Środki uzaleŜniające

Środki odurzające i psychotropowe.

KaŜda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działająca

na ośrodkowy układ nerwowy, umieszczona w wykazie środków
odurzających lub w wykazie środków psychotropowych jest środkiem
odurzającym lub psychotropowym.

Według ustawy narkomania jest to stałe lub okresowe przyjmowanie w celach

nie medycznych środków odurzających lub psychotropowych albo środków
zastępczych w wyniku czego moŜe nastąpić lub powstaje uzaleŜnienie.
 Przepisy tej ustawy zabraniają:

☻ Uprawy maku i konopi bez odpowiedniego zezwolenia

☻ Zbierania mleczka makowego. opium, słomy makowej,
Ŝywicy i ziela konopi.
☻wyrabiania i przerabiania środków odurzających i psychotropowych
☻wyrobu i przechowywania, zbywania i nabywania przyrządów słuŜących
do wyrobu i przerobu środków odurzających i psychotropowych.
☻przewozu i wywozu przez granicę środków odurzających i psychotropowych.
☻wprowadzania do obrotu mleczka makowego, słomy makowej i środków
odurzających i psychotropowych
☻udzielenia innej osobie środka odurzającego lub psychotropowego, ułatwienia
ZaŜywania lub nakłaniania do niego.
Wprowadzanie środków odurzających i psychotropowych

doustnie
doŜylnie
podskórnie
domięśniowo
drogami oddechowymi
Współczesna toksykologia łączy podstawowe środki odurzające
i psychotropowe oraz ich zamienniki w następujące grupy.

Opium alkaloidy opium oraz ich pochodne

(morfina, Kodeina, Heroin)
Marihuana haszysz
Pochodne kwasu barbiturowego
Kokaina
Środki halucynogenne
Catha edulis
Środki zamiennikowe.
 Opium alkaloidy opium oraz ich pochodne

Opium - substancja otrzymywana przez wysuszenie

soku mlecznego z niedojrzałych makówek
maku lekarskiego (Papaver somniferum)
lub maku ogrodowego (polnego). Zawiera około 40
alkaloidów, które moŜna podzielić na dwa rodzaje:

pochodne fenantrenu (morfina, kodeina)

pochodne izochinoliny (papaweryna).
Biały sok z makówek maku
tęŜeje w wyniku kontaktu z powietrzem, nabiera brunatnej barwy.
Po wyschnięciu tworzy twardą masę o gorzkim ostrym zapachu i swoistej woni.
Zawiera około 20 róŜnych alkaloidów. NajwaŜniejsze (uzaleŜniające) to

Morfina, kodeina, tebaina, papaweryna.

Występowanie w roślinie : w soku nawet do 20%
liściach
łodydze
Niedojrzałe nasiona
słoma makowa 0,15-0.6%

ŚwieŜe opium podawane jest obróbce tak aby nadawało się do palenia lub Ŝucia.
Najczęściej podawane jest przeróbce na morfinę

W Polsce: picie nalewki opiumowej,

zaŜywanie kropli Inozimcowa
nastrzyki

morfina
W stanie czystym jest białą substancją stałą,
o gorzkim smaku, słabo rozpuszczalną w wodzie.
 Średnie dawki śmiertelne opium i jego preparatów dla dorosłego:

Opium surowe 30g

Wyciąg opium suchego 1-2 g
Nalewka opiumowa 5-10g
Pantopan 0,4 – 0,6 g

Sol mleczny z niedojrzałych makówek ► suszymy nad płomieniem

(ciemna pozostałość)
► traktowane woda tworzą preparat
do infekcji
Diagnostyka opiatów … test z uŜyciem substancji antagonistycznych

Źrenice osoby zatrutej opiatami tzw. szpileczkowate, po podaniu

antagonisty morfiny znacznie się poszerzają
 Morfina

Białe kryształy, gorzkawe, nie rozpuszcza się w wodzie, (alkohol, chloroform)

