Temel Tasarima Giris

Temel Tasarıma Giriş 2022
Temel Tasarıma Giriş

* Tasarım, İletişim, Görsel İletişim.
* Tasarımda Kompozisyon.
* Tasarım Ögeleri; Nokta, Çizgi, Renk,
Doku, Strüktür, Biçim, Leke, Açık-
...Koyu, Işık-Gölge, Form, Hacim, Tipografi.
* Tasarım İlkeleri; Ritim, Denge, Oran,
Hareket, Hiyerarşi, Zıtlık, Uygunluk,
Egemenlik.
* Birliğe Ulaşma Yolları.
* Soyutlama.
* Transformasyon / Dönüşüm.
Prof. Dr. Hasip Pektaş

İstinye Üniversitesi, İletişim Fakültesi
Görsel İletişim Tasarımı Bölümü
www.hasippektas.com 1 / 55
* Tasarım, bilgiyi organize etmektir.

Düşünceleri görünür ya da elle tutulur hale
getirmektir. Tasarım insanın kalbine seslenir.
* İletişim, bilgi alışverişidir, bir tür

paylaşımdır. Sözlü ya da görüntülü olabilir.
* Görsel İletişim, görüntülü bilgi alışverişidir.

Sözlü iletişime göre daha güçlü ve daha
etkilidir.
* Görsel İletişim Tasarımı, grafik tasarım

ve dijital medya tasarımını içeren yaratıcı bir
alandır.
* Güçlü bir iletişim ağı içinde yaşıyoruz. Bilgi

aktarımı çok hızlı. Bilgi çağı ile yaşam daha da
kolaylaştı.
* Baskı teknolojileri, elektronik ve film sektörü,

televizyon yayıncılığı çok gelişti. Elle yazılan
kitaplardan elekronik kitaplara gelmemiz,
gelişmenin hızını göstermektedir.
* Dijital araçların kullanımı ve kolay bilgi

paylaşımı sayesinde, tasarım disiplinlerinde
sınırlar kalkmıştır. Artık “İletişim Tasarımı”,
“Grafik Tasarım”, “Görsel İletişim”, “Görsel
İletişim Tasarımı” kavramları eş anlamlı
kullanılıyor.
* Görsel İletişim Tasarımcısı, bir ürünü, bir

hizmeti ya da bir fikri, hedef kitleye tanıtmak,
tercih etmesini sağlamak amacıyla görsel
düzenlemeler yapan kişidir.
* İletişim sektörü çok gelişmiştir. Görsel iletişim

diline hakim tasarımcılara ihtiyaç vardır. Özellikle
“Multidisipliner Tasarımcılar” öne çıkmaya
başlamıştır.
* Okulda öğrenilenin yetmeyeceğine, yaşam boyu

öğrenmek zorunda olduğunuza inanmalısınız.
Ekip çalışmasının önemi artmıştır.
* Unutmayın ki tasarımcı fark yaratandır ve

yarattığı farkı fırsata dönüştürendir.
* Öğrenme isteğe bağlıdır. İstekle başlarsanız

başaramayacağınız iş yoktur.
* Zamanı verimli kullanınız. Zaman mühendisi

olanlar, ertelemeyenler, engelleri kolay aşar.
* Derse devam etmek iyi öğrenmenizin temel

koşuludur. Eleştiri alamazsanız ilerleyemezsiniz .
* Tasarımda Kompozisyon
* Kompozisyon, görsel ögelerin (nokta, çizgi,

renk, doku, biçim) belirli bir düzen içinde bir
araya gelmeleri ile oluşur. Kompozisyonda
en önemli ilke, her şeyin bütüne ait ve uygun
olması, hiç bir ögenin birbirine yabancı ve
uyumsuz olmamasıdır. Kompozisyon, bütünlük ve
bütünlük içinde çeşitliliktir.
* Alacağınız görsel eğitimle görsel ifadenizi

gelişecek, görsel analiz yapmayı öğreneceksiniz.
Eğer iyi gözlem yapar, doğru algılar, ayrıntıyı
fark eder, hayal gücünüzü geliştirirseniz doğru
kompozisyonla tasarımınızı gerçekleştirirsiniz.
* Kompozisyon, tüm ögelerin bir sistem içinde,

tasarımın temel ilkeleri (denge, ritim, hareket,
hiyerarşi, oran, egemenlik, zıtlık, uygunluk,
birlik) yardımıyla bir araya getirilmesidir.
* Tasarım Ögeleri:
* Nokta, görsel anlatımın en temel, en

küçük ögesidir. Yer belirleyicidir. Bulunduğu
R mekanda pozisyon gösterir. Evren içinde dünya
bir noktadır. Bir tipografik öge nokta olarak
algılanabilir.
Nokta, iki çizginin birleştiği ya da kesiştiği

yeri gösterir. Düzensizliğin içinde ilk düzen
elemanıdır. Yüzey üzerinde sayıları arttıkça
etkileri de değişik olur. Tekrarla kullanılan
noktalar, yön ve hareket işaret eder. Düzensiz
nokta dizisi, bir böceğin uçuş hareketini
gösterir.
Nokta, tek başına durağandır, çoğaltıldıkça

dinamizme, ritime ya da kargaşaya
dönüşebilir.
Nokta açık, koyu, büyük, küçük, dağınık,

planlı, yan yana gelirse çizgi, eşit aralıklarla
kullanılırsa bir yüzey oluşturabilir.
Noktalar yanyana geldiklerinde birbirleriyle

ilişkiye girer, bu bağıntı bazen çizgiselliğe,
bazen de lekeselliğe dönüşebilir. Büyükten
küçüğe düzenli bir dizi ile desen oluşabilir.
Doğada görebileceğimiz çok sayıda ve sınırsız

