!"#2 N o .

3 20 21

Tokony Hino ve Ianao hoe

Misy ny Mpamorona?
Diniho ny Zava-misy
!"#2 Samy manana ny heviny ny olona mo-
mba ny hoe ahoana no nampisy an’izao
Vol. 102, No. 3 2021 MALAGASY rehetra izao sy ny zavamananaina. Ha-
Isan’ny indray mivoaka: 68097000
amin’ny fiteny 214 ndinika ny zava-misy isika ato amin’ity
Awake! (ISSN 0005-237X) November/December
2021 is published by Watchtower Bible and Tract
gazety ity, dia ianao ihany amin’izay no
Society of New York, Inc.; Harold L. Corkern,
President; Mark L. Questell, Secretary-Treasurer; hahita hoe inona no marina. Tongato-
1000 Red Mills Road, Wallkill, NY 12589-3299.
Ny Mifohaza! dia vokarin’ny Watchtower Bible nga ho azy ve izao rehetra izao, sa no-
and Tract Society of New York, Inc. ary adikan’ny
Fikambanan’ny Mpianatra ny Baiboly
eto Madagasikara, BP 116, 105 Ivato.
foronin’Andriamanitra? Tena hahasoa
˘ 2021 Watch Tower Bible and Tract
Society of Pennsylvania. anao ny mahafantatra ny valin’izany.
Printed in Japan.

Ho an’i ETAZONIA:
Jehovah’s Witnesses
900 Red Mills Rd
Wallkill, NY 12589-5200 

Ho an’i MADAGASIKARA: Inona no Hanampy Anao Hanapa-kevitra? 3

Vavolombelon’i Jehovah
BP 116, 105 Ivato
Misy ny adiresin’ny biraon’ny sampan’ny
Vavolombelon’i Jehovah eran-tany ao amin’ny
www.jw.org/mg/adiresy-sy-telefaonina.

Porofo eo Amin’izao Rehetra Izao 4

Porofo eo Amin’ny Zavamananaina 6


Zavatra Tsy Hain’ny Mpahay Siansa 8



Inona no Lazain’ny Baiboly? 10



Nahoana no Zava-dehibe ny Valin’izany? 14



Diniho Ireo Porofo 16



s
Tianao ve ny hianatra Baiboly Midira ao amin’ny na manorata any amin’ny
ao amin’ny Internet, sa tianao www.jw.org/mg iray amin’ireo adiresy
raha mitsidika anao izahay? etsy ambony.

Tsy natao hamidy ity gazety ity. Navoaka izy ity mba hampianarana Baiboly maneran-tany, ary tohanana amin’ny alalan’ny
fanomezana an-tsitrapo. Midira ao amin’ny donate.jw.org raha te hanao fanomezana ianao. Raha tsy misy fanamarihana
manokana, dia avy amin’ilay dikan-teny maoderina hoe Ny Soratra Masina—Fandikan-tenin’ny Tontolo Vaovao ny andinin-teny ato.
Inona no Hanampy
Anao Hanapa-kevitra?
“Niforona ho azy izao rehetra izao.”—Stephen Hawking sy Leonard Mlodinow, mpahay fizika, 2010.

“Namorona ny lanitra sy ny tany Andriamanitra.”—Baiboly, Genesisy 1:1.

Noforonin’Andriamanitra ve izao rehetra izao sy misy ny Mpamorona. Nanome porofo ve anefa ry

ny zavamananaina, sa niforona ho azy? Mifanao
atsimo sy avaratra ny tenin’ireo mpahay fizika voa-
laza etsy ambony sy izay lazain’ny Baiboly. Samy
be mpanohana ireo hevitra ireo. Betsaka anefa ny
olona tsy mahazo antoka hoe inona no marina.
Adihevitra be izany ao amin’ireo boky be mpitia sy
ireo fandaharana amin’ny tele.
Nanizingizina angamba ny mpampianatra anareo
hoe tsy misy ny Mpamorona, fa niforona ho azy
izao rehetra izao sy ny zavamananaina. Voaporo-
fon’izy ireo ve anefa izany? Angamba koa ianao
efa naheno mpitondra fivavahana nilaza hoe tena
zareo, sa asainy manaiky an’izany fotsiny ianao?
Efa nisaintsaina an’izany angamba ianao, dia nie-
ritreritra hoe tsy misy afaka manaporofo raha tena
misy ny Mpamorona. Mety ho efa lasa saina koa
aza ianao hoe: ‘Zava-dehibe ve anefa ny valin’iza-
ny?’
Hahita porofo vitsivitsy ianao ato amin’ity gazety
ity. Nanampy olona maro izy ireo mba ho resy la-
hatra fa tena misy ny Mpamorona. Horesahina ato
koa hoe nahoana no zava-dehibe ny valin’io fano-
ntaniana io.

