Test 1

Nazwa surowca Roślina Rodzina Anatomia Chemizm Działanie Zastosowanie

Althaeae radix Althaea officinalis Malvaceae - gruzy szczawianu polisacharydy: - osłaniająco na górne drogi - podrażnienia jamy ustnej
(Korzeń (Prawoślaz (Ślazowate) wapnia - śluz oddechowe i przewód i gardła
prawoślazu) lekarski) - owalne kom. śluzowe - pektyny pokarmowy (śluz) - suchy kaszel
(większe niż flawonoidy - stymulacja układu - choroba wrzodowa
miękiszowe) aminy (asparagina, betaina) immunologicznego - wzdęcia, zaparcia,
- pojedyncze/ - zmiękcza skórę, łagodzi biegunki
podwójne ziarna skrobii miejscowe stany zapalne - łagodne stany zapalne
- przeciwświądowo dróg moczowych, odbytu
- wrzody, oparzenia skóry
Althaeae folium Althaea officinalis Malvaceae - włoski krzaczkowate śluz - osłaniająco na błonę - nieżyt górnych dróg
(Liść prawoślazu) (Prawoślaz (Ślazowate) (gwiazdy) i główkowe flawonoidy śluzową jamy ustnej, gardła, oddechowych
lekarski) (1trzon, wielokom. kwasy fenolowe przewodu pokarmowego - suchy kaszel
głowka) - stany zapalne przewodu
- gruzy pokarmowego i skóry
- kom. śluzowe
- faliste kom. skórki
Farfarae folium Tussilago farfara Asteraceae / - włoski biczowate (3-5 - śluz - osłaniająco i powlekająco - stany zapalne i nieżyty
(Liść podbiału) (Podbiał Compositae komórek, szczytowa - inulina (śluz) górnych dróg
pospolity) (Astrowate / wydłużona, skręcona - flawonoidy - ściągająco (garbniki) oddechowych
Złożone) - grudki inuliny - alkaloidy pirolizydynowe: - zmniejszenie napięcia - suchy kaszel
- pseudoaerenchyma (tussilagina, izotussilagina, mięśni gładkich (flawonoidy) - ostre i przewlekłe stany
neotussilagina) - przeciwbakteryjnie zapalne jamy ustnej i
- garbniki - ułatwiają odksztuszanie gardła
Verbasci flos Verbascum Scrophulariacea - włoski choinowate - śluz - wykrztuśne (saponozydy) - schorzenia górnych dróg
(Kwiat dziewanny) densiflorum e (podobne z gory do - saponozydy triterpenowe - osłaniające górne drogi oddechowych (jako środek
(Dziewanna (Trędownikow krzaczkowatych) (werbaskosaponina, oddechowe (śluz) wykrztuśny, łagodzący
kutnerowata) ate) - odłamki włosków werbaskosaponina B) - przeciwwirudowe podrażnienia)
maczugowatych - irydoidy (aukubina, - pomocniczo w grypie
- komórki wydalnicze katalpol)
- endotecjum - flawonoidy (hesperydyna,
(gwiazdkowate rutozyd, diosmina)
zgrubienia) - fenyloetanoidy
- ziarna pyłku (werbaskozyd)
- karotenoidy
 Test 1

Nazwa surowca Roslina Rodzina Chemizm Działanie Zastosowanie

Lichen islandicus Cetraria islandica Parmeliaceae polisacharydy: - osłania błony śluzowe - stany zapalne jamy ustnej, gardła
(plecha porostu) (Tarczownica (Misecznicowa - lichenina górnych dróg oddech. i - nieżyt górnych dróg oddechowych (suchy kaszel)
islandzka) te) - izolichenina przew. pokarm. (śluz) - choroba wrzodowa (pomocn.)
kwasy porostowe: - pobudza wydzielanie soku - zwiększenie łaknienia
- cetrarowy żołądkowego (gorzki smak) - ułatwienie trawienia
- fumaroproto-cetrarowy - hamuje rozwój
- protolichesterynowy drobnoustrojów (kwasy)
Graminis rhizoma Agropyron repens / Poaceae polisacharydy: - moczopędne ułatwia - stany zapalne pęcherza
(Kłącze perzu) Triticum repens (Gramineae) - trytycyna usuwanie szkodliwych subst. - profilaktyka kamicy nerkowej
(Perz właściwy) Wiechlinowate - śluz - łagodzi podrażnienia - choroby wynikające z zaburzeń metabolizmu
(Trawy) - mannitol, inozytol górnych dróg oddech. (śluz) (cukrzyca, reumatyzm, schorzenia skórne)
kwasy krzemowy (i sole) - regulacja, ułatwienie - suplement diety dla diabetyków
kapilen (agropyren) wypróżnień (mannitol)
- obniżanie tłuszczu i
cholesterolu we krwi
(inozytol)
Fucus Fucus vesiculosus Fucaceae związki jodu - zwiększenie ilości - choroby tarczycy (nie jest zalecany – zmienna
(Plecha (Morszczyn (Morszczynow węglowodany: hormonów tarczycy (jod) zawartość jodu)
morszczynu pęcherzykowaty) ate) - kwas alginowy przyspieszenie metabolizmu - nadwaga
pęcherzykowatego Gromada: - fukoidany - obniża poziom cukru we - otyłość
Pheophyta - mannitol krwi (dział. - zaburzenia trawienia
(Brunatnice) fukoksantyna hipoglikemiczne)
- pęcznieje w jelitach
(Trigonellae) Trigonella foenum- Fabaceae - śluz, skrobia, celuloza - osłaniające na błonę wewnętrznie:
foenugraeci semen graecum (Papilionaceae) saponozydy steroidowe śluzową przewodu - choroba wrzodowa
(Nasienie (Kozieradka Bobowate (fenugrekina) pokarmowego opóźnia - cukrzyca
kozieradki) pospolita) (Motylkowate) trygonelina wchłanianie skł. pok. zewnętrznie:
sitosterol - obniżenie cholesterolu i - stany zapalne skóry, czyraki, ropnie, egzema
cukru (nienas. kw. tłuszcz.,
saponozydy, śluz)
- przeciwzapalne i
przeciwbakteryjne
(saponiny)
 Test 1

Lini semen Linum Linaceae - śluz - powlekająco i łagodząco na - ostre i przewlekłe stany zapalne przew. pok.
(Nasienie lnu, usitatissimum (Lnowate) - olej tłusty błony śluzowe górnych dróg - choroba wrzodowa
siemię lniane) (Len zwyczajny) - glikozydy cyjanogenne oddech. i przew. pok. - stany zapalne gardła
(linustatyna, neolinustatyna, - zmiękczająco i - zaparcia
linamaryna) przeciwzapalnie na skórę - podrażnienia okrężnicy
- lignany - obniżenie cholesterolu i - zespół jelita nadpobudliwego
- fitosterole cukru (nienas. kw. tł.) Kataplazmy – czyraki, owrzodzenia, ropnie i inne ble
- pobudzenie perystaltyki sprawy na skórze
(śluz)
- środek poślizgowy przy
wypróżnianu (śluz)
Plantaginis ovatae Plantago opata Plantaginaceae śluz - pęcznieją w jelitach - zaparcia
semen/seminis (Babka jajowata) (Babkowate) irydoidy (aukubina) zwiększenie objętości treści - wtedy kiedy trzeba łatwiej się wypróżnić (np. stany
tegumentum fitosterole jelitowej pobudzenie zapalne żylaków odbytu, po operacjach)
(Nasienie / łupina perystaltyki - podrażnienie jelit
nasienna babki czyli łagodne działanie - biegunki (wspomagająco – chłoną nadmiar wody)
jajowatej) przeczyszczające - mniejszy wzrost cukru po posiłku
- spadek niewielki cholesterolu
Psylli semen Plantago psyllium Plantaginaceae śluz - pobudzenie perystaltyki i - zaparcia
(Nasienie babki (Babka płesznik) (Babkowate) irydoidy (aukubina) ułatwienie wypróżniania - nadpobudliwość jelita grubego
płesznika) Plantago India - osłania błonę śluzową
(Babka piaskowa) przewodu pokarmowego
Malvae folium / flos Malva sylvestris Malvaceae śluz - osłaniająco na błony wewnętrznie
(Liść / kwiat ślazu) (Ślaz dziki) (Ślazowate) flawonoidy śluzowe górnych dróg - kaszel
Malva neglecta antocyjany (glikozydy oddechowych zewnętrznie
(Ślaz zaniedbany) malwidyny i delfinidyny) - ułatwia odkrztuszanie - płukanki w nieżycie górnych dróg oddechowych
garbniki - łagodzi kaszel
Malvae arboreae flos Althaea rosea Malvaceae śluz, pektyny - osłaniająco i łagodząco na - nieżyt górnych dróg oddechowych
(Kwiat malwy (Prawoślaz (Ślazowate) antocyjany (j.w.) górne drogi oddechowe - suchy kaszel
czarnej) ogrodowy) flawonoidy - łagodzi kaszel, ułatwia - trudności w odkrztuszaniu
garbniki odkrztuszanie - chrypka
kwasy fenolowe - zmniejsza stan zapalny - zbyt skąpe, krótkie miesiączki
- powlekająco na błony
śluzowe przew.
Pokarmowego
 Test 1

Plantaginis Plantago lanceolata Plantaginaceae śluz - przyspiesza gojenie ran i - kaszel, trudności w odkrztuszaniu i podwyższona
lanceolatae folium (Babka (Babkowate) glikozydy irydoidowe – regenerację naskórka temperatura
(Liść babki lancetowata) aukubina - osłaniające - nieżyt przewodu pokarm.
lancetowatej) flawonoidy - przeciwzapalne i zewnętrznie:
garbniki przeciwbakteryjne - zranienia
fenyloetanoidy (akteozyd, - ściągające (śluz, garbniki, - oparzenia
izoakteozyd irydoidy, fenyloetanoidy) - owrzodzenia
fitosterole - spazmolitycznie na - zapalenie spojówek i powiek
kwasy org. (fenolowe, mięśnie oskrzeli
krzemowy) - aktywność
immunologiczna
Aloe gel Aloe vera śluz - usprawnia układ - w zwiększonej podatności na choroby
(Żel aloesowy) Aloe ferox żywice immunologiczny - rekonwalescenci, osoby starsze
Aloe arborescens pochodne α-pironu: aloenina - działanie przeciwzapalne - choroba wrzodowa
(Aloes lupeol (szczególnie na przew. pok.) - uczulenia
drzewiasty) aloktyna A i B (lektyny) - hipoglikemiczne - oparzenia, odmrożenia, owrzodzenia, alergie skórne
fitosterole (kampesterol, β- - antyseptyczne (skóra i - nieżyt nosa
sitosterol) błony śluzowe) - cukrzyca nieinsulinozależna