özelliklere sahip noktasal oluşumlar vardır.
Bazı bitki ve hayvanların yapılarında da
noktasal düzenlere rastlanır.
Nokta ile Yapılmış Çalışmalar
Açık koyu etkisi Serbest yüzey düzenleme Serbest yüzey düzenleme
Natürmort
çalışması
Noktayı diğer ögelerle birlikte; çizgiyle, lekeyle

kullanan sanatçıların yanında sadece noktayla
çalışan sanatçılar da vardır. Puantilizm tekniğini
başarıyla kullanan ressamlar arasında Georges
Seurat, Paul Signac, Camille Pissarro sayılabilir.
Georges Seurat, “Grand Jatte

Adası’nda Pazar günü öğleden
sonra”, Y. Boya, 207x308 cm.
1884-86, Chicago Sanat Ens.
Ödev 1: Nokta Uygulama

1• A3 (29,7x42 cm) resim kağıdında
4 cm
15 cm 15x15 cm 2 kare çiziniz.
2. Bir objeye tek yönden ışık vererek
aydınlık ve karanlık alanlar oluşturunuz.
3. Objeyi k. kalemle tonlayarak çiziniz.
4 cm 15 cm
4 cm 4. Ton alanlarının konturlarını aydınger
kağıdına aktarınız.
5. Sağdaki karede 5 mm’lik girit (örgü)
Kurşun kalemle tonlama Keçe kalemle noktalama hazırlayınız. (5x30=150 mm)
6. K. kalemle koyuluklara bağlı noktaları
işaretleyiniz. Açık tonlar No.1, Orta
Girit içinde ton değerleri No: 1 2 3 4 5
tonlar No.3, Koyu tonlar No.5
Hasip Pektaş
7. Aydınger kağıdındaki deseni sağ
kareye kopyalayınız. Ton değerlerini
siyah keçe kalemle noktalayınız.
8. Sağ alt kenara adınızı kurşun kalemle
(küçük harflerle, okunaklı) yazınız. Bunu
her ödev kağıdında yapınız.
* Çizgi, hareket eden noktanın oluşturduğu

hattır. Bir yüzeyde noktayla başlayıp, bunun
hareketlerinden doğan izdir. Sınır belirleyicisidir.
Tasarım dilinde çizgi, basitleştirmenin,

sadeleştirmenin sonucudur. Doğada çizgi yoktur.
Biz biçimlere, yüzeylere rastlarız. Yüzeylerin bittiği
yerler veya birbiriyle ilişkili olduğu kenarlar çizgi
etkisi yapar. Doğada çeşitli çizgisel yapılarla
karşılaşırız. Bunlar ahşap dokuları, ağaç dalları,
zebralar vb. İnsan elinden çıkan malzemeler olan
metaller, kumaşlar vb.
Çizginin uyandırdığı duygular:

1. Doğru çizgiler; sakinlik, sağlamlık, devamlılık.
a) Yatay doğru çizgiler; hareketsizlik, durağanlık,
b) Dikey doğru çizgiler; (göz seviyesinin üstünde
ise) hayat, canlılık, (göz seviyesi altında ise)
bitkinlik, korku.
2. Eğri çizgiler; kıpırdanma, kaynaşma, hareket.
3. Kırık çizgiler; sertlik.
4. Dalgalı eğri çizgiler; yumuşaklık.
Bir objeyi kağıt üzerinde ifade ederken ilk
yaptığımız objenin dış hatlarını çizmektir. Çizgi
ile oluşturulmuş ve kapalı form meydana getirmiş
biçimler, yüzeyi meydana getirir.
Çizgi ile Yapılmış Obje Etüdleri
Çizgi ile Yapılmış Yüzey Düzenlemeleri
Ödev 2: Çizgi Uygulama
3 1. 29,7x42 cm (A3) resim kağıdında

10x10 cm 6 kare çiziniz.
2. İlk kareye yatay, ikinci kareye dikey,
10 cm
üçüncü kareye eğri çizgi ile serbest
yüzey düzenlemeleri yapınız. Çizgi
kalınlıkları farklı olabilir.
3 10 cm 3. Diğer üç kareye yakın çevrenizde
bulduğunuz üç farklı objeyi etüd
yapınız. Açık yerleri ince ve aralığıklı
3 3 3 3
çizgilerle, koyu yerleri kalın ve sık
çizgilerle belirleyebilirsiniz. Böylece
obje üzerindeki ışık gölgenin
3,7
sezilebileceği tonlamayı oluşturmuş

olacaksınız.
* Renk, Renk ışığın cisimlere çarptıktan sonra

yansıyarak görme duyusuna bırakmış olduğu
etkidir. Renkler ışıkla birlikte oluşurlar, ışığın
dışavurumudur.
Nesnenin üzerine düşen ışığın bir bölümü

nesne tarafından emilir; yansıyan ışık olarak
gözümüze gelen ışıklar ise renktir. Kırmızı
domates, dalga boyundaki ışınların tümünü
emer ve kırmızıyı yansıtır.
Renk Tayfı (Spektrum): Güneş ışığı bir

prizmadan geçirildiğinde dalga boylarına
göre çeşitli renklere ayrılır. Renk tayfı bir dizi
renk bandından ibarettir. Tayfı 1672’de ilk
olarak Newton ayırmayı başarmıştır. Ortaya
mor, lacivert, mavi, yeşil, sarı, turuncu,
kırmızı çıkmıştır. Tayfın en bilindik örneği
gökkuşağıdır.
Resim sanatında renk denince boya;

kamerada ve gözde (görme) ise renk denince
akla ışık gelmelidir.
Işık ana renkleri, kırmızı, mavi ve yeşildir,

hepsinin karışımı beyazı oluşturur. Boya ana
renkleri ise magenta, cyan ve sarıdır.
Renk, tasarımcı için güçlü bir iletişim aracıdır.