Ma działanie narkotyczne (odurzające), przeciwbólowe,

przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe, działa depresyjnie
na ośrodkowy układ nerwowy (zalicza się do depresantów).
Nadmierne dawki mogą prowadzić do śpiączki z depresją
ośrodka oddechowego (niewydolność oddechowa).
Kilkunastokrotne uŜycie morfiny prowadzi do uzaleŜnienia
fizycznego, uzaleŜnienie psychiczne występuje znacznie
szybciej. Powtarzanie dawek morfiny, podobnie jak innych
leków opioidowych powoduje powstawanie tolerancji na lek.
 morfina
kodeina
Działanie euforyczne przyczyną morfinizmu.
Łatwe uzaleŜnienie fizyczne i psychiczne

Objawy abstynencji łzawienie, kichanie nudności, depresja, napady szału i

niepokoju nawet po kilku godzinach od przerwania dawkowania.

Morfinizm heroinizm – najgroźniejsze przejawy narkomani.

Domowe przygotowywanie narkotyków

a. wywary,
b. Odczynniki chloroform, toluen, aceton, Acet-skin, amoniak, jonowymieniacze.
c. Destylacja makówek na heroine.
d. Kwas octowy, bezwodnik kw. octowego,
e. Wodne roztwory heroiny. Monacetylo- diacetylo,
f. kolor jasno-Ŝółty brązowo-Ŝółty o zapachu kompotu jabłkowego (stąd nazwa)
g. Kompot doŜylnie, trwałość !!!,
Maksymalna dawka morfiny 0,03g
Dzienna 0,01g
Zaawansowany nałóg 3-4 g

Dawka śmiertelna 0,1 – 1.0g

 Kodeina

¼ dawki morfiny , łagodny środek uspakajający

Stosowana jest jako przeciwkaszlowy, przeciw zapalny

Nie uzaleŜnia silnie, psychicznie i fizycznie,
W niektórych krajach (Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i Holandii) farmaceutyczna
postać heroiny jest stosowana w leczeniu osób silnie od niej uzaleŜnionych
i nie reagujących na zastępczą terapię metadonem. W Wielkiej Brytanii
heroina (diamorfina) w postaci chlorowodorku, pod nazwą handlową Diagesil®,
znajduje się w rejestrze dostępnych leków. Głównym wskazaniem do jej
stosowania jest przewlekły ból u pacjentów będących w stanie agonalnym.
W Polsce heroina nie jest stosowana w lecznictwie.

Poszukiwania syntetycznych nie uzaleŜnianych środków

Na bazie morfiny kodeiny

Dionina
Dilandid
Eukodol
Paracoin
Dicodin
DolarganPolamidon
Palfium
Narphen METADON
Heroina

acetylowa pochodna morfiny, po raz pierwszy

zsyntetyzowana w 1874, wykazująca od niej
około 3 - 5 krotnie silniejsze działanie przeciwbólowe
w przypadku podania doŜylnego, lecz krótsze.

Nastrzyki, papierosy, inhalacje, tabletka

heroina
(wdychanie oparów podgrzewanej heroiny)
podania do ustroju nazywa się chasing the
dragon i jest popularna w krajach azjatyckich.

Najgroźniejszy narkotyk ludzkości

morfina
 Haszysz i marihuana

Marihuana (gandzia, gras, maryśka, maria, staff, trawa,

THC,Mary Jane, baka, zielsko, zioło) –
wysuszone kwiatostany (niejednokrotnie z niewielką domieszką liści)
Ŝeńskich roślin konopi (Cannabis indica) zawierające
substancje psychoaktywne z grupy kannabinoli.

Olejek kanabis ?? Ekstrskcja

Wytłoczenie, 20% substancji aktywnych
Haszysz – substancja otrzymywana ze zlepionej i sprasowanej Ŝywicy
konopi indyjskich bądź siewnych (Cannabis sativa sativa i Cannabis sativa
indica), bogatej w substancję psychoaktywną THC.

