‫وزارت تحصیالت عالی ا‪.‬ا‪.

‬ا‬
‫موسسه تحصیالت عالی آریانا‬
‫پوهنحی حقوق و علوم سیاسی‬
‫دیپارتمنت قضا و سارنوالی‬

‫مونوگراف دوره لیسانس‬

‫اصالح و تربیت اطفال متخلف خردسال‬

‫استاد رهنما‪ :‬فاکر ( غوری )‬

‫ترتیب کننده ‪ :‬خالد ( هوتک )‬
‫دیپارتمنت‪ :‬حقوق و علوم سیاسی‬
‫سال تحصیلی ‪ 1400............................................................................‬هـ ش‬

‫أ‬
‫‌‬
‫أ‬
‫‌‬
 ‫پیشگفتار‬
‫الحمددددب رب المدددالمیص و الصدددلوه و اسدددالم علدددی لمدددرن ا نییدددا و المرسدددلیص و خیرالدددریییص و‬
‫المملمدددیص سدددیدنا محمدددد و علدددی آلددده و اصدددحایه و مدددص تدددیمدم یاحسددداص الدددی یدددوم الددددیص‪.‬در آغددداز‬
‫پروردگدددار مدریددداص را سپاسدددتوارم کددده توفیدددا عنایدددت فرمدددود تدددا ایدددص م موعددده را یددده عندددواص‬
‫رسددددداله علمدددددی تقددددددیم نمدددددایم‪ ،‬همددددداص هوریرددددده مقدددددرر اسدددددت هدددددر محصددددد در پایددددداص دوره‬
‫تحصدددیلی او موندددوگران تحریدددر نمایدددد یندددده نیدددز منحیددد یدددک تدددص از محصدددالص دانمدددرده‬
‫حقدددوق و علدددوم سیاسدددی دانمدددتاه یلدددا موندددوگران خدددودرا تحدددت عندددواص اصدددال و ترییدددت‬
‫م ددددد اه دددا متخلدددن خردسدددا تدیددده نمدددودم سدددرآغاز زنددددگی انسددداندا و وامددد یمدددری یدددا‬
‫پدیدددده ی زمدددت و ناسدددالم امدددا دددزش ین دددک اممددده یمدددری ممرفدددی نمدددوده اندددد‪ .‬یندددایرایص‪،‬‬
‫مسددد له تخل دددات اه دددا و نو وانددداص یردددی از مدمتدددریص ممدددرالت و ممضدددالت اک دددر وامددد‬
‫یمددددری مددددی یامدددددل کدددده یدددده امددددرا مختلددددن یددددروز مددددی کنددددد‪ .‬در اممدددده اف ددددانی اه ددددا و‬
‫نو وانددداص نیدددز مانندددد یزرگسدددا ص در تضددداد یدددا قدددانوص قدددرار مدددی گیرندددد و مرتردددب اعمدددا‬
‫خددالن قددانوص مددی گردنددد از آنیردده آینددده یدده ه دد تملددا دارنددد و آندددا وار ددیص حقیقددی خددانواده‬
‫خدددویو هسدددتند‪ ،‬پدددش یدددرای دامدددتص اممددده سدددالم یایدددد افدددراد سدددالم را تقددددیم کدددرد یندددایر اهمیدددت‬
‫ایدددص موضدددوت خواسدددتم موندددوگران خدددویو یمدددد از تا یددددی دیپارتمندددت تحدددت عندددواص اصدددال‬
‫و ترییدددددت م ددددددد متخل دددددیص اه دددددا خدددددرد سدددددا تحریدددددر نمدددددایم روو تحقیقدددددی کددددده در ایدددددص‬
‫موندددوگران مدددورد اسدددت اده قدددرار گرفتددده مدددده اسدددت روو تحقیدددا کتایخانددده ای مدددی یامدددد‪.‬‬
‫الیتدده ناگ تدده نیایددد گوامددت کدده در دداده تحقیددا یدده خصددو در کمددور مددا منددای اقتصددادی و‬
‫هددم کمیددود کتایخاندده هددای م دددز و سددایر نددا هن دداری هددا سددد راه محقددا قددرار میتیددرد امددا یددا‬
‫و دددود ایدددص همددده محددددودیت هدددا یدددا اسدددت اده از مندددای کددده در کتایخانددده هدددا مو دددود یدددود ایدددص‬
‫رسددداله را یددده یددداری خداوندددد متمدددا یددده رمدددته تحریدددر در آوردم موانددد و ممدددرالتی کددده در‬
‫تدیددده ایدددص موندددوگران یدددا آص رویدددرو یدددودم عیدددارت از عددددم آمدددنایی کامددد یدددا تایددد و اسدددت اده‬
‫از انترندددت‪ ،‬هزینددده یدددا ی کتددداب هدددا و غیدددره ‪ .‬رومدددی کددده در تدیددده ایدددص موندددوگران اسدددت اده‬
‫نمدددودم روو تحقیدددا توصدددی ی و تحلیلدددی مدددی یامدددد کددده روو مددد آوری اهالعدددات روو‬
‫کتایخاندددده ای مددددی یامددددددر اخیددددر ددددا دارد از زحمددددات و رهنمددددایی هددددایی اسدددداتید محتددددرم‬
‫دانمدددددرده ح قدددددوق و علدددددوم سیاسدددددی ایدددددراز سدددددپاش مدددددی نمدددددایم‪ .‬و یددددده خصدددددو از اسدددددتاد‬
‫یزرگدددوارم محتدددرم محمدددد اسدددحاق (فددداکر غدددوری ‪ ،‬کددده یدددا حوصدددله منددددی تمدددام پایددداص نامددده‬
‫تحصدددیلی ام را یددده وسدددیله رهنمدددایی هدددای نیدددک و سدددودمند مددداص غندددا یخمدددیدند‪ ،‬و مدددرا مندددت‬
‫گواردندددد‪ .‬و همننددداص از تمدددام صددداحب نددددراص و خواننددددگاص گرامدددی تقاضدددا مدددی نمدددایم کددده‬
‫مونوگران هوا عاری از کمیودات و نواق نیوده ینده را مموور دارند ‪.‬‬
‫با‌احترام‌‬
‫خالد‌(‌هوتک‌)‬

‫ب‬
‫‌‬
 ‫مقدمه‬

‫ه از مله سرمایه عدیم آینده كمور یه حساب مي آیند ‪،‬درحالت اس ناك یه سر مي یرند و ایص‬
‫وضمیت وخیم آندا مریوه یه ا رات یي كاري ‪ ،‬نگ ها‪،‬ممكالت اقتصادي ‪،‬فقر ‪،‬ییسوادي ‪ ،‬عدم‬
‫مركزیت فامیلي وخمونت هاي فامیلي ‪،‬ازدواج هاي قی ازوقت وا یاري‪،‬نمر فلم هاي خراب كه‬
‫پیام هاي ییدوده ویي م دوم وخمونت آمیز را دارند‪،‬تراكم ن وش ونیود مصروفیت هاي سالم یراي‬
‫اه ا ونو واناص یاع پدیده رم در اممه میمود ‪.‬پش زم است لوگیري از تخل ات اه ا‬
‫وهدایت آندا یه را ه صحیح زنده گي زم است كه وقتي عم خالن از ه لي سر میزند ‪،‬هرگز‬
‫نیاید یه خمونت توس مود نرا كه ه تحقیر مده و عقده مند میمود وایص عم خود یاع مي‬
‫مود كه آندا یه هرن تخلن میرونداه ا از مله آسیب پویر تریص گروهي انساني یه ممار‬
‫میروند آندا ممكص است مورد انوات سوش است اده هاي اقتصادي ‪،‬ا تماعي ‪ ،‬فرهنتي و نسي قرار‬
‫گیرند ‪.‬عالوه یر و ود نایسامانیداي اقتصادي ‪،‬سیاسي وانوات یاند ها وگروهاي سازماص یافته‬
‫ممكص است تماتیت سماني اه ا را اماج مناسب یراي خرید وفروو اعضاي یدص ‪،‬است مار‬
‫نسي قرار دهند‪ .‬از ایص دت دولت ها یه مو ب اسناد ملي واز مله قانوص اساسي وهم یه‬
‫مو ب اسناد ییص المللي از مله اعالمیه داني حقوق یمر ‪،‬می اق ییص المللي حقوق مدني وسیاسي‬
‫‪،‬كنوانسیوص حقوق ه ‪،‬مقاله هاي من كارهاي ا یاري ومصویه م م عمومي سازماص مل‬
‫متحد را یه من است اده از كودكاص یه عنواص وسیله ودی ه حمایت همه انیه كودكاص رادارند‬
‫در هر حا یه عنواص نتی ه می تواص گ ت آسییدای وارده یراه ا در اممه کنونی ما یسیار زیاد‬
‫است یه صورتی که اه ا زیادی در اممه ما و ود دارند که یه عناویص مختلن یه انحرافات‬
‫اخالقی و ا تماعی متنوعی دنار می یامند از مله ایص انحرافات ممز کودکاص ولترد است که‬
‫ایص عارضه دست پرورده آسیب های مختلن ا تماعی است که یرایص رده سنی وارد می گردد‬
‫وایص قمر رایه یار می آورد ممز کودکاص ولترد که درحا حاضر نیز یح اک ر مهیوعات و‬
‫رسانه ها می یامد در صورتی که ریمه یایی نتردد یه همیص صورت ادامه یاید حتی آینده ای‬
‫تاریرتر در انتدار اممه ما وایص اه ا خواهد یود زیرا مسلما ایص کودکاص ولترد هستند که‬
‫م رماص یه عادت و خهرناک اممه ما خواهد یود‪ .‬در همیص راستا اقداماتی نیز از انب‬
‫استانداری ‪ ،‬مراکز یدزیستی ‪ ،‬وزارت یددامت و درماص در راستای اصالحات زمه در مورد‬
‫ایص کودکاص ولترد ان ام مده ازایص مله است خانه های ریحانه که مقدمات راه اندازی آص از‬
‫سا ‪ ١٣٧٧‬مروت و از لحاد ا را ی از سا ‪ ١٣٧٨‬آغاز یه کار نمود و حتی سازماندا و‬
‫ارگاندایی از مله کمیته امداد خمینی و سازماص فنی و حرفه ای که یه نوعی ایص کودکاص را تحت‬
‫حمایت خویو قرار می دهند یاید ت دیز گردند در هر حا آسیب های مریوه یه اه ا م رم‬
‫قای مناسا ی می یامند مدمتر از مناسا ی ایص آسیب ها درماص و پیمتیری است که امید است از‬
‫هرن سازماص های مس و یه ایص امر خهیر در یاب ایص اه ا تو ه یایسته گردد تا یتواص اممه‬
‫ای یا افراد مس و در آینده یسازیم وگرنه یایی تو دی یه وضمیت اه ا یزهاکار در آینده‬
‫اممدای یی یندویار خواهیم دامت که مسلما از کنتر قوانیص و مقررات نیز ییروص خواهد رفت‬
‫ایص تحقیا مام ‪ 3‬فص می یامد که در فص او یه کلیات در رایهه یه ه و حقوق آص در‬
‫فص دوم یه مراح رسیدگی یه رایم اه ا در قوانیص اف انستاص در فص سوم هم یه اصال و‬
‫ترییت م دد متخل یص خوردسا پرداخته مده است‪.‬‬

‫ج‬
‫‌‬
 ‫چکیده‬
‫‌‬
‫علَددی َمددص یلِلمدد َ‬ ‫س َ‬
‫ددال لِلم َ‬ ‫علِ َمددهلِل َمددا لَددم یَملَددم َوال ی‬
‫صددالن لِل َوال ی‬ ‫عدد َدم َو َ‬ ‫ََ ل َحمدد لِلد ِ الِددوی َخلَدداَ اَن َ‬
‫سدداصَ مددص َ‬
‫علَددی آلدده َواَص د َحایه الِددویصَ یَلَ لِلددوا ال د ِدیصَ الَددی لر َ ددعش ال َمددالَم‪ .‬امایمددد خداونددد‬ ‫الَددی ال َمد َدرب َوال َم َ د لِلم َو َ‬
‫متمدددا یاقددددرت کاملددده او انسددداص رایددده عندددواص امدددرن مخلوقدددات قدددرارداد‪ ،‬وتمدددام مخلوقدددات‬
‫دیتررا دددددت اسددددت اده ومن مددددت یددددرای انسدددداص دراختیاروسددددلهه اص قددددرارداده اسددددت‪ ،‬ونممددددت‬
‫هدددای گوندددا گدددوص رایددده اوارزاندددی نمدددوده اسدددتل فرامدددوو نیایدددد کدددرد کددده همددده وهمددده ای ایدددص‬
‫انمامددات یدده هدددن پیدداده کددردص فددرامیص الدددی توسدده انسدداندا مییامددد‪‌.‬پدیددده تخل ددات اه ددا و‬
‫نو وانددداص امدددروزه تقرییدددا یدددک ممدددر ددددانی مدددده اسدددت‪.‬یر خدددالن تصدددور مدددا ت‪7‬خل دددات‬
‫اه ددا پدیدددده دیددددی نیسددت‪،‬نرا کددده یررسدددی تدداریا نمددداص میدهدددد کدده در گومدددته نیدددز وامددد‬
‫یاسددتانی یددا ایدددص عارضدده آمددنایی دامدددته انددد ‪.‬اهمیددت ایدددص پدیددده یدده حددددی یددوده کدده درقدددوانیص‬
‫قددددیمی یسدددیاری از کمدددورها ‪ ،‬مقدددررات خاصدددی یدددرای ایدددص دسدددته از م دددرمیص پدددیو ییندددی‬
‫مدددددده یود‪.‬قدددددوانیص سدددددا ‪ 306‬قیددددد از مدددددیالد مسدددددیح در روم ‪،‬وهننددددداص در سیسدددددتم زایدددددی‬
‫اسددالم در ای دص زمیندده یددر خددورد دی دد و مناسددب یددا اه ددا متخلددن دامددته‪ .‬درای دص ندددام اه ددا‬
‫از ندددددر زایددددی تددددا سددددص یلددددو مددددرعی فاقددددد مسددددولیت زایددددی مییامددددد‌نددددرا کدددده ه دددد‬
‫امدددروز‪،‬زص ومدددرد فدددردا اسدددت و در آیندددده مسدددولیت هدددای یدددزرج ا تمددداعی را یددددوو مدددی‬
‫گیرنددد‪ .‬اک ددر دانمددمنداص روامناس دی یدده ای دص ندددر انددد کدده دوره ه ولی دت نسددیت یدده سددایر دوره‬
‫هدددای زنددددگی یسدددیار حسددداش و مددددم اسدددت‪ .‬ندددوص پایددده و تددددداب مخصدددیت فدددرد یددده صدددورت‬
‫هییمدددی خدددود در ایدددص دوره پایددده گدددواری میمدددود‪ .‬اه دددا قمدددر نیازمندددد‪ ،‬نددداتواص و آسدددیب پدددویر‬
‫اممددده اندددد و در دوره ه ولیدددت یددده مراقیدددت و تو ددده خدددا ضدددرورت دارندددد ومانندددد سدددایر‬
‫اقمدددار اممه حدددا دارندددد یددده مدددر سدددالم و عاد نددده زنددددگی کنندددد و از هرگونددده مدددرایه زم‬
‫یددددرای رمددددد قددددوای یدددددنی‪ ،‬وهنددددی‪ ،‬عدددداه ی و ا تمدددداعی یرخوردارگردنددددد‪ .‬ایددددص همدددداص حقددددی‬
‫هییمدددی و واتدددی ه ددد اسدددت‪،‬زیرا هدددر مخصدددی زیدددادتریص عادتددددا و سدددلوک وهندددی خدددود را‬
‫ازدوره ه ولیددت کسددب میرندددد و مممددو د در ایدددص دوره یدداد مددی گیدددرد ل کدده نتونددده یددا محدددیه‬
‫سازگارمود‪.‬دانمددددددمنداص یدددددده ایددددددص ندرانددددددد کدددددده کی یددددددت رفتارمددددددخ رامیتددددددوانیم دردوره‬
‫ه ولیدددت تمدددخی و پیمدددیینی کرد‪.‬ه ددد درایدددص دوره یددده ح دددد و نتددددداری و دفدددات ازحقدددوق‬
‫خود قادرنیست و همواره متری یه دیتراص است ‪.‬‬

‫د‬
‫‌‬
 ‫سواالت تحقیق‬
‫سوا ت اصلی و سوا ت فرعی تحقیا‬

‫أ‪ .‬سوال اصلی‬

‫عل وعوام تخل ات اه ا در اف انستاص نیست ؟‬

‫ب‪ .‬سوال فرعی‬

‫حقوق اه ا متخلن در مرحله تحقیا نیست ؟‬

‫‌‬
‫‌‬
‫‌‬

‫اهمیت تحقیق‬
‫امروزه اصال و ترییت اه ا متخلن خردسا ‪ ،‬نقو یه سزایی در محاکمات زا ی دارد‪ .‬نه‬
‫اینره قاضی کی ری یرخالن قاضی مدنی(حقوقی) زم است از خصوصیات متدم اهالت کافی‬
‫دامته یامد تا یتواند در کنار پروندهی نایی یه یررسی پروندهی مخصیت یپردازد و حرم متناسب‬
‫صادر نماید‪ .‬هر نند که ضرورت ایص مناخت مدتها قی تمخی داده مده‪ ،‬ولی متأس انه در‬
‫کمور ما ایص ضرورت کم رنگ است‪ .‬یه هر حا ما در ایص تحقیا یه هور مختصر یه یررسی‬
‫ایص عنواص پرداخته و در پایاص در مورد راه های درماص آص را یا است اده از علوم دیتر یح‬
‫نموده ایم‪.‬‬

‫اهداف تحقیق‬
‫از اینره رایم را در اممه مدار ساخته یامم یاید عل و عوام و مرایه مساعدت کننده آص را‬
‫ست و نموده که ایص عوام دو یخو را احتوا مینماید که یخو او آص را عوام ار ی و مخصیتی‬
‫تمری داده و یخو دوم آص عوام ا تماعی است که ما در ایص مونوگران اگر در یا ی عوام‬
‫مخصیتی اترا نموده ویاید ایص را هم از یاد نیریم که عوام ا تماعی هم در سرعت و ارتراب‬
‫رایم تا در ندر دامت عوام مخصی رو یه سزای دامته اما اینره نهور میتواص ایص عموام‬
‫را مدار ساخته و مخصیت م رم را در ا تمات و ندم ا تمات انهیاق دارد که کمک ییمتر ما در‬
‫ایص مونوگران یا ی عوام مخصی که در یرگیرنده قیافه مناسی و روانمناسی است یح یمتر‬
‫خواهیم دامت‪.‬‬

‫ه‬
‫‌‬
 ‫روش تحقیق‬
‫از ندر نوت‪ ،‬ایص تحقیا روو کتاب خانه یی و تحلیلی است زیرا یه مندور تقویت و گسترو‬
‫ینیادهای علمی و ممرفت صورت میترد و در کمور عزیز ما اف انستاص یه عنواص یک نیاز میرم‬
‫و اساسی تلقی مده است تا یا است اده از ایص تحقیا در واقمیت تمخی م رمیص از نتاه قیافه‬
‫مناسی و رواص مناسی را تحقیا نمایم‪.‬‬

‫و‬
‫‌‬
 ‫فهرست‬
‫پیمت تار ‪........................................................................................‬ب‬
‫مقدمه ‪ ............................................................................................‬ج‬
‫نریده ‪ ............................................................................................‬د‬
‫سوا ت تحقیا ‪ ...................................................................................‬ه‬
‫اهمیت تحقیا ‪ ....................................................................................‬ه‬
‫اهدان تحقیا ‪ ....................................................................................‬ه‬
‫روو تحقیا ‪.....................................................................................‬و‬
‫فص او ‪1 .......................................................................................‬‬
‫کلیات ‪1 ............................................................................................‬‬
‫میح او ‪ :‬م دوم ه ‪2 .......................................................................‬‬
‫گ تار او ‪ :‬ه از نتاه اسالم ‪3 .............................................................‬‬
‫گ تار دوم ‪ :‬ه در قوانیص اف انستاص ‪3 ........................................................‬‬
‫گ تار سوم‪ :‬در قوانیص ییص المللي ‪4 ..............................................................‬‬
‫زش او ‪ :‬محدودیت سنی مهایا قانوص رسیدگی یه تخل ات اه ا ‪4 ........................‬‬
‫زش دوم‪ :‬محدودیت سنی مهایا قانوص زاش اف انستاص ‪5 ....................................‬‬
‫میح دوم‪ :‬عل وعوام تخل ات اه ا در اف انستاص ‪7 .......................................‬‬
‫گ تار او ‪:‬عوام فردی یا داخلی ‪8 ............................................................‬‬
‫گ تار دوم ‪ :‬عوام ا تماعی یا خار ی ‪9 ......................................................‬‬
‫گ تار سوم ‪ :‬سایر عوام ‪14 ....................................................................‬‬
‫‪-1‬عوام اقتصادی ‪14 ................................................................. :‬‬
‫‪-2‬عوام فرهنتی ‪15 .................................................................. :‬‬
‫‪ -3‬مدا رت و تراکم ن وش‪16 ......................................................... :‬‬
‫‪ -4‬نگ ومحرومیت ‪17 ................................................................ :‬‬
‫فص دوم ‪18 .....................................................................................‬‬
‫مراح رسیدگی یه رایم اه ا متخلن در قوانیص اف انستاص ‪18 ............................‬‬

‫ز‬
‫‌‬
‫میح او ‪ :‬مرحله کمن رایم‪18 ............................................................‬‬
‫گ تار او ‪:‬پولیش و دستتیری اه ا متخلن ‪18 ..............................................‬‬
‫گ تار دوم‪ -‬نقو پولیش ‪19 ......................................................................‬‬
‫گ تار سوم ‪ :‬دستتیری ه متخلن و مدت نتدداری آص ‪21 .................................‬‬
‫گ تار ندارم‪ :‬حقوق ه در زماص دستتیری ‪22 .............................................‬‬
‫میح دوم ‪ :‬مرحله تحقیا رایم ‪22 ...........................................................‬‬
‫گ تار او ‪ :‬لِلحارنوالی اختصاصی اه ا ‪22 ...................................................‬‬
‫‪ -1‬ودی ه سارنوا اختصاصي ‪22 .................................................... :‬‬
‫‪ -2‬صالحیت لِلحارنوالي اختصاصي ومدت تحقیا ه متخلن ‪23 ................:‬‬
‫گ تار دوم ‪ :‬حقوق اه ا متخلن در مرحله تحقیا ‪25 .................................‬‬
‫میح سوم ‪ :‬مرحله محاکمه اه ا متخلن ‪26 ................................................‬‬
‫گ تار او ‪ :‬محرمه اختصاصی اه ا ‪26 ......................................................‬‬
‫گ تار دوم‪ :‬رسیدگی یه تخلن اه ا ‪27 ........................................................‬‬
‫گ تار سوم‪ :‬م ازات واعتراض یه حرم محرمه اختصاصی اه ا ‪29 ......................‬‬
‫‪-2‬استینان خواهی ‪31 .................................................................. :‬‬
‫میح ندارم‪ :‬اصو كلي سیاست نا ي اف انستاص را یه اه ا مختلن ‪32 .............‬‬
‫گ تار او ‪ :‬اصو نادر یراهدان ‪32 ...........................................................‬‬
‫‪-1‬اصو قانوني یودص‪33 ............................................................... :‬‬
‫‪ -2‬اص مخصي یودص‪34 .............................................................. :‬‬
‫‪ -3‬اص یرا ت‪34 ...................................................................... :‬‬
‫‪-4‬اص ت سیر قوانیص یه ن اه ا ‪35 ................................................. :‬‬
‫‪-5‬اص تناسب‪35 ....................................................................... :‬‬
‫‪-6‬اص واكنو متناسب یااوضات و احوا حاكم یر رم‪36 ......................... :‬‬
‫‪-7‬اص واكنو متناسب یاسنتیص رم ‪37 ............................................ :‬‬
‫‪-8‬اص واكنو متناسب یا مناف ه و نیاز اممه‪38 .............................. :‬‬
‫گ تار دوم‪:‬اصو نادر یه روو ها ویرنامه ها ‪39 ............................................‬‬
‫‪1‬ــ مقامات ویصال در قضاوت وصدور حرم‪39 .................................. :‬‬
‫‪2‬ــ وکی ‪ ،‬والدیص وقیم‪40 ............................................................. :‬‬
‫‪3‬ــ گزارو های تحقیقات ا تماعی‪40 ................................................ :‬‬
‫‪4‬ــ اصو رهنما در تصمیم گیری وصدورحرم‪40 ................................. :‬‬
‫‪5‬ـ انوات تداییرمورد حرم‪40 .......................................................... :‬‬
‫ح‬
‫‌‬
‫‪6‬ــ حد اق است اده از م ازات سالب آزادی‪40 ...................................... :‬‬
‫‪7‬ـ تأ خیر غیر ضروری در ح دوسیه یاید نیامد‪41 ............................... :‬‬
‫میح پن م ‪ :‬قواعد سازماص مل متحد ‪41 .....................................................‬‬
‫گ تار او ‪ :‬در حمایت از نو واناص محرم از آزادی ‪41 .......................................‬‬
‫‪-1‬م دوم محرومیت از آزادی نیست‪41 ......................................................:‬‬
‫یه اه ا متخلن ‪42 .......................‬‬ ‫میح ممم‪:‬منای سیاست نایی اف انستاص را‬
‫گ تار او ‪ :‬قانوص اساسی ‪42 .....................................................................‬‬
‫گ تار دوم ‪ :‬قوانیص عادی وندام نامه ها ‪43 ....................................................‬‬
‫گ تار سوم ‪ :‬اسناد ییص المللی و منهقه اي حقوق یمری ‪43 ..................................‬‬
‫فص سوم ‪44 .....................................................................................‬‬
‫اصال و ترییت اه ا م رم خوردسا ‪44 ...................................................‬‬
‫میح او ‪:‬حمایت های قانونی یا م ازات کودک متخلن ‪44 ................................‬‬
‫گ تار او ‪:‬مسؤولیت یراص خسارت زیاص دیده از رم‪44 .................................. :‬‬
‫گ تار دوم‪ :‬تأ یر اکراه در میزاص م ازات‪45 ................................................. :‬‬
‫گ تار سوم‪ :‬تأ یر اقرار کودک در یوت رم ارترایی ‪46 ....................................‬‬
‫گ تار ندارم‪ :‬مح اصال وترییت ‪46 .........................................................‬‬
‫میح دوم ‪ :‬ت دید ترییت اه ا و وض مراکز اصال در اف انستاص ‪48 ..................‬‬
‫گ تار او ‪:‬ت دید ترییت اه ا متخلن‪48 ..................................................... :‬‬
‫گ تار دوم‪ :‬سپردص ه یه والدیص یا سرپرست قانوني دت حمایت وندارت‪48 ........ :‬‬
‫گ تار سوم‪:‬تصمیمات غیر ندادي‪49 ........................................................... :‬‬
‫گ تار ندارم‪ :‬تصمیمات نیمه ندادي ‪50 ........................................................‬‬
‫گ تار پن م‪ :‬تصمیمات ( ندادي) یا سلب كننده آزادي‪51 .................................... :‬‬
‫میح سوم‪ :‬وض مراکز اصال وترییت در اف انستاص ‪52 ..................................‬‬
‫گ تار او ‪ :‬نو واناص تحت توقین یا منتدرتمری محاکمه ‪52 ...............................‬‬
‫گ تار دوم‪ :‬اداره مرکز نتدداری نو واناص ‪52 ................................................‬‬
‫گ تار سوم‪ :‬میوه پویرو ‪ ،‬یت نام ‪ ،‬ایه ایی وانتقا نو واناص یه مراکز نتدداری‪52 ..‬‬
‫گ تار ندارم‪ :‬در ارتیاه یه تمییص سرپرست ‪54 ...............................................‬‬
‫‪-1‬تمییص سرپرست توسه محرمه ‪54 ....................................................‬‬
‫‪-2‬درخواست سرپرستی ‪54 ..............................................................‬‬
‫میح ندارم‪ :‬اصال و ترییت م دد متخل یص اه ا خرد سا ‪56 ..........................‬‬

‫ط‬
‫‌‬
‫گ تار او ‪ :‬نقو خانواده‪ ،‬یمد از تولد ه ‪58 .................................................‬‬
‫‪ -1‬ای اد محیهی آرام و سالم در خانواده ‪58 ...........................................‬‬
‫‪ - 2‬یرقراری دوستی و ت اهم ییص والدیص ‪58 ...........................................‬‬
‫‪-3‬هم یازی مدص یا کودک و نو واص ‪59 ...............................................‬‬
‫‪-4‬احتراز از رقایت در لب محیت فرزنداص ‪59 .......................................‬‬
‫‪-5‬عدم ای اد ناسازگاری در محیه خانه ‪59 ............................................‬‬
‫‪-6‬عدم پرخامتری نسیت یه فرزنداص ‪59 ...............................................‬‬
‫‪-7‬پرورو حش اعتماد یه ن ش ‪60 ......................................................‬‬
‫‪-8‬ح د مخصیت فرزنداص ‪60 ...........................................................‬‬
‫‪-9‬ایراز مدر و محیت یه فرزنداص ‪60 ...................................................‬‬
‫‪-10‬تامیص محیه مسرص مناسب ‪61 ......................................................‬‬
‫‪-11‬تامیص نیازهای مادی و ممنوی ه ‪61 ............................................‬‬
‫گ تار دوم‪ :‬نقو مملم در پیمتیری از م رمیت ‪63 ...........................................‬‬
‫گ تار سوم‪-‬نقو حرومت ها در پیمتیری از م رمیت ‪65 ...................................‬‬
‫نتی ه گیري ‪66 ...................................................................................‬‬
‫پیمندادات ‪67 .....................................................................................‬‬
‫فدرست منای ‪68 .................................................................................‬‬

‫ي‬
‫‌‬
‫فصل اول‬
‫کلیات‬
‫‌‬
‫پدیده تخل ات اه ا و نو واناص امروزه تقرییا یک ممدر دانی مدده اسدت‪.‬یر خالن تصدور ما‬
‫ت‪7‬خل ات اه ا پدیده دیدی نیست‪،‬نرا که یررسی تاریا نماص میدهد که در گومته نیز وام‬
‫یاسددددتانی یا ایص عارضدددده آمددددنایی دامددددته اند ‪.‬اهمیت ایص پدیده یه حدی یوده که درقوانیص قدیمی‬
‫یسیاری از کمورها ‪ ،‬مقررات خاصی یرای ایص دسته از م رمیص پیو یینی مده یود‪.‬قوانیص سا‬
‫‪ 306‬قی از میالد مسیح در روم ‪،‬وهنناص در سیستم زایی اسالم در ایص زمینه یر خورد دید‬
‫و مناسددددب یا اه ا متخلن دامددددته‪ .‬درایص ندام اه ا از ندر زایی تا سددددص یلو مددددرعی فاقد‬
‫مسدددددولیت زایی مییامدددددد ‪.‬نرا که ه امروز‪،‬زص ومرد فردا اسدددددت و در آینده مسدددددولیت های‬
‫یزرج ا تماعی را یدوو می گیرند‪ .‬اک ر دانممنداص روامناسی یه ایص ندر اند که دوره ه ولیت‬
‫نسیت یه سایر دوره های زندگی یسیار حساش و مدم است‪ .‬نوص پایه و تدداب مخصیت فرد یه‬
‫صددورت هییمی خود در ایص دوره پایه گواری میمددود‪ .‬اه ا قمددر نیازمند‪ ،‬ناتواص و آسددیب پویر‬
‫اممه اند و در دوره ه ولیت یه مراقیت و تو ه خا ضرورت دارند ومانند سایر اقمار اممه‬
‫حا دارند یه مر سالم و عاد نه زندگی کنند و از هرگونه مرایه زم یرای رمد قوای یدنی‪،‬‬
‫وهنی‪ ،‬عاه ی و ا تماعی یرخوردارگردند‪ .‬ایص هماص حقی هییمی و واتی ه اسدددددددت‪،‬زیرا هر‬
‫مخ صی زیادتریص عادتدا و سلوک وهنی خود را ازدوره ه ولیت ک سب میرند و مممو د در ایص‬
‫دوره یاد می گیرد ل که نتونه یا محیه سدددددددازگارمدددددددود‪.‬دانمدددددددمنداص یه ایص ندراند که کی یت‬
‫رفتارمدددخ رامیتوانیم دردوره ه ولیت تمدددخی و پیمدددیینی کرد‪.‬ه درایص دوره یه ح د و‬
‫نتدداری و دفات ازحقوق خود قادرنیست و همواره متری یه دیتراص است ‪.‬‬

‫مبحث اول ‪ :‬مفهوم طفل‬

‫قیددد از تمرین ه ددد زم اسدددددددددت ‪ ،‬فرایندددده ددد را یررسدددددددی کنیم‪ :‬نیص‪ ،‬نوزاد‪ ،‬غیرممیز‪،‬‬
‫ممیزونو واص می یامدددد‪.‬وقتی ه گ ته می مدددودکه همه ایص مراح مدددام یامدددد‪ .‬ه در ل ت‬
‫مولود یممنی تولد مدده اسدت ‪ .‬و در اصدهال ه عیارت از پسدرودختری که از لحاد سدنی یه‬
‫حد رمد سمی وفرری نرسیده یامد‪.‬اگر یه قوانیص وضمی کمورها ندر ییندازیم و یا یر اساش‬
‫عالمیه دانی حقوق ه ‪ ،‬ه ک سی ا ست که کمتر از ‪ 18‬سا سص دا مته یا مد ‪ ،‬متر اینره‬
‫قوانیص ملی کمدددوری سدددص یلو را کمتر تمدددخی دهد‪ .‬یه عقیده دانمدددمنداص ترییتی ‪ ،‬ه کسدددی‬
‫است ‪ ،‬که از مخصیت یزرگسا ص مت اوت اند که از صدق وص ایی کودکانه یرخوردار یوده اما‬
‫ت ریه کمی از زنده گی دارد و هنوز یا نیرنتدا سوش نیت های احتمالی یزرگسا ص آمنا نیست ‪،‬‬
‫و عمدتا یک مو ود عاه ی اسددددت تا عقلی ‪ .‬ه فردی اسددددت دارای قایلیت های و هواش یره‬
‫پدیده ها را لمش می کند ‪ ،‬می ییند ‪ ،‬می مدددددنود ‪ ،‬می یوید و تدری ا یه اندا آمدددددنا و یلد میمدددددود‬
‫‪،‬وگ ته می توانیم که یک مو ودی است که ناها‪،‬عاق ‪،‬اندیممند و مو ود ا تماعی و سیاسی ‪.‬‬
‫ه کسددیسددت که دارای اسددتمداد تمددخی زمددتیدا وزییا ییدا یوده‪ ،‬و می تواند واقمیت ها را یه‬
‫ن خود و ا تماعو ت یر دهد‪.‬درهنتام تولد ویمد ازآص توانایی ها واسدددددددتمداد آنرا دارد که فرد‬
‫نیک وصدددددال یار آید ویا یرعرش یک انسددددداص ید و فاسدددددد مدددددود و خویی مدددددیهانی را یه خود‬
‫یتیرد‪.‬اگره درفضددددای سددددالم پرورو مددددود و فرصددددتدای زم دراختیارو یامددددد و حقوقو‬
‫درندرگرفته مود یا یقیص گ ته میتوانیم که یک مخ نیک و صالح یار می آید‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫گفتار اول‪ :‬طفل از نگاه اسالم‬

‫اسدددالم یه عنواص کاملتریص دیص الدی درمورد حقوق ه رهنمایدای زیادی نموده اسدددت‪.‬اسدددالم‬
‫دوره ه ولیت رانوص دنیای دلپویر مادی ها‪،‬زییایدا‪،‬رویاها‪ ،‬و محیت تر سیم می کند ‪ .‬آیات قرآص‬
‫کریم نمدداص دهنده عمددا خداوند (ج) یه اه ا اسددت ‪،‬نناننه خداوند می فرماید ‪ :‬ما وفرزنداص‬
‫در زندگی ‪ ،‬زینت دنیا اسددددت ‪.‬پیامیر اسددددالم دنیای ه ولیت را مانند یدمددددت تصددددور کرده ‪ ،‬می‬
‫فرماید ‪ :‬اه ا ‪ ،‬پروانه های یدمت اند ‪ .‬ننیص روایت مده است که روزی المریره ایص حایش یه‬
‫دیدار حضرت محمد ( )رفت وآص حضرت را در حا یوسیدص نواسه های خود دید ‪ ،‬المریره‬
‫یه آص حضددرت گ ت ‪ :‬پسددرهای دخترتاص رامی یوسددید یه خداوند(ج) قسددم یاد می کنم که ده ه‬
‫دارم وتاهنوزهینردام مدداص رانه یوسددیده ام ‪ ،‬پی میر( ) در وا یو گ ت ! آیا ایص تقصددیر مص‬
‫اسددددت که خداوند مدددد قت را از د تو ییروص کمددددیده اسددددت ‪.‬از ندر اسددددالم ه مانند یک فرد‬
‫یزرگ سا دارای احترام و کرامت ا ست‪ ،‬از ندر دیص ا سالم ‪،‬اگر فردی نتوان ست از عدده اداره‬
‫همسدددرو یراید ونتواند او را ن قه دهد می تواند آزادو یسدددازد‪ .‬اما دریاره ه ننیص حقی ندارد‬
‫ویاید یه ترییه درسددت او یپردازد‪ ،‬نراکه مدمتریص میرا پدر یرای فرزنداص ترییت سددالم اسددت‬
‫ه از نتاه فقدی کسی است که یه حد یلو نرسیده یامد‪.‬درمورد سص یلو میاص فقدای اسالمی‬
‫اختالن ندر و ود دارد‪،‬م ال امدددام مدددددددددافمی سدددددددص یلو رادر دختروپسدددددددر پدددانزده سدددددددددا‬
‫میداندوممدددورفقدای مددیمه سددص یلو پسددررا پانزه سددا قمری وسددص دختر را نه سددا قمری می‬
‫دانند ‪.‬یه همیص هور علمای فقدی درمورد مرحله ه ولیت ندریات مت اوت دارند ‪.‬‬

‫‪ -1‬مرحله ه ولیت یا تولدآغاز ویا سدددص ‪ 17‬سدددالتی یه انتدا میرسدددد‪ .‬مدددخ درایص مرحله‬
‫عدیم ا دراک وفاقد قوه تمیز محسدددوب مدددده یه آننه از امور غیر ممدددروعه مرترب آص‬
‫مده یامد م ازات نمی مود‪.‬‬
‫‪ -2‬یم ضی دیتری یه ندراند که مرحله ه ولیت یه سص ‪ 12‬سالتی ختم مده زیرا که درایص‬
‫مرحله ایتدا رمد و نمو عضوی ون سی یهور کام مروت وترمی مده است ‪.‬‬
‫‪ -3‬یرخی دیتری از فقداش یه ایص یاور اند که سص ه ولیت در سص ‪ 15‬سالتی ختم می مود‬
‫یخاهریره اعتماد مریمت اسالمی یا ی سص متوکره در وقت عدم ددور عالیم یلو است‪.‬‬

‫گفتار دوم ‪ :‬طفل در قوانین افغانستان‬

‫قانوص رسددیدگی یه تخل ات اه ا (مصددوب ‪ )1383‬یک قانوص قای تو دی اسددت ‪،‬که یا اسددت اده‬
‫از ت رییات ملی وییص المللی‪ ،‬حاوی مدمتریص ایماد وسیاست زاش اف انستاص نسیت یه ممضالت‬
‫رفتاری اه ونو واناص در کمور مییامد ‪.‬قانونتواریاتو ه یه اعالمیه دانی حقوق ه ‪،‬میماد‬
‫ه ولیت راهماص سددددص ه ده سددددا قرار داده اسددددت‪.‬در ق ره ‪ 1‬ماده ندارم ایص قانوص ه را ایص‬
‫گونه تمرین نموده است ‪:‬‬

‫مخصی است که سص هژده سالتی را ترمی نررده یامد‪.‬‬ ‫ه‬

‫ننیص مییامد‪.‬‬ ‫در قانوص رسیدگی یه تخل ات اه‬ ‫مراح ه‬

‫‪3‬‬
 ‫غیرممیز ‪ :‬مخصی است که سص ه ت سالتی راترمی نررده یامد‪.‬‬ ‫ه‬

‫ممیز ‪ :‬مخصی است که سص ه ت سالتی را ترمی ودوازده سالتی را ترمی نررده یامد‪.‬‬ ‫ه‬

‫نو واص ‪ :‬مددخصددی اسددت که سددص دوازده سددالتی را ترمی و هژده سددالتی را ترمی نررده‬ ‫ه‬
‫یامد‪.‬‬

‫یه همیص هور درماده ه تادم قانوص زا اف انسددتاص تصددریح مددده اسددت که ص د یر یه ه لی اهالق‬
‫میتردد که ییص سص ه ت وسیزده سالتی کام قرار دامته یامد ‪ .‬وهنناص در ما ده (‪)71‬قانوص‬
‫زا اف انسدددتاص آمده اسدددت ‪ ،‬که مراها یه مدددخصدددی اهالق می گردد که سدددص سدددیزده سدددالتی را‬
‫ترمی وه ده سالتی را ترمی نررده یا مد ‪.‬‬

