‫آزمايش شماره ‪: 4‬‬

‫نام آزمايش ‪ :‬اندازه گيري مقاومت مجهول به روشهاي پل و تسن و پل تار‬

‫هدف آزمايش ‪ :‬بدست آوردن مقدار يك مقاومت با استفاده از روشهاي* پل و تسن و پل تار‪.‬‬

‫وسايل مورد* نياز ‪ :‬سيم هاي رابط ‪ ,‬مقاومت ‪ ,‬منبع تغذيه ‪ ,‬مولتي م**تر ‪ ,‬پتانس**يومتر ‪ ,‬رئوس**تا*‬

‫راههاي محاسبه مقاومت مجهول ‪:‬‬

‫‪ -1‬به كمك نوار رنگي ‪ -2‬به كم اهم متر ‪ -3‬پل و تسن ‪ -4‬پل تار ‪ -5‬قانون اهم‬

‫‪R1‬‬ ‫‪G‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪D‬‬
‫‪E‬‬
‫آزمايش اول ‪ :‬پل و تسن‬

‫اگر در مداري مطابق* شكل روبرومقاومت هاي‬

‫‪R 3 ,R 2 ,R‬با استفاده از نوار رنگي معلوم باشند به‬ ‫‪1‬‬

‫آساني مي توان مقاومت مجهول ‪ x ‬‬

‫‪ R‬را محاسبه‬

‫ك**رد‪ .‬جري**ان الك**تريكي* كه به وس**يله ب**اتري* ‪ E‬در م**دار برق**رار* مي ش**ود در اتص**ال ‪ A‬به‬

‫روانشعاب تقسيم مي شود‪ .‬با تغيير مقاومتهاي م**دار ميت**وان ح**التي به وج**ود* آورد كه اختالف‬

‫پتانسيل بين دو نقطه ‪ D,B‬صفر ش**ود در اين ص**ورت از گ**الوانومتر جري**اني* عب**ور نمي كند‬
‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪,R 1‬‬ ‫( نقاط ‪ D,B‬نقاط هم پتانسيل گويند‪ ) .‬در نتيجه ش*دت جري*ان ‪I 1‬در مق*اومت ه*اي‬

‫‪R 3 ,R‬نيز برابر است‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫يكي است و شدت جريان ‪I 1‬در مقاومت هاي‬
‫‪1 ) V B V D  0‬‬

‫‪2 )V A V B  V A V D‬‬ ‫‪1 1 I R‬‬

‫‪IR‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫‪3 )V B  V C  V D V C‬‬ ‫‪1 X  IR‬‬
‫‪IR‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫با حذف ‪I 1‬و ‪ I 2‬بين اين دو رابطه داريم ‪:‬‬

‫‪R X  R 1 R 3‬‬

‫‪ R 2‬‬

‫‪R‬را به ترتيب ‪ 150‬و ‪750‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪R‬و‬ ‫‪1‬‬ ‫مداري مطابق* شكل باال سوار مي كنيم مقاومت هاي‬

‫‪R‬را يك مقاومت متغير (پتانسيومتر) در مدار پل و تستون قرار مي‬ ‫‪3‬‬ ‫اهم انتخاب مي كنيم و‬

‫دهيم در شاخه ‪ BC‬مقاومت مجهول را قرار مي دهيم كليد را براي يك لحظه كوتاه وصل مي‬

‫كنيم و اگر مدت اتصال زياد باشد گالوانومتر مي سوزد آمپر متر را روي ‪ 20‬ميلي آمپر و‬

‫يكبار روي* ‪ 2‬ميلي آمپر قرار* ميدهيم و به كمك پتانسيومتر* كاري مي كنيم كه مقدار جريان‬

‫صفر شود‪ .‬پس از اينكه جريان در رنج ‪ 20‬ميلي آمپر صفر شد پس از خاموش كردن منبع‬

‫تغذيه پتانسيومتر را از مدار جدا كرده و مقدار آن را توسط* مولتي متر اندازه گيري مي نمائيم‬

