(1)

สีนทนาธิัม็ม็์นำสีุข
กองทุนสีนทนาธิัม็ม็์นำสีุข ท่านผูู้้หุญิง ม็.ล. ม็ณิีรัตน์ บุ่นนาค์ ในพระสีังฆราชิูปถัม็ภ์
สีม็เด็จพระสีังฆราชิเจ้า กรม็หุลวงวชิิรญาณิสีังวร

การจัดพิม็พ์พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักษรสียาม็ พ.ศ. ๒๔๓๖ (ร.ศ. ๑๑๒)

ฉบ่ับ่อนุรักษ์ดิจิทัล ชิุด ๔๐ เล่ม็ (รวม็ดัชินี ๑ เล่ม็) จัดพิม็พ์ใหุม็่ พ.ศ. 2566

โค์รู้งการู้พรู้ะไตรู้ปิฎิ กสากล อักษรู้โรู้มนั เปิ็นการู้ดำเนินตามรู้อยพรู้ะไตรู้ปิฎิ ก จ.ปิ.รู้. อักษรู้สยาม

ในปิี พ.ศ. ๒๕๔๓ การู้อนุรู้ักษ์พรู้ะไตรู้ปิิฎก จ.ปิ.รู้. อักษรู้สยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ ชุด ๓๙ เล่ม จ่งเกิดข่�นตาม
ค์ำแนะนำของอาจารู้ย์ สิรู้ิ เพ็ชรู้ไชย ปิ.ธี. ๙ ปิรู้ะธีานกองทุนสนทนาธีัมม์นำสุข ท่านผู้้�ห้ญิงห้ม่อมห้ลวง
มณ์ีรู้ัตน์ บัุนนาค์ ในพรู้ะสังฆรู้าช้ปิถัมภ์สมเด็จพรู้ะสังฆรู้าชเจ�า กรู้มห้ลวงวชิรู้ญาณ์สังวรู้ (พ.ศ. ๒๕๔๒-
๒๕๕๕) ซ์่�งเรู้ิ�มดำเนินการู้อนุรู้ักษ์ด�วยเทค์โนโลยีทางภาพ และเทค์โนโลยีฐานข�อม้ลอักษรู้โรู้มัน
กรู้ะบัวนการู้อนุรู้ักษ์ทางสารู้นิเทศอิเล็กทรู้อนิกส์ที�ทันสมัยดังกล่าว ทำให้�นักวิชาการู้ทางสห้วิชาการู้
อาทิ ด�านภาษาศาสตรู้์ วิทยาศาสตรู้์ วิศวกรู้รู้มศาสตรู้์ค์อมพิวเตอรู้์ และดุรู้ิยางค์ศาสตรู้์ปิรู้ะยุกต์ ได�มี
โอกาสรู้่วมทำงานศ่กษาวิจัยกับันักวิชาการู้ด�านภาษาโบัรู้าณ์ ปิาฬิิภาสา ตลอดจนพุทธีศาสตรู้์ และใน
ที�สุดได�รู้่วมงานพรู้ะไตรู้ปิิฎกศ่กษากับัค์ณ์ะสงฆ์วัดบัวรู้นิเวศวิห้ารู้ ทำให้�สามารู้ถศ่กษาตัวอย่างอักขรู้วิธีี
อักษรู้สยามอย่างละเอียด เนื�องจากต�นฉบัับัอักษรู้สยามได�ชำรูุ้ดส้ญห้ายแทบัจะห้าห้ลักฐานไม่ได�แล�ว
ดังนัน� การู้ศ่กษาฉบัับัอนุรู้กั ษ์ดจิ ทิ ลั ในพรู้ะไตรู้ปิิฎก จ.ปิ.รู้. อักษรู้สยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ ฉบัับัอนุรู้กั ษ์ดจิ ทิ ลั
พ.ศ. ๒๕๕๒ จ่งเกิดองค์์ค์วามรู้้ใ� ห้ม่ทที� ำให้�มล้ นิธีพิ รู้ะไตรู้ปิฎิ กสากลใช�อา� งอิงสรู้า� งสรู้รู้ค์โ์ ปิรู้แกรู้มสิทธีิบัตั รู้
การู้แบั่งพยางค์์ปิาฬิิภาสาอัตโนมัติสำห้รู้ับัอุปิกรู้ณ์์อิเล็กทรู้อนิกส์ โดยได�รู้ับัสิทธีิบััตรู้ เลขที� ๔๖๓๙๐
( พ.ศ. ๒๕๕๗) ซ์่� ง อ� า งอิ ง กั บั ส้ ต รู้สกั ด ทางค์ณ์ิ ต ศาสตรู้์ ( ด้ แรู้งบัั น ดาลใจค์ำขอสิ ท ธีิ บัั ต รู้ในม้ ล นิ ธีิ
พรู้ะไตรู้ปิิฎกสากล พ.ศ. ๒๕๕๗ โดย สุรู้ธีัช บัุนนาค์ นายกกองทุนสนทนาธีัมม์นำสุขฯ ในพรู้ะ
สังฆรู้าช้ปิถัมภ์ฯ และค์ณ์ะ และ บัทค์วามเรู้ื�อง การู้แบั่งพยางค์์ในพรู้ะไตรู้ปิิฎก จ.ปิ.รู้. อักษรู้สยาม โดย
ศ.ดรู้. ชิดชนก เห้ลือสินทรู้ัพย์ รู้าชบััณ์ฑิิต ห้นังสือ ๘๐ ปิีรู้าชบััณ์ฑิิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๗)
* พรู้ะลิขติ สมเด็จพรู้ะญาณ์สังวรู้ สมเด็จพรู้ะสังฆรู้าช สกลมห้าสังฆปิรู้ิณ์ายก ปิรู้ะทานให้�แก่กองทุนสนทนาธีัมม์นำสุข
ท่านผู้้�ห้ญิง ม.ล. มณ์ีรู้ัตน์ บัุนนาค์ฯ โดยมีพรู้ะบััญชาให้�ดำเนินโค์รู้งการู้พรู้ะไตรู้ปิิฎกสากล พ.ศ. ๒๕๔๒
 Chulachomklao of Siam PāḶi TipiṬaka B.E. 2436 (1893) Volume 1 IX

(2)
Chulachomklao of Siam PāḶi TipiṬaka B.E. 2436 (1893) Volume 1

ด�วยเห้ตุนี� ห้นังสือพรู้ะไตรู้ปิฎิ ก จ.ปิ.รู้. อักษรู้สยาม ฉบัับัอนุรู้กั ษ์ดจิ ทิ ลั จ่งกล่าวได�วา่ เปิ็นเอกสารู้

สำค์ัญทางปิรู้ะวัตศิ าสตรู้์ทที� ำให้�เกิดการู้เปิลีย� นผู้่านจากการู้ศ่กษาค์ัมภีรู้พ์ ทุ ธีศาสนาโบัรู้าณ์ส้ก่ ารู้ศ่กษา
ทางสห้วิชาการู้พรู้ะไตรู้ปิิฎกสากลยุค์ให้ม่ โดยเฉพาะในรู้ะบับัเสียVolume
TipiṬaka B.E. 2436 (1893)
งอิเล็กทรู้อนิ
1
กIXส์ดิจิทัลที�เปิ็นเสียง
วรู้รู้ณ์ยุกต์สามัญ (Monotone) (ด้ ผู้ลงานในรู้ะดับัศาสตรู้าจารู้ย์ โดย ศ.ดวงใจ ทิวทอง) ห้รู้ือ ปิัจจุบััน
เรู้ียกว่า การู้ออกเสียงสัชฌายะดิจิทัล (Digital Phonetic Saj-jhā-ya Tipiṭaka Recitation) ผู้ลงาน
ทางวิชาการู้ที�สำค์ัญในการู้เปิลี�ยนผู้่านดังกล่าว ค์ือ นวัตกรู้รู้มการู้สรู้�างสรู้รู้ค์์โน�ตเสียงปิาฬิิในทาง
ดุรู้ิยางค์ศาสตรู้์ (Pāḷi Tipiṭaka Notation) โดย รู้ศ.ดรู้. ศศี พงศ์สรู้ายุทธี ซ์่�งเปิ็นผู้ลงานที�ได�รู้ับัทุน
จากสำนักงานการู้วิจัยแห้่งชาติ (พ.ศ. ๒๕๖๐) และได�รู้ับัรู้างวัลพรู้ะรู้าชทานในพรู้ะบัาทสมเด็จ
พรู้ะเจ�าอย้่ห้ัว กองทุนรู้ัชดาภิเษกสมโภช จุฬาลงกรู้ณ์์มห้าวิทยาลัย (พ.ศ. ๒๕๖๒) ตลอดจนได�รู้ับัการู้
ค์ัดเลือกไปิจัดแสดงในรู้ะดับันานาชาติ โดยได�รู้ับัเกียรู้ติบััตรู้และเห้รู้ียญรู้างวัลในมห้กรู้รู้มนิทรู้รู้ศการู้
สิ�งปิรู้ะดิษฐ์นานาชาติ ค์รู้ั�งที� ๔๘ ณ์ กรูุ้งเจนีวา ปิรู้ะเทศสวิตเซ์อรู้์แลนด์ (พ.ศ. ๒๕๖๖)

การู้เขียนเสียงปิาฬิิภาสาในฉบัับัอักษรู้สยามจ่งเปิ็นองค์์ค์วามรู้้�ในทางนิรูุ้ตติภาสาเก่าแก่
ของชาติไทย แต่ค์วามก�าวล�ำนำยุค์ในการู้จัดพิมพ์พรู้ะไตรู้ปิิฎก จ.ปิ.รู้. อักษรู้สยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ ที�เปิ็น
ภ้Chulachomklao
มิปิัญญาไทยสากลของมนุ
of Siam P ษยชาติ ค์ือ การู้บัันท่กเสียงปิาฬิิภาสาด�วยกรู้ะบัวนการู้ในทางภาษาศาสตรู้์
Ḷi TipiṬaka B.E. 2436 (1893)
ā Volume 1
ที�ล�ำยุค์ ๒ ปิรู้ะการู้ ค์ือ “การู้ถอดอักขะรู้ะ” ปิัจจุบัันเรู้ียกว่า Pāḷi Alphabetic Transliteration
และ อี ก ปิรู้ะการู้ที� โ ดดเด่ น เปิ็ น เอกลั ก ษณ์์ ค์ื อ อั ก ขรู้วิ ธีี ไม� - อะ ( อั ) อั ก ษรู้สยาม แสดงวิ ธีี
“การู้ถอดเสียงปิาฬิิภาสา” ที�แม่นตรู้งยิ�งข่�น ห้รู้ือ เรู้ียกว่า Pāḷi Alphabetic Transcription

การู้ถอดอักขะรู้ะ (Transliteration) และ การู้ถอดเสียง (Transcription)

ซ์่�งจัดพิมพ์ค์วบัค์้่กันในพรู้ะไตรู้ปิิฎก จ.ปิ.รู้. อักษรู้สยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ ดังตัวอย่่างในภาพนี�
22 XI
Volume 1
chomklao of Siam PāḶi TipiṬaka B.E. 2436 (1893)

Čǥ ƩĂĆÖ׹øąÿ÷ćöðćāŗķ [ïé • í] ǰǰǰƩÿĆììąĂĆÖ׹øąĕì÷ðćāŗķ

b ƩĂĆÖ׹øąēøöĆîðćāŗķ [bud • dhō>ǰǰǰƩÿĆììąĂĆÖ׹øąēøöĆîðćāŗķ
ąǥ ƩĂĆÖ׹øąÿ÷ćöðćāŗķ [ü�î • éć • öĉ> ǰǰǰƩÿĆììąĂĆÖ׹øąĕì÷ðćāŗķ
d ƩĂĆÖ׹øąēøöĆîðćāŗķ [van • dā • mi >ǰƩÿĆììąĂĆÖ׹øąēøöĆîðćāŗķ

������ 6 : ÖćøóĉöóŤÙ×ŠĎ îćîøąĀüŠćÜǰĶĂĆÖ׹øąÿ÷ćöðćāŗķǰÖĆïǰĶĂĆÖ׹øąēøöĆîðćāŗķǰĔîóøąĕêøðŗãÖǰÝðøǰóýǰ2436

[ïé • �í] ǰǰǰ<ÿč• ÿé • �í]ǰǰǰ<Öąøč• èć • öą • Ā�è • èą • �ü]

[bud • dhō]ǰǰǰ[su • sud • dhō>ǰǰǰǰ<karu • ṇā • ma • haṇ • ṇa • vō]
������ 7 : ÖćøóĉöóŤÙĎŠ×îćîøąĀüŠćÜǰĶÿĆììąĂĆÖ׹øąĕì÷ðćāŗķǰÖĆïǰĶÿĆììąĂĆÖ׹øąēøöĆîðćāŗķǰóýǰ2557
ÿĆÜđÖêǰđÿĊ÷ÜúąĀčǰóĉöóŤđïćēðøŠÜǰđÿĊ÷ÜÙąøčǰóĉöóŤđךöìċï

การปริวรรต�อัก�ร�ยาม�ปาฬิ� กั��อัก�ร�รมัน�ปาฬิ (Transliteration of Siam-script Pāḷi to Roman-script Pāḷi)

àċęÜÝĆéóĉöóŤĕüšêĂîêšîÖŠĂîđîČĚĂĀćðćŲĉ×ĂÜĒêŠúąÙĆöõĊøŤǰ éšü÷ĀúĆÖÖćøðøĉüøøêĂĆÖþøÿ÷ćöđìĊ÷ïÖĆïĂĆÖþøēøöĆîéĆÜÖúŠćüǰǰ
ìĈĔĀšîÖĆ üĉßćÖćøćßćüêŠćÜðøąđìýÿćöćøëĂŠćîđîČĚĂĀćðćŲĉĔîóøąĕêøðŗãÖĕéšǰ ēðøéÿĆÜđÖêđÙøČęĂÜĀöć÷ĕöšüĆâßÖćøǰ ( ǰǰŤǰ )
ïîó÷ĆâßîąüøøÙêŠ
ตัวอย่างข้ ćÜėǰ (÷ÖđüšîǰÜ)ǰđóČęĂĒÿéÜÖćøĀš
อความในพระไตรปิ ćöđÿĊ
ฎกปาฬิǰ ðøĉ ÷ÜÿøąǰĒúąđÙøČ
üøøêÝćÖêš ęĂÜĀöć÷ĕöš÷õćöĆćÿćĂĆ
îÞïĆïĔïúćîǰðćŲĉ ÖÖćøǰÖ(þø×ĂöǰđðŨ
ǰǰğǰ)ǰïîó÷ĆîâǰðćŲĉ
ßîąĂüøøÙ
õćÿćĂĆÖþøÿ÷ćö
éĎđðøĊ÷ïđìĊ÷ïǰĂĆÖþøÿ÷ćöðćŲĉǰĒúąǰĂĆÖþøēøöĆîðćŲĉǰÖĆïÿĆììĂĆÖþøðćŲĉêŠćÜėǰ(Phonetic Alphabets Pāḷi) ĔîĀîšãćÖðćŲĉ
Ēúąǰ ðćŲĉ õ ćÿćĂĆ Ö þøēøöĆ î ǰ ìĈĔĀš Ù îìĆ ę ü ēúÖÿćöćøëĂŠ ć îĂĂÖđÿĊ ÷ ÜÿĆ Ü üĆ í ÷ć÷ðćŲĉ õ ćÿćĔîóøąĕêøðŗ àšć÷ ĕéšëĎÖêšĂÜ
êøÜÖĆîǰđóøćąĂĆÖþøēøöĆîǰđðŨîĂĆÖþøöćêøåćîÿćÖúǰĒúąðŦÝÝčïĆîĕéšöĊÖćøóĆçîćÖćøđ×Ċ÷îđÿĊ÷ÜĂŠćîđðŨîÿĆììĂĆÖþøðćŲ
àċęÜđðŨĶïøøìĆ đÿšîđéĊę÷üķ ����
îđÿĊ÷éÜöćêøåćîÿćÖú×ĂÜēúÖéš ü÷ǰéĎêĆüĂ÷ŠćÜĔîĀîšćàšć÷öČĂ
 (3)

อ้้างอิิงอัักขรวิิธีีจากต้้นฉบัับพระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักขะระสยาม พ.ศ. 2436

อ้้างอิิงอัักขรวิิธีีจากพระไตรปิิฎกสากล ฉบัับสััชฌายะ ชุุด ภ.ป.ร พ.ศ. 2559

องค์์ความรู้้� อัักขรวิิธีี ไม้้-อะ (อัั) ในพระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม และ สััชฌายะแมทริิกซ์์

(Saj-j ā-ya Matrix) ทำให้้สามารถจััดพิิมพ์์พระไตรปิิฎกสากล ฉบัับสััชฌายะ
h
(4)

