04.03.
2006 Ogórecznik lekarski (Borago officinalis L)-rodzina Ogórecznikowate, świeży sok z
SUROWCE I PREPARATY WYKORZYSTYWANE W CHOROBACH SERCA
I UKŁADU KRĄŻENIA
Szybkie działanie, brak kumulacji w organizmie.
1) Naparstnica wełniasta (Digitalis lanata L)
2) Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L)
3) Olszoch morski/cebula morska (Urginea maritima Bak)
4) Miłek wiosenny (Adonis vernalis L)
5) Głóg dwuszyjkowy (Gretagus oxyacantha L)
6) Głóg jednoszyjkowy (Gretagus mongyna Jacq)
7) Konwalia majowa (Convallaria mailis L)
8) Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca)
9) Wiesiołek dwuletni (Olenothera biennis L)
10) Wiesiołek dziwny (Oenothera paradoxa)
11) Ogórecznik lekarski (Borago officinalis L)
Naparstnica wełniasta (Digitalis lanata L) –roślina 2letnia należąca do roślin
trydowatych, dostarcza surowca w postaci liści, które zbiera się w czasie suchej,
bezdeszczowej pogody, następnie suszy w temp 30 lub 100* przez 1 godz. Zachowuje
zieloną barwę po wysuszeniu.
Liść naparstnicy wełnistej (Digitalis lanatae folium):
glikozydy nasercowe 0,4-1,0 %
kardenolidowe
↓ suszy w war natur lub w suszarni w 60*.
glikozydy pierwotne: lanatozyd A,B,C,D,E
glikozydy wtórne: digoksyna acetylodigoksyna (decyduje o właściwościach
preparatów)
Preparaty: Digoxin, Digoxinum, Lanatosid C, Deslanosidum, Acetyloligitoxinum,
Lanacard, Lanoxin
Działanie glikozydów: zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego, powodują spadek
ciśnienia żylnego i ustąpienie obrzęków i zastojów żylnych, zwalniają czynność serca,
stosowane w leczeniu niewydolności krążenia pochodzenia sercowego, w nadciśnieniu
i zaburzeniach rytmu.
Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L)-również gatunek ozdobny,
surowcem jest liść zbierany w czasie suchej, bezdeszczowej pogody, następnie
suszony w temp 30 lub 100* przez 1 godz. Nie zachowuje zielonego koloru po
wysuszeniu.
Liść naparstnicy purpurowej (Digitalis purpureae folium):
glikozydy nasercowe 0,1-0,3 %
kardenolidowe
glikozydy pierwotne: purpurea glikozydy A,B
glikozydy wtórne: digitoksyna, gliotoksyna
Działanie: stosowane w leczeniu niewydolności krążenia pochodzenia sercowego,
obecnie rzadko, większe znaczenie mają glikozydy z naparstnicy wełnistej
Olszoch morski/cebula morska (Urginea maritima Bak)-rodzina Hiacyntowate,
surowiec cebule (poskręcane, żółtawobiałe, przeźroczyste kawałki o śluzowatym i
gorzkim smaku, pęczniejące w wodzie) pozyskuje się jesienią.
Cebula morska (Scillae bulbus):
glikozydy nasercowe bufadienolidowe
↓ gojenie, działają przeciwbólowo; stosowane w postaci okładów, nacierań i maści w
glikozydy pierwotne: glukoscylaren A
glikozydy wtórne: scylaren A, proscylarydyn A
Preparaty: Talusin, Proscilaridin.
Działanie: wzmacniają siłę mięśnia sercowego, słabo kumulują się w organizmie,
działają moczopędnie.
Miłek wiosenny (Adonis vernalis L)-bylina z rodziny Jaskrowatych, surowcem jest
ziele zbierane w okresie kwitnienia lub owocowania i suszy w warunkach naturalnych.