Palony jest zazwyczaj z tytoniem w postaci

ręcznie robionych papierosów (jointów) bądź
ze specjalnych fajek wodnych.

Nazwy slangowe: gruda, kostka (kocha), hasz, sztuka,

sztaba, klocek, czekolada, plastelina, chałwa, plak,
placek, Ŝyd, kwadrat, hahmęt.

Tetrahydrocannabinol
 Najczęściej występuje w postaci niewielkich grudek (kilka gramów)
bądź większych sztabek (100-2000 gramów). Haszysz
pochodzący z Afganistanu i Nepalu ma bardzo ciemną,
niemal czarną barwę, jest plastyczny, oleisty, stosunkowo
łatwopalny i ma duŜą zawartość THC - do ok. 20%.

z Maroko, Libanu i Turcji jest suchy, kruchy, nieplastyczny,

stosunkowo trudno pali się bez dodatków, ma barwę od
miodowoŜółtej, przez jasno- i ciemnobrązową, do
ceglastoczerwonej, THC 1 -10 %

Holandia nawet 59% THC, barwa zielnonkawa,

 Przygotowanie próbek do ekstrakcji
na zawartość narkotyków (kanabinoli)
Plamimy fajki papierosy z liści lub nasycone Ŝywica kanabinolową
zwykłe papierosy. Do moczu przechodzi około 1% nie zmienionego związku.

W ciągu 72 godzin po zaŜyciu kanabinole

50% kanabinoli ulega usunięciu z organizmu
Pozostałe 50% ulega dystrybucji w róŜnych OH
tkankach (np.: tkanki tłuszczowe).
Wydalanie nerki (25%) kał (65%).
Z moczem wydalana jest pochodna karboksy
O C5 H11
O OH
9 tetrahydrokanabinol

9-THC
OH

O C5H11
 ∆9-THC (THC)

11-Hydroksy-∆9-THC

9-Karboksy-THC
(Mono/Diglukon)
Kwas 11-Nor- ∆9-THC karboksylowy
Ekstrakcja w środowisku kwaśnym (z moczu)

Heksan eter naftowy, eter, chloroform,

Ciecz ciecz

1, hydroliza moczu (2ml 10 N NaOH + 10 ml moczu)

20 minut wstrząsanie 50 oC
2. Zakwaszenie 2N HCl, H2SO4
3. 15 ml cykloheksanu + octan etylu (7:1), 10 minut wytrzaskać
4. Rozdzielenie suszenie Na2SO4, przemycie suszącego srodka.
5. Odparowanie do sucha w strumieniu suchego azotu
6. Pozostałość 0,2 ml MeOH, MeOH AN 3:1.
 Pochodne kwasu barbiturowego

Środki nasenne
DłuŜsze uŜywanie powoduje uzaleŜnienie fizyczne i
psychiczne (niezbyt silne) stany błogości i samozadowolenia.
+ alkohol działanie synergetyczne

Fanadorm, Luminal, Weronal, Ewipan, Prominal

 Amfetaminy

Amfetamina
1-fenylopropylo-2-amina; :
(benzedryna, psychedryna, perwityna)
o silnym działaniu psychotropowym pobudzający
ośrodkowy układ nerwowy. Jest on
mieszaniną racemiczną CH 3
prawoskrętnej (2S)(+)-1-fenylo-2-aminopropanu
(dekstroamfetamina)
NH2
i lewoskrętnej (2R)(-)-1-fenylo-2-aminopropanu
które róŜnią się działaniem fizjologicznym.

