Professional Documents
Culture Documents
1. Fikir Geliştirme: Tüm tasarımlar fikirle başlar. Fikirler çeşitli kaynaklardan gelebilir. Pazarda reka-
betçi olabilmek için firmalar düzenli olarak yeni ürünler piyasaya sunmak zorundadır.
2. Seçme Değerlendirme: Bir fikir ortaya atılıp geliştirildikten sonra bu fikrin başarı şansını belirlemek için
değerlendirilmesi gerekir. Bu değerlendirme üretim, finansman, pazarlama gibi kriterlere göre yapılır.
3. Ön Tasarım ve Test: Ürün tasarlandıktan sonra farklı açılardan değerlendirilerek ihtiyacı karşılayıp
karşılamadığına bakılır (Görsel 1.2 ve 1.3). Örneğin; ergonomik olup olmamasına, estetik açıdan
duyguya hitap edip etmemesine bakılır.
4. Son Tasarım: Bir önceki basamak değerlendirmeleri sonucunda düzeltmeler yapılarak hazır hâle
getirilir (Görsel 1.4).
Görsel 1.2: Ön tasarım çalışması Görsel 1.3: Ön tasarım çalışması Görsel 1.4: Ürüne dönüştürülmüş
son tasarım (dekoratif yastık)
1.1.6. Tasarımın Aşamaları
• Ürün Tarifi: Tasarlanacak ürünün özellikleri, üründe kullanılacak malzeme, ürünü kullanacak hedef
kitle hakkında sorular sorarak ürün tarifi oluşturulur.
• Sektör Araştırması: Sektördeki ürünler incelenir, hedef kitle olarak belirlenen kullanıcılar araştırılır.
• Trend Araştırması: Sektör ve günümüz trendleri incelenerek rapor hazırlanır.
21
1. ÖĞRENME BİRİMİ
Nokta: Herhangi bir ucun yüzeyde bıraktığı izdir (Görsel 1.5 ve 1.6). Noktaların büyüklüğünü, sıklığını
değiştirerek ritmik düzenlemeler; açık koyu dalgalanmalar yapılabilir ve ışık gölge oluşturulabilir. Nokta ile
soyut ve somut anlatımlar yapılabilir.
22
MODEL TASARLAMA VE DESEN ÇİZME
Çizgi: Tüm tasarımlar tasarımın temel ögesi olan çizgiyle oluşturulur. Doğada biçimlerin şekilleri açık
koyu ve renklerle ayrılır. Sanatta ise biçimlerin sınırları çizgi
ile belirtilerek soyut ya da somut anlatımlar yapılabilir. İki
boyut olarak algıladığımız çizgi, 3 boyutlu tasarım ile birlikte
hacim kazanır. Psikolojik etkisi ile beraber tasarımda kulla-
nılan çizgisel dokunuşlar kullanıldığı yön ve değişimlere göre
nesnelere yönlendirme ve süreklilik etkisi verir. Bu şekilde
çizgi, işlevsel olarak kullanışlı, görsel ve sözel bir dile sahiptir.
Yapılan çalışmalarda salt çizgi kullanılarak hacim ve
derinlik etkisi (Görsel 1.7) yaratılabildiği gibi, biçimi çizgi ile
parçalayarak soyutlayıp üsluplaştırabiliriz.
Görsel 1.7: Çizgi çalışması
Fiziki yönden ele alındığında çizginin değişik özellikleri vardır.
Bu özellikler:
• Çizginin Boyutu: Bir çizgi yerine göre değişik uzunlukta ya
da kısalıkta, kalınlıkta ya da incelikte olabilir.
• Çizginin Tipi: Çizgiler düz, kırık, eğri olarak üç çeşittir
(Görsel 1.8). Çizginin tipi yarattığı psikolojik etkiden dolayı
önemlidir.
• Çizginin Yönü: Çizginin tipi düz, eğri, kırık da olsa dikey,
yatay ya da diyagonal kullanılabilir. Yatay çizgiler sakin ve
pasif, düşey çizgiler hareketli ve statik, diyagonal çizgiler ise
dinamik ve canlı bir etkiye sahiptir.
• Çizginin Aralığı: Çizgilerin aralıkları farklı kullanıldığında
değişik etki yaratır. Aralıkları ve kalınlıkları farklı kullanıl- Görsel 1.8: Çizgi tipleri
dığında yüzeyde açık-koyu değerler ya da dalgalanma etkisi
oluşturulabilir.
• Çizginin Yeri: Kompozisyon içinde çizgi; yerine göre birlik
oluştururken bir başka şekilde kullanıldığında bölmede, den-
gelemede ya da dengeyi bozmada kullanılabilir.
• Çizginin Karakteri: Çizgiyi oluşturan araç gereçle yakından
ilgilidir. Normal kurşun kalem etkisi ile ucu kesik hat kalemin
çizgisinin etkisi farklıdır.
