Chương 5.2 Tích phân và ứng dung (T.Hiệp)

CHƯƠNG 5.
Tích phân (phần 2)

Tích phân xác định
GV. Nguyễn Hữu Hiệp
Bộ môn toán Ứng dụng, Khoa Khoa học Ứng dụng, Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh, 268 Lý Thường Kiệt,
Quận 10, TP. Hồ Chí Minh.
Nguyễn Hữu Hiệp (Th.S.Nguyễn Hữu Hiệp) E-mail: nguyenhuuhiep@hcmut.edu.vn

Chương 5. Tích phân 18th October 2023 1 / 57
1 Tích phân xác định
2 Ứng dụng hình học của tích phân xác định
3 Luyện tập
Nguyễn Hữu Hiệp (Th.S.Nguyễn Hữu Hiệp) Chương 5. Tích phân 18th October 2023 2 / 57
Diện tích miền phẳng: y = f (x), Ox, x = a, x = b.
Phân hoạch đều

∆ = xi − xi−1 , ∀i
(Các khoảng chia bằng nhau.)
n
X
Sn = f (xi∗ ).∆
n=1
xi∗ = xi−1 : tổng trái.

xi∗ = xi : tổng phải.
xi−1 + xi
xi∗ = : tổng trung
2
tâm.
Ví dụ 1.
R2
Dùng tổng Riemann để xấp xỉ tích phân I = f (x)dx, biết
0
x 0 0,4 0,8 1,2 1,6 2,0

f(x) 1,1 1,7 2,3 2,5 2,4 2,1
a/ Tổng trái:
b/ Tổng phải:
c/ Tổng trung tâm:
Ví dụ 2.
Một chất điểm di chuyển trên một đường thẳng có vận tốc đo được tại một số thời
điểm như sau
t(s) 0 5 10 15 20 25 30
v(m/s) 6 8 9 10 14 13 11
Hãy ước lượng quảng đường đi được trong 30(s).
a/ Tổng trái:
ST = 300 b/ Tổng phải:
SP = 325 c/ Tổng trung tâm: Stt = 312, 5
Ví dụ 3.
Tính giới hạn lim xn
n→+∞
13 23 33 n3
a/ xn = + + + · · · +
n4 n4 n4 n4
r r r r !
1 1 2 3 n
b/ xn = + + + ··· +
n n n n n
Ví dụ 4.
R8
Dùng tích phân Riemann, ước lượng giá trị của tích phân f (x)dx, trong đó f (x) có đồ
0
thị sau
a/ Tổng trái:
b/ Tổng phải:
c/ Tổng trung tâm

ST = 8, SP = 7, Stt = 7.5
Ví dụ 5.
Hai người đi bộ trên một đường thẳng cùng một hướng. Cả 2 cùng xuất phát từ điểm vị
trí A. Người thứ 1 đi với vận tốc v = f (t); người thứ 2 đi với vận tốc v = g (t). Dựa
vào đồ thị, Hãy nhận xét về khoảng cách giữa 2 người theo thời gian.
Ví dụ 6.
Tính các tích phân sau với đồ thị hàm y = f (x) được cho bởi
R2
a/I1 = f (x)dx
0
R5
b/I2 = f (x)dx
0
R7
c/ I3 = f (x)dx
5
R9
d/ I4 = f (x)dx
7
I1 = 4, I2 = 10, I3 = 3, I4 = 5.
Ví dụ 7.
Rx
Cho đồ thị hàm số f (x) như sau g (x) = 0
f (t)dt.
a/ Tìm g (0), g (1), g (2), g (3), g (6).
b/ Khảo sát và vẽ đồ thị hàm số y = g (x).
Định lý
Cho f khả tích trên [a, b]. Đặt
Zx
F (x) = f (t)dt.
a
F liên tục trên [a, b].

Nếu f liên tục thì F khả vi trên [a, b] và F ′ (x) = f (x).
Nếu f liên tục trên [a, b] thì
β(x)
Z
G (x) = f (t)dt khả vi và G ′ (x) = f (β(x))β ′ (x) − f (α(x))α′ (x).
α(x)
Ví dụ 8.
Tính đạo hàm của
Rx 2 2 −1
a/ f (x) = et dt tại x0 = 0.
x+1
e xR−1
b/ f (x) = ln(1 + t 2 )dt tại x0 = 0.
0
Rx
c/ Tìm cực trị của hàm số f (x) = (t 3 − 4t)dt
0
Hệ quả
Cho f (x) liên tục trên [a, b] và F (x) là một nguyên hàm của f (x). Khi đó
Zb
f (x)dx = F (x)|ba = F (b) − F (a).
a
Tính chất
Cho f , g khả tích trên [a, b]
Ra Rb Rb Rb
f (x)dx = 0. [f (x)±g (x)]dx = f (x)dx ± g (x)dx
a a a a
Rb Ra
f (x)dx = − f (x)dx. Rb Rb
a b f ≤g : f (x)dx ≤ g (x)dx
Rb Rb a a
f (x)dx = α f (x)dx.
a a
Các phương pháp đổi biến và từng phần.
Tính chất(ĐL Giá trị trung bình)