Surowiec Przeciwwskazania Działania uboczne Interakcje

Graminis rhizoma - obrzęki spowodowane niewydolnością serca, nerek
- koniecznie dostarczać dużo płynów (terapia płucząca)
Fucus - ciąża i okres karmienia (jod przechodzi do mleka matki)
Foenugraeci semen reakcje skórne po kilkakrotnym
stosowaniu zewnętrznym
Plantaginis ovatae - patologiczne przewężenia przełyku możliwe objawy nadwrażliwości - opóźniona resorpcja leków
semen/seminis - niedrożność jelit zażytych razem z surowcem
tegumentum - u cukrzyków insulino-zależnych
obniżamy insulinę
Psylli semen - zwężenia w przewodzie pokarmowym rzadkie reakcje alergiczne
- niedrożność jelit

Zamienniki Plantaginis lanceolatae folium:

- Plantaginis lanceolatae herba (Ziele babki lancetowatej)
- Plantaginis majoris folium (Liść babki zwyczajnej)
Althaeae radix – korzeń prawoślazu – Marshmallow root

Korzeń walcowaty, okorowany jasnobrunatny, nieokorowany jasnokremowy, smak śluzowaty,

słodkawy, przełam biały

Nasienie kozieradki - Fenugreek

Nasiona niejednorodne, pryzmatyczne lub romboidalne, przedzielone bruzdą na 2 nierówne części,

żółto-brunatne lub szaro-czerwone

Liść prawoślazu – Marshmallow leaf

Liście dolne długoogonkowe, górne krótkoogonkowe, w zarysie okrągławe, 3-5 klapowe o brzegu
zmiennie piłkowanym, nerwy widlaste, jedwabisto owłosione, szaro-zielone

Liść albo kwiat ślazu dzikiego – Mallow leaf/flower

Korona złożona z 5 płatków, kształtu odwrotnie jajowatego, purpurowo-różowy z ciemnymi smugami,
po wysuszeniu niebiesko-fioletowe, po stronie górnej owłosione.

Liść 3/5/7 klapowy, okrągły, brzeg karbowany, szczyt zaokrąglony.

Kwiat malwy czarnej – Hollyhock flower

5 płatków dużych, ciemnofioletowoczerwonych do czarnych.

Liść babki lancetowatej – English platain

Liście długo lub krótko ogonkowe, lancetowate, całobrzegie, do 30 cm długości. Szczyt ostry,
unerwienie równoległe, ciemnozielony.

Nasienie babki jajowatej i łupina – Ispaghula seed / husk

Nasiona spłaszczone, wrzecioniowate, w obu końcach zaokrąglone lub zaostrzone, powierzchnia
gładka, barwa bladoróżowa do czerwono-żółtej, czasem brunatno-czerwonej. Strona brzuszna
łódkowato wklęsła z jasną, brunatną, owalną plamką.

Łupina łatwo oddziela się od bielma.

Nasienie babki płesznika – Psyllium seed

Podłużnie spłaszczone, owalne, wrzecionowate, na końcach zaokrąglone, powierzchnia błyszcząca,

gładka, czerwono-brunatna, brzuszna, wklęsła o brzegach zgrubiałych w postaci 2 wałeczków.
Liść podbiału - Tussilago

Liście długoogonkowe, okrągławe luz sercowate, szerokość do 15 cm, brzeg nierówno zatokowo
powycinany i ząbkowany. Powierzchnia górna żywozielona, dolna kutnerowato owłosiona, białawo-
szara.

Kwiat dziewanny – Mullein flower

ŻÓŁTY KWIAT, korona 5-płatkowa, 5 nierównych pręcików.

Nasienie lnu - Linseed

Nasiona spłaszczone, w zarysie jajowate lub podłużnie jajowate, powierzchnia błyszcząca, żółto-
brunatna lub czerwonawo-brunatna.

PYTANIA:

1. Wybierz rośliny, z których pozyskiwane są surowce stosowane w lecznictwie ze względu na

obecność śluzu: podbiał pospolity, prawoślaz lekarski, prawoślaz ogrodowy.

2. Nazwa angielska porostu islandzkiego i nasienia lnu: Iceland Moos, Linseed

3. Rozpoznaj surowiec na podstawie cech; komórki śluzowe, liczne ziarna skrobi, gruzły szczawianu
wapnia i włókna grubościenne: Altheae radix

4. Podaj nazwy angielskie korzenia prawoślazu i liścia babki lancetowatej: Marshmallow root –
English platain

5. Podaj nazwy łacińskie: Fucus, Fucus vesiculosus, Fucaceae

6. Rozponaj surowiec… tam był porost islandzki, bo powyginany xd

7. Rozpoznaj surowiec; gruzły, komórki śluzowe, włoski krzaczkowate, włoski główkowate o

wielokomórkowej główce i wielokomórkowym trzonie; Althaeae folium – liść prawoślazu

8. Wybierz główne związki czynne liścia babki lancetowatej: polisacharydy, śluz, glikozydy
irydoidowe

9. Surowce na przyspieszenie gojenia stanów zapalnych skóry: siemię lniane, żel aloesowy.

Kłącze perzu – Agropyron

Porost islandzki – Iceland Moos

Morszczyn – Bladderwrack
 Test 2
Surowiec
Sabal fructus (Sabali serrulatae
fructus)
Owoc palmy sabal
Cucurbitae peponis semen /
oleum
Nasienie / olej z nasion dyni
Maydis sigma – Znamiona
kukurydzy
Maydis embryonis oleum – Olej
z zarodków kukurydzy
Systematyka Chemizm
SUROWCE ZAWIERAJĄCE FITOSTEROLE I NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE
Serenoa repens (Sabal serrulata)
– Palma sabalowa
Arecaceae (Palmae) –
Arekowate (Palmy)
Cucurbita pepo – Dynia
zwyczajna
Cucurbitaceae - Dyniowate
Zea mays – Kukurydza
zwyczajna
Poaceae - Wiechlinowate
Działanie Zastosowanie
- kwasy tłuszczowe (oleinowy, - zmniejszenie gromadzenia
laurynowy, mirystynowy, się związków sterydowych
palmitynowy, linolowy, kapronowy, - powstaje mniej
stearynowy, linolenowy) metabolitów kwasu
- estry kwasów tłuszczowych arachidonowego, które - łagodzenie objawów I i II
- fitosterole (β-sitosterol, kampesterol, „tworzą” zapalenia stadium łagodnego rozrostu
stigmasterol) - zmniejszenie obrzęku, stercza (prostaty)
- alkohole alifatyczne (heksakosanol, przekrwienia, wysięku
oktakosanol, trikontanol) - aktywność spazmolityczna
- polisacharydy - immunostymulująco
- flawonoidy (frakcja hydrofilna, czyli 3
- glikozydy kwercetyny i kemferolu ostatnie z chemizmu)
- kwasy tłuszczowe (linolenowy, - to samo co owocu palmy i - podrażnienie pęcherza
linolowy, oleinowy) kory śliwy, ale słabsze - zaburzenia mikcji
- β- i γ-tokoferole (Wit. E?) - zwiększenie ilości towarzyszące rozrostowi
- karotenoidy (luteina, β-karoten) wydalanego moczu prostaty (j/w)
- fitosterole (α-spinasterol, skwalen) - przeciwzapalnie - przeciwko tasiemcom
- aminokwasy (kukurbityna) - właśc.. antyoksydacyjne (świeże nasiona)
białko, polisacharydy (pektyny), (selen, tokoferole,
minerały (SELEN) karotenoidy)
- sole potasu - zapalenia cewki moczowej,
- fitosterole (β-sitosterol, ergosterol, - moczopędne pęcherza
stigmasterol) (najprawdopodobniej dzięki - kamica nerkowa
- protoantocyjanidyny solom potasu) - moczenie nocne
- saponiny - przerost gruczołu
- karwakrol krokowego
- kwasy tłuszczowe (oleinowy,
palmitynowy) antiprostaticum - łagodny rozrost stercza
- tokoferole (γ-tokoferol)
- fitosterole (α-, β-, γ-sitosterol,
kampesterol)
 Test 2
Prunus africana – Śliwa
Pruni africanae cortex
afrykańska
Kora śliwy afrykańskiej
Rosaceae - Różowate
Urtica dioica – Pokrzywa
zwyczajna
Urticae radix Urtica urens – Pokrzywa
Korzeń pokrzywy żegawka
Urticaceae - Pokrzywowate
SUROWCE ZAWIERAJĄCE POLIACETYLENY
Arctium lappa – Łopian
większy
Arctium minus – Łopian
mniejszy
Arctium tomentosum – Łopian
Bardanae radix pajęczynowaty
Korzeń łopianu
Asteraceae - Złożone
- alkohole alifatyczne (dokosanol, - przeciwzapalne
tetrakosanol) i ich estry - hamowanie proliferacji
- fitosterole (β-sitosterol, sitosteron, fibroblastów prostaty
daukosterol, kampesterol) (hamowanie rozrostu) - łagodny rozrost stercza
- triterpeny (kwas ursolowy, friedelina) - regenerująco i
- kwasy tłuszczowe (mirystynowy, przeciwobrzękowo
palmitynowy, linolowy, arachidonowy, - rozkurczająco na mięśnie
stearynowy) dróg moczowych
- obniżenie cholesterolu
- kwasy tłuszczowe
- lektyny (UDA)
- polisacharydy kwaśne i obojętne
- fitosterole (β-sitosterol, stigmasterol) - przeciwzapalne - łagodny rozrost stercza z
- ligniny (neooliwil) - hamuję aromatazę zaburzeniami w oddawaniu
- ceramidy - immunostymulująco moczu
- kumaryny (skopoletyna)
- triterpeny (kwas oleanowy, ursolowy) i
monoterpeny
- fenyloetanoidy (alk. homowanilinowy)
- zw. mineralne (krzemionka)
- poliacetyleny (arktinon, arktinol, wewnętrznie:
arktinal, kwas aretykowy) - bakteriobójczo - jako diuretyn
- laktony seskwiterpenowe i ich - grzybobójczo - w chorobach metabolicznych
połączenia z arkanalem, czyli lappafeny - przeciwzapalnie - w schorzeniach skóry
- olejek eteryczny - zwiększa wydzielanie (łojotok, trądzik, wypryski)
- kwas kostusowy żółci, souk trzustkowego - reumatyzm
- lignany - wzmaga wydalanie moczu - nieżyt przew. pokarmowego,
- kwasy fenolowe (kawowy, i potu wątroby i dróg żółciowych
chlorogenowy, izochlorogenowy) - obniża stężenie glukozy
- fitosterole (β-sitosterol, stigmasterol, - zwiększa tolerancję na zewnętrznie:
kampesterol) glukozę - choroby skóry (łuszczyca,
- minerały, inulina, ŚLUZ (xD) łojotok)
- szampony przeciwłupieżowe
 Test 2
Bursae pastoris herba
Ziele tasznika
Phaseoli pericarpium (Phaseoli
fructus sine semine)
Owocnia fasoli
Leonuri cardiacae herba
Ziele serdecznika
Allii sativi bulbus
Bulwa cebuli czosnku
SUROWCE ZAWIERAJĄCE AMINY I AMINOKWASY
Capsella bursa pastoris –
Tasznik pospolity
Brassicaceae - Kapustowate
Phaseolus vulgaris – Fasola
zwyczajna
Fabaceae - Bobowate
Leonurus cardiaca –
Serdecznik pospolity
Lamiaceae - Jasnotowate
SUROWCE SIARCZKI, DISIARCZKI, SULFOTLENKI ALKILOWE
Allium sativum – Czosnek
pospolity
Alliaceae - Czosnkowate
- aminy (cholina, acetylocholina, wewnętrznie:
tyramina) - krwawienia z nosa
- aminokwasy (walina, ornityna, prolina, - zmniejsza niewielkie - napięcie przedmiesiączkowe
GABA, peptyd) krwawienia - nieregularne/długie/obfite
- flawonoidy (rutozyd, diosmina) - właściwości miesiączki
- kwasy organiczne (fumarowy, oksytocynopodobne - krwotoki maciczne
chlorogenowy, wanilinowy, syryngowy) zewnętrznie:
- glukozynolaty (synigryna) - powierzchowne zranienia
- zw. mineralne - oparzenia
- witamina C - krwotoki z nosa
- aminy (cholina)
- aminokwasy (arginina, asparagina, - schorzenia nerek i dróg
leucyna, lizyna, kwas pipekolinowy :D) - usprawnia funkcje nerek moczowych ze zmniejszonym
- trygonelina - obniżenie poziomu cukru wydalaniem moczu
- alantoina (pochodna mocznika) we krwi (arginina, kwas - pomocniczo w kamicy
- kwasy organiczne (traumatynowy, krzemowy, chrom) nerkowej i reumatyzmie
fenolowe) - początkowy okres cukrzycy
- sole krzemu, chromu, potasu, sodu
- glikoproteiny, saponiny, flawonoidy
- alkaloidy pirolidynowe (stachydryna,
betonicyna, turycyna)
- leonuryna (pochodna guanidyny) - osłabiona praca serca
- flawonoidy (genkwaniny, astragalina, - uspokajająco - nerwica serca z
hiperozyd) - przeciwskurczowo nadciśnieniem
- irydoidy (ajugol, ajugozyd) - hipotensyjnie - łagodzenie objawów
- garbniki klimakterium
- diterpeny (leosibircyna, leosibiryna) - nadczynność tarczycy
- olejek eteryczny
żywice, triterpeny, kwas ursolowy
- związki siarki (alliina, metyloalliina) - bakteriobójczo - zakażenia górnych dróg
- aminokwasy - przeciwgrzybiczno oddechowych, przew. pok. i
- witaminy (A, B1, B2, C) - przeciwrobaczo układu moczowego
- SELEN - przecidziała agregacji - zapobieganie zmianom
 Test 2
Allii cepae bulbus
Bulwa cebuli jadalnej
Rubi idaei fructus
Owoc maliny
Rosae fructus (pseudofructus)
Owoc róży
Allium cepa – Cebula jadalna
Alliaceae - Czosnkowate
SUROWCE ZAWIERAJĄCE KWASY ORGANICZE, WITAMINY, ZWIĄZKI MINERALNE
Rubus idaeus – Malina
właściwa
Rosaceae – Różowate
Rosa canina – Róża dzika
Rosaceae - Różowate
- śluz płytek krwi miażdżycowym
- saponozydy steroidowe i triterpenowe - zmniejsza poziom - nadciśnienie tętnicze
cholesterolu - robaczyce
- obniża ciśnienie krwi - grzybice skóry
- wzmaga wydzielanie żółci
- pobudza trawienie
- hamuje fermentację w
jelitach
- obniża ryzyko raka
żołądka
- hamuje metabolizm
ksenobiotyków
- związki siarki (sulfotlenek cysteiny i - przeciwbakteryjnie - zapobieganie zmianom
inne jej pochodne) - obniżenie poziomu naczyniowym
- flawonoidy (kwercetyna) lipidów - infekcje górnych dróg
- saponozydy typu furostanu - obniżenie ciśnienia krwi oddechowych
- polisacharydy - hamowanie agregacji - brak łaknienia
płytek krwi
- aktywność fibrynolityczną
- obniża ryzyko raka
żołądka
- kwasy organiczne (cytrynowy,
jabłkowy)
- witaminy (C, E, B1, B2, B6) - napotne (pobudzenie
- zw. mineralne (K, Mg, Ca, Fe) czynności gruczołów infekcje bakteryjne i wirusowe
- flawonoidy (rutozyd) potowych) obniżenie przebiegające z gorączką
- antocyjany (glikozydy cyjanidyny i podwyższonej temperatury
pelargonidyny)
- śluz, pektyny
- polipeptydy
- witaminy (C, A, E, K, B1, B2) - wzmaga odporność - uzupełnienie niedoborów
- flawonoidy (astragalina, organizmu witamin
izokwercytryna) - uszczelnia ściany naczyń - środek łagodnie
- antocyjany włosowatych przeczyszczający i moczopędny
- karotenoidy (β-karoten, likopen) - przeciwzapalne (GOPO) (tradycja)
 Test 2