MIFOHAZA! No. 3 2021 3

Porofo eo Amin’izao
Rehetra Izao
Variana foana ny mpahay siansa rehefa mandinika an’izao rehetra izao. Mbola
tsy afa-po amin’ny fitaovana ananany anefa izy ireo. Inona no hitan’izy ireo hatreto?
Voalamina tsara izao rehetra izao. Hoy ny gazety Nahoana no milamina be hoatr’izany izao rehetra
iray momba ny kintana sy planeta: “Milamina tsara izao? Dia ho tongatonga ho azy ve izany? Mariho
ny vahindanitra fa tsy hoe miparitadritaka fotsiny.” ny tenin’i Allan Sandage, tamin’izy mbola velona.
Ahoana no mampety an’izany? Mino ny mpahay Nino an’Andriamanitra izy ary anisan’ny niavaka
`
siansa hoe misy hery tsy hita maso mihazona an’ indrindra sy to teny tamin’ireo manam-pahaizana
ireo vahindanitra eo amin’ny toerany avy. momba ny kintana sy planeta, tamin’ny taonjato
faha-20.

4
Hoy izy: “Amiko aloha sarotra inoana hoe nilamina ho azy izao rehe-
tra izao, fa tsy maintsy nisy nandamina.”
`
Misy lalana maty paika mahatonga ny tany ho azo iainana. Diniho
ilay antsoin’ny mpahay siansa hoe hery niokleary malefaka. Mahato-
nga ny masoandro hirehitra foana izy io. Raha nalefaka kokoa io
hery io, dia tsy ho niforona mihitsy ny masoandro. Raha nahery loa-
tra anefa izy io, dia efa ela ny masoandro no levona.
`
Vao iray amin’ireo lalana be dia be iankinan’ny aintsika anefa izy io.
Nanazava ilay mpahay siansa atao hoe Anil Ananthaswamy fa raha
`
vao ny iray tamin’ireny lalana fizika ireny fotsiny no tsy nifanaraka
tamin’ny tokony ho izy, dia “tsy ho niforona mihitsy ny kintana sy ny
planeta ary ny vahindanitra. Tsy ho nisy koa ny zavamananaina.”
Misy toerana mety tsara ho an’ny olombelona. Mety tsara ireo
gazy ao amin’ny atmosfera sy ny habetsahan’ny rano eto an-tany. DINIHO IZAO:
Antonony koa ny haben’ny volana, ka tsy miala eo amin’ny toerany
ny tany. Hoy ny gazety Vaovao Momba ny Tany (anglisy): “Ny tany Mipoitra sy milentika
irery no planeta azo iainana eo amin’izao rehetra izao. Ny fiaraha- amin’ny fotoana voafari-
miasan’ny tontolo iainana sy ny zavamananaina no mahatonga an’ tra tsara ny masoandro
izany.” sy ny volana, noho ny la-
`
lana fizika mifehy azy
Hoy ny mpanoratra iray: “Mitokana kely ny rafi-masoandro misy
ireo. Afaka maminavina
antsika” ao amin’ilay vahindanitra misy azy. Lavitra ny kintana hafa `
mialoha an’izany ary ny
mantsy izy io dia lasa azo iainana ny tany. Raha akaiky kokoa an’ireo
kintana hafa ilay rafi-masoandro, izany hoe tany afovoan’ilay vahi- gazety sy ny fitaovana
` mpanome toetrandro.
ndanitra na tany amin’ny sisiny, dia ho be loatra ny taratra tonga ety
an-tany ka hanimba antsika. Ao amin’ilay faritra azo iainana indri- Raha noforonin’olona ny
ndra amin’ilay vahindanitra anefa no misy antsika, araka ny tenin’ny kajikajy hanaovana an’
mpahay siansa. ireny tombantombana
` ireny, dia iza no namoro-
Nanao fikarohana momba an’izao rehetra izao sy ny lalana fizika eo `
na an’ireo lalana fizika?
amin’izy io i Paul Davies, mpahay fizika. Hoy izy: “Tsy mino aho hoe
kisendrasendra fotsiny no nampisy antsika eo amin’izao rehetra izao.
Efa natao hiaina eto mihitsy isika.” Tsy nilaza i Davies hoe Andriama-
nitra no namorona an’izao rehetra izao sy ny olombelona. Ahoana
kosa ny hevitrao? Toa natao hiainana mihitsy ny tany raha ny firafitr’
izao rehetra izao no jerena. Tsy hoatran’ny hoe nisy Mpamorona ve
tao ambadik’izany?
 Tsy te hilaza akory ilay lahatsoratra tao amin’io gazety io hoe Andriamanitra no
namorona ny tany sy ny olombelona. Te hilaza fotsiny izy hoe mety tsara ho an’ny olo-
mbelona ny tany.