Ziele miłka wiosennego (Adonis vernalis herba):
glikozydy nasercowe do 0,8 % (głównie: adonitoksyna, cymaryna, adonitoksol)
Preparaty: wyciągi alkoholowe z ziela, Tinatura Adonis Vernalis (nalewka), Pulvis
Adonis Vernalis titrada (proszek).
Działanie: zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego, działają szybko, słabo, nie
kumulują się w organizmie (szybko rozkładają się), wykazują też działanie
moczopędne. Stosowane są w niewydolności mięśnia sercowego, w obrzękach na tle
krążeniowym, w nerwicach sercowych.
Głóg dwuszyjkowy (Gretagus oxyacantha L), Głóg jednoszyjkowy (Gretagus
mongyna Jacq)-surowiec kwiatostan i owoce, kwiatostany zbiera się w początkowym
okresie kwitnienia i suszy w warunkach naturalnych, owoce zbiera się w pełni dojrzałe
i suszy w warunkach naturalnych lub w suszarni w temp 60*.
Kwiatostan głogu (Crataegi inflorescentia)
Owoc głogu (Crataegi fructus):
flawonoidy do 2 % [w owocach mniej] (witeksyna i jej pochodne, hiperozyd, rutyna,
apigenina).
Preparaty: Cardiosan, Sclerosan, Alliorut, Neocardina, Cravisol, Melisal, Herbaton.
Działanie: leki nasercowe stosowane w przewlekłej niewydolności mięśnia sercowego
oraz w chorobie miażdżycowej. Związki flawonoidowe zawarte w tym surowcu
działają rozkurczająco na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, zwiększają przepływ
krwi, wykazują działanie słabokurczące na mięsień sercowy.
Konwalia majowa (Convallaria mailis L)-bylina, surowcem jest kwiatostan i ziele,
zbiór przeprowadza się na początku kwitnienia, suszy się w warunkach naturalnych
lub w suszarni w temp 80-100*.
Kwiatostan konwalii (Convallariae inflorescentia)
Ziele konwalii (Convallariae herba):
glikozydy nasercowe do 0,4 % (konwalatoksyna, konwaloryd, konwalatoksol)
Preparaty: Tincture Convallariae (nalewka), Intractum Convallariae (wyciąg),
Cardiosan, Cardiol, Neocardina.
Działanie: glikozydy konwalii wzmacniają siłę skurczu mięśnia sercowego, nie
kumuluja sie w organizmie, działają też moczopędnie. Stosowane są w początkowych
stadiach niewydolności krążenia, stosowane u osób starszych i nadwrażliwych na
glikozyd naparstnicy.
Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca)-surowcem jest ziele zbierane na początku
kwitnienia i suszone w warunkach naturalnych lub w suszarni w temp do 35*.
Ziele serdecznika (Leonuri herba):
flawonoidy (pochodne kwercetyny, kemferolu i apigeniny).
Preparaty: Cardiosan, Species cardiacae, Cardiogran.
Działanie: łagodnie uspokajająco i kardiotonicznie (tonizująco na mięsień
sercowy),ogólnie wzmacniające pracę serca. Stosowane w nerwicach sercowo-
naczyniowych oraz w chorobie nadciśnieniowej.
Wiesiołek dwuletni (Olenothera biennis L), Wiesiołek dziwny (Oenothera
paradoxa)-surowcem są nasiona, zbierane dojrzałe, z których na zimno tłoczony jest
olej.
Olej z nasion wiesiołka (Oenotherae oleum):
glicerydy nienasycone ponad 80 % (70 % kwas linolowy, 8-14 % kwas
gammalinolenowy [niezbędne, biorą udział w przemianach tłuszczowych], 3,5 %
kwasu olejowego).
Preparaty: Ebfanol, Emolarol, Eumol, Oeparol, Vitapol.
Działanie: stosowane w leczeniu i profilaktyce choroby miażdżycowej (obniżanie
cholesterolu, ciśnienia krwi), wspomagająco w leczeniu chorób pochodzenia sercowo-
naczyniowego.
liści ma charakterystyczny zapach ogórka, surowcem są nasiona zbierane w pełni
dojrzałe, z których pozyskuje się olej tłoczony na zimno.
