Handleiding Stembureauleden

Tweede Kamerverkiezing
22 november 2023
Inhoudsopgave

Voorwoord 3

Dagindeling stembureau 4

Aandachtspunten 5

Bijlage 1 Handleiding opstarten StembureauApp 6

Bijlage 2 Als de StembureauApp niet werkt 10

Bijlage 3 Overdrachtsformulier UTS (voorbeeld) 17

2 van 17
Voorwoord
Beste leden van het stembureau,

Fijn dat je je inzet op deze verkiezingsdag!

We maken tijdens de verkiezing gebruik van de StembureauApp op de iPad. De StembureauApp

neemt de voorzitter stap voor stap mee in het hele proces van de dag, helpt bij het controleren van
stempassen in het register ongeldige stempassen (ROS) én zorgt ervoor dat de stembureaus hele dag
via chat en monitoring in contact staan met onze Helpdesk Verkiezingen.

Als de StembureauApp niet werkt

Deze handleiding bevat alle informatie die je nodig hebt als de StembureauApp niet werkt. In bijlage 2
vind je alle stappen die je normaal met behulp van de StembureauApp doorloopt. Met deze
handleiding, het papieren ROS en het proces-verbaal van jouw stembureau kun je de hele
verkiezingsdag ook op papier uitvoeren als de StembureauApp onverhoopt uitvalt.

Deze handleiding maakt geen onderdeel uit van het verplichte trainingsmateriaal. Sommige voorzitters
nemen graag vooraf de checklists in de StembureauApp door. Daarom staat de handleiding vooraf in
mijnstembureau-utrecht.nl.

Heb je als voorzitter opstartstress in de ochtend? In bijlage 1 vind je de instructie voor het opstarten
van de iPad en het inloggen in de StembureauApp.

Vragen?
Als je nog vragen hebt:

• bel dan met het Team Verkiezingen via 030 - 286 2002, of
• chat via de StembureauApp; dat kan alleen op de verkiezingsdag.

We wensen je veel plezier en een fijne verkiezingsdag.

Team Verkiezingen

Wij willen niemand uitsluiten, ook niet in taalgebruik. Waar in deze handleiding ‘hij’, ‘hem’ of ‘zijn’ staat,
wordt ook ‘zij’, ‘haar’ of een neutrale aanduiding bedoeld.

3 van 17
Dagindeling stembureau
6.45 uur Klaarmaken stembureau
• De beheerder of de voorzitter opent de locatie.
• De voorzitter start altijd als eerste de StembureauApp.
• Stembureauleden komen binnen.
• De voorzitter meldt de stembureauleden aan in de app.
• Instructie en taakverdeling door de voorzitter aan de stembureauleden.
• Start voorbereiding: inrichten stemlokaal en klaarleggen materialen volgens de checklist in de
app.

7.30 uur Stemmen

• Het stemlokaal opent de deuren voor de kiezers.
• Start stemmen.
• 20.45 uur aankomst extra tellers. De voorzitter meldt ze aan in de app.

21.00 uur Einde stemming

• Als van toepassing: voorzitter wijst laatste kiezer in de rij aan.
• Sleuven van de stembussen sluiten nadat de laatste kiezer heeft gestemd.

21.15 uur Start telproces

• De stembureauleden maken alvast ruimte door stemhokjes in te klappen en aan de kant te
zetten.
• Vaststellen toegelaten kiezers en voorbereidende werkzaamheden volgens checklist in de
app.
• Instructie telproces.
• Telling op lijstniveau volgens instructie en checklist in de app (of deze handleiding bijlage 2)
• De telling op kandidaatsniveau is dit jaar op 23 november in de Jaarbeurs; hiervoor komt een
nieuwe groep vrijwilligers.
• Afronden telling volgens instructies en checklist in de app (of deze handleiding bijlage 2).

Vanaf ca. 23.30 uur Afsluiten stembureau

• Invullen processen-verbaal door voorzitter en ondertekening door alle stembureauleden en
tellers.
• De voorzitter en een stembureaulid of teller brengen de voorzitterstas (met o.a. iPad en het
proces-verbaal) naar een inleverpunt. Zij mogen hierna naar huis.
• De plaatsvervangend voorzitter en een stembureaulid of teller wachten tot UTS de stembus
en de stembescheiden heeft opgehaald en laten het stembureau netjes achter. Een voorbeeld
van het overdrachtsdocument van UTS vind je in bijlage 3 van deze handleiding.