MIFOHAZA! No. 3 2021 5

Porofo eo Amin’ny Zavamananaina
Mihalehibe sy mihetsika ary mihamaro ny zavamananaina manodidina antsika.
Lasa mahafinaritra ny planetantsika noho izy ireny. Mahalala kokoa momba ny
zavamananaina izao ny olona raha oharina amin’ny taloha. Handinika ny zava-
mananaina isika mba hahitana hoe ahoana no nampisy azy ireny.

Hoatran’ny hoe noforonina ny zavamananaina.
Misy zavatra bitika atao hoe sela ao amin’ny zava-
mananaina. Toy ny orinasa kely ny sela tsirairay ka
manao asa be pitsiny an’arivony, amin’izay velona
foana ny zavamananaina sady mihamaro. Ahitana
an’izany na dia ao anatin’ny zavamananaina faran’
izay tsotra aza. Tokan-tsela, ohatra, ny leviora.
Hoatran’ny hoe tsotra be ny selan’ny leviora raha
oharina amin’ny selan’ny olombelona. Tena be pi-
tsiny anefa izy io. Ny vihin’izy io mantsy misy ADN,
izay toy ny kaody mamaritra ny zavatra tokony ha-
taon’ilay sela. Ahitana toy ny milina kely koa ao
anatin’ilay sela. Manavaka sy mitatitra ary manova
ny molekiola ho sakafo izy ireny. Tena ilaina izany
mba hahavelona azy. Rehefa tsy misy sakafo ny
selan’ny leviora, dia tsy miasa be intsony izy fa
hoatran’ny hoe matory. Azo tehirizina ela be ao
`
an-dakozia ary ny leviora. Miasa indray anefa izy
io rehefa anaovana mofo.
Nandinika ny selan’ny leviora ny mpahay siansa
nandritra ny am-polony taona, mba hahazoany
tsara kokoa ny fomba fiasan’ny selan’ny olombelo-
na. Mbola betsaka anefa ny zavatra tsy hain’izy
ireo. Nitaraina toy izao i Ross King, profesora ao
amin’ny oniversite iray any Soeda: “Vao ny fomba
fiasan’ny selan’ny leviora fotsiny no tianay ho azo,
nefa efa tsy ampy ny mpikaroka momba ny zava-
mananaina. Be dia be mantsy ny fikarohana ilaina
hatao amin’izany.”

Tena be pitsiny ny selan’ny le-

viora. Misy ADN ao anatin’ny
vihin’izy io sady misy milina bi-
tika kely, izay manavaka sy
mitatitra ary manova ny mole-
kiola ho lasa sakafo. Tena ilaina
izany mba hahavelona an’ilay
sela.
Hitantsika teo hoe tena be pitsiny na dia ny selan’ny zavamananaina
faran’izay tsotra hoatran’ny selan’ny leviora aza. Mety ho nisy namo-
rona ve izany sa tongatonga ho azy?
Tsy afaka miforona ho azy ny ADN. Misy molekiola atao hoe nio-
kleotida ao anatin’ny ADN. Samy manana niokleotida 3 200 tapitrisa
ny sela tsirairay ao amin’ny olombelona. Voalamina tsara izy ireo, dia
lasa afaka mamokatra anzima sy proteinina ny sela.
Afaka mitambatambatra ho azy ve ny niokleotida mba hanome
ADN? Mety hoe indray mandeha ao anatin’ny an-tapitrisany maro
Raha te hamantatra zavaboary
(1 arahina zero 150) no itrangan’izany. Tsy hisy mihitsy izany!
mahavariana hafa ianao, dia
Mbola tsy nisy mihitsy mpahay siansa nahavita nanamboatra jereo ao amin’ny jw.org/mg
zavamananaina avy amin’ny zavatra tsy mananaina. ireo lahatsoratra sy video hoe
Miavaka ny olombelona. Manana ny toetra mampiavaka azy ny olo- “Nisy Namorona Ve?”
mbelona, ka afaka mankafy fiainana mihoatra noho ny zavamana-
naina hafa. Tsy misy afaka mamoron-javatra, miara-miaina tsara, ary MBOLA MISY
maneho fihetseham-po hoatran’ny olombelona. Afaka mandre fofona HAFA AO
sy tsiron-kanina ary feo isan-karazany isika, sady afaka mahita loko AMIN’NY
samihafa sy mankafy an’izay zavatra hitantsika. Isika irery koa no JW.ORG
mahavita mandamina an’izay hataontsika amin’ny hoavy sy mikaroka Stock media provided by jensKlingebiel/
Pond5.com
hoe nahoana isika no misy.
Ahoana ny hevitrao? Nivoatra tsikelikely tao amintsika ve ireo toetra
ireo, satria hoe raha tsy manana azy ireo isika tsy ho afaka ho velo-
na sy hiteraka? Sa ve izy ireny manaporofo hoe fanomezana avy
amin’ny Mpamorona iray be fitiavana ny fiainana?