Olej z nasion ogórecznika (Boraginis oleum):
niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) do 20 % GAL.
Preparaty: Boragoglandyna, Neoglandyna, Borage oil.
Działanie: przeciwzakrzepowo, obniża cisnienie i zawartość cholesterolu we krwi.
18.03.2006
SUROWCE I PREPARATY WPŁYWAJĄCE KORZYSTNIE NA NACZYNIA
ŻYLNE I KRWIONOŚNE
1) Kasztanowiec zwyczajny (Asculus hippocastanum L.)
2) Arnika górska (Arnica montana L.)
3) Oczar wirginijski (Hamamelis virginiana L.)
4) Nostrzyk żółty (Melilotus officinalis L.)
5) Miłorząb dwuklapowy (Ginko biloba L.)
6) Ruta zwyczajna (Ruta graveolens L.)
7) Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.)
Kasztanowiec zwyczajny (Asculus hippocastanum L.) –drzewo z rodz
Kasztanowatych, dostarcza 3 rodz surowca-nasiona, kora, kwiat. Nasiona zbiera się w
pełni dojrzałe jesienią, wstępnie suszy rozłożone w cienkiej warstwie w warunkach
naturalnych następnie rozdrabnia i suszy w suszarni w temp 60*C. Korę zbiera się
wiosną z młodych pędów i suszy w war natur. Kwiaty zbiera się w pełni rozwoju i
Nasienie kasztanowca (Hippocastani semen)
saponiny triterpenowe (beta-escyna); flawonoidy.
Kora kasztanowca (Hippocastani cortex)
saponiny triterpenowe (beta-escyna); kumaryny.
Kwiat kasztanowca (Hippocastani flos)
saponiny triterpenowe (beta-escyna); flawonoidy; kumaryny.
Preparaty (w postaci żeli, toników, maści): Esceven, Rectosan, Hemoroflon, Toniven
żel, Venitan, maść kasztanowa.
Działanie: uszczelniająco na ściany naczyń krwionośnych, przeciwdziała stanom
zapalnym i zastojom żylnym.
Nasiona są surowcem do otrzymywania betaescyny stosowanej do produkcji
preparatów, dział uszczelniająco na naczynia krwionośne, przeciwzakrzepowo.
Wyciąg ze świeżych kwiatów kasztanowca jest składnikiem preparatów stosowanych w
stanach zapalnych, chemoroidach.
Arnika górska (Arnica montana L.)-bylina z rodz Astrowate, podlegająca ochronie
gatunkowej. Surowcem jest kwiat koszyczek, który zbiera się w początkowym okresie
kwitnienia i suszy w war natur.
Kwiat arniki (Arnicae flos)
Koszyczek arniki (Arnicae anthodium)
laktony seskwiterpenowe (arnikolidy A, B, C, D, helenalina); olejek eteryczny do 3 %;
flawonoidy do 6 %.
Preparaty: maść arnikowa, Arnical, Tinctura Arnicae (nalewka), Arnisol (płyn),
Arcolen.
Działanie: wyciągi alkoholowe z surowca stosowane są zewnętrznie jako leki
przeciwzapalne w stłuczeniach, obrzękach, pobudzają ukrwienie, przyspieszają
kontuzjach.
Oczar wirginijski (Hamamelis virginiana L.)-krzew lub małe drzewo z rodz
Oczarowate, surowcem jest liść.
Liść oczaru (Hamamelidis folium)
garbniki, flawonoidy, olejek eteryczny.
Preparaty: Phloderm.
Działanie: wyciągi działają ściągająco, przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie,
stosowane w postaci maści w różnych dolegliwościach skórnych.
Nostrzyk żółty (Melilotus officinalis L.)-roślina zielna 2letnia lub 1roczna z rodz
Bobowate, uprawiana również na nawóz zielony, surowcem jest ziele zbierane w
czasie kwitnienia w VII, suszone w war natur lub suszarniach w 35*.
