LOGO TASARIMI

• Grafik Simgeler
• Logo Nedir?
İÇİNDEKİLER

• Amblem / Logotype / Logo

• Logo Tasarımında Fikir GRAFİK TASARIM I
• Logo Tasarımında Uygulama Doç. Ceren Bulut
• Brifin Değerlendirilmesi
• Beyin Fırtınası YUMRUKAYA
• Eskizleme
• Uygulama
• Logo Kullanım Bilgisinin
Oluşturulması
• Logo Tasarımı Sürecinde
Dikkat Edilmesi Gereken
Noktalar

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Grafik simgeler ile ilgili bilgi sahibi
HEDEFLER

olabilecek,
• Logo tasarımlarını analiz
edebilecek,
• Logo/logotype ve amblem ile ilgli
bilgi sahibi olabilecek,
• Temel düzeyde logo tasarımı ÜNİTE

5
yapabileceksiniz.

© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
dağıtımı yapılamaz.
Logo Tasarımı

GRAFİK SİMGELER

LOGO NEDİR?
LOGO TASARIMI

LOGO TASARIMINDA FİKİR

LOGO TASARIMINDA UYGULAMA

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

 Logo Tasarımı

GİRİŞ
İletişim kurmanın en temel hali günümüzde konuşmak kadar yazmaktır.
Yazının icadıyla sözel toplumdan yazınsal topluma geçtiğimiz günden bugüne,
yazıların sihirli dünyası bizi bırakmadı. Günümüzde her ne kadar dijital teknoloji
pek çok alanda işimizi kolaylaştırsa da halen yazı yazmaktan vazgeçmiş değiliz.
Yazıyı sesli harfleri atlayarak da olsa dijital platformda kullanıyoruz. Yazı, seslerin
aynı şekilde tekrarlanan grafik simgeleridir. Bu sebeple yazı aslen görsel bir iletişim
biçimi ve grafik iletişimin temelidir. Bugün hem yazı hem de görsel kullanımı
iletişim içinde farklılaşmış ve çeşitlenmiştir.
Günümüzde büyük bir görüntü kirliliği içerisinde yaşıyoruz. O denli fazla
görüntüye maruz kalıyoruz ki, hiçbir şey yeni gözükmüyor. Bugün logo üretmek
artık yapay zekanın da ilgi alanına girmektedir. Belirlenen algoritmalarla istenilen
ürün veya hizmet için kolayca logo üretmek mümkündür. Hatta dijital platformlar
üzerinden bir yap-boz parçası birleştirir gibi seçilen ögelerden dakikalar içinde logo
oluşturmak, günler içinde basılı dokümanları teslim almak sadece bir kredi kartı
ödemesi ile gerçekleşebiliyor. Bu durumda tasarımcının rolü, halen insani olanı
arayıp bulmaktan geçmektedir. Hayatın hızı içerisinde en çok tüketilen grafik
ürünlerden biri olan logo için de bu geçerlidir.
Logo tasarımı da grafik tasarımın diğer alanlarının ilkelerini paylaşmakla
beraber, tasarımın diğer alanlarında olduğu gibi mutlak bir doğruya
ulaşmamaktadır. Her tasarımcı kendi özgün yaklaşımını ortaya koyar ve aynı
tasarım problemine farklı çözümler sunabilir. Tarih öncesinden günümüze
taşıdığımız kimliklendirme çabamızın görsel ürünü olan logoların gelişimine,
simgelerden ticari işaretlere ve kamusal yönlendirmelere nasıl dönüştüğüne bu
ünitede yer verilecektir. Logo tasarımının temel ilkeleri ve tasarım süreci hakkında
ayrıntılı bilgi verilmiş; örneklerle pekiştirilmeye çalışılmıştır.

GRAFİK SİMGELER
Grafik simgeler bir kavramın, düşüncenin, kişinin veya sesin, soyut veya
somut olarak biçimlenmesidir. Bu çerçeveden bakıldığında yazının her çeşidi
Logo tasarımı Sanayi
(alfabe, ideogram, çivi yazısı, hiyeroglif, …) grafik simgeler bütünüdür. Bir biçimin
Devriminin bir
ürünüdür. grafik bir simge olabilmesi için aynen tekrarlanabilir olması gerekmektedir.
Günümüzde grafik simgeler denilince çoğumuzun aklına şirket logoları
gelmektedir. Logolar ancak Sanayi Devrimi’nden sonra oluşan kapitalist sistemin
pazarlama yöntemlerinden biri olan kimliklendirme anlayışı ile karşımıza çıkmaya
başlamıştır. Logonun gelişimini anlamlandırmak için yazılı ve görsel simgelerin
tarihsel gelişimine de bakmak gerekir.
Yazının bulunuşu şüphesiz en önemli grafik simgeler bütününü ortaya
çıkarmıştır. Yazının öncesinde de aidiyet belirten veya inancı simgeleyen formlar
karşımıza çıkmaktadır. Ancak insanların yerleşik hayata geçmesiyle birlikte aidiyet
ve sahiplik olguları ortaya çıkmıştır. Önceleri değiş-tokuş daha sonra para
değişimiyle ticaret malın, toprağın sahipliğinin belirlenmesinde öncü olmuştur.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

 Logo Tasarımı

Görsel 5.1. Akad silindir mührü, yaklaşık M.Ö. 2250–2150, Metropolitan Müzesi, New Yok,
ABD

Mezopotamya’da toprak testilerin üzerine içindeki malın kime ait olduğunu

belirlemek üzere silindir mühürler bastırılarak iz bırakılırdı (Görsel 5.1.). Bunun
yanı sıra imza niteliği taşıyan mühürler, kil tabletler üzerinde anlaşmaların veya
beyanların altına basılırdı. Mühürler, ilk tekrarlanabilir grafik simgelerden biri
olarak karşımıza çıkmaktadır.
Tarih boyunca grafik simgeler, pek çok alanda karşımıza çıkmıştır. Öncelikle
her dinin kendine ait bir grafik simgesi bulunmaktadır. Bu simgeler, dini yapıların
mimarisine kadar yansır (Görsel 5.2.). Dini simgeler kadar hükümdarların da kendi
soylarına ait simgeleri bulunmaktadır. Buna en güzel örnek Osmanlı
Grafik simgeler tarih hanedanlarının tuğraları olarak gösterilebilir (Görsel 5.3.).
boyunca bize eşlik eder.