4 van 17
Aandachtspunten
Handige telefoonnummers
Helpdesk Verkiezingen: 030-286 2002

Als het dringend is:

• Meldkamer, bij overlast in de openbare ruimte: 030-286 6556

• Politie of bij veiligheidsproblemen: 0900-8844
• SPOED 112

Pers
De pers mag in de publieksruimte van het stemlokaal zijn, zolang die de orde niet verstoort en de
voortgang van de stemming niet belemmert. De pers moet vooraf toestemming vragen aan personen
die in beeld worden gebracht. Ook moet het stemgeheim altijd worden gewaarborgd.

Voor eventuele vragen van de media neemt de voorzitter contact op met Persvoorlichting van de
gemeente:

• 06-1153 4011 (communicatieadviseur Team Verkiezingen, tijdens kantooruren);

• 06-2503 2730 (perspiket, buiten kantooruren).

Volle stembus of stembiljetten raken op?

Dreigt de stembus vol te raken? De Helpdesk Verkiezingen ziet dit, omdat de aantallen uitgegeven
stembiljetten via de StembureauApp worden geteld. Wij sturen dan op tijd een extra stembus en
stembiljetten naar het stembureau.

Bel de Helpdesk als:

• de app het niet doet;

• er nog minder dan 300 stembiljetten zijn;
• als de stembiljetten niet meer makkelijk in de stembus passen.

5 van 17
Bijlage 1 Handleiding opstarten
StembureauApp
De iPad staat uit. Dit betekent dat zowel de iPad als de simkaart ontgrendeld moeten worden.

Aanzetten iPad
• Zet de iPad aan door de knop rechtsboven (aan de zijkant) enkele seconden in te drukken.

• Wacht tot het Apple-symbool verschijnt in het scherm. Dit duurt ongeveer een minuut.
• Ontgrendel de iPad met de toegangscode; die staat op de codekaart in de voorzittersmap.

6 van 17
• Nu verschijnt het bericht ‘Simkaart is vergrendeld’.
• Voer de pincode in (deze staat ook op de codekaart) en druk op ‘OK'.

7 van 17
Let op! Druk je bij het ontgrendelen van de SIM per ongeluk op ‘Annuleer’ in plaats van ‘OK’?
Dan blijft de SIM vergrendeld. Volg dan de volgende stappen:

1. Druk twee keer snel achter elkaar op de ‘thuis’-knop’; er verschijnt dan een
instellingenscherm.
2. Druk op het symbool vliegtuig (vliegtuigmodus); deze wordt dan oranje.
3. Druk daarna nog een keer op dit symbool; het symbool wordt dan weer grijs. Het bericht
‘Simkaart is vergrendeld’ verschijnt opnieuw.
4. Voer nu de pincode in (zie codekaart) en druk op ‘OK’.

Ontgrendelen iPad (tussentijds)

Gebruik je de iPad 15 minuten of langer niet? Dan vergrendelt de iPad automatisch en wordt het
scherm zwart en de app uitgelogd; de simkaart blijft wel ontgrendeld. Zo kun je de iPad ontgrendelen:

• Druk tweemaal op de ‘thuis’-knop (ronde knop rechts).

• Voer de toegangscode in (zie codekaart).

De StembureauApp

Inloggen
• Klik op het icoontje van de StembureauApp.

• Klik op ‘Stembureau’.

• Voer bij ‘Gebruikersnaam’ het mobiele nummer in dat je hebt doorgegeven aan de organisatie
van de verkiezingen.

8 van 17
 • Druk op de knop ‘SMS-wachtwoord’.
• Binnen enkele seconden tot een minuut ontvang je een SMS-bericht op je mobiele telefoon
met je wachtwoord van 6 cijfers.
• Voer het wachtwoord in en druk op ‘Inloggen’.

Let op! Iedere keer dat je uitlogt en opnieuw wilt inloggen, moet je een nieuw wachtwoord per
SMS opvragen. De code is maar één keer geldig.

Wat als de StembureauApp blokkeert?