‫گفتار سوم‪ :‬در قوانین بین المللي‬

‫دولت اف انسددتاص یک سددلسددله کنوانسددیوص ها ومی اق های ییص المللی از مله کنوانسددیوص حقوق‬
‫ه را یه تصددویب رسددانیده ودولت مرل یت دارد تا حقوق مندرج ایص کنوانسددیوص رایرای اه ا‬
‫تأمیص وتممی نماید نناننه در ماده ه تم قانوص اسداسدی رعایت ایص کنوانسدیوص ها را تأ کید نموده‬
‫اسددت که « دولت منمددور مل متحد‪ ،‬مماهدات ییص الدو ‪ ،‬می اق های ییص المللی که اف انسددتاص یه‬
‫آص ملحا مددددده اسددددت واعال میه دانی حقوق یمددددر را رعایت می کند ‪».‬ایص کنوانسددددیوص یرای‬
‫حمایت از حقوق اه ا قدرت ا را ی میدهد و دارای ‪ 54‬ماده یامددددد‪ .‬مهایا ماده ‪ 1‬كنواسددددیوص‬
‫حقوق ه ‪،‬ه را ایص گونه تمرین كرده اسدددت ‪:‬هر فرد كه پاییص از هی ده سدددا قرار دامدددته‬
‫یامد ‪،‬متر ایص كه تحت قانوص منهیا یه اه ا ‪،‬اك ریت زودتر یه یلو میرسد‪.‬‬

‫جزء اول‪ :‬محدودیت سنی مطابق قانون رسیدگی به تخلفات اطفال‬

‫در یح مسد ولیت زایی سددوا اصددلی درمورد ه ایص اسددت که کدام یک از تقسددیمات ماده ‪4‬‬
‫قانوص رسدددددددیدگی یه تخل ات اه ا ‪،‬از مسدددددددولیت زایی یر خوردار هسدددددددتند ؟ ایص ماده ه را‬
‫درندارفقره تقسددیم نموده اسددت ‪،‬پاسددا ایص سددوا را ماده ‪ 5‬ایص قانوص ننیص ییاص دامددته اسددت‪:‬‬
‫مخصی یره سص دوازده سالتی راترمی نررده یامد‪ ،‬درصورت ارتراب رم مس ولیت زایی‬
‫یه او را نمی مدددود ایص قانوق اه ا یا ترازدوازده سدددا را وا د مسدددولیت زایی مدددناخته‬
‫اسددتلالیته وکر ایص نرته هم ضددروری اسددت‪،‬که مسددولیت ایص گروه (ییص دوا زده تا ه ده سددا )‬
‫یصورت نسیی پویرفته مده است نه کام ‪ .‬از آن ایی که سص ه در ریاص تحقیا ومحاکمه یر‬
‫اسددددداش توکره ی تایمیتو ت ییت می گردد ‪ ،‬در صدددددورت عدم مو ودیت توکره ی تایمیت یا عدم‬
‫مهایا ندره داهری ه یاسدددددددص توکره ی تایمیت ندریه ش هب عدلی مهالیه می گردد‪.‬هرگاه‬
‫ت ییت سدددص یر اسددداش ندرهب عدلی یا داهر حا ه ت اوت کلی دامدددته یامدددد‪ ،‬موضدددوت تمیص‬
‫م دد سدددص یه هیأت هیی که کمتر از سددده ن ر داکتر نیامدددد‪،‬را می گردد‪ .‬قای یاد آوری اسدددت‬
‫اینره تمییص وت ییت سص متخلن یه اعتیار تاریا وقوت تخلن در ندر گرفته می مود ‪،‬که در ماده‬
‫‪6‬ایص تصدددریح مدددده اسدددت ل تداییرو م ازاتی که در مقای تخلن اه ا ازاحرام قانوص در ندایت‬

‫‪4‬‬
‫ویه عنواص آخریص راه ح اصددددال وترییت وی ح ز را پویرفته اسددددت‪،‬که ماده ‪ 8‬ایص قانوص یه‬
‫آص اماره مده است‬

‫طبق ماده ‪ 39‬این درتعین جزای اطفال باید مواردذیل درنظر گرفته شود‪:‬‬

‫‪ -1‬م ازات ه لی که سص دوازده سالتی راترمی ومانزده سالتی راترمی نررده یامد‪،‬از‬
‫یک سددوم (‪ )3/1‬حد اک رم ازات که عیص رم ارتراب مددده توسدده امددخا یلند ترا ز‬
‫سص هژده سالتی در قانوص زاش پیو یینی گردیده است‪ ،‬ییمتر یوده نمی تواند‪.‬‬
‫‪ -2‬م ازات ه لی که سددص مددانزده سددالتی را ترمی و هژده سددالتی را ترمی نررده یامددد‪،‬‬
‫ازنصن (‪ )2/1‬حد اک ر م ازاتی که یرا ی عیص رم توسه امخا یلندتراز سص هژده‬
‫سالتی در قانوص زاش پیو یینی گردیده است‪ ،‬ییمتر یوده نمی تواند‪.‬‬
‫‪ -3‬ه یه زای حیش دوام یا عدام محروم مده نمی تواند‪.‬‬

‫زای آص نیز کاهو پیدا می نماید‪،‬یمنی زایی‬ ‫مماهد می گردد که یا تو ه یه اراده ناق ه‬
‫زای‬ ‫تمیص مده یرای اه ا یره ییص دوازده سالتی ترمی ومانزه سالتی قراردارندل تاحد ل‬
‫اصددلی هماص رم که در مورد م رماص یزرگسددا مقرر مددده یود‪،‬تمیص می مددود‪،‬وهمنناص قانوص‬
‫گوار ناق یودص اراده ایص اه ا رادر ت زیه وتحلی اعما وعواقب اعما ارترایی نسدددیت یه‬
‫اه ا که یا ی مانزه سا ترمی یامد ‪،‬مدندر قرار داده و زایی یک سوم زایی اصلی رادر‬
‫مورد اه ا یا تر از ‪ 16‬سا ترمی ‪ ،‬تایک دوم زای اصلی او مییامد‪]145 :14[.‬‬

‫جزء دوم‪ :‬محدودیت سنی مطابق قانون جزاء افغانستان‬

‫از آن ایی که ییص یک ه خورد سا غیر ممیز ویک فرد یزرگسا عاق ویالغ از نتاه مراح‬
‫سنی ت اوتدای و ود دارد‪ ،‬که در تمیص زا نیز قا ی پیو یینی است ‪.‬سه مرحله زیر را از ندر‬
‫زایی میتوانیم در زندگی افراد ممخ کنیم ‪.‬‬

‫مرحله اول ‪:‬دوراص ه یت و تمیز مهلا‪ :‬درایص دوره اصددو د فرددارای مددمور تمددخ خوب از‬
‫یدنیوده و قدرت درک اعما زایی خودراندارد و اعما وی درصورتی که م رمانه یامد قای‬
‫انتسددداب یه او نیسدددت‪ .‬غالیاداختال و تنمددددای مو ودکه دررفتارواعما نو واناص دردوراص یلو‬
‫داهر میمود‪ ،‬تا یرآص ازکمیودتو ه یه دوراص مدم و ا سا سی ه لیت و نیودص یرنامه های سالم و‬
‫دقیا ترییتی در دت رمدددددددد فرری و عقلی افراد درایص دوره یوده و من ر یه عدم سدددددددازو و‬
‫انهیاق ه یامحیه و همننیص یو ودآمدص انحرافات اخالقی‪،‬ا تماعی و سددددددرکمددددددی نسددددددیت یه‬
‫قوانیص و اممه میتردد‪.‬‬

‫مرحله دوم‪:‬دوراص ه لیت و تمیز نسددددیتی‪ :‬درایص دوره ه هنوز یه مرحله رمددددد و کیر قانونی‬
‫نرسدددیده ولی یصدددورت نسدددیی میتواند ید وخوب را ازهم تمدددخی دهد و تاحدودی نتی ه اعما‬
‫خودرا پیمددیینی کنددرایص دوره قوه تمیز وتمددخی نقو مدمی راای امی نماید‪ .‬گاهی قوه تمیز و‬
‫تمدددخی اه ا موردتردیداسدددت که آیا رمی راکه مرترب میمدددوند‪،‬قای انتسددداب یه آناص اسدددت‬
‫یاخیر؟‬

‫‪5‬‬
‫مرحله سوووم‪:‬دوراص یلو و سددص کیر قانونی‪ :‬درایص مرحله اص د یرایص اسددت که همه افراد یمددر‬
‫در سص یخصو دارای رمد سمی و عقلی کافی یوده و قوه تمیز و تمخی خوب و ید رایه‬
‫نحوکام دارایوده و نناننه مرترب رمی موند قای انتساب یه آناص مییامد‪.‬مترایص که یرحسب‬
‫ات اق و حاد ه قدرت تمیز راازدسددددت داده یامددددد‪.‬قانوص زاش اف انسددددتاص از ماده ‪ 70‬الی ‪ 93‬در‬
‫مورد تخل ات اه ا توضدددیح میدهد‪.‬محدوده سدددنی زایی اه ا را در نند ماده ممدددخ نموده‬
‫است‪.‬درماده ‪ 74‬ننیص تصریح مده است ‪:‬هرگاه ص یر مرترب قیاحت گردد محرمه میتواند در‬
‫عوض زاهای مندرج ایص قانوص ‪ ،‬صددد یر را در م لش قضددداش توییا نموده یا تسدددلیمی او را یه‬
‫یری از والدیص یا مخصی که یر ن ش او حا و یت دارد ویا مخ امینی که حسنه ترییه او را‬
‫در آینده متحد مددددددود حرم نماید و یا اینره یه ح ز او در دارالتادیب یا موسددددددسددددددات خیریه و یا‬
‫مدارش اصددالحی که از هرن دولت یه ایص مندور تاسددیش میتردد ‪.‬در ماده ‪ 75‬ایص قانوص آمده‬
‫اسدددت ‪ :‬هرگاه صددد یر مرترب نحه گردد محرمه میتواند یری از تداییراتی رادر مورداو اتخاو‬
‫میرند‪.‬‬

‫‪-‬تسددلیمی اویه یری از امددخا مندرج ماده ‪ 74‬ایص قانوص ممددروه یراینره مدت موکور‬ ‫‪.1‬‬
‫از سه سا ییمترواز مو ماه کمترنیامدومخ تسلیم مونده حسص ترییه ص یر رادر‬
‫آینده کتیادمتدد گردد‪.‬‬
‫‪-‬ح ز او در دارالتادیب یایری از مدارش اصالحی از مو ماه الی سه سا است ‪.‬ماده‬ ‫‪.2‬‬
‫‪ 76‬ق‪.‬ج آمده است‪:‬‬
‫‪-‬هرگاه صددد یرمرترب نایت گرددکه زایی آص اعدام یا حیش یامدددد ‪،‬محرمه میتواند یه‬ ‫‪.3‬‬
‫ح ز او در دارالتادیب یا موسددددسددددات خیریه ویا مدارش اصددددالحی حرم نماید ممددددروه‬
‫یراینره مدت ح ز اواز پنج سا ییمتر نیامد‪.‬‬
‫‪-‬اگر زای پیو یینی مدددده نایت ‪ ،‬حیش هوی یامدددد مدت ح زاز یک سدددا کمترواز‬ ‫‪.4‬‬
‫ندارسا ییمتر یوده نمی تواند‪.‬درماده ‪ 84‬ق‪.‬ج ننیص آمده است ‪:‬‬
‫‪ -‬هرگاه مراها مرترب نایتی گردد که زای آص اعدادکه زای آص اعدام یاحیش دوام‬ ‫‪.5‬‬
‫یامدمحرمه می تواند یه ح زاو در دارالتادیب که از دو سا کمتر و ازپانزه سا ییمتر‬
‫نیامد حرم نماید‪.‬‬
‫‪-‬اگر زای پیو یینی مدددده نایت حیش هوی یامدددد حداق مدت ح ز او در دارالتادیب‬ ‫‪.6‬‬
‫ازیک سا کمتر و حداک رآص ازنصن حداک رحیش هوی ییمتر یوده نمی تواند‪.‬‬
‫‪-‬اگرحداک ر زای نایت کمتر از ده سا یامد محرمه میتواند یه ح ز او در دارالتادیب‬ ‫‪.7‬‬
‫یه کمتراز یک سدددا و ییمدددترازنصدددن حداک ر زای پیو یینی مدددده هماص نایت حرم‬
‫نماید‪.‬‬

‫در ماده ‪ 85‬ق‪.‬ج ننیص امده است ‪:‬‬

‫‪ .1‬سص ص یر و مراحا در وقت ارتراب رم اساش تمیص مس ولیت مناخته میمود‪.‬‬

‫‪- .2‬اگر ص یر مرترب رم گردد و هنتام صدور حرم یه سص مراها یرسد مانند‬
‫ص یر یااو ممامله مود‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫در ماده ‪ 86‬ق ‪.‬ج آمده است ‪:‬‬

‫نماید‬ ‫‪ .1‬هرگاه مراها مرترب رم مود و هنتام صدور حرم سص ه ده سالتی را ترمی‬
‫مانند مراحا یااو ممامله میمود‪.‬‬
‫‪- .2‬اگر رمی که مراها موکور مرترب گردیده نایت یا نحه ای یامدددد که زای آص در‬
‫قانوص حیش هوی یا حیش متوسددددده پیو یینی مدددددده یامدددددد‪ ،‬محرمه میتواند عوض مدت‬
‫ح ز در دارالتادیب در نایت یه حیش متوسه ودر نحه یه قصیر حرم نماید‪.‬‬
‫‪- .3‬مدت محرومیت درموارد مندرج فقره فوق یه هیچ صددددددورتی ازمدتی که یرای ح زدر‬
‫دارالتادیب در نایت یا نحه ارتراب مدددددده درایص قانوص پیو یینی گردیده اسدددددت ت اوز‬
‫نمیرند‪.‬‬

‫مبحث دوم‪ :‬علل وعوامل تخلفات اطفال در افغانستان‬

‫قی از اینره عل وعوام تخل ات اه ا یه یررسدددی یتیریم زم اسدددت که نرته راتوضدددح یدهیم‬
‫که ه متخلن کیست و تخلن یه نه گ ته میمود‪.‬ه متخلن کسی است که مرترب عملی مده‬
‫که قانوص و یامددروت ارتراب آنرامن نموده اسددت‪.‬و یایه عیاره دیتر ه متخلن ه لی اسددت که‬
‫ملزم یه گناهی مددده که ارتراب آص تخلن یوده و یحی متخلن از اوامر قانوص و مددروت مددناخته‬
‫میمددود تخلن درم دوم ل دی اسددت که عم خهایی قلمداد میمددود که نامددی ازترک ان ام ودی ه‬
‫ازقانوص مییامدددددد و یا ان ام عم خهایی اسدددددت که رم قلمداد نمیمدددددود و ایص ل د ییمدددددتر یرای‬
‫کودکاص و اه ا یه کار یرده میمددددود‪.‬تخلن درهر صددددورت ازلحاد اصددددهالحی و ممنا یسددددیار‬
‫نزدیری یا رم دارد یه همیص لحاد در یرایر اه ا استمما میمود که اه ا یاتو ه رو لهین‬
‫و ساده که دارند نامنا سب ا ست که آندارایه م رم و نایت کار خهاب کنیم و ازایص حی اه ا‬
‫متخلن نامیده میموند و دریرخی از موارد نیز متخلن یه فردی اهالق میمود که صرفا مرترب‬
‫رم نمده یامد ولی یه هور کلی یک فرد سرکو و ضدا تماعی است‪ .‬ینایر ایص تخل ات اه ا‬
‫درممنای متدا و غیر حقوقی آص‪ ،‬مدددددددام رفتار های رایم کم اهمیت ازقیی مرتب گریزی یا‬
‫فرارازکنترو وا لدیص و‪...‬میتردد‪ .‬که در یک فرد یالغ م ر ما نه تلقی نمی گردد ‪ .‬یاتو ه یه‬
‫موضددددوت و مهلب فوق یری ازمسددددای پی یده وناراحت کننده فملی که تو ه یسددددیاری ازمحققیص‬
‫اممه مناساص ‪ ،‬رم مناساص و روانماساص را یه خود لب کرده‪،‬موضوت م رمیص کم سص وسا‬
‫یااه ا متخلن است که روز یه روز افزایو کرده است‪.‬در مورد ایص که نرا تخل ات اه ا در‬
‫حا زیادمدص است ‪،‬فرضیه های مختل ی ارا ه مده است‪ .‬عده ای علت اساسی رایم اه ا را‬
‫در تداوم نتدا ومدددددددرایه غیر عادی ونامهمیص زندگی می یینند و ممتقد اند که یی امنیتی‪،‬‬
‫اسارت ‪ ،‬مدا رت و کار ا یاری در مناها که دممص ویا مورو گراص و ود دارد یسر مییرند‬
‫و ایص مددددرایه ییص رمددددد مادی وپیمددددرفت ممنوی اه ا فاصددددله ای اد می کند و همننیص یاع‬
‫تضددداد فرری اه ا وخانواده آندا میمدددود ‪.‬در قرص حاضدددر ییمدددتریص تخل ات اه ا مخصدددوصدددا‬
‫رایم ازقیی لاختال در ندم و آرامو‬ ‫ارتراب رایم توام یا خمدددددونت و قسددددداوت یوده ‪،‬م‬
‫ا تماعی ‪،‬ا ت یی یندیاری ‪ ،‬سددددرکمددددی‪،‬پرخامددددتری ‪،‬فرارازخانه ‪،‬اعتیاد ‪ ،‬سددددرقت ‪ ،‬حاد ات‬
‫ترافیری ‪ ،‬زنا ‪ ،‬قت وغیره مرترب میمود‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫یررسددی عل و عوام رمی یری از پینیده تریص ممضددالت اسددت که محقا یه اص یرمی خورد‬
‫زیرا عل و عوام رمی و انحرافات اه ا و نو واناص در تمام وام و کمددددددور ها یرسدددددداص‬
‫نیسدددت زیراهر اممه و محیهی عل و عوام خاصدددی خود را دارد‪.‬اما یا و ود ایص همه پینیده‬
‫گی عوام رم زا را یه دو گروه عوام فردی و یا داخلی وعوام ا ت ماعی یا خار ی که‬
‫مریوه زندگی است می توانیم تقسیم کرد‪.‬‬

‫گفتار اول ‪:‬عوامل فردی یا داخلی‬

‫ع وام فردی م موعه از عواملی اسدددت که در ارتیاه یا خصدددوصدددیات انسددداص یوده واز سدددم و‬
‫رواص وی سدددرنمدددمه میتیرد کیص یرج عوام فردی را م موعه از تمایالت واکنمدددی میداند که‬
‫در لحده ممددخ یصددورت واقمی در مددخ و ود دارد ایص تمایالت ممرص اسددت ار ی و یا‬
‫اکتسایی یامد‪.‬عوام ار ی عیارت از هماص م موعه خصوصیات مادرزادی ویا فهری مییامد‪.‬‬
‫پش گ ته میتوانیم که ایص عوام ار ی مدددددام خود آورده هایی اسدددددت که ه از پدر و مادر و‬
‫نیاکاص خود گرفته و هنتام تولد یا خود یه دنیا آورده اسددددت زیرا که ه صددددرفا د یمداز تولد در‬
‫ممرض مدددددرایه پیو آمده قرار نمی گیرند یلره آندا ناق یسدددددیاری ازویژ گیدای اسدددددالن خود‬
‫مییامدددددند ‪ .‬ننیص مدددددریک مدددددرایه روحی و سدددددمی مادر خود یوده و هرنوت عدم تمادلی در‬
‫وضیمت سمی و روانی مادریر روند رمد و ترام سم و رواص نیص تا یر دارد‪ .‬تا یرورا ت‬
‫را در ترویص مخصیت ه نمی تواص انرار کرد ‪ ،‬تحقیقات سالدای ا خیر در زمینه علم ورا ت‬
‫نماص میدهد که پاره یی از ناهن اریدای کروموزمی تا یرعمیا در عواهن ‪،‬هی اص ها یهورکلی‬
‫در رفتار انسدددداص دارد‪ .‬عوام اکتسددددایی متا ر از محیه خانواده یوده و تا یرات زیادی در رمددددد‬
‫سمی و عقلی ه دارد ‪.‬گاهی یهور غیر اداری یر رمد و نمو نیص تا یر میتوارد مانند آسیب‬
‫دیدص ه در زایماص غیر هییمی و گاهی یهور ارادی کسددددب میمددددود ایص عوام را میتوانیم یه‬
‫دو گرو ه عوام سمی و عوام روانی تقسیم کرد ‪.‬‬

‫‪-1‬عوامل جسمی ‪:‬‬

‫سزارلمیروز دان ممند ایتالیایی پش از یرر سی و آزمایو های زیادی یه ایص نتی ه ر سید که ییص‬
‫سدددددم نامتماد و رفتار م رمانه رایهه مسدددددتقیم و ود دارد‪ .‬یه عقیده وی م رمیص دارای قیافه‬
‫یخصددددوصددددی مییامددددد م ال کسددددانیره مرترب قت میتردند دارای م ممه کونک و گونه های‬
‫یر سددددته مییامددددد ‪ .‬وی مهالماتی یرروی اه ا مختلن ان ام داد‪،‬اوه تادونه ه کمتر از‪12‬‬
‫سا را که در یک دارالتادیب نتدداری میمدند ‪ .‬مورد مهالمه قرار داد ‪ .‬ازایص تمداد ‪ 40‬ه‬
‫یه اتدام سدددددرقت ‪ 27،‬ن ر یه اتدام ولتردی و ‪ 7‬ن ر ه یمنواص قات دسدددددتتیر مدددددده یودند‪.‬ایص‬
‫دانممند افرادی را که دارای مرایه سمی نامتماد یوده و مرترب رمی میموند انساص م رم‬
‫یا انیاص یال ه ره وغیرقای اصال مینامید ‪ .‬فرضیه وی مورد انتقاد مدید اممه مناساص گردید‬

‫‪- 2‬عوامل روانی‪:‬‬

‫گاروفالو دانمدددمندیره درسدددا ‪1978‬از مله ممتقداص تا یر عوام روانی درارتراب رم یود‪.،‬‬
‫گرایو های ضدددا تماعی را یررسددی و ارزیایی نموده ‪ ،‬رواص خود آگاه و ناخود آگاه آناص را یه‬

‫‪8‬‬
‫مندور تمیص مسدد ولیت اخالقی و ا تماعی مدداص مهالمه نموده اند ‪،‬از ایص مهالمه مملوم مددد که‬
‫‪75‬درصد م رمیص ‪18‬تا‪ 25‬سا دارای ییماری روانی یودند ‪.‬‬
‫هیا دیدگاه روانراوی (فروید) خانواده و والدیص ه نقو یزرگی در ساختماص مخصیت انساص‬
‫دارد‪ .‬زیرا تا سیر هییمی ر مد ه تا پنج سالتی ترمی ن مود ایص امر سیب یروز اختال ها‬
‫و عرش المم های ضدا تماعی در رفتار ه خواهد مد ‪.‬‬
‫یرهیا دیدگاه روانمناساص در تحلی مخصیت م رم تما یالت و انتیزه های ناخودآگاه ایتاه‬
‫مدمی دارد و از ندر ایص دانمدددددددمنداص م ازات افرادیره یه عل اختالت روانی مرترب رم‬
‫میمود نه تندا م مر مر نیست یلره آندا را یسوی رایمی تازه نیز سوق میدهد‪]3 : 15[ .‬‬
‫گفتار دوم ‪ :‬عوامل اجتماعی یا خارجی‬
‫یرخی از دانمددددددمنداص عوام محیهی و ا تماعی را منمددددددا پدیده رم تلقی کردند و یه ندر ایص‬
‫دانممنداص رم پدیده ای نیست که عوام و مرایه سمانی و روحانی افراد در آص تا یر دامته‬
‫یامند‪،‬یلره عاملی که مسیب یروز نایت میتردد‪ ،‬اممه و محیه است‪ .‬دکتر کاسایی(‪-1924‬‬
‫‪)1843‬ر یش مرتب محیه ا تماعی‪ ،‬عام محیهی و فرهنتی را تندا مو ب رم ممرفی کرده‬
‫اسددت‪ ،‬یه ندر ایص دانمددمندهمانهور که هر میرروب درمددرایه ومحیه خا ا ازه رمددد و نمو‬
‫می یاید‪ ،‬پدیده رم نیز یه م ایه میرروب در محیه وفرهنگ مریوه یه خود پیدامیمددددددود‪ .‬محیه‬
‫زندگی یر رفتار و کردار اه ا و نو واناص تا آص حد مورد تو ه قرار گرفته است که یمضی از‬
‫دانممنداص‪ ،‬اممه نامتماد را کارخانه تولید رایم و مسیب اصلی ایص پدیده دانسته اند‪ .‬تحقیقات‬
‫و یررسدددددددیدای ان ام مدددددددده در اک ر وام نمددددددداص میدهد که میزاص نتونتی و تنوت رمی و‬
‫نار سایدای افراد تای مرایه محیهی ا ست و در نتی ه هر اممه مح صو خا خود را دارد‪.‬‬
‫در واق مقاومت هر فرد از مرایه محیهی زندگیاو مریوه یه ساختار سمی و مخ صیتی او‬
‫مییامددد که در مقایله یا فمددار های وارده از محیه ا تمات واکنمدددای مت اوت خواهد دامددت که یا‬
‫عرش المم مخ دیتری در هماص مرایه مرمص است یر ساص و م مایه نیامد‪ ،‬ت ریک کام‬
‫ییص عوام ا تماعی کار آسددددانی نیسددددت زیرا هرعام ا تماعی یه نویه خود مره عام دیتری‬
‫است ویا یر اساش تقای از عوام دیتر تا یر پویراست‪.‬‬
‫‪ -1‬خانواده ‪:‬‬

‫خانواده اولیص پرورمدددتاه رفتاری‪ ،‬و نخسدددتیص مرتب اصدددو اخالقی و ا تماعی تلقی میتردد‪.‬‬
‫والدیص نقو مملم را ای ا نموده‪ ،‬و یه ه خود نتونه زیسدددددددتص رامی آموزدل خانواده یه مانند‬
‫کونرتریص نداد ا تماعی است‪ ،‬مخصیت های را پرورو و ترییه می کند که تا آخر عمر ماص‬
‫حام عالیم و ویژگیدای روانی ‪،‬ا تماعی ‪ ،‬فرهنتی هماص خانواده اسدددددددت ‪ .‬خانواده یه عنواص‬
‫اولیص محیهی که فرد در آص رمدددد می کند و هن ار ها را می آموزد مورد یررسدددی قرار میترد‬
‫‪،‬زیرا محیه خانواده نخستیص و یا دوام تریص عاملیست که در رمد مخصیت افراد تا یر مینماید ‪،‬‬
‫درایص مری نیست که ه یرخی از خ صو صیت ها رااز والدیص خود یه ار مییرد ‪،‬پش یری‬
‫از عوام مو ر در رفتار فرد خانواده اسددددت‪.‬ن وو والدیص در کردار رفتار تندا محدود یه نیه ها‬
‫ی ار ی نیسددددددت یلره در در آمددددددنایی ه یه زندگی ممی و فرهنتی اممه نیز خانواده نقو‬
‫مو ری را ا را میرند ‪ ،‬زندگی ه در محیه خانواده تحت تا یر مستقیم اعضأ فامی خصوصا‬
‫پدر‪،‬مادر و سددایریص مددر پیدا میرند ‪.‬ه از هرز عم و رفتار والدیص نیزهای را یاد میتیرد‬

‫‪9‬‬
 ‫که خود آندا متو ه نیسددددتنددر فرهنگ دهخدا خانواده را اینتونه تمرین میرند یتانه سددددازماص‬
‫ا تماعی ‪،‬یا دوام و همتانی است که ازدیر یاز درزندگی یمرو ود دامته و یرآورنده مدمتریص‬
‫خواسته های حیاتی و انسانی ویرقرار کننده روایه ا تماعی است ‪ .‬اه ا ممصوم ‪ ،‬آسیب پویر‬
‫‪ ،‬وایسددددته و مدلوم اسددددت و یه ح د نتدداری خود‪ ،‬قادر نیسددددتند ‪ .‬پش یر والدیص زم اسددددت تا‬
‫مسددددددد ولیت خهیر ح د و نتدداری وترییت ه را یپویرد ودر اعاده آص همت یتمارند ‪ .‬زیرا‬
‫ه یا ی والدیص حا و حقوق دارد تا در مراقیت ترییه آندا کمددددیده از هیچ نوت سددددمی و تالو‬
‫دریغ نرنند‪ .‬سرنومت آینده ه نخست از همه یدست والدیص است‪ ،‬یری از نیاز اساسی روانی‬
‫ه یرخورد اری از محیت والدیص و دیتراص اسدددددت‪،‬اگر ه درسدددددالدای او حیات از محیت‬
‫سدددرمدددار پدر و مادر محروم یامدددد درخانه احسددداش ناامنی میرند از زندگی لوت نمی یرد ‪،‬اک را د‬
‫یک فرد خمدددک و خونسدددرد ویا دیتراص یی مدر و محیت اسدددت ‪.‬اما یرخالن آص ‪ ،‬ه لی که از‬
‫محیت سرمار یرخوردار یامد‪ .‬قدرت سازگاری ییمتر دارد ‪،‬احساش سروص وآرامو میرند ‪،‬‬
‫و اعتماد یه ن ش قوی دارد و در مقای ارزو ها و ممیارهای اخالقی حسددددددداش یوده و کمتر یه‬
‫تخلن دست می زند و ماید هم هینتاه مرترب تخلن نتردد‪ .‬یاید گ ت که فضای ناسالم خانواده‬
‫که نامددددی از یرخورد و اختالفات والدیص مییامددددد در ننیص حالتی آناص در یرایر اه ا یی ت اوت‬
‫یوده و یه تمایالت روحی اه ا تو ه ندامدددته در نوت محیت ها و خمدددونت ها راه اغراق را در‬
‫پیو میتیرند ‪ .‬ودر مسددددددای ترییتی ه دارای توافا و هماهنتی نمی یامددددددند و دسددددددتور های‬
‫هریک خن ی کننده اوامر دیتری اسددددت که ه در ایص مددددرایه قید یار میعید و فاقد انضددددیاه‬
‫منهقی میتردند و ننیص ه در زندگی ا تماعی تص یه ا رای قوانینی که یه وفا مراد او نیست‬
‫‪،‬نمی دهد‪.‬‬

‫رستوص درایص مورد میتوید ‪ :‬موفقیت خانوادگی یدوص مک یک ا ر رم زایی یرروی افراد‬
‫میتوارد اویرای ا یات ایص ندر‪،‬یراساش مهالمات خویو اعالم نمود که سه ندارم م رمیص‬
‫از خانواده هایی هسددتند که درآص مددرایه هییمی نیوده و فضددا و مددرایه آص مخت یوده اسددت ‪.‬‬
‫در همیص زمینه پروفیسدددددددور هویه ییاص میدارد که عدم تماد محیه خانوادگی یرعادات و رفتار‬
‫اه ا ا رات من ی زیادی دامددددته اسددددت که ‪ %65‬اه ا م رم در خانواده های نامناسددددب رمددددد‬
‫نموده اند‪ .‬عوام رم زا تخل ات اه ا در در محیه خانواده متمدد است ‪،‬نامناسب یودص روایه‬
‫پدر و مادر یا فرزنداص ‪،‬فقداص مدیریت سدددددددالم ‪،‬مدددددددرایه ضدددددددمن اقتصدددددددادی ‪ ،‬دایی والدیص‬
‫‪ ،‬ارو ن ا ها در محیه خانواده ‪،‬عدم ترییت درسدددددت اه ا ‪،‬اعتیاد والدیص و ییراری از مله‬
‫عواملی اسددت که یر خانواده واه ا ا ر من ی میتوارد اگر خانواده های که رم پرور هسددتند یه‬
‫یررسی یتیریم خواهیم یافت که دارای نندیص ویژگی است‪:‬‬

‫‪ -1‬درمیاص ایص نوت خانواده ها ان ام دادص رم و تخل ات رایج است ‪.‬‬

‫‪ -2‬خانواده ازهم پامیده مییامد ‪[.‬هالق یا مرج یری از والدیص ]‪.‬‬
‫‪ -3‬مراقیت کافی از فرزنداص یه عم نمی آید ‪[.‬یه علت د یا عمدی ]‬
‫‪ -4‬فضددددددای خانواده یک فضددددددای نامهلویی مییامددددددد ‪.‬که از ندر تیمیض ‪.‬افراه و ت ریه‬
‫‪،‬خمونت و‪...‬‬
‫‪ -5‬خانواده ازندر نژادی و موهیی دارای ت اوت گونه گویی زیادی است ‪.‬‬
‫‪ -6‬در خانواده های که ممرالت مالی ‪،‬ییراری و‪ ...‬ییداد می کند ‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫اه ا و نو واناص یه خاهر وضددمیت سددمی و روحی و سددارت و یی ت ریتی آماده هرکاری‬
‫هسدتند و حتی آناص که یا فرر واندیمده و راهنمایی دیتراص دسدت یه کاری می زنند ‪،‬ممرص اسدت‬
‫از روی کن راوی گور ماص یه راهدای خالن ک میده می مود و در ننیص حا و او ضاعی زمینه‬
‫یرای فاسد مدص و انحرافات قرار می گیرند نقو خانواده یه عنواص یک هسته اولیه ا تماعی در‬
‫سالدای او زندگی ه ‪،‬ی سیار ح ساش و سازنده ا ست اه ا و نو واناص آموخته های اولیه را‬
‫در همیص مقه از زماص کسددب میرنند ‪ .‬اسددالم یه عنواص یک دیص ا تماعی یرای خانواده اهمیت‬
‫زیادی قای اسددت و م دوم وسددیمی راتمرین میرند ‪ .‬در دیص ما ازدواج ‪،‬آغاز و مددروت تمددری‬
‫یک خانواده یوده و پش در ادامه همراری و همدلی ییص زو یص ومرحله مدم تر ترییت فرزنداص‬
‫اسددت ‪ .‬خانواده نخسددتیص گروهی اسددت که یصددورت هییمی و ود دارد و اممه یر آص نیا مددده‬
‫است ‪.‬‬

‫‪-2‬جدایی والدین( طالق)‬

‫دایی والدیص از زماندای یسددددددیار قدیم یمنواص یری از عل مدم ناسددددددازگاری اه ا مورد تو ه‬
‫یوده اسددت ‪ .‬متاس د انه ایص امرار دنیای امروزی یه م ایه یک آفت ا تماعی مددناخته مددده اسددت ‪.‬‬
‫ایص دایی والدیص می تواند یه امدددرا مختلن یامدددد ل گاهی یصدددورت عدم سدددازو والدیص یمنی‬
‫زمانیره آندا ازهم قدر میرنند و ایص دایی صددرن فیزیری و نسددی یوده ‪،‬ولی زندگی مدداص در‬
‫زیر یک یک سدددقن مییامدددد ‪ .‬دوم زمانی اسدددت که ایص دایی فیزیری و نسدددی یصدددورت کام‬
‫یوده و والدیص در دو مراص مختلن زندگی میرنند اما یدوص قه رایهه مددددرعی و قانونی ازدواج‬
‫مییامدد و یالخره ایص دایی یه حالت هالق یمنی فسدا رایهه زنامدویی و دایی کام مدر پیدا‬
‫میرند ‪ .‬هر یک از انوات دایی ا رات من ی یسیاری یرروند رمد سمی و روحی کودکاص دارد‬
‫از هم پامیده مدص مالوده خانواده ‪ ،‬که یصورت هالق صورت می گیرد در نتی ه اه ا محروم‬
‫از مدرو عهوفت والدیص می گردند و در همنو حالت آ نانرا یه هرن انحران سدددددددوق میدهند‬
‫زمینه را یرای تمایالت من ی مسددددددداعد می گرداند ‪.‬غییت های هو نی پدریا ری ش خانواده که‬
‫ینایر حرم ودی ه ویا هر عام دیتری ویا فوت هریک از پدر ومادر واق میمدددددددود ‪،‬یا خ‬
‫پدرا رات یراص ناپویزی یرترییت اه ا دارد‪.‬فقداص پدرگومته از ای اد ممرالت مالی ‪،‬ضریات‬
‫سختی یررو ورواص کودک یاقی میتوارد‪ .‬مهالمات ان ام مده یمد از نتدای او ودوم دانی‬
‫نماص داده که اه الی پدر خود رادر نگ از دست داده اند ازندررمد دماغی ومنو دنار اختال‬
‫ییمددتری نسددیت یه فرزندانی اند که دارای پدر مییامددنداما اگر والدیص هردوحضددور دامددته ‪،‬ولی‬
‫خانه ممددترک آندایه علت اغتمدداو‪،‬یح وم ادله خالی از دوسددتی ‪،‬ص د اوصددمیمت یامددد‪،‬و ود‬
‫مدداص یه اندازه فقداص آندا وحتی ییمددتر یروحیه ه واخالق وی لهمه وضددریه واردمیرند ‪.‬ه‬
‫یرای یک ترییت ورمدددددد مناسدددددب نیاز یه یک محیه یا یات ‪،‬امص ‪،‬یاآرامو ومحیت دارد‪ .‬دکتر‬
‫هویه فرانسدددوی می گوید ‪% 90-80:‬تخل ات اه ا از نتی ه هالق واز هم پامدددیدگی خانواده ها‬
‫مییامدددددد ‪،‬در خانواده های پراغتمددددداو واز هم پامدددددیده هی اندا وادهرایدای عصدددددیی وتحریک‬
‫مداوم‪ ،‬که درا ر اختالفات و رویح های والدیص ای اد میتردد ‪ .‬رفتارهای اه ا رامدیدا د تحت‬
‫تا یر قرارداده ومو ب عدم رمددد قوای عاه ی یصددورت هییمی آص ‪،‬افسددرده گی ‪،‬ای ادن رت‪،‬یی‬
‫ت اوتی نسدددیت یه اهرافیاص خود ویا خره فرارازخانواده میمدددود‪.‬هالق هرنند ممرص اسدددت یرای‬
‫والدیص تندا راه ح پایاص زندگی یر اختالفات یامدددددد ولی یرای ه همیمددددده یک فاصدددددله عمیا‬
‫وفا مه یزرگی میتردد‪.‬زوج مهلقه در صورت ازدواج م دد ‪،‬یاع میمود که ه یدست فرد‬
‫‪11‬‬
‫ال یمنی پدر و مادراندر گرفتار میتردد که هینتونه رایهه عاه ی یاه ندامدددددددته ویا ممرص‬
‫ا ست رفتار نامنا سب وخ مونت آمیز یا وی دا مته یا مد ‪ .‬آص عده اه الیره پدر ماص فوت و مادر‬
‫ماص دویاره عروسی نموده است تخل ات ارترایی ماص وخیم است ‪.‬یتونه م ا آنمده اه ا اک را‬
‫رایمی نوص سدرقت ‪ ،‬زنا ‪ ،‬واسدتمما مواد مخدر را مرترب میمدوند وآنمده اه الیره پدر مداص‬
‫حیات و مادر ماص فوت نموده است مممو رایم اخالقی مرترب می موند‪.‬‬
‫‪ -3‬مکتب‪:‬‬
‫یمد از خانواده ‪ ،‬نخسدددددددتیص محیهی که ه در تماش یا دیتراص قرار میتیرد ‪ ،‬محیه مرتب‬
‫اسددددت‪ .‬محیه مرتب نیز مانند خانواده دارای ارزو زیادی درترویص مددددخصددددیت اه ا دارد ‪.‬‬
‫زیرا مرتب یه م ایه اولیص محیه خارج ازخانه یوده است ومملم هم یمنواص اولیص فرد ییتانه است‬
‫که رفتار و کردار او تا یرترییتی و پرورمی فراوانی یر ه دارد ‪.‬‬
‫یه همیص دت مملمی را در اسدالم مد انییاش خوانده اند ویه آص ارزو زیادی قای اسدت ‪ ،‬اگر‬
‫مملم وداین خود را درسددددددت ای اش نماید ل ه را یه کار های خوب سددددددوق میدهد و آ ار من ی‬
‫محیه خانواده و دوسدددددتانو را خن ی می کند زیرا رفتار اولیای مرتب و همصدددددن اص یا اه ا از‬
‫لحاد عاه ی کمتر مییامددددددد ‪ ،‬یلره روایه آندا ییمددددددتر نورما و عادی مییامددددددد لایص امر یاع‬
‫میمود که اه ا رفتار خود را یا روحیه اهرافیانو تهییا داده واز مدت خواسته ها و تمایالت‬
‫خود یراهد و اما درسدای قی ویدوص در ندر دامت تواص ممیاری فرری اه ا و نو واناص آندا‬
‫رااز محیه مر تب دلسدددددددرد سدددددددداخ ته و زمی نه فرار ازمر تب را فراهم میر ند گ ته میتوانیم که‬
‫ناسازگاری در محیه آموزمی مرتب ا رات آنی وآتی دارد ‪ .‬نتایج آنی عیارت از کم مدص تو ه‬
‫مملم یه مدداگرد ‪ ،‬دلسددرد مدددص والدیص از فرزنداو ‪ ،‬دوسددتی یا همصددن ی های تنی و عدم ان ام‬
‫ترالین و فر اراز مرتب و لتردی در یرخی از افراد و یتدریج دسددت یه تخل ات میزنند ‪ .‬ا رات‬
‫آتی که عیارت از محرومیت های مادی و ممنوی ییمدددددتر‪ ،‬عدم موفقیت در زندگی زنامدددددویی و‬
‫ترکیب فرزنداص وغیره خواهد یود ‪ .‬محیه آموزمدددددی مرتب یه م ایه یک کنترو کننده ا تماعی‬
‫مییا مد و مملمیص میتواند یا تریه یرا ص ت مویا و تنیه یه اه ا ییاموزاند که نتونه از ا ستمداد‬
‫های خود در یک رقایت سالم است اده کنند‪.‬‬
‫یدوص مددددک و تردید در تملیم وترییه از عوام ومحرک های مو ری اسددددت که در کنار تمددددویا‬
‫یرای اصال و یاز سازی ه یه کار میرود و هدن از آص پرورو درست ه است ‪.‬‬
‫یراساش گزارو ممترک یونیسن و کمیسوص مستق حقوق یمر درسا ‪ 1387‬از مله اه ا‬
‫حاضر در مراکز اصال وترییت (رسمی وغیر رسمی) نماص میدهد که وضمیت تملیمی‪ ،‬یهور‬
‫نمدددددمتیراک ریت دختراص ییسدددددواد یودند (‪ ۶٢ %‬دختراص‪ ٣۶ % ،‬پسدددددراص)‪ .‬صدددددرن ‪ ٨ %‬از‬
‫دختراص و‪ ٢٨ %‬از پسراص دارای تملیمات یا تر از سهح ایتدایی یودند‪.‬‬
‫پسر تملیمات دینی را دریافت نموده یودند و یک پسر یدوص دسترسی یه مرتب رسمی‪ ،‬خواندص‬
‫و نومدددددتص را فراگرفته یود ‪.‬زیاص مادری اک ریت پاسدددددا دهنده ها (‪ ) ۶۴ %‬دری و پش از آص‬
‫پمتو (‪) ٣١ %‬و ازیری (‪ )۴ %‬یود‪.‬‬
‫‪-4‬ازدواج های قبل از وقت و اجباری‬