Görsel 5.2. Dini sembollerden bazıları: Hristiyan Haçı, Yahudi Yıldızı, Taocu Taijitu, İslam
Ay-yıldızı, Budist Dharma Çarkı, Shinto Torii,

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

 Logo Tasarımı

Görsel 5.3. Solda Fatih Sultan Mehmed Tuğrası, sağda Kanuni Sultan Süleyman Tuğrası

Günümüzde karşımıza sıklıkla çıkan diğer grafik simgeler ise piktogramlardır.

Piktogramlar bir kamusal alanda düzen ve yönlendirmeyi sağlayan işaretlerdir ve
konu aldıkları kavram veya nesneyi basitleştirerek temsil ederler (Becer, 1997).
Piktogramlar en bilindik Toplumun hastanelerde yönünü, kamusal alanlarda tuvalet, alt geçit, afet
grafik simgelerdir. toplanma alanı gibi yerleri bulmasını sağlar. Piktogramların sıklıkla kullanıldığı
alanlardan biri de spordur. Olimpiyatlar gibi spor karşılaşmalarında hangi dal
olduğunu gösteren piktogramlar, herkes tarafından anlaşılacak basitlikte ve
netliktedir. (Görsel 5.4.)
Görsel 5.4. Tokyo 2020 (2021) Olimpiyatları için kullanılan piktogramlar.

LOGO NEDİR?
Günümüzde “logo” denilince akla her türlü ticari kuruluşu, devlet kurumunu
veya kişileri temsil eden simgeler gelmektedir. Etimolojik olarak logo sözcüğü,
herhangi bir şeyi bir sembol veya grafik anlatıyla temsil etmek veya bir kelimeyi
anlatan işaret veya harf anlamına gelmekte; “logogram” sözcüğünün kısaltması
olduğu düşünülmektedir. Aşağıda amblem, logotype ve logo arasındaki farklar
açıklanacaktır.
Amblem, logo, logotype gibi simgeler tarihsel olarak modern grafik tasarım
tarihi içerisinde 19. yüzyılın sonu, 20. yüzyılın başında karşımıza çıkmaya
başlamıştır. Avrupa’da tasarım eğitimi veren ve tasarım üreten kurumların
çoğalması ile grafik tasarım ve logo tasarımı da filizlenmiştir. Bu alanda Viyana

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

 Logo Tasarımı

Atölyesi gibi kurumlar yarı seri üretimlerinde standart ölçüler kullanmaya ve

üretimi sistemleştirmeye başlamışlardır. Bu standartlaşma ve beraberinde
getirdiği tasarım anlayışının öncülerinden en önemlisi Peter Behrens’tir.
Behrens’in AEG için tasarladığı logolar da bunun önemli örneklerindendir (Görsel
Modern tasarım 5.5.). Sorasında sayısız marka ve ürün için tasarımlar üretilmeye başlanmıştır
hareketleriyle (Gramsie, 2010).
tasarımda
standartlaşmaya
gidilmiştir.

Görsel 5.6. AEG logoları.

Girişken ve Bulut’un (2014, s. 199-209) yaptığı araştırmada göz hareketlerini

izleyerek vardıkları sonuçta, soldan sağa okuma yapan kişilerin, logo
tasarımlarında öncelikli olarak logonun orta noktasına odaklandıklarını ve sağa
doğru okumaya devam ettiklerini saptamışlardır. Bu bilgi logoların okunmasında
gözün soldan başlamadığını işaret etmektedir. Araştırmanın çıktılarına göre en iyi
algılanan şekil ve yazı içeren logoların ortadan hizalandığı ve şeklin yazının
üstünde olduğu kompozisyonlar olduğu belirlenmiştir. İkincil olarak şeklin yazının
sağında olduğu kompozisyonlar iyi algılanmakta ve şeklin solda kaldığı
kompozisyonlarda biçimsel form göz ardı edilmektedir. Bu araştırma, logo tasarımı
yaparken şekil ve yazıyı bir araya getirmekte bize yol gösterebilir.

Amblem / Logotype / Logo

Amblem, ticari ürün veya hizmetleri temsil eden ve bir sözcük barındırmayan
soyut veya somut simgelere verilen addır (Becer, 1997). Simgeyi destekleyici
Amblemde yazı herhangi bir sözcük taşımaz. Günümüzde kimi markalar bu derece güçlü
bulunmaz. amblemlere sahiptir (Görsel 5.6.). Ancak çoğu yeni marka sadece amblem
kullanımına bel bağlayamaz. Çünkü görsel yoğunluk yaşanan günümüzde, ürün ya
da hizmeti tanıtmak oldukça güçleşmiştir ve firma adıyla ilişkilendirmek için
sözcüklere de ihtiyaç duyulur. Örneğin, Arçelik markası Türkiye’de bilindiği kadar
farklı coğrafyalarda tanınmayabilir. Bu sebeple amblemin yanında marka ismi de
kullanılabilir. Apple gibi markalar ise dünyaca tanınmış olduğu için sadece
amblemi ile temsil edilebilir (Görsel 5.7.).

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

 Logo Tasarımı

Görsel 5.6. Solda Nike logosu, sağda Olimpiyat logosu.

Görsel 5.7. Solda Arçelik logosu, sağda Apple logosu.

Logotype dendiğinde tek başına harflerden veya sözcüklerden oluşan bir

grafik düzenleme aklımıza gelecektir. Logotype terimindeki “type”, yani yazı, bu
grafik simgenin temsil ettiği ürün veya hizmeti sözcük veya harflerle tanımladığını
Logotype sadece vurgular. Logotypeta yazı mutlaka bulunmalıdır. Kurum veya kuruluşlar
harflerden oluşur. markalarının bilirliğini ve hatırlanmasını yazıyla okutmayı hedefler. Markayı
temsilen harflerden oluşabileceği gibi marka isminin tamamını da barındırabilir
(Görsel 5.8.). Zaman içerisinde bu tür logotypelar günün gerekliliklerine göre
güncellenebilir (Görsel 5.9.).

Görsel 5.8. Solda H&M logosu, sağda Samsung logosu.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

 Logo Tasarımı

Görsel 5.9. Ford araba üreticisinin logosunun zaman içindeki değişimi.

