6. Cesarz Dioklecjan i tetrarchia.

Tetrarchia
po śmierci Numeriana i po cięzkiej walkce z Karusem, ostatecznie w roku 284 Dioklecjan
otrzymał tytuł cesarza, jednak sytuacja państwa była poza jego kontrolą.
trudności zewętrzne i strach uzurpacji skłoniły cesarza do wprowadzenie systemu współrządów 2
augustó i 2 cesarzów na wschodzie i zachodzie.
wprowadzony przez Dioklecjana system równoczesnych rządów czterech władców zapewnił
- stabilizację sytuacji w cesarstwie oraz doprowadził do zmniejszenia zagrożenia granic.
– znacznie równiez ograniczył rzyszko wystąpień uzurpatorów.

285 podniósł w Mediolanie do rangi cesarza niespokrewnionego z nim Maksymiana

w 291 roku Dioklecjan udał się na zachód, co świadczyło o powadze sytuacji i zagrożeniu władzy
dwóch augustów
w Mediolanie doszło do spotkania z Maksymianem.
wtedy podjęto ważne dla przyszłośći cesarstwa decyzje, które wprowadzono w życie w 293 roku
293 nastąpiły zmiany w dotychczasowym układzie władzy cesarskiej
Maksymian wyniósł do godności cesarza Konstancjusza Chlorusa, a Dioklecjan ogłosił cesarzem
Galeriusza
w ten sposób rządy dwóch władców zostały przekształcone w Tetrachię, czyli rządy czterech.
umocnieniu związków między władcami służyły odpowiednie małżeńśtwa.
Galeriusz poślibił córkę Dioklecjana Walerię.
Konstancjusz zawarł małżeńśtwo z Teodorą

tworzony przez kilka lat system władzy dobrze chronił wprawdzie władzę cesarską przed
uzurpatorami zewnętrznymi, ale nie przed ambitnymi jednostkami powiązanymi z tetrachami
więzami rodzinymi
największą słabością tetrarchii był zbyt idealistyczny sposób przekazywania władzy.
z tego powodu stworzona w roku 305 druga tetrarchia okazała się nietrwała.

Dioklecjan 284 - 304 wojna

nowy ustroj państwa wprodadzonego przez Dioklecjana wydawał się bardzo sprawny by
przezwyciężać trudności który stawało się przed cesarstwem.
Tetrachowie prowadzili wiele wojen, jeszcze przed powstaniem właściwej tetrarchii Dioklecjan
przeprowadził dwie kampanie przeciw Samartom
Maksymian zaś walczył z Germanami nad Renem
w roku 287 po objęciu władzy przez Narsesa, Persowie ponownie przeszli do ofensywy i
najechali armenię.
zadanie odparcia Narsesa otrzymał Galeriusz który jednak poniósł porażkę w pobliżu Carrhe w 297
roku i musiał się wycofać a Narses zajął całe królewsto armenii
298 bitwa pod Satalą.
po wzmocnieniu swych wojsk Galeriusz wznowił działania w bitwie pod Satalą pokonał Narsesa a
nawet zdobył Ktezyfont.
299 Nisbis zawarto bardzo korzystny dla rzymu pokój
1, persowie utracili część swego terytorium
2. granica miała odtąd przebiegać wzdłuż Tygrysu.
3. kontakt handlowe między państwami mogły odbywać się jedynie w Nisbis
4. Armenia znalazła się pod kontrolą Rzymu.
pokój zapewnił cesarstwu rzymskiemu kilkanaście lat bezpieczeństwa na granicu wschdniej

w 296 roku wreszcie Konstancjusz odzyskał Brytanię a także

w roku 305 rozpoczął swą ostatnią kampanię przeciw Piktom w brytanii

Dioklecjan 284 - 304 reforma administracyjnej

1. Dioklecjan włożył duży wysiłek w kodyfikację prawa rzymskiego.

pierwszy z nich obejmował reskrypty drugi zaś konstytucje Dioklecjana,
2. usprawnieniu funkcjonowania państwa służyło również zwiększenie liczby prowincji z
pięćdziesięciu do nieco ponad stu dokonane przez Dioklecjana.
– tworzenie mniejszych prowincji miało na celu uczynienie z nich jednostek łatwiejszych do
administrowania i kontrolowania
–
293 Dioklecjan zgrupował prowincje w 12 większych jednostek organizacyjnych, zwanych
diecezjami i zarządzanych przez wikariuszy (vicarii), natomiast diecezje podzielono między 4
prefektury
(Galii, Italii, Ilirii, Orientu).
w każdej diecezji Dioklecjana ustanowił dwóch urzędników odpowiedzialnych za prawidłowe
funkcjonowanie systemu finansowego

Dioklecjan 284 - 304 reforma fiskalna

287 Dioklecjan przeprowadził reformę fiskalną.

podatek wyznaczano na postawie wielkości uprawianej powierzchni i liczby mieszkańców. czyli
system podatkowy stał się bardziej racjonalny.
296 Dioklecjan przeprowadził reformę monetarną

I. EDYKT O CENACH MAKSYMALNYCH

301 wydał słynny edykt o cenach maksymalnych.
Edykt zawierał listę towarów i usług wraz z cenami, których nie wolno było przekraczać
dioklecjanowi nie chodziło o ochronę wszystkich konsumentów, ale głównie żołnierzy.
edykt tworzył podwójny system cen
oficjalnych
wolnych, obowiązujących w transakcjach, w których stroną nie było pańśtwo ani jego
przedstawiciele