‫عنواص فوق نیز از مله عل وعوام رمی محسدددددوب می گردد‪ ،‬زیرا ازدواج ونرا مسدددددتلزم‬
‫ای اد مسولیت ها در یرایر زو یص مییامد ینأ هر هرفیره نتواند و ایب خویو را یه عدده گیرد‬

‫‪12‬‬
‫امراص وقوت رایم در ایص نوت اه ا زیادتر ممددددور اسدددت یهور م ا مصددداحیه که یانو واص‬
‫‪ 16‬ساله دامتیم موصون فرزندهم دامت مرترب رم مده یود یمنی خانم خود را سوختانده یود‬
‫و دختر نو وانی که ‪16‬سدددا دامدددت از خانه مدددوهر فرار نموده یود ایندا هم د یلی اسدددت یرای‬
‫ازدواج قی از وقت هم نناص یا مهالماتی که در مراکز اصددددددال و ترییت‪ ،‬نمودیم قضددددددایا ایص‬
‫نوت اه ا را یه ‪ 7‬فقره رمی می رسدددددددداند یمنی ‪ 3‬واقمه آص مریوه یه هیقه وکور و ‪ 3‬آص‬
‫مریوه یه هیقه انا مییامدد‪ .‬عم فرار از منز تحت قوانیص مدوص اف انسدتاص رم پندامدته نمی‬
‫مددود‪ ،‬ولی از ندر عرن رم مییامددد ‪ .‬یک دختر زمانی ممرص متدم یه فرار از منز مددود که‬
‫خانواده یا همسدددددددر خود را ترک نماید‪.‬زمانی که یک زص خانه را یا همراری یک مرد نا محرم‬
‫ترک نماید‪ ،‬ننیص تصدددور میمدددود که وی مرترب زنا مدددده اسدددت‪ ،‬متراینره هور دیتری ایت‬
‫مددود‪.‬در یسددیاری از موارد یدسددت آمده زص متدم میرومددیده اسددت تا ‪Medica Mondial] [،‬یر‬
‫اساش گزارو مدیرا موندیا از یک محیه خمونت یار خانواده یا خودداری از ازدواج ا یاری‬
‫فرار نماید‪ .‬قانوص اف انسدددددتاص ازدواج ا یاری رامن قرار داده اسدددددت‪ ،‬لوا ایص ننیص قضدددددایا نیاید‬
‫مورد پیترد قانونی قرار گیرند‪ .‬هر نند مواردی هسددددت که پسددددرها یخاهر عم زنا یا فرار از‬
‫منز یازدامت مده اند‪ ،‬ولی ننیص یه ندر میرسد که سی ستم عدالت زایی یر پیتیری ق ضایای‬
‫دختراص در اینتونه موارد تأکید ییمتری دارد‪ .‬کی قریانی است؟‬

‫یک دختر ‪ ١۴‬سدددداله‪ ،‬از زوص مددددما مییامددددد ‪ .‬یر اسدددداش گزارو یونیسددددن وکمیسددددوص حقوق‬
‫یمرنماص میدهد که ‪،‬ایص دختر ‪ ١۴‬ساله توسه پدراندرو یه قیمت ‪ ٢٠٠٠‬دالر ویه هدن ازدواج‬
‫یه یک مرد ‪ ٨٠‬سدداله فروخته مددد‪ .‬سددپش وی یه قیمت ‪ ۵٠٠٠‬دالر یه مددخ دیتری یه فروو‬
‫رسانیده مد‪.‬زمانی که وی از سوی آص مرد مورد مقاریت نسی قرارگرفت‪ ،‬یه حالت کوما رفت‬
‫و یه م اخانه انتقا گردید که درآص ا قضیه مورد تحقیا پولیش قرار گرفت‪.‬‬

‫پش از سه روز وی یه دفتر سارنوالی یرده مد و از آن ا یه مرکزاصال سپرده مد‪ .‬او سه و‬

‫نیم ماه را در آن ا سپری نمود وقاضی اصرار دامت که وی یا آص مرد ازدواج کند‪ .‬یاألخره در‬
‫ا ر مداخله کمسددیوص مسددتق حقوق یمددرو مددیره حمایت ازاه ا وی از ایص یازدامددت غیرقانونی‬
‫رها گردید‪ .‬ایص دخترنیازمند حمایت است نه م ازات !‬

‫یک دختر ‪ ١۴‬سدددداله‪،‬از زوص غرب مییامددددد ‪ .‬کدیر اسدددداش گزارو یونیسددددن وکمیسددددوص حقوق‬
‫یمدددرنمددداص میدهد‪،‬ایص دختر ‪ ١۴‬سددداله زمانی گرفتار گردید که میخواسدددت یخاهر قیو ندامدددتص‬
‫نامزدو از خانه فرار نماید‪ .‬او سدده ماه اسددت که در مرکز اصددال یسددر مییرد تا یک سددا دوره‬
‫محرومیت خود را سدددددددپری نماید‪.‬او زیر سدددددددص قانونی ازدواج قرار دارد‪ ،‬ولی یا آندم محروم‬
‫مددناخته مددده اسددت‪ .‬پدرو وی را تددید یه مرج نموده و اکنوص وی نمیداند که پش از رهایی یه‬
‫ک ا یرود‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫گفتار سوم ‪ :‬سایر عوامل‬
‫‪-1‬عوامل اقتصادی ‪:‬‬

‫مهالمه ا مالی تاریا نمددددداص میدهد که آدمی درهر مدددددرایه وموقمیتی یه مندور یقای مو ودیت‬
‫خود ‪،‬در تالو یرای کسدددب امرانات مادی یوده اسدددت ‪ .‬از ایص رو مسدددله تامیص مماو در ممنای‬
‫عام کلمه از مدمتریص مسددای زنده گی محسددوب مددده اسددت ‪ .‬گزارو یونیسددن نمدداص میدهد که‬
‫‪ %55‬از اه ا ‪ ،‬زمانی که در مورد وضمیت اقتصادی خانواده های ماص پرسیده مد‪ ،‬یدوص در‬
‫ندر دامددت ‪.‬ت اوتدای اقتصددادی نزد مرداص و زناص‪ ،‬وضددمیت اقتصددادی خانواده مدداص را فقیر یا‬
‫یسددیار فقیردر ه یندی نمودند‪ ۴٢ % .‬از پاسددا دهنده ها«متوسدده » وضددمیت اقتصدداد خانوادگی‬
‫مدددداص رادر ه یندی نمودند‪ .‬ایص در حالی اسددددت که هیچ یک از مصدددداحیه مددددونده ها وضددددمیت‬
‫خانوادگی ماص را روتمند در ه یندی نرردند‪.‬ی صورت کلی ‪ ۶٩ %‬اه ا گزارو دادند که قی‬
‫از دستتیری و یازدامت مصرون کار یوده اند[‪76 %‬پسرها‪ ٣٢ % ،‬دخترها]‪.‬‬

‫تواص مدالی و امرداندات مدادی در ای داد تمداد خدانواده و موفقیدت والددیص یرای ترییدت فرزندداص‬
‫ضروری و حداق آص حیاتی است ‪ .‬اساسا وضمیت مالی یه حدی در زندگی افراد مو ر است که‬
‫در صددورت یروز ضددمن یا خللی در آص کلیه نیه های روایه افراد را تحت تا یر قرار میدهد ‪.‬‬
‫فقر و روت هر کدام ینحوی دارای تیمات من ی مییامدددند ‪ .‬در رایهه یا روت اندوزی قه ندر‬
‫ازهروق تحصددددی آص یاید اددار دامددددت قسددددمیكه حضددددرت علی (ت) مي فرمایدكه‪ :‬هیچ کاخی‬
‫ساخته نمیمود متر اینره نند کلیه فقرویراص مود ‪.‬‬

‫خود مییص ایص حقیقت اسدددددددت ‪.‬در رایهه یا ا ر امرانات مالی یا فقداص آص یر روند پدیده رایم‬
‫ریانات ومراتب فرری ندرات مختل ی ایراز دامته اند ‪ .‬یمضی ها تقسیم نا عاد نه روت و‬
‫نا یرایری ا تما عی را مو ب اختال ت رفتاری دانسددته و رایم را نتی ه قدری آص میدانند ‪ .‬ایص‬
‫گروه متا ر ازمرتب سدددوسدددیالیزم ‪،‬کمونیزم یرای نقو سدددایر عوام مانند اخالق ‪،‬موهب خانواده‬
‫وغیره اهمیت نندانی قا نمدددددددده ودر واق زیر ینای تمام آندا را اقتصددددددداد میدانند دلی ایناص‬
‫دررایهه یا رای م ‪ ،‬اک ریت م رمیص از هیقات محروم و فقر اممه مییامدددددددد‪ .‬یمضدددددددی دیتر‬
‫از رممناساص در مخال ت یاایص هرز ت رر‪ ،‬یا رفتص سهح زندگی و یدیود اوضات اقتصادی را‬
‫مو ب ارتراب رم میدانند ‪ .‬وعلت یا یودص تمداد افراد فقیر در میاص م رمیص را عدم و ود‬
‫امرانات یرای فرار از دست عدالت میدانند ‪ .‬از دید آنداایص روتمنداص هستند که ضمص هماهنتی‬
‫داهری یاقانوص مرترب رایم یسددیار یزرج مالی مانند رمددوه خواری ‪،‬اختالش‪ ،‬واعما خالن‬
‫در امر ت ارت و صنمت ‪ ،‬مناف هنت تی یه ننگ میاورند و یه راحتی نیز یا ن وو و قدرت مالی‬
‫از دست مرا قضایی میتریزند ‪.‬‬

‫مهالمات وتحقیقات متمدد نمددددددداص میدهد که یخو عمده از ک روی ها وتخل ات اه ا یه نوت‬
‫وزماص کار والدیص ودر آمد آندا ارتیاه دارد ‪.‬یه عیارت دیتر م رمیص یهور عام اه ا متخلن‬
‫یویژه ‪،‬عمدتأ والدیص آندا یه کارهای یسددددددیار کم درآمد ممدددددد و اند‪ ،‬ییراری از مله مدم تریص‬
‫عام ناسددددازگاری و تخلن اه ا ونو واناص در کمددددور ماسددددت‪ .‬زیرا یخو مدمی از نیروهای‬
‫واص واعم از یاسددواد وییسددواد ‪ ،‬فاقد کار اند ‪ ،‬ودرکنار ییراری ومددرایه نامناسددب کار اه ا‬

‫‪14‬‬
‫ونو واناص نیز مییامد ‪ .‬تمداد زیادی از اه ا مورد یدره کمی وسوش است اده قرار گرفته ویا یه‬
‫کارهای ی مدددداقه وسددددخت وادار می مددددوند‪ .‬کار در کارخانه های خانتی ‪ ،‬کارگاهدای قالیص یافی‬
‫وغیره یه علت عدم رعایت موازیص واستندرد های یددامتی یاع فرار اه ا ویا میتال مدص آندا‬
‫یه انوات امراض ومرج زود رش می گردند ‪.‬‬

‫‪-2‬عوامل فرهنگی ‪:‬‬

‫فرهنگ و عقاید موهیی نقو مدمی در سدددددالمت رفتارها و روایه افراد در اممه دارد ‪ .‬دامدددددتص‬
‫اخالقی حسددنه انسددانی و موهیی یزرگتریص سددد ومان انحران ها و ک رویدا میمددود و یر عرش‬
‫فرهنگ و یه هماص اندازه که امرانات مالی و رفاهی یرای سددددالمت سددددمی و مددددخصددددیتی زم‬
‫اسدددت‪ .‬دنیای امروزی راعصدددر ارتیاهات میتواص نامید ‪ .‬وسدددای متمدد و متنوت اهالت رسدددانی‬
‫اعم از سممی و یصری صرفا یرنامه ها و اخیار نمی یامد ‪ .‬یلره نقو فرهنگ سازی از دیتر‬
‫وسای ارتیاه ممی تلقی میتردد ‪ .‬متأس انه تمدد مسای موکور و تنوت اهالعات و فقداص تناسب‬
‫ییص کمیت و کی یت یرنامه ها از یک هرن و امراص اسدددددددت اده همه افراد در مدددددددرایه سدددددددنی‬
‫‪،‬فرری‪،‬روحی مختلن یاع میتردد که یسددیاری اهالعات ناخواسددته و یا نامناسددب یه مخاهییص‬
‫منتق ویه تدریج فرهنگ های غرب ‪ ،‬یویژه دراه ا ونو واناص روند عادی و متماد ارزو‬
‫پویری را خراب می کند ‪ .‬ه وم فرهنتی یا هدفمندی سدددددرگرمی ییمدددددتر ‪ ،‬آفت اهالت رسدددددانی‬
‫داص ا مروز یوده و اولیص قریانیاص آص نس ییتناه ه و نو واص مییامند ‪.‬‬

‫اه ددا یددا خواندددص کتدداب هددای پولیسدددددددی و رومدداص هددای عددامدددددددقی یددا دیدددص تلویزیوص ‪ ،‬ودیو‪،‬‬
‫ماهواره‪،‬انترنیت سمی در ارضاش تمایالتی دارند که یه صورت درست ا ایت نمده است ‪.‬‬

‫از لحاد رم مدددددناسدددددی ‪ ،‬یرخی یه ایص یاور اند که وسدددددای اهالت رسدددددانی دید یدتریص ایزار‬
‫آموزو ترتیک رمی اسدددددددت‪ .‬در رایم اه ا و نو واناص یار ها دیده مدددددددده که روو های‬
‫م رمانه آندا نمونه کام حواد ی اسدددددددت که در سدددددددینما‪ ،‬تلویزیوص‪ ،‬ودیو وغیره ان ام می دهند‬
‫‪ .‬رسانه های گروهی یاید تمویا موند تا در دتی حرکت کنند که واناص همواره یه اهالعات‬
‫وموادی که از منای گوناگوص ییص المللی وملی کسددب می مددود‪،‬دسددترسددی دامددته یامددند ‪.‬وسددای‬
‫ارتیاه ممی یه هورعام ‪ ،‬وتلویزیوص وفیلم های سینمایی یه هورخا یاید تمویا موند نمایو‬
‫فیلم های خالن ع ت ‪ ،‬مصدددرن مواد ‪ ،‬نمایو خمدددونت وهمننیص یدره کمدددی های ناخومدددایند ‪،‬‬
‫اهانت وتحقیر یه خصدددو در مورد کودکاص ‪ ،‬زناص وروایه خصدددوصدددی میاص امدددخا را یه‬
‫حداق یرساند ‪ .‬رسانه ها یاید اصو والتوهای مساوات هلیانه را یه اممه ارایه دهند ‪.‬‬

‫ایص واقمیت یویژه افرادی که تحت مددرایه نا مناسددب ترییتی ‪ ،‬مالی زنده گی می کنند یا خواندص‬
‫کتا یدا و م الت پلیسی و نسی و یا دیدص صحنه های نسی ‪ ،‬حش خمونت وپرخامتری و یا‬
‫می یه ارضا ش تمایالت نسی تحریک مده در مخ ‪ ،‬تقویت گردیده یه تدریج ارتراب رم‬
‫از ت رر یه هراحی و تدیه وسای مقدماتی در اخر ان ام عملیات مییامد ‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫زیرا در یسدددیاری موارد مخاهییص خردسدددا قدرت هضدددم تصددداویر دریافتی و درک روایه ییص‬
‫حواد وتمدددخی غیر واقمی یودص آندا را ندامدددته و لوا در دنیای ه النه وی یه مرور اننه را‬
‫که دیده تیدی یه یاور میمود ‪.‬‬

‫‪ -3‬مهاجرت و تراکم نفوس‪:‬‬

‫مدا رت یه ممنای کوچ کردص یا ا ی ا مدددص از مدددری یه مدددر دیتر ویااز یک والسددوالی یه‬
‫محیه مدر یا از ک موری ک موردیتر ل و یرای کارکردص ویا ک سب درآمد یی متر و ا ست اده از‬
‫امرانات رفاهی ان ام میمود‪ .‬هوریره یرای همه ما مملوم است ‪ ،‬ییو از دو دهه نگ وناامنی‬
‫در کمددددورما حرم رما یوده ‪،‬مردم ما یرای زنده گی و یافتص مناها دور از نگ دسددددت یه یک‬
‫سدددلسدددله مدا رت های زدند که ایص یاع مدددد‪ ،‬که اه ا مددداص نه تندا از تملیم وترییه دور مانده‬
‫یلره تحت تا یرمحیه ییتانه و نا آمدددددنا قرار گرفته که زمینه انحران مدددددانرا در آینده فراهم می‬
‫سدددازد زیرا اه ا مدا ر مسدددولیت خانواده را یدوو دامدددته و یه عوض اینره درش و تحصدددی‬
‫ییاموزند م یور یودند در مدددرایه مختلن کار نماید و محیه کار قی یرای اه ا ‪ ،‬امدددت ا آندا‬
‫یا سایر افراد اممه یاع انحران آندا میمد زیرا مدا ریص از هیقه آسیب پویر مییامد ‪ .‬تا یر‬
‫ممیت مدددری دروقوت رم ‪ ،‬یراسدداش مهالمات ان ام مددده وقوت رم در ممیت مدددری یه‬
‫مراتب ییمتر از ولسوالیدااست ‪.‬‬

‫‪ -1‬افراد م رم خصدددددوصدددددا حرفه ها یه لحاد میت زیاد مددددددر های یزرج یدتر‬
‫میتوانند ا زمراقیت و ندارت پلیش خارج موند ‪.‬‬
‫‪ -2‬ت م و روت در مددددددددرهای یزرج عام اغواکننده و محرک رم هسدددددددتند‬
‫‪.‬افراد ضمین الن ش‬
‫قدرت مقاومت در یرایر امیا وسوسه انتیز راکمتر دارند ‪.‬‬
‫‪ -3‬در خانواده های قمدددددددالقی یه لحاد کونک یودص محیه زندگی میزاص ندارت‬
‫فردی وا تماعی ییمتر ازمدر های یزرج است ‪]6 :13[ .‬‬

‫تراکم ن وش‪ ،‬نیز یری از عل و عوام رمی محسددوب میمددود ‪ .‬زیرا در نقاه از کمددور ما که‬
‫مردم یه مدددددددر پراگنده زندگی نمی کنند یلره در اهای یسدددددددیار نزدیک یاهم زندگی دارند ‪.‬‬
‫امرانات وقوت رایم و وحواد زیاد اسدددددددت ‪ .‬یهور م ا در و یت هرات و کای تراکم ن وش‬
‫رمی نیززیاد اسدددددت ‪ ،‬اما در نقاهی که مردم یمدددددر پراگنده زندگی‬ ‫و ود دارد وقوت حواد‬
‫میرند وقوت حواد و رایم توسددددده اه ا و نو واناص یسدددددیار کم اسدددددت ‪ .‬م ال و یت یامیاص و‬
‫یدخمدددداص‪ .‬اما در نقاهی که ت م و تراکم ن وش و ود دارد سددددهح رایم زیاد و در و یاتی که‬
‫ن وش یه مدر پراگنده زندگی مرنند سدهح رایم پا یص اسدت ‪ ،‬زیرا واضدح اسدت محیه کونک‬
‫که م امدددددخا زیاد در یک محدوده مزاحم و پرسدددددر وصددددددا تا یرمن ی یر رواص اه ا ی ا‬
‫گوامددته اندا را عصددیی و کم خلا و منحرن یار میاورد ‪ ،‬در مددرایه مو ود کمددور ما مدا رت‬
‫های که صورت گرفته و ایص مدا ریص دویاره یه وهص و یه خصو یه مدر ها ه وم اوردند‬
‫که در نتی ه یاع کمیود مسددددددرص در مدددددددر ها گردیده و ناگزیر یاید نندیص فامی در یک خانه‬
‫زندگی میرنند اتاق های پدلو یه پدلو ‪،‬ارتیاه نزدیک ییص فامی های مختلن تا یرات سدددددوشیا ی‬

‫‪16‬‬
‫اندا وارد میرند که ایص امر من ر یه تیاد ندریات و عقاید انحرافی مدددددددده اه ا و نو واناص‬
‫رایسوی ارتراب رایم سوق میدهد ‪]22 :3[.‬‬

‫‪-4‬جنگ ومحرومیت ‪:‬‬

‫یحراص نگ از مله عوام ا تماعی رم زایی است که رم مناساص و در یاره تا یر آص مت ا‬

‫القو اند و یرای تو یه آص د ی را وکر کرده اند ‪:‬‬

‫یره یندی مواد غوایی‬ ‫‪ -1‬مو ود موقمیتدای نامناسب اقتصادی ‪،‬ا تماعی از قیی‬
‫‪،‬ت ییت آمرانه قیمت ها یازار سددددددیاه یرخی کا های ضددددددروری رایم راافزایو میدهد ‪.‬‬
‫صدددمات مقاومت افراد را در مقای وسددوسدده های ن سددانی کاهو داده و سددیب یروز رم‬
‫میتردد ‪.‬‬
‫‪ -2‬پراکنده گی خانواده ها در ا ر وقوت پدیده نگ ‪.‬‬
‫‪ -3‬هنتامی که کمور تحت محاصره دممص قرار میتیردد تمداد از نیرو های داخلی‬
‫قصددددد همراری یا نیرو های امدددد ا گر را پیدا میرند و ایص هریا همراری یا امدددد التر‬
‫زیی از رایم محسدددددوب میتردد یاایص اوصدددددان نمیتواص گ ت که پدیده نگ خودیخود‬
‫پدیده مر ومن وراست یلره در یسیاری از اوقات نگ سیب تقویت روحیه آزادی خواهی‬
‫میتردد ‪.‬‬

‫یدوص مددک یاع ویرانی‪،‬کمددتار‪،‬مدا رت‪،‬نسد کمددی‪،‬ییراری‪،‬فقر میمددود ‪ .‬ا رات نگ ییص دو‬
‫کمددددور نمدددداص میدهد که یاع افزایو ییراری ‪،‬فحمدددداش ‪ ،‬رایم و عدم تماد روحی و سددددمی‬
‫یسددیاری از مردم میمددود ‪ .‬اه ا پدراص خود را از دسددت میدهند‪ ،‬زناص مددوهراص مدداص را ‪ ،‬ویا‬
‫زیاد مدص قیمت ها ودرنتی ه تورم اقت صادی ‪،‬اف سردگی ‪،‬پرخا متری مح صو نگ در اممه‬
‫مییامدددددد ‪ .‬نگ یاع افزایو رایم میمدددددود مانند سدددددرقت ‪،‬قاناق و‪ ....‬که اه ا و زناص در‬
‫رایم سدم ییمتری دارند ‪.‬‬

‫محرومیت یری از عوام وعل اسددداسدددی رم محسدددوب میمدددود‪.‬ایص پدیده از ضدددمن اقتصدددادي‬
‫یو ود مي آید‪ ،‬زیرا اه ا داراي یك سلسله تمایالت و خواسته هاي مي یامد كه والدیص آندا در‬
‫صورت امكاص م یور اند لكه خواسته هاي آ ندارا یراورده كنند ‪.‬‬

‫هوریكه مملوم اسددت در مدددر ها یك تمداد امددخا حایز سددهح زندگي عالي وخوب دارند‪ ،‬در‬
‫حالیكه یر عكش تمداد ك یري از افراد اممه ما در سدددددددهح پاییص قرار دارند ‪ .‬اه ا یكه در‬
‫فامی هاي فقیر زنده گي مي كنند در مقای اه ا پو دار احسددددددداش حقارت مي كند و خود را‬
‫محروم از دامدددتص امدددیاش و لوازم كه اه ا دیتر دارند مي پندارند ‪ ،‬و یه مندور یدسدددت آوردص‬
‫ایص امیاش از قیی ( یایسك ‪ ،‬سي دي ‪ ،‬لیاش خوب و زییا ) دست یه تخل ات و رایم مي زنند ‪.‬‬

‫نناننه تحقیقات یدسددت آمده نمدداص مي دهد كه یه تمداد ‪ 40‬واقمه رمي كه از محرومیت نامددي‬
‫مي مود تماما رایم سرقت را تمكی مي دهد توسه ایص عده از اه ا ارتكاب یافته است ‪ .‬یكي‬
‫از د ی عمده كه در مددددر ها رایم سدددرقت خیلي زیاد و در دهات كم اسدددت ‪ ،‬ایص اسدددت كه در‬

‫‪17‬‬
‫دهات گرنه سدددداكنیص آص غني و فقیر اند اما یاهم یكسدددداص اند مالدار و یا دهقاص اند همه یكسدددداص‬
‫لیاش مي پومددند همه یر امددتر و مركب سددوار مي مددوند در حالیكه در مدددر ها ایص هور نیسددت‬
‫زیرا یك ن ر فقیر نمي تواند یه پسددرو یایسددك ‪ ،‬لیاش ‪ ،‬یوت و كا هاي م مددص یخرد در حالیكه‬
‫مرد روتمند ملزم اسدددددت تمام ضدددددروریات اه الو را مرفوت نماید كه در نتی ه یك ت اوت كلي‬
‫ییص اه ا غني و فقیر در مدر ها ای اد مده پدیده محرومیت ای اد مي مود و اه ا فقیر یخاهر‬
‫رضا و خواسته هاي خویو دست یه ارتكاب رایم مالي مي زند‪.‬‬

‫فصل دوم‬
‫مراحل رسیدگی به جرایم اطفال متخلف در قوانین افغانستان‬
‫پورسه ا راي سیاست نایي اف ا نستاص نادر یه اه ا متخلن از قانوص در سه مرحله كمن ‪،‬‬
‫تحقیا و محاكمه كه رسیدگي یه رایم واتخاو تصامیم صورت مي گیرد‪.‬‬

‫مبحث اول ‪ :‬مرحله کشف جرایم‬

‫گفتار اول ‪:‬پولیس و دستگیری اطفال متخلف‬

‫مهایا یه ماده ‪ 9‬قانوص تخل ات اه ا یه رعایت مراتب ندارگانه او یادرك درایت كام كمددن‬
‫رایم اه ا یاید توسددده پولیش تحقیا ویررسدددي و تمقیب آص یاید توسددده لِلحارنوا اختصددداصدددي‬
‫اه ا صددورت گیرد یه همیص مندور لِلحارنوالي اختصدداصددي اه ا درمركزو و یات یاید ای اد‬
‫گردد‪ .‬كه آص هم پولیش یهور مهلا صالحیت دستتیري و گرفتاري ه مختلن را ندارد‪،‬یلكه‬
‫ماده ‪ 10‬قانوص تخل ات درمورد صدددراحت دارد كه درصدددورت مو ودیت مدددواهد علني میني یر‬
‫ارت كاب رایم ن حه و نا یات در حا ت و ی پولیش میتوا ند ه مختلن را گرف تار ن ما ید كه‬
‫عیارت اند از‪:‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪ ) 1‬خهر فرار ه‬

‫‪ )2‬درصورت ازییص رفتص اسناد و مواهد رم ‪.‬‬

‫‪ )3‬در صورت تكرار رم ‪.‬‬

‫ولي یاایص امتیاز وتمایزازامخا یا تر از سص ‪ 18‬سالتي كه ولنك زده نمیمود متر‬

‫درصدددورت امكاص فرار ویااینكه خون ایص یامدددد گویا ه یه خود و دیتراص صددددمه یرسددداند لوا‬
‫‪18‬‬
‫قی از محاكمه یاید راه هاي دیتري را درزمینه‬ ‫محكمه اختصدددددداصددددددي عیص توقین نمودص ه‬
‫ست ونماید ‪.‬‬

‫گفتار دوم‪ -‬نقش پولیس‬

‫كمدددن رم یه عدده پولیش اسدددت كه یالفاصدددله یمد از اهالت از وقوت رم یاید اقداماتي را كه‬
‫یراي ح د آ ار و عالیم رم و لوگیري از فرار و یا اخت اي متدم ضددروري اسددت ‪ ،‬ان ام یدهد‬
‫و مراتب را یه محكمه مستق یر حسب مورد اعالم نماید ‪ ،‬الیته عالوه یر ایص موارد نقو پولیش‬
‫در پیمتیري از رم حایز اهمیت است ‪.‬‬

‫سازماص مل متحد در زمینه اه ا م رم ‪ ،‬یه نقو پولیش در پرو سه زا ي تو ه خا نموده‬

‫و مقرر مي نماید « افسدددددددراص پولیش كه منحصدددددددرا د یه امور نو واناص مي پردازند یا عمدتا یه‬
‫پیمتیري از رم نو واناص مم ولند‪ ،‬یراي آنكه ودای ماص را یه یدتریص نحو ان ام دهنده یاید یه‬
‫مددیوه خاصددي آزموده ورزیده مددوند در مدددرهاي یزرج یاید واحدهاي پولیش اختصدداصددي یراي‬
‫ایص مندور ای اد نمود »‪.‬‬

‫از مهالمه متص فوق یخویي اسددددتنیاه مي گردد كه پولیش كه یه رایم اه ا رسددددیدگي مي نماید‬
‫یاید متخص یامد‪ ،‬و صرن یه اموري رسیدگي نماید كه متملا یه اه ا یامد ‪.‬‬

‫قای توكر اسدددت از ان ا كه پولیش نخسدددتیص نقهه یرخورد و دسدددتتاه قضدددایي نو واناص اسدددت ‪،‬‬
‫یسددیار اهمیت دارد كه افسددراص پولیش یه نحوي آگاهانه و مناسددب رفتار كند‪ .‬اگر نه رایهه میاص‬
‫مدر نمیني و رم رایهه اي است پینیده ‪ ،‬وافزایو رم نو واناص یا رمد مدرهاي یزرج یه‬
‫ویژه یا رمددد سددری و یي یرنامه ‪،‬ارتیاه دارد ‪ ،‬اسددتقرار واحدهاي پولیش اختصدداصددي ‪ ،‬نه تندا‬
‫در دت تحقیا اصدددو خا مندرج در ایص مقررات ضدددرورت حیاتي دارد یلكه یه نحوي كلي‬
‫تریراي توفیا در پیمدددددتیري و مدار كردص رم نو واناص و رفتار یا م رماص نو واص نیز زم‬
‫است ‪.‬‬

‫كنتره دوم سدددددازماص مل در زمینه پیمدددددتیري از رایم و اصدددددال م رماص امددددداره دارد كه‬
‫سازماص هاي ویژه پولیش یراي پیمتیري از رایم واناص ‪ ،‬یاید موارد زیر را یه كار یندند‪:‬‬

‫اقدامات وقایوي از رایم توسددده پولیش نیاید ‪ ،‬اداره پولیش را یه سدددازماص ا تماعي تیدی كند و‬
‫در كار ایص سازماص هاي آموزمي مداخله نماید ‪.‬‬

‫تماما د اقدامات یاید در ندر گرفتص و رعایت كام حقوق یمدددددر صدددددورت گیرد‪.‬در نخسدددددتیص رم‬
‫واص سوایا م رم یررسي مود و پش از انتمت نتاري ‪ ،‬تمام مدارك نتدداي گردد‪.‬‬

‫پولیش ‪ ،‬مسددوو ح د ندم و آرامو در ا تمات ‪،‬كمددن رم ‪ ،‬دسددتتیري م رم و پیمددتیري از‬

‫وقوت رایم است ‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫هنتامي كه وداین پولیش را در ندر یتیریم یكي از كارهاي مدم او كه یه واناص مریوه مي‬
‫مود تندا یخو كونكي از كارهاي وسی پینیده پولیش را تمكی مي دهد‪.‬‬

‫یا ایص و ود اهمیت پولیش درمسدداله رم اغراق آمیز نیسددت زیرا آندا نخسددتیص كسدداني هسددتند كه‬
‫یا نو واناص یا واناني كه قانوص را زیر پا گوامدددته اند ‪ ،‬تماش پیدا مي كند (پولیش اختصددداصدددي‬
‫اه ا ‪ ،‬كسدداني هسددتند كه یراي نو واناص تصددمیم مي گیرند كه یاید آزاد مددوند و یا اینكه آندا را‬
‫یه محكمه اه ا یا مر دیتري هدایت كند)‬

‫ایص پولیش اسددت كه صددالحیت دارد كه موضددوت را (یمني رم ارتكایي توسدده اه ا ) تمقیب‬
‫نه نمایند وه را آزاد نماید و یا تأسدددن در كمدددور ما عملیات پولیش مقای اه ا یرخالن تمام‬
‫موازیص پویرفته مددده ییص المللي مي یامددد ‪ .‬زیرا از هماص دید او پولیش در مقای اه ا یه ندر‬
‫یك م رم اعتیادي خهرناك مي ییند‪ .‬و یه لت و كوب ه مدددددددروت مي كند كه ایص امر مخالن‬
‫فیصدددله ي كنتره دوم سدددازماص مل متحد مي یامدددد‪ ،‬كه ننیص ممدددمر اسدددت تمام اقدامات پولیش‬
‫اه ا یاید‪ ،‬یادرندردامددت گرفتص رعایت كام حقوق یمددر صددورت گیرد‪.‬یرعالوه یاید گ ت كه‬
‫پولیش اختصدددا اه ا دركمدددور حتي درمددددر كای مو ود نیسدددت وایص عدم اختصدددا یودص‬
‫پولیش نه تن دا ممدددددددكالت فوق را یارمي آورد یل كه ممدددددددكالت عدیمي را یراي مرا عدلي‬
‫وقضا ي كمور رافراهم میكند‪.‬‬

‫[از قیی م آوري مملومات م ید وهمه انیه پیراموص زنده گي ه ] اما یاید گ ت یك ندادي‬
‫درنوكات وزارت امور داخ له ی نام یخو م یارزه یا رایم واناص ونو واناص و ود دارد وتمام‬
‫عملیات ایص یخو ازپولیش صرن منوه ومریوه یه ماگرداص مكاتب وفرار آندا از مكتب مییامد‬
‫گرنه فمالیت آندا مو ر است صرن درمورد اه ا مكتیي ولي نحوه فمالیت ماص ضمین مییامد‬
‫ونمیتوانند ازارتكاب رایم هور كه زم اسدددددددت لوگیري نمایند‪ .‬زیرا تمداد آندا نه تندا ك ایت‬
‫نمیكند كه درایص امر اورگانداي عدلي و قضایي را یاري رسانند یلكه آندا اختصاصي نیز نیستند‬
‫واصدالددرایص مورد از هرن وزارت داخله كمددور ماهیچ نوت اقداماي درزمینه تخصددصددي مدددص‬
‫ماص نمده است‪.‬‬

‫همنناص هوریكه قیالد توكر دادیم پولیش ملزم اسدددددت تصدددددمیم یتیرد كه تخل ات ارتكاب اه ا را‬
‫یراي رسددددیدگي یه ِحارنوالیدا وقضددددات ی رسددددتد ویااینكه آندا را یادادص اخهاریه یه والدیص مدددداص‬
‫یسدددپارد‪.‬و همنناص قانوص كمدددور ما درایص یاره صدددراحت ندارد كه پولیش كدام نوت قضدددیه را یه‬
‫محكمه ی رستد وكدام قضیه ران رستد‪.‬یناش یااست اده ازاسناد تقنیني ییص المللي درمورد اه ا ایص‬
‫موضوت دلنسب را خاهر نماص نموده و یه پولیش كمور خویو ننیص توصیه مینمایم‪...‬‬

‫رایم كه مدید ووخیم نیست یه ِحارنوالي ارسا‬ ‫‪ -1‬پولیش صالحیت دارد یراي یاراو‬

‫ننماید‪.‬‬

‫‪ -2‬پولیش مكل یت دارد یرتمام احوا وحا ت كه حاكم یر رم اسدددددددت مملومات دامدددددددته‬
‫یامد‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫اخهاریه یدهد‪.‬‬ ‫‪ -3‬پولیش درقدم نخست یاید یه ه‬

‫‪ -4‬درصدددددورتیكه ه یاردوم مرتكب رم مدددددد پولیش مكل یت دارد كه حا ت حاكم یه‬

‫ارتكاب رم را سدددت و نماید ودرصدددورت مددددت رم ارتكایي مختلن را دت ا رات یمدي یه‬
‫محكمه ی رسدددددددتد درغیر آص یازهم نه تندا یه ه یلكه یه اولیاشاو اخهارداده واسدددددددتحضددددددداري‬
‫هردورا یاید حاص نماید‪.‬‬

‫‪ -5‬اگریازهم ه مرتكب رم مددد گرنه قانوص آص رم را نیه وحتي قیاحت توصددین‬

‫نموده یامد یاید ه متخلن را دت محمكه یه مرا ویریه سپرد‪.‬‬

‫ازآن ا ي كه پولیش نقو ارزنده دركمدددددددن رم ودسدددددددتتیري م رم دارد و یراي تمییص زاي‬
‫متناسدب یامدخصدیت وحالت خهرناك م رم یایسدتي تمام عوام وانتیزه هاي كه درارتكاب رم‬
‫مو ر یوده وهم ننیص ووق استمدادتمایالت وهوو م رم مورد تحقیا وپژوهو آزمایو قرارگیرد‬
‫اصال ترییت ودرماص اوامكاص پویرگردد‪]45 :2[.‬‬

‫وایص امر م ستلزم دو سیه اي ا ست كه تمام حا ت فوق را احتوا مینماید كه ینام دو سیه مخ صیت‬
‫یاد میكردد‪.‬‬

‫گفتار سوم ‪ :‬دستگیری طفل متخلف و مدت نگهداری آن‬

‫م هایا یه ماده یازدهم تخل ات پولیش مكل یت دارد دردرن سددددددددا عت یه م قانوني ه‬
‫موسسات اختصاصي دیتر یه اهالت دهد درصورت عدم اهالت یه م م قانوني ه یاید راپور‬
‫كتیي را مدت متوكره یه لِلحارنوالي اختصدددداصددددي دهد وعلت تاخیر را واضددددح نماید اگرعور وي‬
‫ممقو نیود موضدددوت قای تمقیب یوده مم میتواند رهایي یه ضدددمانت ه را در زمینه تقاضددا‬
‫وحارنوا یاید درمدت سددددددداعت تصدددددددمیم خویو را میني یررهایي اعالص نمایند‬ ‫نماید پولیش لِل‬
‫ودرصورت عدم اتخاو تصمیم مم میتواند یه لِلحارنوالي مافوق درزمینه عارض مود ‪.‬‬