Logo ise yukarıda tanımı verildiği üzere simge, şekil, tipografi gibi
elemanların birini veya hepsini barındırabilir. Logolar işaret ve yazıyı beraber
taşıyabilir ve zaman içerisinde sadece işarete indirgenebilir (Görsel 5.10.). Ancak
bu ürün, marka ya da hizmetin niteliğine göre alınacak bir karardır. Günümüzde
her an yeni bir ürün, marka veya hizmet türemektedir. Bu şartlarda logonun
hemen tanınabilir olması ürünü, marka ya da hizmetin niteliğine ve tasarımın
uygunluğuna bağlıdır. Görsel kirliliğin içerisinde kaybolmayacak ve kimliği doğru
yansıtacak, kolay algılanabilir ve akılda kalıcı bir logo yaratmak oldukça güç
olabilir. Logonun gerekleri doğru tanımlanmalı, hedef kitlesi, kullanılacağı mecra
veya mecralar iyi belirlenmelidir.

LOGO TASARIMINDA FİKİR

Logo tasarımında fikir en önemli faktördür. Ancak en sade biçimiyle
aktarılmalıdır ve anlaşılır olmalıdır. İyi fıkra anlatıcıları kısa, öz ve çarpıcı fıkraları ile
bilinir. Kötü fıkra anlatıcıları ise, fırkaları karıştırır, uzatır, sonunu unutur. Logo
tasarımı da fıkra anlatımına benzetilebilir. Çarpıcı olmak önemli bir ilkedir. Akılda
kalıcı ve tek bir espriye odaklı olmalıdır.
Yukarıda bahsi geçen espri, ürün, hizmet ya da markanın hikayesini veya
hedefini en iyi anlatan görsel ifadeye dönüşmesi açısından önemlidir. Logo
tasarımında genel ilke fikirde ve anlatımda sadeliktir. Bu sebeple pek çok fikri,
farklı müdahalelerle tasarıma yansıtmak logoyu kalabalık ve anlaşılmaz kılar.
Logo tasarımı yalınlık Ancak kimi zaman Amazon (çevrimiçi satış platformu) logosunda olduğu gibi,
ilkesini temel alır. “müşteri memnuniyeti, a’dan z’ye her şeyin bulunması” gibi fikirler minimal bir
müdahale ile görsel niteliğe dönüştürülebilir (Görsel 5.10.).

Görsel 5.10. Amazon çevrimiçi satış platformu logosu.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

 Logo Tasarımı

LOGO TASARIMINDA UYGULAMA

Tasarım süreçlerinin hemen hepsinde benzer bir akış gözlemlenebilir. Bu
akış öncelikle problemin; yani iletişim kuracak aracının işlevinin tanımlanması ile
başlar. Tasarlanacak nesne veya görselin sınırlılıklarını belirten bir istek genellikle
tasarımcıya müşterisi tarafından iletilir. Sonrasında tasarımcı, düşünme ve
biçimlendirme çabasına girişir. Bu süreç tasarımın müşteri ile görüşülerek son
halini alması ile noktalanır. Logo tasarımı üzerinden süreç aşağıdaki gibi ilerler.

1. Brifin Değerlendirilmesi
Logo için yaratıcı fikir arayışında temel girdi briftir. İngilizce “brief”, kısa, öz
bilgi anlamına gelir. Brif, tasarımcıya logoyu talep eden taraftan gelmelidir. Kısaca
logosu yapılacak ürün, hizmet veya marka anlatılmalı; verilmek istenen mesaj
vurgulanmalı ve anahtar kelimeler verilmelidir. Logo istenen ürün, hizmet veya
marka en iyi istekte bulunan tarafından tarif edilmelidir. Genellikle büyük ölçekli
kuruluşlarda bu brifler için önceden bir pazar araştırması yapılır ve tasarımcıyı
sınırlandıracak kimi kriterler belirlenir. Bunlar, renk, biçim, görsel kullanımı gibi
konularda olabilir.

•Logo tasarımında, belli bir çeşit ürün kategorisinde birbirine benzer

Örnek

Brif tasarımın ilk nitelikte örnekler bulmak mümkündür. Bir markete gittiğinizde rafların
bilgisidir. arasında gezerken aynı tür ürünlerinlerin logo ve ambalajlarında tercih
edilen renk gruplarına, yazı biçimlerine, büyüklüklerine dikkat ediniz.
Benzerlikler bulduğunuzu göreceksiniz. Bu benzerlikler yapılan pazar
araştırmaları doğrultusunda belirlenmiştir.

Brif içerisinde ayrıca renk tercihi, yazıtipi tercihi gibi özel kriterler de
belirlenebilir. Bu kriterler, markanın başka ürünlerine tipografi ve renk kullanımı
gibi konularda uyumunu gözetebilir. Ayrıca logonun kullanılacağı mecralar da
brifin içerisinde yer alabilir. Baskı tipi veya sadece dijital ekranda kullanım logonun
oluşturulmasında etkili olabilir. Logonun uygulanacağı yüzeye bağlı olarak baskı
tipi değişecektir. Bu da renk kullanımı ve teknik kısıtlılıklar gerektirebilir. Baskı için
dört renk kanalı (CMYK) kullanılırken, ekranlarda ışık renkleri (RGB) kullanılır.
.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

 Logo Tasarımı

• Kendinizi bir marka olarak düşününüz. Kendinizi nasıl

Bireysel Etkinlik
tanımlarsınız? Düşünceli, kibar, sinirli,...?
• Kendinizi anlatan kısa bir bilgi yazınız ve anahtar kelimeler
oluşturunuz.
• Sevdiğiniz veya sizi anlatan renkleri yazınız.
• Kendinizi marka olarak düşününüz. Hangi alanda hizmet ya da
ürün oluşturuyorsunuz? (Örn. Ceren Turizm / Ceren Fırını).
Tanımladığınız hizmet ya da ürün için yukarıda sıraladığınız
özellikler doğrultusunda bir brif hazırlamayı deneyiniz.
Unutmayın bu brif, tasarımcıya yol gösterecek.

Tasarımcı bir brifi aldığında dikkatlice okumalı ve kendine notlar

çıkartmalıdır. Anlaşılmayan noktaları mutlaka sormalı ve yeniden
değerlendirmelidir. Kendisi de gerekirse istenen logo doğrultusunda araştırma
yapmalıdır. Genellikle marka, ürün veya hizmet için bir isim türetmek tasarımcının
işi değildir. İsim bulmak metin yazarlarının veya işverenin görevidir. Yine de
yaratıcı süreçte bu alanda da fikirler bulunabilir ve önerilebilir.

