LEKI POCHODZENIA NATURALNEGO

STOSOWANE W CHOROBACH UKŁADU

POKARMOWEGO

DR N. FARM. ANNA MARCHELAK

 DZIAŁANIE
• przeczyszczające CHOROBY
• zapierające
• przeciwwymiotne
• spazmolityczne • zaparcia
• żółciopędne • biegunki
• żółciotwórcze • wątroby i dróg żółciowych
• nudności, wymioty
SUBSTANCJE •
•
pobudzające wydzielanie soku żołądkowego
hepatoprotekcyjne • wzdęcia, gazy
ROŚLINNE • wiatropędne • kolki jelitowe
• powlekające • zespół jelita drażliwego
• przeciwzapalne • niestrawność
• przeciwwrzodowe • uczucie pełności
• stany zapalne błony śluzowej
żołądka, dwunastnicy i jelit
• wrzody

W schorzeniach przewodu pokarmowego produkty pochodzenia naturalnego cieszą się ogromną

popularnością!
FITOTERAPIA ZAPARĆ Kontaktowe leki przeczyszczające
Oleum ricini – olej rycynowy (rącznikowy)
❑ Olej tłusty otrzymany z nasion Ricinus communis L. – rącznika pospolitego
poprzez tłoczenie na zimno.
❑ Mieszanina trójglicerydów kwasów tłuszczowych, głównie rycynolowego (80-
92%), oleinowego, linolowego, stearynowego i palmitynowego.
❑ Monografie farmakopealne (FPXII): Ricini oleum virginale – Olej rycynowy
pierwszego tłoczenia; Ricini oleum raffinatum – Olej rycynowy oczyszczony,
Ricini oleum hydrogenatum – olej rycynowy uwodorniony.
❑ Mechanizm działania:
W jelicie cienkim w obecności żółci i soku trzustkowego triglicerydy ulegają
rozpadowi do gliceryny i kwasu rycynolowego. Kwas rycynolowy ulega
stopniowemu zmydlaniu do mydeł sodowych i potasowych. Zarówno kwas jak i
mydła wykazują działanie drażniące, wzmagają perystaltykę jelita cienkiego,
zwiększają również przenikanie wody i elektrolitów przez ściany jelit,
ograniczając równocześnie jej wchłanianie.
Olej rycynowy
❑ Olej tłusty otrzymywany z nasion rącznika w procesie tłoczenia na zimno ma status leku o
udokumentowanym zastosowaniu medycznym (well-established use).
❑ Postać leku: płynne lub stałe preparaty do stosowania doustnego.
❑ Wskazania: Środek przeczyszczający do krótkotrwałego stosowania w przypadkach
sporadycznie występujących zaparć.
❑ Dawkowanie: dawka dobowa 2-5 g (2.1-5.3 ml) jako dawka jednorazowa; stosowanie przez
okres czasu powyżej 1 tygodnia wymaga nadzoru lekarskiego; wypróżnienie po 2-6 h.
❑ Przeciwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną; przypadki niedrożności i zwężeń jelit,
atonia, zapalenie wyrostka robaczkowego, choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-
Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), ból brzucha niewiadomego pochodzenia, ciężki
stan odwodnienia z niedoborem wody i elektrolitów, ciąża i laktacja.
Olej rycynowy
❑ Środki ostrożności: olej rycynowy należy stosować tylko wówczas, gdy nie udało się osiągnąć
efektu terapeutycznego przez zmianę diety i przyjmowanie środków przeczyszczających
zwiększających objętość mas kałowych; brak danych na temat bezpieczeństwa i skuteczności
stosowania u dzieci < 18 rż.
❑ Interakcje: Hipokaliemia (spowodowana długotrwałym nadmiernym stosowaniem leków
przeczyszczających) nasila działanie glikozydów nasercowych i powoduje w interakcje z lekami
antyarytmicznymi; jednoczesne stosowanie z diuretykami, kortykosteroidami i preparatami
korzenia lukrecji mogą nasilać utratę potasu; jednoczesne stosowanie leków
przeciwhistaminowych może zmniejszyć przeczyszczające działanie oleju rycynowego.
❑ Ciąża i karmienie, wpływ na płodność: olej rycynowy jest przeciwskazany – może wpływać na
przebieg porodu i przenikać do mleka matki, nie ma danych na temat wpływu na płodność.
❑ Wpływ na prowadzenie pojazdów i obsługę maszyn: brak badań.
Olej rycynowy
❑ Działania niepożądane: nudności, wymioty, bóle brzucha i silna biegunka.
❑ Przedawkowanie: podrażnienie przewodu pokarmowego, nudności, wymioty, utrata wody i
elektrolitów; leczenie powinno polegać na obfitym pojeniu i unormowaniu gospodarki
elektrolitowej.
❑ Właściwości farmakodynamiczne: kontaktowe leki przeczyszczające; kod ATC A 06 AB05; kwas
rycynolowy hamuje wchłanianie wody i elektrolitów, stymuluje perystaltykę jelit.
❑ Właściwości farmakokinetyczne: w jelicie cienkim następuje hydroliza enzymatyczna i uwalnia
się kwas rycynolowy i glicerol; kwas rycynolowy jest następnie metabolizowany do kwasów
epoksydikarboksylowych, które są wydalane z moczem.
❑ Przedkliniczne dane dotyczące bezpieczeństwa: olej rycynowy podawany ciężarnym szczurom
18, 19 i 20 dnia ciąży w dawce 2 ml/dzień inicjował poród i skracał czas jego trwania.
Olej rycynowy – preparaty handlowe

Olej rycynowy z aplikatorem Phytopharm

Oleum Ricini Phytopharm Produkt kosmetyczny do pielęgnacji włosów, skóry
14,37 g/15 ml, płyn doustny i paznokci o właściwościach regenerujących,
produkt leczniczy pielęgnujących, natłuszczających i odżywczych.
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy (antrazwiązki)
Sok z liści aloesu, Aloe barbadensis, Aloe barbadensis Mill. – aloes barbadoski
zagęszczony i wysuszony Aloe capensis Aloe ferox Mill. – aloes uzbrojony
(alona basbadoska i alona f. Asphodelaceae – Złotogłowowate
przylądkowa)
Listek senesu Sennae foliolum Cassia alexandrina Mill.– strączyniec
aleksandryjski
Cassia angustifolia Vahl – strączyniec
wąskolistny f. Fabaceae – Bobowate
Owoc senesu Sennae fructus jw.

Kora kruszyny Frangulae cortex Rhamnus frangula L. – kruszyna pospolita

f. Rhamnaceae – Szakłakowate
Korzeń rzewienia Rhei radix Rheum palmatum L. – rzewień palczasty
Rheum officinale Baill. – rzewień lekarski
f. Polygonaceae – Rdestowate
Substancje roślinne zawierające antranoidy –
mechanizm działania
❑ kontaktowe leki przeczyszczające, kod ATC A06AB;
❑ Pochodne 1,8-dihydroksyantracenu wykazują działanie przeczyszczające. Związki te nie są
absorbowane w górnym odcinku przewodu pokarmowego; dopiero w jelicie grubym przy udziale
bakterii ulegają przekształceniu w aktywne metabolity (np. antron reiny, antron aloeemodyny, antron
emodyny).
❑ Wyróżnia się dwa mechanizmy działania:
1) Stymulacja czynności motorycznej jelita grubego, prowadząca do przyspieszenia pasażu jelitowego.
2) Wpływ na procesy wydzielania obejmujący dwa jednoczesne mechanizmy: hamowanie resorpcji
wody i elektrolitów (Na+, Cl-) przez komórki nabłonka jelita grubego (działanie antyabsorpcyjne) oraz
zmniejszenie szczelności połączeń międzykomórkowych, prowadzące do wzrostu wydzielania wody i
elektrolitów do światła jelita (działanie wydzielnicze).
❑ Działanie przeczyszczające następuje po ok. 8-12 godz. od przyjęcia leku.
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
Leki o ugruntowanym zastosowaniu medycznym (well established use)

• Listek senesu
• Owoc senesu Rozdrobniona substancja
• Kora kruszyny roślinna oraz przetwory,
standaryzowane
• Korzeń rzewienia

• Sok z liści aloesu, Suchy ekstrakt (DER 1-3:1), rozpuszczalnik

zagęszczony i ekstrakcyjny woda, standaryzowany na
wysuszony (alona zawartość 28.6 - 36.6% pochodnych
basbadoska i alona hydroksyantracenowych, w przeliczeniu
przylądkowa) na aloinę (metoda spektrofotometryczna)
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
(antrazwiązki) - POSTAĆ LEKU
Leki do stosowania doustnego

• Listek senesu standaryzowana rozdrobniona substancja

• Owoc senesu Rozdrobniona substancja roślinna w postaci herbatek,
roślinna oraz przetwory, standaryzowane przetwory roślinne w
• Kora kruszyny
standaryzowane postaci płynnej lub stałej do stosowania
• Korzeń rzewienia doustnego

• Sok z liści aloesu, Suchy ekstrakt (DER 1-3:1), rozpuszczalnik

zagęszczony i standaryzowane przetwory
ekstrakcyjny woda, standaryzowany na
roślinne w postaci płynnej
wysuszony (alona zawartość 28.6 - 36.6% pochodnych
lub stałej do stosowania
basbadoska i alona hydroksyantracenowych, w przeliczeniu
doustnego
przylądkowa) na aloinę (metoda spektrofotometryczna)
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
(antrazwiązki) - WSKAZANIA
Środki przeczyszczające do krótkotrwałego stosowania w przypadkach
sporadycznie występujących zaparć.

Dodatkowe wskazanie:
Owoc senesu oczyszczanie jelita w przygotowaniu pacjentów do badań
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
(antrazwiązki) - DAWKOWANIE
dorośli i dzieci > 12 r.ż.
Listek senesu 10-30 mg pochodnych hydroksyantracenowych w przeliczeniu na sennozyd B
1 x dziennie na noc
Owoc senesu 10-30 mg pochodnych hydroksyantracenowych w przeliczeniu na sennozyd B
1 x dziennie na noc (leczenie zaparć)
150 mg pochodnych hydroksyantracenowych w przeliczeniu na sennozyd B
wczesnym popołudniem dnia poprzedzającego badanie (oczyszczanie jelita przed
badaniem)
Kora kruszyny 10-30 mg pochodnych hydroksyantracenowych w przeliczeniu na glukofrangulinę A
1 x dziennie na noc
Korzeń rzewienia 20-30 mg pochodnych hydroksyantracenowych w przeliczeniu na reinę
1 x dziennie na noc
Sok z liści aloesu, 10 – 30 mg pochodnych hydroksyantracenowych w przeliczeniu na aloinę
zagęszczony i wysuszony 1 x dziennie na noc
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
(antrazwiązki) - DAWKOWANIE

Nie stosować dłużej niż 1 tydzień.

Zwykle wystarcza przyjmowanie 2-3 razy w tygodniu.

Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
(antrazwiązki) - PRZECIWSKAZANIA
▪ nadwrażliwość na substancję czynną
▪ przypadki niedrożności i zwężeń jelit
▪ atonia
▪ zapalenie wyrostka robaczkowego
▪ choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
▪ ból brzucha niewiadomego pochodzenia
▪ ciężki stan odwodnienia z niedoborem wody i elektrolitów
▪ ciąża i laktacja
▪ dzieci < 12 r.ż.
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
(antrazwiązki) – ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
▪ należy unikać długotrwałego stosowania kontaktowych leków przeczyszczających;
▪ należy stosować tylko wówczas, gdy nie udało się osiągnąć efektu terapeutycznego przez zmianę diety i
przyjmowanie środków przeczyszczających zwiększających objętość mas kałowych;
▪ pacjenci przyjmujący glikozydy nasercowe, leki przeciwarytmiczne, leki wydłużające odcinek QT,
diuretyki, adrenokortykosteroidy, preparaty korzenia lukrecji powinni jednoczesne stosowanie
skonsultować z lekarzem;
▪ nie stosować u pacjentów z zaklinowaniem kału oraz z dolegliwościami ze strony przewodu
pokarmowego, takimi jak: ból brzucha, nudności i wymioty, chyba że lekarz zdecyduje inaczej (objawy
takie mogą wskazywać na możliwość wystąpienia niedrożności jelit);
▪ stosowanie u pacjentów z nietrzymaniem kału wymaga częstszego zmieniania pieluchy celem
uniknięcia przedłużonego kontaktu kału ze skórą;
▪ stosowanie u pacjentów z niewydolnością nerek może spowodować zaburzenia elektrolitowe;
▪ brak danych na temat bezpieczeństwa i skuteczności stosowania u dzieci < 18 rż.
Kontaktowe leki przeczyszczające –
substancje roślinne zawierające antranoidy
(antrazwiązki) – INTERAKCJE
▪ hipokaliemia (spowodowana długotrwałym nadmiernym stosowaniem leków
przeczyszczających) nasila działanie glikozydów nasercowych i powoduje w interakcje z
lekami antyarytmicznymi;
▪ jednoczesne stosowanie z diuretykami, kortykosteroidami i preparatami korzenia lukrecji
mogą nasilać utratę potasu.
Substancje roślinne zawierające antranoidy –
ciąża, karmienie, wpływ na płodność
❑ stosowanie w ciąży jest przeciwskazane – badania wskazują na działanie genotoksyczne
niektórych antranoidów, np. emodyny i aloeemodyny
❑ stosowanie przez kobiety karmiące jest przeciwskazane – aktywne metabolity
antranoidów są wydzielane w małych dawkach do mleka
❑ nie ma danych na temat wpływu na płodność

Substancje roślinne zawierające antranoidy –

wpływ na prowadzenie pojazdów i obsługę maszyn
❑ Brak danych
Substancje roślinne zawierające antranoidy –
działania niepożądane
• reakcje nadwrażliwości: świąd, pokrzywka, wysypka o charakterze osutki miejscowa lub
uogólniona;
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe: skurcze i bóle brzucha, biegunki z wodnistym stolcem (w
szczególności u osób z zespołem nadpobudliwego jelita), melanoza okrężnicy przy
przewlekłym stosowaniu;
• objawy ze strony nerek i układu moczowego: przy długotrwałym stosowaniu zaburzenia
gospodarki wodno-elektrolitowej mogące skutkować albuminurią i hematurią, zmiana
barwy moczu na żółty lub czerwono-brązowy (efekt nie jest klinicznie istotny).
Substancje roślinne zawierające antranoidy –
przedawkowanie
OBJAWY:
❑ bolesne skurcze brzucha oraz silna biegunka mogąca spowodować straty elektrolitów;
❑ toksyczne zapalenie wątroby przy przewlekłym przyjmowaniu nadmiernych dawek.

POSTĘPOWANIE:
❑ brak odtrutki
❑ należy zwiększyć podaż płynów, monitorować poziom potasu (szczególnie u osób starszych).
Substancje roślinne zawierające antranoidy –
farmakokinetyka
❑ Aglikony antrachinonowe są absorbowane w jelicie a następnie metabolizowane w wątrobie do
glukuronidów i siarczanów.
❑ Po doustnym podaniu reina, emodyna i śladowe ilości chryzofanolu są wykrywalne w moczu.
❑ Aktywne metabolity, np. reina, przechodzą w niewielkich ilościach do mleka.
❑ Doświadczenia na zwierzętach wykazały też nieznaczne przechodzenie reiny przez łożysko.
❑ Doświadczenia na zwierzętach wykazały, że przy podaniu bezpośrednio do jelita ślepego absorpcja
antronu reiny wynosiła <10%. W wyniku kontaktu z tlenem antron reiny ulega utlenieniu do reiny i
sennidyn, których obecność wykrywa się we krwi, głównie w postaci siarczanów i glukuronidów. Po
podaniu doustnym 3-6% metabolitów wydalanych jest z moczem, a niektóre wydalane są z żółcią.
❑ Większość sennozydów (90%) wydalana jest z kałem w postaci polimerów (polichinonów) wraz z 2-
6% niezmienionych sennozydów, sennindyn, antronu reiny i reiny.
❑ W badaniach farmakokinetycznych u ludzi, podczas doustnego podawania strąków senesu (20 mg
sennozydów) przez 7 dni maksymalne stężenie reiny w osoczu krwi wynosiło 100 ng/ml. Nie
stwierdzono akumulacji reiny.
 Preparaty handlowe – listek, owoc senesu
Produkty lecznicze

Każda tabletka zawiera: Jedna tabletka dojelitowa zawiera:

300 mg Cassia senna L. (C. acutifolia Delile), fructus i/lub
Cassia angustifolia Vahl, fructus i/lub Cassia senna L (C.
acutifolia Delile) i/lub Cassia angustifolia Vahl., foliolum
(listka i owocu senesu),
co odpowiada 7,5 mg pochodnych hydroksyantracenu, w
przeliczeniu na sennozyd B.
150 mg – 220 mg Sennae angustifoliae fructus extractum
siccum (4-6:1) [suchy wyciąg z owoców senesu]
co odpowiada 20 mg glikozydów hydroksyantracenowych
w przeliczeniu na sennozyd B; ekstrahent: woda.
 Preparaty handlowe – listek, owoc senesu
Produkty lecznicze

Sennae foliolum 0,9-1,1 g,
co odpowiada 30 mg glikozydów
hydroksyantracenowych w przeliczeniu
na sennozyd B.
1 g wysuszonych listków senesu otrzymywanych z
różnych gatunków Cassia senna L. (C. acutifolia Delile)
lub Cassia angustifolia Vahl, foliolum (listek senesu), co
odpowiada 25-30 mg glikozydów
hydroksyantracenowych w przeliczeniu na sennozyd B.
0,9 g Cassia senna L. (C. acutifolia Delile)
lub Cassia angustifolia Vahl, foliolum
(listek senesu), co odpowiada 16,58 mg-
22,43 mg glikozydów
hydroksyantracenowych w przeliczeniu
na sennozyd B.
 Preparaty handlowe - kora kruszyny
Produkty lecznicze

0,4 g produktu leczniczego Rhamnus frangula L., cortex (kora kruszyny) 0,4 g produktu, zawiera 27,06-30 mg
zawiera 27,08 – 29,93 mg antrapochodnych w przeliczeniu na
glukofrangulin w przeliczeniu na glukofrangulinę A glukofrangulinę A.
 Preparaty handlowe – korzeń rzewienia
Produkty lecznicze

Tradycyjny produkt leczniczy roślinny Produkt leczniczy roślinny

1 tabletka zawiera 513,5 mg Rheum palmatum L.
i/lub Rheum officinale Baillon, radix (korzeń
rzewienia), co odpowiada 11,3 – 13,90 mg
pochodnych hydroksyantracenowych w przeliczeniu
na reinę.
1 kapsułka zawiera 196,9 mg – 371,2 mg wyciągu suchego z
Rheum palmatum L. i/lub Rheum officinale Baillon, radix (korzeń
rzewienia), co odpowiada 15 mg pochodnych
hydroksyantracenowych w przeliczeniu na reinę.
Preparaty handlowe - złożone
Wysuszony, sproszkowany sok z liści aloesu (Aloe capensis) o zawartości
związków antranoidowych w przeliczeniu na aloinę 18 % - 35 mg
Wyciąg suchy z kory kruszyny (Frangulae corticis extractum siccum,
DER 5-8:1, ekstrahent: metanol) o zawartości związków
antranoidowych w przeliczeniu na aloinę 15% - 42 mg
Jedna tabletka zawiera 10-15mg związków antranoidowych w
przeliczeniu na aloinę

Roślinny produkt leczniczy

CORAX
Suplement diety!!!
Sproszkowany sok z liści aloesu (4:1) (Aloe
Barbadensis Mill) – 35 mg
ekstrakt z kory kruszyny 4:1 (Frangula Mill L.) – 42 mg
Preparaty handlowe - złożone
Tradycyjny produkt leczniczy roślinny
100 g produktu leczniczego zawiera 10 g
extractum fluidum (1:1) compositum ex:
Rhei radice, Frangulae cortice, Foeniculi
fructu, Carvi fructu
[Ekstrahent - etanol 50% (v/v)
12,7 mg związków antranoidowych w
przeliczeniu na glukofrangulinę A/15 ml
Produkt leczniczy roślinny
Każda saszetka 1,4 g zawiera:
Rhamnus frangula L. (Frangula alnus Miller), cortex
(kora kruszyny) 0,230-0,330 g
Cassia senna L. (C. acutifolia Delile), lub Cassia
angustifolia Vahl, foliolum (listek senesu) 0,110-0,200 g
Carum carvi L., fructus (owoc kminku) 0,490 g
Sambucus nigra L., fructus (owoc bzu czarnego) 0,142-
0,332 g
Mentha x piperita L., folium (liść mięty pieprzowej)
0,238 g
Każda saszetka 1,4 g zawiera 22,02-29,79 mg
antrapochodnych w przeliczeniu na glukofrangulinę A.
Leki przeczyszczające zwiększające objętość mas kałowych
Leki przeczyszczające zwiększające objętość mas kałowych
– substancje roślinne zawierające polisacharydy
Nasienie babki jajowatej Plantaginis ovatae semen Plantago ovata Forssk. (P. ispaghula Roxb.) – babka
jajowata
f. Plantaginaceae – Babkowate

Łupina nasienna babki jajowatej Plantaginis ovatae jw.

seminis tegumentum

Nasienie babki płesznik
Nasienie lnu
Psylli semen Plantago afra L. (P. psyllium L.) – babka płesznik
Plantago indica L. (P. arenaria Waldst. et Kit.) –
babka piaskowa
f. Plantaginaceae – Babkowate
Lini semen Linum usitatissimum L. – len zwyczajny
f. Linaceae – Lnowate
 Substancje roślinne zawierające polisacharydy –
MECHANIZM DZIAŁANIA
❑ leki przeczyszczające zwiększające objętość mas kałowych
❑ kod ATC A 06 AC
❑ Nasiona i łupina nasienna babki jajowatej, babki płesznik, lnu są szczególnie bogate we włókna pokarmowe i
śluzy. Mogą absorbować wodę w ilości 10-krotnie większej od własnej masy (łupina nasienna babki jajowatej
nawet 40-krotnie większej). Nasiona zawierają 10-12% śluzowych polisacharydów (zlokalizowane głównie w
łupinie nasiennej). Podlegają częściowej fermentacji (w badaniach in vitro ok. 28%, niesfermentowane 72%).
❑ Działają poprzez chłonięcie wody w jelicie. Dochodzi do zwiększenia objętości treści jelitowej, obniżenie jej
lepkości, co powoduje stymulację ściany jelita. Stymulacja jelita wynika również z kontaktu z surowymi
częściami włókien. Kiedy nasiona przyjmowane są z odpowiednią ilością płynu (przynajmniej 30 ml na 1 g)
zwiększa się objętość treści jelitowej ze względu na wysoką zdolność zwiększania własnej objętości. Stąd
stymulacja poprzez rozciągnięcie ściany jelita, co wyzwala defekację. Jednocześnie obrzęknięta masa śluzu
tworzy warstwę nawilżająca, która ułatwia pasaż treści jelitowej.
❑ Efekt zwykle w obrębie 12 do 24 godzin po pojedynczym podaniu.
❑Czasami maksymalny efekt zostaje osiągnięty po 2-3 dniach.
Leki przeczyszczające zwiększające objętość mas
kałowych – substancje roślinne zawierające
polisacharydy
Leki o ugruntowanym zastosowaniu medycznym (well established use)