Cho hàm số y = f (x) xác định trên [a, b].
Nếu f khả tích trên [a, b] thì khả tích trên [a, b]:
∃m, M ∈ R : m ≤ f (x) ≤ M.
Nếu f liên tục từng khúc(có hữu hạn các điểm gián đoạn loại 1) trên [a, b] thì khả
tích trên [a, b].
Nếu f liên tục trên [a, b] thì tồn tại c ∈ [a, b]:
Zb
1
f (c) = f (x)dx
b−a
a
Ví dụ 9.
Giá dầu thô sau t(năm) kể từ năm 2010 là p(t) = 75 − 12t + t 2 (USD/thùng). Biết
rằng mỗi năm Công Ty khai thác 30 triệu thùng. Tính tổng doanh thu Công ty từ năm
2010-2022.
Ví dụ 10.
Theo thống kê dân số ngày 1/1/2016, dân số nước ta là 93 triệu người. Mỗi năm, số
em bé sinh ra mỗi năm là 6% tổng dân số và tỷ lệ tăng dân số hàng năm là 1%/năm.
Tính tổng số em bé được sinh ra kể từ cuối năm 2015 đến 1/6/2022.
Ví dụ 11.
Chi phí cận biên sản xuất q sản phẩm là MC = C ′ (q) = 3q 2 − 24q + 48 (USD/Sp).
Biết chi phí cố định là 3000(USD). Giả sử nhà máy sản xuất 30 sản phẩm. Hãy tính chi
phí sản xuất sản phẩm thứ 30 và chi phí trung bình mỗi sản phẩm trong 30 sản phẩm.
Ví dụ 12.
Một người học tiếng anh với số lượng từ vựng nhớ được ở phút thứ t(t < 120) kể từ lúc
học là 0, 6t − 0, 01t 2 . Tính số lượng từ vựng mà bạn ấy nhớ được trong 1h.
Ví dụ 13.
Giá của đèn tiffany có mức $225 vào năm 1975 và tăng liên tục 2% mỗi năm. Xác định
giá trung bình của đèn trong giai đoạn 1985-2010.
Ví dụ 14.
Nhiệt độ của 1 vùng sau t(h) kể từ 6h sáng được cho bởi
1
T (t) = 3 + (t − 5)2 , 0 ≤ t ≤ 12.
4
a/ Tính nhiệt độ trung bình từ 8h đến 15h.
b/ Tìm thời điểm mà nhiệt độ bằng với nhiệt độ trung bình.
Ví dụ 15.
Chi phí để sản xuất sản phẩm thứ x trong ngày là MC (x − 1) = 100 − 0, 5x
(0 ≤ x ≤ 100). Biết chi phí cố định là 2000USD. Tính chi phí trung bình mỗi sản phẩm
trong 60 sản phẩm đầu tiên.
Ứng dụng hình học của tích phân xác định
Diện tích hình phẳng

Cho D giới hạn bởi y = f (x), y = g (x), x = a, x = b. Khi đó
Zb
S(D) = |f (x) − g (x)|dx
a
Độ dài đường cong

(
x = x(t),
Cho đường cong (C ) có tham số hoá là (C ) : , a ≤ t ≤ b. Độ dài đường
y = y (t)
b
Rp
cong (C ) là l(C ) = x ′ (t)2 + y ′ (t)2 dt.
a
Thể tích vật thể tròn xoay

Cho miền D giới hạn bởi C : y = f (x), Ox, x = a, x = b, (a < b). Thể tích vật thể khi
Rb
cho D quay quanh trục Ox (D không cắt Ox) là Vx (D) = π f (x)2 dx.
a
Thể tích vật thể tròn xoay

Cho miền D giới hạn bởi C : y = f (x), Ox, x = a, x = b, (a < b). Thể tích vật thể khi
Rb
cho D quay quanh trục Oy (D không cắt Oy) là Vy (D) = 2π |xf (x)|dx.
a
Độ dài đường cong