ความโดดเด่่นเป็็นเอกลัักษณ์์ของการอนุุรัักษ์์เสีียงปาฬิิภาสาด้้วยวิิธีีการทางภาษาศาสตร์์
ที่่�เรีียกว่่า อัักขรวิิธีี ไม้้-อะ (อัั) นี้้� ศ.กิิตติิคุุณ ดร. วิิจิินตน์์ ภาณุุพงศ์์ ได้้นำเสนอในที่่�ประชุุมราชบััณฑิิต
และตีีพิิมพ์์ในหนัังสืือ ๘๐ ปีี ราชบััณฑิิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๗ เรีียกว่่า สััททะอัักขะระสยาม-ปาฬิิ
(SaddaAkkharaSyām-Pāi) ซึ่่�งแสดงความเป็็นเอกลัักษณ์์ของพระไตรปิิฎกชุุดนี้้�ที่่�ควรจะต้้องศึึกษา
ให้้กว้้างขวางต่่อไป พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ จึึงมิิใช่่เป็็นเพีียงหนัังสืือพระไตรปิิฎก
ที่่�ตีีพิิมพ์์เป็็นชุุดแรกของโลกเท่่านั้้�น แต่่ยัังเป็็นจุุดกำเนิิดของการสร้้างสรรค์์นวััตกรรมการพิิมพ์์และ
อัักขรวิิธีีในพระไตรปิิฎกที่่�เขีียนเสีียงปาฬิิที่่�เป็็นสากลด้้วยสััททสััญลัักษณ์์ทางเสีียงที่่�ไม่่เคยมีีการ
สร้้างสรรค์์มาก่่อน และปััจจุุบัันกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ในพระสัังฆราชููปถััมภ์์ฯ ร่่วมกัับ มููลนิิธิิ
พระไตรปิิฎกสากล ได้้พััฒนาเป็็นพระไตรปิิฎกสากล เพื่่�อส่่งเสริิมการออกเสีียงและการเขีียนเสีียงตาม
กฎไวยากรณ์์กัจั จายะนะปาฬิิที่่เ� รีียกว่่า ฉบัับสัชั ฌายะ (Saj-jhā-ya) อัันนัับเป็็นความสำเร็็จของโครงการ
พระไตรปิิฎกสากลในการจััดพิิมพ์์พระไตรปิิฎกฉบัับล่่าสุุด ได้้แก่่ ฉบัับสััชฌายะ ชุุด ภ.ป.ร. (ต้้นฉบัับ
ปาฬิิภาสา - Pāi Manuscript) และ ชุุด ส.ก. (โน้้ตเสีียงปาฬิิ - Pāi Notation)

กล่่าวโดยสรุุป พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ มีีความสำคััญต่่อ สััชฌายะ

แมทริิกซ์์ ๔ ประการ (Fourfold Saj-jhā-ya Matrix) ดัังนี้้�

๑. การถอดอัักขะระ และ การถอดเสีียง

ฉบัับอัักษรสยาม เป็็นการจััดพิิมพ์์ทั้้�งวิิธีี “การถอดอัักขะระปาฬิิ” (Pāḷi Transliteration)
และ “การถอดเสีียงปาฬิิ” (Pāḷi Transcription) ควบคู่่�กัันเป็็นครั้้�งแรกของโลก ซึ่่ง� ปััจจุุบันั ผู้้เ� ชี่่ย� วชาญ
ทางศิิลปกรรมศาสตร์์แห่่งราชบััณฑิิตยสภาพิิสููจน์์ได้้ว่่า อัักขรวิิธีีสยาม-ปาฬิิ ได้้จััดพิิมพ์์ตามกฎ
ไวยากรณ์์กััจจายะนะปาฬิิ ดัังนั้้�นจึึงนัับเป็็นนวััตกรรมการเรีียงพิิมพ์์พระไตรปิิฎกปาฬิิภาสาในทาง
ภาษาศาสตร์์ เพราะในอดีีตการจััดพิิมพ์์พระไตรปิิฎกฉบัับอัักษรนานาชาติิต่่างๆ เป็็นการถอดอัักขะระ
เท่่านั้้�น ไม่่มีีการเขีียนเสีียงด้้วยสััททสััญลัักษณ์์ (Phonetic Symbol) ที่่�ละเอีียดซัับซ้้อนเป็็นเลิิศเหมืือน
อัักขรวิิธีี ไม้้-อะ (อัั) อัักษรสยาม

๒. การแบ่่งพยางค์์
อัักขรวิิธีสี ยาม-ปาฬิิ แสดงการแบ่่งพยางค์์ที่่ชั� ดั เจน เช่่น การเขีียนว่่า สััก๎ย๎ ปุุต์โ์ ต แสดงการเขีียน
เสีียงไม่่สะกด คืือ ไม้้-อะ (  ัั ) สัั- [สะ], เสีียงสะกด คืือ ไม้้วััญฌการ ( ์์ ) -ปุุต์์- [ปุุต], เสีียงกล้้ำ คืือ ไม้้
ยามัักการ (  ๎๎ ) -ก๎๎ย- [กยะ] แยกออกจากกัันอย่่างเด็็ดขาด ซึ่่�งผู้้�เชี่่�ยวชาญทางสหวิิชาการในราชบััณฑิิต
ยสภาได้้พิิสููจน์์และตีีพิมิ พ์์รับร
ั องอัักขรวิิธีสี ยาม-ปาฬิิ ว่่าแม่่นตรงกัับไวยากรณ์์กัจั จายะนะปาฬิิ และแม่่น
ตรงกัับพระไตรปิิฎกอัักษรโรมััน และการถอดเสีียงเป็็นสััททอัักขะระในโครงการพระไตรปิิฎกสากล
ตััวอย่่างการออกเสีียงแบ่่งพยางค์์ในบทสวดมนต์์สำคััญที่่�รู้้�จัักกัันมานาน ว่่า [ภะ-วะ-ตวััน] ไม่่ใช่่
[ภะ-วััต-วััน] (ดูู วิิดีีทััศน์์ที่่�สมเด็็จพระอริิยวงศาคตญาณ สมเด็็จพระสัังฆราช สกลมหาสัังฆปริิณายก
วััดราชบพิิตรสถิิตมหาสีีมาราม ทรงออกเสีียงสวดให้้พรในปีี พ.ศ. ๒๕๖๐)

๓. เสีียงละหุุ และ เสีียงคะรุุ

อัักขรวิิธีอัี กั ษรสยามทำให้ส้ ามารถศึึกษาองค์์ความรู้้ข� องการออกเสีียงละหุุคะรุุ คืือ พยางค์์เสีียง
เร็็วและพยางค์์เสีียงนาน ซึ่่�งเกิิดจากการเขีียนเครื่่�องหมายกำกัับเสีียง ๔ เครื่่�องหมายในอัักขรวิิธีีอัักษร
สยาม-ปาฬิิ ได้้แก่่ ไม้้-อะ (  ัั ) ไม้้วััญฌการ ( ์์ ) ไม้้ยามัักการ (  ๎๎ ) ไม้้นิิคคะหิิต (  ํํ ) สามารถเขีียน
เสีียงละหุุ (เสีียงเร็็ว) และเสีียงคะรุุ (เสีียงนาน) ตามหลัักการพยััญชนะกุุสะละ เช่่น อัักษรสยาม เขีียน
ว่่า สััก๎๎ยปุุต์์ตํํ สัั- [สะ] เป็็นเสีียงคะรุุไม่่แท้้ตามไวยากรณ์์กััจจายนะปาฬิิ ข้้อ ๖๐๒ -ก๎๎ย- [กยะ] เป็็นเสีียง
ละหุุ คืือ สระเสีียงสั้้�น ส่่วน -ปุุต์์- [ปุุต] เป็็นเสีียงคะรุุแท้้ คืือ สระเสีียงสั้้�นที่่�มีีตััวสะกด ตััวอย่่างการ
ออกเสีียงละหุุคะรุุในบทสวดมนต์์สำคััญที่่�รู้้�จัักกัันมานานเป็็นสากลใน Mettāsutta ว่่า [เม็็ต-ตา] ไม่่ใช่่
[เมตร-ตา] (เหมืือน เนตร) (ดูู วิิดีทัี ศั น์์ที่่ส� มเด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวงวชิิรญาณสัังวร ทรงออกเสีียง
นำในบทขััด)
 (5)

๔. เสีียงสามััญ
เสีียงวรรณยุุกต์์ในภาษาไทย มีี 5 เสีียง 4 รููป รููปเขีียนบางรููปอาจมีีเสีียงวรรณยุุกต์์ตรงหรืือไม่่
ตรงกัับรููปเขีียนก็็ได้้ เช่่น ไก่่ รููปเขีียนไม้้เอก ออกเสีียงวรรณยุุกต์์เอก หรืือ โส รููปเขีียนเสีียงสามััญไม่่มีี
รููปวรรณยุุกต์์ แต่่ออกเสีียงวรรณยุุกต์์จััตวา เป็็นต้้น เมื่่�อพิิจารณารููปเขีียน ปาฬิิภาสา-อัักษรสยาม ใน
พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. พ.ศ. ๒๔๓๖ จะพบว่่า ไม่่มีีรููปเขีียนเสีียงวรรณยุุกต์์ใดๆ และแม้้ในปััจจุุบัันหนัังสืือ
พระไตรปิิฎก ภาษาบาลีี-อัักษรไทย ที่่�ศึึกษากัันในปััจจุุบัันก็็มิิได้้มีีการพิิมพ์์เครื่่�องหมายวรรณยุุกต์์ของ
เสีียงภาษาไทย ดัังนั้้�น การที่่�ปัจั จุุบันั อ่่านออกเสีียงปาฬิิภาสามีีเสีียงวรรณยุุกต์์สููงต่่ำนั้้�น เป็็นการนำเสีียง
วรรณยุุกต์์ในภาษาท้้องถิ่่น� ไทยไปปนแทรกกัับเสีียงปาฬิิภาสาดั้้ง� เดิิมในพระไตรปิิฎกปาฬิิ ซึ่่ง� ในไวยากรณ์์
ไม่่มีีหลัักฐานการอ้้างอิิงให้้ออกเสีียงวรรณยุุกต์์สููงต่่ำแต่่อย่่างใด

จากหลัักการดัังกล่่่�าว ในเรื่่�องเสีียงปาฬิิที่่�เป็็นเสีียงสามััญนั้้�นเป็็นองค์์ความรู้้�เสีียงสวดที่่�สืืบทอด
กัันมาในคณะสงฆ์์ไทยแต่่โบราณ จึึงมีีคำศััพท์์ที่่�คณะสงฆ์์เรีียกกัันว่่า เสีียงกลาง ซึ่่�งหมายถึึง เสีียงสามััญ
เสีียงนี้้�คณะสงฆ์์ อาทิิ วััดบวรนิิเวศวิิหาร วััดราชบพิิตรสถิิตมหาสีีมาราม และวััดป่่าเป็็นจำนวนมากก็็ยััง
รัักษาเสีียงนี้้�ไว้้อยู่่� แต่่เรื่่�องนี้้�ก็็ยัังไม่่เคยมีีผู้้�ใดจััดทำอ้้างอิิงไว้้ในทางวิิชาการ ในเบื้้�องต้้นจึึงอาจสรุุปตาม
หลัักวิิชาการทางภาษาศาสตร์์ได้้ว่่า ปาฬิิภาสาเป็็นเสีียงภาษาในตระกููลภาษาอิินโด-ยุุโรป ซึ่่�งไม่่มีี
เสีียงวรรณยุุกต์์สููงต่่ำ ทำให้้สามารถถอดเสีียงเป็็นโน้้ตเสีียงดนตรีีสากล ที่่�เรีียกว่่า เสีียงโน้้ตเส้้นเดี่่�ยว
(Monotone) จึึงเป็็นการอ้้างอิิงที่่�เป็็นมาตรฐานเพีียงพอในเบื้้�องต้้นของการเขีียนโน้้ตเสีียงปาฬิิ ซึ่่�งเป็็น
เสีียงสามััญในพระไตรปิิฎกสััชฌายะ

ท้้ายที่่�สุดุ นี้้� จากมุุมมองของพระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ ซึ่่ง� ปััจจุุบันั ได้้จััดพิิมพ์์
เป็็นฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล พ.ศ. ๒๕๖๖ ตลอดจนการศึึกษา และพััฒนาการต่่างๆ นัับสองทศวรรษ ที่่�ได้้
พรรณามาจนถึึงปััจจุุบััน สามารถสร้้างสรรค์์โน้้ตเสีียงพระไตรปิิฎกปาฬิิภาสา และได้้บัันทึึกเสีียงสำเร็็จ
เรีียกว่่า เสีียงสััชฌายะดิิจิิทััล (The Digital Phonetic Saj-jhā-ya Tipiṭaka Recitation) ตาม
รายงานของมููลนิิธิพิ ระไตรปิิฎกสากล ตั้้ง� แต่่ปีี พ.ศ. 2562 ซึ่่ง� ระบุุว่า่ เนื้้�อหาเสีียงสััชฌายะในชุุดหนัังสืือ
พ ระไตรปิิฎกสากล 40 เล่่ม ได้้บัันทึึกเสีียงลงฐานข้้อมููลพระไตรปิิฎกอิิเล็็กทรอนิิกส์์ (World Tipiṭaka
Database) มีีความจุุ 1.6 เทราไบต์์ หรืือ 3,052 ชั่่�วโมงนั้้�น อาจกล่่าวได้้ว่่า เป็็นเสีียงมาตรฐาน
พระไตรปิิฎกสากลที่่�สมบููรณ์์ที่่�สุุดในปััจจุุบััน และจะได้้เผยแผ่่ต่่อไปในระบบอิิเล็็กทรอนิิกส์์ นัับว่่าเป็็น
พระไตรปิิฎกสื่่�อเสีียงสััชฌายะ ที่่�สามารถเปลี่่�ยนผ่่านจากเทคโนโลยีีทางภาพและการพิิมพ์์ สู่่�เทคโนโลยีี
ทางเสีียงที่่�ก้้าวข้้ามปััญหาต่่างๆ ในอดีีต ดัังที่่�อธิิบายวิิธีีแก้้ปััญหาไว้้ใน สััชฌายะแมทริิกซ์์ พ.ศ. 2566
(Saj-jhā-ya Matrix 2023) เป็็นส่่วนหนึ่่�งของรายงานคณะสงฆ์์วััดบวรนิิเวศวิิหาร พระเทพวชิิรมุุนีี
(ม.ล. คิิวปิิด ปิิยโรจโน) ที่่�ปรึึกษามููลนิิธิพ
ิ ระไตรปิิฎกสากล ได้้เมตตาเขีียนประกอบคำนำนี้้� ซึ่่ง� เป็็นหััวหน้้า
คณะผู้้�จััดทำ ในโอกาสนี้้�ข้้าพเจ้้าขอกราบขอบพระคุุณอย่่างสููงอีีกวาระหนึ่่�ง

(พัันเอก (พิิเศษ) สุุรธััช บุุุ�นนาค)