• nasienie babki jajowatej • wysuszone, dojrzałe, całe nasiona

• nasienie babki płesznik • sproszkowana substancja roślinna

• nasienie lnu • wysuszone, dojrzałe, całe nasiona

• łupina nasienna
• łupina nasienna babki jajowatej • sproszkowana substancja roślinna
Substancje roślinne zawierające polisacharydy -
WSKAZANIA
nasienie babki jajowatej (1) leczenie zaparć nawykowych
nasienie babki płesznik (2) stany, w których pożądana jest ułatwiona defekacja
nasienie lnu (np. po operacjach w okolicy odbytu lub odbytnicy, przy
szczelinach odbytu, w chorobie hemoroidalnej)

dodatkowe wskazanie:
łupina nasienna babki jajowatej (3) Pacjenci, u których zwiększenie dziennego spożycia
błonnika może być korzystne, np. w zespole jelita drażliwego
z dominującymi zaparciami, jako uzupełnienie diety w
hipercholesterolemii.
Substancje roślinne zawierające polisacharydy -
DAWKOWANIE
SUBSTANCJA ROŚLINNA DAWKOWANIE
DOROŚLI
nasienie babki jajowatej 8-40 g w 2-3 dawkach podzielonych
nasienie babki płesznik 25-40 g w 3 dawkach podzielonych
nasienie lnu 20-45 g w 2-3 dawkach podzielonych
łupina nasienna babki Wsk. (1) i (2)
jajowatej 7-11 g w 1-3 dawkach podzielonych
Wsk. (3)
7-20 g w 1-3 dawkach podzielonych
DZIECI (6-12 lat)
4-25 g w 2-3 dawkach podzielonych
12-25 g w 3 dawkach podzielonych
Nie zaleca się stosowania
Wsk. (1) i (2)
3-8 g w 1-3 dawkach podzielonych
Wsk. (3)
Nie zaleca się stosowania u dzieci < 12 r.ż.
Substancje roślinne zawierające polisacharydy –
SPOSÓB ZAŻYWANIA
❑ jeżeli po 3 dniach stosowania nie ma efektów należy skonsultować się z lekarzem lub
farmaceutą
❑ należy zapewnić odpowiednią podaż płynów – 30 ml na 1 g substancji roślinnej
❑ można substancję roślinną/przetwór zmieszać z wodą i wypić albo najpierw połknąć a
następnie popić wodą
❑ należy stosować przynajmniej ½ do 1 godziny przed lub po zażyciu innych leków
❑ nie stosować bezpośrednio przed snem
❑ efekt działania po 12-24 h
❑ podczas zażywania należy unikać wdychania substancji roślinnej, aby zmniejszyć ryzyko
uwrażliwienia na substancję aktywną
Substancje roślinne zawierające polisacharydy –
PRZECIWSKAZANIA
❑ nadwrażliwość na substancję czynną
❑ nagłe zmiany zwyczajów dotyczących wypróżniania się trwające dłużej niż 2 tygodnie
❑ niezdiagnozowane krwawienia z odbytu oraz brak wypróżnień po stosowaniu środka
przeczyszczającego
❑ nieprawidłowe zwężenia w obrębie przewodu pokarmowego, choroby przełyku i wpustu
żołądka, potencjalna lub istniejąca niedrożność jelit lub ich atonia, okrężnica olbrzymia
(megacolon), problemy z przełykaniem lub z gardłem
Substancje roślinne zawierające polisacharydy –
ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
❑ nie zaleca się stosowania u dzieci poniżej 6 roku życia (nasiona lnu 12 r.ż.) ze względu na
niewystarczające dane na temat skuteczności i bezpieczeństwa w tej grupie pacjentów
❑ produkty powinny być stosowane w zaparciach stolca, które nie ustąpiły po zmianie nawyków
żywieniowych.
❑ należy pamiętać o odpowiedniej podaży płynów (30 ml na 1 g substancji roślinnej)
❑ nie powinno się stosować u pacjentów z zaparciem i takimi objawami jak ból brzucha, nudności i
wymioty, gdyż objawy te mogą sygnalizować niedrożność jelit
❑ w przypadku wystąpienia bólu w jamie brzusznej lub jakichkolwiek zaburzeń w oddawaniu stolca,
należy zaprzestać przyjmowania produktu i zasięgnąć porady medycznej
❑ w celu zmniejszenia ryzyka niedrożności jelit stosowanie z lekami hamującymi perystaltykę jelit (np.
opioidy) wymaga nadzoru lekarza
❑ nasiona lnu mogą wykazywać działanie estrogenne, dlatego nie zaleca się stosowania u kobiet z
nowotworami hormonozależnymi
Substancje roślinne zawierające polisacharydy –
INTERAKCJE
❑ Stosowanie substancji roślinnych zawierających polisacharydy może obniżyć wchłanianie
innych jednocześnie przyjmowanych leków, takich jak związki mineralne, witaminy (B12),
glikozydy nasercowe, pochodne kumaryny, karbamazepina i lit. Nie należy stosować ½ - 1 godz.
przed lub po zastosowaniu innych leków.
❑ Stosowanie u diabetyków wymaga nadzoru lekarskiego, gdyż może być konieczna modyfikacja
dawek leków przeciwcukrzycowych, insuliny.
❑ Stosowanie równocześnie z hormonami tarczycy wymaga nadzoru lekarskiego, ponieważ może
być konieczna modyfikacja dawki.
❑ Stosowanie jednocześnie z lekami hamującymi perystaltykę jelit (loperamid, opioidy) zwiększa
ryzyko wystąpienia niedrożności jelit – stosowanie jedynie pod nadzorem lekarza.
Substancje roślinne zawierające polisacharydy –
WPŁYW NA PŁODNOŚĆ, CIĄŻA, LAKTACJA
❑ WPŁYW NA PŁODNOŚĆ: Brak danych.
❑ STOSOWANIE PODCZAS CIĄŻY I KARMIENIA:
Nasiona i łupina nasienna babki jajowatej, nasiona babki płesznik:
Można rozważyć stosowanie u kobiet ciężarnych i karmiących jeśli zachodzi taka konieczność, i
jeśli zmiana nawyków żywieniowych nie jest skuteczna.
Nasiona lnu:
Brak danych na temat szkodliwego działania podczas stosowania w czasie ciąży i laktacji.
Badania u zdrowych kobiet wskazują na działanie estrogenne nasion lnu.
Ze względu na brak wystarczających danych nie zaleca się stosowania produktu w okresie ciąży i
karmienia piersią.
Substancje roślinne zawierające polisacharydy –
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
❑ wzdęcia (zwykle ustępują w trakcie leczenia)
❑ ryzyko niedrożności jelit lub przełyku oraz zaklinowanie stolca, zwłaszcza przy przyjmowaniu
produktu ze zbyt małą ilością płynów
❑ reakcje nadwrażliwości (wysypka, świąd, nieżyt nosa, zapalenie spojówek, skurcz oskrzeli,
anafilaksja)

Substancje roślinne zawierające polisacharydy –

PRZEDAWKOWANIE
Objawy przedawkowania: dyskomfort w jamie brzusznej, wzdęcia oraz niedrożność jelit.

W przypadku przedawkowania należy zapewnić odpowiednią podaż płynów i leczenie objawowe.

Preparaty handlowe – substancje roślinne zawierające
polisacharydy

Produkt leczniczy
Postać farmaceutyczna: Zioła
5 g/ saszetkę Tradycyjny produkt leczniczy roślinny
 Preparaty handlowe – substancje roślinne zawierające
polisacharydy
Suplementy diety

1 porcja (3 g) zawiera: łupina
nasienna babki jajowatej
(Plantaginis ovatae seminis
tegumentum) 2.1 g, nasiona
babki jajowatej (Plantaginis
ovatae semen) 0.9g
Łupina nasienna babki
jajowatej.
Dzienna porcja (10 g) zawiera: łupina
nasienna babki jajowatej 6.5 g, inulina z
korzenia cykorii 3.5 g, bakterie kwasu
mlekowego 1x108 jtk, błonnik 8.6 g
Dzienna porcja (10 g) zawiera:
3,87 g mielonych nasion lnu
zwyczajnego, 1,2 g inuliny, 1 g łusek
babki jajowatej, 0,56 g błonnika
jabłkowego.
Wyrób medyczny w postaci mikrowlewek
 Skład
Dejonizowany koncentrat moszczu winogronowego; sorbitol; woda; wyciąg z malwy,
żel aloesowy; płynny wyciąg z prawoślazu; hydroglicerynowy wyciąg z propolisu.
Substancje konserwujące: Benzoesan sodu, sorbinian potasu.

Wyrób medyczny w postaci mikrowlewek

Przeznaczony dla dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia.
Efekt wypróżniania występuje szybko, już po ok 10 minutach.

Jak działa?
• osmotycznie (wyciągi z białego winogrona i sorbitol) → ściąganie wody do światła jelita, rozmiękczenie mas kałowych
oraz zwiększenie ich objętości, co stymuluje motorykę jelita i wspomaga ewakuację stolca w naturalny sposób.
• powlekająco i kojąco na śluzówkę jelita (aloes, malwa i prawoślaz), tworząc film ochronny przeciwko podrażnieniom,
który dodatkowo redukuje ból podczas wypróżnienia.
• Substancje śluzowe sprzyjają również rozmiękczeniu mas kałowych.
• ochronnie i przeciwzapalnie na błonę śluzową odbytnicy (propolis hydroglicerynowy w połączeniu z właściwościami
aloesu)
FITOTERAPIA BIEGUNEK
Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje
działające ściągająco
Owoc borówki czernicy suchy
Kora dębu
Kłącze pięciornika
Ziele rzepiku
Liść maliny
Myrtilli fructus siccus Vaccinium myrtillus L. – borówka czernica
f. Ericaceae – Wrzosowate
Quercus cortex Quercus robur L.– dąb szypułkowy
Quercus petraea Liebl.– dąb bezszypułkowy
Quercus pubescens Willd. – dąb omszony
f. Fagaceae – Bukowate
Tormentillae rhizoma Potentilla erecta (L.) – pięciornik kurze ziele
f. Rosaceae – Różowate
Agrimoniae herba Agrimonia eupatoria L. – rzepik pospolity
f. Rosaceae – Różowate
Rubi idaei folium Rubus idaeus L. – malina właściwa
f. Rosaceae – Różowate
Garbniki – mechanizm działania
❑ wykazują zdolność wiązania się z aminokwasami białek, ścinając powierzchnię śluzówki, tworzą
nierozpuszczalną warstwę ochronną, zmniejszając kontakt z czynnikami prozapalnymi i
drobnoustrojami;
❑ działają przeciwysiękowo, przeciwzapalnie i mogą normalizować skład flory bakteryjnej;
❑ hamują wzrost bakterii chorobotwórczych poprzez destabilizację błony komórkowej,
hamowanie aktywności enzymów bakteryjnych i/lub przez wiązanie/chelatowanie substratów
niezbędnych do wzrostu drobnoustrojów;
❑ działają zapierająco poprzez hamowanie aktywacji białek tworzących kanał chlorkowy w błonie
komórkowej (CFTR)

Substancje roślinne garbnikowe, zwłaszcza w postaci naparów i odwarów, są stosowane w

biegunkach oraz w stanach zapalnych żołądka i jelit (najczęściej z surowcami o innych
kierunkach działania).
 Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje
działające ściągająco – STATUS LEKU TRADYCYJNEGO
Owoc borówki a) substancja roślinna (wysuszona całe owoce)
czernicy suchy b) rozdrobniona substancja roślinna
Kora dębu a) rozdrobniona substancja roślinna
b) sproszkowana substancja roślinna
c) ekstrakt suchy DER 5-5.5:1, ekstrahent etanol 50% (m/m)
Kłącze a) rozdrobniona substancja roślinna
pięciornika b) nalewka (stosunek substancji roślinnej do rozpuszczalnika 1:5), ekstrahent etanol 70% (v/v)
c) nalewka (stosunek substancji roślinnej do rozpuszczalnika 1:5), ekstrahent etanol 45% (v/v)
d) ekstrakt płynny (DER 1:1), ekstrahent etanol 25% (v/v)
e) suchy ekstrakt (DER 3.5-4.5:1), ekstrahent etanol 60% (v/v)
Ziele rzepiku a) rozdrobniona substancja roślinna
b) nalewka (stosunek substancji roślinnej do ekstrahenta 1:5), eksrahent etanol 45% (v/v)
c) płynny ekstrakt (DER 1:1), ekstrahent etanol 25% (v/v)
Liść maliny a) rozdrobniona substancja roślinna
b) suchy ekstrakt (DER 4:1), ekstrahent woda
 Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje
działające ściągająco - WSKAZANIA
Owoc borówki (1) objawowe leczenie łagodnej biegunki
czernicy suchy (2) leczenie niewielkich stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej
Kora dębu (1) objawowe leczenie łagodnej biegunki
(2) leczenie niewielkich stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej lub skóry
(3) łagodzenie swędzenia i pieczenia związanego z hemoroidami, po wykluczeniu przez lekarza
poważnych schorzeń
Kłącze (1) objawowe leczenie łagodnej biegunki
pięciornika (2) leczenie niewielkich stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej
Ziele rzepiku (1) objawowe leczenie łagodnej biegunki
(2) do płukania w leczeniu niewielkich stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i gardła
(3) łagodzenie łagodnych stanów zapalnych skóry i małych powierzchownych ran
Liść maliny (1) łagodzenie niewielkich stanów skurczowych związanych z menstruacją
(2) łagodne stany zapalne jamy ustnej i gardła
(3) leczenie objawów łagodnej biegunki
 Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje działające
ściągająco – DAWKOWANIE W LECZENIU BIEGUNKI
Owoc borówki a,b) odwar 15-60 g owoców borówki czernicy dziennie w 3-4 dawkach po 5-15g w 250 ml wody
czernicy suchy
Kora dębu a) 3g rozdrobnionej substancji roślinnej w 250 ml wody, 3 x dziennie;
b) 1g sproszkowanej substancji roślinnej w postaci kapsułek/tabletek, 3 x dziennie
c) suchy ekstrakt 140 mg, 4x dziennie
Kłącze a) rozdrobniona substancja roślinna: napar 1.4-4g kilka razy dziennie, dawka maksymalna 12g;
pięciornika odwar 1.4-3 g, kilka razy dziennie, dawka maksymalna dobowa 6g
b) nalewka (1:5, etanol 70%) 1-2 ml w wodzie, 3 x dziennie
c) nalewka (1:5, etanol 45%) 2-4 ml, 3 x dziennie
d) ekstrakt płynny 2-4 ml, 3 x dziennie
e) suchy ekstrakt: 400 mg, 3 x dziennie
Ziele rzepiku a) napar 1.5–4 g rozdrobnionej substancji roślinnej w 250 ml (lub mniej) gotującej wody, 2-3 x dziennie
b) nalewka: 1-4 ml, 3 x dziennie
c) ekstrakt płynny: 1-3 ml, 3 x dziennie
Liść maliny a) napar 1.5-8 g rozdrobnionej substancji roślinnej w 150 ml gotującej wody, 3 x dziennie.
Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje
działające ściągająco – PRZECIWSKAZANIA
Owoc borówki czernicy suchy nadwrażliwość na substancję czynną
Kora dębu nadwrażliwość na substancję czynną
Kłącze pięciornika nadwrażliwość na substancję czynną
Ziele rzepiku nadwrażliwość na substancję czynną
Liść maliny nadwrażliwość na substancję czynną