2. Beyin Fırtınası
Brifle birlikte başlayan tasarım süreci devamında fikir bulmak için beyin
fırtınasına dönüşmelidir. Brifte verilen veya araştırmalardan çıkarılan notlar,
Beyin fırtınası tasarımın bireysel veya yaratıcı grup tarafından tek tek ele alınarak; görsel ve yazınsal
doğal bir parçasıdır. eskizlere dönüştürülür. Beyin fırtınası sırasında bolca not almak, görsel düşünmeyi
de destekleyecektir. Beyin fırtınası düşüncenin yazı ve görüntüye dönüşmesi
sürecidir. Bu süreçte anlamsız da olsa akla gelen her şeyi kâğıt yüzeyine dökmek
faydalı olacaktır.
Beyin fırtınası sürecinde ortaya çıkan fikirler ve ipuçları daha sonra eleyerek,
istenen logoya uygun olanlar seçilmelidir. Çok fazla fikir, sonuçtan uzaklaşmanıza
sebep olabilir. Kısaca başlangıçta akla gelen her fikir verilen probleme çözüm
oluşturmayabilir. Beyin fırtınasının ikinci aşaması düşünceleri elemektir. Bu
aşamada her zaman verilen brifteki soruya cevap verilip verilmediğine
odaklanmak gerekir.
Tüm bu süreçlerin arşivlenmesi önerilir. Eğer sonuçta üretilen tasarımlar
kabul görmezse tekrar bu aşamaya dönülebilir ve değerlendirilebilir. Gözden
kaçan veya önemsiz görünen kimi fikirler daha sonra önem kazanabilir.
Unutulmamalıdır ki, tasarım bir süreçtir ve herhangi bir noktada geri dönülebilir,
tekrarlanabilir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

 Logo Tasarımı

3. Eskizleme
Beyin fırtınasında süzgeçten geçen genel eskizler ve notlar, eskizleme
aşamasında ele alınır. Günümüzde dijital teknolojinin de yardımı ile hem kâğıt
Eskiz yaparken hem yüzeyi hem de ekranlar eskiz platformu olarak işlev görür. Ancak unutulmamalıdır
beyin hem de el ki elimiz beynimizin komutlarını sorgulamaksızın yapar, dijital ortam ise bizi
düşünür.
düzeltmek ve kusursuzlaştırmak üzere programlanmıştır. Yine de tasarımcı istediği
aracıyı kullanmakta özgürdür (Görsel 5.11.).

Görsel 5.11. Kurşun kalemle logo eskiz süreci örneği.

.
Eskizleme sürecinde her fikir için alternatif biçimler denenebilir. Büyüklük,
orantı, tipografi kullanımı denemeleri yapılır. Bu süreç aslında görsel bir beyin
fırtınasıdır. İlk eskiz aşamasında eskizlerin siyah beyaz yapılması önerilir. Çünkü
logodaki denge en iyi siyah beyaz kullanımda ortaya çıkar. Renk kullanımı ve
alternatifler sonraki eskiz aşamalarına bırakılmalıdır (Görsel 5.12.)
İkinci adımda eskizlerin içerisinden seçim yapılmalıdır. Bu aşamada dijital
ortama geçilebilir. Uygun görülen eskizler için renk denemeleri yapılabilir. Renk
denemeleri için uygulanacak logonun gerekliliklerine göre bir renk paleti
oluşturulması tavsiye edilir. Oluşturulacak renk paleti doğrultusunda eskizler
renklendirilmelidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

 Logo Tasarımı

Görsel 5.12. Siyah beyaz logo eskiz süreci örneği.

• Renklerin psikolojik etkileri bulunmaktadır. Tasarımcılar renk ile

Örnek

ilgili bilgilerini arttırmalıdır. Örneğin, bir süt ürünü logosunda

toprak renkleri kullanmak, bozulmuş hissi uyandırabilir. Toprak
renkleri daha çok unlu mamüller, bakliyat, doğal ürünleri
çağrıştırır. Grafik tasarımcılar logo tasarımlarında renk kullanımına
özen göstermeli, dikkatli seçimler yapmalıdır.

• Yukarıda kendiniz için hazırladığınız brif doğrultusunda

Bireysel Etkinlik

isminizi veya isminizin baş harflerini kullanarak bir logo

tasarlamaya çalışınız.
• Logonuz için eskizlemeler yapınız.
• Logonuz için renk denemeleri yapınız.

4. Uygulama
Son aşama uygulama aşamasıdır. Uygulama aşamasına dijital ortamda
geçmek hız kazandıracaktır. Ancak kimi tasarımcı tüm aşamaları elde bitirmeyi
Uygulama tasarım
sürecinin seçebilir. Uygulamaya geçmeden önce eskizler müşteriye sunulabilir veya
olgunlaşmasıdır. uygulanmış haliyle alternatifler sunulabilir. Her aşamada tasarımcı kendi
eleştirisini yapmalı ve probleme en iyi cevap veren tasarımları seçmesini
bilmelidir.
Uygulama aşamasında seçilen logolar kendi içlerinde renk, boyut, tipografi
alternatifleri ile sonlandırılmalıdır. Uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar
şunlardır;

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

 Logo Tasarımı

Denge: Logo biçim ve yazı gibi birden çok öge içeriyorsa, bu ögelerin
arasındaki dengeye dikkat edilmelidir. Logodaki ögeler, birbirlerine yakınlıkları,
hiyerarşi ve oranları açısından dengeli olmalıdır (Görsel 5.13.). Unutulmamalıdır ki,
bir logo kimi zaman telefon ekranında küçücük veya bir ilan panosunda kocaman
Tasarımda denge her kullanılabilir. Bu sebeple logonun da kendi içerisinde bir dengeye sahip olması çok
öğe için vazgeçilmezdir. önemlidir. Ayrıca öne çıkarılmak istenen öge veya ögeler daha büyük kullanılabilir.
Fakat bu büyüklük, kalınlık gibi durumlar dikkatle seçilmelidir. Sadece zıtlık
yaratmak adına yapılacak ve hiyerarşik olarak doğru olmayan düzenlemeler,
logonun okunurluğunu ve algısını yanlış yönde etkileyebilir (Görsel 5.14.). Bu tür
hatalar sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Görsel 5.14’te görüldüğü üzere görsel zıtlık
yaratmak için kullanılan kalın harfler, “büyükşehir” yazısını kentin isminden önce
okutmaktadır.

