტოსის
ბუნების შეცნობას. დარი ტერფების წყალობისაც კი, შეიგნებს შენი პიროვნების
სიდიადეს. მაგრამ ისინი, ვინც უხვსიტყვაობენ, წლობით

სწავლობენ ვედებს, ბჭობენ და დაობენ, უუნარონი არიან - უფალი კრიშნას ერთგულები კი მიაშურებენ პლანეტა
შეგიცნონ შენ." კრიშნალოკას".
შეუძლებელია, უზენაესი პიროვნების _ კრიშნას, ან მისი ფორმის, უმეცარი იმპერსონალისტები მაინც ჯიუტად ამტკიცებენ _ არა!
თვისებების, სახელების გაგება მხოლოდ თავგადაკლული უფალი უფორმოა და იძულებით იღებს სხვადასხვა სახეს. ნუთუ,
მსჯელობით, ან ვედური წერილების ჩხრეკა-განხილვით. "გიტას" სიბრძნემაც არ აუხილა მათ დალიბრული თვალები და ვერ
ამისათვის წმინდა ერთგულებაა საჭირო. როცა ადამიანი მთელი მიახვედრა, რომ არც თავად კრიშნა და არც ნახევარღმერთები და
არსებით არის ჩაძირული კრიშნას ცნობიერებაში, ნიადაგ მაჰა- არც მათი სამყოფელი პლანეტები უპიროვნო-უფორმონი არ არიან.
მანტრას: ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე ყველა მათგანი პიროვნებაა, ოღონდ მათ შორის ყოველთა ზედა
რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე _ გალობს, მხოლოდ მაშინ უზენაესი კრიშნაა, რომელსაც თავისი საკუთარი სამეუფო აქვს.
შეძლებს უზენაესის შეცნობას. არაერთგულნი თვლიან, რომ
კრიშნას აქვს სხეული, რომელიც ამ მატერიალური ბუნების ამიტომ მონისტური მტკიცება, რომ საბოლოო ჭეშმარიტება
შემოქმედების ნაყოფია, რომ მისი ყოველი ქმნადობა, მისი ფორმა უფორმოა და მისი გარდასხეულება სხვადასხვა ფორმით
და საერთოდ ყველაფერი მასთან დაკავშირებული, არის მაია. იძულებითია, მცდარია. "ბჰაგავად-გიტა" აქარწყლებს მათს ვაი-
უფლის პიროვნულობის უარმყოფელნი ცნობილნი არიან შეხედულებებს და მიუთითებს: ნახევარღმერთებისა და უფლის
მაიავადების სახელით. მათ საბოლოო და ერთადერთი უმაღლესი ფორმები ერთდროულად, ერთმანეთის გვერდით არსებობს.
ჭეშმარიტების ჭვრეტის უნარი დაშრეტილი აქვთ. უფალი არის საჩ-ჩიდ-ანანდა _ მარადიული ნეტარი სიბრძნე.
ვედებიც ადასტურებენ, რომ უზენაესი არის ანანდა-მაიო 'ბჰიასატ -
მეოცე ლექსში გარკვევითაა ნათქვამი: "ისინი, ვინც დაბრმავებულან ბუნებით ნეტარი, უმაღლესი სიამოვნების მომნიჭებელი,
ვნებისმიერი სურვილებით, სხვადასხვა ნახევარღმერთებს დაულეველი საუნჯე სიკეთისქმნისა, თავად უსაზღვრო და
აკითხავენ და მიენდობიან". აღიარებულია, რომ უზენაესი უსაზღვროებათა დამბადებელი.
პიროვნების გარდა არსებობენ ნახევარღმერთები, რომლებიც
თავიანთ კუთვნილ პლანეტებს განაგებენ. უფალსაც თავისი "გიტაში" უფალი ამბობს, რომ თუმცა თავად არის აჯა (არშობილი),
საბრძანისი აქვს, პლანეტა _ უმაღლესი სასუფეველი. როგორც მაინც მოვლენილია ამქვეყნად და რომ დაუსაბამოდ გაგრძელდება
ოცდამესამე ლექსშია ნათქვამი: "ნახევარღმერთების მისი მოვლინება.
თაყვანისმცემელნი მიდიან ნახევარღმერთების პლანეტებზე,

ყოველივე ამ დამოწმებათა შემდეგ როგორ შეიძლება, უზენაესი უფალი თავს არ უვლენს არაერთგულებს და უბრალოდ ხალხს.
პიროვნება მივიჩნიოთ უპიროვნოდ?! მცდარია აგრეთვე "ბჰაგავად-გიტაში" კრიშნა ამბობს, რომ, ერთგულთა გარდა, სხვებს
მონისტების თეორია უფლის მიერ ფორმის იძულებით მიღების იგი ადამიანად მიაჩნიათ.
შესახებ. ამ აზრს "გიტას" მტკიცებებიც აბათილებენ.
უფალი სწყალობს თავის წმინდა მსახურთ და საჩინოვდება მათ
აშკარაა, რომ უზენაეს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას, უფალ კრიშნას, წინაშე, რათა უდიდესი სიამოვნება მოჰგვაროს მათ; უგუნური
აქვს ფორმაც და პიროვნებაც. არაერთგულებისათვის იგი უჩინოდ რჩება თავისი შინაგანი
ძალით.
ლექსი 25
მე არასოდეს ვევლინები ჭკუანაკლულთა და უმეცართ. მათთვის "შრიმად-ბჰაგავატამში" (1.8.19) კუნტის ლოცვებში ნათქვამია, რომ
უჩინო ვარ ჩემი შინაგანი ძალმოსილებით, ამიტომაც ვერ უფალი დაფარულია იოგა-მაიას საბურველით და ხალხს არ
შემიცნობენ მე დაუბადებელსა და უცთომელს. შეუძლია მისი შეცნობა ან ხილვა. იოგა-მაიას არსებობას
ადასტურებს "იშოპანიშადიც" (მანტრა 15), სადაც ერთგულის
შინა-არსი. შეიძლება დავა იმის თაობაზე, რომ ვინაიდან ლოცვა ასე აღევლინება:
კრიშნადედამიწაზე იმყოფებოდა და ხილული იყო ყველასათვის,
ახლა რატომ არ ეჩვენება იგი ხალხს. სინამდვილეში, იგი არ "ო, უფალო ჩემო, შენ ხარ მთელი სამყაროს მასულდგმულებელი
გამოვლენილა ყოველთა საჭვრეტელად. მის დედამიწაზე და შენი ერთგული სამსახური უმაღლესი რელიგიური
დაშვებისას მხოლოდ რამოდენიმე ადამიანმა გაიგო, რომ იგი მოვალეობაა. გევედრები, მეც შთამბერე სული.? შენი
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება იყო. კურუთა თავყრილობაზე ტრანსცენდენტური ფორმა დაფარულია იოგა-მაიათი.
შიშუპალა წინაღუდგა კრიშნას არჩევას შეკრების წამყვანად; ბრაჰმაჯიოტი შენი შინაგანი ძალმოსილების საფარველია.
ბჰიშმამ მხარი დაუჭირა უფალს და მისი უზენაესობა გააცხადა. გემუდარები, განიგდე ამ თვალისმომჭრელი სხივების ფარდა,
პანდავებმა და რამდენიმე სხვამ იცოდნენ, რომ იგი კრიშნაა, სხვებს რომელიც ხელს მიშლის, ვიხილო შენი საჩ-ჩიდ-ანანდა-ვიგრაჰა _
კი წ არმოდგენაც არ შეეძლოთ, რომ მათ წინ თავად უფალი ნეტარებისა და სიბრძნის შენი მარადიული ფორმა."
ბრძანდებოდა.
უზენაესი პიროვნება ნეტარებისა და ცოდნის თავის
ტრანსცენდენტურ ფორმაში დაფარულია ბრაჰმაჯიოტის შინაგანი

სხივოსნებით, რის გამოც ნაკლებ გონიერ იმპერსონალისტებს შინა-არსი. აქ ნათლად არის ნაჩვენები საკითხი პიროვნულობისა
თვალი არ მიუწვდებათ უზენაესამდე. და უპიროვნობის
შესახებ. თუ კრიშნას პიროვნების ფორმა არის მაია (ე.ი.
"შრიმად-ბჰაგავატამში" (10.14.7) ბრაჰმა ასე ლოცულობს: "ო, მატერიალური), როგორც უფლის პიროვნების უარმყოფელთ
უზენაესო ღმრთაებრივო პიროვნებავ, ო, ზესულო, ო, მთელი წარმოუდგენიათ, მაშინ ცოცხალი არსების მსგავსად იგი
იდუმალყოფის მეუფევ, ვინ სწვდება შენს უნარსა და სამყაროსეულ ცგამოიცვლიდა სხეულს და დავიწყების წყვდიადს მისცემდა
გართობებს? მარად და მარად გემატება და აღივსები შინაგანი ყველაფერს თავისი გარდასული ცხოვრებიდან. მატერიალური
ძალმოსილებით... ვინ შეძლებს შენს გაგებას?! სხეულით შემოგარსული პიროვნება სრულად ვერ გაიხსენებს
თავის ნამყო ცხოვრებას, ვერც მომავალს განჭვრეტს და ვერც
განათლებულ მეცნიერ-სწავლულებს შეუძლიათ გამოიკვლიონ ახლანდელი ყოფიდან იპოვის გამოსავალს. ამიტომ მან ერთნაირად
სამყაროს ატომური აგებულება, ან პლანეტათა ატომური და სრულად არასოდეს ეცოდინება თავისი აწმყო და მომავალი, თუ
შემადგენლობაც, მაგრამ ვერ შემძლებელ არიან შენი ენერგიისა და არ ჩამოირეცხს მიწიერების ჭუჭყს.
ძალის გამოანგარიშებაში. არადა, რა აშკარად დგახა მათ წინაშე!"
უფალმა კრიშნამ კი ძირისძირობამდე იცის მომხდარი წარსულში,
უზენაესი უფალი კრიშნა არა მარტო არშობილია, არამედ არის იცის აწმყოს დინება და მოსახდენი მომავალში. მეოთხე თავში
ავიაიაც _ უშრეტი. ვნახეთ, რომ უფალს ახსოვს, მილიონობით წლის წინათ როგორ
ასწავლიდა ვივასვანს _ მზის ღმერთს.
მისი მარადიული ფორმა ნეტარება და სიბრძნეა, მისი ენერგია _
დაუშრეტელი. კრიშნა იცნობს ყველა სუდგმულს, ვინაიდან მათ გულებშია
ზესულის სახით დავანებული. მიუხედავად ამისა,
ლექსი 26 გონებაგაბერწებულთ არ შეუძლიათ შეიცნონ იგი, როგორც
ო, არჯუნა, როგორც უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ, ვიცი პიროვნება, მაშინაც კი, როცა ბრაჰმანის გაგების საფეხურზე
ყოველი, რაც მომხდარა წარსულში, რაც ხდება აწმყოში და რაიც დგანან. უდაოა შრი კრიშნას სხეულის მარადიულობა. იგი ჰგავს
მოხდება მყოფადში. მე ვიცნობ ყველას და ყოველს, მაგრამ მე მზეს, მაია _ ღრუბელს. მატერიალურ სამყაროში ცაზე დროებით
არავინ მიცნობს. შეიძლება გადაეფაროს ღრუბლების საბურველი, ჩვეულებრივ

თვალთათვის უხილავი გახადონ ცის კაბადონი. სინამდვილეში შეუთანხმელობის გამო, იგი მოჩვენებითი მიწიერი ენერგიის
ციური სხეულები ისევ თავიანთ ადგილზე არიან. კლანჭებში ექცევა და ეცლება ძალა _ გაიგოს უზენაესი.
უფალი თავისი შინაგანი ძალით არ ეჩვენბა უმეცართ, თორემ მაიას ილუზორული ანუ მოჩვენებითი ენერგია საჩინოვდება სურვილისა
(მატერიალურ და სიძულვილის
ენერგიას) მისი დაფარვა არ შეუძლია. ორმაგობაში, რაც უგუნურს უფლის დიდებისადმი შურს უღვივებს
და აქეზებს _ გაუტოლდეს უფალს.
როგორც ამ თავის მესამე ლექსშია ნათქვამი, მილიონობით და
მილიონობით ადამიანიდან მხოლოდ ცოტანი ცდილობენ წმინდა ერთგულებს, რომელთაც ვერ აცთუნებს ილუზია, არ
სრულქმნასთან მიახლოებას ამ სიცოცხლეშივე; ათასობით და ეკარებათ სურვილთა და ზიზღის ბიწიერება; მათ ესმით, რომ
ათასობით ასე სრულქმნილთაგან ერთიც ძლივს მოიძებნება ისეთი, უფალი კრიშნა მათი გონების თვალს ევლინება საკუთარი შინაგანი
რომელსაც შრი კრიშნას შეცნობა შეუძლია. ცოცხალმა არსებამ ენერგიის წყალობით. ორმაგობითა და უმეცრებით გზასაცდენილნი
უპიროვნო ბრაჰმანის და პარამატმას გაგებაც რომ მოახერხოს, ვერ კი თვლიან, რომ უფალი მატერიალური ენერგიების პირმშოა. ეს
შესწვდება უზენაესი პიროვნების სიმაღლეს, თუ კრიშნას მათი უბედურებაა, რადგან სიცოცხლე აქვთ გამწარებული ისეთი
ცნობიერებაში არ იქნება დადგინებული. ორმაგობებით, როგორიცაა სირცხვილი და ურცხვობა; ბედნიერება
და ტანჯვა; ქალი და კაცი; კარგი და ცუდი; სიამოვნება და
ლექსი 27 ტკივილი და ა.შ. თავიანთ სავალალოდ დაჟინებით იმეორებენ: ეს
ო, ბჰარატას შთამომავალო, დუშმანთა მმუსვრელო! ყოველი ჩემო ცოლია, ეს ჩემი სახლია, მე ვარ ამის ბატონ-პატრონი, მე ვარ ამ
ცოცხალი იშობა უკვე სურვილისა თუ სიძულვილის ორმაგობით ქალის ქმარი... ამგვარი მოჩვენებითი ორმაგობებით
მოტყუებული. და ეს დაბადება მატერიალური წარმოსახვაა გამოთაყვანებულთ აღარ ძალუძთ უზენაესი ღმრთაებრივი
მხოლოდ. პიროვნების შეცნობა.
შინა-არსი. ცოცხალი არსება თავისი ჭეშმარიტი დადგინებული ლექსი 28

მდგომარეობით ექვემდებარება უზენაეს უფალს _ აუმღვრეველ ისინი, ვინაც ღვთაებრივად იღვაწეს წარსულ ცხოვრებაში და
სიბრძნეს. როდესაც ადამიანი ცდება ამ სიბრძნესთან ცოდვანი თვისნი გამოისყიდეს, თავისუფალ არიან ცთუნებათა და
ორმაგობათაგან და პირუქცეველად მმსახურებენ მე.

შინა-არსი. ამ ლექსში ნახსენები არიან ღირსნი ტრანსცენდენტურ იციან, რომ მათი დადგინებული მდგომარეობის, ანუ უფლის
მდგომარეობამდე აღმართვისა. ცოდვილების, მიმართ მორჩილების, დავიწყება, უფლის კანონის მკრეხელური
ღვთისუარმყოფლების, უმეცრებისა და ფლიდებისათვის ძალიან დარღვევაა. თუ კაცი არ დაუბრუნდება თავისი არსებობის წესს, ვერ
ძნელია სურვილისა და სიძულვილის ორმაგობაზე გამარჯვება. შეძლებს უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების გაგებას და ვერც
მხოლოდ მათ, ვინც იცხოვრეს რელიგიური მომწესრიგებელი უფლის ტრანსცენდენტურ სასიყვარულო სამსახურით
პრინციპების კვალობაზე, ვინც ღვთისმოსავ საქმიანობას ეწეოდნენ მინიჭებული ბედნიერებით ტკბობას ეზიარება.
და საკუთარი ცოდვები განაქარეს, ეძლევათ კურთხევა ერთგულ
სამსახურს შეუდგნენ და თანდათანობით უზენაესი პიროვნების ლექსი 29
შეცნობამდე მივიდნენ, შემდეგ მთელი არსებით ჩაიძირონ გონიერნი, რომლებიც სიბერისა და სიკვდილისაგან ხსნას
გარინდებაში, ყურადღება უფალს მიაბჯინონ და გამუდმებით, მიელტვიან, ჩემთან მოდიან, მმსახურებენ და ჭეშმარიტ ბრაჰმანს
დაჟინებით იფიქრონ მასზე. უთანაბრდებიან, რაკი ბოლომდე შეიცნობენ ყველაფერს ღვთიური
შემოქმედების შესახებ.
ასეთია სულიერ დონეზე აღსვლის გზა!..
შინა-არსი. დაბადება, სიბერე, სნეულებანი და სიკვდილი გავლენას
ასეთი ამაღლება შეიძლება დიად წმინდა ერთგულებთან ახდენენ მატერიალურ, მაგრამ არა სულიერ სხეულზე. ეს
ურთიერთობითაც, რაკი ადამიანი თავისუფლდება ორმაგობათა უკანასკნელნი მიწიერი ყოფის უბედურებათა მიღმაა. ვისაც
ილუზიისაგან. სულიერი სხეული ეღირსება, უზენაესი უფლის თანამგზავრი
ხდება, მარადიულ ერთგულ სამსახურს იწყებს და ჭეშმარიტ
"შრიმად-ბჰაგავატამში" (5.5.2) ნათქვამია, რომ თუ ადამიანს განთავისუფლებას აღწევს.
ჭეშმარიტად სურს სულის დახსნა, უნდა ემსახუროს ერთგულებს.
ის კი, ვინც სულიერებადამშრალ ხალხს უკავშირედაბ, ყოფიერების აჰამ ბრაჰმასმი _ მე ვარ სული! სწორედ ეს უნდა გაიგოს ადამიანმა;
უკუნეთისაკენ მიმავალ გზას ადგება. ეს შეგნება ერთგულ სამსახურში განმტკიცდება _ ამ ლექსშიც
სწორედ ასეა აღწერილი სულიერი ამაღლების გზა. წმინდა
უფლის ერთგული დაუღალავად მიდი-მოდის ამ დედამიწის ერთგულნი ბრაჰმანის დონეზე დგანან და იციან ყველაფერი
ზურგზე, რომ იხსნას განპირობებული სულები ილუზიის ღვთიურ საქმიანობათა თაობაზე.
საპყრობილედან. ღმერთის პიროვნულობის უარმყოფელთ არ

ერთგულთა ოთხი სახე არსებობს. ისინი ტრანსცენდენტური მაღიარონ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებად და დაბრუნდნენ
სამსახურით ახორციელებენ თავიანთ მიზნებს და წყალობად ჩემთან.
ღებულობენ კრიშნას სრულყოფილ ცნობიერებასთან მიახლებას,
რასაც ახლავს სრულყოფილი უფლისმიერი ნეტარებით ტკბობა. შინა-არსი. ისინი, ვინც კრიშნას ცნობიერებით იღწვიან, არასოდეს
გადაუხვევენ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების სრული
ნახევარღმერთების თაყვანისმცემელნი ვერასოდეს აღწევენ შემეცნების გზიდან. ამ მდგომარეობაში ადამიანს ესმის, თუ როგორ
უზენაეს უფალთან _ მის უმაღლეს სამკვიდრებელ პლანეტაზე, არის უზენაესი უფალი მთელი მატერიალური შენამოქმედისა და
გოლოკა ვრინდავანზე. არცთუ დიდი გონიერებით გამორჩეულ ნახევარღმერთების განმგებელი. ასეთი ტრანსცენდენტური
პიროვნებებსაც კი, რომელთაც ბრაჰმანი აქვთ შეცნობილი, არ ფიქრისა და განსჯის შედეგად იგი რწმუნდება უფლის
შეუძლიათ კრიშნას სასუფეველ სამყოფელში მისვლა. აბსოლუტურ ჭეშმარიტებაში და სულთან გაყრის ჟამსაც არ
ავიწყდება იგი. ასე თანდათან ამაღლება-განწმენდით
მხოლოდ მათ, ვინც კრიშნას ცნობიერებას ეზიარა (მამ აშრიტია), გადაინაცვლებს ერთგული უზენაესი ღმერთის პლანეტაზე _
შეიძლებ ეწოდოს ბრაჰმანი, ვინაიდან მათი არსებობის მიზანი გოლოკა ვრინდავანზე.
კრიშნას სამკვიდრებელამდე აღზევებაა. მათთვის კრიშნა
ეჭვშეუვალი ჭეშმარიტებაა. ამიტომაც არიან ისინი ბრაჰმანები. მეშვიდე თავში განსაკუთრებული სიზუსტით არის
განმარტებული, თუ როგორ, რა გზით, რა პროცესების გავლით
მათაც, ვინც თაყვანს სცემენ უფლის ფორმას, ანუ არჩას, ან შეიძლება კრიშნას სრული სიბრძნის გაგება. ეს ღვთიური გზა
მედიტაციას მიმართავს მატერიალური ტყვეობიდან იწყება კრიშნას ცნობიერ ხალხთან სულიერი ურთიერთობით, რაც
განთავისუფლების მიზნით, უფლის წყალობით, ესმით ბრაჰმანის, უფალთან მიახლებას უადვილებს და აკვალიანებს; უფალიც არ
ადჰიბჰუტას და სხვათა მნიშვნელობა ისე, როგორც ამას უფალი აკლებს წყალობას, უნათებს გონებას და აძლევს კურთხევას -
განმარტავს მომდევნო თავში. ადამიანმა შეიცნოს კრიშნა, როგორც პიროვნება; სამუდამოდ
დაიმახსოვროს, რომ როცა ადამიანი ამას ივიწყებს, ეხვევა
ლექსი 30 მატერიალური ილუზიის ბურუსში, სწორედ ამ გულმავიწყობის
ვინც სრულად შემიცნო მე _ უფალი, როგორც სრული კოსმიური შედეგია მიწიერი ბუნების კანონების ტყვეობაში ტანჯვა.
გამოვლინების, ნახევარღმერთებისა და მსხვერპლშეწირვათა
შემოქმედ-განმგებელი, შეუძლიათ, სულის ამოსვლის წამსაც კი,

ადამიანის სიცოცხლის დადგინებული ფორმა, თვისებები ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები "შრიმად ბჰაგავად-
ნაყოფიერად უნდა იქნეს გიტას" მეშვიდე თავზე, რომელიც უზენაესის შეცნობას ეხება.
გამოყენებული კრიშნას ცნობიერების ასაღორძინებლად, რასაც
მოჰყვება უზენაესის უმიზეზო წყალობა და საბოლოო მიზნის ↑თავი მერვე
აღსრულება. უზენაესამდე მიღწევა
ამ თავში განხილული იყო მრავალი საკითხი: გაჭირვებით ლექსი 1

გვემული, ცნობისმოყვარე თუ ხელმოკლე ადამიანების შესახებ; რა არჯუნამ ჰკითხა: ო, ჩემო უფალო, ო, უზენაესი პიროვნებავ, გთხოვ
არის ცოდნა ბრაჰმანის ან პარამატმას შესახებ; განთავისუფლების მამცნო – რა არის ბრაჰმანი? რა არის ”მე”? რა არის კარმიული
გზები დაბადება, სნეულებების, სიბერისა და სიკვდილის საქმიანობა? როგორ იქმნა ეს მატერიალური გამოვლინება და ვინ
ციკლიდან; უზენაესი უფლის თაყვანისცემა. ის, ვინც ამაღლდა არიან ნახევარღმერთები?
კრიშნას ცნობიერებამდე, არაფრად აგდებს წუთისოფლის
მრავალთ-უმრავლეს განსაცდელსა და სატანჯველს, არც საკითხავი შინა-არსი: ამ თავში უფალი კრიშნა უპასუხებს არჯუნას
და განსასჯელი უმღვრევს გონებას. იგი პირდაპირ, შემზადების სხვადასხვა კითხვას და უფალიც უხსნის – რა არის კარმა
გარეშე, იწყებს კრიშნას ცნობიერების შესაბამის საქმიანობას და (კარმიული საქმიანობა), იოგას პრინციპები, წმინდა ერთგული
აღწევს კიდეც უფლის მარადიული მსახურის დადგინებულ მსახურება… არჯუნას აინტერესებს ბრაჰმანის და ატმას რაობაც.
მდგომარეობას. ბედნიერებით აღივსება მისი არსება ერთგულების
წილ, აღმაფრენა მოეძალება უფლის შესახებ მოსმენითა და მისი ”შრიმად-ბჰაგავატამში” განმარტებულია, რომ უზენაესი
ქება-დიდების გალობით. არასოდეს მოუდუნდება რწმენა ჭეშმარიტება შეიცნობა, როგორც ბრაჰმანი, პარამატმა და ბჰაგავანი;
საკუთარი მიზნების ახდენის გზაზე. ამ მტკიცე რწმენას ეწოდება ცოცხალ არსებას – ინდივიდუალურ სულსაც ბრაჰმანი ეწოდება.
დრიდჰაა-ვრატა, რითაც იწყება ბჰაკტი-იოგა, ანუ უფლის ატმა (”მე”) არის სხეულიც, სულიც და ჭკუაც; ვედური ლექსიკონის
ტრანსცენდენტური სასიყვარულო სამსახური. თანახმად, ატმა მართავს ჭკუას, სხეულსა და გრძნობებს.
ასეთია ყველა წმინდა წერილის დასკვნა. "ბჰაგავად-გიტას" მეშვიდე არჯუნამ უზენაეს უფალს მიმართა, როგორც პურუშოტტამას -
თავიც ამ რწმენის არსის შეცნობას ეძღვნება. უზენაეს პიროვნებას და არა უბრალო მეგობარს. კითხვები დაუსვა

მას, როგორც უფალს, რადგან იმედი აქვს ყოვლისმცოდნე ამ ლექსში დიდი მნიშვნელობა აქვს სიტყვას – პრაიანა-კალე. ჩვენი
უმაღლესი ავტორიტეტი ზუსტად უპასუხებს. ამჟამინდელი ცხოვრება-საქმიანობის შედეგები სიკვდილ-
სიცოცხლის გასაყარზე განიკითხება. არჯუნას სწადია შეიტყოს – რა
ლექსი 2 მოელით სულთან გაყრის ჟამს მათ, ვინც მუდამ კრიშნას
ვინ არის მსხვერპლშეწირვის უფალი და როგორია მისი მყოფობა ცნობიერებით არიან მოცულნი. სიკვდილის დროს სხეულის
სხეულში, ო მადჰუსუდანა? როგორ უნდა გიცნონ სიკვდილის ჟამს ერთობა ირღვევა, ცნობიერებაც იმღვრევა… აუტანლად
მათ, ვინც ახლა ერთგულად გამსახურებენ. მტანჯველია ამ დროს ხორციელი ტკივილები, რის გამოც
შეჭირვებულმა მომაკვდავმა იქნებ ვერც გაიხსენოს უზენაესი
შინა-არსი: ”მსხვერპლშეწირვის უფალი” ნიშნავს ინდრას ან უფალი.
ვიშნუს. ვიშნუ განაგებს - მთავარ ნახევარღმერთებს ბრაჰმასა და
შივას ჩათვლით. ინდრა კი პლანეტათა მმართველი დიადი ერთგული მაჰარაჯა კულაშექჰარა ასე ლოცულობს: ”ჩემო
ნახევარღმერთების ზედამდგომელია. როგორც ინდრას, ასევე ძვირფასო უფალო, ამჟამად ერთობ ჯანმრთელი ვარ და მიჯობს,
ვიშნუს თაყვანს სცემენ იაჯნების შესრულებით; არჯუნა ახლავე ამომივიდეს სული. რათა ჩემი ცნობიერების გელი შენი
კითხულობს, თუ ვინ არის იაჯნების (მსხვერპლშეწირვის) უფალი ლოტოსისდარი ტერფების ყლორტებს შეეფაროს”. აქ მეტაფორად
და როგორ იმყოფება იგი ცოცხალი არსების სხეულში. გამოყენებულია გედის თვისება – ლოტოსის ყვავილებში თამაში.
მაჰაჯარა განაგრძობს: ”ახლა ჩემი ჭკუა დამშვიდებულია, სხეული
არჯუნა მიმართავს კრიშნას, როგორ მადჰუსუდანას: ერთხელ სრულიად საღი. თუ უმალ მოვკვდები შენს ლოტოსისდარ
კრიშნამ მოკლა დემონი, სახელად მადჰუ და აქედან შეიქმნა მისი ტერფებზე ფიქრით, დარწმუნებული ვარ, შენდამი გაწეული ჩემი
ზედწოდება – მადჰუსუდანა. ასეთი იჭვნეული კითხვები არ უნდა ერთგული სამსახური სრულყოფილებას მიაღწევს. ვაითუ,
დაბადებოდა არჯუნას, როგორც კრიშნას ცნობიერების ერთგულს. ბუნებრივ სიკვდილს რომ დაველოდო, მაშინ როგორ ვიქნები –
ეს ეჭვები მისი გონების დამმორჩილებელ დემონებს ჰგვანან. სხეულმორღვეული და ყელდახშული. შევძლებ კი შენი სახელის
უფალს, რომ ვერც ერთი დემონი გადაურჩება, ეს იცის არჯუნამ და გალობას?! დამრთე ნება, ახლავე აღვესრულო.”
სთხოვს კრიშნას – მადჰუსუდანას, დემონის მოკვლას, რათა თავისი
ერთგულის ცნობიერებაში აშლილი დემონური ეჭვები არჯუნა ეკითხება უფალს, თუ როგორ შეუძლია მომაკვად ადამიანს
გაანადგუროს. მთელი ცნობიერება კრიშნას ლოტოსისდარი ტერფებისაკენ
მიმართოს.

ლექსი 3 თავისი მატერიალური თუ სულიერი ქცევისა და სწრაფვის

უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: დაურღვეველია შესაბამისად იგი ღებულობს მატერიალურ ან სულიერ სხეულს.
ტრანსცენდენტული ცოცხალი არსება, რომელსაც ბრაჰმანი ჰქვია მატერიალურ ბუნებაში 8 400 000 სიცოცხლის სახეობიდან მას
და მისი მარადიული ”მე” არის ადჰიატმა. ადამიანის ნივთიერ ნებისმიერი სხეული ერგება, მაგრამ სულიერების საუფლოში –
სხეულებთან დაკავშირებული, საკუთარი სიამოვნებისათვის მხოლოდ ერთადერთი სხეული. პირველ შემთხვევაში ცოცხალი
გაწეული გარჯა-საქმიანოას ეწოდება კარმა. არსება თავის კარმის თანახმად, ხან ადამიანად, ხან
ნახევარღმერთად, ხან ცხოველად, ფრინველად და ა.შ. გვევლინება.
შინა-არსი: ბრაჰმანი მარადმყოფია და მისი აღნაგობა ურღვევი. ზეციურ მატერიალურ პლანეტებამდე მისაღწევად და იქაური
ბრაჰმანს ზე პარაბრაჰმანია. ბრაჰმანი ცოცხალი არსებაა, სიკეთით დასატკბობად იგი ხანდახან მსხვერპლშეწირვებს
პარაბრაჰმანი კი უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება. ადამიანის (იაჯნებს) ასრულებს, რითაც შეიძლება მიზანსაც მიაღწიოს, მაგრამ
დადგინებული მდგომარეობა განსხვავდება იმ მდგომარეობისაგან, როდესაც მისი დამსახურების მადლი დაშრტება, კვლავ დედამიწას
რაც მას ამ სამყაროში უკავია. თავისი ცნობიერებით იგი უბრუნდება ადამიანის სხეულით შემოგარსული. ეს პროცესი არის
მატერიალურ გარემოზე გაბატონებას ცდილობს, მხოლოდ კარმა.
სულიერებით გამორჩეულნი ესწრაფვიან კრიშნას ცნობიერებით
ერთგულ მსახურებას. პირველ შემთხვევაში ადამიანმა ათასგვარი ”ჩანდოგია უპანიშადში” აღწერილია ვედული დანაწესების
სხეული უნდა გამოიცვალოს მატერიალურ ყოფიერებაში ტრიალის შესაბამისი ცერემონიალი – სამსხვერპლო საკურთხეველზე
დროს. ამას ეწოდება კარმა, ანუ სულიერებას მოკლებული გიზგიზებს ხუთი სახელობის ცეცხლი – ზეციური პლანეტების,
ცნობიერებით მრავალმხრივი გარჯა-საქმიანობა. ღრუბლების, დედამიწის, კაცისა და ქალის. თითოეულ ცეცხლს,
შესაბამისად თავისი შესაწირავი მსხვერპლი ეძლევა; ეს არის:
ვედურ წერილებში ცოცხალ არსებას ჰქვია ჯივატმა და ბრაჰმანი, რწმენა, მთვარე, წვიმა, მარცვლეული და თესლი.
მააგრამ არასოდეს არ იხსენიება იგი პარაბრაჰმანად. ჯივატმა
ცხოვრების გზაზე სხვადასხვა გარემოში ხვდება – ზოგჯერ ყოფითი ზეციურ პლანეტებთან მისაღწევად ადამიანი გარკვეულ
პრობლემების მორევში და ამის კვალობაზე საკუთარ თავს მსხვერპლშეწირვებს ასრულებს და მიზანსაც აისრულებს ხოლმე,
მატერიასთან აიგივებს, ზოგჯერ უმაღლეს, სულიერ ბუნებასთან მაგრამ როცა ჩატარებული იაჯნების ძალა და მადლი ამოიწურება
გატოლებას ცდილობს, რაღაცას ელტვის, იბრძვის, მოქმედებს. მისი ხოლმე, იგი დედამიწაზე ეშვება წვიმად, მარცვლეულად
ეს ძალა ქმნადობისა მიიჩნევა უფლის თანამდევ ენერგიად. გარდაქმნილი ეფინება მიდამოს, მას ადამიანი კრებავს და შეექცევა,

მამაკაცში ის გამანაყოფიერებელ თესლად იქცევა, რომელიც ქალს ლექსი 4

აორსულებს და სიცოცხლე კიდევ ერთხელ ადამიანის ფორმით ო, გამორჩეულო ხორცშესხმულთა შორის, მარად ძვრადი
იბადება. ამ ადამიანმა კვლავ უნდა შეასრულოს ფიზიკური ბუნება ადჰიბჰუტაა (მატერიალური გამოვლინება).
მსხვერპლშეწირვები და ასე გამეორდეს იგივე ციკლი. ასე რომ, უფლის სამყაროსეული ფორმა, რომელიც იტევს ყველა
ცოცხალი არსება განუწყვეტლივ დაეხეტება მატერიალური ყოფის ნახევარღმერთს, მზისა და მთვარის ნახევარღმერთების ჩათვლით,
ასავალ-დასავალზე… ადჰიდაივად არის ცნობილი. და მე, უზენაეს უფალს, ყოველი
ცოცხალის გულში ზესულად მყოფს, მქვია ადჰიიაჯნა
კრიშნას ცნობიერების პიროვნება საერთოდ თავს არიდებს (მსხვერპლშეწირვის უფალი).
იაჯნების შესრულებას, უშუალოდ უფლის წმინდა მსახურებას
ჰკიდებს ხელს და გზას იკვალავს ღმრთაებასთან – შინ შინა-არსი: სამყაროსეული ბუნება გამუდმებით იცვლება. თავად
დასაბრუნებლად. მატერიალური სხეული განვითარების ექვს სტადიას გადის:
იბადება, იზრდება, არსებობს, წარმოქმნის, ილევა და ქრება. ასეთი
”ბჰაგავად-გიტას” იმპერსონალისტი კომენტატორები ბუნება – ადჰიბჰუტა – იშობა და ნადგურდება. უზენაესი უფლის
უსაფუძვლოდ ვარაუდობენ, რომ ბრაჰმანი ჯივას სახით ვლინდება სამყაროსეული ფორმის მიერ ყოველი ნახევარღმერთისა და მათი
მატერიალურ სამყაროში. ამის დასტურად ”გიტას” მეთხუთმეტე სხვადასხვა პლანეტის მომცველობას ადჰიდაივა ჰქვია.
თავის მეშვიდე ლექსს იმოწმებენ. სინამდვილეში, უფალი ამ ინდივიდუალურ სულთან ერთად სხეულში არის ზესულიც,
ლექსში ცოცხალ არსებებს მოიხსენიებს შემდეგნაირად: ”ჩემი უფალი კრიშნას სრული განსახება. ზესულს ეწოდება პარამატმა,
მარადიული ნაწილები”. ამათგან ზოგი შეიძლება დაკნინდეს და ანუ ადჰიიაჯნა (მსხვერპლშეწირვის უფალი).
დამდაბლებული მოხვდეს მატერიალურ სამყაროში, მაგრამ
უზენაესი უფალი (აჩიუტა) არასოდეს ეცემა. ის ვარაუდი, რომ სიტყვა ევა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ამ ლექსის
ბრაჰმანი ჯივას ფორმას ღებულობს, უარსაყოფია. უნდა კონტექსტში: უფალი ამ გამოთქმით ხაზს უსვამს, რომ პარამატმა
გვახსოვდეს – ვედურ წერილებში საუბარია ბრაჰმანსა (ცოცხალ იგივეა, რაც თავად კრიშნა. იგი ინდივიდუალურ სულთან ერთად
არსებებსა) და პარაბრაჰმანს (უზენაეს უფალს) შორის სუფევს ცოცხალი არსების გულში, მოწმეა მისი საქმიანობისა და
განსხვავებაზე. სათავეს უდებს მის ცნობიერებას. ზესული თავისუფლად
მოქმედების შესაძლებლობას უქმნის ინდივიდუალურ სულს და
თვალყურს ადევნებს მის ქცევას. უზენაესი უფლის თითოეული

განსხვავებული გამოვლინება თავისთავად ნათელი ხდება კრიშნას სამსახურს. ამიტომაც არის საჭირო უფლის ცნობიერებით
წმინდა ცნობიერებით მოცული ერთგულისათვის, რომელიც ცხოვრება სიცოცხლის დასაწყისიდანვე. თუ ადამიანს
უფლის ჭეშმარიტი მსახურებით არის დაკავებული. სიცოცხლეშივე სურს წარმატება, მუდამ უნდა ახსოვდეს კრიშნა,
განუწყვეტლივ იგალობოს მაჰა-მანტრა – ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა,
ადჰიდაივატას სახელით ცნობილი უფლის გიგანტურ კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე
სამყაროსმიერ ფორმას აკვირდებიან ახალბედები, რომელთაც არ ჰარე.
შეუძლიათ მიეახლონ უზენაეს უფალს, როცა იგი ზესულად
ვლინდება. ახალბედებს ურჩევენ, განჭვრიტონ ვირატ-პურუშა – უფალმა ჩაიტანიამ გვირჩია, ვიყოთ ხესავით მომთმენნი (ტარორ
სამყაროსეული მთელი არსებობა, რომლის ფეხებად დაბალი ივა საჰიშნუნა). ვინც ჰარე კრიშნას გალობს, შეიძლება მრავალი
პლანეტები მოიაზრება, თვალებად – მზე და მთვარე, თავი კი დაბრკოლება, განსაცდელი შეხვდეს, მაგრამ ყოველივე
მაღალი პლანეტარული სისტემაა. მოთმინებით უნდა აიტანოს – არ შეწყვიტოს წმინდა გალობა – ჰარე
კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე
ლექსი 5 რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე. ამით სიცოცხლის ბოლოს მიეზღვება
ვინც სიკვდილ-სიცოცხლის გასაყარზე სხეულს ტოვებს და მაინც მე კრიშნას ცნობიერების სრული სიკეთე.
ვახსოვარ, უმალ და უცილობლად მოაღწევს ჩემს ბუნებას.
ლექსი 6
შინა-არსი: ამ ლექსში ხაზგასმულია კრიშნას ცნობიერების ყოფიერებიდან რა მდგომარეობაც გაახსენდება ცოცხალ არსებას
მნიშვნელობა. ის, ვინც სულთან გაყრისას სხეულს ტოვებს და სხეულის დატოვებისას, ო, კუნტის შვილო, აუცილებლად იმავე
უფლის ცნობიერებას არ კარგავს, უმალ გადაინაცვლებს უზენაესის მდგომარეობას დაუბრუნდება ახალ სიცოცხლეში.
ტრანსცენდენტულ ბუნებაში. უზენაესი უფალი წმიდათაწმინდაა
და კრიშნას ცნობიერებაში მყოფიც ამ სიწმინდესთან არის შინა-არსი: აქ განმარტებულია, თუ როგორ გარდაიქმნება კვდომის
ზიარებული. ჟამს ცოცხალი არსების ბუნება. ვინც სხეულთან გაყრისას კრიშნაზე
ფიქრობს, უზენაესი უფლის ტრანსცენდენტულ დონეს აღწევს.
ლექსში მნიშვნელოვანია სიტყვა სმარან (”ხსოვნით”). კვდომის ნებისმიერ სხვა რამეზე ფიქრით აღნიშნული კურთხევის მიღწევა
მტანჯველ წუთებში კრიშნას გახსენების ძალას ვერ ჰპოვებს შეუძლებელია. ეს განსაკუთრებით უნდა გვახსოვდეს!
უწმინდური სული, რომელიც ზურგს აქცევდა უფლის ერთგულ

როგორ შეიძლება კვდომის თავზარდამცემ წუთებში ადამიანის შინა-არსი: არჯუნასათვის მიცემული ეს დარიგება მეტად
ცნობიერების გაწონასწორება? თუმცა მაჰარაჯა ბჰარატა დიადი ყურადსაღებია მატერიალური საქმიანობით დაკავებული
პიროვნება იყო, სიცოცხლესთან გაყრის ჟამს ირემზე გაიფიქრა და ადამიანისათვის. უფალი არ მოითხოვს, მან მიატოვოს
შემდეგ ცხოვრებაში ირმის სხეულით დაიბადა. თუმც ახსოვდა დაწესებული ვალი და საქმიანობა, პირიქით, მონდომებით უნდა
თავისი ვინაობა და წარსული, იძულებული იყო ცხოველის აღასრულოს ყოველი და თან იფიქროს კრიშნაზე მაჰა-მანტრის
სხეულში გადასახლებულს ეცხოვრა. გალობით. ეს ბიწიერებამიუკარებლად გამოიყვანს პიროვნებას
მატერიალური ყოფის უწმინდური მორევიდან და მის ცნობიერებას
ცხადია ცოცხალი არსების შტაბეჭდილებები, განცდები უფალზე ფიქრით გაასხივოსნებს. კრიშნას სახელის გალობით
სიცოცხლის მანძილზე გროვდება და ყველა ერთბაშად გავლენას ადამიანი გადაინაცვლებს უმაღლეს პლანეტა კრიშნალოკაზე. ეს
ახდენს იმ ფიქრებზე, სულის ამოსვლის ჟამს რომ უტრიალებს ეჭვშეუვალი ჭეშმარიტებაა!..
თავში მომაკვდავს. ასე რომ, ერთი ცხოვრება შემდგომ მეორე
ცხოვრებას განსაზღვრავს. თუ ამ ყოფაში პიროვნება სათნოების ლექსი 8
რკალში ტრიალდება და უფალზე ფიქრობდა, სიცოცხლის ბოლო ის, ვინც გამუდმებით ფიქრობს ჩემზე, როგორც უზენაეს
წამს კრიშნას გაიხსენებს. ეს დაეხმარება მას, გადაინაცვლოს ღვთაებრივ პიროვნებაზე, ვისი ჭკუაც დაჟინებით ჩემსკენ არის
უზენაესის ტრანსცენდენტულ სამყაროში და სხეულიც ებოძოს მომართული და გულდაგულ მიჰყვება ამ გზას, ო, პართჰა,
სულიერი და არა საგნობრივი. ამიტომ ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, აუცილებლად მოვა ჩემ საუფლოში.
კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე
ჰარე – გალობა საუკეთესო გზაა იმისათვის, რომ უზენაესზე შინა-არსი: ამ ლექსში უფალი კრიშნა ხაზს უსვამს მისი მარადი
ფიქრით სამუდამოდ დავხუჭოთ თვალები და ადვილად ხსოვნის მნიშვნელობას. უფლის არდავიწყება ჰარე კრიშნა მაჰა-
დავიმკვიდროთ სამყოფელი სულიერების საუფლოში. მანტრის, ჰარე კრიშნას გალობით მიიღწევა. უზენაესის სახელზე
აგებული გალობა და მოსმენა იპყრობს ადამიანის ყურს, ენასა და
ლექსი 7 ცნობიერებას. ეს მისტიური მედიტაცია ადვილი შესასრულებელია
ამიტომ, არჯუნა, ნიადაგ ჩემზე – კრიშნაზე – იფიქრე და შეასრულე და სულს გზას უნათებს უზენაესი უფლისაკენ.
შენი მოვალეობა – იბრძოლე. ჩემდა სასიკეთო საქმიანობათა და
ჩემსკენ მოპყრობილი ჭკუა-გონებით უეჭველად მოხვალ ჩემთან. პურუშა განცხრომით მყოფს ნიშნავს. ცოცხალი არსებები თუმცა
უზენაესის ენერგიის მონათესავე ენერგიათა პირმშონი არიან,

მიწიერების სიბინძურეში არიან ჩაფლულნი და თავი მაინც ფიქრობს ამაზე და ისრულებს კიდეც საწადელს. ასევე
ბედნიერებითა აღსავსე ჰგონიათ, თავიანთ ყოფას განცხრომით გამუდმებული ფიქრით ადამიანი ჩამოიშორებს სხეულებრივ გარსს
ყოფნად მიიჩნევენ. უმაღლესი განცხრომის განცდის უნარი მათ არა და შეიმოსება ისეთივე სულიერი სხეულით, როგორიც უფალსა
აქვთ. პურუშა სწორედ იმას ნიშნავს, რომ უმაღლესი ნეტარება- აქვს.
განცხრომის შეცნობა მხოლოდ უზენაესი ღვთაებრისი პიროვნების
წილხვედრია. ეს გრძნობა მას არ ტოვებს არცერთ თავის ლექსი 9
გარდასახვასა თუ ენერგიის გამოვლინებაში (მაგალითად, ნარაიანა, ცოცხალი არსების ფიქრთა თვალსაწიერზე უზენაესი უფალი,
ვასუდევა და ა.შ.). როგორც პიროვნება, უნდა ნათობდეს, როგორც ყოვლისმცოდნე,
ყოველთ უხუცესი, ყოველთა არსთა გამგრიგე, ყოველ უმცირესზე
ჰარე კრიშნას გალობით ერთგულის ფიქრი განუწყვეტლივ თავს მცირედი, ყოვლის მასულდგმულებელი, ყოველგვარი
დასტრიალებს მისი თაყვანისცემის საგანს – უზენაეს უფალს, მის მატერიალურისაგან ბიწშეუხებელი და მიუწვდომელი, ვინც
სახესხვაობებს (ნარაიანას, კრიშნას, რამას და სხვ.). ასეთი ფიქრი მარადიულია, მზესავით შუქმფინარე და ტრანსცენდენტული
განასპეტაკებს მის სულს და მოახლოებული აღსასრულის მიწიერი ბუნების მიმართ.
წუთებშიც განუწყვეტელი გალობის წყალობით ღვთიურ
სასუფეველში ამაღლდება. შინა-არსი: ამ ლექსში ნაჩვენებია უზენაესზე მარადი ფიქრის გზა.
მთავარია გავიგოთ, რომ უფალი უპიროვნო და მხოლოდ
იოგას პრაქტიკა ნიშნავს ადამიანის ჭკუა-გონების დაჟინებით მოაზრებადი ფენომენი არ არის. შეუძლებელია უპიროვნოსა და
დაუნჯებას ზესულზე, რომელიც ყველა არსების გულში არსებობას მოკლებულ რაიმეზე ყურადღების მიპყრობა-
მკვიდრობს – ასევე ჰარე კრიშნას გალობას შეუძლია პიროვნების მედიტაცია. ეს წარმოუდგენელია. კრიშნაზე ფიქრი მეტად იოლია,
ყურადღება მთლიანად საკუთარ გულში ჩააბრუნებინოს ზესულის რადგან, უპირველეს ყოვლისა, იგი პურუშაა, ანუ პიროვნებაა. ჩვენ
შესაცნობად. ეს, რა თქმა უნდა, მეტისმეტად ძნელია, რადგან ჭკუა ჭკუას მივმართავთ რამაზე, კრიშნაზე, როგორც პიროვნებებზე –
მშფოთვარე და მერყევია, ამიტომ საჭიროა მისი თანდათანობითი ორივე ჩვენი ფიქრის საგანია. ”ბჰაგავად-გიტას” ამ ლექსში სწორედ
გაწონასწორება და კრიშნაზე განუწყვეტელი ფიქრით წვრთნა. ამაზეა საუბარი.
ამასთან დაკავშირებით ხშირად იმოწმებენ იმ მუხლუხას უფალი არის კავი, რაც ნიშნავს, რომ მისი ღვთიური ხედვის წინ
მაგალითშ, რომელსაც პეპელად ქცევა მოუწადინებია, დაჟინებით ხელისგულივით არის გადაშლილი ყოვლისა და ყველას წარსული,

აწმყო და მომავალი. ამიტომ იწოდება იგი ყოვლისმცოდნედ. იგი რაც მის მიღმა არსებობს?! აჩინტია გულისხმობს იმას, რაც ყოველი
ყველაზე უხუცესია, რაკი დასაბამია, მშობელია ყოვლისა. სამყაროს მატერიალური გამოვლინების საზღვრებს გარეთაა, რასაც ჩვენი
უმაღლესი განმგებელიც იგია, მასულდგმულებელიც და აზრი, განსჯა, ლოგიკა ვერ შეჰბედავს მის სიმაღლეს.
მასწავლებელიც. იგი უმცირესზე მცირედია. ყველაზე პატარა
ცოცხალი არსება ზომით თმის წვერის ერთი მეათიათასედია, ამიტომ, ბუნებრივის, გონიერმა კაცმა უნდა ზურგი აქციოს
მაგრამ ამ თვალით უხილავი ნაწილაკის გულშიც კი სუფევს უსარგებლო, სპეკულაციურ ცდებსა და გამოკვლევებს,
უფალი. კაცთა წარმოდგენის ფარგლებს სცდება მისი სიმცირე, სიტყვისშეუქცევლად სცნოს ის, რასაც წმინდა წერილები: ვედები,
ამიტომ იწოდება იგი უმცირესზე მცირედად. ”ბჰაგავად-გიტა” და ”შრიმად-ბჰაგავატამი” გვასწავლის; ნდობით
გაჰყვეს მათგან მითითებულ გზას და უფლის შემეცნებამდე
ზესულს შეუძლია, შეაღწიოს ატომშიც კი, მართოს და უსათუოდ მიაღწევს.
ასულდგმულოს იგი. ამასთან იგი მპყრობელია მთელი კოსმიური
სამყაროს. ხშირად გვაოცებს, როგორ დაცურავენ ჰაერში ლექსი 10
უზარმაზარი პლანეტები, როგორც უწონადნი. ლექსი სწორედ იმას ის, ვინც სიკვდილის ჟამს სიცოცხლის მკვებავ ჰაერს წარბებს შუა
მიგვანიშნებს, რომ უფალი თავისი გიგანტური ძალმოსილებით უყრის თავს და იოგას მდგომარეობაში გარინდებული
აკავებს გალაქტიკათა სისტემებს, ყოველ პლანეტას… გაწონასწორებული ჭკუითა და სრული ერთგულებით უზენაეს
უფალზე ფიქრს იწყებს, უცილობლად აღწევს უზენაეს ღმრთაებრივ
მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა აჩინტია (”წარმოუდგენელი”). პიროვნებას.
ღმერთის ენერგია ჩვენი აზროვნების ჰორიზონტს მიღმაა, ჩვენი
გონების თვალი ვერც სწვდება მას სახილველად და ვერც შინა-არსი: ამ ლექსში გარკვევითაა ნათქვამი, რომ სიკვდილის
გაიაზრებს მის ძალმოსილებას. ამიტომ იწოდება იგი აჩინტიად – ჟამსაც კი ადამიანი ერთგულებით უნდა იყოს გონებამიპყრობილი
წარმოუდგენლად. ნუთი, ვინმე არ დაეთანხმება არ ჭეშმარიტებას?! უზენაესი პიროვნებისაკენ. იოგას შემსრულებელთ რჩევა ეძლევათ,
სასიცოცხლო ძალა მოკრიბონ წარბებს შუა (აჯნა-ჩაკრამდე). აქ
უფალი განმსჭვალავს სამყაროს სიგრძე-განსა და ზესკნელ- იგულისხმება შატ-ჩაკრა-იოგა, რომელიც მოიცავს მედიტაციას ექვს
ქვესკნელს და მაინც მის მიღმაა. ჩვენ მატერიალური ბუნებაც ვერ ჩაკრაზე. წმინდა ერთგული ვალდებული არ არის, ასრულებდეს
გაგვიგია მთელი თავისი სირთულით, რაც სულიერ სამყაროსთან ასეთ რთულ იოგას, რადგან იგი – ყოველთვის კრიშნას
შედარებით უმნიშვნელოა, მაშ როგორ შევძლებთ იმის შეცნობას, ცნობიერებითა მოცული, სასიკვდილო სარეცელზეც, უფლის

კურთხევით, უზენაეს პიროვნებას გაიხსენებს. ეს განმარტებულია უზენაესის ახსნით, თუმცა მხოლოდ ბრაჰმანი არსებობს, მაგრამ მას
მეთოთხმეტე ლექსში. მრავალგვარი გამოვლინება და ნიშან-თვისება ახასიათებს.
იმპერსონალისტებისათვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია
ამ ლექსში საყურადღებოა სიტყვა იოგა-ბალენა, რომელიც აკშარა, ანუ ომკარა. მარცვალი ომ ბრაჰმანის იდენტურია. კრიშნა აქ
განსაკუთრებული მნიშვნელობით არის აქ ნახმარი. თუ წარმოგვიდგენს უპიროვნო ბრაჰმანს, რომელსაც ესწრაფვიან
სიცოცხლეში ადამიანი იოგას არ ასრულებდა – იქნება ეს შატ- განდეგილი ბრძენკაცნი.
ჩაკრა-იოგა, თუ ბჰაკტი-იოგა – სიკვდილის წუთებში იგი ვერ
დაიმორჩილებს თავის დარღვეულ არსებობასა და აფორიაქებულ სწავლების ვედური სისტემის თანახმად, მოწაფეები თავიდანვე
ცნობიერებას. ამიტომაც ერთობ გაუჭირდება ტრანსცენდენტულ სწავლობენ ომ მარცვლის გამოთქმას და უპიროვნო ბრაჰმანის არსს
მდგომარეობამდე მიღწევა. შეუძლებელია, სულამომავალმა კაცმა სულიერი მოძღვრის წინამძღოლობითა და სრული უბიწოების
იოლად გაიხსენოს უზენაესი უფალი. მას ასეთ დროს დაეხმარება დაცვით. ისინი ამ გზით შეიცნობენ ბრაჰმანის ორ ნიშანს.
იოგას რომელიმე სისტემის გამოცდილება, განსაკუთრებით
ბჰაკტი-იოგასი. ასეთი პრაქტიკა მეტად მნიშვნელოვანია სულიერ ცხოვრებაში
მოწაფის წინსვლისათვის. დღეს საერთოდ შეუძლებელია ასეთი
ლექსი 11 ბრაჰმაჩარიული ცხოვრება. მსოფლიოს საზოგადოებრივი
ვედებში განსწავლულნი – ომკარას მღაღადებელნი, და განდეგილი ცხოვრება იმდენად შეიცვალა, რომ უბიწოების დაცვა
დიადი ბრძენნი ბრაჰმანში ერთიანდებიან. ვინც ასეთ სრულქმნას მოწაფეობრივი ცხოვრების დასაწყისიდანვე. არსებობს ცოდნის
ესწრაფვის, უბიწოებას იცავს. ახლა მე მოკლედ აგიხსნი ხსნისაკენ სხვადასხვა დარგობრივი ინსტიტუტები, მაგრამ არც ერთი
მიმავალ გზას. სტუდენტებს არ ასწავლის ბრაჰმაჩარია პრინციპებს. ზნეობრივი
სისპეტაკის გარეშე შეუძლებელია სულიერ ცხოვრებაში წინსვლა.
შინა-არსი: უფალმა შრი კრიშნამ ურჩია არჯუნას, შეასრულოს შატ-
ჩაკრა-იოგა, ანუ ივარჯიშოს, რათა სასიცოცხლო ჰაერი წარბებს შუა წმინდა წერილებში ეპოქა კალისათვის განკუთვნილი დანაწესების
მოიკრიბოს ხოლმე. უფალი თვლის, რომ შეიძლება არჯუნამ თანახმად, უფალმა ჩაიტანიამ განაცხადა, რომ ჩვენს სინამდვილეში
აღნიშნული იოგას წესები არ იცოდეს. მომდევნო ლექსებში იგი შეუძლებელია უზენაისის შეცნობა რაიმე სხვა გზით, გარდა უფალი
ზუსტად განმარტავს ამ პროცესს. კრიშნას წმინდა სახელის გალობისა: ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა,

კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ლექსი 13
ჰარე. იოგა ბგერათა წმინდა თანხმიანობასაც გულისხმობს და მარცვალი
ომ-ის უწყვეტად, რიტმულ გამეორებას ითხოვს ადამიანისაგან. ასე
ლექსი 12 გაწვრთნილი იოგი უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებაზე ფიქრით
იოგა სხეულებრივ გრძნობათაგან განდგომას ნიშნავს. თუ ადამიანი ტოვებს საკუთარ სხეულს და აღწევს სულიერ პლანეტებს.
სურვილებს სხეულის ყველა კარს დაუგმანავს, ჭკუას საკუთარ
გულში ჩაიბრუნებს და სასიცოცხლო ჰაერს თავის თხემზე შინა-არსი: აქ გარკვევით არის ნათქვამი, რომ ომ, ბრაჰმანი და
დაიუნჯებს, იოგაში მკვიდრდება. კრიშნა არ განსხვავდებიან ურთიერთისაგან. კრიშნას უპიროვნო
ბგერითი განსახიერებაა ომ, რაც იოგას პრაქტიკის განუყოფელი
შინა-არსი: იოგას შესასრულებლად პირველ რიგში სიამოვნებათა თანმხლები ხმაა. ჰარე კრიშნას გალობაშიც ხმიანობს იგივე
განცდას უნდა დავუხშოთ გრძნობის ყველა კარი. ამ პრაქტიკას მარცვალი ომ; ამიტომ იოგას ურთულესი პროცედურების
ეწოდება პრატიაჰარა, ანუ გრძნობათა ჩამოცილება მათი შესრულების ნაცვლად, ამ ეპოქაში ერთობ ხელმისაწვდომია ჰარე
საგნებისაგან. ადამიანს მტკიცედ უნდა ეპყრას ხელთ გრძნობათა კრიშნა მაჰა-მანტრას გალობა.
ორგანოების – თვალების, ყურების, ცხვირის, ენისა და შეხების
სადავეები; არ მიუშვას ისინი თავიანთ ნებაზე, რათა მხოლოს სასიკვდილო სარეცელზე, როცა ადამიანი ეყრება სხეულს და
სხეულის სიამოვნებასა და განცხრომას მიეცნენ. მათ სამართავად გალობს ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე
საჭიროს ჭკუა გულში დავანებულ ზესულს ჩაუბრუნდეს და რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე, აუცილებლად
სასიცოცხლო ჰაერი თავის თხემზე მოიკრიბოს. იოგას პროცესი თავისუფლდება და მიემართება ერთ-ერთ იმ სულიერი
მეექვსე თავში დაწვრილებითაა დახასიათებული. პლანეტისაკენ, რაც მან თავისი წარსული საქმიანობით
დაიმსახურა. უფლის ერთგულნი მიდიან უზენაეს საუფლოში –
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, კალის ეპოქასათვის ასეთი რთული პლანეტა გოლოკა ვრინდავანზე.
წვრთა არ გამოდგება. თვითჩაღრმავებისა და გრძნობათა
დამორჩილების საუკეთესო საშუალება კრიშნას ცნობიერება სულიერ ზეცაში ურიცხვი პლანეტა მიმოიქცევა. მათ ვაიკუნთჰები
გახლავთ. თუ კაცის ჭკუა-გონება ნიადაგ მიმართულია უფლის ჰქვიათ. სწორედ მათკენ მიეშურებიან სხვები – სხვაგვარად
ერთგული სამსახურისაკენ, მას გაუადვილდება მადლისმოქმედნი. უფლის ერთგულნი, როგორც აღინიშნა, ზეშთა
ტრანსცენდენტული თვითჩაღრმავება, ანუ სამადჰიში გარინდება.

პლანეტაზე მაღლდებიან და ბრაჰმაჯიოტის ანუ ღმერთის ”ჩაიტანია-ჩარიტამრიტაში” წმინდა ერთგული მოიხსენიება,

სხივოსნებას უერთდებიან. როგორც ნიშკამა, რაც ნიშნავს პირად სურვილთაგან დაცლილს.
ამიტომაც სრული მშვიდობა თავის თავში მხოლოდ ერთგულს
ლექსი 14 დაუმკვიდრებია და არა იმას, ვინც რაიმე მოგებას დახარბებული
ვინც განუწყვეტლივ ერთგულად მმსახურებს და ვახვოვარ მე, აქეთ-იქით აწყდება და ტანჯვა-წვალებაში გაჰყავს წუთისოფელი.
ადვილად მოვა ჩემამდე, ო, პართჰას ძევ.
მაშინ, როდესაც ჯნანა-იოგს, კარმა-იოგს და ჰათჰა-იოგს მაინც
შინა-არსი: ამ ლექსში მითითებულია ადამიანის საბოლოო პირადი ინტერესები ამოძრავებთ, წმინდა ერთგულს არცერთი
სამყოფელი, რომელსაც ბჰაკტი-იოგას წყალობით უზენაესი გრძნობა აღარ იპყრობს გარდა იმისა, რომ სიამოვნება მოჰგვაროს
ღმრთაებრივი პიროვნების წმინდა ერთგულნი აღწევენ. წინა თავში უფალს.
საუბარი იყო ოთხნაირ ერთგულთა შესახებ. ესენი არიან –
შეჭირვებულნი, ცნობისმოყვარენი, მოხვეჭის მსურველნი და უზენაესი პიროვნების სიტყვებია – ვისამ მასთან ერთგული,
გზასაცდენილი ფილოსოფოს-მკვლევარნი. აღწერილი იყო ურყევი სიყვარული აკავშირებს, ადვილად აღწევს სულიერ
პიროვნების სულიერი განთავისუფლების სხვადასხვა პროცესიც: სრულქმნას. კრიშნას უთვალავი სულიერი გამოვლინება და
კარმა-იოგა, ჯნანა-იოგა და ჰათჰა-იოგა. იოგას ამ სისტემების გარდასხეულებული ფორმა აქვს (მაგალითად, რამა და ნრისიმჰა).
თანხლები იყო გარკვეული წილი ბჰაკტისა. მაგრამ ამ ლექსში ერთგულს შეუძლია ამათგან ერთ-ერთი ამოირჩიოს და ჭკუა
საგანგებოდ არის ხაზგასმული წმინდა ბჰაკტი-იოგა სხვა იოგების – დაჟინებით მიმართოს მასზე, და სიყვარულით გამთბარი
კარმას, ჯნანასა და ჰათჰას – რაიმე მინარევის გარეშე. ერთგულებით ემსახუროს მას. ამ გზაზე მას აღარ მოუწევს იმ
სირთულეთა დაძლევა, რასაც სხვადასხვა იოგათი დაკავებულნი
ბჰაკტი-იოგას პრინციპით ერთგულ პიროვნებაში ჩამკვდარია განიცდიან.
ყველა სხვა სურვილი, გარდა კრიშნას მსახურებისა, რაზედაც
მიუთითებს სიტყვა ანანია-ჩეტაჰ. წმინდა ერთგული არ იკლავს მხოლოდ ბჰაკტი-იოგაა მარტივი, წმინდა და იოლად
თავს ზეციურ პლანეტებზე ამაღლებისათვის, არც ბრაჰმაჯიოტის შესასრულებელი. მისი დაწყება შეიძლება უბრალოდ ჰარე კრიშნას
ბრწყინვალებაში შტანთქმას ესწრაფვის, არც მატერიალურობის გალობით.
ტყვეობიდან თავდახსნას – მას აღარაფრის სურვილი არ აღელვებს.

უფალი მოწყალეა, განსაკუთრებით სწყალობს თავისი ბჰაკტი-იოგები ხუთი სახის სამსახურით არიან დაკავებულნი: 1.
ერთგულებით გამორჩეულ მსახურთ, ხშირად უწვდის დახმარების შანტა-ბჰაკტა – ზოგადაგ ერთგული სამსახური; 2. დასია-ბჰაკტა,
ხელს. როგორც ვედებშია ნათქვამი (”კათჰა უპანიშანი, 1.2.23) მსახური, 3. საქჰია-ბჰაკტა, მეგობარი: 4. ვატსალია-ბჰაკტა,
(ციტატა) – მას, ვინც ბოლომდეა მინდობილი და ერთგულებით მშობელი; 5. მადჰურია-ბჰაკტა, უზენაესის მეუღლე ან სატრფო.
მსახურებს უფალს, შეუძლია უზენაესის ჭეშმარიტად შეცნობა.
”ბჰაგავად-გიტაში” ვკითხულობთ (10.10): დადამი ბუდდჰი-იოგამ ამათგან რა სახის საქმიანობასაც არ უნდა ასრულებდეს ერთგული,
ტამ – უფალი ასეთ ერთგულს ისე უნათებს გონებას, რომ მან გამუდმებით მოცულია უფლის ტრანსცენდენტული სიყვარულით
ბოლოს მიაღწიოს უფალი სულიერ საბრძანისს. და ემსახურება მას. ამიტომაც ახლოსაა უფალთან. უფალიც არ
ივიწყებს თავის წმინდა მეგობარს.
წმინდა ერთგულის განსაკუთრებული ღირსება ის არის, რომ
ყოველთვის – დროისა და ადგილის მიუხედავად, კრიშნაზე ასეთია კრიშნას ცნობიერების პროცესი, მაჰა-მანტრას - ჰარე კრიშნა,
ფიქრითაა მოცული, არცერთი მისი სხეულებრივი გრძნობა ამაში ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა
მას ხელს არ უშლის. ზოგნი ამბობენ, რომ ერთგული უნდა რამა, ჰარე ჰარე გალობის ზღვარდაუდებელი მადლი.
ცხოვრობდეს ისეთ წმინდა ადგილებში, როგორიც ვრინდავანია ან
სხვა წმინდა ქალაქი, სადაც უფალს უცხოვრია. ეს არ არის სწორი ლექსი 15
მოთხოვნა! ერთგულს შეუძლია ყველგან იცხოვროს და თავისი ჩემთან მოსვლის შემდეგ დიადი სულები – ღვთის ერთგული
უანგარო მსახურებით შექმნას ვრინდავანის ღირსი გარემო. შრი იოგები, აღარასოდეს უბრუნდებიან გაჭირვებით აღსავსე ამ
ადვაიტამ უთხრა უფალ ჩაიტანიას: ”სადაც შენა ხარ, უფალო, წარმავალ წუთისოფელს, ვინაიდან ისინი უკვე ეზიარნენ უმაღლეს
ვრინდავანიც იქ არის!” სრულქმნას.
სიტყვები სატატამ და ნიტიაშაჰ ნიშნავს ”ყოველთვის”, შინა-არსი: რადგან ეს მატერიალური სამყარო აღსავსე დაბადების,
”განუწყვეტლივ”, ”ყოველდღე”. ეს ნიშნავს, რომ ერთგულს სიბერის, ავადმყოფობისა და სიკვდილის განსაცდელით,
გამუდმებით ახსოვს კრიშნა. ეს არის მისი ღირსება, რის ბუნებრივია, უკან დაბრუნებას ამ ტანჯვის ორომტრიალში არ
წყალობითაც იგი ადვილად მიეახლება უზენაესს. ”გიტა” იოგას მოისურვებენ ისინი, ვინც სულიერ სრულქმნას მიაღწევენ და
ყველა სისტემას შორის ბჰაკტი-იოგას გამოყოფს და ურჩევს უმაღლეს პლანეტაზე – კრიშნალოკაზე ანუ გოლოკა ვრინდავანზე
ადამიანებს მის შესრულებას. ამაღლდებიან.

ვედულ ლიტერატურაში უმაღლესი პლანეტა იხსენიება, როგორც და ტანჯვით აღსავსე. ვინც ჩემს სასუფეველს აღწევს, ო, კუნტის
ავიაკტა, აკშარა და პარამა გატი. იგი ჩვენი ხედვის ჰორიზონტს შვილო, აღარ ემუქრება კვლავ მობრუნება ამ ქვეყნად.
მიღმაა, მისი ჭვრეტის და გაგების ძალი ჩვენ, უბრალო მოკვდავთ,
არა გვაქვს. მაგრამ ის ადგილი, როგორც უმაღლესი მიზანი, შინა-არსი: კრიშნას სავანეში სამუდამოდ გამგზავრებამდე
მისაღწევია მაჰატმებისათვის (დიადი სულებისათვის), რომლებიც ნებისმიერმა იოგმა (კარმა იქნება, თუ ჯნანა, ჰათჰა თუ სხვა) უნდა
რეალიზებული ერთგულებისაგან ღებულობენ მიაღწიოს საბოლოო სრულქმნას ბჰაკტი-იოგას პრაქტიკაში, ანუ
ტრანსცენდენტალურ ეპისტოლეებს და ამგვარად თანდათანობით კრიშნას ცნობიერებაში. მათ, ვინც მაღალ მატერიალურ პლატენებს
თავიანთ თავში სრულყოფენ ერთგულ სამსახურს კრიშნას – ნახევარღმერთების საბრძანისს – მიაღწიეს, კვლავ ელით
ცნობიერებით. ისინი იმდენად იძირებიან სულიერ საქმიანობაში, განმეორებადი დაბადება-სიკვდილი. ადამიანები, მართალია,
რომ აღარ აინტერესებთ არც ერთ მატერიალურ პლანეტაზე ზოგჯერ გადაინაცვლებენ მაღალ პლანეტებზე – ბრაჰმალოკაზე,
ამაღლება, არც რომელიმე სულიერ სამყოფელში გადანაცვლება. ჩანდრალოკაზე და ინდრალოკაზე, მაგრამ იქიდან კვლავ
დედამიწაზე ეცემიან.
მაჰატმების ფიქრი მხოლოდ კრიშნას დასტრიალებს – მასთან
სასიყვარულო ურთიერთობა და არაფერი სხვა! ”ჩჰანდოგია უპანიშადში” მითითებულია მსხვერპლშეწირვა,
რომელსაც პანჩაგნი-ვიდია ეწოდება. იგი ბრაჰმალოკაზე
ასე მიიღწევა უმაღლესი სრულქმნა სიცოცხლეშივე… ამაღლების ხელშემწყობი რიტუალია. მაგრამ თუ აქ მოხვედრილი
სული თავის თავში არ ააღორძინებს კრიშნას ცნობიერებას, მას
ამ ლექსში განსაკუთრებით მოიხსენიებიან უზენაესი უფლის დედამიწაზე დამდაბლებულს მოუწევს ცხოვრება. ისინი კი, ვინც
ცნობიერებაში მყოფი ერთგულები, რომლებსაც სიცოცხლეშივე მაღალ პლანეტებზე დამკვიდრებულნიც არ წყვეტენ კრიშნაზე
უფლის კურთხევა ებოძათ – ისინი მაჰატმები (უმაღლესი სულები) ფიქრსა და მსახურებას, თანდათან აინაცვლებენ უფრო მაღალ
არიან. პლანეტებზე და სამყაროს ციკლური განადგურების ჟამს
მარადიულ ღვთიურ სასუფეველში ჰპოვებენ მშვიდობას.
ლექსი 16
მატერიალურ სამყაროში ყველა პლანეტა – უმაღლესით ”ბჰაგავად-გიტას” კომენტარებში შრიდჰარა სვამი იმოწმებს ასეთ
უმდაბლესამდე – განმეორებადი დაბადება-სიკვდილის საბატონოა ლექსს:

”მატერიალური სამყაროს განადგურებისას კრიშნას ცნობიერებით და ბოლოს, კალი-იუგაში (ეს იუგა უკვე 5 000 წელია
დღენიადაგ მოცული ბრაჰმა და მისი ერთგულები, თავიანთი მიმდინარეობს) უაღრესად მატულობს ხალხთა შორის შუღლი და
სურვილების შესაბამისად, სულიერ სამყაროს შეეხიზნებიან და მტრობა, უმეცრება და მანკიერება, ურწმუნოება თრგუნავს
ცალკეულ სულიერ პლანეტებზე ჰპოვებენ სამარადჟამო ადამიანთა ჭეშმარიტ მოწოდებასა და ზნეობრივ სახეს. ეს ეპოქა
სამყოფელს.” გრძელდება 432 000 წელიწადს. იმდენად აღორძინდება უზნეობა
და უმეცრება კაცთა შორის, რომ ბოლოს თავად უფალი კრიშნა
ლექსი 17 ინებებს და ავატარას სახით მოევლინება ცოდვილ ქვეყანას, რათა
კაცობრივი ანგარიშით, ერთად აღებული ათასი ეპოქა ბრაჰმას შემუსროს დემონები, ავისმოქმედნი, იხსნას თავისი წმინდა
ერთი დღის ტოლია. ამავე ხანგრძლივობისაა მისი ღამეც. ერთგულნი და დაიწყოს ახალი ეპოქა – სატია-იუგა. შემდეგ და
შემდეგ თავიდან განმეორდება ეს ციკლური ცვლა ეპოქებისა…
შინა-არსი: მატერიალური სამყაროს არსებობის ჟამი შეზღუდულია.
იგი იანგარიშება კალპათა ციკლებით. კალპა ბრაჰმას ერთი დღეა მოცემული ოთხი იუგა, ათასჯერ რომ დატრიალებულა, ბრაჰმას
და მოიცავს ოთხი იუგის, ანუ ეპოქის: სატიას, ტრეტას, დვაპარასა ერთი დღის ხანგრძლივობისაა, იგივე ითქმის ბრაჰმას ღამეზეც.
და კალისაგან შემდგარ ათას ციკლს. ბრაჰმა ცოცხლობს ას წელიწადს და ქრება. ეს ”ასი წელიწადი”,
კაცთამიერი ანგარიშით, 311 040 მილიარდ წელიწადს უდრის.
ეპოქა (იუგა) სატია ნიშანდებულია პატიოსნებით, სიბრძნითა და ასეთი სიცოცხლე ჩვენ, მიწიერთ, ფანტასტიურად და უსასრულოდ
ღვთისმოსაობით. ეს იუგა გრძელდება 1 728 000 წელიწადს. გვეჩვენება. მაგრამ მარადისობის სიგრძე-განი ჩვენ
წარმოსახვისათვის მიუწვდომელია. აღნიშნული წელთა სიმრავლე
ტრეტა-იუგაში მანკიერება ეძალება კაცობრიობის ზნეობას. იგი დრო-ჟამის ერთი გაელვებაა.
გრძელდება 1 296 000 წელიწადს.
მიზეზთა დაუსაზღვრებელ ყოფაში ისე იბადება და განჯარდება
დვაპარა-იუგა ხასიათდება მორალური დაკნინებით, უთვალავი ბრაჰმა, როგორც ატლანტის ოკეანეში ჰაერის ბუშტები.
ღვთისმგმობელთა მომძლავრებით. იგი 864 000 წელიწადს ბრაჰმა და მისი ქმნილება მატერიალური სამყაროს ნაწილები
ითვლის. არიან, ამიტომაც განუწყვეტლივ მიმოიქცევიან მის უსასრულო
დინებაში.

მატერიალურ სამყაროში ბრაჰმას წილხვედრიცაა დაბადება, ამაღლება-დაცემა პლანეტებიდან დედამიწაზე. ბრაჰმას ღამის
სიბერე, ავადმყოფობა და სიკვდილი, მაგრამ რაკი იგი უშუალოდ დადგომისთანავე კი ყველაფერი ნადგურდება. ბრაჰმას დღის
ემსახურება უზენაეს უფალს და მისი ნებისამებრ მართავს ამ განმავლობაში ცოცხალი არსებანი თავიანთი მიწიერი ქცევა-
სამყაროს – იგი განთავისუფლებულია ამ მტანჯველი საქმიანობის მიხედვით სხვადასხვა სახის სხეულებში არიან
წრებრუნვისაგან. მოქცეულნი, ღამით კი ამ სხეულებს კარგავენ, და ვიშნუს სხეულში
ბინავდებიან. ბრაჰმას დღის აისი დგება და ისინიც კვლავ
წმინდა სანიასები ხვდებიან ბრაჰმას პლანეტა ბრაჰმალოკაზე, იბადებიან, რათა ბინდთან ერთად განქარდნენ.
რომელიც უმაღლესია მატერიალურ ყოფიერებაში და უფრო
ხანგრძლივია მისი არსებობა, ვიდრე პლანეტარული სისტემის სხვა როცა ბრაჰმას სიცოცხლე მთავრდება, მთავრდება ყოველგვარი
პლანეტებისა. მაგრამ მატერიალური ბუნების კანონთა თანახმად, არსებობა სამყაროში და მილიონობით წლის მანძილზე ყველაფერი
დროთა განმავლობაში ბრაჰმასა და ბრაჰმალოკას მკვიდრთ გამოუვლენელი რჩება. იწყება სხვა ეპოქა – ბრაჰმა კვლავ იბადება
სიკვდილი უწერია. და თავიდან იწყება შობა-განადგურების ახალი ციკლი.
ლექსი 18 უმეცართ აბნევს მატერიალური სამყაროს ეს მომნუსხველი

თენდება ბრაჰმას დღე და ყოველი ცოცხალი არსება ვლინდება ძალმოსილება, მაგრამ გონებასრული ადამიანები, რომლებიც
გამოუვლენელიდან, ღამე დგება და ყოველივე კვლავ კრიშნას ცნობიერებას აფარებენ თავს, სრულად იყენებენ თავიანთ
გამოუვლენელს უბრუნდება. სიცოცხლეს უფლის ერთგულ სამსახურში და გალობენ ჰარე
კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე
ლექსი 19 რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე.
და ასე სამარადჟამოდ – დგება ბრაჰმას დღე და სამყაროს ავსებს
მრავალი სიცოცხლე, ბრაჰმად ღამე ჩამოდგება და ყოველივე ამდენად, ისინი ამ სიცოცხლეშივე გადასახლდებიან კრიშნას
დაუნდობლად ნადგურდება. სულიერ პლანეტაზე და იქ მარადიული სულიერი ნეტარებით
ცხოვრობენ, რადგან აღარ უწერიათ ხელახალ დაბადება-
შინა-არსი: გონებანაკლულნიც შეიძლება მაღალ პლანეტებზე სიკვდილის ორომტრიალში ტანჯვა.
მოხვდნენ, მაგრამ მათ კვლავ დედამიწაზე მოუწევთ დაბრუნება.
ბრაჰმას დღის მანძილზე ამ ვრცელ სამყაროში მათ უხდებათ ლექსი 20

და მაინც, არის სხვა გამოუვლენელი, მარადიული არსებობა, სრასასახლეებია, შრიალებენ ნაყოფით დახუნძლული ნატვრის
რომელიც ტრანსცენდენტულია მთელი გამოვლენილი და ხეები, აურაცხელი ძროხა – სურაბჰი ყველას სამყოფ რძეს იწველის.
უჩინოქმნილი მატერიის მიმართ. იგი უზშთესია და როცა ამ ამ სავანეში ასიათასობით ბედის ქალღმერთია (ლაკშმი), რომლებიც
სამყაროში ყველაფერი ნადგურდება, მის მარადიულობას ემსახურებიან უფალს – გოვინდას – პირველუფალს და
ვერაფერი ეხება – იგი ხელუხლებელი რჩება. პირველმიზეზს.
შინა-არსი: კრიშნას სულიერი ენერგია ტრანსცენდენტული და უფალი განცხრომით სუფევს და უკრავს თავის ფლეიტაზე (ვენუმ
მარადიულია. მას ვერ შეეხება რაიმე ცვლილება მატერიალური კვანანტამ). მისი ტრანსცენდენტული არსებობა და ფორმა
ბუნებისა, რომელიც ვლინდება და ისპობა ბრაჰმას დღე-ღამის იგავმიუწვდენელი მიმზიდველობით გამოირჩევა: თვალები
მომაცვლეობის კვალდაკვალ. კრიშნას სულიერ ენერგიას ლოტოსის ყვავილის ფურცლებს უგავს, სხეული ლეგა ღრუბლის
მატერიალური ბუნების სრულიად საწინააღმდეგო თვისებები ფერი აქვს. მშვენიერებით ერთობ ნაქები კუპიდონის სილამაზეს
ახასიათებს. არც შეედრება – ზაფრანისფერი ტანსაცმელი მოსავს,
ყვავილწნულებით მოურთავს ყელ-კისერი, ფარშევანგის ბუმბული
უმაღლესი და უმდაბლესი მატერიალური ბუნება ნაჩვენებია უმშვენებს თმებს…
მეშვიდე თავში.
”ბჰაგავად-გიტაში” უფალი მიგვანიშნებს თავის სამყოფელზე –
ლექსი 21 გოლოკა ვრინდავანზე, რომელიც სულიერ სასუფეველში უმაღლეს
ის, რასაც მოძღვრება ვედანმას მიმდევარნი აღწერენ, როგორც პლანეტას წარმოადგენს. ”ბრაჰმა-სამჰიტაში” იგი აღწერილია,
გამოუვლენელსა და უზადოს, როგორც ზე-მიზანს და ის ადგილიც, როგორც უფლის სამეუფო. ვედურ ლიტერატურაში (”კათჰა
საიდანაც მასზე ამაღლებულნი აღარასოდეს უბრუნდებიან მიწიერ უპანიშადი”, 1.3.11) ნათქვამია, რომ არ არსებობს უფლის სავანეზე
ყოფას – ჩემი უმაღლესი სავანე გახლავთ. უფრო დიადი და აღმატებული რამ. მასზე ყოფნის უფლებას
ზიარებული აღარ უბრუნდება მატერიალურ სამყაროს.
შინა-არსი: ”ბრაჰმა-სამჰიტაში” ღმრთაებირი პიროვნების, კრიშნას
სამყოფელი სავენე აღწერილია, როგორც ჩინტამანი-დჰამა, ანუ კრიშნას უზენაესი სავანე და თავად უფალი არ განსხვავდებიან
ადგილი, სადაც ყველა სურვილი აღსრულებადია. ამ სავანეში – ერთმანეთისაგან, ერთნაირი თვისებებით არიან შემკულნი.
გოლოკა ვრინდავანტე – ნატვრისთვლებით ნაგები

ინდოეთში ვრინდავანი დელიდან სამხრეთ-აღმოსავლეთით რაც შეეხება მატერიალურ სამყაროს, თუმცა უფალი არასოდეს
ოთხმოცდაათი მილის მანძილზე მდებარეობს – სულიერ ცაზე ტოვებს თავის სამყოფელს, მაინც ყველაფერს სწვდება მისი
მოლივლივე გოლოკას ანარეკლია. როდესაც კრიშნამ ინება და ენერგია, იგი ყველგან მყოფია – მატერიალურშიც და სულიერშიც
დედამიწას მოევლინა, მისმა დაბადება-ბავშვობამ და გართობებმა (იასიანტაჰ-სთჰანი ამას გამოხატავს). ყველაფერი სულდგმულობს
სწორედ ვრინდავანის შემოგარენში გაიარა. ოთხმოცდაოთხ მის ენერგიაში. უფალი ამ ორი ენერგიით განმსჭვალავს ყოველივეს
კვადრატულ მილს მოიცავს ვრინდავანის ფართობი და და ამავე დროს ყველაფერს იერთებს თავის თავში.
მდებარეობს მათჰურას რაიონში.
კრიშნას უმაღლეს პირველსამყოფელში, ან ურიცხვ ვაიკუნთჰა
ლექსი 22 პლანეტებზე შეღწევა მხოლოდ ბჰაკტის – ერთგული სამსახურითაა
მხოლოდ წმინდა და აუმღვრეველი ერთგულებით შეიძლება შესაძლებელი, სხვა გზა გამორიცხულია. ვედებში (”გოპალა-ტაპანა
უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებამდე მიღწევა. უფალი თავის უპანიშადი”, 3.2) აღწერილია – ეკო ვაში სარვა-გაჰ კრიშნაჰ –
სავანეშია, იქიდან მთელ კოსმიურ განფენილობას გამსჭვალავს და უფლის სავანეში მხოლოდ ერთი უზენაესი ღმრთაებრივი
ყველაფერი მასშია. პიროვნებაა, რომელსაც კრიშნა ჰქვია. იგია უმაღლესი წყალობის
მომნიჭებელი ღვთაება. თავად ერთია, მაგრამ საკუთარ
შინა-არსი: აქ გარკვევითაა ნათქვამი, რომ სიცოცხლის ერთადერთობას მილიონობით გამოვლინებული სახით
დანიშნულების უმაღლესი ადგილი, საიდანაც ყოფიერების მორევს განავრცობს.
აღარავინ უბრუნდება, კრიშნას სავანეა. ”ბრაჰმა-სამჰიტაში” იგი
მოხსენიებულია, როგორც ანანდა-ჩინმაია-რასა, ანუ ადგილი, ვედებში უფალი შედარებულია უძრავად მდგარ ერთ ხეს,
სადამ მთელი უფლისმიერი მრავალსახოვანი გამოვლინება რომელიც უამრავი ფოთლით, ყვავილით და ნაყოფით იხუნძლება.
სულიერი ნეტარებით არის აღსავსე – მათში მატერიალური კრიშნას სრულყოფილ სახესხვაობებს, რომლებიც ვაიკუნთჰას
აღარაფერია!.. პლანეტებზე განმგებლობენ, ოთხი ხელი აქვთ და სხვადასხვა
სახელით არიან ცნობილნი – პურუშოტტამა, ტრივიკრამა, კეშავა,
მრავალფეროვნება უზენაესის სულიერი ენერგიით იქმნება და მადჰავა, ანირუდდჰა, ჰრიშიკეშა, სანკარშანა, პრადიუმნა,
განივრცობა სამყაროში (ეს მეშვიდე თავში იყო განმარტებული). შრიდჰარა, ვასუდევა, დამოდარა, ჯანარდანა, ნარაიანა, ვამანა,
პადმანაბჰა და სხვ.

”ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.37) დადასტურებულია, რომ თუმცა უფალი შესწევს, წარმატებას მიაღწევს მხოლოდ მაშინ, თუ შემთხვევით
ყოველთვის გოლოკა ვრინდავანზე ბრძანდება, მაინც ყოველივეში შესაფერის ჟამს გარდაიცვლება.
განივრცობა და თავისი რიგით წარმართავს სამყაროს მდინარებას.
როგორც ვედებშია ნათქვამი – თუმცა უზენაესი ძალიან შორს მომდევნო ლექსში უფალი განმარტავს იმ შესაფერის დროს,
იმყოფება, მისი ენერგიები ისე განეფინებიან კოსმიურ როდესაც ცოცხალი არსება ამა ქვეყნიდან მიდის და უკან აღარ
გამოვლინებას, რომ უნაკლოდ და თანმიმდევრულად იძვრის ბრუნდება. აჩარია ბალადევა ვიდიაბჰუშანას თანახმად, აქ
მთლიანი სამყარო. ნახსენები სანსკრიტული სიტყვა კალა დროის განმგებელ ღვთაებას
ნიშნავს.
ლექსი 23
დრო სხვადასხვანაირია, ბჰარატათა შორის ღირსეულო, ყური ლექსი 24
მომაპყარ და აგიხსნი, რა არის დრო, როცა ამ ქვეყნიდან მიდის უზენაესი ბრაჰმანის მცოდნენი აღწევენ უზენაესს, თუ ამ ქვეყანას
იოგი, მაგრამ კვლავ ბრუნდება უკან, და რა არის დრო, როცა განეშორებიან ცეცხლის, სინათლისა და დღის სასიკეთო გავლენის
აღსრულებული იოგი აღარ ბრუნდება. ჟამს; მთვარის აღვსების ორ კვირაში ან იმ ექვსი თვის
განმავლობაში, როდესაც მზე ჩრდილოეთისკენ მიდრკება.
შინა-არსი: უზენაესი უფლის წმინდა ერთგულებს არ აწუხებთ,
როდის და როგორ დატოვებენ თავიანთ სხეულებს. უფალზე შინა-არსი: როცა საუბარია ცეცხლზე, სინათლეზე, დღესა და
ბოლომდე მინდობილი სულები იოლად და ხალისით მთვარის აღვსების ორ კვირაზე, უნდა ვიცოდეთ, რომ ყოველ
უბრუნდებიან ღმერთს. ზოგს წმინდა ერთგულების ნაცვლად მათგანს საკუთარი განმგებელი ღვთაება ჰყავს, რომლებიც
სულიერი შემეცნების სხვა გზა აქვს, როგორიცაა კარმა-იოგა, ჯნანა- ადამიანს სულის ამოსვლის პირობებს უქმნის. სიკვდილის ჟამს
იოგა და ჰათჰა-იოგა. ისინი სხეულს შესაფერის დროს ტოვებენ, ცოცხალი არსება სიცოცხლის ახალ გზას შეუდგება. თუ იგი
რათა დაზღვეული იყვნენ – დაუბრუნდებიან თუ არა დაბადება- სხეულს ზემოთ ჩამოთვლილ განსაზღვრულ დროს, შემთხვევით
სიკვდილის სამყაროს. თუ განზრახ, დატოვებს, შეუძლია უპიროვნო ბრაჰმაჯიოტის
ნათებაში შეღწევა. იოგას პრაქტიკით გაწვრთნილ მისტიკოსებს
სრულყოფილ იოგს მატერიალური სხეულის დატოვებისა და შეუძლიათ სიცოცხლისთან გაყრის დროისა და ადგილის შერჩევა.
პირობების ამორჩევა შეუძლია. მაგრამ ვისაც ამის უნარი არ სხვებს ამის უნარი არ შესწევთ, მაგრამ თუ შემთხვევით სხეულს

სასიკეთო ჟამს გამოეთხოვებიან, აღარ დაუბრუნდებიან დაბადება- ლექსი 26

სიკვდილის ციკლს. ვედების თანახმად, არსებობს ამ ქვეყნიდან გასვლის ორი გზა –
ერთი სინათლის გზაა, მეორე – სიბნელისა. სინათლის გზით
წინააღმდეგ შემთხვევაში განმეორებადი ტანჯვის საშიშროება წასული არსება აღარ ბრუნდება, სიბნელით წასული უკანვე
არსებობს. კრიშნას ცნობიერებას ნაზიარებ ერთგულს ამ ქვეყნად შემოიქცევა.
დაბრუნების არ ეშინია. მისთვის სულერთია, სხეულს სასიკეთო
თუ არასასიკეთო მომენტში, განზრახ თუ შემთხვევით დატოვებს. შინა-არსი: აჩარია ბალადევა ვიდიაბჰუშანას ”ჩჰანდოგია
უპანიშადიდან” (5.10..) მოპყავს ციტატები, სადაც ამ
ლექსი 25 წუთისოფლიდან განრიდება და შემობრუნება სწორედ ასევეა
იოგი, რომელიც მიდის ამ სამყაროდან კვამლის, ღამის, მილეული აღწერილი. კარმიული მოღვაწენი და მოაზროვნენი უხსოვარი
ორკვირიანი მთვარის გავლენით, ან იმ ექვსი თვის განმავლობაში, დროიდან გამუდმებით მიდიან და ბრუნდებიან დედამიწაზე,
როდესაც მზე სამხრეთისკენ მიდრკება, მიაღწევს პლანეტა მაგრამ საბოლოო ხსნას ვერ აღწევენ, რადგან კრიშნაზე არ არიან
მთვარეს, მაგრამ კვლავ უკან ბრუნდება. მინდობილნი.
შინა-არსი: ”შრიმად-ბჰაგავატამის” მესამე სიმღერაში კაპილა მუნი ლექსი 27

ამბობს, დედამიწის მკვიდრნი, რომლებიც განსწავლულნი არიან წმინდა ერთგულებმა კარგად უწყიან ეს ორი გზა, ო, არჯუნა, და
კარმიულ საქმიანობასა და მსხვერპლშეწირვათა შესრულებაში, არც არასოდეს ეცემიან. ამიტომ უერთგულე უფალს მთელი
სიკვდილის შემდეგ მთვარაზე გადაინაცვლებენ, სადაც არსებით.
დაახლოებით ათასი წელი (ნახევარღმერთთა ანგარიშით)
ცხოვრობენ და ტკბებიან სომა-რასათი. საბოლოოდ კი მაინც შინა-არსი: აქ კრიშნა ურჩევს არჯუნას, არ შეაკრთოს იმ სხვადასხვა
დედამიწას უბრუნდებიან. ეს იმას ნიშნავს, რომ მთვარეზე უფრო გზამ, რომელთაც სული მიწიერი სამყაროს დატოვებისას შეიძლება
მაღალი ღირსებების მქონენი მკვიდრდებიან, თუმცა მიწიერი დაადგეს. უზენაესი უფლის ერთგული არ უნდა წუხდეს იმაზე, ამ
გრძნობებითა და თვალთახედვით ამის დანახვა შეუძლებელია. ქვეყანას განზრახვით განეშორება თუ შემთხვევით. მისი ვალი
მხოლოდ კრიშნას ცნობიერებაში განმტკიცებაა და ჰარე კრიშნას
გალობა. ამ გზებზე თავის მტვრევა მას მხოლოდ უსიამოვნებას
მოუტანს.

კრიშნას ცნობიერებაში დანთქმის საუკეთესო საშუალებაა უფლის ზედამხედველობით გაიაროს მრავალი აკრძალვა და ეპითიმია.
გამუდმებული მსახურება, რაც სულიერი სასუფევლისაკენ მიმავალ ბრაჰმაჩარი მოსამსახურედ უნდა დაუდგეს სულიერ მოძღვარს,
გზას უხიფათოს, უეჭველსა და პირდაპირს გახდის. ამ ლექსში მოუაროს მის სახლს, კარდაკარ ჩამოითხოვოს მოწყალება და მას
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სიტყვა იოგა-იუკტა, რაც ნიშნავს, მიართვას. ჭამოს მხოლოდ მისი ნებართვით, არა და მთელი დღე
რომ თანმიმდევრული, უდრეკი იოგის ყოველგვარი საქმიანობა უნდა იშიმშილოს. ასეთია ბრაჰმაჩარიას შესასრულებლად
მარად კრიშნას ცნობიერებითაა მოცული. განკუთვნილი ზოგიერთი ვედური პრინციპი.
შრი რუპა გოსვამი გვირჩევს – ადამიანი უნდა ჩამოსცილდეს როდესაც მოსწავლე მოძღვრის ხელმძღვანელობით ვედებს
მატერიალურ საქმიანობას და ყველაფერი უფლის ცნობიერებით შეისწავლის, ხუთიდან ოცდახუთ წლამდე უაღრესად მტკიცე
შეასრულოს. ამ გზით, რასაც იუკტა-ვაირაია ეწოდება, ადამიანი ხასიათი უყალიბდება. ვედების შესწავლა განკუთვნილია არა
სრულქმნას აღწევს. ამიტომ წმინდა ერთგულს არ აღელვებს, კაბინეტში მოკალათებულ მოაზროვნეთა ჭკუის სავარჯიშოდ,
სიკვდილ-სიცოცხლის გასაყარზე რომელი გზა აირჩიოს, ვინაიდან არამედ პიროვნების ხასიათის განსამტკიცებლად.
იცის – ერთგული სამსახურით უზენაეს სასუფეველში უსათუოდ
გადაინაცვლებს. როცა ბრაჰმაჩარი გარკვეულ წვრთნას გაივლის და პიროვნებად
ჩამოყალიბდება, უფლება აქვს დაცოლშვილდეს, ოჯახს მოეკიდოს.
ლექსი 28 მეოჯახედ ყოფნისას მრავალი მსხვერპლშეწირვა უნდა
ის, ვინც ერთგული სამსახურის გზაზე დგება, ვედების სიბრძნეს შეასრულოს, რათა მიაღწიოს შინაგან სულიერ გასხივოსნებას.
ეზიარება, რთულ მსხვერპლშეწირვათა მადლს თავისთავად ამასთან ადგილის, დროისა და პირობების შესაბამისად ხშირად
მოიხვეჭს, ქველმოქმედებით, სწავლულებითა და კარმიული მოწყალება უნდა გაიღოს. გაარკვიოს, რით განსხვავდება
საქმიანობებით სიკეთეს დასთეს – ბოლოს უმაღლეს, მარადიულ ერთმანეთისაგან ქველმოქმედება სათნოების, ვნებისა და
სასუფეველში დამკვიდრდება. უმეცრების სფეროში, როგორც ეს ”ბჰაგავად-გიტაშია” აღწერილი.
შინა-არსი: ამ ლექსში შეჯამებულია მეშვიდე და მერვე თავები, თუ იგი საოჯახო ცხოვრებას მიატოვებს და ვანაპრასთჰას წესს
რომლებიც განსაკუთრებით კრიშნას ცნობიერებასა და მის შეუდგება, უსასტიკესი აღკვეთები უნდა გადალახოს – იცხოვროს
ერთგულ სამსახურს ეხება. ადამიანმა სულიერი მოძღვრის ტყეში, ჩაიცვას ხის ლაფანის სამოსი, არ გაიპარსოს თმა-წვერი და
დახმარებით უნდა შეისწავლოს ვედები და მისი ა.შ. ბრაჰმაჩარიას, მეოჯახის, ვანაპრასთჰას და ბოლოს სანნიასას

ცხოვრების წესის გავლის შემდეგ იგი სრულქმნის საფეხურზე ჩამოთვლილ საქმიანობათა შედეგების მიღება ხომ უბრალოდ
აინაცვლებს. ზოგი ზეციურ სასუფეველშიც ამაღლდება და კრიშნას ცნობიერებით შეიძლება…
სულიერი ღვაწლით ბრაჰმაჯიოტის ნათელს შეუერთდება,
ვაიკუნთჰაზე ან კრიშნალოკაზე დაიდებს სამუდამო ბინას. ასეთია ”ბჰაგავად-გიტას” შესწავლა უსათუოდ ერთგულის დახმარებით
ვედურ ლიტერატურაში მოცემული გზა პიროვნების სულიერი უნდა წარიმართოს. მეოთხე თავის დასაწყისში გარკვევითაა
განთავისუფლებისა. ნათქვამი, რომ მისი წმინდა ჭეშმარიტება მხოლოდ ერთგულებს
ესმით. სხვას არავის ეყოფა ძალი მისი ამოუწურავი სიბრძნის
მაგრამ კრიშნას ცნობიერების მშვენიერება ის არის, რომ ერთგული შესაცნობად. ამიტომ არის აუცილებელი ამ წიგნის გაგება და
სამსახურით ადამიანს უმალ შეუძლია სიცოცხლის სხვადასხვა დასწავლა ერთგულ მოძღვართა დახმარებით და არა ე.წ.
საფეხურის მისაღწევად აუცილებელი ყოველი რიტუალის მოაზროვნე კომენტატორებისაგან.
გადალახვა.
ყოველივე ეს რწმენით არის ნიშანდებული – ადამიანი გულით
სიტყვები იდამ ვიდიტვა მიუთითებს იმაზე, რომ უნდა გავიგოთ ეწიებს ერთგულს, უახლოვდება მას, იწყებს ”გიტას” შესწავლას და
და შევისწავლოთ ”ბჰაგავად-გიტას” მეშვიდე და მერვე თავებში შრი თანდათან უცისკროვნდება გონება მისი ჭეშმარიტი შეცნობით. ამას
კრიშნას მიერ მოცემული რჩევა-დარიგებანი. ეს უნდა გაკეთდეს მოჰყვება წმინდა სამსახური, რითაც კრიშნაზე, მის
არა შიშველი ერუდიციისა და სპეკულაციური მსჯელობების ძალმოსილებაზე, ფორმაზე, გართობებზე, სახელსა და სხვა ნიშან-
იმედზე, არამედ ერთგულთა წრეში მოსმენით. თვისებებზე ყოველი ეჭვი გაეფანტება… ასეთი იჭვნეულობისაგან
დაცლა შეადუღაბებს ერთმანეთთან მის სიწმინდესა და ცოდნას.
”ბჰაგავად-გიტას” მეშვიდე-მეთორმეტე თავები გადმოსცემენ ამ თავდავიწყებით ეწაფება ”ბჰაგავად-გიტას” სიბრძნის ნექტარს და
წმინდა წიგნის დედა-არსს. პირველი და ბოლო ექვსი თავი წიგნის მაღლდება კრიშნას ცნობიერებაში. ბოლოს კი ამაღლებული
შუაში მოქცეული ნაწილის საფარველს ჰგავს, რომლითაც უფალი სულით მთლიანად იძირება უფლის სიყვარულში.
თითქოს იცავს მათს მისტიურ საიდუმლოს. თუ პიროვნებას
გაუღიმებს ბედი და ”გიტას”, განსაკუთრებით მის შუა ექვს თავს, ასე სრულქმნილ პიროვნებას ჯილდოდ სულიერ ცაზე უფლის
ერთგულებთან ურთიერთობაში შეისწავლის, მისი სიცოცხლე სავანეში – გოლოკა ვრინდავანზე – გადანაცვლება და მარადიულ
მყისიერად გაბრწყინდება ეპითიმიების, მსხვერპლშეწირვების, ღვთიურ ნეტარებაში დამკვიდრება მოელის.
ქველმოქმედებისა და სხვა დანაწესების შესრულების გარეშე. ამ

ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები ”შრიმად ბჰაგავად- ცნობიერების გაგების უნარს, კრიშნაზე მსჯელობას დიდი,
გიტას” მერვე თავზე, რომელიც უზენაესამდე მიღწევას ეხება. შთამაგონებელი ძალა აქვს და თუკი ბედსრული ადამიანი ასეთ
წრეში აღმოჩნდება და შეეცდება ღვთიური ცოდნის შეთვისებას,
↑თავი მეცხრე აუცილებლად ეზიარება სულიერ შემეცნებას, რათა არჯუნას
ყველაზე საკრალული (იდუმალი) ცოდნა შთააგონოს უფლის ყოვლისშემძლე სამსახური, უფალი კრიშნა
წინამდებარე თავში განიხილავს სიბრძნეს - უფრო იდუმალს,
ლექსი 1 ვიდრე აქამდე განხილულ ნებისმიერ საკითხს.
უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ჩემო ძვირფასო
არჯუნა, ვინაიდან მე უშურველად მმსახურებ, გაგანდობ ყველაზე “ბჰაგავად-გიტას” პირველი თავი მეტ-ნაკლებად მთელი წიგნის
იდუმალ, ღვთაებრივ ცოდნას და მისი აღსრულების გზას. შესავალია, მეორე და მესამე თავებში კი გადმოცემულ სულიერ
შემეცნებას საკრალური ანუ იდუმალი ცოდნა ეწოდება. მეშვიდე და
შინა-არსი: რაც უფრო მეტს ისმენს უფლის ერთგული უზენაესის მერვე თავებში განხილული საკითხები უფლის ერთგულ
შესახებ მონათხრობს, მათ მეტი ნათლით აღივსება მისი სამსახურთან არის დაკავშირებული და რადგან მათს ღრმად
ცნობიერება. ასეთ მოსმენას გვირჩევს “€რŒმად-ბჰƒგავატამი”: გაგებას გასხივოსნება მოსდევს კრიშნას ცნობიერებაში, საკრალურ
“ზღვარდაუდებელია ძალა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ცოდნას წარმოადგენს. მაგრამ მეცხრე თავში განმარტებული
ეპისტოლეებისა, რომელთა შეცნობა შეიძლება ერთგულთა წრეში საკითხები აუმღვრეველ, წმინდა ერთგულებას ეხება, ამიტომ ისინი
უფალთან დაკავშირებული ამბების განხილვით. ამის მიღწევა ყველაზე საკრალურ ცოდნას უკავშირდებიან. ის, ვინც კრიშნას
აზროვნებით მოვაჭრე ან აკადემიურ მეცნიერებთან შესახებ ყველაზე ღრმა, იდუმალ, წმინდა ცოდნას ფლობს, უდაოდ
სულიერების საფეხურზეა აღმართული და მატერიალურ
ურთიერთობით შეუძლებელია, ვინაიდან უზენაესის შესახებ სამყაროში ყოფნის მიუხედავად არავითარი საზრუნავ-ტკივილი არ
ცოდნა იდუმალი გამოვლინებით ხასიათდება” აწუხებს.
/იდუმალგამოვლინებადია/.
“ბჰაკტი-რასამრიტა-სინდჰუში” ნათქვამია, რომ ის ვისაც
ერთგულები გამუდმებით ემსახურებიან უზენაეს უფალს, გულწრფელად სურს სიყვარულით ემსახუროს უზენაეს უფალს,
რომელიც ხედავს მათ გულწრფელობას, ესმის მათი ფიქრი და ამქვეყნიური მიწიერების მკვიდრიც რომ იყოს, მაინც
გულისთქმა, ამიტომაც მოჰმადლებს ხოლმე მათ კრიშნას განთავისუფლებულად უნდა ჩაითვალოს. “ბჰაგავად-გიტას” მეათე

თავში ვნახავთ, რომ ასეთი საქმიანობით დაკავებული ნებისმიერი მოაზროვნე მეცნიერებიც კი თავგამოდებით ჩხრეკენ “ბჰაგავად-
პიროვნება თავისუფლდებას ნაზიარებია. გიტას” და არასწორ კომენტარებს აკეთებენ. კრიშნას მოშურნეთა
შეხებულებებს აკლიათ ცოდნისა და პირუთვნელობის მადლი. ამ
პირველი ლექსი გასნსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. სიტყვები წმინდა წიგნის ახსნა შეუძლიათ ჭეშარიტების მსახურ ერთგულებს.
იდამ გიანამ (“ეს ცოდნა”) ეხება წმინდა ერთგულებას, რომელიც შური და ბოღმა ვერ იქნება შეუმცდარი მეგზური “ბჰაგავად-გიტას”
ხორციელდება ცხრა სხვადასხვა საქმიანობებით: მოსმენით, ამოუწყავი სიბრძნის იდუმალ შრეებში შესაღწევად. ამიტომ
გალობით, ხსოვნით, მსახურებით, თაყვანისცემით, ლოცვით, ვაიმეცნიერნი ვერ სწვდებიან უფლისმიერი სირძძნის სიღრმეს,
მორჩილებით, მეგობრობითა და მინდობით. ყოველივე ამის მაგრამ თავდაჯერებულნი მაინც ამტკიცებენ რაღაცას. სულელია
შესრულებით ცოცხალი არსება სულიელრად კრიშნას ის, ვისაც არაფერი გაეგება კრიშნას ცნობიერებისა და აკრიტიკებს
ცნობიერებამდე მაღლდება. როდესაც მისი გული ამგვარად მას. დიდი სიფრთხილით უნდა ვერიდოთ ასეთ კომენტარებს.
განსპეტაკდება მატერიალური უწმინდურებისაგან, კრიშნას
სიბრძნის გაგების უნარი ეძლევა. საკმარისი არ არის მხოლოდ იმის ეს თავი დიდად დაეხმარება მას, ვისაც ესმის რომ კრიშნა უზენაესი
ცოდნა, რომ ცოცხალი არსება არამატერიალურია. ეს სულიერი ღმრთაებაა, წმინდა ტრანსცენდენტური პიროვნებაა.
შემეცნების დასაწყისს ნიშნავს. მთავარია განსხვავების გაგება, რაც
სხეულის მოქმედებებსა და იმ პიროვნების სულიერ მოძღვაწეობას ლექსი 2
შორის არსებობს, ვისაც ესმის, რომ იგი სხეული არ არის. ღვთიური ცოდნა ზოგადად განათლების მეფეა, საიდუმლოთა
იდუმალება. წმინდაა იგი და განმწმენდელი მისი, ვინც მისი
მეშვიდე თავში უკვე განვიხილეთ უზენაესი პიროვნების საშუალებით სული შეიცნო საკუთარ თავში. რწმენის
ძლევამოსილება, მისი სხვადასხვა ენერგია და ამ ენერგიების სრულმქმნელი და სამარადისოა ეს მეფური სიბრძნე, რომლის
გამოვლინება მატერიალური უმაღლესი თუ უმდაბლესი ბუნების გაგებას უდიდესი ნეტარება ახლავს.
სახით. ამჯერად, მეცხრე თავში წარმოდგენილი იქნება უფლის
დიდებულება. შინა-არსი: ამ თავს განათლების მეფე ეწოდება, ვინაიდან იგი
აქამდე გადმოცემული ყოველი მოძღვრებისა და ნააზრევის არსია.
ამ ლექსში მეტად მნიშვნელოვანია სანსკრიტული სიტყვა ინდოეთის განათლებული ფილოსოფოსები არიან გაუტამა, კანადა,
ანასუიავე. როგორც წესი, ყველა დიდად განათლებულთაც კი კაპილა, იაგიავალკია, შანდილია და ვაიშვანარა. მათ მოჰყვებათ
შურთ უზენაესი ღმთაებრივი პიროვნების, კრიშნასი. ღრმად ვიასადევა, “ვედანტა სუტრას” ავტორი. ამრიგად, უზარმაზარი

ცოდნაა თავმოყრილი ფილოსოფიისა და ტრანსცენდენტური (ანტავანტა იმე დეჰა ნიტია ‘სიოკტაჰ შარირინაჰ). უბრალოდ იმის
მეცნიერების სფეროში. და აი, უფალი რას ბრძანებს - მეცხრე თავი ცოდნა, რომ ტრანსცენდენტური სული განსხვავდება ამჟამინდელი
არის მთელი ამ სიბრძნისა და ნააზრევის მეფე, არსი ვედებისა და ჩვენი სხეულისაგან და რომ ბუნებით იგი უცვლელი, ურღვევი და
კაცთა გონების წყალობით დაგროვილი მთელი მეცნიერული მარადიულია, ცოდნის შესაცნობ წმინდა საიდუმლოს
მემკვიდრეობისა. იგი ყველაზე საკრალურია, წმინდა საიდუმლოა. წარმოადგენს.
მისი ტრანსცენდენტური ცოდნა გულისხმობს სულსა და სხეულს
შორის არსებული განსხვავებების გაგებას. მთელი საკრალური ზოგჯერ ხალხს ჰგონია, რომ სული განსხვავდება სხეულისაგან და
ცოდნა მეფურ სიმაღლეს აღწევს უფლის სამსახურში გამოჩენილი რომ სხეულის კვდომისას, ან ამ ნივთიერი საპყრობილედან
ერთგულების საფუძველზე. ხალხი გაუნათლებელია და ვერ განთავისუფლების შემდეგ სული სიცარიელეში რჩება და
სწვდება ამ საკრალურ ცოდნას. მათი ზედაპირული აზროვნება უპიროვნო ხდება. სინამდვილეში ეს ასე არ არის. როგორ შეიძლება
ამისთვის საკმარისი არ არის. ხალხი მრავალმხრივ განათლებას სხეულში ესოდენ მოქმედი სული უმოქმედო გახდეს მისგან
ეწაფება: აღარ ჰყოფნის სოციოლოგია, ფიზიკა, ქიმია, მათემატიკა, გამოსვლის შემდეგ?! სული მიმოქცევადია და თუ მარადიულია,
ასტრონომია, საინჟინრო მეცნიერება და ა.შ. მსოფლიოში უამრავი მაშინ მარადიულ მიმოქცევაში იქნება. მისი ქმნადობანი
სამეცნიერო დაწესებულება და მრავალი უზარმაზარი სასუფეველში სულიერი ცოდნის ყველაზე საკრალურ ნაწილს
უნივერსიტეტია, მაგრამ, სამწუხაროდ, არ არსებობს არც ერთი წარმოადგენს. ამიტომ აქ აღნიშნულია, რომ ტრანსცენდენტური
საგანმანათლებლო ცენტრი, სადაც ისწავლებოდეს მეცნიერება სულის ეს ძვრა მთლიანი ცოდნის მეფეა, მისი ყველაზე წმინდა და
ტრანსცენდენტური სულის შესახებ. იმ სულისა, რომელიც საიდუმლო ნაწილია.
სხეულის ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილია; სულის
თანამყოფობის გარეშე სხეულის ფასი არარაობაა. და მაინც ხალხი, როგორც ვედურ ლიტერატურაშია განმარტებული, ეს ცოდნა
სულიერი განათლების სიბერწის გამო, უდიდეს ყურადღებას უწმინდესია. “პადმა პურანაში” განხილულია მრავალი ცოდვით
აქცევს სხეულის მოთხოვნილებებს და არაფრად აგდებს ცხოველ დამძიმებული ადამიანის საქმიანობა. კარმიული მიზნები ადამიანს
სულს. აქცევს სხვადასხვა სტადიისა და სახის ცოდვილი რეაქციების
ტყვეობაში. მაგალითად, ხე თესლისაგან უმალ არ იზრდება, ამას
“ბჰაგავად-გიტაში”, განსაკუთრებით მეორე თავიდან გარკვეული დრო სჭირდება: ამოდის პატარა ნერგად და შემდეგ
მოყოლებული, ხაზგასმულია სულის მნიშვნელობა. დასაწყისში ხედ იქცევა, ყვავილებსა და ნაყოფს მოისხამს... მეურნე ასე იმკის
უფალი ამბობს, რომ სხეული წარმავალია, სული მარადიული მოსავალს. ასევეა ადამიანიც - ჩადის ცოდვას და თესლის მსგავსად,

ნაყოფის გამოსაღებად მასაც დრო სჭირდება. არსებობს მისი მატერიალურად, თუმცა ზოგჯერ შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ
გამომჟღავნების სხვადასხვა სტადიები. ადამიანმა შეიძლება ერთგულები უბრალო ადამიანებივით ირჯებიან. ვისაც ჭეშმარიტი
შეწყვიტოს ცოდვითი საქმიანობა, მაგრამ ამ ცოდვის შედეგები, ანუ ხედვა აქვს და ერთგულ სამსახურში ერკვევა, იცის, რომ ეს არ არის
ნაყოფი მაინც უნდა მოიმკას. ზოგიერთი ცოდვა ჯერ კიდევ ჩვეულებრივი საქმიანობა. მათ არ ეხება ბუნების მატერიალური
თესლის სახითაა, ზოგი უკვე გვაძლევს ნაყოფს, რომელიც ტანჯვად მოდუსების სიბინძურე. ამიტომ ყოველი მათგანი სულიერად
და ტკივილად უნდა მოვიმკათ. განწმენდილია და ერთგულად ემსახურება უფალს.
როგორც მეშვიდე თავის ოცდამერვე ლექსშია განმარტებული, ვინც ნათქვამია - ერთგული სამსახური იმდენად სრულყოფილია, რომ
ბოლო მოუღო ყოველ ცოდვილ საქმიანობას და მის შედეგებს, მისი შედეგების უშუალოდ აღქმა შეიძლება. პრაქტიკული
მთლიანად ღვთაებრივი საქმიანობითაა დაკავებული, გამოცდილებითაც ვიცით, რომ ვინც კრიშნას წმინდა სახელებს
მატერიალური სამყაროს ორმაგობისაგან თავისუფლდება და გალობს (ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე
იწყებს უზენაესი პიროვნების, კრიშნას, ერთგულ სამსახურს. სხვა რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე), გარკვეულ
სიტყვებით რომ ვთქვათ, ისინი, ვინც რეალურად დაკავებული ტრანსცენდენტურ ნეტარებაში იძირება და ძალიან მალე იწმინდება
არიან უზენაესი უფლის ერთგული სამსახურით, უკვე მთელი მატერიალური სიბინძურისაგან. ამას თვალნათლივ
განთავისუფლდნენ ყოველგვარი კარმიული ქცევის ვხედავთ. უფრო მეტიც, თუკი იგი არა მარტო ისმენს, არამედ
რეაქციებისაგან. ეს დებულება დადასტურებულია “პადმა ცდილობს ერთგული სამსახურის ეპისტოლეს გავრცელებას, ან
პურანაში”: კრიშნას ცნობიერების სასარგებლოდ მისიონერულ მოღვაწეობას,
თანდათანობით სულიერ ამაღლებას გრძნობს. სულიერი წარმატება
მათთვის, ვინც ერთგულად ემსახურებიან უზენაეს ღმრთაებრივ არ არის დამოკიდებული პიროვნების განათლებასა და
პიროვნებას, თანდათანობით ქრება ცოდვათა შედეგები - ღირსებებზე. თავად გზა სულის ხსნისა იმდენად ჭეშმარიტია, რომ
მომწიფებული იქნებიან ისინი, მოუმწიფებელნი, თუ ჯერაც როგორც კი დაადგება მას ადამიანი, განიწმინდება.
თესლის სახით. ამიტომ ერთგული სამსახურის განწმენდი ძალა
დიდია და მას პავიტრამ უტტამამ, უწმინდესი, ეწოდება. უტტამა “ვედანტა-სუტრაში” (3.2.26) იგივე აზრი გადმოცემულია ასე:
ნიშნავს ტრანსცენდენტურს. ტამას არის ეს მატერიალური სამყარო, პრაკაშაშ ჩა კარმანი აბჰიასატ. “ერთგული სამსახური იმდენად
ანუ სიბნელე. უტტამა კი ის, რაც მატერიალურ საქმიანობას მიღმაა. ძალმოსილია, რომ მხოლოდ მისი მეშვეობით ცოცხალი არსება
ერთგულ სამსახურში საქმიანობა არასოდეს უნდა ჩავთვალოთ უეჭველად ნათლდება.” ამის პრაქტიკულ მაგალითს ვხედავთ

ნარადას წინა ცხოვრებაში, როცა იგი მოსამსახურის შვილი იყო. მას ყველაფერი თავისთავად ნათელი ხდება მისთვის, ამას ეწოდება
არც განათლება ჰქონდა და ვერც მაღალი წარმოშობით პრატიაკშა, უშუალო აღქმა.
დაიკვეხნიდა, მაგრამ როდესაც დედამისი დიად ერთგულებს
ემსახურებოდა, ნარადაც ჩაება ამ საქმეში და ზოგჯერ, დედამისის სიტყვა დჰარმიამ ნიშნავს “რელიგიის გზას”. ნარადა მოსამსახურის
არყოფნისას, თავადაც ემსახურებოდა მათ. შვილი იყო, არ ჰქონდა სკოლაში სწავლის საშუალება.
საბედნიეროდ, დედამისს ერთგულების მსახურება მოუხდა.
თვითონ ნარადა (“შრიმად-ბჰაგავატამის” 1.5.25) უყვება თავის პატარა ნარადა დედას ეხმარებოდა და ამ წმინდა ხალხთან
მოწაფე ვიასადევას თავისი წინა ცხოვრების შესახებ. თურმე წმინდა ურთიერთობით მიაღწია რწმენის უმაღლეს მიზანს.
ერთგულები ოთხი თვის მანძილზე დარჩენილან მათთან. ამ
დროის მანძილზე ნარადა ხელის მოსამსახურედ ედგა მათ და “შრიმად-ბჰაგავატამში” ნათქვამია, რომ ყოველი რელიგიის
ერთობ დაუახლოვდა კიდეც. ზოგჯერ ბრძენკაცები ტოვებდნენ უმაღლეს მიზანს ერთგული სამსახური წარმოადგენს.
თეფშზე საჭმლის ნარჩენებს. ბიჭმა, რომელიც ჭურჭელს რეცხვადა, მორწმუნეებმა, როგორც წესი, არ იციან, რომ რელიგიის უმაღლეს
ნარჩენებს პირი არ დააკარა, ვიდრე ნებართვა არ ითხოვა და საფეხურზე სრულქმნა ერთგული სამსახურის მიღწევაა. როგორც
თანხმობის მიღების შემდეგ ნარადა ამ ნარჩენებს შეექცეოდა უკვე განვიხილეთ მერვე თავის ბოლო ლექსთან დაკავშირებით,
ხოლმე. ამიტომაც განიწმინდა, თუ რამ ცოდვა შეიძლებოდა საზოგადოდ ვედური ცოდნა საკუთარი თავის შეცნობას
ჰქონოდა ყმაწვილს. რაც უფრო მეტს ჭამდა ნასუფრალს, მით უფრო ემსახურება და თუმცა ნარადას არ მიუღია განათლება სულიერი
თანდათანობით სპეტაკდებოდა მისი გული. დიადი ერთგულები მოძღვრის სკოლაში და არც ვედური პრინციპები დაუზეპირებია,
ისმენდნენ უფლის ამბებს, გალობდნენ და ასე ტკბებოდნენ ვედების შეცნობის უმაღლეს შედეგს მიაღწია. ამ პროცესს ისეთი
უზენაესის განუწყვეტელი ერთგული სამსახურით. მათ მაყურებელ ძალა აქვს, რომ რელიგიური მოთხოვნების შესრულების გარეშეც კი
ნარადასაც ასეთივე სწრაფვა დაეტყო. შემდეგ ნარადა ყვება: შეიძლება სრულქმნის უმაღლეს საფეხურზე ასვლა. როგორ ხდება
ეს? ვედურ ლიტერატურაში ესეც დადასტურებულია: აჩარიავან
ბრძენ ადამიანებთან ურთიერთობის შედეგად, ნარადამ უფლის პურუშო ვედა. ვისაც დიად აჩარიებთან აქვს ურთიერთობა,
დიდების მოსმენისა და გალობის ნექტარი იგემა და ერთგული გაუნათლებელიც რომ იყოს და არც ვედების გაეგებოდეს რამე,
სამსახურის დიდი სურვილი გაუჩნდა. ამიტომ, როგორც “ვედანტა- მაინც შეძლებს თვითრეალიზაციას.
სუტრაშია” აღწერილი, პრაკაშაშ ჩა კარმანი აბჰიასატ: თუ ცოცხალი
არსება უბრალოდ ერთგული სამსახურითაა დაკავებული,

ერთგული სამსახური ბედნიერების წყაროა (სუ-სუქჰამ). რა არის მიღწევამდე გააგრძელებენ, ხოლო მიზნის აღსრულების შემდეგ კი
ამის მიზეზი? შრავანამ კირტანამ ვიშნოჰ - ადამიანმა შეიძლება თავად “ღმერთი გახდებიან”. ასეთი დროებითი, რაღაც სარგებლის
უბრალოდ ისინოს უფლის დიდების გალობა ან დაესწროს გამორჩენის მიზნით სამსახური წმინდა ერთგულ სამსახურად არ
უფლებამოსილი აჩარიების მიერ წაკითხულ ლექციებს არის მიჩნეული. ჭეშმარიტი ერთგული სამსახური
ტრანსცენდენტური მოძღვრების შესახებ. ცოდნას უბრალოდ იქ განთავისუფლების შემდეგაც გრძელდება. ღმერთის სასუფეველში
ყოფნითაც შეიძენს. შემდეგ შეუძლია მიირთვას ღმერთისადმი დამკვიდრებული ერთგული იქაც უზენაეს უფალს ემსახურება
შეთავაზებული წმინდა კერძის ნარჩენები; ნებისმიერ შემთხვევაში უანგაროდ, აზრად არ მოუვა მკრეხელური სურვილი - თავად
ერთგულ სამსახურს სიხარული მოაქვს. გახდეს უფალი.
ერთგული მსახურება შეიძლება ყველაზე ღარიბულ პირობებშიც როგორც ამას “ბჰაგავად-გიტაში” ვნახავთ, ჭეშმარიტი ერთგული
კი. უფალი ამბობს: პატრამ პუშპამ ფჰალად ტოიამ - იგი სამსახური განთავისუფლების შემდეგ იწყება, როდესაც ადამიანი
ერთგულისაგან ნებისმიერ ძღვენს ღებულობს. ყოველ ადამიანს ბრაჰმანის მდგომარეობას აღწევს (ბრაჰმა-ბჰუტა). მისი ერთგული
შეუძლია შესთავაზოს უფალს ფოთოლი, ყვავილი, ხილი ან ცოტა სამსახური ღვთიური მადლით არის აღბეჭდილი.
წყალი. ეს ყველაფერი ქვეყნიერების ნებისმიერ მხარეში იოლად
მოიძებნება და სიყვარულით შეთავაზებულს უფალი უსათუოდ არავის შეუძლია უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების შეცნობა
მიიღებს. წარსულიდან მრავალი ასეთი შემთხვევა ვიცით. ისეთი კარმა-იოგას, ჯნანა-იოგას, აშტანგა-იოგას ან ნებისმიერი სხვა იოგას
დიადი ბრძენები, როგორიცაა სანატ-კუმარა, წმინდა ერთგულნი დამოუკიდებლად შესრულებით. იოგას ამ მეთოდებით ადამიანი
გახდნენ უბრალოდ იმით, რომ იგემეს უფლის ლოტოსისდარი იმოკლებს გზას ბჰაკტი-იოგამდე, მაგრამ ერთგული სამსახურის
ტერფებისადმი შეთავაზებული ტულასის ფოთლები. ამიტომ გარეშე შეუძლებელია უფლის შეცნობა. “შრიმად-ბჰაგავატამში”
ერთგული სამსახური ძალზე მშვენიერია და მისი შესრულება დადასტურებულია ისიც, რომ როდესაც კაცი განიწმინდება
ბედნიერი განწყობილებით ხდება. უფალი ღებულობს მხოლოდ ერთგული სამსახურითა და განსაკუთრებით რეალიზებული
სიყვარულს, რომელიც თან ახლავს ყოველივე შეთავაზებულს. სულებისაგან “შრიმად-ბჰაგავატამის” ან “ბჰაგავად-გიტას”
მოსმენით, კრიშნას ანუ ღმრთის სიბრძნეს ჩასწვდება.
აქ ნათქვამია, რომ ერთგული სამსახური მარადიულია. მაიავადი
ფილოსოფოსები კი ცდებიან, როცა ეგრეთწოდებულ ერთგულ როდესაც ცოცხალი არსების გული ყოველგვარი ამაოებისაგან
სამსახურს იწყებენ იმ აზრით, რომ ამას განთავისუფლების იწმინდება, მას ეძლევა უნარი, გაიგოს - ვინ არის ღმერთი.

