‫در ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﻧﻮري )‪ ،(LDR‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺗﺎﺑﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ آن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪت ﻧﻮر‪

،‬از ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ آن ﮐﺎﺳﺘﻪ‬ ‫‪1‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﻧﻮري ﮐﻪ از ﺟﻨﺲ ﻧﯿﻢرﺳﺎﻧﺎي ﺧﺎﻟﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪت ﻧﻮر ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺣﺎﻣﻞﻫﺎي ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﻓﺰوده ﻣﯽﺷﻮد و در ﻧﺘﯿﺠﻪ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ آن ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫‪ 10‬در ﺣﺮﮐﺘﻨﺪ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﺳﯿﻢ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪m/s‬‬ ‫در ﯾﮏ ﺳﯿﻢ ﮐﻪ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ دو ﺳﺮ آن ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﮑﺘﺮونﻫﺎي آزاد ﺑﺎ ﺗﻨﺪيﻫﺎﯾﯽ از ﻣﺮﺗﺒﮥ‬ ‫‪2‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮونﻫﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺎﺗﻮرهاي ﺧﻮد را ﮐﻤﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮق ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﯽ آن از ﻣﺮﺗﺒﮥ ‪ 1mm/s‬اﺳﺖ در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻣﯿﺪان اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬
‫‪6‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪m/s‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬
‫=‬ ‫‪10‬‬ ‫= ‪m/mm‬‬ ‫‪10‬‬ ‫×‬ ‫‪10‬‬ ‫= ‪mm/mm‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪1mm/s‬‬
‫‪3‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫( = ‪→ I‬‬ ‫→ ‪)v‬‬ ‫=‬ ‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ‬ ‫= ‪→ R‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪‬‬
‫‪R‬‬ ‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ‬
‫)‪(I −v‬‬ ‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ‬
‫‪2‬‬
‫‪RB‬‬
‫‪A‬‬ ‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪RA‬‬ ‫‪B‬‬ ‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ ،R = ρ‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ي ﻣﻘﺎوﻣﺖ دو ﺳﯿﻢ ‪ A‬و ‪ B‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ي‬ ‫‪4‬‬
‫‪A‬‬

‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫‪3ρ‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪,‬‬ ‫‪LA = LB ,‬‬ ‫‪RA = RB‬‬

‫‪ρ‬‬
‫‪ : A∝d 2‬ﻣﺴﺎﺣﺖ‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪dB‬‬ ‫‪dB‬‬
‫(×‪1=3×1‬‬
‫‪A‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫)‬ ‫( ⇒‬ ‫)‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪B‬‬
‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪dA‬‬ ‫‪dA‬‬
‫( ⇒‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫⇒‪3‬‬ ‫√ =‬ ‫‪3‬‬
‫‪dB‬‬ ‫‪dB‬‬

‫‪5‬‬
‫‪ΔR = R αΔθ ⇒ R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫( ‪= R‬‬
‫‪1‬‬ ‫)‪1 + αΔθ‬‬
‫‪68‬‬
‫‪46٫8 = 40(1 +‬‬ ‫= ‪Δθ) ⇒ Δθ‬‬ ‫‪25‬‬
‫∘‬
‫‪C‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪⇒ 25 = θ‬‬ ‫‪20 ⇒ θ2‬‬ ‫‪45‬‬
‫∘‬
‫‪Δθ = θ‬‬ ‫‪− θ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﭼﻮن دﻣﺎي ﻻﻣﭗ ﻫﻨﮕﺎم روﺷﻦ ﺑﻮدن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا در اﺟﺴﺎم رﺳﺎﻧﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﯾﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪6‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺘﻦ ﮐﺘﺎب درﺳﯽ‬ ‫‪7‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺮم ﺳﯿﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺣﺠﻢ آن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪V =AL‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪−−−‬‬‫‪→ R = ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﮥ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﯿﻢ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻃﻮل آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﺳﻬﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏ اﻟﮑﺘﺮون اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ اﻟﮑﺘﺮون )‪ (e‬زﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺑﻪ آن )‪ (e‬ﻣﯽ دﻫﯿﻢ و اﮔﺮ )‪ (e‬ﮐﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ از آن ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﭘﺲ در‬ ‫‪9‬‬
‫اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﭼﻮن ﺑﺎر ﮐﺮه ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ )‪ e‬زﯾﺎدي دارﯾﻢ( اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎ از ﮐﺮه ﺑﻪ ﺳﻤﺖ زﻣﯿﻦ ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫از زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺮه‪ ،‬از ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد‪) .‬ر ّد ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ‪ 3‬و ‪(4‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻢ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪6‬‬
‫‪600μC‬‬ ‫‪600 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫‪Δq‬‬
‫‪4‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪200 × 10‬‬ ‫‪−‬‬
‫)‪(A‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪0٫03s‬‬ ‫‪3 × 10‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ‬

‫‪−‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−‬‬‫= ‪→ I‬‬ ‫)‪20(mA‬‬
‫×‬ ‫‪10 +3‬‬
‫‪10‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪4 × 10‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪4 × 10‬‬ ‫= ‪A‬‬ ‫‪4 × 10‬‬ ‫‪MA‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪0٫01‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪7‬‬
‫= ‪ΔU = Δq ⋅ ΔV‬‬ ‫‪4 × 10‬‬ ‫×‬ ‫‪10‬‬ ‫=‬ ‫‪4 × 10‬‬ ‫= ‪J‬‬ ‫‪4 × 10‬‬ ‫‪GJ‬‬

‫ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﻫﻨﮕﺎم اﯾﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ و ﻣﯿﺪان اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ درون ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎ از ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﺎﻻ و در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺧﻄﻮط ﻣﯿﺪان ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ‬ ‫‪11‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ُﮐﻨﺪ ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮق اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋة ﻣﻮاد رﺳﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪1‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻧﻤﻮدار اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺟﺮﯾﺎن ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ رﺳﺎﻧﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎي اُﻫﻤﯽ اﺳﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ آن در دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪13‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪R‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫‪⇒ V = RI‬‬
‫‪I‬‬

‫‪V‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪= R(I‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪−‬‬ ‫)‪2)(1‬‬
‫‪V‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪3 = R(I0‬‬ ‫‪+‬‬ ‫)‪4)(2‬‬
‫از ﺗﻔﺎﺿﻞ )‪ (2‬و )‪ (1‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫(‬‫‪2) − (1) ⇒ V 0‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪3 − V0‬‬ ‫‪= R(I‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪4) − R(I0‬‬ ‫‪−‬‬ ‫)‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪3 = 4R + 2R ⇒ R‬‬ ‫=‬ ‫‪Ω‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪14‬‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﺧﻂ در ﻧﻤﻮدار ‪ V‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ I‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬
‫‪8‬‬
‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ‪2‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ‪1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫‪15‬‬
‫‪3‬‬
‫‪60 × 10‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪−‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫×‬

‫= ‪I‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪0٫15‬‬ ‫= ‪⇒ t‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫= ‪→ t‬‬ ‫دﻗﯿﻘﮫ ‪24‬‬

‫‪Δt‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪15‬‬
‫ﭼﻮن ﺟﺮﯾﺎن دو ﻣﺪار ﺛﺎﺑﺖ و ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻫﺮ دو ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﻗﺴﻤﺖ راﺑﻄﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪.‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪V AC‬‬ ‫‪R AC‬‬ ‫‪L AC‬‬ ‫‪V AC‬‬ ‫‪20‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ V AC‬‬ ‫‪0٫2V‬‬
‫‪V AB‬‬ ‫‪R AB‬‬ ‫‪L AB‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪100‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﭘﯿﭽﻪاي ﺑﺮاي ﺑﻪدﺳﺖ آوردن ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺴﯿﺎر دﻗﯿﻖ و ﺗﻮانﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪17‬‬
‫ﺑﻘﯿﮥ ﻋﺒﺎرتﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﮐﺘﺎب درﺳﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ﺻﺤﯿﺤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪ I‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫=‬ ‫ﻃﺒﻖ راﺑﻄﮥ‬ ‫‪18‬‬
‫‪t‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪h‬‬
‫≡ ‪A ⋅ s = C → A‬‬ ‫⋅ ‪→ A‬‬ ‫= ‪= C → A ⋅ h‬‬ ‫‪3600C‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪3200‬‬
‫ﭘﺲ آﻣﭙﺮ ﺳﺎﻋﺖ واﺣﺪ ﺑﺎراﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ ﭘﺲ ﮐﻤﯿﺘﯽ ﻓﺮﻋﯽ و ﻧﺮدهاي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﺘﻦ ﮐﺘﺎب درﺳﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ در ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي »‪ «2» ،«1‬و »‪ «3‬ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ﺻﺤﯿﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد دﯾﻮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه در ﻣﺪاري ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن را ﺗﻨﻬﺎ از‬ ‫‪19‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﻮ ﻋﺒﻮر ﻣﯽدﻫﺪ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﯾﺎن در اﯾﻦ ﺳﻮ ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﻗﺮارﮔﯿﺮي آن در ﻣﺪار ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫‪9‬‬
‫‪0٫8 × 10‬‬
‫= ‪ΔU = Δq ⋅ ΔV ⇒ Δq‬‬ ‫=‬ ‫‪20C‬‬
‫‪7‬‬
‫‪4 × 10‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪20‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪1250A‬‬
‫‪3‬‬
‫‪16 × 10‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪−‬‬

‫‪21‬‬
‫‪V‬‬
‫‪ R‬ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪V‬‬
‫‪′‬‬
‫‪I‬‬
‫‪′‬‬
‫‪V +‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪125‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫‪−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ V‬‬ ‫) ‪180(V‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪22‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V Δt‬‬ ‫‪V ⋅ s‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫[ = ]‪⇒ [Ω‬‬ ‫]‬
‫‪I‬‬ ‫‪Δq‬‬ ‫‪Δq‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪Δt‬‬

‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ واﺻﻞ دو ﻧﻘﻄﻪ در ﻧﻤﻮدار ‪ ،q − t‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪23‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﯾﻦ ﺷﯿﺐ‪ ،‬در ﺑﺎزة زﻣﺎﻧﯽ ‪ t2‬ﺗﺎ ‪ t3‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪q‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮاﺳﺖ‬

‫‪0‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪t1 t2 t 3‬‬

‫ﻃﺒﻖ ﻣﺘﻦ ﮐﺘﺎب درﺳﯽ ﻓﻘﻂ ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪ «4‬ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬ ‫‪24‬‬

‫دﯾﻮد ﻧﻮرﮔﺴﯿﻞ )‪ (LED‬ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎي ﻏﯿﺮاﻫﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﯿﺪان داﺧﻞ رﺳﺎﻧﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪25‬‬