Genelde sıcak renkler uyarıcı, soğuk renkler ise
gevşetici ve dinlendirici etki bırakırlar. Sıcak
renk grubu sarı, kırmızı ve turuncu renklerden,
soğuk renk grubu ise yeşil, mavi ve mor
renklerden oluşmaktadır.
Renk, tasarımda dikkati artırır, izleyen

üzerinde güçlü, duygusal ve psikolojik etkileri
vardır.
* Işık ve Renk
Bütün renkler iki temel süreçle oluşur:
1. Toplamsal Renkler: Üç ana ışık renginin

yani Kırmızı, Yeşil ve Mavinin karışımından
Magenta, Cyan ve Yellow çıkar. Bu renkteki
ışıkların üçü üst üste geldiğinde “Beyaz” çıkar.
Televizyon, bilgisayar, kamera, dijital fotoğraf
makinesi bu yönteme uygun bir teknoloji ile
çalışır. Kısaca renk burada ışık ile elde edilir.
Toplamsal renklere “ışık renkleri” de denir.

RGB (Red, Gren, Blue) olarak ifade edilir.
2- Çıkarımsal Renkler: Bu karışım “pigment”
boyalarla oluşturulur. Çıkarımsal renk karışımı
Cyan, Magenta ve Yellow’u temel renk olarak
kabul eder. Bu ana renklerin karışımından
“siyah” çıkar. Bu renklerden birinin, ikisinin
veya üçünün yoğunlukları değiştirilerek

birleştirildiğinde istenen diğer bütün renkler
elde edilir.
Rengin üç temel niteliği (boyutu) vardır:
1. Temel Renk (Hue): Rengin kendisidir,
türüdür. Rengin renk çemberindeki yerini
belirtir. Rengin içindeki dalga boyuna göre
adlandırılır. Kırmızı, mavi gibi.
2. Ton Değeri ve Parlaklık (Value): Rengin

ışık yansıtma boyutudur. Renklerin açıklık ve
koyuluğunun ölçümüdür. Renk açıldıkça parlak
renk grubuna girer. Sarı, daha parlak bir renk,
mor daha koyu bir renktir. Siyah, beyaz ve gri
nötr renklerdir. Bir rengin ton değerini siyah ve
beyaz eklenerek değiştirmek olasıdır.
3. Yoğunluk / Doygunluk (Saturasyon): Rengin
Rengin Ton Değerleri saflık derecesidir. Rengin ışık değeriyle ilgilidir.
Rengin yoğunluğunu değiştirmenin en etkili

yolu tamamlayıcı rengi eklemektir. Kırmızıyı
en doğru gösteren en doygun olandır. Bu,
“doygunluk” ya da “saflık” olarak da ifade
edilebilinir.
* Renk Çemberi: Üç ana renk ile başlar.

Bunlara temel renkler ya da birinci derece
renkler denir. Bunlar sarı, kırmızı ve mavidir.
Hiç bir rengin karışımıyla elde edilemezler. İki
ana rengin karışımından ikinci derece renkler
meydana gelir. Bunlar turuncu, mor ve yeşildir.
Birinci ve ikinci derecedeki renkleri
Renk Çemberi karıştırdığımızda ise bu iki rengin tam
ortasında ve her iki renge de yakın olan üçüncü
derece renkler meydana gelir.
Renk çemberi içinde tam karşı karşıya duran
renklere tamamlayıcı renkler (Kontrast/
Ödev 3: Bir Renge Açıklık ve Koyuluk Verilmesi

1. 35x50 cm 250 gr Canson veya Schoeller resim
kağıdını ortadan ikiye bölünüz. 25x35 cm iki
24x24 cm kağıdın da ortasına 24x24 cm birer kare çiziniz.
4x4
2. Bu kareler üzerine her biri 4 cm olan 36 kare
çiziniz. İnce çizgilerle bu işlemi iki kağıtta da
yapınız.
3. Diyagonal beyaz çizginin olduğu kareleri mavi
ile boyayınız. Beyaz kare yönündeki kareleri
35 cm
kademeli olarak az beyaz renk karıştırarak
mavinin açık ton değerlerini oluşturunuz.
4. Diyagonal beyaz çizginin solunda kalan
kareleri de kademeli olarak az siyah renk
karıştırarak mavinin koyu ton değerlerini
oluşturunuz. Açık-koyu tonları öğrendiniz.
25 cm
Ödev 3a: Açık ve Koyu Tonlarla Düzenleme

5. Çalışmanın fotografını çektinden sonra
kareleri kesip diğer kağıttaki kareli yüzeye
24x24 cm serbest düzenleme yapıp yapıştırınız.
35 cm
25 cm
Ödev 4: Renk Çemberi