หััวหน้้าคณะผู้้�สร้้างสรรค์์สิิทธิิบััตร เลขที่่� ๔๖๓๙๐ (พ.ศ. ๒๕๕๗)
นายกกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุข ท่่านผู้้�หญิิง ม.ล. มณีีรััตน์์ บุุนนาค ในพระสัังฆราชููปถััมภ์์
สมเด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวงวชิิรญาณสัังวร
ผู้้�รัับพระบััญชาในพระสัังฆราชููปถััมภ์์ให้้ดำเนิินโครงการพระไตรปิิฎกสากล
พ.ศ. ๒๕๔๒-ปััจจุุบััน
และ
รองประธานมููลนิิธิิพระไตรปิิฎกสากล
พ.ศ. ๒๕๕๔-ปััจจุุบััน
 โฆสาโฆส
ไม่ก้อง2 ก้อง2 วิมุต์ติ1 ก้อง2
สิ(6)ถิล1 ธนิต1 สิถิล1 ธนิต1 นาสิกัฏ์านช1 สิถิล1
กรณ์ ไม่พน่ ลม2 พ่นลม2 ไม่พน่ ลม2 พ่นลม2 ช่องจมูก ไม่พน่ ลม2 เส
๑. การถอดอัักขะระ และ การถอดเสีียง [ห]
2
h ห
[ก] [ข] [ค] [ฆ] [ง]
อน2 k ก์ kh ข์ g ค์ gh ฆ์ ṅ ง
[จ] [ฉ] [ช] [ฌ] [ญ] [ย]
ข็ง2 c จ์ ch ฉ์ j ช์ jh ฌ์ ñ ์ y ย๎
[ฏ] [ฐ] [ฑ] [ฒ] [ณ] [ร]
อัักขะระสยาม-ปาฬิ Syām Script Pāi [ฬ]
หงือก2 ṭ ฏ์ ṭh ์ ḍ ฑ์ ḍh ฒ์ ṇ ณ์ r ร๎ ḷ ฬ๎
[ต] [ถ] [ด] [ธ] [น] [ล]
t ต์ th ถ์ d ท์ dh ธ์ n น์ l ล๎
ช1
การถอดอัักขะระ-ปาฬิิ การถอดเสีียง-ปาฬิิ
[ว]
กับฟัน2 Pāi Transliteration Pāi Transcription v ว๎
[ป] [ผ] [บ] [ภ] [ม]
ก2 p ป์ ph ผ์ b พ์ bh ภ์ m ม์
๒. การแบ่่งพยางค์์
านช1 [งํ]
ก ṁ ํ
ปาฬิภาสาที่ปรากฏในคัมภีร์กัจจายะนะ-ปาฬิ, มุขมัตตทีปนี, ปทรูปสิทธิ, และสัททนีติ 2 คำศัพท์ทางวิชาการภาษาศาสตร์ปัจจุบัน 3 กา
ยาม-ปาฬิ” เป็น “อักขะระโรมัน -ปาฬิ” ในพระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ 4 ตามคัมภีร์ไวยากรณ์ เอ, โอ เป็นสระประเภทอ
ง เอ อ้าปาก ไม่ต้องกว้างมาก เหยียดปากเล็กน้อย โอ ห่อปาก เป็น สระแท้ (pure vowel) 5 กัจจายนัตถทีปนี พ.ศ.๒๔๙๐ อธ
นะ-ปาฬิ ข้อ ๒ ว่า กัณ์ํ สํวริต๎วา อุจ์จาริโต อกาโร สํวุโฏ นาม. ปิดกัณฐฐาน และกัณฐกรณะ แล้วเปล่งเสียง อ อักขะระ ชื่อว่า สังวุฏะ

โปรแกรมการแบ่่งพยางค์์เสีียงปาฬิิ อ้้างอิิงกัับสููตรคณิิตศาสตร์์ชิิดชนก
ราชบััณฑิิตสำนัักวิิทยาศาสตร์์ ได้้รัับสิิทธิิบััตร เลขที่่� 46390 ในปีี พ.ศ. 2557
 (7)

๓. เสีียงละหุุ และ เสีียงค์ะรุ

เสีียงละหุุ Lahu และ เสีียงค์ะรุ Garu

อ้างอิงไวยากรณิ์กัจจายะนะปาฬิิ

สรู้ะเสียงยาว [ต] เปิ็นเสียงค์ะรูุ้ กัจจายะนะ ข�อ 5

สรู้ะเสียงสั�น [กยะ] เปิ็นเสียงละหุ้ กัจจายะนะ ข�อ 4

สรู้ะเสียงสั�น [ส] ที�อย้่ห้น�าเสียงกล�ำ
เปิ็นเสียงค์ะรูุ้ กัจจายะนะ ข�อ 602

ละหุุ ออกเสีียงเร็ว โน้ตหุัวดำ 1 ม็าตรา

ค์ะรุ ออกเสีียงนาน โน้ตหุัวขาว 2 ม็าตรา

๔. เสีียงสีาม็ัญ
 (9)

สีัชิฌายะแม็ทริกซ์์
(Saj-jhā-ya Matrix)

พระเทพวชิิรม็ุนี (หุม็่อม็หุลวงค์ิวปิด ปิยโรจโน) ผูู้้ชิ่วยเจ้าอาวาสีวัดบ่วรนิเวศวิหุาร

และค์ณิะ

ในวาระ 100 ปี วันประสีูติ

สีม็เด็จพระเจ้าพี�นางเธิอ เจ้าฟิากัลยาณิิวัฒนา กรม็หุลวงนราธิิวาสีราชินค์รินทร์
องค์์ประธิานกิติม็ศักดิ�พระไตรปิฎกสีากล

Problem Solving Matrix : Saj-jhā-ya Tipiaka Breakthrough and Transformations

วิธิีแก้ปัญหุา แม็ทริกซ์์ ๔ ประการ : ค์วาม็สีำเร็จและการเปลี�ยนผู้่านทางเสีียง ด้วยพระไตรปิฎกสีัชิฌายะ
A B C D
ปัญหุาการบ่ันทึกเสีียงปาฬิิ การศึกษาวิจัย วิธิีแก้ปัญหุาทางสีหุวิชิาการ เทค์โนโลยีและลิขสีิทธิิ�
Pāi Orthographic Problem Research & Studies Interdisciplinary Proposals Technology & Copyrights

1 นวัตกรรม็ออกแบ่บ่กราฟิิก
ภาษาศาสีตร์การแทรกแซ์งทางเสีียง วิธิีถอดอักษรทางภาษาศาสีตร์ วิธิีถอดเสีียงปาฬิิทางสีัทศาสีตร์ “ฟิอนต์สีัชิฌายะ”
Linguistic Interference Transliteration in Linguistics Pāi Phonetic Transcription Innovative Graphic Design
Saj-jhā-ya Typface

2 อักขรวิธิีสียาม็ปาฬิิ สีูตรการแบ่่งพยางค์์อัตโนม็ัติ สีิทธิิบ่ัตรโปรแกรม็ 46390

การแบ่่งพยางค์์ปาฬิิภาสีา ในไวยากรณิ์กัจจายะนะปาฬิิ ในพระไตรปิฎก ในม็ูลนิธิิพระไตรปิฎกสีากล
Pāi Syllabic Segmentation Pāi Syām-Script Orthography Mathematical Formulae Segmentation Patent 46390
and Kaccāyana Pāi Grammar for the Pāi Tipiaka World Tipiaka Foundation

3 การไม็่ออกเสีียงละหุุ/ค์ะรุ หุลักพยัญชินะกุสีะละ โปรแกรม็เทค์โนโลยีการพิม็พ์ ลิขสีิทธิิ�

ในการอ่านพระไตรปิฎกปาฬิิ ในพระวินัยปิฎก อักษรโรม็ัน สีีเบ่าโปร่ง/เข้ม็ทึบ่ การเรียงพิม็พ์ละหุุค์ะรุ
Omission in Lahu/Garu Sound Byañjanakusala Grammar Romanized Techonlogy Printing Copyrights in Lahu/Garu
in Pāi Tipiaka Recitation in Vinayapiaka in Light/Bold Colours Typface Printing

4 เสีียงวรรณิยุกต์่ที�ปนแทรก นิรุตติภาสีาในตระกูล อินโด-ยุโรป โน้ตเสีียงดนตรี โปรแกรม็เทค์โนโลยี

ในปาฬิิภาสีา และเสีียงสีาม็ัญในทางดุรยิ างค์ศาสีตร์ พระไตรปิฎกปาฬิิโน้ตเสีียงเสี้นเดี�ยว ทางเสีียงสีัชิฌายะ
Interference of Tonal Sound Indo-European Linguistic The Single-Staff Digital Saj-jhā-ya Audio
by Local Direct and Monotanal Notation Pāi Tipiaka Notation Workstation Sofware

สีุรธิัชิ บุ่นนาค์ และค์ณิะ กองทุนสีนทนาธิัม็ม็์นำสีุขท่านผูู้หุ้ ญิง ม็.ล. ม็ณิีรตั น์ บุ่นนาค์ ในพระสีังฆราชิูปถัม็ภ์สีม็เด็จพระสีังฆราชิเจ้า กรม็หุลวงวชิิรญาณิสีังวร และ โค์รงการพระไตรปิฎกสีากล พ.ศ. ๒๕๖๖
(10)

H.R.H. Princess Galyani Vadhana of Thailand

Royal Patron of The World Tipiṭaka Studies

พระไตรปิฎกสีากล
The World Tipiaka

สีม็เด็จฯ กรม็หุลวงนราธิิวาสีราชินค์รินทร์
พระผูู้้ทรงวางรากฐานการศึกษาพระไตรปิฎกสีากล

ในวาระ 100 ปี วันประสีูติ

สีม็เด็จพระเจ้าพี�นางเธิอ เจ้าฟิากัลยาณิิวัฒนา กรม็หุลวงนราธิิวาสีราชินค์รินทร์
องค์์ประธิานกิติม็ศักดิ�พระไตรปิฎกสีากล
 (11)

สััชฌายะแมทริิกซ์์
(Saj-jhā-ya Matrix)

พระเทพวชิิรมุุนีี (หม่่อมหลวงคิิวปิิด ปิิยโรจโน) ผู้้�ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดบวรนิิเวศวิิหาร

และคณะ

ระบบการพิิมพ์์เสีียงปาฬิิ ด้้วย สััททสััญลัักษณ์์ (International Phonetic Symbol)

ในโครงการพระไตรปิิฎกสากล ฉบัับสััชฌายะ สามารถแก้้ปััญหาการออกเสีียงปาฬิิภาสา โดยเฉพาะ
การแทรกแซงทางเสีียง (Linguistic Interference) ที่่�เกิิดจากอัักขรวิิธีีของอัักษรชาติิต่่างๆ เช่่น
อัักขรวิิธีี พิินทุุบอด บาลีี-อัักษรไทยในอดีีต โดยเบื้้�องต้้นแบ่่งการแก้้ปััญหาเป็็น ๔ ประเด็็น (Fourfold
Saj-jhā-ya Matrix) ดัังนี้้� :
(12)

การถอดอัักขะระ (Transliteration) และ การถอดเสีียง (Transcription)

ซึ่่�งจััดพิิมพ์์ควบคู่่�กัันในพระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม พ.ศ. ๒๔๓๖
 (13)

Saj-jhā-ya Matrix 1

รวับรวัม่โดยั สี่ ร ธั ช บ่ น นาค และคณะโครงก้ารพระไตรปุ่ิ ฎ ก้สีาก้ล พ.ศ. 2542- ปุ่ั จ จ่ บ ั น , สีร้ า งสีรรค์ ผ ลงานฟ้ อ นต์ สี ั ช ฌายัะ โดยั นายัปุ่ิ ยั ะพงษ์ รั ก้ พงษ์ ไ ทยั และ นายัณั ฐ พล พรม่ภั ก้ ดี พ.ศ. 2566 (2023)
Compiled by Suradha j Bunnag. The World Tipiaka Pro ject 1999-present : Sa jjhāya Fonts designed by Mr.Piyaphong Rakphongthai and Mr.Nuttapol Prompukdee B.E. 2566 (2023)
กรณะ [kaṇ• haja] [ji • vhā • maj• jha] [• haja] [kaṇ• ha• tā• lu] [kaṇ•  h   •  h a ]
ฐานะ ลิ้น เพดานอ่อน ที่่ามกัลางลิ้น ริิมฝีีปากั เพดานอ่อนเพดานแข็็ง เพดานอ่อนริม่ฝีีปุ่าก้
ที่่�ฐาน
Labio
อุ
อู
[• haja]
ริิมฝีีปากั
Velar
อะ อ
โอ
[kaṇ• haja]
ั อา
เพดานอ่อน
Palatal
[tā • luja] อิ
เอ
เพดานแข็็ง อ่
Lahu
[lahu] [-ะ] [ -ั ] [ -็า] [ -ิ] [ -ุ ] [ เ -็ ] [ โ -็ ]
ออก้เสีียังเร็วั [-a ] [-a ] [-ā] [-i ] [-u] [- ē ] [- ō ]
Garu
[garu] [-ะ] [ -ั ] [-า ] [ -ิ] [ -ี] [ -ุ ] [ -ู ] [ เ- ] [ โ- ]
ออก้เสีียังนานข็ึน้ [-a ] [- ā ] [-i ] [- ī ] [-u] [-ū] [-ē ] [- ō ]
Phonetic Alphabet Vagga Phonetic Alphabet Avagga
Articulation :

[vag • ga b‿yañ • jana] [a • vag • ga b‿yañ • jana]

Manner of

พยััญชนะวััคค์ (กัักัลม) พยััญชนะอวััคค์

Place of Articulation :

Karaa

Voiceless Voiced Voiced Voiceless

[a • ghō• sa] [ghō• sa] [ghhō• sā- [ghō• sa] [a• ghō• sa]
-g ō• sa-
-vi • mut • ti]
ṭhānakaraa

เสีียังไม่่ก้อ้ ง เสีียังก้้อง เสีียังก้้อง ไม่่ก้้อง

Unaspi- Aspirated Unaspi- Aspirated Nasalized Unaspirated
rated rated [usuma]
[sithila] [dhanita] [sithila] [dhanita] [nā • si • kaṭ• ṭhā • naja] [sithila] เสีียัดแทรก้
ไม่่พ่นลม่ พ่นลม่ ไม่่พ่นลม่ พ่นลม่ ช่องจมู่ก้ ไม่่พ่นลม่
Glottis
[ka• ṭhaja]
16 ห[]
ที�เสี้นเสีียัง ห๎๎ []
Velar
[ก ] 1  [ ] 6 ค [] 11 ฆ[ ] [ง]
[ka• ṭhaja]

ที�เพดานอ่อน ก์์ [] ข์์ [] ค์์ [] ฆ์์ [] ง []
Palatal
[จ] 2  [ ] 7 ช [] 12 ฌ[ ] [ญ] [ย]
[tā • luja]
ที่่�เพดานแข็็ง จ์์ [] ฉ์์ [] ช์์ [ ] ฌ์์ [ ]  [] ย๎๎ [ ]
3 8
[] [ฑ] 13 [ฒ] [ณ]
Post-Alveolar
[mud • dhaja] [ฏ] [ร] [ฬ]
ที�หลังปุ่่�ม่เหงือก้ ฏ์์ [] ์์ [] ฑ์์ [] ฒ์์ [] ณ์์ [] ร๎๎ [] ฬ๎๎ [ ]
Dental
[dan • taja] [ต] 4 [] 9 [ท] 14 [ธ] [น] [ ล] 17 ส []
ที่่�ฟัันบน ต์์ [] ถ์์ [] ท์์ [] ธ์์ [] น์์ [] ล๎๎ [ ] ส๎๎ []
Labio-dental
[dan • t• haja] [ว ]
ที่่�ริิมฝีีปากักัับฟััน ว๎๎ []
Bilabial
[ป ] 5  [ ] 10 พ[] 15 ภ[ ] [ม ]
[• haja]

ที่่�ริิมฝีีปากั ป์์ [] ผ์์ [] พ์์ [] ภ์์ [] ม์์ []
Nasalized 18
[nā• si• kaṭ• ṭhānaja] [งํ] 18 New Saj-jhā-ya Font
ที�ช่องจมู่ก้ ํ []

The Pāi-Thai [ก] & Pāi-Roman [] Phonetic Alphabet

were transcribed for monotonal Saj-jhā-yā Font by Prof. Dr.Vichin Phanupong.
It was based on the Transcription of the Syām-Script Pāi Tipiaka 1893 Edition [ก์]
(14)

๑. ฟอนต์์เสีียงสััชฌายะ ๑๘ อัักขะระที่่�นำเสนอใหม่่ พััฒนาขึ้้�นโดยอ้้างอิิงกัับ พระไตรปิิฎก

จ.ป.ร. ปาฬิิภาสา-อัักษรสยาม และ พระไตรปิิฎกสากล ปาฬิิภาสา-อัักษรโรมััน ทำให้้สามารถเขีียนเสีียง
ปาฬิิดั้้�งเดิิมในพระไตรปิิฎกได้้แม่่นตรงยิ่่�งขึ้้�น โดยเฉพาะ เสีียงพ่่นลม (aspirated) ได้้แก่่ พยััญชนะ
เลขที่่� ๑-๕ และ ๑๑-๑๕ (ดููตารางอัักขะระ) เสีียงไม่่พ่่นลม (unaspirated) ซึ่่�งมีีรููปเขีียนชััดเจนกว่่า
ชุุดภาษาบาลีี-อัักษรไทย ในอดีีต

ส่่วนรููปพยััญชนะที่่�เหลืือ ๘ ตััว ได้้แก่่ พยััญชนะเลขที่่� ๖-๑๐ และ ๑๖-๑๘ (ดููตารางอัักขะระ)

เป็็นรููปเสีียงที่่�เขีียนขึ้้น� ใหม่่เพื่่�อให้ต้ รงกัับเสีียงวรรณยุุกต์์สามััญ ตามหลัักการของเสีียงปาฬิิภาสา ซึ่่ง� เป็็น
ภาษาในตระกููล อิินโด-ยุุโรป ซึ่่�งเป็็นเสีียงที่่�ไม่่มีีวรรณยุุกต์์สููงต่่ำ เรื่่�องนี้้�จะอธิิบายเพิ่่�มเติิมใน Saj-jhā-ya
Matrix 4

• ดูู Matrix 1 เรื่่�อง วิิธีีแก้้ปััญหาการแทรกแซงทางเสีียง ที่่�เกิิดจากรููปศััพท์์พยััญชนะไทย

ในอดีีต โดยปััจจุุบัันสามารถถอดอัักษร เป็็น รููปเสีียง ปาฬิิภาสา-อัักษรโรมััน (Pāi Roman-Script
Transcription) และ สััททสััญลัักษณ์์ (Pāi Phonetic Symbol) ที่่�เป็็นมาตรฐานสากล

ตััวอย่่าง เสีียงปาฬิิ-อัักษรโรมััน ว่่า bud .. บุุด.. ตามเสีียงพยััญชนะปาฬิิในไวยากรณ์์

กััจจายะนะปาฬิิ ที่่�ระบุุว่่า /b/ และ /d/ เป็็นเสีียงไม่่พ่่นลม (unaspirated) ดัังนั้้�น พระไตรปิิฎก
สััชฌายะ จะเขีียน ปาฬิิภาสา-อัักษรไทย และ โรมััน ว่่า [บุุด..] [bud..]