‫‪2‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ در ﻧﯿﻢ رﺳﺎﻧﺎ ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﺎي ﮐﺎﺗﻮره اي ﺣﺎﻣﻞ ﻫﺎي ﺑﺎر ﺑﺎ ﺷﺒﮑﮥ اﺗﻤﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬ ‫‪26‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻃﻮل ﺳﯿﻢ ﻧﺼﻒ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﻫﻢ ﻧﺼﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪27‬‬
‫‪R = R‬‬
‫‪0‬‬ ‫(‬ ‫)‪1 + αΔθ) → 31 = 20(1 + 0٫004Δθ‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪1000‬‬
‫→ ‪31 − 20 = 0٫088Δθ‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪1250 C‬‬
‫‪88 × 10‬‬
‫‪3‬‬
‫‪−‬‬
‫‪8‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪت ﻧﻮر ﺑﻪ ‪ ، LDR‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﮐﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪28‬‬
‫‪29‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪ R‬اﺳﺖ‪ ،‬در دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫در رﺳﺎﻧﺎﻫﺎي اُﻫﻤﯽ ﮐﻪ از ﻗﺎﻧﻮن اُﻫﻢ ﭘﯿﺮوي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺟﺮﯾﺎن و اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪I‬‬

‫اﺳﺖ وﻟﯽ در دﯾﻮد ﻧﻮرﮔﺴﯿﻞ )‪ (LED‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪V‬‬
‫‪30‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪20 = 100 × α × 100 ⇒ α = 2 × 10‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪ΔR = R‬‬
‫‪0 αΔT‬‬ ‫⇒‬ ‫‪K‬‬

‫‪31‬‬
‫در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻠﻊ و ﺟﯿﻮه ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ دﻣﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه در دﻣﺎي ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و در دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﺎن ﺻﻔﺮ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و‬ ‫‪32‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﻪ اﺑﺮرﺳﺎﻧﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن و ﺟﻬﺖ ﻣﯿﺪان ﻫﺮ دو ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮق و از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪33‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪ 10‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪ 10‬ﯾﺎ‬ ‫‪−‬‬
‫اﻧﺪازة ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮق در ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ و ً‬
‫ﻣﺜﻼ در ﺳﯿﻢﻫﺎي ﻣﺴﯽ از ﻣﺮﺗﺒﮥ ﺑﺰرﮔﯽ‬
‫‪s‬‬ ‫‪s‬‬

‫‪34‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪18 − 8‬‬ ‫×‬ ‫‪10 −3‬‬
‫‪3‬‬
‫→‪2٫5μA −−−−‬‬ ‫‪2٫5 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫= ‪I‬‬ ‫‪mA‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪35‬‬
‫ﺷﮑﻞ )اﻟﻒ(‪ ،‬رﺋﻮﺳﺘﺎ‪) ،‬ب( ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻮري )دزدﮔﯿﺮ(‪) ،‬ج(‪ ،‬ﺗﺮﻣﯿﺴﺘﻮر )زﻧﮓ ﺧﻄﺮ آﺗﺶ( و )د(‪ ،‬دﯾﻮد )روﺷﻨﺎﯾﯽ( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪36‬‬
‫‪37‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ ،R = ρ‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ رﺳﺎﻧﺎ ﺑﺎ ﻃﻮل آن راﺑﻄﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪ .‬ﻟﺬا دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﻃﺒﻖ راﺑﻄﮥ‬
‫‪A‬‬

‫‪L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪1‬‬
‫‪=A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫‪2L 1‬‬ ‫=‬ ‫‪3L 1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪⇒ L‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪30cm‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪=ρ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬

‫دﯾﻮد ﻧﻮر ﮔﺴﯿﻞ از وﺳﯿﻠﻪﻫﺎي ﻏﯿﺮاُﻫﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪38‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻧﻮار ﭼﻬﺎرم را ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﻄﺎي آن ‪ 20‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي رﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ را ﻃﻮري در دﺳﺖ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﻮار ﭼﻬﺎرم‬ ‫‪39‬‬
‫و ﯾﺎ ﻣﺤﻞ آن در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪25 × 10‬‬ ‫‪25kΩ‬‬
‫¯‬
‫¯¯¯‬
‫¯‬ ‫‪n‬‬
‫× ‪R = ab‬‬ ‫=‬ ‫= ‪Ω‬‬

‫‪ = 0٫2 × 25 = 5kΩ ⇒ 20kΩ ≤ R ≤ 30kΩ‬ﺧﻄﺎ‬

‫‪40‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪50 × 10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪50 × 10‬‬ ‫‪0٫5 ± 0٫05‬‬
‫¯‬
‫¯¯¯‬
‫¯‬ ‫‪n‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫× ‪R = ab‬‬ ‫=‬ ‫‪±‬‬ ‫(‬ ‫= )‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ اي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻻ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد‪ ،‬ﻋﺪد ‪ 0٫5‬اﻫﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬
‫ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﺮاي آن ﻋﺪدي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﻋﺪاد دو ﺟﺪول ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ A‬و ‪ ،B‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫وﺳﯿﻠﻪ اي از ﻗﺎﻧﻮن اُﻫﻢ ﭘﯿﺮوي ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫‪41‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬

‫اﻋﺪاد ﺟﺪول ‪ A‬ﺛﺎﺑﺖ و ﻫﻤﻮاره ‪ 3‬اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﺮاي ﺟﺪول ‪ B‬ﻫﻤﻮاره ﻋﺪد ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ و اﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ از ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ ﭘﯿﺮوي ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪42‬‬
‫‪43‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪ΔR‬‬ ‫‪= R‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0 αΔθ‬‬

‫‪ΔR‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪2R 0 (2α)Δθ‬‬

‫‪ΔR‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3R 0‬‬ ‫‪− R‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪⇒ R‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪10R 0‬‬
‫‪ΔR‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪2R 0‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪44‬‬
‫‪V‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪110‬‬
‫‪ : R 2‬ﺣﺎﻟﺖ دوم‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪440Ω‬‬
‫‪I‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0٫25‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1 + αΔθ) ⇒ 440 = 40(1 + 5 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R‬‬ ‫( ‪= R‬‬ ‫)‪Δθ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪3‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬
‫‪3‬‬
‫‪11 = 1 + 5 × 10‬‬ ‫‪2000‬‬
‫‪−‬‬ ‫∘‬
‫⇒‬ ‫= ‪Δθ ⇒ Δθ‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪2000 = θ2‬‬ ‫‪25 ⇒ θ2‬‬ ‫‪2025‬‬

‫∘‬
‫⇒‬ ‫‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬

‫‪45‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪24‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪240Ω‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪0٫1‬‬
‫= ‪⎧a‬‬
‫⎪‬
‫ﻗﺮﻣﺰ ‪2‬‬
‫⎪‬

‫‪240 = ab‬‬ ‫‪× 10‬‬ ‫زرد ‪4‬‬

‫¯‬ ‫‪n‬‬
‫= ‪⇒ ⎨b‬‬
‫⎪‬
‫⎩‬
‫ﻗﮭﻮه ای ‪1‬‬
‫⎪‬
‫= ‪n‬‬

‫‪ LDR‬وﺳﯿﻠﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﺑﺎ ﺷﺪت روﺷﻨﺎﯾﯽ راﺑﻄﮥ ﻋﮑﺲ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻃﻮل روز ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪت روﺷﻨﺎﯾﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﻻﻣﭗ ﭘﺮ‬ ‫‪46‬‬
‫ﻧﻮر ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﺷﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن زﯾﺎد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن ﻻﻣﭗ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از راﺑﻄﮥ ‪ R = ab × 10‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ در آن ‪ a‬ﻣﻌﺎدل رﻗﻢ ﺣﻠﻘﮥ اول‪ b ،‬ﻣﻌﺎدل رﻗﻢ ﺣﻠﻘﮥ دوم و ‪ n‬ﻣﻌﺎدل رﻗﻢ ﺣﻠﻘﮥ ﺳﻮم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪47‬‬
‫¯‬
‫¯¯¯‬
‫¯‬ ‫‪n‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ رﻧﮓ ﺗﻤﺎم ﺧﻂﻫﺎ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪10‬‬
‫‪a‬‬
‫¯¯‬
‫¯¯‬‫¯‬
‫× ‪R = aa‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ : R 1‬ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪«1‬‬ ‫=‬ ‫‪110Ω = 11 × 10‬‬ ‫‪Ω‬‬

‫‪3‬‬
‫‪ : R 2‬ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪«2‬‬ ‫=‬ ‫‪22kΩ = 22 × 10‬‬ ‫‪Ω‬‬

‫‪4‬‬
‫‪ : R 3‬ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪«3‬‬ ‫=‬ ‫‪440kΩ = 44 × 10‬‬ ‫‪Ω‬‬

‫‪6‬‬
‫‪ : R 4‬ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪«4‬‬ ‫=‬ ‫‪66M Ω = 66 × 10‬‬ ‫‪Ω‬‬

‫‪48‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪R = R‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1 + αΔθ) ⇒ 120 = 100(1 + 4 × 10‬‬
‫(‬
‫‪−‬‬
‫⇒ )‪× Δθ‬‬ ‫‪1٫2 = 1 + 4 × 10‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪Δθ‬‬

‫‪0٫2‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪10 + 50 = 60‬‬
‫∘‬ ‫∘‬
‫= ‪⇒ Δθ‬‬ ‫=‬ ‫‪C ⇒ θ‬‬ ‫‪= θ‬‬ ‫= ‪+ Δθ‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4 × 10‬‬
‫‪−‬‬

‫‪49‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪00 Ω‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪31 × 10‬‬ ‫‪3100Ω‬‬
‫¯‬
‫¯¯¯‬
‫¯‬ ‫‪n‬‬
‫‪R‬‬ ‫=‬ ‫‪,‬‬ ‫‪R‬‬ ‫× ‪= ba‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫↓‬ ‫↓‬ ‫‪‬‬
‫↓‬
‫ﻧﺎرﻧﺠﯽ ﻗﮭﻮهای‬
‫ﻗﺮﻣﺰ‬

‫در ﻧﯿﻢرﺳﺎﻧﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻼن ﺑﺎر اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪50‬‬
‫‪51‬‬
‫‪ΔR = R αΔθ‬‬
‫‪1‬‬

‫( ⇒‬ ‫)‪140 − 120‬‬ ‫=‬ ‫)‪120 × α × (200 − 100‬‬ ‫⇒‬ ‫‪20 = 120 × α × 100‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪10‬‬
‫‪−‬‬
‫= ‪⇒ α‬‬ ‫×‬ ‫ﯾﺎ‬
‫‪6‬‬ ‫‪K‬‬ ‫∘‬
‫‪C‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﯾﺎن در ﺷﺎﺧﮥ اﺻﻠﯽ و آراﯾﺶ دﯾﻮدﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻻﻣﭗﻫﺎي ‪ A‬و ‪ C‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ روﺷﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪52‬‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‪:‬‬ ‫‪53‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪ :«1‬از ﺗﺮﻣﯿﺴﺘﻮر ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺣﺴﺎس ﺑﻪ دﻣﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺣﺴﮕﺮ دﻣﺎ در ﻣﺪارﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ دﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﮓ ﺧﻄﺮ آﺗﺶ‪ ،‬دﻣﺎﭘﺎ و ﻧﯿﺰ دﻣﺎﺳﻨﺞﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در روﺷﻨﺎﯾﯽ‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎنﻫﺎ از ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر ) ‪ (LDR‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪ :«2‬ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪ :«3‬ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﺑﺎ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﺎﻻ‪ ،‬از ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﭘﯿﭽﻪاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪LED :«4‬ﻫﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮي در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻻﻣﭗﻫﺎي رﺷﺘﻪاي دارﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﻧﻮري ) ‪ ،(LDR‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﻧﻮر ﺗﺎﺑﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪت ﻧﻮر‪ ،‬از ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪54‬‬
‫‪55‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫‪=ρ‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪= m‬‬ ‫‪⇒ ρ V‬‬ ‫‪= ρ V‬‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−−‬‬
‫‪→ A L‬‬ ‫‪= A L‬‬ ‫→‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪V =AL‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪12R‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫‪=ρ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫‪3‬‬
‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪16R 1‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−−‬‬‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−−‬‬
‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬
‫‪A‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪lL‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪1‬‬
‫‪L‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬
‫=‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪L‬‬
‫‪2‬‬
‫→‬ ‫=‪4‬‬ ‫‪→ L‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪40cm‬‬
‫‪10‬‬