(
x = x(t),
Cho đường cong (C ) có tham số hoá là (C ) : , a ≤ t ≤ b.
y = y (t)
Diện tích của mặt cong khi cho C quay quanh Ox là
Zb p
Sx (C ) = 2π |y (t)| x ′ (t)2 + y ′ (t)2 dt
a
Diện tích của mặt cong khi cho C quay quanh Oy là
Zb p
Sy (C ) = 2π |x(t)| x ′ (t)2 + y ′ (t)2 dt
a
Ví dụ 16.
Tính diện tích miền D giới hạn bởi y = log3 x, y = 4 − x, y = 0.
Ví dụ 17.
Tính diện tích miền phẳng giới hạn bởi y = x 2 − 2x, y = 0, 0 ≤ x ≤ 3.
Ví dụ 18.
Tính độ dài đường cong C : y = x 2 , x ∈ [0, 1].
Ví dụ 19.
√
√ x
Tính độ dài đường cong C : y = x x − , x ∈ [0, 1].
3
Ví dụ 20.
Tính độ dài đường cong và diện tích mặt cong khi cho
1√
C :y = x(x − 12), 0 ≤ x ≤ 12 quay quanh trục Ox.
6
Ví dụ 21.
Tính độ dài đường cong và diện tích mặt cong khi cho C : y = ln x, 1 ≤ x ≤ 2 quay
quanh trục Oy .
Ví dụ 22.
x3 1
Tính độ dài đường cong y = + ,1 ≤ x ≤ 2
3 4x
Ví dụ 23.
Cho miền D giới hạn bởi : y = x 2 − 2x, y = x. Tính thể tích vật thể tròn xoay khi cho
D quay quanh trục Ox và trục Oy.
Ví dụ 24.
√
Cho C : y = 4 − x 2 . Tính diện tích mặt tròn xoay khi cho C quay quanh trục Ox và
Oy.
Ví dụ 25.
√
Cho đường cong C : y = 2x − x 2 .
a Tính diện tích miền D giới hạn bởi C và trục Ox.
b Tính độ dài đường cong C .
c Tính thể tích vật thể được tạo ra khi cho D quay quanh trục Ox và trục Oy.
d Tính diện tích mặt tròn xoay khi cho C quay quanh trục Ox và trục Oy.
Ví dụ 26.
Một vật đặt cách gốc tọa độ x mét (m) chuyển động theo chiều dương trục Ox dưới tác
động của một lực có độ lớn F (x) = x 2 + 2x (N). Tính công mà F tạo ra để làm vật di
chuyển từ 1m đến 3m.
Ví dụ 27.
Tính thể tích vật thể khi cho D quay quanh trục Ox
a/ D : y = x, y = x 3
x2
b/ D y = , y = 5 − x 2 .
:
4
Luyện tập
1 Tích phân xác định
2 Ứng dụng hình học của tích phân xác định
3 Luyện tập
Luyện tập
Ví dụ 28.
R2
Dùng tổng Riemann để xấp xỉ tích phân I = f (x)dx, biết
1
x 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0

f(x) 1,1 1,4 0,8 -0,3 -1,4 -1,1
a/ Tổng trái:
b/ Tổng phải:
c/ Tổng trung tâm
Luyện tập
Ví dụ 29.
Dùng tổng Riemann để ước lượng số lượng dầu thô(thùng) trên toàn thế giờ trong 25
năm, từ năm 1985-2010. Biết rằng
năm 1985 1990 1995 2000 2005 2010