- kwasy organiczne (cytrynowy,

jabłkowy)
- cukry (sorbitol, pektyny)
- galaktolipid (GOPO)
- garbniki, olejek eteryczny
- kwasy organiczne (mrówkowy, octowy,
glikolowy, cytrynowy, jabłkowy, - słabo moczopędnie i
szczawiowy, bursztynowy, chinowy, saluretycznie wewnętrznie:
fenolowe) - pobudza wydzielanie soku - zaburzenia oddawania moczu
- flawonoidy (kemferol, izoramnetyna, żołądkowego - stany zapalne dróg
Urtica dioica – Pokrzywa kwercetyna) - zmniejszenie stanów moczowych
Urticae folium / herba zwyczajna - witaminy (K1, B, C, E, kw. foliowy) zapalnych przew. pok. - piasek nerkowy
Ziele / liść pokrzywy - karotenoidy (β-karoten, ksantofile) - lekko obniża cukier - choroba reumatyczna
Urticaceae - Pokrzywowate - zw. mineralne (Mg, Ca, K, Na, Si) - przeciwkrwotocznie - uzupełnienie witamin i
- aminy (acetylocholina, histamina, - zwiększa poziom mikroelementów
serotonina, tryptamina, betaina) hemoglobiny i erytrocytów
- kumaryna - wzmacnia mieszki zewnętrznie:
- skopoletyna włosowe - reumatyzm
- garbniki - przeciwpotnie - trudno gojące się rany
- lecytyna - przeciwłojotokowo - szampony do włosów
- fitosterole (β-sitosterol)
- triterpeny
Urticae folium – Nettle leaf

- morfologia: liście ogonkowe o kształcie jajowatym, szczycie zaostrzonym i sercowatej nasadzie, z

przylistkami, brzeg grubo piłkowany, niekiedy podwójnie grubo ząbkowany, blaszka liściowa o
długości do 15 cm, szerokości do 4 cm, zapach i smak swoisty

- anatomia: komórki cystolitowe wypełnione drobnymi kryształkami węglanu wapnia o kształcie

kulistym lub jajowatym

Maydis stigma – Corn silk

- morfologia: znamiona bladożółte lub brązowawe, jedwabiste, nitkowate, powyginane, spłaszczone,

zapach słaby charakterystyczny, smak słabo słodkawy

Bursae pastoris herba – Capsella

- morfologia: łodyga do 60 cm wysoka, naga, nieco owłosiona, liście dolne duże, ułożone w rozetkę,
ząbkowane, zatokowo-ząbkowane lub pierzastodzielne, wyjątkowo całkobrzegie, zwężone w ogonek,
liście łodygowe siedzące, mniejsze

Phaseoli pericarpium – Bead Pod

- owocnia ma kształt nieco skręconych pasm, zwężaonych na końcach, do 20 cm długości i do 3 cm

szerokości, na jednym końcu z zachowaną szypułką, powierzchnia zewnętrzna kremowożółta lub
brunatnożółta

Rosae pseudo-fructus – Rose hips

- morfologia: owocostany kulistojajowate lub wrzecioniowate, twarde, błyszczące, rzadziej matowe i

przeważnie pomarszczone, długości do 3 cm…. Żółte lub brunatnożółte, szczeciniasto owłosione
owoce właściwe

Allii cepae bulbus – Onion

Allii sativi bulbus - Garlic

Bardanae radix – Burdock root

Cucurbitae peponos semen/oleum – Pumpkin seed

Leonuri cardiacae herba – Motherwort herb

Maydis embryonis oleum – Corn silk

Pruni africane cortex – Pygeum

Sabalis serrulatae fructus – Saw Palmetoo fruit

Raphani sativi radix – Black radish

Rubi idaei fructus – Raspberry

Urticae radix – Nettle root

Salicis cortex - korą wierzby - willow bark
Populi folium/gemma - liść/pączek topoli - Poplar leaf/leaf buds
Uvae rusi faorlium - liść mącznicy - Bearberry leaf
Vitis ideaal folium - liść borówki brusznicy - Alpine cranberry/Cowberry
Callunae herba/flos - ziele/liść wrzosu - Heather
Cynarae foliim - liść karczocha - Artichocke
Echinaceae purpureae/augustifoliae/pallidae herba - ziele jeżówki
purpurowej/wąskolistnej/bladej - Echinacea/Coneflower
Purpureae/augustifoliae radix
Eleutheoococci radio - korzeń eleuterokoka - siberian ginseng
Galla - dębianka - galls
Tormentillae rhizoma - kłącze pięciornika - Tormentil root
Hamamelidis folium/cortex - lisc/kora oczaru wirginijskiego - Witch Hazel
Myrtilli foliim - liść borówki czernicy - Bilberry
 Test 3

