❑ Macierz odwrotna

Niech A będzie macierzą nieosobliwą stopnia n. Macierzą odwrotną

do macierzy A nazywamy macierz oznaczaną przez A-1,
która spełnia warunek:
AA −1 = A −1A = I

Przykład:
3 2
A= det A = 3  0 A macierz nieosobliwa
0 1
−1 a b
A =
c d 

Z definicji AA −1 = I
3 2 a b  1 0
0 1    c d  = 0 1 
     
3a + 2c 3b + 2d  1 0 1 2
= −1 −
 c   A = 3 3
 d   0 1   0 1 
Przykład:

0 0 
B= 
1 1
−1 a b 
B = 
 c d 

Z definicji BB−1 = I
0 0 a b  1 0
1 1   c d  = 0 1
     
 0 0  1 0
 a + c b + d  = 0 1   sprzeczność
   

B-1 nie istnieje bo B jest macierzą osobliwą (detB=0)

❑ Twierdzenie o postaci macierzy odwrotnej

Macierz kwadratowa jest odwracalna wtedy i tylko wtedy,

gdy jest nieosobliwa
Jeśli macierz A stopnia n jest nieosobliwa, to

1
A −1 = DT
det A

gdzie:
D – macierz dopełnień algebraicznych elementów macierzy A
 D11 D12  D1n 
D  D2 n 
 21 D22 
D=
     
D  Dnn 
 n1 Dn 2
Dij oznacza dopełnienie algebraiczne elementu aij macierzy A.

Dij = (−1)i+j Mij dla i, j = 1, 2, ..., n.

3
 Przykład:
1 2 − 3  1 2 −3
A =  2 1 − 2 det A = 2 1 −2 = 2 0
 
2 − 1 0  2 −1 0
1 −2 32 −2 2 1
D11 = (−1) 2
= −2, D12 = (−1) = −4, D13 = (−1) 4
= −4
−1 0 2 0 2 −1

2 −3 41 −3 51 2
D21 = (−1) 3
= 3, D22 = (−1) = 6, D23 = (−1) =5
−1 0 2 0 2 −1

2 −3 51 −3 1 2
D31 = (−1) 4
= −1, D32 = (−1) = −4, D33 = (−1) 6
= −3
1 −2 2 −2 2 1
 − 2 − 4 − 4 − 2 3 − 1 
D= 3 6 5 , DT =  − 4 6 − 4
   
 − 1 − 4 − 3 − 4 5 − 3

− 2 3 − 1   − 1 32 − 12 
 
A −1 = − 4 6 − 4 = − 2 3 − 2
1
2 
− 4 5 − 3 − 2 52 − 32 
Przykład c.d.

Sprawdzenie!!! AA −1 = A −1A = I

1 2 − 3  − 2 3 − 1   − 1 32 − 12 
 
A −1 = − 4 6 − 4 = − 2 3 − 2
1
A =  2 1 − 2 ,
  2 
2 − 1 0  − 4 5 − 3 − 2 52 − 32 

1 2 − 3  − 1 32 − 12  1 0 0
 
AA −1 = 2 1 − 2  − 2 3 − 2 = 0 1 0
   
 
2 − 1 0  − 2 2 − 2  0 0 1
5 3
❑ Własności macierzy odwrotnych

Jeśli I – macierze jednostkowa, to

I −1 = I
Jeśli A, B – macierze nieosobliwe tego samego stopnia, to

( AB) −1 = B −1A −1

Jeśli A – macierz nieosobliwa, to

▪ ( A −1 ) −1 = A

1
▪ det( A −1 ) =
det A

▪ ( A −1 ) T = ( A T ) −1
Przykład:

4 1
A=  , det A = 10  0,
2 3

 3 − 1
DT =   ,
− 2 4 

 3 1
1  3 − 1  10 − 
−1 10
A =  =

10 − 2 4  − 2 4 
 
 10 10 
Przykład: Rozwiązać równanie macierzowe

2 5  4 − 6
1 3  X = 2 1 
   

2 5
AX = B det A = det   = 1  0,
1 3
A -1  A  X = A -1  B

I  X = A -1  B

X = A -1  B

 3 − 5 −1 1  3 − 5  3 − 5
D =
T A =  =

1 − 1 2  − 1 2 
 ,
− 1 2 
 3 − 5 4 − 6 2 − 23
X=    2 1  = 0 
 − 1 2     8 

2 − 23
Odp. X = 
0 8 
❑ Schemat bezwyznacznikowego wyznaczania
macierzy odwrotnej
Niech A będzie macierzą nieosobliwą stopnia n2

OPERACJE ELEMENTARNE
NA WIERSZACH
[A | I ] [ I | A −1 ]

Operacje elementarne na wierszach - przekształcenia macierzy

wykonywane na wierszach
▪ zamiana i-tego i j-tego wiersza miejscami
▪ pomnożenie j-tego wiersza przez liczbę c 0
▪ dodanie do elementów i-tego wiersza odpowiadających im
elementów j-tego wiersza pomnożonych przez liczbę c 0.

UWAGA:
Analogiczne przekształcenia wykonujemy na kolumnach.
Przykład:

3 2 3 2
A=  det A = det   = −4  0,
 − 1 − 2  − 1 − 2

3 2 1 0 w1  13 1 2 1 0 w
1
− 1 − 2 0 1 ~ 
3 3
w + w
  2
w  − 1 − 2 0 1  2 1

1 2
3
1
3
0 w1 1 2 13 0  w1 − 2  w2
~  
1 w2  (− 34 ) ~ 0 1 − 1 − 3 
−4 1 3 3
0 3 3  4 4 w2

1 0 12 1 
2
~  1 − 3
 0 1 − 4 4

−1  12 1 
Odp. A = 1 2

− 4 − 34 

10
Przykład:

1 0 2  1 0 2
A = 0 0 1  det A = det 0 0 1 = −1  0
   
0 1 0 0 1 0

1 0 2 1 0 0 w1
0 0 1 0 1 0  w ~
  2
0 1 0 0 0 1 w3

1 0 2 1 0 0 w1 − 2 w3 1 0 0 1 − 2 0
~ 0 1 0 0 0 1 w2 ~ 0 1 0 0 0 1 
   
0 0 1 0 1 0 w3 0 0 1 0 1 0

1 − 2 0
Odp. A = 0 0 1
−1
 
0 1 0

11