– STOSOWANIE W CIĄŻY I PODCZAS KARMIENIA PIERSIĄ

Owoc borówki czernicy suchy – można stosować w ciąży i podczas karmienia.
Pozostałe – brak danych na temat bezpieczeństwa, nie zaleca się stosowania.
Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje
działające ściągająco – INTERAKCJE
Owoc borówki czernicy suchy nie raportowano
Kora dębu opóźnione wchłanianie jednocześnie stosowanych leków, stosować
minimum 1 h przed lub po przyjęciu innych leków
Kłącze pięciornika opóźnione wchłanianie jednocześnie stosowanych leków, stosować
minimum 1 h przed lub po przyjęciu innych leków
Ziele rzepiku Nie raportowano
Liść maliny Nie raportowano
Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje
działające ściągająco – DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Owoc borówki czernicy suchy nie raportowano
Kora dębu reakcje alergiczne
Kłącze pięciornika łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wymioty, biegunka
Ziele rzepiku nie raportowano
Liść maliny nie raportowano
Leki przeciwbiegunkowe zawierające substancje
działające ściągająco – ŚRODKI OSTROŻNOŚCI
Owoc borówki czernicy suchy • nie zaleca się stosowania u dzieci < 12 lat (brak danych)
• jeśli biegunka mimo stosowania produktu leczniczego utrzymuje się
powyżej 3 dni wymagana jest konsultacja lekarska
Kora dębu • nie zaleca się stosowania u dzieci i młodzieży < 18 r.ż. (brak danych)
• w przypadku nawracających biegunek i krwawych stolców konieczna
konsultacja lekarska
Kłącze pięciornika • nie zaleca się stosowania u dzieci < 18 r.ż. (brak danych)
• w przypadku nawracających biegunek i krwawych stolców konieczna
konsultacja lekarska
Ziele rzepiku • nie zaleca się stosowania u dzieci < 12 r.ż. (brak danych)
• w przypadku nawracających biegunek i krwawych stolców konieczna
konsultacja lekarska
Liść maliny • nie zaleca się stosowania u dzieci < 18 r.ż. (brak danych)
 Preparaty handlowe – leki przeciwbiegunkowe
zawierające substancje działające ściągająco

Tradycyjny produkt leczniczy Tradycyjny produkt leczniczy Wyrób medyczny

Zawiera Actitan-P, roślinny kompleks molekularny
Każda tabletka zawiera 370 mg tanin (z Rzepiku pospolitego, Pięciornika Kurzego
Quercus spp., cortex (kory dębu). Ziela) i polifenoli (z Oliwki europejskiej i Ostryżu
długiego).
Mianowany na zawartość całkowitą tanin ≥ 7,8%

tradycyjny produkt leczniczy
ChPL
SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY
1 tabletka zawiera: Tanninum albuminatum (białczan taniny) - 500 mg
WSKAZANIA DO STOSOWANIA
Taninal stosuje się tradycyjnie w biegunkach i zatruciach pokarmowych.
Produkt przeznaczony dla dzieci powyżej 4 lat, młodzieży i dorosłych.

WŁAŚCIWOŚCI FARMAKODYNAMICZNE
Grupa farmakoterapeutyczna: leki przeciwbiegunkowe, kod ATC: A 07 XA 01.
Substancją czynną leku Taninal jest białczan taniny. W świetle jelita białczan taniny ulega
strawieniu uwalniając garbniki, które wykazują działanie ściągające i bakteriostatyczne. Działanie
przeciwbiegunkowe leku tłumaczy się tworzeniem trudno rozpuszczalnych kompleksów
garbników z toksynami bakteryjnymi. Uważa się, że garbniki łączą się także z białkami komórek
bakteryjnych i hamują rozwój flory bakteryjnej, która może być przyczyną biegunek.

WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOKINETYCZNE
Po podaniu doustnym tanina uwalniana jest w środowisku jelita cienkiego pod wpływem enzymu
trawiennego pankreatyny. Uwolnione garbniki działają miejscowo w obrębie przewodu
pokarmowego. Brak danych na temat dostępności biologicznej i parametrów kinetycznych garbników
po podaniu doustnym.
 DAWKOWANIE I SPOSÓB PODAWANIA
Dorośli - 3 razy na dobę 1 do 2 tabletek.
Dzieci powyżej 4 lat i młodzież do 18 lat - 2 do 3 razy na dobę ½ do 1 tabletki.
Tabletkę po zażyciu popić wodą, przyjmować między posiłkami, do czasu
ustąpienia objawów.
PRZECIWWSKAZANIA
Nadwrażliwość na substancję czynną (białczan taniny) lub na którąkolwiek substancję pomocniczą.
Leku Taninal nie należy stosować u dzieci poniżej 4 lat.
SPECJALNE OSTRZEŻENIA I ŚRODKI OSTROŻNOŚCI DOTYCZĄCE STOSOWANIA
Jeżeli mimo zastosowanego leczenia biegunka nasila się lub nie ustępuje przez okres dłuższy niż 2-3 dni u
dorosłych i młodzieży lub ponad 1 dzień u dzieci, należy zgłosić się do lekarza.
INTERAKCJE
Nie należy stosować leku Taninal równocześnie z innymi lekami.
Pomiędzy przyjęciem leku Taninal i innych leków powinny upłynąć co najmniej 2 godziny, ponieważ białczan taniny
może zmniejszyć ich wchłanianie.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
zaburzenia żołądka i jelit (nudności, wymioty) – rzadko.
WPŁYW NA PŁODNOŚĆ, CIĄŻĘ I LAKTACJĘ
Nie badano bezpieczeństwa leku u kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz wpływu na płodność. Lek może zostać
użyty wyłącznie wtedy, gdy w opinii lekarza korzyść dla matki jest większa niż potencjalne zagrożenie dla płodu.
Wyrób medyczny

Skład kaps.
Taninian żelatyny pochodzenia wieprzowego (500 mg w kapsułce),
skrobia kukurydziana i stearynian magnezu (pochodzenia
roślinnego).
 Węgiel aktywny – Carbo medicinalis
MECHANIZM DZIAŁANIA:
Po podaniu doustnym wiąże różne substancje znajdujące się w przewodzie pokarmowym, w tym związki
nasilające perystaltykę (czynność ruchową) jelit oraz zwiększające przenikanie wody do światła jelita. Lek
wiąże również toksyny bakteryjne, bakterie, leki, produkty gnilne, gazy jelitowe, substancje toksyczne itp. i w
ten sposób uniemożliwia ich wchłonięcie z przewodu pokarmowego. Uniemożliwia także wtórne
wchłanianie substancji wydalonych do jelit np. z żółcią.
WSKAZANIA:
oleczenie biegunek, niestrawności i wzdęć;
ozatrucia lekami i innymi związkami chemicznymi - po porozumieniu z lekarzem.

Węgla aktywnego nie należy przyjmować jednocześnie z innymi lekami, ponieważ może osłabiać ich
działanie.
Węgiel aktywny
Węgiel aktywny podany doustnie w różnym stopniu hamuje wchłanianie licznych, jednocześnie
podanych leków. W przypadku konieczności podania innych leków doustnie, należy je
zastosować co najmniej 2 godziny przed lub po przyjęciu węgla aktywnego.
Wegla aktywnego nie należy przyjmować podczas, ani bezpośrednio po posiłkach, ponieważ
pokarm zmniejsza jego zdolność adsorpcyjną.
Węgiel aktywny jest mało skuteczny w zatruciu między innymi: kwasem borowym, siarczanem
żelaza(II) i innymi związkami metali, DDT, cyjankami, litem, etanolem, metanolem, glikolem
etylenowym, produktami rafinacji ropy naftowej a także kwasami i zasadami nieorganicznymi.
W czasie przyjmowania węgla leczniczego stolce mogą mieć ciemne lub czarne zabarwienie.
FITOTERAPIA WYMIOTÓW

Kłącze imbiru
LEKI PRZECIWWYMIOTNE –
KŁĄCZE IMBIRU
Kłącze imbiru Zingiberis rhizoma Zingiber officinale Roscoe – Imbir lekarski
Zingiberaceae – Imbirowate -

❑ pobudza wydzielanie śliny i soków trawiennych, działa żółciopędnie, rozkurczająco, pobudza

perystaltykę jelit → jest stosowane w zaburzeniach trawienia, tj. wzdęciach i uczuciu pełności
❑ działa przeciwwymiotnie – mechanizm jest związany z hamowaniem funkcji receptora
serotoninowego 5-HT3
❑ badania biodostępności dotyczą głównych składników z grupy fenyloalkanów – gingeroli;
gingerole są szybko wchłaniane, maksymalne stężenie we krwi osiągnięto po 10 minutach,
dystrybucja - wykazano obecność we wszystkich badanych tkankach, przy czym największe
stężenie w przewodzie pokarmowym
LEKI PRZECIWWYMIOTNE –
KŁĄCZE IMBIRU
Sproszkowana substancja roślinna ma status leku roślinnego o dobrze
udokumentowanym działaniu (well-established use) w zapobieganiu
nudnościom i wymiotom w chorobie lokomocyjnej.

DAWKOWANIE: w zapobieganiu nudnościom i wymiotom w chorobie lokomocyjnej – 1-2 g na godzinę

przed podróżą.
PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną.
ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: nie zaleca się stosowania u dzieci i młodzieży < 18 r.ż. ze względu na brak
danych o bezpieczeństwie
INTERAKCJE: nie raportowano
LEKI PRZECIWWYMIOTNE –
KŁĄCZE IMBIRU
STOSOWANIE PODCZAS CIĄŻY I KARMIENIA: zaleca się unikać podczas ciąży i karmienia (brak
wystarczających danych)
Umiarkowana ilość danych dotycząca kobiet ciężarnych (n=490) wskazuje, że surowiec jest
bezpieczny.
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, rozstrój żołądka, odbijanie
się, niestrawność i nudności
LEKI PRZECIWWYMIOTNE –
KŁĄCZE IMBIRU
Sproszkowana substancja roślinna ma również status leku tradycyjnego (traditional use) w
następujących wskazaniach:
(1) łagodzenie objawów choroby lokomocyjnej
(2) leczenie łagodnych skurczowych dolegliwości żołądkowo-jelitowych (w tym wzdęć i uczucia
pełności).