Als je vijf keer een fout maakt met het invoeren van het wachtwoord, blokkeert de app voor deze
gebruiker. Neem in dat geval telefonisch contact op met de Helpdesk via 030-286 2002.

Wat als de StembureauApp vastloopt?

• Meld je af op de StembureauApp.
• Sluit de StembureauApp af.
• Zet de iPad uit en opnieuw weer aan.
• Start de StembureauApp opnieuw op.

Let op! Loopt de app vast tijdens het verzenden van de sneltelling? Swipe de app niet weg,
want dan moet alles mogelijk opnieuw worden ingevoerd. Volg deze stappen:
1. Druk eerst op ‘afmelden’.
2. Druk 1x op de ‘thuis’-knop.
3. Controleer de verbinding.
4. Start de app opnieuw op.
5. Log daarna weer in.

De ingevoerde gegevens zijn dan behouden.

Lukt dit niet? Volg dan onderstaande twee stappen:

1. Bel de Helpdesk via 030-286 2002 om het probleem door te geven. De medewerkers kunnen
adviseren wat de volgende stap is.
2. Zoek in bijlage 2 van deze handleiding op waar je bent gebleven en wat voor die fase van de
dag de oplossing is als de app het niet doet.

9 van 17
Bijlage 2 Als de StembureauApp niet
werkt
Bellen in plaats van chatten
Zonder de chatfunctie van de App is de helpdesk alleen telefonisch bereikbaar. De helpdesk kan wel
een sms naar alle voorzitters tegelijk sturen. Deze sms-berichten kun je echter niet beantwoorden.

Bel in plaats daarvan met de helpdesk via 030-286 2002.

Openen stembureau (tussen 6.45 en 7.30 uur)

Om te beginnen
• Pak de witte map uit de voorzitterstas. Controleer de inhoud van de voorzitterstas aan de
hand van de inventarislijst in deze map. Als er zaken ontbreken geef dit dan door aan de
helpdesk.
• Controleer de inhoud van de stembox aan de hand van de inventarislijst in de box. Als er
zaken ontbreken geef dit dan door aan de helpdesk.
• Controleer of alle stembureauleden aanwezig zijn, zo niet: meld dit bij de helpdesk op 030-286
2002.
• Stem af welk stembureaulid als eerste de drukte op deze stemlocatie gaat doorgeven via
stembureaus.utrecht.nl volgens de instructie uit de witte map.
• Controleer of het nummer op de stembus(sen) overeenkomt met jouw stembureaunummer.
Als dit niet overeenkomt, meld dit dan bij de helpdesk.
• Leeg de stembus, open de sleuf en sluit de stembus af met het slot uit de envelop in de
voorzitterstas. Hierin vind je ook de instructie en code van het slot.

Let op! Bewaar deze codekaarten in de envelop tot het einde van dag.

• Zijn er meerdere stembussen uitgeleverd voor dit stembureau? Gebruik dan de volgende
stembus pas als de eerste vol zit.
• Controleer het aantal aangeleverde stembiljetten met de aantallen op de lijst in de witte map.
Als het aantal niet klopt, meld dit dan bij de helpdesk.

Controleer of het stemlokaal goed is ingericht

• Controleer de inrichting van het stemlokaal aan de hand van de factsheet ’Inrichting van het
stemlokaal’ (blz. 5) in de brochure ‘Stembureau-instructie voor de dag van stemming’ (hierna
Stembureau-instructie). De brochure vindt u in de stembox.
• Controleer de toegankelijkheid van het stemlokaal d.m.v. de Actielijst Toegankelijkheid (blz.
23) in de Stembureau-instructie. Als er zaken niet in orde zijn geef dit dan door aan de
helpdesk.
• Zet de stembus op een logische plaats in de looproute naar de uitgang. Er moet altijd toezicht
zijn van een stembureaulid op de stembus.

De aankleding van het stemlokaal

• Plaats de stembox met materialen t.b.v. het stembureau achter de voorzitterstafel.
• Bevestig het gele kaartje met het stembureaunummer goed zichtbaar aan de voorzitterstafel
(het kaartje bevindt zich in de witte map).
• Hang de posters 'Uw gedrag in het stemhokje’ op in de stemhokjes.
• Hang de poster ’In het stemlokaal’ goed zichtbaar op.

Let op! Gebruik hiervoor de posterbuddies, zodat de ondergrond niet beschadigt.