Surowiec Roślina Chemizm Działanie Zastosowanie

SUROWCE ZAWIERAJĄCE GLUKOZYDY FENOLOWE
- glukozydy fenolowe (salicyna, fragilina, - przeciwgorączkowe (kw.
Salix purprea (Wierzba populina, grandydentatyna, salikortyna, salicylowy) - przeziębienie
purpurowa) tremulacyna) - przeciwzapalne (kwas - choroba reumatyczna
Salicis cortex Salix alba (Wierzba biała) - flawonoidy (glikozydy kwercetyny, salicylowy, garbniki)
(Kora wierzby) luteiny, salipurpozyd, chalkon) - przeciwbólowe (kwas) Możliwe uczulenie na
Salicaceae (Wierzbowate) - kwasy fenolowe (salicylowy, kawowy, - przeciwbakteryjne salicylany (nie podawać!)
p-kumarowy) (garbniki)
- garbniki - moczopędne (flawonoidy)
- katechina
- glukozydy fenolowe (salicyna, - choroby z podwyższoną
salikortyna, populina, fragilina) temperaturą
- flawonoidy - przeciwzapalnie (j/w) - choroba reumatyczna
Populi folium - kwasy fenolowe (kawowy, ferulowy, p- - ułatwia wydalanie moczu - przerost prostaty
(Liść topoli) hydroksybenzoesowy, wanilinowy, - rany po odmrożeniach,
Populus nigra (Topola czarna) galusowy, salicylowy) oparzeniach
- olejek eteryczny - stany zapalne guzków
Salicaceae (Wierzbowate) - garbniki krwawnicowych
- flawonoidy (flawony, flawonole, - powierzchowne
flawanony) - przeciwzapalne uszkodzenia skóry
Populi gemma - glukozydy fenylowe (salicyna, - przeciwbakteryjnie - odmrożenia
(Pączek topoli) populina) - ułatwia gojenie się ran - poparzenia słoneczne
- olejek eteryczny - guzki krwawnicowe
- α, β-kariofilen
- pochodne kw. salicylowego (spireina,
Ulmariae / Spiraeae Filipendula ulmaria (Spiraea izosalicyna) - przeciwzapalne - środek napotny w
flos) ulmaria) – Wiązówka błotna - olejek eteryczny (aldehyd salicylowy, - przeciwgorączkowe chorobach z gorączką
(Kwiat wiązówki / (Tawuła łąkowa) salicylan metylu) (pochodne kwasu) - bóle reumatyczne
tawuły) - flawonoidy (flawonole, spireozyd, - moczopędne (flawonoidy) - trudno gojące się rany
Rosaceae - Różowate hiperozyd, rutozyd) (okłady zewnętrzne)
- garbniki
 Test 3
- glukozydy fenolowe (arbutyna,
metyloarbutyna, galioarbutyna,
Arctostaphylos uva ursi hydrochinon, metylohydrochinon)
Uvae ursi folium (Mącznica lekarska) - garbniki hydrolizujące (pochodne
(Liść mącznicy) kwasu galusowego)
Ericaceae (Wrzosowate) - flawonoidy (glikozydy kwercenolu,
kemferolu i mircetyny)
- triterpeny (kwas ursolowy, uwanol)
- kwasy fenolowe (galusowy, p-
kumarowy, syryngowy)
Vitis ideae folium (Liść Vaccinium vitis idaea - glukozydy fenolowe (arbutyna,
borówki brusznicy) (Borówka brusznica) hydrochinon, kawoiloarbutyna)
- garbniki katechinowe
Ericaceae (Wrzosowate) - flawonoidy (pochodne kwercetyny i
mirycetyny)
- triterpeny (kwas ursolowy)
- glukozydy fenolowe (arbutyna)
Calluna vulgaris (Wrzos - flawonoidy (kwercetyna, mirycetyna)
Callunae herba/flos zwyczajny/pospolity) - garbniki katechinowe (w tym
(Ziele/kwiat wrzosu) protoantocyjanidyny)
Ericaceae (Wrzosowate) - związki mineralne (krzemionka)
- kwasy fenolowe (chlorogenowy)
- triterpeny (kwas ursolowy)
SUROWCE ZAWIERAJĄCE ESTRY KWASÓW FENOLOWYCH I GLIKOZYDOESTRY
- kwasy fenolowe i ich estry
Cynara scolymus (Karczoch (chlorogenowy, cynaryna, jabłkowy,
Cynarae folium / herba zwyczajny) bursztynowy, cytrynowy, fumarowy)
(Liść / ziele karczocha) - flawonoidy (cynarozyd, skolimozyd)
Asteraceae (Astrowate) - laktony seskwiterpenowe
(cynaropikryna, grosheimina)
- triterpeny (taraksasterol)
- związki mineralne
- przeciwbakteryjnie (tylko
w drogach moczowych,
jeżeli środowisko jest
zasadowe, np. po podaniu
NaHCO3)
- saluretycznie (NIE JEST
MOCZOPĘDNY) = zwiększa
wydalanie Na+ i Cl- (NIE
MOCZU)
- zwiększa ilość wydalanego
moczu (flawonoidy)
- bakteriobójczo w drogach
moczowych
- pobudza wydzielanie soku
żołądkowego
- ułatwia trawienie
- żółciopędnie
- żółciotwórczo
- obniża poziom
cholesterolu i triglicerydów
- przeciwutleniająco
- zakażenia bakteryjne dróg
moczowych i pęcherza
moczowego
Nie używać razem ze
środkami zakwaszającymi
mocz!
- stany zapalne układu
moczowego
- choroby reumatyczne
- osłabiona funkcja wątroby
- zaburzenia trawienia
- podwyższony cholesterol
(ryzyko miażdżycy)
 Test 3

Echinaceae purpurae radix Echinacea purpurea (Jeżówka - alkamidy wewnętrznie:

/ herba purpurowa)
(Korzeń/ziele jeżówki
purpurowej) Asteraceae (Astrowate)
Echinaceae angustifoliae Echinacea angustifolia
radix (Jeżówka wąskolistna)
(Korzeń jeżówki
wąskolistnej) Asteraceae (Astrowate)
Echinacea pallida (Jeżówka
Echinaceae pallidae radix blada / różowa)
(Korzeń jeżówki bladej)
Asteraceae (Astrowate)
SUROWCE ZAWIERAJĄCE FENYLOPROPANOIDY I LIGNANY
Eleutherococci radix Eleutherococcus senticosus
(Korzeń eleuterokoka / (Eleuterokok kolczasty, Żeń-
żeń-szenia szeń syberyjski)
syberyjskiego)
Araliaceae (Araliowate)
Quercus infectoria – dąb
Galla galasowy (a właściwie to
(Dębianka) narośla na drzewku)
Fagaceae (Bukowate)
Quercus robur (Dąb
szypułkowy)
Quercus cortex Quercus sessilis (Dąb
(Kora dębu) bezszypułkowy
Fagaceae (Bukowate)
- olejek eteryczny (borneol, octan
bornylu, alkeny)
- falwonoidy (kwercetyna. kemferol,
izoramnetyna I ich glikozydy)
- kwasy fenolowe (cykoriowy – brak w
wąskolistnej)
- echinakozyd (nie w purpurowej)
- cynaryna (tylko w wąskolistnej)
- poliacetyleny
- polisacharydy (heteroksylan,
arabinogalaktan, glikoproteiny)
- eleuterozydy (proste fenylopropanoidy
np. syryngenina; lignany np. sezamina;
kumaryny, fitosterole i saponiny
triterpenowe)
- węglowodany
SUROWCE ZAWIERAJĄCE GARBNIKI
- garbniki (tanina)
- kwasy fenolowe (galusowy, elagowy)
- triterpeny
- fitosterole
- węglowodany (glukoza, skrobia)
- garbniki katechinowe
- wolna katechina
- kwasy fenolowe (galusowy, elagowy)
- triterpeny (pochodne friedeliny)
- węglowodany
- flawonoidy
- związki żywicowe
- podwyższenie odporności
- zwiększają odporność - profilaktyka infekcji (grypa,
organizmu na infekcje zapalenia górnych dróg
bakteryjne i wirusowe oddechowych)
- poprawa wydolności
oddechowej zewnętrznie:
- stymulują aktywność - źle gojące się rany
immunologiczną - odmrożenia, oparzenia
- przeciwzapalnie - półpasiec
- owrzodzenia
- stany osłabienia, przemęczenia
- adaptogenne - zwiększenie wydolności
- przeciwstresowe psychicznej i fizycznej
- immunostymulujące - rekonwalescencja
NALEWKA:
- ściągające Stosowana tylko zewnętrznie
- przeciwzapalne
- zmniejszające potliwość
BIAŁCZAN TANINY: Wewnętrznie:
- ściągające (dopiero w - biegunki
jelitach po hydrolizie) - nieżyty p. pokarmowego
- zatrucia
zewnętrznie (głównie):
- zapalenie skóry, błon śluzowych
jamy ustnej i gardła, narządów
ściągające płciowych, odbytu
- nadmierna potliwość
wewnętrznie w biegunkach
 Test 3
Bistortae rhizoma Polygonum bistora (Rdest
(Kłącze wężownika) wężownik)
Polygonaceae (Rdestowate)
Potentilla erecta (Potentilla
tormentilla) – Pięciornik
Tormentillae rhizoma kurze ziele
(Kłącze pięciornika)
Rosaceae - Różowate
Hamamelidis folium
(Liść oczaru) Hamamelis virginiana (Oczar
wirginijski)
Hamamelidaceae (Oczarowate)
Hamamelidis cortex
(Kora oczaru)
Myrtylli folium Vaccinium myrtillus
(Liść borówki czernicy) (Borówka czernica)
Ericaceae (Wrzosowate)
Roślina / cecha Włókna okrysztalone
Salicis cortex TAK
Uvae ursi folium TAK
(mało, pęki)
Quercus cortex TAK
- garbniki (galotanoidy i garbniki - zapalenia skóry
katechinowe) ściągające - antyseptycznie na skórę
- kwasy fenolowe (galusowy, elagowy) - tamowanie krwawienia
- skrobia głównie ZEWNĘTRZNIE
- garbniki katechinowe
(protoantocyjanidyny) - biegunka
- elagotanoidy (argimonina) ściągające - stany zapalne błon śluzowych jamy
- kwasy organiczne (elagowy, chinowy) (tak dla odmiany ;P) ustnej, gardła, krtani i skóry
- triterpeny (kwas tormentilowy,
tormentozyd)
- garbniki (w tym protoanticyjanidyny i
garbniki katechinowe) - niewydolność żylna
- glukozydy flawonolowe - ściągające - żylaki kończyn dolnych
- kwasy fenolowe (kawowy, galusowy) - przeciwzapalne - stany zapalne hemoroidów, skóry,
- olejek eteryczny - przeciwkrwotoczne błon śluzowych
- garbniki (α,β-hamamelitaniny, - uszczelnianie ścian naczyń - podrażnienia oczu
monogaloilohamamelozy xD) - higiena jamy ustnej
- kwasy fenolowe (galusowy)
- olejek eteryczny
- garbniki katechinowe - ściągające
- flawonoidy (pochodne kwercetyny) - przeciwbakteryjne w - początkowy okres cukrzycy
- triterpeny (kwas ursolowy, β-amaryna) przew. pokarmowym
- glukozydy fenolowe - obniżenie cukru
- neomyrtylina (neomyrtylina)
- kwasy organiczne (cytrynowy, chinowy) - moczopędnie (flawonoidy)
- minerały (Cr, Mg, Mn, K, Na)
Druzy Korek Inne
TAK TAK (fragmenty) ---------
- włoski proste/zgięte, grubościenne
--------- -------- - gruba kutikula
- aparaty szparkowe z 7-9 kom. przyszparkowymi
TAK TAK (brunatny) - sklereidy (pojedyncze, w grupach)
MORFOLOGIA

Arnicae flos

Koszyczki arniki górskiej, wraz z rochylonymi kwiatami języczkowatymi o średnicy 5-8 cm, koszczyki
anriki łąkowej do 4 cm średnicy. Dno koszyczka lekko wypułke, pełne, o dołeczkowanej powierzchni,
owłosione, otoczone zielonymi, lancetowatymi okrywolistkami o długości do 1,5 cm. Kielich
przekształcony w puch.