ในอดีีต อัักษรไทยใช้้รููปเขีียนเสีียงนี้้� ว่่า พุุท.. ตามหลัักการถอดเสีียง (Pāi Alphabetic

Transliteration) ทำให้้คนไทยที่่�ไม่่คุ้้�นเคยกัับวิิชาการด้้านภาษาศาสตร์์ เอาเสีียงภาษาไทยท้้องถิ่่�นไป
ปนแทรกกัับเสีียงปาฬิิดั้้�งเดิิมในพระไตรปิิฎก จึึงกลายเสีียงเป็็น [พุุท] ซึ่่�งขััดกัับการถอดเสีียงปาฬิิตาม
หลัักไวยากรณ์์
 (15)

ปััจจุุบัันพระไตรปิิฎกสััชฌายะ พ.ศ. ๒๕๖๖ ได้้นำเสนอ ฟอนต์์เสีียงสััชฌายะชุุดใหม่่ ๑๘ ชุุด

อัักขะระ (ดููรููปตััวอย่่าง) เป็็น สััททสััญลัักษณ์์ปาฬิิ เพื่่�อแก้้ปััญหาการแทรกแซงทางเสีียงพยััญชนะต่่างๆ
ข้้างต้้น ได้้อย่่างสมบููรณ์์

• ดูู บทความเรื่่� อ ง สัั ท ทอัั ก ขะระไทยปาฬิิ ในวารสารราชบัั ณ ฑิิ ต พ.ศ. ๒๕๕๒ โดย
ศ.ดร. วิิจิินตน์์ ภาณุุพงศ์์ ภาควิิชาภาษาศาสตร์์ คณะอัักษรศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย

• ดูู สรุุปรายงานโครงการพระไตรปิิฎกสััชฌายะ ในคำนำ พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม

พ.ศ. ๒๔๓๖ ฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล พ.ศ. ๒๕๖๖

๒. พระไตรปิิฎกสััชฌายะ พ.ศ. ๒๕๖๖ แสดงการแบ่่งพยางค์์เสีียงสะกด (Final-Consonant

Segmentation) โดยอ้้างอิิงกัับ ไม้้วััญฌการ ( ์ ) ในฉบัับอัักษรสยาม หรืือ จุุดพิินทุุบอด ( ) ในฉบัับ
ฺ
อัักษรไทยปััจจุุบััน พร้้อมทั้้�งยัังมีี การแบ่่งพยางค์์เสีียงกล้้ำ (Cluster-Consonant Segmentation)
โดยอ้้างอิิงกัับ ไม้้ยามัักการ ( ๎) ในฉบัับอัักษรสยาม หรืือ ไม้้หางแซงแซว ในฉบัับ มจร. ซึ่่�งทั้้�ง
ไม้้ยามัักการ และ ไม้้หางแซงแซว ( ˅ ) เป็็นระบบการแบ่่งพยางค์์ที่่�ชััดเจนกว่่า บาลีีอัักษรไทย ซึ่่�งใช้้
เครื่่�องหมายจุุดพิินทุุบอด แทนทั้้�งเสีียงสะกดและเสีียงกล้้ำ ทำให้้ลัักลั่่�น ทำให้้ชาวไทยทั่่�วไปสัับสนการ
ออกเสีียงสะกดและเสีียงกล้้ำ

ปััจจุุบัันบาลีี อัักษรไทย เขีียนด้้วยอัักขรวิิธีีพิินทุุบอด ว่่า พฺฺ ย ญฺฺ ชนํํ [ b  yañ-ja-na ṁ]

จุุดพิินทุุใต้้ พฺฺย- แสดงพยััญชนะเสีียงกล้้ำ แต่่จุุดพิินทุุใต้้ ญฺฺ แสดงตััวสะกด ซึ่่�งในทางวิิชาการด้้าน
ภาษาศาสตร์์ ถืื อ เป็็ น อัั ก ขรวิิ ธีี ก ารเขีี ย นและการอ่่ า นที่่� ลัั ก ลั่่� น เพราะใช้้เครื่่� อ งหมายจุุ ด พิิ น ทุุ บ อด
เหมืือนกััน แต่่ทำหน้้าที่่�ต่่างกััน 2 หน้้าที่่� ทำให้้ผู้้�ที่่�ไม่่คุ้้�นเคยกัับคำศััพท์์ในพระไตรปิิฎกไม่่อาจรู้้�ว่่า
รููปเขีียนพยางค์์ใดเป็็นพยางค์์เสีียงสะกด และพยางค์์ใดเป็็นพยางค์์เสีียงกล้้ำ

อีี ก ตัั ว อย่่ า งหนึ่่� ง -ตวา หรืื อ ที่่� อัั ก ขรวิิ ธีี ส ยาม เขีี ย นว่่ า -ต๎๎ ว า ( สัั ง เกต ต๎๎ - ไม้้ยามัั ก การ
แสดงเสีียงกล้้ำ ตว) คืือ พยางค์์เสีียงกล้้ำ ดัังนั้้�น เมื่่�อผสมกัับพยางค์์ต้้น กะ เช่่น กะ + ตวา ต้้องอ่่านว่่า
[กะ-ตวา] [ka-tvā] แต่่ปััจจุุบัันออกเสีียงเพี้้�ยน เป็็น กััต-ตวา คอ แบ่่งพยางค์์ผิดิ เป็็น เสีียงสะกด
ควบกล้้ำ โดยเพิ่่� ม เสีี ย งสะกดในพยางค์์ ต้้นและยัั ง เอาเสีี ย งสะกดไปกล้้ำกัั บ พยางค์์ ที่่� ต ามมา ซึ่่ง�
“เสีียงสะกดควบกล้้ำ” ดัังกล่่าว ไม่่มีีในไวยากรณ์์กััจจายะนะปาฬิิ (ดูู บทความ สััททอัักขะระไทยปาฬิิ
ในหนัังสืือ ๘๐ ปีี ราชบััณฑิิตยสถาน โดย ศ.กิิตติิคุุณ ดร.วิิจิินตน์์ ภาณุุพงศ์์ ได้้นำเสนอว่่า สััญลัักษณ์์
เสีียงสะกดและเสีียงกล้้ำต้้องมีีรููปเขีียนต่่างกัันเด็็ดขาด กล่่าวคืือไม่่มีีเสีียงสะกดควบกล้้ำ)
(16)

ตััวอย่่าง ในอดีีต จำนวนคำ

อัักษรสยาม เทีียบกัับ อัักษรโรมััน มัักออกเสีียงผิิดกัันว่่า ที่่�พบในพระไตรปิิฎก

อายััส๎๎มา [อายะ-ส๎๎มา] [อายััส-สมา] ๓,๓๘๐

yasm [ya-sm] [yas-sm]
ตััส๎๎มิํ�ํ [ตะ-ส๎๎มิิงํํ] [ตััส-สมิิง] ๓,๑๒๗
tasmiṁ [ta-smi] [tas-smiṁ]
อุุปสัังกมิิต๎๎วา [อุุปะสัังกะมิิ-ต๎๎วา] [อุุปะสัังกะมิิต-ตวา] ๒,๕๖๓
upasaṅkamitv [upasaṅkami-tv] [upasaṅkamit-tv]
กััต๎๎วา [กะ-ต๎๎วา] [กััต-ตวา] ๒,๒๕๒
katv [ka-tv] [kat-tv]
ตััต๎๎ร [ตะ-ต๎๎ระ] [ตััต-ตระ] ๑,๓๗๗
tatra [ta-tra] [tat-tra]
ทิิส๎๎วา [ดิิ-ส๎๎วา] [ทิิส-สวา] ๑,๓๒๗
disv [di-sv] [dis-sv]
ตััส๎๎มา [ตะ-ส๎๎มา] [ตััส-สมา] ๑,๓๒๔
tasm [ta-sm] [tas-sm]
อายััส๎๎มััน์์ตํํ [อายะ-ส๎๎มััั�นตัังํํ] [อายััส-สมัันตััง] ๑,๒๕๗
yasmantaṁ [ya-smanta] [yas-smantaṁ]
อพ๎๎ยากโต [อะ-บ๎๎ยากะโต] [อััพ-พยากะโต] ๑,๒๓๘
abykatō [a-bykatō] [ab-bykatō]
มััย๎๎หํํ [มะ-ย๎๎หัังํํ] [มััย-ยหััง]
๑,๒๓๑
mayhaṁ [ma-yha] [may-yhaṁ]
อพ๎๎ยากตา [อะ-บ๎๎ยากะตา] [อััพ-พยากะตา] ๑,๑๒๔
abykat [a-bykat] [ab-bykat]
พ๎๎รห๎๎มจริิยํํ [บ๎๎ระ-ห๎๎มะจะริิยัังํํ] [พรม-มะจะริิยััง] ๑,๐๔๔
brahmacariyaṁ [bra-hmacariya] [brahm-macariyaṁ]
ยััส๎๎มิํ�ํ [ยะ-ส๎๎มิิงํํ] [ยััส-สมิิง] ๙๓๘
yasmiṁ [ya-smi] [yas-smiṁ]
ตุุเม๎๎ห [ตุุ-ม๎๎เห] [ตุุม-เห] หรืือ [ตุุม-เมห] ๙๒๘
tumhe [tu-mhe] [tum-he] [tum-mhe]
คำปาฬิิ ที่่�มัักแบ่่งพยางค์์ผิิด มีีจำนวนมากในพระไตรปิิฎก
 (17)

Saj-jhā-ya Matrix 2

ตััวอย่่างการแบ่่งพยางค์์ตามสิิทธิิบััตร เลขที่่� ๔๖๓๙๐ ซึ่่�งอ้้างอิิงกัับกฎไวยากรณ์์กััจจายะนะปาฬิิ

สัังเกต เทคโนโลยีีการเรีียงพิิมพ์์สััททะอัักขะระปาฬิิ เสีียงละหุ (เสีียงเร็็ว) พิิมพ์์สีีเบาโปร่่ง โน้้ตหััวดำ,
เสีียงคะรุุ (เสีียงนาน) พิิมพ์์สีีเข้้มทึึบ โน้้ตหััวขาว
(18)

• ดูู Matrix 2 เรื่่�อง วิิธีีแก้้ปััญหาการแบ่่งพยางค์์ ด้้วย เครื่่�องหมายขีีด เช่่น ยััตติิภัังค์์ ( - )

และ ไม้้ยามัักการ เช่่น (กะ-ต๎๎วา) ใน ปาฬิิภาสา-อัักษรไทย และพิิมพ์์เครื่่�องหมาย ไม้้เสีียงกล้้ำ
(Linkage Mark or Cluster Sound Symbol) ว่่า ka-tvā ในฉบัับอัักษรโรมััน เป็็นต้้น

ดัังนั้้�น ในอดีีตจึึงสัับสน อ่่านพยางค์์เสีียงกล้้ำ เป็็น เสีียงสะกด โดยเฉพาะคำที่่�มีี สระ-เสีียงสั้้�น

นำหน้้าพยางค์์เสีียงกล้้ำ ที่่�อัักขรวิิธีีสยาม เขีียนว่่า ตุุเม๎๎ห อัักขรวิิธีีพิินทุุบอด เขีียนว่่า ตุุเมฺฺห ปััจจุุบัันสวด
กัันว่่า ตุุม-เห แต่่แท้้จริิงแล้้วเมื่่�อ กััต๎๎วา ไวยากรณ์์กััจจายะนะปาฬิิ ข้้อ ๖๐๒ ให้้อ่่านว่่า [กะ-ตวา]
ดัังนั้้�น พยางค์์ สระ-อุุ นำหน้้าพยางค์์เสีียงกล้้ำ ตุุเม๎๎ห พยางค์์นี้้�ก็็ต้้องออกเสีียงเป็็น สระ-สั้้�น ว่่า ตุุ ใน
ตุุ-เมห หรืือ ตุุ-มเห แต่่ปััจจุุบัันมัักแบ่่งพยางค์์อ่่านผิิดเพี้้�ยน เป็็น เสีียงสะกดควบกล้้ำ ว่่า ตุุม-มเห แต่่
ส่่วนใหญ่่ปััจจุุบัันออกเสีียงสวดกัันว่่า ตุุม-เห คืือ เห็็น มฺฺ เป็็นตััวสะกด ไม่่เห็็นเป็็นเสีียงกล้้ำ มฺฺห- ซึ่่�ง
ที่่�ถููกต้้องจะออกเสีียงว่่า [tu-mhe] ตามอัักขรวิิธีีสากล ฉบัับอัักษรโรมััน

• ดูู สิิทธิิบัตั รโปรแกรมการแบ่่งพยางค์์ เลขที่่� ๔๖๓๙๐ (พ.ศ. ๒๕๕๗) ซึ่่ง� อ้้างอิิงบทความ “สููตร
สกััดชิิดชนก” โดย ศ.ดร. ชิิดชนก เหลืือสิินทรััพย์์ ราชบััณฑิิต สาขาคณิิตศาสตร์์และวิิทยาการ
คอมพิิวเตอร์์ สำนัักวิิทยาศาสตร์์ ราชบััณฑิิตยสภาในปััจจุุบััน ตีีพิิมพ์์ในวาระ ๘๐ ปีี ราชบััณฑิิตสถาน
(ชื่่�อในขณะนั้้�น)

๓. ปาฬิิภาสา มีีวิิธีีการออกเสีียงละหุุ (Lahu) และ เสีียงคะรุุ (Garu) ซึ่่�งปััจจุุบัันราชบััณฑิิต

สำนัักวิิทยาศาสตร์์ผู้้�ทำการศึึกษาในทางการแบ่่งพยางค์์ในข้้อ ๒ ได้้พิิสููจน์์ให้้เห็็นว่่า ในตำแหน่่งพิิเศษที่่�
ไวยากรณ์์กำหนดไว้้ แม้้เป็็น สระเสีียงสั้้�น จะสามารถออกเสีียงลากยาวเป็็นสองมาตรา เรีียกว่่า
“สระสั้้�น-ที่่�ออกเสีียงคะรุุ” หรืือ เสีียงคะรุุไม่่แท้้ (เพราะเสีียงคะรุุที่่�แท้้ คืือ คะรุุที่่�มาจากสระเสีียงยาว
เช่่น อา อีี อูู เอ โอ หรืือ พยางค์์ที่่�มีีเสีียงสะกด)
 (19)

ตััวอย่่าง บทที่่�ว่่า นะ-โม [นะ] ในที่่�นี้้�เป็็นเสีียงคะรุุ ต้้องลากยาวสองมาตราเท่่ากัับเสีียงสระโอ

เช่่นเดีียวกัับ [กะ] ใน กะ-ตวา ในข้้อ ๒ ข้้างต้้น ดูู Kaccāyana No. 602 : Du-MhiGaru 602

ส่่วน สระเสีียงยาว ก็็สามารถออกเสีียงเร็็วขึ้้น� ได้้ เป็็นหนึ่่ง� มาตรา เรีียกว่่า “สระยาว-ที่่�ออกเสีียง

ละหุุ” หรืือ ละหุุไม่่แท้้ (เพราะเสีียงละหุุที่่�แท้้ คืือ ละหุุที่่�มาจากสระเสีียงสั้้�น เช่่น อะ อิิ อุุ) เช่่น ใน
อัักขรวิิธีสี ยามเขีียนว่่า เมต์์ตา หรืืออัักขรวิิธีพิี นิ ทุุบอด เขีียนว่่า เมตฺฺตา ซึ่่ง� ปััจจุุบันั พระไตรปิิฎกสััชฌายะ
เขีียนเสีียงสระยาวที่่�มีีตััวสะกด ว่่า [เม็็ต-ตา] [met-tā] สัังเกต ไม้้ไต่่คู้้�กำกัับเสีียงเร็็ว ดูู ไวยากรณ์์
Rupasiddhi No. 5

• ดูู Matrix 3 เรื่่�อง วิิธีีแก้้ปััญหาการแทรกแซงทางเสีียงด้้วยการ ถอดเสีียงละหุุ และ เสีียงคะรุุ