• Hang de poster ’Tellen van de stemmen’ goed zichtbaar op.

10 van 17
 Let op! Gebruik hiervoor de posterbuddies, zodat de ondergrond niet beschadigt.

• Hang de vergrote kandidatenlijst goed zichtbaar op, uit de looplijn en niet te dicht bij de
stemhokjes.

Let op! Gebruik hiervoor de posterbuddies, zodat de ondergrond niet beschadigt.

• Leg het zakje met de rode potloodjes klaar op de tafel. Iedere kiezer levert het potloodje na
het stemmen weer in.
• Bevestig het bakje waarin de kiezers hun gebruikte potloodjes moeten inleveren op de
stembus met de posterbuddies.
• Hang de badges met keycord om, zodat de rolverdeling in het stembureau duidelijk is voor de
kiezers. Deze vind je in de voorzitterstas.

Leg alles klaar op de tafel voor de stemming

• Leg een stapeltje stembiljetten op tafel.
• Leg de volgende zaken op tafel:
o de stapelhulp;
o de stempel ‘Onbruikbaar’ (om teruggegeven stembiljetten onbruikbaar te maken);
o de pennen (om stempassen, volmachten en kiezerspassen door te nummeren);
o Register Ongeldige Stempassen (uit envelop 2). Bewaar de envelop voor het einde
van de dag.

De volgende items hoeven niet op tafel te liggen, maar houd ze wel bij de hand
o Brochure ‘Stembureau-instructie voor de dag van de stemming’.
o Brochure ‘Geldige identiteitsdocumenten’.
o Deze Handleiding voor stembureauleden.
o Proces-verbaal (uit envelop 1). Bewaar de envelop voor het einde van de dag.
o Voorbeelden van stempas, volmachtbewijs en kiezerspas.
o Het ‘Bevindingenformulier’ uit de witte map voor opmerkingen over de
verkiezingsorganisatie of stemlocatie.

Stemmen (tussen 7.30 en 21.00 uur)

• Vanaf 7.30 uur tot 21.00 uur kunt u kiezers toelaten tot de stemmen.
• Om 21.00 uur sluit de stemming. Dan mogen de laatste kiezers die dan nog wachten om hun
stem uit te brengen nog tot de stemming worden toegelaten. De voorzitter wijst laatste kiezer
in de rij aan. Kiezers die later dan 21.00 uur aankomen mogen niet meer stemmen.
• Volg voor het bepalen of de kiezer mag stemmen de stappen uit de Stembureau-instructie
vanaf pagina 7.
• Zodra de app het weer doet kunnen de stempassen die niet zijn gescand alsnog worden
gescand.
• Doet de App het langere tijd niet? Bel dan al bij minder dan 400 stembiljetten om door te
geven dat de stembiljetten opraken.

Voorbereiden telling (vanaf 21.00 tot einde)

Om te beginnen
• Sluit de sleuf van de stembus.
• Controleer of alle tellers aanwezig zijn. Als een teller niet aanwezig is: meld dit bij de
helpdesk.
• Instrueer de stembureauleden en tellers om alvast te beginnen met het inklappen van de
stemhokjes en zoveel mogelijk ruimte te maken voor het tellen.
• Leg enveloppen 3 t/m 9 en de verzamelzakken klaar. Noteer op iedere envelop en op de
verzamelzakken het stembureaunummer.
• Doe het ‘Register Ongeldige Stempassen’ terug in envelop 2, noteer hierop het
stembureaunummer en verzegel deze met een rode zegelsticker.