Görsel 5.13. Can Yayınları logosu.

Görsel 5.14. İzmir Büyükşehir Belediyesi logosu.

Renk: Renk kullanımı, içeriğe ve biçime uygun olmalı ve kullanım kuralları

önceden belirlenmelidir. Kullanılan renk, bir logoyu dikkat çekici hale getirebilir
veya göz ardı edilmesini sağlayabilir. Ayrıca içeriğe uygun olmayan renk kullanımı
izleyiciye itici gelebilir. Renkleri mecraya uygun kullanmak bu açıdan son derece
Logoda renk içeriktir.
önemlidir. Renk kararı verilmeden önce logonun mutlaka siyah beyaz olarak
çalışılması gerekir. Çünkü kimi zaman, logonuz hangi renkte olursa olsun, siyah
beyaz kullanılmak durumunda kalabilir. Bu sebeple renk kullanım kurallarının da
önceden belirlenmesi gerekir. Görsel 5.15’te görülen logolar, Instagram sosyal
paylaşım platformunun resmi kullanım sayfasından alınmıştır. Siyah beyaz ve
renkli kullanımı arasındaki farklar açıkça görülmektedir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

 Logo Tasarımı

Görsel 5.15. Instagram logo kuallanım örnekleri.

Görsel 5.16. Oyuncak markaları logo örnekleri.

İçeriğe Uygunluk: Tasarlanan logo başka bir logoyu ya da ürün, hizmet

alanını çağrıştırmamalıdır. Pahalı bir çikolatayı ucuz bir ambalajda alamazsınız.
Zarf-mazruf ilişkisi, tasarımda biçim ile içerik arasında da geçerlidir. Logo taşıdığı
içeriği yansıtmalıdır. Teknik bir ürün için, çocuksu bir tasarım uygulanamayacağı
Logo simgelediğinden
başkası gibi gibi, bir gıda ürünü için kir çağrıştıran bir görsel tercih edilmemelidir (Görsel 5.16.).
görünmemelidir.

Görsel 5.17. Solda Bosch markası logosu, sağda Eti markası logosu.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

 Logo Tasarımı

Tipografik Uygunluk: Logo tasarlanırken kullanılan tipografi okunaklı

olmalıdır. Temsil edilecek alana uygun olarak yazı tipi seçilmelidir. Örneğin
tırnaksız yazı tipleri daha teknik veya sert algılanabilirken; tırnaklı yazı karakterleri
daha yumuşak algılanabilir (Görsel 5.17.). Elle yazılmış ve benzeri yazılar ise daha
Okunamayan logo çok alt yaş gruplarına hitap edebilir. Yazı tipi özellikle logotype uygulamalarında
iletişim kuramaz. son derece önem taşır. Çünkü bu uygulamalarda yazının kendisinden başka öge
bulunmaz. Yazı tipi bir markaya özel olarak tasarlanmış olabilir. Ancak tek başına
logo oluşturmak için yeterli olmayabilir. Logo özelliği taşıması için düzenlenmesi ve
hedeflenen mesaja dönüşmesi beklenir. Bunun için fikri taşıyacak niteliklerle
birleşmelidir.

• Yukarıda söz edilen ilkeler doğrultusunda kendi logonuz için

Bireysel Etkinlik

3 alternatif logo tasarlayınız.

• Bu logoları yakınlarınıza göstererek görüşlerini alınız.
• Aldığınız geri bildirimler doğrultusunda logonuzu
geliştiriniz.

Tasarlanan logolar müşteriye seçmesi için sunulurken; öncelikle siyah beyaz

kullanımı gösterilmelidir (Görsel 5.18). Sonraki sayfa veya slaytlarda renkli
kullanımları gösterilmelidir (Görsel 5.19.). Sonraki adımda ise logonun kullanılacağı
mecralara uygun olarak uygulamalar gösterilmelidir (Görsel 5.20.). Böylece
Logonun sunumu ilk sunulan tasarımın uygulanması planlanan yüzeylere uygunluğu da sunulabilir. Bu
tüketici sınavıdır. tarz sunumlar, en son kullanımı da içereceğinden karar verme süreçlerini
kolaylaştıracaktır. Günümüz teknolojilerinde sunum hazırlamak için önceden
oluşturulmuş teknik görseller bulunmaktadır. Tasarıma uymaması halinde ise
deneme baskılar ile maketler yapılabilir. Sunum yapmanın da bir tasarım
gerektirdiği ve uygulanan fikirlerin açıklanmasının zorunluluğu akılda tutulmalıdır.
Statik slaytlı bir sunum yerine hareketli görüntüler de tercih edilebilir.

Görsel 5.18. Cocorico markası için logo tasarımı. Tasarım: Pentagram.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

 Logo Tasarımı

Görsel 5.19. Cocorico markası için logo tasarımı ve renk kullanımları. Tasarım: Pentagram.

Görsel 5.20. Cocorico markası için logo uygulamaları. Tasarım: Pentagram.

Logolar mecrasına göre

farklı kullanımlara sahip • Markaların logoları farklı mecralarda farklı biçimlerde kullanılabilir.
Örnek

olabilir. Örneğin Arçelik logosu ürün üzerinde başka biçimde, reklam

mecralarında başka biçimde kullanılmaktadır. Bu durum pek çok logo için
de geçerlidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

 Logo Tasarımı

• Adınızı taşıyan logonuzu bir sunum haline getirmeyi

Bireysel Etkinlik
deneyiniz.
• Logonuz hangi mecralarda görünecek? Mobil uygulama,
tabela, bilgisayar ekranı, takvim?
• Nasıl kullanılacak? Koyu renk üstünde nasıl kullanılacak?
Açık renk zemin üzerinde nasıl kullanılacak? Herhangi bir
başka tasarım öğesi ne kadar yakın kullanılabilir?