ในปาฬิิภาสา ตามหลัักการถอดเสีียงในทางสััทศาสตร์์ เขีียนเป็็น สััททสััญลัักษณ์์ (Phonetic Symbol)

อธิิบายเพิ่่�มว่่า อัักขรวิิธีีบาลีีอัักษรไทย มัักไม่่แสดงรููป สระ-อะ เช่่น ในคำว่่า อรหํํ จะเห็็นว่่า

เขีียนลดรููป สระ-อะ ทั้้�งสองพยางค์์หน้้า ทำให้้ชาวไทยส่่วนใหญ่่ อ่่าน อรหํํ ว่่า [อร-ระ-หััง] เพราะเข้้าใจ
ผิิดว่่า อร- เป็็น สระ-ออ จึึงออกเสีียงเพี้้�ยนว่่า ออ-ระ.. ซึ่่ง� เป็็นชื่่อ� สััตว์์ ตััวเป็็นนกหััวเป็็นคนในป่่าหิิมพานต์์
ไม่่ใช่่ชื่่�อ พระอะระหัังํํ ผู้้�ที่่�หมดกิิเลสแล้้ว กล่่าวคืือ เสีียงอ่่าน สระ-อะ ในปาฬิิภาสา ได้้ถููกการแทรกแซง
เสีียงด้้วย เสีียง สระ-ออ ในภาษาไทย ซึ่่�งทางวิิชาการด้้านภาษาศาสตร์์เรีียกว่่า การแทรกแซงทางเสีียง
(Linguistic Interference)

ด้้วยเหตุุนี้้�ในพระไตรปิิฎกสััชฌายะ จะนำเสนอการออกเสีียง สระ-สั้้�น ในพยางค์์ต้้นของคำทุุก

คำ เป็็น เสีียงคะรุุ คืือ เสีียงที่่�ลากนานขึ้้�นเป็็น ๒ มาตรา ทำให้้แตกต่่างจากพยางค์์เสีียงละหุุ ที่่�มีีจัังหวะ
๑ มาตรา อย่่างชััดเจน ทั้้�งนี้้�เพื่่�อให้้การออกเสีียง สระ-สั้้�น ในพยางค์์ต้้นทุุกคำชััดเจนยิ่่�งขึ้้�นด้้วย
(20)

Example
Exampleof ofLahu
Lahuand andGaru
GaruSound
Sound
Example of Lahu and Garu Sound
$QH[FHUSWIURPWKH'KDPPDFDNNDSSDYDWWDQDVXWWDWKH:RUOG7LSLвDND3KRQHWLF(GLWLRQ
$QH[FHUSWIURPWKH'KDPPDFDNNDSSDYDWWDQDVXWWDWKH:RUOG7LSLвDND3KRQHWLF(GLWLRQ
$QH[FHUSWIURPWKH'KDPPDFDNNDSSDYDWWDQDVXWWDWKH:RUOG7LSLвDND3KRQHWLF(GLWLRQ
illustrating
illustratingthe
theLahu
Lahu and
andGaru
Garu Orthographic
Orthographicwriting
writingsymbols
symbolsininThai
Thaiand
andRoman
RomanScripts
Scripts
illustrating the Lahu and Garu Orthographic writing symbols in Thai and Roman
LQDFFRUGDQFHZLWKWKH7LSLвDND.DFFÃ\DQD3ÃЈL*UDPPDUDQGLWV&RPPHQWDULHV7KH/DKX
LQDFFRUGDQFHZLWKWKH7LSLвDND.DFFÃ\DQD3ÃЈL*UDPPDUDQGLWV&RPPHQWDULHV7KH/DKX Scripts
LQDFFRUGDQFHZLWKWKH7LSLвDND.DFFÃ\DQD3ÃЈL*UDPPDUDQGLWV&RPPHQWDULHV7KH/DKX
VRXQGSULQWHGLQOLJKWOHWWHULQJLVDTXLFNV\OODEOHSURQXQFLDWLRQ7KH*DUXVRXQGSULQWHGLQEROG
VRXQGSULQWHGLQOLJKWOHWWHULQJLVDTXLFNV\OODEOHSURQXQFLDWLRQ7KH*DUXVRXQGSULQWHGLQEROG
VRXQGSULQWHGLQOLJKWOHWWHULQJLVDTXLFNV\OODEOHSURQXQFLDWLRQ7KH*DUXVRXQGSULQWHGLQEROG
OHWWHULQJLVDSURORQJHGV\OODEOHSURQXQFLDWLRQ
OHWWHULQJLVDSURORQJHGV\OODEOHSURQXQFLDWLRQ
OHWWHULQJLVDSURORQJHGV\OODEOHSURQXQFLDWLRQ

'
'
'
"!

'
"!
"!  

"!"! 
"! 



 
[[] ] [ Ã [ Ã] ] [[]] [[ê[[]ê] ['['] ] [Ě[Ě] ] [Ã[Ã] ] [Ã"[Ã"] ]  ,,
' 
'
"!"!
Quick-Syllable 
   
"!
Pronunciation 
  [] [ [ ] ] [ Ã ] [ [ ] ] [] [ [ ] ] [[ê] [ [ ] ] ['] [ [ ] ] [Ě ] [ [ ] ] [Ã ] [ [ ] ] [Ã" ] [ [ ] ]  [ [ ] ] ,
$'
$' 
"!
"!

"!
"!
"!
"! 
"! 

"! 
  
   ..   00 ''  33  //  22  15 15  
$' 
"!
"!   

"! Pronunciation
Prolonged-Syllable "!   [] [.] [] [0] ['] [3] [/] [2] [15] 

                    

                 


 Garu Lahu
Lahu

                 Lahu
              

1 [ ต ] 11 

ą
 


 


    ąš š



 






 
 
 1 
ą š

 


   [  ]   aa š š
 a š
225 336 1 1
2 3 2 [ ต ] 22   ĉĉ š š
1 1 [  ]2  ĉ

šii š š

i š




      
        3
       [ บ- ] 33 



čč š š
                       

 [ -3] 

č  uš u š š
    
    
          

 uš


 


[ - ] 44 

dĘdĘćć--š š
 

   
 
   
    
 4


 





  
dĘćÃ
-Ã

 

 
   [-4] š šš
 Ã š
3 4 55 

đĘ
5 [ น ] đĘš š
[  ]5 
đĘ Õ
Õ
š šš
 Õ š
+&+


% % ) &&   % % & && $$&& % %


) 
%
   )  &   %   &+ &  $ & %
##  $$  

ēĘ


 #   $
6 [ ส ] ēĘš š
  [  ] 
ēĘ Ā
Ā
š šš
  !!   
 
 &
& 
   %%   
      &
&   Ā š
 ! 

3E &


 
>  %  !!"   &
" & & 




7 [ ม ]


  ! " & 
[  ]
1 111 2
1
2 6


' 
' && % % && && &&   
 
& &   &
&
&
& &&&








'


&



&
 


 

   
 %  & &  & 
  &   &
&



& &
  





  
   
  ##    
  

          $$ 
  A›A›üü Ęć
] Ęć]ÖǰÖǰ šš
 #     
 
 '   #
 ' #   $

 
  A›ü Ęć]s›s›Öǰ
YYÃN ÃN% êš š š
   ' #  
 s›YÃN k à h
tĀš
3 4
1


  

  
             
        
 
   


 

            


         


[ [












] ]

[ [









 
[ 

     

 ]
] ] [ [[
 

  




   
] [  
 

447 115
4 1
2 1
 (21)

Saj-jhā-ya Matrix 3

The Garu [ garu] LV D SURORQJHGV\OODEOH SURQXQFLDWLRQ 7KH 7LSLвDND .DFFÃ\DQD *UDPPDU VWDWHV WKDW
1 2
DORQJYRZHOV\OODEOHLHDLXVKRXOGEHDSURORQJHGSURQXQFLDWLRQVHH1R
3 7
7KH&RPPHQWDULHVZLOOHODERUDWHIXUWKHUVHH1R1RWH*DUXIURP/DKX 1 1 2
DQG/DKXIURP*DUX1 1 5 6 7
5 6
5 6
lahu 1 1 'êJKDJDUXVHH.DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1RaññHGêJKÃ ca,1RGêJKRFD
JDUX 7KDL3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [ ĮĂ] [ ê]
5RPDQ3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL Õ [] tĀ [ ]
Long-vowels syllable - Garu sound

garu 2 'XPɟKLJDUXsee .DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1R GXPɟKLJDUX

1 7KDL3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [ ăt • êĩ>]
5RPDQ3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [
ta • t• r a ]
Short-vowel syllable becomes Garu when followed by cluster sound
1RWHFOXVWHUVRXQGVLJQRUOLQNDJHPDUN ɠ XQGHUFOXVWHUV\OODEOHV

garu 3 6DБ\RJDUXsee .DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1R SDUDGɟYHEKÃYRбKÃQH

.DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1R YDJJHJKRVÃJKRVÃQDБWDWL\DSDбKDPÃ
7LSLвDND&RPPHQWDU\ (Vuttodaya) 5XOH1R VDБ\RJDGLFD
7KDL3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [ ĈōĂ • 6õĻ]
5RPDQ3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [
bud
b d • dhaþĞ ]
Final consonant - Garu sound

garu 4 1LJJDKêWDJDUXVHH.DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1RQLJJDKêWDñ ca
7LSLвDND&RPPHQWDU\ (Vuttodaya) 5XOH1R QLJJDKêWD paro
7KDL3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [ ĈōĂ • 6õĻ]
5RPDQ3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [
bud • dhaþĞ ]
1LJJDKêWDVRXQG RQO\DWQDVDOFDYLW\ *DUXVRXQG

garu 2 5 PadÃGLJDUXsee .DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1R GXPɟKLJDUX

lahu 1 (ED\DWLUHNDQD\D3DGDQWD\DWLJDUX)
7LSLвDND&RPPHQWDU\ (Vuttodaya) 5XOH1R(SaddanêWL3DGDPDOÃ
7KDL3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL <î t • İö]
5RPDQ3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [
na • mĀ ]
Short-vowel syllable becomes Garu at the beginning syllable

garu 3 6 3DGDQWD\DWLJDUX see .DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1RGXPɟKLJDUX

ODKX 1 7LSLвDND&RPPHQWDU\ 9XWWRGD\D 5XOH1R 6DGGDQêWL3DGDPDOÃ
7KDL3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [ ăŏA • At ]
5RPDQ3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [
DV • sa
tDV ]
Short-vowel syllable becomes Garu at the end of the word

garu 4 7 3ÃGDQWDJDUX.DFFÃ\DQDSÃЈL5XOH1RGXPɟKLJDUX
ODKX 2 7LSLвDND&RPPHQWDU\ (Vuttodaya) 5XOH1R  SÃGDQWDSDUDJDUX
7KDL3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [ AŏĈ • ïą • İú • Ö t • A › ö b ]
5RPDQ3KRQHWLF$OSKDEHW3ÃЈL [ ]
sab • ba • lĀ • ga • sĩ m L
Short-vowel syllable becomes Garu at the end of the sentence (verse)
(22)

[บรา ฮมะ] [บรา ฮมะ]


[  ]  
[  ] 
พระไตรปิิฎกสััชฌายะ พ.ศ. 2566 พระไตรปิิฎกสััชฌายะ พ.ศ. 2566

[บรา ฮมะ] [บรา ฮมะ]


[  ]  
[  ] 
พระไตรปิิฎกสััชฌายะ พ.ศ. 2566 พระไตรปิิฎกสััชฌายะ พ.ศ. 2566
โน้้ตเสีียงปาฬิิ สร้้างสรรค์์โดย รศ. ดร.ศศีี พงศ์์สรายุุทธ, ฐานข้้อมููลพระไตรปิิฎกสััชฌายะ ชุุด ส.ก.บัันทึึกโดย ปิิยะพงษ์์
รัักพงษ์์ไทย, ฟอนต์์สััชฌายะ สร้้างสรรค์์โดย โครงการพระไตรปิิฎกสากล สัังเกต โน้้ตเสีียง กัับ รููปอัักษรไทยปกติิ พ.ศ.
2559-2566 เพื่่�อเปรีียบเทีียบกัับ รููปอัักษรไทย “ฟ้้อนสััชฌายะ” เสีียงวรรณยุุกต์์สามััญ ซึ่่ง� จะจััดพิิมพ์์ใหม่่ในอนาคต
ในชั้้�นชุุดพระไตรปิิฎกอัักขะระชาติิพัันธุ์์�ไตไทย
 (23)

Saj-jhā-ya Matrix 4
1

ธััม์์มจััก์์กััป์์ปวััต์์ตนสุุตตธัม์มจักdhammacakkappavattanasutta
์กัป์ปวัต์ตนสุต์ต
dhammacakk
dhammacakkappa
appav
vattanasutta

2  
2                      3
  -  -   -   -
เอ
[ - ว๡งํ  -
เม
 -
ส๟ - ต๡งํ  -
เอ
 - ก๡ง]ํ  -
[      ]

3  
3   2      3     2                  
 -   -      
12

- - -
ส๝
[ -  ย๡ง ํ
มะ -
ภ๝
 - คะ วﬖ
 
-
บﬖ
 - รﬖ
 - - สิ - ย๡ง]ํ 
ณะ
[    ga
      ] -
ṇa si

            3      2     3     2       

 -       -
23

 -   -  - 
[ว๞ - หะ
- ระ ต๞ อ๞ - สิ - ปะ - เน
ตะ  ม๞ - - ดﬖ
คะ  - เย] -
[ ha 
 ra 
-  si 
 pa 
ta  -  ga
  ]

  
        3     2     3
   - 
35

 - - -
ต๝
[ - ต฻ร๝ -
โข
 -
ภ๝
 -  วﬖ
คะ ] -
[    ga
 ]

3  
3       2                     
      
43

 -  - -  -
[ป๢
 ญ
 -  ว๡ค
จะ - คิ - เย
 -
ภ๞ก - ขู -
อﬖ
 - ม๡น - เต
 - ส๞] -
[ ca 
 gi
       ]


      3     2           
   
55

 -  -  -
[ด฼
เว - เม

-
ภ๞ก - ขะ- เว
-
อ๡น - ตﬖ]

-
[   k
a h
  ]

                3     2       3

        
64

 - - -
[ป๢
บ - บะ-ชิ - เต
 - น๝
 น๝
 เส
 - วิ - ต๡บ - บﬖ
]
[     -  -  vi
  ] -
(24)

• ดูู อัักขรวิิธีี สยามปาฬิิ โดย อาจารย์์ สิิริิ เพ็็ชรไชย ป.ธ. ๙ พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม
พ.ศ. ๒๔๓๖ จััดพิิมพ์์เป็็นฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล พ.ศ. ๒๕๕๔ โดย กองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ใน
พระสัังฆราชููปถััมภ์์สมเด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวงวชิิรญาณสัังวร ปรัับปรุุงใหม่่ พ.ศ. ๒๕๖๖
(ดููภาคผนวก)

๔. ปััญหาการแทรกแซงทางเสีียงปาฬิิดั้้ง� เดิิมในพระไตรปิิฎก ด้้วยเสีียงวรรณยุุกต์์สููงต่่ำของการ

ออกเสีียงท้้องถิ่่�นไทย

• ดูู Matrix 4 เรื่่�อง วิิธีีแก้้ปััญหารููปเขีียนพยััญชนะต่่างๆ โดยการจััดพิิมพ์์เป็็น สััททสััญลัักษณ์์

สากล ในทางดุุริิยางคศาสตร์์ เรีียกว่่า พระไตรปิิฎกสััชฌายะ : โน้้ตเสีียงปาฬิิ (The Saj-jhā-ya
Phonetic Edition : The Pāi Tipiaka Notation)

เสีียงปาฬิิ
(Pāi) หรืือ ปาฬิิภาสา (PāiBhāsā) เป็็น เสีียงในภาษาตระกููลอิินโด-ยุุโรป
(Indo-Europen Linguistic Family) ซึ่่�งเป็็นเสีียงที่่�ไม่่มีีวรรณยุุกต์์สููงต่่ำ (Monotone)