ამრიგად, ერთგული სამსახური, ანუ კრიშნას ცნობიერება, “ხის ფესვების მორწყვით დარწყულდება ტოტები, ყლორტები და
კაცობრიობის მთლიანი განათლების და ზებუნებრივი საიდუმლო ფოთლები. თუ საჭმელს მივაწოდებთ კუჭს, სხეულის სხვა
ცოდნის მეფეა. ეს უწმინდესი სახის რელიგიაა, რომლის მსახურება მოთხოვნილებებიც კმაყოფილდება. სწორედ ასევე, უზენაესი
ყოველგვარი სრთულის გარეშე სიხარულით სრულდება. ამიტომ უფლის ტრანსცენდენტური მსახურებით ადამიანი თავისთავად
ადამიანმა მას ფართოდ უნდა გაუღოს გულისა და გონების კარი. სიამოვნებას ჰგვრის ყოველ ნახევარღმერთსა და სხვა ცოცხალ
არსებებს.” ამიტომ, “ბჰაგავად-გიტას” წაკითხვის შემდეგ უმალ
ლექსი 3 უნდა ჩავწვდეთ მისსავე დასკვნას: ადამიანმა უნდა მიატოვოს
ვისაც ერთგული სამსახურის არა სწამთ, ვერ აღწევენ ჩემამდე, ო, ყოველი სხვა საქმიანობა და უზენაესი პიროვნების, უფალი კრიშნას
მტრის შემმუსვრელო. ამიტომაც დაბადებისა და სიკვდილისაგან სამსახური დაიწყოს. ამას ჭეშმარიტი რწმენა ეწოდება.
მიქცეულნი მიწიერი სამყაროს ტყვედ რჩებიან.
რწმენის განვითარებაა კრიშნას ცნობიერება, რომლის კალთას
შინა-არსი: ურწმუნო ერთგული მსახურების გზას ბოლომდე ვერ მინდობილი ხალხი სამ ნაწილად იყოფა. მესამე ჯგუფს
გაივლის - ასეთია ამ ლექსის შინაარსი. რწმენა ერთგულებთან მიეკუთვნებიან რწმენადაშრეტილნი, რომლებიც მოჩვენებითი
ურთიერთობაში ყალიბდება. სამწუხაროდ, ამ დიადი ერთგულებით ემსახურებიან უფალს და, ბუნებრივია, სრულქმნის
პიროვნებისაგან ვედური ლიტერატურის მთელი მტკიცებების გზაზე ხშირად დამდაბლებულნი ეცემიან. მათ იქნებ დაიწყონ
მოსმენაც კი ვერ აღვიძებს ზოგ ადამიანში ღმერთის რწმენას. კიდეც ერთგული სამსახური, მაგრამ ეჭვით შეშფოთებულთ რწმენა
ნიადაგ ყოყმანობს და არ შეუძლია რაიმე მტკიცედ გადაწყვიტოს; არ გააჩნიათ, ამიტომ ძალიან უჭირთ კრიშნას ცნობიერების გზის
უფლის ერთგულ სამსახურს ზერელედ უყურებს. რწმენა კი გაგრძელება. ჩვენი მისიონერული მოღვაწეობისას ყოფილა
ყველაზე მნიშვნელოვანია კრიშნას ცნობიერების შემთხვევები, რომ ზოგნი ფარული ქვენა განზრახვით აკითხავდნენ
განვითარებისათვის. “ჩაიტანია-ჩარიტამრიტაში” ნათქვამია, რომ კრიშნას ცნობიერებას და ქონებრივად ოდნავ წელში
რწმენითა და სრული მინდობით უნდა დაიჯერო, რომ უბრალოდ გამართვისთანავე ძველებურ ცხოვრებას უბრუნდებოდნენ.
უზენაესი უფლის, შრის კრიშნას სამსახურით შეიძლება მხოლოდ რწმენის განმტკიცებით შეიძლება კრიშნას ცნობიერებაში
სრულყოფის მიღწევა. ამას ეწოდება ჭეშმარიტი რწმენა. როგორც წინსვლა. განმტკიცება კი ერთგული სამსახურისადმი მიძღვნილი
“შრიმად-ბჰაგავატამშია” ნათქვამი (4.31.14): ნაწარმოებების დასწავლით ხდება.

მეორენი არიან ისინი, ვისაც კარგად ვერ გაუგია ერთგული კრიშნას რწმენაც სამი საფეხურისაგან შედგება, რაც “შრიმად-
სამსახურის ამსახველი წმინდა წერილები, მაგრამ თავისთავად ბჰაგავატამის” მეთერთმეტე სიმღერაშია განმარტებული, როგორც
წმინდა რწმენა აქვთ იმისა, რომ კრიშნა-ბჰაკტი, ანუ კრიშნას პირველი, მეორე და მესამე ხარისხის მიჯაჭვულობა.
სამსახური განთავისუფლების საუკეთესო გზაა და ასე
დაჯერებულნი ადგებიან ამ გზას. ისინი მესამე საფეხურის ურწმუნოებს კრიშნასა და ერთგული სამსახურის უპირატესობის
ერთგულებზე მაღლა დგანან, რომელთაც არც წმინდა წერილთა მოსმენის შემდეგაც კი ძალიან უძნელდებათ ამ გზის გავლა.
სრულყოფილი ცოდნა და არც ღრმა რწმენა არ გააჩნიათ. მაგრამ მაშინაც კი, თუ გარეგნულად ერთგულ სამსახურს ეწევიან. საეჭვოა,
ერთგულებთან ურთიერთობითა და გულრწფელობით ცდილობენ რომ მათ სრულყოფილებას მიაღწიონ. ამრიგად, ერთგულ
ამ გზას გაჰყვნენ. სამსახურში რწმენა მეტად მნიშვნელოვანია.
კრიშნას ცნობიერების მესამე საფეხურზე მყოფი პიროვნება ლექსი 4

შეიძლება დაეცეს, მაგრამ მეორე საფეხურზე მყოფს ეს მარცხი არ თავად უჩინო ვარ, მაგრამ საჩინოს ვხდი და განვმსჭვალავ მთელ ამ
ემუქრება. კრიშნას ცნობიერების უმაღლეს დონეზე ადამიანისთვის სამყაროს. ყოველი არსება ჩემშია და ჩემი თანამყოფია, მაგრამ მე
დაცემის შესაძლებლობა სრულიად გამორიცხულია. იგი წინდაწინ მათში არა ვარ.
მიიწევს და აღწევს სასურველ შედეგს.
შინა-არსი: შეუძლებელია უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
მესამე საფეხურზე მყოფ ადამიანს, თუმცა სჯერა, რომ კრიშნას აღქმა უხეში, მიწიერი გრძნობებით. ნათქვამია:
ერთგული სამსახური ძალიან კარგია, ჯერ კიდევ აკლია შესაბამისი
ცოდნა კრიშნაზე ისეთი წმინდა წერილებიდან, როგორებიცაა ხორცისმიერი გრძნობებით შეუძლებელია შევიცნოთ უფალი შრი
“შრიმად-ბჰაგავატამი” დ “ბჰაგავად-გიტა”. ზოგჯერ მათ კრიშნას სახელი, დიდება, გართობები და სხვა. იგი მხოლოდ მას
გარკვეული მიდრეკილება უჩნდებათ კარმა-იოგასა და ჯნანა-იოგას უმხელს თავის დიდებულებას, ვინც ღირსეული წინამძღოლის
მიმართ. სიმშვიდეს კარგავენ, ვეღარ ერკვევიან თავიანთ მიზნებში, კვალად ასრულებს წმინდა ერთგულ სამსახურს. “ბრაჰმა-
მაგრამ როგორც კი კარმა-იოგას და ჯნანა-იოგას სენისაგან სამჰიტაში” (5.38) ნათქვამია:
განიკურნებიან, კრიშნას ცნობიერების მეორე ან უმაღლეს
საფეხურზე ადიან. თუ ცოცხალი არსება უფლისადმი ტრანსცენდენტური
სიყვარულით აღივსება, საკუთარ თავშიც და გარეთაც არ

გაუჭირდება იხილოს უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, სულიერ სამყაროებში, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
გოვინდა. ენერგიაზეა დაფუძნებული. ყველაფერი უფლის სხვადასხვა
ენერგიის და ქმნადობის ნაყოფია და როგორც “ბჰაგავად-გიტაშია”
ხალხის უმეტესობისათვის უფალი უხილავია. აქ ნათქვამია, რომ ნათქვამი, : ავრცელებს რა თავის სხვადასხვა ენერგიას, უფალი
თუმცა იგი ყოვლისგამჭოლია და ყველგანმყოფია, შეუძლებელია ყველგან იმყოფება თავისი პიროვნული განსახიერებით.
მისი ხილვა მიწიერი ხედვით. ამაზე მიუთითებს აქ სიტყვა
ავიაკტა-მურტინა. თუმცა ვერ ვხედავთ მას, სინამდვილეში ლექსი 5
ყველაფერი მასშია თავმოყრილი. როგორც მეშვიდე თავში და მაინც, ყოველივე ჩემგან შექმნილი არ არის ჩემში. შეიცან ჩემი
განვიხილეთ, მთელი მატერიალური კოსმიური გამოვლინება მისი მისტიური სიდიადე! თუმცა მე ვასულდგმულებ თვით
ორი ენერგიის: უმაღლესი, სულიერი, და უდაბლესი, სიცოცხლეს და ყველგან ვარ, არ მივეკუთვნები ამ კოსმიურ
მატერიალური, ენერგიის პირმშოა მხოლოდ. როგორც მზის შუქია გამოვლინებას. მის მიღმა ვარ, როგორც სამყაროს დასაბამი.
მთელს სამყაროში განბნეული, ასევე უფლის ენერგიაც მთელ
სამყაროზე განეფინება და ყველაფერი ამ ენერგიაში უკუმიიქცევა. შინა-არსი: უფალი ამბობს, რომ ყველაფერი მასში ერთდება (მატ-
სთჰანი სარვა-ბჰუტანი). სწორად უნდა გავიგოთ უფლის კავშირი
მიუხედავად ამისა, არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ვინაიდან უფალი უშუალოდ ამ მატერიალური გამოვლენის არსებობასა და
ყველგან განივრცობა, თავის პიროვნულ არსებას კარგავს. ასეთი შენარჩუნებასთან. ზოგჯერ სურათზე გამოსახულ ატლანტს
მოსაზრების გასაქარწყლებლად უფალი ამბობს: მხრებით უკავია პლანეტა; იგი ძალიან დაღლილი ჩანს იმის გამო,
რომ უზარმაზარი დედამიწა უჭირავს. ასეთ სურათს საერთო
“მე ყველგან ვარ და ყველაფერი ჩემშია, მაგრამ მაინც ყოვლიდან არაფერი აქვს იმასთან, თუ როგორ უკავია კრიშნას საკუთარი
განზე ვდგავარ”. ავიღოთ უხეში მაგალითი: მეფე სათავეში უდგას შემოქმედების პირმშო - სამყარო. უფალი ამბობს, რომ თუმცა
მთავრობას, რომელიც მისი ენერგიის გამოვლინებად შეგვიძლია ყველაფერი მასზეა დანდობილი, იგი მაინც განზე დგას.
წარმოვიდგინოთ. მთავრობის განყოფილებები მისი თითეუოლი პლანეტარუი სისტემები კოსმოსში დატივტივებენ. ეს კოსმოსი კი
ენერგიაა, რომლებიც მეფის ხელისუფლებას ემორჩილებიან. უზენაესი უფლის ენერგიაა. ამიტომ თვითონ უფალი კოსმოსისაგან
მიუხედავად ამისა, მეფე ხომ ყოველ ანყოფილებაში პირადად არ განსხვავდება, რაკი სხვა მდგომარეობა უკავია. ამიტომ ფალი
იმყოფბეა. სწორედ ასევე, ყოველი გამოვლინება, რომელსაც ბრძნებს:
ვხვდებით და ყოველივე არსბეული როგორც მატერიალურ, ასევე

“თუმცა ყველაფერი ჩემს წარმოუდგენელ ენერგიაში ძევს, მე, როგორც იოგამ აიშვარამ, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
როგორც უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, მათ მიღმა ვარ”. მისტიური ძალა.
ასეთია ჩვეულებრივ მოკვდავთაგან წარმოუდგენელი სიდიადე
უფლისა. ლექსი 6
შეიცან, რომ როგორც ძლიერი ქარბორბალას სამყოფელი მარად
ვედურ ლექსიკონში “ნირუკტი” ნათქვამია: “თავისი ენერგიის ცაშია, ყოველი ჩემი შენამოქმედის მტვირთველი მე ვარ.
გამოვლენისას უზენაესი უფალი წარმოუდგენლად სასწაულებრივ
საქმეთა მოქმედია”. მისი პიროვნება სხვადასხვა მძლავრი შინა-არსი: ადამიანის წარმოდგენის შესაძლებლობას სცილდება ის,
ენერგიებითაა გაჯერებული და მისი გადაწყვეტილება თავისთავად თუ თავისთავში როგორ იტევს უფალი უზარმაზარ მატერიალურ
აღსრულებადია. ასე უნდა გავიგოთ ღმთაებრივი პიროვნება. სამყაროს. აქ უფალს მოჰყავს მაგალითი, რომელიც ამის გაგებაში
გვეხმარება. ალბათ, ცა ჩვენი წარმოდგენისათვის მისაწვდომ
შეიძლება რაიმეს გაკეთება მოვისურვოთ, მაგრამ ამას უამრავი უდიდეს გამოვლინებას წარმოადგენს, ცაში კი ქარის ქროლვა ან
დაბრკოლება ხვდება, რაც ჩვენი ჩანაფიქრის შესრულებას ჰაერის მიმოქცევა კოსმიური სამყაროს უდიდესი ძვრაა. ჰაერის
შეუძლებელს ხდის. მაგრამ კრიშნას ნებისმიერი განზრახვა, მოძრაობის ძალა აიყოლიებს სხვათა მოძრაობას. მაგრამ ქარი,
უბრალოდ მისი სურვილი, უმალ სრულყოფილად აღესრულება. გრიგალია იგი თუ ნიავივით ამო, მაინც ცაში ტრიალებს, ცის
უფალი განმარტავს ამ ფაქტს: თუმცა თავად უნარჩუნებს არსებობას საზღვრებს ვერ სცილდება. სწორედ ასევე, საოცარი მთელი
და ასულდგმულებს მთელს მატერიალურ გამოვლინებას, მხოლოდ კოსმოსი ღმერთის უმაღლესი ნებით გამოვლინდება და ამ
მისი უმაღლესი ნებით იქმნება, არსებობს, ცოცხლობს და უმაღლესი ნების ზღვარს ვერ გადავა. როგორც იტყვიან, ბალახიც
ნადგურდება ყველაფერი, მაგრამ თავად მაინც ყოველივე ამის კი არ შეირხევა თვინიერ უზენაესი პიროვნების ნებისა. ამრიგად,
მიღმაა. არ არსებობს განსხვავება მის ცნობიერებასა და თავად მას ყველაფერი მისი ნებით იქმნება, სულდგმულობს, იძვრის,
შორის (ჩვენს საპირისპიროდ, რომლებიც განვსხვავდებით ჩვენი ნადგურდება და მაინც უფალი ყველაფრისაგან განზე დგას,
ახლანდელი მატერიალური ცნობიერებისაგან), ვინაიდან იგი როგორც ცა რჩება ცად და ქარის ქროლვა მის განზე მყოფობას
აბსოლუტური სულია და ერთდროულია მისი მყოფობა ნირსაც ვერ უცვლის.
ყველაფერში; უბრალო ადამიანს არ ესმის, უფალი, განსხვავებული
ამ მატერიალური გამოვლენისაგან - ყველაფერში პირადად როგორ
მეუფებს, ან ყოველიევ მასში როგორ ერთდება. აქ ეს აღწერილია,

უპანიშადებში ნათქვამია - იად ბჰიშაჰ ვატა ჰავატე: “ქარი უზენაესი შინა-არსი: ამ მატეირალური კოსმიური გამოვლინების შექმნა,
უფლის შიშით დაქრის” (“ტაიტირია უპანიშადი” 2.8.1). “ბრიჰად- არსებობა და განადგურება მთლიანად უზენაესი პიროვნების
არანიაკა უპანიშადში” ნათქვამია: ნებაზეა დამოკიდებული. “ეპოქის დასასრული” ნიშნავს ბრაჰმას
სიკვდილის ჟამს. ბრაჰმა ას წელიწადს ცოცხლობს და მისი ერთი
“მთვარე, მზე და სხვა დიდი პლანეტები უზენაესი ღმრთაებრივი დღე 4 300 000 000 დედამიწის წელიწადის ტოლია. მისი ღამეც
პიროვნების უმაღლესი ნებითა და ზედამხედველობით ამდენივე ხანს გრძელდება. მისი თვე 30 ასეთი დღე-ღამისაგან
მოძრაობენ”. “ბრაჰმა-სამჰიტაც” (5.52) ადასტურებს მზის მოძრაობას შედგება, წელიწადი კი თორმეტი თვისაგან. ჩაივლის ასი წელი და
უფლის ბრძანებით: ბრაჰმა კვდება, რასაც საყაროს გაჩანაგება-განადგურება მოსდევს.
სამყაროს შესაქმნელად უფლის მიერ გამოვლინილი ენერგია კვლავ
ნათქვამია, რომ მზე უზენაესი უფლის ერთ-ერთი თვალია და მასში უკუიქცევა. დგება დრო, როდესაც კვლავ უზენაესის ნებით ეს
უზარმაზარი ძალის მანათობელი, რათა სითბო და სინათლე კოსმიური სამყარო თავიდან უნდა დაიბადოს.
მოჰფინოს სამყაროს. მიუხედავად ამისა, გოვინდას ბრძანებით იგი
მისთვის დადგინებულ ორბიტაზე მოძრაობს და ვერასოდეს გადავა ბაჰუ სიამ: “ერთი ვარ - მრავლად ვიქცევი” - ასეთია ვედური
ღვთის ნებას. აფორიზმი (ჩჰანდოგია უპანიშადი” 6.2.3). უფალი საკუთარ თავს ამ
მატერიალურ ენერგიად განაფენს და ქმნის ახალ კოსმიურ
ამრიგად, ვედურ ლიტერატურაში დამტკიცებულია, რომ მთლიანობას.
მატერიალურ გამოვლინებას, რომელიც ჩვენთვის საოცარი და
მიუწვდომელია, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება განაგებს. ეს ლექსი 8
უფრო დაწვრილებით ამ თავის მომდევნო ლექსებში იქნება მთელი კოსმოსი ჩემი მორჩილია, მე ვქმნი მას, განვაფენ ჩემი
განმარტებული. ენერგიით და მევე ვანადგურებ.
ლექსი 7 შინა-არსი: მატერიალური სამყარო უზენაესი ღმრთაებრივი

ო, კუნტის შვილო, დასრულდება ერთი ეპოქა და მთელი პიროვნების უმდაბლესი ენერგიის გამოვლინებაა. ეს უკვე
მატერიალური გამოვლინება ჩემს ბუნებაში შემოიქცევა. ისევ რამდენიმეჯერ იქნა განმარტებული. დაასრულებს რა შექმნის
მივცემ ახალ ეპოქას დასაბამს, კვლავ შთავბერავ სულს ახალ პროცესს, მატერიალური ენერგია თავისუფლდება, როგორც მაჰატ-
სიცოცხლეს. ტატვა, რომელშიც უფალი თავისი პურუშა-ინკარნაცისს, მაჰა-

ვიშნუს სახით შედის. იგი განცხრომას ეძლევა მიზეზთა ოკეანეში, მიდრეკილებების მიხედვით, თავად უფალი არ ერევა მათ
ურიცხვ სამყაროებს ამოისუნთქავს და თითოეულ სამყაროში ცხოვრებაში.
უფალი კვლავ ხორციელდება, როგორც გარბჰოდაკაშაიი ვიშნუ. ასე
იქმნება თითოეული სამყარო. შემდეგ კი უფალი ვლინდება, ლექსი 9
როგორც კშიროდაკაშაიი ვიშნუ და ეს უკანასკნელი მკვიდრდება ო, დჰანანჯაია, მთელი ეს სამყაროს შესაქმნელად გაღებული
ყველაფერში - უმცირეს ატომშიაც კი. ენერგია ვერ შებოჭავს ჩემს ძალმოსილებას. თუმც განზე ვდგავარ
ყოველივე მატერიალურ საქმიანობათაგან, მაინც მარად მოქმედი
რაც შეეხებათ ცოცხალ არსებებს, უფალი ჩასახავს მათ ვარ.
მატერიალურ სამყაროში და თავიანთი წარსული საქმიანობების
მიხედვით სხვადასხვა მდგომარეობას განუმზადებს. ასე იწყება შინა-არსი: არ უნდა ვიფიქროთ, რომ უზენაესი ღმრთაებრივი
მატერიალური სამყაროს სიცოცხლე. მცდარია აზრი, თითქოს პიროვნება არ მოქმედებს. თავის სულიერ სამყაროში იგი მუდამ
ყველაფერი თანდათან ვითარდება და ახალი სახეობები გზადაგზა საქმიანობს. “ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.6) ნათქვამია: “იგი მუდამ
ჩნდება. სახეობათა მრავალფეროვნება სამყაროსთან ერთად მარადიული ნეტარებით აღსავსე სულიერი საქმიანობებით არის
იქმნება. ადამიანებს, ცხოველებს, მხეცებს, ფრინველებს - დაკავებული, მატერიალურობასთან არაფერი ესაქმება”.
ყველაფერს ერთდროულად შთაბერავს სიცოცხლეს უფალი. ის
სურვილებიც, რაც ცოცხალ არსებებს გააჩნიათ ბოლო მატერიალური საქმიანობები სრულდება მისი სხვადასხვა
განადგურებისას, კვლავ ახალ არსებობაში ვლინდება. პოტენციებით, თავად კი ნეიტრალურია ამ საქმეების მიმართ,
თუმც მატერიალურ საქმიანობათა ყოველი უმცირესი წვრილმანიც
სიტყვა ავაშამ ნათლად მიუთითებს იმაზე, რომ ცოცხალ არსებებს კი მის ხელთაა. მის ასეთ ჩაურევლობას აქ სიტყვა უდასინა-ვატ
არაფერი ესაქმებათ ამ ვითომ თანდათან განვითარებად გამოხატავს.
პროცესთან. საქმე უფრო უბრალოდ არის - განადგურებამდე
ცოცხალ არსებათა ბოლო ცხოვრების დამახასიათებელი შეიძლება მოსამართლის მაგალითი მოვიყვანოთ, რომელიც მაღალ
თვისებები, ზრახვები და ა.შ. ხელახლა იბადება. და ყველაფერი ეს სკამზე დაბრძანებულა და მრავალი განაჩენი გამოაქვს - ვიღაც
ხდება უფლის ნებითა და წარმოუდგენელი ძალმოსილებით. სახრჩობელაზე აჰყავთ, ვიღაცას აპატიმრებენ, ვიღაცას დიდძალ
შექმნის რა იგი სიცოცხლის მრავალსახეობას, ჩაუდგამს სულს სიმდიდრეს აძლევენ და ა.შ. მაგრამ თვით მოსამართლე ყველაფრის
ცოცხალ არსებებს და საშუალებას აძლევს იცხოვრონ თავიანთი მიმართ ნეიტრალურია. მას ამ მოგებასა და წაგებასთან, დასჯა-

პატიებასთან უკვე არაფერი ესაქმება. სწორედ ასევე, უფალიც საქმიანობების თანახმად ისინი სხვადასხვა ფორმითა და სახით
ყოველთვის ნეიტრალურია, თუმცა საქმიანობის ყოველ სფეროში იბადებიან.
იმყოფება. “ვედანტა-სუტრაში” (2.1.34) ნათქვამია: მას არ ეხება ამ
მატერიალური სამყაროს ორმაგობები. იგი ამ ორმაგობებზე მაღლა თუმცა ყოველი ცოცხალი არსება უზენაესი უფლის თვალის
დგას. არც ამ მატერიალური სამყაროს შექმნასა და განადგურებას მოვლების შედეგად იბადება, თავიანთი წარსული საქმიანობისა და
არის მიჯაჭვული. თავიანთი წარსული საქმიანობის თანახმად, სურვილების თანახმად, ისინი სხვადასხვა სხეულებს ღებულობენ.
ცოცხალი არსებები ახალ სიცოცხლეს იძენენ და სხვადასხვა ამრიგად, უფალი ამ მატერიალურ ქმნილებებთან უშუალოდ არ
სახეობების წარმომადგენლებად იბადებიან უფლის ნებით, ოღონდ არის დაკავშირებული. იგი უბრალოდ თავისი მზერით
შემდეგ მათ ცხოვრებაში უფალი აღარ ერევა. ანაყოფიერებს ბუნებას, რომელიც ბადებს ყველაფერს ამ სამყაროში.
ამ პროცსებში უზენაესი უფალი გარკვეულ როლს ასრულებს,
ლექსი 10 მაგრამ უშაულოდ მატერიალური სამყაროს გამოვლენასთან
ჩემი ერთ-ერთი ენერგიის განსახიერებაა ეს მატერიალური ბუნება, არაფერი ესაქმება.
რომელიც ჩემი ხელმწიფების ქვეშ მოქმედებს, ო, კუნტის შვილო,
და ყოველ ძვრადსა და უძრავს წარმოქმნის. იგი ჩემი ძალით “სმრიტიში” ასეთი მაგალითია მოყვანილი: ყვავილთან
განაგებს სამყაროს ცვლადობას - შექმნასა და განადგურებას. მიახლოებისას ადამიანი მის სურნელს ყნოსვით გრძნობს.
სურნელი ცალკეა და ყვავილი ცალკე. ასეთივე კავშირი არსებობს
შინა-არსი: აქ გარკვევითაა ნათქვამი, რომ თუმცა უზენაესი უფალი მატერიალურ სამყაროსა და უზენაეს პიროვნებას შორის.
მატერიალური სამყაროს ყოველი საქმიანობისაგან განზე დგას, მატერიალურ ბუნებას უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
მაინც ყოვლის უმაღლესი განმგებელია და უმაღლესი ნება. თავად ხელმწიფების გარეშე არაფრის გაკეთება არ შეუძლია. თავად
უჩინოქმნილია, ხოლო ამ სამყაროს მართვას მისი ნებით უზენაესი კი ჩამოშორებულია ყოველგვარ მატერიალურ
მატერიალური ბუნება ახორციელებს. კრიშნა “ბჰაგავად-გიტაში” საქმიანობას.
იმასაც ამბობს, რომ მე ვარ “მამა” სხვადასხვა ფორმასა და სახეობაში
განსახიერებული ყოველი ცოცხალი არსებისა. ბავშვი დედის ლექსი 11
წიაღში მამის თესლით ჩაისახება. ასევე უზენაესი უფალი უმეცარნი, მიხილავენ რა კაცებრივად გარდასახულს, ღიმილს ვერ
უბრალოდ თვალის მოვლებით ჩასახავს ყოველ ცოცხალ არსებას მალავენ; მათ ხომ არ იციან ჩემი, როგორც ყოველი არსებულის
მატერიალური ბუნების წიაღში და სურვილებისა და უზენაესი უფლის, ღვთაებრივი ბუნება.

შინა-არსი: ამ თავის წინა ლექსების ახსნა-განმარტებებიდან აქ მის სხეულს ეწოდება მანუშიმ, ვინაიდან მოქმედებს როგორც
ნათელია, რომ თუმცა უზენაესი პიროვნება ადამიანივითაც ადამიანი, არჯუნას მეგობარი, კურუკშეტრას ბრძოლაში ჩაბმული
გვევლინება, იგი ჩვეულებრივი ადამიანი არ არის. არც შეიძლება სტრატეგი. ხშირად უბრალო კაცივით იქცევა, მაგრამ
იყოს, რადგან მისი მიზეზით იქმნება, არსებობს და ნადგურდება სინამდვილეში მისი სხეული საჩ-ჩიდ-ანანდა-ვიგრაჰა -
მთელი კოსმიური გამოვლინება. მიუხედავად ამისა, არაერთ მარადიული ნეტარება და აბსოლუტური ცოდნაა. ეს ვედურ
უმეცარს კრიშნა მხოლოდ ძლევამოსილ ადამიანად მიაჩნია. ლიტერატურაშიც დადასტურებულია - საჩ-ჩიდ-ანანდა რუპაია
სინამდვილეში იგი თავდაპირველი ღმრთაებრივი პიროვნებაა. კრიშნაია: “მოწიწებით თაყვანს ვცემ უზენაესი ღმრთაებრივ
როგორც “ბრაჰმა-სამჰიტაშია” დადასტურებული: იშვარაჰ პარამა პიროვნებას, კრიშნას, რომელიც ცოდნის მარადიული, ნეტარი
კრიშნაჰ - იგი უზენაესი უფალია. ფორმაა” (“გოპალა-ტაპანი უპანიშადი” 1.1). იქვე მოცემულია სხვა
აღწერილობებიც - ტამ ეკამ გოვინდა: “შენ ხარ გოვინდა,
არსებობს მრავალი იშვარა, განმგებელი, რომელთაგან ერთი დიდია გრძნობებისა და ძროხების ნეტარება”; საჩ-ჩიდ-ანანდა-ვიგრაჰამ:
მეორეზე. მატერიალურ სამყაროში საქმეთა მართვა ჩვეულებრივ “და შენი ფორმა, ტრანსცენდენტური ცოდნით აღსავსე, ნეტარი და
ასეთი სამსახურებრივი კიბით ხდება: ვინმე მოხელე ან მარადიულია” (“გოპალა-ტაპანი უპანიშადი 1.35).
ხელმძღვანელი, მასზე მაღლა დაწესებულების უფროსი, მინისტრი
და ბოლოს პრეზიდენტი. ყოველი მათგანი განმკარგულებელია უფალი კრიშნას სხეულის ტრანსცენდენტური თვისებების, სრული
სხვისა. “ბრაჰმა-სამჰიტაში” ნათქვამია, რომ კრიშნა არის უმაღლესი ნეტარებისა და ცოდნის მიუხედავად, მრავალი ეგრეწოდებული
განმგებელი, ცხადია, როგორც მატერიალურ, ასევე სულიერ მეცნიერი და “ბჰაგავად-გიტას” კომენტატორი ურცხვად
სამყაროში (იშვარაჰ პარამაჰ კრიშნაჰ). ქირქილებს, როცა კრიშნას უზენაესობაზე ლაპარაკობენ. იგი
უბრალო ადამიანად მიაჩნიათ. კეთილ საქმეთა და
უფლის სხეული საჩ-ჩიდ-ანანდა, არამატერიალურია, მარადიული, განსწავლულობის გამო მეცნიერი შეიძლება არაჩვეულებრივ
ნეტარი და ცოდნით აღსავსე. მხოლოდ მას ძალუძს წინა ლექსებში ღირსებებს ფლობდეს ამ დაბადებაში, მაგრამ მისი შეხედულება
აღწერილი საოცარი ქმედებების შესრულება; შრი კრიშნაზე შეზღუდული ცოდნის ბრალია; მას ეწოდება მუდჰა -
ის, ვინც კრიშნას ჩვეულებრივ კაცად მიიჩნევს.
ჭკუანაკლულთ იგი ადამიანი ჰგონიათ და დასცინიან. გონებადაბინდულნი, ვინაიდან არ ფლობენ უზენაესი უფლისა და
მისი სხვადასხვა ენერგიების საიდუმლო მოქმედებების ცოდნას,
ვერ აცნობიერებენ, რომ კრიშნას სხეული სრული ცოდნისა და

ნეტარების განსახიერებაა, რომ მას ეკუთვნის ყოველივე არსებული გამოვლინებათაგან. ეს რწმენა ეხმარება მათ, რომ კრიშნა უზენაესი
და რომ მას განთავისუფლების მინიჭება შეუძლია ყველასთვის. ღმრთაებრივ პიროვნებად აღიარონ და ბოლომდე მიენდონ მას.
ამიტომაც რა გასაკვირია, რომ მათ ეცინებათ კრიშნას თავის ერთგულებასა და ნდობას, კრიშნას ცნობიერების აღიარებას
ტრანსცენდენტულობაზე. ისინი უფლის ერთგული სამსახურით გამოხატავენ.
მათ ისიც არ იციან, რომ ამ მატერიალურ სამყაროში უზენაესი ის, რომ უფალი ადამიანივით ეშვება დედამიწაზე, სწავლულებს
პიროვნების გამოჩენა მისი შინაგანი ენერგიის გამოვლინებას მრავალ საკამათოს უჩენს, რაც ფუჭი დროის კარგვაა. ჩახედონ
წარმოადგენს. იგი მატერიალური ენერგიის მბრძანებელია, “შრიმად-ბჰაგავატამსა” და “ბჰაგავად-გიტას”, კრიშნას სიბრძნის
როგორც რამდენიმეჯერ იქნა განმარტებული (მამა მაია შემეცნების ავტორიტეტულ ტექსტებს ჩაუღრმავდნენ და
დურატიაია). უფალი აცხადებს, რომ თუმცა მატერიალური მიხვდებიან, რომ კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა.
ენერგია ძლიერია, მაინც მას ემორჩილება და ვინც კი მიენდობა თუმცა ჩვენთა თვალთა სახილველად უბრალო ადამიანად
უფალს, თავს დააღწევს მიწიერი ენერგიის ქვეშევრდომობას. თუ ჩამოდის დედამიწაზე, ჩვეულებრივი ადამიანი არ არის. “შრიმად-
კრიშნასადმი მინდობილ სულს შეუძლია მატერიალური ენერგიის ბჰაგავატამის” პირველი სიმღერის პირველ თავში ბრძენ-
ზეგავლენისაგან თავის დაღწევა, მაშინ როგორ უნდა ჰქონდეს მოძღვარნი, რომელთაც სათავეში შაუნაკა უდგათ, კითხულბდნენ
ჩვენნაირი სხეული უზენაეს უფალს, რომელიც ქმნის, კრიშნას საქმეთა შესახებ და დაასკვნეს:
ასულდგმულებს და ანადგურებს მთელ კოსმიურ არსებობას.
კრიშნაზე ასეთ შეხედულებას სრულ სისულელეს თუ დავარქმევთ. “უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, უფალი შრი კრიშნა,
რას ვიზამთ, გონებასუსტებს ვერ წარმოუდგენიათ, რომ კრიშნა, ბალარამასთან ერთად ადამიანივით თამაშობდა და ასე
რომელიც უბრალო ადამიანივით გვევლინება, შეიძლება იყოს შენიღბულმა მრავალი ზებუნებრივი რამ მოიმოქმედა” (ბჰაგ.
ყოველი ატომისა და გგანტური კოსმოსის განმგებელი. უდიდესსა 1.1.20). მჭლე აზროვნების მქონენი პირდაღებულნი კითხულობენ:
და უმცირესს ზღვარს ვერ უდებს მათი გონება და ამდენად მათგან თუ უფალი კრიშნა, ადამიანის სახით როგორღა გვევლინება? ამ
ვერ მოიაზრება ადამიანის მსგავსი ერთდროულად უსასრულოსა კითხვის იქით ვეღარ მიდის მათი გონება. განა რომელიმე ადამიანი
და უმცირესის შემოქმედად. მხოლოდ წმინდა ერთგულებს სწამთ, შეასრულებდა იმ საქმეებს, რაც კრიშნამ მოიმოქმედა დედამიწაზე
რომ უფლის იოგამ აიშვარამ - წარმოუდგენელი ენერგია ყოფნისას?! თუნდაც დაბადების წუთებში, როდესაც კრიშნა დედასა
ერთდროულად მპყრობელია ყოვლისა - უსასრულო იქნება იგი, და მამას, დევაკისა და ვასუდევას, მოევლინა, მას ღვთიური წესის
თუ უმცირესი. თავად კრიშნა განზე დგას თავისივე შესაქმეს თანახმად ოთხი ხელი ჰქონდა, მაგრამ მშობლების ლოცვის შემდეგ

ჩვეულებრივ ბავშვად იქცა. ეს ნათქვამია “ბჰაგავატამში” (10.3.46): სხვა ცოცხალ არსებებს პატივს არ სცემს, ამაოდ ირჯება. უფლის
ბაბჰუვა პრაკრიტაჰ შიშუჰ. აქ კვლავ მითითებულია, რომ ერთგულნი სამ სახედ იყოფიან და მათგან ახალბედა უმდაბლეს
ჩვეულებრივი ადამიანის სახით უფლის მოვლინება მისი საფეხურზე დგას. იგი ტაძარში დადგმულ ღვთაების ხატს მეტ
ტრანსცენდენტური სხეულის ერთ-ერთი ნიშან-თვისებაა. ყურადღებას აქცევს, ვიდრე თუნდაც სხვა ერთგულებს. ვიშვანათჰა
“ბჰაგავად-გიტას” მეთერთმეტე თავშიც წარმოდგენილია არჯუნას ჩაკრავარტი თჰაკურა გვაფრითხილებს, რომ საჭიროა ასეთი
ლოცვა - კრიშნას ოთხხელიანი ფორმა ეხილა (ტენაივა რუპენა ცნობიერების გამოსწორება. ერთგული უნდა ხედავდეს, რომ
ჩატურ-ბჰუჯენა). უფალმა შეასრულა თხოვნა, თავისი უზენაესი კრიშნა ყველას გულში პარამატმას სახით სუფევს, რომ ოველი
სახით ეჩვენა, შემდეგ კი არჯუნას ვედრება შეისმინა და კვლავ სხეული უზენაესი უფლის სამყოფელი ანუ ტაძარია; ამდენად,
ადამიანის სახე მიიღო (მანუშამ რუპამ). უზენაესი უფლის ასეთი როგორც უფლის ტაძარს სცემს ადამიანი თაყვანს, ასევე სათანადო
მრავალსახოვნება რომელ ჩვეულებრივ ადამიანს ახასიათებს?! პატივი უნდა მიაგოს ყოველ სხეულს, რომელშიც პარამატმაა
დამკვიდრებული.
კრიშნას დამცინავთ და მაიავადი ფილოსოფიით შეპყრობილთ
იმის დასამტკიცებლად, რომ კრიშნა უბრალო ადამიანია მოჰყავთ ზოგი ტაძარში თაყვანისცემასაც დასცინის - თუ ღმერთი
შემდეგი ყველგანაა, რატომ უნდა მოვთხოვოთ კაცს ტაძრის თაყვანისცემა?
ლექსი “შრიმად-ბჰაგავატამიდან” (3.29.21): პასუხი მათ კითხვაშივეა - ღმერთი ყველგანაა - იგი ხომ ტაძარშიც
იქნება და ღვთაებაშიც. ურწმუნოთაც და მორწმუნეთაც, დაე,
“უზენაესი უფალი ყოველ ცოცხალ არსებაში იმყოფება.” ნაცვლად გაუთავებლად იკამათონ, კრიშნას ცნობიერებაში მყოფმა
იმისა, რომ ყური ვათხოვოთ ამ უაზრო ინტერპრეტაციებს, სჯობს სრულყოფილმა ერთგულებმა კი კარგად იციან, რომ კრიშნა
ეს ლექსი ისეთი ვაიშნავი აჩარიებისაგან მოვისმინოთ, როგორებიც უზენაესი პიროვნებაა და ყოვლისგამჭოლი, რაც “ბრაჰმა-
არიან ჯივა გოსვამი და ვიშვანათჰა ჩაკრავარტი თჰაკურა. სამჰიტაშია” დადასტურებული. მართალია, მისი სავანე გოლოკა
ვრინდავანია და არასოდეს ტოვებს მას, თავისი ენერგიის
ამ ლექსის ახსნა-განმარტებაში ჯივა გოსვამი ამბობს, რომ კრიშნა გამოვლინების მრავალსახეობით, მატერიალური და სულიერი
თავისი სრული გმოვლინებით პარამატმას სახით მოძრავ და უძრავ სამყაროს ყოველ ნაწილში იმყოფება.
არსებებში იმყოფება, როგორც ზესული. აქედან გამომდინარე,
ნებისმიერი ახალბედა ერთგული, რომელიც თაყვანს სცემს ლექსი 12
ტაძარში არსებულ უზენაესი უფლის ფორმას, არჩა-მურტის, და

ამგვარად, ღვთის უარმყოფელი შეხედულებებით მოტყუებულნი მცდელობას რა უწერია? მხოლოდ მათი სნეული გონების
კვლავ ახალ ცთომილებებს უღებენ კარს. ასე გონებადაბინდულთ წარმოსახვითი წარმატება, სინამდვილეში კი სულიერი ცოდნის
უცამტვერდებათ განთავისუფლების იმედები. ამაოდ ესწრაფვიან ასეთი უღვთოობა წმიდა ნაყოფს არასოდეს გამოისხამს.
კარმიულ საქმიანობითა და სიბრძნესთან ზიარების წარმატებას.
ამას გვასწავლის ეს ლექსი. ვედურ ლიტერატურაში, კერძოდ
შინა-არსი: მრავალ ერთგულს თავი მოაქვს - კრიშნას ცნობიერებას “ვედანტა-სუტრაში” და უპანიშადებში ნაჩვენებია, რომ ასეთი რამ
ვეზიარე და ერთგულ სამსახურს მივდევო. მაგრამ მას გულში თავის მოტყუებაა და მუდამ მარცხით მთავრდება.
უზენაესი პიროვნების კრიშნას აბსოლუტურ ჭეშმარიტებაში ეჭვი
ეპარება. იჭვნეულნი კი ვერასოდეს იგემებენ ერთგული ამიტომ უდიდესი შეურაცხყოფაა კრიშნას, უზენაესი ღმრთაებრივი
სამსახურის ნექტარს - პირველსამყოფელში დაბრუნებას. პიროვნების უბრალო ადამიანად მიჩნევა. ასე ცრუ მოაზროვნენი
ცდებიან იმიტომ, რომ არ შეუძლიათ კრიშნას მარადიული სახის
სწორედ ასევე, წარმატებას ვერ მიაღწევენ ისინიც, ვინც კარმიულ გაგება. “ბრიჰად-ვიშნუ-სმრიტიში” გარკვევითაა ნათქვამი:
ღვთისმოსავ საქმიანობებს ვერ ღალატობს და თან მატერიალური
ტყვეობიდან განთავისუფლებას ეტლვის. ზოგჯერ თავხედურად “ის, ვისაც კრიშნას სხეული მატერიალურად მიაჩნია, უნდა
დასცინის უზენაეს პიროვნებას, კრიშნას. ასეთები კი დემონებად ან ჩამოშორდეს შრუტისა და სმრიტის ყოველ რიტუალს და
ღვთისმგმობელებად უნდა ჩაითვალონ. საქმიანობას. და თუ ადამიანი შემთხვევით შეხვდება ასეთი
ვაიმოაზროვნეს, უმალ განგის წყალში უნდა განიბანოს, მისი
“ბჰაგავად-გიტას” მეშვიდე თავში ნათქვამია: დემონური სნეულება რომ არ გადაედოს.” უზენაესი პიროვნების მოშურნენი
არამზადები არასოდეს ენდობიან კრიშნას. ამიტომ ვითომ კრიშნას დაცინვასაც ბედავენ, რისთვისაც კვლავ და კვლავ
აბსოლუტური ჭეშმარიტების მიღწევისათვის გამიზნული მომავალში ღვთისმგმობელად და დემონად დაბადება უწერიათ;
მსჯელობებით ვაჭრობას ისინი მცდარ დასკვნამდე მიჰყავს, რომ ახლა კი ცოდნა, რასაც ჭეშმარიტება უნდა უნათებდეთ, მუდამ
უბრალო ცოცხალი არსება და კრიშნა ერთი და იგივეა. ილუზიის ბნელით ექნებათ დაბინდული და თანდათანობით
თავდაჯერებულნი თვლიან, რომ ნებისმიერი ადამიანის სხეული მარადისობის ქვესკნელში დაინთქმებიან.
ახლა უბრალოდ მატერიალური ბუნების მორჩილია; ამ
სხეულიდან თავის დაღწევისთანავე მოისპობა განსხვავება ლექსი 13
ადამიანსა და ღმერთს შორის. კრიშნად გახდომის ამ თავხედურ

ო, პრითჰას შვილო, ჩემი ღვთაებრივი კალთის ქვეშ შეფარებულან არც რომელიმე ნახევარღმერთი ან ადამიანი აინტერესებთ. ისინი
უცთომელი დიადი სულები. ისინი ერთგულად მმსახურებენ და კრიშნას ცნობიერებაში ჩაძირულან, მასზე ფიქრობენ და
მაღიარებენ, როგორც უზენაესი ღმრთაებრივ პიროვნებას, განუხრელი მსახურებით არიან მოცული.
თავდაპირველსა და უშრეტს.
ლექსი 14
შინა-არსი: ამ ლექსში ნათლად არის დახასიათებული მაჰატმა, ეს დიადი სულები, მარად ჩემი სადიდებლის მგალოებელნი, დიდი
რომლის პირველი ნიშანი ისაა, რომ იგი, მატერიალური ბუნების შეუპოვრობით იღწვიან, ქედს იხრიან ჩემს წინაშე და ერთგულებით
განმგებლობიდან თავდახსნილი, უკვე ღვთაებრივ ბუნებას არის თაყვანს მცემენ.
ნაზიარები. როგორ შეიძლება ამის მიღწევა, განმარტებულია
მეშვიდე თავში. ვინც უზენაეს პიროვნებას შრი კრიშნას მიენდობა, შინა-არსი: მაჰატმად ჩამოყალიბება შეუძლებელია მხოლოდ ამ
უმალვე განთავისუფლდება მატერიალური ბუნების სახელის დარქმევით. ეს ერთობ რთული პროცესია. მაჰატმა
ქვეშევრდომობისაგან, ანუ მას აღარ განაგებს მატერიალური ყოველთვის ადიდებს უზენაეს უფალ კრიშნას; სხვა რაიმესაკენ არ
ბუნება. ასეთია ამ პროცესის აზრობრივი ფორმულა. როგორც კი გაურბის თვალ-გული, მუდამ უზენაესის მადიდებელია და ხოტბას
ცოცხალი არსება - უფლის მოსაზღვრე პოტენცია - ამგვარად ასხამს მის წმინდა სახელს, მარადიულ ფორმას, ტრანსცენდენტურ
თავისუფლდება, მას სულიერი ბუნება უწინამძღვრებს, რასაც თვისებებსა და უჩვეულო საქმეებს. ეს განუწყვეტლივ და დიდი
დაივი პრაკრიტი ეწოდება. ამრიგად, როდესაც ცოცხალი არსება მონდომებით სრულდება, ამიტომ მაჰატმა მიჯაჭვულია უზენაესი
ამაღლდება ამ გზით - უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებისადმი ღმრთაებრივ პიროვნებაზე.
მინდობით - იგი დიადი სულის, მაჰატმას საფეხურს აღწევს.
“ბჰაგავად-გიტა” მაჰატმას არ უწოდებს მას, ვისთვისაც უფლის
მაჰატმას ყურადღება განუწყვეტლივ კრიშნას დატრიალებს, უპიროვნო ნიშან-თვისება ბრაჰმაჯიოტია მთავარი. შემდეგი
ვინაიდან ეჭვშეუვალად იცის, რომ იგი თავდაპირველი უზენაესი ლექსი მას სხვაგვარად ახასიათებს. როგორც “შრიმად-
პიროვნებაა, ყოველ მიზეზთა მიზეზი. ასეთ მაჰატმად ანუ დიად ბჰაგავატამშია” აღწერილი, მაჰატმა ერთგულ სამსახურში მუდამ
სულად პიროვნება სხვა მაჰატმებთან, წმინდა ერთგულბთან, ათასგვარი საქმიანობით არის დაკავებული, ისმენს უფლის
ურთიერთობაში ყალიბდება. წმინდა ერთგულები მოჯადოებულნი სადიდებელს, უგალობს ვიშნუს და არა რომელიმე ნახევარღმერთს
ეთაყვანებიან კრიშნას ორხელიან ფორმას და არ იზიდავთ ან ადამიანს. ამ ერთგულებას ჰქვია შრავანამ, კირტანამ ვიშნოჰ და
ოთხხელიანი მაჰა-ვიშნუს სახე. არც კრიშნას სხვა ნიშან-თვისებები, სმარანამ - უფლის მოგონება. ასეთ მაჰატმას მტკიცედ აქვს

გადაწყვეტილი, უზენაეს უფალთან ხუთი სახის ლექსი 15

ტრანსცენდენტური ურთიერთობიდან რომელიმეს დამყარება. სხვები, მსხვერპლშეწირვას სიბრძნით რომ ასრულებენ, თაყვანს
ასეთი წარმატების მისაღწევად იგი ჭკუას, სხეულსა და ენას მცემენ მე - უზენაეს უფალს, როგორც განუმეორებელს,
უზენაესი უფლის, შრი კრიშნას, სამსახურში იყენებს. ამას სრული მრავალწილადსა და ერთს მრავალ კოსმიურ ფორმათა შორის.
კრიშნას ცნობიერება ეწოდება.
შინა-არსი: ამ ლექსში შეჯამებულია წინა ლექსები. უფალი
ერთგულ სამსახურში დაწესებულია გარკვეული საქმიანობები: მიმართავს არჯუნას, რომ წმინდა კრიშნას ცნობიერებაში მყოფ
ასეთია დადგენილ დღეებში მარხვა, სახელდობრ, მთვარის პიროვნებებს, რომელთაც მის გარდა არაფერი ახსოვთ, მაჰატმები
მეთერთმეტე დღეს ეკადაშის დროს და უფლის მოვლენის დღეს. ეს ჰქვიათ. მაგრამ არიან ისეთებიც, რომლებსაც მაჰატმას
წესები და რეგულაციები დიადმა აჩარიებმა შეიმუშავეს, რომელთა საფეხურამდე ჯერ არ მიუღწევიათ, მაგრამ სხვადასხვა სახით
ჭეშმარიტი ინტერესი იყო ის, რომ ტრანსცენდენტურ სამყაროში თაყვანს სცემენ კრიშნას. ზოგიერთ მათგანზე უკვე იყო საუბარი.
უზენაესი ღმრთაებრივ პიროვნებასთან ახლო ურთიერთობა ესენი არიან ტანჯულნი, ქონების მაძიებელნი, ცნობისმოყვარენი
ჰქონოდათ. მაჰატმები, დიადი სულები, მკაცრად იცავენ ყოველ ამ და ისინი, ვინც ცოდნას იღრმავებენ. მაგრამ არსებობს მათზე
წესს და რეგულაციას, ამიტომ აუცილებლად აღწევენ სასურველ დაბალი ხალხიც, რომლებიც სამ ნაწილად იყოფიან: 1. ის, ვინც
შედეგს. თაყვანს სცემს საკუთარ თავს, როგორც უზენაეს უფალთან
გათანაბრებულს, 2. ის, ვინც უზენაესი უფლის რაღაც ფორმას
როგორც ამ თავის მეორე ლექსშია აღწერილი, ეს ერთგული იგონებს და მას სცემს თაყვანს, და 3. ის, ვინც უზენაესი
სამსახური ერთობ იოლია და ბედნიერების მომტანიც. არაა საჭირო ღმრთაებრივი პიროვნების კოსმიურ ფორმას, ვიშვარუპას აღიარებს
მკაცრი ეპითიმიებისა და ასკეზების შესრულება. ადამიანს და ეთაყვანება.
შეუძლია ერთგულ სამსახურში გამოცდილი მოძღვრის
წინამძღოლობით გაატაროს ცხოვრება, როგორც მეოჯახემ, სანიასიმ ამ სამიდან სჭარბობენ უმდაბლესნი, ანუ ისინი, ვინც მონისტებად
ან ბრაჰმაჩარიმ; უზენაესი პიროვნების ერთგული სამსახური ითვლებიან და თაყვანს სცემენ საკუთარ თავს, როგორც უზენაესი
ნებისმიერ მდგომარეობაში და სამყაროს ნებისმიერ ადგილას უფლის თანაბარს. ესაც ღმერთის თაყვანისცემის ერთ-ერთი სახეა,
შეიძლება. ასე ხდება ადამიანის გარდაქმნა ჭეშმარიტ მაჰატმად, ანუ ვინაიდან მათი აზრით, თვითონ მატერიალური სხეულები კი არა,
დიად სულად. ტრანსცენდენტური სულები არიან. როგორც წესი, უზენაეს უფალს
ასე ეთაყვანებიან იმპერსონალისტები, მეორე ჯგუფში შედიან

ნახევარღმერთთა თაყვანისმცემლები, ვისაც ნებისმიერი ფორმა ვედებით დადგენილი ყოველი მსხვერპლშეწირვა აქვთ
უზენაესი უფლის ფორმად მიაჩნიათ. მესამე ჯგუფში შესრულებული.
ერთიანდებიან პირები, რომელთაც ამ მატერიალური სამყაროს
გამოვლინების მიღმა ვერაფერი წარმოუდგენიათ. ისინი თვლიან, ლექსი 17
რომ სამყაროა უმაღლესი ორგანიზმი, ანუ არსება, და თაყვანს მე ვარ ამ სამყაროს მამა, დედა, დასაბამი და საყრდენი. ვარ ყოველი
სცემენ მას. ეს სამყაროც ხომ უფლის ფორმას წარმოადგენს. ცოდნის სათავე, განმსპეტაკებელი და მარცვალი ომ. ვარ აგრეთვე
რიგ, სამა და იაჯურ ვედები.
ლექსი 16
მაგრამ სწორედ მე თავად ვარ რიტუალთა წესრიგი, შინა-არსი: ყოველი კოსმიური გამოვლინება, ძვრადიცაა და
მსხვერპლშეწირვა და წინაპართათვის შესაწირი მსხვერპლიც; მე უძრავიც, კრიშნას ენერგიის სხვადასხვა მოქმედების შედეგად
ვარ სენთა კურნება, ღვთიური საგალობელი. ვარ ცეცხლში ჩნდება. მატერიალურ ყოფიერებაში ათასგვარი ურთიერთობა
შესაწირი მდნარი კარაქი. მყარდება სხვადასხვა ცოცხალ არსებათა შორის, რომლებიც
კრიშნას მოსაზღვრე ენერგია არიან მხოლოდ; პრაკრიტის
შინა-არსი: ვედური მსხვერპლშეწირვა, რომელიც ცნობილია ქმნილების გამო გვექმნება შთაბეჭდილება, რომ ზოგიერთი
ჯიოტიშტომას სახელით, ასევე კრიშნაა. კრიშნაა სმრიტიში მათგანი არის ჩვენი მამა, დედა, ბაბუა და ა.შ. მაგრამ
მოხსენიებული მაჰა-იაჯნაც. პიტრილოკასადმი გაღებული სინამდვილეში ისინი კრიშნას განუყოფელი ნაწილაკები არიან.
მისაზღავი, ანუ პიტრილოკას სიამოვნებისათვის მსხვერპლად ამრიგად, ამ ცოცხალ არსებებში, რომლებიც გვეჩვენებიან მამებად,
განწმენდილი კარაქის შეწირვა, რომელიც წამლად არის მიჩნეული, დედებად და ა.შ. კვლავ და კვლავ კრიშნა იგულისხმება.
ასევე კრიშნაა. ამასთან დაკავშირებული საგალობელი მანტრებიც
კრიშნაა. მსხვერპლშეწირვებში გამოყენებული ათასგვარი ამ ლექსში სიტყვა “დჰატა” ნიშნავს “შემოქმედს” - კრიშნას.
შესაწირი, რომელიც ძირითადად რძის პროდუქტებისაგან ნებისმიერი ცოცხალი არსება, როგორც კრიშნას განუყოფელი
მზადდება, აგრეთვე კრიშნაა. კრიშნაა ცეცხლიც - ერთ-ერთი ხურ ნაწილაკი, თავად კრიშნას წარმოადგენს. ამიტომ მთელი ვედების
მატერიალურ ელემენტთაგანი. ამიტომ სხვა სიტყვებით რომ მიზანი მხოლოდ კრიშნაა. ყველაფერი, რისი შესწავლაც ვედებიდან
ვთქვათ, ვედურ წერილთა ნაწილ კარმა-კანდაში მითითებული შეიძლება, მხოლოდ დაგვეხმარება კრიშნას შემეცნებაში. ჩვენი
მთელი მსხვერპლშეწირვები კრიშნას წარმოადგენს, ანუ უნდა საკუთარი კონსტიტუციური მდგომარეობის დადგინებაც კრიშნას
გვესმოდეს, რომ მათ, ვინც კრიშნას ერთგულად ემსახურებიან, წყალობაა. სწორედ ასევე, ცოცხალი არსება, რომელსაც მთელი

ვედური პრინციპების გაგება სწყურია, აგრეთვე კრიშნას პირმშონი არიან, ისინიც კრიშნად მოიაზრებიან, მაგრამ ამის რწმენა
განუყოფელ ნაწილაკს წარმოადგენს, ამიტომ ისიც კრიშნაა. მხოლოდ ნაბიჯია კრიშნას ჭეშმარიტი შეცნობის გზაზე.
კრიშნასთან მიახლოება ზოგჯერ არაპირდაპირ ხდება - უფლის
ყოველ ვედურ მანტრაში ვხვდებით სიტყვა ომს, რომელსაც პრანავა მრავალ ენერგიასთან კავშირით. საჭიროა პირდაპირ მივმართოთ
ეწოდება. იგი ტრანსცენდენტური ბგერითი ხმიანობაა და ასევე კრიშნას, რადგან ამით დროსა და ენერგიას მოვიგებთ. მაგალითად,
კრიშნაა. ვინაიდან ოთხი ვედის - სამა, იაჯურ, რიგ და ათჰარავ თუკი შეიძლება ბოლო სართულზე ლიფტით იოლად ასვლა,
ვედის ყოველ ჰიმნში პრანავა ანუ ომკარა ხმინობს, უნდა რატომ უნდა ავიდეთ კიბით, საფეხურ-საფეხურ?!
გვესმოდეს, რომ ყოველი ვედა თავად კრიშნაა.
ყველაფერი კრიშნას ენერგიაზე ძევს. უფლის თავშესაფარი მოიცავს
ლექსი 18 სამყაროს, რომლის უმაღლესი მბრძანებელი, ყოვლისმპყრობელი
მე ვარ მიზანი, მასულდგმულებელი, მბრძანებელი, მოწმე, და ყოვლის მომაქცეველი თავის ენერგიაში - კრიშნაა. იგი ყველას
სამყოფელი, განსასვენებელი და უახლოესი მეგობარი. ვარ შექმნა გულშია და უმაღლესი თანამყოფი მოწმეა პიროვნების
და განადგურება, დასაბამი ყოვლისა და ყოველთა, საბოლოო სიცოცხლისა. ქვეყნები და პლანეტები ვით ის სახლებიც, სადაც
თავშესაფარი და მარადიული თესლი. ჩვენ ვცხოვრობთ, აგრეთვე კრიშნაა.
შინა-არსი: გატი ნიშნავს დანიშნულების იმ ადგილს, სადაც წასვლა კრიშნა საბოლოო მიზანია იმისა, ვინც თავშესაფარსა და მფარველს
გვსურს. საბოლოო მიზანი კრიშნაა, თუმცა ხალხმა ეს არ იცის. ეძიებს. განსაცდელის ჟამს ცოცხალმა არსებამ კრიშნას უნდა
კრიშნას უმეცარი მოტყუებულია და მისი ეგრეთწოდებული შეაფაროს თავი, უნდა სწამდეს, რომ ჩვენი მფარველი კრიშნა
წინსვლა ან ნაწილობრივია, ან მოჩვენებითი. მრავალი ადამიანი უმაღლესი ცოცხალი არსებაა. და ვინაიდან იგი ჩვენი მოდგმის
თაყვანსაცემად სხვადასხვა ნახევარღმერთს ირჩევს და შესაბამისი დასაბამი ანუ უმაღლესი მამაა, ვერავინ იქნება მასზე უკეთესი
მკაცრი წესების გავლით აღწევს სხვადასხვა პლანეტებს, მეგობარი ან კეთილმოსურნე. კრიშნა შექმნისა და აღორძინების
როგორიცაა ჩანდრალოკა, სურიალოკა, ინდრალოკა, მაჰარლოკა და პირველწყაროა. განადგურების შემდეგ კი საბოლოო
ა.შ. განსასვენებლის მწყალობელი. ამიტომ კრიშნა ყოველ მიზეზთა
მარადიულ მიზეზს წარმოადგენს.
ყოველი ეს ლოკა, ანუ პლანეტა, როგორც კრიშნას ქმნილება არის
და არც არის კრიშნაა; რაკი ასეთი პლანეტები კრიშნას ენერგიის

ლექსი 19 ზეციურ პლანეტაზე მკვიდრდებიან, სადაც ტკბებიან ღვთაებრივი

ო, არჯუნა, მე გათბობთ, მე ვაკავებ და გიგზავნით წვიმას. ვარ განცხრომით.
უკვდავება და სიკვდილი. სულიცა და მატერიაც ჩემშია.
შინა-არსი: სიტყვა ტრაი-ვიდიაჰ ეხება სამ ვედას: სამა, იაჯურ და
შინა-არსი: თავისი სხვადასხვა ენერგიით კრიშნა სითბოსა და რიგ ვედას. ბრაჰმანს, რომელსაც შესწავლილი აქვს ეს სამი ვედა,
სინათლეს წარმოუგზავნის სამყაროს. როცა საჭიროა, წვიმას ცაში ტრი-ვედი ჰქვია. ვისაც ამ სამი ვედისაგან ცოდნა შეუთვისებია,
აკავებს, ხან კი დედამიწას კოკისპირულ წვიმას დაუშენს. ენერგია, საზოგადოებაში დიდად აფასებენ.
რომელიც გვასულდგმულებს და სიცოცხლის ხანგრძლივობას
განაგებს, კრიშნაა. სიცოცხლის ბოლოს სიკვდილის სახითაც კრიშნა სამწუხაროდ, ვედების მრავალ სწავლულ მკვლევარს მათი
გვევლინება. თუკი უფლის ამ სხვადასხვა ენერგიას შესწავლის საბოლოო მიზანი არ ესმის. კრიშნა თავად აცხადებს,
გავაანალიზებთ, დავრწმუნდებით, რომ კრიშნაში მატერია და რომ იგია საბოლოო მიზანი ტრი-ვედებისათვის. ნამდვილი ტრი-
სული თანაბრად არსებობს, ანუ თავად იგია მატერიაცა და სულიც. ვედები თავს აფარებენ კრიშნას ლოტოსისადარ ტერფებს და
ამიტომ კრიშნას ცნობიერების მაღალ საფეხურზე ერთგული მათ წმინდა ერთგულად ემსახურებიან, რათა სიამოვნება მოჰგვარონ
ერთმანეთისაგან აღარ განასხვავებს. ყველგან და ყოველთვის უფალს.
მხოლოდ კრიშნას ხედავს.
ერთგული სამსახური იწყება იმით, რომ ადამიანი გალობს ჰარე
ვინაიდან კრიშნა მატერიაცაა და სულიც, მთელი მატერიალური კრიშნა მანტრას და ცდილობს მის ჭეშმარიტ შეცნობას.
გამოვლინების - კოსმიური სამყაროს გიგანტური ფორმაც კრიშნაა. სამწუხაროდ, მათ, ვინც მხოლოდ თვალისასახვევად სწავლობენ
მისი გართობებიც ვრინდავანში, სადაც იგი, ორხელიან ვედებს, უფრო აინტერესებთ ისეთ ნახევარღმერთთა
შიამასუნდარა, ფლეიტაზე უკრავს, უზენაესი ღმრთაებრივი მსხვერპლშეწირვები, როგორებიც არიან ინდრა და ჩანდრა.
პიროვნების გართობებია. სხვადასხვა ნახევარღმერთთა თაყვანისმცემლები უდაოდ
იწმინდებიან ბუნების დაბალ თვისებათა უწმინდურობისაგან და
ლექსი 20 აღწევენ მაღალ ზეციურ პლანეტებს: მაჰარლოკას, ჯანალოკას,
ისინი - ვედების სიბრძნის შემცნობელნი და სომას წვენით ტაპოლოკას და სხვ., სადაც შესაძლებელია საკუთარი გრძნობების
წყურვილდამცხრალნი, ელტვიან რა ზეციურ პლანეტებს, მე დაკმაყოფილება განუზომლად მეტად, ვიდრე დედამიწაზე.
მეთაყვანებიან. ცოდვათაგან განწმენდინი ინდრას ღვთაებრივ

ლექსი 21 არასოდეს დავუბრუნდეთ ამ გაჭირვებით აღსავსე მატერიალურ

მაგრამ როდესაც ისინი - უზარმაზარი ზეციური სიამოვნებით ყოფიერებას.
აგრერიგად დამტკბარნი, თავიანთი ღვთაებრივი საქმიანობების
შედეგებს ამოწურავენ, კვლავ ამ მოკვდავ პლანეტებს ლექსი 22
უბრუნდებიან. ამდენად ისინი, ვინც გრძნობათა სიამოვნებაზე ვერ მაგრამ მათ, ვინც გამორჩეული ერთგულებით მეთაყვანებიან, ჩემს
ამბობენ უარს, თუმცა იცავენ სამი ვედის პრინციპებს, მხოლოდ ტრანსცენდენტურ ფორმაზე ფიქრობენ - მე ვაძლევ იმას, რაც
განმეორებადი დაბადებისა და სიკვდილის ციკლში გამუდმებულ აკლიათ და ვუნარჩუნებ, რაც აქვთ.
ტრიალს აღწევენ.
შინა-არსი: ვინც წამითაც ვერ ცოცხლობენ კრიშნას ცნობიერების
შინა-არსი: ის, ვინც მაღალ პლანეტარულ სისტემებზე ადის, უფრო გარეშე, არ შეუძლიათ დღედაღამ კრიშნაზე არ იფიქრონ.
ხანგრძლივი სიცოცხლითა და გრძნობათა დაკმაყოფილების ერთგულად ემსახურებიან მას მოსმენით, გალობით, ხსოვნით,
უკეთესი შესაძლებლობებით ტკბება. მიუხედავად ამისა, იქ ლოცვათა აღვლენით, თაყვანისცემით, მეგობრობით და სრული
სამუდამოდ დარჩენა არ უწერია. ღვთაებრივ საქმიანობათა მადლის მინდობით. ყოველი ასეთი საქმიანობა სასიკეთო და სულიერი
დასრულების შემდეგ იგი კვლავ ამ დედამიწაზე ეშვება. ვინც ძლევამოსილებით აღსავსეა, რაც საკუთარი თავის შეცნობით
ცოდნის სრულქმნას ვერ აღწევს, რომელზედაც “ვედანტა- ერთგულს იმდენად სრულყოფილს ხდის, რომ მისი ერთადერთი
სუტრაშია” მითითებული (ჯანმადი ასია იატაჰ...), ანუ ვერ ხვდება სურვილი უზენაესი ღმრთაებრივ პიროვნებასთან ურთიერთობის
კრიშნას, ყოველ მიზეზთა მიზეზს, ვერ მიდის სიცოცხლის მიღწევა ხდება და უდაოდ დაუბრკოლებლად მიდის უფალთან.
საბოლოო მიზნამდე, მოუწევს სიცოცხლის ერთი და იმავე გზის ამას იოგა ეწოდება.
მრავალჯერ გავლა: ადის მაღალ პლანეტებზე და კვლავ დაბლა
ეშვება, თითქოს ეშმაკის ბორბალი ატრიალებდეს აღმა-დაღმა. ეს უფლის წყალობით ასეთი ერთგული არასოდეს უბრუნდება
იმას ნიშნავს, რომ სულიერ სამყარომდე ამაღლების ნაცვლად, მატერიალურ ყოფიერებას. კშემა ღვთის მწყალობელ მფარველობას
საიდანაც კვლავ დაცემა გამორიცხულია, ცოცხალი არსება დაბალ ეება. უფალი ეხმარება თავის ერთგულს იოგას საშუალებით
პლანეტარულ სამყაროში დაბადება-სიკვდილის ციკლში ბრუნავს. კრიშნას ცნობიერებასთან მისვლაში და როდესაც ეს წმინდა მიზანი
უნდა ვეცადოთ სულიერ სამყარომდე ამაღლება, რათა ნეტარებითა აღსრულდება, უფალი იცავს მას გაჭირვებით აღსავსე ცხოვრებაში
და ცოდნით აღსავსე მარადიული სიცოცხლით დავტკბეთ და დედამიწაზე დაბრუნებისაგან.

ო, კუნტის შვილო, სხვა ღმერთების ერთგულნი მათ წინაშევე მე ყოველი მსხვერპლშეწირვის ერთადერთი მეუფე ვარ, რომელიც
იდრეკენ მუხლს, თუმცა სინამდვილეში მხოლოდ მე მცემენ ნებით იღებს ამ შეწირვას. ამას ვერ აცნობიერებენ ისინი, ვინც ჩემს
თაყვანს, მაგრამ ამას არასწორად ასრულებენ. ჭეშმარიტ ტრანსცენდენტურ ბუნებას არ აღიარებენ, ამიტომაც
დედამიწას უბრუნდებიან უმეცარნი.
შინა-არსი: “ხალხი, რომელიც თაყვანს სცემს ნახევარღმერთებს,
გონიერებით ვერ დაიკვეხნის, თუმცა ასეთი თაყვანისცემა შინა-არსი: აქ გარკვევითაა ნათქვამი, რომ ვედურ ლიტერატურაში
არაპირდაპირ ჩემსკენ არის მომართული” - ამბობს კრიშნა. მითითებულია ათასგვარი იაჯნა. ყოველი მათგანის ჭეშმარიტი
მაგალითად, როდესაც ადამიანი ფესვების ნაცვლად ხის ფოთლებსა დანიშნულებაა, უზენაეს უფალს კმაყოფილება მოჰგვაროს. იაჯნა
და ტოტებს ასხამს წყალს, აშკარაა, ამას საკმარისი ცოდნის ან ნიშნავს ვიშნუს. “ბჰაგავად-გიტას” მეორე თავში გარკვევით არის
მომწესრიგებელი პრინციპების დაცვის გარეშე აკეთებს. სწორედ ნათქვამი, რომ ადამიანმა უნდა იღვაწოს იაჯნას ანუ ვიშნუს
ასევე, სხეულის სხვადასხვა ნაწილს ვკვებავთ, როცა საჭმელს საამებლად.
ვაწვდით კუჭს.
ვარნაშრამა-დჰარმას სახელით ცნობილი ადამიანთა სრულყოფილი
ნახევარღმერთები უზენაესი უფლის (უხეში შედარებით) ცივილიზაციის განსაკუთრებული დანიშნულება ვიშნუს
მთავრობის მოხელეები და ხელმძღვანელები არიან. ადამიანი სიამოვნებაა. ამიტომ ამ ლექსში კრიშნა ამბობს:
ხელისუფლების და არა რომელიმე მოხელის ან ხელმძღვანელის
მიერ დაწესებულ კანონს იცავს. სწორედ ასევე, ყველამ პირადად “მე ვარ ყოველი მსხვერპლშეწირვის განცხრომით მიმღები, როგორც
მხოლოდ უზენაეს უფალს უნდა სცეს თაყვანი და არა უმაღლესი ბატონი”.
ნახევარღმერთების წინაშე მუხლი მოიდრიკოს. მოხელეები
მუშაობენ, როგორც მთავრობის წარმომადგენლები, ეს მათი გონებანაკლულთ არ ესმით ეს და ნახევარღმერთებს რაღაც
მოვალეობაა და მათთვის ქრთამის მიცემა აკრძალულია. ეს აზრი წარმავალი სარგებლობისათვის სცემენ თაყვანს. ამიტომაც
გამოხატულია სიტყვით ავიდჰი-პურვაკამ. მატერიალურ ყოფიერებაში ეცემიან და სიცოცხლის სანუკვარ
მიზანს ვერ აღწევენ. თუ ვინმეს რაიმე მატერიალური განზრახვა
სხვაგვარად რომ ვთქვათ, კრიშნას არ მოსწონს ნახევარღმერთთა აქვს, სჯობს უზენაეს უფალს შეევედროს (თუმცა ეს წმინდა
უსარგებლო და დაუმსახურებელი თაყვანისცემა. ერთგულება არ არის) მის განხორციელებაში დახმარებას, ვიდრე

ნახევარღმერთებს ჩაუვარდეს ფეხებში. მხოლოდ ასე მიაღწევს იგი წმინდა ერთგული, რომელიც მხოლოდ უზენაეს პიროვნებას
სასურველ შედეგს. ეთაყვანება, უეჭველად აღწევს ვაიკუნთჰასა და კრიშნალოკას
პლანეტებს.
ლექსი 25
ნახევარღმერთების თაყვანისმცემლები ნახევარღმერთთა ამ მნიშვნელოვანი ლექსიდან ადვილი მისახვედრია, რომ თუ
სამყოფელს მიაშურებენ; წინაპართა პატივისმგებელნი უბრალოდ ნახევარღმერთთა თაყვანისცემით აღწევენ ზეციურ
წინაპრებთან მიდიან; სულებისა და მოჩვენებების მოთაყვანენი პლანეტებს, პიტათა თაყვანისცემით - პიტას პლანეტებს, შავი
სულთა წიაღში მკვიდრდებიან, ხოლო ჩემდა მსხვერპლის მაგიით - მოჩვენებათა პლანეტებს, რატომ არ შეუძლია წმინდა
შემწირველნი ჩემს წინაშე მიწას თავით ეხებიან და სამარადისო ერთგულს, კრიშნას ან ვიშნუს პლანეტას მიაღწიოს. სამწუხაროდ,
სასუფეველს ჩემთან ჰპოვებენ. ბევრს წარმოდგენა არ აქვს იმ ამაღლებულ პლანეტებზე, სადაც
კრიშნა და ვიშნუ ცხოვრობენ, ამიტომაც უმეცრების გამო ისინი
შინა-არსი: თუ ვინმეს სურს მთვარეზე, მზეზე ან ნებისმიერ სხვა ზეციური პლანეტებიდან კვლავ მიწიერების მორევში ცვივიან.
პლანეტაზე დამკვიდრება, დარშა-პაურნამასიდ წოდებული იმპერსონალისტებიც კი ეცემიან ბრაჰმაჯიოტიდან. ამიტომ
ვედური დანაწესები უნდა შეასრულოს. ყოველივე ეს ნათლად კრიშნას ცნობიერების მოძრაობა ადამიანთა საზოგადოებაში
არის აღწერილი ვედების კარმიულ საქმიანობათა ამსახველ ავრცელებს ამაღლებულ ცოდნას და მოუწოდებს უბრალოდ ჰარე
ნაწილში, სადაც სხვადასხვა ზეციური პლანეტების განმგებელი კრიშნა მანტრას გალობით ამ სიცოცხლეშივე სრულქმნას მიაღწიონ
ნახევარღმერთების განსაკუთრებული თაყვანისცემის წესებია და შინ, ღმრთაებასთან დაბრუნდნენ.
აღწერილი.
ლექსი 26
სწორედ ასევე, განსაკუთრებული იაჯნების შესრულებით თუ ადამიანი სიყვარულითა და ერთგულებით შემომთავაზებს
შეიძლება პიტას პლანეტამდე მიღწევა. ამავე გზით მოჩვენებათა და საზორველად ფოთოლს, ყვავილს, ნაყოფსა თუ წყალს, მე
სულთა პლანეტებზე გამგზავრებაც შეიძლბა და იაკშა, რაკშა ან მადლიერებით მივიღებ ამ შემოწირულს.
პიშაჩად გახდომა. პიშაჩათა თაყვანისცემას ეწოდება “შავი
ხელოვნება” ანუ “შავი მაგია”. არა ერთი ადამიანი მისდევს ამ შინა-არსი: გონიერი ადამიანი აუცილებლად კრიშნას ცნობიერებას
თვალთმაქცობას: მათ ეს სულიერ საქმიანობად მიაჩნიათ, მაგრამ უნდა ეზიაროს და ტრანსცენდენტური სამსახური მიუზღვას
იგი მხოლოდ მიწიერების შავბნელი მსახურებაა. უფალს, რათა მარადიული ბედნიერების მოსაპოვებლად

მარადიულ, ნეტარ სავანეს მიაღწიოს. ასეთი ბედნიერების მაშასადამე უფალმა კრიშნამ დაადასტარ, რომ იგია ერთადერთი
მოპოვება მეტად ადვილია და ეს შეიძლება სცადოს ყველაზე მიმღები ნეტარებისა, თავდაპირველი უფალი და ყოველ
უჩინომ და უპოვარმაც კი. მას ერთადერთი ღირსება უნდა ჰქონდეს მსხვერპლშეწირვათა ჭეშმარიტი მიზანი. აქ იგი გვიმხელს, თუ რა
- უფლის წმინდა ერთგული უნდა იყოს. თავისი მდგომარეობისა სურს შევთავაზოთ მას. თუკი ცოცხალ არსებას უზენაესის
და ქონების მიუხედავად მხოლოდ წრფელი სიყვარულით ერთგული მსახურება უნდა, რათა განიწმინდოს და სიცოცხლის
შესთავაზოს უზენაეს უფალს ფოთოლი, წყალი ან ხილი. უფალიც მიზანს, ღმერთის ტრანსცენდენტურ სასიყვარულო სამსახურს
კმაყოფილებით მიიღებს მის ნობათს. ვინაიდან ეს პროცესი ასე მიაღწიოს, უნდა იცოდეს, რა სურს მისგან უფალს.
იოლი და საყოველთაოა, ვინ სულელი არ მოინდომებს გახდეს
კრიშნას ცნობიერი და მარადისობით, ცოდნითა და ნეტარებით კრიშნას მოყვარული გაიღებს ყველაფერს, რაც კრიშნას უნდა და არ
აღსავსე უმაღლეს სრულყოფილებას მიაღწიოს?! კრიშნას მხოლოდ აკადრებს იმას, რაც მას არ სურს ან არ მოუთხოვია. ამიტომ არ
სასიყვარულო სამსახური უნდა და სხვა არაფერი, ერთგულისაგან შეიძლება კრიშნასთვის ხორცის, თევზის და კვერცხის შეთავაზება.
პატარა ყვავილიც კი კმარა, არაერთგულისაგან ძვირფასი ძღვენიც იგი გარკვევით ამბობს: “მე მივიღებ ამ ძღვენს”, თან ითხოვს
კი არ ეამება. ფოთოლს, ხილს, ყვავილებს და წყალს. ბოსტნეული, მარცვეული,
ხილი, რძე და წყალი ადამიანის შესაფერისი საკვებია და თავად
არავისგან არაფერი სჭირდება ყოვლით აღსავსე უფალს, თუმცა უფალმა კრიშნამ დაგვიწესა იგი. მისთვის სხვა რამის შეთავაზება
სიყვარულის სანაცვდოდ თავისი ერთგულისაგან ძღვენს მაინც არ შეიძლება, ეს ერთგული სამსახური აღარ იქნება.
ღებულობს. კრიშნას ცნობიერების განვითარება სიცოცხლეში
უმაღლესი სრულქმნაა. ამ ლექსში ორჯერ არის ნახსენები ბჰაკტი, მესამე თავის მეცამეტე ლექსში შრი კრიშნა განმარტავს, რომ
რათა უფრო ხაზგასმით იქნას ნათქვამი, რომ ბჰაკტი, ანუ მხოლოდ მსხვერპლშეწირვის ნარჩენებია წმინდა და მხოლოდ
ერთგული სამსახური, კრიშნას მიღწევის ერთადერთი საშუალებაა. მათი ჭამა შეუძლია მას, ვინც ცხოვრებაში წინსვლასა და
ამას გარდა, ვერც ბრაჰმანად, სწავლულ მეცნიერად, შეძლებულ მატერიალური ტყვეობის მარწუხებიდან განთავისუფლებას
ადამიანად, თუ დიდ ფილოსოფოსად სახელდებული პიროვნება აპირებს. იმავე ლექსში უფალი ამბობს, რომ ისინი ვინც
ვერ აიძულებს კრიშნას ძღვენის მიღებას, ბჰაკტის ძირითადი უფლისთვის შეთავაზებული საჭმელით არ იკვებებიან, მხოლოდ
პრინციპის გარეშე. ბჰაკტი მუდამ განუპირობებელია და ცოდვით იოკებენ შიმშილს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ყოველი
მარადიული. ეს უშუალოო ქმედებაა აბსოლუტური მთელის ცოდვილი ლუკმით სულ უფრო ღრმად ეხვევიან მატერიალური
სამსახურში. ბუნების ხლართებში.

თუ ადამიანი მოამზადებს გემრიელ უბრალო ვეგეტარიანულ აბსოლუტურად იმასვე განაცდევინებს უფალს, რასაც ნამდვილი
კერძებს, შესთავაზებს უფალი კრიშნასვ სურათსა თუ მურტის, ჭამა. იგი გრძობს საჭმლის გემოს, სურნელს. ხაზი უნდა გავუსვათ
დაუჩოქებს და შეევედრება მოკრძალებული ძღვენის მიღებას, ამით შემდეგს: ვინაიდან აბსოლუტია, მის მიერ მოსმენა არაფრით
მტკიცედ წაიწევს წინ ცხოვრებაში. განიწმედს სხეულს და ძალას განსხვავდება იმისგან, რომ ჭამდეს და გემოს უსინჯავდეს
შეჰმატებს ტვინის ნაზ ქსოვილებს, რაც აზროვნებას განუსპეტაკებს. მირთმეულს. მხოლოდ ერთგულს, რომელიც დაუმახინჯებლად
უპირველეს ყოვლისა, უფალს სიყვარული უნდა შევთავაზოთ. აღიარებს კრიშნას, ისეთს, როგორც უფალი აღწერს საკუთარ თავს,
ყოვლისმპყრობელი მადლიერებით ღებულობს შემოთავაზებულ ესმის, რომ უზენაესი აბსოლუტური ჭეშმარიტება მიირთმევს
ძღვენს იმისაგან, ვისაც ასეთი გზით მისი სიამოვნება სურს. საჭმელს და ტკბება ამით.
საჭმლის მომზადების, მსახურებისა და შეთავაზებისას ყველაზე
მნიშვნელოვანი კრიშნას მიმართ სიყვარულით მოქმედებაა. ლექსი 27
რასაც უნდა აკეთებდე, რასაც უნდა მიირთმევდე, რასაც მოიპოვებ
ფილოსოფოსთა ნაწილს, რომელთაც სურთ დაამტკიცონ, რომ ან გასცემ, რა მსხვერპლშეწირვებსაც ასრულებ - ო, კუნტის შვილო,
უზენაეს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას გრძნობები არ აქვს, ვერ მე მომართვი ძღვნად.
ხვდებიან “ბჰაგავად-გიტას” ამ ლექსს. მათთვის ეს მხატვრული
გამომსახველობითი ხერხია, სინამდვილეში კი უზენაესი შინა-არსი: ყოველი ადამიანი მოვალეა, ისე მოაწყოს საკუთარი
ღმრთაებას კრიშნას გრძნობები აქვს, ოღონდ მისი გრძნობები სიცოცხლე, რომ არასოდეს დაივიწყოს კრიშნა. ყველამ უნდა
ურთიერთშენაცვლებადია. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ერთ იშრომოს სხეულისა და სულის გასატანად და კრიშნა მოგვიწოდებს
გრძნობას სხვა გრძნობათა დანიშნულების შესრულება შეუძლია. ასეთი გარჯისაკენ. ადამიანმა კრიშნასადმი შეთავაზებული
სწორედ ამას ვგულისმხობთ, როდესაც ვამბობთ, რომ კრიშნა საჭმლის ნარჩენები უნდა მიირთვას საკვებად.
აბსოლუტურია. გრძნობები რომ არ ჰქონოდა, ყოველ გრძნობათა
მფლობელად ვერ მივიჩნევდით. ყოველ ცივილიზებულ ადამიანს გარკვეული რელიგიური
რიტუალური ცერემონიების შესრულება ევალება. კრიშნა
მეშვიდე თავში კრიშნამ განმარტა, რომ მატერიალურ ბუნებაში მოგვიწოდებს - ”ეს ჩემთვის გააკეთე” და ამას არჩანა ეწოდება.
ცოცხალ არსებებს იგი ჩასახავს. ამას მატერიალურ ბუნებაზე მოწყალების გაცემა ჩვეულებრივი ქველმოქმედებაა. კრიშნა ამბობს
მზერის მოვლებით აკეთებს. ასე რომ, როდესაც კრიშნა საჭმლის - ”მომეცი ეს მე”. ეს ნიშნავს, რომ ადამიანმა თავის საარსებოდ
შეთავაზებისას სიყვარულით წარმოთქმულ სიტყვებს ისმენს, ეს

აუცილებელი კი არა, არამედ ზედმეტი, ფული იქნება ეს თუ ქონება სინამდვილეში განდეგილობით სრულდება, ჭკუის სარკეს
კრიშნას ცნობიერების მოძრაობის განვითარებას უნდა მოახმაროს. გადააცლის ყოველგვარ ლაქას, ძალას ჰმატებს სულიერი
შემეცნების გზაზე წინსვლაში დამაშვრალ ადამიანს, რომელიც
დღეისათვის ხალხი მეტად ესწრაფვის მედიტაცია,ს რაც ბოლოს მთლიანად მიენდობა უზენაეს პიროვნებას. ასეთი
არაპრაქტიკულია ამ ეპოქისათვის და ერთობ ძნელად განთავისუფლების შედეგი განსაკუთრებულია - კაცი არ ერწყმის
შესასრულებელი, მაგრამ თუ ვინმეს ეყო მოთმინება, რწმენა და ბრაჰმაჯიოტის, არამედ უზენაესი უფლის პტანეტას აღწევს.
ძალა, ვინც ოცდაოთხი საათის განმავლობაში კრიალოსანზე ლექსში გარკვევითაა მოცემული უფლის სიტყვები: მამ უპაიშიასი -
ჩათვლით ჰარე კრიშნა მანტრას გალობს, მთელი ყურადღება ”მოდის ჩემთან”, ანუ შინ, ღმთრის სავანეში.
კრიშნასაკენ აქვს მიმართული და მედიტაციის მწვერვალს აღწევს,
იგი უდიდესი იოგია. ეს პროცესი “ბჰაგავად-გიტას” მეექვსე თავშია არსებობს განთავისუფლების ხუთი სხვადასხვა საფეხური. აქ
დადასტურებული. ხაზგასმითაა ნათქვამი, რომ ერთგული, რომელმაც მთელი
ცხოვრება უზენაესი უფლის ქვეშემრდომობით გაატარა, ამ
ლექსი 28 სხეულის დატოვების შემდეგ მიიქცევა ღმერთთა, კვლა ერთგულ
ამრიგად თავს დაიხსნის კარმის ტყვეობისაგან, გადაიგდებს მისი სამსახურად.
სასიკეთო და არასასიკეთო შედეგების უღელს, განდეგილობით
განწმენდილი მომაპყრობ ჭკუას და განთავსიუფლების ვისაც სხვა მიზანი არა აქვს, გარდა იმისა, რომ საკუთარი სიცოცხლე
ღირსქმნილი ჩემთან მოხვალ. უფლის სამსახურს მოძღვნას, ჭეშმარიტი სანნიასია. ასეთი
პიროვნება უფლის უმაღლეს ნექაზეა დამოკიდებული და თავს
შინა-არსი: ვინც წემდგომთა მითითებით მოქმედებს კრიშნას თვლის მის მარადიულ მსახურად. ყველაფერს უფლის სასიკეთოდ
ცნობიერებაში, იუკტა ეწოდება. ამას რუპა გოსვამი უფრო იქმს, მის გარჯას უფლის მსახურების მიზანი უძღვის წინ. ასეთ
დაწვრილებით განმარტავს: (ციტატა) ერთგულს არაფრად მიაჩნია კარმიული საქმიანობებით ან ვედებით
დაწესებული მოვალეობანი, თუ ისინი კრიშნას სადიდებლად არ
ციტატის აზრი ასეთია: სანამ მატერიალურ სამყაროში ვართ, უნდა სრულდება. სხვებს ევალებათ, შეასრულონ დადგენილი
ვიშრომოთ, ვიღვაწოთ, ოფლი ვღვაროთ, შეუძლებელია უქმად მოვალეობანი თავიანთი სარგებლის მიხედვით. წმინდა კაცი ამაზე
ყოფნა. თუ ჩვენი შემოქმედების ნაყოფსკრიშნას მოვართმევთ, ეს უარს ამბობს და შეიძლება მოგვაჩვენოს, რომ მთლიანად უფლი
იუკტა-ვაირაგია იქნება. ასეთი საქმიანობა, რომელიც სერთგული მსახურებით მოცული მწინად ერთგული დაწესებული

ვედური მოვალეობების საწინააღმდეგოდ იქცევა, სინამდვილეში მატერიალურ სამყაროში ნებისმიერი ადმიანი შეიძლება
ეს ასე არ არის. ის ასრულებს თავის ვალს, ოღონდ უფლის ქველმოქმედებას ეწეოდეს, მაგრამ მიუხედავად ამისა, თავის
სასიამოვნოდ. შვილებზე განსაკუთრებით ზრუნავდეს. უფალი აცხადებს, რომ
ყოველი ცოცხალი არსება, რა სახობრივი ფორმითაც არ უნდა იყოს
ავტორიტეტულ ვაიშნავებს უთქვათ, რომ ყველაზე გონიერ წარმოდგენილი, მისი შვილია, რომელსაც გულუხვად სწყალობს და
ადამიანსაც არ შეუძლია წმინდა ერთგულის განზრახვათა და ცხოვრებისეული მოთხოვნილებების დაკმაოყიფლებაში ეხმარება.
საქმეთა გაგება. ამას სწორად გამოხატავს სიტყვები: (ციტ) ის, ვინც იგი ჰგავს ღრუბელს, რომელიც წვიმით რწყავს მთა და ველს.
ყოველთვის უფლის მსახურებასაა გადაგებული ან მისი ფიქრი მიუხედავად იმის ზღვარდაუდებელი სიკეთისა და სიუხვისა
უფალს დასტრიალებს და კვლავ და კვლავ იმას დარდობს, როგორ ყველას მიმართ, უფალი თავის ერთგულებს განსაკუთრებული
ემსახუროს უფალს, უკვე განთავისუფლებულად უნდა ჩაითვალოს. ყურადღებით ეპყრობა. ასეთი ერთგულები ყოველთვის კრიშნას
მომავალში კი იგი აუცილებლად დაბრუნდება შინ, ღმრთაებასთან. ცნობიერებაში არიან, ამიტომ ტრანსცენდენტულად მუდამ
კრიშნაში არიან შერწყმულნი. თვითონ გამოთქმა “კრიშნას
ეს პროცესი ყოველგვარი მატერიალისტური განხილვის საზღვრებს ცნობიერება” გულისხმობს იმას, რომ ტრანსცენდენტალისტები
მიღმაა, როგორ კრიშნას დგას ყოველგვარ განსჯაზე მაღლა. მყოფნი არიან უფალში, რომელიც გარკვევით ამბობს - მაიი ტე:
“ისინი ჩემში არიან”. ცხადია, უფალიც მათში იმყოფება. ასეთი
ლექსი 29 ურთიერთმყოფობა ჭეშმარიტია. ეს განმარტებულია სიტყვებითაც:
მე არვის მიმართ ვიჩენ მიკერძოებას - გამორჩეულად არც არავინ იე იათჰა. მემ პრაპადიანტე ტამს ტათჰაივა ბჰაჯამი აჰამ - ”ვინც
მძულს, ერთნაირად მიჩნს? ყველა სულდგმული, მაგრამ ვინც მომენდობა მე, მეც მასზე მზრუნავ”. ასეთი ტრანსცენდენტული
ერთგულებით მემსახურება და მაღიარებს მე, იგი ჩემშია და მე მისი ორმხრიობა უფლისა და ერთგულის ცნობიერების ერთიანობის
მეგობარი ვარ. შედეგია. ეს ყოველივე ოქროს ბეჭედსა და მასში ჩასმულ
ბრილიანტის თვალსა ჰგავს - ისინი ამშვენებენ ერთმანეთს.
შინა-არსი: აქ შეიძლება დაიბადოს კითხვა: თუ კრიშნა თანაბრად
არის განწყობილი ყველასადმი და არავინაა მისგან განსაკუთრებით უფალიც და ცოცხალი არსებაც ერთმაგეთში მარადიულად
გამორჩეული, რატომ იჩენს დიდ გულმოწყალებას და ყურადღებას ბრწყინავენ. ცოცხალი არსება - უზენაესი უფლის მსახური - ოქროს
ერთგულების მიმართ. მაგრამ ეს მიკერძოება კი არა, ბუნებრივი ემსგავსება, უფალი უძვირფასესი ქვასავით ასხვიებს, ორივე
განწყობილებაა. ერთმანეთს ალამაზებს.

ნიშნად მადლიერებისა უზენაესი უფალი თავისი ერთგულების მდგომარეობაში ცოცხალი არსება ორი სახის საქმიანობას ეწევა:
ერთგული ხდება, რომ არ არსებობდეს ორმხრივი ერთი დაკავშირებულია განპირობებულ მდგომარეობასთან, მეორე
ურთიერთშევსება ერთგულსა და უფალს შორის, არ იქნებოდა კი მის ჭეშმარიტ ბუნებას შეესაბამება. საკუთარი თავისა და
პერსონალისტური აზროვნებაც. იმპერსონალისტური ფილოსოფია ახლობელთა დასაცავად, საზოგადოებრივი თუ
კი არ ცნბს ასეთ ორმხრივობას უზენაესაა და ცოცხალ არსებას სახელმწიფოებრივი წესების შესასრულებლად თვით
შორის. ერთგულებისთვისაც კი უამრავი საქმიანობა არსებობს. ასეთ
საქმიანობებს განპირობებული ეწოდება. გარდა ამისა, იგი, ვისაც
ხშირად უფალი შედარებულია ნატვრის ხეს, რომელიც ცოცხალ საკუთარი სულიერი ბუნება ბოლომდე ესმის და კრიშნას
არსებას ყველა ნატვრას უსრულებს. თუმცა იტყვიან ხოლმე, რომ ცნობიერებით, ანუ უფლის ერთგული სამსახურითაა დაკავებული,
უფალი ერთგულებისადმი მეტ მიკერძოებას იჩენს. ეს მისი ტრანსცენდენტულ მოქმედებებსაც ასრულებს. ამისათვის
განსაკუთრებული წყალობაა ერთგულების მიმართ, ამით ის დადგინებული მდგომარეობა არსებობს, რომლის აღსანიშნავად
გულმოწყალებას არ აკლებს სხვებს. არ უნდა ვიფიქროთ, რომ გამოიყენება ტერმინი “ერთგული სამსახური”.
უფლის საპასუხო გრძნობა კარმის კანონს ექვემდებარება. იგი
ტრანსცენდენტური სფეროა, სადაც უფალი და მისი ერთგულები ზოგჯერ განპირობებულ მდგომარეობაში ერთგული მსახურება და
მოქმედებენ. უფლის ერთგული სამსახური მიწიერი სამსახურის ხორციელი მოთხოვნილებებით ნაკარნახევი სამსახური
მსგავსი მოქმედება არ არის, იგი მხოლოდ სულიელრი სამყაროს ერთმანეთის პარალელურად თანხმობით მიმდინარეობს. მაგრამ
კუთვნილია, სადაც მარადისობა, ნეტარება და სიბრძნე ბატონობს. დგება დრო და ეს მოქმედებები ერთმანეთის პირისპირ
აღმოჩნდებიან. ერთგული ერთობ ფრთხილობს, არ ჩაიდინოს
ლექსი 30 ისეთი რამ, რაც დაარღვევს მის ჯანსაღ მდგომარეობას. მან იცის,
თუ პიროვნება ზოგჯერ მზაკვრულ საქმეთა მოქმედია, მაგრამ მე რომ მისი ყოველი ნაბიჯის სრულყოფილება დაკავშირებულია
მაინც მომაგებ პატივს, მეც ერთგულებით მივუზღავ და რაკი სწორი კრიშნას ცნობიერებაში მის წინსვლაზე. მაგრამ ზოგჯერ ასეთმა
მიზანი აქვს დასახული, განთავისუფლების ღირსქმნით პიროვნებამ შეიძლება ისეთი რამ ჩაიდინოს, რაც შემზარავად
ვაკურთხებ. ითვლება სოციალური ან პოლიტიკური თვალსაზრისით. მაგრამ
ასეთი დროებითი დაცემით იგი ღირსებებს არ კარგავს.
შინა-არსი: ძალიან მნიშვნელოვანია ამ ლექსში ნახმარი სიტყვა
სუდურაჩარაჰ. სწორად უნდა გავიგო იგი. განპირობებულ

“შრიმად-ბჰაგავატამში” ნათქვამია, რომ თუკი პიროვნება იგდებს უნებლიედ შემცოდე ერთგულს, ე.ი. არ ემორჩილება
წაიბორძიკებს ზნეობრივ გზაზე, მაგრამ მთელი არსებით უზენაესი უზენაესი უფლის სიტყვას. ერთგულის ღირსება ის არის, რომ
უფლის ტრანსცენდენტური სამსახურითაა მოცული, მის გულში შეცოდების მიუხედავად განუხრელად და მხოლოდ ერთგული
დავანებული უფალი ეხმარება, კვლავ განსპეტაკდეს იგი და სამსახურითაა დაკავებული.
შეუნდობს კიდეც ასეთ დასაგმობ საქციელს.
“ნრისიმჰა პურანაში”ასეთი რამ არის ნათქვამი: (ციტატ)
მატერიალური უწმინდურება იმდენად ვერაგი და ძლიერია, რომ
უფლის სამსახურში ბოლომდე თავგამოდებული იოგიც კი ამ ლექსის არსი ასეთია: თუ უფლის ერთგულ მსახურს ზოგჯერ
ზოგჯერ ხაფანგში ექცევა; მაგრამ კრიშნას ცნობიერება უღირს საქმეებზეც წაუცდება ხელი, ეს მთვარეზე ლაქებად
უმძლავრესია - იგი უმალ აყენებს კაცს ნაკლის გასწორების ხაზზე დაჩნეულ კურდღლის ნაკვალევს ჰგავს. ასეთი ლაქები რას
და ერთგულ სამსახურს აგრძელებინებს. არავინ უნდა დასცინოს დააკლებს მთვარის შუქმფინარებას. სწორედ ასევე, წმინდანთა
ერთგულს წმინდა გზიდან გადაცდენის გამო, ეს დროებითი სავალი გზიდან შემთხვევით გადაცდომა ერთგულს არამზადად არ
დაცემაა, როგორც შემდეგ ლესში იქნება განმარტებული. ერთგული აქცევს.
კვლავ კრიშნას ცნობიერებაში განმტკიცდება და მსგავსი შეცდომა
აღარ განმეორდება. მეორე მხრივ, არ უნდა შეგვეშალოს, თითქოს ტრანსცენდენტური
მსახურებისას ერთგულს ნებისმიერი მზაკვრობის ჩადენის ნება
ამიტომ კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება, ვინც მთელი ჰქონდეს. ეს ლექსი ეხება მხოლოდ მიწიერი მოთხოვნების
არსებით გალობს ჰარე კრიშნა ჰარე კრიშნა კრიშნა კრიშნა ჰარე შემოტევით გამოწვეულ შემთხვევითობას. ერთგული სამსახური
ჰარე, ჰარე რამა ჰარე რამა რამა რამა ჰარე ჰარე, ჰარეს თავისთავად ილუზორული ენერგიისათვის ბრძოლის
ტრანსცენდენტურ მდგომარეობაშია, მაშინაც კი, როცა შემთხვევით, გამოცხადებას ნიშნავს, რასაც უდიდესი ძალმოსილება სჭირდება.
უნებლიედ ეცემა, აჰყვება საცთურს და ჭეშმარიტი გზიდან ფეხი სანამ ცოცხალი არსება ილუზორულ ენერგიასთან საბრძოლველად
აუცდება. სიტყვები სადჰურ ევა (“იგი წმინდანია”) ხაზგასმითაა საკმარისად არ მომძლავრდება, შეიძლება სისუსტემ სძლიოს და
ნახმარი. ეს აფრთხილებს არაერთგულებს, რომ არ შეიძლება შემთხვევით დაეცეს. სათანადოდ განმტკიცების შემდეგ კი
ერთგულის დახინვა შემთხვევითი დაცემის გამო, რადგან იგი ზემოხსენებული მარცხი აღარ უწერია. ამ
მაინც წმინდანად ითვლება. სიტყვა მანტავიაჰ კი უფრო ლექსით არავინ ისარგებლოს, სისულელე არ ჩაიდინოს და არ
შთამბეჭდავია - თუ ადამიანი უგულვებელყოფს ამ წესს, მასხრად იფიქროს, რომ თუ ერთგული სამსახურის შედეგად ადამიანი მაინც

სუსტია და უმკლავდება მანკიერებათა შემოტევას, რაღა საჭიროა რიტუალური პროცესების გავლისა; მაგრმ აქ სხვა შემთხვევააა -
ასეთი ერთგული მსახურება. უზენაესი პიროვნების განუწყვეტელი ხსოვნით ერთგულის გულის
განწმენდას აღარ სჭირდება ეპითიმიებისა და აღკვეთების
ლექსი 31 შესრულება. იგი უკვე სუფთაა. ერთგულს ყოველგვარი
ძე შეცთომილი მალევე ცხდება ღვთისმოსავი და აღწევს მარადიულ შემთხვევითი დაცემისაგან დაიცავს უფლის მიმართ გალობა: ჰარე
სიმშვიდეს, ო, კუნტის შვილო, ღრმად ჩაიბეჭდე გონებაში, რომ კრიშნა ჰარე კრიშნა კრიშნა კრიშნა ჰარე ჰარე, ჰარე რამა ჰარე რამა
ჩემი ერთგული არასოდეს იღუპება. რამა რამა ჰარე ჰარე. ამსი შემდეგ აი მას ვერასოდეს შეეცება რაიმე
მატერიალური უწმინდურება.
შინა-არსი: ეს აზრი სწორედ უნდა გავიგოთ. უფალი მეშვიდე თავში
ამბობს, რომ ავისმოქმედი ვერ გახდება უფლის ერთგული. იბადება ლექსი 32
კითხვა: თუ როგორ ითვლება წმინდანად ის ერთგული, ვინც ო, პართჰას შვილო, თვით მდაბიოთაც - ქალებს, ვაიშიებსა და
ნებითაც თუ უნებლიედ უდიერებას ჩადის? ასეთი კითხვა შუდრებსაც კი - რომლებიც ჩემს თავშესაფარს აკითხავს, განეღებათ
სამართლიანია. ბჭენი სასუფევლისა.
როგოც მეშვიდე თავშია ნათქვამი, არამწადებს, რომლებიც არ შინა-არსი: აქ უზენაესი უფალი არკვევით აცხადებს, რომ ერთგულ
მიმართავენ უფლის ერთგულ სამსახურს, არავითარი ღირსება არა სამსახურში არ არსებობს განსხვავება ადამიანთა მაღალ და დაბალ
აქვთ. ეს “შრიმად-ბჰაგავატამშია” დადასტურებული. საერთოდ ფენებს შორის. ასეთი დაყოფა სიცოცხლეზე მატერიალისტური
კაცი, რომელიც ერთგული სამსახურისათვის დაწესებულ ცხრა შეხედულების შედეგია. უფლის ტრანსცენდენტური ერთგული
სახის საქმიანობას ასრულებს, ყოველვარი მატერიალური სამსახურით დაკავებული ადამიანისათვის ამ დანაყოფებს
უწმინდურებისაგან განისპეტაკებს გულს, რათა მასში ბინა მნიშვნელობა არა აქვთ. ყველასათვის ღიაა უმაღლეს სამყოფელში
მიუჩინოს უზენაეს პიროვნებას. ამ პროცესით ყოველი ცოდვა შესასვლელი კარი. “შრიმად-ბჰაგავატამში” (2.4.18) ნათქვამია, რომ
თავისთავად განქარდება: უფალზე გამუდმებული ფიქრით ჩანდალებად (ძაღლისმჭამელებად) ცნობილი უმდაბიოესი ხალხიც
პიროვნებით ბუნება ანკარა ხდება. კი განიწმინდება წმინდა ერთგულებთან ურთიერთობით.
ვედების თანახმად, არსებობს გარკვეული წესი მაღლებული ერთგული სამსახური და წმინდა ბრძენის წინამძღოლობა იმდენად
მდგომარეობიდან ადამიანი დაცემის შემდეგ თვითგანწმენდის მძლავრია, რომ ადამიანთა დაბალ და მაღალ ფენებს შორის

განსხვავებას სპობს; ერთგული მსახურება, უფალთან თავშესაფრის შინა-არსი: მატერიალურ ყოფიერებაში ადამიანები
პოვნა სწორი წინამძღოლობის დახმარებით განწმენდა ყველას სხვადასხვაგვარად ცხოვრობენ. საერთო ისა აქვთ, რომ ამ
შეუძლია. სამყაროში ვერავინ იქნება ბედნიერი. აქ გარკვევით არის ნათქვამი
ანიტიამ ასუქჰამ ლოკამ: ეს სამყარო წარმავალია და გაჭირვებით
მატერიალური ბუნების განსხვავებულ მოდუსთა შესაბამისად აღსავსე. ვერც სრულად კეთილშობილი ადამიანი მოიხვეჭს
ადამიანები რამდენიმე კატეგორიად იყოფიან: ბრაჰმანები სიმშვიდეს. უზენაესი პიროვნება აცხადებს, რომ ეს სამყარო
სათნოების მოდუსს ემორჩილებიან, კშატრიები, ანუ მმართველები დროებითია და განსაცდელით აღსავსე.
- ვნების მოდუსს, ვაიშიები, ანუ ვაჭრები - ვნებისა და უგუნურების
გავლენა განიცდიან და შურდები, ანუ მუშები უმეცრების რკალში ზოგიერთი სწავლული, განსაკურთებით კი მაიავადი
არიან. მათზე დაბლა ჩანდალებად წოდებულნი დგანან, რომლებიც ფილოსოფოსები, მას არარეალურად მიიჩნევენ, მაგრამ “ბჰაგავად-
ცოდვილ ოჯახებში არიან შობილნი. გიტადან” ვგებულობთ, რომ ეს სამყარო რეალური და წარმავალია.
არარეალური და წარმავალი ერთი და იგივე არ არის. არსებობს
როგორც წესი, მაღალი ფენის წარმომადგენლები არ ურთიერთობენ სხვა, მარადიული სამყაროც, განსხვავებით ცოდვილი ყოფისაგან,
ცოდვილი ოჯახების წევრებთან. მაგრამ ერთგული სამსახური მარადიული და ნეტარი.
იმდენად ძლიერია, რომ უზენაესი უფლის წმინდა ერთგული ასეთ
უმდაბლესს, ყველასაგან ზურგშექცეულსაც კი სიცოცხლის არჯუნა წმინდა მეფეთა ოჯახში დაიბადა. უფალი მასაც ეუბნება:
უმაღლეს სრულქმნამდე მიიყვანს. კრიშნას თავშესაფრის პოვნით, “ერთგულად მემსახურე და მალე დაბრუნდები შინ, ღმერთთან”.
როგორც სიტყვა ვიაპაშჩიტია მიუთითებს, მონდომებული არავინ უნდა ჩარჩეს გაჭირვებით აღსავსე ამ წარმავალი სამყაროს
ერთგულებით დიად ჯნანებზე და იოგებზე გაცილებით მაღალი ჭაობში. მარადიული ბედნიერების მოსაპოვებლად ყველამ გულით
გახდება ადრე ყველასაგან უარყოფილიც კი. უნდა შეიყვაროს უზენაესი პიროვნება და ერთგული სამსახურით
გაიკვალოს გზა უმაღლეს სასუფევლამდე. უფლის რწმენით
ლექსი 33 ნებისმიერი ფენის ადამიანის ყოველი პრობლემის გადაჭრა
ეს ყოველივე წესად ქცეულა ღვთისმოსავი ბრაჰმანისათვის, შეიძლება. ამიტომ ყველამ კრიშნას ცნობიერებას უნდა შეაფაროს
ერთგულებისა და წმინდა მეფეებისათვის. შენც იმიტომ თავი და სრულყოს სიცოცხლე.
დაბადებულხარ წარმავალ, გაჭირვებით აღსავსე სამყაროში, რომ
სასიყვარულო მსახურებით პატივი მომაგო. ლექსი 34

შენი ხსოვნის მეუფედ გამხადე, მიერთგულე, ემთხვიე მიწას ჩემს ფიქრი ერთგული სიყვარულით უნდა იყოს სავსე. ამას ბჰაკტი
ტერფებთან და ასე მომაგე პატივი. ამ გზით სრულიად დაინთქმები ეწოდება.
ჩემში და აუცილებლად მოხვა ჩემთან.
კრიშნას შესახებ ცოდნა განუწყვეტლივ უნდა განვავითაროთ, რაც
შინა-არსი: ამ ლექსში ნათლად არის ნაჩვენები, რომ კრიშნას შესაძლებელია მაშინ, თუ მას ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრისაგან
ცნობიერება ამ ბინძური მატერიალური სამყაროს მარწუხებიდან შევისწავლით. რამდენჯერმე განვმარტეთ, რომ უფლის სხეულის
თავის დაღწევის აქ გადმოცემულ ნათელ აზრს - უზენაესი ნივთისმიერი არ არის, არამედ მარადიული, ნეტარებით აღსავსე
ღმრთაებრივ პიროვნებას, კრიშნას სრული ერთგულებით უნდა ცოდნაა. კრიშნაზე ასეთი საუბარი ადამიანს დაუამებს
ვემსახუროთ. მათ მკითხველის გონება გადააქვთ იმაზე, რაც აფორიაქებულ ცნობიერებას, დაუწმენდს აზრებს და ერთგულად
საერთოდ განუხორციელებელია. წმინდა წიგნების თავხედმა გახდომაში დაეხმარება. არასწორ საფუძველზე კრიშნას შეცნობის
მჩხრეკელებმა არ იციან, რომ კრიშნა უბრალო ადამიანი არ არის. მცდელობა უნაყოფოდ დაჭკნება. ამიტომ ჩვენი ჭკუა კრიშნას
იგი აბსოლუტური ჭეშმარიტებაა. მისი სხეული, ჭკუა და თვითონ მარადიულ, თავდაპირველ ფორმაზე ფიქრით უნდა იყოს მოცული,
აბსოლუტურად ერთი და იგივეა. “ჩაიტანია-ჩარიტამრიტას” (ადი- გულში კი ის რწმენა უნდა გვენთოს, რომ კრიშნა უზენაესია.
ლილა, მეხუთე თავი, 41-48), ანუბჰაშია კომენტარებში
ბჰაკტისიდჰანტა სარასვატი გოსვამის მოჰყავს ციტატა “კურმა ინდოეთში ასეულ ათასობით ტაძარია კრიშნას თაყვანისსაცემად
პურანადან”, სადაც ნათქვამია: ეს ნიშნავს, რომ არ არსებობს ერთგული მსახურებისათვის. საჭიროა ადამიანი კრიშნას
განსხვავება კრიშნას, უზენაეს უფალსა, და მის სხეულის შორის. ტერფებთან მიწას ემთხვიოს, ქედი მოუხაროს ღვთაებას და
მაგრამ ვინაიდან კომენტატორები მწყრალად არიან კრიშნას ყველაფერი - ჭკუა, სხეული, ქმედებანი - მის სამსახურში
შესახებ მეცნიერებასთან, კრიშნას პიროვნებას მისივე ჭკუისა და მიმართოს. ამით იგი განუხრელად, მთელი არსებით შეუერთდება
სხეულისაგან აცალკევებენ. ხალხს ამით ატყუებენ და ხელსაც კრიშნას და კრიშნალოკაზე ამაღლებას მიაღწევს.
კარგად ითბობენ. დემონური ბუნების ადამიანებიც ფიქრობენ
კრიშნაზე, მაგრამ მტრულად - კრიშნას ბიძის, მეფე კამსას ვაიკომენტატორები უსირცხვილოდ ცდილობენ გზას აგვაცდინონ.
მსგავსად. ისიც ხომ ყოველთვის კრიშნაზე ფიქრობდა, როგორც სიფრთხილე უნდა დავახვედროთ მათ განზრახვას. საჭიროა
მტერზე, შფოთავდა და განგაშით ელოდა, როდის მოვიდოდა შევასრულოთ ერთგული სამსახურის ცხრა სახე, დაწყებული
კრიშნა და მოკლავდა. ასეთი რამ ჩვენ არ გამოგვადგება. კრიშნაზე კრიშნას შესახებ მოსმენითა და მასზე გალობით. წმინდა ერთგული
სამსახური კაცობრიობის ხსნის ჭეშმარიტი გზაა.

“ბჰაგავად-გიტას” მეშვიდე და მერვე თავებში აღწერილია უფლის ↑თავი მეათე

წმინდა ერთგული სამსახური, რომელიც განწმენდილია ცოდნით აბსოლუტის სიდიადე
ვაჭრობის, მისტიური იოგისა და კარმიული მოქმედებებისაგან. ის,
ვინც ჯერაც დაღდასმულია მიწიერი ჭუჭყით, შეიძლება მიიზიდოს ლექსი 1
უფლის ისეთმა ნიშან-თვისებებმა, როგორიცაა უპიროვნო უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: კვლავ მომაპყარ
ბრაჰმაჯიოტი და ლოკალიზებული პარამატმა. მაგრამ წმინდა ყური, ო, მკლავმაგარო არჯუნა, როგორც ძვირფას მეგობარს მინდა
ერთგული უშუალოდ უზენაეს უფალს ემსახურება. იმაზე მეტი გაუწყო, რაც აქამდე მისწავლებია და რაც სასიკეთოდ
სრულყოფს შენს ცოდნას.
არსებობს მშვენიერი ლექსი კრიშნაზე, სადაც გარკვევითაა
ნათქვამი, რომ ნახევარღმერთების თაყვანისმცემელი უმეცარია და შინა-არსი: სიტყვა ბჰაგავანის მნიშვნელობა პარაშა ამუნიმ
ვერასოდეს ეღირსება განთავისუფლების უმაღლეს ჯილდოს. განმარტა. ბჰაგავანი, ანუუზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება ის
ახალბედა ერთგული შეიძლება ასცდეს სწორ გზას, მაგრამ მაინც არის, ვისაც ახასიათებს ექვსი სრულისიდიადე - ძალმოსილება,
ყოველ ფილოსოფოსსა და სწავლულზე და იოგზე მეტად მაღლა სახელმოხვეჭილობა, სიმდიდრე, ცოდნა, სილამაზე
დგას. ის, ვინც მუდამ კრიშნას ცნობიერებითაა მოცული, ჭეშმარიტ დაგანდეგილობა. დედამიწაზე მობრძანებისას კრიშნას ექვსივე
წმინდანად უნდა ვაღიაროთ. იგი შეწყვეტს ყოფიერებისეულ სიდიადე გამოავლინა.ამიტომ დიადი მოძღვარნი, როგორიცაა
ქმედებებს, რომელთაც ღვთის ერთგულებასთან საერთო არაფერი პარაშარა მუნი, კრიშნას უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებად
აქვთ და უეჭველად მალე მიაღწევს ჭეშმარიტ სრულყოფილებას. აღიარებს.
საერთოდ წმინდა ერთგულის გადაცდომა გზიდან შეუძლებელია,
ვინაიდან თავად უზენაესი ზრუნავს მასზე. ამიტომ გონიერმა კაცმა ახლა, ბრძოლის დაწყების წინ, კრიშნა არჯუნას აზიარებს უფრო
უშუალოდ კრიშნას ცნობიერებას უნდა მიმართოს, რათა საიდუმლო ცოდნას, რომელიც მის სიდიადესა და საქმიანობას
ბედნიერებას ეზიაროს ამ მატერიალურ სამყაროში, ბოლოს კი ეხება. მეშვიდე თავიდან დაწყებული, უფალმა უკვე განმარტა
უმაღლესი კურთხვევით შინ - უფალთან დამკვიდრდეს! თავისი სხვადასხვა ენერგიები და მათი გამოვლინებები. ამ თავში
კი არჯუნას თავის განსაკუთრებულ თვისებებსაც და
ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად- მრავალსახეობასაც უხსნის.
გიტას” მეცხრე თავზე, რომელიც ყველაზე საკრალურ ცოდნას
ეხება.

რაც მეტს ისმენს ადამიანი უზენაესი ღმერთის შესახებ, მით უფრო ერუდიცია კრიშნას შესაცნბად საკმარისი არ არის.
მტკიცდება ერთგულ მსახურებაში. ასეთი მოსმენა უფლის შესახებ ნახევარღმერთებიც და დიადი ბრძენნიც კი ცდილობდნენ
აუცილებელია ერთგულთა წრეში. ერთგულთა საუბრებში ვაჭრული მსჯელობებით კრიშნას შეცნობას, მაგრამ არაფერი
მონაწილეობა შეუძლია მხოლოდ მას, ვისაც კრიშნას ცნობიერებაში გამოუვიდათ. “შრიმად-ბჰაგავატამში” გარკვევით არის ნათქვამი,
ყოფნა ჭეშმარიტად სწყურია. სხვებისათვის კი ეს დროის დაკარგვა რომ დიად ნახევარღმერთებსაც არ მიუწვდებათ გონება უზენაესი
იქნება. უფალი გარკვევით ეუბნება არჯუნას: აუხსნის, როგორც პიროვნების შესაცნობად. მათ ერთი შესაძლებლობა რჩებათ:
უახლოეს მეგობარს, ყოველივე ამას. იმსჯელონ, რამდენის საშუალებასაც თავიანთი არასრულყოფილი
განსჯის უნარი მისცემს და მივიდნენ საწინააღმდეგო დასკვნამდე,
ლექსი 2 იმპერსონალიზმამდე, ან აღმოაჩინონ ის, რაც მატერიალური
არც ნახევარღმერთთა დასმა, არც დიად ბრძენ-მოძღვართ არა ბუნების სამი თვისებით არ ვლინდება. იქნება გაუთავებელი
უწყიან რა ჩემი წარმომავლობისა, არც თუ ჩემი დიდებამოსილების მსჯელობებით კიდევ რაიმე გამოიგონონ. რა ამაოა მათი გარჯა. მათ
შესახებ იციან რამე, ვინაიდან მე ვარ დასაბამი ნახევარღმერთთა და მთავარი რამ - კრიშნას შეცნობა - არ შეუძლიათ!..
ბრძენთა.
აქ უფალი პირდაპირ მიმართავდა მათ, ვისაც აბსოლუტური
შინა-არსი: როგორც “ბრაჰმა-სამჰიტაშია” დადასტურებული, ჭეშმარიტების გაგება სურთ:
უფალი კრიშნა უზენაესი უფალია, არავინ არის მასზე დიადი, იგი
ყოვლის მიზეზთა მიზეზია. აქაც თავად უფალი ამბობს, რომ იგია “მე ვერ ღმრთაებრივი პიროვნება, მე ვარ უზენაესი”.
ყოველ ნახევარღმერთთა და ბრძენთა დასაბამი.
ნახევარღმერთებსაც და დიად სწავლულებსაც კი არ შეუძლიათ შეიძლება ჩვენი გონების ძალით ვარ შევწვდეთ უფალს, რომელიც
მისი შეცნობა. ვერ სწვდებიან სიღრმეს, რაც მისი სახელის, მისი პირადად დგას ჩვენს წინაშე, მაგრამ ეს არაფერს ნიშნავს - იგი მაინც
პიროვნების გაგებას სჭირდება. რაღა უნდა ვთქვათ ამ ერთი ციდა არსებობს. თუკი შევისხავლით კრიშნას სიტყვებს “ბჰაგავად-
პლანეტის ეგრეთწოდებულ მეცნიერებზე? არავის ესმის, რატომ გიტადან” და “შრიმად-ბჰაგავატამიდან”, მივეახლებით კრიშნას,
ინებებს უზენაეს ღმერთი დედამიწაზე უბრალო ადამიანის სახით რომელიც მარადიულია, ნეტარებითა და ცოდნით აღსავსე.
მოსვლას ან საოცარ, ზებუნებრივ საქმეთა ჩვენებას. ღმერთის , როგორც გარკვეული მბრძანებელი, ძალის ან უპიროვნო
ბრაჰმანის იდეა მათაც ესმით, ვინც უფლი უმდაბლესი ენერგიის

გავლენის ქვეშ იმყოფებიან, მაგრამ ღმრთაებრივი პიროვნებიის არიან. ისინი მათზე მაღლა დგანან, რომელთაც წარმოდგენა არა
შეცნობა მხოლოდ ტრანსცენდენტურ სიმაღლეზე შეილება. აქვთ სულიერ შემეცნებაზე. ასეთები კი მილიონობით არიან. მათ
შორის კი, ვინც გულით ცდილობს თავისი სულიერი
ვინაიდან ადამიანთა უმრავლესობას არ შეუძლია ჭეშმარიტი სახით მდგომარეობის დადგინებას და იცის, რომ კრიშნა უზენაესი
კრიშნას შეცნობა, თავისი უმიზეზო წყალობით იგი დედამიწაზე ღმრთაებრივი პიროვნებაა, ყოვლის მესაკუთრე, არშობილი და
ეშვება, რათა მადლი მოჰფინოს ყველას და ასეთი მოაწროვნეებს უკვდავი, უდიდესი წარმატებისათვის მიუღწევია სულიერი
გონების თვალი აუხილოს. მაგრამ ზოგჯერ თრც ეს არის საკმარისი შემეცნების გზაზე. მხოლოდ იმ საფეხურზე, რომელზედაც
ჭეშმარიტებასთან მისასვლელად. უზენაესი უფლის ადამიანი ბოლომდე გაიგებს კრიშნას ზეგანმგებლობას, იგი
არაჩვეულებრივ საქმეთა მიუხედავად, მატერიალური ენერგიის სრულიად იწმინდება ყოველგვარი ცოდვისაგან.
გავლენით მსგავს მოაზროვნეებს მაინც უპიროვნო ბრაჰმანი
მიაჩნიათ უზენაესად. სიმართლე მხოლოდ უზენაესი პიროვნების ამ ლექსში უფალი იწოდება აჯად, რაც “არშობილს” ნიშნავს. ეს
წყალობითვე ესმით. მათ არ აღელვებთ უპიროვნო ბრაჰმანის იდეა ცნება განსხვავდება მეორე თავში მოცემული სიტყვისაგან აჯა, რაც
ღმერთთან დაკავშირებით. რწმენისა და ერთგულების წყალობით ცოცხალ არსებებს უკავშირდება. ცოცხალი არსებები მიჯაჭვულნი
ისინი უმალ უზენაე უფალს მიენდობიან და კრიშნას უმიზეზო არიან მიწიერ ყოფას, იბადებიან და კვდებიან, მათი
კურთხევით შეიცნობენ კრიშნას. სხვა არვის შეუძლია მის შეცნობა. განპირობებული სულები კი იცვლიან სხეულებს. უფალი სულ
ასე რომ, დიადი ბრძენ-მოძღვარნიც უნდა გაერკვნენ, თუ არ არის სხვაა, არც ერთი ეს თვისება, რაც ცოცხალ არსებებს ახასიათებთ,
ატმა და რა არის უზენაესი. უზენაესი ისაა, ვისაც თაყვანი უნდა მას არ ეკუთვნის, მათ მიღმაა; მაშინაც კი, როდესაც მატერიალურ
ვცეთ. სამყაროში ადამიანად მოდის, არშობილად რჩება. ამიტომ მეოთხე
თავში ნათქვამია, რომ უფალი თავისი შინაგანი ძალმოსილების
ლექსი 3 გამო ახლოსაც არ იკარებს უდაბლესი მატერიალური ენერგიის
ვინც შემიცნობს მე, როგორ არშობილსა და როგორც დაუსაბამოს, გავლენას - რჩება რა მარად უმაღლესი ენერგიის გამგებლად.
როგორც მთლიანი სამყაროს უზენაეს მეუფეს - მხოლოდ ის, კაცთა
შორის შეუმცდარი, განიწმინდება ყოველი ცოდვისაგან. ამ ლექსში სიტყვები ვეტტი ლოკა-მაჰეშვარამ გვასწავლის იმას, რომ
უფალი კრიშნა საკუთარი შემოქმედების ნაყოფს - სამყაროს
შინა-არსი: როგორც მეშვიდე თავშია ნათქვამი (7.3) (ციტ): სულიერ პლანეტარულ სისტემათა უმაღლესი მესაკუთრეა. უფალი
შემეცნებამდე ამაღლების მოწადინენი უბრალოდ ადამიანები არ არსებობდა სამყაროს შექმნამდე, შემდეგ შექმნა იგი და

განსხვავდება თავის ქმნილებისაგან. ყოველი ნახევარღმერთი ყველაფერი, რაც კრიშნას მითითებებით სრულდება,
მატერიალური სამყაროს ენერგიის პირმშოა. კრიშნა არ არის ტრანსცენდენტურია - შეუბღალავია მიწიერი რეაქციებით, რაც
შექმნილი, დაბადებული და გამოგონილი, ამიტომ განსხვავდება შეიძლება იყოს სასიკეთო ან საზიანო. ის კონცეფცია, რომ
ისეთი დიადი ნახევარღმერთებისაგანაც, როგორებიც არიან ბრაჰმა მატერიალურ სამყაროში ზოგი რამ სასიკეთოა, ზოგი კი არა -
და შივა. ვინაიდან ბრაჰმას, შივას და ყოველი დანარჩენი მეტნაკლებად ჭკუის წარმოსახვის ნაყოფი გახლავთ, ვინაიდან
ნახევარღმერთის შემოქმედი თავადაა, იგი ყოველი პლანეტის მიწიერ ყოფიერებაში ყველაფერი საბოლოოდ არასასიკეთოდ
მეუფეა. წაადგება კაცს. თავად მატერიალური ბუნებაა ასეთი. ჭეშმარიტი
სიკეთე და მისი სასიკეთო გავლენა ადამიანზე დამოკიდებულია
შრი კრიშნა განსხვავდება ყველაფრისაგან, რაც კი შექმნილა, და ის, კრიშნას ცნობიერებით ის საქმიანობაზე, რომელიც სრული
ვინც შეიცნობა ამ ჭეშმარიტებას, უმალ აიყრის ცოდვათა ერთგულებითა და მსახურებით სრულდება: ამიტომ თუ გვსურს
ბორკილებს. უზენაეს უფალს რომ შევწვდეთ, საჭიროა მიწიერ გარჯის ნაყოფი მხოლოდ სიკეთე იყოს, უზენაესი უფლის
მანკიერებათაგან განწმენდა. “ბჰაგავად-გიტას” თანახმად, უფლის მითითების თანახმად უნდა ვიშრომოთ. ეს მითითებები
შეცნობა მხოლოდ და მხოლოდ წმინდა ერთგული სამსახურით მოცემულია ისეთ ავტორიტეტულ ნაწარმოებებში, როგორებიცაა
შეიძლება. კრიშნა ადამიანი არ არის. მხოლოდ უმეცართ მიაჩნიათ “შრიმად-ბჰაგავატამი” და “ბჰაგავად-გიტა”. ჭეშმარიტი სულიერი
იგი თავიანთ მსგავსად. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მაღლადმხედი მოძღვარიც გვირჩევს და მოგვაწვდის ცნობებს სასიკეთო ნაყოფის
კაცი, ვისაც ღმრთაების დადგინებული მდგომარეობის შეცნობა მომცემ საქმიანობათა შესახებ. სულიერი მოძღვარი ხომ უზენაესი
ხელეწიფება, მუდამ თავისუფალია ცოდვით დამძიმებული უფლის წარმომადგენელია, მისი მითითებები კი უშუალოდ
უღლისაგან. უზენაესი უფლის მითითებებად უნდა აღვიქვათ. სულიერი
მოძღვარი, წმინდანები და წმინდა წერილები ერთობლივად ერთი
შეიძლება იკითხონ - თუკი კრიშნა ცნობილია, როგორც დევაკას მიზნისაკენ მიუძღვებიან მოსწავლეს. ცოდნის ამ სამ წყაროს შორის
შვილი, მაშინ როგორ არის ის არშობილი? “შრიმად-ბჰაგავატამში” აზრთა სხვადასხვაობა არ არსებობს. ასეთი თანადგომით არც ერთი
ესაც განმარტებულია. როდესაც კრიშნა დევაკასა და ვასუდევას, საქმიანობა არ იწვევს მატერიალური სამყაროს თანმხლებ
როგორც მომავალ მშობლებს მოევლინა, ჩვეულებრივი ბავშვის ბიწიერებას.
მსგავსად არ დაბადებულა; იგი დედ-მამას ეჩვენა თავისი
თავდაპირველი, ოთხხელიანი უფლის სახით, შემდეგ კი ერთგული თვითაღკვეთის ტრანსცენდენტური სულით მოქმედებს,
ჩვეულებრივ ბავშვად გადაიქცა. რასაც სანიასა ეწოდება. როგორც “ბჰაგავად-გიტას” მეექვსე თავის

პირველ ლექსშია ნათქვამი: ის, ვინც მოვალეობის გამო მოქმედებს, თანამედროვე განათლების სისტემა არ გულისხმობს ცოდნას
ვინაიდან ეს ბრძანა უფალმა და ვინც არ გამოელის თავის სულის შესახებ, ხალხს უბრალოდ მატერიალურ ელემენტებსა და
ქმედებათაგან ნაყოფს (ანაშრიტაჰ კარმა-ფჰალამ) - ჭეშმარიტი სხეულისეულ მოთხოვნილებებს ასწავლის. ამიტომ აკადემიური
განდეგილია. ცოდნა სრულყოფილი არ არის.
ამრიგად, ჭეშმარიტი სანიასი და იოგია ის, ვინც უზენაესი უფლის ასამმოჰა, იჭვნეულობისა და ილუზიისაგან თავისუფლების
მითითების თანახმად მოქმედებს, და არა ის, ვინც განდეგილისა მიღწევა მაშინ შეიძლება, როდესცა ადამიანს მტკიცედ სწამს რაიმე
თუ ფსევდო-იოგის სამოსელშია გამოწყობილი. და ტრანსცენდენტური ფილოსოფია ესმის. თუ შეცდება, შეუძლია
მისი გამოსწორება. არაფერი არ უნდა ვაღიაროთ ბრმად,
ლექსები 4-5 ყველაფერი სიფრთხილითა და ყურადღებით უნდა ავწონ-
გონიერება, ცოდნა, ეჭვთა დათრგუნვა, უცთომელობა, დავწონოთ.
მიმტევებლობა, სიმართლე, გულისთქმის დაოკება, ჭკუის მართვა,
ბედნიერება თუ უბედურება, დაბადება, შიში და შიშისძლევა, ადამიანი უნდა იყოს ქშამა, გამოიმუშაოს მოთმინებისა და
სხვათა დანდობა, სიმშვიდე, კმაყოფილება, განდეგილობა, მიმტევებლობის თვისება. სატიამ - სიმართლეა, ადამიანმა სხვების
ქველობა, სახელმორჭმულობა და უსახელობა - ასეთი ცოცხალ სასიკეთოდ ყველალფერი ჭეშმარიტი სახით უნდა წარმოიდგინოს,
არსებათა თვისებების აასახოვნება, რომლის შემოქმედი მე ვარ. დამახინჯება დიდი ცოდვაა. საზოგადოებაში მიღებული ეტიკეტის
თანახმად, ადამიანმა სიმართლე მხოლოდ მაშინ უნდა
შინა-არსი: ცოცხალი არსებების თვისებათა მრავალფეროვნება ილაპარაკოს, როცა სხვებისთვის სასიამოვნოა. მაგრამ ეს
კრიშნას შესაქმეს ნაყოფია აქ მოცემულია ძირითად თვისებათა თვალთმაქცობაა და არა სიმართლე. საჭიროა გულახდილობა.
განმარტება. თუკი კაცი ქურდია და ხალხს გააფრთხილებთ, ამას სიმართლე
ჰქვია. ზოგჯერ სიმართლე არასასიამოვნოა, პირში თქმაც ბევრის
გონება ნიშნავს მოვლენათა გაანალიზების უნარს, ცოდნა კი იმის წყენას იწვევს, მაგრამ უნდა გვეყოს გამბედაობა და აშკარად ვთქვათ
გაგებას უნარს სძენს კაცს, თუ რა არის სული და რა არის მატერია. სათქმელი. გულმართალობა სხვების სასიკეთოდ ფაქტების
ჩვეულებრივი აკადემიური განათლება მხოლოდ მატერიას ეხება. ჭეშმარიტი სახით წარმოდგენას მოითხოვს. ასეთია სიმართლის
ღვთიურ შემეცნებაში იგი ცოდნად არ გამოდგება. ცოდნა სულსა და განსაზღვრება.
მატერიას შორის არსებული გასხვავების გაგებას ნიშნავს.