Fantatrao ve ilay robot antsoina hoe Adam?

Mitovitovy habe amin’ny taxi-be i Adam. Be pitsiny izy io, satria
`
misy vata fampangatsiahana sy kamera ary ordinatera efatra
ao aminy. Manana tanana koa izy io. Ampiasaina hanaovana fi-
karohana momba ny selan’ny leviora i Adam. Asa sarotra izany,
nefa izy tsy mila baikoina be.
Raha misy milaza aminao hoe nisy ho azy i Adam fa tsy nisy
nanamboatra. Hino an’izany ve ianao? Azo inoana hoe tsy hino
ianao. Mbola be pitsiny noho ny robot anefa na ny sela tsotra
indrindra aza. Raha mila olona hanamboatra azy ny robot, tsy
mainka moa fa ny sela?

7
Zavatra Tsy Hain’ny
Mpahay Siansa
Betsaka ny zavatra hain’ny mpahay siansa momba an’izao rehetra izao.
Maro anefa ny fanontaniana lehibe mbola tsy voavalin’izy ireo.
Hain’ny mpahay siansa ve hoe ahoana no na- lin’ilay fanontaniana hoe: “Ahoana no nampisy an’
mpisy an’izao rehetra izao sy ny zavamananai- izao rehetra izao sy ny zavamananaina?”
na? Tsia. Misy milaza hoe afaka manazava ny nia-
Izao anefa: Raha nisy namorona ny zavamananai-
ndohan’izao rehetra izao ireo mpahay siansa. Hafa
na eto an-tany, dia mety ho iza izany? Raha tena
anefa no nolazain’i Marcelo Gleiser, izay misalasala
misy ny Mpamorona, ary hendry sy be fitiavana
ny amin’ny fisian’Andriamanitra, sady mpampiana-
izy, nahoana ny olombelona no avelany hijaly? Na-
tra momba ny kintana sy planeta ao amin’ny oni-
hoana no be dia be hoatr’izao ny fivavahana? Na-
versite any Dartmouth. Hoy izy: “Mbola tsy voaza-
hoana ny mpivavaka no avelany hanao ratsy?
vanay mihitsy hoe ahoana no niandohan’izao
rehetra izao.” Tsy voavalin’ny siansa izany. Tsy midika anefa iza-
ny hoe tsy ho afaka hahita ny valiny mihitsy ianao.
Hoy ny gazety Vaovao Ara-tsiansa (anglisy) mo-
Olona maro mantsy no nahita valiny mahafa-po
mba ny hoe ahoana no nampisy ny zavamananai-
tao amin’ny Baiboly.
na: “Mety tsy ho afaka hamantatra ny nampisy ny
zavamananaina teto an-tany isika. Efa tsy hita Te hahafantatra ve ianao hoe nahoana ny mpahay
ˆ siansa sasany no mino fa misy ny Mpamorona re-
intsony mantsy ny ankamaroan’ireo vato sy fosily
hahafantarana ny zava-nitranga tany aloha be hefa avy nandinika ny Baiboly izy ireo? Midira ao
` amin’ny jw.org/mg ary karohy ilay hoe “hevitry ny
tany.” Mbola tsy hain’ny mpahay siansa ary ny va-
olona momba ny niandohan’ny fiainana.”