1. 35x50 cm 250 gr Canson veya Schoeller resim
kağıdına 32 cm çapında bir daire, içine de 18 cm
çaplar: 32 cm ve 18 cm çapında ikinci bir daire çiziniz.
2. Daireyi 12 dilime ayırınız. Bu dilimlerin yarısını

sıcak renklerle (kırmızı, turuncu, sarı) ve onların
ara değerleriyle, diğer yarısını soğuk renklerle
(mor, mavi, yeşil) ve onların ara değerleriyle
50 cm
boyayınız.
3. Renk çemberi içinde tam karşı karşıya duran

renklerin tamamlayıcı (kontrast/zıt) renkler
olduğunu unutmayınız. Kırmızının tamamlayıcısı
yeşil,
morun tamamlayıcısı sarı,
mavinin tamamlayıcısı turuncudur.
4. Renk çemberinin 3 ana renk ile (sarı, kırmızı,

mavi) başladığını hatırlayınız. Ara renkler onların
35 cm
* Renklerin Derinlik Algısı
Bir kompozisyonda perspektifle, biçimleri

üst üste getirerek, ön ve arkaya yerleştirerek,
ton değerleriyle ve renklerle derinlik algısı
yaratılabilir.
1. Nötr (gri) alanda sıcak renkler yakın, soğuk

renkler uzakmış gibi görünür.
2. Beyaz badanalı oda geniş, koyu renkli oda
dar görünür.
3. Siyah zemine yerleştirilen beyaz kare, beyaz
zemin üzerine yerleştirilen siyah kareden daha
büyük görünür.
4. Siyah zemindeki açık renk daha büyük ve
parlak, beyaz zemindeki açık renk daha yakın
ve daha koyu görünür.
5. Kırmızı kare siyah zeminde daha parlak ve
sıcak, beyaz zeminde daha az ışınlı ve koyu
görünür.
* Doku (Tekstür / Dış yapı), yüzeylerin

özelliğidir. Göz ve dokunma ile fark edilir.
* Strüktür (İç yapı), birbirleriyle sık bağlantılı,

benzer formların iki ya da üç boyut üzerinde
yinelenmesidir. Mekan yaratır.
Objelerin dış görünüşlerindeki farklılıkları

üzerlerindeki dokusal yapı sağlar. Doku,
yüzeyleri oluşturur. Yüzeye dokunulduğunda
sert ya da yumuşak pürüzler hissederiz. Bu
pürüzler, o cismin dokusudur.
Dokunun oluşması için uygun ışık gerekir. Işık,

girinti ve çıkıntıları, doku derinliğini verir. Renk
değişimi dokuya görsel karakter kazandırır.
Gözle görülen doku yani görsel doku,
yüzeylere dokunmakla elde edilmeyip, görme
yoluyla elde edilen doku etkisine denir.
Dokunma ile hissedilen doku yani dokunsal

doku, yüzeylere dokunularak elde edilen doku
etkisine denir. Doku, sert ve yumuşak doku
diye ikiye ayrılır. Yumuşak doku, uzaklık hissi
verir. Sükunet, rahatlık, monotonluk, soğuk,
güçsüzlük duygusu yaratır. Sert doku, yakınlık
hissi verir. Dinamik, uyarıcı, ilgi çekici, güçlü,
sıcak, heyecan verici bir duygu yaratır.
Yapılarına Göre Dokular:

1. Doğal doku, işlevsellikle ilgilidir ve dış
yapıyla iç yapı arasında uyum vardır. Doğadaki
dokulardır. Kaya, ağaç kabuğu, yaprak, tahta,
balık, portakal, kozalak, deri vb.
2. Yapay Doku, birim eleman sistemleri ile
matematiksel düzenlerle oluşturulur. Tuğla,
beton, demir, kağıt, kumaş, cam vb.
Ödev 5: Doku Uygulama

3 1• 29,7x42 cm (A3) resim kağıdında
2. Üstteki üç kareye doğadan doku
10 cm
içeren üç obje görselini yapıştırınız.
3. Objeler dokusal yapılarındaki
10 cm özelliklerine uygun olarak altındaki
3 karede etüt yapınız. Bu çalışmada
esas olan, etüt edilen objenin doku
yapısını oluşturan birim biçimlerinin
3 3 3
3 yan yana geliş sistemleri ve sistem
içinde birimlerin aldığı şekillerin
algılanmasıdır. Etütleri noktalarla
yapabilirsiniz.
3,7
* Biçim / Şekil, iki boyutlu kapalı alandır.

Belli sınırları olan, yükseklik ve genişliğe sahip,
yüzeysel alanlardır. Farklı şekiller bir araya
gelerek anlamlı bir bütün oluşturabilir.
Şekiller, bir cismin kenar çizgileriyle

görüntülenmesinde kullanılabilir. Buna siluet
denir.
Başlıca üç temel şekil vardır. Kare, Daire,

Üçgen. Diğer bütün şekiller bu üç şeklin
birleştirilmesinden veya değiştirilmesinden
oluşur. Şekiller doğada bulunabilmektedirler.
* Leke, resim yüzeyi üzerinde boya ile yapılan

izdir. Belli renkteki yüzey üzerinde başka
renkteki kısımlardır. Açık-koyu, dolu-boş,
pozitif-negatif alanlar lekeyi gösterir. Lekecilik,
yani Taşizm, sanatçının düşünmeden ve rahat
bir şekilde attığı boyaların tuval yüzünde
meydana getirdiği lekelerin etkisine dayanan
anlayıştır. Lekeciliğin temsilcisi Pollock’tur.
Matisse de lekeye dayalı çalışmalar yapmıştır.
Soldaki ilandaki leke değeri, algıladığımız

koyu tonlardır. Bunlar genelde fotoğraf,
illüstrasyon gibi görsellerdir. Orta tonlar
metinler, açık tonlar boş alanlar, zeminlerdir.
Leke dengesi doğru olduğu için tasarım estetik
görünmektedir. Tasarıma başlamadan önce
küçük eskizlerle açık, orta ve koyu değerleri,
görselleri de yerleştirerek belirleyebiliriz.
* Işık-Gölge, Işığın nesneler, objeler ve