‫مهایا یه ماده ه مضنوص یاید دریك اي خا یصورت مؤقت نتدداري مود اداره مكلن‬
‫اسدددت یراي ه زمینه دسدددت رسدددي خدمات ا تماعي تملیمي حرفوي را فراهم نمایندومهایا یه‬
‫ماده پولیش یاید درمدت ‪ 24‬سدددداعت اوراق مریوهه حاوي مملومات را یه لِلحارنوا اختصددددا‬
‫دت تكمی تحقیا احاله میكند اگراوراق متوكره درمدت متوكره تكمی مدددددددده نتواند لِلحارنوا‬
‫اختصدداصددي اه ا صددالحیت دارد یمد ازقضددایاي كتیي پولیش میماد تسددلیمي اوراق ومملومات‬
‫زم را یراي مدت ‪ 48‬ساعت تمدید نماید‪.‬‬

‫ماده ‪ 37‬كنوانسیون حقوق طفل جزء‪:‬‬

‫‪21‬‬
‫ب) هیچ ه نیاید یهور خود سددرانه وغیرقانوني ازآزادیو محروم مددود دسددتتیري ‪،‬‬
‫توقین ‪ ،‬وحیش یك ه یاید مهایا قانوص ویه حی آخریص اقدام ودركوتاه تریص دوره اززماص‬
‫صورت گیرد‪.‬‬

‫ج) یاهره كه ازآزادي محروم میمدود یاید یا انسداص دوسدتي واحترام یه ایمداص واتي یك‬
‫انساص ویه هرز كه نیازمندي هاي سني وي درندرگرفته مود ‪ ،‬رفتار مود‪.‬مخصوصأ هر ه‬
‫محروم ازآزادي یددایددد ازیددال یص دددا نتدددداري گردد مترایص كدده مندداف علیدده ه د خالن آص را‬
‫ای اب كند وي میتواند تماش را یافامیلو ازهریا مكاتب و دیداریه غیرازموارد اسدددددددت ناش ح د‬
‫كند‪]23 :6[.‬‬

‫گفتار چهارم‪ :‬حقوق طفل در زمان دستگیری‬

‫در دستتیري عیارتنداز ‪:‬‬ ‫حقوق ه‬

‫‪ -1‬نتدداري داگانه از مح توقین یزرگسا ص ‪.‬‬

‫‪ -2‬مصونیت از توقین ییو از مدت ضروري [‪:17‬ماده ‪. ]11‬‬
‫‪ -3‬آزادي یه قید ضمانت یدوص تضمیص مالي‬
‫‪ -4‬دسدددترسدددي یه خدمات ا تماعي ‪ ،‬تملیمي‪ ،‬حرفوي ‪ ،‬روحي و صدددحي ‪:17[.‬ماده‬
‫‪]12‬‬

‫مبحث دوم ‪ :‬مرحله تحقیق جرایم‬

‫گفتار اول ‪ُ :‬حارنوالی اختصاصی اطفال‬

‫سارنوالي اه ا ‪ ،‬اختصاصي است مندور از اختصاصي یودص ایص لِلحارنوالي ‪ ،‬مسلكي وخیره‬
‫یودص آص در امور اه ا و توانایي تو ه و نیاز هاي اندا اسددددت نكته مدم در خصددددو وداین‬
‫لِلحارنوالي اختصددددداصدددددي اه ا ایص اسدددددت كه مهایا فقره ‪ 4‬ماده ندم قانوص رسدددددیده گي اه ا‬
‫« لِلحارنوالي اختصددداصدددي اه ا نمي تواند مسدددتقیما اقدامات قانوني علیه اه ا لي كه مرتكب رم‬
‫مدددده اند ‪ ،‬آغاز نماید ‪ .‬متر اینكه مدددخ یا مر در ایص رایهه یه لِلحارنوا مدددكایت تحریري‬
‫ارایه نماید‪:17[.‬ماده‪]4‬‬

‫‪ -1‬وظیفه سارنوال اختصاصي ‪:‬‬

‫سارنوالي اختصاصي اه ا یر اقدامات پولیش ندارت دارد و مي تواند نسیت یه آزاد كردص‬
‫ه لي كه پولیش توقین كرده اسددت اقدام نماید ‪ .‬از مله وداین سددارنوالي اختصدداصددي عیارتند‬
‫از ‪:‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪ -‬تصمیم گیري در مورد و ود یا عدم و ود د ی الزام محاكمه ه‬

‫‪.‬‬ ‫‪ -‬ارایه صورت دعوي یه محكمه در صورت و ود د ی الزام محاكمه ه‬

‫‪22‬‬
‫‪ -‬تمددكی دوسددیه مریوه یه خصددوصددیات وویژگي هاي مددخصددیتي ه ‪ .‬از ایص دوسددیه‬
‫تحت عنواص « دوسددیه مددخصددیت متدم » در كنار « دوسددیه عم م رمانه » كه مریوه یه رم‬
‫ارتكایي اسددت ‪ ،‬یاد میمددود ‪ .‬دوسددیه مددخصددیت متدم ‪ ،‬قاضددي را یا متدم و مددرایه زندگي او ‪،‬‬
‫صحت روحي و سماني وي ‪ ،‬عل وانتیزه هاي ارتكاب رم ‪ ،‬مرایه خانوادگي ه وسایر‬
‫اهالعات موكور در ماده ‪ 17‬ق‪.‬ت ا آمنا مي كند‪.‬‬

‫او ‪.‬‬ ‫متخلن كه كمتراز ‪ 12‬سا دارد یه اقارب قانوني یا م‬ ‫‪ -‬سپردص ه‬

‫‪ -2‬صالحیت ُحارنوالي اختصاصي ومدت تحقیق طفل متخلف ‪:‬‬

‫مدت تحقیا ه متخلن یامدت ومیماد تحقیا امدددخا كیار وكالص سدددص مت اوت یوده ومناف‬
‫یوده كه یه‬ ‫عل یاي ه یا ید درندر گرف ته مدددددددود هوری كه توقین ‪ ،‬آخریص ناره یراي ه‬
‫صددراحت ماده (‪ )14‬قانوص تخل ات اه ا لِلحارنوالي اختصدداصددي اه ا را مكلن نموده ودرمدت‬
‫یك ه ته تحقیا ه را تكمی ودرصددورت عدم تكمی تحقیا مدت متوكره میتواند مدت سدده ه ته‬
‫ت مدید توقین ه متخلن را از محك مه م هال یه ن ماید ومحك مه میني یرتوقین وعدم توقین آص‬
‫درمدت (‪ )24‬ساعت تصمیم خویو را ایال نماید‪.‬‬

‫مم قانوني ووكی مداف ه متخلن میتوانند در هر زماص قی از محاكمه یه محكمه مدددددددكایت‬
‫نمایند ومهایا یه ماده (‪ )17‬یاید درمدت یك ه ته صددددددورت دعوي را ترتیب ودرصددددددورت عدم‬
‫دریافت مدارك ا یاتیه تخلن دوسدددددددیه را ح د و ریاص را دردرن یك ه ته یراي م ني علیه‬
‫ومدعي حا المید ایال نماید كه درایص مدت یمني یمداز ایال مدعي حا المید میتواند درخواست‬
‫یراص خساره او را درمدت سي روز ازهریا محكمه ممرفي ‪ ،‬تمقیب و مهالیه نماید ‪.‬‬

‫لِلحارنوالي اختصددددداصدددددي یاید حیص تحقیا و م آوري د ی نكات وی ماده (‪ ) 17‬قانوص‬

‫اه ا را درندریتیرد‪:‬‬

‫سص ‪ ،‬روز‪ ،‬ماه و سا تولد‬ ‫‪-1‬‬

‫سهح انكمان روحي ‪،‬‬ ‫‪-2‬‬
‫مخصیت ولیاقت‬ ‫‪-3‬‬
‫عل وانتیزه هاي ارتكاب رم‬ ‫‪-4‬‬
‫سهح تملیمي حیص ارتكاب رم‬ ‫‪-5‬‬
‫مرایه محیه زنده گی حیص ارتراب رم‪.‬‬ ‫‪-6‬‬
‫خ ت ومدت تخلن ‪.‬‬ ‫‪-7‬‬
‫سایقه رمی یا تخل راری ‪.‬‬ ‫‪-8‬‬
‫هرز سلوک حیص ارتراب رم ویمداز آص ‪.‬‬ ‫‪-9‬‬
‫نوت‪ ،‬مواهد ‪ ،‬وسای ‪ ،‬قصد ‪ ،‬زماص ‪ ،‬ومراص تخلن‪.‬‬ ‫‪-10‬‬
‫میزاص خهرات وارده یه مخ متضرر ‪.‬‬ ‫‪-11‬‬
‫و ود مرکا ‪ ،‬عاملیص ومحرکیص تخلن‪.‬‬ ‫‪-12‬‬
‫سایر حا تیره در تمییص زا شمو ر پندامته می مود[‪:17‬ماده ‪]17‬‬ ‫‪-13‬‬
‫‪23‬‬
‫كه ‪ 13‬نكته مییامددد ورا یه م آوري مملومات لِلحارنوا میتواند را یه موضددوت از مریي‬
‫مملم ووالدیص اه خیره وامددددخاصددددیكه را یه ه موكورمملومات دارند مملومات را حاصدددد‬
‫وسدددوایا رمي او مخ یانه ومحرمانه ح د و صدددرن محاكم ووكی مداف میتوانند ازموضدددوت‬
‫اهال وآگاهي درزمینه حاص نمایند ‪.‬‬

‫عالوتا د هیا صدددراحت ماده ‪ 20‬ق‪.‬ت‪.‬ا ‪ :‬ه اگر سدددص ‪ 12‬سدددالتي را تكمی نكرده یامدددد حیص‬
‫ارتكاب نحه و یا نایت دت تكمی تحقیقات تحت ح ز گرفته نمیمددود و لِلحانوا اختصدداصددي‬
‫دت مراقیت یا اخو ضمانت یه مم قانوني او تسلیم داده میتواند و درصورت تكمی سص ‪12‬‬
‫سددددالتي تندادر صددددورت ارتكاب نحه لِلحارنوا میتواند ه متخلن را یه مراكز اصددددال و یا‬
‫مو س سه خیریه ت سلیم دهد مهایا یه ماده ‪ 21‬تخلن اه ا لِلحانوالي اخت صا صي اه ا میتواند از‬
‫هریا آمریص مراكز اصال و ترییت و موسسه خیریه را دعوت نماید تا مم و متضرر قانوني‬
‫را یه اصددال و مصددالحه دعوت نماید‪ .‬تا مم و متضددررقانوني را یه اصددال مصددالحه دعوت‬
‫نماید و اخیرا د اینكه مهایا ماده ‪ 22‬قانوص رسیدگي یه تخل ات اه ا ه حا دامتص وكی مداف‬
‫و تر ماص را دارد و در صددورت عدم تواص مالي والدیص و مم قانوني محكمه اختصدداصددي یاید‬
‫زمی نه تمییص وك ی مداف و تر ماص را فراهم و در هر مرح له از تحقیا مم قانوني و وك ی‬
‫مداف خود را آگاه نموده میتواند و عد م امدددددتراك مم قانوني ه مان سدددددیر تحقیا در زمینه‬
‫نمي مود‪.‬‬

‫در مورد نیز ننیص صراحت دارد‪:‬‬ ‫ماده ‪ 40‬كنوانسیوص ه‬

‫هر ه لي كه علیه او ادعایي صددورت گرفته و یا متدم میمددود كه قانوص زا را زیر پا كرده یاید‬
‫یه مدیوه اي سدازگار و انسداني یا وي رفتار مدود و یه ه ارزو داده مدود مدیوه اي كه احترام‬
‫ه یه حقوق یمدددددددر و یه آزادیداي ینیادي را در اه ا تقویت میكند و سدددددددص ه و مهلوییت‬
‫گسترو الحاق م دد « وي یه اممه » و دست گرفتص یك نقو سازنده توسه ه در اممه را‬
‫در ندر یتیرد‪.‬‬

‫فقره ‪ 2‬ز ش الن ‪ :‬هیچ ه لي نیاید منسدددوب مدددود و متدم گردد و یا ممدددخ گردد كه قانوص‬
‫زاش را دلی اعما و یا قصدددددددور هاي كه در قوانیص داخلي و ییص المللي در وقت ارتكاب رم‬
‫من نیوده نقض كرده است ‪.‬‬

‫مددده اسددت كه قانوص زاش را نقض كرده‬ ‫ب ‪ :‬هر ه لي كه گ ته میمددود متدم اسددت و یا ممددخ‬
‫حد اق ضمانتداي زیر را داراست‪:‬‬

‫‪ )1‬تا وقتي كه مهایا یه قانوص كناهتار ایت نتردیده اسدددددددت ییتناه از اتدام وارده او‬
‫است‪.‬‬

‫‪ )2‬ازاتدام وارده علیه خود مسددددتقیما د و یدوص تأخیر و در صددددورتي كه مناسددددب یامددددد از‬
‫هریا والدیص و یا سدددرپرسدددتاص قانوني او مهل مدددود و از كمكداي قانوني ودیتركمك ها یراي‬
‫آماده ساختص ارایه دفاعیه خودیرخوردار یامد‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫‪ )3‬قضددددیه یاید یدوص تاخیر توسدددده یك مر ویاهیت قضدددداي یاصددددالحیت مسددددتق ویي‬
‫هرن در ریاص یك محكمه مایسته ومهایا قانوص یامو ودیت كمك هاي قانوني رسیده گي مود‬
‫در صورت كه ایص كاریه مناف عالیه ه ارزیایي نتردد یه خ صو یاد درندر گرفتص مرایه‬
‫وسص وسا ه و وضمیت والدیص وسرپرستاص‪.‬‬

‫‪ )4‬در صورت كه ه نمیتواند لساص مورد استمما را ی دمد و یا یا آص صحیت نماید یه‬
‫صورت رایتاص از كمك یك متر م یرخوردار مود‪.‬‬

‫‪ )5‬در صددورت م رم مددناخته مدددص فر ام خواهي یه مقام ویصددال مسددتق و ییهرن یا‬
‫ارگاص هاي قضایي یا تر مهایا قانوص واگوار مود ‪.‬‬

‫‪) 6‬عدم ا یار یه مدادت یا اقرار یه رم یا م یور نمدص ه یه یررسي مدادت مدود‬
‫متنازت فیه و كسب ا ازه مركت یراي ماهداص موفا و تحت مرایه یرایر ‪]23-25 :6[.‬‬

‫گفتار دوم ‪ :‬حقوق اطفال متخلف در مرحله تحقیق‬

‫در قانوص دید تخل ات اه ا متخل اص خرد سدددددا مانند متدماص یزرگسدددددا در ریاص محاكمه و‬
‫تحقیا از حقوق وی یرخوردارند‪:‬‬

‫‪ -1‬حا اسددددت اده از حالت یري الومه[ییتناه مددددناخته مدددددص متدم تا زماني كه رم او ایت‬
‫گردد]‪.‬‬

‫‪ -2‬حا اهالت دامتص از اتدامات وارده‪.‬‬

‫‪ -3‬حا دسترسي یه مقامات قضاي ویصال یي هرن و مستق ‪.‬‬

‫مداف ‪.‬‬ ‫‪ -4‬حا دامتص وكی‬

‫‪ -5‬حا اختیار سكوت‪.‬‬

‫‪ -6‬حا است اده از تر ماص در صورت ضرورت‪.‬‬

‫‪ -7‬حا مماور حقوقي ‪.‬‬

‫‪ -8‬حقوق حضور سرپرست قانوني یا والدیص در ریاص محكمه‪.‬‬

‫‪ -9‬حا هر سوا از مدود ‪.‬‬

‫‪-10‬حا عدم م یوریت یه اداي مدادت ‪.‬‬

‫‪25‬‬
‫حا یرر سي سري ق ضیه متخلن یخاهر ح د حی ت آینده ‪ ،‬عدم ممرفي و منا سایي ه متخلن‬
‫از هریا رسانه هاي گروهي ‪ ،‬فلمیرداري ‪ ،‬تدیه ي عكش و خالصه افماي هویت و ممخصات‬
‫ه حتي در صورت تخلن مورد تمقیب عدلي قرار مي گیرند‪.‬‬

‫مبحث سوم ‪ :‬مرحله محاکمه اطفال متخلف‬

‫محكمه اه ا ‪ ،‬محكمه اي اختصدداصددي اسددت‪ ،‬یمني یا صددالحیت مسددلكي ومتمددك از قضدداتي كه‬
‫آندا نیز مسددلكي مي یامددند‪ .‬محاكم اختصدداصددي اه ا زیي از محاكم ایتدایي مي یامددند و مح‬
‫تمكی آندا در مركز و یات است ‪.‬ایص محكمه متمك از ر یش ‪ ،‬اعضاش وكارمنداص اداري است‬
‫‪.‬‬

‫گفتار اول‪ :‬محکمه اختصاصی اطفال‬

‫مهایا ماده ‪ 44‬قانوص تمكیالت وصالحیت محاكم قوه قضایي اف انستاص ‪:‬‬

‫‪ -1‬در مركز هر و یت یك محكمه ایتداییه اه ا ای اد مي گردد‪.‬‬

‫‪ -2‬محكمه ایتداییه اه ا متمددك از ر یش و ندار عضددو مي یامددد ‪ .‬در صددورت كه ر یش‬
‫ینایر عللي غایب یامدددددد ‪ ،‬وداین وصدددددالحیت هاي وي یه یكي از اعضددددداي كه داراي‬
‫سایقه ییمترقضایي یامد‪ ،‬ت ویض مي گردد‪.‬‬
‫‪ -1‬صالحیت محکمه اختصاصی‬

‫صدددالحیت محاكم اه ا یه دو قسدددم محلي و موضدددوعي تصدددنین مي مدددود ‪ .‬مراد از صدددالحیت‬

‫محلي ‪ ،‬صدددالحیت ایص محاكم نسدددیت یه رایم یا تخل اتي اسدددت كه در سددداحه مكاني ممیص ات اق‬
‫افتاده اند ‪ .‬هر محكمه اه ا صدددالحیت رسدددیده گي یه كلیه رایمي را دارد كه توسددده اه ا در‬
‫حوزه و یت ‪ ،‬مورد ارتكاب قرار گرفته اند ‪ .‬لیكص در صورت مملوم نیودص مح ارتكاب رم‬
‫‪ ،‬محكمه ویصدددال ‪ ،‬محكمه مح اقامت ه اسدددت ‪ .‬و در صدددورتي كه مح اقامت ه مملوم‬
‫نیامد ‪ ،‬محكمه اي كه ه در حوزه صالحیت آص دستتیر یا توقین مده است ‪ ،‬صالحیت رسیده‬
‫گي خواهد دامت ‪.‬‬

‫صددالحیت موضددوعي محكمه اه ا نادر یه آص دسددته از اعما و رفتاري اسددت كه در صددورت‬

‫ارتكاب یرخي اعما توسددده اه ا قای تمقیب (یا ي ‪ 12‬سدددا ) ‪ ،‬در محاكم مورد رسدددیده گي‬
‫قرار میترند ‪ .‬ایص اعما و رفتار عیارتند از ‪ -1 :‬رایم اه ا یمني آننه كه در قانوص وا د‬
‫عنواص م رمانه است و توسه ه مورد ارتكاب قرار گرفته است ‪.‬‬

‫«‪ -2‬رفتار غیر عادي اه الي كه توسددده والدیص یا مدددخصدددي كه یر ن ش آندا حا و یت‬
‫دارند یا یا اتخاو تداییر مروج ترییوي ‪ ،‬قای اصددال نیامددد ‪ .‬یدیص ترتیب از هر گونه رفتار غیر‬
‫عادي اه ا كه ممكص است نامي از نقای ترییوي و یا اختال ت دوراص یلو و ‪ ...‬یامد ‪ ،‬نمي‬
‫تواص یه محكمه اه ا مددددكایت كرد زیرا یسددددیاري از ایص اختال ت هییمي یوده و یا اگاهي دادص‬

‫‪26‬‬
‫خانواده و والدیص قای كنترو مي یامددد ‪ .‬یه عیاره دیتر توصد یه محاكمه رسددمي و مرا مه یه‬
‫محاكم یاید یه عنواص آخریص راه وحداق وسیله » یامند ‪.‬‬

‫‪ -2‬قاضوووی اختصووواصوووی اطفال قضددداوت مددد عدیم ومنصدددب لی ودر اممه داراي مقام‬
‫ارز ممندي ا ست و هر ك سي نمي تواند مت صدي ایص مقام مود ‪ .‬از همیص سیب ‪ ،‬خداوند (ج)ایص‬
‫مقام را پیامیراص واولیا تخصی داده است‪ .‬روایات زیادي در اهمیت م قضاوت و ود دارد‪،‬‬
‫كه آندارا یه مراقیت وح ادت در ا راي عد و انصددان امر كرده واز هواي ن ش وخواهمدددات‬
‫سددددماني عدو نكرده واز اده حا انحران نمددددوند‪ .‬درقوانیص محاكم اه ا ‪ ،‬اتخاو تصددددمیم و‬
‫صدددور حكم دت تمییص رومددداي اصددالحي و ت دید ترییتي یا درماص در مورد اه ا متخلن ‪،‬‬
‫یه قاضدددي ‪ ،‬لِلحارنوا ویا مقام صدددالحیت دار دیتر ت ویض مي مدددود ‪ .‬قاضدددي كه توفیا ایص امر‬
‫مدم ا تماعي دارد‪ ،‬یاید یه حقوق اه ا ‪ ،‬اممه مدددناسدددي ‪ ،‬رم مدددناسدددي ‪ ،‬روانمدددناسدددي ‪ ،‬تملیم‬
‫وترییت ‪ ،‬وضددد ا تماعي‪ ،‬اقتصدددادي وسدددیاسدددي كمدددور خود آگاه یامدددد‪.‬او یاید در ریاص محكمه‬
‫اعتماد اه ا را یه خود لب كند و یا مدریاني ومحیت ‪ ،‬صدددیر و حوصدددله ‪ ،‬عل تخلن ‪،‬رفتار‬
‫وكردار آنانرا مورد یررسدددي قرارداده ویمد از دریافت عل وعوام تخلن یراي رف ممدددكالت‬
‫و اختالفات خانواد ه گي از هریا یكارگیري رومددددددداي اصددددددالحي وترییتي در مورد آندا حكم‬
‫صادر و قضاوت مي كنند‪.‬‬

‫گفتار دوم‪ :‬رسیدگی به تخلف اطفال‬

‫در ارتیاه یه ا راات محرمه اه ا یا پروسه محاکمه اه ا قای تو کر میدانیم اینره ‪:‬‬

‫‪ -1‬رسیدگی به جرایم اطفال‬

‫محرمه مرلن اسدت یمد ازورود دوسدیه الی روزاخیر قضدایا را مهالمه ودر صدورت مو ودیت‬
‫وحارنوالی یاید مم قانونی ه را اهالت دهد لِلحارنوا‬ ‫نواق دویاره یه لِلحارنوالی مسدددددددترد لِل‬
‫در ریا ص یک ه ته نواق را رف ودوسدددددددیه را م ددا یه محرمه احاله می نماید ‪ .‬محرمه‬
‫ازاسددددتمات اددارات اسددددتد ه ‪ ،‬مدددداهداص ‪،‬مم قانونی ‪ ،‬لِلحارنوا ‪ ،‬وکی مداف ‪،‬کارمنداص‬
‫مؤسدددسدددات خدمات ا تماعی وندریات اه خیره فیصدددله خویو را صدددادر ودر صدددورتیره نزد‬
‫محرمه ایت گردد که ه مسدددددددوولیت ندارد یه رها ی وی حرم مینمایند وایص حرم مان دعوی‬
‫حا المید ی نمیمود‪.‬در یمضی حا تیره ریاص محاکمه روحیه ه را ریحه دارسازد محاکمه‬
‫در غیاب ه ادامه یا فته وخل آص یه ه گ ته میمدددددود‪ .‬ه ‪ ،‬مم قانونی ‪،‬مسددددداعدحقوقی‬
‫‪،‬مدددداهداص ‪ ،‬هیات قضددددایی ‪ ،‬م نی علیه و لِلحارنوا در لسددددات محاکمه مددددرکت نموده ‪ ،‬هر گاه‬
‫حضور مم قانونی یه مصلحت ه نیوده یا مو ب اخال گردد از لسه خارج ساخته میمود‪.‬‬
‫محرمه میتواند امخا مسلری ‪،‬اه خیره ومحصلیص را در لسه قضا ی ا ازه مرکت دهد ‪.‬‬
‫محرمه یه هیچ و ه مان ارایه مدادت مدود مینی یر انرمان قضیه نمیتردد‪.‬‬

‫تصامیم محرمه در ارتیاه یه قضایای اه ا یه امرا زیر عملی میتردد‪:‬‬

‫‪27‬‬
‫ـ ـ مرلن نمودص ه یه ان ام خدمات ا تماعی مانند ان ام یمضی کار ها یرای ماروالی‬
‫کار های تندی اتی ‪ ،‬در مراتب ‪،‬م اخانه دولتی وغیره ‪.‬‬ ‫م‬

‫دت آموزو حرفوی وعلمی مانند ‪،‬‬ ‫ـددددد فرستادص یه موسسات خدمات ا تماعی مممو‬
‫فرستادص در پرورمتاه ها ‪ ،‬ملتر ها ‪ ،‬امیانه وغیره ‪.‬‬

‫یه عواقب ونتایج تررار عم مانند ح ز در‬ ‫ــ صدور اخهاریه مینی یر لب تو ه ه‬
‫مراکز اصال وغیره‬

‫‪ -2‬معیاد رسیدگی به جرایم اطفال‪:‬‬

‫محكمه اختصدداصددي اه ا هم حیص یرسددي و رسددیدگي قضددایاي اه ا مهلا المناص نیوده كه هر‬
‫وقت كه دلو یامدددد قضدددایا را رسدددیدگي نماید یلكه قانوص مكلن یه رعایت امور میمادي یوده یاید‬
‫محكمه انرا اكیدا د رعایت نماید كه ماده سي قانوص تخل ات درر مورد ننیص صراحت میناید ‪:‬‬

‫‪ -1‬محكمه اختصاصي اه ا دوسیه را از تاریا مواصلت آص در مدت سه روز مهالمه‬

‫مي نماید و در صدددددورتیكه نواق در دوسدددددیه مالحده گردد آنرا غرض تكمی تحقیقات و رف‬
‫نواقض یه لِلحارنوالي اختصاصي اه ا مسترد مینماید لِلحارنوا مكلن است یالفاصله از موضوت‬
‫یه مم قانوني متدم اهال دهد‪.‬‬

‫را رف و دوسدددددددیه را م ددا د یه‬ ‫‪ -2‬لِلحارنوا مكلن اسدددددددت كه هي مدت یك ه ته نواق‬

‫محكمه مریوهه احاله نماید‪.‬‬

‫‪-3‬محكمه اختصاصي اه ا یمد از مواصلت م دد دوسیه در مدت ده روز حكم خود را‬
‫در زمی نه صدددددادر مي نماید و ویژگي دیتري كه محكمه اختصددددداصدددددي اه ا دارند ایص یوده كه‬
‫قضات محكمه اختصاصي اه ا یاید در مدت ‪ 15‬روز راپور قضایاي ا را را توام یا د ی‬
‫آص یه ر یش محكمه ارا ه نمایند ر یش محكمه مكلن است درمورد تصمیم اتخاز نماید‪.‬‬

‫‪ -3‬محرمیت رسیدگی به قضایای اطفال ‪:‬‬

‫ویژگي دیتر كه قضایاي اه ا دارد ایص یوده كه رسیدگي او یاید یهور سري و مخ یانه یامد‬
‫یا یه رواص ه متخلن ا ر من ي متوارد و عواقب ناگواري یراي ه در یر ندامددددددته یامددددددد ‪.‬‬
‫زیرا ماده ‪ 128‬قانوص اسدداسددي و ماده ‪ 8‬تمددكی و صددالحیت قوه قضددایه لسددات یاید علني یام دد‬
‫متر ایص كه محكمه ینایر رعایت یمضدددي از امور سدددري یوده لسددده را ت ویز نماید ولي قانوص‬
‫رسددددیدگي یه تخل ات اه ا در ماده ‪ 32‬خویو یه سددددري یودص لسددددات قضددددا ي و در م موت‬
‫رسیدگي یه تخل ات اه ا تكید نموده و در مورد ننیص صراحت دارد‪.‬‬

‫‪-1‬رسدددیدگي یه تخل ات قانوني اه ا هور سدددري و ایال حكم در هر حالت یه صدددورت‬

‫علني صورت میتیرد‪.‬‬

‫‪28‬‬
‫‪-2‬نمددر اسددناد در ریاص لسددات محاكمه اه ا یمددمو مدددادت مدددود و ندر اه خیره‬
‫در رسانه هاي ممي واز ندارد‪.‬‬

‫و یا اهالعاتیكه من ر یه كمددن هویت ه‬ ‫‪-3‬افمدداي مملومات در مورد مددخصددیت ه‬

‫گردد تحت هیچ عنواص واز ندارد ‪.‬‬

‫‪-4‬گزارو ریاص لسه محاكمه یت و نتدداي میمود‪.‬‬

‫و از انب دیتر لسددات محاكمه قضددا ي محاكمه اه ا عامه و علني نیوده مانند سددایر لسددات‬
‫قضددا ي كه هر كش یهور آزادانه در آص امددتراك نماید و مهایا یه ماده ‪ 34‬قانوص تخل ات اه ا‬
‫‪ ،‬ه ‪ ،‬مم قانوني ‪ ،‬وكی مداف مسددددددداعد ‪ ،‬حقوقي ‪ ،‬مددددددداهداص هیت قضدددددددا ي م ني علیه و‬
‫لِلحارنوا در لسدده محاكمه مددركت كرده میتواند و در صددورت اخال ‪ ،‬مم قانوني را از لسدده‬
‫من كرده میتوانند و دت امور ترییوي و رفاه ه غرض ریسدددددددرچ و مهالمه یه اه خیره و‬
‫امددخا مسددلكي ا ازه امددتراك در لسدده قضددا ي داده میمددود و یه هیچ و ه محكمه نمي تواند‬
‫مخ را از اداي مدادت یر علیه ه من نماید و مهایا ماده ‪ 33‬تخل ات اه ا ‪:‬‬

‫‪ -1‬قضددات محكمه اختصدداصددي اه ا یمد از اسددتمات اددارات و اسددتد ه ‪،‬مدداهداص‬

‫مم قانوني‪ ،‬لِلحارنوا ‪ ،‬وكی مداف ‪ ،‬كارمنداص موسدددددسدددددات اختصددددداصدددددي خدمات ا تماعي و‬
‫ندریات اه خیره فیصله خویو را در حضور ه ایال مي نماید‪،‬‬

‫‪-2‬هرگاه نزد محكمه ایت گردد كه اتدامات وارده علیه ه تحت توقین وارد نیسددددددت‬
‫محكمه یه رها ي وي حكم مینماید‪ ،‬ایص حكم مان ادعاي حا المیدي م ني علیه و متضدددددرر نمي‬
‫گردد‪.‬‬

‫‪-3‬هرگاه موضوعات مورد یح در ریاص محاكمه ه را روحا د متضرر یسازد محكمه‬

‫ریاص محكمه را یمدا د‬ ‫لسدددددده را ادامه داده میتواند ممددددددروه یراي ایص كه خل‬ ‫در غیاب ه‬
‫یراي وي توضی نماید‪:17[.‬ماده ‪]33‬‬

‫گفتار سوم‪ :‬مجازات واعتراض به حکم محکمه اختصاصی اطفال‬

‫محكمه اختصدداصددي اه ا یمد حصددو دوسددیه و تحلی ارزیایي آص یمد از لسدده قضددا ي توام یا‬
‫صدور حكم خویو میتواند تصامیم وی را در زمینه اتخاو نماید‪.‬‬

‫‪ -1‬مكلن نمودص ه یه ان ام خدمات ا تماعي ‪.‬‬

‫‪ -2‬فرستادص یه موسسسات اختصاصي خدمات ا تماعي‪.‬‬
‫‪ -3‬صدور اخهاریه‪.‬‬
‫‪ -4‬تمویا محكمه‪.‬‬
‫‪ -5‬تملیا ممروه م ازات ‪.‬‬
‫‪ -6‬ح ز در منز ‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫‪ -7‬تسلیم نمودص یه یكي از والدیص یا مخصیكه سر پستي وي رادارد‪.‬‬
‫‪ -8‬اعزام یه مراكز اصال و ترییت اه ا غرض تحت ح ز قرار دادص ‪.‬‬

‫‪ -1‬مجازات‬

‫در ایص مك نیست كه اه ا در قوانیص وضمي هر كمور قای ستایو و رافت و ترحم یوده و یه‬
‫رعایت حقوقي او تاكید میمدددود و هر یك از كمدددور هاي دت حمایت و رعایت مراتب آص تندا‬
‫رعایت حقوق و مراتب آص یوده و آص هم از یك انب یمني ایص رعایت در خصددو اه ا یوده‬
‫كه مرتكب تخهي موند ایص كمیود و كاست نمودص م ازات یراي اه ا ینایر رعایت سص وسا‬
‫قای رعایت یوده و ایص یدیص ممني و م دوم كه م ازات متوكره در خصو امخاصیكه یر علیه‬
‫اه ا مرتكب م ازات میمددددوند قای رعایت نیوده تا م ازات او در صددددورت ارتكاب یر علیه‬
‫اه ا تقلی و كمیود نماید كه در مورد ماده ‪ 39‬قانوص تخل ات اه ا ننیص صراحت دارد‪.‬‬

‫متدم مراتب وی در ندر گرفته میمود‪.‬‬ ‫حیص تمییص زاش ه‬

‫‪ .1‬م ازات ه لیكه سددص دوازده سددالتي را تكمی و مددانزده سددالتي را تكمی نكرده یامددد‬
‫از یك سوم اك ر م ازاتي كه یراي عیص رم ارتكاب مده توسه امخاصیكه یلند تر از سص ه ده‬
‫سالتي در قانوص زاش پیمییني گردیه است ییمتر یوده نمي تواند‪.‬‬

‫‪ .2‬م ازات ه لیكه سص مانزده سالتي را تكمی و ه ده سالتي را تكمی نكرده یامد از‬
‫نصددن حد اك ر م ازاتي كه یراي عیص رم توسدده امددخاصددیكه یلند تر از سددص ه ده سددالتي در‬
‫قانوص زاش پیمییني گردیده است ییمتر یوده نمیتواند‪.‬‬

‫یراي زاي حیش دوام یا اعدام محكوم مده نمیتواند‪.‬‬ ‫‪ .3‬ه‬

‫كه م اد فقره متوكره را ماده ‪ 74‬قانوص زاش قرار وی رعایت نموده كه عیارت اند از ‪:‬‬

‫هرگاه ه صددددد یر مرتكب نایتي گردد كه زاي آص اعدام یا حیش دوام یامدددددد محكمه‬
‫میتواند یه ح ز او در مراكز ا صالحي اه ا یا موس سه خیریه و یا مدارش ا صالحي حكم نماید‬
‫ممددروه یر اینكه مدت ح ز او از پنج سددا ییمددتر نیامددد در عیص حا اگر زاي پیو ییني مددده‬
‫نایت حیش هوی یامددد مدت ح ز از یك سددا كمتر و از ندار سددا ییمددتر نمیتواند یر اسدداش‬
‫مواد قانوص میارزه علیه رایم تروسددتي اف انسددتاص مصددویه سددا ‪ 2008‬ه ممان اسددت قانوص‬
‫رسدددیدگي یه تخل ات در مورد خورد سدددا ني كه در فمالیت ها ضدددد دولتي امدددتراك مي كند قای‬
‫تهییا است ‪.‬‬

‫در مورد ننیص صراحت دارند‪.‬‬ ‫كه ز الن ماده ‪ 37‬كنوانسیوص ه‬

‫هیچ ه لي مورد مدددكن ه و دیتر زاها و رفتار هاي تحقیر آمیز دالمانه و غیر انسددداني‬
‫قرار نمیتیرد م ازات مرج و حیش یدوص احتما رهاي نیاید یراي رایم ارتكایي توسدددده افراد‬
‫زیر سص ‪ 18‬سا وض گردد‪.‬‬
‫‪30‬‬
 ‫عالوه یر م ازات محكمه دت یدیود و راه ح آسدددددانتر و در ندر گرفتص مصدددددالح علیاي ه‬
‫هیا هدایت ماده ‪ 40‬قانوص تخل ات اه ا یه ح ز تملیقي ه نیز تصدددددددمیم اتخاو نموده میتواند‬
‫یمرهیكه مدت ح ز ه ییمتراز دوسا نیامد ‪،‬محرمه میتواند غرض سپر ی نمودص ح ز یه‬
‫موسدددسدددات خدمات ا تماعی یا مدددلتر ها حرم وممرفی نماید وهم نناص محرمه میتواند یه یک یا‬
‫ییمتر از یری از قیودات وی حرم نماید ــ اقامت در اوقات ومحالت ممینه ‪.‬‬

‫‪.‬ــ ان ام کارهای ممینه‪.‬‬

‫‪ -‬تملیم وترییه مدددددام سددددداختص در یک کورش را یتاص انتلیسدددددی یا مضدددددامیص مرتب یا‬
‫مدرسه یمد از وقت ‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪-‬گمت وگواردر محالت خا‬

‫ــ یت نام در یری از موسسات دارای پروگرام های احیای م دد یه اممه ‪.‬‬

‫ــ وادارساختص یه عورخواهی و یراص خساره متضرر‪.‬‬

‫یه یری از والدیص یا مخصیره قانونا د حا سرپرستی وی رادارد‪.‬‬ ‫ــ تسلیم نمودص ه‬

‫ــ در صورت اصال ناپویری اخهار مینی یر مدت م ازات ‪.‬‬

‫درصددورتیره ه مرترب رمی گردد که زای آص ییمددتر از دوسددا وکمتر از سدده سددا یامددد‬
‫محرمه میتواند یه ح ز تملیقی وی حرم نماید ‪ ،‬هر گاه ه در خال مدت تملیا مرترب رم‬
‫دیتر نتردد آ ار رم ازییص رفته وصددد حه رمی وی پاک میتردد‪ .‬در صدددورت نقض تملیا ‪،‬‬
‫محرمه میتواند ه را در موسدددسدددات خدمات ا تماعی غرض فمالیت وخدمات کارها ی خیریه‬
‫ممرفی نماید ‪ .‬محرمه میتواند یمد از اسدددددددتمات دعوی ‪ ،‬ریاص محاکمه را یه تمویا اندازدکه‬
‫حداک ر ایص تمویا در نایت سددده سدددا ودر نحه یرسدددا مییامدددد ‪ .‬محرمه صدددالحیت دارد که‬
‫دت اصددال عواقب رم وتمددویا یه مصددالحه یه متضددرر مرل یت های اضددافی نیز حرم کند‬
‫‪.‬محرمه صددالحیت دارد که دت اصددال عواقب رم وتمددویا یه مصددالحه یه متضددرر مرل یت‬
‫ها ی اضدددددددافی نیز حرم کند‪.‬محرمه صدددددددالحیت دارد حرم تن یوی رادر مورد ه لیره مرترب‬
‫نایت گردیده الی سددددده سدددددا واگرمرترب نحه گردیده الی یرسدددددا تملیا نماید‪ .‬ایص تملیا در‬
‫صورت مو ودیت پروگرام های ترییوی خا یا خدمات ا تماعی صادر میمود‪]9 :13[.‬‬

‫‪-2‬استیناف خواهی ‪:‬‬

‫اسددتیان خواهي اه ا در یمضددي از نكات و موارد یا اسددتنان خواهي قضددایاي امددخا عادي‬
‫مت اوت یوده از نتاه مدت و تحلی و یررسي قضیه از نتاه مریمت و خ ت رم یا هم م ایرات‬
‫دامته كه ماده ‪ 42‬قانوص رسیدگي یه تخل ات اه ا درایص مورد ییاص مي دارد كه ‪:‬‬

‫‪31‬‬
‫قانوني وي یا لِلحارنوا مي توانند علیه فیصدددددددله محكمه‬ ‫‪ -1‬ه محكوم علیه ویا مم‬
‫ایتداییه ‪ ،‬استینان خواهي نمایند‪.‬‬

‫‪ -2‬مر یا صددالحیت اسددتینان خواهي ریاسددت محكمه اسددتینان مییامددد ‪ ،‬در خواسددت‬
‫استینان خواهي یه دفتر تحریرات محكمه صادر كننده حكم یا یه دفتر تحریرات محكمه استینان‬
‫مریوهه در مدت ییسدددت و یك روز تسدددلیم داده میمدددود ل ایص مدت یا درندر دامدددت حا ت وی‬
‫محاسیه مي گردد‪:‬‬