Ziele nostrzyku (Meliloti herba)
związki kumarynowe, flawonoidy, garbniki.
Preparaty: Emplastrum, tabletki tonizujące, Species advulnantes-zioła przyspieszające
gojenie.
Działanie: zmniejsza krzepliwość krwi przez co poprawia jej przepływ przez naczynia
żylne i włosowate, ponadto działa przeciwzapalnie, stosowany głównie zewnętrznie
jako środek zmiękczający skórę i jako środek przyspieszający gojenie ran.
Miłorząb dwuklapowy (Ginko biloba L.)-nagonasienne drzewo z rodz
Miłorząbowate, surowcem jest liść wykorzystywany w przemyśle farmaceutycznym i
kosmetycznym (antyutleniacze), zbierany jesienią gdy zaczyna żółknąć, następnie
suszony w war natur.
Liść miłorzębu dwuklapowego (Ginko bilobae folium)
laktony diterpenowe (ginkgolidy A, B, C, J, H), laktony seskwterpenowe (bilobalid A,
elemol, endesmol), flawonoidy.
Preparaty: Tinctura Ginko bilobae (nalewka z liści), Venoforton.
Działanie: wyciągi mają wielokierunkowe działanie; usprawniają krążenie krwi
zwłaszcza mózgowe i kończyn dolnych, uelastyczniają naczynia krwionośne; wyciągi
oraz preparaty z liści stosowane są w leczeniu chorób naczyń krwionośnych tj
zapaleniu naczyń, osłabieniu napięcia i odporności naczyń żylnych, stosowane w
leczeniu zaburzeń krążenia krwi, w bólach zawrotowych głowy, niedokrwieniu
kończyn dolnych.
Ruta zwyczajna (Ruta graveolens L.)-bylina z rodz Rutowate, surowcem jest ziele i
liść, które zbiera się w okresie pełnego kwitnienia i pod koniec VI, służy do
sporządzania wyciągów..
Ziele ruty (Rutae herba)
Liść ruty (Rutae folium)
alkaloidy, flawonoidy, furanokumaryny, olejek eteryczny.
Preparaty: Intractum Rutae (wyciąg).
Działanie: przeciwzakrzepowo na naczynia krwionośne, obniżają ciśnienie krwi,
poprawiają krążenie, uszczelniają ściany naczyń krwionośnych; wyciągi stosowane w
zaburzeniach krążenia, miażdżycy, w osłabieniu ścian naczyń krwionośnych.
Wywołują skutki uboczne-wyciągi alkoholowe mogą wywoływać nadwrażliwość na
działanie promieni słonecznych (furanokumaryny) i pigmentację skóry.
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.)-bylina z rodz Dziurawcowate
(gruczołki olejkowe na kwiatach i liściach), surowcem jest ziele zbierane 2 razy w
ciągu roku (na początku kwitnienia i pod koniec lata), suszone w war natur lub w
suszarniach 35-40*.
Ziele dziurawca (Hyperici herba)
związki antranoidowe (hiperycyna i jej pochodne), glikozydy flawonoidowe
(hiperozyd, rutozyd, kwercetyna), garbniki katechinowe, olejek eteryczny.
Preparaty: Inctractum Hyperici (wyciąg alkoholowy), Succus Hyperici (sok),
Herbogastrum, Hemostin.
Działanie: surowiec oraz preparaty z surowca stosowane są w skurczach naczyń
żylnych, pomocniczo w zastojach krążenia w kończynach, przy nadmiernej łamliwości
naczyń. Wyciągi służą do użytku zewn i wewn. Wewnętrznie działają
przeciwskurczowo na naczynia krwionośne, ściągająco na drobne naczynia
krwionośne. Zewnętrznie stosowane w owrzodzeniach żylakowych. Wywołują skutki
uboczne (hiperacyna)-wyciągi podawane doustnie powodują zaczerwienienia skóry,
wewnętrzne krwawienia i ogólne osłabienie.