1 cisimler üzerinde yayılırken oluşturduğu açık,
orta ve koyu ton değerlerine denir.
2
Işık, objeyi her noktadan aynı şiddetle
3 aydınlatmadığı için; ışığın geliş yönüne yakın
yüzeyler daha fazla ışık aldığından açık; ışığa
4 uzak ve arkada kalan yüzeyler daha az ışık
alacağından koyu görünürler. Resim dilinde
5 buna açık-koyu denir.
6 Obje üzerine yansıyan ışığın, aydınlıktan

karanlığa geçiş değerine ton denir.
7
10 Ton değerleri ve
ton çubuğu
Açık-Koyu Tonlarla Yüzey Düzenlemeleri
Ödev 6: Açık-Koyu Tonda Yüzey Düzenleme
3 1• 29,7x42 cm (A3) resim kağıdında

2. Üstteki kareye Atatürk portresini
10 cm
yapıştırınız.
3. Aydınger kağıda örnekteki gibi grid
10 cm çiziniz (30-32 kare). Ton çubuğundaki
29,7 cm
3 değerleri grid üzerinde numaralandırıp
aydıngeri alttaki kareye kopyalayınız.
Portredeki ton (1,2,3,4)değerlerini
3 3 3 3
alttaki karede uygulayınız. Esas olan
portredeki ton değerlerini algılamak
ve doğru aktarmaktır. Karikatür
3,7
42 cm yapmayınız. Fotografa sadık kalınız.

Fotograf tam benzemeyebilir ama
tonlama görülmelidir.
4. Diğer 4 kareye örnek gibi serbest
ama özgün yüzey düzenlemeleri
yapınız. Biçimler yakın aralıklarla olsun
Açık-Koyu Yüzey Düzenlemeleri için

Uyarılar
Düzenlemede biçimlerin birbirine yakın
aralıklar oluşturmasına özen gösteriniz.
Birbirinden uzak olan biçimler bütünlük
sağlamaz.
Işığın aynı noktadan geldiğini düşününüz.

Işık-gölgenin açık-koyu değerleri, ön-arka plan
oluşmasına yardım etsin. Yakındakiler daha
belirgin ve koyu ton, uzaktakiler daha açık ton
kullanılır.
Zıtlık oluşturmak, görsel anlamda estetik

olabilir.
* Form, sınırları belirlenmiş üç boyutlu

alandır. Başlıca 5 çeşit form vardır. Küre, küp,
silindir, koni, pramit. Diğer bütün formlar,
bunların birleşimi veya değişimi ile oluşur.
Çevremizdeki her şey aslında genel hatları ile
farklı geometrik formlara benzerler.
Bir çizime başlamadan önce çizeceğimiz

nesnenin hangi forma benzediğini iyi
gözlemlemek çok önemlidir.
* Hacim (Volüm), biçimlerin ve mekânların

anlatımının üçüncü boyut kazanmasıdır.
Üç boyutlu olarak boşlukta yer kaplayan
gerçek biçimdir. Yüzeyde ise tasarımcı görsel
yanılsama ile hacim izlenimi verebilir. Fernand
Leger “Kadın ve Kitabı” tablosunda üç boyutlu
volüm etkisi vermek için kabartma tekniğini
kullanmıştır.
Tonlama ile hacim verme
* Tipografi, harflerin ve görsel iletişime

ilişkin diğer ögelerin görsel, işlevsel ve estetik
düzenlemesi ve bu ögelerle oluşturulan bir
tasarım dilidir. Yunancada ‘’typos’’ (form) ve
‘’graphia” (yazmak)’dan gelmektedir.
Görsel iletişim tasarımında doğru yazı tipi,

yazılar arasındaki uyum, süreklilik ve basitlik
temel sorundur.
Yazının algılanması, zemin yazı ilişkisine, renk

kontrastlığına, harfler ve satırlar arasındaki
boşluğa (espas) bağlıdır. Örnekteki gibi sarı
renk yazı, gri ve beyaz üzerinde zor algılanır.
Çünkü ton değerleri bir birine çok yakındır.
Tasarımda espasın olmaması ya da az olması

okunmayı güçleştirir. Boşluk algıyı kolaylaştırır.
* Tasarım İlkeleri:
* Ritim, benzer ve eşit parçaların tekrarından

oluşan akışkanlıktır. Görsel ögelerin değişen
uyumlu tekrarıdır. Otoparkta duran arabalar,
raftaki kitaplar, kuyruktaki insanlar, görsel
ritimi yaratan ögelerdir. Ritim, soğukluk ve
donukluğun yerine sıcaklık ve hareketlilik
getirir. Sol üstte Matisse’in resmine dikkat.
Görsel ritim, rastlantısal, düzenli, ardışık,
akışkan ve aşamalı olabilir. Metrodaki
insanlar, yerdeki yapraklar rastlantısal ritimi
oluşturur. Park alanları, gökdelen pencereleri
düzenli ritimi, briket tuğla ile örülen duvar
ardışık ritimi, okyanus dalgaları akışkan
ritimi, iç içe girmiş kareler, daireler aşamalı
ritimi oluştururlar.
Ritim Örnekleri
* Denge, tasarım ögelerinin