Crataegi folium cum flore

Kwiaty obupłciowe, promieniste, średnicy ok. 1 cm, zebrane w wielokwiatowe podbaldachy, kielich
pięciodziałkowy, korona z 5 brunatnawiobiałymi płatkami, liczne pręciki oraz 1-,2-lub rzadziej 3-
szyjkowy słupek.

Equiseti herba

Pędy główne grubości 2-5 mm, żeberkowate (6-19 żeberek) z wyraźnymi węzłami, międzywęźla czcze,
z węzłów otoczonych brunatnymi pochwami liściowymi wyrastają niezwisające pędy boczne.

Helichrysi inflorescentia

Kwiatostan złożony z koszyczków o średnicy 6-8 mm zebranych w baldachokształtne wiechy, listki

okrywy koszyczka liczne, suche, błoniaste, barwy cytrynowożółtej.

Tiliae flos

Kwiatostan wierzchotkowaty złożony z 5-16, 2-7 kwiatów, szypuła kwiatostanowa długości 8 cm, w
połowie zrośnięta z żółtozieloną, skórzastą, lancetowatą, całobrzegą podsadką.

Betulae folium

1) Brzoza brodawkowata

- liście ogonkowe, trójkątne lub jajowatodeltoidalne, brzeg blaszki podwójnie piłkowany

2) brzoza omszona

- liście ogonkowe, jajowate o zaostrzonym szczycie i przeważnie zaokrąglonej nasadzie, długości do 7

cm i szerokości do 5 cm

Crataegi fructus

Owoc szupinkowy o średnicy 6-8 mm, ciemnoczerwony lub brunatnawy, o powierzchni siateczkowato
pomarszczonej, jajowaty, owalny lub kulisty, na szczycie ślady 5 zmarniałych działek kielicha, w
żółtopomarańczowym miąższu owocni – pestki.

Ginkgonis folium

Liście wachlarzowate, nagie, o długim ogonku i widlastej nerwacji, na wierzchołku wcięte.

Lamii albi flos

Kwiaty dość duże, grzbieciste, dwuwargowe, zebrane w nibyokółki, wyrastają z kątów wyższych liści.
Kielich dzwonkowaty z 5 ząbkami. Korona kremowobiała.
Sambuci flos

Kwiaty drobne, obupłciowe, o budowie promienistej, krótkoszypułkowe, kielich pięciodziałkowy,

zrosły, zielonkawy.

Polygoni avicularis herba

Łodyga rozgałęziona, szarozielona, do 2 mm grubości, żeberkowana, wewnątrz pusta, w węzłach

kolankowato zgrubiała.

Myrtilli siccus fructus

Kulista, granatowofioletowa jagoda o średnicy do 7 mm, po wysuszeniu pomarszczona, na

wierzchołku widoczne są resztki działek kielicha i krążka miodnikowego.

Violae herba cum flore

Łodygi pojedyncze lub rozgałęzione, okrągławotrójkanciaste, wewnątrz puste, żółtozielone, grubości

do 3 mm, liście długoogonkawe, 2-5 cm długości, jasnozielone, sercowate lub lancetowate o brzegu
tępo ząbkowanym. Dwa duże pierzaste przylistki.

Sambuci fructus

Kulisty, kilkunasienny pestkowiec o średnicy 4-6 mm, barwy czarnofioletowej, pomarszczony po

wysuszeniu.

Hibisci sabdariffae flos

Kielich i kieliszek mięsiste, raczej kruche, lśniące, jasnoczerwone do ciemnofioletowych po stronie

zewnętrznej jaśniejsze u podstawy: kielich 2-3,5 cm długości, w połowie zrośnięty. Kieliszek złożony z
8-12 wąskich działek.
Arnicae flos – Arnica flower

Crataegi folium cum flore – Hawthorn flower

Equiseti herba – Horsetail herb

Helichrysi inflorescentia – Everlasting flower

Tiliae flos – Lime flower

Betulae folium – Birch leaf

Crataegi fructus – Hawthorn berry (s.133)

Ginkgonis folium – Ginkgo leaf

Lamii albi flos – White deadnettle flower

Sambuci flos – Black elder flower

Polygoni avicularis herba – Knotgrass herb

Myrtilli siccus fructus – Bilberry fruit

Violae herba cum flore – Wild pansy herb

Sambuci fructus – Elder fruit

Hibisci sabdariffae flos – Red-sorrel flower

Hyperici herba – Saint John’s wort (s.175)

Orthosiphonis folium – Orthosiphon leaf

Passiflorae herba – Passion flower

Silybi mariani fructus – Mlik thistle fruit albo Marian thistle fruit XD

Solidaginis herba/Solidaginis virgaureae herba – Goldenrod

 Test 4

Surowiec Systematyka Chemizm Działanie Zastosowanie

Betula pendula – brzoza
brodawkowata
Betula pubescens – brzoza
Betulae folium omszona
(Liść brzozy)
Betulaceae - Brzozowate
Gingko biloba – Miłorząb
dwuklapowy (chiński,
Ginkgonis japoński)
folium (Liść
miłorzębu) Ginkgoaceae - Miłorzębowate
Ortosiphon aristatus (spicatus,
stamineus) – Ortosyfon
Orthosiphonis kłosowy (groniasty)
folium
(Liść ortosyfonu) Lamiaceae - Jasnotowate
SUROWCE ZAWIERAJĄCE FLAWONOIDY
- flawonoidy - zwiększa wydalanie moczu jonów WEWNĘTRZNIE:
- garbniki katechinowe Na+ i Cl-, kwasu moczowego - stany zapalne i bakteryjne
- kwasy fenolowe (chlorogenowy, kawowy, p- (flawonoidy, potas, olejek) dróg moczowych
kumarowy) - przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie - kamica moczowa
- triterpeny typu dammaranu w drogach moczowych - reumatyzm
- sole potasu - słabo napotnie - dna moczanowa
- olejek eteryczny - ochronnie na wątrobę - schorzenia skóry
- żywice - przeciwzapalnie na skórę i błony
śluzowe ZEWNĘTRZNIE: łupież i
wypadanie włosów
- flawonoidy - usprawnia przepływ krwi
- terpeny (ginkgolidy, bilobalid) (szczególnie w mózgu) – flawonoidy, - zaburzenia ukrwienia
- katechiny (polifenole) protoanto, terpeny mózgowego (zawroty i bóle
- protoantocyjanidyny - zmniejsza przepuszczalność naczyń głowy, słaba pamięć, szum w
- kwasy fenolowe (ginkgolowe = anakardiowe) krwionośnych uszach)
- fitosterole - rozszerza naczynia
- polisacharydy - antyoksydacyjne (polifenole) - schorzenia naczyń
- karotenoidy - ochronnie na osłonki mielinowe obwodowych (chromanie
- ginkgotoksyna (TOKSYCZNA) (bilobalid) przestankowe, stany
- zapobiega niedotlenieniu komórek zakrzepowo-zatorowe,
mózgowych „zimne ręce/nogi”)
- lepsza koncentracja i pamięć
krótkotrwała (xD) - antiscleroticum
- zmniejsza obrzęk mózgu
- poprawia krążenie w kończ. dolnych
- flawonoidy - zwiększa wydalanie moczu i jonów
- sole potasu Na+ oraz Cl- (flawonoidy, pochodne - w przewlekłym zapaleniu
- kwasy fenolowe (rozmarynowy, cykoriowy, kw. litospermowego, potas) pęcherza i nerek
pochodne litospermowego) - przeciwzapalnie (flawonoidy, spowodowanych
- olejek eteryczny ortosyfole) zakażeniem bakteryjnym lub
- β-sitosterol - przeciwbakteryjnie (kw. piaskiem nerkowym
- diterpeny (ortosyfole, staminol) rozmarynowy)
- saponiny triterpenowe, garbniki, inozytol - rozkurczowo (flawonoidy
 Test 4
Lamium album – Jasnota biała
Lamii albi flos (Pokrzywa biała)
(Kwiat jasnoty
białej) Lamiaceae - Jasnotowate
Sambucus nigra (Bez czarny,
Sambuci flos dziki bez czarny)
(Kwiat bzu
czarnego) Caprifoliaceae -
Przewiertniowate
Arnica montana (Arnika
górska, Kupalnik górski)
Arnice anthodium Arnica chlamissonis subsp.
(Koszyczek foliosa (Arnika łąkowa)
arniki)
Asteraceae - Astrowate
Crataegi
inflorescentia Crataegus monogyna – Głóg
(Crataegi folium cum jednoszyjkowy
florae) – Kwiatostan Crataegus laevigata
głogu (oxyacantha) – Głóg
dwuszyjkowy
Rosaceae - Różowate
- flawonoidy (izokwercetyna, rutozyd, ZEWNĘTRZNIE:
tilirozyd) - przeciwzapalnie - stany zapalne skóry
- fenylopropanoidy (akteozyd, lamalbozyd) - zwiększa wydzielanie śluzu w - zmiany zapalne jamy ustnej
- kwasy fenolowe (rozmarynowy, oskrzelach i gardła
chlorogenowy) - ułatwia usuwanie wydzieliny z - upławy z pochwy
- irydoidy: lamalbid oskrzeli (czyli wykrztuśnie) WEWNĘTRZNIE: nieżyty
- sekoirydoidy (albozydy, karioptozyd) górnych dróg z wydzieliną w
- kwas ursolowy oskrzelach
- flawonoidy ZEWNĘTRZNIE:
- triterpeny (amyryna, kwas ursolowy) - napotnie - płukanki na gardło
- fitosterole (β-sitosterol, kampe, stigma) - przeciwgorączkowo - schorzenia skóry
- olejek eteryczny - przeciwzapalnie
- garbniki - wzmaga wydzielanie śluzu w WEWNĘTRZNIE:
- śluz, pektyny oskrzelach - przeziębienia z gorączką
- białka (plastocyniny) - ułatwia wykrztuszanie - trudności w odkrztuszaniu
- sole potasu - moczopędnie
- flawonoidy - obrzęki
- laktony seskwiterpenowe - przeciwzapalnie - tępe urazy (zwichnięcia,
- triterpeny (arnidiol, faradiol) - przeciwbakteryjnie stłuczenia, złamania)
- kwasy fenolowe (galusowy, kawowy, - przeciwbólowo - reumatyzm
cynaryna, chlorogenowy) - przeciwgrzybiczno - schorzenia skóry (po
- cholina - poprawiają ukrwienie ukąszeniu owada,
- ksantofile - zmniejszają obrzęki czyraczność, owrzodzenia
- poliacetyleny - ułatwiają resorpcję krwiaków żylakowate)
- hydroksykumaryny - płukanki w zapaleniu
- irydoidy gardła
- alkaloidy pirolizydynowe (tussilagina)
- flawonoidy (rutozyd) - początkowe objawy
- pochodne flawonu niewydolności serca
- protoantocyjanidyny - wzmacnia mięsień sercowy - „serce starcze”
- triterpeny (kwas ursolowy, krategolowy) - zwiększają przepływ wieńcowy - niedotlenienie mięśnia
- olejek eteryczny - zmniejszenie oporu obwodowego sercowego
- kwasy fenolowe (chlorogenowy, kawowy) - obniżenie ciśnienia krwi - nadciśnienie
- aminy (cholina, Ach, tyramina) - efekt uspokajający - zaburzenia krążenia
- sole potasu - rozszerzenie naczyń obwodowego
 Test 4