8 MIFOHAZA! No. 3 2021

 N A N A M P Y A Z Y I R E O H O R E S Y L A H AT R A
N Y S I A N S A S Y N Y B A I B O LY

Georgiy Koidan, mpahay simia Yan-Der Hsuuw, manam-pahaizana

“Rehefa manao ny asako aho, dia matetika no ma-
nambatambatra zavatra simika mba ho lasa mole- “Raha vao manomboka miforona ny zaza ao
kiola. Misy dingana maromaro ilay izy, dia mila ala- am-bohoka, dia tsy maintsy miara-miasa ny sela
mina mialoha. Tsy mety mitambatra ilay molekiola
raha tsy narahina tsara ny dingana sasany. Tena
sarotra ny asako. Mbola tsotra anefa izany raha
oharina amin’ny zavatra mitranga ao anatin’ny
sela. Misy zavatra simika mitambatambatra koa
mantsy ao mba ho lasa molekiola. An’arivony
amin’izany anefa no hita ao anatin’ny sela. Rehefa
mahita an’izany aho dia resy lahatra hoe tena misy
ny Mpamorona ary tena mahay simia izy.
“Rehefa nianatra Baiboly aho dia hitako hoe mia-
vaka amin’ny boky hafa izy io. Efa ho 2 000 taona
izay no nanoratana azy, nefa mbola tena ilaina
amin’izao ny torohevitra ao anatiny. Atorony ao
hoe ahoana no andaminana olana eo anivon’ny
fianakaviana na any am-piasana ary eo amin’ny
fiaraha-monina, ary tena mandaitra izany. Tsy mai-
ntsy hoe mahay lavitra noho isika ilay nanome an’
izany torohevitra faran’izay tsara izany.
momba ny fanjary tsaika
rehetra mba hahatonga ny sela sasany ho lasa se-
lan’ny rafi-pitatitra, selan-kozatra, selan’ny taola-
na, selan’ny ra, na tamba-tsela hafa, ary amin’ny
farany lasa zazakely. Mbola tsy azonay tsara hatra-
min’izao hoe ahoana no mahatonga an’ireny sela
ireny ho lasa zazakely. Hitako hoe tsy maintsy ho
avy amin’ny Mpamorona iray marani-tsaina izany.
“Miresaka momba ny fitomboan’ny zaza ao am-bo-
hoka ny Salamo 139:15, 16. Mifanaraka amin’ny
zavatra hitan’ny mpahay siansa vao haingana iza-
ny. Tena marina ilay izy na dia efa ela be aza no
nosoratana. Ahoana no nahaizan’ilay mpanoratra
Baiboly an’izany raha tsy ny Mpamorona no na-
mpahafantatra azy?”

Tadiavo ao amin’ny jw.org/mg MBOLA MISY

´ HAFA AO
ilay video hoe Rocıo Picado
Herrero: Manazava ny Finoany AMIN’NY
Ilay Mpampianatra Simia. JW.ORG

9
Inona no Lazain’ny Baiboly?
“Izao no tantaran’ny lanitra sy ny tany tamin’ny fotoana namoronana azy.” (Genesisy
2:4) Fintinin’ny Baiboly amin’ireo teny ireo hoe ahoana no nisian’ny planetantsika.
Mifanaraka amin’ny voka-pikarohana hitan’ny mpahay siansa ve izany? Diniho ireto
ohatra vitsivitsy ireto.
Efa nisy foana ve izao rehetra izao? Hoatran’ny ahoana ny tany tamin’ny voalohany?
Hoy ny Genesisy 1:1: “Tany am-piandohana, dia Resahin’ny Genesisy 1:2, 9 fa tamin’ny vao nofo-
namorona ny lanitra sy ny tany Andriamanitra.” ronina ny tany, dia ‘tsy nisy endriny sady tsy nisy
na inona na inona’ fa tototry ny rano.
Maro ny mpahay siansa malaza mino hoe efa nisy
foana izao rehetra izao. Nino an’izany foana ry za- Mifanaraka amin’ny zavatra hitan’ny mpahay sia-
reo talohan’ny 1950. Noho ireo voka-pikarohana nsa izany. Resahin’i Patrick Shih, mpikaroka mo-
vao haingana anefa dia niaiky ny ankamaroan’ny mba ny zavamananaina, hoe “tsy nisy oksizenina
mpahay siansa hoe nanam-piandohana izao rehe- teto an-tany tamin’ny voalohany ... sady tsy nisy
tra izao. na inona na inona.” Hoy koa ny gazety iray momba
ny kintana sy planeta: “Tototry ny rano ny tany,
tamin’ny voalohany ary zara raha nisy tany mai-
na.”