görsel etkisinin uyum içerisinde
sunulmasını sağlayan temel
tasarım ilkesidir. Karşıt iki gücün
denk gelmelerinden doğan
bir durumdur. Bir tasarımdaki
nesnelerin, biçimlerin, renklerin,
dokuların, yönlerin, ton
değerlerinin, aralık ve ölçülerin
ilişkileriyle denge sağlanır.
Dengesizlik bozukluk, yanlışlık

demektir. Görsel uyarı,
dengedeki doğruluk ya da
rahatsız edicilik sonucu oluşur.
Bir kompozisyon içinde ögelerin düzenlenmesi,
onların görsel ağırlığıyla ilgilidir. Büyük bir biçim
küçük bir biçimden daha ağırmış gibi görünür.
Parlak renk, sönük renkten; sıcak renk, soğuk
renkten daha fazla görsel ağırlığa sahiptir.
Görsel denge, kompozisyondaki denge

derecesinin oranını belirler; ögelerin iki boyutlu
düzlemde doğru şekilde düzenlendiğini
hissetmemizi sağlar. Görsel dengesizlik
rahatsızlık duygusu yaratır ki bu durumda
ögelerin yeniden düzenlenmesi gereksinimi
hissedilir. (Duvarda dengesiz duran resmi
düzeltme isteği gibi).
Denge, simetrik (bakışık) ve asimetrik

(bakışımsız) denge olarak ikiye ayrılır.
Simetrik (bakışık) denge, bir eksene göre

ögelerin aynı durumda tekrar etmesiyle
oluşur. Tasarımlarda statik, durağan bir etki
yaratır. Genel yaşamda sıkça başvurulan ve
sade, dinlendirici ve doğal etkisi nedeniyle
tercih edilen simetrik denge, tasarımda
kullanıldığında sıkıcı, monoton bir etki yaratır.
Asimetrik (bakışımsız) denge, benzer olmayan

objelerin görsel algılama sırasında eşit görsel
ağırlık yaratabilecek şekilde tasarlanmasıyla
oluşur. İzleyeni hareketlendirmenin yanında
meraklandırır da. İlgi çekici olması yönünden
kompozisyon daha başarılı olur.
Sanatçılar, tasarımcılar, devinimi, hareketi,
enerjiyi, rahatsızlığı görsel ilişkilerle dışa
vurmak için asimetrik dengeyi tercih ederler.
Anlatımı oluşturan ögeler, benzerlik-zıtlık,
uygunluk-değişkenlik, renk-renksizlik,
hareket-durağanlık, açık-koyu ilişkileriyle
asimetrik dengeyi oluştururlar.
* Oran / Orantı, ölçütler arasındaki ilişkidir.

Bir tasarımda yer alan ögelerin eniyle boyu
ya da genişliğiyle yüksekliği gibi birbirleriyle
kurduğu ilişkiler, tasarım izleyicisini etkileyen
ögelerdir.
Tasarımın çekici hâle gelmesi için orantısal
oyunlardan yararlanmak; görsel bir
hareketlilik yaratabilir. Bir nesneye, doğadaki
bir canlıya, görkemli bir yapıya ya da bir insana
baktığınızda dengeli bir form ve hoşa giden bir
görüntü ile karşılaşıyorsanız bu altın oranın
yarattığı büyüleyici etki olabilir.
Altın oran, matematik ve sanatta, bir bütünün

parçaları arasında gözlemlenen, uyum
açısından en yetkin boyutları veren geometrik
ve sayısal bir oran bağıntısıdır. (1+√5)/2 oranı
yaklaşık olarak 1.618 sayısına eşittir.
İnsan yüzünde ve vücudunda, piramitlerde,

salyangoz kabuğunda, ayçiçeğindeki dizilimde,
çam kozalağında Altın Oranı görmek
mümkün.
Altın Oran, Fibonacci Serisi diye bilinen sayı
dizisindeki elemanlarda da görülmektedir. Bu
serideki sayılar; 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55,
89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, şeklinde, her
sayı bir önceki iki sayının toplamı şeklindedir.
Solda elde ettiğimiz dikdörtgen, bir Altın
dikdörtgendir. Uzun kenarın, kısa kenara oranı
1.618 dir, yani Altın Oran’dır.
Fotograf çekerken çerçeveyi yatay ve dikey üçe
bölen çizgilerin kesiştiği noktalar, ana konu
için en uygun noktalardır. Bu noktalara altın
nokta da diyebiliriz.
* Hareket, gözünün kompozisyonun içine

ya da çevresine doğru yönlendirilme yoludur.
Bir cismin sabit bir noktaya göre devamlı
olarak durumunu değiştirmesine hareket
denir. Bir resmin yüzeyi bir leke ya da bir
çizgi ile bölünmediği sürece durağandır.
Amaç durağan yüzeyi canlandırmaktadır.
Hareketi kontrastlık meydana getirir. Işık
gölge yardımıyla oluşmuş hacimli parçaların
birbirine zıt yönlerde yerleştirilmesi yani
kontrastlığı hareketi yaratır.
Hareket, tasarıma canlılık verir, odaklanmayı

kolaylaştırır, izleyiciyi dinamik tutar,
duygulara yön verir, monotonluğu engeller.
Yön değişikliği, açık-koyu ilişkisi, boşluk-

doluluk ilişkisi, çizgi değişikliği, abartı ve
zıtlıklarla hareket oluşturabilir.
* Hiyerarşi (Koram), tasarım elemanlarının