.
5. Logonun Kullanım Bilgisinin Oluşturulması
Logo tasarımında nihai karar verildikten sonra, logonun hangi mecralarda
ne şekilde kullanılacağı belirlenmelidir. Bu adım kurum kimliğinin oluşturulmasının
başlangıcıdır. Kapsamlı tasarım projelerinde logo kurum kimliğinin başlangıcıdır.
Ancak sadece logo tasarlandı ise logonun da nerede ve nasıl kullanılacağı
belirlenmelidir. Belirlenecek bu talimatlar logoyu kullanacak diğer kurumlara yol
gösterecek bir rehber niteliğinde olacaktır.
Logonun siyah-beyaz ve renkli kullanımları belirlenmelidir. Tasarlanan
logonun, siyah-beyaz ve renkli kullanımları renk kodları ile birlikte verilmelidir.
Böylelikle yanlış renklerde kullanımının önüne geçilmiş olur (Görsel 5.21. – 5.22.).
Logo tasarımının
kullanım kuralları
tasarımcısı tarafından
belirlenmelidir.

Görsel 5.21. Atatürk Üniversitesi logo uygulamaları.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

Logo Tasarımı

Görsel 5.22. Atatürk Üniversitesi logosu renk uygulamaları.

Görsel 5.23. Atatürk Üniversitesi logosu zemin üzeri uygulamaları.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

 Logo Tasarımı

Logonun açık ve koyu renk üzerinde kullanımları belirlenmelidir. Böylece

logonun zemininde bir renk ile olan birlikteliği de açıklanacaktır (Görsel 5.23.).
Logolar değişik zeminlerde kullanılırken kimi zaman arkasına tek renk açık veya
Logo tasarımının koyu bir şekil konulabilir. Zemin kullanımları gösterilerek karışıklığın önüne
kullanım kuralları diğer geçilmelidir.
kullanıcılara yol
gösterir. Logonun etrafında bırakılacak en az boşluklar belirlenmelidir. Boşluklar
belirlenerek hem logonun kendi içerisindeki oranları hem de çevresinde
yerleşebilecek tasarım ögeleri ile olan sınırları belirlenmiş olur (Görsel 5.24.).
Uygulamalarda diğer tasarımcılar da bu sınırları gözeterek logonun okunurluğunu
azaltmamış olacaklardır.

Görsel 5.24. Atatürk Üniversitesi logosu güvenli bölge ölçü uygulamaları.

Logonun hangi koşullarda kullanılmayacağı da belirlenmelidir. Kesinlikle
yapılmaması gereken uygulama hataları belirtilmelidir. Tasarlanan bir logonun
boyutları değiştirilemeyeceği gibi, logonun görünürlüğünü düşürecek ve
okunurluğunu bozacak uygulamalardan kaçınılmalıdır. En sık rastlanabilecek
hatalar burada sıralanabilir (Görsel 5.25.).

Görsel 5.25. Atatürk Üniversitesi logosu kullanılırken yapılmaması gereken tasarım

uygulamaları.
.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

 Logo Tasarımı

LOGO TASARIMI SÜRECİNDE DİKKAT EDİLMESİ

GEREKEN NOKTALAR
Brif ve Araştırma: Logo tasarımı için iletilen bilgiler iyi anlaşılmalı, kararsız
kalınan konuları sorulmalıdır. Gerekirse verilen bilginin de ötesinde araştırmaya
gidilmelidir.
Tasarım bir döngüdür: Tasarım süreci arşivlenmelidir. Gerekirse
tekrarlanabilir veya belli bir noktaya dönülebilir.
Eleştiri ve Öz eleştiri: Öncelikle tasarım sahibi kendi uygulamalarının zayıf ve
güçlü yönlerini bulabilmelidir. Zayıf yönlerini kuvvetlendirmek için bu bir ön
koşuldur. Bunun dışında da dışarıdan gelecek eleştirilere ve katkılara açık
olunmalıdır. Büyük ölçekli tasarımlarda her tasarım adımı tüketiciye sorularak
sınanmaktadır. Tasarım bitmeyen bir sorgulamadır.
Görsel Dil: Seçilen görsel anlatının verilen içeriğe uygun olduğuna emin
olunmalıdır. Müşteri ile görsel dil üzerinde uzlaşı sağlanmalıdır.
Doğru Tipografi: Sadece estetik kaygılarla okunması gereken bir tasarım için
yanlış yazı tipi seçilmemelidir. Yazı yuvarlak şekillerin etrafına dizilmemeli ve
logonun büyük küçük kullanımlarında okunurluğunun ne şekilde değiştiğine dikkat
edilmelidir.
Denge: Zıtlık yaratmak bir logoda dikkat çekiciliği arttırabilir. Ancak
kompozisyon dengesi, oran ve orantı dikkat edilmesi gereken önemli noktalardır.
Zıtlık yaratmak için logonun bütünlüğüne zarar verilmemelidir.
Renk ve Kullanımı: Bir logo siyah-beyaz olarak dengeli ise renk kullanımında
da dengeli olacaktır. Bu sebeple önce renk kullanmadan tasarım oluşturulmalı ve
daha sonra içeriğe göre belirlenecek renk paleti ile uygulamaya geçilmelidir.
Kuralları Yıkmak: Tasarımda tek bir doğru yoktur. Bu sebeple yukarıda
geçen bütün kurallar yıkılabilir, yeniden yapılandırılabilir. Önemli tasarımcılar
kuralları doğru anlarda yıktıkları için hatırlanır.
Logo bir markanın ilk iletişim kuran işaretidir. Logo marka veya kuruluşun
Kurallar yıkılmadan iyi mesajını net ve akılda kalıcı şekilde taşımalı, kurum değerlerini, hizmet veya
tasarım yapılamaz. ürünün niteliğini, renk, şekil, yazı ile izleyiciye aktarmalıdır. Günümüzde logolar
daha dinamik ve değişken olabilir. Ancak kurmak istenilen iletişime hizmet etmesi
birincil kuraldır. Logo tasarlarken, oluşturulan görsel işaret veya yazı bütünü son
izleyici tarafından da sınanmalıdır. Bu sebeple sadece temsil ettiği kurum/kuruluş
tarafından değil, ulaşacağı kitle tarafından da değerlendirilmelidir. Günümüzde
logo gibi pek çok görsel biçimi tasarlayan ve yapay zekâ kullanan platformlar
mevcut. Tasarımcıların bu hızlı üretimle ve karşısındaki hızlı tüketimle yarışmasının
yegâne yolu kavramsal açıdan güçlü bir alt yapı geliştirmeleri ile mümkün olabilir.
Tasarlanacak grafik ürün her ne olursa olsun, temellendirildiği düşüncenin de
güçlü olması iletişimi kuvvetlendirecektir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20