• Çizginin Psikolojik Etkileri: Bir soyutlaştırma çalışmasında
neşe, hüzün, yorgunluk, kuvvet, enerji, canlılık gibi etkiler
Görsel 1.9: Çizginin psikolojik etkisi
oluşturulabilir (Görsel 1.9).
Biçim: Çizgi, renk ve diğer yüzey elemanlarının birbirleriyle ilişkileri sonucu oluşan, hacmi ve kütleyi
tanımlayarak objeleri üç boyutlu olarak incelememizi sağlayan ve şekilleri birbirlerine göre yerleşimleri ile
ele alan bir terimdir. Tasarımda nesnelerin varlığı, biçimler ile ifade edilir. Biçimler simetrik ya da asimet-
rik, organik, inorganik, dinamik veya durgun bir görsel algı oluşturur. Bu görsel algı; çizgi, renk ve ışık ile
canlılık kazanır.
Biçimler doğal, yapay ve soyut olarak üç guruba ayrılır (Görsel 1.10).
1. Doğal biçimler; her türlü tasarım için esin kaynağı olan doğada
kendiliğinden var olan canlı cansız her türlü biçimlerdir. Taşlar,
hayvanlar, bitkiler, deniz kabukları vb.
2. Yapay biçimler; insan ürünü olan eşyanın biçimleridir. Her türlü
eşya, mimari yapıt vb.
3. Geometrik (soyut) biçimler; insan zekâsının ürünü olan biçim-
lerdir. Kare, üçgen, beşgen, yıldız vb. Görsel 1.10: Biçim çeşitleri
23
1. ÖĞRENME BİRİMİ
Açık-Koyu; ışığın nesneleri farklı yönlerden aydınlatmasıyla ortaya çıkan renk değerleridir. Işığın daha
çok aydınlattığı kısımlar daha açık renk değerlerine sahip olurken (Görsel 1.11) ışığın daha az aydınlattığı
kısımlar koyu renk değerlerine sahip olurlar (Görsel 1.12). Bu görünüm resimde açık–koyu diye adlandırılır.
Işık – Gölge; objelerin ışık alan kısımlarıyla daha az ışık alarak karanlıkta kalan kısımları arasında
oluşan koyuluklardır. Biçimler ışık ve gölge ile ortaya çıkar (Görsel 1.13). Çizilen resme ışık gölge yardımı
ile üç boyutlu görünüm kazandırılır. Işık ve gölge ile çizilen resimde daha anlamlı bir görüm elde edilir. Işık
kaynakları, doğal ışık kaynağı ve yapay ışık kaynağı olarak ikiye ayrılır.
• Doğal ışık kaynakları: Güneş (Görsel 1.14) ve yıldız’dır.
• Yapay ışık kaynakları: Elektrik, gaz lambası ve mum gibi araçlarla elde edilen insan ürünü olan aydın-
latmadır (Görsel 1.15). Işığın yönü, şiddeti ve ışığın rengi nesnelerin görünümünde farklı etki yaratır.
Görsel 1.13: Işık-Gölge Görsel 1.14: Güneş Görsel 1.15: Elektrik lambası
Renk; ışığın nesneye çarpmasıyla yansıyan ışınların niteliğine göre gözde oluşturduğu duyumların her
biridir (Görsel 1.16).
24
MODEL TASARLAMA VE DESEN ÇİZME
Doku; nesnelere bakıldığında görülen, dokunulduğunda hissedilen o nesnenin dış yapısıdır. Dokular
nesnelerin hem dış yapısı hem de iç yapısına dair bilgi verir. Sonsuz çeşitlilikte olan doku, yüzeyde ışık gölge
oyunları ve materyalin özelliğine göre değişiklik gösterir. Doku, insanın hem görme hem de dokunma duy-
gusuna etki eder. Dokunun sadece somut bir kavram olmadığını, soyut değerlendirmeler ile tasarımlarımıza
yön verebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle dokuların oluşum, duyum, biçim, anlatım yolları, psikolojik
özellikleri yönünden tanınması amaca uygun tasarımlar yapılması için önemlidir.
Doku çeşitleri örnekleri; doğal, yapay, yumuşak, sert, gerçek, görsel, buluş, optik, doku vb.
Görsel 1.19: Doğal doku örneği Görsel 1.21: Doğal doku örneği
25
1. ÖĞRENME BİRİMİ
1.1.8.2. Eskiz
Eskiz, kelime olarak ön çalışma, taslak anlamına gelmektedir. Kısa ve seri olarak yapılan çizimlerdir.