DAWKOWANIE:
we wskazaniu (1) dorośli i dzieci > 12 r.ż. 750 mg pół godziny przed podróżą, dzieci w wieku 6-12 lat 250-500
mg pół godziny przed podróżą (nie zaleca się u dzieci < 6 r.ż.)
we wskazaniu (2) dorośli 180 mg 3 x dziennie (nie zaleca się u dzieci < 18 r.ż.)
Preparaty handlowe – kłącze imbiru

Produkt leczniczy tradycyjny Suplement diety Suplement diety

Jedna kapsułka zawiera 300 Jedna drażetka zawiera Woda, wyciąg z kłącza imbiru (Zingiber
mg Zingiber officinale, wyciąg z kłącza imbiru officinalis Roscoe), koncentrat soku
rhizoma (kłącze imbiru). (220 mg) jabłkowego, miód akacjowy, fruktoza,
naturalny aromat waniliowy, kwas jabłkowy.
FITOTERAPIA STANÓW SPASTYCZNYCH PRZEWODU
POKARMOWEGO
SUBSTANCJE ROŚLINNE O DZIAŁANIU ROZKURCZAJĄCYM
Różne mechanizmy działania:
(1) działanie cholinolityczne (porażające układ przywspółczulny): alkaloidy tropanowe
(2) hamowanie aktywności enzymu fosfodiesteryazy (PDE); enzym PDE rozkłada cAMP,
hamowanie jego aktywności prowadzi do wzrost cAMP i dalszej kaskady wewnątrzkomórkowych
reakcji, których efektem jest rozkurcz mięśni: alkaloidy izochinolinowe (papaweryna), flawonoidy
(apigenina, luteolina, naryngenina, chalkony), kumaryny (ostol)
(3) wpływ na kanał jonowy, w tym działanie antagonistyczne wobec jonów wapnia (flawonoidy,
olejków eterycznych, kumaryny)
SUBSTANCJE ROŚLINNE DZIAŁAJĄCE
ROZKURCZAJĄCO NA PRZEWÓD POKARMOWY
❑ SUBSTANCJE ROŚLINNE ZAWIERAJĄCE ALKALOIDY TROPANOWE
Liść pokrzyku Belladonnae folium Atropa belladonna L. – Pokrzyk wilcza jagoda
Solanaceae - Psiankowate

Substancja roślinna poraża obwodowo układ parasympatyczny, głównie w układzie pokarmowym i

drogach żółciowych. Stosowana głównie w kolce jelitowej i wątrobowej. Wyciągi z surowca znajdują się
również w preparatach żółciopędnych.

Działanie niepożądane – głównie suchość w ustach i zaburzenia akomodacji.

Brak monografii EMA.

 SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY WSKAZANIA DO STOSOWANIA
Skład na 100g: Produkt stosowany tradycyjnie w zaburzeniach trawiennych.
Curcumae tinctura - 30 g, DAWKOWANIE
Taraxaci succus - 25 g, Produkt stosuje się doraźnie w niestrawności.
Valerianae tinctura - 15 g, Dorośli:
Menthae pip. tinctura - 12 g, 3 x dziennie po 25 kropli w 1 łyżce stołowej wody 5
Cynarae tinctura - 11 g, min. po jedzeniu.
Belladonnae tinctura - 7 g. Młodzież od 14 do 18 lat:
3 x dziennie po 15 kropli w 1 łyżce stołowej wody 5
Preparat zawiera ok. 60% (v/v) min. po jedzeniu.
etanolu.
PRZECIWWSKAZANIA
Tradycyjny produkt leczniczy • częstoskurcz serca, arytmia, jaskra, przerost gruczołu
krokowego, w niedrożności dróg żółciowych i jelit
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE (Belladonnae tinctura)
łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, nudności lub • kamica żółciowa
biegunka. • wiek < 14 lat,
• ciąża, karmienie.
UWAGA: Potencjalne objawy przedawkowania: suchość w ustach, zmniejszenie
wydzielania gruczołów potowych i ślinowych, zmniejszenie czynności wydzielniczych żołądka, rozszerzenie źrenic, suchość i
zaczerwienienie skóry, hipertermia, przyśpieszenie akcji serca, trudności w oddawaniu moczu, a nawet halucynacje i drgawki.
SUBSTANCJE ROŚLINNE DZIAŁAJĄCE
ROZKURCZAJĄCO NA PRZEWÓD POKARMOWY
❑ SUBSTANCJE ROŚLINNE ZAWIERAJĄCE ALKALOIDY IZOCHINOLINOWE
Liść boldo Boldi folium Peumus boldus Mol. – orcza boldo
Monimiaceae - Poleńcowate
Ziele dymnicy Fumariae herba Fumaria officinalis L. – dymnica pospolita
Fumariaceae - Dymnicowate

Liść boldo działa rozkurczająco i żółciopędnie. Łagodzi objawy niestrawności i skurcze przewodu
pokarmowego. Działa ochronnie na komórki wątroby i przewód pokarmowy.
Substancja roślinna służy do izolacji boldyny .

Ziele dymnicy działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, dróg
moczowych i naczyń krwionośnych. Wykazuje działanie amfocholeretyczne – zwiększa lub zmniejsza
wydzielanie żółci w zależności od potrzeb organizmu. Ponadto działa cholecystokinetycznie – pobudza
opróżnianie pęcherzyka żółciowego.
Liść boldo
Rozdrobniona substancja roślinna oraz suchy ekstrakt (DER 5:1, ekstrahent woda)
mają status leku tradycyjnego (traditional use) w łagodzeniu objawów
niestrawności i łagodnych skurczów przewodu pokarmowego

❑ PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną; niedrożność dróg żółciowych, stany

zapalne i kamienie dróg żółciowych, choroby wątroby
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: nie zaleca się stosowania u dzieci i młodzieży < 18 r.ż. (brak danych)
❑ INTERAKACJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: reakcje nadwrażliwości (anafilaksja)
❑ W przetworach i produktach leczniczych powinien być kontrolowany poziom askarydolu (główny
składnik olejku, potencjalnie toksyczny).
Ziele dymnicy
Rozdrobniona substancja roślinna, sproszkowana substancja roślinna,
suchy ekstrakt (DER 3.5-5:1, ekstrahent woda), płynny ekstrakt (DER 1:1,
ekstrahent etanol 25% v/v), nalewka (stosunek substancji roślinnej do
ekstrahenta 1:5, ekstrahent etanol 45% v/v), sok ze świeżej rośliny mają
status leku tradycyjnego (traditional use) w łagodzeniu zaburzeń
trawiennych, objawiających się uczuciem pełności, powolnym
trawieniem, wzdęciami.
❑ PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: nie zaleca się stosowania w niedrożności dróg żółciowych, stanach
zapalnych i kamieniach dróg żółciowych, chorobach wątroby; nie zaleca się stosowania u dzieci i
młodzieży < 18 r.ż. (brak danych)
❑ INTERAKACJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: nie raportowano
Preparaty handlowe – ziele dymnicy
Jedna tabletka zawiera 15 mg wyciągu (jako wyciąg suchy) z
Aloe ferox Miller (alona), co odpowiada
3,150-3,745 mg hydroksyantrachinonów w przeliczeniu na
aloinę, rozpuszczalnik ekstrakcyjny: woda
oczyszczona, 10 mg wyciągu (jako wyciąg suchy) z Fumariae
officinalis L. herbae (ziele dymnicy)
DER 4-6:1, rozpuszczalnik ekstrakcyjny: woda oczyszczona, 1 mg
Boldinum (boldyna).

Tradycyjny produkt leczniczy

SUBSTANCJE ROŚLINNE DZIAŁAJĄCE
ROZKURCZAJĄCO NA PRZEWÓD POKARMOWY
❑ SUBSTANCJE ROŚLINNE ZAWIERAJĄCE OLEJKI ETERYCZNE, WYIZOLOWANE OLEJKI ETERYCZNE
Liść mięty Menthae piperitae folium Mentha x piperita L. – Mięta pieprzowa
Olejek miętowy Menthae aetheroleum Lamiaceae – Jasnotowate
Kwiat rumianku Matricariae flos Matricaria recutita L. – rumianek pospolity
Asteraceae - Astrowate
Owoc anyżu Anisi fructus Pimpinella anisum L. – biedrzeniec anyż
Olejek anyżowy Anisi aetheroleum Apiaceae - Selerowate
Owoc kminku Carvi fructus Carum carvi L. – kminek zwyczajny
Olejek kminkowy Carvi aetheroleum Apiaceae - Selerowate
Owoc kopru włoskiego Foeniculi amari fructus Foeniculum vulgare Mill. spp. vulgare var. vulgare
Olejek kopru włoskiego Foeniculi amari fructus
aetheroleum
Foeniculi dulcis fructus Foeniculum vulgare Mill. spp. vulgare var. Dulce
Apiaceae - Selerowate
Liść mięty
Rozdrobniona substancja roślinna, nalewka (1:5, etanol 45% v/v), nalewka
(1:5, etanol 70 v/v) mają status leków tradycyjnych (traditional use) w
łagodzeniu dolegliwości trawiennych takich jak niestrawność i wzdęcia.

❑ Substancja roślinna działa rozkurczająco w obrębie przewodu pokarmowego, pobudza

wydzielanie soków trawiennych i żółci.
❑ Liść mięty jest stosowany w zaburzeniach trawiennych, takich jak wzdęcia, niestrawność, bóle,
kolki, mdłości. Ponadto w chorobach wątroby, dróg żółciowych i stanach zapalnych pęcherzyka
żółciowego.
❑ Dostępne badania kliniczne dotyczą jedynie olejku wyizolowanego z liści mięty, a nie samej
substancji roślinnej.
 Liść mięty
❑ DAWKOWANIE: dzieci (4-11 lat) napar 1-2 g substancji roślinnej zalać 150 ml gorącej wody, 3 x
dziennie; dzieci powyżej 12 r.ż. i dorośli napar 1.5-3 g substancji roślinnej, 3 x dziennie; nalewki 2-3
ml 3 x dziennie
❑ PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na liść mięty lub mentol
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI:
• pacjenci cierpiący na zgagę powinni unikać preparatów z liścia mięty (może nasilać dolegliwości)
• ostrożnie u pacjentów z kamicą żółciową i innymi schorzeniami dróg żółciowych
• nie zaleca się stosowania u dzieci poniżej 4 r.ż.
❑ INTERAKCJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, LAKTACJA: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: nasilenie refluksu żołądkowo-przełykowego, zgaga
 Preparaty handlowe - liść mięty
Jeden gram kropli zawiera:
nalewka miętowa (Menthae
2 g/saszetkę, zioła piperitae tinctura) o zawartości
do zaparzania w olejku miętowego nie mniej niż 5,0
saszetkach. %, DER 1:19,7-21 ekstrahent: etanol
90% (V/V) 1 g.
100g produktu zawiera: Hyperici intractum 25,0g (wyciąg ze
świeżego ziela dziurawca, (1:1), ekstrahent: 96% (v/v) Menthae
piperitae tinctura 25,0g (nalewka z liści Mentha piperita L,
(1:18-20), ekstrahent: etanol 90% (v/v) Valerianae tinctura
25,0g (nalewka z korzeni Valeriana officinalis L., (1:4,0-4,5),
ekstrahent: etanol 70% (v/v) Amara tinctura 25,0g (nalewka
gorzka z korzeni Gentiana lutea L., liści Menyanthes trifoliata L.,
owocni Citrus aurantium L. subspecies aurantium, (1:3,8-4,5),
ekstrahent: etanol 70% (v/v)
Olejek miętowy
Ze względu na wystarczającą liczbę badań klinicznych preparaty zawierające olejek miętowy
w stałej dojelitowej postaci leku mają status leków o dobrze udokumentowanym działaniu
(well-established use) w leczeniu objawowym łagodnych skurczów przewodu pokarmowego,
a także we wzdęciach, bólach brzucha, zwłaszcza związanych z zespołem jelita drażliwego.