გრძნობათა მართვა ერთობ ძნელია, მაგრამ მაინც უნდა ვეცადოთ, დასაწყისში განვიხილეთ. დაბადება-სიკვდილის წილკერძია ის
ისინი ამაო პირადი სიამოვნებისათვის არ გამოვიყენოთ. ხორციელი გარსი, რომელშიაც ცოცხალი არსება იმყოფება.
გრძნობების აუცილებელი მოთხოვნილებები უნდა
დავაკმაყოფილოთ, მაგრამ მათი მეტისმეტად განებივრება შიშს საკუთარ და ახლობელთა მომავალზე დარდი იწვევს. კრიშნას
დამღუპველია სულიერი განვითარებისათვის. გრძნობების ცნობიერებაში მყოფ პიროვნებას არაფრის ეშინია, ვინაიდან იცის,
მოთოკვა აუცილებელია. ჭკუამაც უნდა აღკვეთოს უსარგებლო რმო აუილებლად დაბრუნდება შინ, სულიერ ზეცაში
საკითხებზე თავის მტვრევა. ამას შამა ეწოდება. არ შეიძლება ღმრთეებასთან. მისთვის მომავალი ნათელია. სხვებმა კი არ იციან,
დროის დაკარგვა ფულის დაგროვებაზე ფიქრში. ეს აზროვნების რა ელით ახლო მომავალსა თუ მომდევნო ცხოვრებაში; მუდამ
უნარის არასწორი გამოყენებაა. ჭკუა ადამიანს უპირველესი ღელავენ, შფოთავენ, გაურკვევლობა აწუხებთ. თუ დაამებული
მოთხოვნილებების გაგებას უნდა მოხმარდეს და მისი აზრობრივი ცხოვრება გვინდა, ამას მიღწევის საუკეთესო გზას კრიშნას
გამოხატულება ავტორიტეტული სახით უნდა იქნას შემეცნება და მუდამ მის ცნობიერებაში ყოფნა წარმოადგენს.
წარმოდგენილი. აზროვნების უნარი უნდა განვავითაროთ ისეთ მხოლოდ ასე ვძლევთ ჩვენ ყოველგვარ შიშს. “შრიმად-
პიროვნებებთან ურთიერთობაში, რომლებიც ჭკუისსაკითხავნი ბჰაგავატამში” ნათქვამია (11.2.37): ბჰაიამ დვიტიყა აბჰინივეშატაჰ
არიან წმინდა წერილების, წმინდანებისა და სულიერ მოძღვართა სყატ - ცოცხალი არსებების შიშს ილუზორული ენერგია იწვევს
გაგების საკითხში და ვისაც თავად აქვთ უაღრესად ათასგვარი წარმოსახვითა და მოჩვენებებით. ილუზორული
განვითარებული აზროვნება. ენერგიისაგან განთავისუფლებულნი, დარწმუნებულნი, რომ
მატერიალური სხეული კი არა, უზენაესი პიროვნების სულიერი
სუქჰამ - სიამოვნებას, ანუ ბედნიერებას უნდა ვპოულობდეთ იმაში, ნაწილები არიან, ამასთან უფლის ტრანსცენდენტური სამსახურით
რაც სასიკეთოა კრიშნას ცნობიერების განვითარებისათვის. ის კი, არიან დაკავებული, შიშის გრძნობა არ აწუხებთ. მათი მომავალი
რასაც ტკივილი და გაჭირვება მოაქვს, საფრთხეს უქმნის სულიერ ნათელია; შიში იმათი ხვედრია, ვინც კრიშნას ცნობიერებაში არ
წინსვლას. უნდა სასიკეთოდ ვიღვაწოთ და უარი ვთქვათ იმყოფება. აბჰაყამ, შიშის გარეშე მხოლოდ კრიშნას ცნობიერებაში
ყველაფერზე, რაც კრიშნას ცნობიერებაში წარმატების საზიანოა. მყოფი ცხოვრობს.
ბჰავა, დაბადება, სხეულს ეხება. სული არც დაბადებას და არც აჰიმსა ანუ არაძალმომრეობა, დანდობა ნიშნავს იმას, რომ
სიკვდილს არ ემორჩილება. ეს საკითხი “ბჰაგავად-გიტას” ადამიანმა სხვებს ტანჯვა და ტკივილი არ უნდა მიაყენონ.
მატერიალური მოქმედებები, რომელთაც ამდენი პოლიტიკოსი,

სოციოლოგი, ქველმოქმედი და სხვანი სიკეთეს გვპირდებიან, არ მოცემული; მაგალითად, დილაადრიან ადგომა და განბანა.
იძლევა კარგ შედეგებს, ვინაიდან მათ ტრანსცენდენტური ხედვა არ ზოგჯერ ეს მეტდად არასასიამოვნოა, თუნდაც სიცივის გამო.
აქვთ; არ იციან ადამიანთა საზოგადოებას რა მოუტანს ჭეშმარიტ მაგრამ ნებისმიერ ნებაყოფლობით უსიამოვნებას, რომელსაც
სიკეთეს. ადამიანი ითმენს, ეპითიმია ეწორდება. ასევე თვის გარკვეულ
დღეებზე დაწესებულია მარხვა. ადამიანს შეიძლება არ მოსწონდეს
აჰიმსა ხალხის ისე აღზრდას ნიშნავს, რომ მათ ბოლომდე ასეთი მარხვები, მაგრამ რაკი მტკიცედ აქვს გადაწყვეტილი კრიშნას
შეიმეცნონ - ადამიანის სხეული სულიერი შემეცნებისათვისაა ცნობიერების შეცნობაში წინსვლა, უნდა აიტანოს სხეულისეული
განკუთვნილი. ამრიგად, ნებისმიერი მოძრაობა ან ორგანიზაცია, უსიამოვნებანი. არ შეიძლება ზედმეტად მარხულობა, ან მარხვა
რომელიც ხელს არ უწყობს ამ მიზნის განხორცილებას, ვედური დანაწესების გაუთვალისწინებლად. დაუშვებელია
ძალმომრეობას უწევს ადამიანის სხეულს. ხალხთა მომავალი შიმშილი რაიმე პოლიტიური მიზნით. ასეთი მოქმედება “ბჰაგავად-
სულიელრი ბედნიერებისათვის აუცილებელია არაძალმომრეობის გიტაში” დახასიათებულია, როგორც უგუნური მარხულობა.
შეგნების განვითარება. უმეცრებათა და ვნებით გაწეული არც ერთი საქმიანობა სულიერ
წინსვლას არ უწყობს ხელს. სათნოების მოდუსში შესრულებული
სამატა - წონასწორობა, ნიშნავს მშვიდ მდგომარეობას, როგორც ნებისმიერი რამ ეხმარება ადამიანის წარმატებას. ვედური
შედეგს - მიჯაჭვულობისა და სიძულვილის უარყოფით მიღებულს. მითითებების თანახმად შესრულებული მარხვა ადამიანს
მატერიალური სამყარო მეტისმეტი მიჯაჭვულობისა და სულიერად აამაღლებს. რაც შეეხება ქველმოქმედებას, ადამიანმა
გადაჭარბებული სიძულვილის გარეშე უნდა მივიღოთ. კარი შემოსავლის ნახევარი მაინც რაიმე კარგ საქმეს უნდა შესწილოს. და
გავუღოთ მას, რაც კრიშნას ცნობიერებისათვის სასიკეთოა, რა არის ეს კარგი საქმე?
არასასიკეთო კი უარვყოთ. ამას სამატა - წონასწორობა ჰქვია.
ის, რაც კრიშნას ცნობიერების თანახმად სრულდება. ეს არა
ტუშტი, ანუ კმაყოფილება ნიშნავს იმას, რომ ადამიანი არ უნდა მხოლოდ კარგი, არამედ საუკეთესო ქმედებაა, ვინაიდან კრიშნა
ესწრაფვოდეს მეტი და მეტი ქონების დაგროვებას და ამისთვის არ უკეთესზე უკეთესია, მისი საქმეც ამავე ღირსებას ფლობს.
ზოგავდეს თავის თავს. უნდა დაკმაყოფილდეს იმით, რასაც მოწყალება იმ პიროვნებას უნდა მივცეთ, რომელიც კრიშნას
უზენაესი უფლის წყალობით ღებულობს; ამ განწყობილებას ცნობიერებაში იმყოფება. ვედურ ლიტერატურაში დაწესებულია,
კმაყოფილება ეწორდება. ტაპასი ნიშნავს ასკეტიზმს, ანუ რომ მოწყალება ბრაჰმანებისადმი უნდა გავიღოთ. ამას ხალხი
ეპითიმიას. ვედები მის შესასრულებლად მრავალი წესია დღესაც ასრულებს, თუმცა ყველაფერი ვედური დანაწესის

თანახმად არ ხდება, მაგრამ მაინც ბრაჰმანებს ეძლევათ იაშას - სახელმოხვეჭილობა ისე უნდა გავიგოთ, როგორც ეს უფალ
უპირატესობა, რაკი ისინი სულიერი ცოდნის უმაღლესი ჩაიტანიას ესმოდა. იგი ამბობდა, რომ სახელმოხვეჭილი მხოლოდ
განვითარებით არიან დაკავებულნი. ბრაჰმანმა მთელი სიცოცხლე დიადი ერთგულია. თუ ადამიანმა დიდ წარმატებას მიაღწია
ბრაჰმას შეცნობას უნდა მიუძღვნას. ბრაჰმა ჯანატიტი ბრაჰმანაჰ: კრიშნას ცნობიერებაში და ეს ფაქტი ცნობილია, მაშინ იგი
მას, ვინც ბრაჰმანი იცის, ბრაჰმანი ეწოდება. მოწყალება ამ წმინდა ჭეშმარიტად იხვეჭს სახელ-დიდებას. უსახელოა ის, ვინც უფლის
პირებს უნდა მივუბოძოთ, რადგან მათ დრო არ აქვთ საარსებო ერთგულებით არ არის განთქმული.
სახსრების მოსაპოვებლად.
ეს თვისებები გვხვდება მთელ სამყაროში, ადამიანთა და
ვედურ ლიტერატურაში ნათქვამია, რომ მოწყალება უნდა მივცეთ ნახევარღმერთთა საზოგადოებაში. სხვა პლანეტაზე ადამიანთა
მასაც, ვინც განდეგილის ცხოვრებით ცხოვრობს. სანნიასი მრავალი სახეობა არსებობს და ამ თვისებებს იქაც ვხვდებით.
კარდაკარ დადის და მათხოვრობს არა საკუთარი მათთვის, ვისაც კრიშნას ცნობიერებაში წინსვლა სურთ, თავად
გამორჩენისათვის, არამედ მისიონერული მიზნებით. საქმე ისაა, უფალმა ეს თვისებები შექმნა; ადამიანმა კი ისინი თვითონ უნდა
რომ ისინი შედიან ოჯახებში, რათა მეოჯახეები უმეცრებაში განივითაროს შინაგანად. ის, ვინც ერთგულად ემსახურება უზენაეს
თვლემისაგან გამოაღვიძონ. საოჯახო საქმეებით დაკავებულთ უფალს, ყოველ ამ კარგ თვისებას სრულყოფს, როგორც ეს უფალმა
გაახსენონ დავიწყებული ჭეშმარიტი მიზანი - საკუთარ თავში დააწესა.
კრიშნას ცნობიერების გამოღვიძება. სანნიასის მოვალეობაა
ჩამოუაროს ხალხს და მოუწოდოს მათ, ეზიარონ კრიშნას ყველაფერი, კარგისა და ცუდის, საწყისს კრიშნა წარმოადგენს.
ცნობიერებას. როგორც ვედებშია ნათქვამი, ცოცხალი არსება მატერიალურ სამყაროში ვერაფერი გამოვლინდება თავისთავად,
ხშირად დავიწყების ბურუსშია ჩაძირული. მან უნდა გამოიღვიძოს თუკი ეს კრიშნაში არ არის. ამის ცოდნას ღვთიური სიბრძნე ჰქვია.
და მიაღწიოს იმას, რაც ადამიანს ცხოვრებაში მოეთხოვება. ამ თუმცა ყველაფერს ამ სამყაროში თავისი დადგინებული ადგილი
ცოდნასა და მეთოდს სანნიასები ავრცელებენ; ამიტომ მოწყალება აქვს, უნდა გვესმოდეს, რომ ყველაფერი კრიშნასაგან
უნდა გავიღოთ განდეგილებისათვის, ბრაჰმანებისათვის და მომდინარეობს.
მსგავსი სასიკეთო მიზნებისათვის და არა დაუკვირვებლად
მათთვის, ვინც გადაგვეყრება. ლექსი 6
ჩემგან წარმოიშვა შვიდი დიადი ბრძენთუხუცესი და მათ
მოვლინებამდე ჩემგანვე იშვა ოთხი სხვა ბრძენი და მანუები. ისინი

- კაცობრიობის მამამთავრები, პირმშონი არიან ჩემი ჭკუისა, ხოლო შინა-არსი: სულიერი სრულქმნის მწვერვალი უზენაესი
ყოველ ცოცხალ არსებას, რომელიც სხვადასხვა პლანეტაზე ღმრთაებრივი პიროვნების შეცნობაა. ვიდრე ადამიანი მტკიცედ არ
მკვიდრობს, მათ დაუდეს სათავე. დარწმუნდება უფლის მრავალმხრივ დიდებულებაში, ერთგულ
სამსახურს ვერ შეძლებს. როგორც წესი, ხალხისათვის ცნობილია,
შინა-არსი: უფალი გვიხატავს სამყაროს მოსახლეობის რომ ღმერთი დიდია, მაგრამ დაწვრილებით არ იციან, რა არის ეს
გენეალოგიურ სურათს. ბრაჰმა პირველქმნილი არსებაა, რომელც სიდიადე. აქ კი სწორედ ამ, კაცთა გონებისათვის მიუწვდომელ
უზენაესი უფლის ენერგიისაგან იშვა და ცნობილია ჰირანიაგარბჰას დიდებულებაზეა საუბარი. უფლის ამ სიდიადეს საზღვარი არ
სახელით. ბრაჰმასაგან მომდინარეობს შვიდი დიადი ბრჩენი, მათ დაედება - ამის შემცნობი უდავოდ მიენდობა მას და ერთგულ
მოვლინებამდე კი ოთხი დანარჩენი დიადი ბრჩენი, კერძოდ სანაკა, მსახურებას მიაგებს - სხვა გზა არ რჩება. ამ ცოდნის შეძენა
სანანდანა, სანატანა და სანატ-კუმარა და მანუები იშვნენ. მათ შეიძლება”შრიმად-ბჰაგავატამიდან”, “ბჰაგავად-გიტადან” მსგავს
ერთად ეწოდებათ სამყაროს ცოცხალი მოდგმის მამამთავრები. ნაწარმოებებში მოცემული აღწერილობებიდან.
ბრაჰმა, ნახევარღმერთთა აღრიცხვით, ათასი წლის მანძილზე ამ სამყაროს მმართველობაში მონაწილეობენ ნახევარღმერთები,
ეპითიმიას გადიოდა, სანამ კრიშნას წყალობით გაიგო, როგორ რომელთაც მთელი პლანეტარული სისტემა უპყრიათ. მათ შორის
შექმნა შთამომავლობა. შემდეგ ბრაჰმასაგან წარმოიშვნენ სანაკა, მთავარნი არიან: ბრაჰმა, შივა, ოთხი დიადი კუმარა და
სანანდანა, სანატანა და სანატ-კუმარა, მერე რუდრა, შვიდი ბრძენი კაცობრიობის სხვა მამამთავრები. ყოველ მათგანს უზენაესმა
და ამგვარად უზენაესი პიროვნების ენერგიისაგან იშვა ყოველი უფალმა კრიშნამ მისცა დასაბამი და თავად ყოველ მამამთავარზე
ბრაჰმანი და კშატრია. ბრაჰმა ცნობილია, როგორც პიტამაჰა, ბაბუა, აღმატებულ მამამთავრად დარჩა.
კრიშნა კი - როგორც პრაპიტამაჰა, ბაბუის მამა. ეს ნათქვამია
“ბჰაგავად-გიტას” მეთერთმეტე თავში (11.39). ასეთია უზენაესი უფლის ძალთგამოვლინება. ამის ღრმა რწმენა
ყოველვარ ეჭვს განუქარვებს ადამიანს, ერთგული
ლექსი 7 მსახურებისათვის ფრთებს შეასხამს და საბოლოო მიზნის
ვინც გულით ირწმუნა ჩემი სიდიადე და მისტიური ძალა, აღსრულების იმედს გაუღვივებს. ყველამ უნდა იცოდეს, რომ
ყოველგვარი ეჭვების გარეშე წმინდა, ერთგულ სამსახურს მწირავს კრიშნას დიდებულების შეცნობა ძალიან მნიშვნელოვანია
მე. გულწრფელი, ერთგული ურთიერთობებისათვის უფალთან.

ლექსი 8 რუდრა, ნარაიანასაგან იშვა თორმეტი ადიტი”. ნარაიანას ამგვარი

მე ვარ მთელი სულიერი და მატერიალური სამყაროს სათავე. ქმნადობა ძალმოსილება კრიშნას ექსპანსიაა.
ყველაფერი ჩემგან ქმნილია. გონებასრულთ სრულყოფილად
იციან ეს, ერთგულებითთ სავსენი მემსახურებიან მე და იმავე ვედებში ნათქვამია: ბრაჰმანიო დევაკი-პუტრაჰ: “დევაკის
მეთაყვანებიან. შვილი კრიშნა უზენაესი პიროვნებაა” (“ნარაიანა უპანიშადი” 4),
იქვე ვკითხულობთ - (ციტატა):
შინა-არსი: მეცნიერს, რომელმაც სრულყოფილა შეისწავლა ვედები,
მიიღო ცოდნა ისეთი ავტორიტეტებისაგან, როგორიც არის უფალი “სამყაროს დასაბამს იყო მხოლოდ უზენაესი პიროვნება ნარაიანა,
ჩაიტანია, და ვინც იცის ამ მოძღვრების სწორად გამოყენება, ესმის, არც იყო არც ბრაჰმა, არც შივა, არც ცეცხლი, არც მთვარე, არც
რომ კრიშნა დასაბამია ყოვლისა, მისი ქმნილია მატერიალური და ვარსკვლავები ზეცაზე, არც მზე” (მაჰა უპანიშადი” 1). მაჰა
სულიერი სამყაროები. ამის სრულყოფილად ცოდნა კი კაცს უპანიშადში ნათქვამია ისიც, რომ უფალი შივა იშვა უზენაესი
განუმტკიცებს უზენაესი უფლის ერთგული სამსახურის შეგნებას, უფლის შუბლიდან. უნდა აღვასრულოთ ვედების მოწოდება -
რასაც ვერასოდეს შეარყევს უაზრო კომენტარები ან თაყვანის ვცეთ უზენაეს უფალს, ბრაჰმასა და შივას შემოქმედს.
ჭკუანაკლულთა შეხედულებანი.
“მოქშა-დჰარმაში” კრიშნა ამბობს: (ციტატა)
ვედურ ლიტერატურაში დადასტურებულია, რომ კრიშნა
დასაბამია ბრაჰმასი, შივასი და დანარჩენი ნახვერღმერთებისა. “წინაპრები, შივა და სხვებიც ჩემი ქმნადობის პირმშონი არიან,
“ათჰარვა-ვედაში” (“გოპალა-ტაპანი უპანიშადში” 1.24) ნათქვამია - თუმცა ჩემი წარმოსახვითი ენერგიით მოტყუებულებმა არ იციან,
(ციტა): “სწორედ კრიშნამ გადასცა ვედური სიბრძნე პირველქმნილ რომ მე მივეც მათ არსებობა”. “ვარაჰა პურანაშიც” ნათქვამია:
ბრაჰმას, რომელმაც გაავრცელა იგი წარსულში”, ამასთანავე (ციტატა)
ნარაიანა უპანიშადში (1) მითითებულია - (ციტატა): “შემდეგ
უზენაესმა პიროვნებამ ნარაიანამ მოისურვა ცოცხალი არსებების “ნარაიანა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა - ბრაჰმასა და შივას
შექმნა”. შემდეგ - (ციტ): “ნარაიანასაგან ბრაჰმა იშვა და მშობელი”.
ნარაიანასაგანვე იშვნენ მამამთავრებიც. ნარაიანასაგან იშვა ინდრა,
ნარაიანასაგან იშვა რვა ვასუ, ნარაიანასაგან იშვა თერთმეტი უფალი კრიშნა ყოველი მოდგმის თავწყაროა, ყოვლის შექმნის
პირველმიზეზი. იგი ამბობს, “ვინაიდან ყველაფერი ჩემგან იშვა, მე

ვერ ყველაფრის სათავე. ყველაფერი ჩემი მორჩილია და არავინ სული კრიშნათი პირამდეა აღსავსე და სხვა ერთგულებთან
აღემატება ჩემს სიმაღლეს”. არ არსებობს კრიშნაზე სრულყოფილი უფალზე საუბრით ხარობენ.
განმგებელი. ვინც ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრისაგან ასეთ ახსნას
ისმენს ვედური ლიტერატურის დამოწმებით, მთელი ძალით ერთგული სამსახურის დასაწყის საფეხურზე ტრანსცენდენტურ
ერთვება კრიშნას ცნობიერებაში და ხდება ჭეშმარიტი სწავლული. სიამოვნებას განიცდიან, შემდეგ თანდათან ღმერთის ჭეშმარიტი
მასთან შედარებით ისინი, ვისაც სწორად არ ესმით კრიშნა, დიდი სიყვარულით ივსებიან. ასეთი სულიერი კმაყოფილების შემდეგ
გონებითა და ღრმა ცოდნით ვერ დაიტრაბახებენ. მხოლოდ ისინი ტკბებიან უმაღლესი სრულყოფილებით, რომელსაც უფალი
უმეცარი თუ მიიჩენვს კრიშნას უბრალო ადამიანად. ამ უაზრო თავის სავანეში ავლენს. უფალი ჩაიტანია ტრანსცენდენტური
შეხედულებებმა არ უნდა გადააცდინონ გზიდან ჭეშმარიტების ერთგული სამსახურის სურვილს ცოცხალი არსების გულში
მაძიებელნი, რომლებიც უნდა ერიდონ “ბჰაგავად-გიტას” ყოველ თესლის ჩადებას ადარებს. სამყაროს სხვადასხვა პლანეტაზე
ზედაპირულ კომენტარსა და ინტერპრეტაციას. შეუპოვრობით და ურიცხვი ცოცხალი არსება მიმოიქცევა და მათგან მხოლოდ
სიმტკიცით განაგრძონ კრიშნას ცნობიერებასთან მიახლოება. რამდენიმე თუ აღმოჩნდება ისე იღბლიანი, რომ წმინდა ერთგულს
შეხვდეს და ერთგული სამსახურის გაგების საშუალება მიეცეს.
ლექსი 9 ასეთი შეხვედრა და საუბარი თესლს ჰგავს - ცოცხალი არსების
ჩემი წმინდა ერთგულნი თავიანთ ფიქრებს ჩემსკენ მომართავენ, გულში ჩათესილს. თუ ადამიანი გულისყურს არ აშორებს უფლის
სიცოცხლეს ბოლომდე ჩემს მსახურებას სწირავენ, ჩემზე საუბრით შესახებ მონათხრობს, თუ გალობს ჰარე კრიშნა ჰარე კრიშნა კრიშნა
ასხივოსნებენ ერთმანეთს და ნეტარებას განიცდიან. კრიშნა ჰარე ჰარე, ჰარე რამა ჰარე რამა რამა რამა ჰარე ჰარეს, ეს
თესლი აღმოცენდება და ნაყოფს გამოიღებს. ერთგული სამსახურის
შინა-არსი: წმინდა ერთგულნი უფლის ტრანსცენდენტური ეს სულიერი მცენარე თანდათანობით ტანს აიყრის, სიმაღლეში
სასიყვარულო სამსახურით არიან მოცულნი, მათი ჭკუა კრიშნას წავა და იზრდბა, ვიდრე უმაღლეს პლანეტას არ ასწვდება, შემდეგ
ლოტოსისდარ ტერფებს დასტრიალებს, ერთმანეთთანაც მხოლოდ კი სულიერი ზეცის ბრაჰმაჯიოტის ციალს შეენივთება. ზეციურ
უფალზე საუბრობენ. საუფლოში მცენარე აგრძელებს ზრდას, ვიდრე უმაღლეს პლანეტას
მიაღწევს, რომელსაც გოლოკა ვრინდავანი, კრიშნას სავანე
ამ ლექსში წმინდა ერთგულების განსაკუთრებული ნიშნებია ეწოდება. საბოლოოდ ეს ხე კრიშნას ლოტოსისდარ ტერფთა
ჩამოთვლილი. ისინი დღედაღამ, განუწყვეტლივ ხოტბას ასხამენ სიახლოვეს მკვდიდრდება.
უზენაესი უფლის თვისებებსა და გართობებს. მათი გული და

როგორც მცენარე, ერთგული სამსახურიც ნაყოფითა და ყვავილით მათ, ვინც მუდამ სიყვარულით მემსახურებიან, ვაზიარებ ღვთიურ
დაიხუნძლება. მას მაცოცხლებელ ძალას, როგორც სარწყავ წყალს, ცოდნას, ვუღვიძებ შეცნობის უნარს, რომლის მეოხებითაც ჩემამდე
აწვდის გალობა და მოსმენა. “ჩაიტანია-ჩარიტამრიტაში” (მადჰია მოაღწევენ.
ლილა, თავი მეცხრამეტე) ერთგული სამსახურის ეს ხატოვანი სახე
ბოლომდე არის აღწერილი. იქ განმარტებულია, რომ როდესაც შინა-არსი: ამ ლექსში მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა ბუდდჰი-
ზრდასრული მცენარე უზენაესი უფლის ლოტოსისდარ ტერფთა იოგამ. როგორც მეორე თავიდან გვახსოვს, არჯუნას სწავლებისას
თავშესაფარს პოულობს, ეს მიგვანიშნებს ცოცხალი არსების უფალი ბუდჰი-იოგას გზის ახსნას დაპირდა. რა არის ბუდდჰი-
ღმერთის სიყვარულში ბოლომდე დანთქმას. ასეთ დროს იგი იოგა - ეს არის ქმედება კრიშნას ცნობიერებაში; ეს უმაღლესი
წამითაც ვერ ძლებს უზენაეს უფალთან ურთიერთობის გარეშე, გონიერებაა. ბუდდჰი ნიშნავს გონებას, იოგა კი მისტიურ
ისევე როგრც თევზი უწყლოდ, და ჭეშმარიტად იძენს ქმედებებს, ანუ მისტიურ ამაღლებას. როდესაც ცოცხალი არსება
ტრანსცენდენტურ თვისებებს. შინ, ღმრთაებასთან დაბრუნებას ცდილობს და სრული კრიშნას
ცნობიერებით ერთგულ სამსახურს იწყებს, მის ქმედებას ბუდდჰი-
“შრიმად-ბჰაგავატამი” აღსავსეა ასეთი მოთხრობებით უზენაესი იოგა ეწოდება. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ბუდდჰი-იოგა ის გზაა,
უფლისა და მისი ერთგულების ურთერთობების შესახებ. რომლითაც მატერიალური სამყაროს ტყვეობიდან თავის დაღწევა
ამიტომაცაა იგი უაღრესად ძვირფასი წიგნი ერთგულებისათვის, შეიძლება. წინსვლის საბოლოო მიზანი კრიშნაა. ხალხის ცოდნა
როგორც ეს თავად “ბჰაგავატამშია” ნათქვამი (12.13.18): ციტატა - ამ ამის შესახებ ერთობ მწირია. ამიტომ ერთგულებთან და ჭეშმარიტ
ნაწარმოებში არაფერია თქმული მატერიალური მოქმედებების, სულიერ მოძღვართან ურთიერთობა ძალიან მნიშვნელოვანია.
ეკონომიკური განვითარების, გრძნობათა დაკმაყოფილებისა თუ უნდა ვიცოდეთ, რომ კაცთა მოდგმის უმაღლესი მიზანი კრიშნაა
განთავისუფლების შესახებ. “შრიმად-ბჰაგავატამი” ერთადერთია, და როდესაც მიზანი გამოკვეთილია, ეს გზა ბუდდჰი-იოგა ნელ-
რომელშიც ღრმად არის აღწერილი უზენაესი უფლისა და მისი ნელა, მაგრამ მაინც მიგვიყვანს საბოლოო სულიერ სასუფევლამდე.
ერთგულების ტრანსცენდენტური ბუნება. ამრიგად, კრიშნას
ცნობიერებაში მყოფ რეალიზებულ სულებს უწყვეტ სიამოვნებას როდესაც ადამიანს სიცოცხლის მიზანი ესმის, მაგრამ საქმიანობათა
ჰგვრის ასეთ ტრანსცენდენტურ ლიტერატურასთან შეხება. ეს სარგებლიანობითაა დაკავებული, მისი მოქმედება კარმა-იოგას
გრძნობა ქალ-ვაჟის ერთმანეთთან ყოფნის ბედნიერებას ჰგავს. განეკუთვნება. როცა იცის, რომ მიზანი კრიშნაა, მაგრამ კრიშნას
შეცნობა ვაჭრული მსჯელობებით სიამოვნებს, მისი მოქმედება
ლექსი 10 გიანა-იოგას მიეკუთვნება. როდესაც მიზანი ესმის და უფალს

მხოლოდ ცნობიერებითა და კრიშნას ერთგული სამსახურით შინა-არსი: როდესაც ბენარესში უფალი ჩაიტანია ჰარე კრიშნა ჰარე
ეძიებს, მის მოქმედებას ჰქვია ბჰაკტი-იოგა ანუ ბუდდჰი-იოგა. ეს კრიშნა კრიშნა კრიშნა ჰარე ჰარე, ჰარე რამა ჰარე რამა რამა რამა
დასრულებული იოგაა და სიცოცხლის სრულქმნის უმაღლეს ჰარე ჰარეს გალობდა და სხვებსაც ასწავლიდა, ათასობით კაცი
საფეხურად მიიჩნევა. მიჰყვებოდ მას. იმ დროს მეტად გავლენიანი და ერუდირებული
მეცნიერი პრაკაშანანდა სარასვატი დასცინოდა უფალ ჩაიტანიას,
ადამიანს შეიძლება ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვარი ჰყავდეს და რომელიც, მისი აზრით, უფრო გრძნობებს იყო აყოლილი, ვიდრე
ერთგულთა ერთობასთანაც დაკავშირებული იყოს, მაგრამ საღ აზრს. ზოგჯერ სწავლულნი აკრიტიკებდნენ ერთგულებს, მათ
შეიძლება გონიერებამ უღალატოს და გაუჭირდეს წარმატება. უმრავლესობას უგუნურების წყვდიადის ტყვედ მიიჩნევენ და
კრიშნა მწყალობელია და მაინც დაეხმარება, რათა თავისთან გულუბრყვილო განცდების მსახურს ეძახიან.
მიიყვანოს ხელმოცარული კაცი. ამისათვის კი აუცილებელ
პირობას წარმოადგენს ის, რომ იგი ყოველთვის კრიშნას ეს ასე არ არის! ერთგულები უაღრესად მოაზროვნე მეცნიერები
ცნობიერებით იყოს მოცული და სხვადასხვა სახის სამსახურს არიან, რომელთაც ერთგულების თავიანთი ფილოსოფია აქვთ
სიყვარულითა და ერთგულებით ასრულებდეს. კრიშნასთვის შემუშავებული. მაგრამ მაშინაც კი, თუკი ერთგული არ
რაღაც უნდა იღვაწოს დიდი სიყვარულითა და მონდომებით. სარგებლობს წმინდა წიგნებით, ან თავისი სულიერი მოძღვრის
დარიგებებით, მაგრამ თუ ერთგულ მსახურებაში გულწრფელია,
ერთგული თუ იმდენად გონიერი არ არის, რომ კრიშნა გულითადად ეხმარება მას ცოდნის შეძენაში. ამრიგად,
თვითრეალიზაციის გზაზე წინსვლას მიაღწიოს, მაგრამ შეუძლებელია კრიშნას ცნობიერებით მოცული უანგარო ერთგული
გულწრფელია და ერთგულ სამსახურად თავდადებული, უფალი ცოდნას იყოს მოკლებული, ამას არ დაუშვებს თვითონ უფალი,
მას დახმარების ხელს უწვდის, წინსვლას უადვილებს და ოღონდ ერთადერთი მოთხოვნა ისაა, რომ მან ერთგულება მიაგოს
საბოლოოდ თავის პირველსამყოფელის კარს უღებს. კრიშნას.
თანამედროვე ფილოსოფოსები თვლიან, რომ ანალიზის გარეშე

ლექსი 11 მეცნიერული ცოდნის შეძენა შეუძლებელია. უზენაესი უფალი ასე
ღვთიური მადლი რომ მოვფინო მათ, ვის გულებშიც ვიმყოფები, პასუხობს მათ: ვინც წმინდა ერთგულ სამსახურს ეწევა, საკმარისი
ცოდნის კაშკაშა ჩირაღდნით განვაქარვებ მათი უმეცრების ვედური განათლება ან ვედური პრინციპების ბოლომდე ცოდნაც
წყვდიადს.

რომ არ ჰქონდეს, უზენაესი ღმერთი მაინც ეხმარება და სრულყოფს გალობითა და ერთგული სამსახურით შეიძლება და არა აზრებით
მის ცოდნას. ეს ამ ლექსშია ნათქვამი. ვაჭრობის ან კამათის საფუძველზე.
უფალი მიმართავს არჯუნას, რომ მხოლოდ მსჯელობით წმინდა ერთგულს არ უხდება ცხოვრების მატერიალურ
წარმოუდგენელია უმაღლესი, აბსოლუტური ჭეშმარიტების, მოთხოვნილებებზე ფიქრი. მას არაფერი აღელვებს, რაკი უფლის
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების შეცნობა. უზენაესი კურთხევით გულში სიბნელე სინათლედ შეეცვლება, მისი
ჭეშმარიტება იმდენად დიდია და ამოუწურავი, რომ უბრალო სასიყვარულო სამსახურით კმაყოფილი უზენაესი ერთგულს
გონების ძალისხმევით მისი გაგება ან მიღწევა შეუძლებელია. თვითონ უზრუნველყოფს ყველაფრით. ეს არის “ბჰაგავად-გიტას”
ადამიანმა მილიონობით წლის მანძილზე რომ იკამათოს და შეგონებათა არის. მათი შესწავლის შედეგად ცოცხალი არსება
ისწავლოს, თუ უფლის ერთგული არ არის, თუკი სიყვარულით არ ბოლომდე მიენდობა უზენაეს უფალს და შეუდგება მის წმინდა
ესწრაფვის ამოუწურავ, უზენაეს ჭეშმარიტებაში ჩაწვდომას, სამსახურს. უზენაესი უფლის საპასუხო მზრუნველობის
ვერასოდეს გაიგებს კრიშნას. უზენაეს ჭეშმარიტებას, კრიშნას წყალობით, იგი უარს ამბობს ყოველგვარ მიწიერ განზრახვასა და
მხოლოდ ერთგული სამსახური მოჰგვრის კმაყოფილებას და საფიქრალზე.
თავისი წარმოუდგენელი ენერგიით გულიდან გულში გაენდობა
მისთვის თავდადებულს. ეს უკანასკნელი მარად გულით ატარებს ლექსები 12-13
კრიშნას მზის სადარ ხატებას, რაც უმალ ფანტავს მის შეგნებაში არჯუნამ თქვა: შენ ხარ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება,
უგუნურების წყვდიადს. ასეთი განსაკუთრებული მადლით საბოლოო სავანე, თავად უწმინდესი და სხვათა საუკუნო
სწყალობს კრიშნა თავის წმინდა ერთგულს. განსაწმენდელი, აბსოლუტური ჭეშმარიტება. შენ ხარ მარადმყოფი
სული, დასაბამიერი, პირველი, არშობილი, დიდებასრული.
მილიონობით დაბადების მანძილზე მატერიალურ სიბინძურესთან ყოველი დიადი ბრძენი, როგორებიც არიან ნარადა, ასიტა, დევალა
ურთიერთობის გამო ცოცხალი არსების გული მუდამ მიწიერების და ვიასა, ღაღადებენ ამ სიმართლეს შენს შესახებ და ახლა შენ
მტვრით და ჭუჭყით არის დაფარული. მაგრამ როდესაც ერთგულ თავად განმიცხადებ ყოველს.
სამსახურს იწყებს და გამუდმებით გალობს ჰარე კრიშნას, მტვერი
გადაეცლება მის გულსა და გონებას და წმინდა ცოდნის საფეხურს შინა-არსი: ამ ორ ლექსში უზენაესის დახასიათებაა, რაც ყურად
აღწევს. საბოლოო მიზანთან, ვიშნუსთან მიახლოება მხოლოდ ამ უნდა იღონ მეცნიერებმა. აქ გარკვევითაა ნათქვამი, რომ უზენაესი
განსხვავდება ინდივიდუალური სულისაგან. “ბჰაგავად-გიტას”

მეათე თავის ოთხი მნიშვნელოვანი ლექსის მოსმენის შემდეგ ერთგული სამსახურით შეიძლება უფლის და საკუთარი თავის
არჯუნას ყოველგვარი ეჭვი გაუქარწყლდა, კრიშნა უზენაეს შეცნობა და ამ მატერიალური წარმავალი სხეულიდან თავის
პიროვნებად აღიარა და შეჰღაღადა უფალს: “შენ ხარ პარამა ბრაჰმა, დაღწევა.
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება!”
ვედებში უზენაესი უფალი წმინდანთა შორის უწმინდესად არის
კრიშნამ არჯუნას აუხსნა, რომ იგია ყველაფრის დასაბამი. ყოველი მიჩნეული. ვისაც ეს ესმის, ცოდვებით დამძიმებულ უღელს
ნახევარღმერთი და ადამიანი მისი ქმნილებაა და მას ექვემდებარა. მოიხსნის. ეს უზენაესი უფლისადმი მინდობის გარეშე
უგუნურნი კი თვლიან, რომ ისინი აბსოლუტურნი არიან და შეუძლებელია. არჯუნას მიერ კრიშნას უმაღლეს უწმინდეს
უზენაესი პიროვნების განმგებლობა მათზე არ ვრცელდება. პიროვნებად აღიარება სრულიად შეესაბამება ვედური
უფალმა ისიც განმარტა წინა ლექსში, რომ ასეთი უმეცრებისაგან ლიტერატურის მონაცემებს. ამას ადასტურებენ დიადი
სრული განთავისუფლება ერთგული მსახურებით შეიძლება. პიროვნებებიც, რომელთა შორის მთავარია ნარადა.
არჯუნამ გულისყურით ისმინა უფლის საუბარი, მისივე წყალობით
აეხილა გონების თვალი და ირწმუნა, რომ კრიშნა უზენაესი კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა და მუდამ მასზე უნდა
ჭეშმარიტებაა, რაც ვედურ წერილებშია დადასტურებული. ვიფიქროთ, მასთან ტრანსცენდენტური ურთიერთობით დავტკბეთ.
იგი უმაღლესი სულიერი არსებაა, შეუხებელი სხეულისეულ
არ ვაკადროთ არჯუნას, თითქოს პირფერობით უწოდებდეს მოთხოვნილებათაგან, დაბადებისა და სიკვდილისაგან. ამას
კრიშნას უზენაეს პიროვნებას, აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას, რაკი წარმოთქვამს არჯუნა, მაგრამ ადასტურებს მთელი ვედური
კრიშნა მისი ახლო მეგობარია. ყველაფერი, რასაც არჯუნა ამ ორ ლიტერატურა, პურანები და ისტორიები. მეოთხე თავში უზენაესი
ლექსში ღაღადებს, ვედური ჭეშმარიტებით დასტურდება. უფალიი თავად ამბობს: “თუმცა მე არშობილი ვარ, დედამიწაზე
ვეშვები ღვთიური რწმენის განსამტკიცებლად”.
“კენა უპანიშადში” ნათქვამია, რომ უზენაესი ბრაჰმანი არის
ყოვლის შემკრები განსასვენებელი; კრიშნამ კი უკვე განმარტა, რომ კრიშნა ყოვლის დასაბამია. უმიზეზოა, ვინაიდან თავად არის
ყველაფერი მასში ძევს. “მუნდაკა უპანიშადში” დადასტურებულია, ყოველ მიზეზთა მიზეზი. ყველაფერი მისი პირველმოყოფობიდან
რომ უზენაესი უფალი მხოლოდ მან შეიძლება შეიცნოს, ვინც იღებს სათავეს. ამ სრულყოფილ ცოდნასთან ზიარება უზენაესი
გამუდმებით კრიშნაზე ფიქრობს. ეს დაჟინებითი ფიქრი არის უფლის დიდი კურთხევაა.
სმარანამ, ანუ ერთგული სამსახურის ერთ-ერთი სახე. მხოლოდ

თუ “ბჰაგავად-გიტას” გაგება გვსურს, ამ ორი ლექსის დებულებები გადაწყვიტა. დაიწყო არჯუნათი, ვინაიდან მას თავის ახლო
უნდა ვაღიაროთ. ეს პარამპარას სისტემა, მოწაფეობრივი მეგობრად და დიად ერთგულად თვლიდა. “გიტოპანიშადის”
თანმიმდევრობის აღიარება იქნება. ცოცხალი არსება, შესავალში ნათქვამია, “ბჰაგავად-გიტა” პარამპარას გზით უნდა
ამოვარდნილი მოწაფეობრივ თანმიმდევრობიდან ვერ გაიგებს გავიგოთ. როდესაც მოწაფეობრივი ჯაჭვი დაირღვა, უფალმა მსი
“ბჰაგავად-გიტას”. ეგრეთწოდებული აკადემიური განათლებაც განსაახლებლად არჯუნა ამოარჩია. გავყვეთ უფლის რჩეულს,
უძლურია ამ წმინდა წიგნს ბოლომდე ჩასწვდეს, თუმცა, რომელმაც ირწმუნა ყველაფერი, რასაც კრიშნა უხსნიდა. მხოლოდ
სამწუხაროდ, თავიანთი აკადემიური განათლებით გაამაყებულნი ასე გავიგებთ “ბჰაგავად-გიტას” შინაარსს, მხოლოდ ასე შევიცნობთ,
ჯიუტად იმეორებენ, რომ კრიშნა უბრალო ადამიანია. არად რომ კრშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა.
დაგიდევენ ვედური წერილების ამდენ მტკიცებას.
ლექსი 15
ლექსი 14 სინამდვილეში შენი თავის შეცნობა მხოლოდ შენ ძალგიძს შენივე
ო, კრიშნა, მე სრულ ჭეშმარიტებად ვაღიარებ შენს ყოველ ნათქვამს. შინაგანი უნარის წყალობით, ო, უზენაესო პიროვნებავ, ყოვლის
მაგრამ ვერც ნახევარღმერთები და ვერც დემონები, ო, უფალო, ვერ დასაბამო, ყოვლის უფალო, ღმერთო ყოველთა ღმერთთა, სამყაროს
ამაღლებულან შენი პიროვნების შესაცნობად. მეუფეო.
შინა-არსი: აქ არჯუნა ადასტურებს, რომ ურწმუნო ადამიანებს შინა-არსი: კრიშნას შეცნობა მხოლოდ მათ შეუძლიათ, ვინც
კრიშნას შეცნობა არ შეუძლიათ. მას ვერც ნახევარღმერთები არჯუნასა და მისი მიმდევრების მსგავსად, მასთან ერთგული
შეიცნობენ. მაშ რაღა გვეთქმის თანამედროვე ეგრეთწოდებულ სამსახურით არიან დაკავშირებულნი. დემონური ან ღვთისმოძულე
მეცნიერებზე?! ცნობიერებით მასზე ფიქრიც კი არ შეიძლება. აზრებითა და
მსჯელობებით ვაჭრობენ, რათა ადამიანი უზენაესი უფლისაგან
უფლის წყალობით არჯუნამ გაიგო, რომ უზენაესი სრულყოფილი განარიდონ; ეს უმძიმესი ცოდვაა! მან, ვისაც არ ესმის კრიშნას
ჭეშმარიტება არის კრიშნა. გავყვეთ არჯუნას გზას. აბსოლუტური სიმაღლე, არც უნდა გაბედოს “ბჰაგავად-გიტას”
ჩხრეკა თავისი კომენტარების გასაკეთებლად. “ბჰაგავად-გიტა”
როგორც მეოთხე თავში ნათქვამია, “ბჰაგავად-გიტას” გაგებისათვის კრიშნას მიერ არის მოთხრობილი, უწმინდესი წიგნია კრიშნას
კუთვნილი მოწაფეობრივი თანმიმდევრობის სისტემა პარამპარა, შესახებ; არჯუნას მსგავსად, ჩვენც კრიშნასაგანვე უნდა
დაიკარგა, ამიტომ კრიშნამ თავიდან მისი დამკვიდრება შევისწავლოთ იგი. ღვთისმგმობელთ არც უნდა ვუსმინოთ.

როგორც “შრიმად-ბჰაგავატამშია” ნათქვამი (1.2.11) ციტ ნახევარღმერთის დასაბამიცაა. ამიტომ აქ არჯუნა მიმართავს მას,
როგორც დევადევას, ყოველი ნახევარღმერთის სათაყვანებელ
უზენაესი ჭეშმარიტება შეიცნობა სამ ასპექტად: როგორც ღმერთს. თუ ადამიანი მიხვდება, რომ კრიშნას წინაშე ქედს იხრიან
უპიროვნო ბრაჰმანი, დადგინებული პარამატმა და საბოლოოდ, ნახევარღმერთები, შეიძლება მაინც არ დაიჯერონ, რომ კრიშნა
როგორც უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება. აბსოლუტური ყოვლის უმალღესი მესაკუთრეა. ამიტომ არჯუნა მიმართავს მას,
ჭეშმარიტების შემეცნების ბოლო საფეხურზე ადამიანი უზენაეს როგორც ჯაგატპატის. ამრიგად, არჯუნამ თავად ეჭვშეუვალად
პიიოვნებას მიეახლება. უბრალო ან განთავისუფლებული კაციც კი, ირწმუნა უფლის ყოველი დიდება და ამ ლექსში სხვათა გასაგონად
რომელმაც უპიროვნო ბრაჰმანი ან პარამატმა უკვე გაიგეს, ღაღადებს ჭეშმარიტებას კრიშნას შესახებ, რითაც ჭეშმარიტი სახით
შესაძლოა ვერ შესწვდნენ ღმერთის პიროვნებას. ამიტომ არსებობს მის შეცნობაში გვეხმარება. ჩვენც გავყვეთ არჯუნას ნაკვალევს!
“ბჰაგავად-გიტა” - მისი ლექსები ამოუწურავი საგანძურივითაა -
იტევს უფლის შესახებ მთელ სიბრძნეს. მას ხომ თავად კრიშნა ლექსი 16
გვიყვება. გთხოვ, დაწვრილებით განმარტო, როგორია შენი ღვთაებრივი
საკვირველი სიდიადენი, რომლითაც მთელ კოსმიურ
ზოგჯერ იმპერსონალისტები კრიშნას ბჰაგავანად აღიარებენ ან მის განფენილობას აღავსებ და გამსჭვალავ.
ავტორიტეტს ცნობენ, თუმცა არ ესმის, რომ კრიშნა პურუშოტტამა,
უზენაესი პიროვნებაა. არჯუნა კი მიმართავს მას როგორც შინა-არსი: ამ ლექსიდან ჩანს, რომ არჯუნა კმაყოფილია იმით, რაც
პურუშოტტამას. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების შესახებ გაიგო. ახლა მეტის
შეცნობა სწყურია. კრიშნას წყალობით არჯუნას არ აკლია
ადამიანებს მაინც არ ესმით, რომ კრიშნა არის ყოველი ცოცხალი გამოცდილება, გონება, ცოდნა და ყველაფერი, რაც შეიძლება
არსების მამა. არჯუნა მიმართავს მას, როგორც ბჰუტა-ბჰავანას. ღირსეულ ადამიანს ჰქონდეს. უკვე ეჭვშეუვალად ირწმუნა კრიშნას
ზოგი ვერ იჯერებს, რომ კრიშნა არის უმაღლესი განმგებელი; ღმრთაების უზენაესობა, მაგრამ კიდევ ბევრი რამ აინტერესებს,
არჯუნა აქაც მიმართავს მას, როგორც ბჰუტეშას, ყოვლის უმაღლეს ამიტომ კრიშნას სთხოვს მისი ყოვლისგამჭოლი ბუნების
ზედამხედველს. განმარტებას.
იქნება ადამიანმა გაიგოს, რომ კრიშნა ყოველი ცოცხალი არსების ხალხი, კერძოდ იმპერსონალისტები, ძირითადად უზენაესის
უმაღლესი განმგებელია, მაგრამ ვერ მიხვდება, რომ იგი ყოველი ყოვლისგამჭოლი ბუნებით არიან დაინტერესებულნი. არჯუნაც

ამის გაგებას ესწრაფვის - როგორია მისი ყოვლისგამჭოლი ასპექტი, ყოვლისგამჭოლობა. იგი განსაკუთრებით მიმართავს კრიშნას,
რასაც თავისი სხვადასხვა ენერგის საშუალებით ავლენს. არჯუნა როგორც იოგინს, ვინაიდან უფლის ენერგია იოგა-მაიას მეუფეა.
კრიშნას ამას თავისთვისაც და უბრალო ხალხის გასაგონადაც ამიტომ იგი უბრალო ადამიანთათვის ხან ხილულია, ხან
ეკითხება. დაფარული. ადამიანს, რომელსაც კრიშნა არ უყვარს, არ შეუძლია
მუდამ მასზე ფიქრი - მისი გონება მატერიალურ საგნებს
ლექსი 17 დასტრიალებს. არჯუნა ითვალისწინებს იმას, თუ როგორ არის
ო, კრიშნა, უდიადესო მისტიკოსო, მინდა გამუდმებით შენზე მოწყობილი ამ ქვეყნის მკვიდრთა აზროვნება. სიტყვები კეშუ კეშუ
ვიფიქრო და შეგიცნო. მაგრამ როგორ მოვახერხო ეს? შენ ჩა ბჰავეშუ მატერიალურ ბუნებას ეხება (სიტყვა ბჰავა ნიშნავს
მრავალსახეობიდან რომელი სახით უნდა მედგე თვალწინ, ო, “ფიზიკურ საგნებს”). ვინაიდან მატერიალისტებს არ შეუძლიათ
უზენაესო პიროვნებავ? კრიშნას სულიერად შეცნობა, მათ გონება ფიზიკურ საგნებს უნდა
მიაპყრონ და სცადონ იმის აღქმა, თუ როგორ მჟღავნდება კრიშნა
შინა-არსი: როგორც წინა თავშია ნათქვამი, უზენაესი ღმრთაებრივი ფიზიკურ საგნებსა და სახეებში.
პიროვნება თავისი იოგა-მაიათია დაფარული. მხოლოდ მინდობილ
სულებსა და ერთგულებს შეუძლიათ ამ საფარველს მიღმა მისი ლექსი 18
ხილვა. არჯუნა უკვე დარწმუნებულია, რომ მისი მეგობარი კრიშნა ო, ჯანარდანა, გთხოვ, დაწვრილებით გამიმჟღავნე შენი
უზენაესი ღმრთაებაა, მაგრამ სურს იცოდეს საყოველთაო გზა, სიდიადეების იდუმალი ძალა. ვერასოდეს გაძღება ჩემი არსება
რომლითაც უბრალოდ ადამიანებს ყოვლისგამჭოლი უფლის შენზე საუბრით - რაც მეტს გისმენ, მით უფრო მეტად და მეტად
შეცნობა შეეძლებათ. ადამიანებს, დემონებისა და მსურს ვიგემო შენი სიტყვების ნექტარი.
ღვთისმგმობელთა ჩათვლით, არ შეუძლიათ იოგა-მაიათი
დაფარული უფლის შეცნობა. არჯუნ სწორედ მათ სასიკეთოდ შინა-არსი: იგივე რამ უთხრეს სუტა გოსვამის ნაიმიშარანიას
კითხულობს. ამაღლებული ერთგული ზრუნავს არა მარტო იმაზე, რიშებმა, რომელთა შორის მთავარი შაუნაკა იყო. აი ეს განაცხადიც:
რომ თვითონ გაიგოს ჭეშმარიტება, არამედ იმაზე, რომ მთელმა ციტატა
კაცობრიობამ შეიტყოს იგი.
“ადამიანს არასოდეს მობეზრდება კრიშნას ტრანსცენდენტური
რაკი არჯუნა ვაიშნავი, ერთგულია, თავისივე მოწყალე გულით გართობებისა და შესანიშნავი სახოტბო საგალობლების
სურს ადამიანებისათვის გასაგები გახადოს უზენაესი უფლის გამუდმებით მოსმენა. ვისაც კრიშნასთან სულიერი ურთიერთობა

აქვს, ყოველ წამს ტკბება უფლის გართობათა აღწერილობით” გაგება. ერთგულები მაინც ცდილობენ კრიშნას შეცნობას, მაგრამ
(“შრიმად-ბჰაგავატამი” 1.1.19). არჯუნასაც იტაცებდა კრიშნაზე წინასწარ იციან, რომ ეს მათ შესაძლებლობას აღემატება.
საუბარი, განსაკუთრებით კი იმაზე, თუ როგორ რჩება იგი უზენაეს
უფლად, რომელიც სამყარო ყოველ გამოვილინებაში მჟღავნდება. კრიშნასთან დაკავშირებული ამბები იმდენად საამოდსასმენია, რომ
ერთგულები ნექტარივით იღებენ მას. კრიშნას სიდიადეებსა და მის
ახლა რაც შეეხება ამრიტამს, ანუ ნექტარს. ნებისმიერი მოთხრობა სხვადასხვა ენერგიებზე თხრობა წმინდა ერთგულებს
ანუ ამბავი, რომელიც კრიშნას ეხება ნექტარს ჰგავს. მისი გემო ტრანსცენდენტურ სიამოვნებას ანიჭებს, ამიტომაც არც იღლებიან
ყველას უგრძვნია. თანამედროვე მოთხრობები, ფანტასტიკური და არც ბეზრდებათ მარად ცხოველი ამბების მოსმენა. კრიშნამ
ნაწარმოებები და ისტორიები უფლის ტრანსცენდენტური იცის, რომ კაცთათვის ძნელია გაიგოს რაოდენ უსაზღვროა მისი
გართობებისაგან იმით განსხვავდება, რომ ადამიანს საერო ამბები სიდიადე; ამიტომ გვწყალობს და მოგვითხრობს თავისი სხვადასხვა
ბეზრდება, მაშინ როდესაც არასოდეს იღლება კრიშნაზე მოსმენით. ენერგიის ძირითად გამოვლინებაზე.
მთელი სამყაროს არსება ღმრთაების ინკარნაციათა გართობების
აღწერილობებითაა აღსავსე. პურანები გარდასულ საუკუნეთა მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა პრადჰანიატაჰ (“მთავარი”). ჩვენ
მატიანეებია, რომლებიშიც უფლის მრავალი სახეცვლილების უზენაესი უფლის მთლიანი აღმატებულების მხოლოდ მცირე
შესახებაა მოთხრობილი. მრავალჯერ წაკითხვის მიუხედავა, ეს ნაწილის გაგება შეგვიძლია, რამეთუ მისი ნიშან-თვისებები
მარად უბერებელი ამბები კვლავ და კვლავ გიტაცებს. უსაზღვროა და ყველას შეცნობა შეუძლებელია, ამიტომ გამოყოფს
უფალი მთავარს. ვიბჰუტი კი, როგორც ამ ლექსშია ნახმარი, ეხება
ლექსი 19 იმ სიდიადეებს, რომლითაც აღბეჭდილია უფლის ყველა
უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: აღსრულდეს გამოვლინება. ლექსიკონ “ამარა-კოშაში” ნათქვამია, რომ ვიბჰუტი
სურვილი შენი! მე მოგიყვები ჩემი დიდებული გამოვლინებებიდან განსაკუთრებულ სიდიადეს ნიშნავს.
უმთავრეს ამბებს, ო, არჯუნა, რამეთუ ჩემი სიდიადე უსაზღვროა.
ღვთის უპიროვნობისა ან მრავალღმერთიანობის მომხრეთ არ
შინა-არსი: კრიშნას სიდიადეთა წარმოდგენა სცილდება კაცთა შეუძლიათ არც უზენაესი უფლის განსაკუთრებული სიდიადეებისა
მოდგმის უნარს. ინდივიდუალური გრძნობა-გონება და არც მისი ღვთაებრივი ენერგიების გამოვლინებათა შეცნობა.
შეზღუდულია და არ ძალუძს უფლის მოქმედებების ძირფესვიანად მატერიალურსა და სულიერ სამყაროში ეს ენერგიები ათასგვარი
სახით განივრცობა. ახლა კრიშნა გვიხასიათებს იმას, რისი უშუალო

აღქმაც უბრალო ადამიანს შეუძლია. ამგვარად, აქ მისი ვიცით, რომ სხეული სულიერი ნაპერწკლის თანამყოფობის გამო
მრავალფეროვანი ენერგიების ნაწილია აღწერილი. არსებობს. ამის გარეშე სხეული არ განვითარდება. სწორედ ასევე,
არც ერთი მატერიალური გამოვლინება არ განვითარდება, თუკი
ლექსი 20 მასში უზენაესი სული, კრიშნა არ დაიდებს ბინას. როგორც
ო, არჯუნა, მე ვარ ყოველი ცოცხალი არსების გულში დავანებული “სუბალა უპანიშადშია” ნათქვამი, (ციტა) უზენაესი ღმრთაებრივი
ზესული. ვარ დასაბამი, შუალედი და დასასრული ყოვლისა. პიროვნება ყოველ სამყაროსელუ გამოვლინებაში ზესულის სახით
არსებობს”.
შინა-არსი: ამ ლექსში უფალი არჯუნას გუდაკეშად მოიხსენიებს,
რაც ნიშნავს იმას, “ვინც ძილის უკუნი გაარღვია”. უაზრობის “შრიმად-ბჰაგავატამში” მოთხრობილია სამი პურუშა-ავატარის
წყვდიადში მძინარეთ ჰგვანან ისინი, ვისაც არ ესმით, უზენაესი შესახებ. ისინი აღწერილნი არიან “სატვატა-ტანტრაშიც” - ციტატა:
პიროვნება მატერიალურ და სულიერ სამყაროებში სხვადასხვა მატერიალურ გამოვლინებაში უზენაესი პიროვნება გვევლინება
სახით როგორ ვლინდება. არჯუნასადმი კურთხეულის ასეთი სამი ასპექტით, როგორც კარანოდაკაშაი ვიშნუ, გარბჰოდაკაშაი
მიმართვა მეტად მნიშვნელოვანია, არჯუნამ სძლია ამგვარი ვიშნუ და კშიროდაკაშაი ვიშნუ. მაჰა-ვიშნუ, ანუ კარანოდაკაშაი
წყვდიადი, გაარღვია მისი საპყრობილე და ახლა ნათელში ვიშნუ აღწერილია “ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.47): ყოველ მიზეზთა
გამოსულს უზენაესი პიროვნება განუმარტავს თავის სიდიადეებს. მიზეზი უზენაესი უფალი კრიშნა კოსმიურ ოკეანეში განისვენებს
როგორც მაჰა-ვიშნუ. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება ამ
უპირველეს ყოვლისა, კრიშნა ამცნობს არჯუნას, რომ მისი სამყაროს დასაბამი, კოსმიურ გამოვლინებათა მასულდგმულებელი
პირველგამოვლინება არის მთელი კოსმიური სამყაროს სული. და ყოვლის აღსასრულია.
მატერიალური სამყაროს შექმნამდე უზენაესი თავისი სრული
ექსპანსიით გვევლინება პურუშა ინკარნაციების სახით და
ყველაფერი მისგან იღებს დასაბამს. ამიტომ იგია ატმა, ანუ მაჰატ- ლექსი 21
ტატტვა, კოსმიური ელემენტების სული. ტოტალური ადიტიათა შორის მე ვარ ვიშნუ, მნათობთა შორის - სხივოსანი მზე,
მატერიალური ენერგია არის სამყაროს შექმნის მიზეზი. ეს მაჰა მარუტთა შორის - მარიჩი, ვარსკვლავთა შორის კი მთვარე ვარ.
ვიშნუ შეერწყმის მაჰატ-ტატტვას, ტოტალურ მატერიალურ
ენერგიას, როგორც სული და გამოვლენილი სამყაროს ყოველ შინა-არსი: ადიტის ძენი თორმეტნი არიან, რომელთა შორის
ცოცხალ არსებაში ზესულის სახით მკვიდრდება. გამოცდილებით მთავარი კრიშნაა. ცაზე მოციმციმე მნათობთა შორის მთავარი

სხივთამფინარე მზეა და “ბრაჰმა-სამჰიტაში” იგი უზენაესი უფლის ლექსი 23

მანათობელ თვალად არის აღიარებული. კოსმოსში ორმოცდაათი მთელ რუდრათა შორის მე ვარ უფალი შივა, იაკშებსა და რაკშასებს
სხვადასხვა სახის ქარი მიმოქრის, მათი განმგებელი ღვთაება შორის მე ვარ სიმდიდრის უფალი (კუვერა), ვასუთა შორის მე ვარ
მარიჩი კი კრიშნას განასახიერებს. ცეცხლი (აგნი) და მთათა შორის მე ვარ მერუ.
ვარსკვლავთა შორის გამორჩეულია მთვარე - კრიშნას შინა-არსი: თერთმეტ რუდრას შორის შანკარა, უფალი შივა,
განმასახიერებელი. ამ ლექსიდან ჩანს, რომ მთვარე ერთ-ერთი გამორჩეულია. იგი უზენაესი უფლის ინკარნაცია გახლავთ და ამ
ვარსკვლავია, რომელიც ცაზე მოციმციმე ვარსკვლავებთან ერთად სამყაროში უმეცრების მოდუსს განაგებს. იაკშებისა და რაკშასების
მზის შუქს ირეკლავს. მეთაურია კუვერა, ნახევარღმერთთა მთავარი ხაზინადარი და ისიც
უზენაეს უფალს განასახიერებს. მთა მერუ განთქმულია თავისი
ვედური ლიტერატურის თანახმად, სამყაროში მზე ერთია და მდიდარი წიაღისეულით და მასაც უფლის დიდებულება
ვარსკვლავებიც, მთვარის მსგავსად, მისი შუქით ანათებენ. ახასიათებს.
ვინაიდან აქ, “ბჰაგავად-გიტაში”, ნათქვამია, რომ მთვარე ერთ-
ერთი ვარსკვლავთაგანია, ვარსკვლავები მზეები არ არიან; ისინიც ლექსი 24
მთვარეს ჰგვანან. ო, არჯუნა, ღვთისმსახურთა შორის მე ვარ მთავარი - ბრიჰასტაპი.
მხედართმთავართაგან უპირველესი ვარ - კარტიკეია, წყალთა
ლექსი 22 მიმოქცევის ადგილთა შორის მე ვარ ოკეანე.
ვედათა შორის სამავედა ვარ; ნახევარღმერთთა შორის ინდრა,
ზეცის მეუფე; გრძნობათა შორის ვარ გული, ცოცხალ არსებათა შინა-არსი: ინდრა ზეციური პლანეტების მთავარი ნახევარღმერთია
შორის კი - სასიცოცხლო ძალა (ცნობიერება). - ზეცის მეუფე. პლანეტას, რომელსაც იგი განაგებს, ინდრალოკა
ეწოდება. ბრიჰასპატი, ინდრას ქურუმია და ვინაიდან ინდრა
შინა-არსი: მატერია სულისაგან იმით განსხვავდება, რომ მატერიას უპირველესია მეფეთა შორის, ბრიჰასპატიც ღვთის მსახურთა
არ გააჩნია ცოცხალი არსებისათვის დამახასიათებელი ცნობიერება; უხეცესია. როგორც ინდრა მეფეთა მეფეა, სკანდაც ანუ კარტიკეიაც,
ცნობიერება უმაღლესია და მარადიული. შეუძლებელია პარვატისა და უფალი შივას შვილიც აღმატებულია ყველა
ცნობიერების წარმოქმნა მიწიერ ქმნადობა-გამოგონებათა შედეგად. სპასალარზე. წყალთა სადგომს შორს უდიდესია ოკეანე. ნუთუ
კრიშნას ეს განსახიერება არ მიგვანიშნებს მის სიდიადეზე?!

ლექსი 25 შინა-არსი: ბანიანი ხე (აშვათჰა) ერთ-ერთი ყველაზე წერწეტი და

დიად ბრძენთა შორის მე ვარ ბჰრიგუ; ვარ ბგერითი ხმიანობის მშვენიერი ხეა. ინდოელები ხშირად ეთაყვანებიან მას
უპირველესი - ტრანსცენდენტური ომ. მსხვერპლშეწირვათა შორის ყოველდღიური რიტუალით. ნახევარღმერთთა შორის ისინი
მე ვარ წმინდა სახელთა გალობა (ჯაპა), უძრავ საგანთა შორის კი თაყვანს სცემენ ნარადასაც, რომელიც სამყაროში უდიადეს
ჰიმალაები. ერთგულ ბრძენკაცად ითვლება. იგი კრიშნას განასახიერებს.
შინა-არსი: სიცოცხლის სახეობათა გასამრავლებლად სამყაროში განდჰარვათა პლანეტაზე სახლობენ ტკბილხმიანობით

პირველქმნილებამ ბრაჰმამ რამდენიმე შვილი წარმოშვა. მათ შორის გამორჩეული მომღერლები, რომელთა შორის გამორჩეულია
ბჰრიგუ ყველაზე ძლევამოსილი ბრძენია. ტრანსცენდენტურ ჩიტრარათჰა. სრულქმნილ ცოცხალ არსებათა შორის დევაჰუტის
ბგერათა შორის ომ (ომკარა) კრიშნას განასახიერებს. შვილი, კაპილა კრიშნას ინკარნაციად ითვლება და მისი
მსხვერპლშეწირვათა შორის ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა ფილოსოფიური ნააზრევი “შრიმად-ბჰაგავატამშია” გადმოცემული.
კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარეს მოგვიანებით ცნობილი გახდა სხვა კაპილა, რომლის
გალობაც კრიშნას უწმინდესი ორეულია. ზოგჯერ ცხოველთა შეხედულებანიც ღვთისმგმობელობით არის აღბეჭდილი. ამ ორ
მსხვერპლშეწირვასაც მიმართავენ, მაგრამ ჰარე კრიშნას, ჰარე კაპილას შორის უდიდესი განსხვავებაა.
კრიშნას გალობისას არავითარი ძალა არ იხმარება. იგი უმარტივესი
და უწმინდესია. სამყაროში ყოველივე ამაღლებული კრიშნას ლექსი 27
განასახიერებს. ამიტომ მსოფლიოში უდიდესი მთები, ჰიმალაებიც დაიმახსოვრე, ცხენთა შორის მე ვარ უჩჰაიშრავა, რომელიც
კრიშნას სიმაღლეს წარმოგვიჩენენ. წინა ლექსში ნახსენები იყო მთა ნექტარის ოკეანის დღვებისას იშვა, სამეფო სპილოთა შორის მე ვარ
მერუ, რომელიც ზოგჯერ იძვრის, ჰიმალაები კი მყარად აირავატა, ადამიანთა შორის - ხელმწიფე.
დაფუძნებულია დედამიწას. ამრიგად, ჰიმალები მერუზე დიადია.
შინა-არსი: ერთხელ ერთგული ნახევარღმერთები და დემონები
ლექსი 26 (ასურები) ზღვას დღვებდნენ. ადღვების შედეგად წარმოიქმნა
ხეთაგან მე ბანიანის ხე ვარ, ბრძენ ნახევარღმერთთა შორის მე ვარ ნექტარი და შხამი. ეს უკანასკნელი მის უვნებელსაყოფად უფალმა
ნარადა, განდჰარვათა შორის - ჩიტრარათჰა, კურთხეულთა შორის შივამ დალია. ნექტარიდან იშვა მრავალი არსება, რომელთა
ვარ ბრძენი კაპილა. შორისაც იყო ცხენი, სახელად უჩჰაიშრავა. ასევე გაჩნდა სპილოც -

აირავატა. ნექტარისაგან შექმნილი ეს ორი ცხოველი რომელსაც სურაბჰი ჰქვია. კანდარპა კარგი შვილების
განსაკუთრებულია და ისინი კრიშნას განასახიერებენ. გაჩენისათვის საჭირო სქესობრივი სურვილია. კანდარპა კრიშნას
ძალაა, მაგრამ არა იმ სქესობრივი ურთიერთობისა, მიწიერი
სახელმწიფოს მმართველი მეფე კრიშნას წარმომადგენელია, კრიშნა გრძნობების დაკმაყოფილება რომ ახლავს მხოლოდ. სიცოცხლის
სამყაროს განაგებს. მეფე კი, რომელსაც ტახტი ღვთაებრივი გაგრძელება და შთამომავლობის გამრავლება კრიშნას ძალით
ღირსებების გამო ეძლევა, მართავს თავის სამეფოს. მაჰარაჯა განხორციელებული წყვილთა კავშირია, ანუ კანდარპა, და არა
იუდჰიშთჰირა, მაჰარაჯა პარიკშიტი და უფალი რამა უაღრესად ქვენა სურვილებით ტკბობა.
ღვთისმოსავი მეფეები იყვნენ, ხალხის კეთილდღეობაზე
მზრუნველნი. ვედურ ლიტერატურაში მეფე ღმერთის ლექსი 29
წარმომადგენლად და სახედ არის მიჩნეული. მაგრამ ამჟამინდელ მრავალთავიან ნაგათა შორის მე ვარ ანანტა, წყლის ბინადართ
ეპოქაში რელიგიურ პრინციპთა დაცემასთან ერთად სახელმწიფო შორის - ნახევარღმერთი ვარუნა, გარდაცვლილ წინაპართა შორის
ხელისუფლებაც შეირყა, ზნეობრივად დაკნინდა და თანდათან არიამად ვითვლები, კანონის მომწესრიგებელ წინამძღვართა შორის
გაქრა. წარსულში კი ღვთისმოსავი მეფეების ხელმწიფობა ხალხის - იამა, სიკვდილის მეუფე ვარ.
ბედნიერების საწინდარი იყო.
შინა-არსი: მრავალთავიან გველ ნაგათა შორის უდიადესია ანანტა,
ლექსი 28 ნახევარღმერთი ვარუნაც სიდიადით გამორჩეულია წყლის
საჭურველთა შორის მე მეხი ვარ; ძროხათა შორის - სურაბჰი, ბინადართა შორის. ორივე კრიშნას განასახიერებს. არსებობს
გამრავლების მიზეზთა შორის კანდარპა, სიყვარულის ღმერთი ვარ, პიტათა, წინაპართა, პლანეტა, რომელსაც კრიშნა - არიამად
გველთა შორის კი ვასუკი. გარდასახული, განაგებს. დამნაშავე არამზადების დასჯის უფლება
გარკვეულ პიროვნებებს აქვთ, მათ შორის მთავარია იამა. იგი
შინა-არსი: მეხი, საომარ აღჭურვილობათაგან უძლიერესი იარაღი, დედამიწასთან ახლო პლანეტაზე ბინადრობს. სიკვდილის შემდეგ
კრიშნას ძალას განასახიერებს. სულიერ ზეცაში, კრიშნალოკაზე, მეტად ცოდვილი სულები იქ მიჰყავთ და იამა დანაშაულის
ბალახობენ ისეთი ძროხები, რომელთა მოწველაც ნებისმიერ დროს მიხედვით სჯის მათ.
შეიძლება და იმდენ რძეს გვთავაზობენ, რამდენსაც მოვისურვებთ.
ცხადია, ასეთი ძროხები მიწიერ სამყაროში წარმოუდგენელია.
სულიერ კრიშნალოკაზე კი უფალი თავად მწყემსავს ასეთ ძროხას,

ლექსი 30 შინა-არსი: წყლის ბინადართაგან ზვიგენი ღონიერი, უდიდესი და

დემონ დაიტიათა შორის მე ვერ ერთგული პლაჰლადა, ვარ დაუნდობელია. მის ამ თვისებებშიც კრიშნას უძლეველობაა
შემმუსვრელი დრო, ნადირთაგან ლომი, ფრინველთაგან კი გარუდა განსახიერებული.
ვარ.
ლექსი 32
შინა-არსი: დიტი და ადიტი დები არიან, ადიტის შვილებს მთელი სამყაროსეული ქმნილებებიდან მე ვარ დასაწყისი,
ადიტიები ჰქვიათ, დიტი შვილებს კი - დაიტიები. ყოველი დაიტია შუალედი და დასასრული, ო, არჯუნა. მოაზროვნეთა შორის მე ვარ
უფლის ერთგულია, ყოველი დაიტია კი დემონი. თუმცა პლაჰლადა სულიერი ცოდნა კაცთა შინა-მეობის შესახებ, ყოველ განსჯა-
დაიტიების ოჯახში დაიბადა, ბავშვობიდანვე მორწმუნეობითა და განხილვათა შორის საბოლოო ჭეშმარიტება.
უფლის დიდი ერთგულებით გამოირჩეოდა, რის გამოც იგი
კრიშნას წარმომადგენლად ითვლება. შინა-არსი: სამყაროში პირველად მატერიალური ელემენტები
იქმნება. როგორც უკვე განვმარტეთ, კოსმიურ გამოვლინებას ქმნიან
არსებობს ყოვლისშემმუსვრელი მრავალ ძალთაგამოვლინება, და წარმართავენ მაჰა-ვიშნუ, გარბჰოდაკაშაიი ვიშნუ და
მაგრამ მატერიალურ სამყაროში დრო ყველაზე კშიროდაკაშაიი ვიშნუ. შემდეგ ყოველ შენაქმნს უფალი შივა სპობს.
გამანადგურებელია. ამ დამანგრეველ ძალაშიც კრიშნას ნება იწყება მეორედ შექმნა, რომლის შემოქმედია ბრაჰმა. შექმნის,
მოიაზრება. ცხოველთა შორის ლომი ყველაზე ძლიერი და არსებობის, შენარჩუნებისა და განადგურების ეს შუამავლები
მრისხანეა. მილიონობით ფრინველს შორის კი გარუდა, რომელიც უზენაესი უფლის მატერიალურ ენერგიას განასახიერებენ. ამიტომ
უფალ ვიშნუს დაატარებს, უდიადესია. უფალი მათაც თავისი უფალია ყოველი ქმნადობის დასაბამი, შუალედი და დასასრული.
ძალმოსილების გამოვლინებად თვლის. განათლების სრულყოფისათვის მრავალი სხვადასხვა სამეცნიერო
წიგნი არსებობს, როგორიცაა ოთხი ვედა, მათი ექვსი დამატება,
ლექსი 31 “ვედანტა-სუტრა”, წიგნები ლოგიკაზე, რელიგიაზე და პურანები.
მე ვარ ქარი განმსპეტაკებელთა, იარაღასხმულთა შორის - რამა, მთლიანად განათლებას თოთხმეტი განშტოება აქვს და მათი
თევზთა შორის ზვიგენი ვარ, მდინარეთა შორის - განგა. შესაბამისი წიგნიც მრავლადაა. ამათგან წიგნი, რომელშიც
წარმოდგენილია ადჰიატმა-ვიდია, სულიერი ცოდნა, არის
“ვედანტა-სუტრა” და იგი კრიშნას განასახიერებს.

ლოგიკოსები მსჯელობაში სხვადასხვა სახის არგუმენტებს ლექსი 34

იყენებენ. საკუთარი მოსაზრების დადასტურებას ისეთი მე ვარ სიცოცხლის წარმხოცელი სიკვდილი და სათავე ყოველი
არგუმენტით, რომელიც მოწინააღმდეგის აზრსაც ადასტურებს, დაბადებისა და განვითარებისა. ქალთა შორის მე ვარ სახელოვნება,
ჯალპა ეწოდება. მოწინააღმდეგის დამარცხების მცდელობას ბედსრულობა, ტკბილმოუბრობა, მეხსიერება, გონიერება, სიმტკიცე
ვიტანდა ჰქვია, ჭეშმარიტ დასკვნას კი - ვადა. ეს დასკვნითი და მოთმინება.
საბოლოო ჭეშმარიტება კრიშნას განასახიერებს.
შინა-არსი: დაბადებიდანვე იწყება ადამიანის კვდომა. სიკვდილი
ლექსი 33 ყოველ წამს შთანთქავს რა სიცოცხლეს, საბოლოოდაც იგი ბოლოს
ასოთა შორის მე ვარ “ა”, რთულ სიტყვათა შორის კი - ორი უღებს ცოცხალ არსებას. ეს სიკვდილიც კრიშნაა.
სიტყვიერი ძირიდან შედგენილი. მე ვარ წარუდინებელი დროც,
შემოქმედთა შორის - ბრაჰმა. ცოცხალი არსებები განვითარების ექვს ძირითად სტადიას გადიან:
იბადებიან, იზრდებიან, არსებობენ, მრავლდებიან, განილევიან და
შინა-არსი: სანსკრიტული ანბანის პირველი ასოთი - ა-კარა - იწყება საბოლოოდ ქრებიან. ამ ცვლილებიდან პირველი დედის წიაღიდან
ვედური ლიტერატურის ტექსტები. ა-კარა ყოველი გამოთქმის გამოსვლაა. ეს არის კრიშნა. დაბადება ყოველი მომავალი
მონაწილეა. იგი საწყისი ბგერაა. ამავე ენაში არსებობს მრავალი არსებობისა თუ ქმედების დასაწყისია.
შედგენილი სიტყვაც, რომელთა შორის ორძირიან სიტყვას,
როგორც არის რამა-კრიშნა, დვანდვა ეწოდება. ამგვარ აქ ჩამოთვლილია ექვსი სიდიადე ქალისა - სახელი, ბედი,
სიტყვათთხზვაში შემავალი ძირები, მაგ. რამა და კრიშნა, სახეს და ტკბილად საუბარი, მეხსიერება, მშვენება, სიმტკიცე და მოთმინება.
შინაარსს არ იცვლის. ამიტომ ასეთ შედგენილ სიტყვას ორცნებიანი თუ ქალი ყველა მათგანს ან რამდენიმეს მაინც ფლობს, სახელს
ეწოდება. მოიხვეჭს. ღვთისმოსავის სახელი კი ძნელად მოსაპოვებელია.
ყოვლის გამანადგურებელ ძალათაგან უმთავრესია დრო. დრო სანსკრიტი სრულყოფილი და დიდებული ენაა. მისი შემსწავლელი
კრიშნას ენერგიაა, რაკი სამყაროში ციკლური განადგურება უფლის ადამიანი კარგი მეხსიერებით ანუ სმრიტით არის
ნებით ხდება. ახლის შემოქმედთა შორის ბრაჰმა, რომელსაც ოთხი დაჯილდოებული. არსებობს კიდევ ერთი სიდიადე, გონება
თავი აქვს, მთავარია და უზენაეს უფალ კრიშნას განასახიერებს. (მედჰა), ანუ უნარი, არა მარტო წაიკითხოს სხვადასხვა შინაარსით
მრავალი წიგნი, არამედ გაიგოს და საჭიროებისამებრ გამოიყენოს.

მერყეობის დაძლევის უნარს სიმტკიცე, ანუ ურყეობა (დჰრიტი) წარმატებული ხალხი გალობს და უფლის ტრანსცენდენტური
ჰქვია. ღირსებებით შემკული ადამიანი თუ თამდაბალია და მდგომარეობის შეცნობა უადვილდება. გაიატრი-მანტრის
მწუხარებასა და სიხარულში თავის შეკავება შეუძლია, იგი ფლობს გალობისთვის თავიდან საჭიროა პიროვნების ზნეობრივი
გამორჩეულად დიად თვისებას, რომელსაც მოთმინება (კშამა) სრულყოფა. გაიატრი-მანტრა ვედური ცივილიზაციის მშვენებაა
ეწოდება. და ბრაჰმანის ბგერით ინკარნაციად ითვლება. ეს ბრაჰმამ შექმნა და
შემდეგ მოწაფეობრივი თანმიმდევრობით გადაიცემოდა თაობიდან
ლექსი 35 თაობაზე.
სამა ვედას საგალობელთა შორის მე ვარ ბრიჰატ-სამა, პოეტურ
ქმნილებათაგან - გაიატრი. თვეებიდან მარგაშირშა (ნოემბერი- თვე ნოემბერი-დეკემბერი საუკეთესო დროდ ითვლება. ეს არის
დეკემბერი) ვარ, წელიწადის დროთა შორის - აყვავებული ალოობის პერიოდი ინდოეთში - ყანებიდან ხორბლის მოსავლის
გაზაფხული. აღება, რასაც ხალხის ბედნიერი ზეიმი ახლავს. ცხადია, ზომიერი
გაზაფხული ყველას უყვარს, სიცოცხლე იღვიძებს და ბუნება
შინა-არსი: უფალმა უკვე განმარტა, რომ ვედათა შორის იგი სამა- იფურჩქნება. გაზაფხულობით კრიშნას გართობათა
ვედაა, აღსავსე მშვენიერი საგალობლებით, რომელთაც სადღესასწაულოდ მრავალი ცერემონიალიც ტარდება. ამიტომ იგი
ნახევარღმერთები მღერიან. ერთ-ერთი ამ სიმღერათაგანია ბრიჰატ- წელიწადის ყველაზე მხიარული დროა და უზენაესი უფლის,
სამა, რომელსაც დახვეწილი მელოდია აქვს და შუაღამისას კრიშნას განსახიერებად ითვლება.
იმღერება.
ლექსი 36
სანსკრიტს აქვს ზუსტი წესები, რომელთა საშუალებითაც ლექსის ცრუთა შორის მე აზარტული მოთამაშე ვარ და დიდებულთა
ფორმა რეგულირდება; რითმა და ზომა თანამედროვე შორის - ხელმწიფება. მე ვარ თავად გამარჯვება, გამბედაობა და
პოეზიასავით თვითნებურად არ ირჩევა. ასეთი წესებით შექმნილ მძლეთა მძლეველი ძალი.
ლექსებს შორის ყველაზე ცნობილია გაიატრი-მანტრა, რომელსაც
სათანადო ღირსებების მქონე ბრაჰმანები გალობენ. გაიატრი- შინა-არსი: სამყაროში ათასგვარი ტყუილია შესაძლებელი, მაგრამ
მანტრა ნახსენებია “შრიმად-ბჰაგავატამში”. გაიატრი-მანტრა ტყუილთა შორის აზარტული თამაშია უმაღლესი. კრიშნამ,
საგანგებოდ ღმერთის შეცნობისთვისაა განკუთვნილი და იგი როგორც უზენაესმა უბრალო ადამიანზე მეტი ტყუილი შეიძლება
უზენაეს უფალს განასახიერებს. ამ მანტრას სულიერად მოიგონოს, თუ ამას მისი ღვთაებრივი ბუნება ინებებს. თუ კრიშნა

ვინმეს მოტყუებას განიზრახავს, მას სიცრუეში ვერავინ დაუდებს გარდასახვის პირველდასაბამი. უფლის უშუალო გამოვლინებას
ტოლს. ე.ი. მისი სიდიადე ყოველმხრივ აღმატებულია. ჰქვია სვამშა (პირადი ექსპანსიები), არსებობს უფლის ვიბჰინამშა
(განცალკევებული) ექსპანსიებიც.
გამარჯვებულთა შორის იგი გამარჯვებაა, იგია დიდებულთა
დიდებულება. მოხერხებულთა და თავგამოდებულთა შორის პანდუს შვილთა შორის არჯუნა დჰანანჯაიას სახელითაა ცნობილი.
ყველაზე მოხერხებული, თავგადასავლის მოყვარულთა შორის იგი - კაცთა შორის გამორჩეული - კრიშნას განასახიერებს. მუნებს,
ყველაზე გამბედავია, ძლიერთაგან უძლიერესი. ეს კრიშნამ ანუ ვედური ცოდნის სწავლულთა შორის, ვიასა უდიადესია,
დედამიწაზე ყოფნისას გამოავლინა. ბავშვობაში კი პაწია ხელებით ვინაიდან მან მრავალმხრივ განმარტა ვედური წერილები, რათა
მთა გოვარდჰანა ასწია. ტყუილსაც სხვაზე უკეთ იტყვის. ვერც კალის ეპოქის ადამიანებისათვის მისაწვდომი გაეხადა იგი. ვიასაც
ვერავინ შეედრება დიდებულებაში, გამარჯვებაში, კრიშნას ინკარნაციადაა ცნობილი, ამიტომ ვიასაც კრიშნას
მოხერხებულობასა და ძალმოსილებაში. განასახიერებს. კავი ეწოდებათ მათ, ვისაც რამეზე საფუძვლიანი
ფიქრი შეუძლიათ. კავითა შორის უშანა, შუკრაჩარია, დემონთა
ლექსი 37 სულიერი მოძღვარი იყო. იგი უაღრესად გონიერი და
ვრიშნის შთამომავალთა შორის მე ვარ ვასუდევა, პანდავთა შორის - შორსმხედველი პოლიტიკოსი გახლდათ. შუკრაჩარიაც კრიშნას
არჯუნა, ბრძენთაგან ვიასა ვარ, დიად მოაზროვნეთა შორის კი - სიდიადის კიდევ ერთი განსახიერებაა.
უშანა.
ლექსი 38
შინა-არსი: კრიშნა თავდაპირველი უზენაესი ღმრთაებრივი უკანონობის დამთრგუნველ ძალთაგან მე ვარ სასჯელი,
პიროვნებაა, ბალადევა კი კრიშნას უშუალო ექსპანსია. უფალი გამარჯვების მაძიებელთა შორის - ზნეობრივი ხელმწიფება,
კრიშნა და ბალადევა კაცობრიობას მოევლინენ ვასუდევას საიდუმლოებათა შემნახველი მდუმარება ვარ, ბრძენთა შორის კი
შვილების სახით. ასე რომ, ორივეს შეგვიძლია ვასუდევა თავად სიბრძნე.
ვუწოდოთ. მეორე მხრივ, კრიშნა არასოდეს ტოვებდა ვრინდავანს,
თუმცა იგი თავისი ღვთიური ენერგიის ძალით სხვაგანაც შინა-არსი: არსებობს დასჯის მრავალი საშუალება, რომელთაგან
ნებისმიერი ფორმით ვლინდებოდა. ვასუდევა იგივე კრიშნაა. უნდა ყველაზე მნიშვნელოვანია ის, რითაც არამზადობის აღკვეთა
გვესმოდეს, რომ ვასუდევა, ვისზედაც “ბჰაგავად-გიტას” ამ ლექსშია შეიძლება. დამნაშავეთა დასჯის სიმართლეს კრიშნას ნება ბადებს.
ლაპარაკი, ბალადევა, ანუ ბალარამაა, როგორც მისი ყოველი მოქმედების ნებისმიერ სფეროში გამარჯვებას მისი მაძიებლობის

ზნეობა განაპირობებს. მოსმენის, ფიქრისა და მედიტაციის შინა-არსი: როგორც ვედურ ლიტერატურაშია ნათქვამი, უზენაესის
იდუმალქმედებათა შორის მდუმარება ყველაზე მნიშვნელოვანია, სიდიადენი და ენერგიები მრავალი სახით შეგვიძლია შევიცნოთ,
ვინაიდან სიჩუმე განამტკიცებს ყურადღების მოკრებას, აადვილებს მაგრამ ამ მრავალსახეობას ბოლო მაინც არ უჩანს. შეუძლებელია
საკუთარ თავში ჩაღრმავებას და მიზნის მიღწევას აახლოებს. ყოველივე ამის განმარტება, როგორც შეუძლებელია ბოლომდე
გავადევნოთ გონების თვალი მის გამოვლინებებს. კრიშნამ არჯუნას
ბრძენი ისაა, ვისაც შეუძლია სულისაგან მატერიის განსხვავების მხოლოდ რამდენიმე მაგალითი მოუყვანა თავისი უსასრულო
დანახვა, ღმერთის უმაღლესი ბუნების უმდაბლესი ბუნებისგან ძალმოსილებისა, რათა მისი ცნობისმოყვარეობა
გარჩევა. ასეთი ცოდნა თავად კრიშნაა. დაეკმაყოფილებინა.
ვარ უფრო მეტიც, ო, არჯუნა - ყოველი არსებობის გამრავლების გულს ჩაიბეჭდე, რომ ყოველი დიადი, მშვენიერი და დიდებული
თესლი და დვრიტა ვარ. არარაი არს ამ სამყაროში - მოძრავი თუ ჩემი ძალმოსილების მხოლოდ ნაპერწკლიდან აღმოცენდება.
უძრავი, - ჩემს გარეშე რომ სულდგმულობდეს.
შინა-არსი: უნდა გვესმოდეს, რომ სულიერ და მატერიალურ
შინა-არსი: ყველაფრის არსებობას თავისი მიზეზი აქვს და ეს სამყაროში რაც კი დიადი თუ მშვენებსრულია, კრიშნას
მიზეზი როგორც შექმნის თესლი, არის კრიშნა. მისი ენერგიის უზენაესობისა და სიდიადის ნაწილობრივი გამოვლენაა.
გარეშე თვით არსებობის ფაქტიც არ მოიაზრება. ყოვლისშემძლეა
იგი და მისი უნარით იძვრის მოძრავი და ურყევია უძრავი. ლექსი 42
ყოველივე არსებულს, რომელცი კრიშნას ენერგიაზე არ არის მაგრამ რა საჭიროა, არჯუნა, დაწვრილებით მოგითხრო იმ
დაფუძნებული, მაია ეწოდება, ანუ ის, “რაც არ არსებობს”. სიბრძნის შესახებ, რაც მე მეხებე?! უბრალოდ გეტყვი - ჩემი ერთი
ნაწილაკით განვმსჭვალავ და ვასულდგმულებ მთელ სამყაროს.
ლექსი 40
ო, მტრის ძლევამოსილო შემმუსვრელო, სად დასრულდება ჩემი შინა-არსი: უზენაესი უფალი მთელს კოსმიურ განფენილობაში
ღვთაებრივი გამოვლინებები?! რაც გამცნე, უბრალო მინიშნებაა იმით არის წარმოდგენილი, რომ ყველაფერში ზესულის სახით
ჩემს ზღვარდაუდებელ სიდიადეებზე. შედის. უფალ ეუბნება არჯუნას, რომ რა აზრი აქვს იმის გაგებას,
თუ როგორია განცალკევებული საგნების არსებობა, თუ არ

გვეცოდინება ჭეშმარიტება - ყველაფერი იმიტომ არსებობს, რომ წმინდა ერთგულებს ჭკუა გამუდმებით კრიშნას ცნობიერებისაკენ
კრიშნა მათში ზესულის სახით შედის. ყოველი ცოცხალი არსება, აქვთ მიპყრობილი და ტრანსცენდენტურ მდგომარეობაში
დაწყებული ბრაჰმათი, დამთავრებული პაწია ჭიანჭველით, იმყოფებიან. ამ თავში მერვე ლექსიდან მეთერთმეტემდე ნათლად
არსებობს იმიტომ, რომ უფალი მათშია დამკვიდრებული. არის ნაჩვენები ერთგული სამსახური და კრიშნას თაყვანისცემა. ამ
თავში სრულად არის განმარტებული, როგორ შეიძლება უზენაესი
არსებობს ჯგუფი, რომლის წევრებიც მუდამ ქადაგებენ - ღმრთაებრივ პიროვნებასთან ურთიერთობით უმაღლესი სულიერი
ნებისმიერი ნახევარღმერთის თაყვანისცემით უზენაეს სრულქმნის მიღწევა. კრიშნათი დაწყებული მოწაფეობრივი
პიროვნებამდე, ანუ უმაღლეს მიზნამდე მივალთ. “ბჰაგავად- თანმიმდევრობის დიადი აჩარია შრილა ბალადევა ვიდიაბჰუშანა
გიტაში” მითითებულია, რომ ისეთი დიადი ნახევარღმერთებიც, ასე ამთავრებს კომენტარს ამ თავზე:
როგორებიც არიან ბრაჰმა და შივა, უზენაესი უფლის სიდიადის
მხოლოდ ნაწილს წარმოადგენენ. უფალი დასაბამისა ყოველივე ძლევამოსილი მზეც კი თავის მანათობელ ძალას უფალი კრიშნას
შობილისა და ვერავინ აღემატება მას. იგია ასამაურდჰვა, რაც იმას ენერგიიდან ღებულობს. კრიშნას ნაწილობრივი გამოვლინების
ნიშნავს, რომ არ არსებობს მასზე დიადი ან მისი ტოლი. “პადმა ძალით სულდგმულებს მთელი სამყაროი. ამიტომ თაყვანი უნდა
პურანაში” ნათქვამია, რომ ვინც უზენაეს უფალ კრიშნას ვცეთ უფალ შრი კრიშნას!
ნახევარღმერთების (ბრაჰმასაც და შივასაც კი) ტოლად მიიჩნევს,
ღვთისმგმობელია და საერთო რწმენადამშრალი. მაგრამ ადამიანი ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად-
თუკი ბოლომდე შეისწავლის კრიშნას ენერგიების, სიდიადეებისა გიტას” მეათე თავზე, რომელიც აბსოლუტის სიდიადეს ეხება.
და ექსპანსიების სხვადასხვა აღწერილობებს, უეჭველად გაიგებს
მას და მისი ჭკუა-გონება განუხრელად კრიშნას თაყვანისცემას ↑თავი მეთერთმეტე
დაემონება. სამყაროსეული ფორმა
უფალი განმსჭვალავს ყველაფერს თავისი ნაწილობრივი 1. არჯუნამ თქვა: ყველაზე საკრალური სულიერი საკითხების
განსახიერების, ზესულის სახით, რომელიც ყოველი არსებულში შესახებ შენს მიერ მოწყალედ მოცემულ რჩევა-დარიგებათა
შედის. მოსმენის შემდეგ ჩემი ილუზია უკვე გაიფანტა.

შინა-არსი: ამ თავიდან ნათელი ხდება, რომ კრიშნა ყოველ 2. ო ლოტოსის თვალებავ, მე დაწვრილებით მოვისმინე შენგან
მიზეზთა მიზეზია. იგი იმ მაჰა-ვიშნუს შექმნის მიზეზიცაა, ყოველი ცოცხალი არსების მოვლენისა და გაუჩინარების შესახებ
რომლისგანაც მატერიალური სამყაროები იღებს დასაბამს. იგი და შევიცანი შენი უშრეტი დიდება.
ჭეშმარიტი სახეა თავისი თავისა და ყოველი მისი გარდასახვაც
კრიშნას ნების პირმშოა. ეს წინა თავში საფუძვლიანად იქნა შინა-არსი: არჯუნა სიხარულით მიმართავს უფალ კრიშნას,
განმარტებული. როგორც ლოტოსისთვალებას (კრიშნას თვალები ლოტოსის
ყვავილის ფურცლებს ჰგავს), ვინაიდან კრიშნამ დაარწმუნა:
არჯუნაც კმაყოფილია - მისი ილუზია გაქრა. ეს იმას ნიშნავს, რომ
კრიშნა აღარ მიაჩნია უბრალო ადამიანად, თავის ერთ-ერთი “მე ვარ მთელი მატერიალური საჩინოქმნის, არსებობისა და
მეგობრად; შეიცნო იგი ყოვლის დასაბამად სიხარულით გაუჩინარების წყარო”. არჯუნამ დაწვრილებით მოისმინა ამის
გასხივოსნებულია არჯუნა - ისეთი დიადი მეგობარი ჰყავს, შესახებ უფლისაგან. ისიც შეიტყო, რომ თუმცა კრიშნა ყოველივეს
როგორიცაა კრიშნა. ახლა იმაზე ფიქრობს: ვაითუ, სხვებმა ვერ გამოვლენისა და გაუჩინარების მიზეზია, იგი განზე დგას მათგან.
შეიცნონ კრიშნას ღვთაებრიობა. ამიტომ ეს ყველამ რომ ირწმუნოს, როგორც უფალი ამბობს მეცხრე თავში, იგი ყველაფერშია, მაგრამ
არჯუნა სთხოვს კრიშნას, უჩვენოს თავისი სამყაროსეული ფორმა. მაინც ინარჩუნებს ცალკე მყოფობას. ასეთია კრიშნას
წარმოუდგენელი სიდიადე და არჯუნაც აღიარებს, რომ ეს
კრიშნას სამყაროსეული ფორმის ხილვა ადამიანს ზარავს. ასევე ბოლომდე გაიგო.
მოუვიდა არჯუნასაც. მაგრამ კრიშნა იმდენად მოწყალეა, რომ
სამყაროსეული ფორმის ჩვენების შემდეგ კვლავ თავისი 3. ო პიროვნებათა შორის საუკეთესოვ, ო უზენაესო ფორმავ, თუმცა
პირველსახე მიიღო. ახლა შენი ჭეშმარიტი სახით გხედავ, როგორც შენ თვითონ
დაიხასიათე თავი, მსურს ვიხილო, როგორ შედიხარ ამ
კრიშნამ უკვე რამდენჯერმე თქვა, რომ არჯუნას მხოლოდ მის სამყაროსეულ გამოვლინებაში. მსურს ვიხილო ეს შენი ფორმა.
სასიკეთოდ ესაუბრება. არჯუნაც გრძნობს უფლის მოწყალე
დამოკიდებულებას. კრიშნა რომ ყოველ მიზეზთა მიზეზია და შინა-არსი: უფალმა თქვა, რომ სამყარო უჩინარობიდან საჩინო
ზესულის სახით ყველას გულში იმყოფება - ეს უკვე ჭეშმარიტებად ხდება და არსებობს, ვინაიდან თავად მატერიალურ
ჩაიბეჭდა გულში არჯუნამ. გამოვლინებებში თავისი პიროვნული სახით შედის. არჯუნამ
ირწმუნა კრიშნას ნათქვამი, მაგრამ იმისათვის რომ მომავალში

სხვებმაც, რომელთაც კრიშნა უბრალო ადამიანი შეიძლება ეგონოთ, ემსახურება უფალს, უფალი წყალობით გაანდობს თავს. ყოველი
ეს დაიჯერონ, არჯუნა სთხოვს უფალს, გამოეცხადოს თავისი ცოცხალი არსება უზენაესის სულიერი ნაპერწკალია მხოლოდ და
სამყაროსეული ფორმით. გაუცხადოს, თუ როგორ მოქმედებს მოკლებულია უნარს - დაინახოს ან შეიცნოს ღმერთი. არჯუნასაც
კრიშნა სამყაროს შიგნით, თუმცაღა განზე დგას მისგან. არ ჰქონდა თავისი განსჯის იმედი; პირიქით, აღიარებს, რომ
როგორც ცოცხალი არსება, იგი შეზღუდულია კრიშნას
მნიშვნელოვანია ისიც, რომ არჯუნამ უფალს მიმართა, როგორც მდგომარეობის შესაფასებლად - ჩვეულებრივ ცოცხალ არსებას არ
პურუშოტამას. უფალი, როგორც უზენაესი პიროვნება, არჯუნას შეუძლია უსასრულობის შეცნობა. თუ უსასრულობა გაგვენდობა
გულშიც ხომ იმყოფება; უფალს ესმის არჯუნას სურვილი - თავად და წყალობას მოიღებს, შეიძლება თავისი ბუნების იდუმალ
არჯუნა მისი სამყაროსეული ფორმის ხილვის გარეშეც სრულიად კარიბჭესთან მიგვიშვას.
კმაყოფილია იმით, რასაც ხედავს. მაგრამ არჯუნას კრიშნას
სამყაროსეული ფორმის ხილვა სხვების დასარწმუნებლად სურს. აქ მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა იოგეშვარაც, ანუ უფლის
მას ეშინია, რომ მომავალში მრავალი ცრუპენტელა გამოჩნდება, წარმოუდგენელი ძალმოსილება. არჯუნა ვერ უბრძანებს კრიშნას,
რომლებიც საკუთარ თავს ღმერთის ინკარნაციებად პირიქით, მოკრძალებით შესთხოვს წყალობას. კრიშნა ვალდებული
წარმოგვიდგენენ. ამიტომ ხალხს სირფხილე მართებს: ვინც არ არის, გაენდოს მას, ვინც კრიშნას ცნობიერებაში ბოლომდე
საკუთარ თავს კრიშნას უწოდებს, მას უნდა შეეძლოს თავისი მინდობილი არ არის მისადმი და ერთგულად არ ემსახურება.
სამყაროსეული ფორმის ჩვენებაც. ამიტომ ახლავე უნდა არჯუნას, ამიტომ მხოლოდ ვაჭრული მსჯელობების ძალის იმედად ხალხს
ხალხმა იხილოს ნამდვილი ფორმა უფლისა და სამომავლოდ ამის არ ძალუძს კრიშნას დანახვა.
შესახებ თაობებს გადასცეს.
5. ღმრთეების უზენაესმა პიროვნებამ თქვა: ჩემო ძვირფასო არჯუნა,
4. თუკი თვლი, რომ უნარი შემწევს ვიხილო შენი სამყაროსეული ო პრთჰას შვილო, იხილე ჩემი დიდებულება, ასეულ ათასობით
ფორმა, ო ჩემო უფალო. ო მთელი მისტიური ძალების მრავალგვარი, ღვთაებრივი და ათასფერადი ფორმა.
მბრძანებელო. გთხოვ მიჩვენე ეს უსასრულო სამყაროსეული სახე.
შინა-არსი: არჯუნას სურდა, ეხილა კრიშნა მისი დაფარული
შინა-არსი: ნათქვამია, რომ ხორცილი გრძნობებით უზენაესი სახოვნებით, რომელიც, მართალია, ტრანსცენდენტურ ფორმადაა
უფლის, კრიშნას დანახვა, მოსმენ, გაგება ან აღქმა შეუძლებელია. შეკრული, სამყაროსთან ერთად ხდება საჩინო, ამიტომ
მაგრამ მას, ვინც თავიდანვე ტრანსცენდენტური სიყვარულით მატერიალური დროის დინების გავლენის ქვეშ იმყოფება. როგორც

მატერიალური ბუნებაა გამოვლენილი და გამოუვლენელი, ასევე შინა-არსი: შეუძლებელია ერთ ადგილზე მყოფმა მთელ სამყაროს
კრიშნას სამყაროსეული ფორმაც ხილული და უხილავია. სწორედ მოავლო თვალი. დიდი მეცნიერიც კი ფიზიკურად ვერ დაინახავს,
უხილავი სახოვნების გაცხადება სთხოვა არჯუნამ კრიშნას. რა ხდება სამყაროს სხვა ნაწილებში. მაგრამ ისეთ ერთგულს,
უფალმა შეუსრულა ვედრება და თან ხილვის უნარიც უწყალობა, როგორიცაა არჯუნა, სამყაროს ნებისმიერ ნაწილში ყოველივეს
რადგან არც ერთ უბრალო ადამიანს არ შეუძლია უფლის ამ ხილვა ძალუძს. ამ ძალას კრიშნა შთაბერავს, რის შემდეგაც არჯუნა
სამყაროსეული ფორმის ნახვა. ასეთი ჭვრეტის უნარი კრიშნამ უნდა დაინახავს ყველაფერს, რასაც მოისურვებს, იქნება ეს წარსულში,
მოგვცეს. აწმყოსა თუ მომავალში. ასეთია კრიშნას წყალობა ერთგულის
მიმართ.
6. ო ბჰარატათა შორის საუკეთესოვ, იხილე აქ ადიტიები, ვასუები,
რუდრები, აშვინიკუმარები და დანარჩენი ნახევარღმერთები. 8. მაგრამ ახლანდელი თვალებით მე ვერ დამინახავ. ამიტომ მე
შეხედე მრავალ საოცრებას, რომელიც აქამდე არავის უნახავს ან ღვთაებრივ თვალებს მოგცემ. აი ჩემი მისტიური ძალა!
გაუგონია.
შინა-არსი: წმინდა ერთგული მარად კმაყოფილია კრიშნას იმ
შინა-არსი: თუმცა არჯუნა კრიშნას პირადი მეგობარი და ფორმის ხილვითაც, რომელსაც ორი ხელი აქვს. მას ოთხხელიანი
სწავლულთა შორის ერთობ წარჩინებული იყო, მაინც არ შეეძლო უფლის დანახვა შეუძლია არა საკუთარი, არამედ უფლის ნაბოძები
უფლის შესახებ ყველაფერი სცოდნოდა. სულიერი თვალებით.
ლექსში ნათქვამია, რომ ადამიანებს არც გაუგონიათ და
წარმოდგენაც არ აქვთ იმ სასწაულებრივი ფორმებისა და კრიშნა ეუბნება არჯუნას: ჩემი სამყაროსეული ფორმის
გამოვლინებების შესახებ, რასაც ახლა კრიშნამ არჯუნას თვალწინ დასანახავად უნდა შეიცვალო არა ცნობიერება, არამედ თვალები.
უნდა ახადოს იდუმალების ფარდა. კრიშნასთვის საკუთარ სამყაროსეულ ფორმას დიდად
მნიშვნელობა არ აქვს. ეს ნათელი გახდება მომდევნო
7. ო არჯუნა, რისი ხილვაც გსურს, ერთბაშად დაინახავ, ამ ჩემს ლექსებიდან. მიუხადავად ამისა, არჯუნას ვედრებას ყური ათხოვა
სხეულში. ეს სამყაროსეული ფორმა გიჩვენებს, რისი დანახვაც და აუხილა ღვთაებრივი თვალები, რომელიც უფლის უჩინო
გინდა და რისი ნახვაც მომავალში შეიძლება მოისურვო. გამოვლინების დასანახადაა საჭირო.
ყველაფერი, მოძრავიცა და უძრავიც, აქ ერთად არის.

ერთგულებს, რომელთაც სწორი ტრანსცენდენტური ურთიერთობა მეცნიერულ დონეზე შეეძლო დაემტკიცებინა თავისი უზენაესობა,
აქვთ კრიშნასთან, იზიდავთ მისი ადამიანობასთან მიახლოებული არამედ გაცხადებულად სჩვენებოდა კიდეც არჯუნას. არჯუნამ
სასიყვარულო ნიშან-თვისებები და არა იგავმიუწვდომელი პირველმა უნდა ირწმუნოს ეს, ვინაიდან მისით იწყება პარამპარა.
სიდიადე. კრიშნასთან ბავშვობისას მოთამაშე ბიჭებს, შემდეგ მათ, ვისაც მომავალში აღეძვრის სურვილი უზენაესი პიროვნების
მეგობრებსა და მშობლებს არასოდეს მონდომებიათ, იგი მთელი შეცნობისა, არჯუნას გადმოცემას დაუჯერებს - რომ კრიშნა არა
თავისი ზებუნებრიობით ეხილათ. ერთგულნი იძირებიან რა მარტო მოაზრებადია, როგორც უზენაესი არამედ სინამდვილეში
წმინდა სიყვარულში, ავიწყდებათ, რომ კრიშნა უზენაესი უფალია. თავისი სამყაროსმიერი ასსახოვნებით ეჩვენა კიდეც თავის
“შრიმად-ბჰაგავატამში” ნათქვამია, რომ ის მწყემსი ყმაწვილები, მეგობარს.
რომლებიც კრიშნასთან თამაშობდნენ, ადრე უაღრესად
ღვთისმოსავი სულები იყვნენ და მრავალი დაბადების შემდეგ უფალმა არჯუნას თავისი კოსმიური ფორმის ხილვის ძალა
კრიშნასთან თამაშის უფლება მიეცათ. ამ ბიჭებმა არც იციან, რმ მიანიჭა, ვინაიდან იცოდა, რომ არჯუნას სურდა არა პირადი
კრიშნა უზენაესია. მათ იგი თავიან ტოლად და მეგობრად ინტერესების დაკმაყოფილებისათვის მისი გამოცხადება, არამედ
მიაჩნიათ. ამიტომ შუკადევა გოსვამი წარმოთქვამს ამ ლექსს: ხალხის რწმენის განსამტკიცებლად, ეს უკვე განვმარტეთ ზემოთ.
“აი, ის უზენაესი პიროვნება, რომელიც დიად ბრძენთ უპიროვნო 9. სანჯაიამ თქვა: ო მეფეო, ამის თქმის შემდეგ მთელ მისტიურ
ბრაჰმანი ჰგონიათ, ერთგულებს უზენაესი ღმრთაებრივ ძალთა უზენაესმა უფალმა, ღმრთეების პიროვნებამ არჯუნას
პიროვნებად მიაჩნიათ, უბრალო ხალხი კი თვლის, რომ ისიც თავისი სამყაროსეული ფორმა უჩვენა.
მატერიალური ბუნების შვილია. ეს ბიჭები კი, რომლებიც წარსულ
ცხოვრებებში მრავალი ღვთაებრივი საქმის მოქმედნი არიან, დღეს 10-11. ამ სამყაროსეულ ფორმაში არჯუნამ იხილა უსასრულო
ამ უზენაეს პიროვნებასთან თამაშობენ.” (“შრიმად-ბჰაგავატამი” პირები, უსასრულო თვალები, უსასრულო საოცარი სანახაობები.
10.12.11) ფორმა მრავალი ზეციური სამკაულით იყო მორთული და მრავალი
შემართული იარაღი ეჭირა. იგი ზეციურ ყვავილთა ასხმებსა და
ერთგულ არ აინტერესებს ვიშვა-რუპას, უფლის სამყაროსეული სამოსელს ატარებდა, მის სხეულს მრავალი ღვთაებრივი სუნამო
ფორმის, დანახვა. არჯუნას კი სურდა, კრიშნას ნათქვამი ხალხის ეცხო. ყველაფერი განსაცვიფრებელი, ბრწყინვალე და
თვალწინ დადასტურებულია და სამუდამო ჭეშმარიტებად ყოვლისგამოჭოლი გახლდათ.
ჩარჩენილიყო მათს ხსოვნაში. კრიშნას არა მარტო თეორიულად,

შინა-არსი: ამ ორ ლექსში სიტყვა “მრავალი” რამდენიმეჯერ არის იხილა, არჯუნაც და კრიშნაც ეტლში ისხდნენ. ბრძოლის ველზე
ნათქვამი, რათა მიგვანიშნოს, რომ არჯუნა ხედავდა უთვალას განლაგებული მეომრები ფორმას ვერ ხედავდნენ, ვინაიდან
ხელს, პირს, ფეხსა და სხვა გამოვლინებებს. ეს გამოვლინებები კრიშნამ მხოლოდ არჯუნას მიანიჭა ღვთიური ხედვა.
მთელს სამყაროში იყო განვრცობილი, მაგრამ უფლის წყალობით,
არჯუნა მათ ერთი ადგილიდან მაინც ხედავდა. ეს კრიშნას კრიშნას სხეულს შესცქეროდა არჯუნა და მასში ათასობით
წარმოუდგნენლი უნარის დადასტურება იყო. პლანეტას ხედავდა. როგორც წმინდა ვედური წერილებიდან
ვიცით, არსებობს მრავალი სამყარო და მრავალი პლანეტა.
12. ერთბაშად ასეულ ათასობით მზე რომ ამოსულიყო ცაზე, მათი ზოგიერთი მიწისაა, ზოგი - ოქროსი, ზოგიც ძვირფასი თვლებით
კაშკაში თუ შეედრებოდა უზენაესი პიროვნების ამ სამყაროსეული არის მოოჭვილი, ზოგი ძალიან დიდია, ზოგიც პატარაა და ა.შ.
ფორმის ციალს. არჯუნა თავისი ეტლიდან ხედავდა ყოველივე ამას. არავის,
ირგვლი მყოფს არ ესმოდა, რა ხდებოდა კრიშნასა და არჯუნას
შინა-არსი: არჯუნა სასწაულებრივ სანახაობას ხედავდა. სანჯაიას შორის.
ეს ყოველივე არ უხილავს თავისი თვალით, მაგრამ ვიასას
წყალობით ხვდებოდა, რაც ბრძოლის ველზე ხდებოდა. ახლა 14. მაშინ გაოგნებულმა და განცვიფრებულმა და განცვიფრებულმა
ცდილობდა, ამ დიადი გამოცხადების გონებრივი სურათი დაეხატა არჯუნამ, რომელსაც თმები ყალყზე ედგა, თაყვანისცემის ნიშნად
დჰრიტარაშტრასათვის. მან, მისაწვდომად რომ წარმოედგინა ეს ქედი მოიხარა და ხელდაკრეფილმა ლოცვანი აღუვლინა უზენაეს
დიდებული სურათი, უფლის მოვლინება ათასობით მზის უფალს.
ბრწყინვალებას შეადარა. ყოველივეს მიუხედავად, ამ
გამოცხადების სრულად შეცნობა შეუძლებელია. შინა-არსი: მას შემდეგ, რაც არჯუნამ ღვთაებრივი სანახაობა იხილა,
მასსა და კრიშნას შორის ურთიერთობა უმალ შეიცვალა. მეგობრობა
13. ამ დროს არჯუნამ უფლის სამყაროსეულ ფორმაში დაინახა არჯუნაში დიდმა მოწიწებამ შეცვალა, თაყვანისცემით პატივი
სამყაროს უსასრულო ექსპანსიები, რომლებიც ერთ ადგილას მიაგო და ლოცვით ხოტბა აღუვლინა უფალს. დიადმა
იმყოფებოდა, თუმცაღა მრავალ ათას ნაწილად იყო დაყოფილი. ერთგულებმა იციან, რომ კრიშნას თორმეტი სახის ურთიერთობა
აკავშირებს თავის ერთგულთან. წმინდა წერილებში წერია, რომ
შინა-არსი: აქ მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა ტატრა (“იქ”). ეს იგია ოკეანე მთელი იმ ურთიერთობებისა, რომლებიც ორ ცოცხალ
მიუთითებს იმაზე, რომ როდესაც არჯუნამ საყაროსეული ფორმა არსებას, უზენაეს უფალსა და მის ერთგულებს შორის არსებობს.

არჯუნა განცვიფრებას ვერ მალავდა, თუმცა ბუნებით მეტად საღად 16. ო სამყაროს უფალო, ო სამყაროსეულო ფორმავ, შენს სხეულში
მოაზროვნე, მშვიდი და წყნარი გახლდათ. განცვიფრება მე ვხედავ უამრავ ხელს, მუცელს, პირსა და თვალს, რომლებიც
აღტყინებად ექცა, თმები ყალყზე დაუდგა, გულზე ხელები უსაზღვროდაა მოფენილი ყველგან. შენში ვერ ვხედავ ვერც
დაიკრიფა და უზენაესი უფლის წინაშე ქედმოდრეკილმა ლოცვა დასასრულს, ვერც შუაგულსა და ვერც დასაწყისს.
დაიწყო. შიში არც უგრძვნია. მისი აღელვების მიზეზი განცვიფრება
იყო; მისი ბუნებრივი მეგობრული სიყვარული უფლის სიდიადემ შინა-არსი. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების არც ერთ
ღრმა თაყვანისცემად შეცვალა. განზომილებას არა აქვს ზღვარი, ამიტომ მასში მთელი კოსმიური
ყოფა შეეძლო დაენახა არჯუნას.
15. არჯუნამ თქვა: ჩემო ძვირფასო უფალო კრშნა, შენს სხეულში
შეკრებილს ვხედავ ყოველ ნახევარღმერთსა და დანარჩენ ცოცხალ 17. ძნელია შენი სახის დანახვა მისი თვალისმომჭრელი ციალის
არსებებს. ვხედავ ბრაჰმას, რომელიც ლოტოსის ყვავილზე ზის, გამო, რომელიც მოგიზგიზე ცეცხლისა თუ მზის განუზომელი
უფალ შივასა და ყოველ ბრძენსა და ღვთაებრივ გველს. კაშკაშის მსგავსად ყოველ მხარეს ვრცელდება. და მაინც, მე
ყველგან ვხედავ ამ თვალისმომჭრელ ფორმას, რომელიც ათასგვარი
შინა-არსი: არჯუნა უფლის ფორმაში ყველაფერს ხედავს: ბრაჰმას, გვირგვინით, კვერთხითა და დისკოთია დამშვენებული.
უფლის პირველქმნილებას, და ზეციურ გველს, რომელზედაც
სამყაროს დაბალ ნაწილებში გარბჰოდაკაშაი ვიშნუ განისვენებს. 18. შენ ხარ უმაღლესი თავდაპირველი მიზანი. შენ ხარ მთელი
გველის ამ სამყაროფელს ვასუკი ჰქვია. არსებობენ ვასუკებად სამყაროს საბოლოო განსხვავების ადგილი. შენ ხარ უშრეტი და შენ
წოდებული სხვა გველებიც. ხარ უხუცესი. შენ ხარ მარადიული რელიგიის
მასულდგმულებელი, ღმრთეების პიროვნება. ასეთია ჩემი აზრი.
არჯუნას წინ გადაიშალა ყოველივე, დაწყებული გარბჰოდაკაშაი
ვიშნუდან დამთავრებული სამყაროს უმაღლესი ნაწილით, სადაც 19. შენ არა გაქვს დასაბამი, შუაგული ან ბოლო. შენი დიდება
პირველქმნილება ბრაჰმა ლოტოსის ყვავილის პლანეტაზე უსაზღვროა, ურიცხვი ხელები გაქვს, მზე და მთვარე კი შენი
ცხოვრობს. ეს ნიშნავს, რომ თავისი ეტლიდან არჯუნა მთელი თვალებია. გხედავ შენ, რომელსაც პირიდან მოგიზგიზე ცეცხლი
კოსმიური სივრცის ყველა კუნჭულს ხედავდა, რაც უზენაესი ამოგდის, შენი კაშკაშით რომ წვავ მთელ სამყაროს.
უფლის, კრიშნას წყალობით გახდა შესაძლებელი.

შინა-არსი: განუსაზღვრელია უზენაესი პიროვნების ექვსი არსებათა დასები გასძახიან “სრული მშვიდობა!” და ვედური
სიდიადე. აქაც და მრავალ ადგილასაც ერთი და იგივე რამ საგალობლებით გევედრებიან.
მეორდება, მაგრამ წმინდა წერილის თანახმად, კრიშნას დიდების
შესახებ ერთი და იმავეს მრავალგზის თხრობა მხატვრულ ნაკლს არ შინა-არსი: მთელი პლანეტარული სისტემების გამგებელი
წარმოადგენს. ეს ბუნებრივი რეაქციაა ადამიანისა, როცა ნახევარღმერთები დააფრთხო შიშისმომგვრელმა სამყაროსეულმა
სასწაულის ხილვით თავგზააბნეული და განცვიფრებული ექსტაზს ფორმამ და მისმა თვალისმომჭრელმა სიკაშკაშემ - თავგზა აებნათ
ეძლევა და იმეორებს ერთსა და იმავეს განუწყვეტლივ. ეს და მფარველობასა და მშვიდობას ევედრებიან უფალს.
თავისთავად როგორც ქცევა არ არის საძრახისი, არც ნაკლია
მხატვრული თხრობისა. 22. უფალ შივას, ადიტიების ვასუების, სადჰიების, ვიშვედების,
ორი აშვის, მარუტების, წინაპრების, განდჰარვების, იაკშასების,
20. თუმცა ერთი ხარ, მთელ ცაზე, პლანეტებზე და მათ შორის ასურების, ასურებისა და სრულქმნილი ნახევარღმერთების
სივრცეზე ხარ განფენილი. ო უდიადესო, ამ სასწაული და საშიში სხვადასხვა გამოვლინებები განცვიფრებულნი შემოგყურებენ.
ფორმის ხილვისას მთელი პლანეტარული სისტემები
შეშფოთებულია. 23. ო მკლავმაგარო, მრავალი სახის, თვალის, ხელის, ბარძაყის,
ფეხის, მუცლისა და მრავალი შიშისმომგვრელი კბილის მქონე შენი
შინა-არსი: ამ ლექსში მნიშვნელოვაია სიტყვები დიავ ა- დიადი ფორმის დანახვაზე შეშფოთებულია ყოველი პლანეტა
პრითჰივიოჰ (სივრცე ზეცასა და დედამიწას შორის) და ლოკა- თავიანთი ნახევარღმერთებით; და მათ მსგავსად, მეც
ტრაიამ (სამი სამყარო). როგორც ჩანს, უფლის სამყაროსეულ შეშფოთებული ვარ.
ფორმას ხედავდა არა მხოლოდ არჯუნა არამედ სხვა
პლანეტარული სისტემების ბინადარნიც. არჯუნასათვის ეს ცხადი 24. ო ყოვლისშემძლე ვიშნუ, როდესაც ვხედავ შენს მრავალ
ხილვა იყო. ეს ხილვა ჰქონდა ბრძოლის ველზე ყველას, ვისაც მოკაშკაშე ფერს, რომლებიც ცას ეხება, შენს დაღებულ პირებსა და
უფალმა ღვთაებრივი მხედველობა მიანიჭა. დიდ თვალისმომჭრელ თვალებს, გონება მერევა შიშისგან. ვეღარ
ვინარჩუნებ ჭკუის სიმტკიცესა და ჭკუის წონასწორობას.
21. ნახევარღმერთთა ყოველი დასი გემორჩილება შენდ ა შენში
შედის. ზოგიერთი მათგანი დიდი შიშის გამო დაკრეფილი 25. ო უფალთა უფალო, ო სამყაროთა თავშესაფარო, გთხოვ
ხელებით აღავლენს ლოცვებს. დიად ბრძენთა და სრულყოფილ მოწყალება გაიღე ჩემდამი. თავს ვერ ვიკავებ შენი

თვალისმომჭრელი სახეებისა და შიშისმომგვრელი კბილების 29. მე ვხედავ, რომ მთელი ხალხი დიდი სისწრაფით მიექანება შენს
დანახვაზე. სადაც არ უნდა გავიხედო, ყველაფერი საგონებელში პირებში, ისევე როგორც ჩრჩილები მიქრიან მოგიზგიზე ცეცხლში
მაგდებს. მოსასპობად.
26-27. დჰიტარაშტრას შვილები, თანამდგომ მეფეებთან ერთად, 30. ო ვიშნუ, გხედავ ცეცხლიანი პირებით როგორ სპობ ყოველი
ბჰიშმა, დრონა, კარნა, ჩვენი შეჭურვილი მეომრებიც შენს საშიშ მხრიდან მთელ ხალხს. მთელ სამყაროს შენი ციალი ფარავს და
ხახაში მიექანებიან და ვხედავ თავგაჩეჩქვილი როგორ გაჩხერილან შენც საშიში, მწველი სხივების სახით ვლინდები.
შენს კბილებში.
31. ო უფალთა უფალო, მრისხანების განსახიერებავ, გთხოვ,
შინა-არსი: ერთ-ერთ წინა ლექსში უფალი დაპირდა არჯუნას, რომ მითხრა, ვინა ხარ, მე ქედს ვიხრი შენს წინაშე; გთხოვ, მოწყალება
საინტერესო სანახაობას უჩვენებდა. ახლა კი არჯუნა ხედავს გაიღე ჩემდამი. შენ ხარ თავდაპირველი უფალი. მსურს ვიცოდე
ჩვენებას - მოწინააღმდეგე მხრის მეთაურები (ბჰიშმა, დრონა, კარნა შენს შესახებ, ვინაიდან არ მესმის, რა არის შენი მისია.
და დჰიტარაშტრას ყველა შვილი), მათი მებრძოლები და თვით
არჯუნას მომხრეებიც უსულოდ მიმოფანტულან ბრძოლის ველზე. 32. უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: მე ვარ დრო,
ეს იმაზე მიუთითებს, რომ კურუკშეტაზე შეკრებილთაგან თითქმის სამყაროთა დაუნდობელი გამანადგურებელი, და სიკვდილი,
ყველა დაიხოცება და არჯუნას გამარჯვებას მოიპოვებს. აქ ხალხთა მმუსვრელი. ამ ბრძოლის ველზე თქვენს (პანდავებს)
ნახსენებია ისიც, რომ ბჰიშმა, რომელიც დაუმარცხებლად გარდა, ერთმანეთის სისხლის საღვრელად შემართული ყველა
ითვლებოდა, დაიღუპება. სიკვდილი ელის კარნასაც. ამოწყდებიან მეომარი დაიხოცება.
არა მხოლოდ მოწინააღმდეგე მხრის ისეთი დიადი მებრძოლები,
როგორიცაა ბჰიშმა, არამედ არჯუნას მომხრე ზოგიერთი მძლავრი შინა-არსი: მართალია, არჯუნამ იცოდა, რომ მისი მეგობარი კრიშნა
მეომარიც ვერ ასცდება სიკვდილს. უზენაესი პიროვნება იყო, მაინც განაცვიფრა მის მიერ
გამოვლენილმა ათასგვარმა სახემ. ამიტომ იკითხა, სინამდვილეში
28. ისევე როგორც მდინარეთა უამრავი ტალღა ჩაედინება ოკეანეში, რა დანიშნულება ჰქონდა ამ გამანადგურებელი ძალის სანახაობრივ
ყოველი ეს დიადი მეომარიც შედის ცეცხლმოკიდებული შენ ჩვენებას, რომლის მსხვერპლი ბრაჰმანებიც კი ხდებიან ხოლმე.
პირებში.