‫‪ -1‬در صددددورتیكه محكمه متص فیصددددله و د ی اص را در ختم لسدددده محاكمه و در‬

‫حضور ه متدم و یا وكی مداف وي قرا ت نموده یامد‪.‬‬
‫‪ -2‬در صددددددورتیكه محكمه د ی اصدددددددار حكم را یا حكم یك ا قرا ت نه نموده و یه‬
‫ه د متدم یدا وكید مدداف وي م دددا ایال نمدایدد در ایص حدالدت میمداد از تداریا ایال دوم‬
‫محاسیه میتردد‪.‬‬
‫‪ -3‬در صورتیكه در عیص فیصله ییمتر از یك ه محاكمه گردیده یامد اغاز میماد‬
‫از تاریا اخریص ایالغه محاسیه مي گردد ‪.‬‬
‫‪ -4‬در صدددددددورت عدم قناعت ‪ ،‬ه ‪،‬مم قانوني وي ‪ ،‬یا لِلحارنوا مي توانند در‬
‫مدت ‪ 21‬روز از صدور ‪ ،‬علیه فیصله محكمه اختصاصي اه ا استینان هلیي نموده و از‬
‫موضوت انب مقای را مهل سازد ‪.‬‬
‫‪ -5‬ه نمي تواند یدوص موافقت مم قانوني از حا اسددددددتینان خواهي انصددددددران‬
‫ورزد‪.‬‬
‫‪ -6‬در صددددورتیكه ه یا مم قانوني وي علیه فیصددددله صددددادره محكمه اسددددتینان‬
‫خواهي كند زایي مندرج فیصله محكمه مدید تر از فیصله محكمه ایتدا یه یوده نمي تواند ‪.‬‬
‫‪ -7‬در صدددددددورت عدم قناعت ه مم قانوني وي یا لِلحارنوا مي توانند در مدت‬
‫سي روز از تاریا صدور علیه فی صله محكمه استینان یه ستره محكمه فر ام خواهي نماید‬
‫در خواسددددت فر ام خواهي یه دفتر تحریرات محكمه اسددددتینان صددددادر كننده حكم یا یه دفتر‬
‫تحریرات و دیواص مریوه ستره محكمه تسلیم داده مي مود ‪.‬‬

‫مبحث چهارم‪ :‬اصول كلي سیاست جنائي افغانستان راجع به اطفال مختلف‬
‫گفتار اول‪ :‬اصول ناظر براهداف‬

‫ایص اصددو را می تواص یه دو دسددته تقسددیم کرد‪:‬اصددو نادر یه اهدان و اصددو نادر یه روو‬
‫ها و یرنامه ها‪.‬‬

‫ا صددو نادریه اهدان ‪ :‬اهمیت ایص اصددو در آص اسددت که روو ها و یرنامه ها یر اسدداش آندا‬
‫مدددر گرفته ‪،‬تندیم میمدددوند ‪ .‬تو ه یه ایص اصدددو ‪،‬مو ب تمیز سدددیاسدددت نا ی نادر یه اه ا‬
‫خا از سیاست نا ی نادر یه م رماص یزرگسا – حتی در یرخی ایماد و نیه ها – میمود‪.‬‬
‫اصدددو نادر یه اهدان در ماده ‪ 2‬قانوص رسدددیدگی یه تخل ات اه ا یه ایص ترتیب مورد امددداره‬
‫قرار گرفتند ‪:‬‬

‫‪32‬‬
 ‫‪ -1‬اصال و ترتیب م دد اه ا متخلن از قانوص‬
‫‪ -2‬محترم مددمردص نقو اسدداسددی اه ا در اعمار اممه و حمایت سددمی ‪،‬اخالقی ‪،‬ممنوی‬
‫ورفاه ا تماعی آندا‬
‫‪ -3‬ممخ نمودص مس ولیت والدیص‪،‬سرپرست یا وکی قانونی اه ا ‪....‬‬
‫‪ -4‬ح ادت از اه الی که در ممرض خهر قرار دامته و نیازمند مراقیت و محافدت یامد ‪.‬‬
‫[‪]132 : 10‬‬

‫‪-1‬اصول قانوني بودن‪:‬‬

‫یه مو ب ایص اصد ‪ ،‬هیچ م ازاتي یدوص و ود قانوص متصددورنیسددت ریمدده ایص اصد را در مله‬
‫قدددیمي «هیچ رمي و هیچ م ددازاتي و هیچ محدداكمدده یدددوص قددانوص و ود ندددارد»میتواص یددافددت‬
‫امتیازایص اصددددددد ح د آزادیداي فردي و ا تماعي آگاهي افراد از اوامر ونواهي قانوني وتو ه‬
‫ایماص یه عواقب اعما ضد ا تماعي كه درقالب قانوص ریخته مده است مي دانند‪ .‬همنناص هیا‬
‫فقره ‪ 2‬مدداده ‪ 4‬ممدداهددده حقوق ه د ینددد الن « هیچ كودكي نیددایددد یخدداهر اعمددالي كدده درزمدداص‬
‫ارتكاب ‪ ،‬توسه قانوص ملي یاییص المللي من مده‪ ،‬متدم یا گناهكار مناخته مود‪.‬‬

‫ازایص ماده دو یردامت میتواص یرد‪.‬‬

‫را متدم و گناهكار مي مناسد‪.‬‬ ‫‪ - 1‬نخست ایص قانوص است كه ه‬

‫‪ - 2‬قانوص قای اعما یراي ه یاید زماص وقوت رم وضدددددد مددددددده یامددددددد و اگر هیا‬
‫قوانیني كه درآینده وض میمود عملي رم مناخته مود ‪ ،‬ا ر نخواهد دامت‪.‬‬

‫یردامددت نخسددت ازماده موكور یه اصدد عهن یماسددیا نمدددص قوانیص زا ي اوعاص دارد یه ایص‬
‫ممني كه رفتار نا ي یاید هیا قانوص زماص ارتكاب رم مورد یررسدددددددي قرار گیرد نه هیا‬
‫قوانیص یمدي ‪ ،‬همننیص هیا یند ب ماده ‪ 34‬مماهده حقوق ه ( هیچ كودكي نیاید یه هور غیر‬
‫قانوني و خود سرانه زنداني مود ‪)...‬‬

‫ایص خود حاكي ازاص د قانوني یودص م ازاتدا اسددت یه ایص ممني كه قاضددي یاید هیا مقررات و‬
‫قوانیص مو ود م ازات را تمیص كند و یهور غیر قانوني حكم م ازات را صدددددددادر ننماید‪.‬امادر‬
‫دریمضددددي و یات كمددددور مانند مزارو قندهار مدددددیدا د ایص اصدددد متا ر گردیده اسددددت‪.‬یهورم ا‬
‫درمزارمدددددرین یك قاعده و ود دارد تحت عنواص ( عاریت ) كه ازهرن پولیش محلي اسدددددت اده‬
‫مي گردد‪ .‬یمني اه ا را یدوص درندرگرفتص اص د متوكره ینام عاریت درزنداص توسدده یك پرزه‬
‫آمر نا ي و یا حوزه هماص ساحه درزنداص مي گوارند و یمدل هم تو سه هماص پرزه یدوص درندر‬
‫دامت اصو اساسي آندارا رها ویا زا میداند‪.‬‬

‫ایص مس له یه تندایی زمینه سوش است اده ازاه ا را فراهم میسازد یلكه اص قانونیت زا م و زا‬
‫ها را مخدوو می سازد‪ .‬همنناص درقندهار نیزیك تمداد ازاه ا یدوص اینكه درل ست اندراج مركز‬
‫اصال نام آص یت گردد و ود دامتند ولي درزنداص یسر مي یردند ‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫‪ -2‬اصل شخصي بودن‪:‬‬

‫هیا ایص اصدد م ازات فقه نسددیت یه مرتكیاص رایم قای اعما اسددت‪.‬ا راي اصدد مددخصددي‬
‫یودص را میتواص یاتأخیر درتاریا دید ‪ ،‬زیرا درقدیم نه تندا مدددددددخ م رم مورد تمقیب قرار‬
‫میترفت یلكه خانواده اونیز ازتمرض مصوص نیودند و درمقای عم م رم مس ولیت دامت‪.‬‬

‫قوانی ص و اسدناد ییص المللي نیز اصد مدخصدي یودص رایم وم ازاتدا را مورد مالحده قرار داده‬
‫اسددت‪ .‬یه ایص ترتیب كه درتمام مواد مندرج درقهمنامه ومماهده مریوه اه ا ‪ ،‬م ازات را ایتدل‬
‫یه عنواص آخریص راه ناره سددددددپش یه خود اه ا تحمی مینماید‪ .‬هرنند كه درمورد اه ا م رم‬
‫و رایم آناص خانواده ‪ ،‬اممه و‪ ...‬نقو مو ري دارند‪ .‬و یه همیص لحاد م ازات خ ین و یا نیه‬
‫اصالحي و درماني یرایص اه ا اعما میتردد‪.‬ودرهیچ یك از مواد مندرج درایص اسناد م ازاتي‬
‫یراي خانواده و یاوالدیص درندر گرفته نمده است‪.‬‬

‫‪ -3‬اصل برائت‪:‬‬

‫اص یرا ت كه میتواص آنرا میرا م مترك حقوقي همه مل پیمرفته داص محسوب كرد‪.‬دریكي‬
‫دوقرص اخیر ویده ویژه پش از نددگ ددداني دوم مورد اسدددددددتقیددا وعنددایدت خدا حقوقددانداص و‬
‫قانونتواراص درحقوق داخلي ك مور ها و نیز مو ضوت اعالمیه ها ومماهدات در سهح منهقه ي‬
‫ویاییص المللي قرار گرفته اسدددددددت ازآن ا كه ا یات رم وتحقیا محكومیت زا ي درهیچ ندام‬
‫حقوقي یدوص و ود دلی امكاص پویرنیست‪.‬لوا یهور یقیص د ی درحقوق زا نقو اساسي دامته و‬
‫یه لحاد اهمیت فوق الماده آص یخو عمده اي ازمیاح ات عملي درزمینه مسددددای زا ي یه تحلی‬
‫اصددددو وقواعد آص اختصددددا یافته اسددددت‪.‬مسدددداله ودی ه اقامه دلی دردعوي زا ي وتل یا آص‬
‫درهمه موارد یااعما اصدددد یرا ت یافرض یي گناهي متدم درا راي عدالت زا ي یه سدددددولت‬
‫امكاص ندارد‪ .‬یاتو ه یه ایص توضیحات استنیاه میتردد‪ .‬كه اص یرا ت از اصولي است كه یاید‬
‫درحیص محاكمه وقی از اصدددددارحكم یكي از اصددددو عمومي حاكم یرمحاكمه اسددددت درایص یح‬
‫یررسي مي مود‪.‬‬

‫اصد یرا ت یه عنواص یكي از اصدو اسداسدي و مدم در اسدناد سدازماص مل متحد مهر و تاكید‬
‫مده است كه فرض یي گناهي تا زماني كه هیا قانوص ‪ ،‬رم ایت نمده است یاید در ندر قرار‬
‫گیرد‪.‬‬

‫در خصو نو واني كه دستتیر مي موند یا در انتدار محاكمه اند تاكید مده كه یاید یا فرض‬
‫یي گناهي یا آندا رفتار نمود ‪ .‬ینایر ایص یرا ت در حقوق زا اه ا یكي از اصدددددددو مدم و یا‬
‫ارزو یوده و ممیار هاي ییص المللي یر اعما ایص اص تاكید نموده است ‪ .‬اما یا تأسن یاید گ ت‬
‫كه ایص اص د در اف انسددتاص هیچ زماني مورد تهییا قرار نترفته اسددت زیرا تحقیقات نمدداص داده‬
‫زماني كه اه ا و نو واناص مدنوص تلقي مدددددددده و دت ا یات رم یاید مراح مختلن عدلي‬
‫وقضایي را سپري نماید از هماص مرحله او مص حی م رم پندامته مده و یا وي یرخالن تمام‬
‫موازیص و مقررات تدویص مددده ییص المللي حقوق اه ا یرخورد صددورت میتیرد و عقدهش آندا را‬
‫در مقای اممه و مردم ییمتر مي سازد‪.‬‬
‫‪34‬‬
 ‫‪-4‬اصل تفسیر قوانین به نفع اطفال‪:‬‬

‫در ارتیاه یه ت سدددددددیر قوانیص یاید گ ت كه اگر قانوص غامض و پینیده یامدددددددد و یراي تهییا آص‬
‫قا ضي ملزم ا ست تا آنرا ت سیر نماید ‪ .‬و همنناص در صورت حد اعدم و ا ص ر قا ضي م یور‬
‫است قانوص را ت سیر نماید‪.‬‬

‫در مورد اه ا م رم اسدددناد ییص المللي را یه ن ه ت سدددیر نموده اسدددت و مقرر دامدددته ‪ ( :‬یه‬
‫مندور تمییر و ت سدددددددیر مقررات مریوه یه اه ا م رم یاید از موضددددددد گیري كودك مدارانه‬
‫پیروي نمود و‪)...‬‬

‫یا تو ه یه م اد مندرج در اسناد ییص المللي ننیص استنیاه مي گردد كه ت سیر قوانیص یاید یه نحوي‬
‫ان ام گیرد كه مهایا یا مناف كودك یامدددددد‪ ،‬و قی از هرنیز یاید یه خود ه تو ه نمود‪ ،‬یمني‬
‫یاید دانست یراي تهییا عم ارتكایي یا قانوص ‪ ،‬تمیص واكنو نسیت یه رفتار اوو نتونه یه رم‬
‫او رسیدگي میمود‪.‬‬

‫مناف و نیازهاي كودك از اصو اولیه در ت سیر مقررات است‪.‬‬

‫اما یا تاسدددن یاید گ ت كه نه تندا در اف انسدددتاص ایص اصددد تهییا نمي مدددود یلكه از آص مسددد ولیص‬
‫مریوه( قضددددددات محاكم اختصدددددداصددددددي اه ا ‪ ،‬لِلحارنوالدا ) یي خیر اند ‪ ،‬یهور م ا لِلحارنوا‬
‫محاكمه ایتدایه ولسوالي یترامي دریاره یك قضیه قت كه توسه ه ‪ 15‬ساله ارتكاب یافته یود‬
‫ننیص ایراز ندر مینماید ( مص متكي یا اسدددداسددددات مددددرت انور یا ي موكور مهایا یه مواد ‪......‬‬
‫حقوق زا از ‪ 2‬الي ‪ 15‬سا حیش خواهانم ) درحالیكه موصون میتوانست یااست اده از ت سیر‬
‫كودك مدارانه یا درندر دامددددددت مددددددرایه ارتكاب رم ووضدددددد رواني كودك خواهاص م ازات‬
‫كمتري گردد‪ .‬زیرا قانوص و ود دارد و حداق م ازات را ‪ 2‬سا تمییص نموده اند‪.‬‬

‫‪-5‬اصل تناسب‪:‬‬

‫اصدددد تناسددددب ییص رایم و م ازات نیز از مله اصددددو عمومي اسددددت كه یاید رعایت گردد‪.‬‬
‫همانهور كه مي دانیم مصدددلحت عمومي درایص اسدددت كه رم نه تندا ارتكاب نیاید و یا یه ندرت‬
‫ات اق افتد ینایرایص موانمي كه افراد را از ارتكاب رم یاز میدارد‪ .‬یاید یه هماص اندازه كه ایص‬
‫رای م م ایر من مت عمومي اسدددت یه مدددك مددددید تري یه آص آسدددیب میرسددداند قوي یامدددد‪ ،‬ازایص‬
‫رویاید میاص م ازات و رایم تناسددددیي یرقرار یامددددد‪ .‬منتسددددكیو درایص یاره میتوید( یاید م ازاتدا‬
‫یایك دیتر هماهنگ و متناسب یامند‪).‬‬

‫ایص اص درمورد اه ا نیز اعما میترددو اسناد ییص المللي ایص اص را مهمح ندر قرار داده‬
‫و ضدددددددمص تاكید دراعما آص اوعاص میدارد [ ندام عدالت زاي اه ا و نو واناص یاید یررفاه‬
‫ویدتر زیسدددددتص نو واناص تاكید ورزد و تضدددددمیص نماید كه هر گونه واكنو دریرایر م رماص یاید‬
‫متناسب یااوضات و احوا حاكم یر رم و م رم هر دو یامد‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫ازندر اسددناد ییص المللي دركنار اصد تناسددب یاید رفاه ومناف ه و اممه درندر گرفته مددود‪.‬‬
‫درمورد مناف نو واناص یاید گ ته مدددددود كه ندام ها حقوقي كه درآندا م رماص نو واناص یامحاكم‬
‫خانواده و یا مسددو ص ا را ي سددر و كار دارند‪ .‬و درندام هاي حقوقي كه ازنمونه عدالت زا ي‬
‫تیمیت م یكند و نقو مدددایسدددته اي در لوگیري از ا راي م ازات سدددنتیص دارند‪ .‬حتمأ یاید رفاه ‪،‬‬
‫آسددددایو و یدتر زیسددددتص نو واناص مد ندر قرار گیرد یه آص تاكید مددددود‪.‬اصدددد تناسددددب یه عنواص‬
‫ایرازي یراي مدار كردص م ازات سددنتیص مورد اسددتمما دارد وغالیا د یاعیارت ( زا ي عاد نه‬
‫‪ ،‬متناسددددب یاسددددنتیني رم ) ییاص میتردد‪ .‬واكنو دریرایر م رماص واص نه تندا یاید یا درندر‬
‫گرفتص سنتیني رم یلكه مي یایست ‪ ،‬یرمال حده موقمیت هاي فردي نیز میتني یامد موقمیتداي‬
‫فردي م رماص م پایتاه ا تماعي وضددد خانواده گي ‪ ،‬آسدددیب نامدددي از رم یا عوام دیتري‬
‫كه یر موقمیت هاي مدددخصدددي ا ر مي گوارد‪ ،‬یاید دررعایت تناسدددب واكنو ‪ ،‬م اقدام یه تالو‬
‫م رم یراي یراص خسدددارات م ني علیه یا احترام یه خواسدددت وتمای ازیراي یازگمدددت یه زنده‬
‫گي سددالم وم ید تا یر دامددته یامددد واكنو كه هدن مدداص تامیص رفاه م رماص نو واص اسددت ممكص‬
‫اسدددت از حد زم فراتر رفته ودرنتی ه هماص هور كه دریرخي از تمدددكیالت قضدددا ي نو واناص‬
‫مالحده مدددده اسدددت‪ .‬حقوق ینیادي افراد را پایما سددداخته اسدددت‪ .‬همننیص درایص موارد متناسدددب‬
‫یودص واكنو یااوضدات واحوا م رم و رم وهم ننیص اوضدات واحوالي را كه م ني علیه درایص‬
‫میاص دارد را نیز یاید رعایت نمود كه ایص مییص نوعي واكنو عاد نه دریرایر وقوت هرگونه‬
‫رایم نو واناص است‪.‬‬

‫یاتو ه یه مورد فوق درمي یاییم كه اص تناسب نه تندا یاید دریرگیرنده تناسب ییص كنو واكنو‬
‫یامدددددددد یلكه یاید اوضدددددددات واحوا ومناف اه ا ونو واناص را نیز یراي تمییص نتونتي واكنو‬
‫درندر گرفته مود ‪.‬‬

‫درحالیكه متاس انه دراف انستاص صرن یه رایم ارتكایي تو ه مود نه یه اوضات واحوا م رم‬
‫‪ ،‬وحا تي كه م رم یه ارتكاب رم دسدددددددت مي زند یاید گ ت كه درتمام محاكم لِلحارنوالي هاي‬
‫دراف انسددتاص مو ود اسددت صددرن یه احكام قانوص كه در ه زاها را تمییص مینماید ویه رم كه‬
‫ارتكاب یافته است تو ه صورت میتیرد نه یه م رم‪.‬‬

‫واصدد تناسددب ییص كنو و واكنو درندر گرفته نمیمددود‪ .‬یهور م ا درهرات اه ا مختلن یه‬
‫‪ 15‬سددددا حیش محكوم گردیده اند ودر مزارمددددرین همنناص تناسددددب ییص كنو و واكنو درندر‬
‫گرفته نمده است‪.‬‬

‫‪-6‬اصل واكنش متناسب بااوضاع و احوال حاكم برجرم‪:‬‬

‫اوضات و احوا حاكم یر رم یكي از عوام است كه یاید مورد تو ه قرار گیرد زیرا گاهي ایص‬
‫اوضددات و احوا درانتیزه ارتكاب رم انتخاب نوت رم مدددت وضددمن رم و تا یر مي گوارد‬
‫و ضمیت سني و ن سي مرایه اقت صادي ‪ ،‬ا تماعي ‪ ،‬فرهنتي و آموز مي میتواند دروقوت رم‬
‫مو ر یامدددددددد كودكا ص خیایاني ‪ ،‬اقلیت ها ‪ ،‬مدا ریص ‪ ،‬پناهنده گاص ‪ ،‬اه ا در تنتنا و یاتو ه یه‬
‫سص نش یه نوعي درممرض خهر قراردارندو گاهي درحالت تمارض یا قانوص یسر مییرند‪ ،‬یه‬
‫همیص سیب از اهمیت ویژه اي یرخوردار هستند‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫ینایریص یه كودكاص خانواده هاي گرفتار مسددددای نامددددي ازت ییر و ناموزیص اقتصددددادي و ا تماعي‬
‫فرهنتي یه ویژه اه ا خانواده هاي كوني‪ ،‬مدا ر و پناهنده یاید تو ه خا میوو كرد‪.‬‬

‫و یا واناص كه در تمارض یاقانوص هسدتند یاید رفتاري مو ر منصد انه انسداني درپیو گرفت ‪ ،‬هم‬
‫ننیص یاه متخلن كه تحت ننیص مدددرایه مرتكیي رم میمدددود یاید رفتار افتراقي ومنهقي تري‬
‫یااورفتار مود و دراص ممكالت ه را یاید یه نحو دقیا یررسي نمود‪.‬‬

‫درهمه موارد ز مواردي كه یه رم هاي كم اهمیت مریوه میمدددوند‪ .‬پیو ازآنكه مقام قضدددایي‬
‫راي محكومیت ندا ي صدددددادر كند پیمدددددینه اوضدددددات و احوا كه نو واناص درآص یه سدددددر مییرد‬
‫ومددرایهي كه رم درآص وقوت یافته اسددت یاید یه درسددتي یررسددي مددود تا صدددور راي قضدداي‬
‫ازسوي مقام صالح قاضي اختصاصي اه ا یه آساني صورت پویرد‪.‬‬

‫اما دراف انسدددددتاص ننانیكه قیالد هم ات اق افتاده یود هیچ نوت تحقیا پیراموص مدددددرایه ارتكاب رم‬
‫صدددورت نمي گیرد یناش ایص اصددد كه عیارت از واكنو متناسدددب اوضدددات واحوا حاكم یه رم‬
‫نامیده میمود مدیدا د مخدوو مي گردد‪ .‬درنتی ه ییص متخل یص یدوص درندر دامت تمام حا ت فوق‬
‫مرتكب رم مددوند وه خورد سددالي مدا ر یتیمي كه یمندور امرار زندگي و ممیمددت مرتكب‬
‫رم سدددرقت مي گردد هیچ نوعي فرقي گوامدددته نمي مدددود و عدالت یه نحوي یدترنمیتواند تامیص‬
‫گردد‪.‬‬

‫‪-7‬اصل واكنش متناسب باسنگین جرم ‪:‬‬

‫ایص اصددد یه عنواص ایزاري یراي مدار م ازات سدددنتیص مدددناخته مي مدددود و اغلب یا عیارت «‬
‫زاي عاد نه متناسب یا سنتیص رم » ییاص مي گردد و واكنو در یرایر م رماص واص نه تندا‬
‫یاید یر مالحده موقمیت هاي فردي و ا تماعي ‪ ،‬وضددددد خانوادگي ‪ ،‬آسدددددیب نامدددددي از رم یه‬
‫عوام دیتري كه یر موقمیت مدددددخ ا ر مي گوارند میتني یامدددددد یلكه یاید سدددددنتیني رم نیز‬
‫موردیررسي واق مود ‪.‬‬

‫اص تناسب واكنو یا مدت و سنتیص رم در مورد یزرگسا ص نیز اعما مي گردد ت اوت كه‬
‫در مورد اه ا هر نقدر كه رم سنتیص یامد ولي یمضي از واكنو هاي مدید و سنتیص كه یا‬
‫نوت و مدت رم تناسب دارد‪ .‬ایز نیست و ایص مساله هیا قانوص ملي و قواعد ییص المللي قای‬
‫تو یه است ‪ .‬هم نناص « هیچ رایهه علیت ییص افزایو رایم نو واناص و مالیمت رژیم ص ار‬
‫و ود ندارد»‬

‫ینا دش یا در ندر دامدددددددت مهالب فوق ما نمي توانیم زاي مددددددددید و خیمي را یا ي اه ا تهییا‬
‫نمایم‪.‬‬

‫یهور م ا اگر فرد یزرگسا یك رم مدیدي ‪ ،‬مانند قت عمد را مرتكب مده در كمورهاي كه‬
‫قانوص قصددا اعما میمددود ‪ .‬مانند كمددور هاي اسددالمي واكنو در یرایر رفتار م رمانه فرد ‪،‬‬

‫‪37‬‬
‫اعما قصددا اسددت ‪ ،‬یمني مدددت واكنو (قت عمد) یامدددت واكنو ( قصددا ) متناسددب مي‬
‫گردد ‪،‬و در اك ر كمور هاي دیتر زاي قت عمد حیش دوام و یا اعدام مي یامد‪.‬‬

‫ولي در مورد اه ا یه ایص گونه عم نمي مددود زیرا ه یه لحاد وضددمیت خا ‪ ،‬مسددوولیت‬
‫زایي ندارد ینایرایص م ازات مدید یراي او اعما نمي گردد هم ننیص م ازات محرومیت ه‬
‫نتدداري نو واص در ندادها و یا موسدسده نیاید اعما گردد متر در مورد اسدت نا و آص هم یراي‬
‫كوتاه تریص مدت ‪.‬‬

‫ینایرایص یمضددي از م ازات كه ممكص اسددت یزرگسددا ص یه آص محكوم مددوند و هینتاهي توسدده‬
‫قاضددددددي در مورد ه متخلن مورد محكوم قرار نمي گیرد ایص م ازات اعدام و م ازات حیش‬
‫ایددد ‪ ،‬محرومیددت آزادي یدده هر دلی د ‪،‬مت ر در مورد اسدددددددت نددا و یدده كوتدداه تریص زمدداص ممكص‬
‫اسددت‪.‬تا اییكه دیده مددده در اف انسددتاص ایص اصددو در ندر گرفته نمي مددود عمدتا د ایص هرز ت كر‬
‫مو ود اسددددت كه زاي مدددددید یاع تقلی رایم مي گردد و یاع پند و عیرت متخلن و افراد‬
‫اممه مي مدددود ‪ ،‬در حالیكه یاید گ ت در قدم نخسدددت هدن زا اصدددال و ترییه م دد م رم و‬
‫حمایه و دفات اممه مي یامد و اهدان تنییدي و اخالقي یه حی فرت در ندر گرفته مي مود نه‬
‫اص یهور م ا در مزار مرین كای قندهار اه ا حتي یه ‪ 15‬سا حیش محكوم مده اند ‪.‬‬

‫‪-8‬اصل واكنش متناسب با منافع طفل و نیاز جامعه ‪:‬‬

‫هنتامي كه توسه ه ‪ ،‬رمي یه وقوت مي پیوندد ‪ ،‬مر صالحیتدار ( قاضي ) وارد صحنه‬
‫مي مددددددوند و یراي رسددددددیدگي یه آص رم یا ه یرخورد مي نمایند نحوه اصدددددددار حكم یاید در‬
‫یردانده مناف ه یامدددددددد ‪ ،‬هماص هور كه در مرحله كمدددددددن رم و تحقیقات مقدماتي یرخورد‬
‫مر صددالح یاید یا در ندر گرفتص منای ه یامددد ‪ ،‬در مرحله تصددمیم گیري نیز ایص مدم یاید‬
‫اعما گردد ‪.‬‬

‫یاتو ه یه همیص امر در ماده ( ‪ ) 3 -1‬كنوانسیوص حقوق ه اوعاص مي دارد « در تمام اقدامات‬
‫مریوه یه كودكاص توسه موسسات رفاه ا تماعي عمومي یا خصوصي و محاكم مقامات ا راي‬
‫و یا مرا حقوق ان ام مي مددددود ‪ ،‬در ندر گرفتص مناف كودك از مدمتریص مالحدات اسددددت »‬
‫ممدددك اسددداسدددي هنتامي یروز مي نماید كه مناف ه در مقای مناف اممه قرار گیرد قاضدددي‬
‫م یور مدددددود مناف ه را تامیص كند یا مناف اممه را كه در ایص صدددددورت یا تو ه یه مماهده‬
‫موكور و دیتر قواعد ییص المللي نادر یر اه ا مختلن ایتدا یاید مناف اه ا مورد تو ه قرار‬
‫گیرد ینایرایص ‪ ،‬قاضددي صددادر كننده حكم هنتامي تصددمیم گیري در مورد نوت و میزاص م ازات‬
‫یاید مالحده نماید كه نه م ازاتي و یه نه اندازه مي تواند یراي ه مو ر یامدددددددد و ییمدددددددتر‬
‫تضددمیص كننده مناف اواسددت « خیر و مصددلحت نو واناص یاید عام راهنما در یررسددي قضددایاي‬
‫مریوه یه او یامد» ‪.‬‬

‫در حالیكه در اف انسددتاص ایتدا مناف ام در ندر گرفته مددده اسددت مناف ه در مركز كمتر و‬
‫در و یت هیچ در ندر گرفته نمده است یسیاري اوقات در اف انستاص ایص ندریه مو ود است كه‬
‫رم ندم عامه را مخت مي سددددازد ینا دش یه مندور تسددددكیص اوهاص عامه یاید م رم م ازات گردد‬
‫‪38‬‬
‫ینا دش در ایص اسدددت كه فدمیده مي مدددود كه در اف انسدددتاص یه مناف اممه ر حاص داده مي مدددود‬
‫زیرا یكي از اهدان م ازات عیارت از تسدددددكیص اوهاص عامه مي یامدددددد یا یه عیارت دیتر مناف‬
‫اممه ای اب مي كند تام رم را م ازات نمود كه ایص امر در ارتیاه یه اه ا مصدددددددداق پیدا‬
‫نمیكند زیرا ه مرتكب رم مي مود نیاید پندامت كه اوهاص عمومي ریمه دار گردیده است ‪.‬‬
‫و یه مندور تسددددددكیص اوهاص عامه و مناف اممه ه را م ازات مدددددددید نمود ‪ .‬م ال ه لیكه در‬
‫ولسدددددددوالي پ ماص مرتكب قت مدددددددده یود و ایص قت هم غیر عمدي یوده و ه موكور هیچ گونه‬
‫حالت خهرناك و رم را ندامددددت یرعالوه ه موكور یسددددیار از اخالق حمیده و مدددداگرد یا‬
‫مكتب یود اما در ا ر پاك كردص میله ت نگ كه یراي مدددكار آمادگي مي گرفت یدوص اینكه تصدددور‬
‫نماید كه در ت نگ مرمي مو ود اسددددت فیر صددددورت مي گیرد و یكي از همسددددایه ها یه قت مي‬
‫رسددید ‪ ،‬و محكمه هم یدوص در ندر دامددت مناف ه صددرن مناف ام را در ندر گرفته وي‬
‫را ‪ 10‬سا حیش محكوم مي نماید‪.‬‬

‫گفتار دوم‪:‬اصول ناظر به روش ها وبرنامه ها‬

‫تو ه یه موضددوت آص‪ -‬ه ‪ -‬یاید مورد رعایت قرار گیرند یرخی از ایص اصددو نادر یه مسددای‬
‫ماهوی و یرخی دیتر نادر یه میاح مددرلی اسددت ‪ .‬از مله اصددو حاکم یر ا رای سددیاسددت‬
‫نا ی را یه اه ا خا ‪،‬تمیص سددص منهقی و متمارن مس د ولیت زا ی ‪،‬رعایت دقیا اص د‬
‫قانونی یودص رم و م ارات ‪،‬من توسددددددد یه مدددددددرن ه و سدددددددایررفتارهای تحقیر آمیزو غیر‬
‫انسدددانی‪،‬توسددد یه م ازات یه هور کلی و م ازات سدددالب آزادی یه نحواخ یه عنواص آخریص‬
‫وسیله و یرای حداق مدت ضروری ‪ ،‬من توس یه زا ی اعدام وغیره است‪ .‬از مله سیاصو‬
‫نادر یه میاح مددرلی ا رای سددیاسددت نا ی اه ا ‪،‬محرومیت رسددیدگی یه رایم اه ا ‪،‬آ یص‬
‫رسیدگی ویژه یاخا محاکم اه ا ‪،‬رسیدگی تخصصی یه اه ا ‪،‬ت ریک و تمیز اه ا متدم و‬
‫م رم ازیزرگسا ص ‪ ،‬امراص ت دید ندر قاضی در تصمیمات اتخاوی سایا ‪،‬تاسیش مراکز اصال‬
‫حی و ترییتی خا اه ا و… است‪ .‬در ا رای روو ها و یرنامه های نادر یه اه ا متخلن‬
‫‪،‬اصددد ‪،‬تامیص ا رای قاعده حمایت ازاه ا اسدددت که دروضددد و ا رای هرسدددیاسدددت مریوه یه‬
‫اه ا خا یاید مورد تو ه قرار گیرد‪ .‬استمات ییانات و ندریات اه ا حیص تحقیا و محاکمه‬
‫توسه خود یا مم قانونی آندا ‪،‬تمویا یه ندارات موسسات اختصاصی که در فقره ‪ 5‬و‪ 6‬ماده‬
‫‪ 2‬قانوص رسدددیدگی یه تخل ات اه ا مد ندر قرار گرفته اند ‪ .‬اصدددو نادر یه محاکمه منصددد انه‬
‫مانند حا دسددترسددی یه وکی ‪،‬حا ت دید ندر خواهی و… نیز در همیص راسددتا مورد تو ه واق‬
‫مده اند‪.‬‬

‫‪1‬ــ مقامات ذیصالح در قضاوت وصدور حکم ‪:‬‬

‫در موارد یره دوسیه نو واناص متخلن یه ندادهای فراقضا ی ار ات نمده یامد ‪ ،‬وی توسه یک‬
‫مقام ویصددال [ محرمه ‪ ،‬دیواص ‪ ،‬هیأت ‪ ،‬مددورا واز ایص قیی ] یراسدداش اصددو محاکمه عاد نه‬
‫ومنص انه مورد رسیدگی قرارمیتیرد‪.‬‬

‫مراح رسیدگی یاید یاتو ه یه مصالح عالی نو واص ان ام گیرد ومحیهی از ت اهم مدیا گردد که‬
‫نو واص یتواند در آص مرکت دامته ومندور خود را آزادانه ییاص کند‪.‬‬
‫‪39‬‬
 ‫‪2‬ــ وکیل ‪ ،‬والدین وقیم‪:‬‬

‫در هو محاکمه نو واص حا اسددددددت اده از وکی خواهد دامددددددت ونیز حا دارد تقاضددددددای کمک‬
‫حقوقی رایتاص در مواردی که ننیص خدماتی در کمدددددور و وددامدددددته یامدددددد ‪ ،‬کند ‪ .‬والدیص وقیم‬
‫نو واص از حا مددددرکت در مراح محاکمه یرخوردارند ‪ .‬امراص دارد مقام ویصددددال از مراح‬
‫حضور یا یند ‪ .‬متر اینره اگر محرمه د ی کافی دت لزوم من مرکت آناص دامته یامد‪.‬‬

‫‪3‬ــ گزارش های تحقیقات اجتماعی ‪:‬‬

‫در کلیه موارد یه اسدددت نا ی تخل ات یسدددیا ر کونک ‪،‬پیو از تمیص ترلین ندایی مقدم یر صددددور‬
‫حرم توسدده مقام ویصددال ‪،‬پیمددینه نو واص ‪ ،‬مددرایه زندگی او ومددرایه ار تراب تخلن یاید یه‬
‫دقت مورد یررسی قرار گیرد تا آتخاو تصمیم عاد نه توسه مقام ویصال تسدی مود‪.‬‬

‫‪4‬ــ اصول رهنما در تصمیم گیری وصدورحکم‪:‬‬

‫تصمیم گیر ی یاید متناسب یامرایه ومدت وضمن تخلن ارترایی یامد ‪.‬‬

‫ــ محدودیت آزادی فردی نو واص تندا یاید پش از مالحدات دقیا صورت گیرد ‪.‬‬

‫ـ ـ سلب آزادی مخصی تندا زمانی اعما خواهد مد که ار تراب رم همراه یاخمونت ‪،‬‬
‫علیه مددخ دیتر واصددداردر ارتراب رایم دی توسدده نو واص محرز مددده یامددد و آص هم در‬
‫صورتیره روو های مناسب دیتر ی در دسترش نیامد ‪.‬‬

‫ــ مصالح نو واص در یررسی ها منحی یک عام اصلی در ندرگرفته مود‪.‬‬

‫ــ م ازات اعدام یرای هیچ رمی توسه نو واناص نیاید مقررمود ‪.‬‬

‫ــ نو واناص نیاید در ممرض تنییه یدنی قرارگیرد ‪.‬‬

‫‪5‬ـ انواع تدابیرمورد حکم ‪:‬‬

‫تداییر مورد حرم عیارتند از ‪:‬‬

‫مراقیت وهدایت وندارت ‪ ،‬تملیا مراقیتی ‪ ،‬حرم یه ا رای خدمات عام المن مه ‪ ،‬ریمه نقدی ‪،‬‬
‫یراص خسارت وترمیم ‪،‬احرام درمانی ‪ ،‬حرم در دت امتراک یه مماوره های گروهی ‪ ،‬حرم‬
‫یه نتدداری توسه خانواده های داوهلب ‪،‬هیچ نو وانی از ندارت والدیص خارج نخواهد مد‪.‬‬

‫‪6‬ــ حد اقل استفاده از مجازات سالب آزادی ‪:‬‬

‫قرا ر دادص یک نو واص در هر گونه ندا دی ( یه مندور سلب آزادی ) یای ستی یه عنواص آخریص‬
‫راه ح ودر حد اق زماص ممرص صورت گیرد ‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫‪7‬ـ تأ خیر غیر ضروری در حل دوسیه باید نباشد‪:‬‬

‫هردوسیه یاید فورا َ یدوص تأ خیر مو ه ‪ ،‬مورد رسیدگی قرارگیرد‪.‬‬

‫مبحث پنجم ‪ :‬قواعد سازمان ملل متحد‬

‫گفتار اول‪ :‬در حمایت از نوجوانان محرم از آزادی‬

‫کنوانسیوص حقوق ه سازماص مل متحد ‪ ،‬مورخ (‪ )1989‬اولیص سند ییص المللی است که روی‬
‫کردی منس د م را در رایهه یا حقوق کودک در قوانیص ییص المللی مریوه یه سددلب آزادی کودکاص‬
‫آغازکرده است ‪ .‬ایص کنوانسیوص سه سند حقوقی خاصي نو واناص را که عیارتند از رهنمودهای‬
‫سددددددازماص مل متحد در پیمددددددتیر ی از تخل ات نو واناص « رهنمودهای ریاض» قواعد حد اق‬
‫اسدددددددتاندارد سدددددددازماص مل متحد در یاب محاکمه ویژه نو واناص « قوانیص پرص » و « قواعد‬
‫سازماص مل متحد در حمایت از نو واناص محروم ازآزادی » تحت پومو خود قرار میدهد ‪.‬‬

‫زیرا اعالمیه حقوق ه سدددددددا (‪ )1924‬واعالمیه حقوق کودک سدددددددا (‪ ، )1959‬هیچ یک‬
‫مستقیما یه کودکاص محروم ازآزادی رسیدگي آص ها نپرداخته اند‪.‬‬

‫یا و ود اینره سددازماص مل متحد در سددا (‪ )1955‬قواعد حد اق اسددتاندارد در رفتار یازندانیاص‬

‫را تصویب کرده یود اما هدن اصلی ایص قواعد سازماند هی مدیریت مراکز نتدداری نو واناص‬
‫نیوده ودر نتی ه حقوق خا نو واناص در ایص زمینه مورد تو ه قرار نترفته است ‪ .‬اما قواعد‬
‫سازماص مل متحد در حمایت از نو واناص محروم از آزادی ‪ ،‬نه تندا نا در یر ندادهای قضایي‪،‬‬
‫نو واناص اسددت یلره سددلب آزادی نو واناص را یر اسدداش رفاه وسددالمتی آص ها نیز در یرمی گیر‬
‫د ‪ .‬ایص قانوص مام حا کلیه نو واناص است ‪.‬‬

‫‪-1‬مفهوم محرومیت از آزادی چیست‪:‬‬

‫محرومیت از آزادی یه ممنی توقین یا حیش یا اقامت نو واناص زیرسدددددص ه ده سدددددا در مراکز‬
‫حیش خصدددوصدددی ویا دولتی اسدددت‪ .‬هدن از قواعد حمایت از اه ا محروم از آزادی رف آ ار‬
‫زیاص یخو محرومیت نو واناص ازآزادی وتضددددمیص احترام یه حقوق انسددددانی آص ها اسددددت ‪ .‬ایص‬
‫قواعد یک ندار نوب تأیید مددده ییص المللی را ارایه نموده که دولت ها را قادر می سددازد قوانیص‬
‫مریوه یه سلب آزادی از نو واناص کمور خودرا یر مینای آص تندیم کنند‪.‬‬