‫‪4‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪56‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪ρ‬‬

‫= ‪mB‬‬ ‫‪mA‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪3‬‬
‫‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪B‬‬
‫‪=L‬‬
‫‪A‬‬

‫{‬ ‫‪3‬‬ ‫= ‪⇒ ρB V B‬‬ ‫‪ρ A V A −−−−−‬‬‫→‬ ‫= ‪ρA A B L B‬‬ ‫‪ρA A A L A −‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬

‫= ‪→ AB‬‬ ‫‪2A‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪m = ρV‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪V =AL‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪l‬‬
‫دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪R = ρ‬‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪي‬
‫‪A‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪=R‬‬
‫‪l‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪AA‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪B‬‬
‫×‬ ‫×‬ ‫‪−−‬‬‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫=‪1‬‬ ‫‪B‬‬
‫×‬ ‫×‪1‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪=L‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪AB‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪A‬‬

‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪2AA‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪AB‬‬ ‫‪B‬‬

‫⇒‬
‫‪B‬‬
‫=‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−−‬‬
‫→‬
‫‪B‬‬
‫=‬ ‫‪2‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪L‬‬
‫‪ R = ρ‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ي‬ ‫‪57‬‬
‫‪A‬‬

‫⎧‬ ‫(‬ ‫)‪2L‬‬ ‫‪L‬‬

‫⎪‬
‫‪⎪R‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫( = ‪A‬‬ ‫)‪1٫5ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪3ρ‬‬
‫⎪‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬

‫‪3R‬‬ ‫‪2R‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪⎨R‬‬
‫( = ‪B‬‬ ‫)‪ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪0٫5‬‬ ‫‪0٫5ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪RA‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= ‪RC‬‬ ‫‪B‬‬
‫⎪‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩R‬‬
‫⎪‬
‫‪C = ρ‬‬ ‫‪= ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪58‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ‪ R 2‬را در دو ﺣﺎﻟﺖ ‪ I‬و ‪ 2I‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﯿﻢ ﺗﺎ ‪ x‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪:‬‬
‫( ‪V( V‬‬
‫‪R2‬‬

‫‪50‬‬ ‫‪R1‬‬

‫‪30‬‬
‫‪x‬‬
‫‪0‬‬ ‫(‪I (A‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪2I‬‬

‫‪30 + x‬‬ ‫‪80 + x‬‬

‫=‬ ‫⇒‬ ‫‪60 + 2x = 80 + x ⇒ x = 20V‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪2I‬‬
‫‪30+20‬‬
‫‪R‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ‪2‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪5‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬
‫ﺷﯿﺐ ﺧﻂ ‪2‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪I‬‬

‫‪59‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪ℓ‬‬
‫‪′‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اول‬ ‫‪:‬‬ ‫=‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫‪⇒ R‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬
‫‪R‬‬ ‫‪ℓ‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﺳﯿﻢ از اﺑﺰاري ﻋﺒﻮر ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻄﺮ آن ﻧﺼﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺮم و ﺣﺠﻢ آن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ زﯾﺮ‪:‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′′‬‬
‫‪d‬‬
‫‪′‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪′′‬‬
‫‪16‬‬
‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫( =‬ ‫‪2) 4‬‬ ‫‪⇒ R‬‬
‫‪′′‬‬
‫=‬ ‫‪R‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪d‬‬
‫‪′′‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫‪60‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪Δq‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ : I1‬ﺣﺎﻟﺖ اول‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‪6‬‬ ‫‪⇒ Δq‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪30Ah‬‬
‫‪Δt‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪Δq‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ : I2‬ﺣﺎﻟﺖ دوم‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‪3‬‬ ‫‪⇒ Δq‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪30Ah‬‬
‫‪Δt‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪10‬‬
‫×‬‫‪3600‬‬
‫‪4‬‬
‫→‪ : q = 80 − (30 + 30) = 20Ah −−−−‬ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه‬ ‫= ‪q‬‬ ‫‪7٫2 × 10‬‬ ‫‪C‬‬

‫ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ h‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﺿﻠﻊ ﻣﮑﻌﺐ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪61‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪Lmax‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪R max‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪4h‬‬ ‫‪256‬‬
‫=‬
‫‪min‬‬
‫→‬ ‫= ‪25‬‬ ‫→‬ ‫= ‪25‬‬
‫‪4h 2‬‬
‫‪R min‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪min‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪Amax‬‬ ‫‪32‬‬
‫ﺟﺬر‬ ‫‪16‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‪5‬‬ ‫→‬ ‫‪10h = 16 → h = 1٫6cm‬‬
‫‪2h‬‬
‫ﮐﻪ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻧﯿﺴﺖ!‬
‫ﺣﺎل ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ‪ h‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺿﻠﻊ ﻣﮑﻌﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪h‬‬

‫‪32‬‬ ‫‪8h 2‬‬ ‫‪h‬‬

‫‪2‬‬
‫= ‪25‬‬ ‫→‬ ‫= ‪25‬‬ ‫→‬ ‫= ‪25‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪128‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪8h‬‬

‫‪5‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬
‫ﺟﺬر‬
‫‪h‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‪5‬‬ ‫= ‪→ h‬‬ ‫‪20cm‬‬
‫‪4‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﺮم ﯾﺎ ﺣﺠﻢ ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬راﺑﻄﮥ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺷﻌﺎع ﯾﺎ ﻗﻄﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪62‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫‪9‬‬
‫‪3‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪d‬‬ ‫√‬

‫‪d‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﻨﺲ و ﺟﺮم ﺳﯿﻢ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ راﺑﻄﮥ ﭼﮕﺎﻟﯽ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪63‬‬
‫ﺟﺮم و ﭼﮕﺎﻟﯽ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪ρ‬‬ ‫‪−‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−‬‬‫⇒ ‪→ V 1 = V 2 ⇒ A 1 L1 = A 2 L2‬‬ ‫=‬ ‫)∗(‬
‫‪V‬‬ ‫‪L‬‬
‫ھﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ R = ρ‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ راﺑﻄﮥ‬
‫‪A‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 2‬‬
‫)∗(‬

‫=‬ ‫×‬ ‫→‪−‬‬ ‫( =‬ ‫)‬

‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬ ‫اﮔﺮ ﺳﯿﻤﯽ را ‪ n‬ﺑﺎر از وﺳﻂ ﺗﺎ ﮐﻨﯿﻢ ﻃﻮل ﺳﯿﻢ‬
‫‪2‬‬
‫‪n‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر‬ ‫دوﻣﯿﻦ ﺑﺎر‬ ‫‪ n‬اﻣﯿﻦ ﺑﺎر‬

‫ﺳﯿﻢ اوﻟﯿﻪ‬
‫‪...‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪2n‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺳﯿﻢ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪32Ω‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪R‬‬ ‫=‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫( =‬ ‫)‬ ‫‪−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪⇒ R‬‬ ‫=‬ ‫‪Ω‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪8‬‬
‫=‬ ‫‪,‬‬ ‫=‪n‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2n‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﺳﯿﻢ را ﭼﻬﺎر ﻻ ﻧﮑﺮدهاﯾﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻢ ﺳﯿﻢ را از وﺳﻂ ﺗﺎ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪.‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪ I‬و ‪ q = ne‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫=‬ ‫=‪R‬و‬ ‫ﺑﺎ ﮐﻤﮏ از راﺑﻄﻪﻫﺎي‬ ‫‪64‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪I‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪Vt‬‬ ‫‪12 × 60‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪21‬‬

‫= ‪R‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫→‬ ‫=‪3‬‬ ‫= ‪→ n‬‬ ‫‪15 × 10‬‬ ‫=‬ ‫‪1٫5 × 10‬‬
‫‪q‬‬
‫‪19‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪ne‬‬
‫‪1٫6 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫× ‪n‬‬
‫‪t‬‬

‫‪65‬‬
‫‪q‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪+ q‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪8−4‬‬
‫‪: q‬ﺑﺎر ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻫﺮ ﮐﺮه‬ ‫‪′‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪2μC‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪6‬‬
‫‪2 − (−4)] × 10‬‬ ‫‪10 3‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪− q‬‬ ‫[‬
‫‪1‬‬
‫‪q‬‬ ‫×‬

‫‪3 × 10‬‬ ‫‪300mA‬‬

‫‪−‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪A−‬‬ ‫= ‪→ I‬‬
‫‪−−‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪Δt‬‬
‫‪0٫02 × 10‬‬ ‫‪−‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫وﻗﺘﯽ ﺳﯿﻢ را دوﻻ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ آن دو ﺑﺮاﺑﺮ و ﻃﻮل آن ﻧﺼﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن‬ ‫‪66‬‬
‫‪4‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪V‬‬
‫‪′‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪I‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اھﻢ‬ ‫‪:‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫= ‪→ I‬‬ ‫‪2A‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪′‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪I +‬‬ ‫‪4٫4‬‬
‫‪67‬‬
‫‪L‬‬
‫⎫‬
‫⎪‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪R‬‬ ‫‪= ρ‬‬ ‫‪= ρ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪1٫5L‬‬ ‫‪2R 3‬‬
‫‪3ρ‬‬
‫‪⎬ → R‬‬ ‫=‬ ‫‪R‬‬ ‫=‬
‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪= ρ‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬
‫‪A‬‬ ‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪3‬‬
‫⎪‬
‫‪2‬‬ ‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪L‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎭‬
‫⎪‬
‫‪R‬‬ ‫‪= ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2A‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪V‬‬
‫‪ ،I‬ﭼﻮن ‪ V‬ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ I ،‬و ‪ R‬راﺑﻄﮥ ﻋﮑﺲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬ ‫=‬ ‫ﻃﺒﻖ راﺑﻄﮥ‬
‫‪R‬‬

‫‪1‬‬
‫‪I‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪3I2‬‬ ‫=‬ ‫‪I‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫‪2‬‬
‫را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺑﺮاي اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺛﺎﺑﺖ ‪ V‬راﺑﻄﮥ‬
‫‪A‬‬ ‫‪68‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪V =V‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪I‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫(‬ ‫)‪1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪I +‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺛﺎﺑﺖ ‪ V‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪B‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪I +‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫(‬ ‫)‪2‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪I +‬‬ ‫‪7‬‬
‫(‬ ‫)‪1) , (2‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪I +‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫‪⇒ (I +‬‬ ‫)‪1‬‬ ‫‪= I (I +‬‬ ‫)‪7‬‬
‫‪I +‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪I +‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪6‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪5I‬‬ ‫=‬ ‫‪1⇒I‬‬ ‫=‬ ‫‪0٫2A‬‬ ‫)‪3‬‬