DAWKOWANIE:
• dorośli i dzieci > 12 r.ż. 0.2–0.4 ml w stałej dojelitowej postaci leku. Dawka dzienna 0.6–1.2 ml w 2-3
dawkach podzielonych;
• dzieci 8-12 r.ż. 0.2 ml w stałej dojelitowej postaci leku 3 x dziennie. Dawka dobowa 0.6 ml.
Zaleca się stosowanie do ustąpienia objawów, zwykle 1-2 tygodnie, terapia nie powinna być dłuższa niż 3
miesiące.
Zaleca się stosować 30 minut przed jedzeniem, połykać w całości.
Olejek miętowy – właściwości
farmakodynamiczne
❑ badania na zdrowych ochotnikach lub pacjentach wskazują, że olejek miętowy podawany
bezpośrednio do żołądka/jelita lub doustnie wykazuje działanie spazmolityczne na mięśnie
gładkie przewodu pokarmowego
❑ olejek miętowy zwiększa produkcję żółci, działanie żółciotwórcze w połączeniu z
rozkurczającym łagodzi wzdęcia, zmniejsza dyskomfort i ból
❑ przegląd systematyczny i metaanaliza badań klinicznych kontrolowanych placebo wskazują na
korzystne działanie olejku miętowego w zespole jelita drażliwego
Olejek miętowy – właściwości
farmakodynamiczne
Inne leki stosowane
w czynnościowych
zaburzeniach jelit
Kod ATC A03AX
Olejek miętowy
PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na olejek miętowy lub mentol, choroby wątroby i dróg
żółciowych.
ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: nie zaleca się stosowania u dzieci < 8 r.ż. (brak danych); doustne
dojelitowe formy leku należy przyjmować w całości, aby uniknąć przedwczesnego uwalniania
olejku eterycznego i ewentualnych podrażnień jamy ustnej i przełyku; u pacjentów cierpiących
na zgagę lub przepuklinę rozworu przełykowego może dojść do nasilenia dolegliwości – należy
wówczas przerwać leczenie.
INTERAKCJE: stosowanie z pokarmem i lekami zobojętniającymi może spowodować
przedwczesne uwolnienie treści kapsułki, z tego samego względu należy unikać stosowania
łącznie z inhibitorami pompy protonowej i antagonistami receptora H2
CIĄŻA I KARMIENIE: nie zaleca się stosowania (brak danych)
Olejek miętowy
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: mocz i stolec o zapachu mentolu, ból przy oddawaniu moczu,
zapalenie żołędzi, reakcje alergiczne na mentol (ból głowy, bradykardia, drżenie mięśni, ataksja,
rumieniowa wysypka skórna, wstrząs anafilaktyczny), zgaga, pieczenie okołoodbytowe,
niewyraźne widzenie, suchość w jamie ustnej, nudności i wymioty.
PRZEDAWKOWANIE: ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe, biegunka, owrzodzenie odbytnicy,
drgawki padaczkowe, utrata przytomności, bezdech, nudności, zaburzenia rytmu serca, ataksja i
inne problemy z OUN, prawdopodobnie z powodu obecność mentolu.
W przypadku przedawkowania należy opróżnić żołądek (płukanie żołądka).
Olejek miętowy – właściwości farmakokinetyczne
❑ mentol i inne związki terpenowe będące składnikami olejku eterycznego miętowego są
rozpuszczalne w tłuszczach i szybko absorbowane w proksymalnym odcinku jelita cienkiego.
❑ częściowo są wydalane w postaci glukuronidów
❑ w jednym badaniu klinicznym olejku miętowego i jednym badaniu klinicznym mentolu
wskazano na inhibicję cytochromu CYP3A4 – potencjalne interakcje

PRZEDKLINICZNE DANE O BEZPIECZEŃSTWIE

❑ na podstawie badań in vitro i in vivo pulegon i mentofuran zostały uznane za nie-genotoksyczne kancerogeny
– w produktach leczniczych należy oznaczyć zawartość ich ilość, dzienna ekspozycja na pulegon i mentofuran u
dorosłych to 37.5 mg, u dzieci 0.75 mg/kg masy ciała
 Preparaty handlowe – olejek miętowy
UE

preparat leczniczy

Substancją czynną leku jest olejek miętowy. Każda

kapsułka zawiera 182 mg miętowego olejku
eterycznego (Mentha x piperita L., aetheroleum).
Kwiat rumianku
Rozdrobniona substancja roślinna i przetwory ma status leku
tradycyjnego (traditiona use) w leczeniu drobnych dolegliwości
żołądkowo-jelitowych (wzdęcia i drobne stany skurczowe).

❑ Kwiat rumianku wykazuje działanie przeciwzapalne, rozkurczające na mięśnie gładkie

przewodu pokarmowego oraz osłaniające.
❑ Substancja roślinna jest stosowana tradycyjnie w stanach zapalnych przewodu pokarmowego
(kolki, wzdęcia, skurcze) oraz w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
❑ Badania kliniczne kwiatu rumianku obejmują jedynie zastosowanie zewnętrzne (potwierdzają
przeciwzapalne działanie ekstraktów).
 Kwiat rumianku
❑ DAWKOWANIE:
• dorośli: napar 1.5-4 g rozdrobnionej substancji roślinnej w 150 ml wrzącej wody, 3-4 x dziennie
• dzieci 6 m.-2 r.ż.: 0.5-1 g 2-4 x dziennie
• dzieci 2-6 r.ż.: 1-1.5 g 2-4 x dziennie
• dzieci 6-12 r.ż.: 1.5-3 g 2-4 x dziennie
❑ PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: naparów nie zaleca się stosowania u dzieci < 6 m.ż. (ogólne założenia dietetyczne);
niektóre przetwory są rekomendowane dopiero od 6 lub 12 r.ż. (brak danych)
❑ INTERAKCJE: u pacjentów po przeszczepie nerki przyjmujących doustnie duże dawki przez dłuższy okres czasu
obserwowano interakcje wynikające z wpływu na izoformy cytochromu P450
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: kwiat rumianku może być stosowany w ciąży i podczas karmienia, dla przetworów brak
badań
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: ciężkie reakcje nadwrażliwości
Owoc anyżu, olejek anyżowy
Suszone owoce anyżu całe, rozdrobnione lub rozkruszone oraz
olejek eteryczny mają status leku tradycyjnego (traditional use)
łagodnych dolegliwościach spastycznych przewodu
pokarmowego, w tym wzdęciach.

❑ Owoc anyżu oraz izolowany olejek eteryczny wykazują m.in. działanie rozkurczające w obrębie
przewodu pokarmowego oraz działanie wiatropędne, ponadto przeciwbakteryjne i
przeciwgrzybicze,
❑ Znajdują zastosowanie m.in. w dolegliwościach trawiennych, głównie związanych ze stanami
spastycznymi żołądka i jelit.
❑ Brak badań klinicznych.
Owoc anyżu, olejek anyżowy
❑ DAWKOWANIE:
• dorośli i dzieci > 12 r.ż. napar 1-3.5 g substancji roślinnej zalać 150 ml wrzącej wody, 3 x dziennie;
• dorośli olejek eteryczny 50-200 µl 3 x dziennie
• czas stosowania do 2 tygodni
❑ PRZECIWSKAZANIA: owoc anyżu nadwrażliwość na substancję czynną, rośliny z rodziny Apiaceae,
anetol; olejek jest ponadto przeciwskazany u dzieci i młodzieży < 18 r.ż. (brak danych, zawartość
estragolu)
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: owocu anyżu nie zaleca się stosowania u dzieci < 12 r.ż. (brak danych)
❑ INTERAKCJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: reakcje alergiczne
❑ PRZEDAWKOWANIE: po przyjęciu olejku eterycznego w dawce 1-5 ml obserwowano nudności,
wymioty, drgawki, obrzęk płuc
Owoc kminku, olejek kminkowy
Owoc kminku cały i rozdrobniony oraz olejek kminkowy mają
status leku tradycyjnego (traditional use) w objawowym leczeniu
łagodnych dolegliwości trawiennych, takich jak wzdęcia.

❑ Owoc kminku pobudza wydzielanie soków trawiennych, działa rozkurczająco w obrębie

przewodu pokarmowego i wiatropędnie. Olejek wykazuje również działanie przeciwbakteryjne i
przeciwgrzybicze.
❑ Owoc kminku stosowany jest zaburzeniach trawiennych (wzdęcia, kolki, uczucie pełności).
❑ Brak badań klinicznych.
Owoc kminku, olejek kminkowy
❑ DAWKOWANIE:
• dorośli i dzieci > 12 r.ż. napar 0.5-2 g substancji roślinnej zalać 150 ml wrzącej wody, 1-3 x dziennie;
• dorośli olejek eteryczny 0.15-0.3 ml w 1-3 dawkach podzielonych
❑ PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną, rośliny z rodziny Apiaceae, anetol
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI:
• owocu kminku nie zaleca się stosowania u dzieci < 12 r.ż. (brak danych)
• olejku kminkowego nie zaleca się u dzieci i młodzieży < 18 r.ż.
• owocu kminku i olejku kminkowego nie zaleca się u osób z chorobami wątroby i dróg żółciowych
❑ INTERAKCJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: nie zgłaszano
Owoc kopru włoskiego,
olejek kopru włoskiego
Owoc kopru włoskiego odmiany gorzkiej, olejek koprowy, owoc kopru
włoskiego odmiany słodkiej posiadają monografie EMA.
Leki tradycyjne (traditional use) stosowane m.in. w objawowym leczeniu
łagodnych, skurczowych dolegliwości żołądkowo-jelitowych (wzdęcia).

❑ Koper włoski wykazuje działanie rozkurczające poprzez zmniejszenie napięcia mięśni gładkich
przewodu pokarmowego. Ponadto ułatwia usuwanie gazów zalegających w żołądku i jelitach
poprzez nasilenie ruchów perystaltycznych jelit.
❑ Koper włoski i olejek koprowy znajdują zastosowanie w niestrawności, kolkach, wzdęciach,
uczuciu pełności.
❑ Szczególnie polecany dzieciom i osobom starszym.
❑ Badania kliniczne – w kilku randomizowanych, podwójnie zaślepionych z kontrolą placebo
badaniach klinicznych u niemowląt potwierdzono działanie antykolkowe herbatki z owoców
kopru włoskiego oraz olejku eterycznego.
Owoc kopru włoskiego,
olejek kopru włoskiego
❑ DAWKOWANIE:
▪ dorośli i dzieci > 12 r.ż.: napar 1.5 g zalać 250 ml wrzącej wody (parzyć 15 minut) 3 x dziennie; nie
stosować dłużej niż 2 tygodnie
▪ dzieci 4-12 r.ż.: napar 1.0 g zalać 100 ml wrzącej wody (parzyć 15 minut) 3 x dziennie; do
krótkotrwałego stosowania nie dłużej niż 1 tydzień
❑ PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną, rośliny z rodziny Apiaceae, anetol
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: stosowanie u dzieci < 4 r.ż. powinno odbywać się za zgodą lekarza pediatry;
u dzieci w wieku 4-12 lat dobowe spożycie estragolu nie powinno przekraczać 1 µg/kg
❑ INTERAKCJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: reakcje nadwrażliwości
SUBSTANCJE ROŚLINNE DZIAŁAJĄCE
ROZKURCZAJĄCO NA PRZEWÓD POKARMOWY
❑ SUBSTANCJE ROŚLINNE ZAWIERAJĄCE ZWIĄZKI Z GRUPY FENOLI (KURKUMINOIDY, KWASY
FENOLOWE, FLAWONOIDY)

Kłącze kurkumy Curcumae longae rhizoma Curcuma longa L. – ostryż długi

Curcumae xanthorrhizae rhizoma Curcuma xanthorrhiza Roxb. – ostryż jawajski
Zingiberaceae – Imbirowate
Liść karczocha Cynarae folium Cynara scolymus L. – karczoch zwyczajny
Asteraceae - Astrowate
Kwiat kocanek Helichrysi flos Helichrysum arenarium (L.) Moench – kocanki
piaskowe
Asteraceae - Astrowate
Kłącze kurkumy
Substancja roślinna i jej przetwory mają status leku tradycyjnego (traditional
use) w łagodzeniu zaburzeń trawiennych, takich jak uczucie pełności,
niestrawność i wzdęcia.

❑ Kłącze kurkumy działa plejotropowo w obrębie przewodu pokarmowego:

• pobudza produkcję żółci, usprawnia jej przepływ, działa rozkurczająco na mięśnie gładkie dróg
żółciowych
• przywraca prawidłową pracę pęcherzyka żółciowego, zapobiega zastojom żółci i tworzeniu się
kamieni żółciowych
• pobudza wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego
• działa przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo
❑ Stosuje się tradycyjnie w problemach trawiennych, w niewydolności pracy wątroby, stanach
zapalnych pęcherzyka żółciowego, kamicy żółciowej, w niedostatecznym wydzielaniu soków
trawiennych.
Kłącze kurkumy
❑ PRZECIWWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: nie zaleca się u dzieci i młodzieży < 18 r.ż. (brak danych); nie zaleca się
u osób z niedrożnością dróg żółciowych, kamicą dróg żółciowych, stanami zapalnymi dróg
żółciowych
❑ INTERAKCJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: suchość w ustach, podrażnienie przewodu pokarmowego, wzdęcia
Liść karczocha
Liść karczocha i jego przetwory mają status leków tradycyjnych
(traditional use) w objawowym łagodzeniu zaburzeń trawiennych,
takich jak niestrawność, uczucie pełności, wzdęcia.