Crataegi fructus - flawonoidy (więcej hiperozydu) - nerwicy serca

(Owoc głogu)
Helichrysi Helichrysum arenarium –
inflorescentia Kocanki piaskowe
(Kwiatostan
kocanek) Asteracae - Złożone
Tilia cordata – Lipa
Tiliae inflorescentia drobnolistna
(Kwiatostan lipy) Tilia platyphyllos – Lipa
wielkolistna (szerokolistna)
Tiliaceae - Lipowate
Equisetum arvense – Skrzyp
Equiseti herba (Ziele polny
skrzypu) Equisetaceae - Skrzypowate
Polygonum aviculare – Rdest
Polygoni avicularis ptasi
herba
(Ziele rdestu Polygonaceae - Rdestowate
ptasiego)
reszta jak wyżej
- flawonoidy
- olejek eteryczny - rozkurczająco na mięśnie gładkie - stany zapalne i spastyczne
- kwasy fenolowe (kawowy, p-kumarowy, pęcherzyka żółciowego, przewodów wątroby i dróg żółciowych
syryngowy) żołciowych, jelit (flawonoidy) - niedostateczne wytwarzanie
- garbniki - pobudza czynności wydzielnicze żółci
- fitosterole wątroby i pęcherzyka żółciowego - utrudniony przepływ
- hydroksykumaryny
- przeciwzapalnie, - przeziębienia i infekcje z
- lekko ściągająco, zmiękczająco, gorączką
- flawonoidy osłaniająco (garbniki) - suchy kaszel
- śluz - napotnie - stany zapalne jamy ustnej i
- olejek eteryczny - uspokajająco (olejek) gardła
- garbniki katechinowe - przeciwskurczowo (flawonoidy, - nadpobudliwość nerwowa
- protoantocyjanidyny olejek) - bezsenność
- kwasy fenolowe (kawowy, chlorowy, p- - obniża ciśnienie krwi - nadciśnienie
kumarowy) - zwiększa wydzielanie moczu (terpeny - migrena
w olejku) - reumatyzm
- zaburzenia przepływu żółci
- podrażnienia skóry
- flawonoidy - moczopędne (flawonoidy, poch. kw. - „terapia płucząca”
- związki mineralne (Si, K, Al, Mg) kawowego) zwiększenie wydalania - zakażenia bakteryjne i stany
- kwasy polienowe i dikarboksylowe wody, ale nie jonów zapalne dróg moczowych
- kwas askorbowy - spazmolitycznie - kamica nerkowa
- kwasy fenolowe - obrzęki pourazowe
- fitosterole - reumatyzm
- przyspieszenie gojenia się ran
- flawonoidy - pobudza wydzielanie śluzu w
- śluz oskrzelach - schorzenia górnych dróg
- sole krzemu - przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, oddechowych (wykrztuśny)
- kwasy fenolowe (kawowy, galusowy, przeciwkrwotocznie (flawonoidy, - płukanki na zapalenie gardła
kumarowy, chlorogenowy) garbniki, krzem)
- garbniki - hamowanie agregacji trombocytów
- hydroksykumaryny (flawonoidy)
 Test 4

Passiflora incarnata – - flawonoidy

Męczennica cielista - alkaloidy indolowi - uspokajające na OUN - zaburzenia snu o podłożu
Passiflorae herba (Męczennica lekarska, - olejek eteryczny - przeciwlękowe nerwowym
(Ziele męczennicy, Passiflora jadalna) - maltol - spazmolityczne na p.pok i naczynia - stany niepokoju
passiflory) - glikoproteiny i wolne aminokwasy - hamuje odruch kaszlowy - niewymiarowe bicie serca
Passifloraceae - - kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy) - obniża ciśnienie - zaburzenia gastryczne
Męczennicowate - fitosterole pochodzenia nerwowego
- gynokardina (glukozyd cyjanogenny)
- flawonoidy
- antocyjany (pochodne peonidyny I - przeciwzapalnie na skórę i błony - zaburzenia przemiany materii
delfinidyny) śluzowe (otyłość, schorzenia skórne)
Viola tricolor – Fiołek (Bratek) - śluz - napotnie - plamica krwotoczna,
Violae tricoloris trójbarwny - kwasy fenolowe - wykrztuśnie łamliwość naczyń, krwawienia
herba (Ziele fiołka Viola arvensis – Fiołek polny - wiolutozyd - łagodnie przeczyszczająco punkcikowe
trójbarwnego / - hydroksykumaryny - zwiększa wydalanie Cl-
bratka) Violaceae - Fiołkowate - garbniki - zmniejsza przepuszczalność naczyń ZEWNĘTRZNIE w egzemie,
- karotenoidy (wiolaksantyna, zeaksantyna) krwionośnych (flawo i anto) zmianach łojotokowych,
- kwas askorbowy - wspomaga procesy metaboliczne liszajcu
- α-tokoferol
- olejek eteryczny
- flawonoidy - moczopędnie (glukozydy fenolowe, - infekcje bakteryjne i stany
- garbniki katechinowe flawonoidy, saponozydy) zapalne nerek i dróg
(Solidaginis) Solidago virgaurea – Nawłoć - kwasy fenolowe - obniża ciśnienie krwi moczowych
Virgaureae herba pospolita - glukozydy fenolowe (lejokaprozyd, - spazmolitycznie - zapobieganie kamicy i piasku
(Ziele nawłoci) wirgaureozyd) - przeciwzapalnie nerkowego
Asteraceae - Astrowate - saponiny triterpenowe - przeciwbólowo (lejokaprozyd) - pomocniczo w gośćcu i
- olejek eteryczny - uszczelnia ściany naczyń dermatozach
- antocyjany (flawonoidy) - stany zap. przew. pok. i
- kwaśne polisacharydy - ściągające (garbniki) górnych dróg oddechowych
Silibi mariani fructus Silybum marianum (Carduus - flawonoidy (sylimaryna, sylibina) - ochronnie i regenerująco na wątrobę - profilaktyka i leczenie
(Owoc ostropestu marianus) – Ostropest - olej tłusty - antyoksydacyjnie uszkodzeń wątroby
plamistego) plamisty - sterole - zmniejszenie syntezy cholesterolu - zaburzenia trawienia
- białko - przeciwzapalne - profilaktyka i terapia chorób
Asteraceae - Astrowate - słabo żółciopędne wątroby (marskość, zapalenie)
 Test 4

- flawonoidy
Hypericum perforatum – - naftodiantrony (hyperycyna, - rozkurczająco na mięśnie gładkie
Dziurawiec zwyczajny pseudohyperycyna) przewodu pokarmowego, dróg - zaburzenia czynnościowe i
Hyperici herba - pochodne floroglucyny (hyperforyna) żółciowych i naczyń krwionośnych stany zapalne wątroby
(Ziele dziurawca) Clusiaceae (Hypericaceae) – - ksantony (flawonoidy) - schorzenia przewodu
Okrętnicowate - olejek - przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie pokarmowego
(Dziurawcowate) - kwasy fenolowe (garbniki, olejek)
- garbniki katechinowe
- GABA
SUROWCE ZAWIERAJĄCE ANTOCYJANY
- ściągająco
- antocyjany - zapierająco - schorzenia narządu wzroku
Vaccinium myrtillus – - garbniki - uszczelnia ściany naczyń (retinopatie, katarakta)
Myrtylli fructus Borówka czernica - cukier inwertowany krwionośnych - coroby naczyń obwodowych
(Owoc borówki - flawonoidy - zmniejsza drobne krwawienia (żylaki, nadmierna kruchość
czernicy) Ericaceae - Wrzosowate - kwasy organiczne w tym fenolowe - hamuje agregację płytek krwi naczyń)
- witamina C i witaminy z grupy B - przeciwzapalnie - biegunki
- poprawia ostrość widzenia - płukanki na zapalenie gardła
- w większych dawkach
przeciwrobaczo
Sambuci fructus Sambucus nigra (Bez czarny, - antocyjany
(Owoc bzu dziki bez czarny) - flawonoidy - łagodnie przeczyszczająco - schorzenia z gorączką
czarnego) - olejek eteryczny - moczopędnie - ułatwienie wypróżninia
Caprifoliaceae - - pektyny - napotnie
Przewiertniowate - garbniki - słabo przeciwbólowo
- witaminy: C, B2, kwas foliowy
- kwasy organiczne
- glukozydy cyjanogenne
- antocyjany - łagodnie przeczyszczająco (kwasy) - brak apetytu
Hibiscus sabdariffa var. ruber - flawonoidy - zwiększa łaknienie (j/w) - środek łagodnie
Hibisci flos (Sabdariffa rubra) – Ketmia - kwasy organiczne - przeciwzapalnie na skórę i błony przeczyszczający
(Kwiat hibiskusa) szczawiowa - śluzy - spazmolitycznie na macicę - przeziębienia i nieżyty
- fitosterole - hipotensyjnie i moczopędnie górnych dróg oddechowych
- żółciopędnie i przeciwrobaczo
Test 4

ANATOMIA:

LIŚĆ BRZOZY KOSZYCZEK ARNIKI KWIATOSTAN GŁOGU

- bifacjalny liść z 1-2 miękiszem palisadowym - puch kielichowy - wypustki na komórkach skórki płatków
przerwany w nerwie - złoża fitomelanów w zalążni (eee?) - bifacjalny liść z dwurzędowym
- aparaty szparkowe z 4-7 kom. dookoła - włoski gruczołowe typu Compositae miękiszem palisadowym
- włoski gruczołowe, spłaczone - włoski bliźniacze - aparaty szparkowe tylko w skórce dolnej
- jednokomórkowe włoski bezgłówkowe, - długie, cienkie włoski ostro zakończone - włoski jednokomórkowe, szczeciniaste i
proste lub zgięte w nasadzie - włoski główkowe (dwurzędowy trzon + powyginane
- pęki włókien (czasem okrysztalone) wielokomórkowa główka) - włókna okrysztalone
- gruzy i nieliczne jedyńce szczawianu (w - gruzły w miękiszu
okolicy nerwu głównego) - trójkątne ziarna pyłku
KWIATOSTAN LIPY KWIATOSTAN KOCANEK ZIELE SKRZYPU
- przestwory międzykomórkowe w miękiszu - puch kielichowy - aparaty szparkowe ułożone w
- grubościenne włókna okrysztalone gruzami - silnie wydłużone komórki skórki równoległych rzędach
i jedyńcami - zdrewniałe włókna obok wiązek - skrzemieniałe listewki w komórkach
- włoski krzaczkowate - sklereidy szparkowych
- włoski biczykowate - włoski biczykowate - komórki skórki okrywającej żeberka są
- włoski główkowe - włoski maczugowate w kształcie ząbków
- gruzy - włoski gruczołowate typu Compositae
- komórki/komory śluzowe w pobliżu
wiązek
Test 4