‫(‬

‫(‬‫)‪1),(3‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0٫2‬‬
‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫(‬ ‫)‪4‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1٫2‬‬
‫‪ (I‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺟﺮﯾﺎن ﺛﺎﺑﺖ )‪1‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪VA‬‬
‫(‬‫)‪4‬‬ ‫‪VA‬‬ ‫‪0٫2‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬
‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪VB‬‬ ‫‪VB‬‬ ‫‪1٫2‬‬ ‫‪6‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن اُﻫﻢ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮري از ﺑﺎﺗﺮي را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪69‬‬
‫=‪V‬‬ ‫‪1٫5V‬‬ ‫‪1٫5‬‬
‫‪V = RI −−−−‬‬‫= ‪→ I‬‬ ‫=‬ ‫‪0٫5A‬‬
‫=‪R‬‬ ‫‪3Ω‬‬ ‫‪3‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫=‪Δq‬‬ ‫‪2500mA⋅h=2٫5Ah‬‬
‫‪Δq = I Δt −−−−−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫‪2٫5 = 0٫5Δt ⇒ Δt = 5h = 300 min‬‬
‫=‪I‬‬ ‫‪0٫5A‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﺤﺼﻮر ﺑﯿﻦ ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﯾﺎن ‪ -‬زﻣﺎن و ﻣﺤﻮر زﻣﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺑﺎر ﻋﺒﻮري از ﻣﻘﻄﻊ ﺳﯿﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪70‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪Δq‬‬
‫¯‬
‫= ‪I‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪3٫2‬‬ ‫= ‪⇒ Δq‬‬ ‫‪32C‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪10‬‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ زﯾﺮ ﻧﻤﻮدار‬ ‫→ ‪= S = Δq‬‬ ‫‪2t1‬‬ ‫( ‪+‬‬ ‫‪10 − t1 )4 = 32‬‬ ‫⇒‬ ‫‪2t1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪40 − 4t1‬‬ ‫=‬ ‫‪32‬‬ ‫⇒‬ ‫‪2t1‬‬ ‫=‬ ‫‪8 ⇒ t1‬‬ ‫=‬ ‫‪4s‬‬
‫‪ ،I‬ﺧﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ‪V‬ﻫﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺘﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﯿﻢ‬ ‫‪− V‬‬ ‫ﺳﯿﻢ ﺗﻮ ﺧﺎﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﻤﺘﺮي دارد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﻮدار‬ ‫‪71‬‬
‫‪ A‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ دارد و ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪V‬‬

‫‪RA‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪IB‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪25‬‬

‫از روی ﻧﻤﻮدار‬
‫‪A‬‬
‫‪:‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫) ‪(I‬‬
‫‪RB‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪I‬‬
‫‪B‬‬

‫‪ρA‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪=ρ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪RA‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪πr‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪RB‬‬ ‫‪ρB‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪=L‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪π(r‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪− r‬‬
‫‪′‬‬ ‫)‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫) ‪(I‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺟﺬر‬ ‫‪r‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪9r2‬‬ ‫‪25r 2‬‬
‫‪r‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪′‬‬
‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫‪3r = 5r‬‬ ‫‪′‬‬
‫⇒‬ ‫=‬
‫‪16‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪− r′2‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪′‬‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺳﯿﻢ ﺑﻪ ﻃﻮل‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه و دﻣﺎي ﺳﯿﻢ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺳﻮال ﻓﻘﻂ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪72‬‬

‫‪10 cm‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ :‬ﺣﺎﻟﺖ اول‬ ‫‪5 cm‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫(‪= π‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪5‬‬ ‫= )‬ ‫‪75πcm2‬‬

‫‪10 cm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ :‬ﺣﺎﻟﺖ دوم‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫(‪= π‬‬ ‫‪10‬‬ ‫= )‬ ‫‪100πcm2‬‬

‫‪ρL‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪75π‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪⇒ R‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪0٫48Ω‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0٫64‬‬ ‫‪100π‬‬
‫‪73‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬

‫‪RA‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪dB‬‬

‫‪2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪dB‬‬
‫‪2‬‬
‫‪dB‬‬
‫‪2‬‬ ‫ﺟﺬر‬
‫‪dB‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪dA‬‬
‫√‬ ‫‪6‬‬
‫= ‪16‬‬ ‫(×‪2‬‬ ‫‪6−‬‬ ‫⇒‪6‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫( ×‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫×‬ ‫)‬ ‫( ⇒‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬‫→‬ ‫√ =‬ ‫=‬
‫‪RB‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪B‬‬
‫‪LB‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪dB‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪ V‬ﺣﺠﻢ ﻣﯿﻠﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ اﯾﻦ ﺳﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪= AL‬‬ ‫‪) ρ‬ﭼﮕﺎﻟﯽ( و‬ ‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪ R = ρ‬و از ﻃﺮﻓﯽ‬ ‫ﻣﯽ داﻧﯿﻢ‬ ‫‪74‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪) ρ‬ﭼﮕﺎﻟﯽ(‬ ‫‪′‬‬
‫=‬ ‫= ‪⇒ A‬‬ ‫‪⇒ R = ρ‬‬ ‫‪⇒ R = ρρ‬‬
‫‪′‬‬

‫‪′‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪AL‬‬ ‫‪ρ L‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪′‬‬
‫‪ρ L‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ W‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪= RI‬‬ ‫‪t‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ژول‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎ از راﺑﻄﮥ‬ ‫‪75‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪W = RI‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪} ⇒ W‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪V = IR‬‬ ‫‪R‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ و در ﯾﮏ زﻣﺎن ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺳﺎﻧﺎ ﻧﺴﺒﺖ وارون دارد‪:‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬
‫‪W‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪d‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2 2‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪= ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫( ×‬ ‫)‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪1‬‬
‫‪π‬‬
‫‪4‬‬

‫‪7‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪2d‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪W‬‬
‫‪2‬‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫⇒‪8‬‬ ‫=‬ ‫‪8‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪W‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪76‬‬
‫از آنﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن از ‪ A‬وارد ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻮﻣﺘﺮ ﺷﺪه و از ‪ C‬ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻟﻐﺰﻧﺪه ﻃﻮل ﻣﺎدة ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﻟﺬا‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻐﺰﻧﺪه‬

‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪ABC‬‬

‫اﮔﺮ ﺧﺮوﺟﯽ ﻧﻘﻄﮥ ‪ B‬ﺑﻮد در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻟﻐﺰﻧﺪه در ﺟﻬﺖ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻓﺰاﯾﺶ و ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻟﻐﺰﻧﺪه‬

‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪ABC‬‬

‫‪77‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‪π‬‬ ‫)‬
‫‪RB‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪LB‬‬
‫‪12‬‬
‫‪B‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪RA‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪2‬‬ ‫((‪π‬‬ ‫)‪2r‬‬
‫‪2‬‬
‫‪−‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪r‬‬
‫‪LA‬‬

‫‪78‬‬
‫)در اﯾﻦ ﺳﺆال‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯽ را ﺑﺎ ‪ ρ‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪(.‬‬
‫‪′‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪20‬‬

‫‪ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫‪8 × 10‬‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ L‬‬ ‫‪500m‬‬
‫‪6‬‬
‫‪V‬‬
‫‪5 × 10‬‬
‫‪A ⋅ L‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪× L‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪500‬‬

‫‪2 × 10‬‬ ‫‪2Ω‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪6‬‬
‫‪5 × 10‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪−‬‬

‫‪79‬‬
‫‪V‬‬
‫=‪I‬‬
‫‪ρl‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪ρl‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪ρlV‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪V‬‬ ‫= ‪= RI‬‬ ‫‪× I −‬‬‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪→ V‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪RA‬‬

‫‪80‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫‪4IB‬‬
‫‪: I‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار‬ ‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫→‪4μA −−−−−‬‬ ‫= ‪IB‬‬ ‫‪1μA‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪Δq‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪1 × 10‬‬ ‫‪2 × 10‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫= ‪IB‬‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫= ‪→ Δq‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪4−2‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ ‪ ،m = ρV‬راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ دو ﺳﯿﻢ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪81‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪mA‬‬ ‫‪mB ⇒ ρ‬‬ ‫= ‪VA‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪VB‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪m‬‬
‫‪3ρB‬‬
‫‪3‬‬
‫=‪ρ‬‬ ‫‪,ρ‬‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪=L‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪−‬‬‫‪−−−−‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫‪3ρ‬‬ ‫= ‪× A A × LA‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪× A B × LB −‬‬‫‪−−‬‬ ‫= ‪→ AB‬‬

‫‪−−‬‬ ‫‪2A‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪2‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪V =A⋅L‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A‬‬

‫‪3‬‬
‫‪m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪L‬‬
‫‪ R = ρ‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋة دو ﺳﯿﻢ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪A‬‬

‫‪RA‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬

‫‪R‬‬
‫‪A‬‬
‫‪=R‬‬
‫‪B‬‬
‫‪, L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪=L‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪2A‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪1‬‬ ‫×‪1‬‬ ‫‪2ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−−−−−‬‬‫‪−−−−−−‬‬‫→‬ ‫×‬ ‫‪⇒ ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪⇒ ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪RB‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫=‬‫‪2AA‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪AA‬‬

‫‪82‬‬
‫‪VA‬‬ ‫‪VB‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪RA − RB‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪⇒ RA −‬‬ ‫= ‪12‬‬ ‫= ‪(V A − V B ) ⇒ R A‬‬ ‫‪17Ω‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪‬‬
‫‪20‬‬

‫‪83‬‬
‫‪19‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V ⋅ Δt‬‬
‫‪ V‬ﯾﮑﺴﺎن‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪nB‬‬ ‫‪1‬‬ ‫( ‪nA −‬‬ ‫‪3 × 10‬‬ ‫)‬
‫‪19‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ nA‬‬ ‫‪4 × 10‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪Δq‬‬ ‫‪n ⋅ e‬‬
‫‪ Δt‬و ‪ e‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪RB‬‬ ‫‪nA‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪nA‬‬

‫‪Δt‬‬

‫‪8‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪84‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V ⋅ Δt‬‬
‫‪ V‬ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪ΔtA‬‬
‫)∗(‬
‫‪ΔtA‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−−‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫→‪−‬‬ ‫=‬ ‫‪5‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪Δq‬‬ ‫‪Δq‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪ΔtB‬‬ ‫‪ΔtB‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪Δq‬‬

‫‪Δt‬‬

‫‪85‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪L max‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪Imax‬‬ ‫‪R min‬‬ ‫‪R max‬‬ ‫‪A min‬‬ ‫‪2×4‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪100‬‬
‫‪Imin‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪R min‬‬ ‫‪L min‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪R max‬‬ ‫‪A max‬‬
‫‪4 × 20‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻃﻮل ﺳﯿﻢ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪86‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫= ‪⇒ L‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪2 2‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪3 × (2 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫)‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ ﭼﮕﺎﻟﯽ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪′‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪V‬‬ ‫‪AL‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪kg‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪⇒ ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪⇒ ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪4 × 10‬‬ ‫=‬ ‫‪4‬‬
‫‪−2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪cm‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3 × (2 × 10‬‬ ‫)‬ ‫×‬
‫‪8‬‬
‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ‪ ρ‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه و ‪ ρ‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﭼﮕﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪′‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪87‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪nL‬‬ ‫‪nL‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪= ρ‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪= ρ‬‬ ‫‪= ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪⇒ R‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪R‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪πR‬‬
‫‪2‬‬ ‫)‪π(nR‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪π R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪πR‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪n‬‬

‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اُﻫﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺳﯿﻢ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪88‬‬
‫=‪V‬‬ ‫‪12V ,I =4A‬‬
‫‪V = R I −‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−−−‬‬‫‪−‬‬‫‪→ R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪3Ω‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1 1‬‬ ‫‪2 2‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪V =V =A‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪=A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1 2‬‬ ‫‪1 4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪V =RI‬‬

‫‪R = ρ‬‬ ‫‪−−−−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪4 ⇒ R2‬‬ ‫=‬ ‫‪4R 1‬‬ ‫=‬ ‫‪4 × 3 = 12Ω‬‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−−‬‬
‫‪→ I‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪=ρ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬
‫‪r‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‪V‬‬ ‫‪18V‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﯿﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪89‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪= V‬‬ ‫‪⇒ A L‬‬ ‫‪= A L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪= nL‬‬ ‫‪⇒ A‬‬ ‫‪= nA‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪= n × n = n‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺳﯿﻢ ﻓﻠﺰي را ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺟﺮم و ﺣﺠﻢ ﻃﻮري ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﻃﻮل آن ‪ n‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ آن ‪ n2‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= n‬‬ ‫⇒‬ ‫‪16 = n2‬‬ ‫= ‪⇒ n‬‬ ‫‪4 ⇒ L2‬‬ ‫=‬ ‫‪4L 1‬‬ ‫‪⇒ ΔL = L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪− L‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪3L 1‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ΔL‬‬
‫×‬ ‫درﺻﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻃﻮل ﺳﯿﻢ ‪100 = 3 × 100 = 300%‬‬
‫‪L‬‬
‫‪1‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪q‬‬
‫= ‪ A‬ﯾﻌﻨﯽ ﺛﺎﻧﯿﮫ× آﻣﭙﺮ = ﮐﻮﻟﻦ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯿﻠﯽ آﻣﭙﺮ ﺳﺎﻋﺖ ‪ mA ⋅ h‬ﻧﯿﺰ واﺣﺪ ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ و‬ ‫‪⇒ A ⋅ s = c‬‬ ‫‪ I‬ﺑﺮاي واﺣﺪﻫﺎ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫=‬ ‫ﻃﺒﻖ راﺑﻄﮥ‬ ‫‪90‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪t‬‬

‫و زﻣﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪. h‬‬ ‫‪mA‬‬ ‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﻋﺒﻮري از رﺳﺎﻧﺎ ﺑﻪ ازاي ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪6 nA=2mA‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪I =2×10‬‬
‫‪+‬‬
‫× ‪t‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪−−−−−−−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‪2‬‬ ‫= ‪⇒ t‬‬ ‫‪10‬‬ ‫)‪(h‬‬
‫‪t‬‬
‫‪3‬‬
‫‪q=2000mA⋅h=2×10 mA⋅h‬‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ »آ« ﮐﻠﻤﮥ »در ﺟﻬﺖ« ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪91‬‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ »ب« ﮐﻠﻤﮥ »اﻧﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ« ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ ﭼﻮن آﻣﭙﺮﺳﺎﻋﺖ ﯾﮑﺎي ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫ﻋﺒﺎرت ﻫﺎي »اﻟﻒ« و »ب« ﻧﺎدرﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪92‬‬

‫اﻟﻒ( دﯾﻮد رﺳﺎﻧﺎﯾﯽ اﻫﻤﯽ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤﻮدار ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺟﺮﯾﺎن ﺑﺮﺣﺴﺐ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب( ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ در دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺑﺴﯿﺎري از رﺳﺎﻧﺎﻫﺎي ﻏﯿﺮﻓﻠﺰي ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪mm‬‬
‫‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬آﻣﭙﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﯾﮑﺎي ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺒﻮد اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‪ ،‬ﺷﺎرش ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎر وﺟﻮد ﻧﺪارد‬ ‫ﻓﻘﻂ ﻣﻮرد )ب( درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮق در ﺣﺪود‬ ‫‪93‬‬
‫‪s‬‬

‫وﻟﯽ ﺷﺎرش ﺑﺎر وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫‪94‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪Δq = −‬‬ ‫‪18 − (−8) = −10C‬‬ ‫| = ‪→ I‬‬ ‫= |‬ ‫=‬ ‫‪5A‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪9‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫ﻃﺒﻖ راﺑﻄﮥ ‪ ΔR = R 1 αΔθ‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪95‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0٫12R 1‬‬ ‫‪0٫12R 1‬‬ ‫‪200 ⇒ α = 6 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫= ‪ΔR‬‬ ‫⇒‬ ‫× ‪= R α‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪1‬‬
‫‪K‬‬

‫ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﯾﻦ ﻗﻄﻌﻪ‪ 30 ،‬درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫‪0٫3R 1‬‬ ‫‪0٫3R 1‬‬ ‫‪6 × 10‬‬ ‫‪500‬‬
‫‪−‬‬ ‫∘‬
‫= ‪ΔR‬‬ ‫⇒‬ ‫‪= R‬‬ ‫×‬ ‫= ‪× Δθ ⇒ Δθ‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪1‬‬
‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﮥ ﺳﻠﺴﯿﻮس و ﮐﻠﻮﯾﻦ ﺑﺎ ﯾﮏدﯾﮕﺮ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪96‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪V = V‬‬ ‫‪⇒ A ⋅ L = A‬‬ ‫‪⋅ L‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫)∗(‬
‫‪′‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫)∗(‬ ‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪′‬‬
‫= ‪L‬‬ ‫‪4L‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫→‪−‬‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫‪16‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪A‬‬

‫‪97‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪RB‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪LB‬‬
‫‪πr‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪RA‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪LA‬‬
‫) ‪π(r − r‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪o‬‬ ‫‪j‬‬

‫‪98‬‬
‫‪20‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V ⋅ Δt‬‬
‫‪ V‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪Δt‬‬
‫‪′‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪4R‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪1٫25 × 10‬‬ ‫‪21‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪⇒ n‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪1٫875 × 10‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪Δq‬‬ ‫‪n ⋅ e‬‬
‫‪ e‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪R‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪′‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪′‬‬

‫‪Δt‬‬

‫‪99‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪ : m = m‬ﺟﺮم ﺳﯿﻢ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‬ ‫‪′‬‬
‫‪⇒ V = V‬‬
‫‪′‬‬
‫‪⇒ A ⋅ L = A‬‬
‫‪′‬‬
‫‪⋅ L‬‬
‫‪′‬‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫)∗(‬
‫‪′‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫ﺟﺬر ‪2‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫‪L‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ρ=ρ′‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪L‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪2٫5‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪′‬‬

‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−‬‬

‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪−‬‬
‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫‪⇒ L‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪5cm‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪′‬‬
‫)∗(‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪160‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪100‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0 (1‬‬ ‫‪6٫8 × 10‬‬ ‫‪1 + 2 × 10‬‬ ‫)‪100‬‬ ‫‪6٫8 × 1٫2 × 10‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪ρ = ρ‬‬ ‫= ) ‪+ αΔT‬‬ ‫(‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫‪Ω ⋅ m‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1٫2‬‬

‫‪6٫8 × 1٫2 × 10‬‬ ‫‪32٫64Ω‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪3 2‬‬
‫‪3 × (1 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫)‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﮕﺎﻟﯽ و ﺟﺮم ﻓﻠﺰ ‪ ،A‬ﺣﺠﻢ ﻓﻠﺰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ‪:‬‬ ‫‪101‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪3100‬‬
‫= ‪ρ‬‬ ‫= ‪⇒ V‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪200cm3‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪15٫5‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﯿﻢﻫﺎي ) ‪ (I‬و ) ‪ (I I‬و ﺣﺠﻢ ﻓﻠﺰ اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﻃﻮل ﻫﺮ ﺳﯿﻢ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫ﺳﯿﻢ ) ‪:(I‬‬
‫‪200cm3‬‬
‫= ‪AI‬‬ ‫‪10 × 10 = 100cm2‬‬ ‫= ‪⇒ LI‬‬ ‫=‬ ‫‪2cm‬‬
‫‪100cm2‬‬
‫ﺳﯿﻢ ) ‪:(I I‬‬
‫‪200cm3‬‬
‫( = ‪AI I‬‬ ‫‪15 × 15) − (5 × 5) = 200cm2‬‬ ‫= ‪⇒ LI I‬‬ ‫=‬ ‫‪1cm‬‬
‫‪200cm2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺳﯿﻢ ) ‪ (I I‬ﺑﻪ ﺳﯿﻢ ) ‪ (I‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪300Ω‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪RI I‬‬ ‫‪LI I‬‬ ‫‪AI‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬
‫=‬

‫‪= 75Ω‬‬
‫‪′‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬ ‫‪−−−‬‬ ‫‪→ R‬‬ ‫‪II‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪RI‬‬ ‫‪LI‬‬ ‫‪AI I‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪200‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﭼﻮن ﺟﺮم ﺳﯿﻢ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﭼﮕﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺣﺠﻢ آن ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪102‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫‪=ρ‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪= m‬‬ ‫‪⇒ ρ V‬‬ ‫‪= ρ V‬‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−−‬‬

‫‪→ V‬‬ ‫‪= V‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪⇒ A L‬‬ ‫‪= A L‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺣﺎل ﻃﺒﻖ راﺑﻄﮥ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪاي ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎي اُﻫﻤﯽ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫) ‪ ρ‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋة ﺳﯿﻢ اﺳﺖ‪(.‬‬ ‫‪′‬‬

‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪′‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫‪=ρ‬‬
‫‪R‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪R = ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫⇒‬ ‫=‬
‫‪′‬‬
‫×‬ ‫×‬ ‫‪−−‬‬‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫×‪1‬‬ ‫×‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬
‫‪A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫=‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪4A‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪A‬‬ ‫=‬
‫‪R‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫⇒‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪−−‬‬‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪⇒ R‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪4Ω‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬
‫=‬ ‫‪64Ω‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺳﯿﻢﻫﺎي رﺳﺎﻧﺎ در دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪103‬‬
‫ﺟﻨﺲ ﺳﯿﻢھﺎ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‬
‫‪L‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪AB‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪−−−−−‬‬‫→‪−−−−−‬‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪AA‬‬
‫طﻮل ﺳﯿﻢھﺎ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ‬

‫‪10‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﯿﻢﻫﺎي ﺗﻮﭘﺮ و ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪πd‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ A‬ﺗﻮﭘﺮ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪= πr‬‬ ‫=‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ A‬ﺗﻮﺧﺎﻟﯽ‬ ‫‪B‬‬ ‫= ) ‪= π(ro − r‬‬ ‫) ‪(do − d‬‬
‫‪4‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬

‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪RA‬‬ ‫‪do‬‬ ‫‪− d‬‬ ‫= ‪do =?, d‬‬
‫‪i‬‬
‫‪1mm‬‬ ‫‪do −‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪3‬‬ ‫‪2mm‬‬
‫‪i‬‬
‫=‬ ‫‪−−−−‬‬‫‪−−−−−‬‬‫→‬ ‫= ‪⇒ do‬‬
‫‪RB‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪2‬‬
‫=‪d‬‬ ‫‪1mm‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫‪ne‬‬
‫¯‪ I‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮري از ﻣﺪار از راﺑﻄﮥ‬ ‫‪104‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪Δt‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪8×10 19 ,t=4s‬‬ ‫‪8 × 10‬‬ ‫‪1٫6 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫=‪n‬‬ ‫×‬
‫‪ne‬‬ ‫‪ne‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫= ‪⇒ I‬‬ ‫‪−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫‪3٫2A‬‬
‫‪t −‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪t‬‬
‫=‪e‬‬ ‫‪1٫6×10 −19 C‬‬
‫‪4‬‬
‫ﭼﻮن ﺟﺮم اﺳﺘﻮاﻧﮥ رﺳﺎﻧﺎ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ و ﯾﮑﺴﺎن‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺛﺎﺑﺖ و ﺣﺠﻢ آن ﻧﯿﺰ ﻫﻤﻮاره ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪105‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪= V‬‬ ‫‪⇒ A L‬‬ ‫‪= A L‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫)∗(‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫از ﻃﺮﻓﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ آن‪ ،‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪1‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫×‬
‫‪R‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ρ‬‬ ‫‪=ρ‬‬ ‫‪L‬‬ ‫=‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−−‬‬
‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫‪3‬‬ ‫=‬ ‫‪9‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫)∗(‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪106‬‬
‫‪0‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪15 × 10‬‬ ‫‪15Ω‬‬
‫¯‬
‫¯¯¯‬
‫¯‬ ‫‪n‬‬
‫× ‪R = ab‬‬ ‫=‬ ‫=‬

‫ﺣﺎل ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮري از ﻣﺪار را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ε‬‬ ‫‪48‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ I‬‬ ‫‪3A‬‬
‫‪R + r‬‬ ‫‪15 + 1‬‬
‫وﻟﺖﺳﻨﺞ اﯾﺪهآل اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ دو ﺳﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫= ‪V = IR ⇒ V‬‬ ‫‪3 × 15 ⇒ V‬‬ ‫=‬ ‫‪45V‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﯿﻢ ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫‪107‬‬
‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬
‫‪mA = mB ⇒ ρ‬‬ ‫‪VA = ρ‬‬ ‫⇒ ‪V B ⇒ A A LA = A B LB‬‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬
‫‪2‬‬
‫‪′‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪rB‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫‪2rB‬‬
‫‪RA‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬
‫→‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪rA‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪ A‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ و اﻃﻼﻋﺎت روي ﻧﻤﻮدار ﮔﺰﯾﻨﮥ »‪ ،«2‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪ ،I‬ﺷﯿﺐ ﻧﻤﻮدار ﺑﺎ اﻧﺪازة ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﮑﺲ دارد‪ ،‬ﻧﻤﻮدار ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫‪− V‬‬ ‫ﭼﻮن در ﻧﻤﻮدار‬
‫‪V‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪IB‬‬ ‫‪0٫4‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪I‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪IA‬‬ ‫‪6٫4‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪108‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪8000‬‬ ‫= ‪⇒ V‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪200‬‬
‫‪1‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪V = A ⋅ L ⇒ L‬‬ ‫=‬ ‫‪10‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪6‬‬
‫‪5 × 10‬‬
‫‪−‬‬

‫‪3‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪1٫7 × 10‬‬ ‫‪3٫4Ω‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪6‬‬
‫‪5 × 10‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪−‬‬

‫‪109‬‬
‫‪l‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪⇒ l‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪10m‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬
‫ﺑﺮاي ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﺑﺮاي دﯾﻮدﻫﺎ ﺻﺎدق‬ ‫= ‪ (R‬ﭘﯿﺮوي ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫دﯾﻮدﻫﺎ )ﮐﻪ ‪ LED‬ﯾﮏ ﻧﻮع از دﯾﻮدﻫﺎﺳﺖ( از ﻗﺎﻧﻮن اُﻫﻢ )‬ ‫‪110‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬

‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ V‬ﺷﯿﺐ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺪار ‪ R‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪− I‬‬ ‫از ﻃﺮﻓﯽ در ﻧﻤﻮدار‬
‫‪v‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻤﻮدار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎي اﻫﻤﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫‪I‬‬

‫اﻣﺎ ﻧﻤﻮدار دﯾﻮد ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ رﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪11‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪v‬‬ ‫‪I‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪v‬‬

‫(‪v (v‬‬ ‫( ‪I ( mA‬‬

‫‪4‬‬

‫( ‪I ( mA‬‬ ‫(‪v (v‬‬

‫‪4‬‬

‫ﭼﻮن در اﺛﺮ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ اﺧﺘﻼف در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻘﺪار اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪111‬‬
‫ﭘﺲ‪:‬‬
‫‪ΔR A = ΔR B‬‬

‫‪Δθ‬‬ ‫‪=Δθ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪R‬‬
‫‪1 A αA ΔθA‬‬ ‫‪= R‬‬
‫‪1 B αB ΔθB‬‬ ‫‪−−−−−−‬‬‫→‬ ‫‪5α‬‬ ‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪25α‬‬ ‫‪B‬‬ ‫= ‪⇒ αA‬‬ ‫‪5α‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪5Ω‬‬
‫‪1A‬‬
‫‪R‬‬ ‫=‬

‫‪25Ω‬‬
‫‪1B‬‬
‫‪R‬‬ ‫=‬

‫دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ آن و ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮري از آن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪112‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﺟﺮم رﺳﺎﻧﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪113‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫( =‬ ‫)‪3‬‬ ‫=‬ ‫‪9‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪I =I‬‬ ‫‪V‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫‪−‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫‪9⇒V‬‬ ‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪9V‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪V‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﻻﻣﭗ ‪ 5‬روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬زﯾﺮا ﺑﯿﻦ دو ﺳﺮ آن اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﺑﺎرﻫﺎ در ﯾﮏ ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺴﺘﻪ )ﻣﺪار( ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪114‬‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻮري ) ‪ (LDR‬ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن ﺑﻪ ﻧﻮر ﺗﺎﯾﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﺮ آن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪت ﻧﻮر‪ ،‬از ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن‬ ‫‪115‬‬
‫ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺪار ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻗﺮار دارد‪ ،‬در اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺎوﻣﺖ ) ‪ (LDR‬ﻣﻘﺪار زﯾﺎدي دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻦ ﮐﻠﯿﺪ ‪ ،K‬ﺟﺮﯾﺎن ﮐﻤﯽ در ﻣﺪار ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ روﺷﻦ ﺷﺪن دﯾﻮد ﻧﻮري )‪(LED‬‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﺤﯿﻂ و ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ) ‪ (LDR‬ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺮﯾﺎن روﺷﻦ ﺷﺪن ﺑﯿﺸﺘﺮ )‪ (LED‬ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﺗﺎ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺪي ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ) ‪(LDR‬‬
‫داراي ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪116‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0 (1‬‬ ‫⇒ ))‪1 + α × (70 − 20‬‬ ‫)‪1 + 50α‬‬ ‫= ‪50α ⇒ α‬‬ ‫‪5 × 10‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪R = R‬‬ ‫⇒ )‪+ αΔθ‬‬ ‫=‬ ‫(‬ ‫( =‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪k‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪200‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺳﺎﻧﺎ در دﻣﺎي ‪ T 2‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آن در دﻣﺎي ‪ T 1‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫( ‪= R‬‬
‫‪1‬‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ ) ‪1 + αΔT‬‬ ‫‪117‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫( ‪V( V‬‬ ‫‪T2‬‬
‫‪T1‬‬
‫‪V‬‬

‫‪15‬‬

‫‪0‬‬ ‫(‪I ( A‬‬

‫‪I‬‬
‫‪353K‬‬
‫‪2‬‬
‫‪T‬‬ ‫=‬

‫‪ΔT = T‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪− T‬‬
‫→‪1 −−−−−‬‬ ‫= ‪ΔT‬‬ ‫‪353 − 253 = 100K‬‬
‫‪T =253K‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫=‪α‬‬ ‫‪5×10 −3‬‬
‫‪K‬‬
‫‪3‬‬
‫→‪1 + αΔT ) −−−−−−−−‬‬ ‫‪1 + 5 × 10‬‬ ‫)‪100‬‬ ‫‪1 + 0٫5) ⇒ R 2‬‬ ‫‪1٫5 R 1‬‬
‫‪−‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪R‬‬ ‫( ‪= R‬‬ ‫‪R‬‬ ‫( ‪= R‬‬ ‫×‬ ‫‪R‬‬ ‫( ‪= R‬‬ ‫=‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ V 1‬و در دﻣﺎي ‪ T 2‬ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R 2‬اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ V‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ‬ ‫=‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺑﻪازاي ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ‪ ،I‬در دﻣﺎي ‪ T 1‬ﮐﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪ R 1‬اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﺑﺮاﺑﺮ ‪15V‬‬
‫دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪15V‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪=I‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= ‪V‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫⇒ ‪V = RI‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪1‬‬ ‫= ‪⇒ V‬‬ ‫‪22٫5V‬‬
‫‪V‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R‬‬ ‫=‬ ‫‪1٫5R‬‬
‫‪1‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪1٫5R 1‬‬

‫‪) 2020‬ﺣﺎﻟﺖ روﺷﻦ( را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬ ‫∘‬

‫‪C‬‬ ‫‪ ،R 2‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻻﻣﭗ در دﻣﺎي‬ ‫( ‪= R‬‬
‫‪1‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ ) ‪1 + αΔT‬‬ ‫‪118‬‬
‫= ‪ΔT‬‬ ‫‪2020−20=2000∘ C‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1 + αΔT ) −−−−−−−−−−−−−−−→ R 2‬‬ ‫‪1 × (1 + 4٫5 × 10‬‬ ‫)‪2000‬‬ ‫‪10Ω‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R‬‬ ‫( ‪= R‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪⇒ R‬‬ ‫=‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪α=4٫5×10‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪1Ω‬‬
‫‪1‬‬
‫‪, R‬‬ ‫=‬
‫∘‬
‫‪C‬‬

‫‪ ،V‬از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻻﻣﭗ در ﺣﺎﻟﺖ روﺷﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫‪= RI‬‬ ‫‪ ،V‬ﺟﺮﯾﺎن ﻋﺒﻮري از ﻻﻣﭗ را ﺣﺴﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ در راﺑﻄﮥ‬ ‫‪= RI‬‬ ‫اﮐﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ‬

‫‪12‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪V‬‬
‫=‪V‬‬ ‫‪3V‬‬ ‫‪3‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬‫= ‪→ I‬‬ ‫= ‪⇒ I‬‬ ‫‪0٫3A‬‬
‫‪R‬‬
‫=‪R‬‬ ‫‪10Ω‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪119‬‬
‫‪ΔR A = ΔR B = ΔR C ⇒ R‬‬ ‫‪αA ΔT A = R‬‬ ‫‪αB ΔT B = R‬‬ ‫‪αC ΔT C‬‬
‫‪0A‬‬ ‫‪0B‬‬ ‫‪0C‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪60 × 4 × 10‬‬ ‫‪40 × 4٫5 × 10‬‬ ‫‪40 × 6٫5 × 10‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫⇒‬ ‫= ‪ΔT A‬‬ ‫= ‪ΔT B‬‬ ‫‪ΔT C‬‬