❑ Liść karczocha wykazuje działanie żółciopędne i żółciotwórczo. Obniża poziom cholesterolu i

triglicerydów we krwi. Ponadto wykazuje efekt hepatoprotekcyjny.
❑ Substancja roślinna jest stosowana w zaburzeniach trawiennych (wzdęcia, dyspepsja, uczucie
pełności) oraz w zaburzeniach pracy wątroby.
❑ Badania kliniczne – wykazano, że wyciągi z liści karczocha działają antydyspeptycznie i łagodzą
dolegliwości żołądkowo-jelitowe (brak grupy placebo).
Liść karczocha
❑ PRZECIWWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną; w zastoju żółci, kamicy żółciowej,
stanach zapalnych dróg żółciowych, chorobach wątroby po konsultacji z lekarzem
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: nie stosować u dzieci < 12 r.ż. (brak danych)
❑ INTERAKCJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE: biegunka ze stanami spastycznymi brzucha, nudności, zgaga,
reakcje alergiczne
 Preparaty handlowe – liść karczocha
W 100 ml płynu doustnego znajduje się 100 ml
(co odpowiada 97, 5 g) wyciągu gęstego z
Cynara scolymus L., ziele karczocha - Cynarae
herbae extractum spissum (2 – 4 : 1),
substancja pomocnicza dodawana do wyciągu:
etanol 96% (V/V). Rozpuszczalnik ekstrakcyjny:
woda.
Wskazania do stosowania
Produkt leczniczy stosowany tradycyjnie w niestrawności
objawiającej się wzdęciami i uczuciem pełności w jamie
brzusznej.
Każda tabletka zawiera 250 mg wyciągu suchego
z Cynara scolymus L., herba (ziele karczocha) (3-
5:1), ekstrahent: etanol 50% (V/V)
Wskazania do stosowania
Produkt leczniczy stosuje się tradycyjnie w niestrawności,
osłabieniu wydzielania żółci.
Pomocniczo w hipercholesterolemii jako środek obniżający
poziom cholesterolu i trójglicerydów w surowicy krwi
(profilaktyka miażdżycy) oraz tradycyjnie jako środek ochronny
u osób narażonych na działanie substancji toksycznych
wydalanych z żółcią (m.in. dwusiarczku węgla).
SUBSTANCJE ROŚLINNE O DZIAŁANIU HEPATOPROTEKCYJNYM –
OWOC OSTROPESTU PLAMISTEGO
Owoc ostropestu plamistego Silybi mariani fructus Sylibum marianum (L.) Gaertner – ostropest
plamisty
Asteraceae - Astrowate

Rozdrobniona i sproszkowana substancja roślinna, suche ekstrakty:

DER 20-70:1, ekstrahent aceton; DER 30-40:1, ekstrahent etanol 96%
v/v; DER 20-35:1, 26-45:1, 36-44:1, ekstrahent octan etylu; DER 20-
34:1, ekstrahent metanol 90% v/v; gęsty ekstrakt DER 10-17:1,
ekstrahent etanol 60% v/v mają status leków tradycyjnych
(traditional use) w objawowym łagodzeniu zaburzeń trawiennych,
uczuciu pełności, niestrawności oraz w celu wspomagania czynności
wątroby, po wykluczeniu przez lekarza poważnych schorzeń.
Owoc ostropestu
❑ Owoc ostropestu plamistego działa ochronnie na komórki wątroby, za działanie to odpowiada
kompleks flawonolignanów – sylimaryna.
❑ MECHANIZM DZIAŁANIA: Działanie hepatoprotekcyjne polega na uszczelnianiu błon hepatocytów
oraz na regeneracji komórek wątroby poprzez aktywację rybosomalnej syntazy białkowej tRNA i
odbudowę białek wątroby.
❑ Sylimaryna jest stosowana w profilaktyce i leczeniu wątroby narażonej na działanie związków
toksycznych, tj. alkoholu etylowego, falloidyny i amanityny muchomora sromotnikowego,
czterochlorku węgla czy niektórych leków.
❑ Ponadto owoc ostropestu i sylimaryna znajduje zastosowanie w leczeniu zaburzeń trawiennych.
❑ W badaniach na zwierzętach wykazano, że wchłanialność sylibiny z przewodu pokarmowego wynosi
23-47%. Substancja jest słabo rozpuszczalna w wodzie, ale obecność w ekstrakcie innych związków
(flawonoidy, fenolokwasy, białka, lipidy) działa solubilizująco i może ułatwiać wchłanianie silibiny.
Owoc ostropestu
❑ PRZECIWWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną lub rośliny z rodziny Asteraceae
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI: nie zaleca się stosowania u dzieci < 18 r.ż. (brak danych); jeżeli pojawi
się żółtaczka, zmiany w zabarwieniu moczu lub kału należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem
❑ INTERAKCJE: nie raportowano
❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się (brak danych)
❑ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:
• łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe: suchość w ustach, nudności, rozstrój żołądka,
podrażnienie żołądka, biegunka;
• ból głowy;
• reakcje alergiczne: zapalenie skóry, pokrzywka, wysypka skórna, świąd, anafilaksja, astma
 Preparaty handlowe – owoc ostropestu
Produkty lecznicze

WSKAZANIA: Stany po uszkodzeniach

wątroby spowodowanych działaniem
związków toksycznych; jako leczenie
wspomagające w przewlekłych stanach
zapalnych wątroby.
Jedna tabletka drażowana zawiera: Jedna kapsułka twarda zawiera:
240,0 mg suchego ekstraktu z Silybi mariani fructus extractum
ostropestu plamistego (Frukt. siccum 173,0 - 186,7 mg
Cardui mariae) odpowiadającego (wyciąg standaryzowany 36-44:1,
150 mg sylimaryny w przeliczeniu ekstrahent: octan etylu 98% V/V) co
na sylibinę. odpowiada 58,0 – 62,5%
sylimaryny obliczanej jako sylibinina.
 Preparaty handlowe – owoc ostropestu
Tradycyjne produkty lecznicze
Wskazania: wspomagająco w stanach rekonwalescencji po toksyczno-
metabolicznych uszkodzeniach wątroby spowodowanych m.in.
czynnikami toksycznymi (np. alkohol, środki ochrony roślin) oraz w
niestrawności (wzdęcia, odbijania) po spożyciu ciężko strawnych
pokarmów; wspomagająco w dolegliwościach po przebyciu ostrych i
przewlekłych chorób wątroby.

100 mg wyciągu suchego z Wyciąg suchy z łuski ostropestu plamistego (Silybi mariani
łuski ostropestu plamistego fructus extractum siccum (20-34:1), ekstrahent – metanol 90%,
(Silybi mariani fructus substancja pomocnicza – benzoesan sodu (<0,2%)) 214,3 mg
extractum siccum, DER 20- Witamina B1 (Thiaminum hydrochloridum) 10 mg
34:1, ekstrahent – metanol Witamina B2 (Riboflavinum) 4 mg
90%) Witamina B6 (Pyridoxini hydrochloridum) 10 mg
Witamina PP (Nicotinamidum) 10 mg
Pantetonian wapnia (Calcii pantothenas) 4 mg
SUBSTANCJE ROŚLINNE O DZIAŁANIU HEPATOPROTEKCYJNYM –
FOSFOLIPIDY SOJOWE
lecytyna sojowa Sojae lecithinum Glycine max (L.) Merr. – soja owłosiona (s. uprawna)
f. Fabaceae - bobowate

❑ Fosfolipidy – fosfatydylocholina
Fosfolipidy stanowią integralną część błony komórkowej i organelli subkomórkowych. Regulują procesy
aktywności enzymów, fosforylacji, transportu oraz przepuszczalności.
Pierwszym objawem zatrucia, uszkodzenia i stanu zapalnego wątroby są zaburzenia przepuszczalności błon
komórkowych → odnowa błon komórkowych prowadzi do regeneracji komórki.
Za podstawowe działanie fosfolipidów uważa się przyspieszenie regeneracji i stabilizację błon
komórkowych, hamowanie peroksydacji lipidów oraz hamowanie syntezy kolagenu.
❑ WŁAŚCIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE:
• Hepatoprotekcyjne (potwierdzone w wielu modelach eksperymentalnych ostrego uszkodzenia wątroby,
spowodowanych m.in. etanolem, alkoholem alkilowym, czterochlorkiem węgla, paracetamolem i
galaktozaminą)
• Hamujące procesy stłuszczenia i zwłóknienia wątroby (potwierdzone w modelach przewlekłych
uszkodzenia wątroby, spowodowanych etanolem, tioacetamidem, rozpuszczalnikami organicznymi)
Produkty handlowe – fosfolipidy sojowe

Jedna kapsułka twarda zawiera 450 mg

1 kapsułka zawiera:
fosfolipidów z nasion soi (Phospholipidum
(Phospholipidum essentiale)
essentiale).
fosfolipidy z nasion sojowych
zawierające (3-sn-
fosfatydylo)cholinę 300 mg
SUBSTANCJE ROŚLINNE O DZIAŁANIU
GASTROPROTEKCYJNYM – KORZEŃ LUKRECJI
Rozdrobniona substancja roślinna, ekstrakty gęste DER 1:0.4-
0.5, ekstrahent woda, DER 3:1, ekstrahent woda, i
odpowiadające im ekstrakty suche mają status leków
tradycyjnych (traditional use) w łagodzeniu objawów ze strony
przewodu pokarmowego, w tym pieczenia i niestrawności.

❑ Korzeń lukrecji wykazuje działanie:

▪ przeciwwrzodowe
▪ przeciwzapalne
▪ przeciwdrobnoustrojowe (hamują wzrost różnych szczepów Helicobacter pylori)
▪ rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.
 Korzeń lukrecji
❑ Działanie przeciwzapalne surowca wynika z obecnością glicyryzyny, która:
• hamuje rozkład kortyzolu do nieaktywnego kortyzonu poprzez hamowanie aktywności
dehydrogenazy 11β-hydroksysteroidowej → wzrost stężenia mineralokortykosteroidów →
działanie przeciwzapalne
• hamuje aktywność 5β-reduktazy Δ-4-steroidowej, która jest odpowiedzialna za rozkład
glikokortykosteroidów
• hamuje aktywność fosfolipazy A2
❑ Preparaty z korzenia lukrecji są stosowane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
❑ Substancja roślinna wchodzi w skład mieszanek ziołowych stosowanych w celu łagodzenia
dolegliwości dyspeptycznych, niestrawności i uczucia pieczenia.
❑ Badania kliniczne nie potwierdziły skuteczności w leczeniu wrzodów żołądka (nieliczna grupa
pacjentów, wyciąg o nieznanym składzie). Wykazano natomiast skuteczność w leczeniu objawów
dyspeptycznych.
Korzeń lukrecji
❑ PRZECIWSKAZANIA: nadwrażliwość na substancję czynną
❑ ŚRODKI OSTROŻNOŚCI:
• nie stosować u dzieci i młodzieży poniżej 18 r.ż.
• jeśli obserwuje się pogorszenie, konieczna jest konsultacja lekarska
• pacjenci leczeni preparatami lukrecji nie powinni przyjmować żadnych innych produktów
zawierających lukrecję ze względu na ryzyko poważnych działań niepożądanych (retencja
wody, hipokaliemia, nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca)
• Leczenie preparatami lukrecji nie jest rekomendowane u pacjentów cierpiących na
nadciśnienie i inne choroby układu krążenia, hipokaliemię, choroby nerek oraz wątroby →
wzrost ryzyka działań niepożądanych.
• Nie zaleca się leczenia preparatami lukrecji u osób przyjmujących leki moczopędne, glikozydy
nasercowe, kortykosteroidy, leki przeczyszczające → nasilone zaburzenia gospodarki
elektrolitowej
Korzeń lukrecji
❑ INTERAKCJE:
▪ korzeń lukrecji może znosić działanie leków hipotensyjnych
▪ leki moczopędne, glikozydy nasercowe, kortykosteroidy, leki przeczyszczające → nasilone
zaburzenia gospodarki elektrolitowej