ZASTOSOWANIE SUROWCE
- Liść topoli („terapia płucząca”)
- Liść ortosyfonu (j/w)
diureticum - Ziele skrzypu
- Ziele fiołka trójbarwnego
- Ziele nawłoci
metabolicum - Liść topoli (reumatyzm, schorzenia skórne)
- Ziele fiołka trójbarwnego (otyłość, skóra)
- Liść miłorzębu (schorzenia naczyń obwodowych)
vasoprotectivum - Ziele fiołka trójbarwnego
- Owoc borówki czarnej
antiscleroticum - Liść miłorzębu
- Kwiat jasnoty (zapal. skóry, jamy ustnej, gardła)
antiphlogisticum - Koszyczek arniki (gradło, skóra)
- Ziele rdestu ptasiego (gardło)
- Ziele fiołka trójbarwnego (skóra)
- Ziele dziurawca (zewnętrznie na rany)
- Kwiat bzu
antipyreticum - Kwiatostan lipy
- Owoc bzu
- Kwiat jasnoty (nie było podane po łacinie, ale jest
expectorans wykrztuśny)
- Kwiat bzu
- Ziele rdestu ptasiego
cardiotonicum - Kwiatostan głogu
- Owoc głogu
spasmolyticum - Kwiatostan kocanek (wątroba, drogi żółciowe)
cholagogum et cholereticum - Kwiatostan kocanek (problemy z żółcią)
- Ziele dziurawca
pulmonales - Ziele skrzypu (niby tradycyjne, a też pytali ;P)
sedativum - Ziele męczennicy
- Koszyczek arniki
dermaticum - Ziele skrzypu
- Ziele fiołka trójbarwnego
hepatoprotectivum - Owoc ostropestu plamistego
antidiarrhoicum - Owoc borówki czarnej
anthelminticum - Owoc borówki czarnej
antidepressivum - Ziele dziurawca
Test 4

DZIAŁANIE SUROWCE
1) Liść brzozy (mocz, jony, kwas moczowy)
2) Liść ortosyfonu (mocz i jony)
3) Kwiatostan lipy
moczopędne 4) Ziele skrzypu (woda bez jonów)
5) Ziele nawłoci
6) Owoc bzu czarnego
7) Kwiat hibiskusa
przeciwzapalne i przciw- 1) Liść brzozy
bakteryjne w drogach moczowych 2) Liść ortosyfonu
ochronne na wątrobę 1) Liść brzozy
2) Owoc ostropestu plamistego
przeciwzapalne na skórę 1) Liść brzozy
i błony śluzowe 2) Ziele fiołka trójbarwnego
3) Kwiat hibiskusa
antyoksydacyjne 1) Liść miłorzębu
2) Owoc ostropestu plamistego
1) Liść miłorzębu
zmniejszające przepuszczalność 2) Ziele fiołka trójbarwnego
naczyń krwionośnych 3) Ziele nawłoci
4) Owoc borówki czarnej
1) Liść ortosyfonu (drogi moczowe)
2) Kwiatostan kocanek (przewody żółciowe, jelita)
rozkurczowe 3) Kwiatostan lipy
(spazmolityczne) 4) Ziele skrzypu
5) Ziele passiflory (p.pok, naczynia)
6) Ziele nawłoci
7) Ziele dziurawca (p.pok, naczynia, drogi żółc)
8) kwiat hibiskusa (macica)
1) Kwiat jasnoty białej
2) Koszyczek arniki
3) Kwiatostan lipy
przeciwzapalne 4) Ziele rdestu ptasiego
5) Ziele nawłoci
6) Owoc ostropestu plamistego
7) Ziele dziurawca
8) Owoc borówki czernicy
1) Koszyczek arniki
przeciwbakteryjne 2) Ziele rdestu ptasiego
3) Ziele dziurawca
1) Kwiat jasnoty białej
wykrztuśne 2) Kwiat bzu czarnego
3) Ziele fiołka trójbarwnego
Test 4

1) Kwiat jasnoty białej

zwiększające wydzielanie 2) Kwiat bzu czarnego
śluzu w oskrzelach 3) Ziele rdestu ptasiego
1) Liść brzozy (słabo)
napotne 2) Kwiat /owoc bzu czarnego
3) Kwiatostan lipy
4) Ziele fiołka trójbarwnego
przeciwgorączkowe 1) Kwiat jasnoty białej
2) Kwiat bzu czarnego
1) Kwiatostan/owoc głogu
uspokajające 2) Kwiatostan lipy
3) Ziele męczennicy (przeciwlękowo właściwie)
1) Kwiatostan/owoc głogu
2) Kwiatostan lipy
zmniejszające ciśnienie krwi 3) Ziele passiflory
4) Ziele nawłoci
5) Kwiat hibiskusa
przeciwkrwotoczne 1) Ziele rdestu ptasiego
hamujące odruch kaszlu 1) Ziele passiflory
1) Ziele fiołka trójbarwnego
łagodnie przeczyszczające 2) Owoc bzu czarnego
3) Kwiat hibiskusa
1) Kwiatostan lipy
ściągające 2) Ziele nawłoci
3) Owoc borówki czarnej
zapierające 1) Owoc borówki czarnej
poprawa ostrości widzenia 1) Owoc borówki czarnej
przeciwrobaczo 1) Owoc borówki czarnej (w większych dawkach)
2) Kwiat hibiskusa
rozszerzenie naczyń 1) Liść miłorzębu
2) Kwiatostan/owoc głogu
 Test 5
Surowiec
Aloë barbadensis (Curacao aloe)
– Alona barbadoska
Aloë capensis (Cap Aloë) –
Alona przylądkowa
Frangulae cortex – Kora
kruszyny
Rhei radix (Rhei rhizoma) –
Korzeń (kłącze) rzewienia
Systematyka
SUROWCE ZAWIERAJĄCE 1,8-DIHYDROKSYANTRAZWIĄZKI (ANTRANOIDY)
Aloë barbadensis – Aloes
barbadoski
Aloë vulgaris – Aloes zwyczajny
Aloë vera – Aloes prawdziwy
Asphodelaceae – Asfodelowate,
Złotogłowiowate
Aloë ferox – Aloes uzbrojony
(kolczasty)
Asphodelaceae – Asfodelowate,
Złotogłowiowate
Frangula alnus (Rhamnus
frangula) – Kruszyna pospolita
Rhamnaceae - Szakłakowate
Rheum palmatum (Rheum sectio
palmata) – Rzewień palczasty
(dłoniasty)
Rheum officinale – Rzewień
lekarski
Polygonaceae - Rdestowate
Chemizm Działanie Zastosowanie
- antrony (aloina A i B, 7-hydroksyaloina A i B,
8-metylo-7-hydroksyaloina A i B)
- estry aloiny z kwasem cynamonowym i
kawowym - zaparcia atoniczne
- antrachinony (aloeemodyna, chryzofanol i ich - zaparcia spastyczne (w
glukozydy) - przeczyszczające połączeniu z lekami
- pochodne benzo-γ-pironu: aloezon, - żółciopędne rozkurczającymi)
aloerezyna B i C (rzadko D i F) - żółciotwórcze - składnik preparatów
- antrony (aloina A i B, aloinozydy A i B, 5- - zwiększenie wydzielania pobudzających trawienie (w
hydroksyaloina) soku żołądkowego dawkach mniejszych niż
- antrachinony (aloeemodyna, chryzofanol) przeczyszczające)
- pochodne benzo-γ-pironu (aloeryny A,B,C)
- pochodne α-pironu (aloenina A i B)
- feroksydyna i jej glukozydy (feroksyna A i B)
- ester metylowy kwasu p-kumarowego i jego
glukozydy
- antrachinony (franguloemodyna, frangulina
A, B, C; 8-glukozyd franguloemodyny, - zaparcia atoniczne
glukofrangulina A i B, chryzofanol, fiscjon) - przeczyszczające - zaparcia spastyczne
- heterodiantrony (palmidyna C) - żółciotwórcze - usprawnienie procesów
- flawonoidy (ramnetyna, ksantoramnina) trawienia (bo zwiększa
- alkaloidy peptydowe (frangulanina, wydzielanie żółci)
franganina)
- naftochinony
- antrachinony (reina, emodyna, aloeemodyna, - przeczyszczające
chryzofanol, fiscjon) (antrozwiązki) - zaparcia atoniczne
- homodiantrony (aloeemodynodiantron, - ściągające i - zaparcia spastyczne
reoemodynodiantron, fiscjodiantron, chryzofa- przeciwbiegunkowe - biegunki (w mniejszych
nodiantron, sennidyny A i B, sennozydy A i B) (garbniki) – w mniejszych dawkach)
- heterodiantrony (reidyny A, B, C, sennidyny dawkach - stany zapalne śluzówki
C i D, palmityny A,B,C,D, reinozydy, - pobudza wydzielanie śliny jamy ustnej (wyciągi
palmozydy) i soku żołądkowego (bo jest alkoholowe)
- garbniki (galoiloglukoza, galoilosacharoza, gorzki)
 Test 5
Sennae folium – Liść senesu
Hyperici herba – Ziele
dziurawca
Cassia angustifolia – Strączyniec
(senes) wąskolistny
Cassia acutifolia (Cassia senna) –
Strączyniec (senes) ostrolistny
Cesalpiniaceae - Brezylkowate
SUROWCE ZAWIERAJĄCE NAFTODIANTRONY
Hypericum perforatum –
Dziurawiec zwyczajny
Clusiaceae (Hypericaceae) –
Okrętnicowate
(Dziurawcowate)
estry protoantocyjanidyn)
- pochodne 1-fenylobutanonu i
galoiloglukozy (lindleina, izolindleina)
- katechina
- pochodne naftochinonu
- skrobia, fitosterole
- antrony (sennozydy A,B,C,D)
- antrachinony (emodyna, chryzofanol,
glikozydy aloeemodyny i reiny) - zaparcia atoniczne
- flawonoidy (pochodne kemferolu i przeczyszczająco - zaparcia spastyczne
izoramnetyny)
- pochodne naftalenu (tinwelina, 6-
hydroksymuscyna)
- śluz
- żywice, olejek eteryczny
- garbniki
- flawonoidy (hiperozyd, kwercetyna, - rozkurczająco na mięśnie
izokwercytyna, rutozyd, amentoflawon) gładkie przewodu - zaburzenia czynnościowe
- naftodiantrony – hyperycyna, pokarmowego, dróg wątroby
pseudohyperycyna, protohyperycyna, żółciowych, naczyń - stany zapalne wątroby
pseudoprotohyperycyna krwionośnych i ciut na dróg - schorzenia przewodu
- pochodne floroglucyny (hyperforyna, moczowych (flawonoidy) pokarmowego
adhyperforyna, hydroperoksykadiforyna) - przeciwzapalnie i - gojące się rany
- ksantony przeciwbakteryjnie (olejek i (zewnętrznie)
- olejek (z α-pinenem i gurjunenem) garbniki) - nerwice i depresje
- kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy) - stymulacja OUN
- garbniki katechinowe (hyperycyna, ksantony,
- GABA (kwas γ-aminomasłowy) pochodne floroglucyny)
 Test 5
SUROWCE ZAWIERAJĄCE KUMARYNY
Melilotus officinalis – Nostrzyk
żółty
Meliloti herba – Ziele Melilotus altissimus – Nostrzyk
nostrzyka wyniosły
Fabaceae - Bobowate
SUROWCE ZAWIERAJĄCE SAPONOZYDY
Hippocastani cortex – Kora Aesculus hippocastanum –
kasztanowca Kasztanowiec zwyczajny (biały)
Hippocastanaceae -
Kasztanowcowate
- kumaryny (melilotyna, umbeliferon, - obniża przepuszczalność WEWNĘTRZNIE:
skopoletyna, kumaryna) naczyń krwionośnych - chroniczna niewydolność
- kwasy fenolowe (p-i o-kumarowe, kawowy, - zmniejszenie lepkości i żylna (bóle nóg, nocne
salicylowy, melilotozyd) krzepliwości krwi kurcze łydek, zespół
- flawonoidy (glikozydy kwercetyny i - ułatwienie przepływu krwi pozakrzepowy, obrzęki,
kemferolu) - poprawia kinetykę chłonki zakrzepowe zapalenie żył)
- saponiny triterpenowe (melilotigenina) i krążenie obwodowe, - hemoroidy
- garbniki mózgowe ZEWNĘTRZNIE:
- trygonelina - pobudzenie obiegu limfy - skręcenia
- kwas moczowy i pochodne mocznika - zmniejszenie obrzęków - powierzchniowe
(alantoina, kwas alantoinowy) - zapobieganie tworzeniu się wybroczyny
zakrzepów - obrzęki
- stany zapalne skóry
- hemoroidy
- saponozydy triterpenowe (escyna) – gł. w - przeciwwysiękowe - nieżyty przewodu
nasionach - przeciwzapalne pokarmowego
- flawonoidy (w kwiatach i liściach) – - hamuje drobne krwawienia - biegunki
pochodne kemferolu i kwercetyny - przeciwbakteryjne - owrzodzenia jelita grubego
- kumaryny (głównie w korze) – eskulina, - słabo przeciwobrzękowo - drobne krwawienia z
fraksyna, skopoletyna przewodu pokarmowego
- garbniki katechinowe (kora i łupina - guzki krwawnicowe
nasienna) – w tym protoantocyjanidyny
Test 5