‫‪‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪‬‬
‫‪R‬را پيدا مي كنيم‪.‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪R X   1 R‬مقاومت‬ ‫‪3‬‬ ‫و با قرار* دادن در رابطه‬
‫‪R‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬

‫توجه ! سرتاسر يك سيم رساناي بدون مقاومت را نقطه الكتريكي گويند‪*.‬‬

‫‪C‬‬ ‫‪1‬‬
‫نقطه الكتريكي‬
‫نقطه الكتريكي‬
‫‪C‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬

‫رئوستا‬ ‫‪3‬‬ ‫(ازطريق* پل وتستون)نامعلوم‬ ‫از طريق نوار رنگي‬
‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪150‬‬ ‫‪750‬‬ ‫‪‬‬

‫‪600‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪220‬‬
 ‫ادامه جدول ‪:‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬ ‫ازطريق* اهم متر‬ ‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪ R‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪ R iX‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬‫ميانگين‬
‫‪225‬‬ ‫‪33/188‬‬

‫‪ R  051‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪R X   1 R 3  006‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪ 021‬‬
‫‪R 2  057‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪R X 1021‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪051‬‬ ‫‪‬‬
‫‪033‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪R X 3021‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 084 ‬‬
‫‪006‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪‬‬
‫‪021‬‬
‫‪X 2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪057‬‬ ‫‪‬‬
‫‪036‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬
‫‪021 022‬‬ ‫‪‬‬
‫‪522‬‬
‫‪R X‬‬ ‫‪‬‬
‫‪881‬‬ ‫‪33‬‬
‫‪/‬‬
‫‪3‬‬

‫گرفته شود‪.‬‬
‫‪0001‬‬ ‫‪‬‬ ‫توجه ! بهتر است مقاومت ها را زير‬

‫منبع تغذيه را روي ‪ V2‬تنظيم* مي كنيم و براي بدست آوردن اختالف پتانسيل رئوستا آنقدر‬

‫رئوستا را مي چرخانيم* تا مقدار اختالف پتانسيل روي دستگاه مولتي متر منفي شود و بعد‬

‫مقدار منفي شده را مي خوانيم‪*.‬‬

‫آزمايش دوم ‪ :‬پل تار‬

‫لغزنده‬
‫‪R1‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪G‬‬
‫‪D‬‬
‫‪L2‬‬ ‫سيم يكنواخت به طول ‪ 1‬متر روي يك تخته قرار دارد‪ D .‬يك لغزنده مي باشد كه به ‪L 1‬‬
‫گالوانومتر* وصل است اين لغزنده را روي سيم حركت داده پل را به حال تعادل در مي آوريم‬

‫مداري مطابق* شكل باال مي بنديم‪ .‬در ابتداي كار لغزنده ‪ D‬را در وسط سيم مي گذاريم در‬

‫صورتي كه عقربه گالوانومتر* به سرعت منحرف* شد دست را از روي لغزنده بر مي داريم و‬

‫مدار را بررسي مي كنيم‪ .‬مدار را جابجا مي كنيم تا عقربه روي* صفر قرار* گيرد‪.‬‬
 ‫‪L‬را‬ ‫‪2‬‬ ‫‪L‬و‬ ‫‪1‬‬ ‫گالوانومتر* را قطع و وصل مي كنيم نبايد عقربه حركت كند در اين هنگام طول‬

‫بدست مي آوريم* و به جاي مقاومت قبلي مقاومت جديد قرار* مي دهيم و آزمايش را تكرار مي‬

‫‪L ‬‬
‫كنيم و سپس از رابطه ‪X   1 R‬مقاومت مجهول را بدست مي آوريم اگر با جابجا كردن‬
‫‪L 2 ‬‬

‫انبر لغزان در صورتي* كه ‪GI  0‬‬

‫در نتيجه پل تعادل دارد‪.‬‬

‫‪RL‬‬
‫‪1 2  R XL‬‬
‫‪RL‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪R X‬‬ ‫‪1 2‬‬

‫‪L1‬‬

‫‪L1‬‬
‫‪R 1 ‬‬
‫‪A‬‬
‫‪R1 L1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪R2 L2‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪R 2 ‬‬
‫‪A‬‬