v(m/s) 20,9 23,3 25,6 28 30,7 32,7
a/ Tổng trái:
b/ Tổng phải:
c/ Tổng trung tâm:
Luyện tập
Ví dụ 30.
Tính các tích phân sau với đồ thị hàm y = f (x) được cho bởi
R2
a/ g (x)dx
0
R6
b/ g (x)dx
2
R7
c/ g (x)dx
0
Luyện tập
Ví dụ 31.
Rx
Cho đồ thị hàm số f (x) như sau g (x) = −3
f (t)dt.
a/ Ước lượng
g (−3), g (−2), g (−1), g (0), g (3).
b/ Khảo sát và vẽ đồ thị hàm số y = g (x).
Luyện tập
Vi dụ 32.
Tính đạo hàm
R 3x u 2 − 1
a/ Cho f (x) = 2x 2 du. Tính f ′ (x).
u +1
dtR x2
b/ Cho f (x) = √ . Tính f ′ (x).
tan x
2 + t4
R x3 √
c/ Cho f (x) = √x t sin t. Tính f ′ (x).
2 +1
xR
d/ Cho f (x) = ln(1 + t 2 )dt. Tính f ′ (1)
x2
√
R t2 1 + u4 Rx
e/ Cho f (t) = 1
du và F (x) = f (t)dt. Tính F ′′ (2).
u 1
Luyện tập
Ví dụ 33.
Xét tính đơn điệu và đạo hàm của hàm số
(x−1) 2
R et − 1
a/ f (x) = dt
0 t +1
Rx√
xe
b/f (x) = t + 1dt
0
Luyện tập
Ví dụ 34.
Cho chi phí cận biên để sản xuất tủ lạnh thứ x + 1 trong tuần là
MC (x) = 200 − 0, 4x, 0 ≤ x ≤ 400. Biết chi phí cố định là 4000USD. Tính chi phí sản
xuất trung bình của mỗi tủ lạnh nếu sản xuất được 200 tủ lạnh.
Luyện tập
Ví dụ 35.
Một vật di chuyển với vận tốc v (t) = 1 + 4t + 3t 2 (m/s). Tính quảng đường vật di
chuyển được trong 5s đầu tiên và tính vận tốc trung bình của trong khoảng thời gian
này.
Luyện tập
Ví dụ 36.
e 0,01t
Dân số tại một thị trấn sau t tháng kể từ 1/1/2020 là P(t) = 150 . Tìm dân
1 + e 0,01t
số trung bình của của thị trấn trong năm 2021.
Luyện tập
Ví dụ 37.
Tại thời điểm t(h) mỗi ngày, tốc độ thay đổi nhiệt độ được cho bởi
−0, 02(t − 6)(t − 14).
a/ Tính độ lệch nhiệt độ chênh lệch giữa 8h sáng và 8h tối.
b/ Tìm nhiệt độ trung bình trong ngày, biết nhiệt độ lúc 9h sáng là 100
Luyện tập
Ví dụ 38.
Một lon nước ngọt có nhiệt độ 280◦ C được đặt vào ngăn mát tủ lạnh ở nhiệt độ 80◦ C .
Sau 15 phút, nhiệt độ lon nước ngọt thay đổi theo thời gian t(tính bằng phút) thỏa:
T (t) = 20e −0.05t + 8, t ≥ 0.. Tìm nhiệt độ trung bình của lon nước ngọt từ phút thứ 5
đến phút thứ 8.
Luyện tập
Ví dụ 39.
Một vật được ném thẳng đứng từ mặt đất lên cao với vận tốc sau t(s) được cho bởi
v (t) = 20 − 5t.
a/ Tìm độ cao của vật lúc 6s kể từ lúc ném.
b/ Tính quảng đường vật đi được trong 6s đầu tiên.
Luyện tập
Ví dụ 40.
Tính diện tích miền D giới hạn bởi y = ln x, y = x − 1, x = e.
Luyện tập
Ví dụ 41.
Tính diện tích miền D giới hạn bởi y = x 2 , x + y = 2, y = 0.
Luyện tập
Ví dụ 42.
Tính thể tích vật thể tròn xoay khi cho miền D : x ≥ 0, y ≤ 2 − x 2 , y ≥ x quay quanh
trục Ox, Oy .
Luyện tập
Ví dụ 43.
√
Cho C : y = x, x ∈ [0, 1]. Tính diện tích mặt tròn xoay được tạo ra cho C quay
quanh trục Ox, Oy.
Luyện tập
Ví dụ 44.
√
Tìm diện tích mặt tròn xoay khi cho y = 1 + e x , 0 ≤ x ≤ 1 quay quanh trục Ox.
Luyện tập
Ví dụ 45.
Cho miền D giới hạn bởi : y = x 2 , y = x + 2. Tính thể tích vật thể tròn xoay khi cho D
quay quanh trục Ox và trục Oy.
Luyện tập
Ví dụ 46.
Cho D : y = 2 − x 2 , y = x.
a/ Tìm diện tích miền D.
b/ Tìm chu vi miền D.
c/ Tình thể tích vật thể khi cho D quay quanh Ox.
Luyện tập
THANK YOU FOR ATTENTION

Chương 5.2 Tích phân và ứng dung (T.Hiệp)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chương 5.2 Tích phân và ứng dung (T.Hiệp)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHƯƠNG 5.

Tích phân (phần 2)

GV. Nguyễn Hữu Hiệp

Nguyễn Hữu Hiệp (Th.S.Nguyễn Hữu Hiệp) E-mail: nguyenhuuhiep@hcmut.edu.vn

1 Tích phân xác định

2 Ứng dụng hình học của tích phân xác định

Diện tích miền phẳng: y = f (x), Ox, x = a, x = b.

Phân hoạch đều

xi∗ = xi−1 : tổng trái.

x 0 0,4 0,8 1,2 1,6 2,0

c/ Tổng trung tâm

F liên tục trên [a, b].

Tính chất(ĐL Giá trị trung bình)

Diện tích hình phẳng

Độ dài đường cong

Thể tích vật thể tròn xoay

Thể tích vật thể tròn xoay

Độ dài đường cong

Diện tích của mặt cong khi cho C quay quanh Oy là

1 Tích phân xác định

2 Ứng dụng hình học của tích phân xác định

x 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0

năm 1985 1990 1995 2000 2005 2010

THANK YOU FOR ATTENTION

You might also like