❑ CIĄŻA, KARMIENIE: nie zaleca się stosowania

❑ PRZEDAWKOWANIE: obserwowano przy długotrwałym stosowaniu (powyżej 4 tygodni) i/lub

przyjmowaniu wysokich dawek korzenia lukrecji, objawy: zatrzymanie wody w organizmie,
hipokaliemia, nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca, encefalopatia nadciśnieniowa
ZABURZENIA MOTORYKI ŻOŁĄDKA I JELIT -
ZIELE UBIORKA GORZKIEGO
Ziele ubiorka gorzkiego Iberis amarae herba Iberis amara – ubiorek gorzki
f. Brassicaceae – Kapustowate

❑ Składnikami aktywnymi substancji roślinnej są glukozynolaty – glukoiberyna. Ponadto występuje

kukurbitacyna – triterpen odpowiadający za gorzki smak ziela ubiorka; kwasy tłuszczowe – palmitynowy,
linolowy, linolenowy, oraz flawonoidy – kemferol, kwercetyna.
❑ WŁAŚĆIWOŚCI FARMAKOLOGICZNE
• W badaniach in vivo przeprowadzonych na świnkach morskich wykazano, iż ekstrakt z ziela Iberis amara zwiększa
tonus mięśniówki gładkiej trzonu i dna żołądka oraz napięcie segmentów jelita uprzednio wykazujących atonię i
osłabioną siłę skurczu.
• Udowodniono działanie spazmolityczne ekstraktu etanolowego na mięśniówkę jelit po podaniu acetylocholiny.
• Wykazano, że składniki ekstraktu posiadają powinowactwo do receptorów muskarynowych w obrębie jelita
cienkiego.
❑ WSKAZANIA DO STOSOWANIA
▪ zaburzenia motoryki żołądka i jelit, zespół jelita drażliwego IBS
100 ml płynu zawiera:
• Iberis amara herbae extractum (1: 1,5-2,5) 15,0 ml ekstrahent–etanol 50% (v/v)
• Angelicae radicis extractum (1: 2.5 - 3,5) 10,0 ml ekstrahent - etanol 30% (v/v)
• Matricariae flos extractum (1: 2 - 4) 20,0 ml ekstrahent–etanol 30% (v/v)
• Carvi fructus extractum (1: 2,5 - 3,5) 10,0 ml ekstrahent - etanol 30% (v/v)
• Silybi mariani fructus extractum (1: 2,5 - 3,5) 10,0 ml ekstrahent - etano1 30% (v/v)
• Melissae folii extractum (1 :2,5 - 3,5) 10,0 ml ekstrahent - etanol 30% (v/v)
• Menthae piperitae folii extractum (1: 2,5 - 3,5) 5,0 ml ekstrahent - etanol 30% (v/v)
• Chelidonii herbae extractum (1 :2,5 - 3,5) 10,0 ml ekstrahent - etanol 30% (v/v)
• Liquiritiae radicis extractum (1 :2,5 - 3,5) 10,0 ml ekstrahent - etanol 30% (v/v)

Lek Iberogast zawiera 29,5-32,6% (v/v) etanolu.

WSKAZANIA DO STOSOWANIA
Leczenie zaburzeń czynnościowych związanych z motoryką przewodu pokarmowego, takich jak dyspepsja
czynnościowa czy zespół jelita nadwrażliwego. Zaburzenia te objawiają się głównie dolegliwościami skurczowymi jamy
brzusznej i jelit, bólem brzucha, uczuciem pełności, wzdęciami, nudnościami i zgagą.
ZABURZENIA TRAWIENIA OBJAWIAJĄCE SIĘ BRAKIEM
ŁAKNIENIA, WZDĘCIAMI, UCZUCIEM PEŁNOŚCI
SUBSTANCJE ROŚLINNE ZWIĘKSZAJĄCE WYDZIELANIE SOKU ŻOŁĄDKOWEGO I ŻÓŁCI:
❑ związki zaliczane do tzw. goryczy (amara pura, związki szczerogorzkie)
❑ MECHANIZM DZIAŁANIA: drażnią zakończenia nerwowe znajdujące się na języku, co powoduje
odruchowe pobudzenie wydzielania śliny, a następnie soku żołądkowego i żółci
❑ pobudzają apetyt oraz usprawniają procesy trawienne w organizmie
❑ oddziałują bezpośrednio na żołądek, powodując przekrwienie błony śluzowej, zwiększenie
wydzielania soku żołądkowego i szybsze opróżnianie żołądka
❑ zaliczamy do nich substancje roślinne bogate w irydoidy (sekoirydoidy), laktony
seskwiterpenowe, laktony diterpenowe; wyróżniamy też surowce aromatyczno-gorzkie, czyli
dodatkowo zawierające olejki eteryczne
Korzeń goryczki Gentianae radix Gentiana lutea L. – goryczka żółta
Gentianaceae - Goryczkowate

IRYDOIDY
Ziele centurii Centaurii herba Centaurium erythraea Rafn. – centuria pospolita
Gentianaceae - Goryczkowate
Liść bobrka Menyanthidis folium Menyanthes trifoliata L. – bobrek trójlistkowy
Menyanthaceae - Bobrkowate
Ziele drapacza Cnici benedicti herba Cnicus benedictus L. – drapacz lekarski
Asteraceae - Astrowate

SESKWITERP.
LAKTONY
Korzeń i ziele mniszka Taraxaci herba cum Taraxacum officinale F.H.Wigg. – mniszek lekarski
radice Asteraceae - Astrowate
Korzeń cykorii Cichorii radix Cichorium intybus L. – Cykoria podróżnik
Asteraceae - Astrowate
Ziele piołunu Absinthi herba Artemisia absinthium L. – bylica piołun

ETERYCZNY
+ OLEJEK
SESKWITERP. LAKTONY
LAKTONY
Asteraceae - Astrowate
Ziele/kwiat krwawnika Millefolii herba/flos Achillea millefolium L. – krwawnik pospolity
Asteraceae - Astrowate
Ziele szanty Marrubi herba Marrubium vulgare L. – szanta zwyczajna

OWE
DITERPEN
Lamiaceae - Jasnotowate
Substancje roślinne zwiększające wydzielanie soku
żołądkowego i żółci (goryczowe)
Status wg EMA – tradycyjne zastosowanie (traditional use) jako leki
roślinne w łagodnych zaburzeniach dyspeptycznych, wzdęciach,
uczuciu pełności, spowolnionym trawieniu oraz przy okresowej
utracie apetytu.
 SKŁAD:
100 g syropu Apetiherb zawiera 15 g wyciągu płynnego (1: 2) złożonego z:
Achillea millefolium L. herba (ziele krwawnika), Marrubium vulgare L.
herba (ziele szanty), Melissa officinalis L. folium (liść melisy) i Foeniculum
vulgare Mill. fructus (owoc kopru włoskiego) (3/2/3/2)
ekstrahent: woda oczyszczona.
Substancja pomocnicza o znanym działaniu: sacharoza 62 g.
WSKAZANIA DO STOSOWANIA
Produkt leczniczy Apetiherb stosuje się tradycyjnie w braku łaknienia. Produkt jest
przeznaczony dla dzieci od 3 lat, młodzieży i osób dorosłych.
Tradycyjny produkt leczniczy

DAWKOWANIE
Dzieci od 3 do 6 lat - 2 razy na dobę 2,5 ml miarką.
Dzieci powyżej 6 lat i młodzież do 18 lat - 2 do 3 razy na dobę 5 ml miarką.
Dorośli - 3 do 4 razy na dobę 15 ml miarką.

Syrop stosować doustnie, około pół godziny przed posiłkiem.

Przy podawaniu dzieciom dawkę syropu należy rozcieńczyć w niewielkiej ilości słabej herbaty lub wody.
 PRZECIWWSKAZANIA
Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą lub
rośliny z rodziny astrowate/złożone (Asteraceae/Compositae) np. rumianek, nagietek.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Podczas stosowania produktu leczniczego Apetiherb mogą wystąpić:
• zaburzenia skóry i tkanki podskórnej (alergiczne reakcje skórne) – częstość nieznana,
• zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia (alergiczne reakcje ze
strony układu oddechowego) - częstość nieznana.

CIĄŻA I KARMIENIE PIERSIĄ

Z uwagi na brak danych klinicznych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w czasie
Tradycyjny produkt leczniczy
ciąży i karmienia piersią nie należy stosować produktu w tym okresie.
CHOROBY TRZUSTKI - PANKREATYNA
❑ Pankreatyna
▪ mieszanina zwierzęcych enzymów trzustkowych (pozyskiwana z trzustek wieprzowych)
▪ zawiera enzymy o aktywności lipazy, amylazy i proteazy umożliwiające trawienie odpowiednio
tłuszczów/lipidów, polisacharydów (głównie skrobi) i białek
▪ enzymy te uzupełniają lub zastępują działanie ludzkich enzymów trzustkowych
▪ wskazaniami do zastosowania terapii substytucyjnej enzymami trzustkowymi jest upośledzenie
lub brak czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki.
 CHPL
Kreon Travix 10000 j.Ph.Eur.lipazy, kapsułki dojelitowe
SKŁAD:
1 kapsułka produktu Kreon Travix zawiera jako substancję czynną 150 mg
pankreatyny (Pancreatinum)o aktywności:
amylazy 8 000 j.Ph.Eur.(j. BP)
lipazy 10 000 j.Ph.Eur.(j. BP)
proteazy 600 j.Ph.Eur.
Pankreatyna jest wytwarzana z trzustek wieprzowych.
POSTAĆ FARMACEUTYCZNA
Kapsułka dojelitowa. Kapsułki żelatynowe, twarde, zawierające granulki w otoczce odpornej na działanie soku
żołądkowego (minimikrosfery).
WSKAZANIA DO STOSOWANIA
Leczenie zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki u dzieci, młodzieży i dorosłych, towarzyszące takim
jednostkom chorobowym jak: zwłóknienie torbielowate(mukowiscydoza), przewlekłe zapalenie trzustki, stan po
usunięciu trzustki (pankreatektomia), stan po usunięciu żołądka (gastrektomia), rak trzustki, stan po zespoleniu
żołądkowo-jelitowym, zwężenie przewodu trzustkowego lub przewodu żółciowego wspólnego (np. z powodu
nowotworu), zespół Shwachmana-Diamonda, stan po ataku ostrego zapalenia trzustkii rozpoczęciu żywienia
dojelitowego lub doustnego.
 CHPL
❑ DAWKOWANIE I SPOSÓB PODAWANIA
▪ dostosowane do potrzeb indywidualnych w zależności od nasilenia choroby i składu
pożywienia.
▪ enzymy powinny być przyjmowane w trakcie posiłku lub zaraz po posiłku
▪ kapsułki należy połykać w całości, bez rozgryzania i żucia, popijając odpowiednią ilością
płynu
▪ przy trudnościach z połykaniem można kapsułki ostrożnie otworzyć i dodać
minimikrosfery do kwaśnego, miękkiego pokarmu (pH < 5,5) niewymagającego żucia lub
przyjmować z kwaśnym płynem (pH < 5,5).
▪ rozgryzanie i żucie minimikrosfer oraz mieszanie z pokarmem lub płynem o pH większym
niż 5,5 może zniszczyć ochronną powłokę dojelitową → zbyt wczesne uwolnienie enzymów
w jamie ustnej → zmniejszenie skuteczności oraz podrażnienia błony śluzowej jamy ustnej
▪ należy zapewnić odpowiednie nawodnienia przez cały okres leczenia, zwłaszcza w
okresach nasilonej utraty płynów. Niewłaściwe nawodnienie może wzmagać zaparcia.
BIBLIOGRAFIA
❑ Monografie Europejskiej Agencji Leków (EMA)
❑ Anna Kiss, Lek pochodzenia naturalnego, PZWL 2021. https://pzwl.pl/Lek-
pochodzenianaturalnego,164614253,p.html
❑ Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J.: Fitoterapia i leki roślinne. Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa, 2019. https://pzwl.pl/Fitoterapia-i-leki-roslinne,5072468,p.html
❑ Nowak G.: Leki pochodzenia naturalnego. Wydawnictwo UM w Poznaniu, Poznań, 2012.
http://medisquad.pl/12709-leki-pochodzenia-naturalnego.html
❑ Farmakopea Polska XII, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Warszawa
2019
❑ Charakterystyki Produktów Leczniczych