11 van 17
12 van 17
Vaststellen toegelaten kiezers
• Pak het proces-verbaal.
• Tel het aantal geldige stempassen.
• Doe de geldige stempassen in de verzamelzak(ken) en noteer hierop het aantal. Neem dit
aantal over op het proces-verbaal in rubriek 3 bij A. Plak de verzamelzak(ken) dicht met de
plakstrip en verzegel deze met een rode zegelsticker.
• Tel het aantal geldige volmachten.
• Doe de geldige volmachten in envelop 3 en noteer hierop het aantal. Neem dit aantal over op
het proces-verbaal in rubriek 3 bij B. Verzegel de envelop met een rode zegelsticker.
• Tel het aantal geldige kiezerspassen.
• Doe de geldige kiezerspassen in envelop 4 en noteer hierop het aantal. Neem dit aantal over
in het proces-verbaal in rubriek 3 bij C. Verzegel de envelop met een rode zegelsticker.
• Tel het aantal geldige stempassen, volmachten en kiezerspassen bij elkaar op en vul het
totaal in op het proces-verbaal in rubriek 3 bij D.
• Doe de (ongeldige) stempassen, volmachten en kiezerspassen waar niet mee is gestemd in
envelop 5. Noteer het aantal op de envelop en verzegel deze met een rode zegelsticker.
• Doe de stembiljetten die onbruikbaar zijn bestempeld in envelop 6. Noteer het aantal op de
envelop en verzegel deze met een rode zegelsticker.
• Doe de resterende (ongebruikte) stembiljetten terug in de doos die je het laatst hebt
aangebroken. Verzegel de aangebroken doos met niet gebruikte stembiljetten met een grote
witte zegelsticker.

Voorbereiden sneltelling
• Maak de stembus(sen) open en leeg deze. Vouw alle stembiljetten open en leg deze op
stapels in dezelfde leesrichting.

Instructie sneltelling
• Pak envelop 7 (telbordjes).
• Zet de bordjes met de lijstnummers en de bordjes met ‘blanco’ en ‘ongeldig’ in straten op de
grond. De bordjes met ‘blanco’ en ‘ongeldig’ staan op het eind.

• Twee personen (de voorzitter en een ander stembureaulid) nemen elk de helft van de stapel
met stembiljetten en gaan achter de tafel zitten. Zij bekijken elk stembiljet van hun stapel,
noemen het lijstnummer waarop is gestemd, of zeggen dat de stem blanco of ongeldig is, en
geven het stembiljet vervolgens aan een van de tellers.
• De teller die het stembiljet overhandigd krijgt, controleert het stembiljet. Vervolgens legt deze
het bij het juiste telbordje.

Let op! In alle straten geldt eenrichtingsverkeer (dezelfde kant op), zodat de tellers
telkens rondjes lopen tussen de uitdelers van de stembiljetten en de straten.

• Beoordeel de blanco en ongeldige stemmen opnieuw, want hier kunnen per ongeluk toch
geldige stemmen tussen zitten die alsnog op de juiste stapel moeten worden gelegd. Alle
stembiljetten liggen nu bij het juiste telbordje.

13 van 17
 • De voorzitter bepaalt welk stembureaulid welke lijst gaat tellen en houdt ‘Bijlage: Voorlopige
telling op lijstniveau’ uit het proces-verbaal bij de hand.
• Eerst controleert de teller nog een keer of op alle stembiljetten van de aan hem/haar
toebedeelde stapel op dezelfde lijst is gestemd. Zo niet, voeg het bij de juiste stapel.
• De teller telt het totaal aantal stembiljetten van de aan hem toebedeelde lijst. De teller schrijft
het aantal stembiljetten en het lijstnummer op een post-it en geeft dit aan de voorzitter door.
• De voorzitter noteert de aantallen per lijst in de bijlage van het proces-verbaal.

Sneltelling
• Kijk in de witte map in de voorzitterstas voor de instructie ‘Doorgeven uitslag als de
stembureau-app het niet doet’.

Afronden proces-verbaal
Vervolg invullen proces-verbaal
• Vul het aantal stembiljetten met een geldige stem op een kandidaat in op het proces-verbaal
in rubriek 4 bij E.
• Vul het aantal blanco stembiljetten in rubriek 4 bij F.
• Vul het aantal ongeldige stembiljetten in rubriek 4 bij G.
• Vul het totaal aantal getelde stembiljetten (E+F+G) in rubriek 4 bij H.
• Vul rubriek 5 van het proces-verbaal in en verklaar hier eventueel het verschil tussen
toegelaten kiezers en getelde stembiljetten.

Inpakken
• Rol alle stembiljetten van een partij op met daaromheen het telbordje en doe hier een
(post-)elastiek om. Herhaal deze stap tot dit voor alle partijen is gedaan.
• Doe de blanco stembiljetten in envelop 8, noteer hierop het aantal en verzegel deze met een
rode zegelsticker.
• Doe de ongeldig verklaarde stembiljetten in envelop 9, noteer hierop het aantal en verzegel
deze met een rode zegelsticker.
• Doe de rollen met getelde stembiljetten, de verzamelzak(ken) en envelop 3 t/m 9 in de
stembus. Sluit de stembus af met het cijferslot.