ვედებში წერია, რომ უზენას ჭეშმარიტებას ყოვლის მთელი სამყარო უზენაესი განმგებლის ნებით მოძრაობს. უმეცარნი
გამანადგურებელი ძალა აქვს. როგორც თვლიან, რომ ბუნება თავის ნებაზეა მიშვებული და ყოველი
ცვლილება მხოლოდ შემთხვევითია. ეგრეთწოდებული
“კათჰა-უპანიშადშია” (1.2.25) ნათქვამი: საბოლოოდ უზენაესი მეცნიერების მსჯელობის წესია - ეს ალბათ ასე იყო ან იქნებ ისე
ნთქავს ბრაჰმანებს, კშატრიებსა და სხვებს. მისი ფორმა იყოო. ლაპარაკიც კი მეტია “ალბათობაზე” და “იქნებაზე”.
გამანადგურებელი გოლიათია, როგორც ყოვლის წარმხოცებელი მატერიალურ სამყაროში წინასწარ ჩამოყალიბებული ჩანაფიქრი
დროის განსახიერება. რამდენიმე პანდავის გარდა ცოტა ხანში იგი უნდა განხორციელდეს. და რა არის ეს ჩანაფიქრი? გამოვლენილი
მოსპობდა ყველას, ვინც კი ბრძოლის ველზე იმყოფებოდა. სამყარო განპირობებულ სულებს საშუალება აძლევს, დაბრუნდნენ
შინ, ღმრთაებასთან. სანამ მათ მწირი ცნობიერება აიძულებთ
არჯუნას ბრძოლა არ იტაცებდა, ფიქრობდა, აეცილებინა მატერიალურ ბუნებაზე მბრძანებლობა-ბატონობის მცდელობას,
სისხლისღვრა. ამის არაფერს წააგებდა. ამაზე უფალი პასუხობს, ისინი ამ მიწიერების მონები არიან. მაგრამ ის, ვისაც უზენაესი
რომ არჯუნამ რომც არ იბრძოლოს, ბრძოლას ყველა მონაწილე უფლის ჩანაფიქრი ესმის და კრიშნას ცნობიერების განვითარება
შეეწირება - ასეთია უფლის ჩანაფიქრი. არჯუნას უარის შეუძლია, გონებასრულია და იცის, რომ სამყარო იქმნება და
შემთხვევაში ისინი სხვა მიზეზით დაიხოცებოდნენ - მათ ნადგურდება ღმერთის უმაღლესი ნებით. ამდენად კურუკშეტრას
სიკვდილს ვერაფერი დაუდგებოდა წინ. დრო გამანადგურებელია ბრძოლა და მისი შედეგები ღმერთის განაზრახი იყო.
და უზენაესი უფლის ამ ენერგიის ძალით ყოველ გამოვლინებას
სიკვდილი უწერია. ასეთია ბუნების კანონი. არჯუნა უარს ამბობდა ბრძოლაზე, მაგრამ კრიშნამ თავისი
სურვილი განუცხადა: აეღო მახვილი და ამ ბრძოლით მოეპოვებინა
33. ამიტომ აღსდექ, შეიმართე ბრძოლად და მიპოვე დიდება. ბედნიერება. ის, ვინც კრიშნას ცნობიერებით მადლცხებული
დაამარცხე მტერი, დაეპატრონე და დატკბი აყვავებული სამეფოთი. საკუთარ სიცოცხელს უფლის ტრანსცენდენტურ სამსახურს
ჩემი განჩინებით ისინი უკვე მკვდრები არიან. შენ კი, ო, სავიასაჩი, მიუძღვნის და უსიტყვოდ ასრულებს უფლის რჩევს,
შეგიძლია მხოლოდ იარაღით განამტკიცო შენი გამარჯვება. სრულყოფილი პიროვნებაა.
შინა-არსი: საიასაჩი ჰქვია ჩაუქ მშვილდოსანს; კრიშნამ ამ სიტყვით 34. ჩემგან უკვე განწირულნი არიან ბჰიშმა, ჯაიადრათჰა, კარნა და
მიმართა არჯუნას, როგორც გამოცდილ ისარმტყორცნელს. ფრაზა - სხვა სახელოვანი მებრძოლები. ამიტომ ნუ გაკრთობს მათთან
”იყავ მხოლოდ იარაღი”, ნიმიტტა-მატრამ, მეტად მნიშვნელოვანია.

შებმა, უშფოთველად დახოცე ისინი. ბრძოლაში მტრის დამარცხება 36. არჯუნამ თქვა: ო, გრძნობათა მეუფევ, სამყაროს სიხარულით
შენი ვალია. აღავსებს შენი სახელის მოსმენა, ყველა შემოგნატრის. ღირსეულნი
შინა-არსი: უზენაესი პიროვნება თავის განაზრახს უსათუოდ მოკრძალებით გეთაყვანებიან, დემონები კი აქეთ-იქით აწყდებიან
თავად შეასრულებს. მაგრამ თავისი ერთგულების მიმართ შეშინებულნი. ეს ეჭვშეუვალი სიმართლეა!
კეთილსა და მწყალობელს სურს გამარჯვების დიდება ერგოთ
ერთგულებს, რომლებიც უფლის სურვილის თანახმად მის შინა-არსი: მას შემდეგ, რაც არჯუნამ კრიშნასაგან კურუკშეტრას
ჩანაფიქრს განახორციელებენ. ღმერთის ამგვარ კურთხევას რომ ველზე გადუვალი ბრძოლის შესახებ შეიტყო, გონება გაუნათდა და
მივაღწიოთ, კრიშნას ცნობიერებას უნდა ვეზიაროთ და სულიერი თქვა: კრიშნას ნებისმიერი განზრახვა სწორია, რომ უფალი
მოძღვრის დახმარებით უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება ერთგულებისათვის კეთილისმქმნელია, უღირსებისათვის კი
შევიცნოთ. უფლის ჩანაფიქრის გაგებას მისივე წყალობა გამანადგურებელი.
შეგვაძლებინებს. მისი ასრულება კი გამარჯვებასა და ბედნიერებას
მოგვაპოვებინებს. მის ყველა ჩანაფიქრსა თუ ქმედებას სიკეთე მოაქვს ყველასათვის.
გადაწყდა კურუკშეტრას ბრძოლის დაწყება!
35. სანჯაიამ უთხრა დჰრიტარაშტრას: ო, მეფეო, როგორც კი
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებისაგან მოისმინა ეს სიტყვები, კოსმოსში მიმოქცევადი მრავალი პლანეტიდან ბრძოლას
აცახცახებულმა არჯუნამ გულზე ხელები დაიკრიფა, აკვირდებოდნენ სიდჰას მსგავსი ბრძენი ნახევაღმერთები. რაკი
თაყვანისცემით ქედი მოიხარა და აკანკალებული ხმით მიმართა იცოდნენ - საომარ ველზე თვით კრიშნა ბრძანდებოდა.
უფალ კრიშნას.
როდესაც არჯუნა უფლის სამყაროსეულ ფორმას შეჰყურებდა და
შინა-არსი: როგორც უკვე განვმარტეთ, უზენაესი ღმრთაებრივი შიშით ცახცახებდა, ბრძენი ნახევარღმერთები ნატარებდნენ ამ
პიროვნების სამყაროსეულმა ფორმამ არჯუნას თავზარი დასცა და სანახაობით. სხვებმა - დემონებმა და ღვთისმგმობელებმა ვერ
საგონებელში ჩააგდო; იგი ეთაყვანა უფალს და ლოცვა აღუვლინა აიტანეს უფლის სახოტბო გალობის მოსმენა და უზენაესის
არა როგორც მეგობარმა, არამედ როგორც ერთგულმა, განმანადგურებელი ფორმის მხილველნი შიშისაგან გადაიხვეწნენ.
განცვიფრებულმა ამ სასწაულის ნახვით. სამართლიანია კრიშნას დამოკიდებულება ერთგულებისა და
ურწმუნო ეშმაკთა მიმართ. ეს არჯუნამ კარგად შეიგნო და

ხელაპყრობილმა ლოცვა აღუვლინა მას, როგორც პირუთვნელსა და მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა აკშარამ - უკვდავი,
სიკეთისმოქმედს. დაუსრულებელი. ყოველივე მიწიერადქმნილს განადგურება
უწერია, უფალი მატერიალურობაზე მაღლა დგას და მას
37. ო, დიადო უფალო, თვით ბრაჰმაზეც აღმატებულო, წარმავალობა და კვდომა არ ეხება. იგი როგორც თავად
პირველშემოქმედო. მოწიწებით თაყვანისცემა რად არ მოგაგოთ?! ო, მატერიალურ სამყაროს გამოვლინებაზეც ზე-მდგომია. ამიტომ
უსასრულოვ, ღმერთო ღმერთთა და სამყაროს თავშესაფარო! შენ იგია ყოვლად დიადი უზენაესი.
ხარ დაუშრეტელი წყარო, ყოველ მიზეზთა მიზეზი, ამ კოსმიური
გამოვლინების მიღმა მყოფი. 38. შენ ხარ პირველღვთაება, პიროვნება - დასაბამი, ასაკსრული, ამ
გამოვლენილი კოსმიური სამყაროს საბოლოო განსაწმენდელი და
შინა-არსი: ქედის მოხრით არჯუნა გვიჩვენებს, ყველამ როგორ განსასვენებელი. ყოვლისმცოდნე და ყველგანმყოფი. შენ ხარ
უნდა ვცეთ თაყვანი კრიშნას, ვინც ყოვლისგამჭოლი და ყოვლის ზღუდესაიმედო თავშესაფარი, მატერიალურ ბუნებისმიერ
სულია. არჯუნა კრიშნას მაჰატმას უწოდებს - გულუხვსა და თვისებებზე მაღლა მდგომი; უსასრულო სახოვნების გამორჩეული!
ზღარდაუდებელს. ანანტა მიუთითებს იმაზე, რომ უზენაესი მთელი ეს სამყაროსეული გამოვლენა შენით არის განმსჭვალული!
უფლისა და დროის გავლენის ქვეშ არის მოქცეული სამყარო.
დევეშა კი მთელი ნახევარღმერთების განმგებელია და ყოველ შინა-არსი: ყველაფერი უზენაეს პიროვნებაზეა დაყრდნობილი.
მათგანზე მაღლა დგას, როგორც სამივე სკნელის თავშესაფარი. იგია საბოლოო სამყოფელი. ნიდჰანამ ნიშნავს იმას, რომ
არჯუნას სწორად მიაჩნდა ისიც, რომ ღირსეული ცოცხალი ყველაფერი ბრაჰმანის სხივოსნებაც კი, უზენაეს ღმრთაებრივ
არსებები და ძლევამოსილი ნახევარღმერთები მოწიწებით თაყვანს პიროვნებაზე, კრიშნაზე განისვენებს. ყველა ცოდნა მასში
სცემენ მას, ვინაიდან არავინ არის უფალზე დიადი. არჯუნა ერთიანდება და თუ ცოდნას დასასრული შეიძლება ჰქონდეს, იგი
განსაკუთრებით აღნიშნავს, რომ რკიშნა ბრაჰმაზე აღმატებულია, მთელი ცოდნის დასასრულია; უფალი არის ყოვლის შემცნობი და
ვინაიდან თავად მან შვა იგი გარბჰოდაკაშაია-ვიშნუს, კრიშნას შესაცნობი. იგია სიბძნე, ყოვლისაღმვსები; სულიერი სამყაროს
სრული ექსპანსიის, ჭიპზე ამოზრდილი ლოტოსის ღეროდან; შემოქმედი კრიშნა ტრანსცენდენტურია, ტრანსცენდენტური
ნახევარღმერთებმა მოწიწებით თაყვანი უნდა სცენ მას. “შრიმად- სამყარო კი კრიშნას მთავარი საბრძანისია.
ბჰაგავატამშიც” ნათქვამია, რომ კრიშნას ეთაყვანებიან უფალი შივა,
ბრაჰმა და დანარჩენი ნახევარღმერთები. 39. შენ ხარ ჰაერის მიმოქცევა და ქართა ქროლვა, ხარ უმაღლესი
განმგებელი! შენ ხარ ცეცხლი, წყალი და მთვარე! შენ ხარ ბრაჰმა,

პირველი ცოცხალი ქმნილება, ამიტომ ათასჯერ, კვლავ და კვლავ მომიტევო, რაც უმეცრების ან სიყვარულის გამო გამიბედავს შენს
ჩემი მიწამდე თაყვანება შენ! წინაშე. უდიერადაც მოგქცევივარ, ტოლივით ლაღად
გაგხუმრებივარ, ერთ საწოლში ვწოლილვართ, ერთად
შინა-არსი: აქ არჯუნა მიმართავს უფალს, როგორც ჰაერს, როგორც შევქცევივართ ჭამადს, ზოგჯერ ჩვენ ორნი, ზოგჯერ მრავალ
ყოვლის აღმავსებს, ყველა ნახევარღმერთის უმნიშვნელოვანეს მეგობართ შორის და ღირსი პატივის ნაცვლად, თამამად
განსახიერებას; გარდა ამისა, არჯუნა მიმართავს კრიშნას, როგორც მოგმართავდი. ო, შეუცთომელო, გადმომხედე მოწყალე თვალით
წინაპრის მამას, ვინაიდან იგი ბრაჰმას, სამყაროში პირველი და დამხსენ ამ ცოდვას.
ცოცხალი არსების, შემქმნელია.
შინა-არსი: არჯუნას ახსოვს უზენაესთან მეგობრული
40. შენი დიდება განფენილია ყოველ მხარეს და ყოველი მხრიდან ურთიერთობა, ამიტომ ბოდის იხდის და სთხოვს კრიშნას, აპატიოს
თაყვანისცემა შენდა მომართულა. ო, უსაზღვროებავ, შენ ხარ მეუფე მისი გაბედული ქცევა, მასთან ტოლივით შეთამაშება. არჯუნამ არ
უსასრულო ძლევამოსილებისა! შენ ხარ ყოფლისაღმვსები და იცოდა, რომ კრიშნას სამყაროსეული ფორმის მიღება შეეძლო.
ყოფლისგამჭოლი! კრიშნამ კი განუმარტა ეს ყოველივე ახლო მეგობარს, მაგრამ
უბრალო მოკვდავს არ შეეძლო ამის გაგება. არჯუნა თამამად
შინა-არსი: კრიშნასადმი სიყვარულით აღტყინებული არჯუნა იქცეოდა კრიშნასთან, რაკი იგი ჩვეულებრი მეგობრად მიაჩნდა.
უფლის ირგვლივ ტრიალებს და თაყვანს სცემს მას ყოველი არც კი ახსოვს, რამდენჯერ მიუმართავს უბრალოდ - ”ო, ჩემო
მხრიდან. ვეღარაფერი ჩაახშობს მის რწმენას, რომ კრიშნა ყოველი მეგობარო”, “ო, კრიშნა”, “ო, იადავა” და ა.შ. კრიშნაც - კეთილი და
შიგანაგი სწრაფვისა და ძლევამოსილების მეუფეა - სად მისი და მწყალობელი - მეგობარივით ლაღობდა არჯუნასთან. ასეთია
სად ბრძოლის ველზე შეკრებილი მეომრების სიმაღლე?! “ვიშნუ- მარადიული ტრანსცენდენტური ორმხრივი ურთიერთობა უფალსა
პურანაში” (1.9.69) ნათქვამია: ციტ “ყველა - შენს წინაშე მდგომი, და მი ერთგულს შორის. იგი ადამიანის მეხსიერებაში
ნახევარღმერთიც რომ იყოს, შენი შექმნილია, ო, უზენაესო სამარადჟამოდ იბეჭდება. არჯუნამ იხილა სამყაროსეული
პიროვნებავ”. სიდიადით უფალი; ყოვლისშემძვრელი შთაბეჭდილების
მიუხედავად, მას არ დავიწყებია თავისი მეგობრობა კრიშნასთან.
41-42. მე უგუნური, გთვლიდი რა ჩემს მეგობრად, დაუდევრად
მოგმართავდი; “ო, კრიშნა”, “ო, იადავა”, “ო, ჩემო მეგობარო”; არ 43. შენ ხარ მამა მთელი კოსმიური გამოვლინებებისა,
ვიცოდი როგორ ვცოდავდი შენი დიდების ვერდამნახველი. გთხოვ, მიმოქცევადთა და დადგინებულთა. შენ ხარ სათაყვანებელი

უზენაესი სულიერი მოძღვარი. არც ვინმეა შენი სწორი, არც არავინ დადასტურებულია ისიც, რომ, მართალია, მას ჩვენნაირი
მსგავსი და არც ვინმე აღმატებული ქვესკნელში, შუასკნელსა და გრძნობები არა აქვს, შეუძლია გრძნობათა მოთხოვნისამებრ
ზესკნელში. ო, განუზომელო ძალმოსილებავ! ნებისმიერი საქმიანობის შესრულება. ამიტომ მისი გრძნობები არც
არასრულყოფილია და არც შეზღუდული. ამ მხრივაც ვერავინ
შინა-არსი: უზენაესი პიროვნება კრიშნა ისევეა სათაყვანებელი, იქნება მისი თანასწორი ან მის უფრო აღმატებული.
როგორც მამა - შვილისათვის. იგია სულიერი მოძღვარი, ვინაიდან
თავიდან მას ასწავლა ვედები ბრაჰმას, ახლა კი არუჯნასაც უზენაესი პიროვნების ცოდნა, ძალა და მოქმედებები
უნერგავს “ბჰაგავად-გიტას” სიბრძნეს. მან - პირველმოძღვარმა ტრანსცენდენტურია.
სათავე დაუდო მოწაფეობრივ თანმიმდევრობას და ნებისმიერი
ახლანდელი ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვარი ან ხაზს უნდა “ბჰაგავად-გიტაში” (4.9) ნათქვამია: ციტ
მიეკუთვნებოდეს. ვინც კრიშნას ცნობიერების მასწავლებელი ან
სულიერი მოძღვარი. ვინც იცის კრიშნას ტრანსცენდენტური სხეული, მოქმედებები და
სრულყოფილება, თავისი მიწიერი სხეულის დატოვების შემდეგ
უფალს ირგვლივ თაყვანისმცემლები უხრიან ქედს. ვინ ასცდება ბრუნდება მასთან - შინა - და აღარ მოდის კვლავ ამ ტანჯულ
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების სიმაღლეს, როცა არც ერთ სამყაროში. კრიშნას თავისთავადობისა და სრულყოფილების
გამოვლინებაში - სულიერში თუ მატერიალურში - გატოლებასაც შესაცნობად საუკეთესო გზა კრიშნას პრინციპების გაყოლაა. ეს
ვერავინ შეჰბედავს. ყოვლისა და ყველას ადგილი ქვევით არის. ადამიანს სრულყოფილებას აზიარებს.
ზემყოფობა უფლის ნიშანია. ეს დადასტურებულია “შვეტაშვატარა
უპანიშადში” (6.8): ციტ კრიშნას მბრძანებელი არა ჰყავს, ყველას მისი ქვეშევრდომია.
“ჩაიტანია ჩარიტამრიტაში” (5.142) ეს დადასტურებულია - ციტატ:
უზენაეს უფალ კრიშნას აქვს უბრალო ადამიანის მსგავსი
გრძნობები და სხეული, მაგრამ განსხვავებით კაცთაგან, მისი ღმერთი მხოლოდ კრიშნაა, ყველა დანარჩენი კი მისი მსახური,
გრძნობები, სხეული, ჭკუა და თავად თვითონ ერთიანია. უფლის ყველა მის ნებას ემორჩილება, ვერავინ გადავა მის სიტყვას; იგი
ვერშემცნობი უგუნურნი ამბობენ, რომ კრიშნას განსხვავდება წინამძღოლია - მისი ზეგანმგებლობის ქვეშ არსებობს მთელი
თავისი სულის, ჭკუისა, გულისაგან და ა.შ. ეს მცდარი აზრია! კოსმიური ყოფა. როგორც “ბრაჰმა-სამჰიტაშია” დადასტურებული,
კრიშნა აბსოლუტია, ღვთაებრივი გამოვლინებითა და ქცევით. იგია ყოველ მიზეზთა მიზეზი.

44. უზენაესო უფალო, სათაყვანებელო ყოველი ცოცხალი არსებისა, არჯუნა შიშს შეუპყრია, ამიტომ გულმხურვალედ ევედრება,
მიწას ვემხობი, რათა თაყვანი გცე და წყალობა გთხოვო. როგორც ეჩვენოს ნარაიანას სახით, ვინაიდან კრიშნას ნებისმიერი ფორმის
მამა ითმენს შვილის თავხედობას, მეგობარი - მეგობრის მიღება შეუძლია. ეს სამყაროსეული ფორმა ისევე მატერიალური და
კადნიერებას, ან ცოლი - მეუღლის გულგრილობას, შენც დროებითია, როგორც თავად მატერიალური სამყაროა წარმავალი.
მოთმინებით მომიტევე ეს ცოდვები, რაც ჩემი უმეცრებით ვაიკუნთჰა პლანეტებზე კრიშნა თავისი ტრანსცენდენტური
დამიშვია. ოთხხელიანი ნარაიანაა.
შინა-არსი: ერთგულებს სხვადასხვა სახის ურთიერთობა სულიერ ზეცაზე უთვალავი პლანეტაა და ყოველ მათგანზე კრიშნა
აკავშირებთ კრიშნასთან; ზოგი კრიშნას შვილად მიიჩნევს, ზოგი იმყოფება თავისი სრული გამოვლინების სახით, რომლებიც
ქმრად, მეგობრად ან ბატონად. კრიშნასა და არჯუნას მეგობრობა სხვადასხვა სახელებით არიან ცნობილი. არჯუნას სწორედ
აკავშირებდათ. მამა, ქმარი ან ბატონი უნდა მომთმენი უნდა იყოს. ვაიკუნთჰას პლანეტებზე გამოვლენილი ერთ-ერთი ფორმა
ასევე ითმენს კრიშნაც. უნდოდა ეხილა. ყოველ ვაიკუნთჰა პლანეტაზე ნარაიანა
ოთხხელიანია, მაგრამ ხელთ სხვადასხვა თანმიმდევრობით უპყრია
45. აღტაცებას ვერ ვმალავ შენი სამყაროსეული ფორმის ხილვის სიმბოლოები - ნიჟარა, კვერთხი, ლოტოსი და დისკო. ამ
შემდეგ, მაგრამ ამავე დროს მთელი ჩემი არსება შეპყრობილია თანმიმდევრობის მიხედვით ჰქვიათ სახელები სხვადასხვა
შიშიმ. ამიტომ გთხოვ, მოიღე წყალობა და კვლავ განმიცხადე შენი ფორმებს. ყოველი ეს ფორმა ერთიანდება ოთხხელიანი უფლის
ღვთაებრივი სახე. ო, უფალთა უფალო, ო, სამყაროს სახეში. არჯუნასაც სწორედ ამის ხილვა ეწადა.
განსასვენებელო.
46. ო, ათასხლიანო უფალო, მექმენ მოწყალე და მაჩვენე შენი
შინა-არსი: არჯუნა მუდამ კრიშნას ნდობით სარგებლობს, ვინაიდან ოთხხელიანი ფორმა, მუზარადით თავდამშვენებული, თითოეული
მისი ძვირფასი მეგობარია და დიდად უხარია მისი ძალმოსილების ხელით კვერთხის, დისკოს, ნიჟარისა და ლოტოსის ყვავილის
ხილვა. ამასთან ერთად უფლის მიერ მისი სამყაროსეული ფორმის მპყრობელი. სწორედ ამგვარი მინდა დაგინახო.
გამოვლინებამ თავზარი დასცა. აწუხებს ისიც, რომ წმინდა
მეგობრობის დროს არაერთხელ გამოუჩენია სითამამე შინა-არსი: “ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.39) დადასტურებულია: უფალი
კრიშნასადმი. მარადიულად იმყოფება თავის ასობით და ათასობით ფორმაში,
რომელთა შორისაც მთავარია რამა, ნრისიმჰა, ნარაიანა და სხვა.

არჯუნამ იცოდა, რომ კრიშნა თავდაპირველი პიროვნებაა, არჯუნამდე არავის უნახავს ეს სასწაული, მაგრამ როცა კრიშნამ ეს
სამყაროსეულ დროებით სახეებად გარდასხეულების შემძლე. ფორმა არჯუნას გაანდო, ზეციურ პლანეტებსა და კოსმოსში მყოფი
ამიტომ სთხოვს კრიშნას, უჩვენოს ნარაიანას სულიერი ფორმა. ერთგულებიც ხედავდნენ მას. უფლის ყოველმა მოწაფემ უყურა
კრიშნას წყალობით მოწყობილ სანახაობას ვიღაცას უთქვამს, რომ
ამ ლექსში უეჭველადაა დადასტურებული “შრიმად-ბჰაგავატამის” კრიშნამ ეს ფორმა დურიოდჰანასაც უჩვენა, როდესაც სამშვიდობო
მტკიცება, რომ კრიშნა თავდაპირველი ღმრთაებრივი პიროვნებაა მოლაპარაკებისათვის მივიდა მასთანო. საუბედუროდ,
და რომ უფლისმიერია ყოველი მისი ფორმა. იგი არ განსხვავდება დურიოდჰანამ უარი თქვა დაზავებაზე, რის გამოც კრიშნა სხვა
თავისი სრული აურაცხელი გამოვლინებებისაგან და მათშიც სახეებით ეჩვენა მას. მაგრამ ეს ფორმები განსხვავდება
ყმაწყილივით ნორჩ ღმერთად რჩება. ეს არის უზენაესი არჯუნასათვის განდობილი ფორმისაგან. გარკვევითაა ნათქვამი,
ღმრთაებრივი პიროვნების განუყოფელი ნიშან-თვისება. ვინც ამ რომ იგი აქამდე არავის ენახა.
თვისებათა სულიერ სიღრმეს ჩასწვდება, უმალ თავისუფლდება
მატერიალური სამყაროს ყოველგვარი სიბინძურისაგან. 48. ო, კურუს მეომართა შორის საუკეთესოვ, შენმა ღვთაებრივმა
ხედვამ შეგაძლებინა ჩემი სამყაროსეული ფორმის ხილვა. რადგან
47. უზენაესი ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ჩემო ძვირფასო არც ვედების შესწავლით, არც მსხვერპლშეწირვებით, არც
არჯუნა, ჩემი შინაგანი ძალმოსილებით გიჩვენე ეს უმაღლესი ქველმოქმედებით, არც მკაცრი ეპითიმიებით არ შეიძლება
სამყაროსეული ფორმა. ამ მატერიალურ სამყაროში შენამდე არავის მატერიალურ სამყაროშ ჩემი ამ ფორმის ხილვა.
უხილავს იგი - დაუსაბამო და თვალისმომჭრელი ნათლით
აღსავსე. შინა-არსი: სწორად უნდა გვესმოდეს, რას ნიშნავს ამ მიმართებით
ღვთაებრივი ხედვა. ნახევარღმერთთა რწმენის დონემდე მიღწევის
შინა-არსი: არჯუნას უზენაესი უფლის სამყაროსეული ფორმის გარეშე შეუძლებელია ასეთი ჭვრეტის უნარი. ვინ არის
ხილვა სურდა და უფალმაც, თავისი ერთგულისადმი წყალობის ნახევარღმერთი? ვედურ ლიტერატურაში ნათქვამია, რომ უფალი
გამო, უჩვენა იგი, ბრწყინვალებითა და სიდიადით აღსავსე. ეს ვიშნუს ერთგულები ნახევარღმერთები არიან (ვიშნუ-ბჰაკტაჰ
ფორმა მზესავით ელვარებდა - უფლისეული სახეები სწრაფად სმრიტე დაივაჰ)
ენაცვლებოდა ერთმანეთს. ამ გამოვლინებას ისეთი შინაგანი
პოტენცია სჭირდებოდა, რომლის ძალის გამოანგარიშებაც კაცთა ღვთის უარმყოფელთ, ანუ მათ, ვისაც არ სწამთ ვიშნუსი, ან ვინც
გონებისათვის მიუწვდომელია. კრიშნას უპიროვნო ნაწილს ცნობნ მხოლოდ უზენაესა, ვერ

ეღირსებიან ღვთაებრივ მხედველობას. ვინც თავად ღრმად სრუდლება, კერძოდ, მათთვის, ვინც უფლის ტრანსცენდენტური
ღვთისმოსავი არ არის, ან ხშირად აუგად იხსენიებს კრიშნას, სასიყვარულო სამსახურით არიან დაკავებულნი ბრაჰმანებისა და
ღვთაებრივი ხედვა არ შეუძლია. მხოლოდ არჯუნასავით ვაიშნავებისათვის.
ერთგულთ სწყალობს უფალი და ანიჭებს ან უნარს.
“ღვთისმოსავი საქმიანობები” ნიშნავს აგნი-ჰოტრას და სხვადასხვა
“ბჰაგავად-გიტაში” აღწერილია სამყაროსეული ფორმა, რომელიც კასტებისათვის დაწესებულ მოვალეობებს. სხეულის
არჯუნამდე არავის ეხილა, შემდეგ კი რაღაც წარმოდგენა გაჩნდა ამ ნებაყოფლობით წვალება-თვივგვემას ეწოდება ტაპასია.
იდუმალი განსახიერების შესახებ. დანახვით კი მხოლოდ მათ
შეუძლიათ უფლის სამყაროსეული ფორმის დანახვა, ვინც თავად ამგვარად, ადამიანმა შეიძლება შეასრულოს ყოველივე ეს -
ეზიარნენ ღვთაებრიობას კრიშნას წმინდა ერთგული სამსახურით. გაუძლოს სხეულის ეპითიმიებს, გასცეს მოწყალება, შეისწავლოს
მიუხედავად ამისა, ერთგულებს, რომლებსაც თავიანთი რწმენის ვედები და სხვა, - მაგრამ თუ ისეთი წმინდა ერთგული არ არის,
გამო ღვთაებრივი მხედველობა აქვთ, დიდად არ იზიდავთ უფლის როგორიც არჯუნაა, მაინც ვერ დაინახავს უფლის იდუმალ ფორმას.
ფარული ფორმის ხილვა. როგორც წინა იმპერსონალისტებსაც ჰგონიათ, რომ უფლი სამყაროსეულ სახეს
ლექსში იქნა აღწერილი, არჯუნასაც უფალი კრიშნას მხოლოდ ხედავენ; ეს მათი თვითდაჯერების ნაყოფია. “ბჰაგავად-გიტადან”
ოთხხელიანი ფორმა ვიშნუ აინტერესებდა და არა სამყაროსეული ვგებულობთ, რომ იმპერსონალისტები ერთგულნი არ არიან და არც
ხატება, რაც შიშის ზარს სცემდა. შეუძლიათ დასახელებული სასწაულის ხილვა.
ამ ლექსში არის ზოგიერთი მნიშვნელოვანი სიტყვა: ვედა- მრავალნი იგონებენ ინკარნაციებს, ვიღაცას აღიარებენ უფლის
იაგიანადჰაია-იანაიაჰ, რაც ვედური ლიტერატურისა და სახედ, მაგრამ ეს სრული სისულელეა! ჩვენ უნდა გავყვეთ
მსხვერპლშეწირვათა რეგულაციების შესწავლას ეხება. მთელი “ბჰაგავად-გიტას” სიბრძნეს. წინააღმდეგ შემთხვევაში ვერ
ვედური ლიტერატურა მოიცავს ოთხი ვედას (რიგ, იაჯურ, სამა, მივიღებთ სრულყოფილ ცოდნას. თუმცა ეს წმინდა წიგნი ღმერთის
ათჰარვა) და თვრამეტ პურანას, უპანიშადებს და ვედანტა-სუტრას. შესახებ მეცნიერბის შესწავლის წინა ეტაპად ითვლება, იგი
მათი შესწავლა შეიძლება სახლშიც და გარეთაც. არსებობს იმდენად სრულყოფილია, რომ საშუალებას აძლევს კაცს, გაიგოს
სუტრებიც - კალპა-სუტრები და მიმამსა-სუტრები, ჭეშმარიტება. ფსევდოინკარნაციათა მაღიარებლებმა შეიძლება
მსხვერპლშეწირვათა მეთოდების შესასწავლად. დანაიჰ ნიშნავს განაცხადონ, რომ მათაც ღმერთის ტრანსცენდენტური ინკარნაცია,
ქვემოქმედებას, რომელიც ღირსეული პიროვნების პატივსაცემად სამყაროსეული ფორმა უნახავთ მაგრამ ეს სიცრუეა! მყარი და

შეუვალი ჭეშმარიტება შემდეგია: თუ ადამიანი კრიშნას ერთგული 50. რაკი ასე შეგაშფოთა და საგონებელში ჩაგაგდო ამ ჩემი
არ გახდება, ღმერთის სამყაროსეულ ფორმას ვერ დაინახავს. გამოცხადების დანახვამ, დაე, დასრულდეს ხილვა ესე! ჩემო
მაშასადამე, უპირველეს ყოვლისა, ადამიანი ამ წმინდა მსახურების ერთგულო, ბოლოს მოვუღებ შენს მღელვარებას, დაგიამებ
გზას უნდა დაადგეს, შემდეგ უფლება აქვს განაცხადოს, რომ აფორიაქებულ ჭკუას და ჩემს იმ სახებას გიჩვენებ, რაც თავად
შეიძინა ღვთაებრივი ხედვა. კრიშნას ერთგული ვერ აღიარებს ცრუ ისურვე.
ინკარნაციებსა და მათ მიმდევრებს.
შინა-არსი: “ბჰაგავად-გიტას” დასაწყისში ნაჩვენები იყო, როგორ
49. სანჯაიამ უთხრა დჰრიტარაშტრას: როგორც კი დაასრულა ღელავდა არჯუნა ბჰიშმასა და დრონას, თავის სათაყვანებელ
თავისი სათქმელი, უზენაესი ღმრთაებრივმა პიროვნებამ, კრიშნამ ბაბუასა და მოძღვარს, სასიკვდილოდ რომ უნდა შებმოდა. კრიშნამ
არჯუნას თვალწინ განუცხადა თავისი ოთხხელიანი ფორმა; ურჩია - ნუ ჭმუნავ მათი მოკვლის გამო. როდესაც დჰრიტარაშტრას
ბოლოს კი ორხელიანი სახით ეჩვენა და შიში დაუცხრო. შვილები კურუთა თავყრილობის წინაშე დრაუპადის გაშიშვლებას
ცდილობდნენ, ბჰიშმასა და დრონას თანაგრძნობის სიტყვაც არ
შინა-არსი: კრიშნა დევაკისა და ვასუდევას შვილად ოთხხელიანი დასცდენიათ, ამიტომ მოვალეობის ასე უგულველებყოფის გამო
ნარაიანას სახით დაიბადა, მაგრამ მშობელთა თხოვნით სიკვდილს იმსახურებენ.
გარეგნულად ჩვეულებრივ ბავშვად გადაიქცა. სწორედ ასევე,
კრიშნამ იცოდა, რომ არჯუნას დიდად არ აინტერესებდა მისი კრიშნამ არჯუნას უჩვენა თავისი სამყაროსეული ფორმა, რათა
ოთხხელიანი ფორმა, მაგრამ რაკი მაინც მოისურვა ეხილა იგი, დაერწმუნებინა, რომ თავიანთი უკანონო მოქმედების გამო
უფალმაც შეუსრულა თხოვნა. შემდეგ კი ორხელიანი მოევლინა. ორივენი უკვე განგმირულნი არიან. ერთგულები ბუნებით
მშვიდობისმოყვარენი არიან და კაცის მოკვლა ერთობ უჭირთ.
კრიშნა სასწაულებრივმა გარდასახვამ მოაჯადოვა და გააოგნა მისი თავისი გამოცხადებით უფალმა აუხსნა - მოსახდენი უკვე მოხდა,
მხილველნი. ამან განსაკუთრებით არჯუნა შეაძრწუნა. მოწყალე აღარ არის საჭირო დარდი.
უფალმა გააქარწყლა ერთგულის, არჯუნას შიში და კვლავ თავისი
მშვენიერი ფორმით - კრიშნას სახით ეჩვენა. “ბრაჰმა-სამჰიტაშიც” ახლა არჯუნას ოთხხელიანი ფორმის ხილვა ეწადა და კრიშნამ
(5.38) ნათქვამია: მხოლოდ მას, ვისაც თვალებზე სიყვარულის უჩვენა იგი. საერთოდ ერთგულს დიდად არ აინტერესებს
მალამო უსვია, შეუძლია შრი კრიშნას მშვენიერი ფორმის დანახვა. უზენაესის გარდასახვათა დანახვა. მისთვის საკმარისია

ორხელიანი ფორმა, რასაც ორმხრივი სასიყვარულო სამსახური 52. უზენაესმა ბრძანა: ჩემო ძვირფასო არჯუნა, რაც შენ იხილე,
უნდა მიაგოს. სხვათათვის მეტად ძნელი ნახევარღმერთებიც კი მუდამ მის
ხილვას მიელტვიან, როგორც ესოდენ ძვირფას სახილველს.
51. როდესაც არჯუნამ კრიშნა მისი მშვენიერი პირველსახებით
იხილა, თქვა: ო, ჯანარდანა, შემოგყურებ მშვენიერს და სიმშვიდე შინა-არსი: ამ თავის ორმოცდამერვე ლექსში უფალმა კრიშნამ
მეუფლება, ცნობიერება დამეწმინდა და თითქოს ჩემს თავს დაასრულა თავისი სამყაროსეული ფორმის ჩვენება და ამცნო
დავუბრუნდი. არჯუნას, რომ მისი ამ სახით ნახვა შეუძლებელია დიდძალი
ღვთისმოსავი საქმიანობებით, მსხვერპლშეწირვებითა და სხვა. აქ
შინა-არსი: აქ სიტყვები მანუშამ რუპამ გარკვევით მიგვანიშნებს ნახმარია სიტყვა სუ-დურდარშამ, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ
იმაზე, რომ უზენაესი პიროვნება - პირველსახე ორხელიანია. კრიშნას ორხელიანი ფორმა კიდევ უფრო საკრალურია.
უმეცართ კრიშნა უბრალო ადამიანად მიაჩნიათ და ვერ ხვდებიან ეპითიმიების გავლით, ვედების შესწავლითა და ფილოსოფიური
მის ღვთაებრივ ბუნებას. კრიშნა რომ ჩვეულებრივ მოკვდავთაგანი განსჯით, თუ ამას ერთგული სამსახურიც დაემატება,
იყოს, როგორ შეძლებდა ამგვარ გარდასახვას - ხან სამყაროსეული გამორიცხული არ არის კრიშნას სამყაროსეული გამოვლინების
ფორმის გამოვლენას, ხან ოთხხელიანი ნარაიანას სახის მიღებას? ხილვა. ოღონდ ბჰაკტის გარეშე ეს არ მოხდება. ეს ზემოთ უკვე
განვმარტეთ.
“ბჰაგავად-გიტაში” აშკარადაა დადასტურებული, რომ ის, ვისაც
კრიშნა უბრალო ადამიანად მიაჩნია და სხვასაც თავგზას უბნევს - მიუხედავად ამისა, სამყაროსეული ფორმის შემდეგ კიდევ უფრო
თითქოს უფლის ნაცვლად კრიშნაში მყოფი უპიროვნო ბრაჰმანი ძნელია ორხელიანი კრიშნას დანახვა ისეთი
ლაპარაკობდეს, უდიდეს მკრეხელობას ჩადის. კრიშნამ ნახევარღმერთებისთვისაც კი, როგორებიც არიან ბრაჰმა და უფალი
თვალნათლივ აჩვენა თავისი ძალმოსილება. შივა. ისინი მარად ესწრაფვიან მის ნახვას. “შრიმად-ბჰაგავატამში”
დადასტურებულია, რომ როდესაც კრიშნა ჯერ დედამისის,
წმინდა ერთგულს ვერ აცთუნებს “ბჰაგავად-გიტას” აბდაუბდა დევაკის წიაღში იყო, მთელი ნახევარღმერთები დაეშვნენ ციდან
კომენტარები, ვინაიდან იცის ჭეშმარიტება. “ბჰაგავად-გიტას” საოცრების სანახავად და ტკბილხმოვანი ლოცვები აღუვლინეს
ლექსები პირველადი სახით მზესავით ნათელია; მათ არ დაუბადებელ ბავშვს.
სჭირდებათ უმეცარ კომენტატორთა ჭრაქის შუქი.

“ბჰაგავად-გიტაში” (9.11) დადასტურებულია: იგი უხილავია იმ პიროვნული ფორმა წარმოსახვის ნაყოფია. საბოლოოდ ასკვნიან -
ჭკუანაკლულთათვის, რომლებიც დასცინიან მას. კრიშნას სხეული აბსოლუტური ჭეშმარიტება პიროვნება არ არის.
მთლიანად სულიერია და ნეტარებითა და მარადისობითაა აღსავსე,
როგორც ეს დადასტურებულია “ბრაჰმა-სამჰიტაში” და “ბჰაგავად- მაგრამ “ბჰაგავად-გიტას” მეოთხე თავში აღწერილია
გიტაში” თავად უფლის მიერ. მისი სხეული არასოდესაა ტრანსცენდენტური პროცესი: ავტორიტეტებისაგან კრიშნას შესახებ
მატერიალური. მოსმენა, ეს ჭეშმარიტი ვედური გზაა და მასზე მყარად მდგომნი არ
იღლებიან და არც ბეზრდებათ უფლის ამბების გამეორებით
ზოგთათვის, რომლებიც კრიშნას შესახებ “ბჰაგავად-გიტადან” და მოსმენა.
მსგავსი წმინდა წერილებიდან სწავლობენ, კრიშნა გამოცანად
რჩება. მას, ვინც მატერიალურ საფუძველზე განსჯის, ჰგონია, რომ როგორც რამდენჯერმე განვიხილეთ, კრიშნა თავისი ენერგიით -
კრიშნა იყო დიდი ისტორიული პიროვნება და მეტად იოგა-მაიათია დაფარული. მას ყველა ვერ დაინახავს და არც თავად
განსწავლული ფილოსოფოსი, მაგრამ მაინც უბრალო ადამიანი უმხელს ყველას თავს. მისი დანახვა შეუძლია მხოლოდ მას, ვისაც
გახლდათ; ესოდენ ძლიერი იძულებული გახდა მატერიალური თვითონ უფალი გამოეცხადება. ეს დადასტურებულია ვედურ
სხეული მიეღო. საბოლოოდ ისინი აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას ლიტერატურაში.
უპიროვნოდ მიიჩნევენ, ამიტომ ჰგონიათ, რომ თავისი უპიროვნო
ასპექტიდან კრიშნამ მიიღო პიროვნული ასპექტი, რომელიც მინდობილ სულს შეუძლია აბსოლუტური ჭეშმარიტების შეცნობა.
მატერიალური ბუნებაზეა მიჯაჭვული. ასეთი შეხედულება განუწყვეტლივ კრიშნას ცნობიერებითა და კრიშნას ერთგული
უზენაეს უფალზე მატერიალისტურია. სამსახურით კაცი ტრანსცენდენციას აღწევს, სულიერი თვალები
ეხილება და შეუძლია იხილოს კრიშნა. ასეთი გამოცხადება
არსებობს სპეკულაციური შეხედულებაც: სიმართლის ვითომ მიუწვდომელია ნახევარღმერთებისთვისაც კი. თვით წარჩინებული
მაძიებლებიც ვაჭრობენ მტკიცებებით კრიშნას შესახებ და ნახევარღმერთები იმედოვნებენ, იქნებ ღირსიქმნან კრიშნას
უზენაესის სამყაროსეულ ფორმასთან შედარებით ნაკლებ ორხელიანი ფორმით ხილვისა. აქედან დასკვნა, რომ თუმცა
მნიშვნელობას ანიჭებენ მას. ანუ, მათი აზრით, კრიშნას კრიშნას სამყაროსეული ფორმის ხილვა უაღრესად რთულია და
სამყაროსეული ფორმა, რომელიც მან არჯუნას უჩვენა, მის ყველას ხვედრი არ არის, კიდევ უფრო ძნელია მისი პიროვნული
პიროვნულ ფორმაზე მნიშვნელოვანია, რადგან უზენაესის ფორმის, შიამასუნდარას შეცნობა.

53. იმ ფორმის ჭეშმარიტად შეცნობა, რომელსაც შენი “ბჰაგავად-გიტას” გაგებას, იცოდნენ, რომ უბრალოდ დროს
ტრანსცენდენტური თვალებით უმზერ, შეუძლებელია უბრალოდ კარგავენ. არავის შეუძლია ჩაწვდეს იდუმალებას, თუ როგორ იშვა
ვედების შესწავლით, მკაცრი ეპითიმიების გავლით, იგი დედის წიაღიდან ოთხხელიანი და უმალვე ჩვეულებრივ
ქველმოქმედებით ან თაყვანისცემით. ბავშვად იქცა. ვედების შესწავლითა და ფილოსოფიური განსჯით
ყოველივე ამის გაგება ძალიან ძნელია.
შინა-არსი: თავის მშობლებს, დევაკისა და ვასუდევას, კრიშნა
დაბადებისთანავე ოთხხელიანი სახით მოევლინა, შემდეგ კი ვედური ლიტერატურის ღრმად შემსწავლელებს ამ ღვთიური
ჩვეულებრივ ბავშვად გადაიქცა. ღვთისუარმყოფლებს, ანუ მათ, საიდუმლოს შესახებ წმინდა წერილებიდან შეუძლიათ უამრავი
ვინც ერთგულად არ ემსახურებიან უფალს, ძალიან უჭირთ ამ რამ ამოიკითხონ. გაეცნონ უამრავ წესსა და რეგულაციას. თუ
საიდუმლოს ღრმა შრეებში ჩაწვდომა. მეცნიერებს, რომელთაც ვინმეს კრიშნას შეცნობა სურს, უნდა დაიცვას კანონიკურ
უბრალოდ ენობრივი თვალსაზრისით ან მხოლოდ აკადემიური ლიტერატურაში აღწერილი მომწესრიგებელი პრინციპები, მათ
განათლების საფუძველზე შეისწავლეს ვედური ლიტერატურა, არ თანახმად შეასრულოს ეპითიმია. მაგალითად, მკაცრი ეპითიმიების
შეუძლიათ კრიშნას შეცნობა. ეს არ ძალუძთ იმათაც, ვინც ტაძარში გავლისთვის შეიძლება იმარხულოს ჯანმაშტამზე, ანუ იმ დღეს,
თაყვანისცემისათვის თვალისასახვევად იარებიან. ისინი დგანან როცა კრიშნა იშვა და ეკადაშის ორ დღეს სავსე მთვარისა და
ტაძარში, მაგრამ უზენაესზე ფიქრიც კი არ ძალუძთ. კრიშნას ნახევარმთვარის შემდეგ მეთერთმეტე დღეებზე).
შეცნობა ხდება მხოლოდ ერთგული სამსახურით, როგორც ამას
თავად უფალი განმარტავს მომდევნო ლექსში. რაც შეეხება ქველმოქმედებას, ნათელია, რომ მოწყალება კრიშნას
ერთგულ მსახურთ უნდა გასცენ კრიშნას ფილოსოფიის ანუ
54. ჩემო ძვირფასო არჯუნა, მხოლოდ განუხრელი ერთგული კრიშნას სიბრძნის მთელს მსოფლიოში გასავრცელებლად. კრიშნას
სამსახურით შეიძლება ჩემი ხილვა და ჭეშმარიტი შეცნობა იმ ცნობიერება ზეგარდმო კურთხევაა კაცობრიობისათვის.
სახით, რომლითაც შენს წინაშე ვდგავარ: მხოლოდ ამ გზით
შეგიძლია შემოაღწიო ჩემი შემეცნების საიდუმლო ხვეულებში. რუპა გოსვამი დიდად აფასებდა უფალ ჩაიტანიას, როგორც
ყველაზე გულუხვ ქველმოქმედს - უფალი ჩაიტანია ხომ
შინა-არსი: კრიშნა მხოლოდ განუყოფელი ერთგული სამსახურით თავისუფლად ავრცელებდა ესოდენ ძნელად მოსაპოვებელ კრიშნას
შეიცნობა. ამ ლექსში თავად გარკვევით განმარტავს ამას, რათა ცრუ სიყვარულს. ამრიგად, მოწყალებად გაღებული ქონება თუ ფული
კომენტატორებმა, რომლებიც სპეკულაციური გზით ცდილობენ მათ უნდა მიიღონ, ვინც კრიშნას ცნობიერებას ავრცელებენ. ასეთი

მოწყალება უდიდესი და წმინდა მოწყალებაა მთელ სამყაროში. თუ გამოვლენილი სამყაროსეული სახება კი წარმავალი. თვით სიტყვა
ვინმე თაყვანს სცემს ღმერთს, როგორც ეს ტაძრებშია დაწესებული სუ-დურდარშამ ნიშნავს “ძნელად დასანახავს” და გულისხმობს
(ინდოეთის ტაძრებში ყოველთვის დგას გარკვეული ქანდაკება, იმას, რომ არავის უნახავს იგი. საერთოდ, ერთგულები არც თუ
როგორც წესი, ვიშნუსი ან კრიშნასი), შესაძლებლობა ეძლევა დიდი ინტერესით ესწრაფვიან მის ნახვას. მხოლოდ არჯუნას
თაყვანისცემითა და უზენაესი პიროვნებისადმი პატივისცემით თხოვნით გამოვლინდა იგი, რათა მომავალში, როდესაც ვინმე
წინსვლას მიაღწიოს. ტაძარში თაყვანისცემა აუცილებელია თავის ღმერთის ინკარნაციად გაასაღებს, ხალხმა მას
მათთვის, ვინც უფლის ერთგულ სამსახურს იწყებენ. ეს სამყაროსეული ფორმის ჩვენება მოსთხოვოს.
დადასტურებულია ვედურ ლიტერატურაში (“შვეტაშვატარა
უპანიშადი” 6.23). სიტყვა ნა, რომელიც წინა ლექსში რამდენიმეჯერ მეორდება,
მიუთითებს იმაზე, რომ ადამიანი არ უნდა ამაყობდეს ვედური
ის, ვინც განუხრელად ერთგულია უზენაესი უფლისა და ვისაც ლიტერატურის აკადემიური ცოდნით. კრიშნას ერთგული
მიუძღვება სულიერი მოძღვარი, რომლისაც მას ისევე ურყევად სამსახურის გარეშე იგი ვერც მოახერხებს “ბჰაგავად-გიტას”
სწამს, როგორც ღმერთისა, მიეახლება უზენაესი ღმრთაებრივ განხილვასა და კომენტარებს.
პიროვნებას, რამეთუ უფალი გაენდობა მას. თავის გამოსაჩენი
მსჯელობებით შეუძლებელია კრიშნას შეცნობა. მას, ვინც კრიშნა სამყაროსეული ფორმიდან ნარაიანას ოთხხელიან ფორმაში
ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის ხელმძღვანელობით პირად გარდაისახა და შემდეგ დაუბრუნდა თავის ბუნებრივ ორხელიან
წვრთნას არ გადის, კრიშნას შეცნობის დაწყების უნარიც არ ექნება. ფორმას. ეს იმაზე მიუთითებს, რომ ოთხხელიანი და ვედურ
აქ საგანგებოდ არის ნახმარი სიტყვა ტუ (მხოლოდ), რომელიც ლიტერატურაში ნახსენები სხვა ფორმები თავდაპირველი
მიუთითებს იმაზე, რომ კრიშნას შემეცნებისათვის არც ერთი სხვა ორხელიანი კრიშნასაგან მომდინარეობს. იგია ყოველი ემანაციის
გზა არ გამოდგება, არც ერთი სხვა გზის რჩევა არ შეიძლება, ან არც სათავე. გარკვევითაა ნათქვამი, რომ კრიშნას ოთხხელიანი ფორმაც
ერთი სხვა გზა არ მიგვიყვანს ჭეშმარიტებამდე. კი (ცნობილი ვიშნუს სახელით, რომელიც წევს კოსმიურ ოკეანეში
და სუნთქვის შედეგად მისგან უამრავი სამყარო გამოდის და
კრიშნას პიროვნული ფორმები: ორხელიანი და ოთხხელიანი, შედის), უზენაესი უფლის ექსპანსიაა. როგორც “ბრაჰმა-სამჰიტაშია”
სრულიად განსხვავდება არჯუნასათვის ნაჩვენები წარმავალი ნათქვამი (5.48):
სამყაროსეული ფორმისაგან. ნარაიანას ოთხხელიანი ფორმა
მარადიული და ტრანსცენდენტურია, არჯუნასათვის

“მაჰა-ვიშნუ, ორმელიც უბრალოდ ჩაისუნთქავს უთვალავ სამყაროს დასაბამი არ აქვს, ვინაიდან თვითონაა ყოვლის საწყისი. იგია
და კვლავ ამოისუნთქავს მათ, კრიშნას სრული გამოვლინებაა. ყოველ მიზეზთა მიზეზი.”
ამიტომ მე თაყვანს ვცემ გოვინდას, კრიშნას, ყოველ მიზეზთა
მიზეზს.” სხვაგანაც ნათქვამია: უზენაესი აბსოლუტური ჭეშმარიტება
პიროვნებაა, მისი სახელია კრიშნა. ზოგჯერ იგი დედამიწაზე
თაყვანი უნდა ვცეთ კრიშნას პიროვნულ ფორმას, როგორც ეშვება.” “შრიმად-ბჰაგავატამში” აღწერილია უზენაესი პიროვნების
უზენაესი ღმრთაებრივ პიროვნებას, რომელიც მარადიული ყოველი ინკარნაცია და მათში გვხვდება სახელი კრიშნაც. მაგრამ
ნეტარებითა და ცოდნითაა აღსავსე. იგია ვიშნუს წყარო, ყოველი შემდეგ ნათქვამია, რომ კრიშნა უფლის გარდასახვა კი არა,
ინკარნაციის სათავე და თავისთავადი უზენაესი პიროვნება, თავდაპირველი უზენაესი პიროვნებაა.
როგორც ეს “ბჰაგავად-გიტაშია” დადასტურებული.
“ბჰაგავად-გიტაში” უფალი ამბობს: “არ არსებობს რაიმე ჩემს
ფორმაზე, ღმრთაებრივ პიროვნება კრიშნაზე აღმატებული”. გარდა
ვედურ ლიტერატურაში (“გოპალა-ტაპანი უპანიშადი 1.1) ამისა, ამავე წიგნში წერია: “მე ვარ ყოველი ნახევარღმერთის
ნათქვამია: “მოწიწებით თაყვანს ვცემ კრიშნას, რომელიც სათავე”.
ნეტარების, მარადისობისა და ცოდნის ტრანსცენდენტური
განსახიერებაა. თაყვანს ვცემ მას, ვინაიდან მისი შეცნობა ვედების როცა კრიშნას დახმარებით არჯუნამ “ბჰაგავად-გიტას” გაგება
შეცნობას ნიშნავს; იგი უმაღლესი სულიერი მოძღვარია.” შემდგომ: შეძლო, შემდეგი სიტყვები წარმოთქვა: “ახლა მე ბოლომდე მესმის,
“კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა” (“გოპალა-ტაპანი” რომ შენ ხარ უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, აბსოლუტური
1.3). იქვე: “ეს უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება ერთადერთია - ჭეშმარიტება და თავშესაფარი ყოვლისა”.
კრიშნა და იგია სათაყვანებელი. კრიშნა ერთია, მაგრამ ურიცხვი
ფორმითა და ინკარნაციით ვლინდება.” (“გოპალა-ტაპანი 1.21) სამყაროსეული ფორმა, რომელიც კრიშნამ არჯუნას უჩვენა,
ღმერთის პირველსახე არ არის. პირველი თავად კრიშნაა. რაც
“ბრაჰმა-სამჰიტაში” (5.1) თითქმის იგივე აზრი მეორდება. არჯუნამ იხილა, მრავალი ათასი თავითა და ხელით
“უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა კრიშნა, რომლის სხეულიც გამოვლენილი, იყო მათი ყურადღებით მისაპყრობად, ვისაც
მარადისობით, ცოდნითა და ნეტარებით არის გაჯერებული. მას ღმერთი არ უყვარს.

სამყაროსეული ფორმა არ იზიდავს წმინდა ერთგულებს, ბუნებაზე ბატონობისათვის და წარმოდგენა არ აქვთ ჭეშმარიტ
რომელთაც უფალთან ტრანსცენდენტური სიყვარული აკავშირებთ. სულიერ ცხოვრებაზე. ამ წმინდა წიგნის დანიშნულებაა გვიჩვენოს,
უზენაესი ღვთაება ამ სიყვარულზე თავისი თავდაპირველი როგორ შეიძლება საკუთარ მე-სა და უმაღლეს სულიერ პიროვნებას
ფორმის, კრიშნას სახით პასუხობს. ამიტომ იყო, რომ მისი ხილვა კი შორის მარადიული სულიერი ურთიერთობის შეცნობა; იგი
არ სიამოვნებდა ერთგულ არჯუნას, არამედ შიშსა და ძრწოლას გვინათებს გზას - უზენაესი ღმრთაებისაკენ და შინ -
განიცდიდა. არჯუნას კრიშნას წყალობით ტრანსცენდენტური პირველსამყოფელში დაბრუნებაში გვეხმარება.
თვალება ჰქონდა, ამიტომ არ მოაჯადოვა სამყაროსეულმა ფორმამ,
რაც შესაძლოა მოუვიდეთ მათ, ვინც ამაღლებას ცდილობენ
კარმიული საქმიანობებით. მათთვის კი, ვინც უფალს ერთგულად და აი ლექსიც, რომელშიც გარკვევით არის განმარტებული ეს გზა,
ემსახურებიან, უძვირფასესია კრიშნას ორხელიანი ფორმა. ცოცხალ არსებას სულიერ წარმატებამდე და ერთგულ
სამსახურამდე რომ მიიყვანს.
55. ჩემო ძვირფასო არჯუნა, ის, ვინც წმინდა ერთგულებით
მემსახურება, ვინც გაიარა განსაწმენდელი და ჩამოირეცხა რაც შეეხება შრომას, მთელი ჩვენი ენერგია კრიშნას ცნობიერებაში
კარმიული საქმიანობისა და სპეკულაციური მსჯელობების საქმიანობაზე უნდა გადავიტანოთ, როგორც “ბჰაკტი-რასამრიტა-
უწმინდურობა, ვინც ჩემთვის იღწვის, ვინც სიცოცხლის უმაღლეს სინდუშია” ნათქვამი (2.255):
მიზნად მხადს, ვინც ერთნაირად კეთილია ყოველი ცოცხალი
არსების მიმართ, აუცილებლად მოვა ჩემს ბჭემაღალ სამყოფელში. არავინ შეასრულოს სხვა საქმე გარდა იმისა, რომელიც
კრიშნასთანაა დაკავშირებული. ამას კრიშნა-კარმა ეწოდება.
შინა-არსი: ვისაც სურს მიაღწიოს უმაღლეს პლანეტა კრიშნალოკას, ადამიანი შეიძლება ათასგვარ საქმიანობას ასრულებდეს,
სულიერ ზეცაში, და მიეახლოს უზენაეს პიროვნებას კრიშნას, უნდა შრომობდეს, ოფლს ღვრიდეს, მაგრამ არ უნდა ელტვოდეს თავისი
მიიღოს ამ ლექსით გამოხატული ფორმულა, რომელსაც თავად შრომიდან რაიმე სარგებლის გამორჩენას. დამაშვრალმა მხოლოდ
უზენაესი გვთავაზობს. ამიტომ ეს ლექსი “ბჰაგავად-გიტას” უფალს უნდა მიუძღვნას, რასაც მოიმკის; მაგალითად, ადამიანი
დედაარსად არის მიჩნეული. შეიძლება ბიზნესს ეწეოდეს, მაგრამ ამ საქმიანობის კრიშნას
ცნობიერებად გარდაქმნისათვის იგი კრიშნასათვის საამებლად
“ბჰაგავად-გიტას” თვალგული უნდა მიაპყრონ განპირობებულმა უნდა შეასრულოს. რადგან ეს ბიზნესიც, როგორც ყველაფერი,
სულებმა, რომლებიც მატერიალურ სამყაროში მოღვაწეობენ კრიშნას ეკუთვნის, იგი უნდა დატკბეს მისი შედეგით. შრომა

კრიშნასათვის, აი, ჭეშმარიტი მიზანი! ნაცვლად იმისა, რომ სიტყვა მატ-პარამაჰ ეხება მას, ვინც თვლის, რომ კრიშნასთან
წამოჭიმოს დიდი შენობა საკუთარ გრძნობათა ურთიერთობა არის მის უზენაესი სავანეში სიცოცხლის უმაღლესი
დასაკმაყოფილებლად შეუძლია მშვენიერი ტაძარი აუგოს კრიშნას, სრულქმნა. ასეთ პიროვნებას არ უნდა ასვლა ისეთ მაღალ
შიგნით დადგას კრიშნას ხატება-მურტი, მოაგვაროს წმინდა პლანეტებზე, როგორიც არის უმაღლესი პლანეტა კრიშნალოკა,
მსახურება, ისე როგორც ეს ერთგული სამსახურის ავტორიტეტულ მზე, მთვარე ან სხვა ზეციური სხეულები. ეს მას არც იზიდავს.
წიგნებშია მოცემული. სულიერ ზეცაზე ბრაჰმაჯიოტის თვალისმომჭრელ ციალთან
შერწყმაც არ აკმაყოფილებს, ვინაიდან მთელი არსებით
ყველაფერი ეს კრიშნა-კარმაა. ადამიანი არ უნდა დახარბდეს მიისწრაფვის, შეაღოს კარი უმაღლეს პლანეტა კრიშნალოკაზე,
საკუთარი შრომის სარგებელს. კრიშნასადმი შეთავაზებული გოლოკა ვრინდავანზე. მას სრული ცოდნა აქვს ამ პლანეტის
საჭმლის ნარჩენები უნდა იკმაროს პრასადის სახით. თუ კრიშნას შესახებ და ამიტომ სხვა არაფერი აინტერესებს. როგორც ამაზე
ტაძარს აუშენებს და დადგამს მის ხატება-მურტის, არ ეკრძალება მიუთითებს სიტყვა მატ-ბჰაკტაჰ, იგი ერთგულ სამსახურში
იქ ცხოვრება, მაგრამ უნდა ესმოდეს, რომ შენობა კრიშნას შთანთქმული, გულმოდგინედ ასრულებს ერთგული სამსახურის
ეკუთვნის. ამას კრიშნას ცნობიერება ეწოდება. ცხრა პროცესს: მოსმენას, გალობას, მოგონებას, თაყვანისცემას,
უფლის ლოტოსისდარ ტერფთა მსახურებას, ლოცვათა აღვლენას,
მაგრამ თუ არ შეუძლია რაიმეს აგება, მაშინ დაასუფთაოს კრიშნას უფლის ბრძანებათა შესრულებას, უფალთან მეგობრობას და
ტაძარი; ესეც კრიშნა-კარმაა. ვისაც მიწა აქვს, ბაღი გააშენოს მისთვის ყველაფრის მინდობას. ადამიანმა შეიძლება ყველა ეს წესი
(ინდოეთში ღარიბსაც კი აქვს მიწის მცირე ნაკვეთი) და ვერ აღასრულოს, მაგრამ უკიდურეს შემთხვევაში ერთის
კრიშნასათვის მისართმევ ყვავილებს მოუაროს. დათესოს მცენარე შესრულებაც კი დიდ მადლად ითვლება სულიერი სრულქმნის
ტულასი, ვინაიდან მისი ფოთლები ძალიან მნიშვნელოვანია. ამას გზაზე. მეტად მნიშვნელოვანია ცნება სანგა-ვარჯიტაჰ. ადამიანი
კრიშნა “ბჰაგავად-გიტაში” გვირჩევს: კრიშნას სურს, შევთავაზოთ უნდა ჩამოსცილდეს კრიშნას მგმობელთ. ასეთები არიან არა
ფოთოლი, ყვავილი, ნაყოფი ან წყალი - და იგი ასეთი ძღვენით მხოლოდ ათეისტები, არამედ ისინიც, ვისაც სარფიანი გამორჩენა
კმაყოფილდება. განსაკუთრებით ტულასის ფოთოლია სასურველი. და სპეკულაციური მსჯელობები იზიდავთ. “ბჰაკტი-რასამრიტა-
მაშასადამე, უღარიბეს კაცსაც კი შეუძლია კრიშნას ემსახუროს, სინდჰუში” (1.1.11) ასეა დახასიათებული წმინდა ერთგული
თუნდაც ტულასის დათესვითა და მორწყვით. აი, ზოგიერთი სამსახური:
მაგალითი იმისა, თუ როგორ შეიძლება კრიშნასათვის შრომა.

შრილა რუპა გოსვამი ამ ლექსში გარკვევით აცხადებს, რომ თუკი და ბევრი ადამიანი ამ გზაზე კრიშნა ცნობიერებამდე
ვინმეს სურს წმინდა ერთგული მსახურება, უნდა განიწმინდოს მისასვლელად.
ყოველგვარი მატერიალური უწმინდურობისაგან. უნდა ზურგი
აქციოს კარმიული საქმიანობებისა და სპეკულაციური ისტორიამ იცის უფლის მრავალი ერთგული, რომელიც სიცოცხლეს
მსჯელობების მოყვარულთ. ასეთ არასასურველ ურთიერთობას წირავდა ღმერთის ცნობიერების გასავრცელებლად. ამის
ჩამოცილებული და მიწიერ წადილთა უწმინდურობისაგან საუკეთესო მაგალითია უფალი ისეო ქრისტე. იგი
განწმენდილი ადამიანი უკვე მზად არის, ეზიაროს სიბრძნეს ღვთისმგმობლებმა ჯვარს აცვეს, მაგრამ მან საკუთარი სიცოცხლე
კრიშნას შესახებ. ასე იწყება წმინდა ერთგული სამსახური (“ჰარი- გაწირა ღმერთის ცნობიერების გასავრცელებლად. ინდოეთშიც
ბჰაკტი-ვილასა” 11.676). მრავალი ასეთი მაგალითი გვხვდება, თუნდაც თჰაკურა ჰარიდასა
და პრაჰლადა მაჰარაჯა.
კრიშნაზე ფიქრი აუმღვრეველი და მშვიდი განწყობით შეიძლება.
მის სამსახურსაც დაამაბული გონება და სიკეთით მოპირთავებული რა საჭიროა ასეთი მსხვერპლი? ეს აუცილებელია კრიშნას
გული სჭირდება. მაგალითად, კამსა კრიშნას მტერი იყო. მისი ცნობიერების გასავრცელებლად, რაც თავისთავად უძნელესი
დაბადებისთანავე ათასგვარ გეგმას ადგენდა კრიშნა მოსაკლავად. პროცესია. კრიშნას ცნობიერმა ადამიანმა იცის, რომ კაცობრიობის
და რაკი მიზანს ვერ აღწევდა, ბოღმა აწვალებდა. დღედაღამ - ეძინა, ტანჯვის მიზეზი კრიშნასთან მარადიული ურთიერთობის
ჭამდა თუ საქმიანობდა, კრიშნაზე ფიქრობდა. მიუხედავად ამ დავიწყებაა. ამიტომ უმაღლესი სიკეთე მისი მთვლემარე
განუწყვეტელი ფიქრისა უფალზე, კამსა მაინც დემონად ითვლება. მეხსიერების გამოფხიზლება და უფლისეული ცნობიერების
ბოლოს კრიშნამ მოკლა იგი. ცხადია ის, ვისაც კრიშნა კლავს, უმალ გაღვივებაა. ამით ვიხსნით ჩვენს მოყვასთ ყოველგვარი
თავისუფლდება. მაგრამ ასეთი თავისუფლება წმინდა ერთგულის მატერიალური პრობლემისაგან. წმინდა ერთგული ამგვარად
მიზანი არ არის. მას უმაღლესი პლანეტა გოლოკა ვრინდავანზე ემსახურება უფალს.
გადანაცვლებაც კი არ უნდა, ოღონდ აქვე ემსახუროს კრიშნას.
ახლა შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, თუ რაოდენ სწყალობს კრიშნა
კრიშნას ერთგული ყველას მეგობარი უნდა იყოს, რაკი მას მტერი მას, ვინც ყველაფერს მისთვის წირავს. ცხადია, რომ ასეთნი
არა ჰყავს (ნირვაირაჰ). ნუთუ შეიძლება ეს?! კრიშნას ცნობიერებაში ამქვეყნად სხეულის დატოვების შემდეგ შინ - ღმერთის
შეიძლება ყოველგვარი ცხოვრებისეული პრობლემების გადაჭრა. სასუფეველში ბრუნდებიან.
მათ ეს პირადად გამოუცდიათ, ამიტომმაც სურთ, დააყენონ ბევრი

დასკვნა: კრიშნამ გამოავლინა ყოვლის დამანგრეველი ↑თავი მეთორმეტე

სამყაროსეული ფორმა, ორმელიც წარმავალი სახესხვაობაა ერთგული სამსახური
უფლისა, დროის მორჩილი განსახიერებაა. გამოავლინა აგრეთვე
ვიშნუს ოთხხელიანი ფორმა. ამრიგად, კრიშნა ყოველი ამ ლექსი 1
გარდასხეულების სათავე გახლავთ. არ არის მართალი, რომ კრიშნა არჯუნამ ჰკითხა უფალს: ვინ მიგაჩნია სრულყოფილად, ის, ვინც
თავდაპირველი ვიშვა-რუპას ან ვიშნუს გამოვლინებაა. თავად მარად გულითადი ერთგულებით გმსახურებს, თუ ის, ვინც
კრიშნაა დასაბამი ყოველი ფორმისა. არსებობს ასეულ ათასობით თაყვანს სცემს გამოუვლენელს – უპიროვნო ბრაჰმანს?
ვიშნუ, მაგრამ ერთგულებისათვის კრიშნას არც ერთი ფორმა არ
არის ისე ძვირფასი, როგორც თავდაპირველი, ორხელიანი შინა-არსი: კრიშნამ წინა თავებში უკვე დაახასიათა პიროვნული,
შიამასუნდარა. “ბრაჰმა-სამჰიტაში” ნათქვამია, რომ ისინი, ვინც უპიროვნო და კოსმიური ასპექტები, ერთგულთა და იოგთა
უფალს სიყვარულითა და ერთგულებით არიან მიჯაჭვულნი, ყოველი ჯგუფი. როგორც წესი, ტრანსცენდენტურები არიან
კრიშნას სახეობრივ არსებობას - შიამასუნდარას, ყოველთვის პერსონალისტებიც და იმპერსონალისტებიც. პერსონალისტი
ხედავენ საკუთარ გულებში. ერთგული უზენაესი უფლის მარადი მსახურია. იმპერსონალისტი
კი თავის ღვთისმოსაობას ავლენს არა უშუალოდ კრიშნას
მეთერთმეტე თავის დანიშნულებაა, გვაზიაროს ჭეშმარიტებას - მსახურებით, არამედ უპიროვნო ბრაჰმანზე - გამოუვლენელზე
კრიშნას ფორმაა მთავარი და უმაღლესი. მედიტაციით.
ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად- ამ თავიდან ვგებულობთ, რომ აბსოლუტური ჭეშმარიტების
გიტას” მეთერთმეტე თავზე, რომელიც უფლის სამყაროსეულ შეცნობის სხვადასხვა გზას შორის უმაღლესია ბჰაკტი-იოგა, ანუ
ფორმას ეხება. ერთგული სამსახური. თუკი ცოცხალ არსებას სურს უზენაეს
ღმრთაებრივ პიროვნებასთან მიახლოება, პირუთვნელი მსახურება
უნდა მიაგოს მას. ასეთ პირთ - ერთგული სამსახურით უშუალოდ
უზენაესის თაყვანისმცემელთ - პერსონალისტები ჰქვიათ.
მათ, ვისაც მედიტაციით სურთ უპიროვნო ბრაჰმანის შეცნობა,

იმპერსონალისტები ეწოდებათ.

ამ შემთხვევაში არჯუნა კითხულობს იმის შესახებ, რომელი ასე რომ, არსებობს ტრანსცენდენტალისტთა მოღვაწეობის ორი
მათგანი ადგას უკეთეს გზას. კრიშნას პასუხი ასეთია - მიმარულება. არჯუნაც ამას დაუფიქრებია - რომელია მათ შორის
ჭეშმარიტებამდე მისასვლელად სხვადასხვა გზა არსებობს, მაგრამ უფრო ადვილი და უფრო სრულყოფილი. უნდა ნათელი გახადოს
უმაღლესი გზაა ბჰაკტი-იოგა, ანუ ერთგული სამსახური, საკუთარი მდგომარეობა, ვინაიდან თავად მიჯაჭვულია კრიშნას
ღმრთაებასთან პირდაპირი და უიოლესი ურთიერთობა. პიროვნულ ფორმაზე და არა უპიროვნო ბრაჰმანზე. მაშ, მყარია თუ
“ბჰაგავად-გიტას” მეორე თავში უზენაესმა უფალმა განმარტა, რომ არა მისი რწმენა. როგორც მატერიალურ სამყაროში, ასევე სულიერ
ცოცხალი არსება მატერიალური სხეული კი არა, სულიერი საუფლოშიც ძალიან ძნელია უპიროვნო გამოვლინებებზე
ნაპერწკალია. აბსოლუტური ჭეშმარიტება კი უმაღლესი სულიერი მედიტაცია. აბსოლუტური ჭეშმარიტების უპიროვნო ნიშან-
მთელია. მეშვიდე თავში კრიშნამ ცოცხალ არსებას ამ მთელის თვისების სრულყოფილად შეცნობა შეუძლებელია. მაშ რა აზრი
განუყოფელი ნაწილაკი უწოდა, რომელმაც ყურადღება ამ მთელს აქვს დროის დაკარგვას? - ეჭვები აწვალებს არჯუნას. ამ ყოყმანს
უნდა მიაპყროს. მეორე თავში საუბარი იყო იმაზე, რომ ის, ვინც ბოლოს უღებს მეთერთმეტე თავში მოცემული მსჯელობა და
სხეულის დატოვებისას კრიშნაზე ფიქრობს, უმალ სულიერ ცაზე, არჯუნა დარწმუნდება, რომ უმჯობესია კრიშნას პიროვნულ
კრიშნას სავანეში გადაინაცვლებს. მეექვსე თვის ბოლოს კი უფალმა ფორმაზე დაყრდნობა, ვინაიდან ერთდროულად დანარჩენი
გარკვევით განაცხადა: იოგთა შორის ყველაზე სრულქმნილად ფორმების შეცნობაც შეეძლება, კრიშნასადმი მის სიყვარულს
ითვლება ის, რომელიც ქვეშეცნეულად, ძალდაუტანებლად მუდამ არაფერი შეუშლის ხელს. უფლის მიმართ არჯუნას მიერ დასმული
კრიშნაზე ფიქრობს. ამრიგად, ყოველი თავის დასკვნა იმას ამ მნიშვნელოვანი კითხვის შედეგად ნათელი გახდება განსხვავება
ქადაგებს, რომ ცოცხალი არსება კრიშნას პიროვნულ ფორმაზე აბსოლუტური ჭეშმარიტების უპიროვნო და პიროვნულ
უნდა იყოს მიჯაჭვული, ვინაიდან ეს უმაღლესი სულიერი კონცეფციებს შორის.
თვითგამოვლენის უტყუარი გზაა.
არიან ისეთებიც, რომლებიც არად დაგიდევენ კრიშნას პიროვნულ ლექსი 2
ფორმას. თავად გულგრილნი ამ ჭეშმარიტების მიმართ, “ბჰაგავად- უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ვისი ჭკუაც ჩემი
გიტას” განხილვისას ცდილობენ, სხვებიც ჩამოაცილონ კრიშნას და პიროვნული არსისადმია ნიადაგ მიპყრობილი და ყოველთვის
ადამიანის მთელი შესაძლო ერთგულება უპიროვნო ტრანსცენდენტური ღრმა რწმენით მცემს თაყვანს, იგია ყველაზე
ბრაჰმაჯიოტიზე გადაიტანონ. ისინი ქადაგებენ მედიტაციის სრულყოფილი.
უპირატესობას აბსოლუტური ჭეშმარიტების უპიროვნო ფორმაზე,
რომელსაც გრძნობები ვერ სწვდება და გამოუვლენელია.

შინა-არსი: არჯუნას კრიშნა გარკვევით პასუხობს, რომ ის, ვინც მის მიაღწიონ, შრი კრიშნას კურთხევას ჰპოვებენ. “მრავალი დაბადების
პიროვნულობას აღიარებს, მთელს ყურადღებას მისკენ მიმართავს, შემდეგ ბრძენი ჩემთან ეძებს თავშესაფარს, იცის რა, რომ ვასუდევა
რწმენითა და ერთგულებით სცემს თაყვანს, ყველაზე ყველაფერია” - ეს უფლის სიტყვებია, როდესაც მრავალი
სრულყოფილად ითვლება იოგაში. მისთვის, ვინც ამგვარად დაბადების შემდეგ ადამიანი სრულ ცოდნას შეიძენს, უფალ
მადლცხებულია კრიშნას ცნობიერებით, არ არსებობს პირადი კრიშნას მიენდობა.
სარგებლობისთვის გაწეული მატერიალური საქმიანობა, ვინაიდან თუ ადამიანი ამ ლექსში ნახსენები გზით მიემართება
ყველაფერს კრიშნას სასიკეთოდ აკეთებს. უფლისაკენ, უნდა მართოს გრძნობები. ყველას ერთნაირად
წმინდა ერთგულის უქმად ყოფნა არ შეიძლება - ხან გალობს, ხან მოეპყრას და იმოქმედოს ყოველი არსების სასიკეთოდ. აქედან
უფლის შესახებ ისმენს ან წმინდა წიგნებს კითხულობს, ხან დასკვნა - უკეთესი გზა კრიშნასთან უშუალო მისვლაა. წინააღმდეგ
პრასადს ამზადებს, ან კრიშნასათვის რაიმეს საყიდლად მიდის, ხან შემთხვევაში ვერავითარ სრულყოფილ შემეცნებას ვერ მიაღწევს.
ტაძარს ასუფთავებს ან ჭურჭელს რეცხავს - ეს ყველაფერი კრიშნას ხშირად ცოცხალი არსება დიდ ეპითიმიებს გადის, სანამ
სახელით სრულდება. ერთგული სხვა რაიმეზე წამის დაკარგვის მთლიანად მიენდობა უფალს.
უფლებასაც არ აძლევს საკუთარ თავს. ასეთი მოქმედება სრულ ინდივიდუალურ სულში დავანებული ზესულის
სამადჰიში სრულდება. აღქმისათვის საჭიროა მხედველობის, სმენის, გემოვნებისა და სხვა
გრძნობათა სრული დათრგუნვა და მხოლოდ უზენაესზე
ლექსები 3-4 განუწყვეტელი ფიქრი. მხოლოდ ასე მიხვდება ცოცხალი არსება,
ისინიც, ვინც ბოლომდე თაყვანს სცემენ გამოუვლენელს, რომ უზენაესი სული ყველაფერში და თვით მასშიც იმყოფება. ამის
გრძნობათა აღქმის მიღმა მყოფს, ყოვლისგამჭოლს, შეცნობის შემდეგ იგი ვერ ხედავს განხსვავებას ადამიანსა და
წარმოუდგენელს, უცვალებელს, ურყევად დადგინებულს - ცხოველს შორის, ვინაიდან ხედავს სულს და არა გარსს. მაგრამ
აბსოლუტური ჭეშმარიტების უპიროვნო დედა-არსს; ვინც იმპერსონალური შემეცნების ეს გზა ადამიანისათვის ძალიან
მართავენ საკუთარ გულისწადილს და თანაბრად კეთილ არიან ძნელად გასავლელია.
ყველას მიმართ, განწმენდილია მათი ღვაწლი, საბოლოოდ ჩემთან
ჰპოვებენ თავშესაფარს. ლექსი 5
ძნელად სავალია გზა - უზენაესის გამოუვლენელ, უპიროვნო
შინა-არსი: ისინი, ვინც უშუალოდ თაყვანს არ სცემენ უზენაესს, ნიშან-თვისებების შეცნობისაკენ მიმავალი. ხორცშესხმულთ, ვისი
მაგრამ ცდილობენ იმავე მიზანს არაპირდაპირი, მაგრამ მაინც

ჭკუაც ამისკენ არის მიმართული, ძალიან უჭირთ ამ წვრთნაში ხელშესახებია, მაგრამ თავისთავად არასოდეს მოიაზრება საგნად -
წინსვლა. ქვად, ხედ, ზეთის საფებავად... სინამდვილეში მისი ფორმა
მატერიალური არ არის. ასეთია უზენაესი უფლის აბსოლუტური
შინა-არსი: ტრანსცენდენტალისტებს, რომელნიც უზენაესი უფლის ბუნება.
წარმოუდგენელი, გამოუვლენელი უპიროვნობის შეცნობის გზას შეიძლება დავიმოწმოთ უხეში მაგალითი. ქუჩაში დადგმულია
ადგანან, ჯნანა-იოგები ეწოდებათ. მათ კი, ვინც სრულ კრიშნას საფოსტო ყუთები. მათში ჩაგებული წერილები დაუბრკოლებლად
ცნობიერებაში იმყოფებიან და ერთგულად ემსახურებიან უფალს, აღწევენ დანიშნულების ადგილს. მაგრამ სადმე თუ გაუქმებულ ან
ჰქვიათ ბჰაკტი-იოგები. აქ უკვე გარკვევით არის ნაჩვენები თვითნაკეთ ყუთს მივაგნებთ, რომელიც საფოსტო განყოფილების
განსხვავება ჯნანა-იოგასა და ბჰაკტი-იოგას შორის. მართალია, ნებართვის გარეშე დგას, ეს ყუთი იმავე დანიშნულებას ვერ
პირველ გზასაც საბოლოოდ იმავე მიზნამდე მიჰყავს ცოცხალი შეასრულებს. სწორედ ასევე - არჩა ვიგრაჰა - ტაძარში
არსება, მაგრამ მეტად რთულად; ბჰაკტი-იოგას გზა - უზენაესი წარმოდგენილი ნივთიერი სიმბოლო ღმერთის უფლებამოსილი
პიროვნების უშუალო სამსახური კი უფრო იოლი და ბუნებრივია განსახიერება, მისი ინკარნაციაა. უფალი მისი თაყვანისცემის სახით
ხორცშესხმული სულისათვის. ღებულობს სამსახურს. ყოვლისშემძლე და ყოვლადძლიერი არჩა-
ინდივიდუალური სული მარად ხორცშესხმულია. მას ძალიან ვიგრაჰას სახით ევლინება ერთგულთ, რათა მათი ეს სამსახური
უჭირს მოაზრებაც კი, რომ ეს ის სხეული არ არის, რაც მის სულს განპირობებულ ცხოვრებაში მისაწვდომი გახადოს.
შემოჰგარსვია. ამიტომ ბჰაკტი-იოგი თაყვანს სცემს კრიშნას ამდენად, ერთგულს შეუძლია ტაძარში შევიდეს და იოლად,
საგნობრივ ხატებას, ვინაიდან მის ჭკუაში გამჯდარია გარკვეული პირდაპირ მიეახლოს უზენაესს, მაგრამ სულიერი შემეცნების
სხეულისეული შეხედულება და ამის მიხედვით ის მუხლს იდრეკს იმპერსონალურ გზაზე მდგომთათვის ეს გზა რთულია. ვედური
მუტრის წინაშე. ცხადია, უზენაესი პიროვნების იმ განსახიერების ლიტერატურიდან, როგორიცაა “უპანიშადები”, მათ უნდა
თაყვანისცემა, რომელიც ტაძარში დგას, კერპთაყვანისმცემლობა არ შეისწავლონ უზენაესის გამოუვლენელი განსახიერებები, ენა,
არის. ჩასწვდნენ გრძნობებს, რომლებიც აღქმას არ ექვემდებარებიან და
ვედურ ლიტერატურაში დადასტურებულია, რომ თაყვანისცემა ყოველი ეს პროცესი უდიდესი სიზუსტით განახორციელონ.
შეიძლება იყოს საგუნა და ნირგუნა, ანუ თაყვანისცემა უზენაესისა, უბრალო ადამიანისთვის ეს ძალიან ძნელია. კრიშნას ცნობიერებაში
რომელიც ფლობს ან არ ფლობს მატერიალურ თვისებებს. ტაძარში მყოფი კი ადვილად შეიცნობს უზენაეს პიროვნებას უბრალოდ
ღვთაებრის თაყვანისცემას საგუნა ჰქვია: აქ უფალი მატერიალური ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის დახმარებით. იმით, რომ
თვისებებით არის წარმოდგენილი - მისი საგნობრივი ხატება თაყვანისცემის წესებს დაიცავს, უფლის დიდებას მოისმენს და

უბრალოდ იმით, რომ მიირთმევს უფლისადმი შეთავაზებული ნაწილობრივი დამოუკიდებლობა აქვს მინიჭებული და
საჭმლის ნარჩენებს. დანამდვილებით უნდა გადაწყვიტოს, რა გზით წავიდეს.
იმპერსონალისტების სავალი გზა ერთობ საშიშია. მან საბოლოოდ საუკეთესო გზა ყოველი ინდივიდუალური ცოცხალი არსებისთვის
შეიძლება ვერ მიიყვანოს მორწმუნე აბსოლუტურ ჭეშმარიტებამდე. კრიშნას ცნობიერებაა, რომელსაც სრული ერთგული მსახურება
მაგრამ პერსონალისტი საშიშროების, უსიამოვნებისა თუ მოჰყვება. ერთგული სამსახურის უგულვებელყოფის სურვილი
სირთულის გარეშე, უშუალოდ მიდის უზენაეს პიროვნებამდე. სახიფათოა, რადგან ადამიანი შეიძლება ღვთის უარყოფამდე
“შრიმად-ბჰაგავატამში” ადგილს ვხვდებით, სადაც ნათქვამია, რომ დაეცეს. ამიტომ არასოდეს, განსაკუთრებით კი ამ ეპოქაში, არ
ცოცხალი არსება საბოლოოდ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას შეიძლება ვინმეს მოვუწოდოთ, რომ მთელი ყურადღება მიაპყროს
უნდა მიენდოს (მინდობის ამ გზას ბჰაკტი ეწოდება), მაგრამ გზას გამოუვლენელს, რომელსაც ადამიანის გრძნობები ვერ სწვდება. ამ
იმით ირთულებს, რომ ცდილობს გაიგოს რა არის ბრაჰმანი და რა აზრის მიმართ უფალი კრიშნას დამოკიდებულება მოცემულია
არ არის ბრაჰმანი... და ასე, ამის ამოხსნაში ცხოვრებას კარგავს. განსახილველ ლექსში.
შედეგადაც მხოლოდ უსიამოვნებას მოიმკის. ნათელია, არ უნდა
დავადგეთ თვითრეალიზაციის ამ რთულს გზას, ვინაიდან ლექსები 6-7
დარწმუნებით არ შეიძლება ითქვას, რა გველის მის დასასრულთან. ხოლო ჩემი თაყვანისმეცმელნი, ჩემდა სასიკეთოდ დამაშვრალნი,
ცოცხალი არსება ინდივიდუალური სულია და თუკი სულიერ გაუნხრელად თავდადებულნი ერთგულად მემსახურებიან; ჩემზე
მთელთან შერწყმა სურს, უნდა შეიცნოს თავისი პირველბუნების ფიქრს მოუცავს მათი არსება და ჭკუა ჩემსკენ აქვთ მოპყრობილნი,
მარადისობისა და ცოდნის ასპექტები, თუმცა ღვთიური ნეტარება ო, პრითჰას შვილო, ისინი დაბადებისა და სიკვდილის ოკეანეს ჩემი
შეუცნობელი დარჩება. რომელიმე ერთგულის წყალობით ასეთმა წყალობით უმალ დააღწევენ თავს.
ტრანსცენდენტალისტმა, უაღრესად განათლებულმა ჯნანა-იოგას
სისტემაში, შეიძლება ბჰაკტი-იოგას, ანუ ერთგული სამსახურის, შინა-არსი: აქ გარკვევით არის ნათქვამი, რომ ერთგულებს ბედი
საფეხურს მიაღწიოს. ამ დროსაც მოსალოდნელია სირთულეები უღიმით, ვინაიდან უფალს ძალზე მალე ამოჰყავს ისინი
იმპერსონალიზმის ხანგრძლივი პრაქტიკის გამო, როცა მას ეს იდეა მატერიალური არსებობის მორევიდან. წმინდა ერთგული
თავში ღრმად ჩაებეჭდა. მსახურებისას ცოცხალი არსება იგებს, რომ ღმერთი დიადია,
ამიტომ გამოუვლენელთან დაკავშირებით ხორცშესხმული სული ინდივიდუალური სული კი მას ემორჩილება. მისი ვალი უფლის
მუდამ სირთულეებს აწყდება, როგორც პრაქტიკული წვრთნის, სამსახურია და თუ უარს იტყვის ამაზე, იძულებული იქნება, მაიას
ასევე გამოვლინების პროცესშიც. ყოველ ცოცხალ სულს დაუდგეს მონად.

როგორც უკვე ვთქვით, უზენაესი უფლის შეცნობა მხოლოდ უდიდესი მწყალობელი უზენაესი უფალი ფიქრობს, ფრინველ
ერთგული სამსახურით შეიძლება. ამიტომ საჭიროა, მთლიანად გარუდაზე აღმართული მოდის და უმალვე ათავისუფლებს
მივენდოთ მას, ჭკუა დაჟინებით კრიშნას მივაპყროთ, ვიშრომოთ ერთგულს მატერიალური ყოფის ტყვეობიდან. ოკეანეში
მხოლოდ მისთვის, მთავარია წმინდა მიზანი. ასეთია ერთგული ჩავარდნილ ადამიანს, შესანიშნავი მოცურავეც რომ იყოს, სხვისი
სამსახურის პირობა. დახმარება სჭირდება გადასარჩენად. სწორედ ასევე, უფალი
ერთგულს არაფრის მიღწევა არ სურს, გარდა იმისა, რომ სიამოვნება ეხმარება მიწიერების მტანჯველ ოკეანეში დასაღუპავად
მოჰგვაროს უზენაეს პიროვნებას, ამისთვის კი ყველაფერს განწირულთ.
გაწირავს, ისევე როგორც არჯუნამ მსხვერპლად გაიღო ყველაფერი ჩვენ უბრალოდ კრიშნას ცნობიერების იოლი პროცესი უნდა
კურუკშეტრას ბრძოლისას. ეს მეტად ადვილი პროცესია: შევასრულოთ და მთელი არსებით მივეცეთ ერთგულ სამსახურს.
მონდომებით საქმიანობა და გალობა ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, ნებისმიერმა გონიერმა ადამიანმა ყველა გზას თავი უნდა ანებოს.
კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე მოვიტანოთ ციტატა “ნარაიანაიდან”:
ჰარე. ასეთი ტრანსცენდენტური ერთგულების შედეგად პიროვნება ამ ლექსის შინაარსი ის არის, რომ არაა საჭირო კარმიული
უზენაესს უახლოვდება. საქმიანობებით ქონების და სპეკულაციური მსჯელობებით ცოდნის
ლექსში მითითებულია, რომ უზენაესი უფალი მშრომელ დაგროვება. უზენაესი პიროვნების ერთგული აღწევს ყველაფერ
ერთგულს ჰპირდება მატერიალური ტანჯვის ოკეანიდან იმას, რისი მიღებაც შეიძლება სხვა იოგური პროცესებით,
გამოხსნას. შემდეგ კი აირჩიონ პლანეტა სულის სამკვიდროდ. მსჯელობით, რიტუალებით, მსხვერპლშეწირვებით,
სხვებიც ათასგვარი ხელსაყრელი პირობებით სარგებლობენ. მაგრამ ქველმოქმედებით და ა.შ. ასეთია კრიშნას ერთგული სამსახურის
ერთგულს ეს არ სჭირდება - თავად უფალს მიჰყავს სულიერ განსაკუთრებული მადლი.
ზეცაში და იქ სამარადისო სასუფეველში აძლევს სამყოფელს. უბრალოდ კრიშნას წმინდა სახელის გალობით - ჰარე კრიშნა, ჰარე
“ვარაჰა-პურანაში” ვხვდებით ასეთ ლექსს: კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა,
ერთგულს არ სჭირდება აშტანგა-იოგას შესრულება, რათა სული ჰარე ჰარე - უფლის ერთგულს შეუძლია ადვილად და ბედნიერად
სულიერ პლანეტებზე გადაანაცვლოს. ამაზე თავად უზენაესი მიაღწიოს უმაღლესი დანიშნულების ადგილს. ამ მიზნის მიღწევა
უფალი ზრუნავს. კრიშნაც გარკვევით აცხადებს, რომ ერთგულს შეუძლებელია ნებისმიერი სხვა რწმენის გზით.
თვითონ გაათავისუფლებს და უპატრონებს, როგორც ბავშვზე მეთვრამეტე თავში მოცემულია “ბჰაგავად-გიტას” დასკვნა:
მზრუნველი მშობელი. ერთგულს არ სჭირდება იოგას პრაქტიკით ცოცხალმა არსებამ უნდა მიატოვოს თვითრეალიზაციის ყველა სხვა
წვრთნის გავლა, რათა ზეციურ საუფლოში შევიდეს. ამაზე გზა და უბრალოდ ერთგულად ემსახუროს უფალს, იყოს კრიშნას

ცნობიერებით მოცული. ამით სიცოცხლეში უმაღლეს სრულქმნას ლექსი 9

მიაღწევს. მას არ დასჭირდება წარსულ ცოდვებზე ფიქრი, ვინაიდან ჩემო ძვირფასო არჯუნა, ო, სიმდიდრის მომპოვებელო, თუ არ
უზენაესი უფალი ბოლომდე ზრუნავს მასზე. ამიტომ ამაოდ არავინ გეყოფა ძალი, მთელი შენი ცნობიერება ჩემკენ მომართო, მაშინ
უნდა სცადოს სულიერ შემეცნებაში საკუთარი თავის შეასრულე ბჰაკტი-იოგას დანაწესები და ამგვარად განიმტკიცე
განთავისუფლება უმაღლესი ყოვლისშემძლე ღმრთაების ჩემამდე მოღწევის უნარი.
კურთხევის გარეშე. ასეთია სიცოცხლის უმაღლესი სრულქმნა!
შინა-არსი: ამ ლექსში ნახსენებია ბჰაკტი-იოგას ორი პროცესი.
ლექსი 8 პირველი მიესადაგება მათ, ვინც ტრანსცენდენტური სიყვარულით
მხოლოდ მე, უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, მომაპყარ მიაღწევს კრიშნასთან განუყრელ ურთიერთობებს. მეორე კი
ცნობიერება და მთელი შენი არსებით მემსახურე. ამ გზით განკუთვნილია მათთვის, ვისი ლტოლვაც უზენაესი
ეჭვშეუვალად შემომიერთდები. პიროვნებისადმი მოკლებულია ტრანსცენდენტური სიყვარულის
მადლს. მათთვის სხვადასხვა საწვრთნელი სისტემები და
შინა-არსი: ის, ვინც ერთგულად ემსახურება უფალ კრიშნას, მათგან რეგულაციები არსებობს, რომელთაც ისინი უნდა გაჰყვნენ, რათა
უშუალო ურთიერთობით ცხოვრობს, უკვე სულიერების საბოლოოდ კრიშნასთან განუყრელი სიახლოვის საფეხურს
საფეხურზეა დადგინებული. ერთგულმა აიარა მატერიალური მიაღწიონ.
დონე და კრიშნას შეენივთა. ბჰაკტი-იოგა გრძნობათა განსაწმენდელია, მატერიალურ
უფლის წმინდა სახელი და თავად უფალი არ განსხვავდება ყოფიერებაში მანკიერი და უწმინდურია გრძნობები, რომლებიც
ერთმანეთისაგან. ამიტომ, როდესაც ერთგული გალობს - ჰარე საკუთარი სიამოვნების მონად ქცეულან. ბჰაკტი-იოგას პრაქტიკით
კრიშნას, ამ ღვთაებრივ ხმიანობას აყოლილი მთელი მისი შინაგანი ამღვრეული გრძნობები დაიწმინდება და უზენაეს უფალთან
შესაძლებლობები როკავენ. როდესაც საჭმელს სთავაზობს, კრიშნა მიახლოება შეიძლება. დავაკვირდეთ მაგალითს, ვიღაც ბატონს
მადლიერებით ღებულობს ამ კერძებს. მათი ნარჩენების მირთმევის ემსახურები, მაგრამ სინამდვილეში არ გიყვარს იგი, შენი
შედეგად ერთგულის მთელი არსება კრიშნათი განიმსჭვალება. სამსახურის მიზანი მხოლოდ ფულის შოვნაა. ბატონიც
“ბჰაგავად-გიტასა” და დანარჩენ ვედურ ლიტერატურაში გულგრილად გიმსახურებს და გასამრჯელოს გაძლევს. ყველაფერი
ხაზგასმულია - ვინც კრიშნას ასეთნაირად არ ემსახურება, მისთვის უსიყვარულოდ ხდება. სულიერი ცხორვების მისაღწევად კი
იგი შეუცნობელი რჩება. წმინდა სიყვარულის საფეხურზე ამაღლებაა აუცილებელი. ასეთი

ამაღლება შეიძლება ერთგული მსახურებით, რომელსაც მთელი შინა-არსი: თუ ადამიანს სულიერი მოძღვრის ხელმძღვანელობით
ჩვენი გრძნობებით შევასრულებთ. ბჰაკტი-იოგას მარეგულირებელი პრინციპების შესრულებაც არ
ღმერთის ეს სიყვარული ყველას გულში თვლემს. ზოგში იგი ერთი შეუძლია, უზენაესი უფლისათვის არ უნდა მოერიდოს ჯაფას და
გზით ვლინდება, ზოგში მეორენაირად, მაგრამ ორივეჯერ დამაშვრალი სრულქმნის საფეხურს მიაღწევს.
დაღდასმულია მატერიალური ურთიერთობის ბიწიერებით. მეთერთმეტე თავის ორმოცდამეთხუთმეტე ლექსში უკვე
მაშასადამე, გული უნდა განვიწმინდოთ მიწიერი სიბინძურისაგან განმარტებულ იქნა, თუ როგორ სრულდება ეს ყველაფერი.
და კრიშნასადმი ეს მთვლემარე სიყვარულიც გამოვაღვიძოთ. ადამიანი უნდა თანაუგრძნობდეს კრიშნას ცნობიერების
ბჰაკტი-იოგას მარეგულირებელი პრინციპების დასაცავად საჭიროა გავრცელებას. მრავალი ერთგული თავს არ ზოგავს ამ წმინდა
გამოცდილი სულიერი მოძღვარი. მისი რჩევით დავიცვათ საქმისათვის და ისინიც დახმარებას საჭიროებენ. ამდენად, თუ
გარკვეული წესები - ავდგეთ დილაადრიან, განვიბანოთ, შევიდეთ ადამიანს ბჰაკტი-იოგას შესრულების ძალა არ ჰყოფნის, ამ
ტაძარში, ვილოცოთ და ვიგალობოთ ჰარე კრიშნა. შემდეგ საქმიანობის დახმარებას უნდა შეეცადოს. ნებისმიერ ღონისძიებეას
ღვთაებისთვის შევაგროვოთ ყვავილები, მისთვის შესათავაზებლად სჭირდება მიწა, კაპიტალი, ორგანიზაცია და მშრომელი ძალა.
მოვამზადოთ კერძები, მივირთვათ პრასადი და ა.შ. საჭიროა ისევე, როგორც ბიზნესში, საჭიროა გარკვეული ადგილ-
ათასგვარი წესისა და რეგულაციის შესრულება; გარდა ამისა, სამყოფელი, სახარჯო სახსრები, ხალხი და გარკვეული ორგანიზება
წმინდა ერთგულებისაგან გამუდმებით უნდა ვისმინოთ “ბჰაგავად- საქმეთა გასაფართოებლად; ამასვე საჭიროებს კრიშნას სამსახურიც.
გიტა” და “შრიმად-ბჰაგავატამი”. ეს ღმერთამდე ამაღლების, მის კაცთა მოდგმის დიდი ნაწილი გრძნობათა დაკმაყოფილებისათვის
სულიერ სასუფეველში დადგინების გზაა. სულიერი მოძღვრის შრომობს, მაგრამ იგივე შრომა კრიშნას ცნობიერების
ხელმძღვანელობით, წესებისა და რეგულაციების თანახმად გასავრცელებლად შეიძლება შესრულდეს. ეს სულიერ საქმიანობად
სწორად შესრულებული ბჰაკტი-იოგა ჭეშმარიტად ჩაითვლება. თუ ადამიანს საკმარისი ფული აქვს, შეუძლია კრიშნას
განსაწმენდელია ადამიანის სულისა. ცნობიერების აღორძინებისათვის საჭირო დაწესებულებისა თუ
ტაძრის მშენებლობას, ან წიგნთა გამომცემლობას დაეხმაროს.
ლექსი 10 არსებობს წმინდა საქმიანობათა სხვადასხვა სფერო და ადამიანს
თუ ბჰაკტი-იოგას წვრთას ვერ შეძლებ, მაშინ ძალ-ღონე არ უნდა აინტერესებდეს იგი. თუ მთელი თავისი სულიერი მეობის
დაიშურო და იშრომე ჩემდა საამებლად. ამგვარი გარჯით შეწირვა არ შეუძლია, ქონების გარკვეული ნაწილი კრიშნას
სრულქმნის საფეხურამდე მიხვალ. ცნობიერების გავრცელებას მაინც დაუთმოს. კრიშნას ცნობიერების

საქმისადმი ასეთი ნებაყოფლობითი სამსახური ღმერთის ცხადია, კრიშნას ცნობიერების ძალა დამოკიდებული არ არის
სიყვარულად ჩაეთვლება და სრულყოფილად მიეზღვება. რაიმე საქმიანობაზე, ვინაიდან თავად იგია ადამიანთა ჭკუა-
გონების განმასპეტაკებელი. მაგრამ თუ ადამიანს სულიერი
ლექსი 11 წინსვლის გზაზე ხელს უშლის, იგი თავის მოქმედებების
მაგრამ თუკი ჩემზე ასეთი ცნობიერებით შრომა არ შეგიძლია, მაშინ შედეგებზე უარის თქმას უნდა შეეცადოს. ამ მიმართებით
შეეცადე, უარი თქვა შრომის მთელ შედეგებზე და მისაღებია საზოგადოების, ერთობის, ეროვნების სამსახური,
თვითმყოფადობა დაიმკვიდრო. ქვეყნისათვის თავგანწირვა და სხვა, რათა ერთ დღეს ადამიანმა
უზენაესი უფლის წმინდა ერთგული მსახურების საფეხურს
შინა-არსი: შესაძლოა საზოგადოებრივი, ოჯახური ან რელიგიური მიაღწიოს. “ბჰაგავად-გიტაში” (18.46) ნათქვამია - იატაჰ პრავრიტირ
მოსაზრებებისა, თუ სხვა რაიმე დაბრკოლების გამო ადამიანმა ბჰუტანამ - თუ ადამიანი გადაწყვეტს მსხვერპლი გაიღოს დიდი
კრიშნას ცნობიერების გავრცელებისათვის დახმარებაც ვერ საქმისთვის, რომც არ იცოდეს, რომ კრიშნაა უმაღლესი მიზანი,
შეძლოს. იქნებ ოჯახის წევრებმა წინააღმდეგობა გაუწიონ, ან შეწირვით თანდათანობით მიხვდება ამას.
მრავლაი სხვა სირთულე შეიქნას. მსგავსი პრობლემის წინაშე
მდგომს ეძლევა რჩევა, რომ მიმართოს ვედებით დადგენილ ლექსი 12
ქმედებებს, მრავალი სახის მსხვერპლშეწირვას და თუკი არ შეგიძლია იოგას წვრთით სამსახური, მაშინ შენი ცოდნა
განსაკურთებული დანიშნულების პუნიას, ანუ შრომას. ამ დროს ააღორძინე, მაგრამ ცოდნაზე უპირატესია ჩემზე ცნობიერების
ადამიანმა თავისი ადრინდელი საქმიანობის შედეგები შეიძლება დაუნჯება, თუ ამას ვერ შეძლებ, განუდექ შენი საქმიანობის
გამოიყენოს, რითაც თანდათანობით რეალურად ამაღლდება. ნაყოფს, ვინაიდან ასეთი განდგომით დაიწყნარებ ჭკუას და
გარდა ამისა, არსებობს შემთხვევები, როდესაც ადამიანი, სიმშვიდეს მიაღწევ.
რომელსაც კრიშნას ცნობიერების საქმიანობები არც კი
აინტერესებს, ისე აძლევს მოწყალებას რომელიმე საავადმყოფოს ან შინა-არსი: როგორც წინა ლექსებში იქნა ნახსენები, არსებობს ორი
საზოგადოებრივ დაწესებულებას. ის ნებით თმობს თავის სახის ერთგული სამსახური: მარეგულირებელი პრინციპების
გაჭირვებით ნაშოვნ მონაგარს. ეს ქცევაც მისაღებია - თუ ადამიანი შესრულებისა და უზენაესი პიროვნების სიყვარულის გზა. მათ,
არ დახარბდება თავის ქონებას და ნების სხვა დაუთმობს, მისი ჭკუა ვისაც მართლაც არ შეუძლიათ კრიშნას ცნობიერების პრინციპების
თანდათან გაიწმინდება და იგი კრიშნას ცნობიერებას გაიგებს. შესრულება, სჯობს ცოდნა განავითარონ, ვინაიდან ცოდნით
საკუთარი ჭეშმარიტი მდგომარეობის გაგებას შეძლებენ. ცოდნის

გაღრმავებას მედიტაციამდე მიჰყავს ადამიანი. მედიტაციის ზესულისა და ბრაჰმანის შემეცნების თანდათანობითი პროცესის
საშუალებით იგი თანდათანობით უზენაეს პიროვნებას შეიცნობს. გავლა.
არსებობს პროცესები, რაც ჩაახედებს ცოცხალ არსებას თავის თავში “ბჰაგავად-გიტაში” უფალთან მისვლის სწორედ პირდაპირი
და თუ მას ერთგული სამსახურის უნარი არ შესწევს, უპირატესობა მეთოდია ხაზგასმული. ყველას ეძლევა საშუალება ამ გზას
ასეთი სახის მედიტაციას უნდა მისცეს. როდესაც არც ასეთი დაადგეს და მიენდოს უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, კრიშნას.
მედიტაციის უნარი აღმოაჩნდება, ამ შემთხვევისთვის ვედურ
ლიტერატურაში მოცემულია დაწესებული მოვალეობები ლექსები 13-14
ბრაჰმანებისათვის, კშატრიებისათვის, ვაიშიებისა და ვინც არავის მტრობს, ყველა ცოცხალი არსების კეთილი მეგობარია,
შუდრებისათვის, რასაც “ბჰაგავად-გიტას” ბოლო თავში ვინც თვლის, რომ არავისას ისაკუთრებს და თავისი თავის სწორად
შევხვდებით. ადამიანმა ყოველთვის უარი უნდა თქვას შრომით შემცნობია, ვისაც ერთნაირად უჩენს ბედნიერებაც და გაჭირვებაც,
მონაპოვარზე ანუ სარგებელ-მონაგარზე და კარმის შედეგები კარგი ჭირთამთმენია და ამოდმყოფი, ვინც ფლობს საკუთარ თავს და
საქმისთვის გამოიყენოს. შეურყეველი ერთგულებით მემსახურება, ვისი ჭკუაც და გონებაც
მოკლედ, უზენაესი პიროვნების, უმაღლესი მიზნის მიღწევის ორი ჩემსკენაა მოპყრობილი, ასეთი ერთგული მეტად ძვირფასია
პროცესი არსებობს: ერთია სულიერების თანდათანობითი ჩემთვის.
განვითარების, მეორე კი პირდაპირი გზა. კრიშნას ცნობიერებაში
ერთგული სამსახური პირდაპირი გზაა, მეორე კი საკუთარი შინა-არსი: ამ ორ ლექსში უფალი უბრუნდება წმინდა ერთგულ
საქმიანობების ნაყოფზე უარის თქმას ნიშნავს. ადამიანმა შეიძლება სამსახურზე საუბარს და გვიხასიათებს მის ტრანსცენდენტურ
აიმაღლოს ცოდნა, შეასრულოს მედიტაცია, მიაღწიოს საკუთარ თვისებებს. წმინდა ერგთულს არაფერი აწუხებს, არც არავის
თავში ზესულის შეცნობის საფეხურს და ბოლოს უზენაესი მტრობს, საკუთარ ავისმოსურნესაც კი. გონებადაწყნარებული
პიროვნების შეცნობამდე ამაღლდეს. ადამიანი ან თანდათანობითს, ფიქრობს: “ეს ადამიანი წარსულში ჩემს მიერ ჩადენილი არასწორი
ან პირდაპირ გზას უნდა დაადგეს. პირდაპირი პროცესის გავლა საქმეების გამო მმტრობს, მის სამართლიან ქცევას მტრობით რად
ყველას არ შეუძლია; არაპირდაპირი პროცესიც დასაშვებია, თუმცა ვუპასუხო. სჯობს, დავისაჯო.” “შრიმად-ბჰაგავატამში” (10.14.8)
კრიშნა ამას არ ურჩევს არჯუნას, რაკი იგი უკვე უზენაესი უფლის ნათქვამია: გაჭირვებას, დაბრკოლებას, საფრთხეს - ყველაფერს
სასიყვარულო ერთგული სამსახურის საფეხურზე იმყოფება. ეს ერთგული უფლის წყალობად თვლის: “ჩემი წარსულის ცოდვების
განკუთვნილია მათთვის, რომლებიც ამ საფეხურამდე არ ასულან. გამო მე უფრო მეტად უნდა ვიტანჯებოდე, ვიდრე ახლა. უზენაესი
ამიტომ მოეთხოვებათ თვითაღკვეთის, ცოდნის, მედიტაციის,

უფლის წყალობაა,რომ დამსახურების შესაბამისად არ მომეზღო და ლექსი 15

მცირე სასჯელით ვისჯები.” ის, ვინც სხვას არ გადაეღობება წინ, წუხილი და ჭმუნვა განუგდია,
მრავალი სირთულის მიუხედავად, მუდამ მშვიდი, წყნარი და ბედნიერება და უბედურება გულს ვერ შეუძრავს, შიშსა და
მომთმენია ერთგული. მუდამ კეთილია ყველას მიმართ. ნირმამა მღელვარებაში შეუდრეკელია, მეტად ძვირფასია ჩემთვის.
ნიშნავს, რომ ერთგული ყურადღებას არ აქცევს სხეულთან
დაკავშირებულ ტკივილსა და უსიამოვნებას, ვინაიდან მშვენივრად შინა-არსი: აქ განმარტებულია ერთგულის კიდევ რამდენიმე
იცის, რომ თვითონ თავისი სულის გარსი არ არის. იგი არ აიგივებს ღირსება. ერთგული არავის აწუხებს, აღელვებს, არც აშინებს და
საკუთარ თავს სხეულთან, განთავისუფლებულია თავის მეობაში არც რაიმე დაბრკოლებას უქმნის. იგი კეთილია ყველას მიმართ.
ცრუ კონცეფციისაგან და წონასწორობას ინარჩუნებს ბედნიერებასა სხვათა უსიამოვნოს არაფერს აკეთებს. თავადაც არ შფოთავს, როცა
და უბედურებაში. მიუკერძოებელია და კმაყოფილია უზენაესი სხვები ცდილობენ მის შეწუხებას. უფლის წყალობით იმდენად
უფლის წყალობით, არც დიდად იტკიებს თავს რაიმეს მისაღწევად, გამოწრთობილია, რომ არავითარი გარეგანი ზემოქმედება არ
ამიტომ ყოველთვის მხიარულია. აღელვებს.
ერთგული ბოლომდე სრულყოფილი მისტიკოსია, ვინაიდან ერთგული ყოველთვის კრიშნას ცნობიერებითა და ერთგული
მტკიცედ ასრულებს სულიერი მოძღვრისაგან მიღებულ სამსახურით არის მოცული. მისთვის სულ ერთია, რას
დარიგებებს და რადგან საკუთარ გრძნობებს მართავს, განუმზადებს მატერიალური გარემოებანი. როგორც წესი,
შეურყეველია. მასზე ვერ მოქმედებს ცთუნებანი, ერთგული ჩვეულებრივ ადამიანს გრძნობებისა და სხეულის სიამოვნება
სამსახურის გზიდან ვერავინ გადაახვევინებს. ბოლომდე აქვს დიდად მოსწონს. როდესაც ხედავს, რომ სხვები უფრო
გაცნობიერებული, რომ კრიშნა მარადიული უფალია, მუდამ კმაყოფილები არიან, საწადელსაც უფრო ისრულებენ, დარდობს და
გონებააუშფოთველია. ყოველი ეს ღირსება უნარს აძლევს, შურს მათი. როდესაც მტრისაგან შურისძიებას მოელის, შიში
სრულიად მიაპყროს ჭკუა-გონება უზენაეს უფალს. იპყრობს, საქმეში წარუმატებლობა გულს უმძიმებს.
ასეთი დონის ერთგული სამსახური უდაოდ ძალიან ძნელია, ამ უსიამოვნებებზე მაღლა დგას ერთგული, ამიტომ იგი მეტად
მაგრამ იგი ერთგული სამსახურის მარეგულირებელ პრინციპებს ძვირფასია კრიშნასთვის.
იცავს და აღწევს მიზანს. უფრო მეტიც, უფალი ამბობს, რომ ასეთი
ადამიანი დიდად ახლობელი და ძვირფასია მისთვის, ვინაიდან მას ლექსი 16
მუდამ სიამოვნებას ჰგვრის ერთგულებით შესრულებული ყოველი ჩემი ერთგული, რომელიც არად აგდებს ჟამთასვლავს, არც სხვათა
საქმიანობა. საქმე აინტერესებს, რომელიც წმინდა, გამოცდილი,

გულდაამებული და ყოველგვარი საზრუნავისაგან განრიდებულია, ლექსი 17

საქმიდან ყველა სარგებლის უარმყოფელი, მეტად ძვირფასია ვინც არც ხარობს და არც დარდობს, არც იგლოვს ვინმეს და არც
ჩემთვის. არავინ ენატრება, განუდგება კარგსაც და ავსაც - ასეთი ერთგული
მეტად ძვირფასია ჩემთვის.
შინა-არსი: ერთგულმა შეიძლება შეთავაზებული ფული აიღოს,
მაგრამ იგი არ უნდა იბრძოდეს მის მოსაპოვებლად, რაკი შინა-არსი: წმინდა ერთგულს არც ახარებს და არც აუბედურებს
თავისთავად უზენაესის წყალობით ფული ეძლევა. მატერიალური მოგება ან წაგება, არც შვილის ან მოსწავლის ყოლას
ერთგული დღეში ორჯერ მაინც იბანს ტანს, უთენია დგება ნატრობს. როცა ძვირფას რაიმეს კარგავს, არ გლოვობს. ვერ მიიღებს
ერთგული სამსახურისათვის. ამიტომ ბუნებრივად წმინდაა სასურველს და არ წუხს. ყოველგვარ ქველობასა და ცოდვილ
შინაგანადაც და გარეგანადაც. ერთგულს ყველაფერი ეხერხება, საქმიანობაზე მაღლა დგას. ყოველივე არად უჩანს, გარდა უზენაესი
ვინაიდან ბოლომდე ესმის სიცოცხლის საქმიანობათა არსი და უფლის სიყვარულისა, რომლის სიამოვნებისათვისაა მზადაა თავის
დარწმუნებულია ავტორიტეტულ წმინდა წერილებში. არასოდეს გასწიროს. მის ერთგულ სამსახურს ვერაფერი შეუშლის ხელს.
ემხრობა ვინმეს. ამიტომ უდარდელად ხვდება უსიამოვნებას. ასეთი ერთგული მეტად ძვირფასია კრიშნასათვის.
არაფერი აყენებს ტკივილს, რადგან სულერთია რაიმე სახელდება.
მან იცის, რომ ეს სხეული მხოლოდ სახელის მქონეა. ამდენად ლექსები 18-19
თავისუფალია სხეულისეული ტკივილისაგან. წმინდა ერთგული ვინც მტერ-მოყვარეს არ განასხვავებს, მშვიდად ხვდება
არასოდეს იღწვის იმისათვის, რაც უფლის სამსახურის პრინციპებს პატივისგებასა და უპატივცემულობას, სითბო-სიცივე არ აწუხებს,
ეწინააღმდეგება. მაგალითად, დიდი შენობის აშენება დიდ ბედნიერებასა და უბედურებაში ნირშეუცვლელია, სახელოვნება
ენერგიას მოითხოვს და ერთგული ხელს არ მოკიდებას მას, თუ ეს და უსახელობა მისთვის ერთია, ვინც ჩამოსცილდება უწმინდურ
ერთგული სამსახურის განვითარებაში არ ეხმარება. შეიძლება ურთიერთობებს, ძვირმოუბარია და საკუთარ ჭერს მოკლებული
ტაძარი უფალს აუშენოს. ასეთ დროს მას არც სიძნელე შეაშინებს, მაინც კმაყოფილია, ცოდნადადგინებულია და ერთგული მსახური
არც უსიამოვნება. პირადი საჭიროებისთვის კი შეიძლება ხელიც არ - ასეთი პიროვნება ძალიან ძვირფასია ჩემთვის.
გაანძრიოს.
შინა-არსი: ერთგული ჩამოცილებულია ყოველგვარ ცრუ
ურთიერთობას. ქება და ლანძღვა ადამიანთა საზოგადოების
თანმხლებია, მაგრამ ერთგული არად აგდებს ამას, მუდამ განზე

დგას სახელის მოხვეჭასა და უსახელობაზე ფიქრისაგან. ჭკუით”), დამთავრებული მაი ავეშია მანო იე მამ (“მარადიული
ბედნიერებასა და უბედურებას თანაბრად ითმენს. კრიშნასთან საქმიანობის ეს სარწმუნოება”) - უფალმა განმარტა მასთან
დაკავშირებული საგნების გარდა არაფერზე ლაპარაკობს. მიახლოების ტრანსცენდენტური სამსახურის გზები. ასეთი გზები
მდუმარებას ირჩევს და მხოლოდ უზენაეს უფალზე საუბრობს. უფლის ხელდასმულია და მასზე მავალ პიროვნებას სიყვარულით
ერთგული ბედნიერია ნებისმიერ პირობებში; ზოგჯერ გემრიელად ხვდება.
დანაყრდება, ზოგჯერ - ვერა; ხან ღია ცის ქვეშ ცხოვრობს, ხან - არჯუნამ დასვა კითხვა, თუ ვინ არის უკეთესი - ის, ვინც უპიროვნო
მდიდრულ შენობაში, მაგრამ არც ერთი ახარებს და არც მეორე ბრაჰმანის შეცნობის გზას ადგას, თუ ის, ვინც უზენაეს პიროვნებას
აწუხებს. ემსახურება. პასუხიდან უეჭველია, რომ ღმრთაებრივი პიროვნების
იგი მტკიცეა გადაწყვეტილებასა და ცოდნაში. როგორც ვხედავთ, ერთგული სამსახური სულიერი რეალიზაციის ყველა გზათა შორის
ერთგულის ღირსებების აღწერა გარკვეულად მეორდება. მაგრამ ეს საუკეთესოა.
მხოლოდ იმისთვის, რომ კიდევ ერთხელ ხაზი გაესვას, თუ რაოდენ ე.ი. ამ თავის დასკვნა ასეთია - წმინდა ადამიანებთან
მნიშვნელოვანია ერთგულისათვის მათი სრულყოფა. კარგი ურთიერთობის შედეგად კაცს ერთგული სამსახურისკენ ლტოლვა
თვისებების გარეშე ადამიანი ვერ იქნება წმინდა ერთგული. უჩნდება, შედეგად ჭეშმარიტ სულიერ მოძღვარს დაუმოწაფდება
ერთგულების გარეშე ადამიანი ყოველგვარ ღირსებას და მისგან რწმენით, სიყვარულითა და ინტერესით იწყებს
მოკლებულია. ცხადია, ერთგული საგანგებოდ არ ცდილობს ამ მოსმენას, გალობას და ერთგული სამსახურის მარეგულირებელი
ღირსებების წარმოჩენას საკუთარ თავში, მაგრამ საქმიანობა პრინციპების შესრულებას. ამდენად იგი უფლის ტრანსცენდენტურ
კრიშნას ცნობიერებასა და ერთგულ სამსახურში თავისთავად სამსახურში მთელი არსებით ერთვება.
ღირსეულ პიროვნებად ხდის მას. უფალი ამ გზას აძლევს კურთხევას. ამიტომ ეჭვი არ არის, რომ
ერთგული სამსახური ერთადერთი აბსოლუტური საშუალებაა
ლექსი 20 უზენაესამდე მისასვლელად. როგორც ამ თავშია აღწერილი,
ისინი, ვინც ერთგული სამსახურის უკვდავ გზას მიჰყვებიან და თვითრეალიზაციისთვის უზენაეს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებაზე
რწმენას აღუვსია მათი გული საქმესა თუ უქმეში, მე მაღიარებენ იმპერსონალური შეხედულება მისაღებია მხოლოდ იქამდე, სანამ
საბოლოო მიზნად, უაღრესად ძვირფასნი არიან ჩემთვის. ადამიანი საკუთარ თავს კრიშნას არ მიანდობს. სხვაგვარად რომ
ვთქვათ, შეიძლება ადამიანს არ ჰქონდეს წმინდა ერთგულთან
შინა-არსი: ამ თავში, მეორე ლექსიდან ბოლომდე - დაწყებული კავშირის დამყარების შესაძლებლობა, მაგრამ მისი
სიტყვებით იე ტუ დჰარმა-მრიტად იდამ (“ჩემზე მოპყრობილი იმპერსონალური შეხედულება სასარგებლო გამოდგეს მისთვის.