`
Tany am-piandohana: Noforonina ny lanitra Andro voalohany: Tonga tety an-tany
hita maso sy ny tany 1 ny tara-pahazavana.—Genesisy 1:3-5

10
Niova tsikelikely ve ny atmosferantsika? Niara-nisy ve ny zavamananaina
sa nisy filaharany?
Hita avy amin’ny fitantarana ao amin’ny Genesisy
` Resahin’ny Genesisy 1:20-27 fa ny trondro no no-
1:3-5 fa tara-pahazavana kely fotsiny no tody tety
` foronina voalohany, dia avy eo ny vorona, ny biby,
an-tany tamin’ny voalohany. Taty aoriana vao ta-
` ary ny olombelona no noforonina farany. Mino ny
zana avy tety ny masoandro sy ny volana.—Gene-
sisy 1:14-18. mpahay siansa hoe ny trondro no nisy voalohany,
`
dia ela be taty aoriana vao nisy ny biby mampino-
Milaza ny foibem-pikarohana momba ny tontolo no, ary mbola taoriana kokoa vao nisy ny olombe-
iainana, izay naorin’i Smithson, fa hazavana ma- lona.
`
njavozavo fotsiny no tody tety an-tany tamin’ny
voalohany. Hoy izy io: “Feno gazy metanina mate-
vina be nanodidina ny tany. Nihananify anefa ilay Tsy milaza ny Baiboly hoe tao
`
gazy metanina taty aoriana, ka lasa manga ny la-
nitra.”
anatin’ny enina andro misy 24 ora
avy no namoronana ny zavama-
nanaina rehetra teto an-tany
“Fohy ny fitantaran’ny Baiboly ao amin’ny Genesisy 1, nefa mahavariana fa
mifanaraka amin’ny voka-pikarohana hitan’ny mpahay siansa ny zavatra
resahina ao.”—Gerald Schroeder, mpahay fizika.

Andro faharoa: Nisy rano sy etona matevina be nanarona Andro fahatelo: Nihena ny rano ary
2 ny tany. Nosarahina ireo, ka lasa nisy elanelany nanasaraka 3 nipoitra ny tany maina.—Genesisy 1:9-13
ny rano teto an-tany sy ilay etona matevina.—Genesisy 1:6-8

11
Inona no Tsy Lazain’ny Baiboly?
Misy miteny hoe tsy mifanaraka amin’ny voka-pi-
karohana hitan’ny mpahay siansa, hono, ny zava-
tra lazain’ny Baiboly. Ny fahazoany ny zavatra re-
sahin’ny Baiboly anefa no diso.
Tsy milaza ny Baiboly hoe 6 000 taona fotsiny
izao rehetra izao na ny tany.
Resahiny fotsiny hoe noforonina ny tany sy izao
rehetra izao “tany am-piandohana.” (Genesisy 1:1)
Tsy nofaritany hoe tamin’ny firy taona lasa izany.
Tsy milaza ny Baiboly hoe tao anatin’ny enina
andro misy 24 ora avy no namoronana ny
zavamananaina rehetra teto an-tany.
Fe-potoana fotsiny no tiany holazaina amin’ilay
teny hoe “andro.” Resahin’ny Baiboly, ohatra, hoe
niforona ny planetantsika sy ny zavamananaina
eo aminy “tamin’ny andro nanaovan’i Jehovah
 Jehovah no anaran’Andriamanitra ao amin’ny Baiboly.
`
Andro fahefatra: Tazana avy tety an-tany ny
4 masoandro sy ny volana.—Genesisy 1:14-19
12
Andriamanitra ny tany sy ny lanitra”, izany hoe na-
ndritra anireo enina “andro” resahin’ny Genesisy
`
toko 1. (Genesisy 2:4) Fe-potoana lava be ary ny
andro tsirairay tamin’ireo enina “andro” nanoma-
nan’Andriamanitra ny tany sy namoronany ny za-
vamananaina teo amin’izy io.
Tsy milaza ny Baiboly hoe tsy misy fiovana
mihitsy eo amin’ny zavamananaina.
Milaza ny bokin’ny Genesisy fa noforonina “araka
ny karazany avy” ny biby. (Genesisy 1:24, 25) Tsy
teny fampiasan’ny mpahay siansa ilay hoe “kara-
zana” resahin’ny Baiboly. Mety ho azo ilazana za-
vamananaina iray tarika anefa izy io. Mety hisy
`
biby na zavamaniry maro isan-karazany ary ao
anatin’ilay “karazana” iray resahin’ny Baiboly. Mety
hisy endriny samihafa koa ireo zavamananaina
iray karazana rehefa mandeha ny fotoana.
Andro fahadimy: Namorona ny biby any anaty rano
5 sy ny voro-manidina Andriamanitra. Nataony afaka
manan-taranaka izy ireo.—Genesisy 1:20-23
Ahoana ny hevitrao?
Hitantsika teo fa tsotra sy marina tsara ny fanazavan’
ny Baiboly momba ny hoe ahoana no nampisy an’izao
rehetra izao, hoatran’ny ahoana ny tany tamin’ny
voalohany, ary ahoana no nampisy ny zavamananai-
na. Mety ho marina koa ve izany ny Baiboly rehefa mi-
laza hoe iza no namorona an’ireny rehetra ireny? Hoy
Ny Rakipahalalana Britannica (anglisy): “Mifanaraka
amin’ny zavatra hitan’ny mpahay siansa vao haingana
ilay hoe avy amin’ny hery iray mihoatra noho ny an’ny
olombelona no nampisy an’izao rehetra izao.”
 Ny Rakipahalalana Britannica dia tsy manohana an’ilay hevitra
hoe nisy namorona ny zavamananaina.
Tsy milaza ny Baiboly hoe tsy
hisy fiovana mihitsy eo amin’ny
zavamananaina
Andro fahenina: Namorona ny biby an-tanety Andriamanitra,
6 na ny kely izany na ny lehibe. Ny mpivady olombelona voalohany
no noforoniny farany tamin’io andro io.—Genesisy 1:24-31
DINIHO IZAO:
Vakio ny Genesisy 1:1–2:4. Tena tsy mitovy
amin’ny angano fahiny momba ny famorona-
na io fitantarana io. Mino, ohatra, ny Babylo-
nianina fa avy tamin’ny fatin’ny andriamani-
bavy anankiray sy ny ran’ny andriamanitra
iray no namoronana an’izao rehetra izao sy
ny olombelona. Ny Ejipsianina fahiny indray
mino hoe noforonin’ny andriamanitra Ra avy
tamin’ny ranomaso ny olombelona. Ny Sinoa
indray mieritreritra hoe avy tamin’ny fatin’ny
olona ngezabe anankiray no niforona ny za-
vaboary eto an-tany. Ny olombelona kosa,
hono, niforona avy tamin’ny parasy teo
amin’io faty io. Angano hoatran’ireo ve no
fahitanao ny fitantarana ao amin’ny Baiboly
sa mifanaraka amin’ny siansa?
Jereo ao amin’ny jw.org/mg
ilay video efatra minitra hoe
Nisy Namorona ve Izao
Rehetra Izao?
MBOLA MISY
HAFA AO
AMIN’NY
JW.ORG
13
Nahoana no Zava-dehibe ny Valin’izany?
Zava-dehibe ve ny hoe nisy namorona izao rehetra izao? Raha nampiaiky anao
ireo porofo hoe tena misy Andriamanitra ary mahery indrindra izy, dia mety ho
tianao koa ny hamantatra raha avy aminy ny Baiboly na tsia. Ary raha matoky
ny Baiboly ianao, dia hahazo an’ireto fitahiana ireto:

Hankafy kokoa ny fiainanao ianao Ho voavaly ny fanontaniana

HOY NY BAIBOLY: “Nanao soa [Andriamanitra]
ka nanome anareo ranonorana avy eny amin’
ny lanitra sy taon-jina, ary nahavoky ny fona-
reo tamin’ny hanina sy ny fifaliana.”—Asan’ny
Apostoly 14:17.
AHOANA IZANY? Fanomezana avy amin’ny
Mpamorona daholo ny zavaboary ankafizintsi-
ka. Vao mainka hahafaly anao izy ireny raha
fantatrao hoe tena tia anao ilay nanome azy
ireny.
manahiran-tsaina anao
HOY NY BAIBOLY: “Ho hitanao ny fahalalana
an’Andriamanitra.”—Ohabolana 2:5.
AHOANA IZANY? Rehefa mahafantatra ny
Mpamorona ianao, dia mety ho hitanao koa
ny valin’ireo fanontaniana lehibe eo amin’ny
fiainana. Anisan’izany ireto: Nahoana isika no
velona? Nahoana no be dia be ny olona mija-
ly? Manao ahoana ny olona rehefa maty? Ma-
maly an’ireo ny Baiboly.

Hahazo torohevitra mahasoa ianao Hanantena ianao hoe mbola ho tsara ny

HOY NY BAIBOLY: “Ho takatrao ny atao hoe fa-
hamarinana sy rariny ary fahitsiana, eny, izay
tsara rehetra.”—Ohabolana 2:9.
AHOANA IZANY? Fantatr’Andriamanitra hoe
inona no hahasambatra anao, satria izy no
namorona anao. Raha mamaky Baiboly ianao,
dia hahita torohevitra hahasoa anao.
hoavy
HOY NY BAIBOLY: “ ‘Fantatro tsara ny zavatra
efa noeritreretiko hatao aminareo’, hoy i Jeho-
vah. ‘Mieritreritra ny hanome anareo fiadana-
na aho fa tsy loza, mba hahatonga anareo ha-
nana ny hoavinareo sy hanana fanantenana.’ ”
—Jeremia 29:11.
AHOANA IZANY? Mampanantena Andriamani-
tra fa hesoriny ny faharatsiana sy ny fijaliana
ary na ny fahafatesana aza. Raha matoky ny
fampanantenan’Andriamanitra ianao, dia ho
lasa be herim-po ka hahavita hiatrika olana.