Afronden proces-verbaal
• Noteer de gevraagde informatie over het stembureau in rubriek 1a en 1b van het proces-
verbaal.
• Noteer van alle stembureauleden de namen en tijden van aanwezigheid in rubriek 2 van het
proces-verbaal.
• Geef bij rubriek 6 van het proces-verbaal aan of kiezers bezwaren hadden tijdens het
stemmen of het tellen van de stemmen.
• Geef bij rubriek 7 van het proces-verbaal aan of er onregelmatigheden of bijzonderheden
waren tijdens het stemmen of het tellen van de stemmen.
• Alle stembureauleden en tellers - aanwezig bij de telling - moeten hun naam invullen bij
rubriek 8 en hun handtekening zetten bij rubriek 9 van het proces-verbaal.
• Doe het proces-verbaal, inclusief de bijlage, op volgorde van paginanummer in envelop 1.
• Doe alle kaarten met de code van het cijferslot ook in envelop 1, verzegel de envelop met een
rode zegelsticker en doe deze in de voorzitterstas.
• Verzegel iedere stembus met een genummerde tiewrap uit de voorzitterstas. Haal de tiewrap
door het metalen oog van de stembus, waar ook het cijferslot doorheen zit. Dit kan wat krap
zijn. Een lege stembus hoeft niet te worden afgesloten en verzegeld.
• Doe het bevindingenformulier in de voorzitterstas.
• Doe de iPadhouder en de touch-pen in de voorzitterstas. Doe hierbij de iPad in de bubbeltjes-
envelop en doe de lader apart in de tas.
• Zorg dat het stemlokaal opgeruimd is (doe afval in de afvalzak), zodat na het ophalen van de
stembussen en de dozen met resterende stembiljetten het stemlokaal netjes kan worden
afgesloten.

14 van 17
• Indien de voorzitter een sleutel heeft van de locatie wordt deze overgedragen aan de
plaatsvervangend voorzitter. Na het afronden van deze checklist gaat de voorzitter samen
met een stembureaulid of teller naar het inleverpunt om het proces-verbaal en de
voorzitterstas in te leveren en te laten controleren.
• Je neemt mee in de voorzitterstas:
o Envelop 1 met het proces-verbaal en de kaart(en) met de code van het cijferslot van
de stembus.
o Envelop 2 met het ROS.
o iPad met oplader.
o Badges met keycord.
• Als de StembureauApp NIET werkt dan geeft de (plaatsvervangend) voorzitter een SMS naar:
06 81 27 14 85
• met als enige inhoud het nummer van het stembureau.

Het stembureau nummer wat u doorgeeft bestaat altijd uit 3 cijfers dus ook de nummers
onder de 100! Voorbeeld:

▪ Stembureaunummer 25 wordt per SMS doorgegeven als 025;

▪ Stembureaunummer 1 wordt per SMS doorgegeven als 001;
▪ Stembureaunummer 348 wordt per SMS doorgegeven als 348;

Let op! De sms is een signaal aan het systeem van UTS. Dit systeem kan niets met andere
informatie dan het stembureaunummer in 3 posities zoals hierboven weergegeven. De enige
juiste manier is:

of

Voorbeelden die niet doorkomen bij UTS zijn:

of

15 van 17
• Stuur dus echt alleen het nummer van het stembureau (3 cijfers zonder spaties!) zonder
tekst ervoor of erna in de sms, dus ook geen adressen, namen etc. in een SMS. Anders
komt het signaal niet binnen en wordt UTS dus niet op de hoogte gesteld dat de stembussen
e.d. opgehaald kunnen worden.
• De plaatsvervangend voorzitter en een stembureaulid of teller blijven in het stemlokaal tot de
stembus, de eventuele sleutel en de overige materialen zijn opgehaald door UTS. Er wordt
een overdrachtsdocument ondertekend, waaruit blijkt welke materialen er door UTS worden
meegenomen (zie voorbeeld in bijlage 3).

16 van 17
Bijlage 3 Overdrachtsformulier UTS
(voorbeeld)

17 van 17