ასეთი შეხედულების მქონე ადამიანი კარმიული შედეგების შინა-არსი: არჯუნას აინტერესებს, რა არის პრაკრიტი (ბუნება),
მიმართ გულგრილი დამოკიდებულებით შრომობს, მედიტაციას პურუშა (ნეტარება), კშეტრა (ველი), კშეტრა-ჯნა (ველის მცოდნე),
ასრულებს და სულისა და მატერიის შესაცნობად ცოდნას აგროვებს. ცოდნა და ცოდნის საგანი. ამ კითხვების პასუხად კრიშნამ ბრძანა,
ეს აუცილებელია იქამდე, სანამ ადამიანი წმინდა ერთგულს არ რომ სხეულს ექოდება ველი, მას ვი ცინს ამ სხეულს იცნობს, ველის
დაუკავშირდება. საბედნიეროდ, თუ იგი განავითარებს კრიშნას მცოდნე ჰქვია. ეს სხეული განპირობებული სულის მოქმედების
ცნობიერებაში ერთგული სამსახურის შესრულების უშუალო ველია.
სურვილს, სულიერი შემეცნების გზაზე საფეხურ-საფეხურობით
წინსვლა არ დასჭირდება. როგორც “ბჰაგავად-გიტას” მრავალ განპირობებული სული საწყისი მიწიერი ყოფიერების ხაფანგშია
თავშია აღწერილი, ცოცხალი არსების ბუნებისათვის უფრო ახლოა მოქცეული და მატერიალურ ბუნებაზე ბატონობას ცდილობს,
ერთგული სამსახური. როგორც კი იგი ამ წმინდა საქმეს შეუდგება, რისთვისაც მისი უნარის მიხედვით მას მოქმედების შესაბამისი
ჩაუქრება საკუთარი სხეულისა თუ სულის შენახვაზე ზრუნვა- ველი, ანუ სხეული ეძლევა.
წუხილი, ვინაიდან უფლის წყალობით ყველაფერი თავისთავად
აღსრულდება. რა არის სხეული? გრძნობათა შემკრები. ხორცშესხმულ სულს
ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად- გრძნობათა დაკმაყოფილება სურს, ამის ასპარეზად სხეული ანუ
გიტას” მეთორმეტე თავზე, რომელიც ერთგულ სამსახურს ეხება. მოქმედებათა ველია მიჩნეული. სხეულს კშეტრა, ანუ მოქმედების
ველი ეწოდება. პიროვნებას, რომელიც საკუთარ თავს სხეულთან
↑თავი მეცამეტე აიგივებს, ეწოდება კშეტრა-ჯნა, ანუ ველის მცოდნე.
ბუნება, ნეტარება და ცნობიერება
ძნელი არ არის ველსა და მის მცოდნეს, ანუ სხეულსა და სხეულის
ლექსები 1-2 მცოდნეს შორის განსხვავების გაგება. ნათელია, რომ ბავშვობიდან
არჯუნამ თქვა: ო, ჩემო ძვირფასო კრიშნა, მე მსურს ვიცოდე, რა სიბერემდე სხეული გამუდმებით იცვლება, მასში მყოფნი კი
არის პრაკრიტი (ბუნება), პურუშა (ნეტარება), ველი და ველის უცვლელ პიროვნებად რჩებიან. ამგვარად, მოქმედებათა ველის
მცოდნე, თავად ცოდნა და ცოდნის მიზანი. მცოდნე განსხვავდება საკუთრივ მოქმედებათა ველისაგან, ე.ი.
ცოცხალი არსება სხეული არ არის.
უზენაესმა პიროვნებამ ბრძანა: ამ სხეულს, ო, კუნტის შვილო, ველი
ეწოდება, ის კი, ვინც ამ სხეულს იცნობს – ველის მცოდნეა.

დასაწყისში განმარტებული იყო – დეჰინო ’სმინ, რაც ნიშნავს, რომ საქმიანობის შესრულების შედეგად ისინი ნათდებიან და უზენაეს
ცოცხალი არსება სხეულის მკვიდრია, სხეული იცვლება უფალს მიაკითხავენ, როგორც ტანჯულნი, ფულის მომხვეჭელნი,
ბავშვობიდან ყრმობამდე, ყრმობიდან სიჭაბუკემდე და ცნობისმოყვარენი და ცოდნის მაძიებელნი.
სიჭაბუკიდან სიბერემდე. პიროვნებამ თავისი სხეულის ეს თვისება
იცის. წინამდებარე თავიდან ნათელიყოფა, თუ როგორ უკავშირდება
ცოცხალი არსება მატერიალურ ბუნებას და როგორ ათავისუფლებს
ზოგჯერ ვფიქრობთ: ”მე ბედნიერი ვარ”, ”კაცი ვარ”, ”ქალი ვარ”, მას უზენაესი უფალი კარმიული საქმიანობების, ცოდნის
”ძაღლი ვარ”, ”კატა ვარ”. ყველაფერი ეს სხეულთა სახელებია, გაღრმავებისა და ერთგული სამსახურის სხვადასხვა ხერხით.
თავად კი მხოლოდ ”მე” ნაცვალსახელი წარმოგვიდგენს თავს. განხილული იქნება, თუ როგორ ხდება, რომ ცოცხალ არსებას
სხეულში მყოფი განსხვავდება სხეულისაგან. ჩვენ მრავალ ნივთს არაფერი აქვს საერთო მატერიალურ სხეულთან, მაგრამ მასთან
ვხმარობთ, როგორიცაა ტანსაცმელი და ა.შ., მაგრამ გვესმის, რომ რაღაც კავშირით არის შეკრული.
ჩვენ ეს ნივთები არა ვართ. სწორედ ასევე, ოდნავი დაფიქრება და
ვხვდებით, რომ ჩვენ სხვა ვართ და სხეული სხვა: მე, თქვენ, ისინი ლექსი 3
სხეულის მფლობელნი არიან და მათ კშეტრა-ჯნა, ანუ მოქმედების ო, ბჰარატას შთამომავალო, ყურად-იღე – მე ყოველ სხეულში
ველის მცოდნე ეწოდებათ. სხეულს კი კშეტრა, საკუთრივ ვმკვიდრობ და ვარ მცოდნე ამ სხეულისა. ამ ჭეშმარიტების გაგებას
მოქმედების ველი – ჰქვია. ცოდნა ეწოდება. ჩემს აზრს შენც შეგასმენ.
”ბჰაგავად-გიტას” პირველ ექვს თავში აღწერილია სხეულის შინა-არსი: სხეულისა და სხეულის მცოდნის, სულისა და ზესულის
მცოდნე და ის, თუ მას რა გზით შეუძლია უზენაესი უფლის საკითხის შესწავლის პროცესში სამი განსხვავებული საგანი
შეცნობა. დახასიათებულია უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება და განიხილება – უფალი, ცოცხალი არსება და მატერია. მოქმედების
ის ურთიერთობა, რომელიც ინდივიდუალურ სულსა და ზესულს ყოველ ველში ანუ ყოველ სხეულში იმყოფება ორი სული:
აკავშირებს ერთგული სამსახურით. დასაბუთებულია უზენაესი ინდივიდუალური სული და ზესული. ზესული უზენაესი
პიროვნების ზეშთამყოფობა და მის მიმართ ინდივიდუალური ღმრთაებრივი პიროვნების, კრიშნას, სრული გამოვლინებაა – ”მე
სულის დაქვემდებარებული მდგომარეობა. ცოცხალი არსებები მცოდნე ვარ, მაგრამ არა სხეულის ინვიდიდუალური მცოდნე,
უფლისაგან განუყოფელი ქვეშემრდომები არიან, მაგრამ არამედ უმაღლესი მცოდნე. მე მიპყრია ადგილი ყოველ სხეულში
იტანჯებიან თავიანთი გულმავიწყობის გამო. ღვთისმოსავი პარამატმას, ანუ ზესულის სახით” – ამბობს თავად უფალი.

ის, ვინც ”ბჰაგავად-გიტას” მიხედვით დაწვრილებით სწავლობს ბიჯამ ჩაპი შუბჰაშუბჰე

მოქმედების ველსა და ველის მცოდნის საკითხს, ცოდნამაღალი ტანი ვეტტი სა იოგატმა
კაცი იქნება. ტატაჰ კშეტრა-ჯნა უჩიატე
უფალი ამბობს: ”ყოველ ინდივიდუალურ სხეულში მე ვიმყოფები, ამ სხეულს ეწოდება კშეტრა და მასში ცხოვრობენ თავად სხეულის
როგორც მოქმედების ველის მცოდნე”. ინდივიდი იცნობს საკუთარ მფლობელი და უზენაესი უფალი, რომელმაც ყოველივე იცის
სხეულს, მაგრამ სხვებისას არა. უზენაესმა პიროვნებამ, ზესულმა კი სხეულისაც და სხეულის მფლობელის შესახებ. ამიტომ მას ყოველი
იცის ყოველი სახეობის ველი და ყველაფერი მათ შესახებ. კაცმა ველის მცოდნე ჰქვია. ასევეს აღწერილი ”ბჰაგავად-გიტაში”
შეიძლება იცოდეს ყველაფერი თავისი მიწის ნაკვეთის შესახებ, მოქმედების ველი – ინვიდივიდუალურ სულსა და მოქმედების
მეფემ კი იცის არა მხოლოდ ის, თუ რა ხდება მის სასახლეში, უმაღლეს მცოდნეს შორის არსებული განსხვავება. ვედურ
არამედ ყველაფერი ქვეშემრდომთა ირგლივ. სწორედ ასევე, ჩვენ ლიტერატურაში სრულყოფილ ცოდნას სხეულის,
ვფლობთ ერთ სხეულს, უზენაეს უფალს კი ეკუთვნის ყოველი ინდივიდუალუსი სულისა და ზესულის აღნაგობის შესახებ ჯნანა
სხეული. მეფე სამეფოში ყოვლის პირველმესაკუთრეა. ასევე, ეწოდება.
უზენაესი უფალიც ყოველი სხეულის უმაღლესი მესაკუთრე
გახლავთ. ცოდნა ნიშნავს იმის გაგებას, რომ სულიცა და ზესულიც
ერთდროულად ერთნი არიან და განსვავებულიც. ვისაც ეს არ
სხეული გრძნობებივ ნივთიერი გარსია. უზენაესი უფალი ესმით, არა აქვთ სრული ცოდნა. ჩვენ უნდა გვესმოდეს პრაკრიტის
ჰრიშიკეშაა, რაც ”გრძნობათა განმგებელს” ნიშნავს. იგი გრძნობების (ბუნების), პურუშას (ნეტარების) და იშვარას (მცოდნის, რომელიც
პირველგანმგებელია, ისევე, როგორც მეფეა სახელმწიფოს ყოველი ბატონობს ან განაგებს ბუნებასა და ინდივიდუალურ სულს)
საქმიანობის უმაღლესი ხელისუფალი. ხალხიც ერთგვარი მდგომარეობა. არ შეიძლება ამ სამი ფენომენის ერთმანეთში არევა.
გამგებელია, ოღონდ მეორადი, ქვედა საფეხურზე მდგომი. მხატვარი, ნახატი და მოლბერტი განა ერთი და იგივეა?!
მატერიალური სამყარო, მოქმედებათა უამრავი ველი, არის ბუნება,
უფალი ამბობს: ”მეც მცოდნე ვარ”. ეს უმაღლესი ცოდნის ბუნებით მტკბობელია ცოცხალი არსება, ორივე მათგანზე მაღლა კი
მფლობელს ნიშნავს. ვედურ ლიტერატურაში ნათქვამია უმაღლესი განმგებელი, ღმრთაებრივი პიროვნება დგას.
კშეტრანი ჰი შარირანი

ვედურ ლიტერატურაში (”შვეტაშვატარა უპანიშანი” 1.12) ლექსი 4

ნათქვამია: არსებობს ბრაჰმანის სამი ცნება: პრაკრიტი ბრაჰმანია მისმინე, გეთაყვა, ახლა მოკლედ დაგიხასიათებ მოქმედების ამ
(როგორც მოქმედების ველი), ჯივაც (ინდივიდუალური სულიც) ველსა და მის აგებულებას, რა ცვლილებებს გადის იგი, საიდან
ბრაჰმანია, რომელიც მატერიალური ბუნების მართვას ცდილობს. იქმნება, ვინ არის მისი მცოდნე და როგორია მისი გავლენა ამ
ორივე მათგანის განმგებელიც ბრაჰმანია და სწორედ ის არის ველზე.
ჭეშმარიტი და უმაღლესი.
შინა-არსი: უფალი გვიხსნის მოქმედების ველისა და მისი მცოდნის
ამ თავში განმარტებული იქნება ისიც, რომ ამ სხეულის ორი დადგინებულ მდგომარეობას. ადამიანმა უნდა იცოდეს საკუთარი
მცოდნიდან (ინდივიდუალური სული და ზესული) ერთი ცდება, სხეულის აგებულება, რა ნივთიერებისაგან არის შექმნილი, ვისი
მეორე კი უცთომელია. ერთი უმაღლესია, მეორე – განმგებლობით მოქმედებს, რა მიზეზით იწყება და მიმდინარეობს
დაქვემდებარებული. ის, ვინც ფიქრობს, რომ ველის ეს ორი მისი ცვლილებები, რა არის ინდივიდუალური სულის ჭეშმარიტი
მცოდნე არ განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, ეწინააღმდეგება ფორმა და საბოლოო მიზანი და როგორია განსხვავება
უზენაესი პიროვნების აზრს; ცოდნა არა აქვს იმას, ვისაც თოკი ინდივიდუალურ ცოცხალ სულსა და ზესულს შორის. ისინი რა
გველში ერევა. არსებობენ სხვადასხვა სახის სხეულები და გავლენას სხეულზე, რა შესაძლებლობებს ფლობენ და სხვ.
სხეულთა სხვადასხვა მფლობელები. იმის მიხედვით, მატერიალურ
ბუნებაზე ბატონობის რა უნარი ახასიათებთ მათ; მაგრამ მათში ხომ თუ ადამიანი შეისწავლის ”ბჰაგავად-გიტას” უზენაესი პიროვნების
უზენაესიც არის დავანებული. მიერ მოცემული აღწერილობების საფუძველზე, მისთვის
ყველაფერი ნათელი გახდება. საჭიროა დიდი სიფრთხილე, რომ
აქ მნიშვნელოვანია სიტყვა ჩა. შრილა ბალადევა ვიდიაბჰუშანას ყოველ სხეულში მყოფი ზესული ინდივიდუალურ სულად, ჯივად,
აზრით, იგი მიუთითებს ყოველ სხეულზე ერთად. კრიშნა არ მივიჩნიოთ. ეს დაახლოებით იგივეა, რომ ერთმანეთს
ზესულია, რომელიც ინდივიდუალურ სულთან ერთად თითოეულ გავუტოლოთ ყოვლისშემძლე და უძლური.
სხეულში მყოფია. კრიშნა გარკვევით ამბობს, რომ ზესულია
მოქმედების ველისა და ბუნებით მტკბობელის (ცოცხალი არსების) ლექსი 5
განმგებელი. გარდასულ დღეთა ბრძენ-მოძღვრებმა სხვადასხვა ვედურ
ნაწარმოებებში გადმოსცეს ეს ცოდნა მოქმედების ველისა და ველის
მცოდნის შესახებ. იგი განსაკუთრებული სიღრმით არის

წარმოდგენილი ”ვედანტა-სუტრაში”, მიზეზ-შედეგობრიობის ”კათჰა უპანიშადში” ნაჩვენებია განსხვავება სულს, ზესულსა და

საფუძველზეა ყოველივე ეს ახსნილი. სხეულს შორის. ეს საკითხი მრავალმა დიადმა ბრძენმა განმარტა,
რომელთაგან პარაშარა უპირველესია.
შინა-არსი: უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, კრიშნა, ამ ცოდნის
ამხსნელი უმაღლესი ავტორიტეტია. განათლებული მეცნიერები სიტყვა ჩჰანდობჰიჰ მრავალ ვედურ ნაწარმოებს ეხება. მაგალითად,
და აღიარებული სწავლულნი ჩვეულებრივ წინა ავტორიტეტებს ”ტაიტირია უპანიშადში”, რომელიც იაჯურ-ვედის განშტოებას
იმოწმებენ ხოლმე. სულისა და ზესულის ორად დ იმავდროულად წარმოადგენს, აღწერილი არიან ბუნება, ცოცხალი არსება და
ერთში ყოფნის საკითხის ურთიერთგამომრიცხავი ახსნისას, კრიშნა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება.
იმოწმებს წმინდა წერილს, ვედანტას, რომელიც კანონიკურ
ნაწარმოებად არის აღიარებული. როგორც უკვე ვთქვით, კშეტრა მოქმედების ველია. არსებობს ორი
სახის კშეტრა-ჯნა: ინდივიდუალური ცოცხალი არსება და
კრიშნა თავის მსჯელობას იწყებს ფრაზით: ”ასე ფიქრობენ უმაღლესი ცოცხალი არსება. ”ტაიტირია უპანიშადში” (2.9)
ბრძენნი”. რაც შეეხება ბრძენ მოაზროვნეებს, ამ მხრივ კრიშნას ნაჩვენებია ბრაჰმანის შეცნობის ხუთი სტადია. უზენაესი უფლის
გარდა გამორჩეულია ვიასადევა (”ვედანტა-სუტრას” ავტორი), ვინც ენერგია ვლინდება ანნა-მაიას, ანუ საარსებო საკვებზე
თავის ნაწარმოებში სრულყოფილად ახსნის სულისა და ზესულის დამოკიდებულების სახით. ეს უზენაესის მატერიალისტურ
ორ-ორობას. ვიასადევას მამა, პარაშარა, დიდი ბრძენი იყო, საფუძველზე შეცნობაა საკვებში, რის შემდეგ ამ ცოცხალ არსებას
რომელიც საკუთარ რელიგიურ ნაწარმოებებში წერს: ”მიუხედავად შეუძლია აბსოლუტური ჭეშმარიტება შეიცნოს სამყაროს
იმისა, რომ ჩვენ: მე, შენ და სხვა ცოცხალი არსებები მატერიალურ სასიცოცხლო ნიშნებში, ანუ ცხოვრებისეულ სახეობებში, რასაც
სხეულში ვიმყოფებით, ტრანსცენდენტულნი ვართ. ჩვენი პრანა-მაია ეწოდება. ჯნანა-მაიაში შემეცნების საზღვრები
სხვადასხვა კარმის კვალობაზე, მატერიალური ბუნების სამი სცილდება სასიცოცხლო ნიშნებს და ადის ფიქრის, გრძნობისა და
მოდუსის სხვადასხვა რკალში ვართ მოქცეულნი. ამიტომ ზოგი ნებელობის დონემდე. შემდეგ მოდის ბრაჰმანის შემეცნება,
ჩვენგანი მაღალ საფეხურზეა, ზოგი კი დაბალ ბუნებას ვერ ვიჯნანა-მაია, რომლის დროსაც ადამიანი საკუთარ ჭკუას და
ასცილებია. მაღალი და დაბალი ბუნება უმეცრების პირმშოა. იგი სასიცოცხლო ნიშნებს საკუთარი თავის შეცნობისაგან გამოარჩევს.
ურიცხვ ცოცხალ არსებაში ვლინდება, მაგრამ ზესულს, რომელიც მომდევნო უმაღლესი საფეხურია ანანდა-მაია, ანუ ყოვლად ნეტარი
შეუმცდარია, არ ეხება ბუნების არანაირი უწმინდურობა – იგი ბუნების შეცნობა.
მათზე მაღლა დგას.” თავდაპირველ ვედებში, განსაკუთრებით კი

ამგვარად, არსებობს ბრაჰმანის შეცნობის ხუთი საფეხური, გულისთქმანი, ზიზღი, ჭირი და ლხენა, საგანთა ერთიანობა,
რომელთაც ბრაჰმა პუჩჩჰამ ეწოდება. პირველი სამი საფეხური – სიცოცხლის ძალი და რწმენა – აი ველი მოქმედებათა, ანუ სხეული;
ანნა-მაია, პრანა-მაია და ჯნანა-მაია მოქმედებათა ველს, სხეულსა აი, ასპარეზი ამ გრძნობათა ურთიერთობისა.
და ცოცხალ არსებებს მოიცავს. ამაზე მაღლა დგას უზენაესი უფალი
– ანანდა-მაია. ”ვედანტა-სუტრაშიც” ასეა აღწერილი უზენაესი – შინა-არსი: დიდ ბრძენთა ყოველი ავტორიტეტული განაცხადის,
ანანდა მაიო ’ბჰიასატ: უზენაესი პიროვნება ბუნებით მუდამ ვედური ჰიმნებისა და ”ვედანტა-სუტრების” აფორიზმების
ნეტარი და განცხრომით მყოფია. საკუთარი ტრანსცენდენტული საფუძველზე ასეა წარმოდგენილი სამყაროს აგებულების
ყოფით რომ დატკბეს, იგი ვიჯნანა-მაიას, ჯნანა-მაიას, პრანა-მაიასა შემადგენელი ნაწილები: მიწა, წყალი, ცეცხლი, ჰაერი და ეთერი. ეს
და ანნა-მაიას სახით ვრცელდება. სხეულის ფარგლებში ცოცხალი ხუთი მძლავრი სტიქიაა (მაჰა-ბჰუტა). შემდეგ მოდის ცრუ ”მე”,
არსება ნეტარებას განიცდის, მაგრამ იგი ანანდა-მაია არ არის. გონება და ბუნების სამი მოდუსის გამოუვლენელი სტადია;
მხოლოდ ანანდა-მაიასთან კავშირით ტკბობა მიანიჭებს მას შემდგომ გრძნობათა ხუთი საშუალება – თვალები, ყურები,
სრულყოფილებას. ასეთია ველის უმაღლესი მცოდნის – უზენაესი ცხვირი, ენა და კანი; შემდეგ – მოქმედების ხუთა ძალა: ხმა, ფეხები,
უფლის, ქვემცოდნის – ცოცხალი არსებისა და მოქმედებათა ველის ხელები, უკანა ტანი და სასქესო ორგანოები. გრძნობაზე მაღლა
ერთიანობის სურათი. ადამიანმა ეს ჭეშმარიტება ”ვედანტა- დგას ჭკუა, როგორც შინაგანი გრძნობა.
სუტრადან” ანუ ”ბრაჰმა-სუტრადან” უნდა შეისწავლოს.
შემდეგ მოდის გრძნობათა აღსაქმელი: სუნი, გემო, ფორმა, შეხება
აქ ნათქვამია, რომ ”ბრაჰმა-სუტრას” აფორიზმები ბრწყინვალედ და ბგერა.
არის დალაგებული მიზეზ-შედეგობრიობის პრინციპით. აი,
ზოგიერთი სუტრა: ნა ვიიად აშრუტეჰ (2.3.2), ნატმა შრუტეჰ (2.3.18) ელემენტთა ამ ერთობლიობას მოქმედების ველი ეწოდება. თუკი
და პარატ ტუ ტაჩ-ჩჰრუტეჰ (2.3.40). პირველ აფორიზმში ნახსენებია ანალიტიკური გზით შევისწავლით ამ ოცდაოთხ შემადგენელს,
მოქმედებათა ველი, მეორეში – ცოცხალი არსება, მესამეში კი კარგად გავიგებთ, როგორ იქმნება მოქმედების ველი – ნივთიერი
უზენაესი უფალი. სხეული. შემდეგ მოდის უნივთო ცნებები: სურვილი, ზიზღი,
ბედნიერება და უბედურება, რომლებიც უხეში სხეულის ხუთი
ლექსები 6-7 დიდი ელემენტის ურთიერთქმედების ნაყოფია. სიცოცხლის
ხუთი მძლავრი სტიქია, ცრუ ”მე”, გონება, გამოუვლენელი ნიშნები, რომლებიც ცნობიერებისა და რწმენის სახით ყალიბდება,
მდგომარეობა, ათი გრძნობა და ჭკუა, გრძნობათა ხუთი საგანი, სხეულის ნატიფი ელემენტების: ჭკუის, ”მე”-სა და გონების

გამოვლინებაა. ეს ნატიფი ელემენტებიც მოქმედებათა ველის განკვეთა და განთავისუფლება სახლისა და სხეულის

კუთვნილებაა. ტყვეობისაგან; შეუძვრელად მიღება ავ-კარგისა; ჩემდამი მუდმივი
და წმინდა ერთგულება; მარტოსულობისაკენ მისწრაფება;
ხუთი დიადი სტიქია განასახიერებს ცრუ ეგოს პირველ სტადიას, ხალხთაგან განრიდება; თვითშეცნობის მნიშვნელობის შეგნება და
ცნობილს მატერიალისტური შეხედულების, ანუ ტამასა-ბუდდჰის, აბსოლუტური ჭეშმარიტების აზრისმიერი ძიება – მე განგიცხადებ,
გავლენის ქვეშ მყოფი გონების სახით. ეს თავის მხრივ რომ ყოველივე ეს ერთად და ცალ-ცალკე ცოდნაა, ამის გარდა
განასახიერებს მატერიალური ბუნების სამი მოდუსის ყველაფერი უმეცრებაა.
გამოუვლენელ სტადიას. მატერიალური ბუნების გამოუვლენელ
მოდუსებს ეწოდება პრადჰანა. შინა-არსი: ზოგჯერ ნაკლებად გონიერ ხალხს ჰგონია თითქოს
ცოდნის განვითარება მოქმედების ველთან ურთიერთობის
ვისაც ოცდაოთხი ელემენტისა და მათი ურთიერთობის გაცნობა შედეგია, სინამდვილეში კი იგი ჭეშმარიტი გზით მიიღწევა. თუ
სურს, უფრო დაწვრილებით უნდა შეისწავლოს ვედების ადამიანი სულიერი შეცნობის გზას დაადგება, აბსოლუტური
ფილოსოფია. ”ბჰაგავად-გიტაში” ეს საკითხი მხოლოდ მოკლედ ჭეშმარიტება მისთვის ნათელი გახდება.
არის წარმოდგენილი.
როგორც უკვე ვთქვით, ეს გზა ოცდაოთხი ელემენტის
სხეული ჩამოთვლილი ელემენტებისაგან შედგება და ექვსი სახის ურთიერთქმედებაზე არ გადის. უფრო ამ ელემენტთა ტყვეობიდან
ცვლილებას განიცდის: იბადება, იზრდება, არსებობს, წარმოქმნის; თავის დაღწევისაკენ მიუძღვება კაცს. ხორცშესხმული სული
შემდეგ იწყებს განლევას და ბოლო სტადიაზე ქრება. ამიტომ ველი მოქცეულია ოცდაოთხი ელემენტისაგან აგებულ გალიაში. ცოდნის
წარმავალი მატერიალური საგანია, მაგრამ კშეტრა-ჯნა, ანუ ველის განვითარების აქ აღწერილი გზა კი ამ გალიიდან გამოსვლის
მცოდნე, მისი მფლობელი, მარადიულია. საშუალებას წარმოადგენს.
ლექსები 8-12 ცოდნის განვითარების პროცესის მთელი აღწერილობებიდან

მორჩილება; თავმდაბლობა; დანდობა; თმობა; უბრალოება; ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი განმარტებულია მეთორმეტე
ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის აღიარება; სისუფთავე; სიმტკიცე; ლექსის პირველ სტრიქონში: ცოდნის განვითარება უფლის წმინდა
თავშეკავება; გრძნობათა დაოკება; ცრუ ეგოს ძლევა; შეცნობა იმისა, ერთგული სამსახურით ხდება. ამდენად ადამიანი თუ არ, ან ვერ
რომ დაბადება, სიკვდილი, სიბერე და ავადმყოფობა ბოროტებაა; მიმართავს უფლის ტრანსცენდენტულ სამსახურს, მაშინ ლექსში

ჩამოთვლილი დანარჩენი ცამეტი მუხლის შესრულებას არავითარი შესახებ ადამიანმა უნდა იცოდეს, თუ რით შეაფასოს იგი. ამის
განსაკუთრებული მნიშვნელობა არა აქვს. ერთგული მსახურების შესაძლებლობას ლექსში ჩამოთვლილი მოთხოვნები აძლევს.
დაწყებით კი თავისთავად განივითარებს ნახსენებ მუხლებსაც.
საზოგადოდ მიჩნეულია, არაძალმომრეობა ანუ დანდობა
”შრიმად-ბჰაგავატამში” (5.18.12) ნათქვამია: ყოველმხრივ მდგომარეობს იმაში, რომ არ მოვკლათ, არ გავანადგუროთ სხეული.
სრულყოფილ ცოდნას შეიძენს ის, ვინც ერთგული სამსახურის სინამდვილეში იგი ნიშნავს, რომ სხვებს უბედურება არ
საფეხურს აღწევს. მერვე ლექსში ნათქვამია, რომ აუცილებელია მოვუტანოთ. სიცოცხლეზე მატერიალისტური შეხედულების გამო,
სულიერი მოძღვრის დახმარება. ეს მნიშვნელოვანია მისთვისაც კი, ხალხი უმეცრების ხაფანგშია მოქცეული და განუწყვეტლივ
ვისაც დაწყებული აქვს ერთგული სამსახური. ტრანსცენდენტული იტანჯება, ტანჯვა მის დაუნდობლობას იწვევს და ძალმომრეობაც
ცხოვრება ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის პოვნის შემდეგ იწყება. იმიტომ ბატონობს ამ ქვეყნად. ადამიანის დაშოშმინება სულიერ
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, შრი კრიშნა, გარკვევით ცოდნას შეუძლია. საზოგადოებამ ძალ-ღონე არ უნდა დაიშუროს,
ამბობს, რომ ცოდნის განვითარების ეს პროცესი ჭეშმარიტი გზაა. ჭეშმარიტი ცოდნით გაინათოს გული და მატერიალური
ამის იქით ყველაფერი ცრუ გამონაგონი და სისულელეა. ტყვეობიდან განთავისუფლდეს. ასეთი საზოგადოება
ძალმომრეობას აღარ ჩაიდენს. კაცმა მოთმინებით უნდა მიიღოს
რაც შეეხება აქ აღწერილ ცოდნას, მისი მუხლები, რომლებიც სხვების მხრიდან შეურაცხყოფა და ცილისწამება, რაც
ლექსშია მითითებული, ასე შეგვიძლია განვიხილოთ: მორჩილება განსაკუთრებით ხვდება ადამიანს სულიერი ცოდნის განვითარების
და თავმდაბლობა ნიშნავს იმას, რომ ადამიანი არ უნდა გზაზე. ასეა მოწყობილი მიწიერი ბუნება. ხუთი წლის ბიჭს,
ესწრაფოდეს სხვებისაგან პატივისცემას. სიცოცხლეზე პრაჰლადასაც კი, რომელიც სულიერ ცოდნას მისდევდა, მრავალი
მატერიალისტური შეხედულება გვაქეზებს, სხვებმა პატივი გვცენ. უდიერება და განსაცდელი მიაგო საკუთარმა მამამ, რადგან
მაგრამ სულიერი ცოდნის მქონე ადამიანს ესმის, რომ ყველაფერი, უფლისადმი მისი ერთგულების წინააღმდეგი იყო. ასე რომ,
რაც მის სხეულს ეხება, უსარგებლოა – იქნება ეს პატივისგება თუ წინსვლის გზაზე მრავალი დაბრკოლება შეიძლება შეგვხვდეს,
შეურაცხყოფა. ეს თავის მოტყუებაა, განსაკუთრებით მაშინ, როცა მაგრამ მოთმინებით უნდა გავაგრძელოთ წინსვლა.
მორწმუნეობის გამო სახელ-დიდებას თხოულობენ. ზოგჯერ
უმეცარი ადამიანები ერთიანდებიან რომელიმე ჯგუფში, არ იცავენ უბრალოება ადამიანისაგან პირდაპირობას, შეულამაზებელ ქცევას
რელიგიურ კანონებს და შემდეგ თავს სულიერ მოძღვრად მოითხოვს, მისთვის აუცილებელია სულიერი მოძღვრის
ასაღებენ. სულიერ შემეცნებაში თავისი ჭეშმარიტი წინსვლის დარიგებების მოსმენა, რომლის გარეშე სულიერ შემეცნებაში

წინსვლა შეუძლებელია. მოწაფემ თავმდაბლობითა და ჯანმრთელი გვქონდეს, რათა შევასრულოთ ჩვენი მოვალეობა
უბრალოებით უნდა მიმართოს სულიერ მოძღვარს და ემსახუროს, სულიერი განვითარების გზაზე. ყველაზე მნიშვნელოვანია ენის
რათა მისგან მიიღოს სულიერი კურთხევა. ჭეშმარიტი სულიერი მართვა, რასაც დანარჩენი გრძნობების დაოკებაც მოსდევს. ენის
მოძღვარი კრიშნას წარმომადგენელია, ამიტომ თუ მოძღვარი დანიშნულებაა გემოს შეგრძნება და ხმის გამოცემა. საჭიროა ამ
წყალობას მიაგებს მოსწავლეს, იგი უმალ მიაღწევს წარმატებას დანიშნულების სისტემატურად რეგულირება. ენამ ყოველთვის
მარეგულირებელი პრინციპების შესრულების გარეშეც, ან თუ უნდა იგემოს კრიშნასადმი შეთავაზებული კერძების ნარჩენები და
საჭირო იქნება, იოლად შეასრულებს ამ პრინციპებს. იგალობოს ჰარე კრიშნა.
სისუფთავე, გარეგანი და შინაგანი, მეტამ მნიშვნელოვანია სულიერ რაც შეეხება თვალებს, მათ კრიშნას მშვენიერი ფორმის გარდა
ცხოვრებაში წინსვლისათვის. გარეგანი სისუფთავე ნიშნავს არაფერს უნდა უყურონ. ყურებმაც მხოლოდ კრიშნას შესახებ უნდა
განბანას, შინაგანი სისუფთავისათვის კი ადამიანმა ყოველთვის ისმინონ, ცხვირმა კრიშნასადმი შეთავაზებული ყვავილების
კრიშნაზე უნდა იფიქროს და იგალობოს ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, სურნელი უნდა იყნოსოს. ეს ყველაფერი ერთგული სამსახურია.
კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე
ჰარე. ამით ჭკუას გადაეცილება კარმის მტვერი. ”ბჰაგავად-გიტაში” ერთგული სამსახურის მეცნიერებაა
გადმოცემული. იგი მთავარი და ერთადერთი საბოლოო მიზანია.
სულიერ ცხოვრებაში წარმატების მისაღწევად ადამიანი მეტად ამ წმინდა წიგნის უმეცარი კომენტატორები ცდილობენ, მასში
შეუდრეკელი, მტკიცე უნდა იყოს. ასეთი შეუპოვრობის გარეშე ბევრი რამ სხვა გამოჩხრიკონ და მკითხველთა ჭკუა მათზე
ძნელია წარმატების მიღწევა. თავშეკავება კი ნიშნავს იმას, რომ გადაიტანონ, მაგრამ ”ბჰაგავად-გიტაში” სხვა არაფერზეა საუბარი,
ადამიანმა უარი უნდა თქვას იმაზე, რაც საზიანოა სულიერი ერთგული სამსახურის გარდა.
წინსვლისათვის. მას ჩვევად უნდა ექცეს აღკვეთა იმისა, რაც წმინდა
გზაზე ეღობება. ცრუ ეგო (ცრუ მე) ნიშნავს საკუთარი თავის მისსავე სხეულთან
გაიგივებას. ნამდვილ ეგოს ესმის, რომ იგი ეს სხეული კი არა,
გრძნობები იმდენად ძლიერია, რომ მუდამ თავის ნებაზე ატარებს ტრანსცენდენტული სულია და მუდმივი. ადამიანი უნდა
კაცს. სწორედ აქ მართებს ადამიანს ყურადღება – ამ განთავისუფლდეს ამ ცრუ შეხედულებისაგან და აღიდგინოს
არააუცილებელ მოთხოვნებს უარი უნდა უთხრას. გრძნობები თავისი ნამდვილი რწმენა. ვედურ ლიტერატურაში აღწერილია
უნდა დავიკმაყოფილოთ მხოლოდ იმისთვის, რომ სხეული დაბადება. ”შრიმად-ბჰაგავატამი” თვალნათლივ გამდოგვცემს

დედის მუცელში მყოფი ნაყოფის მდგომარეობას და მის ტანჯვას. დილითა და საღამოთი. ასეთი ოჯახის წევრები ადვილად
ეჭვი არ უნდა შეგვეპაროს, რომ მუცლად ყოფნა და დაბადება შეიცნობენ კრიშნას. ასეთი კერისაგან განდგომა სრულიად არ არის
მტკივნეული პროცესია. ჩვენ გვავიწყდება ყოველივე ეს, ამიტომ საჭირო. მეორეს მხრივ, თუკი ოჯახური ცხოვრება დაბრკოლებაა
საჭიროდ არ მიგვაჩნია ბოლო მოვუღოთ განმეორებადი სულიერ ცხოვრებაში, მისი მიტოვება შეიძლება აუცილებელი
დაბადებისა და სიკვდილის პრობლემას. ასევე უაღრესად გახდეს. არჯუნას მაგალითით, კრიშნას შეცნობასა და სამსახურს
შემჭირვებელია სიკვდილიც. ესეც მრავლად არის დახასიათებული შეიძლება ყველაფერი შევწიროთ. არჯუნას ნათესავების მოკვლა
წმინდა წერილებში. ავადმყოფობისა და სიბერის შესახებ კი ყველამ სრულიად არ ეწადა, მაგრამ შეიცნო, რომ კრიშნას შეცნობაში ხელს
ისედაც კარგად იცის. არავის სურს არც სნეულება და არც კვდომა, უშლიდნენ, ამიტომ ყურად იღო კრიშნას დარიგებები და
მაგრამ ეს გარდუვალია. თუ ადამიანს მიწიერ სამყაროში ბრძოლაში დახოცა ისინი. ადამიანი არავითარ შემთხვევაში არ
ყოფნისადმი პესიმისტური დამოკიდებულება არა აქვს, სულიერი უნდა მიეჯაჭვოს ოჯახურ ცხოვრებას, მთავარ საზრუნავად
წინსვლის სურვილიც არ გაუჩნდება. ამ საკითხებზე მსჯელობაა გაიხადოს მისი ბედნიერება და უბედურება, ვინაიდან ამ სამყაროში
საჭირო. მაინც ვერასოდეს იქნება სრულად ბედნიერი ან სრულად
უბედური.
საკუთარი კერისა და ცოლ- შვილისაგან განკვეთა არ გულისხმობს
მათდამი სიძულვილს – ისინი უნდა გვიყვარდეს. მათდამი ბედნიერება და უბედურება მატერიალური ცხოვრების თანმხლები
განდგომა საჭიროა მხოლოდ მაშინ, თუკი ისინი სულიერ წინსვლას ფაქტორები. ადამიანმა უნდა იცოდეს, როგორ შეხვდეს მათ,
გვიფერხებენ. ოჯახში საუკეთესო გარემოს შექმნა კრიშნას როგორც ამას ”ბჰაგავად-გიტა” გვირჩევს. ვერასოდეს აღვუდგებით
ცნობიერებითაა შესაძლებელი. ადამიანს, რომლის ფიქრებიც წინ ავისა და კარგის მოსვლა-წასვლას. ორივე შემთხვევაში
კრიშნათია მოცული, საკუთარი ოჯახისათვის უდიდესი ბუნებრივი წონასწორობა უნდა შევინარჩუნოთ. როგორც წესი,
სიხარული მოაქვს. მისი ოჯახის წევრები ბედნიერები არიან. როდესაც რაიმე სანატრელი აგვიხდება, ბედნიერნი ვართ, მაგრამ
ამისათვის საკმარისია ოთხი მარტივი წესის დაცვა: კრიშნას როდესაც რაიმე არასასურველი მოდის – უბედურები. მაგრამ თუ
სახელების გალობა (ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჭეშმარიტ სულიერ მდგომარეობას მივაღწევთ, ასეთი რამ არ
ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე), კრიშნასადმი იმოქმედებს ჩვენზე. მთავარია, განუწყვეტლივ ერთგულად
შეთავაზებული საჭმლის მირთმევა,”ბჰაგავად-გიტასა” და ვემსახუროთ უფალს, რაც ნიშნავს დაწესებული ცხრა პროცესის
”შრიმად-ბჰაგავატამზე” საუბარი და უფლის ხატების შესრულებას – გალობას, მოსმენას, თაყვანისცემას, ქედის მოხრას
თაყვანისცემა. კრიშნას სახელების სიმღერა შეიძლება ერთად,

და ა.შ., როგორც ეს მეცხრე თავის ბოლო ლექსშია აღწერილი. ჩვენც ეს განმარტებულია „შრიმად-ბჰაგავატამში“ (1.2.11): „მათ, ვინც
ამ გზას უნდა გავყვეთ. ნამდვილად იცნობენ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას, იციან, რომ იგი
შეიცნობა სამ სხვადასხვა საფეხურად: როგორც ბრაჰმანი, პარამატმა
ბუნებრივია, რომ ადამიანს, რომელიც სულიერი ცხოვრებით და ბჰაგავანი“. აბსოლუტური ჭეშმარიტების შეცნობის ბოლო
ცხოვრობს, არასოდეს უჩნდება სურვილი მატერიალისტებთან სიტყვაა ბჰაგავანი; ამიტომ ცოცხალმა არსებამ უზენაესი
ურთიერთობისა. ადამიანს შეუძლია გამოსცადოს საკუთარი თავი პიროვნების შეცნობის საფეხურს უნდა მიაღწიოს და ერთგულად
იმით, რამდენა ესწრაფვის არასასურველი ურთიერთობებისაგან ემსახუროს უფალს. ეს ცოდნის მწვერვალია.
ჩამოცილებულ, განმარტოებულ ცხოვრებას. რა თქმა უნდა,
ერთგულს არ იზიდავს უსარგებლო სპორტული თამაშები, კინო ან ეს გზა – დაწყებული მორჩილებითა და დამთავრებული უზენაესი
საზოგადოებრივი ღონისძიებები. ეს მისთვის დროის დაკარგვას ჭეშმარიტების, ღმერთის აბსოლუტური პიროვნების შეცნობით –
ნიშნავს. მრავალი მკვლევარი და მოაზროვნე სწავლობს სქესობრივ ჰგავს კიბეს, ამავალს ბოლო სართულამდე. ამ კიბეზე მრავალი
ცხოვრებას ან რაიმე სხვა მსგავს საკითხს, მაგრამ ”ბჰაგავად-გიტას” ხალხი ადის, რომეთაგან ზოგი პირველ საფეხურზეა, ზოგი –
თანახმად, ხორციელ მიდრეკილებათა ასეთ კვლევას და მეორეზე, მესამეზე და ა.შ. მაგრამ თუ ადამიანი არ მიაღწევს ბოლო
ფილოსოფიურ სპეკულაციებს აზრი არა აქვს. ასეთი მოღვაწეობა საფეხუს, რაც კრიშნას გაგებას ნიშნავს, ცოდმის დაბალ
მეტნაკლებად სისულელეა. ”ბჰაგავად-გიტას” თანახმად, ადამიანმა საფეხურებზე დარჩება.
ფილოსოფიური წვდომით უნდა გამოიკვლიოს სულის ბუნება,
კვლევით შეიცნოს საკუთარი თავი. ზოგს თავხედურად სურს – ღმერთს შეეკიბროს და სულიერ
ცოდნაში წარმატებას მიაღწიოს. ასეთი მცდელობა გაცამტვერდება.
რაც შეეხება თვითრეალიზაციას, აქ გარკვევითაა ნათქვამი, რომ გარკვევითაა ნათქვამი, რომ მორჩილების გარეშე შეუძლებელია
ამისათვის ყველაზე პრაქტიკულია ბჰაკტი-იოგა. როდესაც რაიმეს გაგება. მედიდურსა და გაყოყოჩებულს საკუთარი თავი
ერთგულებაზე ვლაპარაკობთ, უნდა გვესმოდეს ურთიერთობა ღმერთი ჰგონია. მატერიალური ბუნების გარდუვალი კანონები მის
ზესულსა და ინდივიდუალურ სულს შორის. ინდივიდუალური ცნობიერებას დაწყნარების საშუალებას არ აძლევს და უმეცრების
სული და ზესული ვერასოდეს იქნებიან ერთი და იგივე, ყოველ ყტვედქმნილი მაინც ფიქრობს – მე ვარ ღმერთი. ამიტომ ცოდნის
შემთხვევაში, ბჰაკტის, ან ერთგულთა შეხედულების თანახმად. აქ შეძენა იწყება მორჩილებით. ადამიანს უნდა ესმოდეს, რომ უზენაეს
გარკვევითაა ნათქვამი, რომ ადამიანს მტკიცედ უნდა ესმოდეს ეს უფალზეა დამოკიდებული, უამისოდ ცოცხალი არსება
ფილოსოფიური აზრი. მატერიალური ბუნების მონობაში ექცევა. ეს ჭეშმარიტებაა!

ლექსი 13 ლექსში მოცემული ბრაჰმანის აღწერილობა ინდივიდუალურ

ახლა შეგაცნობინებ შესაცნობს – მისი ცოდნით მარადისობას სულს ეხება და თუკი სიტყვა ბრაჰმანი ცოცხალი არსების მიმართ
მისწვდები. დაუსაბამოა ჩემზე დამოკიდებული ბრაჰმანი, სული, არის ნახმარი, უნდა გვესმოდეს, რომ ცოცხალი არსება არის
რომელიც ამ მატერიალური სამყაროს მიზეზ-შედეგობრიობის ვიჯნანა-ბრაჰმან, განსხვავებით ანანდა-ბრაჰმასაგან. ანანდა-ბრაჰმა
მიღმაა. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა.
შინა-არსი: უფალმა უკვე განმარტა მოქმედებათა ველი და ველის ლექსი 14

მცოდნე. განმარტა მოქმედებათა ველის მცოდნის შესაცნობი გზაც. მას ყოველგნით ასხია ხელები და ფეხები, ირგვლივ მისი თვალები
ახლა კი იწყება შეცნობის ახსნას: ჯერ სულისა, შემდეგ კი და სახეებია განფენილი, მისი ყურებიც მიპყრობილია სმენად
ზესულისა. თუკი ადამიანი სულსაც და ზესულსაც შეიცნობს, ყოვლისა. ასეთია ზესულის გყოფობა – გადამფარველი მთელი
ცხოვრების ნექტარს იგემებს. სამყაროსი.
მეორე თავში განმარტებული იყო, რომ ცოცხალი არსება შინა-არსი: ისევე როგორც მზე არსებობს, უსასრულოდა ავრცელებს
მარადიულია. იგივე აზრი დადასტურებულია აქაც. არ არსებობს რა თავის სხივებს, ასევეა ზესულიც, ანუ უზენაესი პიროვნება,
ჯივას დაბადების თარიღი. შეუძლებელია იმის დადგენაც, თუ რომელიც ყველაფერს აღავსებს და რომელიც აღივსებს ყოველი
როდის გამოვლინდა ჯივატმა უზენაესი უფლისაგან. ამიტომ იგი ინდივიდუალური ცოცხალი არსებით, პირველი დიადი
დაუსაბამოა და არშობილი. ეს დადასტურებულია ვედურ მოძღვარიდან ბრაჰმადან დაწყებული დამთავრებული
ლიტერატურაში („კათჰა უპანიშადი“ 1.2.18) – „სხეულის მცოდნე ჭიანჭველებით. მასშია უთვალავი თავი, ფეხი, ხელი და თვალი
არასოდეს იბადება და არც კვდება“. ცოცხალი არსებისა – მთელი არსებობა კოსმიური სამყაროსი
ზესულში და ზესულზე ძევს. ზესულიც ყოველივეში გადის,
ვედურ ლიტერატურაში („შვეტაშვატარა უპანიშადი“ 6.16) აგრეთვე გამსჭვალავს მას და თავისთავში იკრებს.
ნათქვამია, რომ უზენაესი უფალი, როგორც ზესული, არის
„სხეულის მთავარი მცოდნე და მატერიალური ბუნების სამი ინდივიდუალური სული ვერ იტყვის, რომ მას ყოველგნით ასხია
მოდუსის განმგებელი“. „სმრიტიში“ მითითებულია: „ცოცხალი ხელები, ფეხები და თვალები. თუ იგი თვლის, რომ უმეცარია და
არსებები მუდამ უმსახურებიან უზენაეს უფალს“. ამასვე ჯერ გაცნობიერებული არა აქვს თავისი ამგვარი გამოვლინება,
ადასტურებს თავის მოძღვრებაში უფალი ჩაიტანიაც. ამიტომ ამ

მაგრამ სათანადო ცოდნის მიღების შემდეგ მიხვდება ამას, მისი შინა-არსი: თუმცა უზენაესი უფალი ცოცხალ არსებათა ყოველი
მსჯელობა ურთიერთგამომრიცხავია. გრძნობის წყაროა, თავად მას მატერიალური გრძნობები არ გააჩნია.
ინდივიდუალური სულები სულიერი გრძნობებით იბადებიან,
უზენაესი განსხვავდება ინდივიდუალური სულისაგან. უზენაეს მაგრამ განპირობებულ ცხოვრებაში ეს ყველაფერი მატერიალური
უფალს შეუძლია შეუზღუდავად გაიწვდინოს ხელი, სადამდეც ჭუჭყით იფარება და მათი ქმედებებიც მატერიის გავლით
უნდა, თუნდ ქვეყნის დასალიერამდე. ინდივიდუალურ სულს კი ვლინდება.
ეს არ შეუძლია. „ბჰაგავად-გიტაში“ უფალი ამბობს, რომ თუ ვინმე
შესთავაზებს მას ყვავილს, ნაყოფს ან წყალს, მიიღებს. თუ უფალი უზენეასი უფლის გრძნობები ნათელია, გრანსცენცენტულია,
ასე შორსაა ჩვენგან, როგორ შეძლებს უბრალო მოკვდავთაგან ამიტომ ნირგუნა ეწოდებათ (გუნა მატერიალურ მოდუსებს
რაიმეს მიღებას? ეს არის უფლის ყოვლისშემძლეობა: თუმცა თავის ნიშნავს). მისი გრძნობები მატერიალურ საჭურველში არ არის
სავანეშია, რომელიც ძალიან, ძალინა შორსაა დედამიწიდან, გახვეული. უნდა გვესმოდეს, რომ მისი და ჩვენი გრძნობები
შეუძლია გამომიწოდოს ხელი, რათა ჩამომართვას ძღვენი. „ბრაჰმა- ერთნაირი არ არის. მართალია, იგი ჩვენი ყოველი გრძნობითი
სამჰიტაში“ ნათქვამია (5.37): „თუმცა უფალი მუდამ თავის ქმედების წყაროა, მას თავისი ტრანსცენდენტული გრძნობები აქვს,
თრანსცენდენტულ პლანეტაზე ერთობა, იგი ყველგანმყოფია“. რომელთაც უწმინდურება ვერ ეკარება.
ინდივიდუალური სული ვერ იტყვის იმას, რომ ეს შეუძლია,
ამიტომ ამ ლექსში ლაპარაკია არა ინდივიდუალურ სულზე, ეს მშვენივრად არის განმარტებული „შვეტაშვატარა უპანიშადში“
არამედ უზენაესი უფალზე, ღმრთაებრივ პიროვნებაზე. (3.19) – „უზენაესი პიროვნების ხელებს ვერ შეეხო მიწიერების
სიბინძურე. ამ სპეტაკი ხელებით იგი ღებულობს, რასაც
ლექსი 15 მივართმევთ.“
თუმცა ზესული ყოველი გრძნობის პირველწყაროა, თავად
გრძნობამოკლებულია. იგი თავისუფალია, თუმცა ყოველ ცოცხალ ამით განსხვავდებიან განპირობებული სული და ზესული
არსებასთან არის, როგორც მასულდგმულებელი. ბუნების კანონებს ერთმანეთისაგან. ჩვენს მიწიერ თვალებს არ პგავს უფლის თვალები
მიღმა დგას და თავად მატერიალური ბუნების ყოველი მოდუსის – მხედველი ყველაფრისა – წარსულის, აწმყოსი და მომავლისა. იგი
შემოქმედია. ცოცხალი არსების გულშია დავანებული და იცის, რა გაგვიკეთებია
წარსულში, რას ვაკეთებთ ახლა და რა გველის მყოფადში.
„ბჰაგავად-გიტაში“ ესაც დადასტურებულია.

უფალი ყოვლისმცოდნეა, მას კი არავინ იცნობს. ამბობენ, რომ ლექსი 16

ჩვენნაირი ფეხები ქვს და მაინც მთელს სამყაროში მიმოდის. ეს უზენაესი ჭეშმარიტება არის ყოველი ცოცხალი არსების, ძვრადისა
იმიტომ, რომ მას ტრანსცენდენტული, არასხეულებრივი ფეხები თუ უძრავის, შინამყოფიც და გარემყოფიც. ნატიფია და უნივთო,
აქვს. უფალი უპიროვნო არ არის; მას აქვს თვალები, ფეხები, მატერიალური გრძნობებით მისი დანახვა ან შეცნობა
ხელები და ა.შ. და რაკი უზენაესი უფლის განუყოფელი შეუძლებელია. ძალიან შორეული, იგი ამასთან უსაზღვროდ
ნაწილაკები ვართ, ჩვენც გვებოძა ყველაფერი ეს. მაგრამ მისი ახლობელიცაა.
ხელები, ფეხები, თვალები და გრძნობები არანივთიერია და
მატერიალური ბუნებით არ არის დაღდასმული. შინა-არსი: ვერუდი ლიტერატურიდან ვგებულობთ, რომ უზენაესი
პიროვნება, ნარაიანა ყოველ ცოცხალ არსებაშიცაა და მის გარეთაც,
„ბჰაგავად-გიტაში“ დადასტურებულია ისიც, რომ როდესაც უფალი სულიერ სამყაროშიც არის და მატერიალურშიც. ძალიან შორს
დედამიწაზე ეშვება, თავისი შინაგანი პოტენციით გამოვლინდება. მყოფი, მაინც ახლოსაა ჩვენთან. აი, რას ამტკიცებს ვედური
ვედურ ლიტერატურაში ნათქვამია, რომ მისი სხეული მთლიანად ლიტერატურა („კათჰა უპანიშადი“ 1.2.21). და რაკი უფალი მუდამ
სულიერია. მას აქვს თავისი მარადიული სულიერი სახე, რომელსაც ტრანსცენდენტული, ნეტარი საქმეებითაა დაკავებული, ჩვენ არ
საჩ-ჩიდ-ანანდა ვიგრაჰა ჰქვია. სრული სიდიადით აღსავსეს გვესმის, როგორ ტკბება თავისი სრული სიდიადით. ჩვენი
ეკუთვნის მთელი სიმდიდრე და მთელი კოსმიური ენერგია. ხორციელი თვისებებით არ შეგვიზლია მისი დანახვა ან გაგება.
ყველაზე გონიერია და ცოდნით აღსავსე, ყოველი ცოცხალი ვედურ ლიტერატურაშიც იგივეა დადასტურებული.
არსების მასულდგმულებელი და მისივე ყოველი საქმის მოწმე.
როგორც ვედურ ლიტერატურიდან ვგებულობთ, უზენაესი უფლის ვინც კრიშნას ცნობიერებაში ერთგული სამსახურით განიწმინდა
ტრანსცენდენტულობის გამო ჩვენ ვერ ვხედავთ მის თავს, სახეს, ჭკუა-გონება და გრძნობები, სულიერი თვალები ეხილება და
ხელებს… სამ სასწაულებრივი სახეების ხილვას მაშინ შენძლებთ, ხედავს უზენაესს. „ბრაჰმა-სამჰიტაში“ წერია, რომ ერთგული,
როდესაც ტრანსცენდენტულ მგდომარეობამდე ავმაღლდებით. რომელმაც უზენაესი ღმერთის სიყვარული განივითარა, მას
ახლა კი მანკიერი გრძნობებით შეზღუდულნი ვერ ვხედავთ მის ყოველთვის, განუწყვეტლივ ხედავს. „ბჰაგავად-გიტაშიც“ (11.54)
ფორმას. იმპერსონალისტებს, რომლებიც ჯერ კიდევ მატერიის იგივეა მითითებული – მისი დანახვა მხოლოდ ერთგული
ტრყვეობაში არიან, არ ესმით ღმრთაებრივი პიროვნების ეს სამსახურით შეიძლება: ბჰაკტია ტვ ანანიაია შაკიაჰ.
იდუმალი თვისობრიობა.
ლექსი 17

ზესული, არსებათა გულში გაწილადებული, თავად განუყოფელია განსასვენებელი. მისი შექმნილი სამყარო მის ყოვლისშემძლეობაზე
და გაუწილადებელი. ერთია და ყოველთვის ინარჩუნებს ძევს. გადაგდურების ჟამს კი ყველაფერი მასში ბრუნდება
მთლიანობას. შეიცან ისიც, რომ მთელი სიცოცხლის განსასვენებლად. ამას ამტკიცებს ვედური ჰიმნები („ტაიტირია
სულისჩამდგმელი უფალი წარმოქმნის და ანადგურებს ყველაფერს. უპანიშადი“ 3.1.).
შინა-არსი: უფალი ზესულის სახით ყველას გულში იმყოფება. ლექსი 18

ნუთუ ეს მის დანაწილებას ნიშნავს?! არა! იგი ერთია, მთლიანი და იგი მანათობელთა შუქმფინარების ქყაროა, თავად მატერიის
განუწილადებელი. ამასთან დაკავშირებით მოყვანილია მზის წყვდიადის მიღმაა უჩინოდ ქმნილი. იგია ცოდნა, ცოდნის საგანი
მაგალითი: ვუყურებთ ზენიტში მყოფ მზეს, რომელიც ერთ და ცოდნის მიზანი. ყველას გულში დამკვიდრებული ზესულია.
ადგილზეა გაჩერებული თუ ნებისმიერი მიმართულებით, თუნდაც
ხუთი ათასი მილის გადაადგილებული, მზე ისევ ზენიტში, იმავე შინა-არსი: ზესული, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება,
ადგილას მოგვეჩვენება. ვედურ ლიტერატურაშიც ეს მაგალითი სინათლით ასულდგმულებს ყოველ მანათობელს: ბზეს, მთვარეს
მოყვანილია იმის საჩვენებლად, რომ განუყოფელი უფალი და ვარსკვლავებს. ვედური ლიტერატურიდან ვგებულობთ, რომ
დანაწევრებულად გვეჩვენება. როგორც ნებისმიერ ადგილას მზე სულიერ სასუფეველში არ არის საჭირო მზე ან მთვარე, ვინაიდან იქ
ყველასათვის ჩანს, ვინც მას უყურებს, ასევე თავისი ყველაფერს უზენაესი უფლის ციალი ჰფენს ნათელს. მატერიალურ
ყოვლისშემძლეობით ერთი ვიშნუ არის ყველასათვის და ყველგან. სამყაროშიც უფლის სულიერი სხივოხნებაა, ბრაჰმაჯიოტი, მაგრამ
იგი მატერიალური ელემენტებით, მაჰატ-ტატვათია დაფარული. ამ
უზენაესი უფალი ყოველ ცოცხალ არსებას თავად შთაბერავს სამყაროს გასანათებლად არსებობს მზე, მთვარე, ელექტრობა და
სიცოცხლეს, განადგურების ჟამს კი ყველაფერს სპობს. ეს სხვა. სულიერ სამყაროშიც კი ასეთი რამ არ არის საჭირო, იქ მისი
დადასტურებულია მეთერთმეტე თავში, სადაც უფალი ამბობს, ციალი ნათობს.
რომ კურუკშეტრას ველზე შეკრებილ მეომართა ამოსაწყვეტად
მოვიდა. დრო მისი, როგორც ყველაფრის გამანადგურებლის, სახეა. უფალი მატერიალურ სამყაროში კი არა, შორს, ძალიან შორს
იგი ყოვლის პირველშემოქმედია. უჩინობიდან საჩინოდ ხდის სულიერ ცაში თავის სამყოფელშია. ესეც ვედურ ლიტერატურაშია
არსებობას, განვითარების ძალას აძლევს, დგება ჟამი და ყველაფერს დადასტურებული (“შვეტაშვატარა უპანიშადი” 3.8.) – იგი ჰგავს
ბოლოს უღებს. ვედურ ჰიმნებში დადასტურებულია ის ჩაუქრობლად მოკაშკაშე მზეს, უფალი კი ამ მატერიალური
ჭეშმარიტება, რომ იგია ყოველი ცოცხალი არსების საწყისი და სამყაროს წყვდიადს მიღმაა.

უფლის ცოდნა ტრანსცენდენტულია. ვედური ლიტერატურა ლექსი 19

ადასტურებს, რომ ბრაჰმანი ცოდნათა კრებულია. მას, ვისაც აჰა, მოკლედ დაგიხასიათე მოქმედებათა ველი (სხეული), ცოდნა
სულიერ სამყაროში გადანაცვლება სურს, ყველას გულში მყოფი და შემცნობი. მხოლოდ ჩემს ერთგულს შეუძლია, ბოლომდე
უფალი ცოდნას აძლევს. ერთ-ერთ ვედურ მანტრაში გაიგოს ეს და ამის გამო მოაღწევს კიდევ ჩემს სავანეს.
(„შვეტაშვატარა უპანიშადი“ 6.18) ნათქვამია: „თუ ცოცხალ არსებას
საერთოდ განთავისუფლება სურს, უზენაეს პიროვნებას უნდა შინა-არსი: უფალმა მოკლედ განმარტა სხეული, ცოდნა და
მიენდოს“. ვედურ ლიტერატურაში განმარტებულია, თუ რა არის შემცნობი. ამის გაგება თავისთავად სულიერი განვითარების გზაა.
საბოლოო ცოდნა – „მხოლოდ უფლის ცოდნით შეიზლება მათ ერთად ეწოდებათ ვიჯნანა. უფლის წმინდა ერთგულებს
დაბადებისა და სიკვდილის ზღუდის გადალახვა“ („შვეტაშვატარა პირდაპირ შეუძლიათ მისი ათვისება, სხვებს ამის უნარი არ
უპანიშადი“ 3.8.). შესწევთ.
როგორც უმაღლესი განმგებელი, იგი ყველას გულში იმყოფება. მონისტები ამბობენ – ბოლო სტადიაზე ეს სამი მუხლი
უზენაესის სხეულის ნაწილებს სამყარო მოუცავთ, რასაც ვერ ერთიანდებაო, მაგრამ ერთგულები არ ცნობენ ამ აზრს. ცოდნა და
ვიტყვით ინდივიდუალურ სულზე. ცოდნის განვითარება ნიშნავს კრიშნას ცნობიერებაში საკუთარი
მეობის შეცნობას. ჩვენ მატერიალური ცნობიერება გვმართავს,
ამიტომ ნათელია – არსებობს მოქმედების ველის ორი მცოდნე: მაგრამ როგორც კი ყურადღებას კრიშნას საქმიანობებზე
ინდივიდუალური სული და ზესული. ჩვენი ხელ-ფეხი და სხვა გადავრთავთ და ურყევად ვირწმუნებთ, რომ კრიშნა ყველაფერია,
ნაწილები სხეულთან თანამყოფობით არიან შეზღუდული, კრიშნას მაშინ მოვიპოვებთ ჭეშმარიტ ცოდნას. სხვა სიტყვებით რომ
კიდურები კი ყველგან არის. „შვეტაშვატარა უპანიშადში“ ვთქვათ, ცოდნა ერთგული სამსახურის სრულყოფილი გაგების წინა
ნათქვამია (3.17) – უზენაესი პიროვნება ყოველი ცოცხალი არსების საფეხურია მხოლოდ. ეს უფრო ნათლად მეთხუთმეტე თავში
პრაბჰუ, ანუ მეუფეა; ამიტომ იგია ყოველი ცოცხალი არსების იქნება განმარტებული.
საბოლოო თავშესაფარი. ამის გამო შეუძლებელია იმ ჭეშმარიტების
უარყოფა, რომ უზენაესი ზესული და ინდივიდუალური სული მაშასადამე, მეექვსე და მეშვიდე ლექსებში (დაწყებული სიტყვებით
მუდამ განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან. მაჰა-ბჰუტანი, დამთავრებული ჩეტანა დჰრიტიჰ)
გაანალიზებულია მატერიალური ელემენტები, შესაბამისი
სიცოცხლის ნიშნების გამოვლინებებით. ისინი ერთიანდებიან და

ქმნიან სხეულს, ანუ მოქმედების ველს. მერვედან მეთორმეტე ინდივიდუალური სულის, ასევე ზესულის) გაგება. სხეული
ლექსამდე კი (დაწყებული სიტყვით ამანიტვამ, დამთავრებული მატერიალურმა ბუნებამ შექმნა, როგორც მოქმედების ველი.
სიტყვებით ტატტვა-ჯნანართჰა-დარშანამ) აღწერილია ცოდნის ხორცშესხმული ინდივიდუალური სული, რომელიც ამ სხეულშია
განვითარების გზა მოქმედებათა ველის ორი მცოდნის – სულისა და მისი საქმიანობის ავ-კარგს განიცდის, პურუშა, ანუ ცოცხალი
და ზესულის შესაცნობად; შემდეგ, მეცამეტედან მეთვრამეტე არსებაა. იგია ერთ-ერთი მცოდნე. მეორე მცოდნე კი ზესული
ლექსამდე (დაწყებული სიტყვებით ანადი მატ-პარამ, გახლავთ. ცხადია, უნდა გვესმოდეს, რომ ზესულიცა და
დამთავრებული სიტყვებით ჰრიდი სარვასია ვიშთჰიტამ) ინდივიდუალური სულიც უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
დახასიათებულია სული და უზენაესი უფალი, ანუ ზესული. სხვადასხვა გამოვლინებას წარმოადგენენ. ცოცხალი არსება უფლის
ენერგიის პირმშოა, ზესული კი უფლის პირადი გამოვლინება.
ამგვარად, მოცემულ ლექსში მოხსენიებულია მოქმედების ველი
(სხეული), შემეცნების პროცესი და სული (და ზესული). აქ მატერიალური ბუნებაცა და ცოცხალი არსებაც მარადიულია. მათი
განსაკუთრებით არის ხაზგასმული, რომ ამ სამი მუხლის გაგება არსებობა სამყაროს შექმნის მიღმა იღებს სათავეს. უზენაესი უფლის
მხოლოდ უფლის წმინდა ერთგულებს ძალუძთ და „ბჰაგავად- ენერგიამ შექმნა ბუნებაცა და ცოცხალი არსებებიც. მაგრამ ეს
გიტაში“ სარგებლობაც მათ შეუძლიათ. სწორედ ისინი, აღჭურვილი უკანასკნელნი უმაღლესი ენერგიიდან მოდიან.
ამ უდიდესი ცოდნის რწმენით, მიაღწევენ უმაღლეს მიზანს,
უზენაეს უფალს, კრიშნას ბუნებას. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ცოცხალი არსებებიცა და მატერიალური ბუნებაც ამ კოსმოსის
მხოლოდ ერთგულები სწვდებიან „ბჰაგავად-გიტას“ სიღრმეს და გამოვლენამდე არსებობდნენ. ბუნება უზენაესი პიროვნებაში, მაჰა-
აღწევენ სასურველს. ვიშნუში იყო მოქცეული და როდესაც საჭირო გახდა, მაჰატ-
ტატტვას საშუალებით გამოვლინდა. ცოცხალი არსებებიც
ლექსი 20 სამარადჟამოდ უფლის განუყოფელ ნაწილებად მოიაზრებოდნენ,
იცოდე, რომ თავად ბუნებას და სიცოცხლეს დასაბამი არა აქვთ. მათ მაგრამ ხორცშესხმულთ უკვე არ იზიდავდათ უზენაესი უფლის
გარდაქმნებსა და მატერიის მოდუსების განვითარებას თავად სამსახური. მათ სულიერ სამყაროში შესვლის გზა თავადვე
ბუნება უძღვება. გადაიკეტეს.
შინა-არსი: ამ თავში განხილულ საკითხთა დახმარებით შეგვიძლია გაჩენასთან ერთად ცოცხალ არსებებს მატერიალური სამყარო
სხეულის (მოქმედებათა ველის) და მცოდნეების (როგორც დაუმკვიდრდათ საცხოვრებლად, სადაც უნდა მოემზადონ

სულიერ სამყაროში შესაღწევად. ეს ღვთიური კოსმიური მატერიალური ბუნება. არსებობს ცოცხალი არსების 8 400 000
საიდუმლოა. სახეობა. ყველა ერთი მატერიალური ბუნების პირმშოა. სხვადასხვა
გრძნობითი მოთხოვნილებების შედეგია, რომ ცოცხალ არსებებს
როგორც ითქვა, პირველსახით ცოცხალი არსება უზენაესი უფლის განსხვავებულ სხეულებში ცხოვრება სურთ – ათასგვარ
განუყოფელი ნაწილაკია, მაგრამ საგნობრივი სხეულით ბედნიერებისა თუ უბედურების თანხლებით. მისი მიწიერი ავ-
შემოგარსული მატერიალურ სამყაროშია მოქცეული. მნიშვნელობა კარგის მიზეზი მისივე სხეულია და არა თვითონ, როგორც წმინდა
არა აქვს იმას, უზენაესი უფლის უმაღლესი ქმნილებანი როგორ სული.
მოხვდნენ მატერიალურ ბუნებაში, მაგრამ უზენაესმა პიროვნებამ
თავად იცის, სინამდვილეში როგორ და რატომ მოხდა ეს. წმინდა როგორც აღინიშნა, თავდაპირველად თავიანთ ჭეშმარიტ
წერილებში უფალი ამბობს, რომ ისინი, ვისაც მატერიალური ყოფა მდგომარეობაში ეს არსებები ბედნიერნი იყვნენ, მაგრამ მოინდომეს
იზიდავთ, თავგამოდებით იბრძვიან არსებობისათვის. ამ მატერიალურ ბუნებაზე ბატონობა და ამ ცოდო-მადლის
რადმენიმე ლექსში მოცემული აღწერილობის საფუძველზე უნდა განუკითხაობის მორევში აღმოჩდნენ. წმინდა სულიერ სამყაროში
დავრწმუნდეთ, რომ ცნობილი სამი მოდუსის საშუალებით მათ მხოლოდ ნეტარებას განუმზადებდა განგების ძალა,
მიმდინარე ყოველი გარდაქმნა და სიცოცხლეზე მათი ზემოქმედება მატერიალურ სამყაროში მოხვედრილნი კი თავგადაკლულნი
მატერიალური ბუნების შემოქმედების ნაყოფია. ცოცხალი აწყდებიან აქეთ-იქით საკუთარი სხეულის ათასგვარი მოთხოვნის
არსებების ყოველი ცვლილებისა და მრავალსახეობის მიზეზი შესასრულებლად. ეს სხეული გრძნობების შესაკრებელია,
სხეულია. რაც შეეხება სულს, იგი მარად უცვლელია. გრძნობები კი სურვილთა აღმძრავნი. ორივეს – სხეულსაც და
გრძნობებსაც მატერიალური ბუნება გვაძლევს.
ლექსი 21
ამბობენ, რომ ბუნება ყოველი მატერიალური ქმნადობის, ზვრისა შემდეგი ლექსიდან ნათელი გახდება, რომ მატერიალური ბუნება
და ცვლილების განმაპირობებელია. იგია ყოველი შედეგის ცოცხალი არსებების გარდასული სურვილებისა და საქმიანობების
მიზეზიც. თავად ცოცხალი არსება კი ამ სამყაროში შესაბამისად სხვადასხვა ადგილებში ამკვიდრებს, ხან
დაუსრულებელი ტანჯვისა და სიამოვნების სათავეა. ბედნიერების, ხან უბედურების მომტან პირობებში აქცევს.
ყოველივე ამის მიზეზი თავად ცოცხალი არსებაა. რაც დაიმსახურა
შინა-არსი: სხვადასხვა სხეულებსა და გრძნობათა გარდასულ დღეთა ცოდვებითა თუ მადლით, იმას მიიღებს –
მრავალსახეობებში ცოცხალი არსების გამოვლინების მიზეზია შესაფერის სხეულში მოექცევა და ბუნების ტყვე ხდება. სხეული

ხომ როგორც მატერია, ბუნების კანონს ემორჩილება. ცოცხალ კაცს მატერიალური ყოვიერების წესი აიძულებს. სანამ ცოცხალი
არსებას კი ამ კანონის შევცლა არ შეუძლია. არსება ამ ყალბი მოჩვენებითი კეთილდღეობით არის
მოჯადოებული, იძულებულია, კვლავ და კვლავ გადასახლდეს
ვთქვათ, კაცი წარსული უკეთურების გამო დაბადებისთანავე სხეულიდან სხეულში. მატერიალურ ბუნებაზე ბატონობის
მოექცა ძაღლის სხეულში, ამიტომ ძაღლივით უნდა მოიქცეს, სურვილი ხრავს მის გონებას და ტანჯვის ორომტრიალშია
სხვანაირად ვერაფერს შეძლებს. თუ დაიბადა ღორის სხეულში, გადავარდნილი.
იძულებულია ღორივით განავალი ჭამოს. შეიძლება
დამსახურებისამებრ პიროვნება ნახევარღმერთის სხეულში წარსულ ქცევათა შესაბამისად ცოცხალი არსება ხან
აღმოჩნდეს, მაშინაც ამ სხეულის შესაბამისად უნდა იმოქმედოს. ნახევარღმერთის, ხან ცხოველის, ხან ადამიანის, ხან ფრინველის,
ასეთია ბუნების კანონი. ჭიის, თევზის ან მწერის სახით იბადება. ეს პროცესი
განუწყვეტლის მიმდინარეობს და ნებისმიერ შემთხვევაში ყველას
ნებისმიერ შემთხვევაში ზესული განუყრელად ინდივიდუალურ ჰგონია, რომ საკუთარ პირობებს თვითონ მართავს. ავიწყდება
სულთანაა, რაც ვედებში („მუნდაკა უპანიშადი“ 3.11) ამგვარად მატერიალური ბუნების ძალა.
არის განმარტებული: უზენაესი უფალი იმდენად მოწყალეა
ცოცხალი არსების მიმართ, რომ მუდამ თან ახლავს აქ განმარტებულია, ახალი და ახალი დაბადებისას თუ როგორ
ინდივიდუალურ სულს ზესულის ანუ პარამატმას სახით. ექცევა ცოცხალი არსება სხვადასხვა სხეულში, ბუნების სხვადასხვა
მოდუსებთან კავშირის მიხედვით. პიროვნება ვალდებულია,
ლექსი 22 დადგეს ამ სამ მატერიალურ მოდუსებზე მაღლა და მიაღწიოს
ამრიგად, ცოცხალი არსება – გამოვლენილი მატერიალურ ტრანსცენდენტულ მდგომარეობას, რასაც კრიშნას ცნობიერება
ბუნებაში, მიჰყვება დაბადება-სიკვდილის გზებს, ტრიალებს ეწოდება. უამისოდ საკუთარი მანკიერი ცნობიერება აიზულებს მას,
ბუნების სამი მოდუსის ციკლში და კარგსა და ავს მიიზღავს იმის გადასახლდეს სხეულიდან სხეულში და ამას დასასრული არ
მიხედვით, რა სახეობის სხეულითაც მოევლინება ბუნებას. ექნება…
შინა-არსი: ეს ლექსი მეტად მნიშვნელოვანია, რათა გავიგოთ, თუ მიწიერი სურვილების ტყვედქმნილმა უნდა შეიცვალოს
როგორ გადადის ცოცხალი არსება სხეულიდან სხეულში. მეორე შეხედულებები. ეს კი მხოლოდ უფლის შესახებ მოსმენით, ვედური
თავის მიხედვით, ეს ადამიანისგან სამოსელის ვცლას ჰგავს. ამას წმინდა წერილების შესწავლით შეიზლება. ამის საუკეთესო

მაგალითი გვაქვს: არჯუნა კრიშნასაგან ისმენს მეცნიერებას ინდივიდუალურ სულს მოქმედების გარკვეული ველი აქვს და
ღმერთის შესახებ. თუ პიროვნება გულისყურს მიადევნებს ღვთიურ მისი შესაძლებლობისამებრ ტკბება. ზესულის ნეტარება კი არც
ამბავთა მოსმებას, თანდათანობით მატერიალურ ბუნებაზე შეზღუდულია და თავადაც სხეულის მოქმედებებში არ
ბატონობის სურვილი გაუნელდება, მიხვდება ამ მისწრაფების მონაწილეობს. მხოლოდ უმაღლესი მოწმეა, ზედამხედველი, ნების
უაზრობას და სულიერი ბედნიერებით განცხრომას მიეცემა. ვედურ დამრთველი და უმაღლესი განცხრომის მიმღები. მას ჰქვია
მანტრაში ნათქვამია, რომ რამდენადაც ღრმად განისწავლება პარამატმა და არა ატმა. ზესულს, ანუ პარამატმას ყოვლგნით
ცოცხალი არსება უზენაეს პიროვნებასთან ურთიერთობით, ასხმული აქვს თვალი და ფეხი. ატმას ეს არ ახასიათებს.
იმდენად მეტად დატკბება თავისი მარადიული, ნეტარი
სიცოცხლით. პარამატმა უზენაესი უფალია და სხეულში ყოფნით მიწიერი
სიამოვნების განცდის ნებას რთავს სულს. ამგვარი დასტურის
ლექსი 23 გარეშე იოტისოდენა ძვრაც არ ხდება. ინდივიდუალური სული
მაგრამ ცოცხალი არსების გულში მკვიდრობს ტრანსცენდენტული არის ბჰუკტა, ანუ ის, ვინც სხვაზეა დამოკიდებული, უფალი კი –
ნეტარების მეუფე – უფალი, უმაღლესი ყოვლისმფლობელი, ბკოკტა, ანუ სულისჩამდგმელი. ურიცხვზე ურიცხვი სამყარო
ზეგანმგებელი და დასტურის მიმგებელი. იგი ზესულია! კიდითკიდემდე მოუცავს ცოცხალ არსებათა სიმრავლეს და უფალი
ყველა მათგანის წარმმართველი და მეგობარია.
შინა-არსი: აქ ნათქვამია, რომ ზესული, რომელიც განუყრელად
ახლავს ინდივიდუალურ სულს, უზენაესი უფლის განსახიერებაა. უდაოა, ყოველი ცოცხალი არსება მარადიულად უზენაესი უფლის
იგი ჩვეულებრივი ცოცხალი არსება არ არის. განუყოფელი ნაწილაკია და მასთან მეტად მჭიდროდ
დაკავშირებული. უფალიც ასეთი ურთიერთობით პასუხობს მათ.
მონისტი ფილოსოფოსები ფიქრობენ, რომ არსებობს სხეულის საუბედუროდ ცოცხალ არსებას მიდრეკილება აქვს, არ
მხოლოდ ერთი მცოდნე, ამიტომ ზესული და ინდივიდუალური დაემორჩილოს უზენაესი უფლის ნებას და თავისი ძალით
სული ერთი და იგივეა. ამის პასუხად უფლის ნათქვამს მოვიტანთ გაბატონდეს ბუნებაზე. იგი უფლის მოსაზღვრე ენერგიას
– ყოველ სხეულში პარამატმას სახით ვიმყოფები. ეს მიეკუთვნება, ამიტომ შეიძლება იმოქმედოს მატერიალური ან
ტრანსცენდენტული სული არის პარა. სულიერი ენერგიის რკალში. სანამ არსება მატერიალური ენერგიის
მორჩილია, უზენაესი უფალი, როგორც მისი მეგობარი ზესული, არ

სცილდება, თანადგომას უწევს, რათა დააბრუნოს სულიერ შინა-არსი: თუ ცოცხალ არსებას სწორედ ესმის მატერიალური
ენერგიაში. ბუნების, ზესულის, ინდივიდუალური სულის და მათი
ურთიერთდამოკიდებულების არსი, იგი განთავისუფლების ღირსი
უზენაესის სურვილს – პიროვნება სულიერ ენერგიას ხდება და სამარადჟამოდ უბრუნდება სულიერ სამყაროს; ეს
დაუქვემდებაროს, მუდამ მისი წინააღმდეგობა ხვდება, რაკი ცოდნის მადლია!
ცოცხალი არსება მცირედ დამოუკიდებლობას ფლობს. ასეთი
არასწორი ქცევა შედეგია იმისა, რომ განპირობებულ ცოდნის დანიშნულებაა, ნათლად გავიგოთ, რომ ცოცხალი არსება
მდგომარეობაში მატერიალური გარემოს ტყვედქმნილია და მისგან შემთხვევით არის მოხვედრილი მატერიალურ ყოფიერებაში.
თავის დაღწევა მეტისმეტად უჭირს. ამიტომ უფალი ეხმარებ, ავტორიტეტებთან, წმინდანებთან და სულიერ მოძღვართან
დარიგებებს აძლევს გულიდან, როგორც ზესული, და გარედან ურთიერთობისას, დიდი მონდომებისა და სიბეჯითის წყალობით
უქადაგებს „ბჰაგავად-გიტას“ სიბრძნეს; ცდილობს ძე შეცდომილის ადამიანი უნდა მიხვდეს – ვინ არის თვითონ და გაიგოს „ბჰაგავად-
დარწმუნებას, რომ მატერიალურ სფეროში ჭეშმარიტ სიხარულს გიტა“ ისეთად, როგორც მას ღმრთაებრივი პიროვნება გვიხსნის.
ვერ ეღირსება – „მიატოვე ეს ყოველი და მე დამიჯერე – მაშინ მაშინ ეჭვშეუვლად ირწმუნებს იგი, რომ მოუწევს ყოფითი
ბედნიერი იქნები“ – ამბობს იგი. განსაცდელის გადატანა, რომ აღარასოდეს დაუბრუნდება
მატერიალურ ყოფიერებას; გადაინაცვლებს სულიერ სამყაროში,
აგრიგად, გონიერი პიროვნება, რომელსაც პარამატმას, ანუ რათა ცოდნით აღსავსე ნეტარი, მარადიული ცხოვრებით დატკბეს.
უზენაესი პიროვნებისა წამს, იწყებს ცოდნით აღსავსე, ნეტარი,
მარადიული სიცოცხლისაკენ წინსვლას. ლექსი 25
საკუთარ გულში დავანებულ ზესულს ზოგი მედიტაციით
ლექსი 24 შეიცნობს, ზოგი ცოდნით, ზოგი – კარმიული გამორჩენის გარეშე
ის, ვისაც ესმის ეს ღვთიური ფილოსოფია მატერიალური შრომით.
ყოფიერების, ცოცხალი არსებისა და ბუნების მოდუსების
ურთიერქმედების შესახებ, აუცილებლად აიყრის მიწიერების შინა-არსი: უფალი ამცნობს არჯუნას: ადამიანები, იმის მიხედვით,
ბორკილებს და თავისუფლებას ეზიარება. მიუხედავად მისი თუ რანაირად ესწრაფიან თვითშეცნობას, ორ ჯგუფას შეიძლება
ახლანდელი მდგომარეობისა, მას ამქვეყნად განმეორებით დაიყონ; პირველ ჯგუფს ქმნიან ათეისტები, აგნოსტიკოსები და
დაბადება-სიკვდილით ტანჯვა აღარ მიეგება. სკეპტიკოსები, რომლებიც შორს არიან სულიერი შემეცნებისაგან;

მეორენი რწმენით უყურებენ სულიერი ცხოვრების არსებობას; სწორია მათი პოზიციაც, ვინც კარმიულ გამორჩენას დახარბებული
ესენი არიან ერთგულები, რომელთაც უარი თქვეს კარმიულ კი არ შრომობს, არამედ უანგაროდ იღწვის. ამით კრიშნას
შედეგებზე და თვითანალიზით საკუთარ თავში ზესულის შეცნობა ცნობიერებაში ერთგული სამსახურის საფეხურზე აინაცვლებენ.
გაიახადეს მიზნად. როდესაც წმინდა ცნობიერების მქონე ადამიანები მედიტაციით
ცდილობენ საკუთარ თავში ზესულის შეცნობას, დიდი წვრთნით
მონიზმის დოქტრინის დამამკვიდრებელნი ღვთის უარმყოფელნი ამას ახერხებენ და ტრანსცენდენტულ მდგომარეობამდე
არიან. მხოლომ უზენაესი პიროვნების ერთგულები განსჯიან აღიმართებიან. ცოდნით უზენაესი სულის შეცნობის მოსურნენიც
სწორად, ვინაიდან ესმით, რომ მატერიალური ბუნების მიღმა აღწევენ წარმატებას. ზოგნი ჰათჰა-იოგას სისტემაში ოსტატდებიან
სულიერი სამყაროა, რომლიდანაც უზენაესი ღმრთაებრივი და ბავშვური ილეთებით ცდილობენ უზენაესი პიროვნების
პიროვნება განივრცობა, როგორც პარამატმა – ყოველი არსების დაკმაყოფილებას.
აღმავსებელი ზესული.
ლექსი 26
ცხადია, არიან ისეთებიც, რომლებიც ცოდნის განვითარებით მაგრამ ისინიც, ვინც არ არიან სულიერ მოძღვრებაში
ცდილობენ უზენაესი აბსოლუტური ჭეშმარიტების გაგებას. ისინი განსწავლულნი, სხვებისაგან მონათხრომ ღვთიურ ამბავს ყურს
მორწმუნენი არიან. მიაპყრობენ და იწყებენ უზენაესი პიროვნების თაყვანისცემას. ამ
მადლმოსილი ქვეცით ისინიც გადალახავენ დაბადება-სიკვდილის
სანქჰიას ფილოსოფოსები სწავლობენ მატერიალურ სამყაროს და განმეორებათა მძიმე განსაცდელს.
ოცდაოთხ ელემენტად ყოფენ მას, ოცდამეხუთე ელემენტად კი
ინდივიდუალური სული მიაჩნიათ. როდესაც ხვდებიან, რომ შინა-არსი: ეს ლექსი განსაკუთრებით თანამედროვე საზოგადოებას
ინდივიდუალური სულის ბუნება ტრანსცენდენტულია მიესადაგება, ვინაიდან პრაქტიკულად დღეს არსად არავინ არ
მატერიალურუ ელემენტების მიმართ, ვერსად ემალებიან ზრუნავს სულიერ განათლებაზე. ათეისტები და აგნოსტიკოსები
სიმართლეს – ინდივიდუალური სულის მიღმა უზენაესი ფილოსოფოსობას ჩემულობენ, მაგრამ სინამდვილეში მათი
პიროვნება – ოცდამეექვსე ელემენტი დგას. მაშასადამე, ისინიც ფილოსოფიური ცოდნის წყარო დამშრალია.
თანდათანობით აღწევენ კრიშნას ცნობიერებაში ერთგული
სამსახურის დონეს. სულიერი განათლების მისაღებად ერთადერთი გზა – მოსმენა
რჩება. უფალი ჩაიტანია, რომელიც თანამედროვე სამყაროში

კრიშნას ცნობიერებას ქადაგებდა, მოსმენაზე განსაკუთრებით ლექსი 27

ამახვილებდა ყურადღებას. ავტორიტეტული წყაროებიდან ო, ბჰარატათა შორის უპირველესო, გულში ჩაიბეჭდე – რაც
უბრალოდ მოსმენით ადამიანი წარმატებას აღწევს, არსებობს, მოძრავიცა და უძრავიც, მოქმედებათა ველისა და ველის
განსაკუთრებით კი, როგორც უფალი ჩაიტანია ამბობდა, მაშინ, მცოდნის ერთობის შედეგია.
როცა იგი ისმენს ტრანსცენდენტულ გალობას ჰარე კრიშნა, ჰარე
კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, შინა-არსი: მატერიალური ბუნებაცა და ცოცხალი არსებაც
ჰარე ჰარე. კოსმოსის გამოვლინებამდე არსებობდნენ. ყოველი ქმნილება
სიცოცხლის და მატერიალური ბუნების ერთიანობაა მხოლოდ,
ამიტომ თითოეულმა უნდა ისარგებლოს საკუთარი თავის ყველაფერი, მოძრავი თუ უძრავი, იქმნება უმაღლესი ბუნების, ანუ
შემცნობთაგან მონათხრობის მოსმენით, გონება მიადევნოს ცოცხალი არსების შენივთებით უმდაბლეს მატერიალურობასთან.
გაგონილს და თანდათანობით ყველაფერი გასაგები გახდება. მაშინ ეს ურთიერთკავშირი მყარია და მარადიული და ეს უზენაესი
ხალხი აუცილებლად დაიწყებს უზენაესი უფლის თაყვანისცემას. უფლის ნებით ხდება. იგი განაგებს როგორც უმაღლეს, ასევე
უფალმა ჩაიტანიამ თქვა, რომ ამ ეპოქაში საჭირო არ არის რაიმე უმდაბლეს ბუნებას. იგი ქმნის მატერიალურ ბუნებას, რომლის
განსაკუთრებული ღონისძიებანი. ადამიანმა უარი უნდა თქვას არსშიც მიუჩენს ადგილს ცოცხალ არსებებს. ასე ხორციელდება და
არაფრისმთქმელი მსჯელობებით აბსოლუტური ჭეშმარიტების უსასრულოდ გრძელდება ეს უფლისმიერი ქმნადობა.
შეცნობის მცდელობაზე. იგი უნდა დაემოწაფოს მათ, ვისაც
უზენაესი უფლის შესახებ მრავალმხრივი ცოდნა შეუძენიათ. თუკი ლექსი 28
იმდენად იღბლიანი აღმოჩნდება, რომ წმინდა ერთგული ჭეშმარიტია მისი ხედვა, ვინც ხედავს ზესულს, ყველა სხეულში
შეიფარებს, გაანდობს თვითრეალიზაციის საიდუმლოს და ინდივიდუალურ სულთა თანა დავანებულს და ვისაც ესმის, რომ
დააყენებს თავის კვალზე, თანდათანობით თვითონაც წმინდა არც ზესული და არც რღვევად სხეულში მყოფი სული არასოდეს
ერთგული გახდება. მოსმენას ბევრი გონებასრული სწავლული ნადგურდებიან.
გვირჩევს. განსაკუთრებით კი ეს ლექსი. მართალია, უბრალო
ადამიანი შეიძლება ეგრეთწოდებული ფილოსოფოსივით ვერ შინა-არსი: ჭეშმარიტი ცოდნის მფლობელი იგია, ვინც წმინდა
მსჯელობდეს, მაგრამ ავრორიტეტულ პიროვნებასთან სწავლულებთან ურთიერთობის წყალობით ერთიანად ხედავს:
ურთიერთობით, რწმენით, მოსმენის შედეგად ამაღლდება ამ სხეულს, სხეულის მფლობელს, ანუ ინდივიდუალურ სულსა და
მატერიალურ ყოფიერებაზე და შინ, ღმრთაებასთან, დაბრუნდება. ინდივიდუალური სულის მეგობარს – ზესულს. სულიერ

ცოდნასთან ზიარების გარეშე ამას ვერვინ დაინახავს. უმეცარნი პარამატმას სახით, ე.ი. აქვს უნარი, ყოველ ცოცხალ არსებაში
ხედავენ მხოლოდ სხეულს და თვლიან, რომ მის განადგურებასთან უზენაესი პიროვნება დაინახოს, მატერიალური დამღუპველი
ერთად ყველაფერი, რაც მასშია, ისპობა. ეს ასე არ არის. სხეულის ცნობიერება მას ვეღარ დაამდაბლებს; პირიქით, თანდათანობით
მიწად ქცევის შემდეგ არსებობას განაგრძობს სულიცა და სულიერ სამყაროსთან მიაახლოებს. როგორც წესი, ადამიანთა ჭკუა
ზესულიც, მუდმივ გადადიან რა სხვადასხვა მოძრავ და უძრავ გრძნობათა დაკმაყოფილებას მიელტვის. თუ მას ზესულისაკენ
სახეობებში. მიაპყრობს, სულიერ შემეცნებაში წარმატებას ჰპოვებს.
სანსკრიტული სიტყვა პარამეშვარა ზოგჯერ ითარგმნება, როგორც ლექსი 30

”ინდივიდუალური სული”, ვინაიდან სხეულის ხელისუფალი ჭეშმარიტების მხედველია ის, ვინც ხედავს, რომ ყოველ მოქმედებას
ერთი სხეულის მოსპობის შედეგად სხვა სხეულში განაგრძობს მატერიალური ბუნების ნაყოფი – სხეული ასრულებს, მასში მყოფი
არსებობას. ზოგიერთები განმარტავენ, რომ პარამეშვარა არის სული კი სრულიად უმოქმედოა.
ზესული. ასეც რომ იყოს, ეს არაფერს ცვლის – ზესულიცა და
ინდივიდუალური სულიც მარადიულნი არიან. ამის დამნახავი შინა-არსი: სხეული შექმნა მატერიალურმა ბუნებამ ზესულის
პიროვნება ჭეშმარიტად ხედავს. ნებით. იგი ისეა მოწყობილი, რომ შესაბამისად რეალობისა – ავი
იქნება იგი, თუ კარგი – იმოქმედოს. მაგრამ სულს არც ერთი
სხეულისეული მოქმედება არ ეხება და არც მონაწილეობს ამ
ლექსი 29 მოქმედებებში. ცოცხალ არსებას სხეული საკუთარი წარსულის
ხედვა იმისა, რომ ზესული ყველგან, ყოველ ცოცხალ არსებაშია ცოდო-მადლისა და სურვილების თანახმად ეძლევა. სწორედ ამ
დამკვიდრებული, მხედველის ჭკუას არა თუ აქვეითებს, არამედ სურვილების შესრულებისათვის განკუთვნილი მანქანაა უზენაესი
ძალას ჰმატებს, რათა მიუახლოვდეს სულიერ მიზანს. უფლის მიერ შექმნილი სხეული. სურვილებია, ცოცხალ არსებას
გაუთავებლად რომ აქცევს თავის ტყვეობაში და ხან ტანჯვადა და
შინა-არსი: როგორც კი ცოცხალი არსება საკუთარუ სულიერი ხან სიამეს არ აკლებს.
არსებობიდან მატერიალურ ყოფიერებაში მკვიდრდება,
განსაკუთრებულ მდგომარეობაში აღმოჩნდება და სულიერი ვინც ამ ცოდნას გაიგებს, სხეულის მოქმედებებს არად ჩააგდებს.
დაქვეითების საშიშროება ემუქრება. მაგრამ თუ ხვდება, რომ ასეთი იდუმალი ჭეშმარიტების მხილველი მაღლადმხედია.
უზენაესი უფალი ყველგან იმყოფება თავისი გამოვლინების,

ლექსი 31 სულის ტრანსცენდენტულობისა და მარადიულობის შემცნობნი

ადამიანი გონიერებით გამორჩეულია მაშინ, როცა ხედავს არა ხედავენ, რომ იგი ბუნების მოდუსებს მიღმა მყოფია. მიწიერ
ცალკეულ პიროვნებებს მათი განსხვავებული მატერიალური სხეულთან კავშირის მიუხედავად, ო, არჯუნა, სული არც
სხეულების გამო, არამედ მათს განვრცობას მთელს სამყაროში. მოქმედებს და არც ყოფიერების რაიმე ჭუჭყი ეცხება.
ასეთი მაღლადმხედი ადამიანი ბრაჰმანის გაგებას აღწევს.
შინა-არსი: მატერიალური სხეულის დაბადება ცოცხალი არსების
შინა-არსი: როდესაც ადამიანი ხედავს, რომ სხეულთა დაბადებად მიგვაჩნია; სინამდვილეში ცოცხალი არსება
მრავალგვარობა ინდივიდუალური სულის სხვადასხვა მარადიულია. მისი ეს თვისება კოსმიურ სამყაროს შექმნის
სურვილებისაგან წარმოიშობა და რომ ეს სხეულები თავად სულის უწინარეს იყო დადგინებული. იგი არ იბადება და მატერიალურ
კუთვნილება არ არის. ჭეშმარიტების ნათელში ჭვრებს ყველაფერს. სხეულში ყოფნის მიუხედავად, უკვდავია. ასე რომ, მისი შობა-
სიცოცხლეზე მატერიალისტური შეხედულების თანახმად, ზოგს განადგურება შეუძლებელია. პირველბუნებით იგი ნეტარებითაა
თავი ნახევარღმერთი ჰგონია, ზოგს ადამიანი, კატა და ა.შ. ეს ხედვა აღსავსე. სხეულისაგან განსხვავებით არც ერთ მატერიალურ
არაჭეშმარიტია. ასეთ ჯგუფებად დაყოფა სიცოცხლეზე მოქმედებას არ ასრულებს, ამ მოქმედებათა მიწიერი
მატერიალისტური შეხედულებებისაგან აღმოცენდება. მანკიერებისაგან განზე დგას.
მატერიალური სხეულის განადგურების შემდეგ ლექსი 33

ტრანსცენდენტული სული უცვლელი რჩება. მას რაკი თუმცა ეთერი ყველას თანაბრად აფენს თავის სინატიფეს, მაინც
მატერიალურ ბუნებასთან ურთიერთობა უხდება, სხვადასხვა ყოვლისაგან შეუხებელი რჩება. სწორედ ასევე, ბრაჰმანის
სხეულსაც ამიტომ ღებულობს. ადამიანი უკვე არჩევს – ეს მხედველი სული არ შეერევა სხეულს, თუმცა ამ სხეულში
ზედაპირულად სახილველი განსხვავებაა. ვინც სულს არ აიგივებს იმყოფება.
სხეულთან, მისი ცნობიერება იწმინდება და შესაძლებლობა
ეძლევა, კრიშნას ცნობიერებას ეზიაროს. მომდევნო ლექსში კი შინა-არსი: ეთერი აღწევს წყალში, ტალახში, უწმინდურობაში და
განმარტებული იქნება, თუ როგორ აღიქვამს იგი საგნებს. ყველაფერ არსებულში ამქვეყნად და მაინც აუმღვრეველი და
ნატიფი რჩება. სწორედ ასევე, ცოცხალი არსება ათასგვარ სხეულს
ლექსი 32 გამოივლის და თავისი ნატიფი ბუნების გამო არ იკარებს მიწიერი
სხეულის ჭუჭყს. ჩვეულებრივი თვალებით შეუძლებელია იმის

დანახვა, თუ როგორაა ცოცხალი არსება ამ სხეულთან ცნობიერება სხვა სხეულზე არ ვრცელდება. ზესული კი, რომელიც
დაკავშირებული და როგორ წმინდა გამოდის სხეულის ყოველ სხეულში იმყოფება, როგორც ინდივიდუალური სულის
განადგურების შემდეგ. არც ერთ მეცნიერს არ ძალუძს ამ მეგობარი, ყოველ სხეულს სწვდება თავისი ყოვლისმომცველი
ღვთაებრივი სასწაულის ახსნა. ცნობიერებით. ასეთია განსხვავება უმაღლეს და ინდივიდუალურ
ცნობიერებას შორის.
ლექსი 34
ო, ბჰარატას შვილო, როგორც მზე გადააფენს ნათელს მთელ ლექსი 35
სამყაროს, ასევე ერთი ცოცხალი არსება ცნობიერებით ანათებს ცოდნის თვალები თუ განსჭვრეტენ განსხვავებას სხეულსა და
მთელს თავის სხეულს. სხეულის მცოდნეს შორის. ისინი, ვინც ამას შეძლებენ,
მატერიალური სამყაროს ტყვეობიდან თავდახსნის გზასაც
შინა-არსი: ცნობიერების შესახებ ათასგვარი თეორია არსებობს. შეიცნობენ და უმაღლეს მიზანს მიაღწევენ.
”ბჰაგავად-გიტაში” მზისა და მისი შუქის მაგალითია მოყვანილი.
როგორც მზე ერთი ადგილიდან მანათობელ შუქს უგზავნის მთელს შინა-არსი: მეცამეტე თავის დედა-არსი ის არის, რომ ადამიანს
სამყაროს, ასევე ტრანსცენდენტული სულის ცნობიერებით უნდა ესმოდეს განსხვავება სხეულს, სხეულის მცოდნესა და
ნათდება მთელი სხეული. ამრიგად, ცნობიერება სულის ზესულს შორის. ჩვენ უნდა ვაღიაროთ განთავისუფლების ის გზა,
თანამყოფობის გარეშე წარმოუდგენელია, სულის არსებობას ისევე რომელიც მერვე ლექსიდან მეთორმეტემდეა აღწერილი. ეს წმინდა
ადასტურებს ცნობიერება, როგორც მზის შუქი ან სინათლე – მზის გზა ასეთია:
ყოფნას.
უპირველეს ყოვლისა, მორწმუნეს ურთიერთობა უნდა ჰქონდეს
როდესაც სული სხეულშია, ცნობიერება მთელს სხეულზე მათთან, ვისგანაც ღმერთის შესახებ მონათხრობს მოისმენს. ამ
ვრცელდება, სულის მიერ სხეულის დატოვებისთანავე გზით თანდათანობით შეიძენს სულიერ ცოდნას. თუკი სულიერ
ცნობიერებაც ქრება. ეს ნებისმიერ გონიერ ადამიანს ესმის. მოძღვარს დაემოწაფება, მატერიის სულისაგან გარჩევას ისწავლის,
ცნობიერება მატერიალური რეაქციების ნაყოფი არ არის, იგი რაც შემდგომ სულიერ შემეცნებაში დაეხმარება. სულიერი
ცოცხალი არსების დამახასიათებელი ნიშანია. მართალია, მოძღვარი შეაგონებს მოსწავლეს, როგორ განთავისუფლდეს
თვისობრივად უმაღლესი ღვთაებრივი ცნობიერების მსგავსია, სიცოცხლეზე მატერიალისტური შეხედულებებისაგან.
მაინც უმაღლესი არ არის. ერთ კონკრეტულ სხეულში არსებული

მაგალითად, ”ბჰაგავად-გიტაში” კრიშნა ასწავლის არჯუნას, როგორ უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: მე კვლავ
დაიცვას თავი ბრძოლის წინ ამგვარი აზრებისაგან. განგიცხადებ ამ უმაღლეს სიბრძნეს – საუკეთესოს
საუკეთესოთაგან, რომლის ძალითაც ყველა ბრძენმა მიაღწია
ძნელი არ არის იმის გაგება, რომ ეს სხეული მატერიაა; იგი უმაღლეს სრულქმნას.
ოცდაოთხ ელემენტად იყოფა. სხეული უხეში გამოვლინებაა,
ნატიფი გამოვლინებები კი გონება და ფსიქიკური მოქმედებებია. შინა-არსი: მეშვიდე თავიდან მეთორმეტემდე შრი კრიშნამ
სიცოცხლის თვისებებს კი ამ გამოვლინებათა ურთიერთქმედება დაწვრილებით გაგვანდო აბსოლუტური ჭეშმარიტების საიდუმლო
ქმნის. მათზე მაღლა დგანან სული და ზესული – ორი – თვალწინ განგვიცხადა მიუწვდომლობის ბურუსით შებურვილი
დამოუკიდებელი არსებობა. მატერიალური სამყარო სულისა და უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება. ახლა, ამ ლექსით, განაგრძობს
ოცდაოთხი ელემენტის შეკავშირების საფუძველზე მოქმედებს. ის, არჯუნას შეგონებას.
ვინც ხვდება, რომ მთელი მატერიალური გამოვლინება აგებულია
სულისა და აღნიშნული ელემენტების ერთბლიობაზე და ვისაც თუ ადამიანი აზრობრივი მსჯელობით გაიგებს ამ თავს, მიხვდება,
უზენაესი სულის უპირველესობა ესმის, სულიერ სამყაროში რა არის ერთგული სამსახური. მეცამეტე თავში განმარტებული
დავანების ღირსია. ამ საკითხებს ცოდნა და ფიქრი სჭირდება. იყო, რომ ცოდნის გულმოდგინედ გაღრმავება-განვითარებით
ადამიანმა კარგად უნდა შეისწავლოს ეს თავისი სულიერი ადამიანი მიწიერების ტყვეობიდან თავისუფლდება, რომ სწორედ
მოძღვრის დახმარებით. მატერიალური ბუნების მოდუსებთან კავშირის გამოა იგი
ამქვეყნიური ყოფის ტყვე.
ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები ”შრიმად ბჰაგავად-
გიტას” მეცამეტე თავზე, რომელშიც აღწერილირ ბუნება, ნეტარება უზენაესი პიროვნება წინამდებარე თავში სწორედ ბუნების
და ცნობიერება. მოდუსების (გუნების) შესახებ გვესაუბრება – რა ძალა აქვთ მათ,
როგორ მოქმედებენ, როგორ ითრევენ განსაცდელში ადამიანის
↑თავი მეთოთხმეტე სულს და როგორ ათავისუფლებენ მას. უფალი აცხადებს, რომ ეს
მატერიალური ბუნების სამი მოდუსი ცოდნა სხვა თავებში გადმოცემულ ცოდნაზე ამაღლებულია და
ამიტომაც მიაღწია მრავალმა დიადმა ბრძენ-მოძღვარმა სრულქმნას
ლექსი 1 და სულიერ საბრძანისში გადანაცვლებას ამ სიბრძნის წყალობით.

უფალი გვიხსნის, რომ ცოდნის განვითარების გზა გაცილებით და მათი მანკიერებით არის ნიშანდებული. ცოდნას, რომელიც ამ
მადლმოსილია და ძნელას სავალი, ვიდრე ნებისმიერი სხვა გზა ზემოქმედებისაგან თავისუფალია, ტრანსცენდენტული ჰქვია,
ამაღლებისა. ამ გზას მრავალი პიროვნება განუწმენდია და რომლის წყალობით კაცი უზენაესი პიროვნებას უახლოვდება.
მიუყვანია ღვთიურ სიმაღლემდე. ამრიგად დავიმახსოვროთ, რომ
მეთოთხმეტე თავის გაგებაც სრულქმნის საწინდარია. ვისაც წარმოდგენა არა აქვს, რა არის სულიერი ზეცა, თვლის, რომ
საგნობრივი ფორმისათვი, ანუ სხეულისათვის დამახასიათებელი
ლექსი 2 საქმიანობისაგან თავდახსნილი სულიერი არსება უფორმო და
ის, ვინც ამ ცოდნას მტკიცედ ჩაიბეჭდავს ცნობიერებაში, ჩემს უსახო ხდება. ეს ასე არ არის – როგორც მატერიალურ, ისე
ღვთიურ ბუნებას მიიღებს კურთხევად და ამგვარად სრულქმნილი სულიერი სამყაროში ცოცხალი არსება არ კარგავს თავის
სამყაროს კვლავ შექმნისას აღარ დაიბადება და არც განადგურების მრავალფეროვან სახიერებას. ვისაც ამის გაგება არ ძალუძს,
ჟამს აღესრულება. ფიქრობს, რომ სულიერი არსებობა მატერიალურ
მრავალფეროვნებას ეწინააღმდეგება. მათ არ ესმით, რომ სულიერი
შინა-არსი: სრულყოფილი ტრანსცენდენტული ცოდნის შეძენის ზეცაში სულდგმული ახალ – სულიერ ფორმას იძენს, სულიერ
შემდეგ ცოცხალი არსება თვისობრივად უზენაეს პიროვნებას საქმიანობებში ერთვება, სულიერ მდგომარეობას იმკვიდრებს –
უტოლდება, რითაც განმეორებადი დაბადება-სიკვდილის ციკლს ამას კი ერთგული სამსახური ეწოდება.
აღწევს თავს. თუმც იგი კვლავ ინდივიდუალურ სულად რჩება.
უფლის სამყოფელი უწმინდესი სავანეა, ყოველგვარ უკეთურობას
ვედური ლიტერატურა გვასწავლის, რომ განთავისუფლებული მოკლებული. იქამდე ამაღლებული ცოცხალი არსება
სულები, რომელთაც უმაღლეს ტრანსცენდენტულ პლანეტებამდე თვისობრივად უფლის ტოლია. ასეთ ცოდნას ვერ მივწვდებით, თუ
მიაღწიეს, მარად ტკბებიან უზენაესი უფლის ლოტოსისდარი მიწიერი უწმინდურებით ვიქნებით დაღდასმულნი, მის შესაძენად
ტერფების ცქერით და ღვთიური სიყვარულით ემსახურებიან მას. საჭიროა სულიერი თვისებები განვივითაროთ. იგი, ვინც ამგვარ
ასე რომ, განთავისუფლების შემდეგაც კი ერთგულნი არ კარგავენ განსაწმენდელს გაივლის, აღარ ემორჩილება სამყაროს შექმნა-
თავიანთ ინდივიდუალურ სახეებს. განადგურების წრებრუნვას.
როგორც წესი, მატერიალურ სამყაროში ჩვენს მიერ შეძენილი

ნებისმიერი ცოდნა ბუნების სამი მოდუსის (გუნას) გავლენის ქვეშაა

ლექსი 3 როგორც მეშვიდე თავშია განმარტებული, მატერიალური ბუნების

მატერიის მთლიანობა, წოდებული ბრაჰმანად, ყოვლის გაჩენის მიღმა უმაღლესი ბუნება – ცოცხალი არსება დგას, რომელიც
საფუძველია, მაგრამ ბრაჰმანში მე უნდა ჩავსახო სიცოცხლე, რითაც უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ნებით უერთდება
შესაძლებელს ვხდი, სამყარო აღივსოს ცოცხალ არსებათა მატერიალურს და იგი უკვე მიწიერ ყოფიერებაში იბადება.
დაბადებით, ო, ბჰარატას მოდგმავ.
მორიელი ბრინჯის გროვაში დებს კვერცხებს და ამბობებ –
შინა-არსი: აქ განმარტებულია, რა არის მატერიალური სამყარო და მორიელი ბრინჯიდან იბადებაო. არა და კვერცხები დედა
მისი ძვრისა თუ ქმნადობის მიზეზი. ყველაფერი კშეტრასა და მორიელმა დადო. მსგავსად ამისა მატერიალური ბუნება არ არის
კშეტრა-ჯნას, ანუ სხეულისა და სულის შერწყმით აღმოცენდება. ცოცხალი არსების დამბადებელი. უზენაესი პიროვნება დაბადების
მატერიალურ ბუნებასა და ცოცხალ არსებას თავად უფალი თესლით მიზეზია ცოცხალი არსებების აღმოცენებისა, მაგრამ მაინც
აერთებს ერთმანეთთან. მაჰატ-ტატტვა მთელი კოსმიური გვეჩვენება, რომ მათ ეს მატერიალური ბუნება შობს.
განვრცობა-გამოვლინების საფუძველია. მატერიალური არსებობის
მიზეზის მთელ ამ ფუძე-წიაღს, რაზედაც ბუნების სამი მოდუსია სინამდვილეში, ყოველ ცოცხალს თავისი წარსულის მიხედვით
დაყრდნობილი, ზოგჯერ ბრაჰმანად უხმობენ. უზენაესი უფალი მატერიალური ბუნების მიერ შექმნილი სხვადასხვა სხეული აქვს,
ანაყოფიერებს მთელი ამ არსებობის წიაღს და ურიცხვ სამყაროს რათა თავისი გარდასულ დროთა ცოდო-მადლის შესაბამისი
ბადებს. საზღაური მიიღოს: ინეტაროს ან დაიტანჯოს.
ვედურ ლიტერატურაში (”მუნდაკა უპანიშადი” 1.1.9) მთელი ეს ლექსი 4

მატერიალური ფუძე ანუ მაჰატ-ტატტვა მიჩნეულია ბრაჰმანად: იცოდე, სიცოცხლის ყოველი სახეობა, ო, კუნტის შვილო, ამ
ტასმად ეტად ბრაჰმა ნამა-რუპამ ანნამ ჩა ჯაიატე. უზენაესი მატერიალური ბუნების წიაღიდან – ბრაჰმანიდან იბადება. მე კი
პიროვნება სიცოცხლის თესლით, სიცოცხლის ძალით სიცოცხლის ჩამსახავი თესლის მამა ვარ.
ანაყოფიერებს ამ ბრაჰმანს. ოცდაოთხი ელემენტიდან თითოეული,
დაწყებული მიწით, წყლით, ცეცხლითა და ჰაერით, მატერიალური შინა-არსი: ლექსში ნათლად არის განმარტებული, რომ უზენაესი
ენერგიის ნაწილია და ქმნის მაჰად ბრაჰმად, ანუ დიად ბრაჰმადან ღმრთაებრივი პიროვნება, კრიშნა ყოველი ცოცხალი არსების,
წოდებულ მატერიალურ ბუნებას. თავად სიცოცხლის თავდაპირველი მამაა. მატერიალურ და
სულიერ ბუნებათა შერწყმით იბადება ყოველი სულდგმული,

რომლებიც განფენილან მთელ კოსმიურ სივრცეში – არა მხოლოდ სურვილებისამებრ იაზროვნონ, გაისარჯონ და საერთოდ,
დედამიწაზე, არამედ უმაღლეს პლანეტებზეც კი, სადაც ბრაჰმას იცხოვრონ.
საბრძანისია. ისინი აღავსებენ სამყაროს სიცოცხლით, არიან მიწაზე
და მიწაში, წყალში, ჰაერში, თვით ცეცხლშიაც კი. სწორედ ეს არის ადამიანთა ბედნიერებისა და უბედურების
მიზეზი…
ყოველი ამ გამოვლინების დედაა მატერიალური ბუნება და მამა
კრიშნაა, როგორც დედის წიაღის გამანაყოფიერებელი თესლის ლექსი 6
მფლობელი. ო, უცოდველო, სათნოების მოდუსი, როგორც უწმინდესი გუნა,
სინათლით აღავსებს ადამიანის არსებას და აჰყრის მას გარდასულ
ამ ლექსის არსი ის არის, რომ მატერიალურ სამყაროში ჩაისახება და დროთა ცოდვების ხუნდებს. სათნოებით გასხივოსნებულნი
იბადება ყველა სულდგმული, ოღონდ თავიანთი წარსულის ბედნიერებასა და სიბრძნეს ეზიარებიან.
კვალობაზე ისინი სხვადასხვანაირი ფორმით ევლინებიან
ქვეყნიერებას. შინა-არსი: მატერიალური ბუნებით განპირობებულთაგან
გამოიყოფა სამი ძირითადი ჯგუფი: ბედნიერნი, მიწიერი
ლექსი 5 სარგებლისთვის მოღვაწენი და უმეცარნი. ეს ათასგვარი ფსიქიური
მატერიალური ბუნება ბადებს სამ გუნასაც: სათნოების, ვნებისა და მდგომარეობა მიზეზია იმისა, რომ არსებანი მატერიალური
უმეცრებისა. როდესაც ცოცხალი არსება იბადება და ამ ბუნებას ბუნების სხვადასხვა გავლენას განიცდიან.
უკავშირდება, ო, მკლავმაგარო არჯუნა, იგი ამ სამი გუნას ტყვედ
იქცევა. ”ბჰაგავად-გიტას” ამ ნაწილში განმარტებულია ის, თუ როგორ
ექცევა პიროვნება აღნიშნული სამი მოდუსის გავლენის არეალში.
შინა-არსი: ცოცხალი არსება თავისი თავდაპირველი ბუნებით
ტრანსცენდენტულია და მატერიალური ბუნების მიღმაა. შემდეგ პირველად განხილულია სათნოების მოდუსი, რომლის გავლენით
კი, უკავშირდება რა მიწიერ ყოფიერებას, მისი მოდუსების პიროვნება ბრძენი ხდება. მასზე დიდად არ მოქმედებს მიწიერი
გავლენის რკალში ექცევა და საკუთარ ქმედებებსაც მათი საზრუნავი, დაბრკოლებები თუ გაჭირვება, რის გამოც გონება
მიხედვით წარმართავს. ცოცხალ არსებებს სხვადასხვა სახის ეწმინდება და ნათლით ევსება. ამის მაგალითია ბრაჰმანი –
სხეულები აქვთ და იძულებულნი არიან, სხეულთა სათნოების გუნას მარადი მკვიდრი.

ბედნიერების შეგრძნებას ბადებს იმის ცოდნა, რომ სათნოების პოეტაბად დაიბადონ და ისევ, გაუთავებლად გაიხლართონ
მოდუსში ცოცხალი არსება მეტ-ნაკლებად განთავისუფლებულია დაბადება-სიკვდილის ბორბლის ტრიალში.
ცოდვებით დამძიმებული წარსულისაგან. ვედურ წერილებში
ნათქვამია, რომ სათნოების მაღალ ბჭეს შეფარებული კაცი მეტ მატერიალური ილუზიის გამო ასეთი ცხოვრება ამ სწავლულ-
ცოდნას შეიძენს და უსაზღვრო ბედნიერებასაც შეიგრძნობს. მოაზროვნეებსაც კი სასიამოვნოდ ეჩვენებათ.
აქ საფრთხეც არის ჩასაფრებული – სათნოების რკალში ადამიანი ლექსი 7

წარმატებით ეუფლება ცოდნას და ხვდება, რომ სხვებზე
განათლებულია. ამან შეიძლება მის შეგნებაში უპირატესობის ვნების მოდუსი უსაზღვრო სურვილებისა და გულისთქმათა
გრძნობა გააღვიძოს და სიამაყემ სძლიოს. ამის უამრავი მაგალითის თავშესაფარია, ო, კუნტის შვილო, რის გამოც იგი ცოცხალ არსებას
მოყვანა შეიძლება. უამრავი დღევანდელი თუ გარდასულ დროთა ვნებით ბოჭავს.
სწავლული, ფილოსოფოსი თავმოწონებით ზევიდან დაჰყურებდა
სხვებს – ნაკლებ განათლებულებს. ამ ცოდნით ისინი, როგორც შინა-არსი: ვნების გუნა უპირველესად ურთიერთლტოლვას
წესი, ცხოვრების პირობებს იუმჯობესებენ, გარკვეული ნივთიერი აღუძრავს კაცსა და ქალს. ვნება ძალიან ძლიერია, აფეთქებადი,
გამორჩენის გამო სიხარულს განიცდიან… აი, ის საფრთხე, რაც ადამიანს ხორციელი სიამოვნების დაუოკებელ წადილს უღვივებს,
ემუქრება პიროვნების გონებრივ წარმატებას. რომლის დასაკმაყოფილებლად იგი აღარაფერს თაკილობს.
საერთოდ, განპირობებულ ცხოვრებაში მეტი და მეტი ვნების მოდუსში მყოფი გარკვეულ პატივსაც ელტვის
ბედნიერებით გაუმაძღარობაში ან სიმდიდრის მოპოვებაში საზოგადოებაში, სურს ერისკაცის სახელი მოიპოვოს, ჰყავდეს
სწორედ სათნოების მოდუსი უკრავს ხელ-ფეხს ადამიანს. ბედნიერი ოჯახი, კარგი შვილები, მოყვარული ცოლი, ედგას
მიუხედავად ამისა, მისთვის ამ გუნას ფრთის ქვეშ საქმიანობა სახლი და ა.შ. ეს ყოველივე ვნებისმიერი სწრაფვაა. ასეთი
უფრო მიმზიდველი ხდება, აგრძელებს თავისი სურვილების სურვილების განსახორციელებლად კაცმა ბევრი ოფლი უნდა
მიხედვით შრომას და სანამ ეს ასეა, პიროვნებამ რომელიმე სახის ღვაროს, დღე-ღამე გაასწოროს. იგი მიეჯაჭვება თავისი საქმიანობის
სხეული უნდა დაიმსახუროს. მათ სულიერ განთავისუფლებაზე, ან შედეგებს და ხელ-ფეხი ეკვრება თავისუფლად იშრომოს.
მაღალ სამყაროში გადანაცვლებაზე ფიქრიც კი არ შეიძლება. ისინი
კვლავ და კვლას შეიძლება ფილოსოფოსებად, სწავლულებად ან

ცოლ-შვილისა თუ საზოგადოებრივი მოთხოვნილებების უმეცრების მოდუსი განმარტებულია ვედურ წერილებში: ვასტუ-

დასაკმაყოფილებლად და კარგი სახელის შესანარჩუნებლად იათჰატმია-ჯნანავარაკამ ვიპარიაია-ჯნანა-ჯანაკამ ტამაჰ.
საჭიროა გულმოდგინე შრომა. ამიტომაც განაგებს მთელ მიციერ უმეცრების გამო ადამიანს არ ესმის არაფერი თავისი ჭეშმარიტი
სამყაროს ვნების მოდუსი, თანამედვორე ცივილიზაცია ამ სახით. მაგალითად, ყველა ვხედავთ, რომ წინაპრები იხოცებიან,
მოდუსის თვალთახედვით დაწინაურებულად ითვლება. ადრე ამიტომ ჩვენი ხვედრიც ასეთი იქნება. სიკვდილი, ვიცით,
განვითარების მაჩვენებლად სათნოების კრიტერიუმები გარდუვალია, მაგრამ ხალხი გიჟივით აგროვებს ფულს და
ითვლებოდა. დღედაღამ წელებზე ფეხს იდგამს, შრომის ოფლსა ღვრის, რათა
მეტი და მეტი მოიხვეჭონ, მარადილუ სულზე კი არავინ ფიქრობს.
თუ სათნოების მოდუსში მყოფთაც უჭირთ სულიერი განა ეს არ არის სიგიჟე?!
განთავისუფლების მიღწევა, რა უნდა ვთქვათ მათზე, ვისაც ვნების
ბორკილები ადევს. ვნების მოდუსით გონებაარუელებს არც სურთ სულიერ
მეცნიერებაში წინსლვა; უაღრესად ზანტები, ზარმაცები არიან,
ლექსი 8 უინტერესონი ყოველივე სულიერისადმი. არავითარი მცდებოდა,
ო, ბჰარატას შვილო, გახსოვდეს – უმეცრება წყვდიადია და ამ აქტიურობა, რაც ასე ახასიათებთ მათ, ვისზედაც ვნების მოდუსი
მოდუსში ყოველი ხორცშესხმული სული სიცრუითაა ბატონობს.
თვალახვეული და ჭკუაბორგვილობა, მცონარება, სიზანტე, ძილი
ახასიათებს. აი, რით ატყვევებს სულს უგუნურება. უმეცრების მოდუსის უკუნში ჩაძირული არსების კიდევ ერთი
ნიშანია ზედმეტი ძილი. ცნობილია, ჯანსაღ ადამიანს ჰყოფნის
შინა-არსი: ამ ლექსში მეტად საყურადღებოა, თუ რა ექვსი საათის ძილი, უმეცრების მონა კი დღე-ღამეში ათი-თორმეტი
მნიშვნელობით არის ნახმარი სიტყვა ტუ. ადამიანისათვის, მისი საათი ძილად არის მიგდებული. ამიტომაც არის იგი უმაქნისი და
ბუნების მიხედვით, უმეცრება მეტად მიუღებელი თვისებაა. იგი დათრგუნული. უმეცარნი დამათრობელ საშუალებებსაც ეტანებიან.
სათნოების საპირისპიროა. ამ უკანასკნელის მოდუსში პიროვნება
ცოდნის ამაღლებით ხვდება – რა რა არის, უკვირდება ყველაფერს, ასეთია უმეცრების მოდუსის გავლენის ქვეშ მყოფი ადამიანის
გონივრულად განსჯის განსასჯელს, უმეცრების მოდუსის დამახასიათებელი თვისებები.
ერთგულნი კი თითქმის ყველა გონებაარეულია, რაიმეს გაგება არ
შეუძლია და თანდათანობით ჩლუნგდება წინსვლის ნაცვლად.

ლექსი 9 მოიკრებს ძალას და სათნოებასა თუ უმეცრებას აჭარბებს, ხანაც

ო, ბჰარატას ძეო, სათნოების მოდუსი ბედნიერებითა და უმეცრება გალაღდება ხოლმე და ჯაბნის სათნოებასა და ვნებას…
კმაყოფილებით წარმართავს ადამიანს; ვნება კარმიული და ასე დაუსრულებლივ იბრძვიან პირველობისთვის.
საქმიანობისკენ უბიძგებს, უმეცრება კი გონებას უბინდავს და
მხოლოდ საკუთარი სიამოვნების მოდან აქცევს რაიმე ცოდნის შინა-არსი: როდესაც ვნების მოდუსი მოღონიერდება, სათნოება და
შეძენის უარმყოფელს. უმეცრება უკან იხევენ; სათნოების აღორძინება ჩრდილავს ვნებისა
და უგუნურების მოდუსებს, ხოლო როცა, საუბედუროდ,
შინა-არსი: სათნოების მოდუსში კაცი კმაყოფილებით ეწევა შრომას უმეცრებას მიეცემა დიდი გასაქანი, ვნებისა და სათნოების გავლენა
ან ინტელექტუალურ ძიებას. იგი, როგორც მოაზროვნე, მეცნიერი, სუსტდება. ეს დასაბამიერი მეტოქეობაა და დღესაც არ წყდება იგი.
განმანათლებელი ბედნიერებას განიცდის ცოდმის რომელიმე
სფეროში მოღვაწეობით. მას, ვისაც მტკიცედ გადაუწყვეტია კრიშნას ცნობიერებაში
წინსვლა, სამივე მოდუსის გადამლახველი ძალები უნდა მოძებნოს
ვნები მოდუსი ადამიანს კარმიული საქმიანობისკენ უბიძგებს და საკუთარ თავში. რომელიმე მათგანის მიმართ კეთილგანწყობა და
ისიც გულითადად საქმიანობს, შოულობს ქონებას უნარის წინ წამოწევა მაშინვე ვლინდება პიროვნების ქვეცაში,
მიხედვით და ზოგჯერ კეთილი საქმეებისთვისაც ხარჯავს: აშენებს საქმიანობაში, შეხედულებებში, კვებაში…ყოველივე ეს მომდევნო
საავამდყოფოებს, ეხმარება საქველმოქმედო საზოგადოებებს და ა.შ. თავებში იქნება განმარტებული.
ასეთია ვნების მოდუსის ზოგი ნიშანი.
თუ ადამიანი მოისურვებს, შეუძლია სათნოების მსახური გახდეს
უმეცრების მოდუსი ადამიანში ცოდნის შეძენის წადილს ახშობს, და ამ გუნის პრინციპებით იცხოვროს, არ დაემორჩილოს ვნებისა
უმაქნისსა ხდის, აზარმაცებს. ასე გაზანტებულ, და უმეცრების გავლენას. ასევე შეუძლია ვნების მოდუსს
გონებადაბლაგვებულ კაცს კარგი არაფერი მოაქვს არც საკუთარი მიეკედლოს და სათნოებას ზურგი აქციოს; უმეცრების მიმდევარიც
თავისთვის, არც სხვებისთვის… ადვილად შეძლებს საკუთარ თავში ძირიანად მოთხაროს
სათნოებისა და ვნემისმიერი გულითადი შრომის ფესვები.
ლექსი 10
ხანდახან სათნოების მოდუსი აღორძინდება, თრგუნავს რა ვნებისა შეუპოვარ, მიზანსწრაფულ ადამიანს საშუალება ეძლევა სათნოების
და უმეცრების ძალას. ო, ბჰარატას ძევ, ზოგჯერ ვნების მოდუსი რკალში იღვაწოს, მისი თვისებები გააღვიძოს და გაალაღოს

საკუთარ შეგნებაში, ხელი ჰკრას ანგარებიან შრომასა და უმეცრებას ლექსი 12

– ამით ის სათნოების წმინდა საფეხურზე აინაცვლებს, რასაც ო, გამორჩეულო ბჰარატათა შორის, როცა ვნების მოდუსი
ვასუდევას მდგომარეობა ეწოდება. იგი უკვე შემზადებულია, რათა ძლიერდება, იმატებს კაცთა საქმიაბოა სარგებლის მისაღებად,
ჩასწვდეს ღმერთის შესახებ მეცნიერების იდუმალ სიღრმეებს. ჩნდება სიხარბეზე მიჯაჭვულობა. დაუოკებელი ხდება ადამიანის
ძალისხმევა, წადილი და სურვილები.
ადამიანის საქმიანობათა ავ-კარგის საფუძველზე ხდება იმის
დადგენა, ბუნების რომელ მოდუსს მიეკუთვნება იგი. შინა-არსი: ვნების მოდუსის ქვეშევრდომი ვერასოდეს პოულობს
კმაყოფილებას მიღწეულით, უფრო მეტი და მეტი უნდა და ვერ
ლექსი 11 ივსება მისი სიხარბის უძირო ორმო. იგი მთელ თავის ძალას,
სათნოების მოდუსი მთელი ძალმოსილებით მაშინ ზეიმობს, ცოდნას, გამოცდილებას ახმარს მდიდრული სახლის აშენებას,
როდესაც ადამიანის სხეულის ყველა კარი ღიაა და ცოდნით არის თითქოს მარად ამ სახლში აპირებდეს ცხოვრებას?!...
განათებული.
უჩნდება გრძნობათა განცხრომის მძლავრი წადილი და უძლურია
შინა-არსი: სხეულს ცხრა კარი აქვს: ორი თვალი, ორი ყური, ორი მას არ დაემონოს. ასეთ გრძნობებსა და სურვილებს კი ბოლო არ
ნესტო, პირი, სასქესო ორგანო და უკანა ტანი. როდესაც მის ყველა უჩანს… იგი არც საქმეს აკლებს ხელს, ოჯახზე ზრუნავს და ამაშიც
კართან სათნოების შუქი ციალებს, უნდა ვიცოდეთ, რომ ეს საკუთარ კმაყოფილებას ეძებს. ყველაფერი უნდა – კარგ სახლ-
პიროვნება სათნოების ქვეშევრდომია. მისი სხეულის ცხრავე კარი კარიც, კარგი შვილებიც, მოგებაც, მაგრამ არც გრძნობათა ტკბობაზე
თავის დანიშნულებას სწორად ასრულებს; მართალია მისი უნდა თქვას უარი.
საუბარი, სწორად ესმის, მახვილი ხედვა აქვს და ა.შ. ამის გამო
თვად ადამიანი შინაგანადაც და გარეგანადაც იწმინდება. მისი ყოველივე ეს ვნების მოდუსის ერთგულთათვის არის
სხეულის ყოველ კარს მისთვის სიკეთე და ბედნიერება მოაქვს. დამახასიათებელი.
ეს სათნოების მოდუსის დამახასიათებელი ნიშანია. ლექსი 13

როცა უმეცრების მოდუსი მოიკრებს ძალას, ო, კურუთა მოდგმავ,
ქვეყნად წყვდიადი ისადგურებს. ხალხს სიზარმაცე, უგუნურება და
ათასგვარი ცთომილება მოეძალება.