‫ایص مقررات یرمینای یک سلسله اصو ینیادیص تندیم مده اند ایص اصو عیارت اند از ‪:‬‬

‫• محرومیت از آزادی یاید یه عنواص آخریص راه وناره ویرای کوتاه تریص زماص‬
‫ممرص ودرموارد است نایی ان ام گیرد‪.‬‬

‫• سلب آزادی نو واناص تندا یاید هیا اصو ورویه های تمیص مده توسه قوانیص ییص‬
‫المللی صورت گیرد‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫•در قواعد فیصددله یه عم آمده مراکز نتدداری کونک ویازتأ سددیش مددوند تا امراص‬
‫رفتار اختصددددا یه و ود آید واز آ ارمن ی نامددددی از محرومیت از آزادی در نو واناص ا تناب‬
‫مود‪.‬‬

‫• محرومیت از آزادی تندا یاید در مراکزی ان ام گیرد که فما لیت ها ویر نامه های‬
‫م ید ی را در زمینه ارتقای ح د الصدددددددحه ‪ ،‬ای اد عزت ن ش و حش مسدددددددؤلیت در نو واناص‬
‫تضمیص کنند ‪ .‬ایص مر کز یاید همننیص مدارت ها ی آناص را یرای اممه ‪ ،‬یپرورانند‪.‬‬

‫• مراص های حیش یاید نا متمرکز وپراگند ه یامدددددند تا دسدددددترسدددددی یه اعضدددددای خانواده‬
‫وارتیاه یا آص ها یرای نو واناص امراص پویر مود ومو یات سازگاری یا اممه فراهم گردد ‪.‬‬

‫•مراقیت از نو واناص محروم از آ زادی یک حرمت ا تماعی حا ز اهمیت است‪.‬‬

‫• یاید یه تمامی نو واناص محروم از آزادی مسددداعدت مدددود تا از حقوق ووداین خود در‬
‫دوراص ح زمهل مدددددددوند واز اهدان مراقیت های که در مورد آص ها ان ام می گیرد ‪ ،‬آگاهی‬
‫یایند‬

‫• کار کناص ندام قضددددددداي نو واناص یاید از آموزو های زم یه ویژه در زمینه رفاه‬
‫کودک وحقوق یمر یرخوردارموند‪.‬‬

‫•تمامی نو واناص یاید ازتمام هدایاتی که دت یازگمددت آص هایه اممه هر ریزی‬

‫می مود یر خوردار موند‪.‬‬

‫اگر نه ایص قواعد فی ن سه توصیه های را تمری می دهند که الزام آور نیستند ‪،‬اما مر الزام‬
‫آور یه خود گرفته اند ‪ .‬همننیص از مله پایه هاي کنوانسیوص حقوق ه یه ممارمی روند ‪.‬‬

‫مبحث ششم‪:‬منابع سیاست جنایی افغانستان راجع به اطفال متخلف‬

‫قانوص اسددددداسدددددی ‪،‬قوانیص و ندام نامه های عادی ‪ ،‬اعالمیه ها و اسدددددناد حقوق یمدددددری که دولت‬
‫اف انستاص یه رعایت آندا ملتزم مده است ‪ ،‬از مله منای سیاست نا ی اف انستاص نادر یه اه ا‬
‫متخلن می یامند‪.‬‬

‫گفتار اول‪ :‬قانون اساسی‬

‫مواد متمددی از قانوص اسدداسددی اف انسددتاص ‪،‬اصددو کلی رفتار و تندیم پروگرام یرای پیمددرفت و‬
‫انرمددان اه ا و نو واناص را تمییص کرده اسددت ‪ .‬ازآص مله اسددت مواد مریوه یه تملیم رایتاص‬
‫تا در ه لیسددددددانش ‪،‬تامیص تملیمات متوسدددددده ا یاری (ماده ‪،)43‬تندیم نصدددددداب واحدهای تملیمی‬
‫مهایا موازیص اسددددالمی ‪،‬فرهنگ ملی و اصددددو علمی (ماده ‪،)45‬تاسددددیش و اداره موسددددسددددات‬
‫تملیمات عالی عمومی و اختصدداصددی (ماده ‪،)47‬من تحمی کار یر اه ا (ماده ‪،)49‬حمایت از‬
‫ایتام یی یضددددددداعت (ماده ‪،)53‬حمایت از خانواده و تامیص سدددددددالمت سدددددددمی و روحی خانواده‬

‫‪42‬‬
‫یا خ ه ومادر ‪،‬ترییت اه ا (ماده ‪ )54‬وندارت یر رعایت حقوق ی مر (یه ممو حقوق‬
‫اه ا ) از هریا تاسیش کمیسیوص مستق حقوق یمر (ماده ‪،)58‬عالوه یر موارد فوق ‪،‬در سایر‬
‫مواد مریوهه یه حقوق ملت از قانوص اسدددداسددددی اف انسددددتاص یر ررعایت حقوق اتیات ایص کمددددور‬
‫صرن ندر از سص ‪،‬یه ویژه در امور زا ی ‪،‬تو ه مده است‪.‬‬

‫گفتار دوم ‪ :‬قوانین عادی ونظام نامه ها‬

‫یه مندو ر ا رای اهدان موکور درقانوص اسددددددداسدددددددی ‪،‬در قوانیص و ندام نامه های مختلن‬
‫‪،‬ترتییات ا رای سیاست نا ی نادر یه اه ا خا پیمیینی مده است ‪ .‬قانوص محایش و توقین‬
‫خانه ها مصددددوب ‪،1383‬قانوص تمددددریالت و صددددالحیت محاکم قوه قضدددداییه مدوری اسددددالمی‬
‫اف ان ستاص م صوب ‪،1384‬قانوص ر سیدگی یه تخل ات اه ا م صوب ‪1383‬از مله مدمتریص ایص‬
‫قوانیص یه مماره میروند ‪.‬‬

‫گفتار سوم ‪ :‬اسناد بین المللی و منطقه اي حقوق بشری‬

‫در مواردمختلن قانوص اساسی اف انستاص یر تمدد دولت آص کمور یه رعایت موازیص حقوق یمر‬
‫تاکید مددده اسددت ‪ .‬صددرن ندر از مواد همددتم ‪ ،‬پن اه و همددتم و یرخی دیتر از مواد ایص قانوص‬
‫‪،‬در ماده ه تم صراحتا د تاکید مده است دولت منمور مل متحد مماهدات ییص المل می اقدای ییص‬
‫المللی که اف انستاص یه آص ملحا مده است واعالمیه دانی حقوق یمر را رعایت میرند دولت‬
‫اف انستاص درسا ‪ 1362‬یه می اق ییص المللی حقوقی مدنی وسیاسی پیوست ودر سا ‪ 1369‬نیز‬
‫می اق حقوق ه را تصددددویب نمود ایص می اق از سددددا ‪ 1373‬در اف انسددددتاص نافو گردید یه ایص‬
‫ترتیب اف انسدددتاص یه مدمتریص اسدددناد حقوقی یمدددری مریوه یه حقوق اه ا ملحا مدددده وملزم یه‬
‫رعایت م اد آندا می یامدددددددد درایص اسدددددددناد ویرخی موازیص ملحا یه آندا همانند قواعد حداق‬
‫اسددددتاندارد سددددازماص مل یرای حمایت از نو وانانی که آزادی آندا سددددلب مددددده اسددددت(مصددددوب‬
‫‪ )1990‬مدمتریص ممیارهای حقوق یمدددددددری مریوه یه رفتار یا اه ا خا مورد تو ه قرار‬
‫گرفته اند ‪ .‬رهنمود های سدددددازماص مل یرای پیمدددددتیری ازتخل ات نو واناص (رهنمودریاض)یه‬
‫تاریا ‪ 14‬دسدددامیر ‪ 1990‬م م عمومی ‪ ،‬توسددده قهمه نامه ‪ 45 / 12‬یه تصدددویب رسدددیده که‬
‫حاوی مهالب وی است ‪:‬‬

‫خالصه مواد رهنمود در ایص اوکرمی مود ‪.‬‬

‫‪ 1‬ــ اصو اساسی ‪:‬‬
‫دراصو اساسی روی مواد یسیارمدم تماش گرفته مده ‪ ،‬در اصو اساسی توکر یه‬
‫عم آمده است ‪:‬‬
‫ـددددددددـدددددددد پیو گیری از تخل ات اه ا (نو واناص) مسددتلزم تالو تمامی اممه یرای رمددد‬
‫هماهنگ تمام واناص یا تو ه یه مخصیت ایماص می یا مد ‪.‬‬
‫ـددددـدددد یه نقو محوری اه ا ونو واناص در اممه یاید تو ه صورت گیرد ورهنمودهای‬
‫اصالحی صرن دارای هدن کنترو وتر ییت نیامد ‪.‬‬
‫ـدددددد در تحقا ارماص های رهنمودکه هدن از آص تأ میص رفاه واناص از دوراص کودکی می‬
‫یامد ‪ ،‬کومو یه عم آید‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫در دت آموزو نو واناص وحمایت از اه ا یا نو واناص‬ ‫ـدددددد ای اد فرصت یه خصو‬
‫که در ممرض خهر ا تماعی هستند ‪.‬‬

‫ـدددددددد م آوری ندر یات تخصددصددی یرای پیمددتیری از تخل ات اه ا یه اسدداش قانوص ‪،‬‬
‫همنناص ای اد تسدددیالت ومددیره خدماتی دت تقلی انتیزه ها ‪ ،‬نیاز ها ‪ ،‬فرصددت ها ومددرایهی‬
‫که مو ب سقوه در ورهه ارتراب رم می موند ‪.‬‬

‫ـدددددددد مداخالت رسددمی در امور واناص یا یسددتی اصددو َ در دت مصددالح کلی واناص ویا‬
‫الدام از مساوات وعدالت یامد ‪.‬‬

‫ــ تضمیص رفاه ‪ ،‬رمد ‪ ،‬ومصالح کلیه افراد واص ‪.‬‬

‫ـد خدمات ویر نامه های متری یه اممه یایستی یرای پیمتیری از تخل ات نو واناص ‪ ،‬یه‬
‫خصددو در موارد ی که هیچ تمددریالت خا ای اد نمددده اسددت ‪ ،‬توسددمه یاید ‪ .‬سددازماص های‬
‫رسمی که ماموراعما کنترو های ا تماعی هستند یاید آخریص وسیله ای یامند که اممه یه آص‬
‫ها متوس می مود‪.‬‬

‫فصل سوم‬
‫اصالح و تربیت اطفال مجرم خوردسال‬
‫مبحث اول‪:‬حمایت های قانونی یا مجازات کودک متخلف‬
‫گفتار اول‪:‬مسؤولیت جبران خسارت زیان دیده از جرم‪:‬‬
‫رمی که ات اق می افتد یر دو نوت استلیا متو ه ن ش یا عضو کسی است که اصهالحا د یه آص‬
‫رایم انی گویند و یا متو ه ما کسی است که اصهالحا د یه آص رایم مالی گویند‪ .‬در هر یک‬
‫از ایص دو دسته رایم‪ ،‬مسؤولیت یراص خسارت نامی از رم‪،‬مت اوت است‪.‬‬
‫الف)جرایم جانی‪:‬‬
‫اگر کودک نایال ی (اعم از ممیز یا غیر ممیز)مرترب قت و ضدددددرب و ر مدددددود‪ ،‬عاقله وی‬
‫می یای ستی یراص خ سارت کند‪ .‬ماده (‪ )50‬قانوص م ازات ا سالمی مقرر دا مته ا ست‪« :‬نناننه‬
‫غیر یالغ مرترب قت و ر و ضددددرب مددددود‪ ،‬عاقله ضددددامص اسددددت‪ ».‬همننیص تیصددددرهی ماده‬
‫(‪ )306‬قانوص م ازات اسدددددددالمی‪ ،‬مقرر میدارد‪ « :‬نایت عمد و مدددددددیه عمد نایالغ و دیوانه یه‬
‫منزلهی خهای محض و یر عددهی عاقله ا ست‪ ».‬ینایرایص اگر کودکی اعم از ممیز یا غیر ممیز‬
‫یه هور عمد یا غیر عمد کسددی را یرمددد یا م رو و یا مضددروب کند‪ ،‬می یایسددتی عاقله او دیه‬
‫را یپردازد‪ .‬عاقله یه تمرین ماده (‪ )307‬قانوص م ازات عمومی عیارت اسددددددت از‪« :‬یسددددددتتاص‬
‫وکور نسددددیی پدر و مادری یا پدری یه ترییت هیقات ار ‪ ،‬یه هوری که همهی کسددددانی که حیص‬
‫ال وت می توانند ار ییرند‪ ،‬یه صددددورت مسدددداوی عدده دار پرداخت دیه خواهند یود‪ ».‬نایالغ و‬
‫دیوانه زش عاقله محسدددوب نمی مدددوند‪ .‬ینایرایص در موردی که کودکی مرترب رمی می مدددود‬
‫که مسدددتلزم پرداخت دیه یامدددد‪ ،‬عاقله او یه ترتیب تقدم عیارت اند از پدر‪ ،‬ا داد پدری‪ ،‬پسدددراص‬
‫‪44‬‬
 ‫یرادر‪ ،‬عمو و پسدددددددراص عمو‪.‬عاقله کودک مرلن یه پرداخت دیه اسدددددددت‪ .‬اگر عاقله فقیر یوده و‬
‫اسددتهاعت پرداخت دیه را ندامددته یامددد‪ ،‬مسددؤولیتی از ایص حی ندارد‪ .‬هر گاه کودک فاقد عاقله‬
‫یامد و یا عاقله او یه علت عدم استهاعت مالی نتواند دیه را درن مدت سه سا یپردازد‪ ،‬هیا‬
‫ماده (‪ )312‬قانوص م ازات اسددددالمی‪ ،‬دیه از ییت الما پرداخت خواهد مددددد‪.‬کودکی که مرترب‬
‫قت یا ر یا ضددرب مددده اسددت‪ ،‬عاقله او مرلن اسددت که دیه را یپردازد و از ایص دت فرقی‬
‫نمی کند که کودک‪ ،‬مخصا د مالی دامته یامد یا خیر و در صورت پرداخت‪ ،‬عاقله حا ندارد یمدا د‬
‫آننه را که یه عنواص دیه پرداخته است‪،‬از اموا کودک مهالیه و استی اش نماید‪.‬‬
‫ب] جرایم مالی‪:‬‬
‫اگر کودک مرترب عملی مود که در نتی هی آص زیانی متو ه ما کسی گردد‪ ،‬مخصا د مسؤو‬
‫یراص خسددددارت اسددددت و از ایص حی عاقله مسددددؤولیتی نداردل م الد اگر کودکی عمدا د یا سددددنگ‪،‬‬
‫مددیمدده اتومیی کسددی را یمددرند‪ ،‬ایص عم تخریب یوده و رم محسددوب میمددود و در ایص حالت‬
‫عاقله مسؤولیتی ندارد‪ .‬ماده (‪ )50‬قانوص م ازات اسالمی مقرر می دارد که‪ « :‬نناننه غیر یالغ‬
‫مرترب قت و ر و ضرب مود‪ ،‬عاقله ضامص است لرص در مورد اتالن ما امخا ‪ ،‬خود‬
‫ه ضامص است و اداش آص یر عددهی ولی ه است‪ ».‬در صورتی که ه مالی یرای یراص‬
‫خسددارت ندامددته یامددد‪ ،‬زیاص دیده از رم حا ر وت یه ولی کودک را ندارد‪ .‬اگر کودکی دارای‬
‫اموالی یامددد‪ ،‬زیاص دیده از رم می یایسددتی یراص خسددارت را از دادگاه درخواسددت نماید و پش‬
‫از صدددور حرم‪ ،‬ولی قدری و در صددورت ندامددتص ولی قدری‪ ،‬قیم کودک مرلن یه ا رای حرم‬
‫دادگاه است‪.‬‬
‫آییص زایی و دادگاه صالح یرای رسیدگی یه رایم اه ا یرای رسیدگی یه رایم اه ا آییص و‬
‫تمری ات خاصی و ود ندارد و ریاص رسیدگی و محاکمه عینا د مییه موردی است که فرد کییری‬
‫مرترب یزه مده یامد‪.‬‬
‫گفتار دوم‪ :‬تأثیر اکراه در میزان مجازات‪:‬‬
‫یه هور کلی اگر ک سی در ا ر ا یار یا اکراهی که عادتا د قای تحم نیا مد مرترب رمی مود‪،‬‬
‫یه علت فقد عنصددددددر ممنوی رم ( اراده) از م ازات ممان اسددددددت‪ .‬ماده (‪ )54‬قانوص م ازات‬
‫اسالمی مقرر میدارد‪ « :‬در رایم موضوت م ازاتهای تمزیری یا یازدارنده‪ ،‬هر گاه کسی یر‬
‫ا ر ا یار یا اکراه که عادتا د قای تحم نیامددد مرترب رمی گردد‪ ،‬م ازات نخواهد مددد‪ .‬در ایص‬
‫مورد ا یار کننده یه م ازات فاع رم یا تو ه یه مددرایه و امرانات خاهی و دفمات و مراتب‬
‫رم و مرا تب تأد یب از وعد و توییا وت دد ید و در ات تمزیر محروم میگردد‪ ».‬در قوانیص‬
‫زایی نیز موارد متمدددی در تأییدد مهلدب فوق و ود دارد کده وکر همتی مو ب ا ها له کالم‬
‫میگردد‪ .‬تندا موردی که اسدددددت ناش یر قاعده فوق اسدددددت‪ ،‬قت عمد اسدددددت‪ .‬یه مو ب ماده (‪)211‬‬
‫ق‪.‬م‪.‬ا‪ « .‬اکراه در قت و یا دستور یه قت دیتری م وز قت نیستل ینایرایص اگر ک سی را وادار‬
‫یه قت دیتری کنند یا دستور یه قت رساندص دیتری را یدهند‪ ،‬مرترب‪ ،‬قصا میمود و اکراه‬
‫کننده و آمر‪ ،‬یه حیشاید محروم میگردند‪ ».‬هیا تیصرهی یک ماده فوقالوکر‪ ،‬اگر اکراه مونده‬
‫ه غیر ممیز یامددد‪ ،‬فقه اکراه کننده محروم یه قصددا میمددود و هیچگونه مسددؤولیتی متو ه‬
‫ه نیوده و حتی عاقله او هم مرلن یه پرداخت دیه نیست‪.‬اما اگر اکراه مونده ه ممیز یامد‪،‬‬
‫عاقله او یاید دیه قت را یپردازد و اکراه کننده هم یه حیش اید محروم میمود‪ .‬ینایرایص سص ممیز‬
‫در مورد ه لی که یه اکراه مرترب قت مددده اسددت‪ ،‬حا ز اهمیت فراواص اسددتل زیرا اگر کودک‬

‫‪45‬‬
‫یه سدددص تمیز رسدددیده یامدددد‪ ،‬عاقله او مییایسدددتی دیه را یپردازد و از هرن دیتر اکراه کننده هم‬
‫قصددددا نخواهد مددددد‪ ،‬یلره محروم یه حیشاید میمددددود‪ .‬یا تو ه یه اینره سددددص تمیز در قانوص‬
‫ممخ نمده است و تمخی آص یر عدده دادگاه است و ضایههی رومنی هم یرای آص پیویینی‬
‫نمدهل لوا یه خویی میتواص استنیاه کرد که سرنومت کودک و اکراه کننده‪،‬تا نه میزاص یر حسب‬
‫تمخی دادگاه‪،‬ت اوت خواهد کرد‪.‬‬
‫گفتار سوم‪ :‬تأثیر اقرار کودک در ثبوت جرم ارتکابی‬
‫یری از راه های یوت رم‪ ،‬اقرار متدم اسدددددت اما اگر کودک مرترب رمی مدددددود و یه خهای‬
‫خود نیز اقرار کند‪ ،‬ایص اقرار از ندر قوانیص کی ری فاقد ا ر اسدددت‪ .‬فرقی نمیکند که اقرار کننده‬
‫صدددد یر ممیز یا غیر ممیز یامددددد‪ ،‬یه هر حا اقرار وی تأ یر در یوت رم ندارد‪ .‬ماده (‪)233‬‬
‫قانوص م ازات اسددددالمی‪ ،‬در مورد راههای یوت قت مقرر میدارد که اقرار متدم در صددددورتی‬
‫نافو اسدددت که اقرار کننده عاق ‪ ،‬یالغ‪ ،‬قاصدددد و مختار یامدددد‪ .‬همننیص ماده (‪ )69‬هماص قانوص در‬
‫مورد راهدای یوت زنا در دادگاه ییاص میدارد که اقرار کننده یاید یالغ یامددد و همیص هور اسددت‬
‫در مورد سددرقت و کالهیرداری و لواه و قون‪ .‬نرته الب تو ه آص اسددت که اگر صد یر ممیز‪،‬‬
‫مرترب رم مود قای تمزیر است‪ ،‬فرضا د اگر پسر ‪ 14‬سالهای یه کسی نسیت زنا دهد‪ ،‬مرترب‬
‫قون مده و یاید م ازات مود‪ ،‬یمنی از ندر قانوص وی یه آص سنی رسیده است که یاید یه سخناص‬
‫خود و نتی هی آص تو ه دامته یامد و در صورتی که سخص زمت و ناروا ی گوید‪ ،‬تمزیر مود‪.‬‬
‫اما در مورد کودک‪ ،‬اقرارو در دادگاه یرای یوت رم ارترایی او ک ایت نمیکندلزیرا یه زعم‬
‫مقنص کسددی که یه سددص یلو نرسددیده اسددت فاقد آگاهی و مددمور کافی اسددت و نمیتواص یه اقرار او‬
‫ترتیب ا ر داد‪ .‬ینایرایص مملوم نیست که نرا ننیص ه لی را یاید م ازات کرد؟ و اساسا د عدم ن وو‬
‫اقرار کودک‪،‬آیا تمویا ضمنی کودکاص یه کتماص حقایا در محضر دادگاه نیست؟‬
‫گفتار چهارم‪ :‬محل اصالح وتربیت‬
‫مح اصدددددال و ترییت مرکز نتاهداری‪ ،‬تدویب و ترییت اه ا و نو وانانی اسدددددت که یه علت‬
‫ارتراب رم‪،‬در دادگاههای کی ری محروم مددددددهاند‪ .‬اولیص مح اصدددددال و ترییت در تدراص در‬
‫سا ‪ 1347‬تأسیش گردید و یه مو ب آییصنامه ا را ی سازماص مح اصال و ترییت مصوب‬
‫مدر ماه ‪ 1347‬مح از سه قسمت تمری میگردد‪:‬‬
‫‪- 1‬قسمت نتدداری موقت‬
‫‪- 2‬قسمت اصال و ترییت‬
‫‪- 3‬زنداص‬
‫هر یک از قسمتهای موکور از یردیتر م زا یوده و در هر قسمت اه ا یر حسب سص‬
‫و سدایقه ارتراب رم و حتیا مراص از ندر نوت رم و در ه ترییت پویری هیقه یندی خواهند‬
‫مد و یه عالوه قسمتی که دختراص در آص نتاهداری می موند‪ ،‬از پسراص م زا خواهد یود‪.‬قسمت‬
‫نتدداری موقت‪ ،‬اختصدددددا یه افرادی خواهد دامدددددت که هنوز در مورد آصها از هرن دادگاه‬
‫تصددمیم قهمی اتخاو نمددده اسددت‪ .‬هر گاه دادگاه یرای لوگیری از تیانی و یا سددایر دات قانونی‬
‫دیتر نتدداهدا ری ان رادی متدم را زم یدددانددد‪ ،‬در قسدددددددمددت نتدددداری موقددت یدده هور ان رادی‬
‫نتاهداری خواهد مد‪ .‬در هر یک از قسمتهای سه گانه‪ ،‬اه ا و نو واناص یر حسب استمداد‪،‬‬
‫سدددددددص‪ ،‬در ه مملومات‪ ،‬مورد تملیم و ترییت قرار خواهند گرفت‪ .‬یرنامه آموزو حرفهای یه‬
‫نحوی یاید ا راش مدددددددود که حتیا مراص یه تحصدددددددیالت عادی لهمهای وارد نیاورد‪ .‬اه ا و‬

‫‪46‬‬
‫نو وانانی که یه مح اصددال و ترییت اعزام میمددوند‪ ،‬مودن هسددتند که هیا یرنامه مح در‬
‫ه ته ‪ 36‬سدداعت در کالشهای درسددی یا در کارگاههای فنی و حرفهای یه تحصددی یا کارآموزی‬
‫امت ا دامته یامند و روزی یک ساعت ورزو نمایند‪ .‬کسانی که در مح اصال و ترییت یه‬
‫تحصی یا کارآموزی امت ا دارند‪ ،‬از هرن مدیر مح ممرص است دت مرکت در امتحانات‬
‫و اخو گواهی نامه رسددمی یه مرا مریوه ممرفی مددوند‪ .‬در گواهینامه ایص اه ا مح آموزو‬
‫یا کارآموزی قید نخواهد مدددددددد‪ .‬آموزگاراص و مرییاص‪ ،‬عددهدار تدریش‪ ،‬تملیم‪ ،‬ترییت و تدویب‬
‫اخالقی اه ا هستند و هیا یرنامهای که از هرن مدیر مح یا لب ندر متخصصیص مریوهه‬
‫تصدددددددویب و تندیم میمدددددددود‪ ،‬عم خواهند نمود‪ .‬آموزگاراص و مرییاص عددهدار تدریش‪ ،‬تملیم‪،‬‬
‫ترییت و تدویب اخالقی اه ا هسدددددددتند و هیا یرنامهای که از هرن مدیر مح یا لب ندر‬
‫متخصصیص مریوهه تصویب و تندیم میمود‪ ،‬عم خواهند نمود‪ .‬یه مو ب ماده (‪ )29‬آییصنامه‬
‫ا رایی سدددددازماص مح اصدددددال و ترییت‪ ،‬در مورد اه ا و نو وانانی که مدت توقن آصها در‬
‫قسددددمت اصددددال و ترییت یا زنداص ییو از ‪ 6‬ماه یامددددد‪ ،‬درآخریص ماه توقن نناننه مدیر مح‬
‫رفتار و وضدددد روحی و اخالقی ه را مناسددددب تمددددخی دهد‪ ،‬میتواند پش از تأیید قاضددددی‬
‫دادگاهی که ه را یه مح اعزام دامددددددته اسددددددت‪ ،‬موافقت نماید که ه روزها در خارج‪ ،‬نزد‬
‫کارفرمای مورد اعتماد کارکرده یا در آموزمتاهی که مورد موافقت مح یامد‪ ،‬تحصی نماید و‬
‫مدددددبها یه مح مرا مه کند‪ .‬مدیر مح در ایص یاره یا کارفرما مریوهه قراردادی منمقد خواهد‬
‫نمود ودر نحوهی کار‪ ،‬تحصدددددی و حضدددددور و غیاب اه ا ‪ ،‬یه وسدددددیلهی مددکاراص ا تماعی یا‬
‫نمایندگانی که از ایص ندر تمییص میمددوند‪ ،‬ندارت خواهد دامددت‪ .‬در صددورتی که ه مقررات‬
‫فوقالوکر را نقض کند‪ ،‬مراتب فورا د دت اتخاو تصدددددمیم‪ ،‬م ددا د یه دادگاه مریوهه اعالم خواهد‬
‫مددددددد‪ .‬هیا ماده (‪ )3‬اصددددددالحی آییص نامه فوقالوکر‪ ،‬یه اه الی که در تمام مدت توقن در مح‬
‫اصال و ترییت حسص رفتار نماص داده و کار آندا در کارگاهها رضایتیخو یامد‪ ،‬یه تمخی‬
‫مدیر مح پاداو مناسددددیی پرداخت خواهدمددددد‪ .‬یه عالوه مدیر مح اختیار دارد در قیا خدماتی‬
‫که اه ا یا رعایت قانوص کار از ندر سص‪ ،‬داوهلیانه در مح ان ام میدهند‪ ،‬حاالزحمه مناسیی‬
‫یت و در پرونده ه‬ ‫پرداخت نماید‪ .‬هر گونه پاداو و حاالزحمه یه اه ا در دفتر مخصو‬
‫منمرش میگردد‪ .‬از اه ا و نو وانانی که یه مح اعزام میمددددددوند فقه والدیص‪ ،‬سددددددرپرسددددددت‬
‫قانونی‪ ،‬خویمددداص نزدیک و وکالش اه ا پش از ارا ه مدرک مدددناسدددا ی میتوانند مالقات نمایند‪.‬‬
‫هیا تیصددددرهی ماده (‪ )26‬آییصنامه‪ ،‬مدیر مح میتواند مالقات کسددددانی را که از ندر تدویب و‬
‫ترییت ه مؤ ر یداند یه هور اسدددددددت ناش ا ازه دهد و در مواردی که مالقات یمضدددددددی از افراد‬
‫خانواده ه را‪ ،‬مضددددددر یه حا وی تمددددددخی دهد‪ ،‬من نماید و در هر حا مراتب در پرونده‬
‫ه درج خواهد مد‪ .‬اه الی که مقررات مح را نقض نمایند و یا یرخالن مرا ه انضیاهی آص‬
‫رفتار کنند‪ ،‬یر حسب مورد از هرن مدیر مح مممو تصمیمات انضیاهی زیر خواهند مد‪:‬‬
‫‪- 1‬سرزنو و نصیحت‬
‫‪- 2‬توییا‬
‫‪- 3‬محرومیت از مالقات تا ‪ 15‬روز‬
‫‪- 4‬محرومیت از خرید‪ ،‬از ‪ 5‬روز تا یک ماه‬
‫‪- 5‬محرومت از مراتیه‬
‫‪-6‬محرومیت از حضور در سینما و تا ر سخنرانی‬

‫‪47‬‬
 ‫‪- 7‬نتاهداری ان رادی از یک تا ‪ 15‬روز‬
‫هر گاه ه لی در مدت نتاهداری در مح اصددال و ترییت مرترب رمی مددود‪ ،‬فورا د مراتب از‬
‫هرن مدیر مح ‪ ،‬یه دادگاه اعالم و در پرونده او منمرش خواهد مدددددددد‪ .‬در مواردی که یر ا ر‬
‫ییماری یا اختال در وضددددد مزا ی یا روانی ه ‪ ،‬نتاهداری و ممال ه وی درمح اصدددددال و‬
‫ترییت میسر نیامد‪ ،‬مدیر مح مراتب را یه قاضی دادگاه اهالت خواهد داد و یا موافقت او ه‬
‫را یه یری از مؤسددددسددددات پزمددددری یا هیی ‪ -‬ترییتی اعزام خواهد دامددددت‪ .‬مدتی که ه در آص‬
‫مؤسسه یستری میگردد‪ ،‬زش مدت توقن وی در مح محسوب خواهد مد‪.‬‬

‫مبحث دوم ‪ :‬تجدید تربیت اطفال و وضع مراکز اصالح در افغانستان‬

‫ما ایص عنواص را یه دویخو عمده تقسددددیم مینمایم كه درایتدا روي ت دید ترییت اه ا مك نموده‬
‫و یمدل درمورد وض مراكزاصال دراف انستاص مملوماتي ارا ه خواهیم دامت‪.‬‬

‫گفتار اول‪:‬تجدید تربیت اطفال متخلف‪:‬‬

‫هدن اصددددلي م ازات اه ا عالوه یرا راي عدالت یازسددددازي ترییت واصددددال اه ا اسددددت‪.‬‬
‫عمومأ یراي اصال وترییت م دد اه ا متخلن تداییر مختل ي ازهرن قاضي اتخاو میتردد كه‬
‫ماهر یك را یه یررسي خواهیم گرفت‪.‬‬

‫گفتار دوم‪ :‬سپردن طفل به والدین یا سرپرست قانوني جهت حمایت ونظارت‪:‬‬

‫قاضدددددي پش ازاخهاروالدیص یاسدددددرپرسدددددت قانوني ه وپش ازتمدددددریح عل ارتكاب رم آناص‬

‫رامتو ه سدددددددد انتاري وقصدددددددورمددددددداص نسدددددددیت یه هدایت وترییت ه نموده ولزوم مراقیت‬
‫درآموزو وپرورو اوقات فراغت محیه كاریا كارآموزي ورف اختالفات وای اد حسدددص ت اهم و‬
‫تحكیم حلقه محیت درمحیه خانواده را متوكروپش از اخو تمدد نسددددیت یه تادیب وترییت موادیت‬
‫درحسص رفتار واخالق‪ ،‬ه رایه اولیا یاسرپرست قانوني اومیسپارد‬

‫درییمتر كمورها سپردص ه یه والدیص یاسرپرست قانوني دررلش سایر تصمیمات قرارگرفته‬
‫اسدددت‪ .‬محكمه اه ا میتواند ضدددمص سدددپردص ه یه والدیص قانوني اورا ملزم یه رعایت مدددرایه‬
‫وان ام اموري ینماید‪ .‬یهورم ا یایم ضي افراد ودو ستاص خود حا مالقات ندا مته یا مد‪ .‬دران ام‬
‫یمضدددددددي ازامور منز یامح كاریه پدرومادرو كمك كند دراوقات فراغت ییدوده درخیا یاص و‬
‫كونه وقت نتوارد میدا ازمنز خارج ن مود دردرش هاي آموز مي ‪ ،‬علمي وفني ویادر فمالیت‬
‫هاي ا تماعي وترییت یدني مركت نماید‪.‬‬

‫در صورت میتال یودص یه ییماري ( سمي یارواني ) ویا عتیاد یه مواد مخدوم درماص خود را یه‬
‫هور مرتب ادامه دهد‪ .‬والیص نیز مودن هسددددتند رعایت یاعدم ا راي مددددرایه تمییص مددددده را یه‬
‫صددورت كتیي یه محكمه گزارو دهند‪.‬همنناص مقررات یی ینگ دسددتور حمایت وندارت یره‬
‫ازهریا سپردص اویه والدیص یا سرپرست قانوني را یكي ازممیار هاي مناسب یراي اتخاو تصمیم‬

‫‪48‬‬
‫درمورد ه متخلن ممرفي مینماید كه ایص تصدددددددمیمات ینام هاي تصدددددددمیماتي غیر ندادي نیمه‬
‫ندادي وندادي یادي مي گیرد كه اینكه هریك را یه یررسي میتیریم‪.‬‬

‫گفتار سوم‪:‬تصمیمات غیر نهادي‪:‬‬

‫قرار آزادي توام یامراقیت ورهنمایي درمواردي كه رم از رایم دي نیامددددددد ییمددددددتریص مورد‬
‫استمما را دارد و پیو از اینكه ه یه موسسه ویا نداد اعزام گردد ایص ت صمیم یراي اواعما‬
‫میتردد‪.‬‬

‫متخصددددیصددددیص علوم زا و رم مددددناسددددي اوعاص میداردكه اگر ه یانو واص تحت تا یر عوام‬
‫ا تماعي یه خصدددو فامیلي مرتكب رم مدددده یامدددد‪ .‬سدددپردص اویه والدیص یاسدددرپرسدددت قانوني‬
‫یدوص مراقیت ورهنما ي تا یري درترییت ه ندامته واز تكرار رم پیمتیري نخواهد كرد‪.‬‬

‫یه مندور عادت دادص ه یه زنده گي عادي ا تماعي ازم اسدددددد زنداص یاموسدددددسدددددات یایسدددددتي‬
‫اورادرمحیه آزاد مراقیت نمود‪.‬‬

‫ماده ‪ 4‬مماهده حقوق ه دریند ‪ 4‬اوعاص میدارد ( تامیص مسددددددددای ازقیی نتدداري رهنماي‬
‫ندارت مماوره تأ ید فرزند خواندگي تملیم وترییت ویرنامه هاي آموزو حرفوي وسایر اقدامات‬
‫در دت تضمیص ایص كه یا كودكاص رفتاري متناسب یارفاه ومرایه و رم ارتكایي آندا خواهد مد‬
‫‪ ،‬یاید صدددددددورت گیرد كه نوعي یه قرار آزادي توام یامراقیت وراهنمایي تاكید دارد) در روو‬
‫موكوره درمحیه خانواده یه ز نده گي عادي خود ادا مه مي د هد قاضدددددددي اه ا و مدد گاه‬
‫ا ت ماعي ویایكي ازاعضدددددددداي ان مص هاي خیریه ح مایت اه ا را مامور مراق یت وراهنماي‬
‫وحمددایددت ه د مینمددایددد‪ .‬یكي از افراد مددوكور یددایددد یددا ه د افراد خددانواده مملمیص یددا كددارفرمددا‬
‫وممكالت ه را مورد یررسي قرار داده‪.‬‬

‫رایه هور‬ ‫یراي ح ممددددكالت و رف اختالفات ‪ ،‬او را یاري و رهنمایي كرده و وضددددمیت ه‬
‫مرتب یه مقام دستور دهنده ( قاضي ) آزادي توام یا مراقیت‪ ،‬گزارو دهد ‪.‬‬

‫در زماص آزادي توام یا مراقیت ‪ ،‬ه یاید در یرنامه هاي آموزمددددددي حرفه اي مددددددركت نماید و‬
‫یهور مندم و تمام دروش را مهالمه نماید‪.‬‬

‫متاسددد انه ایص روو در اك ري از تصدددامیم محاكم كمدددور دیده نمدددده اسدددت ‪ .‬صدددرن در یمضدددي‬
‫حا ت قاضدددي اختصددداصدددي اه ا كه صدددالحیت رسدددیدگي یه رایم كه از هرن اه ا كه ییص‬
‫سددنیص ‪ 7‬الي ‪ 15‬سددا را دارد اه ا متخلن را یه والدیص آندا مي سددپارد و آندم یدوص مراقیت و‬
‫ممدددداوره هاي توصددددیوي و الزامي پیراموص وضددددمیت ه و یدوص اینكه آندا را ملزم یه رعایت‬
‫یمضي از مروهي كه قیالد موكور افتاد ینماید‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫گفتار چهارم‪ :‬تصمیمات نیمه نهادي‬

‫قواعد سددازماص مل متحد ‪ .‬نادر یا اه ا متخلن تصددریح مي نماید كه یاید كومددمددداي صددورت‬
‫پویرد تا یرنامه هاي نیمه ندادي فراهم آید و یرنامه هاي مناسددددددددب دیتري از ایص نوت ‪ ،‬كه‬
‫نو واناص را در وب مدص م دد یه اممه یاري دهد‪.‬‬

‫هرگاه نتدداري ه یا واص در محیه آزاد امكاص پویر نیامددددددد و وضدددددد او ای اب نماید كه از‬
‫محیه ا تماعي كه در وقوت رم و یا یروز حالت خهرناك مو ر یوده دور مود‪ .‬و یا اینكه ه‬
‫یا واص ‪ ،‬مدت در محیه یسته نتدداري مده و یراي یازگمت یه زنده گي عادي ا تماعي آماده‬
‫گردد‪ .‬محكمه مي تواند حكم یه نتدداري ه یا واص رادر یك موسددددسدددده نیمه آزاد صددددادر كند‬
‫ه یا واص كه در مورد او حكم ا راي روو نیمه ندادي ( نیمه آزادي ) صدور مد ‪ .‬در مح‬
‫خا كه یراي ا راي روو موكور ینا گردیده ‪ ،‬دیوار یا سددیم خاردار یا وسددای دیتر محصددور‬
‫نیست نتدداري مي مود ‪.‬‬

‫در موسدددسدددات ‪ ،‬سدددالوص اسدددتراحت ‪ ،‬كتایخانه ‪ ،‬محیه ت ریحي و غوا خوري در هیقه هم كن و‬
‫خوایتاه در هیقه فوقاني و تا حدامكاص یه هور ان رادي ینا مي مود‪.‬‬

‫در ت دیز ایص موسددسدده نیمه آزادي یاید آداب و رسددوم ‪ ،‬اعتقادات موهیي‪ ،‬سددهح زندگي ا تماعي‬
‫مد ندر قرار گیرد ‪ .‬اما در موسددسددات نیاید رفاه ییو از سددهح عادي زندگي یامددد ‪ .‬ه روزها‬
‫در ساعات تمیص مده یا لیاش مخصي از موسسه خارج مده یه مح تحصی یا مح كارآموزي‬
‫مي رود پش از تمام یرنامه روزانه و یه موسددسدده یه سددریرد سدداعت خروج و ورود او در دفتر‬
‫مخصو و دفتري كه در اختیار محكوم علیه گوامته مده یت مي مود‪.‬‬

‫محكوم‪ ،‬هیا مدددرایه كه یراي ا راي تصدددمیم نیمه ندادي تمییص مدددده‪ ،‬حا مالقات یا یمضدددي از‬
‫افراد و دوسدددتاص خود و یا یا كسددداني كه محكمه تمییص نموده اند در سدددر راه نیاید یه رسدددتوراص‪،‬‬
‫اماكص عمومي ‪ ،‬سینماها وغیره وارد مود‪.‬‬