‫‪12‬‬ ‫‪9‬‬
‫⇒‬ ‫‪240ΔT‬‬ ‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪180ΔT‬‬ ‫‪B‬‬ ‫=‬ ‫‪260ΔT‬‬ ‫‪C‬‬ ‫= ‪⇒ ΔT C‬‬ ‫= ‪ΔT A‬‬ ‫‪ΔT B‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪13‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ راﺑﻄﮥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﯾﮏ ﺳﯿﻢ رﺳﺎﻧﺎ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪120‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪V =AL‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪16ρV‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪−−−−‬‬‫‪→ ⇒ R = ρ‬‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2 4‬‬
‫‪πd‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪π d‬‬
‫=‪A‬‬
‫‪4‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪ℓ‬‬
‫= ‪ ρ‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫‪R=ρ‬و‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪي‬ ‫‪121‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪A‬‬

‫⎧‬ ‫‪ℓ‬‬
‫⎪‬
‫‪⎪R = ρ‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه‬ ‫‪ℓ‬‬
‫‪A‬‬
‫⎨‬ ‫‪⇒ R = ρ‬‬
‫‪V =A⋅L‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه‬ ‫‪m‬‬
‫‪m‬‬
‫⎪‬
‫‪⎩ρ‬‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−−‬‬
‫‪→ ρ‬‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ A‬‬
‫⎪‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﯽ‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﯽ‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪⋅ℓ‬‬
‫‪V‬‬
‫‪A ⋅ L‬‬ ‫‪ρ ⋅ L‬‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﯽ‬

‫‪2‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪⋅ ℓ‬‬ ‫‪2‬‬
‫⎪‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﯽ‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪⋅ ℓ‬‬
‫‪V‬‬ ‫ﭼﮕﺎﻟﯽ‬
‫‪R = ρ‬‬
‫⎨ ⇒‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه‬ ‫⇒‬ ‫‪= ρ‬‬
‫‪m‬‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه‬
‫⎪‬ ‫‪I‬‬ ‫‪m‬‬
‫⎩‬
‫⎪‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪R‬‬
‫‪I‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1٫8 × 10‬‬ ‫)‪8000 × (25‬‬
‫‪−‬‬
‫×‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ m‬‬ ‫‪0٫036kg ⇒ m = 36g‬‬
‫‪1٫2‬‬ ‫‪m‬‬

‫ﭼﻮن ﺳﯿﻢ را ذوب ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﺠﻢ آن ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﻃﻮل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪122‬‬
‫‪ V =AL‬ﺣﺠﻢ ﺳﯿﻢ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪= V‬‬ ‫‪−−−−−−−‬‬‫‪→ A L‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ R = ρ‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ دو ﺣﺎﻟﺖ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫از ﻃﺮﻓﯽ ﻃﺒﻖ راﺑﻄﮥ‬
‫‪A‬‬
‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ ρ‬ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2 2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−−−‬‬‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫( =‬ ‫)‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪45‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫=‬
‫‪L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫√ از طﺮﻓﯿﻦ‬
‫‪2‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪2‬‬
‫‪−−‬‬‫‪−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫‪⇒ L‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪9m = 900cm‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪45‬‬
‫‪123‬‬
‫‪20‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪100 1‬‬
‫= ‪q‬‬ ‫‪q‬‬

‫‪Δq‬‬ ‫‪q‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪0٫2q1‬‬ ‫‪0٫8q1‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−−‬‬
‫= ‪→ I‬‬ ‫⇒‬ ‫=‪5‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪5 × 3600‬‬
‫‪80‬‬
‫‪⇒ q‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪112500C‬‬ ‫= ‪⇒ Δq‬‬ ‫‪q‬‬
‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪90000C‬‬
‫‪100‬‬
‫×‬‫‪10 −6‬‬
‫اﻧﺮژی ﺑﺎﺗﺮی‬ ‫= ‪: U = qV‬‬ ‫‪90000 × 12 = 1080000J −−−−→ 1٫08M J‬‬
‫‪124‬‬
‫‪l‬‬

‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪R=ρ‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1 2‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−−‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫( ×‬ ‫)‬
‫‪V‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪2‬‬
‫‪110‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪100 1‬‬
‫‪d‬‬ ‫=‬ ‫‪d‬‬
‫‪V‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪−−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫( ×‬ ‫)‬ ‫‪⇒ V‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫× ‪220‬‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫‪200V‬‬
‫‪220‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪121‬‬
‫‪ΔV = V‬‬ ‫‪− V‬‬ ‫‪= 200 − 220 = −20V‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪125‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪rB‬‬
‫‪rA‬‬ ‫‪tA‬‬ ‫‪RB‬‬
‫‪tB‬‬
‫‪RA‬‬

‫‪′‬‬
‫‪R‬‬
‫‪A‬‬
‫= ‪R′‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫‪2tB‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪2‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪− r‬‬ ‫‪= tA‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬

‫‪′‬‬
‫‪A‬‬
‫‪}−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬
‫‪→ R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪− r‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪2(R‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪− r‬‬
‫‪′‬‬
‫)‪B‬‬ ‫‪−−−−−‬‬‫‪→ r‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪2r‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪B‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪− r‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪= tB‬‬

‫‪13‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪LA‬‬ ‫‪LB‬‬
‫= ‪RA‬‬ ‫‪4R‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪→ ρ‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫‪4ρ‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪AA‬‬ ‫‪AB‬‬

‫‪=π(R′‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪2),‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪r′‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪=ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪LA‬‬
‫‪−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫‪4‬‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫‪16‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪LB‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪− r‬‬ ‫‪R′‬‬ ‫‪r′‬‬
‫‪2−‬‬ ‫‪2),‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫( ‪−‬‬ ‫)‬
‫‪A‬‬ ‫‪=π(R′‬‬ ‫‪r′‬‬ ‫‪R‬‬ ‫=‬ ‫‪,r′‬‬ ‫=‬
‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪2‬‬
‫‪B‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪126‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪60‬‬
‫= ‪ ρ‬ﭼﮕﺎﻟﯽ‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫= ‪6٫4‬‬ ‫= ‪⇒ L‬‬ ‫‪1250cm = 12٫5 m‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪A ⋅ L‬‬
‫‪π‬‬
‫‪0٫1) 2‬‬
‫(‬ ‫‪× L‬‬
‫‪4‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪12٫5‬‬
‫‪15 × 10‬‬ ‫‪2٫5Ω‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪3 2‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪π‬‬
‫(‬‫‪1 × 10‬‬ ‫‪−‬‬
‫)‬
‫‪4‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪5‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫⇒‬ ‫= ‪2٫5‬‬ ‫= ‪⇒ I‬‬ ‫‪2A‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪19‬‬
‫‪1٫6 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫‪Δq‬‬ ‫× ‪n‬‬
‫‪4 × 10 19‬‬
‫‪ne‬‬
‫= ‪I‬‬ ‫=‬ ‫→‬ ‫=‪2‬‬ ‫= ‪⇒ n‬‬
‫‪Δt‬‬ ‫‪Δt‬‬ ‫‪3٫2‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪ I‬ﻣﻘﺪار ‪ q‬را‬ ‫=‬ ‫= ‪ R‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺮﯾﺎن ‪ I‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري از‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آورده و ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري در راﺑﻄﮥ‬ ‫‪R = ρ‬‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ از راﺑﻄﮥ‬ ‫‪127‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪A‬‬

‫ﺣﺴﺎب ﮐﺮده و از راﺑﻄﮥ ‪ q = ne‬ﺗﻌﺪاد اﻟﮑﺘﺮون ﻫﺎ )‪ (n‬را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬در اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﺴﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان رواﺑﻂ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﺮده و اﻋﺪاد را ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺟﺎﯾﮕﺬاري ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺳﺮﯾﻌ ًﺎ اﻋﺪاد ﺳﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V At‬‬
‫=‪q=I t‬‬ ‫=‪t‬‬ ‫=‪t‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪ρL‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V At‬‬
‫‪q = ne −−−−−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫‪= ne‬‬
‫‪ρL‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪24 × 3 × 10‬‬ ‫‪5 × 60‬‬
‫‪−‬‬
‫‪A=πr‬‬ ‫×‬
‫‪19‬‬
‫‪1٫6 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−−−−−‬‬‫‪−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫× ‪= n‬‬
‫‪8‬‬
‫‪1mm=10 −3 m‬‬ ‫‪1٫5 × 10‬‬ ‫‪300‬‬
‫‪−‬‬
‫×‬
‫=‪r‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪22‬‬

‫‪3 × 10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪3 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫× ‪= n‬‬ ‫= ‪⇒ n‬‬

‫ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮدار ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎ را ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫‪128‬‬

‫‪V‬‬
‫= ‪R‬‬
‫‪I‬‬

‫‪RB‬‬ ‫‪12‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪4‬‬ ‫(‬ ‫)‪1‬‬
‫‪RA‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ρA‬‬ ‫‪mA‬‬ ‫‪VB‬‬ ‫‪ρA‬‬ ‫‪A B LB‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪2٫7‬‬ ‫‪AB‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﯽ‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫)‪2‬‬
‫(‬
‫‪ρB‬‬ ‫‪mB‬‬ ‫‪VA‬‬ ‫‪ρB‬‬ ‫‪A A LA‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪AA‬‬

‫‪RB‬‬ ‫‪ρB‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬

‫و )‪1‬‬
‫(‬ ‫(‬ ‫)‪2‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪AA‬‬
‫‪2‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−−−−−‬‬‫→‬ ‫× ‪4 = 0٫3‬‬ ‫( ×‬ ‫)‬
‫‪RA‬‬ ‫‪ρA‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪2٫7‬‬ ‫‪AB‬‬

‫‪−‬‬
‫‪−‬‬

‫‪AB‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪dB‬‬ ‫‪dB‬‬

‫√‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪,‬‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪AA‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪dA‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪129‬‬
‫‪1‬‬
‫‪V‬‬
‫‪L‬‬
‫ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫‪2 2‬‬
‫‪a‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫داﯾﺮه ‪1A‬‬
‫‪V‬‬
‫‪(π‬‬ ‫)‬
‫‪2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪A‬‬
‫=‪L‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪A‬‬
‫داﯾﺮه‬ ‫داﯾﺮه‬ ‫ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫‪A‬‬ ‫داﯾﺮه‬ ‫ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫‪π‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪I‬‬
‫ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫‪2V‬‬ ‫داﯾﺮه ‪2R‬‬ ‫‪L‬‬
‫ﻣﺮﺑﻊ‬
‫‪I‬‬
‫ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻊ ‪2A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2(a2 ) 2‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪2‬‬ ‫×‪2‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫داﯾﺮه‬ ‫داﯾﺮه‬

‫‪130‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪mA‬‬ ‫‪vB‬‬
‫= ‪ : ρ‬ﭼﮕﺎﻟﯽ‬
‫‪A‬‬
‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬
‫‪v‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪mB‬‬ ‫‪vA‬‬
‫‪B‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫‪,‬‬ ‫=‬ ‫‪6‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪B‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪vB‬‬ ‫‪vB‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪v=AL‬‬ ‫‪A B LA‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪4A‬‬
‫×‪6‬‬
‫‪B‬‬
‫‪−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪2‬‬ ‫‪vA‬‬ ‫‪vA‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪A A LB‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬

‫‪L‬‬
‫‪A‬‬
‫‪=L‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬‫‪−−‬‬‫‪−−‬‬
‫→‬ ‫=‬
‫‪AA‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬
‫‪ :‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه‬
‫‪A‬‬
‫‪ρ, R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫×‬
‫‪A‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬
‫‪B‬‬

‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪=L‬‬ ‫‪,‬‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪=v‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪v=RI‬‬ ‫‪vA‬‬ ‫‪R A IA‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪IA‬‬
‫‪−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫×‪2×1‬‬ ‫=‬ ‫‪−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫‪−−−−‬‬‫→‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬
‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪1‬‬
‫‪RB‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪vB‬‬ ‫‪R B IB‬‬ ‫‪IB‬‬
‫=‬
‫‪A‬‬
‫‪A‬‬
‫‪4‬‬

‫‪14‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪131‬‬
‫‪L‬‬ ‫=‬ ‫‪N‬‬ ‫×‬ ‫(‬ ‫)‪2πr‬‬ ‫=‬ ‫‪200 × (2 × 3 × 0٫2) = 240m‬‬
‫↓‬ ‫↓‬
‫↓‬

‫طﻮل ﺳﯿﻢ‬ ‫ﺗﻌﺪاد دور‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺘﻮاﻧﮫ‬

‫‪L‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪240‬‬

‫‪1٫5 × 10‬‬ ‫‪12Ω‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪3 2‬‬
‫‪3 × (1 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫)‬

‫اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﯿﻢ را ﺣﺴﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫‪132‬‬

‫‪3m‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪D=6mm=6×10‬‬ ‫‪6 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪9π × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫‪A = πr‬‬ ‫(‪= π‬‬ ‫)‬ ‫‪−−−−−−−−−−−−‬‬‫( × ‪→ A = π‬‬ ‫)‬ ‫= ‪⇒ A‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺳﯿﻢ را ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ‪:‬‬
‫‪V‬‬ ‫=‪V‬‬ ‫‪6V‬‬ ‫‪6‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫‪−−‬‬‫‪−‬‬‫= ‪→ R‬‬ ‫=‬ ‫‪3Ω‬‬
‫‪I‬‬
‫=‪I‬‬ ‫‪2A‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ ، R = ρ‬ﻃﻮل ﺳﯿﻢ را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬ ‫در اداﻣﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ‬
‫‪A‬‬

‫=‪ρ‬‬ ‫‪10 −6 Ω⋅m,R=3Ω‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪−−−−−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫‪3 = 10‬‬ ‫‪−‬‬
‫×‬ ‫= ‪⇒ L‬‬ ‫‪27πm‬‬
‫‪6‬‬
‫‪A‬‬
‫‪9π × 10‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪−‬‬
‫=‪A‬‬ ‫‪9π×10 −6‬‬ ‫‪m‬‬

‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻃﻮل ﺳﯿﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ ﺿﺮب در ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪N‬‬

‫=‪L‬‬ ‫‪27πm‬‬
‫× ‪L = N‬‬ ‫‪2πr −−−−−−−−→ 27π = N‬‬ ‫×‬ ‫‪2 × π × 0٫09 ⇒ N‬‬ ‫=‬ ‫دور ‪150‬‬
‫=‪r‬‬ ‫‪9cm=0٫09m‬‬
‫‪133‬‬
‫‪R cu‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪L cu‬‬ ‫‪A AL‬‬
‫‪Rcu =R‬‬
‫‪AL‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪L cu‬‬
‫=‬
‫‪cu‬‬
‫×‬ ‫×‬ ‫‪−−−‬‬‫‪−−−‬‬‫→‬ ‫=‪1‬‬ ‫×‬ ‫‪⇒ L‬‬
‫‪cu‬‬
‫=‬ ‫‪2L‬‬ ‫‪AL‬‬
‫)∗(‬
‫‪R AL‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪AL‬‬
‫‪L AL‬‬ ‫‪A cu‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪AL‬‬
‫‪=Acu‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L AL‬‬

‫‪mcu‬‬ ‫‪ρ cu‬‬

‫‪′‬‬
‫‪A cu L cu‬‬
‫)∗(‬
‫‪mcu‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪20‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫→‪−‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫=‪2‬‬
‫‪mAL‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫‪AL‬‬
‫‪A AL L AL‬‬ ‫‪mAL‬‬ ‫‪2٫7‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪134‬‬
‫)ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﯾﺰ ﭼﮕﺎﻟﯽ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯽ را ﺑﺎ ‪ ρ‬ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪(.‬‬
‫‪′‬‬

‫‪RB‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪AA‬‬

‫=‪4‬‬ ‫×‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪B‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪RA‬‬ ‫‪ρ‬‬
‫‪A‬‬
‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪AB‬‬

‫‪ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫‪mA‬‬ ‫‪LB A B‬‬ ‫‪2×1‬‬ ‫‪1‬‬
‫×‪1‬‬
‫‪A‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫‪B‬‬
‫‪mB‬‬ ‫‪LA A A‬‬ ‫‪1×4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪135‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬

‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫‪L‬‬
‫‪′‬‬
‫‪A‬‬
‫‪ρ=ρ‬‬
‫‪′‬‬
‫‪R‬‬
‫‪′‬‬
‫‪πr‬‬
‫‪2‬‬
‫‪r‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺟﺬر‬ ‫√‬‫‪3‬‬
‫‪3r2‬‬ ‫‪4r 2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬

‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫‪−‬‬‫‪−−‬‬

‫→‬ ‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‪4‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫‪⇒ r‬‬ ‫=‬ ‫‪r‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪−‬‬‫‪→ r‬‬
‫‪′‬‬
‫=‬ ‫‪r‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪′‬‬
‫‪L=L‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪π(r‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪− r‬‬
‫‪′‬‬
‫)‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪− r‬‬
‫‪′‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺳﯿﻢ را ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ‪:‬‬ ‫‪136‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪6‬‬
‫= ‪R‬‬ ‫=‬ ‫= ‪⇒ R‬‬ ‫‪3Ω‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ ،R = ρ‬ﻃﻮل ﺳﯿﻢ را ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ‪:‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﯿﻢ را ﺣﺴﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و در اداﻣﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ‬
‫‪A‬‬
‫‪3 2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪6mm=6×10 −3 m‬‬ ‫‪6 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫=‪D‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬
‫(×‪3‬‬ ‫‪27 × 10‬‬
‫‪−‬‬
‫‪A = πr‬‬ ‫(‪= π‬‬ ‫)‬ ‫‪−−−−−−−−−−−−‬‬‫= ‪→ A‬‬ ‫)‬ ‫= ‪⇒ A‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫=‪ρ‬‬ ‫‪10 −6 Ω⋅m , R=3Ω‬‬ ‫‪N‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪3 = 10‬‬ ‫‪81m‬‬
‫‪−‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫‪−−−−−‬‬‫‪−−−−−−−‬‬‫→‬ ‫×‬ ‫= ‪⇒ L‬‬
‫‪6‬‬
‫‪27 × 10‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪−‬‬
‫=‪A‬‬ ‫‪27×10 −6 m2‬‬
‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫در اﻧﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻃﻮل ﺳﯿﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد دور ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ ﺿﺮب در ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫=‪L‬‬ ‫‪81m‬‬
‫× ‪L = N‬‬ ‫‪2πR −−−−−−−−−→ 81 = N‬‬ ‫×‬ ‫‪2 × 3 × 0٫09‬‬ ‫= ‪⇒ N‬‬ ‫‪150‬‬ ‫دور‬
‫=‪R‬‬ ‫‪9cm=0٫09m‬‬
‫‪137‬‬
‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫( ‪= R‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 + αΔθ) = R 1‬‬ ‫‪+ R αΔθ ⇒ ΔR = R αΔθ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫راﺑﻄﮥ ﺑﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات دﻣﺎي درﺟﮥ ﻓﺎرﻧﻬﺎﯾﺖ و درﺟﮥ ﺳﻠﺴﯿﻮس ﻣﻄﺎﺑﻖ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫‪/‬‬
 ‫ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺗﻮس‬

‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬
‫= ‪ΔF‬‬ ‫= ‪Δθ ⇒ Δθ‬‬ ‫‪ΔF‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪9‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬
‫‪ΔθA‬‬ ‫‪ΔF A‬‬
‫⇒‬ ‫=‬
‫‪ΔθB‬‬ ‫‪ΔF B‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اوﻟﯿﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻘﺎوﻣﺖ را ‪ R‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪= R‬‬
‫)‪1(A‬‬
‫{‬ ‫= ‪⇒ ΔR A‬‬ ‫‪2R‬‬
‫‪R‬‬
‫)‪2(A‬‬ ‫=‬ ‫‪3R‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪= R‬‬

‫)‪1(B‬‬
‫{‬ ‫= ‪⇒ ΔR B‬‬ ‫‪4R‬‬
‫‪R‬‬
‫)‪2(B‬‬ ‫=‬ ‫‪5R‬‬

‫‪ΔR A‬‬
‫‪R‬‬
‫)‪1(A‬‬ ‫‪αA‬‬ ‫‪ΔθA‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪αA‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪αA‬‬ ‫‪3‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‪1‬‬ ‫×‬ ‫⇒‬ ‫=‬
‫‪ΔR‬‬
‫‪B‬‬
‫‪R‬‬
‫)‪2(B‬‬ ‫‪αB‬‬ ‫‪Δθ‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪αB‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪αB‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪138‬‬
‫ﺟﺮم در دو ﺣﺎﻟﺖ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﯽھﺎ‬ ‫‪′‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪m‬‬
‫‪′‬‬
‫‪= m → ρ V‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪= ρV −−‬‬‫‪−‬‬‫‪→ A L‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬
‫→ ‪= AL‬‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫(‬‫)‪1‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪d‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫‪′‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪′‬‬ ‫‪′‬‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﯾﮋه ﯾﮑﺴﺎن‬ ‫‪′‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪2‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫( ×‬ ‫)‬ ‫‪−−‬‬‫‪−−−−−‬‬‫‪−‬‬‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬
‫‪R‬‬ ‫‪ρ‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪d‬‬ ‫(‬‫)‪1‬‬ ‫‪d‬‬

‫‪−‬‬‫‪−‬‬

‫‪36‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪4‬‬
‫‪d‬‬
‫‪−‬‬‫‪−‬‬‫‪−‬‬
‫‪6‬‬
‫‪−‬‬
‫‪−‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪d‬‬
‫√‬ ‫‪15‬‬
‫→‬ ‫( =‬ ‫)‬ ‫→‬ ‫√ =‬ ‫√ =‬ ‫→‬ ‫=‬
‫‪100‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪′‬‬
‫‪d‬‬
‫‪′‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪′‬‬
‫‪5‬‬
‫‪L‬‬
‫‪ R = ρ‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺮ رﺳﺎﻧﺎ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺮ رﺳﺎﻧﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻫﻨﺪﺳﯽ رﺳﺎﻧﺎ واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و از راﺑﻄﮥ‬ ‫‪139‬‬
‫‪A‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪A A = πr‬‬ ‫× ‪= π‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪= πmm‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪A B = π(R‬‬
‫‪2‬‬
‫(‪− R ) = π‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫= )‬ ‫‪3πmm2‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﮥ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﯾﮏ رﺳﺎﻧﺎي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ آن‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪RA‬‬ ‫‪ρA‬‬ ‫‪LA‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3π‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪R = ρ‬‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫×‪1‬‬ ‫=‬
‫‪A‬‬ ‫‪RB‬‬ ‫‪ρB‬‬ ‫‪LB‬‬ ‫‪AA‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﺗﺴﺖ ﺟﺎری‪-‬ﺟﺮﯾﺎن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬

‫‪16‬‬
‫‪/‬‬