เสีียงพยััญชนะในภาษาไทยเป็็นเสีียงของภาษาในตระกููลไต-กะได ซึ่่�งมีีลัักษณะที่่�มีีเสีียง
วรรณยุุกต์์สููงต่่ำ ดัังนั้้�น เมื่่�อแทนเสีียงปาฬิิ เช่่น เสีียงเสีียดแทรกที่่�พ่่นลมผ่่านลิ้้�นที่่�แตะฟัันบน /ส/ ซึ่่�ง
เมื่่�อเขีียนว่่า โส ด้้วยอัักษรไทย คนไทยจะออกเสีียงนี้้�เป็็นเสีียงวรรณยุุกต์์จััตวาทัันทีี ในขณะที่่�เสีียง
เดีียวกัันเมื่่�อเขีียนด้้วยอัักษรโรมััน /s/ เช่่น [so] ชาวโลกที่่�คุ้้�นเคยกัับอัักษรโรมััน จะอ่่านเป็็นเสีียง
วรรณยุุกต์์สามััญ เช่่นเดีียวกัับการใช้้อัักษรโรมัันเขีียนเป็็นภาษาอัังกฤษ หรืือ ฝรั่่�งเศส ก็็เป็็นที่่�ยอมรัับกััน
เป็็นสากลว่่า ทั้้�งภาษาอัังกฤษและภาษาฝรั่่�งเศสเป็็นภาษาที่่�ไม่่มีีวรรณยุุกต์์สููงต่่ำ
 (25)

ดัังนั้้�น เพื่่�อแก้้ปััญหาการออกเสีียงปาฬิิมิิให้้มีีเสีียงวรรณยุุกต์์ จึึงมีีการทำวิิจััยศึึกษาการถอด

เสีียงปาฬิิเขีียนเป็็นโน้้ตเสีียงดนตรีีที่่�เป็็นเสีียงสามััญในทางดุุริิยางคศาสตร์์ โดย นำเสนอเป็็น โน้้ตเสีียง
ดนตรีีสากลเส้้นเดี่่�ยว (Single-staff Monotonal Musical Notation) ซึ่่�งผ่่านการรัับรองของศิิลปิิน
แห่่งชาติิทั้้�งในสาขาการบรรเลงดนตรีีสากล (พลเรืือเอก หม่่อมหลวงอััศนีี ปราโมช ศิิลปิินแห่่งชาติิ พ.ศ.
๒๕๓๗) และการขัับร้้องดนตรีีสากล (คุุณหญิิงมาลััยวััลย์์ บุุณยรััตเวช ศิิลปิินแห่่งชาติิ พ.ศ. ๒๕๔๐) ว่่า
สามารถเรีียงพิิมพ์์โน้้ตเสีียงสามััญ (Monotone) เป็็นโน้้ตเสีียงปาฬิิ ในพระไตรปิิฎกสากล ที่่�มีีจัังหวะ
ตามสระสั้้น� -ยาว กล่่าวคืือ มีีเสีียงสั้้น� เป็็นเสีียงละหุุ และลากนานขึ้้น� เป็็นเสีียงคะรุุ ในตำแหน่่งที่่�ไวยากรณ์์
ระบุุเป็็นพิิเศษได้้

พระเทพวชิิรมุุนีี (หม่่อมหลวงคิิวปิิด ปิิยโรจโน)

ผู้้�ช่่วยเจ้้าอาวาสวััดบวรนิิเวศวิิหาร เจ้้าคณะ ๘ คณะตำหนััก

และที่่�ปรึึกษากิิตติิมศัักดิ์์� พระไตรปิิฎกสากล พ.ศ. ๒๕๔๒-ปััจจุุบััน

๑๒ สิิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๖

คณะตำหนััก วััดบวรนิิเวศวิิหาร
กรุุงเทพมหานครฯ
(26)

สรุุป แมทริิกซ์์ทางสหวิิชาการ ๔ ประการ เพื่่�อแก้้ปััญหาการออกเสีียงปาฬิิภาสา

ตามหลัักไวยากรณ์์ ในพระไตรปิิฎกสััชฌายะ
โดยอ้้างอิิงจากพระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม พ.ศ. ๒๔๓๖ ฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล พ.ศ. ๒๕๖๖

Problem Solving Matrix : Saj-jhā-ya Tipiaka Breakthrough and Transformations

วิิธีีแก้้ปััญหา แมทริิกซ์์ ๔ ประการ : ความสำเร็็จและการเปลี่่�ยนผ่่านทางเสีียง ด้้วยพระไตรปิิฎกสััชฌายะ
A B C D
ปััญหาการบัันทึึกเสีียงปาฬิิ การศึึกษาวิิจััย วิิธีีแก้้ปััญหาทางสหวิิชาการ เทคโนโลยีีและลิิขสิิทธิ์์�
Pāi Orthographic Problem Research & Studies Interdisciplinary Proposals Technology & Copyrights

1 นวััตกรรมออกแบบกราฟิิก
ภาษาศาสตร์์การแทรกแซงทางเสีียง วิิธีีถอดอัักษรทางภาษาศาสตร์์ วิิธีีถอดเสีียงปาฬิิทางสััทศาสตร์์ “ฟอนต์์สััชฌายะ”
Linguistic Interference Transliteration in Linguistics Pāi Phonetic Transcription Innovative Graphic Design
Saj-jhā-ya Typface

2 อัักขรวิิธีีสยามปาฬิิ สููตรการแบ่่งพยางค์์อััตโนมััติิ สิิทธิิบััตรโปรแกรม 46390

การแบ่่งพยางค์์ปาฬิิภาสา ในไวยากรณ์์กััจจายะนะปาฬิิ ในพระไตรปิิฎก ในมููลนิิธิิพระไตรปิิฎกสากล
Pāi Syllabic Segmentation Pāi Syām-Script Orthography Mathematical Formulae Segmentation Patent 46390
and Kaccāyana Pāi Grammar for the Pāi Tipiaka World Tipiaka Foundation

3 การไม่่ออกเสีียงละหุุ/คะรุุ หลัักพยััญชนะกุุสะละ โปรแกรมเทคโนโลยีีการพิิมพ์์ ลิิขสิิทธิ์์�

ในการอ่่านพระไตรปิิฎกปาฬิิ ในพระวิินััยปิิฎก อัักษรโรมััน สีีเบาโปร่่ง/เข้้มทึึบ การเรีียงพิิมพ์์ละหุุคะรุุ
Omission in Lahu/Garu Sound Byañjanakusala Grammar Romanized Techonlogy Printing Copyrights in Lahu/Garu
in Pāi Tipiaka Recitation in Vinayapiaka in Light/Bold Colours Typface Printing

4 เสีียงวรรณยุุกต์่่�ที่่�ปนแทรก นิิรุุตติิภาสาในตระกููล อิินโด-ยุุโรป โน้้ตเสีียงดนตรีี โปรแกรมเทคโนโลยีี

ในปาฬิิภาสา และเสีียงสามััญในทางดุุริยิ างคศาสตร์์ พระไตรปิิฎกปาฬิิโน้้ตเสีียงเส้้นเดี่่�ยว ทางเสีียงสััชฌายะ
Interference of Tonal Sound Indo-European Linguistic The Single-Staff Digital Saj-jhā-ya Audio
by Local Direct and Monotanal Notation Pāi Tipiaka Notation Workstation Sofware

สุุรธััช บุุนนาค และคณะ กองทุุนสนทนาธััมม์น์ ำสุุขท่่านผู้้�หญิิง ม.ล. มณีีรัตั น์์ บุุนนาค ในพระสัังฆราชููปถััมภ์สม
์ เด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวงวชิิรญาณสัังวร และ โครงการพระไตรปิิฎกสากล พ.ศ. ๒๕๖๖
 (27)

ภาคผนวก : วิิธีีอ่่าน “เสีียงปาฬิิ-อัักขะระสยาม”

โดย สิิริิ เพ็็ชรไชย ป.ธ. ๙
(28)

(34)
ภาค์ผู้นวก : วิธีีอ่าน “เสียงปิาฬิิ-อักขะรู้ะสยาม” อ�างอิงกับัโค์รู้งการู้พรู้ะไตรู้ปิิฎกสากล
ตัวอย่างอักขรวิธี “ไม้-อั (อะ) อักขะระสยาม-ปาฬิิ”
จากพระไตรปิฎกปาฬิ จุลจอมเกล้าบรมธัมมิกมหาราช อักขะระสยาม-ปาฬิ พ.ศ. 2436 ชุด 39 เล่ม
ดูการเขียนเสียงปาฬิ ด้วย อักขรวิธี “ละหุคะรุ สัททะอักขะระไทย-ปาฬิ” หน้าขวามือ

สุรธัช บุนนาค และคณะโครงการพระไตรปิฎกสากล พ.ศ. 2556, อักขรวิธสี ยาม-ปาฬิ โดย สิริ เพ็ชรไชย์ ป.ธ. 9, ถอดเสียงเป็น “สัททะอักขะระไทย-ปาฬิ” โดย วิจนิ ตน์ ภาณุพงศ์ พ.ศ. 2560
๑1
ตัวอย่าง 1

๓3 2
๒

(พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม-ปาฬิ 2436 เล่มที่ 1 หน้า 42 สิกขาบทที่ 1)

๔4
ตัวอย่าง 2

(พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม-ปาฬิ 2436 เล่มที่ 1 หน้า 42 สิกขาบทที่ 2)

ตัวอย่าง 3

(พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม-ปาฬิ 2436 เล่มที่ 1 หน้า 282)

ตัวอย่าง 4

(พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม-ปาฬิ 2436 เล่มที่ 2 หน้า 58)

ตัวอย่าง 5

5 6

(พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม-ปาฬิ 2436 เล่มที่ 1 หน้า 1, เล่มที่ 2 หน้า 463)

10
๙ 9
๘
ตัวอย่าง 6

11
๑๐

(พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม-ปาฬิ 2436 เล่มที่ 1 หน้า 39)

ตัวอย่าง 7

12

(พระไตรปิฎก จ.ป.ร. อักขะระสยาม-ปาฬิ 2436 เล่มที่ 25 หน้า 3)

การอนุรักษ์ดิจิทัล ศึกษา และจัดพิมพ์เผยแผ่ จากต้นฉบับวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม กรุงเทพมหานคร

โดย สิริ เพ็ชรไชย โครงการพระไตรปิฎกสากล พ.ศ. 2543-2556
 (29)

(35)
ภาคผนวก : วิิธีีอ่่าน “เสีียงปาฬิิ-อัักขะระสยาม” อ้้างอิิงกัับโครงการพระไตรปิิฎกสากล
วิธอี า่ น “เสียงปาฬิ-อักขะระสยาม” / อักขรวิธี “ไม้-อั (อะ) อักขะระสยาม-ปาฬิ”ิ โดยสิริ เพ็ชรไชย ป.ธ. 9
1.อักขรวิธีสยาม-ปาฬิ ที่ไม่แสดงรูปเครื่องหมาย คือ เสียง-อะ (เสียงที่ไม่สะกด)
ใน “อักขะระสยาม-ปาฬิ” เช่น ป หรือ น เมื่อไม่ตามด้วยพยัญชนะเสียงสะกด หรือ เสียงกล�้า จะไม่ปรากฏ
เครื่องหมายใดๆ ก�ากับ อ่านพยัญชนะตัวนั้นประกอบวิสรรชนีย์ (ใส่เครื่องหมาย -ะ ) เช่น ปน อ่านตามเสียงปาฬิ
ด้วย “อักขะระโรมัน-ปาฬิ” ว่า pana 1 (ดูรายละเอียดการเขียนเสียงละหุคะรุด้วยสัททะอักขะระ-ปาฬิ
ในหนังสือ 80 ปี ราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2557-2558)
2. อักขรวิธีสยาม-ปาฬิ ที่แสดงรูปเครื่องหมาย มี 4 ประเภท
2.1 ไม้-อะ ( ั ) ใน “อักขะระสยาม-ปาฬิ” แสดงเสียง สระ-อะ ( -ะ ) ที่เป็นเสียงคะรุ :
2.1.1 แสดงเสียง สระ-อะ เมือ ่ อยู่หน้าพยัญชนะเสียงสะกด สังเกตไม้-อะ ( ั ) บนพยัญชนะหน้า
เสียงสะกด เช่น ธัม์ คือ ธั ที่อยู่หน้าพยัญชนะเสียงสะกด ม์ (ม-วัญฌการ) ในค�าว่า ธัม์มํ “อักขะระโรมัน-ปาฬิ”
เขียนว่า dhammaṁ 2
2.1.2 แสดงเสียง สระ-อะ เมื่ออยู่หน้าพยัญชนะเสียงกล้�า สังเกตไม้-อะ ( ั ) บนพยัญชนะหน้าเสียงกล้�า
เช่น กัต๎วา- คือ กั (กะ) ที่อยู่หน้าพยัญชนะเสียงกล้�า ต๎ว- (ต-ยามักการ) ในค�า กัต๎วา “อักขะระโรมัน-ปาฬิ”
เขียนว่า ka-t̮vā 3 (ดูค�าอธิบายของ สระ-อะ ที่เป็นเสียงคะรุ ในกฎไวยากรณ์กัจจายะนะ-ปาฬิ ข้อ 602)
กรณี “ไม้-อะ” ในค�า กัต๎วา ka-t̮vā จึงเป็นการแสดงรูปเสียง สระ-อะ เป็นสัททสัญลักษณ์
เช่นเดียวกับสัททสัญลักษณ์ “ไม้-อิ” และ “ไม้-อุุ” ที่เป็นเสียงคะรุ เมื่อตามด้วยเสียงกล้�า เช่น คุย๎หํ gu-y̮haṁ
2.1.3 เสียง อะ-นาสิก ( -ัง ) พยัญชนะปาฬิ ง ไม่ก�ากับด้วยไม้วัญฌการ ไม่เป็นเสียงสะกด เช่น
อักขะระสยาม-ปาฬิ ค�าว่า มั งคลมุต์ตมํ อักขะระโรมัน-ปาฬิ ว่า maṅgalamuttamaṁ 12 เสียง -ัง
[ -๤ง� ] เป็นเสียงคะรุ ออกเสียงนาน
2.2
ไม้วญั ฌการ ( ์ )1 ใน “อักขะระสยาม-ปาฬิ” แสดงเสียงสะกด โดยเขียนไม้วญ ั ฌการบนพยัญชนะ
เสียงสะกด เช่น ภิก์ - เกิดจาก ภิ (ภ + อิ)ิ + ก์ (ก-วัญฌการ) ในค�าว่า ภิก์ขุ bhikkhu 4
อนึ่ง ไม้วัญฌการ ( ์ ) ใน “อักขะระสยาม-ปาฬิ” มีหน้าที่ต่างจากเครื่องหมายที่มีรูปพ้องกันใน
ภาษาไทยปัจจุบัน ซึ่งเรียกว่า ไม้ทัณฑฆาต ( ์ ) ที่เขียนเหนือพยัญชนะ หรือ เหนือพยัญชนะพร้อมสระ เพื่อไม่
ให้ออกเสียง เช่น องค์ (ไม่ออกเสียงพยัญชนะ ค), จันทร์ (ไม่ออกเสียงพยัญชนะ ท และ ร ทั้งสองตัว), และ
สิทธิ์ (ไม่ออกเสียงพยัญชนะ ธ และ สระ-อิ)
2.3 ไม้ยามักการ ( ๎ )2 ใน “อักขะระสยาม-ปาฬิ” เขียนไม้ยามักการไว้บนพยัญชนะเสียงกล้�าตัวหน้า
คือ ให้ออกเสียงพยัญชนะตัวหน้ากล้�ากับตัวหลัง
เช่น พ๎ย (พ-ยามักการ-ย) ในค�าว่า สพ๎ยั์ชนํ sa-b̮yañjanaṁ 5
พ๎ยั์ชนํ “อักขะระโรมัน-ปาฬิ” ว่า b̮yañjanaṁ 6
เท๎ว “อักขะระโรมัน-ปาฬิ” ว่า d̮ ve 7
กัล๎ยาณธัม์มํ “อักขะระโรมัน-ปาฬิ” ว่า ka-l̮yānadhammaṁ 8
2.4 ไม้นคิ คะหิต ( ํ ) หรือท่ใ่ี นภาษาไทยเรียกกันว่า พินทุโปร่ง “อักขะระสยาม-ปาฬิ” แสดงเสียงนิคคะหิต
คือเสียงพยัญชนะเกิดที่จมูกล้วนๆ โดยเขียนไม้นิคคะหิตเหนือพยัญชนะที่ประกอบกับสระเสียงสั้น (อะ, อิ, อุ)3
เช่น สระ-อะ อํ “อักขะระสยาม-ปาฬิ” ว่า ภิก์ขุสํฆํ “อักขะระโรมัน-ปาฬิ” ว่า bhikkusaṁghaṁ 9
สระ-อิ อิํ “อักขะระสยาม-ปาฬิ” ว่า เอตัส๎มํิ อักขะระโรมัน-ปาฬิ” ว่า etas̮miṁ 10

สระ-อุ อํ “อักขะระสยาม-ปาฬิ” ว่า ภิก์ขุํ “สัททะอักขะระโรมัน-ปาฬิ” ว่า bhikkhuṁ 11