შინა-არსი: სინათლე და ცოდნა გონიერების ნიშანია; უმეცრება სადაც დიადი ბრძენ-მოძღვარნი და უფლის ერთგულები
არავითარ წესრიგს არ ემორჩილება. უმეცარი კაცის შრომა ნეტარებენ.
აბდაუბდაა, თავის ნებაზე მიშვებული, უმიზნო და უნაყოფო. თუმც
ძალ-ღონე არ აკლია, გაზარმაცებული არაფერს აკეთებს – ლექსი 15
ცთომილების უკუნშია ჩაძირული. ცნობიერება აქვს, მაგრამ თავად ვნების მოდუსის ჩრდილში გარდაცვლილნი კვლავ კარმის მოქმედ
უმაქნისს იგი არ სჭირდება. ადამიანებად იბადებიან, უმეცრების წყვდიადში კი ცხოველებად
ევლინებიან ამ ქვეყანას.
ასეთია უმეცრების მოდუსში მყოფი ადამიანის სახე.
შინა-არსი: ზოგს ჰგონია, რაკი სულიერი არსება ერთხელ
ლექსი 14 ადამიანად იშვა, მისი სული დაბლა აღარ ეშვება. ეს ასე არ არის –
როდესაც ადამიანი სათნოების ფრთის ქვეშ აღესრულება, იგი თვით ამ ლექსის მიხედვით, თუ კაცი უმეცრების ბნელეთს
დიად ბრძენთა წმინდა სამყოფელში, მაღალ პლანეტებზე შეეკედლა, სიკვდილის შემდეგ ცხოველის სახეომაბდე
გადაინაცლვებს. დამდაბლებული იბადება. თუმცა ამით მას საშუალება არ ესპობა,
ამ დაკნინებას თავი დააღწიოს მრავალი დაბადების შემდეგ და
შინა-არსი: სათნოების მოდუსში გარდაცვლილი პიროვნება აღწევს შეძლოს ამაღლება ადამიანის დონემდე.
ისეთ მაღალ პლანარულ სისტემებს, როგორიცაა ბრაჰმალოკა და
ჯანალოკა, სადაც ის ღვთიური ბედნიერებით ტკბება. მათ, ვისაც ღრმად ესმით ადამიანის სიცოცხლის მნიშვნელობა,
სათნოების მოდუსს არ უნდა აქციონ ზურგი, ღირსეულ ადამიანთა
ლექსში მნიშვნელოვანია სიტყვა ამალან, რაც ვნებისა და დახმარებით გადალახონ ვნება და უმეცრება და კრიშნას
უმეცრების მოდუსთა უკეთურებათაგან განცმენდილს ნიშნავს. ცნობიერებას მიუახლოვდნენ.
მატერიალური სამყარო ხომ უწმინდურების ბუდეა, სადაც
სათნოების მოდუსია ერთადერთი, რომელიც სიწმინდით ასეთია ადამიანის სიცოცხლის ჭეშმარიტი მიზანი. არადა ადვილად
გამოირჩევა. შეიძლება, ადამიანი გაჩნდეს ცხოველად გარდასხეულებული და
ვერასოდეს დაიბრუნოს ადამიანად დაბადების ბედნიერება.
ყველა სულდგმულს თავიანთი ბუნების შესაბამისი პლანეტა აქვს.
სათნოების ნათელსი გარდაცვლილნი ადიან იმ პლანეტებზე,

ლექსი 16 მცირე მოჩვენებითი ბედნიერების ნაპერწკლებია და არა ჭეშმარიტი

ღვთის მადლით განათებული ყოველი საქმე წმინდა და სათნოების ბედნიერება.
გუნას მიეკუთვნება. ვნებისმიერი საქმიანობა შფოთვა-ტანჯვის
წყაროა, უმეცრებით შესრულებული ყოველი ქმედება კი სიგიჟე და უმეცრების მოდუსში მყოფი ადამიანი ცოდნისა და დაკვირვების
უაზრობა. გარეშე ირჯება, ამიტომ მისი საქმიანობაც ტანჯვით მთავრდება,
თავად კი მეორე დაბადების დროს ცხოველის სხეულით
შინა-არსი: სათნოების რკალში შესრულებული საქმენი წმინდაა და დაიბადება და პირუტყვის დონეზე იწვალებს. ამ უბედურებას
მათ შედეგიც სუფთა და სასიკეთო ახლავს. ყოველგვარი თავად უმეცარნი – დაბრმავებულნი მაიას, ანუ ილუზიური
ცთომილებისაგან თავისუფალია და ბედნიერია ბრძენი, რომელსაც ენერგიისაგან – ვერ ხვდებიან.
თავშესაფრად სათნოების მაღალი ბჭენი აურჩევია.
საბრალო ცხოველთა განუკითხავად ხოცვის მიზეზი უმეცრების
ვნების მოდუსი მხოლოდ უბედურებას განაპირობებს. მიწიერი მოდუსია. მკვლელმა უნდა იცოდეს: მისი მსხვერპლი მომავალი
კეთილდღეობისათვის დაღვრილი ოფლი ფუჭად ჩაივლის და დაბადების დროს ისეთ სხეულში აღმოჩნდება, რომ სამაგიეროს
თავად საქმეც განწირულია მარცხისათვის. მაგალითად, მიაგებს მისი სიცოცხლის ხელმყოფელს. ასეთია ბუნების კანონი.
ცათამბჯენის ასაშენებლად რაოდენ დიდი ადამიანური ტანჯვა
უნდა გადაიტანოს საქმოსანმა – უნდა წლობით აგროვოს ადამიანთა საზოგადოებაში კაცი თუ კაცს მოკლავს, მას
სიმდიდრე, ფული; დაიქირაოს მშენებელი სპეციალისტები, სიკვდილით სჯიან – ეს სახელმწიფო კანონით არის
მუშები… წელებზე ფეხი დაიდგასო, რომ იტყვიან; რამდენი გათვალისცინებული. უმეცრების გამო ხალხს ავიწყდება, რომ
შფოთვა და ძალა, ზოგჯერ სიცოცხლე ეწირება ამ ჩანაფიქრის არსებობს სულიერი სრულქმნის სახელმწიფოც, რომელსაც
განხორციელებას… უზენაესი უფალი განაგებს. ყველა ცოცხალი არსება უფლის
შვილია და ღმერთი ჭიანჭველას მოკვლასაც კი არავის შეუნდობს,
”ბჰაგავად-გიტაში” ნათქვამია, რომ ვნების მოდუსის გავლენით სასჯელს სამართლიანად მიაგებს.
შესრულებულ ნებისმიერ საქმიანობას საბოლოოდ აუცილებლად
მოსდევს ტანჯვა, იმედების გაცრუება… ის, რომ ახლა კაცს უხარია კუჭის სიამოვნებისათვის ცხოველების დახოცვა უდიდესი
– ”უჰ, რა კარგი სახლი მაქვს!”, ”რამდენი ფულის პატრონი ვარ!” – უგუნურებაა და კაცთა მოდგმის დაუნდობლობაზე მიუთითებს.
არადა ასეთი ცოდოს დაბადება ადამიანს სულაც არ სჭირდება,

ვინაიდან უზენაესი ღვთიური სიუხვით უგზავნის უამრავ საკვებს. განადგურებას. ამიტომაც ვითარდება იგი არასწორად და საკუთარ
ხორცის მჭამელი კაცი თავისი ღორმუცელობითა და უმეცრებით სამარეს ითხრის. ცივილიზაცია, რომელიც აქეზებს ადამიანებს, ისე
ბნელ მომავალს იმზადებს. მოიქცნენ, რომ მომავალ ცხოვრებას ცხოველების სხეულებით
მოევლინონ, არ შეიძლება ხალხისათვის სასიკეთოდ იბრძოდეს.
განსაკუთრებით მიუტევებელი ბოროტებაა ძროხების ხოცვა. იგი
ხომ რძითა და მისი მომყოლი ძვირფასი, ჯანსაღი საკვებით აშკარაა, თანამედროვე ადამიანები და მათი ისტორიული მიღწევა –
ამარაგებს ხალხს. ცივილიზაცია მოქცეულია ვნებისა და უმეცრების მოდუსებში.
ამიტომ არის მეტად სახიფათო დღევანდელი ეპოქა.
ვედურ წერილებში (რიგ ვედა 9.4.64) ნათქვამია: გობჰიჰ პრინიტა-
მატსარამ – ის, ვინც სიამოვნებით მიირთმევს რძეს და თან ხსნა ერთადერთია – ყოველი ერი, ყოველი საზოგადოება,
ძროხების სიცოცხლეს ხელყოფს, უკიდურესად უგუნურია. თითოეული ადამიანი უნდა ეზიაროს კრიშნას ცნობიერებას, რათა
ვედებში არის ასეთი ლოცვაც: უდიდესი განსაცდელისაგან გადარჩეს კაცობრიობა.
”უფალო ჩემო, ბრაჰმანებისა და ძროხების მფარველო, შენ მთელი ლექსი 17

კაცობრიობის, მთელი სამყაროს მფარველიცა ხარ” (”ვიშნუ პურანა” სათბოების მოდუსი ჭეშმარიტი ცოდნის მშობელია, ვნების მოდუსი
1.19.65). ლოცვაში ნაჩვენებია, როგორ დგას მორწმუნის თვალში სიხარბეს ბადებს, უმეცრების პირმშო კი უმაქნისობა,
ერთ დონეზე ბრაჰმანებისა და ძროხების მფარველობის გონებაჩლუნგობა, სიგიჟე და ათასგვარი სხვა საცთურია.
აუცილებლობა. ბრაჰმანი სულიერი განათლების სიმბოლოა, ძროხა
– ადამიანის ფიზიკური გადარჩენის წყარო. ორივეს დაცვა შინა-არსი: ამჟამინდელი ცივილიზაცია სასიკეთოდ არ
საზოგადოების სიცოცხლის, არსებობისა და წინსვლის პირობაა. დაასრულებს თავის არსებობას. უდიდესი საფრთხე ელის
სიცოცხლეა. ხსნის ერთადერთი უტყუარი გზა კრიშნას
ასეთია ჭეშმარიტად დაწინაურებული საზოგადოების ერთ-ერთი ცნობიერებაა, რომელიც საზოგადოებას სათნოების მოდუსამდე
ნიშანი!.. აამაღლებს. მხოლოთ ასეთ დროს დაინახავენ ადამიანები
ჭეშმარიტი სახით ყველაფერს. უმეცრების გავლენის წყალობით კი
დღეს, თანამედროვე კაცობრიობა უარყოფს სულიერ ცოდნას, ისინი ცხოველებს დამსგავსებიან და სწორად ვერაფერს აღიქვამენ.
ამასთან ხელს უწყობს ცხოველთა, კერძოდ ძროხების,

მაგალითად, იმასაც ვერ ხვდებიან, რომ მათგან დახოცილი მიღწეული მდგომარეობის შესანარჩუნებლად, ვერ პოულობს
ცხოველები შემდგომ ცხოვრებაშაი მათვე მოუღებენ ბოლოს. მოსვენებას, აფორიაქებული ელის მეორე დღის გათენებას,
ათასგვარ გეგმასა და სქემას ამუშავებს… და ასე შეალევს იგი მთელ
რაკი ჭეშმარიტი ცოდნა არა აქვთ, ადამიანები უპასუხისმგებლონი სასიცოცხლო ძალას რაღაც წარმავალსა და მოჩვენებით
ხდებიან. ამის გამოსწორება სათნოების აღორძინებას შეუძლია, რაც კეთილდღეობას.
მათ გონიერებას აამაღლებს და სრული ცოდნით შეაძლებინებს
მოვლენათა არსის შეცნობას. სწორედ მაშინ დაისადგურებს უმეცრების მოდუსით დაღრგუნული ადამიანები მცონარებასა და
დედამიწაზე ხალხთა ბედნიერება, აყვავდება ცხოვრებაც. ძილქუშს ემონებიან, ხან სიგიჟემდეც მიდიან. ვინც თავის
მდგომარეობას დაუკვირდება და გამოსავალს ვერ პოულობს,
როდესაც ადამიანთა უმრავლესობა უბედური და გაჭირვებულია, ნარკომანიასა და სხვა ინტოქსიკაციას აფარებს თავს, რითაც უფრო
მათი ნაწილიც რომ მიენდოს კრიშნას ცნობიერებას და სათნოების ეშვება დაკნინების ჭაობში. მათი მომავალი წყვდიადითაა მოცული.
მოდუსამდე ამაღლდეს, მშვიდობის სხივი მოეფინება მთელ
სამყაროს. წინააღმდეგ შემთხვევაში უმეცრება და ვნების ძალა ლექსი 18
ტყვედ აქცევს ადამიანებს, რის გამოც შუღლი და ომები წალეკავს სათნოების მოდუსით შობილნი თანდათან მაღალ პლანეტებზე
ქვეყნიერებას. ადიან, ვნების მოდუსში მყოფნი დედამიწაზე და მსგავს
პლანეტებზე იცხოვრებენ, ისინი კი, ვინც უმეცრების შემზარავ
ვნების მოდუსი ანგარებასა და სიხარბეს ბადებს და კაცთა ძალას დაუტყვევებია, ჯოჯოხეთის უფსკრულში ჩაინთქმებიან.
გულისთქმათა დაკმაყოფილებისათვის შფოთვა-გარჯას ბოლო არ
უჩანს. კაცს თითქოს ფულიც ბლომად აქვს და არც ხორციელ შინა-არსი: ამ ლექსში კვლავ ნაჩვენებია ბუნების სამი მოდუსის
სიამოვნებას იკლებს, მაგრამ ბედნიერებასა და მშვიდობას მიხედვით ადამიანთა შრომის შედეგები. არსებობს ცის სივრცე,
მოკლებულია. სიხარბე, გამორჩენა, ფული, წადილთა ტკბობა ვერ სადაც მიმოიქცევიან უმაღლესი პლანეტები, რომელთა სავანეში
განაცდევინებს კაცს ისეთ ნეტარებას, რასაც კრიშნას შეღწევა სულიერად ამაღლებულთ შეუძლიათ. სწორედ სათნოების
ცნობიერებასთან თუნდაც მიახლოება მოუტანს. განსაწმენდელის გავლის შემდეგ ცოცხალი არსება ამ რომელიმე
პლანეტაზე დაიდებს სამარადისო ბინას.
ვნების ქვეშევრდომისათვის თვით პროფესიულ საქმიანობასაც
დიდი ტანჯვა ახლავს. საკმარისი გასამრჯელოს მისაღებად და

ამ სამყაროში უმაღლესი პლანეტაა სატიალოკა, ანუ ბრაჰმალოკა, ადამიანის სახეობის ქვევით რვა მილიონი სახეობის არსებები –
რომელიც სამივე სკნელის განმგებელი უფალი ბრაჰმას ცხოველები, ფრინველები, ქვეწარმავლები, მწერები… მოიცავენ
საბრძანისია. ძალიანაც რომ ვეცადოთ ჩვენ – უბრალო მოკვდავნი, მთელ სამყაროს. უმეცრების მორჩილნი ამ არსებათა დონემდე
ვერ შევძლებთ ამ საუფლოში საიდუმლო არსებობის ეშვებიან, კარგავენ რა თავიანთ უმაღლეს სახეს – ადამიანობის.
წარმოდგენასაც კი, მაგრამ ის კი ჭეშმარიტად უნდა ვიცოდეთ, რომ
სათნოების არეალში სრულქმნამ შეიძლება გაგვიადვილოს ეს შემზარავია მათი მომავალი დაბადებაც ღორად, ქვეწარმავლად და
წარმოდგენა. ა.შ.
ვნების მოდუსი სათნოებასა და უმეცრებას შორისაა და ორივეს აქ, ლექსში, ძალიან მნიშვნელოვანია სიტყვა ტამასაჰ, რაც
ნიშნებს ატარებს. ადამიანი ყოველთვის ვერ იქნება უმწიკვლო, მიუთითებს მათზე, ვინც ისე ღრმად ჩაუთრევია უგუნურებასა და
მაგრამ ვნების გავლენის ქვეშ რაღაც სიწმინდეც რომ შეინარჩუნოს, მანკიერებას, რომ ზედა მოდუსებამდე ასვლა აღარ ძალუძთ. მათ
დედამიწაზე მეფის ან შეძლებული კაცის სახით იცხოვრებს – ეს მომავალს უკუნი და გაურკვევლობა ფარავს.
იქნება მისი ღირშებების სამაგიერო. მაგრამ უმეცრების გავლენა
დიდია ვნების მოდუსზე, ამიტომ ასეთი დაფასებული ადამიანი სათნოების მოდუსამდე ამაღლება ვნებისა და უმეცრების
შეიძლება დაკნინდეს და ცხოველის დონემდე დაეცეს. მოდუსების ტყვექმნილთ შეუძლიათ ერთადერთი გზით – კრიშნას
ცნობიერებისადმი მინდობით. ამ წმინდა გზის უარმყოფელნი
ვნებისა და უმეცრების მოდუსებში მყოფნი ძალიანაც ცდილობენ, დაკნინებისა და გონებაჩლუნგობის ჭაობში ჩარჩებიან.
მაღალ პლანეტებს საჰაერო ხომალდებით მიაღწიონ, მაგრამ ამაოდ.
ვნების ტყვე შეიძლება მომავალ ცხოვრებაში გონებაარეულად, ლექსი 19
გიჟად დაიბადოს. როდესაც ადამიანი სწორად ხედავს, რომ ყოველივე ამ სამყაროში
მხოლოდ ბუნების მოდუსების ძალით მოქმედებენ და ცნობს
აქ აღწერილია, რომ უმდაბლესი თვისება – უმეცრება შემზარავია უფალს, როგორც ზეაღმატებულს მათზე, ჩემს სულიერ ბუნებამდე
და სახიფათო თვით საზოგადოებისათვისაც. იგი მატერიალური მაღლდება.
ბუნების მანკიერებასა და ჭუჭყს აერთიანებს.
შინა-არსი: მატერიალური ბუნების მოდუსთა ბორკილებს სრულად
აიყრის ის, ვინც ღირსეულ სულებს – ბრძენკაცებს უსმენს,

უკვირდება მოსმენილს და სწორად შეიცნობს ამ მოდუსების არსსა ეს ღვთიური ცნობიერება მის შეგნებაში ღრმად ჩაიბეჭდება, კაცს
და მიზანს. ჭეშმარიტი უპირველესი სულიერი მოძღვარი თავად უკვე ვეღარ მოერევა ბუნების გუნათა ძალმოსილება.
კრიშნაა და სწორედ იგი უნერგავს არჯუნას ამ ცოდნას.
მეშვიდე თავში ითქვა, რომ ვინც კრიშნას მიენდობა,
მეცნიერება იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა იცხოვროს, იმოქმედოს, თავისუფლდება მატერიალური ბუნების ზემოქმედებისაგან და
განსაჯოს ადამიანმა ბუნების გავლენათა მიხედვით, უნდა უსმინოს მოვლენების სწორად ხედვის უნარი ენიჭება.
და ისწავლოს კრიშნას ცნობიერებით მადლცხებული პირებისაგან.
არა და იგი ნიადაგ მცდარი გზით ივლის. ლექსი 20
როდესაც ხორცშესხმული არსება მატერიალურ სხეულთან
სულიერი მოძღვრის დახმარებით კაცი იმასაც გაიგებს, რა არის დაკავშირებულ ამ სამ მოდუსზე ამაღლდება, თავს დააღწევს
მისი საკუთარი ბუნება, ჩაუღმავდება თავის სულიერ დაბადების, სიკვდილის, სიბერისა და ათასგვარი გაჭირვების
მდგომარეობას, ახსნის სხეულისა და გრძნობებისადმი თავის ტვირთს, ამ სიცოცხლეშივე იგემებს ღვთაებრივ ნექტარს.
დამოკიდებულებას; ამის შემდეგ კი აღარ გაუჭირდება გარკვევა,
რატომ ექცევა იგი მიწიერი ყოფიერების ხაფანგში და როგორ არის შინა-არსი: ამ ლექსში განმარტებულია, ამქვეყნიურ ცხოვრებაში,
მოჯადოებული ბუნების მოდუსების გავლენით. ვიდრე პიროვნება ნივთიერ სხეულშივე როგორ შეუძლია პიროვნებას სრულად
მათი მონაა, იგი უმცეოა, მაგრამ როგორც კი თავის ჭეშმარიტ მიენდოს კრიშნას ცნობიერებას და ტრანსცენდენტულ
დანიშნულებას მიხვდება, ტრანსცენდენტულ საფეხურს აღწევს და მდგომარეობამდე ამაღლდეს.
მის წინ სულიერი ამაღლების კარიბჭე ფართოდ იღება.
სანსკრიტული სიტყვა დეჰი ნიშნავს ხორცშესხმულს.
ცნობილია, რომ ადამიანი ყველა თავის საქმიანობას ნებით კი არ მატერიალური სხეულში მყოფი სული ღვთიური ცოდნის
ასრულებს, არამედ იძულებულია, ასე მოიქცეს – იგი ხომ განვითარებით ბუნების გუნათა მარწუხებს თავს დააღწევს,
სხეულშია დაბინავებული, მისი ნების აღმსრულებელია და სულიერ ბედნიერებას ეზიარება და როცა დაჰკრავს ჟამი და
ბუნების მოდუსებიც მართავენ. სულიერად აღზევებულ ბრძენ- მიატოვებს სხეულს, უცილობლად სულიერი ზეცის ბინადარი
მოძღვართა დახმარების გარეშე იგი ვერასოდეს გაიგებს თავის გახდება.
ნამდვილ მდგომარეობას. მათი წყალობით კი იძენს საჭირო
ცოდნას და კრიშნას ცნობიერებას თანდათანობით მიეახლება. როცა

ამდენად, კრიშნას ცნობიერებით შესრულებული ერთგული და საშუალებები, რომლებითაც დიადი სულები ღმერთისაკენ
სამსახური მატერიალური მოდუსების საპყრობილედან მიემართებიან, მას გაუჭირდება, დამოუკიდებლად გამოავლინოს
თავდახსნის საწინდარია. ეს ყოველივე ზუსტად იქნება თავისი მისწრაფებანი, მით უფრო – აღასრულოს ისინი და
განმარტებული მეთვრამედე თავში. ამაღლდეს.
ლექსი 21 არჯუნას მიერ ამ ლესქში დასმული კითხვები დიდად

არჯუნამ ჰკითხა: ჩემო ზვირფასო მეუფევ, რა ნიშნები გამოარჩევს ყურადსაღებია და უფალიც არ აყოვნებს პასუხს.
მას, ვინც გადალახა ეს სამი მოდუსი, როგორ იქცევა იგი ან რა
ძალით ახერხებს ამას? ლექსები 22-25
უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ის, ვინც არც
შინა-არსი: ეს ლექსი წარმოგვიდგენს არჯუნას მეტად დროულ და მოიძულებს გასცივოსნებას, მიჯაჭვულობასა და ილუზიას და ვინც
მართებულ შეკითხვას. მას უნდა იმ პიროვნების ნიშნების გაგება, არ გაეტირება მათ გაქრობას; ვინც მიწიერი ყოფიერების
რომელიც ამაღლდა მატერიალური მოდუსებზე; როგორ უნდა მიმოქცევისა და მისი თვისებების ურთიერთქმედების მიმართ
დაინახოს ასეთი ტრანსცენდენტული პიროვნების განმასხვავებელი უშფოთველია და შეუდრეკელი, არად მიაჩნია იგი და
თვისებები; როგორ უნდა შეეტყოს ადამიანს – სრულად დაიხსნა სულიერებისკენაა მსწრაფველი; ვისაც ესმის, რომ კაცთა ქცევას
თავი მატერიალური მოდუსების გავლენისაგან, თუ კვლავ მათს ბუნების მოდუსები განსაზღვრავენ; ვისაც საკუთარ „მე“-ში
ბორკილებს ატარებს?!.. ჩაუბრუნებია გულისყური; ვისაც პეშვი მიწა, ქვის ნატეხი და
ოქროს ზოდი თანაბრად უჩანს; ვინც განურჩევლად ხვდება
ყოველივე ამის დანახვა მაშინაა შესაძლებელი, თუ გვეცოდინება, ბედნიერებასა და უბედურებას, სასურველსა და არასასურველს,
როგორ ცხოვრობს, რას საქმიანობს, რას განიზრახავს და ქებასა და ძაგებას, პატივისგებასა და ლანძღვას, მტერსაც და
განახორციელებს, მოწესრიგებულია თუ არა მისი მოყვარესაც; ვინც გულშექცეველად განუდგება ყოველივე მიწიერს
ყოველდღიურობა და ა.შ. – აი ის, პანდუს ძეო, ვინც გადალახა ბუნების მოდუსები!
შემდეგ აჯრუნა ეკითხება უზენაესს – რა გზა არსებობს შინა-არსი: უფალი რიგრიგობით პასუხობს არჯუნას სამ შეკითხვას.
ტრანსცენდენტულ სიმაღლემდე მისასვლელად? ეს უაღრესად ამ ლექსებში კრიშნა, უპირველეს ყოვლისა, აღნიშნავს, რომ
მნიშვნელოვანი შეკითხვაა. თუ ადამიანს არ ეცოდინება ის გზები ტრანსცენდენტულ მდგომარეობაში მყოფმა პიროვნებამ სძლია

გრძნობები და არ ელტვის არაფერს მიწიერს. უნდა გვესმოდეს, რომ მოქდემებს ე.წ. პატივგება და დაუფასებლობა. ასეთი რამ სულიერი
მატერიალურ სხეულში ხორცშესხმულ არსებაზე მატერიალური წინსვლის გზაზე მდგომს აღარ აღელვებს. იგი კრიშნას
ბუნების სამი მოდუსიდან ერთ-ერთი ბატონობს. მხოლოდ ცნობიერებაში თავდავიწყებით ასრულებს მოვალეობას და
სხეულის მიტოვების შემდეგ დააღწევს იგი თავს მის მარცუხებს. არაფრად აგდებს იმას, პატივს სცემენ, თუ აძაგებენ. ყურადღებას
მაგრამ სანამ სხეულის ტურაღია, ერთგულად უნდა ემსახუროს აქცევს იმას, რაც სასიკეთოა კრიშნას ცნობიერებაში მოვალეობის
უფალს და თავისთავად ამოიგდოს გონებიდან მატერიალურ შესასრულებლად. რაიმე მატერიალური, ქვა იქნება იგი თუ ოქრო,
სხეულთან თავისი გაიგივება. არად მიაჩნია. ყველას ძვირფას მეგობრად მიიჩნევს, ვინაც კი
კრიშნას ცნობიერებაში მოვალეობის შესრულებაში ეხმარება და არ
როდესაც კაცი გააცნობიერებს, რა არის სხეული, მხოლოდ სძულს არავინ, მტერიც კი, ყველაფრისადმი ერთნაირად არის
გრძნობათა დაკმაყოფილებისათვის შრომიდან თავის ყურადღებას განწყობილი და ყველაფერს ერთ დონეზე ხედავს, ვინაიდან
კრიშნას ცნობიერებაზე გადაიტანს, გულისთქმათა მიმართ მონობა მშვენივრად ესმის, რომ არაფერი ესაქმება მატერიალურ
თავისთავად წყდება. რად უნდა კაცს ეს წარმავალი სხეული და ყოფიერებასთან. საზოგადოებრივი და პოლიტიკური დისკუსიები
მასში თავმოყრილი მატერიალური მოდუსების კარნახი. არ მოქდემებს მასზე, ვინაიდან კარგად იცის, რა მოსდევს
ტრანსცენდენტულ საფეხურამდე ამაღლებულ სულს ეს კარნახი შეხედულებათა ასეთ დაპირისპირებას – მსხვერპლის მომტანი
აღარ ეხება. გადატრიალებები და არუელობები. იგი თავისთვის არაფერს
იკეთებს; ყველაფერს კრიშნას უძღვნის, მისთვის უმძიმეს საქმეს
როგორ მოახერხებს ხორცშესხმული სული, განზე გადგეს? პასუხი შეეჭიდება, საკუთარი თავისთვის ხელს არ გაანძრევს. ყოველივე
ასეთია: მან უნდა აღკვეთოს საკუთარი სხეულით დატკბობაზე ამის მოქმედი და გადამლახველი, მართლაც, ამაღლდება
ზრუნვა, არც მისგან თავის დაღწევაზე უნდა გაიცხელოს თავი. ტრანსცენდენტულ დონეზე.
ტრანსცენდენტული მდგომარეობის მიღწევის შემდეგ ერთგული
თავისთავად თავისუფლდება. ამიტომ, როგორც ითქვა, მას არ ლექსი 26
ესაჭიროება დასახელებული მოდუსების ზეგავლენისაგან თავის ის, ვინც გულუქცევლად, სრული ერთგულებით მემსახურება მე,
დაღწევის მცდელობა. უმალ გადალახავს მატერიალური ბუნების მოდუსებს და ასე
აღწევს ბრაჰმანის დონეს.
შემდეგი კითხვა ტრანსცენდენტულ მდგომარეობაში მყოფი
პიროვნების საქციელს ეხება. მიწიერ ყოფიერებაში პიროვნებაზე

შინა-არსი: ეს ლექსი პასუხია არჯუნას მესამე კითხვაზე – რა მისი განუყოფელი ნაწილაკები არინა, როგორც ოქროს პაწია
საშუალებით შეიძლება ტრანსცენდენტული მდგომარეობის ნამსხვრევები ოქროს მადნისა.
მიღწევა. უკვე განმარტებულ იქნა, რომ მატერიალურ სამყაროს
თავისივე მოდუსების ძალი განაგებს, მაგრამ ამან ადამიანი არ სულიერ მდგომარეობაში ცოცხალი არსება ოქროს მსგავსია. იგი
უნდა შეაშფოთოს; ამაზე ფიქრის ნაცვლად შეუძლია ცნობიერება თვისობრივად კრიშნას უტოლდება, მაგრამ მათი
კრიშნას მსახურებაზე გადაიტანოს. კრიშნასათვის შრომასა და ინდივიდუალობათა განსხვავება არასოდეს ისპობა.
სამსახურს ბჰაკტი-იოგა ეწოდება. ასეთი მსახურება უნდა მიეგოს
არა მხოლოდ კრიშნას, არამედ მის სხვადასხვა სრულ ექსპანსიებს: ბჰაკტი-იოგას დედაარსი დამყარებულია უფლისა და ერთგულის
რამას, ნარაიანას და ა.შ. სხვა ურიცხვ უფლისმიერ სახეს. ის, ვინც სასიყვარულო ურთიერთობებზე, რომელშიც უზენაესი უფალი და
ასეთ ნებიესმიერ წმინდა ფორმას, ან სრულ გარდასახვას ინდივიდუალური სული – ორ ცალკეულ პიროვნებად რჩებიან.
ემსახურება, ტრანსცენდენტულ დონეზეა დადგინებული. სხვა შემთხვევაში ბჰაკტი-იოგას აზრი არ ექნებოდა. თუ ცოცხალი
არსება ისეთივე ტრანსცენდენტულ მდგომარეობაში არ იმყოფება,
უნდა ვთქვათ ისიც, რომ კრიშნას ყოველი ფორმა სრულიად როგორშიც უფალია, იგი ვერ ემსახურება უზენაესს. ადამიანი
ტრანსცენდენტული, ნეტარი, ცოდნით აღსავსე და მარადიულია, მეფის პირადი თანაშემწე რომ გახდეს, საჭირო ღირსებები უნდა
ყოვლისშემძლე და ყოვლისმცოდნე, სულიერების თვისებებით ჰქონდეს. აქაც ასევე – ღირსება ბრაჰმანად გახდომაა ანუ განწმენდა
აღჭურვილი. ამრიგად, თუ ვინმე ურყევად ემსახურება კრიშნას, ან ყოველგვარი მატერიალური უწმინდურებისაგან.
მის სრულ ექსპანსიებს, ადვილად გადალახავს მატერიალური
ბუნების მოდუსებს, თუმცა სხვებისთვის ეს უაღრესად ძნელია. ეს ვედურ ლიტერატურაში ნათქვამია: ბრაჰმაივა სან ბრაჰმაპი ეტი –
უკვე განმარტებული იყო მეშვიდე თავში. უზენაესი ბრაჰმანის მიღწევა შეიძლება მაშინ, თუ ადამიანი თავად
გახდება ბრაჰმანი. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ საჭიროა იგი
ვინც მიენდობა კრიშნას, უმალ დააღწევს თავს მიწიერი თვისობრივად გაუტოლდეს ბრაჰმანს, თანაც ინდივიდუალური
ყოფიერების გავლენას. კრიშნას ცნობიერებაში ყოფნა ან ერთგული სული, არასოდეს კარგავს თავის მარადიულ იგივეობას ბრაჰმანთან.
მსახურება ნიშნავს იმას, რომ ცოცხალი არსება უფალს
უახლოვდება და უერთდება. უფალი ამბობს, რომ მისი ბუნება ლექსი 27
მარადიული, ნეტარი და ცოდნით აღსავსეა, ცოცხალი არსებები კი მე ვარ ფუძე უპიროვნო ბრაჰმანისა, რომელიც დადგინებულია
უკვდავ, უხრწნად, მარადიულ და საბოლოო ბედნიერებად.

შინა-არსი: ბრაჰმანი უკვდავი, უხრწნადი, მარადიული და განაგრძნობს, უზენაესი პიროვნების შეცნობის გარეშე მისი გონება
ბედნიერებით აღსავსეა. ტრანსცენდენტული შემეცნება ბრაჰმანით ბოლომდე ვერ ეზიარება უმაღლეს ნათელს. ამიტომ ბრაჰმანის
იწყება. ზესული, ანუ პარამატმა ტრანსცენდენტული შემეცნების საფეხურზე ასვლის მიუხედავად, თუკი ერთგულად არ ემსახურება
შუა, ანუ მეორე საფეხურია. უზენაესი პიროვნება კი აბსოლუტური უფალს, შეიძლება დაკნინდეს.
ჭეშმარიტებაა და მისი შეცნობა განთავისუფლების საბოლოო
საფეხურად ითვლება. უზენაესი პიროვნება მოიცავს პარამატმასაც ვედებში ნათქვამია რასო ვაი საჰ, რასამ ჰი ევაიამ ლაბდჰვანანდი
და უპიროვნო ბრაჰმანსაც. ბჰავატი („ტაიტირია უპანიშადი“ 2.7.1.) – „როდესაც ცოცხალი
არსება ღმრთაებრივ პიროვნებას, ნეტარების საუნჯეს, კრიშნას
მეშვიდე თავში განმარტებულია, რომ მატერიალური ბუნება შეიცნობს, ჭეშმარიტად ტრანსცენდენტული ნეტარება მოიცავს მის
უზენაესი უფლის უმდაბლესი ენერგიის გამოვლინებაა. უფალი არსებას“. უზენაესი უფალი აღსავსეა ექვსი სიდიადით და როდესაც
უმაღლესი ბუნების ნაწილაკებით ანაყოფიერებს უმდაბლესს, ერთგული მას მიუახლოვდება, ეს ღირსებები მასზეც გადადის.
მატერიალურ ბუნებას, რითაც სულიერი ენერგიის ჩასახვა ხდება. მეფის მსახური თითქმის მეფისეული დიდებულებით ტკბება.
როდესაც მატერიალური ბუნებით განპირობებული ცოცხალი ერთგულ სამსახურს უჭკნობი ბედნიერება და მარადიული
არსება სულიერი ცოდნის განვითარებას იწყებს, თანდათანობით სიცოცხლე ახლავს თან. ამიტომ მას თავისთავად მივყავართ
მაღლდება უზენაესის, როგორც ბრაჰმანის, შეცნობამდე. ეს ბრაჰმანის, ანუ მარადისობის უკვდავობის შემეცნებამდე. უფლის
პირველი საფეხურია თვითშემეცნებისა. ამ საფეხურზე მას ერთგული მსახური უკვე ფლობს ყოველივე ამას. ცოცხალი არსება
ბრაჰმანის შეცნობა დასრულებული არ აქვს. იგი გრძელდება ბუნებით ბრაჰმანია, მაგრამ მატერიალურ ბუნებაზე ბატონობის
პარამატმას, ბოლოს კი უზენაესი პიროვნების შეცნობით. წადილი არ ასვენებს. ხშირად ხდება მისი დაკნინება-დაცემა.
თავისი არსით ხორცშესხმული სული მატერიალური ბუნების სამ
ვედურ ლიტერატურაში ასეთი პროცესის მრავალი მაგალითია. მოდუსზე მაღლა დგას. მაგრამ მატერიალურ ბუნებასთან კავშირის
თავიდან ოთხ კუმარას ჭეშმარიტება უპიროვნო ბრაჰმანის სახით გამო სხვადასხვა მოდუსებში – სათნოებაში, ვნებასა და უმეცრებაში
ესმოდათ, მაგრამ თანდათანობით ერთგული სამსახურის იხლართება. მათი გავლენით უჩნდება ბუნებაზე მატერიალური
საფეხურზე ამაღლდნენ. მას, ვისაც ბრაჰმანის უპიროვნო ბატონობის სურვილიც. მაგრამ საკმარისია კრიშნას ცნობიერების
კონცეფციაზე მაღლა წასვლა არ შეუძლია, დაცემის საფრთხე მიმართ ერთგულება გამოიჩინოს, რომ იგი უმალ სულიერების
ემუქრება. „შრიმად-ბჰაგავატამში“ ნათქვამია, რომ ადამიანმა მაღალ საფეხურს აღწევს, რითაც უკუაგდებს უაზრო და უკანონო
უპიროვნო ბრაჰმანის საფეხურსაც რომ მიაღწიოს, თუკი გზას არ სურვილს.

ერთგული მსახურება, დაწყებული მოსმენით, გალობით, ხსოვნით, ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები „შრიმად ბჰაგავად-
ანუ ერთგული სამსახურისათვის დაწესებული ცხრა მეთოდით, გიტას“ მეთოთხმეტე თავზე, რომელშიც მატერიალური ბუნების
საჭიროა თანამოაზროვნეთა წრეში, სადაც სულიერი მოძღზვრის სამი მოდუსია აღწერილი.
შეგონებით ადამიანი ყოვლისმპყრობელობის წადილს იშორებს და
უფლის ტრანსცენდენტულ სასიყვარულო სამსახურში მტკიცდება. ↑თავი მეთხუთმეტე
ეს მეთოდი მოწოდებულია ამ თავში, დაწყებული ოცდამეერთე უზენაესი პიროვნების იოგა
ლექსიდან ბოლო ლექსამდე.
ლექსი 1
უფლის ერთგული სამსახური მეტად იოლია: უნდა შევასრულოთ უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ბანიანის უკვდავ ხეს
მისთვის სასიკეთო საქმენი, უნდა მივირთვათ ღვთაებისათვის ფესვები ზემოთ აღუმართავს, ტოტებით კი მიწას ჩასწვდომია,
შეთავაზებული საჭმლის ნარჩენები, დავყნოსოთ უფლის ფოთლებად ვედური ჰიმნები მოუსხამს. ვინც ამ ხის იდუმალება
ლოტოსისდარი ტერფებისათვის მირთმეული ყვავილები, შეიცნო, იგი ვედების მცოდნეა.
მოვინახულოთ უფლის ტრანსცენდენტული გართობების
ადგილები, ვიკითხოთ უფლის სხვადასხვა საქმეთა და შინა-არსი: ვინც ბჰაჯტი-იოგას მნიშვნელობას შეიცნობს, კითხვა
ერთგულებთან მისი სასიყვარულო მეგობრობის შესახებ, დაებადება: ”რა არის ვედები?” პასუხი ამ თავსია მოცემული –
განუწყვეტლივ წარმოვთქვათ ტრანსცენდენტული გალობა – ჰარე ვედების ცოდნა კრიშნას შეცნობაა. იგი, ვინც კრიშნას ცნობიერებას
კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე ეზიარა და ერთგულ სამსახურს მისდევს, უკვე მცოდნეა ვედური
რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე, ვიმარხულოთ უფლისა და მისი სიბრძნისა.
ერთგულების ამქვეყნად მოსვლისა და წასვლის დღეების
აღსანიშნავად. ამის შესრულების შედეგად ადამიანი საერთოდ მატერიალური სამყარო ბანიანის ხესთან არის შედარებული. ვინც
ზურგს შეაქცევს ყოველგვარ მატერიალურ საქმიანობას. ის, ვისაც კარმიულ საქმიანობას ეწევა, მისთვის ამ ხის ტოტთა მრავლობას
ამგვარად შეუძლია შეუერთდეს ბრაჰმაჯიოტის სხივოსნებას ან არა აქვს დასასრული. ასეთი კაცი ტოტიდან ტოტზე გადადის და
შეიცნოს ბრაჰმანის სიბრძნე, თვისობრივად უზენაესი თანდათან იხლართება მის ტევრში.
ღმრთაებრივი პიროვნების ტოლია.
როგორც თავად სამყარო, ეს ხეც – მისი სიმბოლური სახე – არც ერთ
განზომილებაში არ თავსდება - უსასრულობაა მისი მაჩვენებელი.

ასეთ უსასრულობაში მიმოქცევადი ადამიანის სულიერი მაინც შეიძლება – წყლის ზედაპირზე არეკლილ ხეს ფესვები მაღლა
განთავისუფლება შეუძლებელია. ვედური ჰიმნები, რომელთა მოუჩანს, ტოტები კი წყლის სიღრმეში. მატერიალური ხე სულიერი
დანიშნულება პიროვნების ამაღლებაა, ამ ხის ფოთლებად ხის მხოლოდ ანარეკლია. სულიერი სამყაროს არეკვლა ჩვენს
მოიაზრებიან. ხის ფესვები ზევით მიქცეულან, რამეთუ დასბამი სურვილზეა დაფუძნებული. სურვილის სინათლეზე ხდებ საგანთა
მათ ბრაჰმას სამყოფელიდან – სამყაროს უმაღლესი პლანეტიდან არეკვლა. მატერიალური ყოფიდან თავის დაღწევის მოსურნემ
ეძლევა. ვისაც ამ მარადიული ხის საიდუმლოს გაგება ძალუძს, გულმოდგინედ უნდა შეისწავლოს ეს ხე და საფუძვლიანად
მისგან თავის დაღწევასაც შეძლებს. შეიცნოს მისი იდუმალი, წარმოსახვითი მდგომარეობა. მაშინ
მასთან ურთიერთობის გაწყვეტასაც ადვილად შეძლებს.
აუცილებელია სულიერი განთავისუფლების ამ პროცესის გაგება.
წინა თავებში ახსნილია, რომ მატერიალური მარწუხებიდან თავის როგორც რეალური ხის ანარეკლი წყლის სარკეზე, ბანიანის
დაღწევის უამრავი ხერხი არსებობს. მეცამეტე თავამდე საუკეთესო არარეალური ხეც ორულია მატერიალური სამყაროს აგებულებისა.
გზად უფლისადმი ერთგული სამსახური იყო მითითებული. იმპერსონალისტები ბრაჰმანს ამ ხის ფესვად მოიაზრებენ, ხოლო
მატერიალური საქმიანობისაგან განდგომისა და უფლის ერთგული სანქჰია ფილოსოფიის მიხედვით, ფესვიდან გამომდინარეობს
მსახურების პროცესი ამ თავში იქნება განმარტებული. პრაკრიტი, პურუშა, სამი მოდუსი, ხუთი უხეში ელემენტი (პანჩა-
მაჰა-ბჰუტა), შემდეგ მოდის ათი გრძნობა (დაშენდრია), ჭკუა და
მატერიალური ყოფიერების ფესვი ზემოდან იზრდება. ეს იმას ა.შ.
ნიშნავს, რომ იგი მთლიანი მატერიალური სუბსტანციიდან,
უმაღლესი პლანეტიდან, იღებს დასაბამს. მთელი სამყარო, როგორც ასე ყოფენ ისინი მთელ მატერიალურ სამყაროს ოცდაოთხ
ხე, სათავეს იქიდან იღებს და კოსმოსში განიტოტება სხვადასხვა ელემენტად. თუ ბრაჰმანი მთელი სამყაროს გამოვლინების
პლანეტარულ სისტემად. ხეს ნაყოფად ასხია ადამიანთა ცენტრია (ჭიპია), მაშინ მის გარეშე არსებული ნახევარი
საქმიანობის – რელიგიური, ეკონომიკური განვითარების, მატერიალური იქნება, ნახევარი - სულიერი.
გრძნობათა დაკმაყოფილებისა და სულიერი განთავისუფლების -
შედეგები. მატერიალური სამყარო სულიერის გაუკუღმართებული
ანარეკლია, ამიტომ სულიერ სამყოფელშიც ისეთივე
ამქვეყნად არ გვხვდება ისეთი ხე, ტოტები ქვემოთ რომ მრავალფეროვნება უნდა იყოს, რაც ყოფიერებაში აირეკლება და
ეზრდებოდეს, ფესვები ზემოთ, მაგრამ ასეთი რამის წარმოსახვა რეალურად სახეზეა.

პრაკრიტი უფლის შინაგანი ენერგიაა, პურუშა – თავად უზენაესი განლაგებულან ცოცხალ არსებათა მრავალგვარი სახეობები –
უფალი. ამის შესახებ ცოდნას ”ბჰაგავად-გიტა” გვაძლევს. ადამიანები, შინაური ცხოველები, მხეცები და ა.შ. აქაც დაცულია
იერარქია, ყველაზე მაღლა, კენწეროსკენ ნახევარღმერთები,
მატერიალური გამოვლინება დროებითი ანარეკლია და ცთომილი განდჰარვები და სხვანი სახლობენ.
– იგი ჩვენი წამროსახვის ნაყოფიც არის. ზოგჯერ ხილულია,
ზოგჯერ უხილავი, მაგრამ ანარეკლის პირველწყარო მარადიულია. როგორც ნამდვილ ხეს წყალი, ისე კვებავს ბანიანის ხეს
ნამდვილი, სულიერი ხის მიწიერი ორეული უნდა ამოიძირკვოს. მატერიალური ბუნების სამი მოდუსი. უწყლოდ მიწა უნაყოფოა,
წყლით გაჯერებული კი მოსავალს იძლევა. მსგავსად ამისა, სადაც
როდესაც ამბობენ, რომ ადამიანი ვედების არსში ერკვევა, აღნიშნული მოდუსები ჭარბად ვლინდებიან, იქ სიცოცხლის
იგულისხმება, რომ ამ მატერიალურ სამყაროზე მრავალსახეობა იქმნება.
მიჯაჭვულობისაგან თავის დახსნის გზაც იცის. ვისაც ამ წმინდა
წერილების მხოლოდ რიტუალურ-სანახაობრივი მხარე და ხის პატარა შტოები გრძნობათა ობიექტებად არის მიჩნეული.
სიტყვაკაზმულობა იზიდავს, მას ამ საიდუმლო ხის მხოლოდ სხვადასხვა მოდუსის ქვეშ ჩვენ განსხვავებულად ვიქცევით და
მწვანე ფოთლები სტაცებს თვალს, სიღრმისეულად კი არ ესმის გრძნობებსაც სხვადასხვას ვამჟღავნებთ. მათ ვუკავშირებთ
ვედების მიზანი – ადამიანმა თავი დააღწიოს მატერიალური ხის გრძნობათა ობიექტებს და ვტკბებით. ტოტების ნედლი ყლორტები
ტოტებს და სულიერი სამყაროს ნამდვილი ხის რტოებში დავიდოთ გრძნობათა ორგანოებია: ყურები, ცხვირი, თვალები და ა.შ.,
ბინა. რომლებიც სხვადასხვაგვარ სიამოვნებათა აღქმასთან არიან
დაკავშირებულნი. ყლორტები განასახიერებენ აგრეთვე ბგერას,
ლექსი 2 ფორმას, შეხებას და ა.შ. ფესვების წანაზარდებშია ჩაბუდებული
ამ ხეს ტოტები ირგვლივ გადაშლილან და მათ მატერიალური სიყვარული და სიძულვილი – მრავალი ტანჯვისა და გრძნობათა
ბუნების მოდუსები ასაზრდოებენ. გრძნობათა ობიექტებად მცირე განცხრომის პირმშონი.
შტოებია, ზოგი მისი ფესვი ზემოთად მიემართება და ადამიანთა
კარმიულ მოქმედებებს გადახლართვია. მიდრეკილება ღვთისმოსაობისა და უღმერთოებისადმი ამ
წანაზარდი ფესვურებიდან აღმოცენდება და ირგვლივ ყველას და
შინა-არსი: აქ უფრო დაწვრილებით არის აღწერილი ბანიანის ხე, ყველაფერს მოიცავს. ძირითადი ფესვი ბრაჰმალოკადან მოდის,
რომელიც ყველა მიმართულებით განტოტვილა. ქვედა ტოტებზე

ხოლო დანარჩენი ფესვები სხვა პლანეტარული სისტემებიდან ბრაჰმასთან მიჰყავს, რომელიც გარბჰოდაკაშაიი ვიშნუსაგან არის
იღებენ სათავეს. შობილი. აქედან აგრძელებს ძიების გზას და საბოლოოდ მისი
მაძიებელი ცნობიერება უზენაეს პიროვნებას უახლოვდება. ასე
სათნოების მსახური პლანეტებზე განცხრომით მყოფი ადამიანია, სრულდება მისი ძიება.
იგი დედამიწაზე ეშვება და კვლავ ამაღლების მიზნით თავისი
კარმის, კარმიული საქმიანობების განახლებას იწყებს. დედამიწა ადამიანმა უნდა მიაკვლიოს ამ ხის დასაბამს – უზენაეს ღვთაებას
ხომ ადამიანთა საქმიანობის ასპარეზია. იმ ხალხთან ურთიერთობაში, რომლებიც ფლობენ ცოდნას
ღმერთის შესახებ, იგი ეზიარება უდიდეს ღვთიურ საიდუმლოს და
ლექსები 3-4 თანდათანობით ზურგს შეაქცევს რეალური ხის ყალბ ანარეკლს.
ამ სამყაროში ვერავინ შეიცნობს ამ ხის ჭეშმარიტ სახეს, ვერც ცოდნის წყალობით შეიცნობს მის მოჩვენებითობას და ჭეშმარიტ
ვერავინ გაიგებს, სადა აქვს მას დასაწყისი, დასასრული ან რა სულიერ ხეზე გადაინაცვლებს.
ნიადაგზეა იგი აღმოცენებული. მაგრამ ადამიანმა განდეგილის
წმინდა იარაღი უნდა შემართოს, მოკვეთოს მძლავრად ამ კონტექტსში მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა ასანგა. გრძნობების
ფესვებგადგმული ხე; შემდგომ ამისა მიაშუროს იმ ადგილს, სადაც განცხრომასთან მიჯაჭვულობა და მატერიალურ ბუნებაზე
წასული უკან აღარასოდეს მოიქცევა და იქ მიენდოს უზენაეს ბატონობის სურვილი ერთობ ძლიერია, ამიტომ ადამიანი უნდა
პიროვნებას – ვისგანაც დაედო სათავე ყოველივეს და მარადისობის გაიცვრთნას განდეგილობის დანაწესებში, შეასრულოს აღკვეთები,
გზას მიუყვება დღესაც. ავტორიტეტულ წმინდა წერილებზე დაფუძნებული ცოდნით
განსაჯოს ყოველივე, ისმინოს უფლის შესახებ დიად ბრძენ-
შინა-არსი: აქ ნათლად დასტურდება, რომ მატერიალურ სამყაროში მოძღვართაგან და იტრიალოს ერთგულთა გარემოცვაში. ამით იგი
ბანიანის ხის შეცნობა შეუძლებელია. მისი ფესვები ზემოთ შეძლებს თავისი არსებიდან ამოკვეთოს მიუღებელი და
მოქცეულია და ამიტომაც არ ჰგავს ნამდვილ ხეს. ხის ტოტებში შეიმოკლოს უფალთან მისასვლელი გზა. იგი მთელი არსებით
გახლართული ადამიანი ვერ ხედავს, სად არის მისი კენწერო და უნდა მიენდოს უზენაეს უფალს.
სად ისახება მისი ფესვი.
აქ აღწერილია ის ადგილი, სადაც დამკვიდრებული ამაღლებული
ადამიანი მარად ეძიებს პასუხს, ”რატომ ვარ მე მამაჩემის შვილი, ან სული ხის ყალბ ანარეკლს არასოდეს აღარ დაუბრუნდება. კრიშნა
მამაჩემი ამა და ამ კაცის შვილი და ა.შ.” ძიების ამ გზას კაცი არის მთავარი ფესვი, რომელზედაც ამოიზრდება ყველაფერი,

რასაც არსებობა გააჩნია. მოწყალებას მისგან მხოლოდ მასზე განაზრახი არასოდეს შესრულდება, რადგან უფალია ყოვლის
მინდობილი მიიღებს. მინდობა ერთგული სამსახურია, რაც ბატონი.
გულისხმობს მოსმენას, გალობას…
ამპარტავნების დაძლევის შემდეგ ადამიანი მინდობის გზას
მატერიალური სამყარო უფლისმიერია, ეს თვით მან აგვიხსნა: აჰამ იპოვის, ის კი, ვინც მუდამ რაღაც პატივისა და აღიარების
სარვასია პრაბჰავაჰ – ”მე ვარ წყარო ყოვლისა”. ცხოვრების ხე მოლოდინშია, ვერ მიუახლოვდება უზენაეს პიროვნებას.
ძალიან ღონიერია, ფესვმაგარი და ტოტხშირი, საიდანაც თავის ამპარტავნება ცთომილებაა – კაცი მოდის ამ ქვეყნად, ცოცხლობს
დასაღწევად ერთადერთი საშუალებაა – კრიშნას უნდა მიენდოს გარკვეულ ხანს და ტოვებს აქაურობას – ეს იცის ქედმაღალმა და
კაცი და თავისთავად გაარღვევს ამ მატერიალური საპყრობილეს მაინც სულელივით აჩემებული აქვს – მე, მხოლოდ მე ვარ სამყაროს
კედლებს. ბატონი!..
ლექსი 5 რამდენ ტანჯვას აყენებს ასეთი კაცი თავის თავს საკუთარი

ჩემს მარადიულ სამეუფოს ჰპოვებენ ისინი, ვინც მოჩვენებით თავკერძობით?!
სახელს, ცთომილებასა და ყალბ თავგამოდებას ზურგი აქციეს,
რომელთაც შეიცნეს მარადიული და ბოლო მოუღეს ხორციელ მთელი სამყარო ამ მცდარი შეხედულების გავლენის ქვეშაა
ვნებათაღელვას, განთავისუფლდნენ ბენდიერება-უბედურების მოქცეული. ხალხი დედამიწას, პლანეტებს საზოგადოების
ორმაგობათაგან და ვინც შეუცდომლად იციან, როგორ მიენდონ საკუთრებად თვლის, ამიტომაც მესაკუთრეებივით დაინაწილეს
უზენაეს უფალს. ყველაფერი. ამ მოჩვენებით უპირატესობებზე ფიქრისაგან თავის
დაღწევა და ამ ცთომილებათაგან განთავისუფლება ადამიანს
შინა-არსი: აქ შთამბეჭდავად არის გადმოცემული მინდობის საშუალებას აძლევს, მოაწესრიგოს ოჯახური, სოციალური თუ
პროცესი. ამისათვის პირველი მოთხოვნაა, რომ ადამიანი არ გაებას ეროვნული ურთიერთობები; აგრეთვე მატერიალური ყოფიერების
ამჰარტავნების მახეში და თავი მატერიალური სამყაროს ბატონ- ტყვეობიდან თავდახსნას უადვილებს.
პატრონად არ მიიჩნიოს. ასეთი კაცი უფალს ძნელად მიენდობა.
ამიტომ ჭეშმარიტი სულიერი ცოდნაა საჭირო, რომ ასეთმა ამ საფეხურის გადალახვის შემდეგ ადამიანმა სულიერი ცოდნა
ქედმაღლობით სნეულმა შეიგნოს – მისი ეს ბატონკაცური უნდა გაიღრმაოს, უნდა გაიგოს ერთხელ და სამუდამოდ – რა
ეკუთვნის მას და რა – არა. საგნების სწორად შემეცნების შემდეგ

თავისუფლდება ორმაგობის ყოველგვარი გაგებისაგან: სანამ არსება ამ ბნელ მატერიალურ სამყაროშია, მისი სიცოცხლე
ბედნიერება-უბედურება, სიამოვნება-უსიამოვნება, ჭირი თუ განპირობებულია, მაგრამ როგორც კი გაუკუღმართებული
ლხინი და ასე შემდეგ. სრულყოფილ სიბრძნეს ნაზიარები უკვე ცნობიერების ხეს ძირში მოკვეთს, სულიერი სამყაროს აღწევს,
შეძლებს, მიენდოს უზენაეს პიროვნებას. თავისუფლდება და უკან, დედამიწაზე, დაცემის საშიშროება აღარ
ელის.
ლექსი 6
ამ ჩემს მარად სხივოსან სავანეს არც მზე, არც მთვარე, არც ცეცხლი, ადამიანი თავს მატერიალურ სამყაროში ბატონ-პატრონად თვლის,
არც სხვა რამ შუქი არ ანათებს. ვინც ამ მარადიულ სამყოფელს რაც მის სიცოცხლეს ტანჯვად აქცევს. სულიერ სამეუფომდე
მიაღწევს, აღარასოდეს უბრუნდება მატერიალურ სამყაროს. ამაღლებით კი იგი უფალს უახლოვდება და მარადიულ ნეტარებას,
მარადიულ სიცოცხლეს და სრულ ცოდნას ეუფლება.
შინა-არსი: აქ აღწერილია სულიერი სამყარო – უზენაესი
ღმრთაებრივი პიროვნების, კრიშნას სავანე, რომელსაც ამ ცოდნამ კაცი მთელი არსებით უნდა მოხიბლოს და
კრიშნალოკა, გოლოკა ვრინდავანი, ეწოდება. სულიერი ზეცის დაიმორჩილოს. მან მარადიულ სამყოფელში გადასვლა და
გასანათებლად საჭირო არ არის მზე, მთვარე, ცეცხლი…, ვინაიდან რეალობის ყალბი ანარეკლისაგან თავის დაღწევის აუცილებლოდა
იქ ყოველი პლანეტა თავად არის შუქმფინარი და სხივოსანი. გულს უნდა ჩაიბეჭდოს. ამქვეყნიურ ყოფაზე განსაკუთრებულად
მიჯაჭვული კაცისთვის ძნელია ამგვარი განდგომა, მაგრამ თუ იგი
ამ სამყაროში არის ერთადერთი მანათობელი პლანეტა მზე, კრიშნას ცნობიერების გზას დაადგება, ეს ყოველივე
სულიერ ცაზე კი ყველა პლანეტა ნათობს. ზეცა გახვეულია გაუადვილდება. საჭიროა, დაუახლოვდეს უფლის ჭეშმარიტ
ვაიკუნთჰებად წოდებული მთელი პლანეტების მირიადთა კაშკაშა ერთგულებს, მოძებნოს კრიშნას ცნობიერების გამავრცელებელი
ციალში. ამ ნათებას ბრაჰმაჯიოტი ეწოდება. ეს ბრწყინვალება საზოგადოება და მათგან ერთგული მსახურება ისწავლოს.
კრიშნას სამეუფოდან – გოლოკა ვრინდავანიდან იღვრება. მის
ნაწილს მაჰატ-ტატტვა, მატერიალური სამყარო ფარავს, უმეტეს აი, გზა ჭეშმარიტი სულიერი სრულქმნისა!
ნაწილის ვრცეულებაში კი მიმოიქცევიან აკაშკაშებული პლანეტები
– ვაიკუნთჰები. გოლოკა ვრინდავანი კი მათ შორის უმთავრესია. მხოლოდ ზაფრანისფერი სამოსელის ჩაცმით ადამიანი მიწიერი
სამყაროს მიმზიდველობას ვერ მოსწყდება. აუცილებელია
უფლისადმი მისი მინდობა და ერთგულება უფრო მტკიცე იყოს.

პიროვნებამ მთელი სერიოზულობით უნდა ირწმუნოს, რომ კვლავ მარადიულ შემადგენელ ნაწილად რჩება. ამას გამოხატავს
ერთგული სამსახური, როგორც ეს მეთორმეტე თავშია აღწერილი, სიტყვა სანატანაჰ.
ჭეშმარიტი ხის ყალბი ორეულისაგან თავის დახსნის ერთადერთი
გზაა. მეთოთხმეტე თავში დახასიათებული იყო მატერიალური ვედური ტექსტების თანახმად, უზენაესი ვლინდება და
ყოფიერების თანმხლები უამრავი უკეთურება, მხოლოდ ერთგული განივრცობა უამრავი სახით, რომელთა შორის პირველადი
სამსახურია მიჩნეული წმინდა, ღვთიურ საქმიანობად. გამოვლინება არის ვიშნუ-ტატტვა, მეორადი კი ცოცხალი არსებები
არიან. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ვიშნუ-ტატტვა უფლის პირადი,
აქ მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვები: პარამამ მამა. კოსმიური ხოლო ცოცხალი არსებები მისი განცალკევებული გამოვლინებანი
გამოვლინების ყოველი კუთხეკუნჭული უზენაესი უფლის არიან. პირადი ძალმოსილებით უფალი სხვადასხვა სახედ
საკუთრებაა. თავად სულიერი სამყარო არის პარამამ, ანუ ექვსი განაცხადებს თავს; უფალი რამა, ნრისიმჰადევა, ვიშნუმურტი და
სახის სიდიადის გამაერთიანებელი. ”კათჰა უპანიშადშიც” (2.2.15) ვაიკუნთჰას პლანეტების ყოველი განმგებელი ღვთაება მისი
დამტკიცებულია, რომ სულიერ სამყაროში საჭირო არ არის მზის, გარდასხეულებული გამოვლინებანი არიან.
მთვარის ან ვარსკვლავების შუქი, ვინაიდან მას უზენაესი უფლის
შინაგანი ენერგია ანათებს. ამ მარად ნათელთან მიღწევა შეიძლება განცალკევებულ გამოვლინებებსაც, ანუ ცოცხალ არსებებსაც
მხოლოდ უზენაესისადმი მინდობით. თავიანთი სხეულებრივი სხვადასხვაობა ახასიათებთ. უზენაესი
პიროვნების პირადი ექსპანსიები – უფლის ინდივიდუალური
ლექსი 7 გამოვლინებები მარად არსებულნი არიან. სწორედ ასევე,
ცოცხალი არსებები ჩემი მარადიული, განუყოფელი ნაწილები განცალკევებულ ექსპანსიებს, ანუ ცოცხალ არსებებს, როგორც
არიან. მიწიერი ყოფიერების მკვიდრნი გაშმაგებით ებრძვიან ექვს უფლის განუყოფელ ნაწილებს ღვთაების თვისებების ნაწილები
გრძნობას, რომელთა რიგში ჭკუაც შედის. ახასიათებთ. ამათგან ერთ-ერთია პირადი დამოუკიდებლობა, ე.ი.
ცოცხალ არსებას ახასიათებს პირადი ინდივიდუალობა და პირადი,
შინა-არსი: ამ ლექსში გადმოცემულია, თუ ვინ არის ცოცხალი თუმცა ერთობ მცირე, დამოუკიდებლობა. ამ უკანასკნელის
არსება – იგი უზენაესი უფლის მარადიული, განუყოფელი არასწორი გამოყენების გამო ეს არსება განპირობებული ხდება.
შემადგენელი ნაწილაკია. ეს იმას როდი ნიშნავს, რომ იგი დამოუკიდებლობისა და ინდივიდუალობის სწორი გამოყენება კი
ინდივიდუალობას განპირობებულ სიცოცხლეში იძენს, ხოლო მას მუდმივ თავისუფლება ანიჭებს.
განთავისუფლების შემდეგ უზენაეს უფალს ერწყმის. არა, იგი

ორივე შემთხვევაში იგი თვისობრივად თავისუფალი ჩნდება და ხორცშესხმული სული შემოგარსულია მიწიერი სხეულით, ჭკუისა
თუ მატერიის გავლენის ქვეშ არ მოექცევა, უფლის და გრძნობების ბადეშია გახვეული. ეს ყოველივე მყისიერად
ტრანსცენდენტულ სამსახურს შეუდგება. წინააღმდეგ შემთხვევაში განქარდება და სული საკუთარი ინდივიდუალუსი სახით
მატერიალური მოდუსები მის ცნობიერებას თავიანთ არეალში ვლინდება, თუ პიროვნება განთავისუფლებას მოიპოვებს.
აქცევენ და ღვთის ერთგულებასა და მისთვის თავგამოდებას
ავიწყებენ. ამის გამოა, რომ ადამიანს თავისი არსებობის ”მადჰიან-დინაინა-შრუტიდან” ვგებულობთ:მატერიალური
შესანარჩუნებლად და გულისთქმათა დასაკმაყოფილებლად განსხეულების უკუგდებისა და სულიერ სამყაროში შესვლის
გაშმაგებული ბრძოლა უხდება ამქვეყნიურ ყოფაში. შემდეგ ცოცხალი არსება სულიერ სხეულს აღიდგენს და უზენაესის
პირისპირ ხილვის ღვთიურ ნეტარებას ეზიარება: უშუალოდ
ყოველი ცოცხალი არსება – ადამიანი იქნება იგი, ცხოველი, მოისმენს მის საუბრებს და ჭეშმარიტი სახით შეიცნობს მას.
ფრინველი, მწერი თუ სხვ., რაც მთავარია სამყაროს უდიდესი
ხელისუფალნიც - ბრაჰმა, უფალი შივა და ვიშნუც კი უზენაესი სმრიტიდან ცნობილია: სულიერ პლანეტებზე ყველას უზენაესი
ღმერთის განუყოფელი ნაწილები არიან. ყოველი მათგანი უფლის პიროვნების მსგავსი სხეული აქვს. რაც შეეხება ფორმას, იგი
მარადიული გამოვლინებაა და არა დროებითი. ერთნაირია ცოცხალი არსებებისა და ვიშნუ-მურტის გარეგნულ
გამოვლინებას შორის.
დიდი მნიშვნელობა აქვს სიტყვას კარ-შატი (ბრძოლა, შეტაკება).
განპირობებული სული მატერიალუ ყოფაში დაბმულია, თითქოს ამრიგად, მიწიერების ტყვეობიდან განთავისუფლებული არსება
მძიმე ბორკილები ედოს. ეს ბორკილი არის საკუთარი თავის ყალბი სულიერ სხეულს იძენს.
გაგება (ცრუ ეგო). ამგვარად შებორკილი ცნობიერება – პიროვნების
სიცოცხლისა და ქცევის მთავარი შემოქმედი ძალა - მიწიერების დიდად მნიშვნელოვანია სიტყვები მამაივამშაჰ (უზენაესი უფლის
უკუნეთში მიათრევს მას. განუყოფელი შემადგენელი ნაწილაკები). ეს ნაწილაკები მიწიერი
საგნის ნამსხვრევებს არ ჰგვანან. როგორც მეორე თავიდან გავიგეთ,
როდესაც ჭკუა სათნოების მოდუსშია, ადამიანი სასიკეთოდ სულის დაქუცმაცება შეუძლებელია. უბრალო მოკვდავის
ირჯება, ვნებისმიერი მოქმედებებით კი მხოლოდ ტანჯვას იმკის, თვალთახედვა უძლურია ამ ნაწილების არსის შესაცნობად, რაკი
ხოლო უმეცრების მოდუსის მონას საკუთარი ჭკუა მომავალ ისინი ნივთიერი აგებულების არიან.
სიცოცხლეში დაბალ სახეობრივ ფორმად დაბადებისაკენ უბიძგებს.

აქ გამოყენებულია სანსკრიტული სიტყვა სანატამა (მარადიული). მცირე დამოუკიდებლობა, სწორედ ამ უფლისმიერ წყალობას
უფლის ეს შემადგენელი ნაწილები მარადიულნი არიან. მეორე ემორჩილება ცოცხალი არსების ყველა სხეულებრივი ცვლილება.
თავში დადგენილია ისიც, რომ ყოველ ინდივიდუალურ სხეულში
თავად უზენაესის ნაწილია დამკვიდრებული ზესულის სახით სიცოცხლეში ჩამოყალიბებულ ცნობიერებას შესაფერის სხეულში
(დეჰინო ’სმინ იათჰა დეჰე). როდესაც სული სხეულის გადაჰყავს პიროვნების სული სიკვდილის ჟამს. თუ ცხოვრებაში ეს
საპყრობილედან თავისუფლდება, სულიერ პლანეტებზე თავის პიროვნება კატის ან ძაღლის დონეზე დავიდა თავისი
პირველქმნილ სხეულს აღიდგენს. ამის შემდეგ იწყება მისი ცნობიერებითა და ქცევით, სულთან გაყრის ჟამს მათს სხეულში
ღვთიური ტკბობა უზენაესთან სიახლოვითა და ურთიერთობით. დაიდებს ბინას. თუ მისი აზრთასვლა ღვთიური თვისებებისაკენ
არის მიპყრობილი, იგი ნახევარღმერთის სახეს მიიღებს, თუ უკვე
ლექსიდან ვიგებთ, რომ ცოცხალი არსება, როგორც უფლის ამაღლდა კრიშნას ცნობიერებამდე, კრიშნალოკაზე – სულიერ
მარადიული ნაწილი, თვისობრივად უფალსვე ჰგავს – ოქროს სამეუფოში დამკვიდრდება და უფალთან სიახლოვის ბედნიერებას
ზოდის პატარა ნაწილი თვისებებით ოქროა. მიიღებს კურთხევად.
ლექსი 8 მცდარია ის განაცხარი, რომ ამ სხეულის სიკვდილის შემდეგ

ვით ნიავი მიმოჰფანტავს სურნელებას, ასე გადააქვს ცოცხალ ყველაფერი, რაც მასშია და მისი ნაწილია, ისპობა. სინამდვილეში,
არსებას სიცოცხლეზე სხვადასხვაგვარი შეხედულებანი სული ცოცხალი რჩება, აღსრულებული სხეულიდან მეორე –
მატერიალური სხეულიდან სხეულში. იგი შეიმოსავს ერთი სახის ცოცხალ სხეულში გადასახლდება, თუმც პირველი სხეული და
სხეულს, რათა მერე დატოვოს იგი და კვლავ სხვაში მასთან დაკავშირებული მოქმედებები მეორის, ანუ ახალი
გადასახლდეს… სხეულის ქცევის საფუძველი ხდება.
შინა-არსი: ცოცხალ არსებას ამ ლექსში იშვარა ეწოდება – საკუთარი კარმის მიხედვით, ცოცხალი არსება სხვადასხვა განსხეულებით
სხეულის გამგებელი. მას თუ უნდა, მაღალ საფეხურამდე მდგომი აგრძელებს არსებობას; დაჰკრავს ჟამი და იგი იძულებული ხდება,
არსების სხეულს მოიპოვებს, თუ არა – გადაინაცვლებს ბუნების დატოვოს ერთი და შეეხიზნოს მეორეს. აქ მითითებულია ნატიფი
დაბალ სახეობაში და სხეულსაც მის შესაბამისად მოირგებს. სხეული, რომელიც თავის თავში ახლავე შეიცავს მომავალი
როგორც ადრე აღინიშნა, სულდგმულთ აქვთ ღვთივ მონიჭებული სხეულის აუცილებლობის იდეას, მომდევნო სიცოცხლისათვის
უკვე განამზადებს ახალს.

სხეულიდან სხეულში გადასახლებისა და მასში სიცოცხლის დროს სხეული ადამიანისა იყოს, შეიძლება ღორის, ძაღლის, კატის,
მიმდინარე პროცესს კარშატი, ანუ არსებობისთვის ბრძოლა ნახევარღმერთის და ა.შ. – 8 400 000 სახეობათაგან ნებისმიერი
ეწოდება. სხეულით გააგრძელოს სიცოცხლე.
ახალი უხეში სხეულით შეიმოსება თუ არა, ცოცხალი არსება უმეცართათვის ძნელია იმის წარმოდგენა, თუ როგორ ტოვებს
გარკვეული სახის ყურებს, თვალებს, ცხვირს და შეხების ცოცხალი არსება სხეულს; ისინი ვერც იმას ხვდებიან, თუ ბუნების
ორგანოებს აისხამს, რომელთაც ჭკუა თავის გარშემო იკრებს. ასე მოდუსებით მოჯადოებული სხეულით როგორ ნეტარებას ეძლევა
იწყებს ეს არსება განსაზღვრული გრძნობებითა და მათი იგი. ყოველივე ამის დანახვა ძალუძს მხოლოდ მას, ვისაც ცოდნით
ობიექტებით ტკბობას. აქვს თვალები ახელილი.
შინა-არსი: ცოცხალი არსება ზოგჯერ საკუთარ ცნობიერებას კატის შინა-არსი: აქ მნიშვნელოვანია სიტყვა ჯნანა-ჩაკშუშაჰ – ადამიანი
ან ძაღლის დონემდე იმდაბლებს, ამიტომე მეორე სიცოცხლეში ცოდნის გარეშე, ვერ გაიგებს, როგორ ტოვებს ახლანდელ სხეულს
მათი სხეულით შემოსილი დაიბადება და ამის შესაფერისადაც ცოცხალი არსება, რა სახის სხეული განუმზადა განგებამ, რატომ
დატკბება. სახლობს ამ და არა სხვა სხეულში. ამის გაგება უზარმაზარ ცოდნას
მოითხოვს, რომლის შეძენაც შეიძლება სულიერი მოძღვრის
ცნობიერება პირველსახით წყაროს წყალივით ანკარაა, მაგრამ თუ დახმარებით, ”ბჰაგავად-გიტასა” და სხვა წმინდა წიგნების
მას საღებავს შევურევთ, იგი შეიმღვრევა. სწორედ ასევე სული მოსმენით.
წმინდაა და მისი ცნობიერებაც აუმღვრეველი და მტკნარია. მაგრამ
მატერიალურ ყოფასთან ურთიერთობის შესაბამისად იგი იცვლება, ბედნიერია ის, ვინც ძალმოსილია გაიგოს ეს ყოველივე!
სიწმინდეს ათასგვარი უბედურება და ჭუჭყი უბინძურებს.
ყოველი ცოცხალი არსება გარკვეულ პირობებში იძენს სხეულს,
ჭეშმარიტი ცნობიერება კრიშნას ცნობიერებაა. მისი ფრთის ქვეშ მასში გარკვეული პირობებით ცხოვრობს და მატერიალური
მყოფი პიროვნება წმინდა ცნობიერებით გამოირჩევა, მაგრამ თუ ბუნებით მოჯადოებული ამ პირობებით ტკბება. სურვილთა
მის აზრთადინებას მიწიერი მანკიერება შეერევა, მომავალ განცხრომის ცთომილების გავლენით ათასგვარ უბედურებას
ცხოვრებაში შესაბამის სხეულს მიიღებს – აუცილებელი არ არის, ეს გადაეყრება, ზოგჯერ ბედნიერების განცდაც ეუფლება. ვისაც

გამუდმებული ჟინი და ვნება ურევს გონებას, იმის გაგების უნარი ლექსში მნიშვნელოვანია სიტყვა იოტინაჰ; ამჟამად მსოფლიოში
უჩლუნგდება, რომ მისი ეს ნივთისმიერი გარსი – სხეული მოფენილია უამრავი ეგრეთწოდებული იოგი და იოგთა
წარმავალია, ცვალებადი და თავადაც ამ ერთგვარ საპყრობილეში საზოგადოებები, მაგრამ თვითშეცნობისა არც ერთს და არც მეორეს
არის მოქცეული. არაფერი გაეგებათ. მათი გატაცებაა თვალისმომჭრელი ილეთები,
საკუთარი სხეულის აღნაგობისა და სიჯანსაღის გამოფენა… სხვა
ვისაც სულიერი ცოდნა აუმაღლებია, ხედავს, რომ სული სხვაა და რამ სერიოზული ცოდნა არა აქვთ. მათ უწოდებენ იატანტი ჰი
სხეული სხვა, რომ სხეულში გამოგწყვდეული განპირობებულ აკრიტატ-მანაჰ.
სულდგმული იტანჯება მატერიალური ყოფიერების
ძალადობისაგან. ამიტომ ისინი, ვინც კრიშნას ცნობიერების მაღალ ამგვარი იოგას სისტემებით წვრთისა და სანახაობრივი გამოჩინების
საფეხურზე დგანან, ცდილობენ ხალხი აზიარონ ამ ცოდნას, რათა გარდა მათ არაფერზე მიუწვდებათ გონება, ერთხელაც ვერ
აქაური სიცოცხლით წამებულმა ადამიანებმა თავი ჩაიხედავენ საკუთარ თავში, ერთხელაც ვერ მიხვდებიან, რა არის
გაითავისუფლონ, მიეკედლონ კრიშნას ცნობიერებას და სულიერ სულის ტრანსმიგრაციის პროცესი.
სასუფეველში გადანაცვლების კურთხევა მოიპოვონ.
მხოლოდ ისინი ჩასწვდებიან მოვლენათა ჭეშმარიტ არსს, ვინც
ლექსი 11 ნამდვილად მიჰყვებიან იოგას სისტემას და ამგვარად
გულმოდგინე ტრანსცენდენტალისტებს, რომელთან სრულყოფილნი შეიცნობენ საკუთარ თავსაც, სამყაროსაც და, რაც
სრულყოფილად შეიცნეს საკუთარი თავი, ყოველივე ზემოთ მთავარია, უზენაეს უფალს. მათ ბჰაკტი-იოგები ჰქვიათ – კრიშნას
აღნიშნულის სწორად აღქმის უნარი მოუმადლებია განგებას, ხოლო ცნობიერებაში წმინდა ერთგულ სამსახურის შემსრულებელნი.
ჭკუაბერწნი, ძალიანაც რომ მოიწადინონ, უუნარონი არიან –
ჩაიხედონ საკუთარ თავში და შეიცნონ შესაცნობელი. ლექსი 12
მთელი სამყაროს წყვდიადის გამფანტველი ჩემმიერია, მე ვარ
შინა-არსი: სულიერი თვითშეცნობის გზას ბევრი წყარო მთვარის შუქისაც და ცეცხლის ელვარებისაც.
ტრანსცენდენტალისტი ადგას. მას, ვინც თვითრეალიზაციის
საფეხურზე არ ამაღლებულა, მატერიალურ სხეულში მიმდინარე შინა-არსი: უმეცრებს არ ესმით, ადამიანს ცოდნის შეძენაში როგორ
ცვლილებების დანახვა არ შეუძლია. დაეხმარება იმის გაგება, რასაც აქ უფალი განმარტავს. მზეს,
მთვარეს, ცეცხლს და საერთოდ ყოველგვარ ნათებას ყველა ხედავს

და ეს არც არავის უჭირს, მთავარი და რთული სხვა რამ არის – “ბჰაგავად-გიტას” (10.21) მიხედვით, მთვარე ერთ-ერთი
ადამიანმა ძნელადსახილველი უნდა დაინახოს, რომ ყოვლის ვარსკვლავია, რომლის შუქი მცენარეებს ასაზრდოებს. მისი
მანათობელი უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა. ეს უკვე კრიშნას ხავერდოვანი ნათება ამო და სიმშვიდის მომგვრელია. ადამიანები,
ცნობიერებაში წვდომის დასაწყისია და დიდას უწყობს ხელს ეხვევიან რა ამ ღვთიურ ნათელში, გონებადაამებულნი ადვილად
ადამიანის სულიერ წინსვლას. ყოფითს პირობებშიც კი ცოცხალი შეიგრძნობენ უზენაესი პიროვნების მწყალობელ ბუნებას.
არსებანი ხომ უფლის განუყოფელი ნაწილაკები არიან და ამ
ლექსში იგი შინ, თავის სავანეში დასაბრუნებელ გზას გვიჩვენებს. უფლის კურთხევის პირმშონი არიან მზეც, მთვარეც, ცეცხლიც,
რომელთა გარეშე შეუძლებელია სიცოცხლე.
ამავე ლექსიდან ვიგებთ, რომ არსებობს სხვადასხვა სამყარო,
რომელთაგან თითოეულს თავისი მზის სისტემა აქვს, თავისი აი, ზოგიერთი მოსაზრება, რომელიც განპირობებულ სულს
მზით, მთვარითა და პლანეტებით. ერთ სამყაროში ერთი მზეა და საკუთარ თავში კრიშნას ცნობიერების გამოღვიძებაში დაეხმარება.
ამ მზის სხივოსნებით არის განათებული იგი.
ლექსი 13
მზის შუქი სულიერი ზეციდან – უზენაესი უფლის სულიერი მე ყოველ პლანეტაში ვარ განფენილი, ჩემი ენერგია მიმოაქცევს მათ
ბრწყინვალებიდან იღებს სათავეს. მზის ამოსვლასთან ერთად თავიანთ ორბიტაზე. მე მთვარედ მოვიქცევი და ჩემი ნათელით
იწყება ადამიანთა საქმიანობაც: ისინი ანთებენ ცეცხლს საჭმლის სიცოცხლის წვენით ავავსებ ბოსტნეულს.
მოსამზადებლად, ქარხნების ასამუშავებლად. ცნობილია, რამდენი
რამ კეთდება ცეცხლის საშუალებით. ამიტომ უყვარს ყველა შინა-არსი: პლატენებს მხოლოდ უფლის ენერგია დაატარებს
სულდგმულს მზის ამობრძანებაც, ცეცხლის სითბოც და მთვარის სივრცეში – იგი ხომ ყოველ ატომში, ყოველ პლანეტაში თუ ცოცხალ
შუქიც. უიმათოდ ხომ საერთოდ დაიშრიტებოდა სიცოცხლის არსებაშია. ეს საკითხი ”ბრაჰმა-სამჰიტაშია” განხილული. მასში
მკვებავი ძარღვი. ნათქვამია: უზენაესი პიროვნების ერთი სრული გამოვლინება –
პარამატმა მკვიდრდება პლანეტებში, სამყაროში, ცოცხალ
თუ ადამიანი იმის გაგებას ეცდება, რომ მზის, მთვარის, ცეცხლის არსებებში და თვით ატომშიც კი. საგნებში მისი ასეთი
და საერთოდ ყოველი ნათელი კრიშნასაგან ეღვრება სამყაროს, თანამყოფობა სათანადოდ ვლინდება. როდესაც სული სხეულშია,
ამით იგი უფლის შეცნობის გზას ადგება. ცოცხალ ადამიანს წყლის ზედაპირზე ტივტივი შეუძლია; როგორც
კი სიცოცხლის ნაპერწკალი – სული სხეულიდან ამოვა, სხეული

კვდება და იძირება. რა თქმა უნდა, ხრწნადი სხეული ჩალასავით ამდენად, ადამიანთა საზოგადოების კვებაზე, ქცევასა და
ტივტივებს ხოლმე, მაგრამ ეს სულ სხვა ფიზიკური პროცესის კეთილდღეობაზე უფალი ზრუნავს, სხვაგვარად კაცობრიობა ვერც
შედეგია. იარსებებდა.
როგორც სული აძლევს სხეულს ტივტივის ძალას, ასევე პლანეტათა ლექსი 14

მირიადები უზენაესი პიროვნების ენერგიის წყალობით ჩემი ცეცხლის ძალით ცოცხარი არსება ინელებს საჭმელს ოთხი
მიმოიქცევიან უკიდეგანო სივრცეში. სახის საკვების გადასამუშავებლად. მე ვუერთდები სხეულში
შემავალსა და გამავალ სასიცოცხლო აირს.
სანამ ფხვიერი მიწა მუჭში გვიჭირავს, არ იპნევა, მაგრამ ხელს
გავშლით თუ არა, იგი მტვრად მიმოიფანტება. სივრცეში მოცურავე შინა-არსი: აიურ-ვედური შასტრიდან ვიგებთ, რომ ცოცხალი
პლანეტებით უზენაეს უფალს კოსმიური მუჭით უკავია. მის არსების მუცელში მოხვედრილ ყოველგვარ საკვებს გადაამუშავებს
ძალასა და ენერგიას ემორჩილება ყოველი მოძრავი და უძრავი – ცეცხლი (სითბო). როცა ცეცხლი მინელებულია, შიმშილი აღარ
ზოგი საგანი ნიადაგ იძვრის, ზოგიც მოკლებულია მოძრაობის გვაწუხებს, როდესაც იგი გაღვივდება – შიმშილის გრძნობაც
ძალას და ერთ ადგილზეა დადგინებული. იღვიძებს. ზოგჯერ ამ ცეცხლის ანთების კანონზომიერება ირღვევა
და საჭირო ხდება ადამიანის მკურნალობა.
ვედურ ჰიმნებში ნათქვამია: უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
ნებით ანათებს მზეს და მისგანვე სამარადჟამოდ დადგენილ ციურ ეს ცეცხლი უზენაესის ენერგიაა.
გზას მიმოუყვებიან პლანეტები. უფლის ნების გარეშე ყოველი
პლანეტა მტვრად იქცეოდა და დაუსაზღვრელი ცის სივრცეში ვედური მანტრები (”ბრიჰად-არანიაკა უპანიშანი” 5.9.1) იმას
განქარდებოდა. მოწმობს, უზენაესი უფალი, ანუ ბრაჰმანი კუჭში ცეცხლის სახით
ვლინდება და მიღებული საკვების გადამუშავებაში გვეხმარება
დედამიწაზე მთელ მცენარეულ საფარს უზენაესი ასაზრდოებს. (აიამ აგნირ ვაიშვანარო იო იამ ანტაჰ პურუშუ იენედამ ანნამ
მთვარის სითბოთი ბოსტნეული ხარობს და თითოეულს თავისი პაჩიატე). ცოცხალი არსება ჭამის დროსაც არ არის უფლის
შესაფერისი გემო ეძლევა, სასიცოცხლო წვენით აღივსება. ამას თანადგომის გარეშე.
ლექსში სიტყვა რასატმიკაჰ გამოხატავს.

ამგვარად, უფლის ამგვარი დახმარებით ვცოცხლობთ – ზოგჯერ როგორც უპიროვნო ბრაჰმანს, უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას,
ვტკბებით კიდეც საჭმელითა და სიცოცხლით. ”ვედანტა-სუტრაში” როგორც დადგინებულ პარამატმას, არამედ როგორც ვედების
(1.2.27) ამის შესახებაც არის მითითებული: შაბდადობჰიო ’ნტაჰ სიბრძნის ინკარნაციას.
პრატიშთჰანაჩ ჩა – უფალი არის ბგერასა და ჰაერში, სხეულსა და
კუჭში საჭმლის მომნელებელი ცეცხლის სახით. ვედები ადამიანებს სწორი გზით მიუძღვის, რათა მათ ცხოვრება
წესისამებრ წარმართონ და შეძლონ სულიერად განწმენდილები
არის ოთხი სახის საკვები: გადასაყლაპავი, დასაღეჭი, ასალოკი და დაბრუნდნენ შინ – ღვთის საბრძანისში. ვედები ამოუწყავი
საწუწნი. უფალი ყოველი მათგანის გადამამუშავებელი ძალაა. სიბრძნეა უზენაესი პიროვნების – კრიშნას შესახებ, ხოლო თავად
კრიშნა, ვიასადევას ინკარნაციით, ”ვედანტა-სუტრას”
ლექსი 15 შემდგენელია. ამას ადასტურებს ”შრიმად-ბჰაგავატამში”
მე ყველას გულში ვსუფევ – თავად ვარ ხსოვნა, ცოდნა და ვიასადევას კომენტარები ”ვედანტა-სუტრას” შესახებ.
დავიწყება. მე დავუდე სათავე მთელ ვედურ სიბრძნეს და მის
მიზანს – ჩემ შეცნობას. ვედანტას შემოქმედი და ვედების მცოდნეც ”ვედანტა-სუტრას” მიხედვით უზენაესი უფალი სრულყოფილებაა.
მე ვარ. იგი ხორცშესხმულ სულებს ამარაგებს საკვებით და თავისივე
ცეცხლით ეხმარება მის მონელებაში; ცოცხალ არსებათა ქცევის,
შინა-არსი: პარამატმას სახით უფალი ყოველი ცოცხალი არსების ზრახვების, გრძნობების მოწმეც უფალია, რომელიც, უპირველეს
გულშია და ამ უკანასკნელის ყოველგვარი მოქმედება ყოვლისა, მათ ვედების სიბრძნეს აზიარებს და ”ბჰაგავად-გიტას”,
უფლისმიერია. ადამიანი მთელ თავის წარსულ ცხოვრებას როგორც საკუთარ ნააზრევს, ასწავლის.
ივიწყებს, მაგრამ მის გულში დავანებული უფალი ხომ ყოვლის
მხილველი და მოწმეა, ამიტომ იგი პიროვნების ქცევასა და მიზნებს ამიტომ იყრიან მუხლს ადამიანები ყოვლადკეთილი, მოწყალე,
იმ დამიწყებული წარსული მოქმედების მიხედვით წარმართავს. თანამდგომ ღმერთის წინაშე.
იგი ყოვლისმცოდნე, ყოვლისგამჭოლი, ყველას გულში
დამკვიდრებული ზესულია. ანტაჰ პრავიშტა შასტა ჯანაჯამ – როგორც კი სიკვდილის ჟამს
სულდგმული სხეულს განეშორება, თავისი წარსული ავიწყდება.
ცოცხალ არსებებს უფალი სხვადასხვა კარმიული საქმიანობებითა მისი მახსოვრობის საწიერიდან ამოვარდება ამ სხეულში ყოფნის
და მათი შედეგებით ასაჩუქრებს. მას ეთაყვანებიან არა მარტო დროს მისი მოქმედება-ზრახვების სახება. მაგრამ უფალი ცოცხალ

არსებას ახალ სხეულში აბინავებს და ეხმარება, განაახლოს უზანეასი ღმრთაებრივი პიროვნება არის ადამიანთა სრულქმნის
შეწყვეტილი საქმიანობა. გულმავიწყ არსებებს გონებით საბოლოო მიზანი. “ვედანტა-სუტრაში” (1.1.4) ეს შემდეგი
აჯილდოებს, რათა მათ ძველ სხეულთან განშორების გამო სიტყვებით არის დამტკიცებული: ტატ ტუ სამანვაიატ. სულიერი
შეწყვეტილი საქმიანობა განაგრძოს. ამ საქმიანობათა მიხედვით კი სრულყოფა სამ საფეხურად მიიღწევა: პირველი, ვედური
უკვე თავისი სულიერი დონის საფუძველზე ან ტკბება და ან წერილების გაგებით ადამიანს შეუძლია ჩასწვდეს უზენაეს
იტანჯება ადამიანი. პიროვნებასთან ურთიერთობის საიდუმლოებას. მეორე, სხვადასხვა
წმინდა რიტუალების შესრულებით იგი თანდათან მაღლდება და
უფალი ადამიანებს ვედური სიბრძნის შეცნობას უადვილებს. თუ უახლოვდება უფალს და ბოლოს მესამე – ადამიანი მიაღწევს
მათ ამ მოძღვრების გულმოდგინედ შესწავლა გადაწყვიტეს, უმაღლეს მიზანს და სრუქმნილი ბრუნდება შინ – უზენაეს
უზენაესი სათანადო გონიერებასაც აძლევს წყალობად. პიროვნებასთან.
რატომ სთავაზობს უფალი ადამიანებს ვედურ ცოდნას, როგორც ამ ლექსში ნათლადაა განსაზღვრული, რა არის ვედების სიბრძნე,
ყოველივეს შემეცნების საშუალებას? პასუხი ერთია – ყველა ვედების დანიშნულება და მიზანი.
ცოცხალი არსებისათვის კრიშნას შეცნობა სასიცოცხლო
აუცილებლობაა და ამას ყველაზე ნაყოფიერად სწორედ ვედური ლექსი 16
მოძღვრება მოახერხებს. ვედური ლიტერატურა ამასვე ამტკიცებს. არიან შეცთომილნი და შეუცთომელნი. პირველნი მიწიერი
ოთხივე ვედა, “ვედანტა-სუტრა”, უპანიშადები და პურანები სამყაროს მკვიდრნი არიან. სულიერ სამყაროში კი ცთომილება
ხოტბას აღუვლენენ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, რომლის გამორიცხულია.
შეცნობაც შეიძლება ვედური რიტუალების შესრულებით, ვედური
ფილოსოფიის შესწავლითა და ერთგულ სამსახურში შინა-არსი: უფალმა მიიღო ვიასადევას სახე და შეადგინა ”ვედანტა-
თაყვანისცემით. სუტრა”. ამ ლექსში სწორედ მისი დედა-არსი არისნ მოკლედ
გადმოცემული. ლექსის მიხედვით, ადამიანები ორ ნაწილად
ვედების უპირველესი მიზანი კრიშნას გაგებაა და ამ გაგების იყოფიან: ერთნი, ვინც ცდებიან, და მეორენი შეუცდომელნი არიან.
გასაადვილებლად მითითებებისა და საშუალებების მოცემა.
როგორც არაერთხელ აღინიშნა, ცოცხალი არსებები უზენაესი
უფლის განუყოფელი ნაწილაკები არიან, რომელთაც მატერიალურ

სამყაროსთან ურთიერთობის გამო შეცდომების დაშვების მატერიისაგან არ არის შექმნილი, ამიტომ მისი ცვალებადობა არ
მიდრეკილება უჩნდებათ. ასეთ ადამიანებს ჯივა-ბჰუტად ხდება. სამაგიეროდ მიწიერ ყოფაში სხეული ექვსი სახის
მოიხსენიებენ. ამ აზრის დამადასტურებელია სანსკრიტული ცვლილებას განიცდის: იბადება, იზრდება, არსებობს, მრავლდება,
სიტყვები: კშარაჰ სარვანი ბჰუტანი. განილევა და ქრება. ეს, როგორც ვთქვით, საგნობრივი სხეულის
ხვედრია, სულიერ სამყაროში კი საერთოდ არ არსებობს დაბადება,
უზენაესის საბრძანისში კი შეუცთომელი სულები მკვირდობენ. ეს სიბერე ან სიკვდილი. იქ ყოველივე მარადიულობით არის
უკანასკნელნი უფლის ნაწილები არიან, მაგრამ თავიანთ ნიშანდებული.
ინდივიდუალობა გააჩნიათ და ამ თავიანთი დამოუკიდებელი
სახით უზენაესისაგან განუყოფლობას ადასტურებენ. კშარაჰ სარვანი ბჰუტანი – მიწიერ ყოფიერებასთან ურთიერთობაში
მყოფი ყოველი ცოცხალი არსების სხეული – პირველქმნილი
შეუცთომელნი იზიარებენ უფლის მიზანს შექმნის პროცესში. ბრაჰმადან პაწაწინა ჭიანჭველამდე – ცვლილებას განიცდის. ყოველ
მართალია, სულიერ სამყაროში არაფერი იქმნება – ყველაფერი უკვე მათგანს შეცდომის დაშვებაც შეუძლია, სულიერ ზეცაში მუდმივ
შექმნილია – მაგრამ რაკი ყველაფერი უზენაესისაგან თავისუფალნი შეცდომებს მიღმა არიან.
მომდინარეობს, ეს დაშვებაც ამით აიხსნება. ამასვე ადასტურებს
”ვედანტა-სუტრაც”. ლექსი 17
ამ ორი არსებობის – მარადიულისა და წარმავალის – გარდა, არის
როგორც უფალი აცხადებს ლექსში, არის ადამიანთა ორნაირი უდიადესი პიროვნება – ზესული, მარადიული უფალი, რომელიც
თვისება – შეცდომის დაშვების მიდრეკილება და მარად სამივე სამყაროში განივრცობა და ამ ორი არსებობის
შეუცდომლობა. ვედების ამას მოწმობს. ამდენად აქ არაფერია მასულდგმულებელია.
საეჭვო. ცოცხალი არსებები, რომლებიც ამქვეყნად ჭკუისა და ხუთი
გრძნობის წყალობით დაუსრულებლად იბრძვიან, შფოთავენ, შინა-არსი: ამ ლექსის აზრი კარგადაა გამოხატული ”კათჰა
ცვალებადი მატერიალური სხეულები აქვთ; ეს ცვლილება უპანიშადში” (2.12) და ”შვეტაშვატარა უპანიშადში” (6.13). მათში
მარადიულია მატერიის მარადიული ცვლილებების შესაბამისად. ნათქვამია, რომ აურაცხელ ცოცხალ არსებაზე მაღლა, რომელთა
შორის ზოგი მიწიერების მონაა, ზოგი სულიერად
გვექმნება შთაბეჭდილება, თითქოს სულიერ სამყოფელში განთავისუფლებული, დგას უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება –
ცოცხალი არსებაც იცვლებოდეს. ეს ასე არ არის – იქ სხეული პარამატმა. უპანიშადის ერთი ლექსი ასე ჟღერს: ნიტიო ნიტიანამ

ჩეტანაშ ჩეტანანამ – ცოცხალ არსებათა შორის – ხორცშესხმული მცდარია მოსაზრება, თითქოს უფალი და ცოცხალი არსებები ერთ
სულები არიან ისინი თუ განთაფისუფლებულნი - ბრძანდება დონეზე დგანან და ნებისმიერი მიმართებით თანასწორნი არიან.
”ერთი” და უმაღლესი უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, სინამდვილეში, მათ შორის უზარმაზარი განსხვავებაა. სიტყვა
რომელიც მათ შთაბერავს სიცოცხლეს და სხვადასხვა მოქმედების უტტამა მეტად მნიშვნელოვანია, რაც მიუთითებს უზენაესის
საშუალებას უქმნის თანმხლები გრძნობებითა თუ ათასგვარი ზეაღმატებულობაზე, მის ღვთიურ გამორჩეულ ბუნებაზე ყოველ
საზრუნავით. სულდგმულს შორის.
პარამატმას ყველა სულდგმულის გულში უდგას ხელმწიფების სიტყვა ლოკე ნიშნავს ახსნას. როგორ ლექსიკონი ”ნირუკტი”
ტახტი. სრულყოფილ სიმშვიდეს ჰპოვებს მხოლოდ და მხოლოდ ის მოწმობს – ლოკიატე ვედართჰო ნენა – ვედების მიზანი ახსნილია
გონიერი ადამიანი, ვისაც მისი შეცნობა შეუძლია. წმინდა წერილებში – სმრიტიში.
ლექსი 18 უზენაესი უფალი თავისი ერთ-ერთი ასპექტის, პარამატმას, სახით

მე ტრანსცენდენტული ვარ შეცთომილ და შეუმცთარ ძეთა მიმართ; თვით ვედებშიაცაა აღწერილი. ”ჩჰანდოგია უპანიშაში” (8.12.3)
სამყარო ხოტბას აღუვლენს ჩემს სიდიადეს, ხოლო ვედები ვხვდებით შემდეგ ლექსს: ტავატ ეშა საბპრასადო სმაჩ ჩჰარირატ
მაღიარებენ უზენაეს პიროვნებად. სამუტთჰაია პარამ ჯიოტი-რუპამ სამპადია სვენა რუპენაბჰინიშად
პადიატე სა, უტტამაჰ პურუშაჰ – ”სხეულიდან ამოდის ზესული და
შინა-არსი: უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებაზე აღმატებული უპიროვნო ბრაჰმაჯიოტის ერწყმის. შემდეგ თავისი სახით
არავინ არის – არც განპირობებული და არც განთავისუფლებული თავისსავე სულიერ პიროვნებებში მკვიდრდება. ამ ზესულს
სული. იგია ყოველთა უზენაესი. უზენაესი პიროვნება ეწოდება.”
როგორც აღინიშნა, უზენაესი ღმერთიც და ცოცხალი არსებანიც ეს იმას ნიშნავს, რომ უზენაესი პიროვნება ავლენს და განავრცობს
ინდივიდუალურები არიან. განსხვავება ძალმოსილებასა და თავის სულიერ ციალს, როგორც პირველსინათლეს. მას პარამატმას
ყოვლსშემძლეობაშია. ვერც ერთი სულდგმული, თვით უფლის სახით ლოკალიზებული ასპექტიც გააჩნია; სატიავატისა და
სამკვიდრომდე ამაღლებული, ვერ გაუტოლდება, მით უფრო ვერ პარაშარას შვილის, ვიასადევას სახით მოვლენილი უფალი ვედურ
გადააჭარბებს, უფლის იდუმალ, ჩვეულებრივ მოკვდავთა სიბრძნეს გვაზიარებს.
გონებისათის მიუწვდომელ ძალებს.

ლექსი 19 განმარტავს და სწორედ ამ თავწყაროს უნდა მივადევნოთ

ყოვლისმცოდნეა ის, ვინც ეჭვშეუვალად მცნობს უზენაეს გულისყური. ყურისგდება პირუტყვსაც შეუძლია, მთავარია
ღმრთაებრივ პიროვნებად. ამის გამო იგი, ო, ბჰარატას შვილო, მოსმენილის გაგება და დასწავლა. გაგება რთული პროცესია,
სრული ერთგულებით მემსახურება. მოსმენა იოლი, ამიტომ გაგების დროსაც ცნობილი ბრძენ-მოძღვარი
უნდა დავიხმაროთ. მარტო აკადემიური კამათითა და
შინა-არსი: ცოცხალი არსებისა და უზენაესი აბსოლუტური დებულებების მოშველიებით ვერაფერს გავხდებით.
ჭეშმარიტების დადგინებული მდგომარეობის შესახებ უამრავი
ფილოსოფიური მოსაზრება არსებობს. გაგებისა და შეცნობის უნაკლო ნაცადი გზაა ”ბჰაგავად-გიტას”
მოძღვრების შესახებ მოსმენა და იმ ჭეშმარიტების შეგნება, რომ
ამ ლექსში უფალი ბრძანებს, რომ ვინც იგი – კრიშნა, უზენაეს ყოველი და ყველაფერი ამ კოსმიურ განფენილობაში მხოლოდ
პიროვნებად შეიცნო, ჭეშმარიტად ყოვლისმცოდნეა. სანახევრო უზენაეს პიროვნებაზეა დაქვემდებარებული.
ცოდნას ფლობს ის, ვინც უბრალოდ გაცხარებით მსჯელობს
აბსოლუტურ ჭეშმარიტებაზე, კარგავს ძვირფას დროს და ვერ შრი კრიშნას აზრით, ვინცა მას გააცნობიერებს, ვედების არსსა და
უახლოვდება კრიშნას ცნობიერებას. ცოდნით გონებაგანათებული დანიშნულებასაც გაიგებს. სხვა ვერავინ და ვერა გზით ვერ
კი დროის დაუკარგავად მაშინვე მიენდობა უფლის ცნობიერებას შეიცნობს ვედურ მოძღვრებას.
და იწყებს უზენაესის ერთგულ სამსახურს.
ლექსში მნიშვნელოვანია სიტყვა ბჰაჯატი, რაც ბევრ შემთხვევაში
”ბჰაგავად-გიტაში” ყველგან განსაკუთრებით არის ხაზგასმული ეს უფლის ერთგულ სამსახურთა დაკავშირებით გამოიყენება. თუ
ფაქტი, მაგრამ მაინც ამ წმინდა წიგნის ჯიუტი კომენტატორები ადამიანი მთელი არსებით მიენდო კრიშნას ცნობიერებას და
უზენაეს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებასა და ცოცხალ არსებას ერთგულ სამსახურს უმწიკვლოდ აღასრულებს, ითვლება, რომ იგი
ერთმანეთს უტოლებენ. ჩასწვდა ვედური სიბრძნის უღრმეს იდუმალ შრეებს.
ვედურ ცოდნას შრუტი ეწოდება, რას სმენითი აღქმით შესწავლას ვაიშნავთა სამპრადაიაში ნათქვამია, რომ თუ ადამიანი ერთგულად
ნიშნავს. ადამიანმა მარადიული სიბრძნე ისეთი დიადი ემსახურება კრიშნას, აბსოლუტურე ჭეშმარიტების შესაცნობად
ავტორიტეტებისაგან უნდა შეისწავლოს, როგორების არიან კრიშნა სხვა სულიერი წვრთის პროცებების გავლა აღარ სჭირდება – მან
ან მისი წარმომადგენლები. კრიშნა ყველაფერს ძირისძირობამდე

თავისთავად უკვე მიაღწია მიზანს, რაკი ერთგული სამსახურით უზენაესის ერთგული სამსახური და თავად უფალი არ
უფლის შეცნობის ყოველი წინა საფეხური გულმოდგინედ განვლო. განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, რადგან ორივეს ბუენბა
სულიერია. ერთგული მსახურება უფლის შინაგანი ენერგიის
თუ ვინმე სიცოცხლის ათასობით განმეორების შემდეგაც ვერ მივა რკალში მიმდინარეობს. უფალი მზეა, უმეცრება – წყვდიადი. სადაც
იმ დასკვნამდე, რომ კრიშნაა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, მზეა, იქ სიბნელე ვერ იბოგინებს. ამიტომ ჭეშმარიტი სულიერი
რომ მისადმი მინდობა არის სულიერი ხსნის ერთადერთი და მოძღვრის წინამძღოლობით შესრულებულ წმინდა ერთგულ
ნაცადი გზა, მისი დროცა და სიცოცხლეც ფუჭად დაკარგულია. სამსახურთან უმეცრებას რა ხელი ექნება?!
ლექსი 20 ყველა უნდა დაადგეს კრიშნას ცნობიერების გზას და ერთგულ

რაც გამცნე, ვედური წმინდა წერილების ყველაზე იდუმალი სამსახურ მიჰყოს ხელი, რათა განიწმინდოს და გონება გაუნათდეს.
ნაწილია; ო, უცოდველო, ვინც ჩემს უმაღლესობას შეიცნობს, უამისოდ ეს პიროვნება ხალხს რა დიდ კაცადაც არ უნდა მიაჩნდეს,
სიბრძნით აღივსება და ყველა მისი განაზრახი თუ მცდელობა მისი აზროვნების თვალსაწიერი მეტად ვიწრო იქნება.
სრულყოფილებითა და წარმატებით დასრულდება.
მეტად მნიშვნელოვანია სიტყცა ანაგჰა, რითაც არჯუნას კრიშნა
შინა-არსი: უფალი ამ ლექსში ბრძანებს, რომ რაც წინამდებარე მიმართავს. ანაგჰა ნიშნავს – ო, უცოდველო. ადამიანისათვის
თავში ისაუბრა, წმინდა წერილთა დედა-არსია. მისი გაგება უაღრესად ძნელია კრიშნას შეცნობა; იგი უსათუოდ უნდა
მხოლოდ ისეა საჭირო, როგორც ამას უზენაესი ღმრთაებრივი განთავისუფლდეს ცოდვათაგან და ბიწიერებისაგან, რომ შესწვდეს
პიროვნება გვიხსნის. უფლის შინაარსობრივ სიმაღლეს. ასეტი რთული გზის გავლა არ
მოუწევს მას, ცინს წმინდა და ძლიერი ერთგული სამსახურით არის
ვედური გაგების გზა ნათელია, ამ გზაზე მდგომსაც გონება კრშნასთან დაკავშირებული – იგი თავისთავად ხდება
უნათდება და ღვთიური ცოდნის მადლს სიხარულით უღებს განწმენდილი და უცოდველი. ამიტომ მიმართა უფალმა არჯუნას:
გულის კარს. სხვაგვარად: უზენაესი სიბრძნის გაგებით და უფლის ო, უცოდველო.
წმინდა სამსახურით ნებისმიერი ადამიანი მიწიერების
ყოველგვარი სიბინძურისაგან განიწმინდება. ერთგული სამსახური როდესაც კაცი წმინდა სამსახურს სრულ კრიშნას ცნობიერებაში
სულიერი შემეცნების გზაც არის. იგი ყოფიერების მყოფ ერთგულთა გარემოცვაში ასრულებს, გარკვეული მიწიერი
უკეთურობასთან ერთად ვერ იარსებებს. თვისებების ძირფესვიანად აღმოფხვრა უხდება თავისი შეგნებიდან

და ხასიათიდან. ყველაზე ძნელად დასაძლევი გულგაუმაძღრობაა. ცოდნის გავრცელების მოსწრაფეობა, მსხვერპლის შეწირვა,
პირველი ზნეობრივ-სულიერი დაცემაც მატერიალუ დონეზე ასკეტობა, საკუთარი თავის მართვა, მიმტევებლობა,
საკუთარი გაბატონების აჩემებულ სურვილს მოჰყვება, რაკი იგი ქველმოქმედება, თვითგანწმენდა, ლმობიერება ყოველთა მიმართ
სიხარბით დაბრმავებული თავს ანებებს უფლის ტრანსცენდენტულ თანაბრად, სიმართლის მსახურება, გულისწყრომის მოთვინიერება,
სასიყვარულო სამსახურს. მეორე სისუსტე მისი მიჯაჭვულობაა, სულაუმღვრევლობა, ქედდაბლობა, სხვათა მეშურეობასა და
რაც ბუნებაზე ხელმწიფების მიდრეკილების ზრდასთან ერთად განქიქებაზე უარის თქმა, გულგაუმაძღრობისა და
ჩნდება და ძლიერდება ადამიანის გონებაში. გულმუხთლობის აღკვეთა, უშიშობა, შეუდრეკლობა,
ძალგულოვნება, პატივმოყვარეობისაგან განრიდება.
ადამიანისათვის მატერიალური ყოფის სირთულეების მიზეზი
თავად მისი ეს ზნეობრივი სისუსტეა. შინა-არსი: მეთხუთმეტე თავის დასაწყისში აღწერილი იყო
მატერიალურუ სამყაროს სიმბოლო – ბანიანია ხე, რომლის უამრავი
ამ თავის პირველ ხუთ ლექსში აღწერილია მატერიის მონობიდან ფესვურა ადამიანთა სასიკეთო და უკეთური მოქმედებების
ადამიანის ხსნის გზა, ხოლო დანარჩენი ნაწილი – მეექვსე გამომხატველია. მეცხრე თავში დახასიათებულნი არიან დევები,
ლექსიდან დასასრულამდე, პურუშოტტამა-იოგას განიხილავს. ანუ ღვთიური თვისებების მქონენი, და ასურები – უღმერთონი,
ანუ დემონები.
გიტას” მეთხუთმეტე თავზე, რომელიც პურუშოტტამა-იოგას, ვედური მითითებების მიხედვით, სათნოების მოდუსში რას
უზენაესი პიროვნების იოგას ეხება. სრულდება, სასიკეთოა განთავისუფლების გზაზე წინსვლისათვის
და მათ ეწოდებათ დაივი პრაკრიტი – ბუნებით
↑თავი მეთექვსმეტე ტრანსცენდენტული. სწორედ ასეთი ბუნებით გამოირჩევიან
ღვთაებრივი და დემონური ბუნებანი სულიერი ამაღლების გზაზე მდგომნი. მეორე მხრივ, მათთვის,
ვინც ვნებისა და უმეცრების გავლენის ქვეშაა, მოჭრილი აქვთ
ლექსები 1-3 სულიერი ხსნის ყველა გზა. მათ ან ისევ ცოდვილ ადამიანებად
უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ო, ბჰარატას ძევ, დარჩენა მოელით მატერიალურ სამყაროში ან იქნებ ცხოველთა და
ყურნი მომაპყარ და გაზიარებ ცოდნას, თუ რით არის შემკული სიცოცხლის უფრო დაბალ სახეობებშიც გადაინაცვლონ.
ღვთაებრივი ბუნების ადამიანი: ვედების შეცნობა, სულიერი

მეთექვსმეტე თავში უფალი უხსნის არჯუნას ადამიანის როგორც განათლების დონე განსაზღვრავს, მისი მიზანი უნდა იყოს
ტრანსცენდენტულ, ისე დემონურ ბუნებას, მათი თანმხლები საზოგადოების მშვიდობიანი ცხოვრება და კეთილდღეობა. ლექსში
თვისებებით. განიხილავს ამ უკანასკნელთა ღირსებებსა თუ ჩამოთვლილი თვისებები ტრანსცენდენტულია, რაც ადამიანს
ნაკლოვანებებს. სულიერ წინსვლაში ეხმარება, რათა მან მიწიერი ყოფიერების
საპყრობილეს დააღწიოს თავი.
ლექსში ერთობ მნიშვნელოვანია სიტყა აბჰიჯატასია, რაც
თანდაყოლილი ღვთიური მიდრეკილებების მნიშვნელობით ვარნაშრამას საზოგადოებაში სანნიასი, ანუ ვინც განდეგილის
იხმარება. ვედების მიხედვით ღვთისმოსავთა ოჯახში ბავშვის ცხოვრებით ცხოვრობს, ყოველგვარი სოციალური ნიშნის
დაბადებას ჰქვია გარბჰადჰანა-სამსკარა. ასეთი მშობლები პირმშოს მიუხედავად, ჯგუფის მეთაურად, ანუ სულიერ წინამძღვრად არის
შეძენამდე საზოგადოებრივი ცხოვრებისათვის განკუთვნილ ათ აღიარებული. ბრაჰმანი სახი სხვა კასტის: ვაიშიების, კშატრიებისა
პრინციპს ასრულებენ. და შუდრების სულიერი მოძღვარია. სანნიასი ბრაჰმანების
წინამძღოლადაც ითვლება.
”ბჰაგავად-გიტადან” ისიც ვიცით, რომ სქესობრივი სიახლოვე
სასურველი ბავშვის გაჩენის მიზნით თავად კრიშნაა. წყვილთა სანნიასი უპირველესად უშიშარი უნდა იყოს, ცხოვრობდეს მარტო,
ამგვარი ურთიერთობა აკრძალული არ არის იმ შემთხვევაში, როცა სხვათაგან დახმარებისა თუ რაიმე თანადგომის უარმყოფელი,
კრიშნას ცნობიერების პრინციპებს არ ეწინააღმდეგება. ყოველ მარად უზენაესის წყალობის მოიმედე. თუ სანნიასის საფიქრებლად
შემთხვევაში, უფლის ერთგულებმა ძაღლებისა და კატების გაუხდება – ”ყველაფერს რომ განვერიდო, ვინღა დამიცავს” – მაშინ
მსგავსად არ უნდა დაყარონ შვილები, არამედ უნდა შვან განდეგილობის წესით ცხოვრება არც უნდა არჩიოს.
იმისათვის, რომ შემდგომ კრიშნას ცნობიერებას აზიარონ. ასეთი
სასიკეთო შესაძლებლობა უნდა უქმნან შვილს ღვთისმოსავმა ადამიანი ღრმად დარწმუნებული უნდა იყოს, რომ უზენაესი
მშობლებმა. ღმრთაებრივი პიროვნება პარამატმას სახით მუდამ მის გულში და
მასთან არის, ყველაფერს ხედავს და უწყის რას და როდის
ვარნაშრამა-დჰარმად წოდებული საზოგადოებრივი ინსტიტუტი, განიზრახავს კაცის გონება. იგი განუწყვეტლივ ზრუნავს
რომელიც ოთხ სოციალურ და ოთხ პროფესიულ დანაყოფს, ანუ მინდობილი სულის უსაფრთხოებაზე.
კასტას მოიცავს, არ ეფუძნება დაბადების მიხედვით ადამიანის
შეყვანას რომელიმე ჯგუფში. ამას უფრო პიროვნების თვისებები და

ადამიანის რწმენა შეუვალი უნდა იყოს: ”მე მარტოსულობა არ წესებს. ჩჰოტა ჰარიდასა ჩაიტანიას ერთ-ერთი უახლოესი
მომელის უღრან ტყეში ცხოვრებისასაც კი, კრიშნა იქნება ჩემს თანამგზავრი იყო. მოხდა ისე, რომ მან ქალს ვნების წადილით
გვერდით და დამიფარავს!..” ამგვარ რწმენას აბჰაიამ – უშიშრობა, შეხედა. ჩაიტანია იმდენად მკაცრად იცავდა წმინდანის
ეწოდება. განდეგილს სწორედ ასეთი შეუპოვრობა და უშიშრობა მოვალეობას, რომ იგი პირადი ამალიდან მაშინვე გააძევა შემდეგი
ჰმართებს. სიტყვებით: ”სანნიასისთვის, ან მისთვის, ვინც მატერიალური
ბუნების მარწუხებიდან თავის დაღწევას და შინ – ღმერთთან
განდეგილმა თავის განწმენდაზე უნდა იზრუნოს, ამისათვის დაბრუნებას ცდილობს, გრძნობათა მსახურება, ქალებისაკენ
უამრავი წესისა და რეგულაციის შესრულება მოეთხოვება. ყველაზე ლტოლვა და არამც თუ განცხრომა, მათკენ გახედვაც კი
მნიშვნელოვანია ის, რომ სანნიასის მკაცრად ეკრძალება ქალთან დაუშვებელია. ურჩევნია განეშოროს სიცოცხლეს, ვიდრე ამგვარი
ურთიერთობა – განმარტოებით მასთან საუბრის უფლებაც კი არა გულისთქმა აღეძრას.” აი, ასეთია ჩაიტანიას აზრი, რაც განწმენდის
აქვს. პროცესს ეხება.
უფალი ჩაიტანია იდეალური სანნიასი იყო და პურიში ყოფნისას შემდეგი საკითხია ჯნანა-იოგა-ვიავასთჰიტი – სულიერი ცოდნის
ერთგული ქალები თაყვანსაცემადაც კი ვერ ბედავდნენ გავრცელება. სანნიასის მოვალეობაა სულიერი ცოდნა მიიტანოს
მიახლოებას, შორიდან უხრიდნენ ქედს. ასეთი დამოკიდებულება მეოჯახეებამდე და მათთან, ვინც დაივიწყა ჭეშმარიტი ცხოვრება,
ქალის მიმართ სიძულვილს როდი ნიშნავს. უბრალოდ ეს არის რომლის დედა-არსსაც სულიერი წინსვლა ჰქვია. სანნიასი
სანნიასის ქცევის მკაცრი წესი. კარდაკარ მოწყალების თხოვნით უნდა ირჩენდეს თავს, მაგრამ იგი
მათხოვარი კი არ უნდა იყოს.
განწმენდილმა ადამიანმა მაინც უნდა დაიცვას გარკვეული წესები
და მოთხოვნები – მკაცრად ეკრძალება, როგორც ვთქვით, ქალებთან თვინიერება ღვთიურ დონეზე მდგომი პიროვნების ერთ-ერთი
ურთიერთობა და გრძნობათა საამებლად სიმდიდრის მოხვეჭის თვისებაა და სრული მორჩილების ძალით კარიდან კარზე
მცდელობა. იდეალური სანნიასი თავად უფალი ჩაიტანია დაიარება არა ლუკმა-პურის სათხოვნელად, არამედ მეოჯახეებს
გახლავთ, მას მთელი ცხოვრება ქალებისაგან შორს ეჭირა თავი. შეხვდეს და მათ შეგნებაში კრიშნას ცნობიერება გააღვიძოს. ეს არის
მართალია, იგი უფლის ყველაზე გულმოწყალე ინკარნაციად მისი მოვალეობა. თუ იგი მაღალი სულიერების მქონეა და თავისი
ითვლება, რადგან ყველაზე დაცემულ, განპირობებულ სულებს წმინდა მოძღვრისაგანაც ამგვარი მითითება აქვს, ჭკვიანურად და
მფარველობდა; ყოველმხრივ იცავდა განდეგილის ცხოვრების მოთმინებით უნდა იქადაგოს კრიშნას ცნობიერება. თუ ადამიანი

სულიერად დაკნინებულია, არ უნდა აირჩიოს განდეგილის გარეშე არ უნდა იქონიოს ინტიმური ურთიერთობა. ასეთი
ცხოვრების წესი. ხოლო თუ იგი განთავისუფლების გზას შეზღუდვა მოხსნილია მხოლოდ შვილების გაჩენისათვის.
არასაკმარისი ცოდნით დაადგება, მთელი გულისყურით უნდა უამისოდ იგი ცოლთან ხორციელ განცხრომას არ უნდა მიეცეს.
უსმინოს სულიერ მასწავლებელს. უშიშობა, სატტვა-სამშუდდჰი შვილებზე პასუხისმგებლობის თავიდან ასაცილებლად
(სიწმინდე) და ჯნანა-იოგა (ცოდნა) მუდამ თან უნდა ახლდეს თანამედროვე საზოგადოება ჩასახვის საწინააღმდეგო ან უფრო
სანნიასის, ანუ განდეგილის ცხოვრების გზაზე მდგომს. შემზარავ მეთოდებს იგონებს და სინდისის ქენჯნის გარეშე ეძლევა
ქვენა გრძნობების ტკბობას. ეს დემონური კაცის ბუნების ერთ-
შემდეგ მოდის ქველმოქმედება. ხალხმა თავისი საარსებო ერთი გამოვლინებაა.
საშუალებები პატიოსანი შრომით უნდა მოიპოვოს და მისი
ნახევარი მსოფლიოში კრიშნას ცნობიერების გავრცელებას თუ ვინმეს, მეოჯახეც რომ იყოს, სულიერ ცხოვრებაში წინსვლა
მოახმაროს. ეს განსაკუთრებით ოჯახის პატრონებმა უნდა სურს, სქესობრივი ცხოვრება უნდა დაუმორჩილოს თავის
გააკეთონ – შესაწირი იმ საზოგადოებებს უნდა შესწირონ, ნებისყოფას და კრიშნას მსახურების მიზნის გარეშე ბავშვი არ
რომლებიც აღნიშნულ წმინდა საქმეს ემსახურებიან. იყოლიოს. თუკი კრიშნას ცნობიერებით ღირსეული
კეთილშობილური მიზნის გარეშე მხოლოდ გრძნობების
მოწყალება სათანადო პირს უნდა მიეცეს. ქვემოთ ვნახავთ, რომ განცხრომას არ უნდა მიჰყვეს პირუტყვივით.
ქველმოქმედების უამრავი სახე არსებობს – სათნოების, ვნებისა და
უმეცრების მოდუსშიც კი. წმინდა წერილები უპირატესობას მეოჯახეებს კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რამ – მსხვერპლშეწირვის
აძლევენ სათნოებით ნიშანდებულ ქველმოქმედებას. ვნებისა და შესრულება ჰმართებთ. ეს ძვირადღირებული ცერემონიალია.
უმეცრების მოდუსების მიხედვით კი იგი ფულის ფუჭად ფლანგვა ბრაჰმანები, ვანაპრასთჰები და სანნიასები უპოვარნი და ღატაკნი
უფროა. გაღებული მოწყალება მთელ მსოფლიოში კრიშნას არიან, მხოლოდ მოწყალებით ირჩენენ თავს, ამიტომ
ცნობიერების გავრცელებას უნდა მოხმარდეს. მხოლოდ ასეთი მსხვერპლშეწირვების შესრულება მეოჯახეებს ეკისრებათ.
ქველმოქმედება სრულდება სათნოების მოდუსში.
ვედური დანაწესებით მათ აგნი-ჰოტრა მსხვერპლშეწირვა უნდა
რაც შეეხება დამას – საკუთარი თავის მართვას, იგი ეხება ჩაატარონ, მაგრამ დღეს ყველაფერი ამისათვის ისე ძვირი ჯდება,
რელიგიური იერარქიის ყველა საფეხურს და საზოგადოების ყველა რომ მისი განხორციელება მეოჯახეებს არ შეუძლიათ. გამოსავალი
ფენას, განსაკუთრებით მეოჯახეებს. მან ცოლთან საჭიროების სახეზეა – საუკეთესო მსხვერპლშეწირვას, რომელიც სადღეისოდ

სრულდება, ეწოდება სანკირტანა-იაჯნა – ღმერთის წმინდა ოჯახური ცხოვრების მიტოვების შემდეგ ადამიანმა სხეული, ჭკუა
სახელების გალობა: ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე და ენა თავის ასკეტურ მიზანს უნდა დაუმორჩილოს. ეს არის
ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე. ტაპასია, რაც მთელი ვარნაშრამა-დჰარმას საზოგადოების
დანიშნულებად მოიაზრება.
ეს ერთობ წმინდა რიტუალია, რომლის შესრულება დანახარჯების
გარეშე ხდება და ხელი ყველას მიუწვდება. ამრიგად, ეს სამი რამ – ტაპასიასა ანუ ასკეტიზმის გარეშე ვერც ერთი ადამიანი ვერ
ქველმოქმედება, გრძნობების მართვა და მსხვერპლშეწირვა განთავისუფლდება. არც ვედური წერილები და არც ”ბჰაგავად-
მეოჯახეებისათვის არის დაწესებული. გიტა” არ ეთანხმება იმ მოსაზრებას, რომ ცხოვრებაში არავითარი
ასკეტიზმი არ არის საჭირო, კაცს შეუძლია აკეთოს, რაც
სვადჰიაია – ვედების შესწავლა ბრაჰმაჩარების წმინდა ვალია, მოესურვება და თავისთავად ყველაფერი რიგზე იქნება. ასეთ
განსაკუთრებით მოწაფეობის პერიოდში. მათაც ეკრძალებათ თეორიებს იგონებენ ყალბისმქმნელი სპირიტუალისტები,
ქალებთან ურთიერთობა, სულით ხორცამდე უმიწოდ უნდა რომლებიც ათასგვარი ყალთაბანდობით მეტი და მეტი მიმდევრის
შეინახონ თავი და სულიერი ცოდნის გასაღრმავებლად მთელი მიზიდვას ცდილობენ. ხალხიც, საუბედუროდ, იმას ეტმასნება,
თავიანთი გონება ვედური ლიტერატურის შესწავლას მოახმარონ. სადაც შეზღუდვები, წესები და მოვალეობა უგულებელყოფა. ეს
ეს არის სვადჰიაია. კარგად იციან თაღლითებმა და რელიგიის სახელით არც თავიანთ
მოსწავლეთა ცხოვრებას ზღუდავენ და არც საკუთარს. ვედებში ეს
ტაპასია – ასკეტიზმი საგანგებოდაა დაწესებული სასტიკად არის უარყოფილი.
განმარტოებულად ცხოვრებისათვის. ადამიანს უნდა ახსოვდეს
სიცოცხლის ოთხი საფეხური: ბრაჰმაჩარია, გრიჰასთჰა, რაც შეეხება უბრალოებას – პატივმოყვარეობისა და
ვანაპრასთჰა და სანნიასა. გრიჰასთჰა ოჯახური ცხოვრებაა, ბატონკაცობისაგან განდგომას – იგი ბრაჰმანის თვისებაა და
რომლისგანაც ადამიანი უნდა განმარტოვდეს. თუ ას წელიწადს ცხოვრების საფეხურისაგან განურჩევლად ყოველ კაცს უნდა
იცხოვრებს, ოცდახუთი წელი მოწაფეობაში უნდა გაატაროს, ახასიათებდეს, იქნება ეს ბრაჰმაჩარი, გრიჰასთჰა, ვანაპრასთჰა თუ
ოცდახუთი – მეოჯახეობაში, ოცდახუთი წელი ხალხისაგან სანნიასი. ყველას პირდაპირობა, ქედდაბლობა და უბრალოება
განრიდებულმა უნდა იცხოვროს, ბოლო ოცდახუთი კი ჰმართებს.
განდეგილობაში დაჰყოს. ასეთია ვედური სულიერი წვრთნის
დანაწესი.