Jej stereoizomer prawoskrętny

S(+) dekstroamfetamina (deksedryna)
dwukrotnie mocniej uwalnia noradrenalinę,
jednak czterokrotnie słabiej blokuje jej wychwyt zwrotny.
W temperaturze pokojowej amfetamina jest higroskopijną, bezbarwną cieczą o
właściwościach silnie zasadowych i gęstości trochę mniejszej od wody. Amfetamina
w postaci wolnej zasady na gorąco matowi szkło sodowe oraz niszczy gumę.
Ma niezbyt przyjemny i charakterystyczny "mysi" zapach. Wolna zasada pozostawiona
na ciele przez dłuŜszy czas powoduje trudno gojące się oparzenia, połknięta
uszkadza ścianę Ŝołądka powodując dotkliwy ból.

Przyjmowane jako tabletki, iniekcja

Przypomina alkoholizm
UzaleŜnienie ma charakter psychiczny nie fizyczny
Prowadzi do deformacji osobowości przypomina heroinę kokainę
Działanie pobudzające, usuwa zmęczenie, znuŜenie szczególnie nocą,
popularne w środowisku artystów naukowców intelektualistów
pobudza intelektualnie.
• Najczęściej doustnie lub iniekcje
• W moczy obserwujemy stęŜenie 30-170 mg po 2 godzinach od
spoŜycia
• Wydalana z organizmu w postaci nie zmienionej 20-30% jako
produkt desaminacji (kwas hipurowy, kwas benzoesowy) lub w
postaci hydroksylowych metabolitów (25). Analitycznie poszukujemy
czystej amfetaminy.
44%

10%
Oprócz podstawowych trzech amfetamin :

amfetamina , metyloamfetaminy, MDA

CH 3 CH 3 CH3
O

NH2 HN H2 N
CH 3 O

DMA

O CH 3 O CH 3 CH 3

HN HN NH2
O CH 3 O CH 3 H3 CO
OCH 3

MDMA MMDA PMA

 CH 3 CH 3
H3 CO NH
HN
H3 CO CH 3 CH3
OCH 3

PMMA
DMA

DOM
DOET

DOB TMA
 kokaina

Kokaina substancja pobudzająca pochodzenia roślinnego.

Odznacza się duŜym potencjałem uzaleŜniającym.
Jest to alkaloid tropanowy otrzymywany z liści
krasnodrzewu pospolitego (koki) (Erythroxylon coca),
który pierwotnie porastał tereny
Andów w Ameryce Południowej.

O O

O O

cocaine
Kokaina wykazuje podobieństwo strukturalne do innego alkaloidu - atropiny.

Kokaina Atropina

Kokaina zwiększa wytrzymałość i pozwala pokonywać

szybciej spore odległości pieszo.

kokainę nadal w pewnym stopniu wykorzystuje się w stomatologii i okulistyce

Określał ją jako silnie stymulującą i rozjaśniającą umysł.
Zygmunt Freud był kolejnym entuzjastą kokainy.
Nieustraszony polarnik Ernest Shackleton badał Antarktykę
wspomagając się tabletkami o nazwie Forced March

Fikcyjna postać literacka, bohater znanych powieści detektywistycznych,

Artura Conan Doyle'a - Sherlock Holmes, nie stronił od przyjmowania
kokainy doŜylnie.
Kiedy kokainę zmiesza się z alkoholem uzyskuje się kokatylen.
Było to przyczyną popularności domieszkowania kokainą win - najbardziej
znane Vin Mariani. Kokainowe wina zyskały sobie smakoszy wśród premierów,
szlachty, a nawet papieŜy.
Napój Coca-cola wszedł na rynek w 1886 jako mieszanka ekstraktów krzewu
koka i nasion drzewa kola.