önem derecelerine göre sıralanmasıyla
oluşmaktadır. İki karşıt ucu uygun kademeler
aracılığıyla birbirine bağlayan temel tasarım
ilkesidir. Görsel hiyerarşi insanların, bilginin
nasıl organize edildiğini anlamasına ve görseli
gözden geçirmesine yardımcı olur.
* Zıtlık, (Karşıtlık / Kontrast), ögeler arasında

farklılık yaratmadır. Bunlar yön, biçim, ölçü,
aralık, ton, renk, doku, çizgi, üslup zıtlıkları ile
olabilir. Zıtlık, uyuşmazlık, hareket, ilgi, denge,
gerilim, vurgu oluşturur.
Uyuşmazlık, farklılık, değişiklik, çelişki,

kontrast etkisi oluşturur.
* Uygunluk, cisimler arasında ortak veya

hissedilir benzerliklerin bulunmasına denir.
Bu özellik cisimler arasında kolay bağıntı
kurabilmemizi kolaylaştırır. Uygunluk, biçim,
ölçü, renk, ton, doku vb. yönlerden olabilir.
Bunların biri ya da birkaçı da bir arada olabilir.
* Fiziksel uygunluk (dış yapıdaki uygunluk):
Tasarımı oluşturan öğelerin ölçü, biçim, ton
doku, yön vb bakımlardan benzeşmesi.
* Hizmet uygunluğu: Biçim yönünden farklı
olsalar da aynı hizmet için birleştiklerinden
uygundur. Sabunluk , diş fırçası kabı gibi.
* Biçim uygunluğu: Bazı formlar birbirleri ile
ilgileri olmadıkları halde, biçim yönünden
benzerlik gösterebilirler.
* Üslup uygunluğu: Öğeler arasındaki yakınlık
ve birlik, parça ile bütün arasındaki uyum
üslup uygunluğu ile sağlanır.
* Egemenlik, kompozisyonda kullanılan

ögelerden birinin ya da bir grubun diğer
ögelere göre ölçü, değer, renk, doku
bakımından üstünlük sağlamasıdır. Her türlü
egemenlik zıtlıkla sağlanır. Tasarımın esas
düşmanı tek düzeliktir.
Bir kompozisyonda odak noktası oluşturmak

dikkat çekmeyi, bakan kişide haz uyandırmayı
sağlar. Dikey ögelerin egemen olduğu bir
düzenlemede bir yatay ögenin kestiği nokta
odak noktası olabilir. Bu oluşum bir zıtlıktır.
Zıtlıkla oluşturulmuş bir hareket, bir şiddettir.

Beklemmeyen, ilginç ögeler dikkat çekerler.
* Birliğe Ulaşma Yolları:

Bir kompozisyonda kullanılan ögelerle dengeli
bir birliğe ulaşmanın 3 yolu vardır. Bu yollar
bütün sanat dallarında, müzikte, tasarımda
baş vurulan yöntemlerdir.
Ögelerin kendi içinde uygunluk göstermesi

uygunluk yolu ile, zıtlık göstermesi zıtlık
yolu ile, içinde zıtlık yani değişkenlik taşıyan
uygunluk / egemenlik ise egemenlik ve
değişkenlik yolu ile olur.
Bu üç yoldan en çok tercih edileni egemenlik ve
değişkenlik yoludur. Monoton değildir, kavgalı
da değildir. Heyecan taşır.
* Soyutlama:
Tasarımcılar, iki boyutlu şekilleri soyutlayıp
onları simgelere dönüştürebilirler. Bunun
için önce objeyi çizgisel basitliğe indirgemek,
görsel karakterini koruyarak renginde, ışığında,
dokusunda ayıklama yapmak, sadeleştirmek,
kısaca basitleştirmek gerekir.
* Transformasyon / Dönüşüm:
Doğada var olan bir objenin, bir canlının
aşamalı olarak biçim değiştirmesi, başkalaşıp,
başka bir şeye dönüşmesine transformasyon
denir.
Transformasyon, yaratıcı düşünce oluşumuna
katkı sağlar, gözlem gücünü geliştirir,
tasarımda dönüşüm kullanımı için fikir
zenginliği yaratır.
Transformasyon ile gözlük bisiklete, cetvel
kırkayağa, yılana, şemsiyeden mantara,
pirzoladan pipoya, kurşun kalemden füzeye,
dürbünden baykuşa, şapkadan tavşana,
mousedan fareye, teraziden tahtaravalliye,
kablumbağadan cevize, taburaden ahtapota,
kurbağadan arabaya, masadan file dönüşüm
yapmak mümkün. Dönüşüm karesi ne kadar
fazla olursa sonuç o kadar başarılı olur.
Ödev 7: Transformasyon / Dönüşüm Uygulaması
1• 29,7x42 cm (A3) resim kağıdında
2,3
40 cm 12x40 cm 2 dikdörtgen çiziniz.
1 2. Transformasyona uygun seçtiğiniz
bir obje ya da bir canlıyı aşamalı olarak
12 cm
başkalaştırıp, olmasını istediğiniz biçime

dönüştürünüz.
1 3. Dönüştürmede objenin olası
29,7 cm
dokusunu, formunu, ışık gölgesini nokta