აჰიმსა აკრძალვაა. არავისა აქვს უფლება შეწყვიტოს რომელიმე სატიამ – პირადი სარგებლის გამო ადამიანმა სიმართლე არ უნდა
ცოცხალი არსების სიცოცხლე და დაარღვიოს ბუნების დაამახინჯოს. იგი ჭეშმარიტების ერთგული მსახური უნდა იყოს.
განვითარების ციკლი. არ უნდა ვიფიქროთ, რომ რადგან სულის ვედურ ლიტერატურულ ტექსტებში მრავალი ურთულესი
ნაპერწკალი სხეულის სიკვდილის შემდეგად არ ქრება, როგორც ადგილია, დამოუკიდებლად ძნელია მათი გაგება, ამიტომ
მოგვეპრიანება, ისე ვხოცოთ ცხოველები. მიუხედავად რძის, ადამიანმა ჭეშმარიტ სულიერ მოძღვარს უნდა მიმართოს და მისი
ბოსტნეულის, მარცვლეულის სიუხვისა კაცთა მოდგმა დახმარებით შეისწავლოს ვედური სიბრძნე. შრუტი – ასეთი
ცხოველების ხორცსაც ჭამს. როცა სხვა გამოსავალი არ არის, რას ავტორიტეტული პირისაგან მოსმენას ნიშნავს, უამისოდ
ვიზამთ, იქნებ გამონაკლისი დასაშვებიც იყოს, ოღონდ ცხოველი თავდაჯერებული კაცი წმინდა ნააზრევს თავის გემოზე გაიგებს და
მსხვერპლად უნდა შევწიროთ წმინდა მიზანს. ახსნასაც არ მოერიდება.
ვინც სულიერი შემეცნების გზაზე წინსვლას ლამობს, ცხოველებზე ”ბჰაგავად-გიტას” კომენტარებიდან თითქმის ყველა არასწორად
ძალადობას არ უნდა მიმართოს. განმარტავს პირველწყაროს. საჭიროა თითოეულის სიტყვის,
ფრაზის გამოწვლილვით შესწავლა, რაშიც სულიერი მოძღვარი
ჭეშმარიტი აჰიმსა ნიშნავს იმას, რომ ძალის გამოყენებით არ დაგვეხმარება, და მერე შევბედოთ ამ წიგნის თვალუწვდენელ
ხელვყოთ ვინმეს ღვთისბოძებული სიცოცხლე. ცხოველებიც სიმაღლეს.
ბუნებრივი ევოლუციის ციკლში არიან ჩართულნი, გადადიან
სახეობიდან სახეობაში. სიკვდილი კი ამ განვითარების პროცესს აკროდჰა გულისწყრომის დაოკებას ნიშნავს. უსამართლო
ხელოვნურად აფერხებს. თუ ცხოველი გარკვეულ უხეშ სხეულში გამოწვევის შემთხვევაშიც კი კაცს თავშეკავება ჰმართებს, რამეთუ
არც თუ ისე დიდხანს ცხოვრობს და უდროოდ უსწრაფებენ გაბრაზება მთელს მის არსებას აფორიაქებს და სხეულს
სიცოცხლეს, იმავე სხეულში დაბრუნება უხდება თავისი აბინძურებს. წყრომა ვნების მოდუსის პირმშოა. სულიერად
კუთვნილი სიცოცხლის ვადით და მხოლოდ შემდეგ ამაღლებულმა ადამიანმა გულაუმღვრევლად უნდა ამოსდოს
გადაინაცვლოს სხვა სახის სხეულში. ამიტომ მათი ბუნებით ლაგამი ბრაზსა და რისხვას.
დადგინებული ევოლუცია არ უნდა შეეწიროს ვიღაცეების
ღორმუცელობასა და პირის გემოს ტკბობას. აპაიშუნამ მას ნიშნავს, რომ კაცი სხვათა ნაკლის მჩხრეკელი და
არამკითხე დამრიგებელი არ უნდა იყოს. რა თქმა უნდა, ქურდს

ქურდა უნდა უწოდო, მაგრამ სულიერი წინსვლის გზაზე მდგომს მითითებების თანახმად ოთხი ჯგუფიდან უმდაბლეს საფეხურზე
მპარავი დაუძახო, დიდი მკრეხელობა იქნება. დგანან. ისინი არ უნდა გადიდგულდნენ ფუჭი უპირატესობით ან
თანამდებობით და თავიანთ დადგინებულ მდგომარეობაში
გულმუხთლობისა და სისაძაგლისაგან მეტად ძნელი, მაგრამ დარჩნენ. საზოგადოებრივი წესრიგის შესანარჩუნებლად მაღალი
აუცილებელი თავშეკავება მოეთხოვება ყველას. ამას უდრეკი კლასებისადმი პატივისცემა შუდრების მოვალეობაა.
ნებისყოფა სჭირდება, რასაც აჩაპალამ ჰქვია.
ლექსში ჩამოთვლილი თვისებები ღვთისმიერია. ადამიანმა ისინი
წარუმატებლობამ კაცს გული არ უნდა გაუტეხოს, დაასევდიანოს. საზოგადოებრივ და პროფესიულ სფეროში თავის მდგომარეობისა
რას ვიზამთ – ზოგჯერ მცდელობა მარცხით მთავრდება, მაგრამ და უნარის შესაბამისად უნდა განივითაროს. ძირითადი აზრი ის
ხელმოცარული კაცი დარდს არ უნდა შეეჭმევინოს, პირიქით – არის, რომ თუ სავალალო მატერიალური პირობების მიუხედავად
მეტი მოწადინებით და ენერგიით უნდა განაგრძოს თავისი საქმე. თითოეული ჯგუფის წარმომადგენელი ამ თვისებათა გათავისებით
იცხოვრებს, მაშინ ტრანსცენდენტული შემეცნების უმაღლეს
ლექსში გამოყენებული სიტყვა ტეჯას კშატრიებს ეხება. ისინი საფეხურზე ზეაღსვლა აღარ გაუჭირდება.
მოვალეობით სუსტების დამცველნი არიან და საამისოდ ძალა არ
უნდა ჰღალატობდეთ. საჭიროების დროს ძალაც უნდა გამოიყენონ, ლექსი 4
მაგრამ უძლურთა შემბრალებელნი, მტრის მომრევნი, სიამაყე, მედიდურობა, პატივმოყვარეობა, გულისწყრომა,
გულმოწყალენი და ლმობიერნი – კშატრიები მეშურნეობისა და გულხენეშობა და უმეცრება დემონური ბუნების კაცთა კუთვნილი
ავისმიგების თვისებათაგან განრიდებულნი უნდა იყვნენ. თვისებებია, ო, პრითჰას შვილო.
შაუჩან ნიშნავს არა მარტო ჭკუისა და სხეულის სისუფთავეს, შინა-არსი: ამ ლექსში აღწერილია, თუ რომელ გზას მიჰყავს
არამედ სხვებთან უზადო ურთიერთობასაც. განსაკუთრებით ადამიანი ჯოჯოხეთამდე. თუმცა დემონები რელიგიურ
ვაჭრები უნდა გაფრთხილდნენ, რომელთაც ბაზრის შავბნელი პრინციპებს არ ასრულებენ, მაინც სურთ, თავი ღვთისმსახურებად
საქმეების მორევი ხშირად ითრევს. და სულიერ მეცნიერებაში ჩახედულებად წარმოაჩინონ;
განათლებითა და სიმდიდრით გაყოყოჩებულნი მუდამ
ნატი-მანიტა პატივსდახარბებულ ადამიანს თავშეკავებისაკენ ქედმაღლობენ და ცუდმედიდობენ, სხვებისაგან თაყვანსა და
მოუწოდებს. ეს შუდრებს, ანუ მუშებს ეხებათ, რომლებიც ვედათა პატივისცემას მოითხოვენ, რასაც ოდნავადაც არ იმსახურებენ.

წვრილმან უსიამოვნებაზე წონასწორობას კარგავენ, მშვიდი რისხვის, პატივმოყვარეობის ან დაუნდობლობის გავლენით არ

საუბრის ნაცვლად უხეშად, გაბრაზებით დაობენ, მოქმედებდა იგი, რომელსაც დემონური ავსულობისა არა ეცხო რა.
გონებაამღვრეულნი ვეღარ იგებენ, რა გააკეთონ – რისი გაკეთება იგი კშატრია იყო, სამხედრო პირი, და მტრისკენ გატყორცნილი
შეიძლება და რისი არა. სასიკვდილო ისარი ტრანსცენდენტულ მოქმედებად ეთვლებოდა.
სწორედ ამ მეომრული მოვალეობის უარყოფა იქნებოდა დემონური
სხვათა აზრი ჩირადაც არ უღირთ, თავისნათქვამები არიან, ქცევა. ყოველივე ამის გათვალისწინებით, არჯუნას არაფერი
ანგარიშს მარტო საკუთარ სურვილებს უწევენ. არ ცნობენ ჰქონდა ასაღელვებელი.
ავტორიტეტებს. ამ დემონურ თვისებებს ჩასახვისთანავე დედის
წიაღიდან იძენენ და შემდეგ მთელი სიცოცხლე ამ ეშმაურ ბუნებას ის, ვინც ცხოვრების ოდითგან დადგინებულ წესს ასრულებს,
სხვათა არასასიკეთოდ ავლენენ. ღვთიური მადლით არის განათებული, ტრანსცენდენტულ
დონეზეა ამაღლებული.
ლექსი 5
ღვთაებრივი მადლით ცხებული თვისებები განთავისუფლებაში ლექსი 6
ეხმარება ადამიანს, ხოლო დემონური ტყვეობის ბორკილებში ო, პრითჰას ძეო, ამ სამყაროში არიან ორნაირი არსებანი –
აქცევს მას. ნუ სწუხარ, ო, პანდუს შვილო, რამეთუ კურთხეულ ხარ ღვთაებრივნი და დემონურნი. პირველთა თვისებები მეტად
ღვთისმიერი სიცოცხლით. დაწვრილებით გაგიცხადე, აწ დემონურის შესახებ ისმინე.
შინა-არსი: არჯუნა გაამხნევა კრიშნას ნათქვამმა, რომ იგი შინა-არსი: დაარწმუნა რა არჯუნა, რომ იგი ღვთაებრივი
დემონური თვისებებით არ იყო შობილი. თვით მისი მონაწილეობა თვისებებით შობილთაგანია, უფალი კრიშნა შეუდგა ეშმასთან
ბრძოლაში ეშმას ნებით არ ხდებოდა. არჯუნას სურდა წილნაყართა ხასიათის აღწერას.
მოსალოდნელი შერკინების წინ აეწონ-დაეწონა თავისი ხასიათის
ღვთიური და დემონური თვისებები. ეჭვი ღრღნიდა – იყო კი ამ სამყაროში განპირობებული არსებანი ორ ჯგუფად იყოფიან:
საჭირო ბჰიშმასა და დრონას მსგავსი პატივდებული ადამიანების სათნოების ნათელში შობილნი, რომელნიც ეწევიან მოწესრიგებულ
დახოცვა. ცხოვრებას, მისდევენ წმინდა წერილთა მითითებებს,
გულისყურით უსმენენ ჭკუასაკითხავ პირებს. ისინი თავიანთ
მოვალეობებს ვედური დანაწესების მიხედვით ასრულებენ.

აი, ასეთი ქცევა და ცნობიერებაა ღვთაებრივი! აქვთ ამ წესებზე. მხოლოდ მცირე გამონაკლისი ერკვევა მათს
არსში, მაგრამ შესრულებაზე მაინც არ იწუხებს თავს. ე.ი. მათ არც
მეორენი დემონები ანუ ასურები არიან. ისინი არად აგდებენ რწმენა აქვთ და არც ვედური დანაწესების მიხედვით მოქმედება
წმინდა წიგნების მარეგულირებელ პრინციპებს და მოქმედებენ ისე, სურთ.
როგორც თვითონ ჩათვლიან საჭიროდ.
დემონები უწმინდურნი არიან გარეგნულადაც და შინაგანადაც.
პიროვნების ბუნების განმსაზღვრელი საზომი წმინდა სხეულის სისუფთავისათვის საჭიროა ხშირად დაბანა, გაპარსვა,
წერილებისადმი ნდობაა. ვედურ ლიტერატურაში ნათქვამია: კბილების გაწმენდა, ტანსაცმლის გამოცვლა და ა.შ., რასაც არცთუ
ნახევარღმერთებიცა და დემონებიც პრაჯაპატისაგან იშვნენ, სიამოვნებით აკეთებენ ეშმასთან წილნაყარნი. რაც შეეხება შინაგან
განსხვავება მათ შორის ის არის, რომ პირველნი წმინდა წერილთა სისუფთავეს, კაცს მუდამ უნდა ახსოვდეს ღმერთის წმინდა
მითითებებს ემორჩილებიან, მეორენი კი არა. სახელები და გალობდეს მაჰა-მანტრას: ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა,
კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე
ლექსი 7 ჰარე.
დემონები იმასაც ვერ არჩევენ, რისი გაკეთება შეიძლება და რა არის
აღკვეთილი. არც ის იციან, რა არის სიწმინდე, ღირსება და არც ეს გალობა იზიდავთ დემონებს, რის გამოც ბიწიერებით არის
სიმართლე. სავსე მათი შინაგანი ბუნება.
შინა-არსი: ყოველ ცივილიზებულ ერს აქვს თავისი წმინდა ადამიანთა ყოფაქცევის განმსაზღვრელი მრავალი წესი და
წიგნები, რომლებიც წესებსა და მომწესრიგებელ მითითებებს მარეგულირებელი პრინციპი არსებობს, როგორიცაა ”მანუ-სამჰიტა”
შეიცავენ. ეს წესები სიტყვისშეუბრულებლად უნდა შესრულდეს. – კაცობრიობის ქცევის კანონი. ინდუსები ”მანუ-სამჰიტას” დღესაც
ასე განსაკუთრებით არიელები იქცეოდნენ, რომელნიც ვედურ მიჰყვებიან. მემკვიდრეობისა და სხვა სამართლებრივი კანონები ამ
ცივილიზაციას აღიარებდნენ და ყველაზე განვითარებულ ხალხად წიგნიდანაა აღებული. აქ გარკვევით არის ნათქვამი, რომ ქალებს
იყო ცნობილი. თავისუფლება არ უნდა მივცეთ. ეს იმას როდი ნიშნავს, რომ მათ
მონობის უღელი დაადგან. ქალები ბავშვებს ჰგვანან. არც მათ
დემონები ისინი არიან, ვინც წმინდა წერილთა მითითებებს არ აძლევენ თავისუფლებას, მაგრამ მონებივით არ ეპყრობიან.
მიჰყვებიან. როგორც ამ ლექსშია ნათქვამი, მათ წარმოდგენაც არა

ამჟამად დემონებმა ასეთი რჩევა უარყვეს და ამტკიცებენ: ქალებს სურვილმა წარმოშვა და ვნების გარდა მის არსებობას სხვა მიზეზი
ისეთივე თავისუფლება უნდა მივანიჭოთ, როგორიცა მამაკაცებს. არ გააჩნია.
დაიწყეს კიდეც ეს პროცესი, მაგრამ სამყაროს სოციალური
მდგომარეობა ამით არ გაუმჯობესებულა. შინა-არსი: დემონები ასკვნიან: სამყარო მოჩვენებითია, უმიზეზო
და უშედეგო, არც წარმმართველი ჰყავს და არც რამ დანიშნულება.
ქალი უსათუოდ ვინმეს მფარველობის ქვეშ უნდა იყოს სიცოცხლის ყველაფერი არარეალურია. ეს კოსმიური გამოვლინებაც
ყოველ საფეხურზე: ადრეულ ასაკში მას მამა უნდა ჰპატრონობდეს, შემთხვევითია – მატერიალურ ქმედებათა და უკუქმედებათა
ახალგაზრდობაში – ქმარი, სიბერეში – ვაჟიშვილები. ნაყოფი. მათ არ სჯერათ, რომ სამყარო ღმერთმა შექმნა და ამ
შესაქმეს თავისი მიზანი ჰქონდა. დემონებს ამის აღიარება არ
”მანუ-სამჰიტას” მიხედვით ეს სწორ საზოგადოებრივ სიკეთედ უნდათ, პირიქით ირწმუნებიან, რომ სამყარო თავისთავად შეიქმნა
ითვლება. თანამედროვე ვაი-განათლების სისტემამ ხელოვნურად და ამ შექმნას ვერ მივაწერთ ღმერთს.
შეაკოწიწა უაზრო კონცეფცია ქალთა დანიშნულების შესახებ
საზოგადოებაში, ამიტომაც ქორწინება დღეს აბუჩად აგდებული ზესულის არსებობასაც არ აღიარებენ. მატერიაა მთავარი და მთელი
პროცესია. ამჟამად არც ქალის ზნეობრივი სახეა სახარბიელო. კოსმოსი უმეცრების საბრძანისია – აი, მათი აზრი. ირგვლივ
აქედანაც აშკარაა, რომ დემონები ხალხის სასიკეთოდ არავითარ მხოლოდ სიცარიელეა და რასაც ვხედავთ, ჩვენი უსუსური აღქმის
დანაწესს არ ცნობენ. შედეგია.
რაკი ისინი უდიადეს ბრძენ-მოძღვართა გამოცდილებითა და უსაფუძვლოა ასეთი მსჯელობა – ნუთუ ეს სამყაროსმიერი
მათგან ჩამოყალიბებული წესებით არ ხელმძღვანელობენ, მრავალფეროვნება უმეცრების მაჩვენებელია?! შეიძლება, სიზმრად
დემონური საზოგადოების სოციალური თუ ზნეობრივი ვიხილოთ რეალურად არარსებული, რაც გამოღვიძებისთანავე
მდგომარეობა მეტად სავალალოა. უნდა გაქრეს?! დემონებს სიცოცხლე სიზმრად ეჩვენებათ და
ძალიანაც მოსწონთ ასეთ ზმანებებში ტკბობა. ამიტომ ცოდნის
ლექსი 8 შეძენის ნაცვლად უფრო და უფრო იძირებიან თავიანთი ოცნების
მათი აზრით, ეს სამყარო ირრეალურია, უსაფუძვლო და ღმერთის სამყაროში.
განმგებლობას მოკლუბული. თითქოს იგი მხოლოდ სქესობრივმა

მათი აზრით, რაკი ბავშვი ქალისა და კაცის სქესობრივი შინა-არსი: დემონები სამყაროს დაღუპვამდე მიიყვანენ. უფალი ამ
შეერთებით იშვა, სამყაროც ასეთი შეერთების გზით შეიქმნა ლექსში ამბობს, რომ მათ გონიერება ღალატობთ. მატერიალისტებს,
ყოველგვარი სულის მონაწილეობის გარეშე, შემდეგ კი მატერიის რომელთაც ღმერთის შესახებ წარმოდგენაა არა აქვთ, ეჩვენებათ,
ნაერთმა ცოცხალი არსებები წარმოქმნა. რომ პროგრესს აღწევენ. ”ბჰაგავად-გიტას” მიხედვით ისინი
უგუნურები, საღი აზროვნების უნარს არიან მოკლებულნი.
სულის არსებობის შესახებ არც ლაპარაკობენ. ისინი თვლიან, რომ ცდილობენ, რაც შეიძლება მეტად დატკბნენ ყოფიერებით,
როგორც ოფლისა და ხრწნადი სხეულისაგან უამრავი ცოცხალი გრძნობათა გასანებივრებლად გამუდმებით რაღაცას იგონებენ და
არსება იბადება უმიზეზოდ, ასევე მთელი ცოცხალი სამყაროც თან თავიანთ ნაცოდვილარს კაცობრიობის ცივილიზაციის
მატერიალური რეაქციების კოსმიური გამოვლინების შედეგია. მნიშვნელოვან შენაძენად თვლიან.
სიცოცხლის ერთადერთი მიზეზი მატერიალური ბუნებაა და სხვა
არაფერი. სინამდვილეში კი რა ხდება? ადამიანები უფრო დაუნდობელნი და
მოძალადენი ხდებიან როგორც ცხოველების, ასევე თავიანთი
მათ არ სჯერათ ”ბჰაგავად-გიტაში” მოცემული კრიშნას სიტყვებისა: თანამოძმეთა მიმართ. თავად გონებადაბინძურებულნი და
მაიადჰაკშენა პრაკრიტიჰ სუიატე სა-ჩარაჩარამ – ”მთელი გულქვანი როგორ მოეპყრობიან ერთმანეთს, გასაგებია. დემონები
მატერიალური სამყაროს მოძრაობა ჩემს განგებას ემორჩილება”. ცხოველთა ხოცვის დიდოსტატები არიან.
სხვა სიტყვებით – დემონებს სამყაროს შექმნის შესახებ დემონები სამყაროს დამაქცევარნი არიან, რადგან ისეთ რამეს
სრულყოფილი ცოდნა არა აქვთ. თითოეულ მათგანს თავისი გამოიგონებენ, შექმნიან, ააგებენ, რაც ყველაფერს ბოლოს მოუღებს.
საკუთარი თეორია აქვთ. წმინდა წერილების ერთ ინტერპრეტაციას ამ ლექსში ქვეშეცნეულად ატომური იარაღის გამოგონებაა
მეორისაგან ვერ არჩევენ, რადგან წმინდა წერილების ერთი ნათელი ნაწინასწარმეტყველევი. სიკვდილის ამ იარაღით ამაყობს დღეს
ჭეშმარიტებისა არც არაფერი გაეგებათ და არც სწამთ. მთელი ინტელექტუალური სამყარო, თუმცა ყოველ წამს
მოსალოდნელია ომი და მათმა საამაყო ატომურმა იარაღმა პირქვე
ლექსი 9 დაამხოს ყოველივე. მისი შექმნის მიზანიც, რა თქმა უნდა, ეს არის.
დემონები, ამგვარი აზრებით გონებადაბნელებულნი და
თავგზააბნეულნი, სამყაროს დანგრევითა და საზარელი ეს ლექსი მიუთითებს: უღმერთოების ბრალია, ადამიანები ასეთ
აღსასრულით ემუქრებიან. უბედურებას რომ იგონებენ, რაც არ უნდა ამტკიცონ

გამომგონებელ-მეცნიერებმა, ისინი სამყაროს სიმშვიდესა და გაამაყებულნი ვედური პრინციპების საპირისპიროდ რაღაც

აყვავებას ვერ მოუტანენ. რელიგიურ პრინციპებს თხზავენ.
ლექსი 10 საოცარი ის არის, რომ ქვეყნად ყველაზე შემზარავ პიროვნებებს

თავშესაფრად აბორგებული ვნება გაუხდიათ, პატივმოყვარეობის საზოგადოება დიდებით მოსავს შეჩვენების მაგიერ. დემონებიც და
ჭაობში ჩაფლულან, ამპარტავნობასა და მოჩვენებით დიდებას მათი მეხოტბენიც ჯოჯოხეთისკენ მიექანებიან, თავი კი ერთობ
დახარბებულ დემონებს გონიერება ღალატობთ, ცთომილებით მოსწონთ.
შეპყრობილნი მუდამ უწმინდურ საქმეთა მოქმედნი არიან,
წარმავალ დიდებას ელტვიან. ლექსები 11-12
რაკი საკუთარ გრძნობათა ყურმოჭრილ მონად ქცევა ადამიანთა
შინა-არსი: აქ აღწერილია დემონების ბნელი ფიქრები და ცივილიზაციის უპირველეს ნიშნად დაუსახავთ, მათი ღელვა და
გაუმაძღარი ვნება. ხორციელი ტკბობისაკენ დაუოკებლად ბორგვა განუზომელია. სიცოცხლის ბოლომდე უთვალავი
მიილტვიან. იძენენ დიდ ქონებას და შიშით აფორიაქებულებს სურვილი ერთმანეთს ენაცვლება და თავის ძლიერ ხლართებში
მოსვენება დაუკარგავთ, ცთომილების მსხვერპლნი მაინც ახვევს ჟინისა და გულისწყრომის წუმპეში ჩაძირულთ. ამას ემატება
განაგრძობენ მოხვეჭას და ძარცვას… ცოდნა არა აქვთ და ვერც ისიც, რომ ქვენა გრძნობების ვერმომთოკავნი აფორიაქებულნი
ხვდებიან, მოლიპულ გზას რომ ადგანან. დაძრწიან უსამართლობის უკუნეთში და ფულსა თუ ქონებას
იტაცებენ.
გულცარულნი და ჭკუაგამოფიტულნი საკუთარ ღმერთს იგონებენ,
საკუთარ ჰიმნებს თხზავენ და თავიანთ მოსაწონადაც გალობენ. შინა-არსი: დემონები აღიარებენ, რომ გრძნობათა განცხრომა
სულიერი განწმენდის მაგიერ სულ უფრო უძლიერდებათ ლტოლვა სიცოცხლის უმაღლესი მიზანია და სიკვდილამდე ამ აზრის
სქესობრივი განცხრომისა და სიმდიდრისაკენ. ერთგულნი რჩებიან. შემდეგი სიცოცხლის არსებობის კი არ
სჯერათ, რომ კარმის, ანუ ამ ქვეყნად გაწეული ცოდო-მადლის
სიტყვა აშუჩი-ვრატაჰ (უწმინდური აღთქმანი) მეტად შესაბამისად ადამიანი მომავალ ცხოვრებაში სხვადასხვა სხეულს
მნიშვნელოვანია ამ ლექსში. ამგვარ დემონებს მხოლოდ ქალები, ღებულობს. მათ საზრუნავს და გეგმებს ბოლო არ უჩანს,
ღვინო, აზარტული თამაშობანი და ხორცის ჭამა იზიდავთ. ეს არის გაუთავებლად აგებენ სურვილთა მაღალ კოშკებს…
მათი აშუჩი ანუ უწმინდური ჩვევა. მოჩვენებითი სახელ-დიდებით

ჩვენ თავად გახლავართ მოწმე ერთი ასეთი დემონური აღიგვება პირისაგან მიწისა ჩემი დუშმანი. ძალა არ მაკლია და
ცნობიერების მქონე პიროვნების ტანჯვისა. სიკვდილის პირს იგი ბედნიერება, ვარ ყოვლის მბრძანებელი, განცხრომითა და მორჭმით
ექმის სიცოცხლის ოთხი წლით გახანგრძლივებას ემუდარებოდა – მჯდომელი, ბედსრული; დიდგვაროვანი ნათესავები გარს
თურმე გეგმების სისრულეში მოყვანა ვერ მოესწრო. ამგვარმა მარტყიან, ლარსაგებელი ამოურწყავი მაქვს და უშურველად
ჭკუანაკლულებმა არ იციან, რომ ექიმს ერთი წამის სიცოცხლეს არ გავიღებ მსხვერპლს, გავცემ მოწყალებას და ნეტარებით გავლევ
შეუძლია აჩუქოს ვინმეს. დაჰკრავს ჟამი და ადამიანის სურვილს სიცოცხლეს” – ასე ტრაბახობს უგუნური დემონი და სხვებსაც
ყურადღებას არავინ აქცევს – ბუნების კანონები წყვეტენ ატყუებს.
ყველაფერს.
ლექსი 16
დემონი, რომელსაც არც ღმერთის, არც საკუთარ გულში ათასგვარი საზრუნავით გაბრუებულნი და ცთომილების
დავანებული ზესულის არა სწამს, გრძნობათა საამებლად ხლართებში გაბმულნი, ისინი ხორციელი გრძნობების განცხრომის
ცოდვასაც არ ერიდება. მან არ იცის, გულის სიღრმეში მოწმე რომ გარეშე ვერ ძლებენ და ცოდვებით დამძიმებულნი ჯოჯოხეთის
ჰყავს. ზესული ინდივიდუალური სულის ქცევას ადევნებს უფსკრულში ცვივიან.
თვალყურს. როგორც უპანიშადებშია ნათქვამი: ერთ ხეზე ორი
ჩიტი ზის. ერთი ხის ტოტებზე დახტის და ტკბილ თუ მწარე შინა-არსი: დემონის ფულის მოხვეჭის სურვილს საზღვარი არა
ნაყოფს მიირთმევს, მეორე თვალს ადევნებს. აქვს. აღუვსებელია მისი სურვილების საწყაული. დღენიადან
გამორჩენა-სარგებელზე ფიქრობს, და დაგროვილი ქონების
დემონებმა, რა თქმა უნდა, არც ეს იგავი იციან და არც ვედური სარფიანად გამოყენების გეგმებს აწყობს. ოღონდ საწადელს ეწიოს
წმინა წერილები. ურწმუნოსა და უღმერთოს რაღა დარჩენია, თუ და ცოდვისაგანაც არ დაიხევს უკან. სიხარბისაგან დაბრმავებული
არა თავის ხორციელ ვნებებს ემსახუროს და მოლიპულ გზაზე შავ ბიზნესში იძირება.
ჯოჯოხეთისაკენ გაუყვეს.
დიდად ლაღობს იმით, რომ აქვს ოჯახი, სახლი, მიწა, საბანკო
ლექსები 13-15 ანგარიში…, მაგრამ გული მაინც არ უძღება – მეტი და მეტი უნდა,
”დღეს ამდენი სიმდიდრე მოვიქციე საკუთრებად, ხვალ უფრო თავს იმტვრევს, როგორ გაადიდოს თავისი ქონება.
დიდძალს დავეპატრონები. ჩემს მტერს სიცოცხლე ხომ დარწმუნებულია თავის ძალაში და ჰგონია, რაცა აქვს, ამ
მოვუსწრაფე, ხვალ სხვებს გამოვასალმებ წუთისოფელს, და ძალისმიერია. ის კი არ იცის, რომ ეს ყოველივე წარსული კეთილი

მოქმედებების წყალობაა. მას განგება ქონების დაგროვების რომ ამისათვის იაჯნების, ანუ მსხვერპლშეწირვების შესრულება არ
შესაძლებლობას აძლევს, მაგრამ თავად მას წარსულთან არის საჭირო. თურმე ისეთ საკუთარ იაჯნას მოიფიქრებენ და ისეთ
დაკავშირებულ მიზეზებზე წარმოდგენა არა აქვს, ამიტომ მანქანას გამოიგონებენ, რომლითაც ნებისმიერ პლანეტას
წარმატებს თავის გულმოდგინებასა და მოხერხებას მიაწერს. მიაღწევენ.
დემონს საკუთარი უნარის სჯერა და არა კარმის კანონისა. ამ დემონის საუკეთესო სახეა რავანა; მან ხალხს ისეთი კიბის აგება
კანონის თანახმად კი, როცა კაცი წარჩინებულ ოჯახში იბადება, შესთავაზა, რომლითაც შეძლებდნენ ვედებში მითითებული
მდიდრდება, განათლებულია, ლამაზი – ეს გარდასულ დროთა მსხვერპლშეწირვების გარეშე ნებისმიერ პლანეტაზე ასვლას.
დამსახურებაა. დემონს კი ეს ყველაფერი შემთხვევითი ან სწორედ ასევე, თანამედროვე ეპოქაში დემონები ზესამყაროში
საკუთარი ჭკუის წყალობად ეჩვენება. ხალხის სხვადასხვაობის ასვლას მექანიკური საშუალებებით ცდილობენ. ეს გზააბნეულობის
მიღმა იგი ვერ ხედავს რაიმე კანონზომიერებას. ვინც მას გზაზე ნიშანია. ამის შედეგი ისაა, რომ ვერ ხვდებიან, საით მიაქანებს მათ
გადაეღობება, მისი მტერია; თითოეული დემონი მეორის მოძულე თავიანთი ეშმაური ბუნება და თავდაჯერებულობა.
და მეტოქეს. მტრობა უფრო და უფრო ღრმავდება ჯერ ადამიანეს,
შემდეგ ოჯახებს, საზოგადოებებსა და ბოლოს ერებს შორის. მეტად მნიშვნელოვანია სანსკრიტული სიტყვა მოჰა-ჯალა. ჯალა
ამიტომ არის მთელი სამყარო შეძრწუნებული გაუთავებელი ბადეს ნიშნავს. დემონებიც დაღუპვის მახეში მომწყვდეულან
ომებითა და შუღლით. თევზებით, საიდანაც გამოსავალი არსაით ჩანს.
ყველა დემონი თვლის, რომ მას სხვის ხარჯზე ცხოვრების უფლება ლექსი 17
აქვს. როგორც წესი, თავს უზენაეს ღმერთად თვლის და მრევლის თვითკმაყოფილნი და კადნიერნი, სიმდიდრითა და ცრუ
წინაშე ქადაგებს: ”ღმერთს ნუ ეძიებთ სხვაგან, თქვენ თავად ხართ სახელოვნებით თვალახველუნი ზოგჯერ ამაყად უსრულებენ
ღმერთები; აკეთეთ, რაც გინდათ. ნუ გჯერათ ღმერთის, განაგდეთ მსხვერპლშეწირვებს საკუთარ თავს, საკუთარ განდიდებას. ეს კი
მისი რწმენა – ღმერთი არ არსებობს.” ეწინააღმდეგება ვედურ წესებს.
დემონი თავის თავზე შეყვარებულია, თავნება და ამპარტავანი. შინა-არსი: საკუთარი თავის მოთაყვანენი უგულვებელყოფენ
რომც იცნობდეს კიდეს, თავისზე მდიდარი და გავლენიანი არავინ ავტორიტეტებსა და წმინდა წერილებს. დემონები ზოგჯერ
ეგულება. რაც შეეხება მაღალ პლანეტებზე მოხვედრას, თვლის, ასრულებენ ე.წ. სამსხვერპლო და რელიგიურ რიტუალებს, მაგრამ

მასწავლებელ-დამრიგებელთა უარმყოფელნი უხეშად არღვევენ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, მათსა და სხვათა გულებში
წესებს. ამის მიზეზია ცთომილება, გამოწვეული დიდძალი დავანებულს და ლანძღავენ ჭეშმარიტ სარწმუნოებას.
სიმდიდრის მოხვეჭითა და საკუთარი სახელის განდიდების ცდით.
შინა-არსი: დემონი უპირისპირდება ღმერთის უზენაესობას და
ზოგჯერ ასეთი დემონები მქადაგებლებადაც ევლინებიან ხალხს, წმინდა წერილებს. უფრო მეტიც – მას სძულს წმინდა წერილებიც
რეფორმატორებად ან ღმერთის ინკარნაციებად ასაღებენ თავს, და უფალიც. აღზევებული თავისი გავლენით, სიმდიდრითა და
მსხველპლშეწირვათა სანახაობებს აწყობენ და შეცდომაში შეჰყავთ ძალით ღვთისმგმობელად ქცეულა. მან არ იცის, რომ ახლანდელი
გულუბრყვილონი. ისინი თაყვანს სცემენ ნახევარღმერთებს ან სიცოცხლე მომავალი სიცოცხლის სამზადისია. ამ არცოდნის გამო
საკუთარ ღმერთს იგონებენ. უმეცარნი კი ღმერთად ნათლავენ მას საკუთარ თავსაც მეტად მოჰკიდებია და სხვებსაც. იგი ძალადობას
და მუხლს უყრიან. პატივმოყვარეობით აცერცერებულთ ჰგონიათ, ხმარობს საკუთარ სხეულზეც და სხვათა სიცოცხლესაც ადვილად
რომ რელიგიისა და სულიერი ცოდნის პრინციპებში ერთობ ხელყოფს. არ ცნობს ღმრთაებრივი პიროვნების უმაღლეს
განვითარებულნი არიან, განდეგილის ტანსაცმლით იმოსებიან და განგმებლობას, რაკი არაფერი გაეგება ღვთისმეტყველებისა.
ასე გამოწყობილნი ათასგვარ ყალთაბანდობას ჩადიან.
იგი წმინდა წერილებსა და უზენაეს პიროვნებას უბედავს
სინამდვილეში კი, ამქვეყნიური ყოფიდან განდეგილისათვის მეტოქეობას, ნიადაგ დაეძებს ცრუ საბუთებს წმინდა წერილთა
უამრავი შეზღუდვაა დაწესებული, მაგრამ დემონები ამას არაფრად ავტორიტეტული ღირსებების უარსაყოფად. თავი
აგდებენ. თვლიან, რომ არ არსებობს დაკანონებული გზა დამოუკიდებელი და ძლიერი ჰგონია, მომრევი არავინ ეგულება,
მოქმედებისა. რა გზაც არ უნდა გამოიგონოს პიროვნებამ, ეს მისი ვერც ვერავინ გაუტოლდება ესოდენ მდიდარს, გავლენიანსა და
საკუთარი გზა იქნება. აქ განსაკუთრებით ხაზგასმულია სიტყვა ღონიერს. არ არის ძალა, რომ მისი კეთილდღეობა შეაჩეროს. თუ
ავიდჰი-პურვამ, რაც წესების უგულვებელყოფას ნიშნავს. ასეთი ვინმე გამოჩნდება, რომელიც შეეცდება მის ავხორცულ და
დაუდევრობის მიზეზი კი უგუნურება და ცთომილებაა. ანგარებიან თვითნებობას გადაეღობოს, მაშინვე მის მოსასპობად
შეიმართება.
ლექსი 18
ცრუ სახელით, ძალით, გულზვიადობით, ავხორცობითა და ლექსი 19
ბრაზით მოტყუებულნი, დემონები მეტოქებიან და მმტრობენ მე – ავისმომქმედებსა და გულბოროტებს, რომლებიც კაცთა შორის
ყველაზედ დამდაბლებულ-დაკნინებულნი არიან, მე ვაძლევ

სიცოცხლის სხვადასხვა დემონურ სახეებს და გამუდმებით ვყრი ლექსი 20

მატერიალური ყოფიერების ოკეანეში. დემონებისაგან დემონებად იბადებიან, ო, კუნტის შვილო, და მე
ვერასოდეს მომეახლებიან. პირიქით, თანდათანობით არაკაცობისა
შინა-არსი: ამ ლექსში ნაჩვენებია, რომ ინდივიდუალური სულების და სიბინძურის დონემდე მდაბლდებიან.
შემოგარსვა გარკვეული სხეულით უზენაესი ნების
განსაკუთრებული უფლებაა. დემონი არ აღიარებს უფლის შინა-არსი: ღმერთი ყოველთა მწყალობელია, მაგრამ არა
ძალმოსილებას და საკუთარი შეხედულებისამებრ მოქმედებს, განურჩევლად – დემონების მიმართ არასოდეს იჩენს ლმობიერებას.
მაგრამ მისი მომავალი სიცოცხლე ხომ ეჭვშეუვლად დემონები დემონებისაგან იბადებიან. ვერ ღებულობენ რა უზენაესი
დამოკიდებულია არა მის, არამედ უზენაესი პიროვნების ნებაზე. უფლის კურთხევას, მიექანებიან სიმდაბლის წუმპეში. თავიანთი
ავსული ბუნებითა და აზრებით რაც უფრო შორდებიან მას,
”შრიმად-ბჰაგავატამში” დადასტურებულია, რომ ადამიანის კნინდებიან და მომავალ სიცოცხლეში კატების, ძაღლებისა და
სიკვდილის შემდეგ მისი სული უბრუნდება დედის წიაღს, სადაც ღორების სხეულებით იბადებიან. მათ არც იმის იმედი უნდა
უზენაესის ძალით გარკვეული სახის სხეულს იძენს. რატომ ჰქონდეთ, რომ ოდესმე, სიცოცხლის რომელიმე საფეხურზე,
ერთხელად არ დაფიქრდებიან ეშმას მორჩილნი, თუ საიდან ჩნდება მიიღებენ ღმერთის წყალობას. ვედებში ნათქვამია – ასეთი
მატერიალური ყოფიერების ამდენი სახეობა – ცხოველი, მწერი, პიროვნებები თანდათან ძაღლებისა და ღორების დონემდე
ადამიანი და ა.შ. ამას დაუმატეთ ცოცხალი, მოძრავი და უძრავი ეშვებიან.
ბუნება. ყოველივე ეს ხომ ღვთაებრივი ძალის შემოქმედების
ნაყოფია და არა შემთხვევითი, მატერიათა შენივთების პროცესი. შეიძლება შემოგვედაონ – თუ ღმერთი დემონებს არ სწყალობს, მაშ
რად ვაცხადებთ მას ყოვლად მწყალობლად?! ამ კითხვის პასუხად
ლექსში გარკვევითაა ნათქვამი, რომ დემონები მზაკვარნი, ”ვედანტა-სუტრაში” ნათქვამია, რომ უფალს არავინ სძულს. ის, რომ
მზვაობარნი და ზნეობადაცებული ადამიანები არიან, რომ ისინი ასურ-დემონებს უმდაბლეს სახეობებად ბადებს განმეორებითს
ავსული დედის წიაღშივე ყალიბდებიან ასეთებად. უწმინდური და სიცოცხლეში, ესაც მისი წყალობის ერთ-ერთი გამოვლინებაა.
უსუფთაონი, ავხორცობის ჟინით შეპყრობილნი, ზიზღითა და ზოგჯერ უზენაესი ხოცავს ასურებს ისევ მათ სასიკეთოდ,
ძალმომრეობის წადილით არიან აღსავსენი. ჯუნგლების ვინაიდან, ვედური წერილების მიხედვით, უფლის მიერ მოკლული
უმრავლესი მონადირე ტომები დემონური სახეობის ადამიანეს პიროვნება – თუნდაც დიდად ცოდვილი, განთავისუფლებას
აერთიანებენ. მოიპოვებს.

ისტორიაში ასეთი ასურების ხსნის მრავალი შემთხვევაა ლექსი 22

მოხსენიებული – რავანა, კამსა, ჰირანიაკაშიპუ – რომელთა ადამიანი, რომელიც ჯოჯოხეთის ამ სამ კარს ასცდება, ო, კუნტის
მოსაკლავადაც უფალი მრავალი ინკარნაციის სახით მოევლინა ძეო, საკუთარ თავს შეიცნობს და სასიკეთო საქმეთა გზას დაადგება.
დედამიწას. ამით კი თანდათანობით აღწევს უმაღლეს დანიშნულებას.
ამიტომ დემონებისათვის სიკვდილი მაინც წყალობად იქცევა, შინა-არსი: დიდი სიფრთხილით უნდა ვერიდოთ ადამიანის ამ სამ
ოღონდ მაშინ, თუ იმდენად იღბლიანები აღმოჩნდებიან, რომ დაუძინებელ მტერს: ავხორცობას, რისხვასა და სიხარბეს. რაც
პირადად უფალი დახოცავს მათ. უფრო ჩამოიშორებს ადამიანი ამ სულის ამამღვრეველ თვისებებს,
მით უფრო წყნარდება მისი გონება, მშვიდდება მისი ცხოვრების
ლექსი 21 დინება. ასე დაამებული გულით იგი შეძლებს ვედურ წერილებში
ჯოჯოხეთს სამი კარი აქვს, მისკენ სამი გზა მიუძღვება ადამიანს – მოცემული წესებისა და მითითებების დაცვას. ამით კი აინაცვლებს
ავხორცობის, რისხვისა და უძღებობის. ყოველმა სულიერი სრულქმნის საფეხურზე.
გონებააუმღვრეველმა კაცმა უნდა მიატოვოს ეს გზები და იხსნას
სული დაცემისაგან. თუ კაცს ისე გაუღიმებს ბედი, რომ კრიშნას ცნობიერებას
მიუახლოვდება, დიდი წარმატება ელის. ვედურ ლიტერატურაში
შინა-არსი: აქ აღწერილია ადამიანის დემონური თვისებები. იგი აღწერილი ქმედებანი, რაც ადამიანს განწმენდაში ეხმარება,
ავხორცი ჟინის დაკმაყოფილებას ცდილობს და როცა ამას ვერ დემონური ქცევის მიმართ უკუქმედებაა – ეს არის
ახერხებს, გულმხეცობა დარევს ხელს მის ჭკუა-გონებას. შემდეგ გარყვნილებისაგან, სიხარბისა და გულმხეცობისაგან
აბორგებულ წადილს სიხარბითა და გაუმაძღრობით იოკებს. განთავისუფლება.
საღად მოაზროვნე ადამიანმა, რომელსაც ასურების დონემდე ამ ცოდნის გაღრმავების შედეგად ხდება თვითშეცნობა და ეს
დაბადება არ უნდა, ზურგი უნდა აქციოს კაცთა მოდგმის ამ სამ ერთგული სამსახურის სურვილს განაპირობებს. ეს კი უმაღლესი
დაუძინებელ მტერს. წინააღმდეგ შემთხვევაში მათგან სრულქმნის კიდევ ერთი საფეხურია.
განადგურებული სული მატერიალური ტყვეობიდან ვეღარასოდეს
დაიხსნის თავს. ამიტომ, ვედური სისტემის თანახმად, სამყაროსმიერი ოთხი
საზოგადოებრივი ფენა და ოთხი სულიერი საფეხურის სისტემა

არსებობს. მათთვის და სხვა საზოგადოებრივი კასტებისა და მაშინაც, როცა პიროვნება აღიარებს ღმერთის არსებობას, მაგრამ
განაყოფებისათვის სხვადასხვა წესები და მომწესრიგებელი უარს ამბობს მის ერთგულ მსახურებაზე.
მითითებებია შემოღებული. თუ ადამიანი შეძლებს მათ
გულითადად შესრულებას, თავისთავად ამაღლდება სულიერი საჭიროა თანდათანობით კრიშნას ცნობიერებამდე ამაღლება და
შემეცნების უმაღლეს საფეხურამდე, რასაც უეჭველი წმინდა სამსახურის დაწყება. აი, აქ – ამ საფეხურზე – მიიღწევა
განთავისუფლება მოჰყვება. ნანატრი უმაღლესი სრულყოფილება. სხვა გზა არ არსებობს!
ლექსი 23 მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა კამა-კარატაჰ. ის, ვინც შეგნებულად

ის, ვინც წმინდა წერილთა დანაწესებს უარყოფს და თავნება, არღვევს ამ წესებს, ხორცისმიერ გულისთქმათა მონად ქცეულა.
თვითმარქვია კაცია მოქმედებაში, ვერ აღწევს ვერც სრულქმნას, მით უფრო, რომ მან იცის, ეს უბედურება აკრძალულია. მაგრამ
ვერც ბედნიერებას და ვერც უმაღლეს დანიშნულებას. ნებისყოფადაჩლუნგებულს თავის მოთოკვა აღარ ძალუძს. ამას
უკვე თვითნებური მოქმედება ჰქვია, ხოლო თავად მას თავნება
შინა-არსი: როგორც უკვე ვთქვით, შასტრა-ვიდდჰი, ანუ შასტრების კაცი ეწოდება.
მითითებები ეძლევა ადამიანთა სხვადასხვა კასტებსა და
საზოგადოებრივ ფენებს. ეს წესები და მითითებები ყველამ უნდა ასეთი პიროვნებები განწირულნი არიან უზენაესი უფლის
დაიცვას; თუ ვინმე არ ცნობს მათ და თვითნებურად, საკუთარი სასჯელის მისაღებად – ვერასოდეს მიაღწევენ იმ სრულყოფილებას,
ვნების, სიხარბისა და გულისთქმათა მიხედვით მოქმედებს, ვერ რაც ადამიანის სიცოცხლის საბოლოო მიზანია. ადამიანის
ეღირსება სრულქმნას. სხვა სიტყვებით: ადამიანმა შეიძლება სიცოცხლე თავისთავად საგანგებო განსაწმენდელია და ის, ვინც ამ
თეორიულად ყველაფერი ეს იცოდეს, მაგრამ თუ მას ცხოვრებაში განსაწმენდელს ღირსეულად არ გაივლის, ჭეშმარიტ ბედნიერებას
არ აღასრულებს, კაცთა შორის უმდაბლესთა დონეზე დაეშვება. ვერ ეზიარება.
ადამიანის სახეობად შექმნილმა ცოცხალმა არსებამ მთელი ლექსი 24

გონებრივი ძალის მოკრებიღ უნდა შეასრულოს საკუთარი ამიტომ წმინდა წერილთა სიბრძნეს მიენდე, შეიცან – რა გევალება
სიცოცხლის უმაღლეს საფეხურამდე ასვლისათვის საჭირო წესები. და რა არა. მოიქეც ისე, როგორც ამას წმინდა წესები და
თუ არ დაიცავს მათ, დაკნინების წყვდიადში დანთქმა არ ასცდება, მითითებები მოითხოვენ და თანდათან მოხვალ ჩემთან.
ხოლო მის სატრაბახო ცოდნას ჩალის ფასი დაედება. ეს ხდება

შინა-არსი: როგორც მეთხუთმეტე თავშია ნათქვამი, ვედების შასტრებში მოცემული დანაწესების უსიტყვოდ მაღიარებელნი
მთელი სისტემის წესთა დანიშნულება კრიშნას შეცნობაა. თუ არიან დიდი წმინდანები, აჩარიები, დიადი სულები.
ადამიანი ”ბჰაგავად-გიტადან” გაიგებს ვინ არის კრიშნა და
ერთგული სამსახურით მის ცნობიერებამდე მივა, ვედური ინდოეთში სულიერი შემეცნების მრავალი ჯგუფი არსებობს,
ლიტერატურის ცოდნის უმაღლეს საფეხურს მიაღწევს. რომლებიც ცალ-ცალკე იმპერსონალისტებსა და პერსონალისტებს
აერთიანებენ. ორივე ჯგუფი ვედების პრინციპების თანახმად
უფალმა ჩაიტანიამ უაღრესად გაამარტოვა: იგი სთხოვდა ხალხს ცხოვრობს. მათ იციან, რომ წმინდა წერილთა ავტორიტეტის გარეშე
უბრალოდ ეგალობათ ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, სრულყოფილების საფეხურამდე ამაღლება შეუძლებელია. ვისაც
ჰარე ჰარე, ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე, შასტრების შინაარსი ჭეშმარიტად ესმის, ბედსვიან და სრულქმნილ
ჩაბმულიყვნენ უფლის ერთგულ სამსახურში და ეჭამათ მხოლოდ ადამიანად ითვლება.
ღვათაებისათვის შეთავაზებული საჭმლის ნარჩენები.
საზოგადოებაში უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
წმინდა ერთგული სამსახურით დაკავებული ერთგული მთელი გაგებისათვის საჭირო პრინციპებისადმი არაკეთილგანწყობა
ვედების მადლს ეზიარება და დასკვნებსაც სწორად გააკეთებს. ადამიანის სულიერი დაკნინების მიზეზია. ამიტომ მაია –
ცხადია, უბრალო ხალხმაც, რომელიც კრიშნას ცნობიერებისაგან უზენაესის მატერიალური ენერგია, მუდამ გვიქმნის გაჭირვებას,
შორსაა და არც ერთგულ სამსახურს ეწევა, ვედების დანაწესების რათა სამმაგი ტანჯვა გადავიტანოთ. ეს ენერგია შედგება ბუნების
საფუძველზე უნდა გაიგოს – რისი გაკეთების უფლება აქვს და რისი სამი მოდუსისაგან. უნდა ვეცადოთ, სულ ცოტა სათნოების
არა. მოქმედება საჭიროა ავტორიტეტულ გამოცდილებასთან მოდუსამდე მაინც ავმაღლდეთ, სანამ უზენაესის შეცნობის გზა
შეთანხმებულად და არა ჯიუტი თვითნებობის გზით. გაიხსნებოდეს ჩვენს წინ. ამის გარეშე ადამიანი ვნებისა და
უმეცრების მორევში ჩარჩება, რაც დემონური ცხოვრების
ადამიანი შასტრების, წმინდა წერილების, პრინციპებს უნდა წინაპირობაა.
მიჰყვეს. შასტრებს არ ახასიათებთ განპირობებული სულისათვის
ნიშანდებული ოთხი ძირითადი ნაკლი: მოვლენათა არასწორი ვნებისა და უმეცრების მიმდევარნი გმობენ წმინდა წერილებს,
აღქმა, სიცრუისადმი მიდრეკილება, მერყეობა და ცთომილებაში გმობენ წმინდანებს და ამახინჯებენ უზენაესი ღმრთაებრივი
იოლად მოქცევა. ასეთი მანკიერი თვისებები კაცს უვარგისს ხდიან, პიროვნების გაგებას. არღვევენ სულიერი მოძღვრების დარიგებებს,
რომ რაიმე ახალი წესი და მითითება გამოიგონოს. არ აინტერესებთ უფლის ერთგული სამსახურის სიდიადის

შეცნობა. თავიანთი თავის მეხოტბენი არიან და “ამაღლების” საფეხურზე ამაღლდება. მეთექვსმეტე თავში მოცემულია დასკვნა,
საკუთარ გზას იგონებენ. რომ მას, ვინც არ მიჰყვება წმინდა წერილთა კანონებს, ასურა,
დემონი ანუ ავი სული ჰქვია. ამ დანაწესთა რწმენით
ასეთია ადამიანთა საზოგადოების ცნობიერების ნაკლოვანებანი, შემსრულებელი კი დევად – ნახევარღმერთან მოიხსენიება.
რაც დემონურ დაქვესკნელებამდე მიუძღვის ხალხს.
არჯუნას აინტერესებს, რა ჰქვია მდგომარეობას, როცა ადამიანი
თუ კაცი ღირსეულ სულიერ მოძღვარს გაჰყვება, რომელიც ღრმა რწმენითა და გულღიაობით აღასრულებს წესებს, რაც ვედურ
სრულქმნის გზით უმაღლეს საფეხურამდე მიიყვანს, წერილებში არ არის მითითებული. კრიშნამ ნათელი უნდა
სიცოცხლეშივე მიეახლება უფალს. მოჰფინოს მეგობრის ინტერესს და უპასუხოს – სათნოების, ვნების
თუ უმეცრების მოდუსს მიეკუთვნება მათი ქცევა და შინაგანი
ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები “შრიმად ბჰაგავად- რწმენა, ვინც თავად იგონებს ღმერთს – ირჩევს რა რომელიმე
გიტას” მეთექვსმეტე თავზე, რომელშიც ღვთაებრივი და დემონური პიროვნებას, მუხლს უყრის მას და უფალივით სჯერა მისი. აღწევს
ბუნებანია განხილული. კი ასეთი ხალხი სიცოცხლის სრულქმნის რომელიმე საფეხურს;
შეუძლია კი ჭეშმარიტ ცოდნას ეზიაროს?! წარმატებას აღწევენ თუ
↑თავი მეჩვიდმეტე არა წმინდა წერილთა კანონების და მითითებების უარმყოფელნი,
რწმენის ნაირსახეობა რომელთაც რაღაცის მაინც სწამთ და თაყვანს სცემენ ღმერთებს,
ნახევარღმერთებს ან ადამიანებს.
ლექსი 1
არჯუნამ იკითხა: ო, კრიშნა, ისინი, ვინც უარყოფენ წმინდა აი, რა აწუხებდა არჯუნას და რის პასუხს შესთხოვდა იგი უფალ
წერილთა კანონებს, მაგრამ მსხვერპლშეწირვასა და თაყვანისცემას კრიშნას.
ასრულებენ საკუთარი სრული რწმენის თანახმად, რომელ რკალში
არიან – სათნოების, ვნებისა თუ უმეცრების? ლექსი 2
უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: ხორცშესხმული
შინა-არსი: მეოთხე თავის ოცდამეცხრამეტე ლექსში ნათქვამია, რომ სულის რწმენა ბუნების მოდუსების თანახმად სამგვარია:
მას, ვინც გარკვეულ თაყვანისცემას ასრულებს, თანდათანობით სათნოებისა, ვნებისა და უმეცრებისა. ახლა ყოველივეს აგიხსნი და
უნათდება გონება, დაეწმინდება რწმენა და უმაღლესი სრულქმნის მომისმინე.

შინა-არსი: ბევრმა კარგად იცის წმინდა წერილები და მათში შინა-არსი: ყველა ადამიანს თავისი რწმენა აქვს იმის შესაბამისად,
მითითებული წესები, მაგრამ მცონარებისა და უსაქმურობის გამო ბუნების რომელ თვისებათა რკალშია იგი – სათნოების, ვნების თუ
უარს ამბობს მათს შესრულებაზე. სწორედ ასეთებზე ბატონობს უმეცრების. ხალხთან, გარემოსთან კავშირს კაცის რწმენა
მატერიალური ბუნება. წარსულში ისინი სათნოებიე, ვნებისა ან განსაზღვრავს.
უმეცრების რკალში საქმიანობდნენ, რის მიხედვითაც გარკვეული
ბუნება, ხასიათი და შეხედულებანი ჩამოუყალიბდათ. ჭეშმარიტებაა, რომ – როგორც ეს მეთხუთმეტე თავშია ნათქვამი –
პირველსახით ყოველი ცოცხალი არსება უზენაესი უფლის
ადამიანი მის გარემომცველ ბუნებასთან განუყრელად არის განუყოფელი ნაწილია. თავისი არსებობის დასაბამზე იგი
დაკავშირებული და მისი მოდუსების შესაბამისად ხდება მისი მატერიალური ბუნების მოდუსებზე მაღლა იდგა, მაგრამ როცა მან
ცნობიერების დადგენა. ეს ცნობიერება უმალ შეიცვლება, თუ უზენაესთან თავისი დამოკიდებულების არსი დაივიწყა,
პიროვნება დაუკავშირდება ჭეშმარიტ სულიერ მოძღვარს, მის მატერიალურ ყოფიერებას დაუკავშირდა და საკუთარი
დარიგებებსა და წმინდა წერილების რჩევებს გაჰყვება. ასე მდგომარეობა ამ ბუნების თვისებათა სახესხვაობებთან
დააღწევს იგი თავს უმეცრების ან ვნების ბნელეთს და სათნოების ურთიერთობაში ჩამოაყალიბა. ასე რომ, რაიმე რწმენის
მადლს ეზიარება. ხელოვნურად შექმნა მხოლოდ მიწიერების ნიშანია.
დასკვნა: ბუნების რომელიმე მოდუსის გავლენის ქვეშ მყოფს ბრმა ადამიანი გარკვეული შთაბეჭდილებებითა და სიცოცხლის შესახებ
რწმენა სრულქმნამდე ვერ მიიყვანს; აუცილებელია ადამიანმა თავისებური შთაბეჭდილებებით ხელმძღვანელობს. პირველსახით
თავისი გონებითა და სულიერი მოძღვრის დახმარებით განსაჯოს იგი იყო ნირგუნა, ანუ ტრანსცენდენტული. შემდეგ მატერიალურ
ყოველივე, განიმტკიცოს ჭეშმარიტი რწმენა და შეეფაროს ბუნების ყოფიერებაში მისი სული თანდათან დაბინძურდა ათასგვარი
იმ მაღალ, ნათელ თავშესაფარს, რასაც სათნოება ჰქვია. უკეთურობით, რაც მან უსათუოდ უნდა ჩამოირეცხოს, რათა
აღიდგინოს თავისი თავდაპირველი უზადო ურთიერთობა
ლექსი 3 უზენაეს უფალთან. ეს არის ”შინ” – პირველსამყოფელში
ო, ბჰარატას ძეო, ბუნების რომელ მოდუსშიც იმყოფება პიროვნება, დაბრუნების ერთადერთი შეუმცდარი გზა – გზა კრიშნას
რწმენაც მის კვალობაზე უყალიბდება. რწმენით აღივსება ან ცნობიერებაზე გამავალი. თუ ადამიანი ამ ცნობიერების ფრთებს
რწმენადაშრეტილი გალევს თავის სიცოცხლეს კაცი იმის მიხედვით შეეფარა, სრულქმნის ნათელს მიუახლოვდება. ამ გზის
– სათნოების, ვნების თუ უმეცრების მონაა იგი. უარმყოფელი კი ბუნების მოდუსებს დაუდგება მონად.

ამ ლექსში მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა ”შრადდჰა”, ანუ ხლართებშია გაბმული, რწმენაც ვნებით იქნება დაღდასმული. თუ
”რწმენა”, რაც დასაბამს სათნოების მოდუსიდან იღებს. ცოცხალ გულში წყვდიადია, ცთომილების მოდუსი ბატონობს, რწმენაც
არსებას შეიძლება სწამდეს ნახევარღმერთის, ან თავად გამოიგონოს უზნეო და წარმოსახვებით შერყეული იქნება.
ღმერთი, ან სხვის ჭკუის მონაჩმახს მიაგოს თაყვანი.
განმტკიცებული რწმენა კი ამას არ დაუშვებს – მისთვის ამრიგად, ამ სამყაროში არსებობს სხვადასხვანაირი რწმენა და ამის
ერთადერთი და შეუცვლელი სალოცავი კრიშნაა! ასეთი ადამიანის გამო განსხვავებული რელიგიები. რელიგიური რწმენის სანდო
გარჯა, ზრახვა და ფიქრი სათნოების აღორძინებას ემსახურება. თავშესაფარი წმინდა სათნოებაა, მაგრამ რაკი ადამიანის გულის
თავის საბრძანისად გაუხდია მანკიერებას, რელიგიათა სიმრავლეც
მატერიალურ ცხოვრებაში არც ერთი საქმიანობა არ არის სრულიად და მათი შესაბამისი თაყვანისცემაც აქედან მოდის.
განწმენდილი ან ერთმანეთისაგან დანიშნულებისა თუ
ზნეობრიობის მიხედვით ერთმანეთისაგან მკვეთრად გამიჯნული. ლექსი 4
მათი ნიშნები, თვისებები ერთმანეთშია შერკული ისე, რომ თვით სათნოების ბუნებას ნაზიარები ადამიანები ნახევარღმერთებს
სათნოების რკალში ქმედებანიც კი არ არის აბსოლუტურად უყრიან მუხლს; ვნების მონები თაყვანს სცემენ დემონებს;
სპეტაკი. წმინდა, უმწიკვლო სათნოება ტრანსცენდენტულია და უმეცრების ბნელ კალთას შეფარებულნი მოჩვენებებსა და სულებს
მხოლოდ მის მაღალ ბჭეებს შეკედლებული ადამიანი შეძლებს აღუვლენენ ხოტბას.
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ჭეშმარიტი არსის გაგებას.
შინა-არსი: ამ ლექსში უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება
სანამ პიროვნების რწმენა დაწმენდილი და ანკარა სათნოების სხვადასხვა სახის თაყვანისცემასა და მის აღმასრულებელთ
პირმშოდ არ იქცევა, მის რწმენას საძირკველშივე შეარყევს გვიხასიათებს. წმინდა წერილთა თანახმად, სადიდებელი მხოლოდ
მატერიალური ბუნების ნებისმიერი გამოვლინება. ამ ბუნების კრიშნაა. რაკი ბევრი კარგად ვერ ერკვევა აღნიშნულ წერილთა
ბიწიერება კაცის გულამდეც აღწევს. ამიტომ მისი რწმენა იმის სიბრძნეში, ან არ სწამთ მათი, თავიანთი მდგომარეობის
კვალობაზე დგინდება – მისი გული სუფთაა თუ სიბინძურის შესაბამისად თაყვანს სხვადასხვა ობიექტებს მიაგებენ. როგორც
ბუდე. წესი, სათნოების მოდუსში მყოფნი ქედს იხრიან
ნახევარღმერთების წინაშე. ნახევარღმერთები არიან ბრაჰმა, შივა,
უნდა გვესმოდეს, თუ ადამიანის გული სათნოების მოდუსშია, მისი ინდრა, ჩანდრა, მზის ღვთაება და მრავალი სხვა, რომელთაც
რწმენაც სათნოების მსახური იქნება. თუ გული ვნების გარკვეული მიზნისა და რწმენის საფუძველზე ეთაყვანებიან.

ვნების მოდუსში მყოფნი ეშმა-დემონების წინ იდრეკენ მუხლს. იმპერსონალისტები სათნოების მოდუსის გავლენის ქვეშ არიან და
ჩვენ გვახსოვს მეორე მსოფლიო ომის დროს კალკუტაში ერთი კაცი ეთაყვანებიან ხუთ ნახევარღმერთს: ვიშნუს უპიროვნო ფორმას –
როგორ სცემდა თაყვანს ჰიტლერს, რაკი მის მიერ გაჩაღებული ვიშნუს ფილოსოფიური გაგების გზას. ვიშნუ უზენაესი უფლის
კაცთაკვლის ჯოჯოხეთში შავ ბაზარზე დიდი მოგება ნახა. გამოვლინებაა, მაგრამ რაკი იმპერსონალისტებს უფლის საერთოდ
არა სწამთ რა, ვიშნუს ეს ფორმაც უპიროვნო ბრაჰმანის ერთ-ერთი
საერთოდ, ვნებისა და უმეცრების მსახურნი თავიანთ ღმერთად ასპექტი ჰგონიათ. მათივე აზრით, უფალი ბრაჰმა ვნების მოდუსში
ძლიერ ადამიანს ირჩევენ, თუმცა სწამთ, რომ ნებისმიერი კაცის მყოფი უპიროვნო ბრაჰმანია.
გაღმერთება შეიძლება და შედეგიც იგივე იქნება. უმეცრების
უკუნეთის მკვიდრნი თაყვანს მიაგებენ გარდაცვლილი კაცის ამრიგად, ისინი ზოგჯერ იმასაც ამტკიცებენ, რომ ხუთი სახის
საფლავს. ინდოეთის შორეულ სოფლებში ცხოვრობენ მოჩვენებების ღმერთი გვყავს, მაგრამ ამასთან ნამდვილ ჭეშმარიტებად
წინაშე მლოცველნი. ჩვენ გვინახავს, როგორ მიეშურებიან ტყეში უპიროვნო ბრაჰმანს თვლიან და უარს ამბობენ ყველაფერზე, რასაც
დაბალი კასტის ადამიანები და რომელიმე ხეს, რომელშიც, მათი ნამდვილად ეკუთვნის ადამიანთა მუხლმოყრა და ლოცვის
აზრით, მოჩვენება ცხოვრობს, თაყვანს სცემენ, მსხვერპლს აღვლენა.
სწირავენ.
დასკვნა: კაცმა მატერიალური ბუნების თვისებები შეიძლება
ეს არ არის ღმერთის თაყვანისცემა; ტრანსცენდენტული წმინდა განიშოროს იმ პიროვნებებთან სიახლოვით, რომელთაც
სათნოების მკვიდრნი მიაგებენ უზენაესს, ჭეშმარიტ სიყვარულს. ტრანსცენდენტული მადლი და ქცევა ახასიათებთ.
”შრიმად-ბჰაგავატამში” (4.3.23) ნათქვამია: სატტვამ ვიშუდდჰამ
ვასუდევა შაბდიტამ – ”როდესაც ადამიანი წმინდა სათნოებით არის ლექსები 5-6
მოცული, იგი თაყვანს სცემს ვასუდევას”. ამ ლექსის შინაარსი ის იცოდე – მზვაობარნი და თავკერძა ადამიანები გაივლიან მკაცრ
არის, რომ მხოლოდ მათ, ვინც მატერიალური ბუნების ნიშანთაგან ასკეზებსა და ეპითიმიებს, ოღონდ ზურგს აქცევენ წმინდა
ბოლომდე არიან განწმენდილნი და ტრანსცენდენტულ წერილთა დანაწესებს. ხორციელი ვნების ყურმოჭრილი მონები,
მდგომარეობაში იმყოფებიან, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების სულელურად გადიდგულებულნი, აწამებენ საკუთარი სხეულის
უდიდესი კურთხევა ენიჭებათ. მაცოცხლებელ ძალებს და მტანჯავენ მეც – მათ გულში მყოფ
ზესულს. ისინი დემონებად იწოდებიან.

შინა-არსი: ზოგი თავად იგონებს განსაწმენდელ წესებსა და ასეთი მოქმედება უფლის შეურაცხმყოფელია, ვინაიდან იგი
აღკვეთებს, რითაც უგულვებელყოფენ წმინდა წერილთა კანონებს. ვედური დანაწესების საწინააღმდეგოდ სრულდება. ამასთან
ეს უკანასკნელი არ ითვალისწინებს გარკვეული მიზნით, ვთქვათ, დაკავშირებით მნიშვნელოვანია სიტყვა აჩეტასაჰ. ნორმალურად
პოლიტიკური წარმატებისათვის, შიმშილობას. წმინდა წიგნთა მოაზროვნე კაცი უნდა დაემორჩილოს აღნიშნულ დანაწესებს.
მიხედვით, ადამიანის შიმშილი სულიერი სრულქმნის საშუალებაა ისინი, ვინც ამას ზურგს აქცევენ და საკუთავი თავის საგვემად ახალ
და არა პოლიტიკური თუ სოციალური პატივის მოხვეჭის გზა. აღკვეთებსა და ასკეზებს იგონებენ, გონებადაბინდულნი არიან.
”ბჰაგავად-გიტას” თანახმად, ვინც ზედმეტ ასკეზებს გადიან, ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს, რა საბოლოო მიზანი ამოძრავებთ
უდაოდ დემონები არიან, თავიანთი ქცევით წმინდა წერილთა დემონური ბუნების ადამიანებს. ეს წინა თავშია აღწერილი. უფლის
დანაწესებს ეწინააღმდეგებიან და არც სასიკეთო მაგალითს ნებით დემონები ეშმას წიაღიდან იბადებიან და ერთი
უჩვენებენ ხალხს. სინამდვილეში ასე ხდება: ისინი უარს ვერ სიცოცხლიდან მეორე სიცოცხლემდე დემონური პრინციპებით
ამბობენ პატივმოყვარეობაზე, ცრუ სახელის მოხვეჭაზე, ვნებისა და ცხოვრობენ – ისინი ვერასოდეს ეღირსებიან უზენაესთან
გულისთქმათა სიამოვნებაზე; ამის გამო იქცევიან ისე, რომ ირღვევა ურთიერთობით გამოწვეულ ღვთაებრივ ნეტარებას.
არა მხოლოდ ელემენტების ერთიანობა, რითაც აგებულია სხეული,
არამედ წუხდება სხეულში მყოფი უზენაესი სულიც. გარკვეული მაგრამ ხდება ისეც, რომ ამათგან რომელიმე ბედსრული
ყოფითი მიზნებისათვის ასეთი თვითგვემა უდაოდ დიდად ხელს აღმოჩნდება, უახლოვდება სულიერ წინამძღვარს და მისი
უშლის პიროვნებასაც და მის ახლოს მყოფთაც. ასეთი წესები არც დარიგებების წყალობით სულიერი გარდაქმნის გზას ადგება. ასე
არის ნახსენები ვედურ ლიტერატურაში. მიდის იგი ვედური სიბრძნის სალარომდე, ეზიარება მის
სასწაულებრივ ძალას და ეშმას ტყვეობიდან თავდახსნილი
ეშმა-ასურებთან წილნაყარმა ადამიანმა შეიძლება იფიქროს, ამ უმაღლეს მიზანს აღწევს.
გზით აიძულებს სხვებს, თუნდაც სხვა პარტიებს, დაემორჩილონ
მის სურვილს. ეს უაზრობაა – ჯერ ერთი, შიმშილს დიდხანს ვერ ლექსი 7
უძლებს კაცი და კვდება. მეორეც და მთავარი, უზენაესი ღმერთი არ თითოეული პიროვნების მიერ შერჩეული საკვების კი სამნაირია –
უჭერს მხარს მსგავს საქციელს და მათს შემსრულებლებს მატერიალური ბუნების სამი მოდუსის შესაბამისად. იგივე ითქმის
დემონებად მოიხსენიებს. მსხვერპლშეწირვებზე, ასკეზებსა და ქველმოქმედებაზეც. ახლა
ისმინე ჩემგან – რა განსხვავებაა მათ შორის.

შინა-არსი: მატერიალური ბუნების მოდუსების კვალად არსებობს გამოა, რომ მათს სნეულებას, გაჭირვებასა და ტკივილს ბოლო არ
განსხვავება ჭამის წესებშიაც. მსხვერპლშეწირვა, ასკეზი და უჩანს.
ეპითიმიაც განსხვავებულია. ვინც აზროვნების ძალით განსაჯა,
რომელი სახის მოქმედება რომელ მოდუსს მიეკუთვნება, ლექსი 10
ჭეშმარიტად ბრძენკაცია. მას კი, ვისაც ყველა მსხვერპლშეწირვა, საჭმელს, რომელიც მომზადებულია ხანდაყოვნებული, დამპალი
საკვები, ქველმოქმედება ერთნაირი ჰგონია, გარჩევის უნარი აქვს და აყროლებული ნარჩენებისა და პროდუქტებისაგან, გულიანად
დაჩლუნგებული და ჭკუითაც ვერ დაიკვეხნის. შეექცევიან უმეცრების წყვდიადის მკვიდრნი.
არიან რწმენის მქადაგებელ-მისიონერები, რომლებიც აცხადებენ, შინა-არსი: საკვების ერთადერთი დანიშნულაბაა სიცოცხლის
რომ ყველას შეუძლია, საკუთარი სურვილისამებრ მოიქცეს და გახანგრძლივება, ჭკუის განწმენდა და სხეულის გაძლიერება.
სრულქმნასაც მიაღწევს. ეს ვაი-წინამძღვრები წმინდა წერილთა გარდასულ დროთა დიადმა ავტორიტეტებმა შეარჩიეს საკვები, რაც
მითითებებს არად აგდებენ და თავად იმტვრევენ თავს სულიერი ყველაზე უფრო უწყობს ხელს კაცის ჯანმრთელობას. ასეთია რძის
ხსნის საშუალებათა შესათხზავად. ამით კი უმეცრების ბინდში ნაწარმი, შაქარი, ბრინჯი, ხორბალი, ხილი, ბოსტნეული. ზოგი
ხალხს მცდარი გზით მიუძღვებიან. საკვები ცალკე იქნებ უგემურადაც მოგეჩვენოთ, მაგრამ თუ
დავუმატებთ რძეს ან რაიმე სხვას, გემო გამოუკეთდება.
ლექსი 8
სათნოების მკვიდრთათვის დიდად საამოა საკვები, რომელიც ჩამოთვლილი საკვები ბუნებისაა, წმინდაა და დიდად
სიცოცხლეს ახანგრძლივებს, სხეულს განასპეტაკებს, ჯანს ამაგრებს განსხვავდება ხორცისა და სპირტიანი სასმელებისაგან. მერვე
და მხნეობას ჰმატებს; ბედნიერებასა და კმაყოფილებას ჰგვრის მას. ლექსში ნახსენებ ზეთოვან საკვებს არაფერი აქვს საერთო
ასეთი ცხიმოვანი, წვნიანი, ნოყიერი საკვები სასარგებლოა სასაკლაოებზე დაუნდობლად დახოცილ ცხოველთა ცხიმებთან.
ჯანმრთელობისათვის და გულსაც ერთობ ეამება.
ყველაზე საოცარი საკვებია რძე. კარაქში, ყველში და სხვა მსგავს
ლექსი 9 პროდუქტებში არის ცხოველური ცხიმი, ოღონდ ისეთი სახით
საჭმელს, რომელიც ზედმეტად მწარე, მჟავე, მლაშეა ან გვეძლევა იგი, რომ გამორიცხულია უცოდველ არსებათა
აღმაგზნებელი, დიდად ეტანებიან ვნების მოდუსში მყოფნი. ამის მკვლელობის საჭიროება. უხეში და შეუბრალებელი ცნობიერება
თრგუნავს სიბრალულისა და თანაგრძნობის განცდას და ადამიანს

ხელიც არ უკანკალებს, როცა პირუტყვს უსწრაფებს სიცოცხლეს. ბოსტნეულის, ფქვილისა და რძისაგან დამზადებულ კერძებს
ასეთი საქციელი ადამიანს ადამიანობის უფლებას ართმევს და მიიღებს, თუ ერთგულებით იქნება შეთავაზებული. ცხადია,
უმდაბლეს არსებათა რიგში აქცევს. ცილებს უხვად შეიცავს ბარდა, ერთგულება და სიყვარული არის ის მთავარი, რასაც კრიშნა
დალი, ხორბალი… მირთმეულ ძღვენთან ერთად ღებულობს.
ვნების მორჩილნი ეტანებიან ჭარბად მწარე, მლაშე, მჟავე საჭმელს. პრასადი უნდა მომზადდეს წმინდა წერილთა წესების მიხედვით.
დიდი რაოდენობით წითელი წიწაკის ჭამა კუჭის დაავადებას ასეთი საკვები, მაშინაც თუ იგი ერთობ დიდი ხნის
იწვევს – იგი ამცირებს მის ლორწოვან გამონაყოფს. მომზადებულია, ინარჩუნებს ყველა საღ თვისებას, რაკი იგი
ტრანსცენდენტულია და ხრწნას არ ემორჩილება.
უმეცრებით დაბრმავებულნი კი საერთოდ არად აგდებენ, საჭმელი
უვარგისია თუ გამოსადეგი. ჭამამდე სამი საათით ადრე ამიტომ ნებისმიერი საჭმელი წმინდა, ვარგისი და გემრიელი რომ
მომზადებული კერძი (პრასადის გარდა) უმეცართა ჩვეულებრივი გახდეს, ჯერ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას მიართვით.
საკვებია. იგი გახრწნილია, ყარს, მაგრამ მაინც აღაგზნებს
უგუნურთა მადას. ასეთი საკვები სათნოების მოდუსში მყოფთა ლექსი 11
ზიზღს იწვევს. მსხვერპლშეწირვა, რომელიც წმინდა წერილთა მითითებების
თანახმად, მოვალეობის აღსრულების წადილით და არავითარი
საჭმლის ნარჩენების ჭამა შეიძლება, ოღონდ უზენაესი სხვა საზღაურისთვის სრულდება, სათნოების ბუნებისაა.
უფლისათვის შეთავაზებული პრასადისა. იგი უფლის შემდეგ
წმინდა ადამიანმა, განსაკუთრებით სულიერმა მოძღვარმა უნდა შინა-არსი. ხშირად ადამიანები მსხვერპლშეწირვებს გარკვეული
იგემოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ნარჩენები უმეცართა საკვებს სარგებლის მიღების მიზნით ატარებენ. ლექსში ნათქვამია, რომ
დაემსგავსება, ინფექციებსა და სნეულებას გამოიწვევს, თუმცა იგი არავითარი მსგავსი ანგარება არ უნდა ამოძრავებდეს ადამიანს
ძალიან გემრიელი შეიძლება მოეჩვენოს მჭამელს. ამგვარი წმინდა ცერემონიალის ჩატარებისას. მოვალეობაა
მთავარი. მაგალითისათვის ავიღოთ ტაძრებსა და ეკლესიებში
სათნოების მოდუსში მყოფნი უმეცართა საკვებს სიახლოვესაც არ შესრულებული რიტუალები, რაც უმეტეს შემთხვევაში
ეკარებიან. საუკეთესოდ თვლიან უფლისადმი მირთმეული კერძის მატერიალური მოგების მიზნით ტარდება. ეს უკვე სათნოების
ნარჩენებს. ”ბჰაგავად-გიტაში” თავად უფალი ამბობს, რომ იგი საზღვრებიდან გამოდის და ვნებისმიერია.

ადამიანი წმინდა სალოცავებში რწმენამ და მოვალეობამ უნდა დავიწყებით შესრულებული მსხვერპლშეწირვა უმეცრების
მიიყვანოს. პატივი უნდა სცეს უზენაეს პიროვნებას, ყვავილები და მოდუსს მიეკუთვნება.
საკვები მიართვას. მხოლოდ გულისგარეთ თაყვამისცემისათვის იქ
მისვლა საჭირო არ არის. წმინდა წერილებში სარგებელის შინა-არსი: რწმენა წყვდიადის, ანუ უმეცრების მოდუსში
გამორჩენისათვის ტაძარში სიარული საერთოდ უარყოფილია – ურწმუნოებაა. ზოგჯერ წმინდა წერილების დანაწესების გვერდის
სათნოების დონემდე ამაღლდება ის, ვინც უანგაროდ, რწმენით და ავლით ხალხი ეთაყვანება რომელიმე ნახევარღმერთს, რათა
წრფელი გულით მიდის უფლის ტაძარში. იშოვონ ფული და გართობას მისცენ თავი. ასეთი რელიგიური
სანახაოებრივი ცერემონიები ყალბია და წყვდიადის კალთა ფარავს.
ყოველი ცივილიზებული ადამიანის ვალია, დაემორჩილოს ასეთი რამ დემონურ ცნობიერებას უღვიძებს ხალხს და სიკეთის
ვედური წერილების მითითებებს და წრფელი ლოცვა აღუვლინოს ნაცვლად ანგარებასა და ურწმუნოებას თესავს.
უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას.
ლექსი 14
ლექსი 12 სხეულის ასკეტური წვრთის გავლით სრულდება უზენაესი
მაგრამ იცოდე, ღირსეულო, ბჰარატათა შორის: მსხვერპლშეწირვა, უფლის, ბრაჰმანების, სულიერი მოძღვრის, წინაპრების, დედ-მამის
რაც გამორჩენის, ანგარების ან თავის გამოჩენის მიზნით თაყვანისცემა, რომელიც გამორჩეულია სისადავით, უბიწოებით,
სრულდება, ვნების მოდუსშია. სიუხვითა და დანდობით.
შინა-არსი: ზოგჯერ მსხვერპლშეწირვები და რიტუალები პირადი შინა-არსი: აქ უზენაესი ახასიათებს სხვადასხვა სახის ასკეტიზმს
წყალობის მოსაპოვებლად – ზეციურ სამეუფომდე ამაღლებისა და და ეპითიმიას. ადამიანმა უნდა ისწავლოს, როგორ სცეს პატივი
გარკვეული ყოფითი მოგების მიზნით სრულდება. ეს ყოველივე ღმერთს ან ნახევარღმერთებს, ჭეშმარიტად სრულყოფილ
სათნოებას მოკლებულია და ვნების ძალის მორჩილია. ბრაჰმანებს, სულიერ მოძღვარს, უფროსებს – განსაკუთრებით დედ-
მამას ან ვედურ მოძღვრებაში განსწავლულ ნებისმიერ პიროვნებას.
ლექსი 13
წმინდა წერილთა მადლის გარეშე, პრასადის – სულიერი საკვების მათი ჯეროვანი დამფასებელი შინაგანად და გარეგანად
გაუცემლად ვედური ჰიმნების ტკბილხმოვანებას მოკლებული, განიწმინდება, ისწავლის თავმდაბლობასა და ღირსეულთა
რწმენაჩამქრალი, მღვდელმსახურთა მიმართ მისაგებლის დაფასებას.

ადამიანმა უარი უნდა თქვას ყველაფერზე, რაც წმინდა წერილთა მშვიდი და ამოდ მოსასმენი უნდა იყოს. ასეთი საუბრებით
დანაწესებით არ არის ნებადართული. თუ მეუღლე არა ჰყავს, ადამიანი სიკეთეს ჰპოვებს და საზოგადოების ცოდნასაც
არავისთან არ უნდა გაიზიაროს სარეცელი, უბიწოდ შეინახოს თავ. სრულყოფს.
ამით შეასრულებს ვედური მოძღვრების მნიშვნელოვან მოთხოვნას.
უსასრულო და ამოუწყავია ვედური ნააზრევი, საჭიროა მათი
ასეთია სხეულთან დაკავშირებული ასკეზები და ეპითიმიები. შესწავლა, რასაც აღნიშნული გონივრული და სერიოზული
საუბრები შეუწყობს ხელს.
ლექსი 15
ამოდმოუბარი უნდა იყოს ადამიანი, მართალი და სასიკეთო ლექსი 16
სიტყვა თქვას, ისეთი, რომელიც კი არ ააფორიაქებს სხვებს, არამედ ხოლო გულსრულობა, სისადავე, დაკვირვება, მდუმარება და
დაუამებს ტკივილს. ვედური ლიტერატურის განუწყვეტლის საკუთარი თავის განწმენდა ჭკუის წვრთად ითვლება.
მოშველიება ციტატების სახით საუბრისას აუცილებელია. აი, ეს
არის მეტყველების წვრთა. შინა-არსი: განვიწმინდოთ – ნიშნავს ჭკუა ჩამოვაშოროთ საკუთარ
გრძნობათა მონობას. იგი ისე უნდა გავწვრთნათ, რომ მუდამ
შინა-არსი: საჭიროა დაკვირვებით საუბარი, რათა მსმენელი არ სხვისი სიკეთის ქმნაზე ფიქრობდეს. ჭკუის საუკეთესო
დააბნიოს, ჭკუა არ აურიოს. გარდა ამისა სისულელე, აბდაუბდა არ განსაწმენდელი სერიოზულ საკითხებზე ფიქრია, ოღონდ ეს ფიქრი
უნდა თქვას. ცხადია მასწავლებელს შეუძლია სიმართლე არასოდეს უნდა გადასცდეს კრიშნას ცნობიერებას, ერიდოს
მოურიდებლად უთხრას შეგირდებს, შენიშვნა მისცეს, მაგრამ ასეთ საკუთარი გულისთქმის დაკმაყოფილებისათვის თავდაუზოგავ
რამეს სხვებთან უნდა ერიდოს, თუ მსმენელს არ სიამოვნებს და შრომას.
აღიზიანებს მისი საუბარი. ეს არის ლაპარაკთან დაკავშირებული
აღკვეთა (ეპითიმია). საკუთარი ბუნების განწმენდა ნიშნავს გავხდეთ კრიშნას
ცნობიერნი, განვეშოროთ საკუთარ ხორცისმიერ სურვილებს, რათა
სულიერ წრეებში საუბარი მხოლოდ წმინდა წერილებით ავაცდინოთ უსიამოვნებანი ჩვენსავე ჭკუას.
დამოწმებული საკითხების ირგვლივ შეიძლება. მსჯელობის დროს
უნდა უმალ მოიშველიონ ციტატები ავტორიტეტული წმინდა დღეს უაზროდ ვტანჯავთ ჭკუას, რაკი გულგაუმაძღარნი ათასგვარ
წიგნებიდან. თავიანთი აზრის დასადასტურებლად საუბარი ხერხს ვიგონებთ ჩვენი სურვილების ტკბობისათვის. მუდამ

დაუკმაყოფილებელნი მასაც ვაფორიაქებთ. ჩვენი სიმშვიდის შინა-არსი: ზოგჯერ ადამიანები ასკეტურ წვრთას გადიან, რათა
საუკეთესო გზაა, ჭკუა მივმართოთ ვედური ლიტერატურისაკენ. მოიქციონ სხვების ყურადღება და სახელი, პატივი და ხოტბა
მათში ხომ – მაგალითად, ”პურანებში” და ”მაჰაბჰარატაში” – მოიღონ ჯილდოდ. ვნების მარწუხებში მყოფნი თავის გამოსაჩენად
უამრავი სასიამოვნო ამბავია მოთხრობილი. ადამიანი ამ ცოდნით იღწვიან, ესწრაფიან, რათა ქვეშევრდომად დაიყენონ სხვები,
შინაგანად აღივსება და განათდება. რომლებიც მას მუხლს მოუყრიან, ფეხებს დაბანენ და მდიდრულ
მისაგებელს მიაგებენ.
გაორება, ყოყმანი, გადაუწყვეტლობა ჭკუის მტერია. მდუმარე უნდა
იყოს ადამიანი და საკუთარი თავის შეცნობას უნდა ჩაუბრუნდეს. ასეთი მოქმედება ვნების წილია, ვნებასავით მერყევი და
ასეთნაირად კრიშნას ცნობიერებას მინდობილი ადამიანი ბევრს წარმავალი.
აღარ ლაპარაკობს, მდუმარეა და ფიქრს ეძლევა.
ლექსი 19
ადამიანი სხვებთან ურთიერთობაში პირმართალი და გულწრფელი უმეცართაგან უაზროდ შესრულებული თვითგვემა, ან სხვების
უნდა იყოს, ეს მისი სიცოცხლის განწმენდას სასიკეთოდ წაადგება. მიმართ ძალადობა, რასაც წვალება, დასახიჩრება, განადგურება
მოჰყვება, უკუნი ბნელით მოცული უმეცრებაა.
ყოველი ასეთი ქმედება და თვისება ჭკუის წვრთის გზაა.
შინა-არსი: მრავლად მოიძებნება უგუნურად შესრულებული
ლექსი 17 ეპითიმიის მაგალითები. მას ძირითადად ისეთი დემონები
ამ სამმაგ ასკეტიზმს, ტრანსცენდენტული რწმენით მათ მიერ მიმართავენ, როგორიც არის ჰირანიაკაშიპუ, რომელიც უმკაცრეს
შესრულებულს, ვინც აქედან არ გამოელის რაიმე მატერიალურ თვითგვემას მიმართავდა, რათა უკვდავება მოეპოვებინა და
მოგებას და მხოლოდ უზენაესის თაყვანისცემა აქვს მიზნად, ნახევარღმერთები ამოეხოცა. ამ საქმეში დახმარებას ბრაჰმას
ეწოდება სათნოების წვრთა. ევედრებოდა, მაგრამ უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ მოუღო
ბოლო.
ლექსი 18
თავმოთნეობის, პატივმოყვარეობის, პატივისა და სახელის, შეუძლებლის მისაღწევად ასეთი მცდელობა უმეცრების მოდუსს
აგრეთვე თაყვანისმცემელთა მოსაპოვებლად შესრულებული ეკუთვნის.
ეპითიმია ვნემის მოდუსის ნაყოფია. იგი ცდომილია და წარმავალი.

ლექსი 20 შინა-არსი: ზოგჯერ ქველმოქმედებას მიმართავენ ზეციურ

მოწყალების გაცემა – მიჩნეული უმაღლეს მოვალეობად – სასუფევლამდე ამაღლების მიზნით; ზოგჯერ ეს ხდება
სამაგიერო სიკეთის მოლოდინის გარეშე, ოღონდ სათანადო დროსა ორჭოფობით, ცალგულად და სინანულის ფიქრით: ”რატომ
და ადგილას, ამასთან პიროვნების ღირსებათა გათვალისწინებით, დავხარჯე ამდენი?” მოწყალებას გარკვეული მოვალეობის გამოც
სათნოების სფეროს მიეკუთვნება. გასცემენ, მაგალითად: უფროსის თხოვნით ან მის დასანახავად.
შინა-არსი: ვედური ლიტერატურა გვირჩევს მოწყალების გაღებას ასეთი მოწყალება ვნების მოდუსის კუთვნილია.
იმ ადამიანისადმი, რომელიც სულიერ საქმიანობას ეწევა.
მოწყალების განუკითხავად მიცემა არ არის სწორი. სულიერ არსებობს მრავალი საქველმოქმედო დაწესებულება, რომელიც
სრულქმნაზე მოფიქრალმა მოწყალება უნდა გაიღოს მწირობის უხვად ასაჩუქრებს იმ საზოგადოებებს, რომლებიც მიწიერ
ადგილზე და მთვარის ან მზის დაბნელების თვის ბოლოს. იგი გრძნობათა მსახურებას ქადაგებენ. ვედური წერილების მიხედვით,
პირველ რიგში ღირსეულ ბრაჰმანს – ვაიშნავს უნდა მიჰკერძოს. ასეთი სახიობითი სიკეთე უარსაყოფელია. მხოლოდ სათნოებით
ტაძრებშიც ასეთი კეთილი ქცევა დიდი მადლია, ოღონდ სანაცვლო მადლმოსილი ქველმოქმედებაა მისაბაძი.
საზღაურზე ფიქრის გარეშე უნდა შესრულდეს ეს ქველმოქმედება.
ზოგჯერ ხალხი სიბრალულის გამო მოწყალებას ურიგებს ლექსი 22
ღატაკებსა და მათხოვრებს, მაგრამ თუ იგი ამ წმინდა ყურადღების ქველმოქმედება, რომელიც უწმინდურ ადგილას, შეუფერებელ
ღირსი არ არის, ასეთ საქციელს არავითარი სიკეთე არ მოაქვს. დროს, უღირსი პიროვნებების სასიამოვნოდ სრულდება და
საერთოდ ამ სიკეთის ქმნიდან რაიმე სამაგიეროს გამოელიან, თან
ვედური ლიტერატურა არ გვირჩევს მოწყალების განურჩევლად ზერელედ და გულისგარეთ აკეთებენ ყველაფერს, უმეცრების
გაღებას. ბნელეთის მკვიდრია.
ლექსი 21 შინა-არსი: აქ დაგმობილია იმ ღონისძიებებისათვის შესაწირავის

მოწყალება არ ჩაითვლება ქველმოქმედებად, როდესაც იგი გაღეა, რომმლეციბ ალკოჰოლიზმს, ნარკომანიასა და აზარტულ
კარმიული სასარგებლო შედეგების მიზნით გაიცემა; არც თამაშობებს უწყობს ხელს. ასეთი ქველმოქმედება უმეცრების
უხალოსიდ, სხვათა მოსაჩვენებლად გაღებულ გასაკითხს აქვს კუთვნილია და სასიკეთო საქმეებს უწყობს ხელს. პირიქით,
ფასი. ასეთი ქცევა ვნების სახელით სრულდება. ცოდვილთ აგულიანებს უფრო მეტი მკრეხელობის ჩასადენად.

თუ ადამიანი ღირსეულ პიროვნებას აძლევს მოწყალებას, მაგრამ შედეგებით მოხიბლული სიცოცხლის საბოლოო მიზნამდე ვერ
მის მიმართ აგდებულ, უყურადღებო, შეურაცხმყოფელ მივა. აქედან დასკვნა: ქველმოქმედება, მსხვერპლშეწირვა,
დამოკიდებულებას ამჟღავნებს, ამგვარი მოქმედებაც უმეცრების ეპითიმია სათნოების რკალში უნდა შესრულდეს. ვნებისა და
მოდუსის თვისების მატარებელია. უმეცრების მოდუსების ქვეშ ისინი შესრულების დროს ძალას
კარგავენ.
ლექსი 23
სამყაროს დასაბამიდან სამი სიტყვა – ომ ტატ სატ – უზენაესი სამი სიტყვა – ომ ტატ სატ უზენაესი უფლის წმინდა სახელთან
აბსოლუტური ჭეშმარიტების აღსანიშნავად იხმარებოდა. ამ სამ ურთიერთობაში წარმოითქმის. მაგალითად: ომ ტად ვიშნოჰ.
სიმბოლურ ნიშანს იყენებდნენ ბრაჰმანები ვედური ჰიმნების როდესაც იგალობება ვედური ჰიმნი ან უფლის წმინდა სახელი, წინ
გალობისას და უზენაესის თაყვანისცემისათვის განკუთვინილი ემატება ომ. ეს ვედური ლიტერატურისათვის არის ნიშანდობლივი.
მსხვერპლშეწირვების დროს.
ომ იტი ეტად ბრაჰმანო ნედიშთჰამ ნამა (”რიგ ვედა”) პირველ
შინა-არსი: განმარტებული იყო, რომ მსხვერპლშეწირვა, ნიშანზე მიუთითებს; შემდეგ – ტატ ტვამ ასი (”ჩჰანდოგია
ქველმოქმედება და საკვები ბუნების სამი კატეგორიის მიხედვით: უპანიშანი” 6.8.7) – მეორე ნიშანია; სატ ევა საუმია (”ჩჰანდოგია
სათნოების, ვნებისა და უმეცრების იყოფა. სამივე მათგანი უპანიშადი” 6.2.1) – მესამეზე. მათი შეერთების ვიღებთ – ომ ტატ
მატერიალური ბუნების ჩამოთვლილი მოდუსებითაა სატ.
დაღდასმული. როდესაც ისინი უზენაესისაკენაა (ომ ტატ სამ –
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება, მარადიული) მიმართული, უწინ, როდესაც პირველქმნილი ცოცხალი არსება, ბრაჰმა
სულიერი ამაღლების საშუალებად იქცევიან. წმინდა წერილთა მსხვერპლშეწირვას ატარებდა, ამ სამი სიტყვით მიუთითებდა
დანაწესებში ხაზგასმულია ასეთი მიზანი. ეს სამი სიტყვა: ომ ტატ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებაზე
სატ საგანგებოდ მიუთითებს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებაზე –
უზენაეს პიროვნებაზე. ვედურ ჰიმნებში ყოველთვის ხმიანობს მოწაფეობრივი თანმიმდევრობაც მუდამ იმავე პრინციპს იცავს. ამ
სიტყვა ომ. ჰიმნად ქცეულ სამ სიტყვას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს.
”ბჰაგავად-გიტა” გვირჩევს, რომ ნებისმიერი შრომა ომ ტატ სატ
ის, ვინც წმინდა წერილების მითითებების გვერდის ავლით უნდა იყოს, ანუ უნდა შესრულდეს უზენაესისათვის.
მოქმედებს, ვერ მიაღწევს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას. დროებითი

როდესაც ადამიანი მსხვერპლშეწირვას, ქველმოქმედებას ან ასეთი ტრანსცენდენტული საქმიანობის მიზანი არის

აღკვეთებს ამ სამი სიტყვის ჩართვით ასრულებს, კრიშნას მატერიალური ყოფიერების ტყვეობიდან თავის დაღწევა.
ცნობიერებაში მოქმედებს. კრიშნას ცნობიერება
ტრანსცენდენტული საქმიანობის ღრმა ცოდნაა, რაც ადამიანს შინა-არსი: სულიერი ამაღლებისათვის ადამიანმა უნდა განაგდოს
საშუალებას აძლევს შინ – ღმერთის სასუფეველში დაბრუნდეს. ზრუნვა და მოლოდინი რაიმე მიწიერი სარგებლისა. მიზანი
ერთადერთი უნდა იყოს – მოქმედება, გარჯა, შემოქმედება, ფიქრი
ასეთი ტრანსცენდენტული გზით სრულქმნის დროს არც იმ საბოლოო მიზნით, რომ უფალთან, უმაღლეს სულიერ
ძალდატანებაა საჭირო, არც დიდი ენერგიის დახარჯვა – იგი სასუფეველში დავიდოთ ბინა.
ღვთიური ჰაეროვნებით სრულდება.
ლექსი 24 აბსოლუტური ჭეშმარიტება არის ერთგული სამსახურისა და
ამიტომ, როდესაც წმინდა ადამიანები ვედური დანაწესების მსხვერპლშეწირვების უპირველესი მიზანი და იგი აღინიშნება
თანახმად ასრულებენ მსხვერპლშეწირვებს, ქველმოქმედებასა და სიტყვით სატ. მსხვერპლშეწირვის შემსრულებელიც, თვით
ეპითიმიებს, უფლისადმი ვედრების ან გალობის დროს ჰიმნებს მსხვერპლშეწირვაც, ეპითიმიაც და ქველმოქმედებაც, რაც თავისი
მუდამ იწყებენ სიტყვით ომ, რათა უზენაესს მიაღწიონ. ჭეშმარიტი ბუნების წყალობით უზენაესის თაყვანსაცემად
სრულდება – არის სატ.
შინა-არსი. ომ ტატ ვიშნოჰ პარამამ სატამ (”რიგ ვედა” 1.22.20).
ვიშნუს ლოტოსისდარ ტერფებთან მიახლება ერთგულების შინა-არსი: სიტყვები პრაშასტე კარმანი, ანუ დაწესებული
უმაღლესი საფეხურია. უზენაესი პიროვნებისადმი მსახურებითა მოვალეობანი იმაზე მიუთითებს, რომ ვედურ ლიტერატურაში
და ერთგულებით ადამიანი უცილობლად მიაღწევს სრულქმნას დადგენილია მრავალი პროცესი, რომლებიც განსაწმენდელის
ყოველ საქმიანობაში. როლს ასრულებენ პიროვნების ცხოვრებაში – ჩასახვის დღიდან
სიცოცხლის აღსასრულამდე. ასეთი განწმენდის მიზანი კი
ლექსი 25 ცოცხალი არსების საბოლოო განთავისუფლებაა.
კარმიული საზღაურის მოლოდინის გარეშე უნდა შესრულდეს
ყოველი მსხვერპლშეწირვა, ქველმოქმედება და ეპითიმია. ყოველი წმინდა ქმედებისას გვირჩევენ, წარმოვთქვათ ომ ტატ სატ
დასაწყისი სიტყვა ამ წმინდა საქმეთა კეთებისას უნდა იყოს ტატ. სიტყვები. სატ-ბჰავე და სადჰუ-ბჰავე ტრანსცენდენტულ

მდგომარეობაზე მიგვითითებენ. კრიშნას ცნობიერებაში მას ეწოდება ასატ და იგი თავისი არსით არარაობაა როგორც
მოქმედებას სატტვა ეწოდება; ის კი, ვინც ბოლომდე ჩასწვდა ახლანდელ, ისე შემდგომ ცხოვრებაშიც.
უფლის ცნობიერებას, არის სადჰუ.
შინა-არსი: ის, რაც ღვთიური დანიშნულების გარეშე სრულდება –
”შრიმად-ბჰაგავატამში” (3.25.25) ნათქვამია, რომ იქნება ეს მსხვერპლშეწირვა, ქველმოქმედება თუ ეპითიმია,
ტრანსცენდენტული განსჯის სირთულე ნათელი ხდება უსარგებლოა. ეს ლექსი აცხადებს, რომ თავისი შედეგებით იგი
ერთგულებთან ურთიერთობისას. ამის აღსანიშნავად იხმარება შემზარავიც კია. ყველაფერი უნდა შესრულდეს უზენაესისათვის
სიტყვები სატამ პრასანგატ. ერთგულებთან და წმინდა ბრძენ- კრიშნას ცნობიერებაში. ასეთი რწმენისა და სულიერი
მოძღვართან სიახლოვის, მათთან საუბრების გარეშე შეუძლებელია წინამძღოლის მითითებების გვერდის ავლით სასიკეთო ნაყოფს
ტრანსცენდენტული ცოდნის შეძენა. ვერ მოვიმკით.
ინიციაციის, ანუ წმინდა ზონარის გადაცემის ცერემონიალის დროს მთელი ვედური ლიტერატურა უზენაესი ღმერთის რწმენას
გადამცემი წარმოთქვამს სიტყვებს: ომ ტატ სატ. სწორედ ასევე, გვიქადაგებს, ამ წმინდა წიგნების დარიგებების საბოლოო მიზანი
ყოველი იაჯნის შესრულებისას წარმოითქმის ომ ტატ სატ. სიტყვა კრიშნას შეცნობაა. ამიტომ უმჯობესია, თუ გვინდა რაიმე
ტად-ართჰიამ ნიშნავს იმის მსახურებას, რაც უზენაესს წარმატებას მივაღწიოთ, მივენდოთ მად, ყური მივაპყრათ
განასახიერებს – მაგალითად, უფლის ტაძარში წმინდა საჭმლის ჭეშმარიტი ბრძენ-მოძღვარის მონათხრობს და თანდათანობით
მომზადება ან უფლის დიდების გავრცელებისათვის განკუთვნილი სულიერად ავღორძინდებით, საქმიანობაში კი არასოდეს
ნებისმიერი საქმიანობა. დავრჩებით ხელმოცარულნი.
ეს უწმინდესი სიტყვები – ომ ტატ სატ მრავალი მნიშვნელობით განპირობებულ ცხოვრებაში ხალხს იზიდავს ნახევარღმერთების,
იხმარება, რათა ყოველი საქმიანობა და საერთოდ ყველაფერი მოჩვენებებისა ან კუვერას მსგავსი იაკშასების თაყვანისცემა. ის,
განიწმინდოს და სრულყოფილება მიენიჭოს. ვინც უშუალოდ კრიშნას ცნობიერებას ეზიარებს, მატერიალური
ბუნების სამივე მოდუსზე მაღლა დგება. მართალია, არსებობს
ლექსი 28 თანდათანობითი აღმასვლის გზაც, მაგრამ არ ღირს დროის
უზენაესის რწმენის გარეშე შესრულებული მსხვერპლშეწირვა, დაკარგვა – უმჯობესია, ადამიანმა წმინდა ერთგულებთან
ქველმოქმედება თუ აღკვეთები, ო, პრითჰას შვილო, წარმავალია. სიახლოვით უშუალოდ კრიშნას ცნობიერებას მიანდოს თავი.

წინამდებარე თავი ამისკენ მოგვიწოდებს. ყოველ თავში უფალი კრიშნა ხაზს უსვამს იმას, რომ სიცოცხლის
უმაღლესი მიზანი უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ერთგული
ჭეშმარიტი სრულქმნის მისაღწევად ადამიანმა უნდა მოძებნოს სამსახურია. წინამდებარე თავშიც იგივეა დასკვნის სახით
სულიერი მოძღვარი და მისი ხელმძღვანელობით გაიწვრთნას, მოცემული. ერთგული სამსახური წარმოდგენილია, როგორც
შემდეგ უზენაესის რწმენდა განიმტკიცოს და როცა ეს რწმენა ცოდნის შეძენის ყველაზე დიდი საიდუმლო.
უმაღლეს სისრულეს შეიძენს, ღმერთის სიყვარული
გააცისკროვნებს მის სულს. ეს კი სიცოცხლის საბოლოო მიზანია, პირველი ექვსი თავი განსაკუთრებით განიხილავდა სწორედ ამ
რისკენაც მეჩვიდმეტე თავის ეპისტოლე მოგვიხმობს. წმინდა მსახურებას: იოგინამ აპი სარვეშამ – ”ყოველ იოგს, ანუ
ყოველ ტრანსცენდენტალისტს შორის გამორჩეულია ის, ვინც
ამით მთავრდება ბჰაკტივედანტას კომენტარები ”შრიმად ბჰაგავად- მარად ჩემზე მოფიქრალია”. მომდევნო ექვს თავში განხილულია
გიტას” მეჩვიდმეტე თაზე, რომელშიც რწმენის ნაირსახეობაა წმინდა ერთგული სამსახურის არსი, ბუნება და ქცევათა ციკლი.
განხილული. ბოლო ექვს თავში კი – ცოდნა, განდეგილობა მატერიალურ თუ
ტრანსცენდენტულ ბუნებათა ნიშნები და კვლავ ერთგული
↑თავი მეთვრამეტე სამსახური. საბოლოო დასკვნა, საკითხთა მრავალმხრივობის
დასკვნა მიუხედავად, ერთადერთია – ყოველი ჩვენი ქმედება, ფიქრი,
სრულქმნილი განდეგილობა ზრახვა… უნდა დავუკავშიროთ უზენაეს პიროვნებას, რომლის
სიმბოლური ბგერითი სახეებია: ომ ტატ სატ (ვიშნუ, უზენაესი
ლექსი 1 ღმრთაებრივი პიროვნება).
არჯუნამ თქვა: ო, მკლავმაგარო, დემონ კეშას მკვლელო, გრძნობათა
მეუფევ, ამიხსენი – რა არის განდეგილობის (ტიაგა) და ”ბჰაგავად-გიტას” მესამე თავში დადასტურებულია, რომ მხოლოდ
განდეგილის ცხოვრების წესის (სანნიასას) მიზანი. და მხოლოდ უფლის გულითადი სამსახური არის ადამიანის
არსებობის უმაღლესი მიზანი. ამ ისედაც შთამბეჭდავი აზრის
შინა-არსი: ”ბჰაგავად-გიტა” ჩვიდმეტი თავისაგან შედგება, ნათელსაყოფად მოშველიებულია გარდასულ დროთა დიდი
რომელთა შინაარსი მეთვრამეტე თავშია შეჯამებული. აჩარიების და ”ბრაჰმა-სუტრას”, ანუ ”ვედანტა-სუტრას”
ციტირებული მასალა. ზოგ იმპერსონალისტს დაუჩემებია
”ვედანტა-სუტრას” სიბრძნე მხოლოდ ჩვენ გვეხებაო;

სინამდვილეში ამ წმინდა წერილის დანიშნულება უფლის მიმართვა უფლისადმი – კეში-ნიშუდანა, ასე აიხსნება: კეში
ერთგული სამსახურის შეცნობაა. უფალი ხომ ”ვედანტა-სუტრას” უსაზარლსი დემონი იყო, რომელიც კრიშნამ მოკლა. ახლა არჯუნა
შემდგენელი და პირველმცოდნეა (ეს მეთხუთმეტე თავშია იმედოვნებს, რომ უფალი მისი გონების ამაღელვებებლი ეჭვების
განმარტებული). ყოველი ვედას, ყოველი წმინდა წერილის მიზანი დემონსაც განგმირავს.
უზენაესის მიმართ ადამიანის მთელი არსებით მინდობა და მისი
ერთგული სამსახურია. ლექსი 2
უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ ბრძანა: დიადი სწავლულები
აი, რას გვასწავლის ”ბჰაგავად-გიტა”! მიწიერ სურვილთა და საქმეთაგან სრულ განდგომას განდეგილის
ცხოვრების წესს (სანნიასას) უხმობენ; საქმიანობათა შედეგებზე
როგორც მეორე თავი წარმოდგენილია, როგორც რეზიუმე ”გიტას” უარის თქმას კი იგივე ბრძენ-მოძღვარნი უწოდებენ განდეგილობას
მთლიანი შინაარსისა, მეთვრამეტე თავშიც ადამიანის სულიერი (ტიაგას).
განთავისუფლებისათვის საჭირო ყველა დარიგება და მითითებაა
შეჯამებული. ნაჩვენებია, რომ სიცოცხლის მიზანი განდეგილობაა შინა-არსი: ადამიანმა უარი უნდა თქვას ისეთ შრომაზე,
და მატერიალური ბუნების სამ გუნაზე (მოდუსზე) ამაღლება. რომლისგანაც იგი რაიმეს გამოელის – ამას გვასწავლის ”ბჰაგავად-
გიტა”. მაგრამ არ უნდა შევაქციოთ ზურგი იმ საქმიანობას,
არჯუნას სურს, გაიგოს ”ბჰაგავად-გიტაში” გადმოცემული რომელიც სულიერი ცოდნის ამაღლებისაკენ მიგვიძღვება. ეს
საკითხების – განდელობისა (ტიაგა) და განდეგილის ცხოვრების საკითხი მომდევნო თავებში უფრო ნათლად წარმოჩინდება.
წესის (სანნიასა) დედა-არსი. ამიტომ სთხოვს უფალს – აუხსნას ეს
ორი ცნება. ვედურ ლიტერატურაში გარკვეული მიზნისათვის განკუთვნილი
მსხვერპლშეწირვის მრავალი დანაწესია: ზოგი უფალს კარგი
ამ ლექსში მნიშვნელოვანია ორი სახელი, რომლითაც არჯუნა შვილის ყოლისთვის სწირავს მსხვერპლს, ზოგსაც მაღალ
უზენაესს მიმართავს: ჰრიშიკეშა და კეში-ნიშუდანა. ჰრიშიკეშა პლანეტებამდე მიღწევა გაუხდია მიზნად. მაგრამ უნდა ვიცოდეთ,
თავად კრიშნაა, გრძნობათა მეუფე – ადამიანთა აფორიაქებული რომ საკუთარი სურვილების აღსასრულებლად ჩატარებული
ჭკუის დამამაშვიდებელი. არჯუნა სთხოვს უფალს, ყოველივე მსხვერპლშეწირვა ფუჭად ჩაივლის; გამონაკლისია მხოლოდ ის
ისეთნაირად შეაგონოს, რომ მისი აბორგებული ცნობისწადილი ცერემონიალი, რომლის დანიშნულება გულის განწმენდა ან
დაწყნარდეს. მას ეჭვებიც აწუხებს – ეჭვი კი დემონსა ჰგავს. მისი სულიერი მეცნიერების შეცნობაში წარმატებაა.