Proszek
Kokaina ma postać śnieŜnobiałego lub Ŝółtawego proszku i występuje w formie
związanej w sole. Przed wprowadzeniem na rynek jest mieszana z innymi
substancjami, wypełniaczami, w celu zwiększenia objętości. Substancje
uŜywane w tym procesie to soda kuchenna, cukry (takie jak laktoza),
glukoza, inozytol, mannitol i lokalne środki znieczulające, takie jak lidokaina.
Ta postać kokainy jest rozpuszczalna w wodzie, dzięki czemu moŜna ją wypić
lub wstrzyknąć.
Krak (crack)
Nazwa krak pochodzi od slangu co oznacza skałę,
Jest to kokaina oczyszczona z soli, która została przetworzona do postaci, którą
moŜna jedynie palić. Otrzymuje się go z proszku.
Proszek rozpuszcza się w roztworze wodorowęglanu sodu i wody, a następnie
gotuje. Wtedy substancja stała wydziela się z roztworu. Ostatnim etapem jest
suszenie osadu.
W porównaniu z innymi formami kokainy krak jest silnie uzaleŜniający,
o natychmiastowym, krótkotrwałym działaniu (5 do 10 minut).
Narkotyk jest zaŜywany poprzez podgrzewanie i wdychanie oparów.

Główne metody wprowadzenia kokainy do organizmu to Ŝucie, wciąganie nosem,

wstrzykiwanie i palenie

Zewnętrzne oznaki uŜywania

Nadpobudliwość i wzmoŜona aktywność
Pobudzenie seksualne
Diametralna zmiana charakteru
Zwiększona rozmowność, towarzyskość i pewność siebie
Rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło
 Catha edulid
Liście wierzchołków pędów drzewa catha edulis zawierają związek katynę

Katynon grupa fenetyloamin

Katynon - główny alkaloid czuwaliczki jadalnej (khat). Wykazuje strukturalne

podobieństwo do efedryny, katyny i innych pochodnych amfetaminy. Ma
działanie stymulujące, prawdopodobnie jest główną substancją odpowiedzialną
za psychoaktywne działanie khat.
Roślina znana juŜ w świecie staroŜytnym. Była stosowana między innymi
przez Egipcjan, którzy odkryli jej właściwości stymulujące. Współcześnie
stosowana zwłaszcza w Jemenie, gdzie uprawy czuwaliczki jadalnej stanowią
ponad 40% wszystkich upraw roślinnych, a jej hodowle, są źródłem dochodu
dla ok. 90% rodzin jemeńskich

Powoduje stan pobudzenia i zadowolenia usuwa

Zmęczenie i poczucie głodu. Prowadzi do ogólnego
wyniszczenia organizmu. (Afryka)
 Środki zamiennikowe

1. Lekki
2. Substancje odurzające i psychotropowe o nietypowym preparowaniu
lub wprowadzaniu do organizmu.
3. Substancje o róŜnym zastosowaniu zaŜywane niezgodnie z ich przeznaczeniam.

Lekki przeciwbólowe, nasenne uspakajające, przeciwrobacze,

przeciw wymiotowe, itd..

Kleje syntetyczne, rozpuszczalniki organiczne( tri, toluen itd..), herbata kawa,

środki do czyszczenia szyb,

PraŜone skórki banana, gałka muszkatołowa sztuk 2 !!! (podobnie do meskaliny),

Środki halucynogenne

Substancje powodujące zaburzenia percepcji i myślenia (zmieniają funkcje

poznawcze człowieka). Stosowane w kulturach i religiach do celów do celów
magicznych.
Najczęściej substancje pochodzenia roślinnego:
Sporysz, konopie, kaktusy, rośliny psiankowate np.: wilcza jagoda
Wyciągi z grzybków, (psylocyba)

Mechanizm działania słabo poznany.

Substancje o zbliŜonej budowie do serotoniny

Dietyloamid kwasu d-lizargowego LSD.

Psylocybina
Psylocyna
Psylocybina Psylocyna

LSD
 Pochodne fenyloetyloaminy

a. Meskalina
b. Pochodne amfetaminy DOM, STP, MDA, MDMA, Ecstazy

Halucynogeny powodują uzaleŜnianie psychiczne, natomiast uzaleŜnienie fizyczne

Nie występuje lub jest bardzo słabe.
Grzyby trujące
Rosliny z rodziny psiankowatych
LSD
PCP fencyklidina
PCP fencyklidina