Jereo ao amin’ny jw.org/mg ireto video ireto:

Tena Marina ve Izay Lazain’ny Baiboly? sy ilay hoe
Avy Amin’iza ny Baiboly? Ho hitanao ireo video ireo,
rehefa soratanao eo amin’ilay hoe “Hikaroka” ny hoe
“tena marina ve” na “avy amin’iza.”

14 MIFOHAZA! No. 3 2021

 N A N D R AY S O A I Z Y I R E O
R E H E FA N I N O H O E
M I S Y N Y M PA M O R O N A

“Gaga foana aho rehefa mahita hoe mahavita ma-

nampy antsika eo amin’ny fiainana Andriamanitra.
Atorony antsika hoe inona no zava-dehibe indri-
ndra eo amin’ny fiainana, ahoana no handaminana
olana, ary hatramin’ny hoe ahoana no hatao mba
ho lasa namany.”—Cyndi, Etazonia.
“Tsy nankaleo intsony ny fiainako hatramin’ny ni-
noako hoe misy ny Mpamorona. Be dia be mantsy
ny zavatra azoko ianarana momba azy sy ny zava-
boariny ary ny Teniny.”—Elise, Frantsa.
“Sambatra kokoa aho rehefa nampihatra ny zava-
tra ampianarin’ny Mpamorona antsika ao amin’ny
Baiboly. Tsy dia tia manakiana intsony aho izao,
lasa tia manampy olona, ary afa-po kokoa. Lasa
haiko kokoa izao ny mitondra ny ankohonako.”
—Peter, Holandy.

“Hoatr’izao foana ny fiainako taloha: Mihinana sy

misotro ary miady mafy mba ho tonga ara-potoa-
na any am-piasana. Nankaleo be! Izao anefa tiako
be ny miaina. Hitako hoe tian’ny Mpamorona
hankafy azy io isika.”—Liz, Estonia.
“Olona be fanahiana aho. Lasa afaka miatrika ny
fiainana anefa aho izao. Fantatro mantsy hoe
mbola ho foana ny faharatsiana sy ny tsy rariny
ary ny fijaliana.”—Adrien, Frantsa.

Mamaly an’ireo fanontaniana MBOLA MISY HAFA

manahiran-tsaina ny olona ny AO AMIN’NY
Baiboly. Jereo ilay video hoe JW.ORG
Nahoana Ianao no Tokony
Hianatra Baiboly?—Video
Manontolo.
15
Inona no resahin’ity gazety ity? Porofo
maromaro mampiseho hoe misy ny Diniho Ireo
Mpamorona. Diniho izy ireo ary jereo
raha azo inoana ihany hoe misy ny Mpa- Porofo
morona. Ireto koa mbola misy video sy
MBOLA MISY HAFA
lahatsoratra mety hahaliana anao. Ta- AO AMIN’NY JW.ORG
diavo ao amin’ny jw.org/mg ny lohate-
nin’izy ireo.

Be dia be ny Marim-pototra ve ny Minomino foana ve Minomino foana ve

olona nahita fianarana
mino hoe misy ny
Mpamorona. Nahoana?
Jereo ireo
fanadinadinana ao
amin’ilay hoe “Hevitry
ny Olona Momba ny
Niandohan’ny
Fiainana.”
fampianarana momba izay mino hoe misy ny izay mino ny zavatra
ny evolisiona? Mpamorona? resahin’ny Baiboly?
Vakio ilay bokikely hoe Jereo ilay video hoe Vakio ilay bokikely hoe
Nisy Namorona ve Ny Hevitry ny Tanora Ahoana no Nampisy
Izao Rehetra Izao? toa Anao: Finoana Antsika? Fanontaniana
An’Andriamanitra. Dimy Mila Dinihina.

s
n Azo alaina
maimaim-poana p Misy Baiboly
amin’ny fiteny
Midira ao amin’ny
www.jw.org/mg
o ao ity gazety ity an-jatony ao na ampiasao
g21.3-MG
220224

sy ny Mifohaza! ity kaody ity

taloha