ლექსი 3 ო, ღირსეულო ბჰარატათაგან, ისმინე ჩემი – განგიცხადებ

სწავლულთაგან ზოგი აცხადებს – რაკი ყოველი კარმიული განდეგილობის საიდუმლოს. ვეფხვის სადარო, წმინდა წერილების
საქმიანობა მანკიერია, ადამიანმა საერთოდ უარი უნდა თქვას მიხედვით, განდეგილობა სამგვარია.
მათზე. სხვანი მოითხოვენ – არ შეიძლება კაცი განუდგეს
მსხვერპლშეწირვას, ქველმოქმედებას და ეპითიმიას. შინა-არსი: განდეგილობის შესახებ, როგორც ითქვა, სხვადასხვა
შეხედულება არსებობს. აქ თავად უზენაესი ღმრთაებრივი
შინა-არსი: ვედურ ლიტერატურაში მითითებულია ადამიანთა პიროვნება, შრი კრიშნა გვამცნობს თავის აზრს, რაც ეჭვშეუვალ
ცხოვრების თანმხლები მრავალი სახის საქმიანობა. მათ შესახებ დასკვნად უნდა მივიღოთ – ვედები ხომ უფლისმიერი კანონებია!..
აზრთა სხვადასხვაობაა. ერთნი ამბობენ, რომ მსხვერპლშეწირვისას
დასაშვებია ცხოველის მოკვლა, სხვები ამას კატეგორიულად ამ ლექსით უფალი გვესაუბრება და მისი ყოველი სიტყვა უნდა
უარყოფენ. გულს ჩავიბეჭდოთ. მისი აზრით, განდეგილობა უნდა
განვიხილოთ მატერიალური ბუნების იმ მოდუსების მიხედვით,
ვედური წერილებით დაშვებულია მსხვერპლად ცხოველის რომელთა არეალშიც იგი სრულდება.
შეწირვა, მაგრამ ეს პროცესი კვლად არ ითვლება და არც
მსხვერპლი – მოკლულად. მას ახალი სიცოცხლე ეძლევა, რაკი ლექსი 5
წმინდა საქმეს ეწირება იგი. ზოგჯერ სხვა ცხოველის სიცოცხლეს ხამს, შეასრულო მსხვერპლშეწირვა, ქველმოქმედება და ეპითიმია
აგრძელებს, ზოგჯერ კი უმალ ადამიანის სახეს იღებს. (წვრთა), რადგან სამივე დიად სულებსაც სჭირდებათ
განწმენდისათვის.
ერთნი ცხოველთა დახოცვას კრძალავენ, მეორენი კი
მსხვერპლშეწირვაში მას დასაშვებად მიიჩნევენ. ახლა თავად შინა-არსი: იოგებმა ხელი უნდა მიჰყონ ისეთ საქმიანობას, რაც
უზენაესი უფალი გაგვარკვევს მსხვერპლშეწირვასთან საზოგადოებრივი წინსვლისაკენ იქნება მიმართული. არსებობს
დაკავშირებული ყველა შეხედულების სიმართლეში. მრავალნაირი განსაწმენდელი, რომელთა დანიშნულებაც
ადამიანის სულიერების ამაღლებაა.
ლექსი 4
მსხვერპლშეწირვებიდან სამაგალითოდ ავიღოთ ქორწინების
ცერემონიალი, რომელსაც ვივაჰა-იაჯნა ეწოდება. უნდა მხარს

უჭერდეს თუ არა საქორწინო მსხვერპლშეწირვას სანნიასი, ლექსი 6

რომელიც განდეგილის ცხოვრებას ეწევა და ოჯახურ გარემოსაც ისმინე, ო, პრითჰას ძეო, აზრი ჩემი საბოლოო – ყოველი ამ
სამუდამოდ აქცია ზურგი? ამ კითხვის პასუხად თავად უფლის საქმიანობის შემსრულებელი უნდა იყოს თავისუფალი და მათგან
ნათქვამი გამოდგება: არ შეიძლება იმ მსხვერპლშეწირვაზე უარის არ უნდა გამოელოდეს რაიმე სარგებელს, მხოლოდ რწმენისა და
თქმა, რომელიც ადამიანთა საკეთილდღეოდაა დადგინებული. მოვალეობის მადლით უნდა იღწვოდეს.
საქორწინო ცერემონიალის – ვივაჰა-იაჯნას დანიშნულებაა, შინა-არსი: ყოველი მსხვერპლშეწირვა ადამიანთა გულისა და

მოაწესრიგოს ადამიანის ცხოვრება, დაამშვიდოს მისი ცნობიერება, გონების განსაწმენდელია. მათგან რაიმე გამორჩენაზე დახარბება
რაც სულიერ წინსვლაში შეუწყობს ხელს. ამიტომ განდეგილის დაუშვებელია. მან ზურგი უნდა შეაქციოს ყველა
ცხოვრების წესის აღმსრულებელმა უნდა მოუწოდოს კაცობრიობას, მსხვერპლშეწირვას, რომელიც მხოლოდ მატერიალური სარგებლის
უარი არ თქვან ვივაჰა-იაჯნაზე. თავად სანნიასას ქალებთან მისაღებად ეწყობა, მაგრამ აუცილებლად უნდა შევასრულოთ ის
სიახლოვე აღკვეთილი აქვს, მაგრამ სულიერების უმაღლეს მსხვერპლშეწირვა, რაც ადამიანის ცხოვრებას განასპეტაკებს და
საფეხურამდე ახალგაზრდა კაცს არ უნდა აეკრძალოს საქორწინო სულიერ საფეხურამდე აამაღლებს.
ცერემონიით ცოლის შერთვა.
უნდა შევასრულოთ ყველაფერი, რაც კრიშნას ცნობიერებისაკენ
ყოველი მსხვერპლშეწივრის მიზანი ხომ უზენაეს უფლამდე მიგვიძღვის. ”შრიმად-ბჰაგავატამშიც” ნათქვამია, უნდა ვაკეთოთ
მიღწევაა, მაშ რატომ უნდა ჩაეთვალოს ცოდგად ჯერ კიდევ ყველა საქმე, რაც უფლის ერთგულ სამსახურამდე მიგვიყვანს.
სულიერების დაბალ საფეხურზე მდგომ კაცს ოჯახური ცხოვრების
მოწყობა. ასეთია სარწმუნოების უმაღლესი მოთხოვნა. უფლის ერთგული
უნდა შრომობდეს, ატარებდეს მსხვერპლშეწირვას, მისდევდეს
ქველმოქმედების დანიშნულებაც ადამიანის გულის განწმენდაა; ქველმოქმედებას და გადიოდეს სულიერ წვრთას. ეს ყველაფერი
თუ იგი მოწყალებას მისცემს ღირსეულ უპოვართა და ადამიანს დაეხმარება უფლის ერთგული მსახურების
გაჭირვებულთ, სულიერ ცხოვრებაში წარმატებას მიაღწევს. აღსასრულებლად.
ლექსი 7

იმაზე, რაც უცილობლად უნდა აღსრულდეს, უარის თქმა არ შინა-არსი: კრიშნას ცნობიერებამდე ამაღლებულმა ადამიანმა უარი
შეიძლება. თუ ადამიანი ცთომილებას შეუპყრია და არად აგდებს არ უნდა თქვას ფულის შოვნაზე იმის შიშით, რომ კარმიულ
მასზე დაწესებულ მოვალეობებს, ნათქვამია – ასეთი განდეგილობა საქმიანობას ასრულებს; ოღონდ ის ფული უფლის ცნობიერების
უმეცრების ბნელეთის კუთვნილია. გავრცელება-განმტკიცებას უნდა მოახმაროს, ან უნდა დაიცვას
წესები, ვთქვათ, დილაადრიან ადგეს და შეასრულოს წესები, რათა
შინა-არსი: ადამიანი ძირითადად თავისი მიწიერი სულიერი სრულქმნის გზაზე წინ წაიწიოს. განა ადამიანმა ამაზე
მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებისთვის შრომობს. სწორედ ასეთ იმის გამო, რომ ალიონზე გაღვიძებით წუხდება, უარი უნდა
შრომაზე უნდა თქვას უარი. ის საქმიანობა, რომელიც სულიერი თქვას?!
სრულყოფისაკენ მიგვიძღვის (მაგ. უფლისათვის საჭმლის
მომზადება და მირთმევა), მისაღები და საჭიროა. ასეთ შიშსა და ორჭოფობაზე დამყარებული განდეგილობა ვნების
ბნელეთის ტყვეა. ვნების რკალში შესრულებული ყოველი მისი
განდეგილობაში მყოფს ეკრძალება თავისთვის საჭმლის მცდელობა მძიმე შედეგებით მთავრდება. თუ კაცი მხოლოდ ასეთი
მომზადება, მაგრამ უზენაესისათვის ამას დიდი გულმოდგინებითა უნიათო მიზეზებით უარს ამბობს შრომაზე, ვერასოდეს იღირსებს
და სიხარულით უნდა ასრულებდეს. ასევე, სანნიასის შეუძლია ჭეშმარიტი განდეგილობის მადლს.
ჩაატაროს საქორწინო ცერემონია, რათა რომელიმე კაცს, იქნებ
თავის მოსწავლესაც, კრიშნას ცნობიერებისაკენ გაუნათოს გზა. ლექსი 9
უარის თქმა ასეთ სასიკეთო საქმიანობებზე სიბნელისა და ო, არჯუნა, ყურად იღე – ადამიანი თავის მოვალეობას უნდა
უმეცრების რკალს მიეკუთვნება. უყურებდეს რწმენით: ”დიახ, ვალად მძევს, აღვასრულო” და ამ
რწმენისათვის ვინც თავს არ ზოგავს, განუდგება ყოველგვარ
ლექსი 8 მატერიალურ ურთიერთობას, არად დაგიდევთ თავისი გარჯის
ზოგნი იმის შიშით, რომ მათ სხეულს რაიმე დაემართებათ ან ნაყოფს. მისი განდეგილობა სათნოების რკალშია.
სულაც ეძნელებათ გაკეთება, უარს ამბობენ დაწესებული
მოვალეობების შესრულებაზე; მათი განდეგილობა შინა-არსი: დადგინებული მოვალეობები ასეთი ცნობიერებით
არასრულყოფილია და ვნების ბორკილი ადევს – ისინი ვერასოდეს უნდა შევასრულოთ. ადამიანს მისი არც სარგებლიანობა და არც
ეღირსებიან განდეგილობაში სულიერ სრულქმნას. ზარალი უნდა აინტერესებდეს, მხოლოდ გულსა და რწმენას უნდა
მიჰყვეს. სადაც, როდესაც უნდა იმუშაოს, უფალზე ნიადაგ

მოფიქრალმა ყველაფერი კრიშნას უნდა მიუძღვნას. მაგალითად, შინა-არსი. ”ბჰაგავად-გიტაში” ნათქვამია, რომ ადამიანმა ზურგი არ
ქარხანაშიც კი ადამიანი, რომელიც კრიშნას ცნობიერების უნდა შეაქციოს შრომას და საერთოდ, რომც მოინდომოს, ცოცხალ
ნათელშია, მხოლოდ უფლისთვის შრომობს და შრომის შედეგს კაცს ძალიან გაუჭირდება საქმეთაგან განდგომა. აქ მთავარი და
თავად კი არ ეპატრონება, არამედ უშურველად სთავაზობს ერთადერთი ის არის, რომ უნდა გაისარჯო კრიშნასათვის და არა
კრიშნას. ასეთი კაცი ტრანსცენდენტულ საფეხურზე მაღლდება. კარმიული შედეგებით ტკბობისათვის, ყველაფერი უფალს უნდა
მიუბოძო და განდეგილის ჭეშმარიტ ბუნებას ეზიარები.
ლექსი 10
განდეგილი, რომელსაც არც უსიამოვნო შრომა სძულს და არც კრიშნას ცნობიერების საერთაშორისო საზოგადოების მრავალ
სასიკეთო შრომაზეა მიჯაჭვული, ეჭვებისა და ორჭოფობისაგან წევრი თავდაუზოგავად შრომობს თავის დაწესებულებაში,
განრიდებული, სათნოების შუქით არის გონებანათელი. ქარხანაში და სხვაგან და მთელ შემოსავალს საზოგადოებას ახმარს.
ასეთი ამაღლებული სულები ჭეშმარიტი სანნიასები არიან და
შინა-არსი: კრიშნას ცნობიერებაში, ანუ სათნოების მოდუსში მყოფ განდეგილის ცხოვრების წესს იცავენ.
ადამიანს არავინ და არაფერი სძულს, თუნდაც მისთვის
უსიამოვნება მოჰქონდეს, ტანჯვას აყენებდეს მის სხეულს. იგი აი, რა ნათელია, თუ როდის და რა მიზნით შეგვიძლია უარი
სათანადო ადგილას და სათანადო დროს დაამებული განწყობით ვთქვათ ჩვენი შრომის გასამრჯელოზე.
შრომობს და ჩალად უღირს, რა შედეგი, რა სარგებელ-ზარალი
ექნება მის ჯაფას. ლექსი 12
იგი, ვინც განდეგილი არ არის, სიკვდილის ჟამს, ამ ქვეყნიდან
აი, ასეთი, ტრანსცენდენციაში მყოფი პიროვნება გამორჩეულია განსვლისათვის გამზადებული თავისი შრომის სამგვარ ნაყოფს
გონიერებით და უფლის ნათელი რწმენით. მიითვლის: სასურველს, უსიამოვნოსა და შერეულს. ის კი, ვინც
განდეგილის ცხოვრებას ეწევა და უანგაროდ მსახურებს უფალს, არ
ლექსი 11 უწერია ასეთი ნაყოფით ტანჯვა ან ტკბობა.
ხორცშესხმული არსება ვერ შემძლებელია ყველა საქმიანობაზე
უარის თქმისა, მაგრამ ჭეშმარიტი განდეგილი სწორეს ის არის, ვინც შინა-არსი: კრიშნას ცნობიერებაში მყოფი პიროვნება, რომელსაც
არასოდეს ეხარბება თავისი შრომის ნაყოფს. გაცნობიერებული აქვს თავისი დამოკიდებულება კრიშნასთან,
მუდამ განთავისუფლებულია, ამიტომ სიკვდილის ჟამს ან

აღსრულების შემდეგ არ ელის თავისი საქმიანობის შედეგების უფალი ყველას შეახსენებს მის გარდასულ საქმეთა შესახებ და
შესაბამისად ნეტარება ან ტანჯვა. ამით ახალ შესაფერის შრომაში აბამს მას. კრიშნას ცნობიერებით
მადლცხებული გულის კარნახით და უფლის ნებით სრულდება ის
ლექსი 13 საქმიანობა, რისი შედეგიც ოდნავაც ვერ აამღვრევს პიროვნების
ო, მხარგრძელო არჯუნა, ვედანტას თანახმად, ნებისმიერ ბუნებას არც ამ ცხოვრებაში და არც გარდაცვალების შემდეგ.
საქმიანობას შესრულების ხუთი მიზეზი აქვს. მისმინე და გასწავლი
ყოველივეს. ლექსი 14
მოქმედება ხუთი მონაცემი განსაზღვრავს: სხეული (როგორც
შინა-არსი: შეიძლება წამოიჭრას კითხვა: თუ ნებისმიერ მოქმედების ადგილი), მოქმედი (სხეულში მყოფი სული),
საქმიანობას რაიმე შედეგი უსათუორ უნდა ახლდეს, მაშ რატომ გრძნობათა ნაირსახეობა (მიზანსწრაფვა და მცდელობა) და მეხუთე
ქცეულა მტანჯველად შრომის ნაყოფი? – ყოვლის უპირატესი მიზეზი, ზესული.
უფალი იმოწმებს ვედანტას ფილოსოფიას და ხსნის ამ ვითომ შინა-არსი: სიტყვა ადჰიშთჰანამ სხეულს, ანუ მოქმედის სამყოფელ
წინააღმდეგობას. იგი ამბობს, რომ ნებისმიერ გარჯა-ოფლისღვრას ადგილს, ეხება. მოქმედი სხეულში დამკვიდრებული სულია; მას
ხუთი მიზეზი იწვევს; წარმატებისათვის ხუთივეს კარტა (მოქმედი) ჰქვია. შრუტიში ნათქვამია: სული არის სხეულის
გათვალისწინებაა საჭირო. მცოდნე და სხეულში მოქმდები – ეშა ჰი დრაშტა სრაშტა (”პრაშნა
უპანიშადი” 4.9). იგივე დადასტურებულია ”ვედანტა-სუტრაშიც”
სანქჰია ნიშნავს ყოველგვარი ცოდნის ღერძს, ვედანტა სიბრძნის ლექსებით – ’ჯნო ტა ევა (2.3.18) და კარტა შასტრართჰავატტვატ
ძირითადი ღერძია. ეს სიბრძნე იცის ყველა გამოჩენილმა აჩარიამ. (2.3.33). მოქმედების საშუალებები გრძნობებია, რომელთა ნებით
შანკარასაც ასე ესმოდა ”ვედანტა-სუტრა”. თურ ამ იწვევს ჩვენს სული სხვადასხვანაირად საქმიანობს, შრომობს…
ორჭოფობას საქმისა და მისი შედეგისადმი ჩვენს
დამოკიდებულებაში, რჩევა ”ვედანტა-სუტრას” ან ცნობილ ყოველ საქმიანობას განსხვავებული ძალისხმევა სჭირდება, მაგრამ
ავტორიტეტ აჩარიას უნდა ვკითხოთ. ყველაფერი მაინც დამოკიდებულია ზესულის ნებაზე, რომელიც
მეგობრადა და თანამდგომლად მყოფია ადამიანის გულში.
უმაღლესი განგების ძალის მფლობელია ზესული. როგორც უზენაესი უფალი უმაღლესი მიზეზია ყოვლისა. ამ შემთხვევაში ის,
”ბჰაგავად-გიტაშია” ნათქვამი – სარვასია ჩაჰამ ჰრიდი სანნივიშტაჰ. ვინც კრიშნას ცნობიერებას ეზიარა და ვინც ამ ზესულის ნებითა და

მეთვალყურეობით მოქმედებს, ბუნებრივია, არავითარ შინა-არსი: უგუნურს არ ესმის, რომ ყოველი არსების გულში
ცთომილებაში და უამურ საქმეებში არ ეხვევა. თავის საქციელზე სუფევს ზესული, როგორც მეგობარი და მისი ქმედებების
პასუხსაც არ აგებს, რაკი ყოველივე მის არსებაში, განზრახვასა და წარმმართველი. თუმცა მოქმედების ადგილი ანუ სხეული, მასში
შრომაში წყვეტს უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება. მოქმედების შემსრულებელი სული, ძალისხმევა გრძნობებისა
მატერიალური საფუძველის ყოველი ქცევისა თუ საქმიანობსა,
ლექსი 15 მაგრამ საბოლოო მიზეზი უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა.
ნებისმიერი სწორი თუ მრუდი საქმიანობა, რასაც ადამიანი ამიტომ გვმართებს, უპირატესად ამ ზე-მიზეზს ვხედავდეთ. ის,
სხეულით, ჭკუითა თუ მეტყველებით ასრულებს, ამ ხუთი ვინც ბეცია და არა აქვს უნარი ამ მიზეზთა-მიზეზის ხედვისა,
მიზეზის ნაყოფია. საკუთარ თავს თვლის თავისივე ყველა მოქმედების
შემსრულებლად.
შინა-არსი: ამ ლექსში მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვები: ”სწორი”
და ”მრუდი”. სწორი, მართებულია ის სამუშაო, რომელიც წმინდა ლექსი 17
წერილთა დანაწესების მიხედვით სრულდება. არასწორი, ვინც ცუდმედიდობას არ აჰყოლია, ვისი გონებაც აუმღვრეველია
მიუღებელი კი უგულვებელყოფს აღნიშნულ წესებს. და მშვიდი, არ არის მკვლელი, თუმცა ამ სამყაროში შეიძლება
კაცის კვლაც მოუხდეს, მას ქმედებათა თანმხლები ავი თუ კარგი
აღნიშნული ხუთი მიზეზი ყოველი საქმის დაწყება- შედეგები ვერ დაადებს ტყვეობის ბორკილს.
გასრულებისათვის არის აუცილებელი.
შინა-არსი: ამ თავში უფალი განუმარტავს არჯუნას, რომ ბრძოლაზე
ლექსი 16 უარის თქმის სურვილი საკუთარი თავის ცრუ გაგებიდან
ზოგი ყველა თავისი საქმიანობის ერთადერთ შემსრულებლად მომდინარეობს. არჯუნას სჯეროდა, რომ რასაც იქმს – საკუთარი
საკუთარ თავს თვლის და არ ითვალისწინებს ყველა ქმნადობის ნებით იქმს. გონების საწიერიდან რჩებოდა, რომ ყველაფერში და
ხუთ მიზეზს. ასეთი თავდაჯერებული კაცი უდაოდ უმეცარია და ყოვლის გარეთ უმაღლესი ნების დამრთველი არსებობს.
ხედვადაჩლუნგებული, ამიტომაც უჭირს საგნების ჭეშმარიტ
შუქზე ჭვრეტა. ვინც იცის, რა არის შრომის მიზეზები და საშუალებანი; ივის, რომ
თვითონ მხოლოდ შემსრულებელია უზენაესის უმაღლესი ნებისა,

სრულყოფილად აკეთებს ყველაფერს. ასეთ კაცს არასოდეს მოერევა ნაწილები ჰქვია. ნებისმიერის მიერ შესრულებულ ნებისმიერ
ცთომილება. შრომას ეს სამი ელემენტი ახასიათებს.
ვინც უპირატესად პირად ქმედებებსა და პასუხისმგებლობას მოქმედების დაწყებამდე ჩნდება სურვილი (იმპულსი), რომელსაც
მიიჩნევს, ცრუ ეგოსა და უღმერთოების, ანუ კრიშნას შთაგონებად უხმობენ. შრომის წინ მიღებული გადაწყვეტილება
ცნობიერებასთან თავისი ნაკლულოვანი შეხების, მსხვერპლია. ის ერთობ ნატიფი და სასურველია. შემდეგ კი იწყება თავად შრომა.
კი, ვინც სავსეა უფლის ცნობიერებით, მოქმედებს ზესულის ასე უნდა გაიაროს ფიქრის, გრძნობისა და ნებელობის
მითითებით, რომც მოუწიოს კაცის კვლამ, არავის მკვლევად არ ფსიქოლოგიური პროცესები ადამიანმა, ვიდრე საქმიანობას
ჩაითვლება; არც ამ მკვლელობის შედეგი და პასუხისმგებლობა შეუდგებოდეს. ყოველივე ეს იმპულსს აძლევს შრომის მოწადინეს.
ეხება მას. შთაგონებაც ასეთსავე სასიკეთო როლს ასრულებს, თუ იგი წმინდა
წერილებიდან ან სულიერი მოძღვრის დარიგებებიდან მოდის.
მაგალითად, ჯარისკაცი მეთაურის ბრძანებით მოწინააღმდეგეს
კლავს, მაგრამ მას არავინ ასამართლებს, არც ზნეობრივად ითვლება როდესაც სახეზეა ორივე – შტაგონება და მშრომელი, სრულდება
იგი დამნაშავედ. თუ იგივე მეომარი საკუთარი გადაწყვეტილებით რეალური ქმედებები გრძნობათა დახმარებით, რომელთაც
ხელყოფს ვინმეს სიცოცხლეს, აუცილებლად დაისჯება მიეკუთვნება ჭკუაც – გრძნობათა მთლიანობის ცენტრი.
მართლმსაჯულების მიერ.
მოქმედების ყოველი შემადგენელი ნაწილი შრომაში იყრის თავს.
ლექსი 18
ცოდნა, ცოდნის საგანი და მცოდნე – აი, ის სამი ფაქტორი ლექსი 19
(მაჩვენებელი), რაც ყოვლისქმედების საძირკველში ძევს. სურვილი, მატერიალური ბუნების სამი მოდუსის შესაბამისია ცოდნა,
შრომა და შემსრულებელ-მშრომელი თავად ქმედების სამი მოქმედება და შემსრულებელი. ახლა მათ შესახებ გიამბობ და
შემადგენელი ნაწილია. მისმინე.
შინა-არსი: ყოველდღიურ შრომას სამი სახის სტიმული აღძრავს: შინა-არსი: მეთოთხმეტე თავში დაწვრილებით იყო განხილული
ცოდნა, ცოდნის ობიექტი და მცოდნე. შრომის საშუალებებს მატერიალური ბუნების მოდუსების სამი განაყოფი. ამათგან
(სურვილებს), თვით შრომას და მშრომელს შრომის შემადგენელი სათნოებას სინათლე მოაქვს, ვნების მოდუსს მიწიერ

საზრუნავთაგან ტანჯვა ახლავს, უმეცრების მოდუსი კი აღწერილი, ყოველ სხეულში სული უზენაესი უფლის უმაღლესი
სიზარმაცესა და სიბნელეს უწყობს ხელს. ეს მოდუსები თავიანთ ბუნების ძალით ვლინდება. ამ ზებუნების სასიცოცხლო ძალის
ტალღებში ითრევენ ადამიანს და განთავისუფლების წადილს და დანახვის უნარი სათნოების მოდუსის კუთვნილია.
უნარს უკლავენ. სათნოების მოდუსშიაც კი ადამიანი
განპირობებულია. თუმცა სხეული მოკვდავია და წარმავალი, სიცოცხლის ენერგია
უკვდავია და მარადმყოფი. სხეულთა შორის განსხვავებად თვლიან
მეჩვიდმეტე თავში განხილული იყო ამ განსხვავებული მოდუსების იმას, რასაც სხეულის გარეგანი სხვადასხვაობა წარმოგვიდგენს.
გავლენის ქვეშ მყოფთაგან შესრულებული სხვადასხვა სახის ვინაიდან განპირობებულ სიცოცხლეში მატერიალური არსებობის
თაყვანისცემა. ახლა კი ამ ლექსში უფალს სურს, არჯუნას აუხსნას, ურიცხ სახეობას ვხვდებით, სასიცოცხლო ძალა დაყოფილ-
რა არის სამი მატერიალური მოდუსის შესაბამისი ცოდნა, შრომა და დანაწევრებული გვეჩვენება. სინამდვილეში კი, როგორც ლექსშია
მშრომელი. მითითებული, ერთია და განუყოფელი ეს სულიერი ბუნება.
ლექსი 20 ამგვარი იმპერსონალური ცოდნა თვითრეალიზაციის ერთ-ერთი

მარად გახსოვდეს – ცოდნა, რომლის ნათლის ძალითაც ადამიანი ასპექტია.
ცოცხალ არსებაში ერთ განუყოფელ სულიერ ბუნებას ხედავს,
თუმცა ისინი ურიცხვ სახეობებად განფენილან სამყაროში, ლექსი 21
სათნოების მოდუსს მიეკუთვნება. გახსოვდეს, რომ ცოდნა, რომლის ძალითაც ადამიანი ყოველ
განსხვავებულ სხეულში სხვადასხვა სახის ცოცხალ არსებას
შინა-არსი: იმ პიროვნების ცოდნა, რომელიც ერთ ხედავს, ვნების მოდუსის კუთვნილია.
ტრანსცენდენტულ სულს იგულვებს ყოველ ცოცხალ არსებაში:
ნახევარღმერთში, ადამიანში, ხმელეთისა თუ წყლის ცხოველებში, შინა-არსი: იმ შეხედულებას, რომ ცოცხალი არსება იგივე
ფრინველში, მცენარეში…, სათნოების ნათელით არის ღირსქმნილი. მატერიალური სხეულია და მის სიკვდილთან ერთად მასში მყოფი
სული და ცნობიერებაც ისპობა, ეწოდება ვნემისმიერი ცოდნა. ამ
ყოველ სულდგმულში ერთი ტრანსცენდენტული სულია, თუმცა ცოდნის თანახმად, სხეულები იმიტომ განსხვავდებიან, რომ მათში
წარსულ საქმიანობათა და ცოდო-მადლის შესაბამისად სხვადასხვა სხვადასხვა ცნობიერება ძევს და არ არსებობს სხეულისაგან
სხეულები აქვთ შემოგარსული. როგორც მეშვიდე თავშია განცალკევებული სული, რომელიც ცნობიერებას ავლენდეს. სული

თავად სხეულია, უსხეულოდ კი იგი არ არსებობს. ამის კვალობაზე ასეთ ცოდნას არაფერი აქვს საერთო აბსოლუტურ
ცნობიერებაც წარმავალია. ჭეშმარიტებასთან. იგი პირუტყვთა არსებობის შესაფერის დონეზეა
– ეს არის ცოდნა ჭამის, ძილის, თავდაცვისა და გამრავლების
არის ასეთი აზრიც: არ არსებობენ ინდივიდუალურუ სულები, არის შესახებ.
ერთადერთი ყოვლისგამჭოლი სული, რომელიც ცოდნითაა
აღსავსე. სხეული დროებითია და უმეცრების წყალობით ასეთი ცოდნა სიბნელის პირმშოა. სხვა სიტყვებით – ცოდნა,
გაიგივებულია სულთან. გავრცელებულია ისეთი შეხედულებაც, რომელიც სხეულის მიღმა ტრანსცენდენტულ სულს ეხება,
რომ არ სხეულს მიღმა არ არსებობს რაიმე განსაკუთრებული, სათნოების თვისებათა ნათელშია. ცოდნა, რომელიც განსჯისა და
ინდივიდუალური, თვით უმაღლესი სულიც კი. სპეკულაციური აზროვნების საშუალებით ათასგვარ თეორიასა და
მოძღვრებას იგონებს, ვნების მოდუსის ნაყოფია. ცოდნა, რაც
ასეთი შეხედულებები ვნების მოდუსში ტყვედქმნილთა ნააზრევია. მხოლოდ სხეულის კეთილდღეობის შენარჩუნებას ეხება,
მიეკუთვნება უმეცრების მოდუსს.
ლექსი 22
ის ცოდნა კი, რომლითაც ადამიანი მთლიანად მიჯაჭვულია ერთ ლექსი 23
მიზანსა და საქმიანობაზე, რომელსაც აკლია ჭეშმარიტების მადლი, მოწესრიგებულ საქმიანობას, რომელიც თავისუფალია რაიმეზე
მეტად შეზღუდულია, უმეცრების ბნელეთის წილია. მიჯაჭვულობისაგან, სიყვარულისა და სიძულვილის გარეშე
მშვიდი განწყობით სრულდება, კარმიული სარგებელ-გამორჩენა
შინა-არსი: უმეცარი კაცის ”ცოდნა” ყოველთვის მწირია და ბნელი. არად მიაჩნია, სათნოებით მადლცხებულ საქმიანობად უხმობენ.
განპირობებულ ცხოვრებაში ყოველი სულდგმული უმეცრების
რკალშია შობილი. ის, ვინც არ ეზიარება ცოდნას ავტორიტეტული შინა-არსი: სათნოებად ითვლება დაწესებული მოვალეობების
სწავლულებისაგან მოსმენით ან წმინდა წერილთა დანაწესებიდან, პირნათლად შესრულება. მოვალეობანი კი წმინდა წერილებშია
რაც იცის, ის ცოდნაც სხეულისმიერი უპირატესობის შეგნებით დადგინებული საზოგადოების სხვადასხვა საფეხურისა და
არის შეზღუდული. არ ცხოვრობს წმინდა წერილთა მითითებების ფენისათვის. ადამიანი ასეთ საქმიანობას უნდა ასრულებდეს
თანახმად. მისთვის ღმერთი ფულია, ცოდნა კი სხეულის რაიმეზე მიჯაჭვულობის გარეშე, არ უნდა აცხადებდეს უფლებას
მოთხოვნილებებისათვის საჭირო საშუალებად მიაჩნია. ნებისმიერ საკუთრებაზე, არ უნდა უმღვრევდეს გონებას ზიზღი ან
წადილი, განაგდოს თვითკმაყოფილებისა და საკუთარი

გრძნობების მონური მსახურება. მხოლოდ კრიშნას ცნობიერებით ვინც მხოლოდ საკუთარი უნარისა და გამოცდილების მოიმედეა და
გაშუქებული გონებითა და გულით უზენაესისათვის სიამოვნების ისე საქმიანობს, დიდად ცდება – ეს მოჩვენებითი გარჯაა და იგი
მინიჭება უნდა ჰქონდეს მიზნად. უმეცრების ნაყოფად ითვლება.
როცა ადამიანი, დიდ ძალას ახმარს საკუთარი სურვილების ვინც თავისი მოვალეობის აღსრულებისადა მატერიალური
დაკმაყოფილებას და ცუდმედიდობით შეპყრობილს საკუთარი ”მე” ბუნების მოდუსებზე მაღლა დგება, არც ამპარტავნების ჭია უხრავს
წამოუწევია ყოველთა წინ, მისი საქმიანობა და მცდელობა ვნების გონებას, არც ძალ-ღონე უდუნდება, მთელი არსებით
ბორკილებითაა დაბმული. გულანთებული ეძლევა საქმეს, წარმატებასა და მარცხს მედგრად
იტანს, მისი შრომა სათნოების წილხვედრია.
ლექსი 25
ზოგნი ცთომილების მსხვერპლნი გამხდარან და წმინდა წერილთა შინა-არსი: კრიშნას ცნობიერებას ეზიარება თუ არა, პიროვნება
უცოდინარობითა თუ უგულვებელყოფით თავგზააბნეულნი მატერიალური ბუნების მოდუსებზე მაღლდება. მისთვის ჩალის
ვითომ საქმიანობენ. წუხილიც უნარიც კი დაჩლუნგებიათ და არ ფასი ედება დაკისრებული შრომის შედეგებს, არც ფუჭ
ედარდებათ მომავალი ტყვეობა, ძალმომრეობა ან ტანჯვა, ასეთ სახელმოხვეჭილობას ესწრაფვის, არც ქედმაღლობა იპყრობს;
საქმეთა მოქმედნი უმეცრების წყვდიადში დაინთქმებიან. შრომის დასრულებამდე არ უნელდება ხალისი და გულითადობა,
არც რამ სირთულე აშინებს, წარმატება-დამარცხებაზე დარდით
შინა-არსი: ადამიანი პასუხისმგებელია უზენაესი უფლის და თავს არ იცხელებს, დაამებული არსებით ხვდება უბედურება-
სახელწიფოს წინაშე და ანგარიშს აბარებს მათ უფლის შუამავლების ბედნიერებას – ასეთი პიროვნება სათნოების ნათელშია
საშუალებით, რომელთაც იამადუტები ეწოდებათ. დამკვიდრებული.
უპასუხისმგებლო, უთავბოლო შრომა დამღუპველია, ვინაიდან იგი
წმინდა წერილებში მოცემული მომწესრიგებელ პრინციპებს ლექსი 27
საფუძველს უნგრევს. ხშირად იგი ძალმომრეობაზეა დამყარებული ადამიანი, რომელიც დაჰხარბებია საკუთარი შრომის ნაყოფს, სურს,
და სხვებისათვის ტანჯვის მომტანია. რაც შეიძლება მეტი მოიხვეჭოს და დაატკბოს საკუთარი ხორციელი
გულისთქმანი, მოშურნეა და გულჭუჭყიანი; ვისაც მწუხარება და

სიხარული თავის ნებაზე ათამაშებს, ამბობენ, რომ იგი ვნების ლექსი 28

საპყრობილეშია. წმინდა წერილების მითითებების არად ჩამგდები, ნივთიერი
გამორჩენის მაძიებელი, თავისნათქვამა, ცრუ, ნიადაგ სხვათა
შინა-არსი: პიროვნება უდიდესი გულმოდგინებით ეპყრობა განმაქიქებელი და ავისმოსურნე; მცონარობით დასიებული,
გარკვეული სახის შრომას და გულისფანცქალით იცის, რა პირქუში და საქმეში თავმოუბმელი უმეცრების ბნელეთით არის
სარგებელი გამოდნება აქედან. ეს ხდება იმიტომ, რომ მეტისმეტად გონებადადამბლავებული.
არის მიჯაჭვული ოჯახს, კერას, ცოლსა და შვილებს – ზოგადად,
მატერიალური ყოფას. ასეთ მუდმივ გაწამაწიაში ადამიანს დროც შინა-არსი. წმინდა წერილთა დანაწესებიდან ჩანს, რა სახის
არ რჩება, სიცოცხლეშივე იზრუნოს სულიერ ამაღლებაზე. მისი სამუშაოს შესრულება გვევალება და რის არა. ზოგი არაფრად
ფიქრის თვალსაწიერზე მხოლოდ ქონებრივი და აგდებს ამ მითითებებს, იწყებს შრომას, მაგრამ მისი გარჯა
პატივმოყვარეობის დამაკმაყოფილებელი მონაგარი ჩანს. როგორც დანაშაულებრივიც კია. როგორც წესი, ასეთები მიწიერ
წესი, ასეთი კაცი ძალიან ხარბია; სურს, ყველაფერი, რაც მის კეთილდღეობას ებღაუჭებიან, საქმიანობენ ბუნების მოდუსების
შრომას მოჰყვა, მისი იყოს, სხვას არ უწილადოს მცირედიც კი; კვალობაზე და არა წმინდა წერილთა წესების თანახმად.
ყველაფერს გაფაციცებით ებღაუჭება და ხელიდან არ უშვებს.
ასეთი ვაიმაშვრალნი თავხედურად ირჯებიან, ზანტები არიან და
ასეთი ადამიანი შურიანია, სხვის სიკეთესა და სიმდიდრეს ვერ თავს იქებენ, ცრუნი არიან და სხვების შეურაცხყოფაში გაწაფულან.
იტანს. ოღონდ საკუთარი სურვილები გაინებივროს, ნებისმიერ თუ რამეს აკეთებენ, უგულოდ და აბდაუბდა, დაწყებულს
ავკაცობას იკისრებს. ამდენი უფეთურობით სიბინძურის ბუდედ დამთავრებას არ აღირსებენ. საქმის გამჭიანურებელნი სხვებს
გადაქცევია გული და არ აფიქრებს, მისი მონაპოვარი წმინდაა თუ პირქუშად უყურებენ, თითქოს ისინი იყვნენ დამნაშავენი – ერთი
უწმინდური. ბედნიერია, როცა იმარჯვებს რაიმე წამოწყებაში და საათის საკეთებელს ერთ წლამდე რომ არ დააყენებს საშველს.
დიდად განიცდის, როცა მისი საქმიანობა მარცხით მთავრდება – არ
უწევს ანგარიშს, თუ რის ფასად იმარჯვებს ან რის გამო მარცხდება. ასეთი ადამიანები უმეცრებით არიან დაღდასმულნი.
ასეთი ადამიანი ვნების მოდუსს მონად უქცევია. ლექსი 29

ო, სიმდიდრით სრულო, ძირისძირობამდე გაგიცხადებ სხვაობას
მატერიალური ბუნების სამ მოდუსს შორის; ამასთან გაგაცნობ,

როგორია მათი შესაბამისი გონება და მონდობება, რაც ხშირად ო, პრითჰას შვილო, ადამიანი თუ ვერ არჩევს ურწმუნოებას
შეუპოვრობაში გადადის. სარწმუნოებისაგან, შესრულებად მოქმედებას მიუღებელისაგან,
ვნების წრებრუნვაშია მოქცეული.
შინა-არსი: მაშ ასე, მატერიალური ბუნების სამგვარ თვისებათა
შესაბამისი ცოდნის, ცოდნის მიზნისა და მცოდნის განმარტების ლექსი 32
შემდეგ უფალი ცდილობს, არჯუნას გააგებინოს ურწმუნოების რწმენად მიმღები, ღვთისმოსაობის ვერ გამრჩევი
ზემოაღნიშნულთან მიმართებით ადამიანის ცნობიერებისა და უღმერთოებისაგან, ცთომილების წყვდიადში მუდამ მრუდე გზით
შეუპოვარი თავგამოდების შესახებ. მავალი, ო, პრითჰა, იცოდე, რომ უმეცარია.
ლექსი 30 შინა-არსი: უმეცრების მოდუსში მყოფი მუდამ სწორი გზის

ო, პრითჰას შვილო, ის ცნობიერება, რითად ადამიანი შეისმენს, რა საპირისპიროდ ვალს. აღიარებს ისეთ სარწმუნოებას, რომელსაც
უნდა შეასრულოს და რისი შესრულება აღკვეთილი აქვს, რას უნდა სინამდვილეში არაფერი აქვს საერთო ღვთისმოსაობასთან.
ეკრძალვოდეს და რისი ეშინოდეს, რა ქმნის ტყვედ და რა ანიჭებს ჭეშმარიტი რელიგიის უარმყოფელი გონებადაბინდული კაცი
თავისუფლებას, სათნოებითაა გაცისკროვნებული. დიად სულს ადამიანად მიიჩნევს, არაფრად გამორჩეულს კი
მიწამდე უხრის თავს. ჭეშმარიტებას სიცრუედ თვლის, ტყუილს
შინა-არსი: წმინდა წერილთა დარიგებების თანახმად ჭეშმარიტებას ასაღებს. ნიადაგ მრუდია მისი სავალი გზა, ამიტომაა
შესრულებულ მოქმედებას ეწოდევა პრავრიტტი, ანუ დაწესებული მისი გონება უმეცრების მოდუსით დათრგუნული.
მოქმედება. იმას, რაც წმინდა წესების მიხედვით არ არის მისაღები,
ადამიანი უნდა მოერიდოს. ვინც ეს არ იცის, შრომისას რაღაც ლექსი 33
გაუთვალისწინებები ქმედებებისა და უკუქმედებების ბადეში ო, პრითჰას ძეო, შეუპოვრობა განუწყვეტლის საზრდოობს იოგას
იხლართება. ადამიანს თუ გონება უჭრის და გამოარჩევს საქნელს მტკიცე წვრთნით. ამ გზით იძენს ძალას, რის შემდეგაც მართავს
არასაქნელისაგან, თავადაც სათნოებით გამორჩეულია. ჭკუასა და გრძნობებს. თვით სიცოცხლესაც სწორ დინებას აძლევს.
ასეთი შეუპოვრობა სათნოებისმიერია.
ლექსი 31
შინა-არსი: იოგა უზენაესი სულის შეცნობას ემსახურება. ის, ვინც
გულშეუძვრელად არის განმტკიცებული უზენაეს სულში, ვინც

საკუთარ ჭკუას, გრძნობებს და საერთოდ სიცოცხლეს ო, პრითჰას ძეო, უმეცრების წყვდიადის კალთით არის
უზენაესისაკენ მიმართავს, კრიშნას ცნობიერებით მოქმედებს. შესუდრული.
ასეთი შეუპოვრობა სათნოების მოდუსს მიეკუთვნება. შინა-არსი: სათნოებით მოსილი ადამიანიც იძინებს და სიზმრებსაც
ხედავს, მაგრამ უმეცრებით შეპყრობილს მცონარება ჯაბნის და
ლექსში მეტად მნიშვნელოვანია სიტყვა ავიაბჰიჩარინია, ანუ მას, ძილქუშად არის მივარდნილი.
ვინც კრიშნას ცნობიერებაში იღწვის, ვერავითარი საცთური ვერ
გადაარცდენს მართალი გზიდან. როგორც ვთქვით, სათნოების, ვნების თუ უმეცრების მოდუსებში
მყოფთათვის სიზმართხილვა ერთნაირად ბუნებრივია. მაგრამ
ლექსი 34 გაზანტებული უგუნურნი თავს ვერ აღწევენ ძილს; ემონებიან
მაგრამ შეუპოვრობა, რომლითაც ადამიანი მთელი არსებით მიწიერ მდაბალ გრძნობებს და მათი განცხრომით კიდეც
ჩასჭიდებია ერთდროულად უფლის რწმენას, ქონების მოხვეჭასა ქედმაღლობენ; ოცნებობენ ბუნებაზე გაბატონებას… ამგვარი
და საკუთარ გრძნობათა მონურ მსახურებას, კარმის შედეგები მანკიერებითაა გაბინძურებული მათი სიცოცხლეც, ჭკუაც და
გაუხდია მთავარ საფიქრალად, ვნების ბუნებისაა, ო, არჯუნა! გრძნობებიც.
შინა-არსი: ვინც მუდამ ასრულებს რელიგიურ წესებს, ასეთი ადამიანების შეუპოვრობა უმეცრულია და დასაგმობი.
ეკონომიკური დაწინაურებისათვის საქმიანობს და მათგან
გამორჩენაზე აქვს ყურადღება გაფაციცებული, ვისი ერთადერთი ლექსი 36
სურვილი ხორცისმიერი სიამტკბილობაა, ვისი ჭკუაც, გრძნობებიც ო, ბჰარატათაგან გამორჩეულო, მომაპყარ ყურნი და ისმინე ჩემგან
და მთლად სიცოცხლეც ამ ქვენა ნეტარებას ემსახურება, ვნების სამნაირი ბედნიერების საიდუმლო. ისინი ნეტარებით აღავსებენ
მოდუსის ტყვეა. განპირობებულ სულს და მრავალგვარ ტკივილსაც ისინი
განაცდებივებენ.
ლექსი 35
ის შეუპოვრობა კი, რომელსაც ახლავს სიზმრები, შიშით კანკალი შინა-არსი: განპირობებული სული მთელი არსებით მიელტვის
და გლოვა, გულჩახვეულობა და ცთომილება, უგუნური ჯიუტობა, მიწიერ ბედნიერებას. ეს არის ერთხელ დაღეჭილის ხელმეორედ
ღეჭვა. ხდება ისეც, რომ ასეთი სიამოვნების ძიებაში ბედკეთილი

კაცი ხვდება და უახლოვდება დიად სულს, მასთან ურთიერთობით ლექსი 38

იგი თავისუფლდება მატერიალური ტყვეობისაგან. ასეთ კაცს ბედი ბედნიერებას, რომელიც გრძნობებისა და მათი სხეულებრივი
გაუღიმებს და ღირსეული პირის დახმარებით გონებაგანათებული ობიექტების ურთიერთობათა პირმშოა, თავში ნექტარივით საამოა,
მოხვდება, რომ რასაც აქამდე აკეთებდა, მხოლოდ ერთი და იმავეს ბოლოს კი სამსალასავით გამწარდება, ვნების ბუნების ბედნიერება
გამეორება იყო. ეწოდება.
ამის შემდეგ იწყება მისი ცნობიერების ჭეშმარიტი გამოღვიძება და შინა-არსი: ქალიშვილს ჩაუვლის თუ არა, ჭაბუკს გრძნობები
ზურგს აქცევს ამ გაცვეთილ, მრავალჯერ დაღეჭილ ბედნიერებას. ეშლება და უღვივებს წადილს – შეეხოს მის მდედრულ მშვენებას
და დაეუფლოს. დასაწყისში ასეთი წადილი სიამოვნების
ლექსი 37 ჟრუანტელს ჰგვრის, გარკვეული დროის შემდეგ კი ეს აბორგებული
ის, რაც ჯერ შხამსა ჰგავს, მაგრამ ბოლოს ნექტარივით გატკბება და გრძნობები შხამივით გამწარდება – ნეტარი შეხვედრა მთავრდება
საკუთარი მეობის შესაცნობად აღძრავს ადამიანს, ბედნიერებაა და ისინი ერთმანეთს ეყრებიან; აუხდენელი ნატვრის გამო იწყება
სათნოების მოდუსში. გლოვა, ცრემლისღვრა, საყვედურები…
შინა-არსი: ადამიანმა საკუთარ თავში უკვდავი სული რომ შეიცნოს, ასეთი დროებითი ბედნიერება მუდამ ვნების მოდუსს
ურთულესი გზა უნდა განვლოს – მრავალი წესი და რეგულაცია მიეკუთვნება. გრძნობებისა და მათი სხეულისმიერი ობიექტების
უნდა შეასრულოს, გრძნობები თავის ნებას დაუმორჩილოს და ურთიერთობით აალებულ წარმავალ ბედნიერებას უბედურება
მოთვინიერებული ჭკუის ხედვა სულზე გადაიტანოს. მოსდევს და მას ყოველთვის უნდა ვერიდოთ.
ყოველი ასეთი მოქმედება ურთულესი და შხამივით მწარეა. მაგრამ ლექსი 39

ადამიანი თუ წარმატებით შეასრულებს შესასრულებელს და ის ბედნიერება, რომელიც აბრმავებს ადამიანს, საკუთარ თავში
ტრანსცენდენტულ მდგომარეობას მიაღწევს, იგემებს ბედნიერი სული შეიცნოს, დასაწყისშიც და დასრულების ჟამსაც ცთომილებაა.
სიცოცხლის ნექტარს. იგი სიზარმაცის, არხეინობისა და მოჩვენებათაგან აღმოცენდება,
ამიტომ მიიჩნევა უმეცრების ბნელეთის პირმშოდ.

შინა-არსი: ის, ვინც ძილად მივარდნილი სიზარმაცის წუმპეშიც ლექსი 42

ბედნიერად გრძნობს თავს, უდაოდ უგუნურების მონაა. ისაც სიმშვიდე, თავშეკავება, სიწმინდე, მოთმინება, პატიოსნბა, სიბრძნე,
ბნელეთის მკვიდრია, ვინც არ იცის, რა არის საქმნელი და რა არა. ცოდნა და უფლის რწმენა, აი, ის ბუნებრივი თვისებები, რაც
უმეცარ კაცს სინამდვილის ხილვის უნარი არა აქვს, მისთვის სხვათაგან გამოარჩევს ბრაჰმანების შრომას.
ყველაფერი მოჩვენებათა ბინდშია ჩაძირული. ბედნიერების
შეგრძნება ისე დაშრეტია, რომ მის გემოს ვერც დასაწყისში და ვერც ლექსი 43
დასასრულს ვერ არჩევს. გმირობა, ძალმოსილება, შეუპოვრობა, საზრიანობა, ბრძოლად
შემართება, გულუხვოდა და სხვათა წინამძღოლობა – ამ
ვნებისმიერი ბედნიერება წარმავალია, თავში ბადაგივით ტკბილი ღირსეული თვისებებით არის ცნობილი კშატრიათა შრომა.
ბოლოში შხამს ემსგავსება. ამას ხვდება ვნების მოდუსში მყოფი,
უმეცრების მკვიდრს კი ამის შეგრძნებაც არა აქვს – იგი ერთნაირად ლექსი 44
აღიქვამს ყოველივეს. მიწაზე შრომა, ძროხებს მოვლა-დაცვა, აღებმიცემობა ვაიშიების
ბუნებრივი საქმიანობაა. შუდრებისთივ კი სხვათა სამსახურია
ლექსი 40 დაწესებული.
არც ამქვეყნად, არც ზესამყაროში – მაღალ პლანეტებზე
ღმერთკაცთა შორის არავინ არის ისეთი, რომელიც თავისუფალი ლექსი 45
იყოს მატერიალური ბუნების ძალით ქმნილი სამი მოდუსის საკუთარი დადგინებული თვისებების მისადაგებით შრომა ყოველ
გავლენისაგან. ადამიანს სრულქმნის გზაზე აყენებს.
ახლა გთხოვ, მისმინე – როგორ მიიყვანს ეს გზა პიროვნებას
შინა-არსი: აქ უფალი ნათელყოფს ბუნების სამი მოდუსის ჭეშმარიტ სრულქმნამდე.
ხელმწიფებას მთელ სამყაროზე.
ლექსი 46
ლექსი 41 უფლის თაყვანისცემით, რომელიც ყოვლის დასაბამიერი და
ო, მტერთა მმუსვრელო, მატერიალური ბუნების მოდუსების არსებობით აღმავსებელია, და მასზე დაკისრებული მოვალეობის
შესაბამისად ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან ბრაჰმანები, შესრულებით ადამიანი ეზიარება სრულქმნას.
კშატრიები, ვაიშიები და შუდრები.

შინა-არსი: როგორც მეთხუთმეტე თავშია მითითებული, ცოცხალი რასაც მოიმკის ამ სამუშაოს შესრულებით უზენაესი ღმრთაებრივი
არსება უზენაესი უფლის განუყოფელი ნაწილია, თავად უფალი კი პიროვნების სადიდებლად უნდა მოიხმაროს. კრიშნას
სათავეა ყოვლის არსებობისა – ეს დადასტურებულია ”ვედანტა- ცნობიერებით და თავისი სუფთა რწმენით ძირისძირობამდე
სუტრაში” – ჯანმადი ასია იატაჰ – უზენაესი ღმერთი მთელ ჩასწვდება ყველაფერს, რაც უფალს ჩვენდა წყალობად დაუწესებია.
კოსმიურ სამყაროში განფენილი სიცოცხლის დასაბამია.
აი, როგორ ხდება სიცოცხლის სრულქმნა!
”ბჰაგავად-გიტას” მეშვიდე თავში კი ნათქვამია: თავისი შინაგანი
და გარეგანი ენერგიებით უფალი განმსჭვალავს ყოველივეს. ”ბჰაგავად-გიტაში” უფალი ამბობს: ტეშამ აჰამ სამუდდჰარტა –
ამიტომ ჩვენი თაყვანება მას და მის ყოვლისაღმავსებელ უზენაესი თავად ზრუნავს თავის ერთგულთა სულიერ ხსნაზე და
ძალმოსილებას. კურთხევად სიცოცხლეშივე ანიჭებს სრულქმნას.
ვაიშნავები, როგორც წესი, მუხლს იყრიან უზენაესის შინაგანი ლექსი 47

ენერგიის წინაშე, რომლის დამახინჯებული ანარეკლია გარეგანი უმჯობესია თუნდაც ნაკლულ საკუთარ საქმიანობას შეუდგე,
ენერგია და იგი უფლის ძალმოსილების უკანა ფონად მოიაზრება. ვიდრე სხვისი წილი საკეთებელი ითავო და სრულყოფილად
უზენაესი უფალი თავის სრულ ნაწილად გამოვლინებით შეასრულო. მოვალეობა საკუთარმა ბუნებამ დაგიწესა, გულით
პარამატმას სახით ყველგან და ყველას გულში ბრძანდება. იგია მიუდექ და სულსაც არასოდეს დაგიმძიმებს ცოდვა.
ყველა ნახევარღმერთის, ადამიანის, ცხოველისა თუ სხვათა და
სხვათა არსებაში დამკვიდრებული სიწმინდე. შინა-არსი: დაწესებული მოვალეობები მოცემულია ”ბჰაგავად-
გიტაში”. როგორც წინა ლექსში განვიხილეთ, ბრაჰმანს, კშატრიას,
გულსა და გონებაში უნდა ჩავიბეჭდოთ, რომ ჩვენი, როგორც ვაიშიასა და შუდრას მათი ბუნების მოდუსების თანახმად
უფლის განუყოფელი ნაწილების, მოვალეობაა მისი ერთგული ჰმართებთ შრომა, არ შეიძლება წამხედურობა, სხვისი მოვალეობის
მსახურება, რაც კრიშნას ცნობიერებით იქნება გასხივოსნებული. მიბაძვით საქმიანობა. კაცმა, ვისაც შუდრების შრომა იზიდავს,
სწორედ ეს არის მითითებული ამ ლექსში. თვითნებურად არ უნდა გამოაცხადოს თავი ბრაჰმანად, ბრაჰმანის
ოჯახშიც რომ იყოს დაბადებული.
ისაც უნდა ირწმუნოს კაცმა, რომ იგი ჰრიშიკეშას, გრძნობათა
მეუფის, წყალობით გარკვეული საქმიანობით არის დაკავებული.

ამგვარად, საკუთარი ბუნების შესაბამისად უნდა ღვაროს გარჯის ისაწყლებს: ჩემო ძვირფასო მუშტარო, ზედმეტს როგორ, როგორ
ოფლი. მით უფრო, რომ არცერთი სამუშაო არ არის უკუსაგდები, გადაგახდევინებ?! არადა ყველამ იცის, რომ ვაჭარი რის ვაჭარია,
თუ იგი უფლის სამსახურში სრულდება. ბრაჰმანის მოვალეობა, თუ არ მოიგო. ვაჭარმა ერთხელაც რომ დაფიქრდეს, რომ
უდავოდ, სათნოების მადლითაა აღბეჭდილი, მაგრამ თუ ტყუილებზე აგებულ საქმეს მისდევს, მიატოვოს იგი და ბრაჰმანის
პიროვნება თავისი ბუნების ამ მოდუსს არ ეკუთვნის, არ უნდა საქმიანობას შეუდგეს, ეს არ იქნება გონივრული ნაბიჯი. მან უნდა
მიჰბაძოს ბრაჰმანს და ძალდატანებით მისი მოვალეობა განაგრძოს ის, რასაც აქამდე აკეთებდა, ოღონდ იმ რწმენით, რომ,
შეასრულოს. თუ ადამიანი თავისი შრომით უზენაეს უფალს ემსახურება,
მნიშვნელობა აღარა აქვს ბრაჰმანი იქნება იგი, კშატრია, ვაიშია თუ
კშატრიებს, ანუ ქვეყნის მმართველებს უამრავი, ზოგჯერ შუდრა.
შემზარავი, საქმის შესრულება უხდებათ, თუნდაც ის, რომ ძალა
უნდა იხმაროს მტრის გასანადგურებლად, ზოგჯერ ბრაჰმანებიც კი, რომლებიც სხვადასხვა მსხვერპლშეწირვებს
დიპლომატიური წარმატების მისაღწევად უნდა იცრუოს. ასრულებენ, ზოგჯერ იძულებულნი არიან ხელყონ ცხოველთა
პოლიტიკური საქმიანობა ხომ ოდითგანვე ძალმომრეობასა და სიცოცხლე შეწირვის რიტუალის ჩასატარებლად. სწორედ ასევე,
ორმაგ თამაშზეა აგებული. ამის გამო კშატრიას არ ეკრძალება, თუ კშატრია საკუთარი ვალის აღსასრულებლად მტერს კლავს,
მიატოვოს თავისი დადგინებული მოვალეობა და ბრაჰმანის უფრო ამით ცოდვას არ სჩადის. მესამე თავში ეს საკითხი ნათლად იყო
მიმზიდველ, სათნოებით გამთბარ საქმეს მოჰკიდოს ხელი. განმარტებული.
ადამიანმა თავისი საქმიანობით უზენაეს უფალს უნდა მოჰგვაროს ყველა შრომა უნდა მიეძღვნას იაჯნას, ანუ ვიშნუს – უზენაეს
კმაყოფილება. მაგალითად, არჯუნა კშატრია იყო, მის შეგნებაში ღმრთაებრივ პიროვნებას. ყველაფერი სხვა, რაც კი პირადი
ბორგავდა აზრი – ებრძოლა თუ არა მოწინააღმდეგესთან, მაგრამ ხორციელი გრძნობების საამოდ სრულდება, კაცის სულიერ
მისი ორჭოფობა მაშინვე გაიფანტა, როცა შეიგნო – თუ ადამიანი ტყვეობას იწვევს. აქედან დასკვნა – ყველა უნდა საქმობდეს
უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებისათვის აიღებდა ხელთ იარაღს, ბუნების შესაბამისი მოდუსის თანახმად და ყველა უნდა
სულიერი დაცემის არ უნდა შეშინებოდა. ემსახუროს მხოლოდ უზენაეს უფალს.
საქმოსანთა წრეებში ხშირად იძულებული არიან, იცრუონ, ლექსი 48

ურომლისოდაც მოგებას ვერ მიიღებენ. ვაჭარი ხშირად თავს

ო, კუნტის შვილო, რაკი ყოველ ძალისხმევას ისევე ბურავს მოიტყუოს თავი – ამიერიდან არასასიამოვნო რამის კეთება აღარ
გარკვეული ნაკლის ბურუსი, როგორც ცეცხლის ალს ეფარვის მომიწევსო.
სქელი კვამლი, ადამიანმა არ უნდა აქციოს ზურგი ბუნებისაგან
აღმოცენებულ სამუშაოს მაშინაც კი, თუ ასეთი შრომა ნაკლოვანია. სამყაროში მატერიალური ბუნების უწმინდურებათაგან ვერავინ
განიწმინდება. გავიხსენოთ კვლავ ცეცხლისა და კვამლის
შინა-არსი: განპირობებულ ცხოვრებაში ყოველგვარი შრომა მაგალითი. ან უფრო ნათლად – ადამიანი ცეცხლიდან გახურებულ
მატერიალური ბუნების მოდუსებით არის გაბინძურებული. ქვას თუ ამოიღებს, ხელები ან თვალები შეიძლება დაეწვას, მაგრამ
ბრაჰმანიც კი იძულებულია, მსხვერპლშეწირვა ჩაატაროს ამ უსიამოვნების მიუხედავად, არ უნდა დაშრიტოს ცეცხლის
ცხოველთა ხოცვის თანხლებით. ღრმად ღვთისმოსავი კშატრიაც ცხოველმყოფელობა. სწორედ ასევე არასასიამოვნო ნიშნების გამო
უნდა შეებას მტერს და დაღვაროს მისი სისხლი. იგი ამას ვერ კაცმა არ უნდა მიატოვოს დაკისრებული მოვალეობა. ოღონდ
გაექცევა. ვერც ღვთისმოსავი ვაჭარი წაუვა მოგების კრიშნას ცნობიერებაში განმტკიცებულმა უზენაესი უფლის
გასამრავლებლად საჭირო სიცრუეს. შავ ბაზარზე ზოგჯერ მსახურება ამ მოვალეობის აღსრულების უმაღლეს მიზნად უნდა
თაღლიღობაც უხდება, მაგრამ ამას თავიდან ვერ აიცილებს. აღიაროს. ეს უკვე სრულქმნის საფეხურია.
შუდრა ცუდი ბატონის მსახურიც რომ იყოს, მისი განკარგულება საქმიანობა, შესრულებული ღმერთის საამებლად, იწმინდება
უნდა შეასრულოს. ამ ნაკლოვანებათა მიუხედავად ადამიანებმა ყველა ნაკლისაგან, ხოლო როდესაც შრომა ამ განსაწმენდელს
უნდა განაგრძონ მათზე დაწესებული მოვალეობების შესრულება, გაივლის და უფლის ერთგულ სამსახურს იწყებს, ადამიანი
ვინაიდან ეს უკანასკნელნი მათივე ბუნების პირმშონი არიან. შინაგანად ნათდება და სრულყოფილად ხედავს თავის თავსაც და
თავის ვალსაც. ეს უკვე თვითშეცნობას ნიშნავს.
აქ მოყვანილია მშვენიერი მაგალითი – თავად ცეცხლი წმინდაა,
მაგრამ კვამლი ახლავს. კვამლი ფარავს, მაგრამ ვერ აბინძურებს ლექსი 49
ცეცხლს, რომელიც სამყაროს შემადგენელ ელემენტთა შორის მაინც მას, ვინც საკუთარი თავის მართვას შეძლებს, განკვეთს მიწიერ
უწმინდესად ითვლება. ყოფიერებასთან დამაკავშირებელ ყველა ძაფს, დათრგუნავს
ხორციელი სიამოვნების წადილს, განდეგილობის შეუპოვრობითა
ადამიანი როცა გადაწყვეტს, თავი მიანებოს კშატრიას სამუშაოს და და გულუქცეველობით თავისფლების უმაღლეს საფეხურს
ბრაჰმანის სათნოებით სავსე საქმიანობას მიჰყოს ხელი, არ უნდა მიაღწევს.

შინა-არსი: ჭეშმარიტი განდეგილობა ნიშნავს მარად უზენაეს ლექსი 50

უფალზე ფიქრს და იმ რწმენის განმტკიცებას, რომ თავად უფლის ო, კუნტის შვილო, გულს ჩაიბეჭდე ჩემი სწავლება – როგორ ადის
განუყოფელი ნაწილია. ამ განუწყვეტელი ფიქრით დარწმუნდება, სრულქმნისა და სრულყოფილი ცოდნის უმაღლეს დონეზე და
რომ საკუთარი შრომის ნაყოფით ტკბობის უფლება არა აქვს, იგი როგორ მიეახლება ბრაჰმანს ის, ვინც აღასრულებს იმას, რაზედაც
უზენაესის განცხრომას უნდა შესწიროს. ახლა ვისაუბრებ.
ასეთია კრიშნას ცნობიერების ნათელში ცხოვრება. ამ ცნობიერებით შინა-არსი: უფალი განუმარტავს არჯუნას, როგორ შეიძლება
საქმის მკეთებელი კი ჭეშმარიტი სანნიასია, ანუ ვინც განდეგილის უმაღლეს სრულქმნამდე აღმასვლა. ეს უბრალოდ და
ცხოვრების წესით ცხოვრობს. იგი ნიადაგ კმაყოფილია, რადგან ძალდაუტანებლად ხდება – უზენაესი ღმრთაებირივი
უზენაესისათვის დამაშვრალი რაიმე მატერიალურზე არ არის პიროვნებისათვის საკუთარი დაწესებული მოვალეობების
მიჯაჭვული და არც ენატრება ის სიამოვნება, რაც უფლის შესრულებით. ადამიანი მხოლოდ მაშინ აღწევს ბრაჰმანსი
მსახურებით განცდილი ტრანსცენდენტული ბედნიერების ზესაფეხურს, როცა უარს ამბობს საკუთარი შრომის ნაყოფზე და
საზღვრებს გარეთაა. უშურველად უძღვნის უზენაესს.
სანნიასი განწმენდილი უნდა იყოს თავისი წარსული ასეთია საკუთარი თავის შეცნობის ჭეშმარიტი გზა!
საქმიანობების ავ-კარგისაგან, მაგრამ თუ პიროვნება კრიშნას
ცნობიერებას ეზიარა, ე.წ. განდეგილობის წესის გავლის გარეშეც, ცოდნა ღვთიურ სრულქმნილებას მაშინ შეიძენს, როცა იგი კრიშნას
თავისთავად აღწევს სრულქმნას. ამ მდგომარეობას ეწოდება ცნობიერების ამოუწყავ სიბრძნესთან არის წილნაყარი.
იოგარუდჰა, ანუ იოგას სრულქმნის საფეხური.
მესამე თავში წერია: იას ტვ ატმა-რატირ ევა სიატ – ის, ვინც ვინც გაიარა გონების განსაწმენდელი, ვინც ლაგამი ამოსდო
საკუთარ თავში ჰპოვა ღვთიური კმაყოფილება და აღარც აღელვებს საკუთარ ჭკუას, განერიდა გრძნობათა მასიამოვნებელ საგნებს,
თავისი ქმედების მადლმოსილი თუ ცოდვილი შედეგები. განკვეთა რაიმეზე გულმიდრეკის ჯაჭვი, სიძულვილის ლექი
გულიდან ამოირეცხა; ვინც მარტოსულად ცხოვრობს, ცოტას ჭამს,
იოკებს სხეულს, ჭკუას და ენას, ვინც მარად ჩაძირულია უფალზე
ფიქრში, თავისუფალია ცრუ ეგოს, ცრუ ძალის, ბატონკაცობის,

ვნებისა და მრისხანებისაგან და ვინც არად აგდებს ნივთიერ აბორგებული გონება უწყნარდება, მტკივნეული გული დაუამდება
მოსახვეჭელსა თუ ქონებას, გულისწადილი განუდევნია, და სიმშვიდე ეფინება მთელ მის არსებას. ახლა მარ ვერაფერი
სიმშვიდია რბილი ნისლი შემოუბურავს – ასეთი პიროვნება დაურღვევს წონასწორობას.
უდაოდ ბრაჰმანთან მიახლოების ღირსია.
ეს ყოველივე ”ბჰაგავად-გიტაშია” აღწერილი (2.70):
შინა-არსი: გონებაგანწმენდილი კაცი სათნოების ფრთის ქვეშ
იგულვებს თავს, ჭკუის თავკერძოებას თრგუნავს და მუდამ “მხოლოდ ის, ვისაც არ აწუხებს უთავბოლო დინება, რომელიც
უფალზე ფიქრშია დანთქმული; აღარ იზიდავს გულისთქმათა მდინარესავით გრიალითა და ზათქით უერთდება სიცოცხლის
დამატკბობელი საგნები. საქმიანობს მიჯაჭვულობისა და ოკეანეს; ვისაც შეუძლია წყნარ ოკეანეს დაემსგავსოს, მშვიდობას
სიძულვილისაგან განრიდებული. დაიმკვიდრებს, რასაც ვერ ეღირსება საკუთარი გრძნობების მონა.”
ასეთი პიროვნება, ბუნებრივია, განმარტოებულად ცხოვრობს, ლექსი 54

აუცილებელზე მეტს ლუკმას არ იღებს, სხეულისა და ჭკუისმიერ ვინც ასეთ ღვთიურ ნეტარებას შეენივთა, უმალ შეიცნობს უზენაეს
ქმედებებს ზედამხედველობს; არა აქვს ცრუ წარმოდგენა საკუთარ ბრაჰმანს და აღმაფრენით აევსებს გული. მას აღარც ახსოვს, როდის
”მე”-ზე, ვინაიდან თავს საკუთარ სხეულთან არ აიგივებს. არც იგლოვდა ან ნატრობდა რამეს; ერთნაირად აფენს სიყვარულის
სხეულს აპატივებს და ასუქებს. იგი ამაო ამპარტავნობის მომრევია სხივებს ყოველ ცოცხალ არსებას. ასე თანდათან ამაღლებული
და სიხარბის უარმყოფელი. ნიადაგ კმაყოფილია იმით, რაც უფლის ადამიანი ჩემს წმინდა სამსახურს იწყებს და ჩემთან, ჩემს
წყალობით ეძლევა და არასოდეს იპყრობს გაბრაზება, როცა საბრძანისში, მოდის.
გრძნობათა სიამოვნების შესაძლებლობა არა აქვს. ასეთი კაცი არც
ცდილობს გრძნობათა ობიექტებს გადაეჯაჭვოს და ქვენა ტკბობის შინა-არსი: იმპერსონალისტისთვის ბრაჰმა-ბჰუტას საფეხურამდე
მორევში გადაეშვას. ამაღლება, ანუ აბსოლუტთან შერწყმა, სულიერი სრულქმნის
დასასრულია, მაგრამ კრიშნას ცნობიერი უფრო ზევით ისწრაფვის,
ამრიგად, როდესაც პიროვნება სრულიად იწმინდება საკუთარი რათა წმინდა ერთგული სამსახურით კრიშნას მიეახლოს. ეს
თავის ცრუ გაგებისაგან, ყოველგვარ მიწიერ საგანსა თუ განცდას ნიშნავს იმას, რომ ვინც უანგარო ერთგულებით ემსახურება
განეშორება. ეს უკვე საკუთარ თავში ბრაჰმანის აღმოჩენის უზენაესს, უკვე განთავისუფლებული, უფალთან ერთიანობამდე
საფეხურია, რასაც ბრაჰმა-ბჰუტა ეწოდება. ასეთ დროს კაცს მისული სულია – ეს არის პროცესი ბრაჰმა-ბჰუტა.

ამ ერთ-ში შერწყმის გარეშე მისი მსახურება არარაობაა. გამოჩინებასა და უჩინოებას, ქვასა და ოქროს… ეს არის საფეხური
ერთიანდებიან მსახური და ის, ვისაც ემსახურებიან. თითქოს ბრაჰმა-ბჰუტა, რომელზე აღმართვაც წმინდა ერთგულს შეუძლია.
წაიშლება სხვაობის ზღვარი, მაგრამ მაღალი სულიერი
თვალსაზრისით, ასეთი განსხვავება მაინც რჩება. ზოგიერთი ყოფიერების ამ საფეხურზე ბრაჰმანთან შერწყმისა და
საკუთარი ინდივიდუალობის დათმობის იდეას ძნელად ეგუება და
ამქვეყნად სიცოცხლეზე მატერიალისტურ შეხედულებებს, ზეციურ სასუფევლამდე მიღწევა ფანტაზიად ეჩვენება. მისი
გრძნობათა დაკმაყოფილებისათვის გაუთავებელ გაწამაწიას, გრძნობები კბილებმოცვეთილ გველებს ჰგვანან. უმაღლეს
ადამიანისათვის ტანჯვის მეტი არაფერი მოაქვს. უზენაეს სამეუფოში აღარც გველები არიან საშიშნი, აღარც გრძნობები, რაკი
სამყაროში კი, სადაც ადამიანი ერთგულ სამსახურს ეწევა, ტანჯვის ისინი თავისთავად ემორჩილებიან წმინდა ერთგულის ნებას.
განცდა საერთოდ გამორიცხულია. კრიშნას ცნობიერებაში მყოფს
არაფერი აქვს სადარდელ-სანატრებელი. ეს სამყარო მიწიერებით გონებამოწამლული ადამიანისათვის
უბედურებითაა აღსავსე, მაგრამ ერთგულისათვის ვაიკუნთჰაზე,
ღმერთი სავსეა და სრული. ადამიანიც, რომელიც მისი ანუ სულიერ ზეცაში სხვა ნეტარება სუფევს. იგი ყველაფერს
ცნობიერების ნათელში მსახურებს, ივსება ყოვლით, რაც უნდა. იგი ზესამყაროს გაგებით უყურებს და მთელ ცისქვეშეთში ერთი
ემსგავსება მდინარეს, რომელიც ჭუჭყს თანდათან ილექს და ანკარა პატივცემული, გავლენიანი პიროვნებაც კი არ არსებობს,
ჭავლებად მიედინება. ჭიანჭველაზე მეტი ფასი რომ ჰქონდეს მის თვალში.
მარად კრიშნაზე მოფიქრალი, ბუნებრივია, სიხარულით პირამდე ასეთ საფეხურამდე მიღწევა უფალი ჩაიტანიას წყალობაა, რომელიც
აღივსება და აღარ რჩება მის გულში ადგილი რაიმე მიწიერ ამ ეპოქაში წმინდა ერთგულ სამსახურს ქადაგებდა.
დანაკარგზე დარდისა და მოგების ნატვრისათვის. რა არის ყოფითი
სიამოვნება მაშინ, როცა გწამს, რომ უმაღლესი პიროვნების – ლექსი 55
უფლის განუყოფელი ნაწილი ხარ და მასთან მარადიულ ჩემი ჭეშმარიტი სახის, როგორც უზენაესი ღმრთაებრივი
ერთიანობაში არსებობ. პიროვნების, შეცნობა მხოლოდ ერთგული მსახურებით შეიძლება
და როდესაც ადამიანი ასეთი თავმოდრეკითა და ერთგულებით
იგი არც არჩევს დაბალი და მაღალი ჩინის ადამიანებს, რადგან ბოლომდე ჩასწვდება ჩემს სიღრმეს, ჩემთან – უწმინდეს სავანეში –
ასეთი პატივი დროებითია, მისთივ ჩალის ფასი აქვს ამგვარ ამაო დამკვიდრდება.

შინა-არსი: უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების, კრიშნას, და მისი ხშირად ცდებიან, როცა ფიქრობენ, რომ სიტყვა ვიშატე – “შემოდის
სრული გამოვლინებების შეცნობა შეუძლებელია უთავბოლო ჩემში” ადასტურებს მონისტების თეორიას იმის თაობაზე, რომ
მსჯელობებით, მისი შეცნობა არც ორგულობით შეიძლება. ცოცხალი არსება უპიროვნო ბრაჰმანს შეერწყმის და მასში
ამისათვის წმინდა ადამიანის წინამძღოლობით ერთგული ჩაიკარგება. არა! ვიშატე ნიშნავს ცოცხალი არსების შესვლას უფლის
სამსახურია აუცილებელი. მხოლოდ ასეთი კაცის გონების სასუფეველში თავისი ინდივიდუალური სახით, რათა უზენაესთან
თვალსაწიერზე გაიხსნება უფლის იდუმალი ბუნება. ყოფნის ნათლით აღივსოს და ემსახუროს მას. მაგალითად, მწვანე
ჩიტი ხეზე ჯდება არა იმისათვის, რომ ხის მწვანე ფოთლებში
“ბჰაგავაგ-გიტაში” (7.25) ითქვა: ნაჰამ პრაკაშაჰ სარვასია: იგი გაუჩინარდეს, ორივეს ფერი ერთმანეთში გაითქვიფოს და
(უფალი) საკუთარ თავს არავის უმხელს. მართლაც, შეუძლებელია დაიკარგოს ჩიტის დადგინებული ფორმა, არამეს იმისათვის, რომ
ღმერთის გონებისმიერი ხილვა აკადემიური განსწავლულობით, მისი მწინე ნაყოფი იგემოს.
გაცხარებული მსჯელობებითა და სამეცნიერო ხარისხების
შეჯიბრით. კრიშნას იდუმალყოფას ის გაიგებს, ვინც ნაზიარებია როგორც წესი, იმპერსონალისტებს მოჰყავთ იმ მდინარის
კრიშნას ცნობიერებას და ერთგულას ემსახურება მას. მაგალითი, რომელიც ოკეანეს უერთდება და იკარგება როგორც
ცალკე არსებული წყლის ნაკადი. მაგრამ ოკეანის ბინადარნი ხომ
კრიშნას სიბრძნის ბოლომდე შემცნობს უფლის სასუფევლის კარი ინარჩუნებენ თავიანთ ინდივიდუალობას. წყლის სიღრმეში
ღია ხვდება. ბრაჰმანად გახდომა საკუთარი პიროვნულობის უამრავი ცოცხალი არსებაა, ზედაპირზე ეს უხილავია, ამიტომ,
დაკარგვას როდი ნიშნავს. უფლის ერთგულების გზა მარადიულია ვიდრე დასკვნას გამოიტანდნენ, საჭიროა მოვლენის სიღრმეს
და რასი ეს ასეა, უნდა იყოს ღმერთიც, ერთგული მსახურიც და ჩახედონ.
მსახურების პროცესიც, რაც წარუდინებელი და მარადიულია
პიროვნების განთავისუფლების შემდეგაც. თავისი წმინდა მსახურების წყალობით წმინდა ერთგულს შეუძლია
უზენაესის ტრანსცენდენტული თვისებებისა და სიდიადეთა
ადამიანის სულიერ განთავისუფლებას მატერიალური შეცნობა. როგორც მეთერთმეტე თავშია ნათქვამი, მხოლოდ ასე
ბორკილებიდან თავის დაღწევა მოჰყვება. სულიერ ყოფაშიც მიიღწევა ეს ზეაღსვლა. იგივე აზრი დადასტურებულია აქაც –
არსებობს იგივე ინდივიდუალობა, იგივე სხვაობა, მაგრამ უზენაესი პიროვნების გაგებას და მის სავანეში შესასვლელ გზას
ყველაფერი ეს კრიშნას ცნობიერებაშია. უფლის ერთგული სამსახური ანათებს.

ბრაჰმა-ბჰუტას საფეხურის, ანუ მატერიალისტური ლექსი 56

შეხედულებებიდან განთავისუფლების შემდეგ იწყება უფლის თუ ჩემი ერთგული საქმიანობს ჩემივე ცნობიერებით, მე
შესახებ საუბრების დიდი გულისყურით მოსმენა, რაც თავისთავად ვმფარველობ მას, ვანიჭებ წყალობას და მარადიულ სასუფეველში
უფრო ამაღლებს კაცს ბრაჰმა-ბჰუტას პროცესში. ეს ამაღლება კი ვამკვიდრებ.
ჩამორეცხს ადამიანის მანკიერებებს – სიხარბესა თუ გრძნობათა
მონობის წადილს, ერთგულის შეგნებიდან ქრება ვნებისმიერი შინა-არსი: სიტყვა მად-ვიაშრაიაჰ უზენაესის მფარველობის ქვეშ
გულისთქმა და უფრო წმინდად და მჭიდროდ შეეთვისება უფლის ყოფნას ნიშნვას. მატერიალურ უკეთურებათაგან
სამსახურს. განთავისუფლების მიზნით ერთგული უზენაესი უფლის ან მისი
წარმომადგენლის, სულიერი მოძღვრის, მითითებების თანახმად
სიცოცხლის ასეთ საფეხურზე უზენაესის გაგება შესაძლებელია. ეს საქმიანობს. არ არსებობს ამა საქმეთა დროის საზღვარი – იგი
დადასტურებულია “შრიმად-ბჰაგავატამშიც”. ყოველწამიერი და დასრულებადია. ასეთი ადამიანის მიმართ
უფალი დიდად მწყალობელია, მას ტრანსცენდენტულ სავანეში,
განთავისუფლების შემდეგ გრძელდება ბჰაკტი, ანუ ანუ კრიშნალოკაზე მიუჩენს სამყოფელს, სადაც ყოველივე
ტრანსცენდენტული მსახურება – ეს “ვედანტა-სუტრაშია” უცვალებელი, მარადიული, უკვდავი და ცოდნით აღსავსეა.
მითითებული (4.1.12): ა-პრაიანატ ტატრაპი ჰი დრიშტამ:
“ერთგული სამსახური განთავისუფლების შემდეგაც გრძელდება”. ლექსი 57
“შრიმად-ბჰაგავატამში” ერთგული სამსახურით ჭეშმარიტი შენც ყოველ საქმეში ჩემს იმედად იყავი, ჩემი წყალობის ფრთებს
განთავისუფლება განსაზღვრულია, როგორც ადამიანის საკუთარი შეფარებულმა ერთგულად იღვაწე და ბოლომდე გამაცნობიერებ მე.
“მე”-ობის, საკუთარი დადგინებული მდგომარებოს აღდგენა. ეს
მდგომარეობა უკვე განვმარტეთ – ადამიანი უფლის განუყოფელი შინა-არსი: კრიშნას ცნობიერების ნათელში მოქმედებს ადამიანი
ნაწილია და განთავისუფლების შემდეგაც იგი ერთგულ სამსახურს არა როგორც სამყაროს მბრძანებელი, არამედ როგორც მსახური,
არ წყვეტს. ჭეშმარიტი განთავისუფლება ცხოვრებაზე მცდარი უზენაესის მითითებათა სიტყვაშეუქცევლად აღმსრულებელი.
წარმოდგენების ტყვეობიდან თავდახსნას ნიშნავს.
მსახურს ინდივიდუალური დამოკიდებულება არა აქვს, იგი
მხოლოდ ბატონის განკარგულებათა მიხედვით საქმიანობს.
უზენაესი ბატონის ბრძანებათა აღმსრულებელ მსახურს თავისი

შრომის თანმხლები მოგება და წაგება ჩალადაც არ უღირს. მისთვის გარდუვალი ნება უფლისა. მისი ბრძანება დაკვირვებითა და
უმთავრესია უფლის წმინდა სამსახური. კრძალულებით უნდა აღვასრულოთ.
შეიძლება ვიღაც შემოგვეკამათოს – არჯუნა კრიშნას გვერდით თუ ადამიანი ბედსვიანი აღმოჩნდება, შეხვდება სულიერ მოძღვარს
იდგა და მისი უშუალო წინამძღრობით მოქმედებდა, მაგრამ რა და მისი თანადგომით იღვაწებს, უსათუოდ მიაღწევს სრულქმნას
იღონოს ადამიანმა, როცა მარტოა, თვით უფალი კი მისგან შორს კრიშნას ცნობიერებაში.
არის?! პასუხი ნათელია: ოღონდ კრიშნას მიერ ამ წიგნში
მოცემული მითითებების თანახმად, ან უფლის წარმომადგენლის ლექსი 58
ხელმძღვანელობით აღასრულოს თავისი მოვალეობა და თუ გააცნობიერებ ჩემს ძალმოსილებას, წყალობით გიპასუხებ –
ნებისმიერი პიროვნება არჯუნას მდგომარეობაში აღმოჩნდება. ყოველი დაბრკოლების გადალახვას გიშველი. მაგრამ თუ არა ჩემს
ნებას, არამედ შენსავე ცრუ ეგოს ხმას მოუსმენ, დაინთქმები
ამ ლექსში მეტად მნიშვნელოვანია სანსკრიტული სიტყვა – მატ- დავიწყების ბნელეთში.
პარაჰ. ეს იმაზე მიუთითებს, რომ ადამიანს სხვა მიზანი არა აქვს
ცხოვრებაში, გარდა იმისა, რომ კრიშნას ცნობიერებით იღვაწოს შინა-არსი: კრიშნას ცნობიერებაში მყოფ პიროვნებას საკუთარი
მისივე კმაყოფილებისათვის; თან განუწყვეტლივ იფიქროს: მოვალეობების შესრულებისას უფალი უდგას მხარში, ამიტომაც
“კრიშნამ ეს მოვალეობად დამაკისრა”. აი, ეს არის უფლის დიდად არ ღელავს. უმეცარისთვის უცხოა ასეთუ აუღელვებელი,
ჭეშმარიტი ცნობიერებით საქმიანობა. მშვიდი მდგომარეობა. უფალი, როგორც მეგობარი, მარად ზრუნავს
თავის წმინდა ერთგულზე, მის კეთილდღეობაზე, ერთგული კი
უნდა შევნიშნოთ, რომ წმინდა წერილთა და ბრძენ-მოძღვარის დღედაღამ თავგამეტებით შრომობს, რათა სიამოვნება მოჰგვაროს
დარიგებათა გარეშე, თვითნებურად შესრულებული სამუშაოს ღმერთს.
ნაყოფი უფალს არ უნდა აკადროს; ასეთი არაწმინდა მონაპოვარის
შეთავაზება ერთგული მსახურებისათვის უცხოა. მხოლოდ ადამიანი, რომელსაც ასეთი იდეალი აქვს ცხოვრებაში, არ უნდა
უზენაესის ნებით მოქმედება და მისი შედეგები ითვლება წმინდად. წარიტაცოს სიცოცხლეზე სხეულისეულმა ცთომილმა
კრიშნას ბრძანება მოწაფეობრივი თანმიმდევრობით ჩვენამდე შეხედულებამ. არ უნდა დააჯეროს თავის: მე დამოუკიდებელი ვარ
მოდის ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრის საშუალებით, როგორც მატერიალური ბუნების კანონებისაგან და თავისუფალი
მოქმედებაში. ეს მცდარი აზრია – იგი გარდუვალად იმყოფება

აღნიშნული კანონების ტყვეობაში, საიდანაც თავის დახსნას უზენაესია გამრიგე კარგისა და ცუდისა. ადამიანებს არ
მხოლოდ კრიშნას ცნობიერებაში განმტკიცებით შეძლებს. ხელეწიფებათ შეიგნონ ეს. მათი მოვალეობაა კრიშნას ცნობიერების
ნათელში იმოქმედონ და სიცოცხლეშივე მიაღწიონ სრულქმნას.
ხაზგასმით უნდა აღვნიშნოთ, რომ კრიშნასადმი მინდობის გარეშე არავინ განაგებს საკუთარ ბედს ისე, როგორც უზენაესი უფალი.
იგი იკარგება მიწიერების მღვრიე მორევში და დაბადება- ამიტომ უპირატესი გზაა, ვუსმინოთ მის მითითებებს, სულიერი
სიკვდილის წრებრუნვაში დაუსრულებლად ეწამება. არც ერთმა მოძღვრის რჩევას და ისე მოვიქცეთ. ეს არის ცხოვრებისა და
განპირობებულმა სულმა ბოლომდე არ იცის, რის გაკეთება სულიერი ამაღლების ყველაზე უხიფათო გზა.
შეიძლება და რისი არა. მაგრამ ის, ვინც კრიშნა ირწმუნა,
თავისუფლად საქმიანობს, ვინაიდან საკუთარი გულიდან უფალი ლექსი 60
ჰკარნახობს და გვერდით დგომი სულიერი მასწავლებელი ცთომილებას აყოლილი უარს ამბობს ბრძოლაზე, მაგრამ შენი
წინამძღვრობს. ბუნების მიერვე შობილი მოვალეობა გაიძულებს, იარაღი შემართო,
ო, კუნტის ძეო.
ლექსი 59
თუ მე ვინებენ და შენ არ შეისმენ – არ იმოქმედებ და არ იბრძოლებ, შინა-არსი: თუ ადამიანი უარს ამბობს უზენაესის მითითებების
ცთომილების გზას ადგები, იცოდე. შენივე ბუნება გაიძულებს თანახმად მოქმედებაზე, მაშინ მას ამის გაკეთებას ბუნების ის
ხმალი აღმართო. მოდუსი აიძულებს, რომლის რკალშიც იგი იმყოფება. ყველა
სულდგმული ამ მოდუსების ცალკეული ან შერეული თვისებების
შინა-არსი: არჯუნა მეომარი, კშატრიის ბუნების პირმშო იყო. გავლენის ქვეშაა და მასთან მისადაგებულ მოქმედებას ასრულებს.
ამიტომ მისი დადგინებული მოვალეობა ბრძოლა გახლდათ. მაგრამ ის კი, ვინც უზენაესის ნების თანახმად საქმიანობს და მოვალეობას
შინაგანი ცთომილების ძახილი აძრწუნებდა – დახოცავ შენს ზურგს არ აქცევს, სახელმოხვეჭილი ხდება.
მოძღვარს, ბაბუასა და მეგობრებს და უმძიმეს ცოდვას დაიდებ!
რაკი არჯუნა საკუთარ თავს თვლიდა თავისივე ქცევის ლექსი 61
წარმმართველად, ამ ქცევის ცოდო-მადლიანი შედეგები დიდად უზენაესი უფალი ყველას გულშია დავანებული, ო, არჯუნა! იგი
აწუხებდა. თითქოს მის მახსოვრობას ბინდი გადაეფარა – გვერდით წარმართავს ყოველი ცოცხალი არსების ბრუნვას სიცოცხლიდან
ხომ უზენაესი პიროვნება ედგა, რომელიც ბრძოლისაკენ სიცოცხლეში, თითქოს ეს არსებანი მატერიალური ენერგიით
მოუხმობდა გულმავიწყობით დაბნეულ არჯუნას. შექმნილ მანქანაში ისხდნენ.

შინა-არსი: არჯუნა სრული და უმაღლესი ცოდნით არ ადამიანმა უნდა ირწმუნოს, რომ უზენაესი ღმრთაებრივი
გამორიჩეოდა, ამიტომ უჭირდა გადაწყვეტილების მიღება – პიროვნებისაგან იგი განცალკევებული არ არის, მას უფალი
გასულიყო თავისიანების წინააღმდეგ საომრად თუ უარი ეთქვა განგების თვალს არ აშორებს და უშურველი დახმარების ხელს
მათ სისხლისღვრაზე. კრიშნა მეგობარს გვერდით ედგა და უწვდია. ამიტომ უნდა მიენდოს ადამიან უფალს. მომდევნო ლექსი
ასწავლიდა, რომ ინდივიდუალური არსება ყოვლისშემძლე არ სწორედ ამას მოგვიწოდებს.
არის, ამიტომ თავად უფალი, როგორც ყველას გულში
დამკვიდრებული ზესული, ეხმარება მას და წინ მიუძღვის, რათა ლექსი 62
სწორი გზით ატაროს. ო, ბჰარატას მემკვიდრევ, ბოლომდე მიენდე უფლის მფარველ
კალთას და მისი წყალობით ღვთიურ სიმშვიდებს მოიპოვებ,
სხეულთა ცვლის გზაზე ადამიანს ავიწყდება თავისი გარდასული უმაღლეს მარადიულ სავანეს დაიმკვიდრებ.
საქმეები, მაგრამ ზესული როგორც წარსულის, აწმყოსა და
მომავლის მცოდნე, ყოველი მისი ნაბიჯის მოწმეა, ახსენებს შინა-არსი: ადამიანი ყოველგვარი ორჭოფობის გარეშე უნდა
წარსული ქმედებების ცოდო-მადლს და ამის მიხედვითვე მიენდოს უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, რომელიც ყველას
მიუზღავს საზღაურს ახალ სიცოცხლეში. გულშია და მატერიალური ყოფიერების თანხლები გაჭირვებისაგან
შვებას ანიჭებს მას. ასეთი მინდობით იგი არა მხოლოდ
ადამიანი იმ მატერიალურ სხეულს ატარებს, რომელიც ზესულის განთავისუფლდება მიწიერი კირთებისაგან, არამედ უზენაესამდე
ნებით იქმნება მატერიალური ენერგიისაგან. როგორც კი ცოცხალი ამაღლდება.
არსება გარკვეული სახის სხეულში დაბინავდება, იძულებულია
იშრომოს ამ სხეულის პირობების თანახმად. მაღალი სისწრაფის ვედურ ლიტერატურაში (”რიგ ვედა” 1.22.20) ტრანსცენდენტული
მქონე ავტომანქანაში მჯდომი ადამიანი ხომ უფრო ჩქარა სამყარო აღწერილია როგორც ტატ ვიშნოჰ პარამამ პადამ. ვინაიდან
მოძრაობს, ვიდრე მშვიდად მავალში მჯდომი, თუმცა ორივე მთელი სამყარო ღმერთის საბრძანისია, ყოველივე ამ მატერიალურ
მძღოლი ერთნაირია. სწორედ ასევე, უზენაესის ბრძანებით სამყაროში სულიერია. მაგრამ ეს განსაკუთრებით ეხება მარადიულ
მატერიალური ბუნება ქმნის გარკვეული სახის სხეულს სავანეს, რომელსაც სულიერი ზეცა, ანუ ვაიკუნთჰა ეწოდება.
თითოეული ცოცხალი არსებისათვის, რათა მან საკუთარი
წარსული საქმეების თანახმად შრომა შეძლოს. ”ბჰაგავად-გიტას” მეთხუთმეტე თავში ნათქვამია: სარვასია ჩაჰამ
ჰრიდი სანნივიშთჰაჰ – უფალის ყველას გულშია. ამიტომ ცოცხალი

არსება საკუთარ გულში მყოფ უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას, სწორად უნდა განსაჯოს ადამიანმა და ზესულის ნების თანახმად
კრიშნას, უნდა მიენდოს. იმოქმედოს. ეს დაეხმარება მას, იღწვოდეს კრიშნას ცნობიერებით
და ავიდეს სიცოცხლის უმაღლესი სრულქმნის საფეხურზე.
არჯუნამ კრიშნას უზენაესობა მეათე თავში აღიარა – პარამ ბრაჰმა
პარამ დჰამა. კრიშნა ყოველი ცოცხალი არსების საოცნებო არჯუნას უშუალოდ უზენაესმა ღმრთაებრივმა პიროვნებამ
იდეალად ცნო არა მხოლოდ პირადი გამოცდილების საფუძველზე, უბრძანა, ებრძოლა. არჯუნაც ამ ბრძანებას უსიტყვოდ უნდა
არამედ ისეთი ავტორიტეტების მტკიცებით, როგორებიც არიან დაემორჩილოს, რაკი უფალს ენდობა. უზენაესისადმი მინდობა
ნარადა, ასიტა, დევალა და ვიასა. ადამიანის უმაღლეს კეთილდღეობას განაპირობებს და არა თვით
კრიშნასი. მინდობამდე კი კაცს უფლება აქვს, იფიქროს თავისი
ლექსი 63 გონების შესაძლებლობების საზღვრებში, კრძალვით მიიღოს
აი, გაზიარე ჩემს იდუმალთა შორის იდუმალ სიბრძნეს. შეიცან იგი, უფლის მითითებანი და სულიერი მოძღვრის, ანუ კრიშნას
აწონ-დაწონე და ქმენ ისე, როგორც გენებოს. წარმომადგენლის, რჩევები.
შინა-არსი: უფალმა განუმარტა არჯუნას: ვინც ბრაჰმა-ბჰუტას ლექსი 64

მდგომარეობაშია, სიხარულით არის აღსავსე, არაფერი ამღვრევს შენ ჩემი ძვირფასი ერთგული ხარ, ამიტომ ჩემს უმაღლეს
მის განწყობილებას – არც რაიმეს გლოვობს, არც რამ ენატრება. ამის დარიგებას შეგაგონებ, გაზიარებ ღვთიურ საიდუმლო ცოდნას –
მიზეზი უფლის საიდუმლო ცოდნაა. გარდა ამისა კრიშნამ არჯუნას გამორჩეულს სიბრძნით. მისმინე, ამას შენს სასიკეთოდ
ზესულის არსიც აუხსნა. ესაც ბრაჰმანის სიბრძნეა. ვლაპარაკობ.
აქ სიტყვები: იათჰე ჩჩჰასი ტათჰა კურუ – ”შეგიძლია, ის აკეთო, რაც შინა-არსი: უფალმა არჯუნას გადასცა საიდუმლო ცოდნა (ცოდნა
გსურს” – მიუთითებს იმაზე, რომ ღმერთი არ ერევა ცოცხალი ბრაჰმანზე), კიდევ უფრო იდუმალი ცოდნა ყველას გულში მყოფ
არსების შეზღუდულ დამოუკიდებლობაში. ”ბჰაგავად-გიტაში” ზესულზე, ახლა კი ყველაზე საიდუმლო რჩევას აძლევს მას –
უფალი განმარტავს, როგორ შეუძლია ადამიანს სიცოცხლეშივე გულწრფელად მიენდოს უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებას.
თავისი მდგომარეობის ამაღლება. მან არჯუნას საუკეთესო რჩევა
მისცა – მთელი არსებით მიენდოს საკუთარ გულში მყოფ ზესულს. მეცხრე თავის დასასრულს უფლის სიტყვებია: მან მანაჰ –
”განუწყვეტლის ჩემზე იფიქრე”. ამ ლექსშიც იგივე დაგირებაა და ეს

არის “ბჰაგავად-გიტას” მოძღვრების არსი. ეს უდიდესი სიბრძნე არ ეს სიტყვები ხაზს უსვამს იმას, რომ ადამიანმა მთელი გულისყური
ესმის უბრალო ადამიანს, მაგრამ უფალი შეაგონებს მას, ვინც მეტად უნდა მიაპყროს კრიშნას – მის სახებას: პირმშვენიერ ყმაწვილს
ძვირფასია მისთვის – წმინდა ერთგულს. ეს ყველაზე ფლეიტა რომ უკავია, ლეგა ფერი გადაჰკრავს, ფარშევანგის
მნიშვნელოვანი დარიგებაა მთელ ვედურ ლიტერატურაში, იგი ბუმბულით დაუმშვენებია თმები.
ვედური სიბრძნის დვრიტაა. ეს უნდა შეასრულოს არა მხოლოდ
არჯუნამ, არამედ ყოველმა ადამიანმა. კრიშნას ხატება აღწერილია “ბრაჰმა-სამჰიტაში” და სხვა ვედურ
ნაწარმოებებში. აი, ამ ხატებას, უფლის პირველსახეს უნდა
ლექსი 65 მიაპყროს ჭკუა ადამიანმა ისეთი დაჟინებით, რომ ღმერთის სხვა
მუდამ ჩემზე იფიქრე, მიერთგულე, თაყვანი მეც, ემთხვიე მიწას სახეებზედაც კი არ უნდა გაექცეს ყურადღება. უფალს მრავალ სახე
ჩემს ტერფებთან და უცილობლად მოხვალ ჩემთან. უქცეველია აქვს: ვიშნუ, ნარაიანა, რამა, ვარაჰა და სხვ., მაგრამ ერთგული
ჩემი დაპირება – შენ ჩემი მეტად ძვირფასი მეგობარი ხარ. მთელი არსებით და თვალმოუშორებლად უნდა ეთაყვანოს იმ
ფორმას, არჯუნას გვერდით რომ იყო გაცხადებული.
შინა-არსი: ცოდნის ყველაზე დიდი საიდუმლო მოუწოდებს
ადამიანს – გახდეს უფლის წმინდა ერთგული, მუდამ მასზე კრიშნას ფორმაზე ჭკუის დაუნჯება ცოდნის ყველაზე საიდუმლო
იფიქროს და მისთვის იღვაწოს. უარი უნდა თქვას გარეგნულად ნაწილია, იგი უფალმა თავად გაანდო არჯუნას, როგორც მეგობარს.
მიმზიდველ მედიტაციაზე. ცხოვრება ისე უნდა მოაწყოს, რომ
დღედაღამ უფალზე ფიქრი შეძლოს, რომ მთელი მისი ლექსი 66
ყოველდღიური საქმიანობა კრიშნასთან იყოს დაკავშირებული. დათმე ყველა სხვა სარწმუნოება და უბრალოდ მე მომენდე. მე
იყოს კრიშნას ცნობიერების ერთგული და უფალი ჰპირდება – აგხსნი ცოდვათა უღელს. ნუ გეშინია!..
აუცილებლად დააბრუნებს შინ – უფლის სასუფეველში; მისცემს
კურთხევას – ღმერთთან სიახლოვით დატკბეს. შინა-არსი: უფალმა განმარტა მრავალი სახის ცოდნა და
რელიგიური პროცესები: ცოდნა უზენაესი ბრაჰმანის, ზესულის,
კრიშნამ არჯუნას ასე ურჩია, როგორც სანატრელ მეგობარს! საზოგადოებრივი ცხოვრების სხვადასხვა საფეხურებისა და
მდგომარეობის შესახებ; მანვე აუხსნა განდეგილის ცხოვრების წესი,
ის, ვინც არჯუნას გზას გაჰყვება, უფალთან ურთიერთობის ყოფითი საზრუნავისაგან ჩამოშორების მნიშვნელობა, გრძნობებისა
წყალობას მიიღებს და უმაღლეს სრულქმნას მიაღწევს. და ჭკუის მოწესრიგებით მედიტაცია და ა.შ. დაუხასიათა

სხვადასხვა სარწმუნოებაც. ახლა კი “ბჰაგავად-გიტას” დედა-აზრს უკავია საზოგადოებაში. მაგრამ თუ ამ საქმიანობით იგი ვერ
გადასცემს მეგობარს. ეს აზრი შემდეგია: არჯუნამ უნდა მიატოვოს უახლოვდება კრიშნას ცნობიერებას, ყოველი მისი გარჯა და
ცხოვრების ყველა გზა და გულსუფთად მიენდოს კრიშნას. ამით რუდუნება ფუჭი გამოდგება. ამიტომ უნდა ვერიდოთ ყველაფერს,
იხსნის თავისი წარსული ცოდვებით დამძიმებულ სულს. უფალი რაც ჩვენს შეგნებაში უფლის ცნობიერების სრულქმნაში შევგიშლის
კი ყოველივე ამის აღსრულებაში მფარველობას ჰპირდება. ხელს.
მეშვიდე თავში ნათქვამია – მხოლოდ ცოდვათაგან განწმენდილი ადამიანი დარწმუნებული უნდა იყოს, რომ ნებისმიერ დროსა და
შეძლებს უფლის ნამდვილ თაყვანისცემას. ამან შეიძლება პირობებში კრიშნა სიძნელეებს აარიდებს და განსაცდელისაგან
შეაკრთოს ადამიანი – თუ ასეთი განსაწმენდელი არა აქვს დაიცავს. უფლის მფარველი კალთის ქვეშ მას აღარ დასჭირდება
გავლილი, მაშინ ვეღარ მიენდობა კრიშნას? ასეთი ეჭვები ფიქრი, როგორ ირჩინოს თავი ან როგორ იხსნას სული – კრიშნა
ბუნებრივია, მაგრამ ყველამ უნდა იცოდეს – როგორც “ბჰაგავად- იზრუნებს ამაზე. ადამიანი უღმერთოდ საცოდავად უმწეოა – ეს
გიტა” გვასწავლის – ისაც კი, ვინც ჯერ კიდევ ვერ ჩამოირეცხა უნდა ყველამ შეიგნოს და კრიშნა ცხოვრებაში წარმატების
ცოდვების ჭუჭყი, მაგრამ გულით მიენდობა კრიშნას, მის არსებაში ერთადერთ შემწედ ჩათვალოს.
თავისთავად გაიფანტება ცოდვის ბურუსი. ასე რომ,
განწმენდისათვის ძალისხმევა არ არის საჭირო. მთავარია, როგორც კი კაცი კრიშნას ცნობიერებით გულსავსე მონდომებით
უყოყმანოდ ვცნოთ შრი კრიშნა ყოველთა უმაღლეს მხსნელად და დაიწყებს უფლის ერთგულ მსახურებას, უმალვე ჩამოირეცხს
რწმენა-სიყვარულით მივენდოთ მას. მატერიალური ყოფიერების თანმხლებ უწმინდურობას. არსებობს
განწმენდის სხვადასხვა გზა და რიტუალური პროცესები, რაც
კრიშნასადმი მინდობის აუცილებლობა მოცემულია “ჰარი-ბჰაკტი- ძირითადად მისტიური იოგას სისტემაში მედიტაციისა და სხვათა
ვილასაში” (11.676). საშუალებით გამოიყენება. მაგრამ ვინც კრიშნას მიენდო, ამდენი
რამ არ დასჭირდება – გულწრფელი მინდობა უკვე მისი ხსნაა – იგი
ერთგული სამსახურის შესასრულებლად უნდა გავითავისოთ ის უმალ დგება სულიერი წარმატების გზაზე და მისი ცოდვების
რელიგიური პრინციპები, რაც, საბოლოოდ, უფლის მიმართ წმინდა ბორკილებიც უმალ იმსხვრევა.
მოვალეობას აღგვასრულებინებს. ადამიანის ცხოვრება ისეა
მოწყობილი, რომ ნიადაგ უხდება მასზე დაწესებული მოვალეობის ადამიანს უნდა ენატრებოდეს და ხიბლავდეს კრიშნას მშვენება.
შესრულება იმის მიხედვით, თუ რა ადგილი და მდგომარეობა მისი სახელი – კრიშნა – ყოველთა მიმზიდველს ნიშნავს. უფლის ამ

მშვენიერი, კეთილადაღნაგი ხატების წარმოდგენაც კი ბედის ეს ჩემი დარიგება გულს დაიმარხე და არასოდეს გაანდო
წყალობად უნდა მიიღოს ყველამ. ურწმუნოებსა და ცოდვილებს – ჩემი ერთგული სამსახურის
უარმყოფელთ და ჩემს მოშურნეთ.
არიან ისეთი ტრანსცენდენტალისტები, რომელთაგან ზოგნი
უპიროვნო ბრაჰმანს ვერ აშორებენ თვალს, მეორენი ზესულისაკენ შინა-არსი: მათთვის, ვისაც რელიგიური განსაწმენდელი არ
მიმართავენ დაჟინებულ მზერას და ა.შ., მაგრამ ვისაც ყველაზე გაუვლიათ, ვისაც არასოდეს უცდიათ კრიშნას ცნობიერებაში
მეტად უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების ფორმის ხილვა ან ერთგული სამსახური, ვისაც არასოდეს უზრუნიათ წმინდა
წარმოდგენა აღტაცებას ჰგვრის, ჭეშმარიტი ერთგულის სასიკეთოდ; განსაკუთრებით კი მათთვის, ვისაც
ტრანსცენდენტალისტია. კრიშნა ჩვეულებრივ მოკვდავად – ისტორიულ პირად მიაჩნიათ, ან
შურით უყურებენ მის დიდებამოსილებას – არ შეიძლება ამ
სრული ცნობიერებით კრიშნას ერთგული სამსახური ღვთიური ყველაზე საკრალური ცოდნის განდობა.
სიბრძნის ყველაზე საიდუმლო ნაწილია, რაც მთელ “ბჰაგავად-
გიტას” საძირკველად დასდებია. ზოგჯერ ეშმასთან წილნაყარი ადამიანები, კრიშნას მეშურნეობით
დაბოლილნი, ვითომ ეთაყვანებიან კრიშნას, “ბჰაგავად-გიტას”
კარმა-იოგებს, ემპირიულ ფილოსოფოსებს, მისტიკოსებსა და განხილვას პროფესიად იხდიან და თავიანთ სასარგებლოდ ხსნიან,
ერთგულებს – ყველას ტრანსცენდენტალისტად მიიჩნევენ, მაგრამ თითქოს ბიზნესს ჰკიდებენ ხელს. კრიშნას შეცნობის
წმინდა ერთგული გამორჩეულია მათ შორის. უაღრესად გულწრფელად მსურველნი კი ამ წმინდა წიგნის ჩხრეკა-ახსნას
მნიშვნელოვანია ამ ლექსში ნახმარი სიტყვები: მა შუჩაჰ – ნუ კრძალვით ერიდებიან. ზნეობრივად დაკნინებულ ადამიანებს
გეშინია, ნუ ყოყმანობ და ნურც ღელავ! “ბჰაგავად-გიტას” გაგება არ შეუძლიათ. ზოგი შეიძლება
პატიოსნებითაც გამოირჩეოდეს და მკაცრად ასრულებდეს ვედურ
ადამიანი შეიძლება შეაშფოთოს იმან, რომ მოუწევს სხვა წერილებში დაწესებულ ეპითიმიებს, მაგრამ თუ უფლის ერთგული
სარწმუნოებათა მიტოვება, მაგრამ ასეთი აფორიაქება ამაოა – არ არის, კრიშნას შეცნობა მასაც არ ძალუძს. მაშინაც კი, როცა
ყოველივე ღვთიური სამართლიანობით წარიმართება. ადამიანს თავი უფლის ერთგული ჰგონია, მაგრამ მის
ცნობიერებით არ საქმიანობს, ვერც ის ჩასწვდება უზენაესის
ლექსი 67 სიღრმეს.

მრავალს შურს კრიშნასი, როგორც “ბჰაგავად-გიტას” შემოქმედისა, ერთგულის დონემდე ამაღლდება. ამით კი იგი უცილობლად
ეტოქებიან და აღიზიანებთ აზრი, რომ არავინ არის მის უზენაესი ან დაბრუნდება შინ – ღმერთთან.
სწორი. ასეთ ბოღმიან და გულბოროტ ადამიანებს არ შეიძლება,
“ბჰაგავად-გიტას” სიბრძნე გაანდონ, ისინი ამას მაინც ვერ გაიგებენ. ლექსი 69
ურწმუნო სიახლოვესაც ვერ გაეკარება ამ წმინდა წიგნისა და ამ სამყაროში არავინ არის ჩემთვის მასზე უფრო ძვირფასი მსახური
კრიშნას სიბრძნეს; თუ ადამიანი არ შეიცნობს უფალს და ვერც ვერავინ იქნება ოდესმე მასზე აღმატებული.
ავტორიტეტულ ერთგულთა დახმარებით, თუ ღრმად არ ჩასწვდება
აზროვნების ამ უდიდეს საგანძურს, მისი კომენტირება არ უნდა ლექსი 70
გაბედოს. მე ვაცხადებ – ვინც ამ საიდუმლო ცოდნის შესახებ ჩვენს საუბარს
გულით უგდებს ყურს და სწავლობს, გონებითა ჩემი
ლექსი 68 თაყვანისმცემელია.
ეს უმაღლესი საიდუმლო გაუმჟღავნე ჩემს ერთგულებს, ჩემს
წმინდა მსახურთ, რომლებიც უცილობლად ჩემთან დაბრუნდებიან. ლექსი 71
ის ვი, ვინც რწმენითა და გულსუფთად ეწაფება ამ სიბრძნეს,
შინა-არსი: “ბჰაგავად-გიტაზე” მსჯელობა მხოლოდ ერთგულთა ცოდვათა უღელს გადაიგდებს და განთავისუფლებული აღწევს
წრეში უნდა ხდებოდეს, ვინაიდან არაერთგულებს დახშული აქვთ ღვთისმოსავთა სამკვიდრებელს – უმაღლეს პლანეტებს.
კრიშნასა და ამ წმინდა წიგნის გაგების უნარი, თუმცა მაინც
ბედავენ მის თვითნებურ განმარტებასა და მკრეხელურ შინა-არსი: ამ თავის სამოცდამეშვიდე ლექსში უფალი გარკვევით
გადასხვაფერებას. გვიკრძალავს – არ ვესაუბროთ “ბჰაგავად-გიტას” შესახებ უფლის
მგმობელთა და მეშურნეთ, იგი მხოლოდ ერთგულთათვის
“ბჰაგავად-გიტა” უნდა ავუხსნათ მათ, ვინც მზარ არის კრიშნა განკუთვნილი კურთხევაა. ზოგჯერ უფლის ერთგული ამ
სცნოს უზენაეს ღმრთაებრივ პიროვნებად. მხოლოდ ერთგულნი დიდებული წიგნის შესახებ საჯაროდ უყვება დამსწრეთ, რომელთა
იმსახურებენ ამ ბედნიერებასა და არა სპეკულიანტი მოაზროვნენი. შორის ურწმუნო უღირსიც ბევრი იყოს. მაშ რატომ ტარდება ასეთი
ე.წ. ღია გაკვეთილები?
ამრიგად, ვინც გულწრფელად ცდილობს ამ წიგნის ჭეშმარიტი
სახით გაგებას, წარმატებული იქნება მისი სამსახური და წმინდა

აქ განმარტებულია, რომ შეიძლება ყველა მსმენელი ერთგული არ მეგობარმა მთელი “ბჰაგავად-გიტა”. თუ არა და მზად იყო, თავიდან
იყოს, მაგრამ სჯერათ რომ კრიშნაა უზენაესი პიროვნება. მათ განემარტა ნებისმიერი რამ, თუ საჭირო იქნებოდა – მთელი წიგნიც.
ჭეშმარიტი ერთგულის საუბარი დიდად წაადგებათ – ისინი
იწყებენ ცოდვილი წარსულისაგან განწმენდას და მაღალი ვინც ისმენს ამ წიგნის შესახებ ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვრისაგან,
პლანეტებისკენ გზა ეხსნებათ. ნათელია, რომ ვისაც სურს, რომელიც კრიშნას სახეა ანუ მისი წარმომადგენელი, მალე
ერთგული გახდეს უფლისა, “ბჰაგავად-გიტას” მოსმენით დარწმუნდება, რომ მთელი მისი უმეცრება განქარდება. “ბჰაგავად-
ღვთაებრივ წყალობას ღებულობს. ასეა – ყველას ეძლევა გიტა” ჩვეულებრივი შემოქმედის შეთხზული წიგნი არ არის, იგი
განწმენდისა და უფლის ერთგულად გახდომის საშუალება. უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების მონათხრობია. ვინც იმდენად
იღბლიანია, რომ ამ მოძღვრებას უშუალოდ კრიშნასაგან ან მისი
როგორც წესი, განწმენდილნი და ღვთისმოსავნი ძალიან ადვილად ჭეშმარიტი სულიერი წარმომადგენლისაგან მოისმენს, უსათუოდ
ითვისებენ კრიშნას ცნობიერებას. ამ ლექსში ერთობ განთავისუფლდება და თავს დააღწევს უგუნურების წყვდიადს.
მნიშვნელოვანია სიტყვა – პუნია-კარმანამ. იგი ეხება ვედურ
ლიტერატურაში ნახსენები ისეთი დიდი მსხვერპლშეწირვების ლექსი 73
შესრულებას, როგორიცაა აშვამედჰა-იაჯნა. ღვთისმოსავ მსახურთ არჯუნამ თქვა: ჩემო ძვირფასო, შეუცთომელო კრიშნა,
თუ აქვთ გავლილი ეს განსაწმენდელი, შეუძლიათ ჩრდილოეთის გაცამტვერდა ჩემი მცდარი აზრთაჭიდილი, დაბინდული
ვარსკვლავის – დჰრუვალოკას პლანეტარულ სამყოფელში შესვლა, მეხსიერება გამინათდა შენი წყალობით. ახლა ვდგავარ შეუძვრელი,
სადაც დჰრუვა მაჰარაჯა ცხოვრობს. იგი უფლის დიადი ეჭვთაგან განრიდებული და მზად ვარ აღვასრულო, რაც მასწავლე.
ერთგულია და საგანგებო სამკვიდრებელიც ებოძა განგების ძალით.
შინა-არსი: არჯუნას, როგორც ყოველი ცოცხალი არსების
ლექსი 72 წარმომადგენლის, დადგინებული მდგომარეობა ის არის, რომ
ო, პრითჰას შვილო, სიმდიდრით სრულო, ხომ ყურადიღე უზენაესი უფლის ბრძანებათა თანახმად იმოქმედოს, საკუთარი
ყოველივე, რაც განგიმარტე. გაქარწყლდა თუ არა შენი უმეცრება და გონება და გრძნობები მოაწესრიგოს. შრი ჩაიტანია მაჰაპრაბჰუ
ცთომილება? ამბობს, რომ თავისი ჭეშმარიტი არსით ცოცხალი არსება უფლის
მარადიული მსახურია. ამ უმაღლეს სიმართლეს ივიწყებს თუ არა,
შინა-არსი: არჯუნას სულიერ მოძღვრად ედგა გვერდით უფალი, არსება მატერიალური ბუნებით განპირობებული ხდება, უზენაესის
რომელსაც სურდა გაეგო – სწორად შეისმინა თუ არა მისმა

სამსახურის წყალობით კი ღმერთის განთავისუფლებულ მსახურის ამ ლექსში საინტერესოა სიტყვა მოჰა – ცოდნის საპირისპირო ცნება.
კურთხევა ენიჭება. ჭეშმარიტი ცოდნა ნიშნავს იმის გაგებას, რომ ყოველი ცოცხალი
არსება უფლის მარადიული მსახურია. ნაცვლად ამისა, საკუთარ
ადამიანი უნდა ემსახუროს ან უფალს, ან წარმოსახვით მაიას. თუ ძალაში დარწმუნებული ზოგი ადამიანი მედიდურად ამტკიცებს –
უფალს აირჩევს, თავის ბუნებრივ ვალს მოიხდის, ხოლო თუ მსახური კი არა, მატერიალური სამყაროს მბრძანებელი, ბუნების
მოჩვენებითი, გარეგანი ენერგიის მსახურად იქცევა, აუცილებლად ბატონ-პატრონი ვარო. ეს არის მისი ცთომილება, სნეული
აღმოჩნდება მიწიერების ტყვეობაში. წარმოსახვის ნაყოფი. ამ უგუნურების დაძლევა შეიძლება უფლის
ან მისი წმინდა ერთგულის დახმარებით. როდესაც პიროვნება
ცთომილების მსხვერპლი მატერიალური სამყაროს მონაა, ხელ- თავის უაზრობასა და თავქარიანობას მიხვდება, მისი ილუზიებიც
ფეხშეკრული საკუთარი ვნებითა და გულისთქმით და მაინც გაიფანტება. იწყება კრიშნას ცნობიერებასთან მიახლოება და მისი
ბატონკაცურად ჩემულობს სამყაროს მბრძანებლობას. აი, ეს არის შემწეობით მოქმედება.
ილუზია – გონების, განსჯის უნარის დაბინდვა. როცა პიროვნება
თავისუფლდება, ილუზიაც ქრება – იგი ნებით შეეფარება უფლის კრიშნას ცნობიერება მისი ნების თანახმად მოქმედებასა და
კალთას და მისი ბრძანების შესაბამისად იწყებს საქმიანობას. ცხოვრებას ნიშნავს. განპირობებულმა, გარეგანი ენერგიით
მოტყუებულმა სულმა არ იცის, რომ უზენაესი უფალი
საბოლოო ცთომილება – მაიას დაუნდობელი ხაფანგი, რომელშიც მბრძანებელია, ცოდნითაა აღსავსე და ყოვლისმპყრობელია – მას
ადამიანი ხშირად ებმება, არის მტკიცება, რომ ცოცხალი არსება შეუძლია, ერთგულებს ყველაფერი მიჰკერძოს, რასაც მოისურვებენ.
ღმერთია თავად. ეს არსებაც კადნიერად თვლის, რომ აღარ არის იგი ყველას მეგობარია, განსაკუთრებით კი ერთგულისადმი იჩენს
განპირობებული სული, არამედ ღმერთია. ეს უმეცრების სითბოს.
ბნელეთია! განა ღმერთი ადამიანივით ეჭვებით ან სხვა
საზრუნავით იქნება დაკავებული?! რატომ არ უფიქრდებიან ამას. მატერიალური სამყაროსა და სიცოცხლის განმგებელი განაგებს
აი, ასეთი მცდარი შეხედულებაა ის ხაფანგი, რომელმაც შეიძლება მარად მედინ დროსაც, ყოველ ღირებულებასა და შესაძლებლობას.
კაცი სამუდამოდ გამოამწყვდიოს უმეცრებაში. სინამდვილეში, ამ
მოჩვენებითი ენერგიისაგან განთავისუფლდება, კრიშნას შეცნობასა უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნება ხშირად ერთგულის ხელთაც
და მისი ნებისამებრ მოქმედებას ნიშნავს. გადაგის. ილუზიით დაბრმავებული კაცი უარს ამბობს უფლის
ერთგულებაზე და მაიას ემსახურება.

არჯუნას უკვე გაუქარწყლდა ყველა მცდარი შეხედულება და პიროვნება დაიგულვა. იგი ხომ თავის მეგობარს – არჯუნას
მთელი სიღრმით შეიგნო – კრიშნა მხოლოდ მისი რჩეული საკუთარ თავზე და ენერგიებზე უყვებოდა.
მეგობარი კი არა, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნებაა. ”ბჰაგავად-
გიტას” შესწავლა კრიშნას შეცნობის ტოლფასია. თუ კრიშნას შესაცნობად არჯუნას ამაღლების გზას გავყვებით,
ცოდნაგასრულებული ადამიანი, რასაკვირველია, მას მიენდობა. ჩვენი ცხოვრება ბედნიერი და წარმატებული იქნება.
როდესაც არჯუნა მიხვდა, რომ სწორედ უზენაესისმიერი
განაზრახი იყო მოსახლეობის ზრდისათვის ხელის შეშლა, სანჯაიამ რაც გაიგო და შეიცნო, დჰრიტარაშტრას უამბო; მის
დათახნმდა – ხელთ კვლავ აეღო თავისი ნაცადი მშვილდი და გულში დაიბადა მისი რწმენა – ვისთანაც არის კრიშნა, მისი
ღვთის ბრძანება აღესრულებინა. გამარჯვება გარდუვალია.
სანჯაიამ თქვა: ასეთი იყო ორი დიადი სულის – კრიშნასა და ვიასას წყალობით მე შევძელი ეს ყველაზე საიდუმლო საუბრები
არჯუნას საუბარი – თავისი საოცრებით თმები ყალყზე რომ მომესმინა – აღტაცებისა და შიშის ჟრუანტელი მივლიდა, რადგან
დამიყენა. მთელი ღვთიური იოგას მბრძანებლის – კრიშნას ნათქვამს
უშუალოდ ვუგდებდი ყურს – იგი არჯუნას პირადად
შინა-არსი: ”ბჰაგავად-გიტას” დასაწყისში დჰრიტარაშტრამ ჰკითხა ელაპარაკებოდა.
თავის ვეზირს სანჯაიას: რა მოხდა კურუკშეტრას ბრძოლის
ველზე? სანჯაიას პასუხი მთელ იმ მოძღვრებას ემყარება, რაც შინა-არსი: ვიასა სანჯაიას სულიერი მოძღვარი იყო, სწორედ მისი
თავისი სულიერი მასწავლებლის – ვიასას წყალობით გაენდო. ეს წყალობით შეძლო მან უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების
განდობა კი მოხდა არა სიტყვიერი გადაცემით, არამედ გულიდან მოსმენა და გაგება. ეს იმას ნიშნავს, რომ უფლის შესაცნობად
გულში. ამიტომ შეძლო მან, ასე აღეწერა, რა ხდებოდა ბრძოლის აუცილებელია სულიერი მოძღვრის დახმარება. სულიერი
ველზე; რაც მან იქ მოისმინა, დიდად საკვირველი რამ იყო. ასეთი მოძღვარიც ძნელად სახილველია გამჭვირვალე საგანივით, მაგრამ
ამაღლებული საუბარი ორ დიად სულს შორის არასოდეს მისი აღქმა მაინც უშუალოდ ხდება. ასეთია მოწაფეობრივი
გამართულა და არც ოდესმე გაიმართება. თმები ყალყზე დაუდგა თანმიმდევრობის საიდუმლო.
სანჯაიას, როცა ერთ-ერთ მოსაუბრედ უზენაესი ღმრთაებრივი

თუ სულიერი მოძღვარი ჭეშმარიტია, მაშინ ადამიანს უშუალოდ როგორც არჯუნა გამოდგა ბედის ნებიერი და უშუალოდ შეეხო
მისგან შეუძლია ”ბჰაგავად-გიტას” მოსმენა, როგორც არჯუნა კრიშნას, ასევე ვიასას წყალობით სანჯაიამაც შეძლო პირადად
ისმენდა მას უფლისაგან. ესმინა მისთვის. საერთოდ კი არ არსებობს დიდი განსხვავება,
უშუალოდ უფლის პირიდან მოვისმენთ მოსასმენს, თუ ისეთი
მსოფლიოში მრავალი იოგი იჩემებს პირველობას, მაგრამ კრიშნაა ჭეშმარიტი ბრძენ-მოძღვრისაგან, როგორიც ვიასაა.
მეუფე იოგას მთლიანი სისტემისა. ”ბჰაგავად-გიტას” დედააზრი
ნათელია: ადამიანი უნდა მიენდოს უფალს. ის, ვინცა მას აკეთებს, სულიერი წინამძღოლი ვიასადევას წარმომადგენელი არის, ამიტომ
უმაღლესი იოგია. ეს დადასტურებულია მეექვსე თავის ბოლო ვედური სისტემის თანახმად, სულიერი მოძღვრის დაბადების
ლექსშიც: იოგინამ აპი სარვეშამ. დღეს მოწაფეები მართავენ დღესასწაულს, რომელსაც ვიასა-პუჯა
ეწოდება.
ნარადა კრიშნას მოწაფე და ვიასას სულიერი მოძღვარი იყო.
ამიტომ ვიასა ისეთივე ჭეშმარიტი ავტორიტეტია, როგორც არჯუნა, ლექსი 76
ვინაიდან მოწაფეობრივ თანმიმდევრობას მიეკუთვნება. სანჯაია კი ო, მეფეო, როდესაც კვლავ და კვლავ ვიგონებ კრიშნასა და არჯუნას
ვიასას მოწაფე გახლავთ, ამიტომაც შეძლო მოესმინა კრიშნას – ამ საოცარ და წმინდა საუბარს, გული მითრთის ზღვარდაუდებელი
ჩვეულებრივ მოკვდავთათვის უხილავის – საუბარი. სანჯაიას აღტაცების გამო.
გრძნობები მოძღვრის წყალობით განიწმინდა, არაადამიანური
უნარი აღმოცენდა მასში – უფალი დაენახა და გაეგონა მისი შინა-არსი: ”ბჰაგავად-გიტას” გაგება იმდენად ტრანსცენდენტულია,
სიტყვები. რომ ვინც გაერკვევა კრიშნასა და არჯუნას საუბრის არსში,
ღვთისმოსავი ხდება და მისი ხსოვნის საწიერზე არასოდეს
ის, ვინც უშუალოდ უსმენს კრიშნას, იდუმალ ცოდნას ეზიარება. გამკრთალდება იგი. ასეთია სულიერი ცხოვრების დედა-აზრი. სხვა
უფლის მონათხრობის ვერშემცნობი კი არის ის, ვინც უარყოფს სიტყვებით: ის, ვინც აუმღვრეველი თავწყაროდან, უშუალოდ
მოწაფეობრივი თანმიმდევრობის ავტორიტეტს. მისი ცოდნა მუდამ უფლისაგან ისმენს ”გიტას”, კრიშნას სრულ ცნობიერებას აღწევს და
ნაკლულია და არ კმარა ”ბჰაგავად-გიტას” სიბრძნის გასაგებად. მისი შინაგანი არსება პირამდე აღივსება ღვთიური სიხარულით და
გულის ნეტარი თრთოლვით აგრძელებს სიცოცხლეს. და ეს
”ბჰაგავად-გიტაში” აღწერილია იოგას ყველა სისტემა: კარმა-იოგა, უმშვენიერესი ყოფნა არა დროებითი, არამედ მარადიულია.
ჯნანა-იოგა და ბჰაკტი-იოგა. კრიშნა კი მთელი ამ სისტემის მეუფეა.

ლექსი 77 ეხმარებოდნენ დიადი მებრძოლები: ბჰიშმა, დრონა და კარნა. მაშ,

ო, ხელმწიფეო, თვალთაგან არ მშორდება პირმშვენიერი კრიშნა, გამარჯვებას რაღა ედგა წინ!
უფრო და უფრო აწყდება ჩემს გულს აღფრთოვანების ტალღა და
მთელ ჩემს არსებას სიხარული იპყრობს. სანჯაიამ აღუწერა ბრძოლის ველი და უთხრა მეფეს: შენ
გამარჯვების გჯერა, მაგრას სადაც კრიშნა და არჯუნა არიან,
შინა-არსი: როგორც ჩანს, ვიასას წყალობით, სანჯაიაც ხედავდა წარმატებაც იქ იქნება. მან მოურიდებლად მიახალა მოსაუბრეს –
კრიშნას კოსმიურ ფორმას, რაც უფალმა არჯუნას სახილველად გამარჯვების იმედი ნუ გექნება! არჯუნას გვერდით თავად უფალი
გამოავლინა. ნათქვამია, კრიშნა აქამდე არავის სჩვენებია ამ სახით. დგას და ბრძოლის ბედსაც ის გადაწყვეტსო.
მართალია, უფალი უშუალოდ არჯუნას უვლენდა თავის ფორმას,
მაგრამ ზოგი დიადი ერთგულიც ხედავდა მას. მათ შორის იყო კრიშნამ ერთხელ კიდევ გამოავლინა თავისი სიდიადე და არჯუნას
ვიასაც, როგორც უფლის ერთ-ერთი ამაღლებული ერთგული. იგი მეეტლედ დაუდგა. უფალი აღსავსეა სრული დიდებულებით,
უფლის მიერვე ძალაუფლებით აღჭურვილ ინკარნაციად ითვლება. განდეგილობა კი ერთ-ერთი მათგანია. მისი სახით გამოვლენის
მრავალი შემთხვევაა ცნობილი, რადგან კრიშნა განდეგილობის
ვიასამ თავის მოწაფეს – სანჯაიას გაანდო ეს საიდუმლო სახება მეუფეც არის.
უფლისა. ამ ხილვით შეძრულ სანჯაიას თვალწინ ედგა ეს
აღტაცების მომგვრელი ხატება. ბრძოლა დურიოდჰანასა და იუდჰიშთჰირას შორის უნდა
დაწყებულიყო. არჯუნა თავისი ძმის, იუდჰიშთჰირას სახელით
ლექსი 78 იბძოდა; რაკი უზენაესიც მათი მომხრე იყო, საეჭვო აღარ იყო, რომ
სადაც ბრძანდება კრიშნა, იოგას სრული სიბრძნის მეუფე, და სადაც გამარჯვებას ეს ორი ძმა იზეიმებდა. ამ ბრძოლას უნდა
არის არჯუნა, დაუმარცხებელი მშვილდოსანი, იქ გარდუვალია გადაეწყვიტა, ვინ იქნებოდა სამყაროს მეფე-მბრძანებელი. სანჯაიამ
დიდება, გამარჯვება, მძლეთამძლეობა და პირმართლობა. აი, ჩემი იწინასწარმეტყველა, რომ ძალაუფლემა მის ხელთ გადავიდოდა,
რწმენა!.. უფრო და უფრო აღორძინდებოდა მისი სამეფო, ვინაიდან იგი არა
მხოლოდ ღვთისმოსავი და წმინდა კაცი იყო, უზადო ზნეობითაც
შინა-არსი: ”ბჰაგავად-გიტას” დასაწყისშივე დჰრიტარაშტრა გამოირჩეოდა – მთელი ცხოვრება ისე სანახევროდ გალია და
კითხვით მიმართავს სანჯაიას. იგი კურუკშეტრას ველზე საომრად ერთხელად არ დასცდენია სიცრუე.
გაწყობილი თავისი შვილების გამარჯვებას ელოდა. მათ ხომ

გონებაშეზღუდულნი ბრძოლის ველზე ორ მეგობარს შორის საზოგადოებრივი ცხოვრების საფეხურებრივი განვითარებისა და

უბრალო საუბრის მეტს ვერაფერს ხედავენ ”ბჰაგავად-გიტაში” – სხვადასხვა რელიგიურ მიმდინარეობათა პრინციპების
სიბრძნის ამ ამოუწურავ საგანძურში ზოგნი იმაზეც დაობენ: შესაბამისად განვლილმა გზამ შეიძლება საიდუმლო
არჯუნას ბრძოლა ხომ კრიშნამ დააწყებინა, ეს კი არ არის მოსაწონი სარწმუნოებრივი რიტუალებისა და მედიტაციის ძალაც
საქციელი. ასეთი კითხვები ზერელე, სიღრმეში ჩაუხედავი ცოდნის გამოიყენოს, მაგრამ კრიშნას ერთგული სამსახურის ძალმოსილება
ბრალია. სხვა რამ არის. ეს ყველაზე იდუმალი და ნაყოფიერი გზაა
სრულქმნისა.
”ბჰაგავად-გიტა” ადამიანის ზნეობის განსაწმენდელი და
დამკვალიანებელია. ამ მხრივ უზადო მითითებანი მოცემულია ასეთია მეთვრამეტე თავის დედა-აზრი.
მეცხრე თავის ოცდამეთოთხმეტე ლექსში: მან მანა ბჰავა მად-
ბჰაკტო. ადამიანი უნდა იყოს კრიშნას ერთგული და მთელი ”ბჰავაგად-გიტას” კიდევ ერთი სიბრძნე ის არის, რომ რეალური
რწმენით მას მინდობილი. ასეთი მინდობა მთელი რელიგიის ჭეშმარიტება გამოცხადებულია თავად უზენაეს პიროვნებად.
დედა-არსია (სარვა-დჰარმან პარიტიაჯია მამ ეკამ შარანამ ვრაჯა). აბსოლუტური ჭეშმარიტების შეცნობა ხდება სამ ასპექტად:
”ბჰაგავად-გიტა” ღვთის მორწმუნოებისა და ზნეობის უპიროვნო ბრაჰმანი, პარამატმა და ბოლოს უზენაესი ღმრთაებრივი
განსპეტაკების საშუალებაა. ნებისმიერ სხვა გზაზეც შეიძლება პიროვნება – კრიშნა.
ადამიანმა მორალურ სრულყოფას მიაღწიოს, მაგრამ ”გიტაში”
ზნეობა მოიაზრება, როგორც მორწმუნოების გვირგვინი და აბსოლუტური ჭეშმარიტების სრულყოფილი ცოდნა კრიშნას არსის
ჩატეულია ორ სიტყვაში – კრიშნასადმი მინდობა. სრულყოფილი არსის ცოდნის ტოლფასია. თუ ადამიანი უფალს
შეიცნობს, მისი გონება გააერთიანებს ყოველ ცოდნას. კრიშნა
ასეთია მეთვრამეტე თავის დასკვნა. ტრანსცენდენტულია – მარადიული ღვთიური შინაგანი
ძალმოსილებისა და ქმნადობის უნარის მფლობელი. სამყაროში
”ბჰავაგად-გიტადან” ვიგებთ, რომ არსებობს საკუთარი თავის განფენილი სიცოცხლე მისმიერი და მისგან გაცხადებულია ორ
შეცნობის პროცესი ფილოსოფიური მსჯელობებითა და სახედ: განპირობებული არსებანი და განთავისუფლებული
მედიტაციით; მაგრამ კრიშნასადმი მთელი გულითა და გონებით სულები. უთვალავთ-უთვალავია ასეთ ცოცხალ არსებათა რიცხვი
მინდობა უმაღლესი სრულქმნაა – იგივეა ზეაღმატებული მიზანი და ისინი – უკლებლივ ყველა – კრიშნას დაუშლელი ”ერთ”-ობის
”ბჰაგავად-გიტას” მოძღვრებისა. ნაწილები არიან.

მატერიალური ენერგია ოცდაოთხ სტიქიონად იძვრის. სამყარო ფილოსოფიური მოძღვრება აბსოლუტური ჭეშმარიტების
მარადიულ დროს მიჰყვება და მისი უსასრულო დინების გზაზე სრულყოფილი ცოდნაა.
მატერიალური ენერგია ქმნის და ანადგურებს, კვლავ ქმნის
შესაქმნელს და კვლავ ანადგურებს შექმნილს. ამის გამო კოსმიური დასაბამში ცოცხალი არსება წმინდა სულად იბადება და უზენაესი
სამყარო ხან უჩინარდება, ხან საჩინო ხდება. დიადი სულის ატომურ ნაწილს ჰგავს. უფალი მზეა, ცოცხალი
არსებები მისი შუქმფინარი სხივები. სამყაროს სისრულესა და
”ბჰაგავად-გიტაში” განხილულია ხუთი ძირითადი საკითხი: სავსებას ცოცხალი არსებები – უფლის მოსაზღვრე ენერგიის
უწინარეს ყოვლისა, უზენაესი ღმრთაებრივი პიროვნების არსი; პირმშონი – უფლის ორ ენერგიას, შინაგან და გარეგან, ენერგიებს
შემდეგ მოდის მატერიალური ბუნება, ცოცხალი არსება, შორის მყოფნი. მათ მცირე დამოუკიდებლობა ენიჭებათ. აი, ამ
მარადიული დრო და ყოვლისაგან ყოველი ქმნადობა (”შესაქმე”). ეს დამოუკიდებლობის სწორად გამოყენებით ისინი კრიშნას უშუალო
ყველაფერი კრიშნას ექვემდებარება. აბსოლუტური ჭეშმარიტების განმგებლობას აფარებენ თავს, განგებით დადგინებულ თავიანთ
ორი ასპექტის – უპიროვნო ბრაჰმანისა და სულდგმულთა გულში ბუნებრივ მდგომარეობას აღწევენ და სამარადჟამო ბედნიერების
დავანებული პარამატმის შეცნობა უზენაესი პიროვნების შეცნობის მკვიდრნი ხდებიან.
გზაა.
ზედაპირულად თუ განვსჯით, ცოცხალი არსება, მატერიალური გიტას” მეთვრამეტე თავზე, რომელშიც გადმოცემულია დასკვნა –
ბუნება და დრო ერთმანეთისაგან განსხვავებულად მოგვეჩვენება, განდეგილობის სრულქმნა.
მაგრამ ისინი უფალში როგორც ”ერთ”-ში ერთიანად არიან
წარმოდგენილნი, თუმცა მათთან ამ ერთიანობის მიუხედავად
უზენაესი პიროვნება მარადიულად სხვაა – ყოვლისა და
ყველასაგან განსხვავებული. ეს ერთნაირობა და სხვაობა უფლის
საიდუმლო ნიშანია.
უფალი ჩაიტანიას ფილოსოფიაც ამ ნიშანს ატარებს, იგი

”წარმოუდგენელ ერთიანობასა და განსხვავებაში” მდგომარეობს. ეს

ბჰაგავატჰიტა

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ბჰაგავატჰიტა

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

შეძენილია ელ. წიგნების ონლაინ მაღაზიაში iBooks.

1. დჰრტარაშტრამ თქვა: ო სანჯაია, როგორ მოიქცნენ მწირობის

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

წინამძღოლობას იმსახურებენ. 16-18. კუნტის ვაჟიშვილმა, მეფე იუდჰიშთჰირამ ჩაბერა თავის

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

ცნობიერებაში. 66. მას, ვინც უზენაესთან არ არის დაკავშირებული (კრიშნას

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

თავი მესამე[3] გაცილებით მაღლა დგას.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

მიირთმევენ მხოლოდ. მხოლოდ დაწესებულ მოვალეობათა შესრულებით. ამიტომ ხალხის

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

არჯუნა, ცოდნის ცეცხლიც ფერფლად აქცევს მატერიალურ თავი მეხუთე[5]

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

არასასიამოვნოს მიღებისას გლოვობს, ვინც თვითგონიერია, მატერიალური სურვილებისგან, ვინც თვითრეალიზებული,

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

მოვალეობას ასრულებს. თუ ოქროს.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

30. ვინც ყველგან მე მხედავს და ყველაფერს ჩემში აღიქვამს, ვერ აღწევს.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

ვექცევი მატერიალური ბუნების მოდუსების გავლენაში, ვინაიდან იშვიათია.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

თავი მეათე[10] ეჭვი არ არსებობს.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

ორმაგი შედგენილი სიტყვა. მე ვარ უშრეტი დროც, შემოქმედთა აღმოცენდება.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

შეშფოთებულია. პირებში მიექანებიან. და მე ვხედავ, რომ რომ ზოგიერთი მათგანი

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

დაამარცხებ. უსაზღვრო ძალავ, შენ ხარ მეუფე უსასრულო ძლევამოსილებისა!

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

ამ მოდუსებით. და წადილის ნიშნები.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

3. ო ბჰარატას შვილო, ბუნების გარკვეულ მოდუსებში ყოფნის გაჭირვებას, ტანჯვასა და ავადმყოფობას.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საკუთარი ყოფიერების განწმენდა წარმოადგენს ჭკუის ასკეტიზმს. განკუთვნილი მსხვერპლშეწირვების დროს.

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos

საავტორო უფლება ამ წიგნზე ეკუთვნის გამომცემლობას Philos