ve çizgilerle belirleyiniz.
4. İsteyen renkli de çalışabilir.
5. İsteyen kağıdı dik de tutabilir.
6. İki farklı çalışma yapınız.
42 cm 2,3
Ödev 8: Kolaj Tekniği ile Kompozisyon
1• 29,7x42 cm (A3) resim kağıdında
4 cm
4 cm 4 cm 4 cm
15 cm 2. Her hangi bir dergiden, gazeteden
kestiğiniz kare, daire, üçgen şekillerini
kullanarak iki farklı düzenleme yapınız.
15 cm
3. Her karede en fazla iki çeşit şekil
kullanınız. Egemenlik ve değişkenlik
yolunu hatırlayınız.
4. Şekiller farklı büyüklükte, aralıkta,
dokuda, renkte olabilir.
10,7 cm
Kaynakça:
Akçadoğan, I. İnan (2006), Temel

Sanat Eğitimi ve Dijital Ortam, Epsilon
Yayınları
Becer, Emre, (2011), İletişim ve Grafik

Tasarım, Dost Kitabevi
Güngör, İ. Hulusi, (2016), Temel Tasar,

Patates Baskı Yayınevi
Öztuna, H. Yakup, (2007), Görsel

İletişimde Temel Tasarım, Yorum Sanat
ve Yayıncılık
Uçar, T. Fikret (2021), Görsel İletişim

ve Grafik Tasarım, İstanbul: İnkılap
Kitabevi

Temel Tasarima Giris

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Temel Tasarima Giris

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Temel Tasarıma Giriş 2022

Temel Tasarıma Giriş

Prof. Dr. Hasip Pektaş

* Tasarım, bilgiyi organize etmektir.

* İletişim, bilgi alışverişidir, bir tür

* Görsel İletişim, görüntülü bilgi alışverişidir.

* Görsel İletişim Tasarımı, grafik tasarım

* Güçlü bir iletişim ağı içinde yaşıyoruz. Bilgi

* Baskı teknolojileri, elektronik ve film sektörü,

* Dijital araçların kullanımı ve kolay bilgi

* Görsel İletişim Tasarımcısı, bir ürünü, bir

* İletişim sektörü çok gelişmiştir. Görsel iletişim

* Okulda öğrenilenin yetmeyeceğine, yaşam boyu

* Unutmayın ki tasarımcı fark yaratandır ve

* Öğrenme isteğe bağlıdır. İstekle başlarsanız

* Zamanı verimli kullanınız. Zaman mühendisi

* Derse devam etmek iyi öğrenmenizin temel

* Kompozisyon, görsel ögelerin (nokta, çizgi,

* Alacağınız görsel eğitimle görsel ifadenizi

* Kompozisyon, tüm ögelerin bir sistem içinde,

* Nokta, görsel anlatımın en temel, en

Nokta, iki çizginin birleştiği ya da kesiştiği

Nokta, tek başına durağandır, çoğaltıldıkça

Nokta açık, koyu, büyük, küçük, dağınık,

Noktalar yanyana geldiklerinde birbirleriyle

Doğada görebileceğimiz çok sayıda ve sınırsız

Nokta ile Yapılmış Çalışmalar

Açık koyu etkisi Serbest yüzey düzenleme Serbest yüzey düzenleme

Noktayı diğer ögelerle birlikte; çizgiyle, lekeyle

Georges Seurat, “Grand Jatte

Ödev 1: Nokta Uygulama

* Çizgi, hareket eden noktanın oluşturduğu

Tasarım dilinde çizgi, basitleştirmenin,

Çizginin uyandırdığı duygular:

Çizgi ile Yapılmış Obje Etüdleri

Çizgi ile Yapılmış Yüzey Düzenlemeleri

Ödev 2: Çizgi Uygulama

3 1. 29,7x42 cm (A3) resim kağıdında

sezilebileceği tonlamayı oluşturmuş

* Renk, Renk ışığın cisimlere çarptıktan sonra

Nesnenin üzerine düşen ışığın bir bölümü

Renk Tayfı (Spektrum): Güneş ışığı bir

Resim sanatında renk denince boya;

Işık ana renkleri, kırmızı, mavi ve yeşildir,

Renk, tasarımcı için güçlü bir iletişim aracıdır.

Renk, tasarımda dikkati artırır, izleyen

1. Toplamsal Renkler: Üç ana ışık renginin

Toplamsal renklere “ışık renkleri” de denir.

veya üçünün yoğunlukları değiştirilerek

2. Ton Değeri ve Parlaklık (Value): Rengin

Rengin yoğunluğunu değiştirmenin en etkili

* Renk Çemberi: Üç ana renk ile başlar.

Ödev 3: Bir Renge Açıklık ve Koyuluk Verilmesi

Ödev 3a: Açık ve Koyu Tonlarla Düzenleme

Ödev 4: Renk Çemberi

2. Daireyi 12 dilime ayırınız. Bu dilimlerin yarısını

3. Renk çemberi içinde tam karşı karşıya duran

4. Renk çemberinin 3 ana renk ile (sarı, kırmızı,

* Renklerin Derinlik Algısı

Bir kompozisyonda perspektifle, biçimleri

1. Nötr (gri) alanda sıcak renkler yakın, soğuk

* Doku (Tekstür / Dış yapı), yüzeylerin

* Strüktür (İç yapı), birbirleriyle sık bağlantılı,

Objelerin dış görünüşlerindeki farklılıkları