ANATOMIA:

FRANGULAE CORTEX: RHEI RADIX:

1) włókna okrysztalone jedyńcami szczawianu wapnia 1) duże gruzły szczawianu wapnia
2) gruzły szczawianu wapnia 2) krótkie, żółte naczynia
3) komórki komórka wypełnione czarną treścią 3) żółte komórki parenchymy
4) skrobia z gwiazdkowatą szczelinką
SENNAE FOLIUM: HYPERCI HERBA:
1) włoski jednokomórkowe, grubościenne, pokryte kutikulą 1) zbiorniki hyperycynowe z wiśniowoczerwoną treścią
2) koliste nasady włosków otoczone promieniście komórkami skórki 2) zbiorniki olejowe z treścią żółtą do żółtopomarańczowej
3) włókna okrysztalone jedyńcami szczawianu wapnia 3) drobne gruzły szczawianu wapnia
4) gruzły szczawianu wapnia
5) ześluzowaciałe komórki skórki pokryte kutikulą
6) aparaty szparkowe paracytyczne (2 komórki przyszparkowe
ułożone równolegle do osi szparki)
Frangulae cortex – Frangula bark

Kora w postaci rynienek lub rurek, grubości 1-2 mm, powierzchnia zewnętrzna brunatnoczerwona
lub brunatnoszara, z jaśniejszymi przetchlinkami

Rhei radix – Rhubarb

Kłącze krótkie, grube, bulwiasto zgrubiałe, ze śladami po liściach, korzenie wrzecionowate, długie,
podłużnie pomarszczone, z wyraźnie widocznymi poprzecznymi śladami po korzeniach bocznych,
powierzchnia korzenia i kłącza brunatna, matowa, przełam ziarnisty

Sennae folium – Senna leaf

Liście parzystopierzaste, pojedyncze listki lancetowate, asymetryczne, szczyt ostry, zakończony

krótkim kolcem, krótkoogonkowe, niemal siedzące, do 5 cm długości, do 2 cm szerokości, skórzaste,
całobrzegie, szarozielone matowe

Hyperici herba – Saint John’s wort

Łodyga do 3 mm grubości, rozgałęziona o powierzchni niekiedy czerwonawobiegłej z dwoma

naprzeciwległymi listewkami, wewnątrz pusta, liście długości ok. 3 cm, szerokości 8 mm, siedzące,
eliptyczne bądź lancetowate, kwiaty promieniste, pięć lancetowatych działek kielicha, owoce –
torebki, nasiona drobne

Meliloti herba – Yellow melilot

Łodygi do 0,5 cm grubości, obłe, nagie lub słabo owłosione, liście długości do 4 cm z dwoma
całobrzegimi przylistkami, trójlistkowe, długoogonkowe, pojedyncze listki eliptyczne o klinowatej
nasadzie, szczycie prosto ściętym, opatrzone ostrym koniuszkiem, o brzegach nieregularnie
ząbkowanych, kwiaty do 7 mm długości, na krótkich szypułkach o budowie typowej dla Fabaceae

Aloë barbadensis – Badrbados Aloes (Aloe)

Aloë capensis – Cape Aloes (Aloe)

Hippocastani cortex – Horse Chestnut

Ginseng radix (oraz Notoginseng radix) – Ginseng root

TEST 1
1) SUROWCE
LIŚĆ (FOLIUM)
-Althaeae folium
-Farfarae folium
-Malvae folium
-Plantaginis lanceolate folium

KWIAT (FLOS)
-Verbasci flos
-Malvae flos
-Malvae arborea flos

KORZEŃ (RADIX)
-Althaeae radix

PLECHA
-Lichen islandicus
-Fucus

KŁĄCZE (RHIZOMA)
-Graminis rhizoma

NASIENIE (SEMEN) / ŁUPINA NASIENNA (SEMINIS TEGUMENTUM)

-Lini semen
-Plantaginis ovatae semen
-Psylii semen
-(Treigonella) foenugracei semen

2) ZASTOSOWANIE
KASZEL (antibechilum)
-Altahaea officinalis (folium/radix)
-Tussilago farfara (folium)
-Cetraria islandica (lichen)
-Malva sylvestris/ neglecta (folium/flos)
-Malva rosea (flos)
-Plantago lanceolata (folium)
-Verbascum densiflorum/phlomoides (flos) – wykrztuśne

PRZECZYSZCZAJĄCE (WZDĘCIA,ZAPARCIA, BIEGUNKI)

-Althaea officinialis (radix)
-Linum usitatissimum (semen)
-Plantago ovatum (semen)
-Plantago psyllium (semen)

STANY ZAPALNE PRZEWODU POKARMOWEGO

-Althaea officinalis (folium)
-Linum usitatissimum (semen)
STANY ZAPALNE SKÓRY
-Althaea officinalis (radix – oparzenia; folium – zapalenia)
-Verbasci flos
-Trigonella foenumgraceum (semen - kataplazmy)
-Linum usitatissimum (semen)
-Plantago lanecolata (oparzenia, owrzodzenia)
-Aloe gel (oparzenia, owrzodzenia)

STANY ZAPALNE PĘCHERZA

-Agropyron repens (Graminis rhizoma)

CHOROBY TARCZYCY
-Fucus

METABOLICZNE
-Graminis rhizoma
-Foenugracei semen
-Plantaginis ovatae semen
-Aloe gel (cukrzyca nieinsulinozależna)
-Fucus (nadwaga, otyłość, choroby tarczycy)
TEST 2

ZASTOSOWANIE
1. ANTIPROSTATICUM
–> surowce zawierające fitosterole i nienasycone kwasy tłuszczowe
Sabal fructus – Owoc palmy sabal
Cucurbitae peponis semen/oleum – Nasienie/ olej z nasion dyni
Maydis embryonis oleum – Olej z zarodków kukurydzy
Pruni africanae cortex – Kora śliwy afrykańskiej
Urticae radix – Korzeń pokrzywy

2. DIURETICUM
–> surowce zawierające fitosterole i nienasycone kwasy tłuszczowe
Maydis sigma – Znamiona kukurydzy
Urticae radix – Korzeń pokrzywy

–> surowce zawierające poliacetyleny

Bardanae radix – korzeń łopianu

–> surowce zawierające aminy i aminokwasy

Phaseoli pericarpium – Owocnia fasoli

–> surowce zawierające kwasy organiczne, witaminy, związki mineralne

Urticae folium/ herba – Ziele/ liść pokrzywy

3. METABOLICUM
–> surowce zawierające poliacetyleny
Bardanae radix – Korzeń łopianu

–> surowce zawierające siarczki, disiarczki, sulfotlenki alkilowe

Alli cepae bulbus – Bulwa cebuli jadalnej

4. HAEMOSTATICUM
–> surowce zawierające aminy i aminokwasy
Bursae pastoris herba – Ziele tasznika

5. ANTIDIABETICUM
–> surowce zawierające aminy i aminokwasy
Phaseoli pericarpium – Owocnia fasoli

6. CARDIOSEDATIVUM
–> surowce zawierające aminy i aminokwasy
Leonuri cardiacae herba – Ziele serdecznika

7. HYPOTONICUM
–> surowce zawierające aminy i aminokwasy
Leonuri cardiacae herba – Ziele serdecznika
–> surowce zawierające siarczki, disiarczki, sulfotlenki alkilowe
Alli sativi bulbus – Bulwa cebuli czonsku

8. ANTISEPTICUM
–> surowce zawierające siarczki, disiarczki, sulfotlenki alkilowe
Alli sativi bulbus – Bulwa cebuli czonsku
Alli cepae bulbus – Bulwa cebuli jadalnej

–> surowce zawierające glukozynolaty

Raphani sativi radix – Korzeń rzodkwi czarnej

9. ANTISCLEROTICUM
–> surowce zawierające siarczki, disiarczki, sulfotlenki alkilowe
Alli sativi bulbus – Bulwa cebuli czonsku
Alli cepae bulbus – Bulwa cebuli jadalnej

10. ANTIHELMINTICUM (przeciw robakom)

–> surowce zawierające siarczki, disiarczki, sulfotlenki alkilowe
Alli sativi bulbus – Bulwa cebuli czonsku

11. DERMATICUM
–> surowce zawierające siarczki, disiarczki, sulfotlenki alkilowe
Alli sativi bulbus – Bulwa cebuli czonsku

12. ANTIPYRETICUM
–> surowce zawierające kwasy organiczne, witaminy, związki mineralne
Rubi ideadi fructus – Owoc maliny

13. VITAMINUM
–> surowce zawierające kwasy organiczne, witaminy, związki mineralne
Rosae fructus – Owoc róży
Urticae folium/ herba – Ziele/ liść pokrzywy