1
เครื่องหมายนี้ โครงการพระไตรปิฎกสากลเขียนทับศัพท์ปาฬิว่า “ไม้วัญฌการ” ต่างจากที่เขียนในหนังสือ “วิธีเรียงล�าดับอักษรและเครื่องหมาย”
พระบาฬีลิปิก๎รม ของพระยาปริยัติธรรมธาดา (แพ ตาละลักษมณ์) ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย พ.ศ. 2532 จัดพิมพ์ตามแบบฉบับเดิม พ.ศ. 2549
เรียกว่า “ไม้วัญชการ”
2
เครื่องหมายนี้ โครงการพระไตรปิฎกสากลเขียนทับศัพท์ปาฬิว่า “ไม้ยามักการ” ต่างจากที่ปรากฏใน พระบาฬีลิปิก๎รม ว่า “ไม้ยามการ” ส่วน
พ.ศ. 2542 ใช้ชื่อว่า “ยามักการ”
3
ในภาษาไทยไม่มเี สียงพยัญชนะเกิดทีจ่ มูกล้วนๆ เหมือนในปาฬิภาสา จึงมักใช้อกั ษร ง แม่กง ทีเ่ ป็นเสียงสะกดแทนเสียงนิคคหิตซึง่ ผิดหลักไวยากรณ์ปาฬิ
 (31)

โครงการพระไตรปิิฎกสากล :

จาก พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม พ.ศ. 2436

สู่่� พระไตรปิิฎกสากล อัักษรโรมััน พ.ศ. 2554

คำนำการจััดทำต้้นฉบัับปรัับปรุุงใหม่่ พ.ศ. 2562

รััตนโกสิินทรศก 112 (พ.ศ. 2436) เป็็นปีีที่่�กรุุงสยามประสบวิิกฤตการณ์์ร้้ายแรงด้้านความ

มั่่�นคงแห่่งชาติิ แต่่เป็็นที่่�อัศั จรรย์์ว่า่ พระบาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้าเจ้้าอยู่่�หััวได้้ทรงประสบความสำเร็็จ
ในการจััดพิิมพ์์พระไตรปิิฎก ปาฬิิภาสา-อัักษรสยาม ชุุด 39 เล่่ม เป็็นครั้้�งแรก เพื่่�อเป็็นพระธััมมทาน
เนื่่�องในงานฉลองการครองสิิริิราชสมบััติิครบ25 ปีี ในปีีดัังกล่่าว โดยได้้พระราชทานพระไตรปิิฎกชุุดนี้้�
แก่่พระอารามต่่างๆ ประมาณ500 สำรัับทั่่�วพระราชอาณาจัักรและต่่อมาได้้พระราชทานแก่่สถาบััน
ต่่างๆ อีีกไม่่น้้อยกว่่า 260 สถาบัันในนานาประเทศทั่่�วโลก ซึ่่�งในปััจจุุบัันถืือเป็็นการจััดพิิมพ์์พระไตร
ปิิฎกปาฬิิเป็็นชุุดหนัังสืือชุุดแรกของโลก นัับเป็็นภููมิิปัญ ั ญาไทยสากล ดัังนั้้�นการพระราชทานพระไตรปิิฎก
อัักษรสยามแก่่ชาวโลกจึึงเป็็นการเผยแผ่่พระพุุทธพจน์์ที่่สำคัั � ญในประวััติศิ าสตร์์พระพุุทธศาสนาเถรวาท
ซึ่่�งยัังไม่่มีีบุุคคลใดได้้จััดทำสำเร็็จมาก่่อน

เพื่่�อเฉลิิมฉลองความสำเร็็จทางภููมิิปััญญาไทยสากลดัังกล่่าว ในปีี พ.ศ. 2547 ซึ่่�งเป็็นวาระที่่�

ใกล้้จะบรรจบครบรอบ112 ปีี แห่่งการจััดพิิมพ์์พระไตรปิิฎก ร.ศ. 112 อัักษรสยาม กองทุุนสนทนาธััมม์์
นำสุุข ท่่านผู้้�หญิิงหม่่อมหลวงมณีีรััตน์์ บุุนนาค ในพระสัังฆราชููปถััมภ์์สมเด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวง
วชิิรญาณสัังวร ร่่วมกัับกระทรวงเทคโนโลยีีสารสนเทศและการสื่่�อสาร จััดปาฐกถาพิิเศษหน้้าพระที่่�นั่่�ง
สมเด็็จพระเจ้้าพี่่�นางเธอ เจ้้าฟ้้ากััลยาณิิวััฒนา กรมหลวงนราธิิวาสราชนคริินทร์์ เรื่่�อง จุุลจอมเกล้้า
บรมธััมมิิกมหาราช ร.ศ. 112 พระไตรปิิฎกฉบัับพิิมพ์์ชุุดแรกของโลก : 112 ปีี เทคโนโลยีีธััมมะสู่่�โลก
โดยคนไทย ซึ่่�งในงานดัังกล่่าว สมเด็็จกรมหลวงนราธิิวาสราชนคริินทร์์ได้้ทอดพระเนตรพระไตรปิิฎก
ฉบัับประวััติิศาสตร์์ชุุดนี้้�เป็็นพิิเศษเป็็นครั้้�งแรก การเสด็็จทรงเป็็นประธานงานปาฐกถาพระไตรปิิฎกจึึง
เป็็นการประกาศมิิติิ ทางภููมิิปััญญา ไทย สากลที่่� สำคััญยิ่่�ง ในประวััติิศาสตร์์ การสืืบทอด พระ ไตรปิิฎก
ของโลก และเป็็นการเกริ่่�นความสำเร็็จของพระไตรปิิฎกสากลซึ่่�งจะจััดพิิมพ์์ในปีีต่่อมา อัันเป็็นฉบัับที่่�
กองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ได้้ทำการตรวจทานแก้้ไขข้้อบกพร่่อง และได้้จััดพิิมพ์์ขึ้้�นในปีี พ.ศ. 2548
นัับว่่าเป็็น พระไตรปิิฎกอัักษรโรมััน ฉบัับแรกที่่�พิิมพ์์ขึ้้�น ในประเทศไทย และ เป็็น ฉบัับอัักษรโรมััน
ชุุดสมบููรณ์์ของโลก

ในวัันที่่� 6 มีีนาคม พ.ศ. 2548 เนื่่�องในโอกาสครบรอบ 112 ปีี พระไตรปิิฎกจุุลจอมเกล้้า

บรมธััมมิิกมหาราช ร.ศ. 112 อัักษรสยาม สมเด็็จพระเจ้้าพี่่�นางเธอ เจ้้าฟ้้ากััลยาณิิวััฒนา กรมหลวง
นราธิิวาสราชนคริินทร์์ ในฐานะที่่�ทรงเป็็นกุุลเชษฐ์์พระราชนััดดาในพระบาทสมเด็็จพระจุุลจอมเกล้้า
เจ้้าอยู่่�หััว ผู้้�ทรงเป็็นประธานกิิตติิมศัักดิ์์�การพระราชทานและประดิิษฐานพระไตรปิิฎกสากลในนานา
ประเทศ ได้้เสด็็จจาริิกอััญเชิิญพระไตรปิิฎกสากลอัักษรโรมััน ชุุดปฐมฤกษ์์ 40 เล่่ม จากกรุุงเทพมหานคร
ไปกรุุงโคลััมโบเพื่่�อพระราชทานแก่่ประธานาธิิบดีีแห่่งสาธารณรััฐสัังคมนิิยมประชาธิิปไตยศรีีลัังกา
ตามรอยการพระราชทานพระไตรปิิฎกจุุลจอมเกล้้าบรมธััมมิิกมหาราช ฉบัับอัักษรสยาม ในอดีีต
เหตุุการณ์์ดัังกล่่าวทำให้้เกิิดความสนใจในพระไตรปิิฎก ร.ศ. 112 ฉบัับอัักษรสยาม มากยิ่่�งขึ้้�นทั้้�งใน
ประเทศและต่่างประเทศ เพราะการพิิมพ์์พระไตรปิิฎก ร.ศ. 112 ฉบัับอักั ษรสยาม เป็็นการวางรากฐาน
ของการประชุุมสัังคายนานานาชาติิ พ.ศ. 2500 ณ กรุุงย่่่�างกุ้้�ง ประเทศเมีียนมาร์์ ซึ่่�งอาจกล่่าวได้้ว่่า
เป็็นต้้นฉบัับพระไตรปิิฎกสากลอัักษรโรมัันในปััจจุุบัันด้้วย
(32)

พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. ฉบัับอักั ษรสยาม เป็็นพระไตรปิิฎกปาฬิิฉบัับพิมิ พ์์ชุดุ แรกของโลก และเป็็น

ผลงานทางภููมิิปัญ ั ญาระดัับสููงของชาติิไทย เพราะเป็็นผลจากการบููรณาการคลัังความรู้้ต่� า่ งๆ ที่่�เป็็นเลิิศ
เพื่่�อสืืบทอดพระไตรปิิฎกปาฬิิ การดำเนิินการตรวจทานและจััดพิิมพ์์ฉบัับอัักษรสยามชุุดนี้้� ซึ่่�งใช้้เวลา
ประมาณ 6 ปีี อัันเป็็นการเปลี่่�ยนแปลงที่่�สำคััญในด้้านเทคโนโลยีีและวิิธีีการสืืบทอดพระพุุทธพจน์์ใน
ประวััติิศาสตร์์พุุทธศาสนาของโลก 5 ประการ

การเปลี่่�ยนแปลงทางนวััตกรรมที่่�สำคััญในการสืืบทอดเสีียงปาฬิิ 5 ประการ มีีดัังนี้้�

1. การเปลี่่�ยนแปลงสื่่อ� ที่่�บัันทึึกพระไตรปิิฎกปาฬิิ จากใบลาน เป็็น กระดาษ (การเปลี่่�ยนแปลง
ในรอบ2,000 ปีี หลัังบัันทึึกพระไตรปิิฎกเป็็นลายลัักษณ์์อัักษรในพุุทธศตวรรษที่่� 4)
2. การเปลี่่�ยนแปลงอัักษรที่่�ใช้้บัันทึึก จากอัักษรขอมโบราณเป็็นการเรีียงพิิมพ์์ด้้วย อัักษรสยาม
ที่่�ทัันสมััย (การเปลี่่�ยนแปลงในรอบ1,000 ปีี ของอารยธรรมอัักษรขอมในสุุวรรณภููมิิ)​
3. การเปลี่่�ยนแปลงวิิธีีการบัันทึึก จากการใช้้มืือเขีียน / จารลงใบลาน เป็็นการตีีพิิมพ์์ด้้วย
เครื่่�องจัักร (การเปลี่่�ยนแปลงเทคโนโลยีีการพิิมพ์์ที่่�ทัันสมััยแห่่งยุุค)​
4. การเปลี่่�ยนแปลงระบบเอกสารสารสนเทศ จากพระไตรปิิฎกใบลานเป็็นแผ่่นๆ หรืือ ระบบ
เอกสารเดี่่�ยว (document) เป็็นการสร้้าง ระบบเอกสารรวมศููนย์์ (d​ ocument centric)​ ของหนัังสืือ
พระไตรปิิฎก เช่่น ระบบเลขหน้้า และสารบััญ (แนวคิิดที่่�ล้้ำยุุคสารสนเทศในสมััยนั้้�น)
5. การเปลี่่�ยนระบบการเก็็บรัักษาและเผยแผ่่ จากการเก็็บรัักษาเฉพาะในสถาบัันพระพุุทธ
ศาสนาในประเทศ หรืือ จากระบบหอไตร เป็็น ระบบบรรณารัักษศาสตร์์พระไตรปิิฎกนานาชาติิ คืือการ
เก็็บรัักษาพระไตรปิิฎกในหอสมุุดของสถาบัันภููมิิปััญญาชั้้�นนำต่่างๆ ในนานาประเทศทั่่�วโลก (การสร้้าง
ระบบเครืือข่่ายภููมิิปััญญาสากลระดัับนานาชาติิ)​

กองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ในพระสัังฆราชููปถััมภ์์ฯ ได้้ทำการอนุุรัักษ์์ต้้นฉบัับพระไตรปิิฎก

ร.ศ. 112 (2436) ฉบัับอัักษรสยาม โดยบัันทึึกภาพพระไตรปิิฎกอัักษรสยามทุุกหน้้าและจััดทำเป็็น
สื่่�อดิิจิิทััลด้้วยเทคโนโลยีีทางภาพเก็็บเป็็นจดหมายเหตุุอิิเล็็กทรอนิิกส์์ ระหว่่างปีี พ.ศ. 2546-2547
ต่่อมาได้้เผยแผ่่เป็็นข้้อมููลเบื้้�องต้้นในระบบอิินเทอร์์เน็็ต www.tipitkahall.info ในปีี พ.ศ. 2548
ดัังนั้้�นเพื่่�อให้้เกิิดประโยชน์์แพร่่หลายยิ่่ง� ขึ้้�น กองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ จึึงได้้จััดทำโครงการต่่อเนื่่�องขึ้้�น
โดยในปีี พ.ศ. 2550 ได้้จััดพิิมพ์์ ฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล ชุุด 40 เล่่ม ขึ้้�นเป็็นครั้้�งแรกในปีี พ.ศ. 2551
ซึ่่�งนอกจากได้้พิิมพ์์ภาพถ่่ายจดหมายเหตุุดิิจิิทััลพระไตรปิิฎกอัักษรสยามรวมทั้้�งสิ้้�น 16,248 หน้้าแล้้ว
ยัังได้้มีีการนำข้้อมููลพระไตรปิิฎกสากลอัักษรโรมััน (​World Tipiṭaka Data Centric) มาจััดพิิมพ์์
อ้้างอิิงประกอบเพื่่�อเป็็นประโยชน์์ในการค้้นคว้่่�าระดัับนานาชาติิ รวม 7 รายการคืือ

1. การปริิวรรตและถ่่ายถอดอัักษร : อัักษรสยาม อัักษรโรมััน และสััททอัักษรสากลปาฬิิ

(Pāi Tipiṭaka Syām - Script to Roman - Script Transliteration & Roman - Script to
International Phonetic Alphabet for Pāi Transcription) แสดงการปริิวรรตปาฬิิภาสา เป็็น
อัักษรสยาม และอัักษรโรมััน พร้้อมการถ่่ายถอดเสีียงเป็็นสััททอัักษรสากลปาฬิิ มีี สระ 8 เสีียง และ
พยััญชนะ 33 เสีียง รวม 41 เสีียง โดยจััดพิิมพ์์ทุุกหน้้ารวม 16,2๔๘ หน้้า ซึ่่�งพิิมพ์์เป็็นแถวคู่่�กััน
ระหว่่างหน้้าซ้้ายและขวา

2. ข้้อมููลโครงสร้้างพระไตรปิิฎกและช่ื่่�อ� ตอน (The World Tipiṭaka Structures and Titles

in Roman Script) แสดงภาพรวมที่่�มาของข้้อมููลฉบัับอัก ั ษรสยามเปรีียบเทีียบกัับโครงสร้้างฉบัับสากล
อัักษรโรมััน โดยจััดพิิมพ์์ใต้้ภาพถ่่ายพระไตรปิิฎกอัักษรสยามในด้้านซ้้ายทุุกหน้้า รวม 16,248 หน้้า
 (33)

3. ระบบรหััสอ้้างอิิงพระไตรปิิฎกอิิเล็็กทรอนิิกส์์ (​e-Tipiṭaka Quotation Number for

Tipiṭaka Studies Reference) แสดงระบบการสืืบค้้นข้้อมููลจากพระไตรปิิฎกอัักษรสยามสู่่�ฉบัับสากล
อัักษรโรมัันในเครืือข่่ายอิินเทอร์์เน็็ตจาก www.tipitakaquotation.net โดยอ้้างอิิงข้้อมููลในพระไตรปิิฎก
สากล รวม 118,280 ย่่อหน้้า ซึ่่�งสามารถนำไปจััดพิิมพ์์เผยแผ่่ในสื่่�อผสมต่่างๆ ได้้ (ปััจจุุบัันได้้อนุุญาต
ให้้ suttacentral นำข้้อมููลไปใช้้เผยแผ่่ในระบบอิินเทอร์์เน็็ต)​

4 . ตััวอย่่างข้้อมููลปาฬิิภาสา 2 ฉบัับ พิิมพ์์เทีียบหน้้าระหว่่างอัักษรสยามกัับอัักษรโรมััน

(Example of Pāi Tipiṭaka Parallel Corpus in Syām-Script and Roman-Script) แสดงการ
พิิมพ์์เสีียงปาฬิิ โดยเปรีียบเทีียบระหว่่างพระไตรปิิฎกอัักษรสยามกัับอักั ษรโรมััน ทุุกหน้้า รวม 16,248
หน้้า โดยพิิมพ์์ตััวอย่่างข้้อมููลไว้้ใต้้ภาพถ่่ายในด้้านขวาของภาพถ่่ายพระไตรปิิฎกอัักษรสยาม