‫ایص روو مرحله اي ییص روو آزاد و روو غیر آزاد است و الیته ایص روو یراي پیمتیري از‬
‫م اسددددد و مضددددرات زنداص و تماش یا م رمیص حرفه اي یه ویژه یراي محكوماص یه حیش ه و‬
‫واناص وب كارمددده و از تكرار رم یه علت ییكاري لوگیري مي مددود‪،‬هم ننیص محكوماص یا‬
‫دریافت مزد ‪ ،‬یاكار تمدددددددویا مدددددددده و یا خانواده خود محیت آناص را لب مي نمایند ‪ ،‬اه ا و‬
‫نو واناص كه یه تحصددی امددت ا دارند در محیه آرام یه تحصددیالت خود ادامه مي دهند هدایت و‬
‫حمایت مسددوو نه و مراقیت اه ا و یا نو واناص مي توانند رفتار و اعما خود را یا محیه آزاد‬
‫تهییا دهند‪.‬‬

‫یاید اددار دا مت كه ایص روو تا اندازه در مركز ا صال صرن در كای مروج ا ست زیرا یك‬
‫تمداد از اه ا در مركز اصدددال و ود دارند كه ‪ 8‬صدددیح یه آن ا مي روند و ‪ 4‬عصدددر یه خانه‬
‫خویو یاز میتردد اما هیچ نوت مدددرایهي یراي آندا از هرن مقام ویصدددال وضددد نمدددده اسدددت‬
‫ی هور م ا یراي محكمومیص توكر نرفته اسدددددددت‪ ،‬كه یا كي ها مالقات نمایند و یا كي ننمایند در‬

‫‪50‬‬
‫اوقات فراغت و تمهی ایص متخل یص یه خانه خود مي یامدددددددند و در یك اتاق ‪ 20‬ن ر الي ‪ 30‬ن ر‬
‫زندگي مي كنند هم نناص مملوم نیسددددت كه اه ا مرتكب كدام نوت رم یاید ازیص حالت اسددددت اده‬
‫نمایند زیرا هوریكه مملوم است آص عده از اه الیكه در كای خانه دارند و یود ویاو مي نمایند ‪،‬‬
‫از ایص نوت رژیم حیش م ست ید مي موند در حالیكه پر ن سیب هوریكه قیالد موكور افتاد ایص هور‬
‫نیست اما هستند یك عده اه ا كه در كای مسكص و یود ویاو ندارند ینا دیراي آندا نمي توانند در‬
‫نداد نیمه یاز یه سددر یرند ینا دش یراي آندا اي مناسددب در ندر گرفته مددودتا آندا میماد ممیص مددده‬
‫تادیب خود را سپري نماید‪.‬‬

‫گفتار پنجم‪ :‬تصمیمات ( نهادي) یا سلب كننده آزادي‪:‬‬

‫و نو واص در‬ ‫تصدددمیم ندادي مدددام هر گونه تدییر یراي ه متخلن اسدددت كه یا نتدداري ه‬
‫موسسه و نداد (یاز و یسته) محرومیت از آزادي یراي او حاص مي گردد‪.‬‬

‫از‬ ‫قواعد ییص المللي ‪،‬زمینه هرگونه تصدددددمیم سدددددلب كننده آزادي را كه من ر یه محرومیت ه‬
‫آزادي مي مود من مي نماید متر در مورد است نا و در كمتریص و كوتاه تریص مدت ممكص‪.‬‬

‫ولي یاید متوكر مد كه قواعد ییص المللي‪ ،‬محرومیت ه از آزادي را فقه در ندادها و موسسات‬
‫مریوه یه اه ا ت ویز مي كند و از سددوي دیتر تصددریح مي نماید كه از توسددمه ایص مددیوه یاید‬
‫لوگیري نمود یاید اممه را تمدددویا نمود كه یرنامه هاي مناسدددیي در ندر یتیرد و پیو از هر‬
‫نیز قضاآزادي مد ندر میتیردو تاكید مي نمایند كه هر گونه تصمیم گیري دریاره نو واناص یاید‬
‫یر پایه اصال و یاز پروري یامد‪.‬‬

‫یاید گ ت كه ایص اص در اف انستاص یسیار مروج است ‪ ،‬یا و ودیكه در اسناد ییص المل و حقوق‬
‫اه ا توكر رفته اسدددددددت كه یاید محرومیت اه ا از آزادي یه كمتریص وقت یامدددددددد ‪ ،‬در حالیكه‬
‫اه ا ما الي ‪ 15‬سا هم یه حیش در زنداص ها محكوم مده اند‪.‬‬

‫یمضددي دیتري یه ایص ندر و یاور اند كه مرحله ه لیت یه سددص (‪ )12‬سددالتي ختم گردیده زیرا‬
‫كه درایص مرحله ایتدادرمد ونمو عضوي ن سي یهور كام آغازگردیده وتكمی مده است‪.‬‬

‫ویرخي دیتري ازفقه ها یه ایص یاور اند كه سددص ه لیت یه سددص (‪) 15‬سددالتي خاتمه یافته یخاهر‬
‫اعتماد مددددددریمت اسددددددالمي یا ي سددددددص متوكره دروقت عدم ددور و دریافت عالیم یلو واخیرا د‬
‫ندریه فقه ها یه ایص كه سددص ه لیت یه سددص(‪ )18‬سددالتي خاتمه یافته یخاهریكه ممددخ درایص‬
‫سص ومرحله م سولیت زایي را یهور كام متحم وداراي قوه ادراك وتمیزیودص یادرك مراتب‬
‫ومراح فوق الوكر درصددددددورت تخلن ه عیص اختالفات هیا ماده (‪ )6‬قانوص رسددددددیده گي یه‬
‫تخل ات اه ا كه ننیص ییاص میدارد (سدددص ه در ریاص تحقیا ومحاكمه یه اسددداش توكره تایمت‬
‫وي ت ییب میترددوهر گاه ه توكره ندامته یامد یاحالت داهري وي یاسص مندرج توكره تایمت‬
‫عدم مهایقت را نمدداص دهد ندریه هب عدلي درزمینه خواسددته میمددود ) وعیص تخلن مراتب وی‬
‫رعایت میمود‪.‬‬

‫‪51‬‬
 ‫مبحث سوم‪ :‬وضع مراکز اصالح وتربیت در افغانستان‬
‫گفتار اول‪ :‬نوجوانان تحت توقیف یا منتظرتشکیل محاکمه‬

‫اگر نه قوانیص سازماص مل متحد یرای حمایت از نو واناص محروم از آزادی استاندارد های را‬
‫یرای انتدام حقوق نو واناص تحت توقین یا در انتدار ت مری محاكمه تخ صی داده ا ست ‪ .‬اما‬
‫قاعده عمومی ایص است که همواره یاید از یازدامت نو واناص ‪ ،‬قی از محاکمه ا تناب ورزیده ‪،‬‬
‫ایص امر یاید تندا در مرایه یسیار است نای ان ام گیرد ‪،‬اگرعلی الرغم تمامی ایص مرات نو وانی‬
‫محیوش مددددد ‪ ،‬ییمددددتریص ار حیت یاید یه تسددددری مراح محاکمه تملا گیرد ‪ .‬فرض یرا ت یاید‬
‫رعایت مدددددود وتمام نو واناص حا دارند آزادانه از ممددددداوره های حقوقی یه هور خصدددددوصدددددی‬
‫یرخوردار یامدددند‪ .‬نو واناص یاید یتوانند در صدددورت و ود مسددداعدت های رایتاص حقوقی از آص‬
‫یرخوردارموند‪ .‬نو وانانی که در توقین یه سر می یرند ویا در انتدار محاکمه اند یادر صورت‬
‫امراص یتوانند کار یامزد ان ام دهند وتملیم وترییت وحرفه آموزی آص ها ادامه یاید ‪ ،‬امانیاید آص‬
‫ها راملزم یه ان ام ایص امورکرد ‪ .‬آص ها همننیص حا دارند از لوازم سدددددددرگرم کننده وت ریحی‬
‫یرخوردارمدددددددونددد ‪ .‬یسدددددددیدداری از مقررات سددددددددازمدداص ملد متحددد در مورد نو واندداص توقی ی‬
‫یادرانتدارمحاکمه تررار مقرره های اسدددت که در عدد نامه های منهقه ای و دانی حقوق یمدددر‬
‫قید مده است ‪.‬‬

‫گفتار دوم‪ :‬اداره مرکز نگهداری نوجوانان‬

‫پیو مره سلب آزادی از نو واناص و ودحرم محرمه است مینی یر تحت ح ز قرار دادص ه‬
‫در مراکز نتدداری که م دز یا دفاتر یت می یامد‪ .‬ایص نقهه آغاز حصو اهمیناص ازرومی‬
‫در مدیر یت اسددددت که رفتاری در خور حقوقي و انسددددانی نو واناص را تضددددمیص می کند ‪ .‬تمام‬
‫نو واناص که در ایص مراکز نتدداری تحت ح ز قراردامددددددته یامددددددد تمام گزارمددددددات مریوه یه‬
‫نو واناص یاید در دوسددیه ها یه هور محرمانه قرارداده مددود وتندا یه دسددترش افراد م زا ومسددؤ‬
‫سپرده مود‪.‬‬

‫گفتار سوم‪ :‬شیوه پذیرش ‪،‬ثبت نام ‪ ،‬جابه جایی وانتقال نوجوانان به مراکز نگهداری‬

‫در هر مرانی که نو واناص محیوش اند ‪ ،‬یاید یک دفتر یت اهالعات که حاوی اهالعات مریوه‬
‫یه هویت نو واناص ‪ ،‬واقمه ‪ ،‬علت ومقام صدددددددادر کننده حرم ‪ ،‬تاریا وسددددددداعت پویرو ‪ ،‬انتقا‬
‫وآزادی و ز یات اهالت رسددانی یه والدیص وقیم اسددت ‪،‬مو ود ویه خویی ح د مددود همننیص یاید‬
‫ز یات مریوه یه ممرالت سمی یا روانی مناخته مده در نو واص در ایص دفتر در ج مود‪.‬‬

‫یرای آص که نو واناص تحت ح ز از حقوق دوراص ح ز خود آگاهی دامدددددددته یامدددددددند یاید یک‬
‫رونومددت از مقررات مرکز نتدداری در رایهه یاحقوق ومسددؤلیت نو واناص یه زیانی که یرای‬
‫آص ها قای درک یامد یه انضمام آدرش مقامات صالح رسید گی یه مرایات وهمننیص نام ونمانی‬
‫هی ت های خصوصی ودولتی مخصو ارایه خدمات حقوقی ‪ ،‬در اختیار ماص قرار گیرد‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫وسای نق وانتقا هنتام ایه ایی نو واناص و گرم کص هوا ونورکافی یرخوردار یامد در هیچ‬
‫موقمیتی نیاید نو واناص را تحقیر کرد ویا در ممددقت وسددختی قرارداد‪ .‬در ایص مراکز ارگاص های‬
‫مسددؤ یاید تو ه دامددته یامددند که در تملیم وترییت ‪ ،‬حرفه آموزی وکاروهمنناص سددرگرمی های‬
‫سددالم ‪ ،‬مراقیت های صددحی ‪ ،‬سددایر مسددای حیاتی وترییتی تو ه خا دامددته یامددند همنناص ایص‬
‫مرکز ازتیاه اه ا تحت ح ز را یا اممه نه تندا نتددارند یلره گسددترده تر نیزیسددازند ‪.‬در ایص‬
‫مراکز نیاید توسدددد یه زور صددددورت گیرد ‪ ،‬در محدودکردص اسددددت اه از ایزارهای اقدام عا و‬
‫مؤ ر یاید مو ودیامدددد‪ .‬تمدددری ات انضدددیاهی که در رایهه یااه ا تحت ح ز و وددارد همواره‬
‫در راسددتای حمایت از اعتیار حقوق نو واناص ورعایت حقوق اسدداسددی همتاص یاید یامددد ‪ .‬ارگاص‬
‫های مسؤ اه ا تحت ح ز یاید از ایص ندارت نموده ومرایات خودرانو واناص یاید یا اهمیناص‬
‫خاهر یه مسددؤلیص انتقا یدهند ‪،‬در رایهه یه سددم مددرایات یاید پروسددی ر خاصددی و وددامددته‬
‫ی امدددددند ومسدددددؤلیص در رایهه یه مدددددرایات تحقیقات همه انیه نموده موضدددددوت را تمقیب نمایند‬
‫‪.‬همنناص مراکز اصدددددددال یاید کامالَ آماده یامدددددددد که در یازگمدددددددت اه ا تحت ح ز یه اممه‬
‫مسؤ نه یرخوردنمایند وهوری اقدامات نمایند که اه ا در یازگمت خود یه ا تمات هیچ ممرلی‬
‫یاید ندامددددته یا مددددند ‪ .‬یدتریص مددددیوه در تهییا ایص قواعد ‪،‬آموزو کار کناص ایص مراکز اسددددت که‬
‫مدارت های کارکناص مراکز نتدداری یلند یرده مدددددددود همه کارکناص ایص مراکز در تهییا قواعد‬
‫اصددددالحی از راهدای یدتر آص آماده مددددوند‪.‬هیا گزارو یونیسددددن ‪،‬یک ه ‪ ١٣‬سدددداله میتوید‬
‫‪ :‬وضددددمیت ما در ایص مرکز اصددددال خوب نیسددددت‪ .‬نند روز پیو یک ه از ایص مرکز فرار‬
‫نمود و پش از آص ما» مددو ن ر یاقیمانده از سدداعت ‪ ٨‬مددب تا ‪ ٩‬صددیح وو نه میمددویم‪ .‬از ترش‬
‫م حافدیص امنیتی و آمر ایص مرکز ما یه ن دارت کن نده ها هیچ نیزی گ ته نمیتوانیم‪ .‬همن ناص‪،‬‬
‫مراص کافی‪ ،‬غوای کافی و تسدیالت آموزمی و ت ریحی در ایص مرکز و ود ندارد‪ .‬مماهدات از‬
‫مراکز اصددال اه ا نمدداص میدهد که تسدددیالت و وسددای ایتدایی نوص کتاب‪ ،‬قلم و کاغو در ایص‬
‫مراکزو ود ندامته و از نصاب تملیمی رسمی یه اهدان تملیم و ترییه است اده نمی مود و ننیص‬
‫مملوم می مددود که یا یخو تملیم ترییه ارتیاه ضددمی ی مو ود اسددت‪ .‬تا اکنوص هیچ ت اهم نامه ای‬
‫ییص وزارت عدلیه و وزارت ممارن یخاهرتأمیص و فراهم سدددازی خدمات آموزمدددی یرای اه ا‬
‫ایص مراکز یه امضددداش نرسدددیده اسدددت‪.‬وضدددمیت زندگی دختراص مممو د یدتر از وضدددمیت زندگی‬
‫پسراص است‪ .‬در یسیاری از ایص مراکز میداص ییرونی یرای پسرها اختصا داده مده است‪ .‬ایص‬
‫نرته یه ایص ممنی اسددت که در یری از ایص مراکز‪ ،‬دختراص یرای ‪٢۴‬سدداعت مددیانه روز در اتاق‬
‫های مدداص یسددر مییرند و هیچ دسددترسددی یه فضددای ییروص یرای تمریص ندارند‪.‬مهالمات در مورد‬
‫ایص مراکز اه ا از وضددددمیت وخیم آندا در اک ر و یات حرایت مینماید‪ .‬ایص نه تندا تأ یر من ی‬
‫یر رمدد و توسدمه آندا (م الد عدم تسددیالت آموزمدی) وارد میسدازد‪ ،‬یلره حا زندگی آندا را نیز‬
‫متأ ر میسدددددازد (م الد‪:‬عدم دسدددددترسدددددی آندا یه خدمات صدددددحی)‪ .‬در وضدددددمیتی که دولت منحی‬
‫سرپرست ایص اه ا تحت مراقیت عم مینماید‪ ،‬ایص مم ضله مایه نترانی دی مییامد‪.‬در زماص‬
‫ایص مهالمه‪ ،‬مراکز اصددال اه ا صددرن در ‪ ٢٢‬و یت کمددور و ود دامددت و یسددیاری از ایص‬
‫مراکزیصورت غیررسمی ای اد مده یودند‪ .‬پژوهمتراص ساحوی از مو ودیت یک فضای ترش‬
‫و وحمدددددت در یسدددددیاری ازایص مراکز گزارو دادند که در اک ر حا ت‪ ،‬اه ا تمای ندامدددددتند تا‬
‫حرن یزنند‪ .‬در یرخی از ایص مراکز‪ ،‬اه ا مدددب هنتام یه وو نه کمدددیده می مددددند‪ .‬افزوص یر‬
‫آص‪ ،‬یسددیاری از اه ا از کی یت خراب غوا‪ ،‬عدم تسدددیالت آموزمددی و ت ریحی و عدم دسددترسددی‬

‫‪53‬‬
‫یه خدمات صدددددحی مدددددرایت دامدددددتند‪ .‬در همه مراح ‪ ،‬از گرفتاری تا محاکمه و حیش درمراکز‬
‫اه ا ننیص یه ندر میرسددد که ایص روند یه ای یازپروری‪ ،‬احتما دارد ن رت و انز ار اه ا‬
‫را در یرایر اممه افزایو دهد و رفتار من ی را در آندا تقویت نماید‪ .‬یر عالوه‪ ،‬اه ا تحت‬
‫توقین از دسدددترسدددی یه فرصدددت های تملیمی‪ ،‬آموزمدددی‪ ،‬حمایت خانوادگی و سدددایر تسددددیالت‬
‫محروم مییامند که ایص امر وضمیت آندا را یدتر ساخته نترانی های ییمتر را یو ود می آورد‪.‬‬

‫وضمیت آسیب پویر دختراص در سیستم عدلی یا مواردی که از ندر قوانیص اف انستاص‪ « ،‬تخل ات‬
‫اخالقی » احتما دارد دختراص نسدددیت یه پسدددراص ییمدددتر یه د ی اسددداش قانونی ندارد یازدامدددت‬
‫مدددوند‪ .‬زمانی که دختراص یازدامدددت می مدددوند‪ ،‬احتما زیاد و ود دارد که آندا درمحایش زنانه‬
‫نتدداری گردند‪ ،‬زیرا در یسدددددیاری از اها مممو د مراکز اصدددددال دختراص و ود نمی‪.‬دامدددددته‬
‫یامددد‪ .‬ازایص رو‪ ،‬آندا از تسدددیالت و حمایت هایی که اه ا مسددتحا اند و پسددرها از آص مسددت ید‬
‫مییامند‪ ،‬یی یدره میتردند‪ .‬از دختراص تقا ضا میتردد که یک سلسله آزمایو‪.‬های تحقیرآمیز را‬
‫سپری نمایند‪ « ،‬تخل ات اخالقی » رایهه یه یدوص اینره وضمیت روانی آندا و تداییر ایمنی ماص‬
‫در ندر گرفته مود‪ .‬یر عالوه‪ ،‬دخترانی که یاردار مییامند یا اه ا یا خود دارند‪ ،‬مساعدت های‬
‫خاصددددی را دریافت نمی نمایند‪ ،‬یه ز اینره یه خاهر و دت یه زایمددددتاه انتقا داده میمددددوند و‬
‫سپش دویاره حیش میموند‪.‬‬

‫گفتار چهارم‪ :‬در ارتباط به تعیین سرپرست‬

‫‪ ،‬الی ‪ 18‬سالتی سرپرست قانونی اه ا خود می یامند ‪.‬‬ ‫قای توکر میدانیم اینره والدیص ه‬

‫‪-1‬تعیین سرپرست توسط محکمه‬

‫در صدددددورت عدم مو ودیت والدیص محرمه یرای ه سدددددرپرسدددددت قانونی تمییص میرند وحوزه‬
‫تمییص سرپرست حوزه ایست که ه در آص حوزه اقامت دارد ‪.‬‬

‫‪-2‬درخواست سرپرستی‬

‫مخصیره عالقمندی یه رفاه ه را دامته یامد ‪ ،‬میتواند در خواست سرپرستی را که حاوی‬

‫مملومات وی یامد یه محرمه مریوه ارایه نماید ‪:‬‬

‫ــ مدر ت وآدرش مرم‬

‫ــ اسم ‪،‬سص ‪،‬مح سرونت وآدرش ه ‪.‬‬

‫ــ نتونتی رایهه وعالیا یا ه ‪.‬‬

‫ــ مدرت وادرش اصو ‪ ،‬فروت واقارب نزدیک ه ‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫ــ د ی مایستتی مینی سرپرستی یدتره‬

‫‪54‬‬
 ‫ــ نوت وحد ود سرپرستی ‪.‬‬

‫‪ -‬مندور تمییص نموده یامد ‪.‬‬

‫اتخاو اقدامات علیه امخ متمدد یه ای ای تمددات قانونی یا یدیود رفاه ا تماعی ه مخصیره‬
‫حا سدددرپرسدددتی را یدسدددت میاورد الی صددددور حرم انی صدددالحیت او ادامه دارد وصدددالحیت‬
‫سدددددددرپرسددددددددت قانونی عی نا د مان ند وا لدیص اسددددددددت یه اسدددددددت نای یراص خسدددددددداره وتد یه ن قه ‪.‬‬
‫مسؤلیت سرپرست ‪:‬‬

‫‪-1‬موادیت از دارا ی منقو وغیر منقو ه‬

‫متر اینره محرمه ا ازه داده یامد‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‪-2‬عدم فروو اموا منقو وغیر منقو‬

‫عنوانی والدیص ولی یا وکی قانونی ارسدددا‬ ‫‪-3‬دریافت پو یا ا ناسدددی که یرای ن قه ه‬

‫مده یامد ‪.‬‬

‫‪-4‬عدم اسددددت اده مددددخصددددی ازپو دارایی ه متر اینره محرمه یک مقدار پو یه ایص‪.‬‬
‫‪-5‬اتخاو اقدامات قانونی در را یهه یه فراهم نمودص تسدددیالت تحصددیلی ‪،‬ا تماعی وسددایر فمالیت‬
‫های ه ‪.‬‬

‫یا تمام ز یات آص در هر‬ ‫‪-6‬ارایه گزارو رفتار ‪ ،‬سدددلوک وحا ت اصدددال پویری ه‬
‫سه ماه یه محرمه اختصاصی اه ا ‪.‬‬

‫محرمه موضوت سر پرستی قانونی اه ا زیرسص ‪ 12‬سا را ماه یک یار دویار ویا تراز سص‬
‫‪ 12‬سالتی را در هر سه ماه یریار یر رسی می نماید ‪.‬‬

‫ضرورت ادامه سرپرستی ‪:‬‬

‫ـ عالقمند ی وتوانایی سرپرست قانونی مینی یه ادامه فراهم آوری رفاه ا تماعی ‪.‬‬

‫ـ تا یر ات ادامه سرپرست در ار تیاه یه اصال وترییه ه ‪.‬‬

‫ــ محرمه صالحیت دارد که سرپرستی را ادامه دهد یا ل و کند ‪.‬‬

‫درصددددورتیره نزد محرمه ایت گردد که والدیص یا یری از آندا وا د مددددرایه نتدداری ه‬
‫مییامدددد ‪ ،‬مدددو ماه قی از ترمی میماد سدددرپرسدددتی ‪ ،‬حرم سدددرپرسدددتی را ل و و ه را یه‬
‫والدیص او تسلیم می نماید ‪.‬‬

‫سدددیسدددتم قضدددایی اه ا در اف انسدددتاص یا اسدددت اده از قوانیص اسدددالمی ‪ ،‬قوانیص موضدددو عه و‬

‫کنوانسدددددددیوص ها ی حقوق ه تدویص گردیده اسدددددددت ‪ ،‬که همه ممیار ها ی دینی ‪ ،‬ملی وییص‬
‫المللی یخاهر تع میص عدالت در ایص سیستم یرار یرده مده مانند ‪:‬‬
‫‪55‬‬
 ‫ضروری می یامد ‪.‬‬ ‫که یرای رمد ه‬ ‫ـ یر خورد عاد نه ومتناسب یا ه‬

‫ـ تناسب ییص رم و زا مورد تو ه قرار گرفته است ‪.‬‬

‫ـ است اده از سلب آزادی یه حی آخریص را ه ح یرای کوتاه تریص زماص ممرص ‪.‬‬

‫ـددددد اتخاو تصمیم یرای سلب آزادی یسیار محتاهانه یرای تخل ات مدید در ندر گرفته‬
‫مده است ‪.‬‬

‫یه یدتریص و ه ممرص در لسات واست اده زم از اددارات ایماص ‪.‬‬ ‫ـ امتراک ه‬

‫ـ است اده از م ازات سنتیص وم ازات فزیری یهور قه من گردیده است ‪.‬‬

‫در ایص سیستم ‪ ،‬مالک ا راآت قرارداده مده است ‪.‬‬ ‫ـ مناف علیای ه‬

‫ـددددددد داساختص ه از فامی او یه حی آخریص راه ح ویمد از یررسی همه انیه‬

‫ویه کار یرد سایر امرانات است اده گردد‪.‬‬

‫ـدددد زمانیره ه از محیه فامی م زاساخته میمود تمام اقدامات ممرص اتخاو گردد تا‬
‫دسدددددددترسدددددددی ه یه تملیم ترییه وامرانات یر گمدددددددت او را یه محیه او تضدددددددمیص نماید ‪.‬‬
‫ـ رهایی ه متخلن یه اسرت وقت مد ندر قرار داده مده است ‪.‬‬

‫ـدددددد در ایص سیستم کومو یمم آمده تا در ریاص یررسی قضایا وصدور حرم ‪ ،‬محرمه عل‬
‫وانتیزه تخل ات اه ا ونو وان اص را ت ییت واقدامات مناسدددددددب یرای از ییص یردص عوام‬
‫وانتیزه های متوکره تمددددددخی وروی دسددددددت گرفته مددددددود تا از یرهرن اممه از وقوت‬
‫همنوتخل ات مصدددددد وص گردد و از سددددددوی دیتر مددددددخصددددددیت اه ا ونو واناص نیز مورد‬
‫یازسازی قرار گرفته واز دنیا ی رم و نایت دوری گزینند‪.‬‬

‫مبحث چهارم‪ :‬اصالح و تربیت مجدد متخلفین اطفال خرد سال‬

‫یه تدریج و یا پیمددددددرفت وام و ای اد تمدنداي یزرج ایص مسدددددداله مورد قرار گرفت كه اه ا‬
‫داي از یزرگسددا ص در ارتكاب اعما م رمانه خویو فاقد سددو نیت و یه عیارتي ارتكاب رم‬
‫از ناحیه آناص تندا یه صورت یك خها و امتیاه قای اغماض یاید مورد تو ه قرار گیرد‪.‬‬
‫ایص مسدددددداله یا ددور مسددددددیحیت ییمددددددتر مورد تو ه قرار گرفت‪ .‬روحانیوص مسددددددیحي یا ترویج‬
‫عهوفت و نیكوكاري كه از اصدددددددو موهب مسدددددددیح یود خواهاص اصدددددددال و ترییت یزهكاراص‬
‫یا خ اه ا مدندیه گونه اي كه در سا ‪ 817‬م در م م عمومي روحانیوص مسیحي پیمنداد‬
‫گردید كه یه زندانیاص مخصوصا د اه ا و نو واناص كار دستي آموخته مود‪ .‬اما یه تدریج یا حاكم‬
‫مدص آیا كلیسا و قدرتمند مدص آناص‪ ,‬دوراص سیاه قروص وسهایي آغاز گردید كه در آص روحانیوص‬
‫مسدددددددیحي یراي ح د اقتدار خویو از اعما هیچ گونه م ازاتي حتي در خصدددددددو اه ا ایا‬
‫ندامتند‪.‬‬

‫‪56‬‬
‫تاریا ایص دوراص پر از م له و مددواهدي اسددت كه خمددونت و سددختتیریداي زاید از حد نسددیت یه‬
‫كودكاص یزهكار یه عم مي آمده است یه عنواص م ا در سا ‪ 1629‬م كودك همت ساله اي یه‬
‫رم آتو زدص انیار علوفه حیواناص یه دار آویخته مدد و یا در سدا ‪ 1807‬میكا ی هاوم ‪ 7‬سداله‬
‫و خواهر ‪ 11‬سددداله او یه رم آدم كمدددي در مددددر لیص یه دار آویخته مددددند‪ .‬همننیص در سدددا‬
‫‪ 1823‬كودك ‪ 9‬سددداله اي یه نام نیال زولیت یه رم سدددرقت یك میه نقامدددي از پن ره مدددكسدددته‬
‫دكاني محكوم یه مرج گردید‪.‬‬
‫در هر حا در هي سددددده قرص مدددددانزده و ه ده و ه ده میالدي ‪ ,‬قوانیص مریوه یه حقوق زا یه‬
‫اندازه اي تحت تا یر صددددیانت اممه یه وسددددیله تحمی م ازات سددددنتیص قرار گرفته یود كه تمام‬
‫اصددو عقالني و انسدداني و هدن و ممناي واقمي هر م ازات تحت المددمات ایص ت وري قرار مي‬
‫گرفت ‪ .‬دان ممنداص آص زماص ییص در ه اهمیت یك اممه و (هراش افراد از كی ر) ن سیتي م ستقیم‬
‫قا یودند ‪ ,‬ولي یدیودي نسددیي در روایه ا تماعي و اوات اقتصددادي مو ب مددد كه ینیاص عقیده‬
‫فوق سست و فكر اینكه در نتی ه قلت و ضمن م ازاتدا ا تمات در ممرض تدا م ییو از پیو‬
‫م رمیص قرار گیرد‪ ,‬اي خود را یه اصددو منهقي تري داد كه تا آص زماص از ندرها مخ ي یود‬
‫كه ای ص نقو یه سددددددزایي را در ت ییر نحوه واكنو ا تماعي در قیا یزهكاري اه ا و نو واناص‬
‫ای ت نمود و فكر انمددیص كردص اصددال یه اي تنییه تخصددی یافتص محاكم و قضدداوت… آییص‬
‫دادرسي خا را ای اد نمود‪.‬‬
‫یا ایص حا در كمددددورهاي اروپایي یا اینكه علي الصددددو اه ا یه علت صدددد ر سددددص از كی یات‬
‫مخ ه اسددت اده مي نمودند‪ ,‬لیكص محاكم حا دامددتند كه در موارد خا یا اسددتناد یه ضددرب الم‬
‫ممرون (خیا ت‪ ,‬صددددددد ارت را یراص مي كند ) اه ا یزهكار را از یرخورداري از كی یات‬
‫مخ ه محروم سدددازند كما اینكه در انتلسدددتاص هیات منصددد ه دو ه نه و ده سددداله را كه دوسدددت‬
‫خود ر ا كمته یودند یه اعدام محكوم نمود زیرا هیات منص ه قان مده یود كه ایص دو ه یمد از‬
‫كمددددتص یي رحمانه رفیا خود سددددد وي را مخ ي نموده و یه عالوه یراي فرار از م ازات خود‬
‫را از ندا مخ ي كرده یودند و یه عیارت دیتر یا قوه تمییز و خیا ت ‪ ,‬نایت خود را ان ام داده‬
‫یودند‪ ,‬لوا مستحا م ازات مرج مي یامند‪.‬‬
‫پیدایو مكتب كالسددیك قرص ه دهم ‪ ,‬ت ییرات و تحو ت مددترفي را در سددیسددتم كی ري آص زماص‬
‫و ود آورد و متقایالد در نحوه واكنو را پدید آورد یانیاص ایص مكتب را عقیده یر آص یود كه هر‬
‫كش یه حكم ا یار و ضرورت ناگزیر از زندگي در اممه است و لوا یاید قوانیص و مقرراتي را‬
‫كه اممه وضددددددد نموه رعایت نماید‪ .‬نقض ایص قوانیص مو ب مسددددددد ولیت یوده و ناقض قانوص‬
‫مسددددددتو ب م ازات اسددددددتل اما یا تو ه یه اینكه میزاص مسدددددد ولیت و م ازات فرد ناقض قانوص‬
‫متناسدددب یا در ه فدم و مدددمور اوسدددت ‪ ,‬لوا اممه یاید وي را متناسدددب یا همیص مقدار مدددمور و‬
‫آزادي اراده م ازات نماید و یا تو ه یه ایص امر نوص اه ا یه علت صد ر سددص از فدم و مددمور‬
‫كمتري یرخوردارند‪ ,‬لوا مقنص یایسددددتي در میزاص م ازات آناص تخ ین قا مددددود تحت تا یر ایص‬
‫افكار یود كه قانوص زاي ناپل وص توج زیادي یه ایص امر میوو دامدددددددت یه گونه اي كه مقررات‬
‫زایي آییص دادرسي كی ري و یا خره م ازات مقرر نمود كه‬ ‫دیدي را در زمینه سص تمخی‬
‫سران ام یر پایه آص در سا ‪ 1912‬دادگاهداي اه ا در فرانسه مروت یه كار نمودند‪.‬‬
‫در هر حا مساله یرخورد یا كودكاص و نو واناص در قالیي خا ‪ ,‬یه دور از میوه هاي سنتي و‬
‫مرسدددوم در مورد یزرگسدددا ص را یاید مرهوص رمدددد علوم ا تماعي در هو یكصدددد سدددا اخیر‬

‫‪57‬‬
 ‫دانسدت ایص مسداله كه كودكاص و نو واناص یك گروه خا و دا از سدایر افراد اممه را تمدكی‬
‫مي دهند‪ ,‬حقیقتي است كه تندا در هي قرص و نیم گومته یه صورت عمده و كارگما مورد تو ه‬
‫واق گردیده و یدیص لحاد اسددت كه ندام دادرسددي خا اه ا و نو واناص یه مددك مهلوب خود‬
‫تندا داراي تاریخنه اي یكصدددد سددداله مي یامدددد كه یه آسدددتانه قرص ییسدددتم ‪ ,‬یمني زماني كه اولیص‬
‫دادگاه اه ا یزهكار در سا ‪ 1899‬در میكاگو تاسیش گردید یاز مي گردد‪.‬‬
‫اعتقاد عمومی یر ایص اسددددددت که گسددددددترو یرنامه های ا تماعی ندیر‪ :‬گواهی پیو از ازدواج‪،‬‬
‫تاسیش درمانتاه های ویژه یرای زناص یاردار‪-‬ای اد زایمتاهداودرمانتاهدای ویژه نوزاداص‪ -‬یا‬
‫یردص سدددهح آموزو و پرورو و‪ ...‬مناسدددب تریص راه پیمدددتیری از ارتراب م رمیت اه ا و‬
‫نو واناص می یامد‪.1‬‬
‫گفتار اول‪ :‬نقش خانواده‪ ،‬بعد از تولد طفل‬
‫کودکاص یرای همه انساندا عزیز و گرامی هستند پدراص و مادراص نه تندا فرزنداص خود را دوست‬
‫دارند‪ ،‬یلره یر پایه ی عواهن انسدددانی یه تمام کودکاص یا مدر و محیت می نترند‪ .‬سدددازماص مل‬
‫متحد نیز یا تو ه یه مقام وا ی انسدددددداص ها‪ ،‬در منمددددددورها و تصددددددمیمات مختلن خود از مله‬
‫اعالمیدده دددانی حقوق کودک مصدددددددوب نوامیر ‪ 1959‬و هم ننیص کنوانسدددددددیوص حقوق کودک‬
‫مصدددوب ‪ 1989‬همه کودکاص را یرای ایص که در مسدددیر رمدددد یدنی و فرری یامدددند مورد تو ه‬
‫خا قرار داده و مایسته حمایت ها و موادیت های کام دانسته و حا اولویتی در یرخورداری‬
‫از وسای زندگی و آ»وزمی یرای همه ی کودکاص داص قا مده است ویال یه مدم تریص توصیه‬
‫های سازماص مل در مورد پیمتیری از ارتراب رایم اه ا و نو واناص اماره می کنیم‪:‬‬
‫‪ -1‬ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده‬
‫دکتر علی قا می امیری در مقدمه کتاب «خانواده و ترییت کودک» یر ایص عقیده است که ‪:‬‬
‫یالیی عدیم متو ه اممه ی مری امروز ما ست‪ ،‬یالیی که غ لت از آص یه قیمت مرن ان سانی و‬
‫فنای اخالق تمام می مود ارزو انسانی دنار انحهاه مده و رو خیرخواهی و یمر دوستی از‬
‫میاص رفته اسددددت‪ .‬وضدددد نایسدددداماص مو ود را نه قوانیص و مقررات می تواند اصددددال کند و نه‬
‫هرحدای تدیه مده از سازماندای ملی و ییص المللی‪ .‬و در ادامه وکر می کند که‪ :‬یه عقیده اممه‬
‫مناساص زمینه ک رویدا و انحرافات را نخست خانواده و یمد ا تمات و فرهنتی یو ود می آورند‬
‫یر ایص اسددددداش یرای اصدددددال ا تماعی یاید یه سدددددالم کردص ایص دو محیه پرداخت‪ .‬یرای ایص که‬
‫خانواده از محیهی آرام و سالم یرخوردار یامد رعایت نرات زیر ضروری است‪:‬‬
‫‪ - 2‬برقراری دوستی و تفاهم بین والدین‬
‫دوسدددددددتی و ت اهم پدر و مادر مو ب آرامو خاهر و اهمیناص فرزند در خانواده می گردد محیه‬
‫امص و آرام در خانواده یر ا ر تو دات پدر یا سددرپرسددت ه و محیت والدیص نسددیت یه یردیتر‬
‫یرای هر کودک و نو وانی یاید یه و ود اید تا آناص یتوانند یدوص نترانی و ناراحتی در محیهی‬
‫مناسب‪ ،‬دوراص ه ولیت و نو وانی خود را یه پایاص رسانند‪.‬‬

‫‌‬

‫‪58‬‬
 ‫‪-3‬هم بازی شدن با کودک و نوجوان‬
‫ت ریح و ورزو والدیص یا کودکاص و نو واناص همیمدده لوت یخو و مددادی آفریص اسددت کودکاص و‬
‫نو واناص از یازی و ورزو لوت یرده و فرصت های خویی را یرای ییاص احساسات و عواهن‬
‫خود پیدا می کنند‪ .‬در زماص یازی اسدددددددت که کودک ت ریه پیدا می کند‪ -‬روو زندگی را می‬
‫آموزد‪ -‬حقوق دیتراص را رعایت می نماید‪ -‬مدارت ها را فرا می گیرد‪ -‬سددددمی و تالو می کند‪-‬‬
‫دقت یه خرج می دهد‪ -‬کن راوی می کند‪ -‬سخص گ تص در یرخوردها را فرا می گیرد‪ -‬سازگاری‬
‫یا دیتراص را می آموزد و ندم و انضیاه را در حیص یازی و ورزو رعایت می کند‪.‬‬
‫‪-4‬احتراز از رقابت در جلب محبت فرزندان‬
‫رقایت والدیص یرای لب محیت کودک کار صحیحی نی ست اگر والدیص یخواهند که فرزنداص آندا‬
‫در کنارمدددداص یاقی یمانند و مسددددا سدددداده یاع قه ارتیاه روحی فرزنداص یا آناص نمددددود‪ ،‬یاید‬
‫یتوانند رایه ه ای صمیمانه یا فرزنداص خود دامته یامند‪.‬و ود رایهه ی صمیمانه میاص والدیص و‬
‫فرز نداص محیه خا نه را یه پ ناه تاهی عاه ی و امص یرای کود کاص ت ید ی می ک ند تا یه دن یا‬
‫پناهتاه های دیتری نتردد‪.‬‬
‫و ود رایهه صددمیمانه میاص والدیص و فرزنداص یاع می مددود که ایمدداص رازهای خود را قی از‬
‫هر کش یا وا لدیص در میداص گوار ند و از راهنمدایی آ ناص یدره مندد گرد ند یه هر حا یه ای‬
‫یرخوردهای تحرم آمیز و امر و ندی های ل ا ت یرانتیز یا تحقیر آمیز‪ ،‬یا اه ا و نو واناص‬
‫یاید از در صدددددددمیمیت ‪ ،‬رفاقت و هم رری وارد مدددددددد گ تتو کردص یا فرزنداص در زمینه های‬
‫گو ناگوص‪ ،‬یدا دادص یه رای و ندر آناص یه یرقراری روایه صدددددددمیمانه و یی ترلن یا فرزنداص‬
‫کمک می کند‪.‬‬
‫‪-5‬عدم ایجاد ناسازگاری در محیط خانه‬
‫حرومتدا تو ه دارند که حا کودک مینی یر تماش مددددددخصددددددی و مسددددددتقیم یا پدر و مادر را در‬
‫هنتامی که آندا از هم دا مددددددده اند‪ ،‬فراهم کنند متر اینره ایص عم یا مناف کودک در تضدددددداد‬
‫یامد ‪.‬‬
‫ناسازگاری در محیه خانه‪ ،‬کودکاص و نو واناص را تحت تا یر قرار می دهد اگر اختالفات والدیص‬
‫یه هالق و دایی من ر مددددددود و ه از محیت و تو ه والدیص یا یری از آندا محروم گردد‪ ،‬از‬
‫محیه زندگی گریزاص و اصدددو دلسدددرد و افسدددرده خواهد مدددد‪ .‬ایص وضددد او را یه راه انحران‪،‬‬
‫ل زو و م رمیت خواهد کمددددددداند وقتی پدر و مادر از یردیتر دا می مدددددددوند و در ایص دایی‬
‫فرزند‪ ،‬مو ودی موکر یه نام نماینده قدرت را از دسدددت می دهد‪ ،‬امراص دارد که دیتر التویی‬
‫یرای تقلید و همانند سددازی در اختیار او نیامددد مخصددوص دا د نو واص پسددر حتما د احتیاج دارد که یا‬
‫فردی یه نام پدر همانندی کند و پا یه پای او تصدددددددویر حقیقی خود را در نقو یک مرد ییاید‪.‬‬
‫متاسددد انه در فقداص پدر‪ ،‬مادر قادر یه ای ای ایص نقو نخواهد یود همیص مسددداله یرای دخترانی که‬
‫مادر خود را از دست می دهد نیز و ود خواهد دامت‪.‬‬
‫‪-6‬عدم پرخاشگری نسبت به فرزندان‬
‫پرخامتری والدیص نسیت یه یردیتر یا نسیت یه فرزنداص خود‪ ،‬کودکاص را از محیه خانه دلسرد‬
‫و ناراضی می سازد و ممرص است ایص عدم رضایت آندا را یه سوی م رمیت سوق دهد در ایص‬
‫نوت خانواده ها مممو د کودکاص یا نو واناص علیه یزرگترها قیام کرده و در یرایر آناص مدددددددورو‬
‫می کنند‪ .‬در همیص خانواده هاسدددددددت که رایهه فی ماییص فرزنداص و یزرگترها تیره و تار مدددددددده‬