Yani karalama yöntemi kullanılarak yapılacak asıl projenin ön hazırlığının çizilmesidir. Esas model oluş-
turulmadan deneme çizimi yapılmasıyla oluşturulur. Eskiz, yapılan çalışmaları kolaylaştırdığı gibi, çizim
aşamalarında yapılan tekrarlarla aşamaları daha iyi görmemizi sağlar. Ortaya çıkabilecek hataları da görerek
düzeltmemizi sağlayan bir yöntemdir. Akrilik boya, suluboya, yağlıboya veya pastel boya kullanılarak yapı-
lan bütün çizim çalışmalarında ilk aşama olarak eskiz uygulanır. Karakalem tekniğiyle çizilerek hazırlanan
eskizde, resme dökülecek nesne veya manzara ilk haliyle çizilir.
Eskizin Aşamaları
Eskizin ilk aşaması, eskiz çizimine uygun bir çerçeve belirlemektir. Kare (Görsel 1.22 ve 1.23), dikdört-
gen (Görsel 1.24 ve 1.25), üçgen ya da daire gibi geometrik formlar içinde çalışma yapmak etki noktasının
nerede olacağını belirlememiz açısından önemlidir. Eskiz çizgilerini oluşturmak için genellikle kullanılan
malzemeler, kurşun kalem ve füzendir. Füzen, ağaçların kömürleşmiş dallarından elde edilen kalın uçlu
yumuşak bir kalemdir. “Kömür kalem” ismiyle de bilinir.
Görsel 1.22: Kare form içinde eskiz çalışması Görsel 1.23: Kare form içinde eskiz çalışması
Görsel 1.24: Dikdörtgen form içinde eskiz çalışması Görsel 1.25: Dikdörtgen form içinde eskiz çalışması
26
MODEL TASARLAMA VE DESEN ÇİZME
27
1. ÖĞRENME BİRİMİ
UYGULAMA 1
Model Çalışma
22132
Aşağıdaki işlem basamaklarını uygulayarak model çalışma uygulamasını yapınız.
İŞLEM BASAMAKLARI
1. Kurşun kalem, kâğıt, karton, silgi, kumaş, işaretlemi sabunu ve makası hazırlayınız.
2. Kurşun kalemle eskiz çalışmaları yapınız (Görsel 1.30 ve 1.31).
3. Fon düzenlemesi yapınız (Görsel 1.32).
4. Fon kumaş üzerine çizim yapınız (Görsel 1.33).
5. Tasarlanan yaprak için kâğıt ya da karton materyalden kalıp hazırlayınız. Hazırlanan yaprak kalıbı
uygun görülen renk ve kumaş üzerine yerleştirerek kalıbın kenarlarından çiziniz (Görsel 1.34).
6. İç ayrıntıları da uygun bir teknik ile çiziniz.
7. Çizimi tamamlanan yaprağı kalıba uygun bir şekilde keserek çıkarınız (Görsel 1.35).
8. Yaprağı daha önce hazırlanan fon kumaş üzerine çizime uygun şekilde yerleştirerek uygun görü-
len bir işleme tekniği ile işleyiniz (Görsel 1.36).
9. Sadece çizilen bir yaprak tasarımıyla farklı kompozisyonlar oluşturarak birden fazla model çalı-
şılabilirsiniz.
10. Çalışılan bu modellerin sunumunu yaparak, tercih edilen modelin üretimini yapabilirisiniz (Gör-
sel 1.37, 1.38, 1.39 ve1.40).
ÖNERİLER
• Eldeki var olan imkanları verimli kullanmaya özen gösteriniz.
• Tasarım çalışmanız için kitabın arkasında bulunan boş sayfaları kulanabilirsiniz.
Görsel 1.30: Eksiz çalışması Görsel 1.31: Eksiz çalışması Görsel 1.32: Fon düzenlemesi
Görsel 1.33: Kalıp hazırlama Görsel 1.34: Fon kumaş Görsel 1.35: Çizime uygun
üzerine çizme kumaşı kesme
28
MODEL TASARLAMA VE DESEN ÇİZME
KONTROL LİSTESİ
Değerlendirilmek istenilen çalışmada her bir davranışın gözlenme durumunu EVET veya HAYIR
olarak belirtiniz.
29
1. ÖĞRENME BİRİMİ
HAZIRLIK
Desen çizebilmek için doğadan doğal, çevrenizden yapay objeler toplayıp bunları sınıfta
arkadaşlarınızla paylaşarak birlikte inceleyiniz.
Gerçekçi Anlatım
Doğadan alınan nesne, süslemenin amacına ve ilkelerine uygun olarak; biçim, ölçü, doku ve renkte bir
değişiklik yapmaksızın yüzeysel bir fon ile kullanılacak yere ayrıntılarıyla uygulanır .Porselen bir vazo veya
tabak üstünde manzara, kuş, kelebek, meyve, çiçek gibi süslemeler ya da kumaş üstünde goblen, çin iğnesi
gibi işlemeler bu tür süsleme örnekleridir.
30