Logo Tasarımı

Bireysel Etkinlik
• Hazırladığınız logonuzu üçüncü kişilere göstererek
yorumlarını alınız. Bu yorumlar doğrultusunda logo
tasarımınızda değişiklikler yapabilirsiniz.
• Logonuzu aynı alanda hizmet veren veya ürün üreten
firmaların/kuruluşların logoları ile karşılaştırın. Faklı ve
benzer yönlerini analiz edin.
• Logonuza 100 üzerinden bir not verebilirsiniz.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21

Logo Tasarımı

•LOGO TASARIMI
•İletişim kurmanın en temel hali günümüzde konuşmak kadar yazmaktır.
•Yazı, seslerin aynı şekilde tekrarlanan grafik simgeleridir.
•Günümüzde logo üretmek artık yapay zekanın da ilgi alanına girmektedir.
•GRAFİK SİMGELER
•Grafik simgeler bir kavramı, düşünceyi, kişiyi veya sesi soyut veya somut
Özet
olarak biçimlenmesidir.
•Mezopotamya’da mühürler, ilk tekrarlanabilir grafik simgelerden biri olarak
karşımıza çıkmaktadır.
•Günümüzde karşımıza sıklıkla çıkan başka grafik simgeler ise piktogramlardır.
•LOGO NEDİR?
•Günümüzde "logo" denilince akla her türlü ticari kuruluşu, devlet kurumunu
veya kişileri temsil eden simgeler gelmektedir.
•Amblem / Logotype / Logo
•Amblem, ticari ürün veya hizmetleri temsil eden ve bir sözcük barındırmayan
soyut veya somut simgelere verilen addır.
•Logotype dendiğinde tek başına harflerden veya sözcüklerden oluşan bir
grafik düzenleme aklımıza gelecektir.
•Logo ise şekil, tipografi gibi elemanların birini veya hepsini barındırabilir.
•LOGO TASARIMINDA FİKİR
•Logo tasarımında fikir en önemli faktördür.
•En sade biçimiyle aktarılmalıdır ve anlaşılır olmalıdır.
•Çarpıcı olmak önemli bir ilkedir.
•Akılda kalıcı ve tek bir espriye odaklı olmalıdır.
•LOGO TASARIMINDA UYGULAMA
•Brifin Değerlendirilmesi
•Logo için yaratıcı fikir arayışında temel girdi briftir.
•Brif, kısaca logosu yapılacak ürün, hizmet veya marka anlatılmalı; verilmek
istenen mesaj vurgulanmalı ve anahtar kelimeler verilmelidir.
•Beyin Fırtınası
•Brifle birlikte başlayan tasarım süreci devamında fikir bulmak için beyin
fırtınasına dönüşmelidir.
•Beyin fırtınası düşüncenin yazı ve görüntüye dönüşmesi sürecidir.
•Beyin fırtınasının ikinci aşaması düşünceleri elemektir.
•Eskizleme
•Beyin fırtınasında süzgeçten geçen genel eskizler ve notlar, eskizleme
aşamasında ele alınır.
•Eskizleme aslında görsel bir beyin fırtınasıdır.
•İlk aşamada eskizlerin siyah beyaz yapılması önerilir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 22

 Logo Tasarımı

•Uygulama
•Uygulama aşamasına dijital ortamda geçmek hız kazandıracaktır.
•Uygulama aşamasında seçilen logolar kendi içlerinde renk, boyut, tipografi
alternatifleri ile sonlandırılmalıdır.
•Uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır;
•Denge, Renk, İçeriğe Uygunluk, Tipografik Uygunluk
Özet (devamı)
•Günümüz teknolojilerinde sunum hazırlamak için önceden oluşturulmuş
teknik görseller bulunmaktadır.
•Statik slaytlı bir sunum yerine hareketli görüntüler de tercih edilebilir.
•Logonun Kullanım Bilgisinin Oluşturulması
•Logo tasarımında nihai karar verildikten sonra, logonun hangi mecralarda
ne şekilde kullanılacağı belirlenmelidir.
•Bu adım kurum kimliğinin oluşturulmasının başlangıcıdır.
•Logonun da nerede ve nasıl kullanılacağı belirlenmelidir.
•Belirlenecek bu talimatlar logoyu kullanacak diğer kurumlara yol gösterecek
bir rehber niteliğinde olacaktır.
•Logonun siyah-beyaz ve renkli kullanımları belirlenmelidir.
•Logonun açık ve koyu renk üzerinde kullanımları belirlenmelidir.
•Logonun etrafında bırakılacak en az boşluklar belirlenmelidir.
•Logonun hangi koşullarda kullanılmayacağı da belirlenmelidir.
•Logo Tasarımı Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
•Brif ve Araştırma
•Tasarım bir döngüdür
•Eleştiri ve Öz eleştiri
•Görsel Dil
•Doğru Tipografi
•Denge
•Renk ve Kullanımı
•Kuralları Yıkmak

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 23

Logo Tasarımı

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi grafik bir simge değildir?
a) Park yapılma tabelası
b) Yazı
c) Tuğra
d) Fotoğraf
e) Hiyeroglif

2. Aşağıdakilerden hangisi piktogram değildir?

a) Hastane tabelası
b) Afet toplanma alanı tabelası
c) Otoyol km bilgi tabelası
d) Al geçit tabelası
e) Tuvalet tabelası

3. Aşağıdaki kişilerden hangisi modern grafik tasarım tarihindeki ilk logo

tasarımcılarından birisidir?
a) Peter Behrens
b) William Morris
c) Aubrey Beardsley
d) Milton Glaser
e) Ivan Chermayeff

4. Araştırmaya göre bir logoya bakıldığında izleyici ilk hangi noktaya

odaklanmaktadır?
a) Sol baş
b) Orta
c) Sağ baş
d) Sol alt
e) Sağ alt

5. ………………………. sadece harf veya sözcüklerden oluşur.

Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) Logo
b) Amblem
c) Piktogram
d) Simge
e) Logotype

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 24

Logo Tasarımı

6. Logo tasarımında beyin fırtınası düşüncenin …………………………… dönüşmesi

sürecidir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki ifadelerden hangisinin yerleştirilmesi
uygundur?
a) söz
b) yazı ve görüntü
c) kitap
d) karalama
e) müzik

7. Logo tasarımında zıtlık oluştururken hangi tasarım ilkesine dikkat

edilmelidir?
a) Hareket
b) Renk
c) Oran-orantı
d) Boşluk
e) Hiyerarşi

8. Bir logonun kullanım bilgisi oluşturulurken aşağıdakilerden hangisine yer

verilir?
a) Logonun açık havada kullanımı
b) Logonun hangi şekillerde kullanılmayacağı
c) Logonun açık zemin üzerinde nasıl kullanılacağı
d) Logonun koyu zemin üzerinde nasıl kullanılacağı
e) Logonun renkli kullanımı

9. Aşağıdakilerden hangisi logo tasarımında dikkat edilmesi gereken bir

noktadır?
a) Renklerin parlak olması
b) Renklerin koyu olması
c) Görsel dil uygunluğu
d) Tipografinin büyük olması
e) Tipografinin küçük olması
.
10. Önemli logo tasarımcıları hangi özellikleri ile bilinir?
a) Kusursuz tasarımları
b) Düzenlilikleri
c) Takıntıları
d) Alışkanlıkları
e) Kuralları yıkmaları.

Cevap Anahtarı
1.d, 2.c, 3.a, 4.b, 5.e, 6.b, 7.d, 8.a, 9.c, 10.e

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 25

Logo Tasarımı

YARARLANILAN KAYNAKLAR
logo. (tarih yok). Haziran 2021 tarihinde Online Etymology Dictionary:
https://www.etymonline.com/word/logo adresinden alındı
Becer, E. (1997). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara: Dost Kitapevi.
Girişken, Y., & Bulut, D. (2014, Ocak). How do consumers perceive a/an
logotype/emblem in the advertisements: an eye tracking study.
International Journal on Strategic Innovative Marketing 1, 01, 198-209.
Gramsie, P. (2010). The Story of Graphic Design. Londra: British Library.

GÖRSEL KAYNAKLAR
Görsel 5.1 10 Haziran 2021 tarihinde
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/329090 adresinden
erişildi.
Görsel 5.2 10 Haziran 2021 tarihinde
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Symmetric_religious_symbols.svg
adresinden erişildi.
Görsel 5.3. 12 Haziran 2021 tarihinde https://kulturveyasam.com/imzanin-
osmanli-donemindeki-versiyonu-tugralar/ adresinden erişildi.
Görsel 5.4. 12 Haziran 2021 tarihinde https://olympics.com/en/news/tokyo-2020-
unveils-games-pictograms adresinden erişildi.
Görsel 5.6. 13 Haziran 2021 tarihinde https://www.naran-ho.com/en/peter-behrens-
aeg-and-the-corporate-identity/ adresinden erişildi.
Görsel 5.6. 13 Haziran 2021 tarihinde https://www.designrush.com/best-
designs/logo/nike-2 ve https://olympics.com/ioc/olympic-rings
adreslerinden erişildi.
Görsel 5.7. 13 Haziran 2021 tarihinde https://www.duycom.com/arcelik-logo-cw-
cw ve https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Dosya:Apple_logo_black.svg
adreslerinden erişildi.
Görsel 5.8. 13 Haziran 2021 tarihinde
https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Dosya:H%26M-Logo.svg ve
https://www.samsung.com/us/about-us/brand-identity/logo/
adreslerinden erişildi.
Görsel 5.9. 13 Haziran 2021 tarihinde https://logodix.com/logos/464 adresinden
erişildi.
Görsel 5.10. 13 Haziran 2021 tarihinde https://logos-download.com/1423-
amazon-logo-download.html adresinden erişildi.
Görsel 5.11. 15 Haziran 2021 tarihinde https://speckyboy.com/inspiring-
examples-logo-sketching/ adresinden erişildi.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 26

Logo Tasarımı

Görsel 5.12. 15 Haziran 2021 tarihinde https://dbworkplay.com/process/

adresinden erişildi.
Görsel 5.13. 15 Haziran 2021 tarihinde https://www.pngwing.com/tr/free-png-
bjriv adresinden erişildi.
Görsel 5.14. 17 Haziran 2021 tarihinde
https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/buyuksehir-sirketlerinde-yeni-gorev-
dagilimi/40680/156 adresinden erişildi.
Görsel 5.15. 17 Haziran 2021 tarihinde
https://en.facebookbrand.com/instagram/assets/instagram?audience=inst
agram-landing adresinden erişildi.
Görsel 5.16. 20 Haziran 2021 tarihinde
https://www.logolynx.com/topic/toy+brand adresinden erişildi.
Görsel 5.17. 20 Haziran 2021 tarihinde https://logos-world.net/wp-
content/uploads/2020/08/Bosch-Logo.png ve https://seeklogo.com/vector-
logo/306607/eti adreslerinden erişildi.
Görsel 5.18. 25 Haziran 2021 tarihinde
https://www.pentagram.com/work/cocorico?rel=sector&rel-id=6
adresinden erişildi.
Görsel 5.19. 25 Haziran 2021 tarihinde
https://www.pentagram.com/work/cocorico?rel=sector&rel-id=6
adresinden erişildi.
Görsel 5.20. 25 Haziran 2021 tarihinde
https://www.pentagram.com/work/cocorico?rel=sector&rel-id=6
adresinden erişildi.
Görsel 5.21. 30 Haziran 2021 tarihinde https://atauni.edu.tr/tr/kurumsal-kimlik-
1/kurumsal/ adresinden erişildi.
Görsel 5.22. 30 Haziran 2021 tarihinde https://atauni.edu.tr/tr/kurumsal-kimlik-
1/kurumsal/ adresinden erişildi.
Görsel 5.23. 30 Haziran 2021 tarihinde https://atauni.edu.tr/tr/kurumsal-kimlik-
1/kurumsal/ adresinden erişildi.
Görsel 5.24. 30 Haziran 2021 tarihinde https://atauni.edu.tr/tr/kurumsal-kimlik-
1/kurumsal/ adresinden erişildi.
Görsel 5.25. 30 Haziran 2021 tarihinde https://atauni.edu.tr/tr/kurumsal-kimlik-
1/kurumsal/ adresinden erişildi.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 27