‫‪59‬‬
‫اه ا و نو واناص یا منزوی گردیده و خود را در خانه حیش می کنند یا خویمدددددددتص را از زنداص‬
‫خانه ن ات داده و راه فرار را در پیو می گیرند ایص مساله در م رمیت آناص نقو مو ری دارد‪.‬‬
‫دوراص یلو دورانی است که در آص نو واص یه هور هییمی دستخوو تالهم روحی‪ ،‬سردرگمی‪،‬‬
‫فمددار و هوفاص درونی یوده و نیازمند آرامو‪ ،‬حمایت و همدلی اسددت ینایرایص نمددم امید او ییو‬
‫از همه یه خانواده ی خویو است‪.‬‬
‫‪-7‬پرورش حس اعتماد به نفس‬
‫پرورو حش اعتماد یه ن ش یری از هدن های مو ر در پیمددددرفت اه ا و نو واناص می یامددددد‬
‫کسددی که اعتماد یه ن ش ندامددته یامددد زیوص‪ ،‬ییناره و ناتواص اسددت ننیص مددخصددی نمی تواند از‬
‫امرانات و اسدددتمدادهای خود یدره یرداری نماید از دسدددت دادص اعتماد یه ن ش مو ب فلج مددددص‬
‫فرر و رو انسدددداص می مددددود‪ ،‬او را از خود مایوش کرده‪ ،‬متری و وایسددددته یه دیتراص یار می‬
‫آورد اگر کودک یا نو واص در یک مرحله از تحصدددددددی ینا یه علتی اعتماد یه ن ش خود را از‬
‫دسددت یدهد‪ ،‬یه تدریج ضددمین تر مددده و نه یسددا توانایی ادامه ی تحصددی را از دسددت می دهد‬
‫والدیص یه ای ایص که همواره روی نقاد ضمن فرزند خود انتمت یتوارند و یخواهند از هریا‬
‫سدددرزنو او را اصدددال کنند یاید ییمدددتر یه نقاه م یت و امتیازات او تو ه کرده و در ایص زمینه‬
‫او را تایید و تمدددددویا نمایند تا اعتماد یه ن ش او ییمدددددتر مدددددود‪ .‬تو ه یه نقاه م یت یاع ای اد‬
‫اعتماد نسیت یه والدیص و یرقراری ارتیاه روحی و عاه ی نزدیک تر یا آندا می گردد‪.‬‬
‫‪-8‬حفظ شخصیت فرزندان‬
‫یاید مدددخصدددت فرزنداص را گرامی یداریم نو واص دوسدددت دارد که مدددخصدددیت او مورد تو ه و‬
‫احترام قرار گیرد یه همیص سیب یه صورت های مختلن یه ایزار مخصیت می پردازد‪ .‬احساش‬
‫مخصیت اخالقی در انساص مانند سدی درونی مان دست زدص یه اعما خالن می مود‪ .‬ایص امر‬
‫یاع می گردد که انساص احساش یزرگی و کرامت در خود نموده و رات کمیده مدص یه سمت‬
‫زمددتی ها را ندامددته یامددد اگر روزی دسددت یه خها زد‪ ،‬سددمی می کند که آص را از دید دیتراص‬
‫پنداص سازد تا خوار و یی مقدار نتردد از ایص حی مایسته است که‪:‬‬
‫از هر عملی که یاع خدمه دار مدص عزت و کرامت فرزنداص می مود یه مدت ا تناب کنیم‪:‬‬
‫اهانت‪ ،‬تحقیر ‪ ،‬یه کار یردص ال اد نیمدار‪ ،‬سرکوفت زدص‪ ،‬ضمن ها و مرست ها را یه رخ او‬
‫کمددیدص‪ ،‬سددرزنو یی ا‪ ،‬عواملی هسددتند که یاع از میاص رفتص احسدداش مددخصددیت در فرزنداص‬
‫می موند ‪ . -‬اگر زم یامدد که خهایی را یه هور مسدتقیم یادآوری کنیم‪ ،‬یدتر اسدت ایص توکر‬
‫یه صددورت علنی و آمددرار و در حضددور دیتراص نیامددد‪ ،‬تا مددخصددیت فرزند نزد دیتراص خرد‬
‫نتردد اگر خود فرزند عورخواهی کرد‪ ،‬یاید عور او را یه راحتی پویرفت یا ایص روو یه او‬
‫تلقیا می کنیم که عورخواهی را ییاموزد و خهاهای خود را یپویرد‪.‬‬
‫‪-9‬ابراز مهر و محبت به فرزندان‬
‫یاید فرزنداص را از مدر و محیت سیراب کرد یری از ت اوت های خانواده یا اممه در ایص ا ست‬
‫که در اممه قانوص حرومت می کند‪ ،‬اما در خانواده مدر و محیت حاکم است‪ .‬خانواده ای که از‬
‫لحاد عاه ی ضدددددمین اسدددددت‪ ،‬نمی تواند اعضدددددای خود را یه گرمی دور هم م کند و آندا را‬
‫نتددارد فرزندی که محیت کافی از پدر و مادر دریافت نررده یرای پویرو انوات اختال ت‬
‫رفتاری و انحرافات اخالقی آمادگی خواهد دامددددددددت محیتی که فرزنداص در خانواده می یینند‪،‬‬
‫مو ب آرامو روانی آص ها مده و آناص را از ارتراب یسیاری از ل زو ها و رایم اخالقی یاز‬

‫‪60‬‬
‫می دارد ‪.‬فراموو نرنیم یزرگتریص نیاز کودک محیت اسددت کودک درش محیت ‪ ،‬رحم و م د قت‬
‫و نیروکاری‪ ،‬وفاداری‪ ،‬صدددد ا‪ ،‬خلو ‪ ،‬پاکی‪ ،‬راسددددتی‪ ،‬صددددراحت لد ه‪ ،‬رمددددادت‪ ،‬مدددددامت‪،‬‬
‫مدددد اعت‪ ،‬از خودگومددددتتی‪ ،‬فداکاری‪ ،‬ادب‪ ،‬فروتنی‪ ،‬تواضدددد ‪ ،‬عزت ن ش‪ ،‬تماوص‪ ،‬سددددخاوت‪،‬‬
‫احسددداص‪ ،‬ای ار‪ ،‬حریت‪ ،‬تقوی‪ ،‬عمدددا یه کما و سدددایر سددد ایا و ملرات انسدددانی را در نخسدددتیص‬
‫سدددددددالدای زندگی خود در دامص پر مدر و محیت پدر و مادر از راه یو محیت آناص می آموزد‬
‫کانوص خانواده تندا پناهتاه و تریه گاه امید اوست(‬
‫‪-10‬تامین محیط مسکن مناسب‬
‫در واق مددیوه ی زندگی مدددری و محیه مدددر عواملی هسددتند که تمدددید کننده یا یو ود آورنده‬
‫نا سازگاری اه ا و نو واناص می یا مند‪.‬در مدرهای یزرج که تحرک دا می در ممیت و ود‬
‫دارد و از اهران واکنان مدا ریص یا آداب ‪،‬رسدددددوم و فرهنگ های مختلن یه آص ا ه وم می‬
‫آورند ‪،‬مریه و مقتضیات زندگی مدری یر خورد های مختلن یسیاری را یه و ود می آورد‪.‬‬
‫مممو در مدت زمانی هر نند کوتاه ‪،‬اختالفات آداب ورسددوم سددنتی و تضددادهای فرهنتی یاقی‬
‫خواهد ماند وممددددرالت مدددددر نمددددینی یرای اه ا ونو واناص فزونی خواهد یافت‪.‬مضددددافا اینره‬
‫ساکناص یرخی از محالت مدری(مخصوصا حامیه ها و نوب مدرها )مممو کارگراص ساده یا‬
‫درامدهای قلی ‪،‬فرو مندگاص کم ی ضاعت یا م ستخدمیص زش مرکتدا وموش س سات خ صو صی می‬
‫یامدددند‪.‬نوت زندگی در ایص محالت یا فمدددار مالی ‪،‬حمله ‪،‬نزات و پر خامدددتری همراه یوده وغالیا‬
‫من ر یه تمدددری گروهدا‪،‬یاندها ‪،‬دسدددته ها ودرگیری یا زد وخرد یا گروهدای سدددایر محالت در‬
‫ییص نو واناص می گردد‪.‬‬
‫‪-11‬تامین نیازهای مادی و معنوی طفل‬
‫حرومتدا حا کودک را یرای دامدددتص سدددهحی از زندگی که متناسدددب یا موقمیت و رمدددد روحی‪،‬‬
‫سمی‪ ،‬ممنوی‪ ،‬اخالقی‪ ،‬ا تماعی اوست‪ ،‬یه رسمیت می مناسد ‪.‬‬
‫اگر کودک و نو واص احسدددددددداش ک ند که ن یاز های مادی و ممنویو یه میزاص دیتر کود کاص و‬
‫نو واناص یرآورده نمی مدددددود‪ ،‬نوعی سدددددرکمدددددی و سدددددتیزه ویی در او یو ود خواهد آمد‪ .‬همه‬
‫کودکاص یاید از ت ویه ‪ ،‬پوماک و ت ریحات مناسب یرخوردار یامند کودک و نو واص نیاید یرای‬
‫تدیه لیاش و خوراک خود یه هر کاری در اممه دسددت یزند یا یر ا ر اهدان ناممددروت دیتراص‬
‫مورد سوش است اده یا است مار قرار گیرد‪.‬‬
‫امروزه اک ر کودکاص در فضددددددای تنگ آپارتماص ها اسددددددیر یوده و مح ورزو و ت ریح آناص در‬
‫ندار دیواری اتاق ها‪ ،‬کونه ها یا خیایانداسددددددت‪ .‬پارک های فملی مدددددددرها هم یرای ورزو یا‬
‫گردو آناص کافی نیسدددددددت اک ریت کودکاص و نو واناص از ان ام ورزو های گوناگوص محرومند‪.‬‬
‫ییراری‪ ،‬تندایی‪ ،‬ندامددددتص تحرک و فمالیت یا ندامددددتص سددددرگرمی هایی که تو ه و عالقه ه و‬
‫نو واص را یه خود لب کند‪ ،‬از عوام ای اد انحران و م رمیت اسددددت در ایص سددددنیص اه ا و‬
‫یا خ نو واناص از انرژی فراوانی یرخورد دارند که یاید یه گونه ای سالم مصرن مود و در‬
‫و ود آندا انیامدددته نتردد از ایص رو یاید یه تناسدددب امرانات خانواده تداییری اندیمدددیده مدددود که‬
‫ه یا نو واص اوقات فراغت خود را یه ویژه در ایام تمهی تایسددددتاص در راه های م ید و سددددالم‬
‫مصرن کند‪.‬‬
‫عادت دادص کودکاص و نو واناص یه مهالمات سددالم و سددازنده‪ ،‬یسددیار م ید و مریخو اسددت‪ .‬ولی‬
‫والدیص یاید در انتخاب کتب ندارت دامددته یامددند تا فرزندانمدداص یه دام کتب و م له های فاسددد و‬

‫‪61‬‬
‫گمراه کننده نی تند سددددرگرمی هایی که مددددمله های هوش و مدددددوت را در نو واص دامص می زند‬
‫ی سیار م ضر و خهرناک ا ست ایص سرگرمی ها و فرری و روحی آناص را آلوده کرده و زمینه‬
‫را یرای انحرافات اخالقی فراهم می سازد است اده از موسیقی میتو و ترانه های محرک و فیلم‬
‫های مدوت انتیز و سرسی از ایص گونه است‪.‬‬
‫نو واص زمینه ای یسددیار آماده یرای ایص نوت تحریرات داردل گاهی کونک تریص عام محرک‪،‬‬
‫هی انات مدوانی مدیدی در او ای اد می کند‪ .‬یرای لوگیری از رواج ایص گونه سرگرمی های‬
‫مخرب‪ ،‬یاید یرنامه سالمی یرای پر کردص اوقات فراغت نو واناص دامت تا هم از م اسد ییراری‬
‫و یهالت در اماص یامدددند و هم مدارت ها و ممددداغ م یدی را که یه درد زندگی آندا می خورد ‪،‬‬
‫فرا گیرند‪ .‬تو ه والدیص یه فمالیت های کودکاص‪ ،‬مخصددوصددا تمددویا آناص یه کارهای م ید و من‬
‫آندا از کارهای خالن‪ ،‬مسددددددداله پاداو و کی ر را تملیم می دهد و کودک می آموزد که یا کار و‬
‫کومددو و رفتار مناسددب اسددت که می تواند پاداو مددایسددته یتیرد و در غیر ایص صددورت کی ری‬
‫یییند‪ .‬یرنامه تحصددیلی مدرسدده ها که فقه مددام مواد محدود و یک انیه درسددی اسددت‪ ،‬فرصددت‬
‫م ساوی را از تمام ماگرداص سلب می کند ماگرداص را یاید تمویا کرد تا یر ا ساش استمدادهای‬
‫خودماص پیو یروند و زحمت یرمند‪ ،‬نه ایص که دا ما د آناص را م یور ساخت که یا زیرک تریص و‬
‫یاهوو تریص همرالسی خود رقایت کنند مدارش یاید از دت یرآورده ساختص احتیا ات‪ ،‬توانایی‬
‫ها و اسددددتمدادهای مختلن یا یردیتر مت اوت یوده و هر یرنامه درسددددی در صددددورتی که یخواهد‬
‫مو ر و م ید واق مدددددددود یاید آص نناص تندیم گردد که احتیا ات مت اوت مددددددداگرداص و اممه را‬
‫یرآورده سازد‪.‬‬
‫یا تمدددید تناقضددات ا تماعی و پدید آمدص فواصدد ا تماعی و اقتصددادی‪ ،‬گروه هایی می کومددند‬
‫مدارش ویژه ای یرای خود پدید آورده و یا ارزو های خا خود فرزنداص خویو را ترییت‬
‫کنند و ود مدارش دولتی ویژه افراد و گروه های مسدددتضدددمن و مدارش غیرانت اعی یرای گروه‬
‫های دیتر تناقضاتی را در اممه یه و ود می آورد اگر در یسیاری از وام آموزو همتانی‬
‫دولتی و ا یاری اسدددددت یه خاهر ایص اسدددددت که حداق یه هنتام تمدددددری مدددددخصدددددیت کودکاص و‬
‫نو واناص‪ ،‬آناص را در قالب های واحدی یریزند و یه گروه های ناتواص هم امراص دهند تا همانند‬
‫توانتراص از فرهنگ ملی یدره مند موند‪.‬ولی ساخت یسیاری از وام نناص است که علی رغم‬
‫مهلوب یودص فرر در عم ا رای آص غیرممرص می مود‪ .‬متاس انه در پاره ای از مدارش کالش‬
‫های درش یه گونه ای است که از کمیود ا در کالش دانو آموزاص یه یردیتر فمرده می موند‬
‫و گاهی اوقات ماگرداص در کن اتاق ها می نمینند‪.‬‬
‫خالصددددددده کالم آص که یاید امرانات یدتری یرای عموم دانو آموزاص فراهم گردد و نه یرای عده‬
‫ممدودی ! یاید استمدادهای عموم کودکاص یرای خدمت یه یمریت پرورو یاید و مو یات زندگی‬
‫یدتر یرای همه در دسترش یامد‪.‬‬
‫یاید تو ه دامدت که نو واناص کمدور ما یمد از اتمام دوره دییرسدتاص اک را د کارآور نیسدتند نه هنر‬
‫و صنمتی آموخته اند که وب یخو های صنمتی و هنری اممه موند و نه در دروش آموزو‬
‫عالی مددداخ مدددده اند تا در گسدددترو دانو یمدددری صددداحب ندر گردند‪ .‬در ایص سدددخص اک ریت‬
‫دیپلمه ها مورد تو ه و یح هسدددددددتند نه اقلیمی که یه هر حا توانسدددددددته اند گلیم خود را از آب‬
‫درآورند‪ .‬ایص وضددد تندا نامدددی از ت اوت اسدددتمداد ها نیسدددت‪ ،‬یلره نیودص امرانات و مو یات یا‬

‫‪62‬‬
‫ناق یودص سیا ست کلی آموزو عالی یاع آص مده ا ست م ال فرزنداص رو ستاییاص و کارگراص‬
‫تسدیالت آموزمی مانند دیتر فرزنداص ایص ممرلت را ندارند‪.‬‬
‫فرزند یک روستایی یرای ایص که از پدر و مادرو دور نمود‪ ،‬دت ادامه تحصی حاضر نیست‬
‫یه تندایی در مدر یماند‪ ،‬هر نند که استمداد کافی و مو یات مادی یرای تحصی دامته یامد‪.‬‬
‫تمهیالت سدددده ماهه دیسددددتاص ها و دییرسددددتاص ها هم یرای کودکاص و نو وانانی که سددددرگرمی و‬
‫یرنامه ای ندارند‪ ،‬ز ای اد ناراحتی و خستتی نتی ه ای نخواهد دامت ‪.‬در مدت سه ماه یاد مده‬
‫اک را د یی ترلین و ییرار یوده‪ ،‬یی ندمی و نایسدددددامانی یر ترییت و زندگی آناص رسدددددوخ می کند‬
‫ینایرایص فراهم کردص یرنامه های سددرگرمی و ت ریحات سددالم یرای اوقات فراغت دانو آموزاص‪،‬‬
‫امری ضددروری و قای تو ه اسددت‪ .‬ضددمنا د مهالمه کتاب که می تواند سدددم یزرگی در پر کردص‬
‫اوقا ت فراغت اه ا و نو واناص دامدددددته یامدددددد و مو ب رمدددددد فرری و فرهنتی آناص گردد از‬
‫دسترش روستازادگاص غالیا د دور مانده است‪.‬‬
‫یرای رف ایص ممددرالت مددایسددته اسددت یا تو ه یه آب و هوای مت یر و مت اوت کمددور و فصدد‬
‫کاری در روستاها تمهیالت آموزو و پرورو در نویت ها و مدت های مت اوت قرار داده مود‬
‫و در استاص های مختلن کمور زماص تمهیالت یا تو ه یه ضوایه خاصی در یک فص و زماص‬
‫نیامدددد‪ ،‬تا اق کودکاص و نو واناص روسدددتایی یدتر یتوانند یه هنتام کمدددت‪ ،‬دامدددت و یردامدددت‬
‫محصددو یه والدیص خود کمک کنند زیرا مددرکت در کارهای ا تماعی‪ ،‬صددنمتی و کمدداورزی ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫خود نوعی امراص ترییتی و تسدی وسیله یرای زندگی یدتر فرزنداص ایص کمور خواهد یود‪.‬‬
‫گفتار دوم‪ :‬نقش معلم در پیشگیری از مجرمیت‬
‫دوراص کودکی پرمایه تریص دقایا عمر اسددددت یایسددددتی از تمام هرق ممرنه آموزو و پرورو و‬
‫کلیه علوم حیاتی و روانی و ا تماعی یرای سددددازندگی و ترویص یک مددددخصددددیت ایده آ از ایص‬
‫و ود مددر پویر یدره گیری کرد از دسددت دادص ایص لحدات گرانیدا یراص ناپویر اسددت یه ای‬
‫اینره سددددددالدای نخسددددددتیص عمر کودک را مدم یتوارند تا در آص زمینه عل دای خودرو و هرزه‬
‫یروید یاید یا دقت تمام آص را آماده ک مت ساخت و در آص یور مریخو پا مید(ییاص ایص حقیقت که‬
‫پدراص و مادراص امروزی مس ولیت خهیر خویو را یه دست مملم می سپارند حتما نیاید از نیه‬
‫من ی و نومید کننده آص مورد تو ه قرار گیرد زیرااگر مملماص یرای قیو ایص مسددددددد ولیت آماده‬
‫گردند می تواص امیدوار یود که از ای ای نقو ترییت نوندا ص امروزی یه خویی یرآیند‪ .‬هیچ کش‬
‫یه اندازه یک مملم یرای آفریدص یک محیه مسددددددداعد‪ ،‬دلپویر‪ ،‬صدددددددمیمی‪ ،‬و توام یا گومدددددددت و‬
‫همراری‪ ،‬صددالحیت ندارد نرا که در ریاص تملیم و تملم در مددرایه آموزمددی‪ ،‬مملم نقو م تا‬
‫ممرالت را یر عدده دارد و خالقیت از آص اوست‪.‬‬
‫مملم در حقیقت مانند پیام آوری اسددت که یا پیام خود د های مرده انسدداص ها را حیات می یخمددد‬
‫و آندا را از تاریری د و نادانی یه سدددددرمنز علم و دانو راهیری می کند‪ .‬یدوص مدددددک هیچ‬
‫کش نمی تواند یدوص اسدددددت اده از ایص انسددددداص پاک نداد راه پر پیچ و خم انسدددددانیت را هی کند یه‬
‫راسدددددددتی که مملماص ادامه دهنده راه پیامیرانند و همنوص آناص قلب های تاریک قریانیاص د و‬
‫نادانی را رومددنایی می یخمددند مملم در واق ‪ ،‬ممددم یزرگی اسددت که خود می سددوزد تا دیتراص‬
‫را رومنایی دهد‪ .‬در کالش درش هیچ نیز یدتر از ایص نیست که مملم تحت تا یر عوام مختلن‬
‫درونی یا ییرونی از مددددددددت ناراحتی یه حالت ان ار درآید‪ ،‬یه دانو آموزی توهیص و یا وی را‬

‫‌‬

‫‪63‬‬
‫توییا کند و از خود یرن اند اگر مملمی نتواند خود را کنتر کند‪ ،‬نیاید از مددداگرداص خود انتدار‬
‫اهاعت دامته یامد‪ .‬عده ای از ایص مدرساص نناص در مسا مخصی‪ ،‬خانوادگی و اداری غرق‬
‫مددددده اند که کودکاص و نو واناص را فراموو کرده یه خواسددددته ها و نیازهای دانو آموزاص تو ه‬
‫نمی کن ند‪ .‬ک رت دانو آموزاص‪ ،‬حقوق غیرمر ی‪ ،‬و داین فوق یر نامه‪ ،‬مسددددددد ول یت خانواده و‬
‫فمدددارهای اداری و ا تماعی که یه مملمیص وارد مدددود‪ ،‬ممرص اسدددت مو ب احسددداش عدم امنیت‬
‫کارکناص آموزمدددددی گردد یه ویژه در مددددددرهای کم ممیت که رفتار مملماص در ممرض داوری‬
‫افرار عمومی است مردم از آناص ییو از دیتراص توق و انتدار دارند زمانی که مملمی اح ساش‬
‫خسددتتی سددمی و روحی می کند‪ ،‬غیرممرص اسددت که یتواند یرخود نیره مددده و افسددردگی خود‬
‫را یه کودکاص و نو واناص سددرایت ندهد‪ .‬مملمانی که ترش‪ ،‬خ لت‪ ،‬اندوه‪ ،‬افسددردگی و ندیر ایص‬
‫حا ت عاه ی را در ییص نو واناص نایده گرفته و اهمیت نمی دهند سددددخت در امددددتیاهند ایص قیی‬
‫مملماص فقه یه نقو آموز می خود تو ه دا مته و ودی ه پرور می و ترییتی خود را فراموو می‬
‫کنند‪ .‬اه ا و نو واناص از آموزگاراص و دییراص خود توق دارند که رایهه صددددددمیمانه ای یا آندا‬
‫یرقرار کرده و یه اسدددتمداد آناص تو ه و عنایت ییمدددتری میوو دارند تو ه یه مدددخصدددیت‪ ،‬عدم‬
‫تیمیض ییص مدداگرداص‪ ،‬همراری و ممددورت یا دانو آموزاص‪ ،‬اسددت اده از دروش عملی یا وسددای‬
‫کمک آموزمددی ندیر اسددالید‪ ،‬فیلم و‪ ...‬همننیص ای اد انتیزه تحصددیلی در دانو آموزاص از دیتر‬
‫خواسددددته های اه ا و نو واناص اسددددت‪ .‬از هرن دیتر ضددددروری و منهقی اسددددت که در رف‬
‫ممرالت اقتصادی و خانوادگی ایص قمر پرکار‪ ،‬زحمترو و دلسوز اقدام مایسته صورت گیرد‪.‬‬
‫وقتی آموزگار یا دییری‪ ،‬یه علت کمیود درآمد ناگزیر است که در نند ا فمالیت دامته یامد نه‬
‫انتداری می تواص در خصدددو پیمدددتیری از م رمیت اه ا و نو واناص از وی دامدددت؟ اک ر‬
‫پژوهمدددددتراص ممتقدند که دت اخو نتایج یدتر آموزمدددددی اقدامات زیر یاید مورد عنایت و تو ه‬
‫مس ولیص و مقامات آموزو و پرورو قرار گیرد‪.‬‬
‫‪-‬افزایو یرنامه های علمی‪ ،‬ت ریحی‪ ،‬آموزمی‪ ،‬فضای سیز و کتایخانه در مدارش‬
‫‪-‬ای اد رایهه ای دوستانه و محیهی واب یرای لب اعتماد دانو آموزاص‬
‫‪ -‬اسددددددت اده از وسددددددای کمک آموزمددددددی‪ ،‬گردو علمی‪ ،‬یازدید از مرکز صددددددنمتی و ت اری در‬
‫دییرستاص ها‬
‫‪ -‬تو ه یه مخصیت و محیه خانوادگی نو واص و مخصیت دادص یه او‬
‫‪-‬تو ه یه مخصیت و محیه خانوادگی نو واص و مخصیت دادص یه او‬
‫‪ -‬تو ه یه مسا روحی‪ ،‬عاه ی و خانوادگی نو واناص و پیتیری ممرالت آناص‬
‫‪-‬یرنامه ریزی آموزمی دقیا و مدیریت صحیح‬
‫‪-‬تو ه یه استمدادها و خالقیت های دانو آموزاص‬
‫‪-‬ای اد انتیزه تحصیلی در نو واناص و امیدوار ساختص آص ها یه آینده‬
‫‪-‬و ود رایهه ای نزدیک و مستمر ییص اولیاش خانه و مدرسه‬
‫‪-‬مناسایی افراد نایدن ار یا م رم و یررسی عل م رمیت آناص توام یا هدایت و کنتر مستمر‬
‫‪-‬یه کارگیری صحیح و یه موق اص تمویا و تنییه‬
‫‪-‬رواج و گسترو اخالق اسالمی در ییص اه ا و نو واص‬
‫‪-‬است اده از مرییاص‪ ،‬مدیراص و مملمیص م رب و کارداص‬
‫‪-‬ممار کت دادص دانو آموزاص در فمالیت های فوق یرنامه و ای اد حش مس ولیت در آناص‬

‫‪64‬‬
‫‪-‬تمری کن رانش های و کارگاه های آموزمی دت ارتقاش سهح علمی و هماهنتی ییص مدرسیص‬
‫و مملمیص‪(3‬‬
‫گفتار سوم‪-‬نقش حکومت ها در پیشگیری از مجرمیت‬
‫تداییرواقدامات پیمتیرانه ییمتر نیه ا رایی دارند تا نیه قضایی‪،‬یه همیص دلی ییمتر کمورها‬
‫پیمدددددتیری از م رمیت را یه ندادهای ا رایی محو می کند تا ایص ندادها یا در اختیار دامدددددتص‬
‫توانایی ها و امرانات کا فی در ایص زمینه یه نتی ه موفقیت آمیزی دست یا یند(‪.‬‬
‫اندیمدددددمنداص تر یح می دهند یه ای کی ر م رمیا یررسدددددی عل رم ‪،‬وسدددددا میارزه یا آص را‬
‫ییایندو ممتقدند که عام اصددددددلی در میارزه علیه نایت‪،‬قی از هر نیز یاید یک عام احتیاهی‬
‫وپیمتیری یامد‪.‬‬
‫همنناص که یا یدیود وتقویت یددامدددددددت عمومی فرد‪،‬مقاومت او رادر یرایر حمالت میرروب ها‬
‫یا می یرند‪،‬می گوینداگر مرایه عمومی زندگانی یک کمور یدیود یاید‪،‬مقاومت افراد آص کمور‬
‫در یرایر وسددددواش احتمالی م رمیت افزایو می یاید‪.‬یر همیص اسدددداش‪،‬یرای میارزه یا م رمیت‬
‫‪،‬راهرارهاییمتیرانه مت اوتی همنوص‪:‬‬
‫‪-‬مخصیت قا مدص یرای افراد اممه واحترام گوامتص یه مخصیت آندا‬
‫‪-‬ای اد آزادی های قانونی فردی و ا تماعی‬
‫‪-‬تحو مالی و سازندگی اقتصادی‬
‫‪ -‬یرخورداری همتانی افراد از سرمایه ها ونممت های هییمی ملی‬
‫‪-‬مایسته سا ری‬
‫‪ -‬یرقراری ییمه های ا تماعی در یرایر حواد وییماری و‪...‬را ارا ه می کنند‪.‬‬
‫یدنیا آننه در اسدددناد حقوقی کودک وکر مدددده اسدددت ‪،‬مینی یر اینره ‪:‬کودک یه خاهر عدم یلو‬
‫سمی وروانی خود ‪ ،‬نیازمند حمایت ویژه حقوقی قی و یمد از تولد می یامد‪.‬‬
‫و یر اسدددداش مصددددویات قرار دادهای مریوه یه حمایت کودکاص و یخو نامه های سددددازماص مل‬
‫ویراساش مصویات قراردادهای مریوه یه حمایت کودکاص ویخو نامه های سازماص مل در یاره‬
‫ی تمییص حد اق سددددص ومددددرایه م ازات قانونی یرای نو واناص و حمایت از زناص و کودکاص در‬
‫زماص نگ و درگیری های مسدددلحانه ‪،‬و یر پایه ایص واقمیت که در یسدددیاری از کمدددورهای دنیا‬
‫‪،‬کودکاص در موقمیت ید و نایسامانی زندگی می کنند و نیاز یه تو ه فوری و ویژه دارند‪.‬‬

‫‌‬

‫‪65‬‬
 ‫نتیجه گیري‬

‫ه از مله سرمایه عدیم آینده كمور یه حساب مي آیند ‪،‬درحالت اس ناك یه سر مي یرند و ایص‬
‫وضدددمیت وخیم آندا مریوه یه ا رات یي كاري ‪ ،‬نگ ها‪،‬ممدددكالت اقتصدددادي ‪،‬فقر ‪،‬ییسدددوادي ‪،‬‬
‫عدم مركزیت فامیلي وخمدددددددونت هاي فامیلي ‪،‬ازدواج هاي قی ازوقت وا یاري‪،‬نمدددددددر فلم هاي‬
‫خراب كه پیام هاي ییدوده ویي م دوم وخمددددددونت آمیز را دارند‪،‬تراكم ن وش ونیود مصددددددروفیت‬
‫هاي سالم یراي اه ا ونو واناص یاع پدیده رم در اممه میمود ‪.‬‬

‫پش زم اسدددت لوگیري از تخل ات اه ا وهدایت آندا یه را ه صدددحیح زنده گي زم اسدددت كه‬
‫وقتي عم خالن از ه لي سر میزند ‪،‬هرگز نیاید یه خمونت توس مود نرا كه ه تحقیر مده‬
‫و عقده مند میمود وایص عم خود یاع مي مود كه آندا یه هرن تخلن میروند‪.‬‬

‫اه ا از مله آسدددیب پویر تریص گروهي انسددداني یه مدددمار میروند آندا ممكص اسدددت مورد انوات‬
‫سدددددددوش اسدددددددت اده هاي اقتصدددددددادي ‪،‬ا تماعي ‪ ،‬فرهنتي و نسدددددددي قرار گیرند ‪.‬عالوه یر و ود‬
‫نایسددددامانیداي اقتصددددادي ‪،‬سددددیاسددددي وانوات یاند ها وگروهاي سددددازماص یافته ممكص اسددددت تماتیت‬
‫سماني اه ا را اماج مناسب یراي خرید وفروو اعضاي یدص ‪،‬است مار نسي قرار دهند‪ .‬از‬
‫ایص دت دولت ها یه مو ب اسددناد ملي واز مله قانوص اسدداسددي وهم یه مو ب اسددناد ییص المللي‬
‫از مله اعالمیه داني حقوق یمددر ‪،‬می اق ییص المللي حقوق مدني وسددیاسددي ‪،‬كنوانسددیوص حقوق‬
‫ه ‪،‬مقاله هاي من كارهاي ا یاري ومصددددویه م م عمومي سددددازماص مل متحد را یه من‬
‫است اده از كودكاص یه عنواص وسیله ودی ه حمایت همه انیه كودكاص رادارند‪.‬‬

‫در هر حا یه عنواص نتی ه می تواص گ ت آسدددددییدای وارده یراه ا در اممه کنونی ما یسدددددیار‬
‫زیاد اسدددددددت یه صدددددددورتی که اه ا زیادی در اممه ما و ود دارند که یه عناویص مختلن یه‬
‫انحرافات اخالقی و ا تماعی متنوعی دنار می یامدددددددند از مله ایص انحرافات ممز کودکاص‬
‫ولترد است که ایص عارضه دست پرورده آسیب های مختلن ا تماعی است که یرایص رده سنی‬
‫وارد می گردد وایص قمددددر رایه یار می آورد ممز کودکاص ولترد که درحا حاضددددر نیز یح‬
‫اک ر مهیوعات و رسددانه ها می یامددد در صددورتی که ریمدده یایی نتردد یه همیص صددورت ادامه‬
‫یاید حتی آینده ای تاریرتر در انتدار اممه ما وایص اه ا خواهد یود زیرا مسدددددددلما ایص کودکاص‬
‫ولترد هسددددتند که م رماص یه عادت و خهرناک اممه ما خواهد یود‪ .‬در همیص راسددددتا اقداماتی‬
‫نیز از انب اسددتانداری ‪ ،‬مراکز یدزیسددتی ‪ ،‬وزارت یددامددت و درماص در راسددتای اصددالحات‬
‫زمه در مورد ایص کودکاص ولترد ان ام مده ازایص مله است خانه های ریحانه که مقدمات راه‬
‫اندازی آص از سدددا ‪ ١٣٧٧‬مدددروت و از لحاد ا را ی از سدددا ‪ ١٣٧٨‬آغاز یه کار نمود و حتی‬
‫سدددددازماندا و ارگاندایی از مله کمیته امداد خمینی و سدددددازماص فنی و حرفه ای که یه نوعی ایص‬
‫کودکاص را تحت حمایت خویو قرار می دهند یاید ت دیز گردند در هر حا آسدددددیب های مریوه‬
‫یه اه ا م رم قای مناسا ی می یامند مدمتر از مناسا ی ایص آسیب ها درماص و پیمتیری است‬
‫که امید اسدددت از هرن سدددازماص های مسددد و یه ایص امر خهیر در یاب ایص اه ا تو ه یایسدددته‬
‫گردد تا یتواص اممه ای یا افراد مسدد و در آینده یسددازیم وگرنه یایی تو دی یه وضددمیت اه ا‬

‫‪66‬‬
‫یزهاکار در آینده اممدای یی یندویار خواهیم دامدددت که مسدددلما از کنتر قوانیص و مقررات نیز‬
‫ییروص خواهد رفت‪.‬‬

‫پیشنهادات‬

‫دت ا راات سددالم ‪ ،‬عاد نه ومناسددب حا اه ا در ایص سددیسددتم یک سددلسددله پیمددندادات ارایه‬
‫میتردد‪:‬‬

‫‪ . 1‬ای اد محاکم اه ا در مرکز وو یات کمور‪.‬‬

‫‪ . 2‬استخدام قضات مت رب واگاه از قانوص یررسی تخل ات اه ا در محاکم اختصاصی اه ا ‪.‬‬

‫‪ . 3‬عدددم تیدددیلی هددای یی مو ددب وزود هنتددام قضدددددددددات محدداکم اختصددددددددداصدددددددی اه ددا ‪.‬‬
‫‪ . 4‬تدویر سیمینارها وتر یننتدا دت اگاهی از قانوص دید یرر سی تخل ات اه ا ‪ ،‬کنوان سیوص‬
‫های ییص المللی در ارتیاه یه حقوق ه یرای کارمنداص عدلی وقضدددددددایی مرکز وتمام و یات‬
‫کمور‪.‬‬

‫‪ . 5‬سددد ر های ممددداهد اتی ویازدیداز محاکم اه ا سدددایر کمدددور ها وآمدددنایی در ا راات وهرز‬
‫المم قضایی مرعی ا را آندا ‪.‬‬

‫‪ . 6‬اگاهی دادص کارمنداص مرا عدلی وقضددایی در مورد اینره اه ا امددخا آسددیب پویر ونا‬
‫تواص انددد ینددا ‪ ،‬در راسدددددددتددای ا راات مریوه یدده آندددا سدددددددرعددت عم د یدده خرچ داده مدددددددود ‪.‬‬
‫در اخیر تع کید می نماییم اینره تو ه خا یه مرا رسدددددددیده گی تخل ات خورد سددددددددا ص‬
‫ونو واناص میوو گردد وقانوص گواراص از ت ارب ودسددت آورد ها ی رم مددناسدداص سددایر کمددور‬
‫ها و یا الدام از کنوانسیوص حقوق ه وسایر اسناد مریوه یه اص در تدویص قانونی که پاسختوی‬
‫نیازمندیدای اممه ما در زمینه یر خورد یا انحرافات وتخل ات خورد سدددددا ص ونو واناص یامدددددد‬
‫اسددددت اده کرده ‪ ،‬قوانیص وسددددیسددددتم قضددددایی اه ا ونو واناص را غنی سددددازند تا احتیا ات ونیاز‬
‫مندیدای قانونی وقضایی اممه از ایص ناحیه مرفوت گردد‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫فهرست منابع‬

‫‪ 4‬امیر ار مند‪ ،‬اردمیر(‪ .)1381‬م موعهشاسناد ییص المللی حقوق یمر ‪ .‬لد او ‪،‬تدراص‬
‫‪ :‬انتمارات دانمتاه مدید یدمتی ‪،‬‬
‫‪ 5‬دسدددتتیرحضدددرتی‪ ،‬غالم (‪.)1384‬آموزو حقوق ه ‪ ،‬نا سدددوم ‪ ،‬کای ‪ :‬کمیسدددیوص‬
‫مستق حقوق یمر اف انستاص‬
‫‪ 6‬رازق‪ ،‬عیدالحمید(‪.)1381‬عدالت یرای اه ا ‪ ،‬کای ‪:‬کمیسدددددیوص مسدددددتق حقوق یمدددددر‬
‫اف انستاص ‪.‬‬
‫‪ 7‬مالخی ‪ ،‬محمد افض ( ‪.)1390‬حقوق ه ‪ ،‬کای ‪ :‬ینیاد ییص المللی حقوقی اف انستاص‬
‫‪ 8‬ن ی توانا‪ ،‬علی ‪ ،1382.‬نایدن اری ومتخل ی اه ا ‪،‬نا او ‪،‬تدراص ‪ :‬انتمدددددددارات‬
‫راه ترییت‬
‫‪ 9‬صدددیقی‪،‬محمدیال ‪[1388.‬نتاهی یه سددیسددتم قضددایی اه ا دراف انسددتاص]‪،‬ماهنامه حقوق‬
‫یمر‪،‬مماره ندارم ‪ 29‬اسد ‪.‬‬
‫‪ 10‬غالمی‪،‬حسیص ‪1384 .‬میانی حقوق عدالت زایی دراف انستاص‪،‬کای ‪.‬‬
‫‪ 11‬هددادی‪،‬عددارفدده‪ [،1390‬علدد وانتیزه هددای تخل ددات اه ددا وراه هددای لوگیری از آص‬
‫]‪،‬ماهنامه قضاش‪،‬حم ‪،‬‬
‫‪ 12‬عدالت یراي اه ا [وضدددددددمیت اه ا متخلن از قانوص دراف انسدددددددتاص] ‪.‬سدددددددا ‪1387.‬‬
‫‪.‬گزارو ‪Unicef‬‬

‫‪68‬‬