5. ภาพถ่่ายดิิจิิทััลพระไตรปิิฎกอัักษรสยาม ฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล (Chulachomklao of Syām

Pāi Tipiṭaka 1893 : A Digital Preservation Edition 2009) แสดงความสามารถในการสืืบค้้น
จดหมายเหตุุภาพดิิจิิทััล พระไตรปิิฎกจุุลจอมเกล้้าบรมธััมมิิกมหาราช อัักษรสยาม ฉบัับอนุุรัักษ์์ ด้้วย
เทคโนโลยีีทางภาพแต่่ละหน้้า จำนวน 16,248 หน้้า ซึ่่�งจััดเก็็บในเครืือข่่ายอิินเทอร์์เน็็ต

6. ข้้อมููลคำต่่างท้้ายอรรถ อัักษรโรมััน (Variant Readings at Endnotes) แสดงรายละเอีียด

คำศััพท์์และรููปคำที่่�พิมิ พ์์ต่า่ งกััน (Variant Readings) ระหว่่างพระไตรปิิฎกอัักษรสยามกัับอักั ษรโรมััน
ทั้้�งหมด จำนวน 7,414 รายการ ซึ่่�งเดิิมได้้จััดพิิมพ์์เป็็นส่่วนหนึ่่�งในเชิิงอรรถพระไตรปิิฎกสากล ฉบัับ
สัังคายนานานาชาติิ พ.ศ. 2500 ซึ่่�งในฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล ชุุด 40 เล่่ม ได้้จััดพิิมพ์์ใว้้ในตอนท้้าย
ของหนัังสืือ
7. ดััชนีีศััพท์์ปาฬิิ อัักษรโรมััน (Index of Pāi Words in Roman Script) แสดงจำนวนคำ
ศััพท์์ปาฬิิอักั ษรโรมัันในพระไตรปิิฎกสากล และชี้้ต� ำแหน่่งของศััพท์์เหล่่านั้้�นในพระไตรปิิฎกอัักษรสยาม
รวม 109,629 คำ เพื่่�อสะดวกในการค้้นหาศััพท์์เทีียบกัับอัักษรสยาม โดยจััดพิิมพ์์ไว้้ในตอนท้้าย
ของหนัังสืือ

ตััวอย่่างการพิิมพ์์ฉบัับอนุุรัักษ์์ครั้้�งนี้้� นอกจากเป็็นการเปิิดมิิติิใหม่่ของสื่่�อผสมอิิเล็็กทรอนิิกส์์
สำหรัับการจััดพิิมพ์์ที่่�ทัันสมััยแล้้ว ยัังได้้บููรณาการวิิธีีนำเสนอข้้อมููลของพระไตรปิิฎกอัักษรสยามและ
อัักษรโรมัันทั้้�งสองฉบัับไว้้ด้้วย ซึ่่�งจะเป็็นประโยชน์์โดยตรงในวงการวิิชาการ โดยเฉพาะในสถาบััน
นานาชาติิจำนวนไม่่น้้อยกว่่า 260 สถาบััน ใน 30 ประเทศทั่่�วโลกที่่�ได้้รัับพระราชทานพระไตรปิิฎก
อัักษรสยาม เมื่่�อศตวรรษที่่� แล้้ว ซึ่่�ง เป็็น สถาบัันที่่� จะ ได้้รัับการพิิจารณา เป็็น ลำดัับแรก ใน การจััด
พระราชทาน พระไตรปิิฎกสากลอัักษรโรมััน ไปประดิิษฐานเพื่่�อศึึกษาค้้นคว้้าต่่อไป

อนึ่่�ง การเตรีียมงานจััดพิิมพ์์ครั้้�งนี้้�ทำให้้ผู้้�ดำเนิินงานหลายฝ่่ายได้้มีีโอกาสศึึกษาข้้อมููลอัักษร
สยามมากขึ้้น� ที่่�สำคััญคืือทำให้้คณะผู้้เชี่่ � ย� วชาญด้้านวิิศวกรรมศาสตร์์คอมพิิวเตอร์์ที่่จั� ดั ทำฐานข้้อมููลเกิิด
ความเข้้าใจที่่�ชััดเจนในระบบการบัันทึึกเสีียงปาฬิิด้้วยอัักษรสยาม และในที่่�สุุดก็็ได้้ข้้อสรุุปสำคััญยิ่่�ง คืือ
การจััดพิิมพ์์ปาฬิิด้้วยอัักษรสยามสามารถบัันทึึกเสีียงปาฬิิในพระไตรปิิฎกได้้ครบถ้้วนและด้้วยวิิธีีการ
เรีียงพิิมพ์์อัักษรสยามของชาติิไทยอัันชาญฉลาด เช่่น สามารถใช้้เครื่่�องหมายยามัักการ (  ๎ ๎ ) แสดง
เสีียงกล้้ำ ร่่วมกัับ ไม้้-อะ (  ัั ) แสดงเสีียง สระ-อะ และ ไม้้วััญฌการ ( ์์ ) แสดง เสีียงสะกด เช่่น
สััก๎๎ยปุุต์์โต แสดงการพิิมพ์์พยััญชนะเสีียงกล้้ำแยกออกจากเสีียงสะกดอย่่างชััดเจน ด้้วยเหตุุนี้้� จึึงต้้องนำ
หลัักการพิิมพ์์อัักขรวิิธีี ที่่�เรีียกว่่า อัักขรวิิธีี ไม้้อะ อัักขะระสยาม-ปาฬิิ ไปพิิจารณาปรัับปรุุงการถ่่ายถอด
เสีียง เป็็น สััท ทอัักษรสา กลปาฬิิ (International Phonetic Alphabet Pāi, IPA Pāi) ใน
พระไตรปิิฎกสากลให้้สมบููรณ์์ยิ่่�งขึ้้�นด้้วย ดัังข้้อเสนอหนึ่่�งในบทความนี้้�ในกรณีีที่่�พยััญชนะเสีียงกล้้ำ
เพื่่�อแสดงเสีียงพยััญชนะ 2 ตััว ออกเสีียงกล้้ำกัันโดยไม่่มีีสระคั่่�น เช่่น ก๎๎ย ใน สััก๎๎ยปุุต์์โต
(34)

เพื่่�ออธิิบายลัักษณะพิิเศษของเสีียงปาฬิิในมิิติของ
ิ ภาษาพระธััมม์์ โดยเฉพาะการออกเสีียงปาฬิิ
อัักษรโรมััน ที่่�ยัังมิิได้้มีีการนำเสนอในทางสััททศาสตร์์โดยประยุุกต์์และบููรณาการในด้้านพระไตรปิิฎก
ศึึกษาอย่่างจริิงจััง กองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ในพระสัังฆราชููปถััมภ์์ฯ ได้้เชิิญศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ
ดร. วิิจิินตน์์ ภาณุุพงศ์์ เป็็นผู้้�เขีียนคู่่�มืือระบบการออกเสีียงปาฬิิในพระไตรปิิฎกสากลฉบัับอัักษรโรมััน
เรื่่�อง ปาฬิิกัับสััททอัักษรสากล ซึ่่�งเป็็นตััวอย่่างของความพยายาม ในการศึึกษาพระไตรปิิฎกระดัับ
นานาชาติิที่่�บููรณาการกัับความรู้้�สหสาขาวิิชาปััจจุุบััน และเป็็นแนวทางหนึ่่�งของพระไตรปิิฎกศึึกษาใน
ยุุคใหม่่ คืือ พระไตรปิิฎกศึึกษาระดัับนานาชาติิ ซึ่่�งสมเด็็จพระเจ้้าพี่่�นางเธอ เจ้้าฟ้้ากััลยาณิิวััฒนา
กรมหลวงนราธิิวาสราชนคริินทร์์ ทรงปรารถนาให้้เกิิดขึ้้�น โดยในปีี พ.ศ. 2547 ได้้ทรงมีีพระดำรััสกัับ
กองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ให้้โครงการพระไตรปิิฎกสากลหาทางเผยแผ่่ความรู้้�เรื่่�องพระไตรปิิฎกแก่่
ประชาชนทั่่�วไปด้้วย

บทความปาฬิิกับสั ั ทั ทอัักษรสากล จึึงเป็็นการค้้นคว้้าและเรีียบเรีียงเพื่่�อสนองพระราชประสงค์์
ดัังกล่่าวและเป็็นการพิิมพ์์ถวายเป็็นพระราชกุุศลแด่่สมเด็็จกรมหลวงนราธิิวาสราชนคริินทร์์ องค์์อุปถั ุ มั ภ์์
พระไตรปิิฎกสากล ผู้้�ทรงพระปััญญาญาณโดยได้้จััดพิิมพ์์คู่่�มืือนี้้�เป็็นพิิเศษในตอนท้้ายของพระไตรปิิฎก
ฉบัับอนุุรัักษ์์ชุุดนี้้�ทุุกเล่่ม ในนามโครงการพระไตรปิิฎกสากล ขอขอบพระคุุณศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ
ดร. วิิจิินตน์์ ภาณุุพงศ์์ ผู้้�เขีียนคู่่�มืือ ณ ที่่�นี้้�อีีกครั้้�งหนึ่่�ง ปััจจุุบัันกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ได้้ก่่อตั้้�ง
มููลนิิธิิพระไตรปิิฎกสากล เป็็นองค์์กรที่่�ทำหน้้าที่่�เผยแผ่่ผลงานด้้านพระไตรปิิฎกศึึกษา

ขอขอบพระคุุณผู้้�ทรงคุุณวุุฒิิในด้้านต่่างๆ ที่่�ได้้ให้้คำแนะนำและให้้ความอนุุเคราะห์์ ในการ

จััดทำต้้นฉบัับหนัังสืือชุุดนี้้� โดยเฉพาะท่่านที่่�เป็็นผู้้�แทนสถาบัันต่่างๆ ดัังมีีรายนามต่่อไปนี้้�

ขอขอบพระคุุณรองศาสตราจารย์์ ดร. ธััชชััย สุุมิิตร อธิิการบดีีจุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััยที่่�เป็็น

ผู้้ก่� อ่ ตั้้ง� หอพระไตรปิิฎกนานาชาติิขึ้้น� ณ อาคารมหาจุุฬาลงกรณ์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย เมื่่อ� วัันที่่� 20
กัันยายน พ.ศ. 2543 โดยสมเด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวงวชิิรญาณสัังวร ได้้เสด็็จมาทรงเป็็นประธาน
ในพิิธีีเพื่่�อประทานคลัังพระไตรปิิฎกนานาชาติิ ซึ่่�งกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ในพระสัังฆราชููปถััมภ์์ฯ
ได้้อนุุรัักษ์์ขึ้้�นสำหรัับประดิิษฐานเป็็นแห่่งแรกในประเทศ ณ หอพระไตรปิิฎกนานาชาติิ ซึ่่�งปััจจุุบัันเป็็น
สถานที่่�ที่่�อนุุรัักษ์์พระไตรปิิฎกปาฬิิ จุุลจอมเกล้้าบรมธััมมิิกมหาราช อัักษรสยาม พ.ศ. 2436 ซึ่่�งเป็็น
ชุุดสมบููรณ์์ที่่�ได้้ขอยืืมมาจากวััดราชบพิิธสถิิตมหาสีีมาราม ราชวรวิิหาร พระอารามหลวงประจำรััชกาล
ที่่� 5 และเป็็นต้้นฉบัับในการถ่่ายภาพดิิจิิทััลสำหรัับการจััดพิิมพ์์ชุุดนี้้�

ขอขอบพระคุุณอาจารย์์สิิริิ เพ็็ชรไชย ป.ธ. 9 ประธานกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ในพระ

สัังฆราชููปถััมภ์์ฯ ที่่�ได้้กรุุณาให้้ข้้อมููลการออกเสีียงอัักขรวิิธีีอัักษรสยาม ท่่านผู้้หญิ
� ิงวรุุณยุุพา สนิิทวงศ์์
ณ อยุุธยา ที่่�ปรึึกษาด้้านประวััติิศาสตร์์ของโครงการฯ ที่่�กรุุณาตรวจสอบหลัักการดำเนิินงานต่่างๆ,
ศาสตราจารย์์เกีียรติิคุุณ ดร. ปััญญา บริิสุุทธิ์์� นายกราชบััณฑิิตยสถาน ที่่�กรุุณาสนัับสนุุนให้้ราชบััณฑิิต
และผู้้�เชี่่�ยวชาญจากราชบััณฑิิตยสถานมาร่่วมให้้คำปรึิิ�กษาต่่างๆ, ม.ล. อนงค์์ นิิลอุุบล คุุณหญิิงวิิจัันทรา
บุุนนาค และศาสตราจารย์์นายสััตวแพทย์์ ดร. อรรณพ คุุณาวงษ์์กฤต ในฐานะที่่�ปรึึกษา และผู้้�แทน
ผู้้�อุุปถััมภ์์ที่่�ได้้ร่่วมสืืบค้้นพระไตรปิิฎก จ.ป.ร. ในประเทศสวีีเดน ญี่่�ปุ่่�น นอร์์เวย์์ ออสเตรเลีีย และ
สหรััฐอเมริิกา เป็็นต้้น, ประสิิทธิ์์� เสกสรรค์์ เลขาธิิการกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ, วิิทููร ทวีีสกุุลชััย
กรรมการก่่อตั้้�งและเหรััญญิิกกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุขฯ พร้้อมด้้วยอริิยะ อ่่วมอร่่าม และ ดร. บููชา
บููชาธรรม หััวหน้้าฝ่่ายเทคโนโลยีีและคณะ ที่่�ร่่วมดำเนิินโครงการและควบคุุมการจััดพิิมพ์์
 (35)

ขอขอบพระคุุณคณาจารย์์จากสถาบัันต่่างๆ ที่่�ได้้กรุุณาให้้คำปรึึกษาและให้้การสนัับสนุุนการ
พิิมพ์์พระไตรปิิฎก ฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล ดัังมีีรายนามดัังต่่อไปนี้้� : ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร. กาญจนา
เงารัังษีี มหาวิิทยาลััยนเรศวร, ศาสตราจารย์์กิิตติิคุุณ ดร. อมรา ประสิิทธิ์์�รััฐสิินธุ์์� คณะอัักษรศาสตร์์
จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย , รอง ศาสตราจารย์์ ดร. นิิต ยา กาญ จนะ วรรณ ภาควิิชา มนุุษยศาสตร์์
มหาวิิทยาลััยรามคำแหง ที่่�ให้้คำปรึึกษาด้้านภาษา, ศาสตราจารย์์ ดร. เปี่่�ยมศัักดิ์์� เมนะเศวต คณบดีี
คณะวิิทยาศาสตร์์ และราชบััณฑิิต, รองศาสตราจารย์์พรทวีี พึ่่�งรััศมีี หััวหน้้าภาควิิชาวิิทยาศาสตร์์ทาง
ภาพถ่่ายและเทคโนโลยีีการพิิมพ์์, อาจารย์์ธีีระ ปิิยคุุณากร, รองศาสตราจารย์์ ดร. อรััญ หาญสืืบสาย,
อาจารย์์จุุฬพงษ์์ พานิิชเกรีียงไกร ภาควิิชาวิิทยาศาสตร์์ทางภาพถ่่ายและเทคโนโลยีีทางการพิิมพ์์
คณะวิิทยาศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ที่่�ให้้คำปรึึกษาเรื่่�องการพิิมพ์์ และนิิสิิตอาสาสมััครภาควิิชา
วิิทยาศาสตร์์ทางภาพถ่่ายและเทคโนโลยีีทางการพิิมพ์์ คณะวิิทยาศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย
ที่่�เป็็นอาสาสมััครดำเนิินการปรัับปรุุงข้้อมููลทางภาพ

ผู้้�ช่่วยศาสตราจารย์์ รจิิต วััฒนสิินธุ์์� คณะวิิทยาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ที่่�สนัับสนุุน

อุุปกรณ์์การถ่่ายภาพดิิจิทัิ ลั และศาสตราจารย์์ มณีีวรรณ กมลพััฒนะ คณะสััตวแพทย์์ศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์์
มหาวิิทยาลััย และราชบััณฑิิต ที่่�สนัับสนุุนค่่าใช้้จ่่ายในการถ่่ายภาพ

ขอขอบคุุณรองศาสตราจารย์์ ดร. มานพ วงศ์์สายสุุวรรณ ภาควิิชาวิิศวกรรมไฟฟ้้า และคณะ

อาสาสมััครทั้้�งนิิสิิตเก่่าและนิิสิิตปััจจุุบัันจากภาควิิชาวิิศวกรรมคอมพิิวเตอร์์ คณะวิิศวกรรมศาสตร์์
จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ตลอดจนผู้้�ร่่วมงานในโครงการพระไตรปิิฎกสากล ที่่�ได้้สร้้างฐานข้้อมููลภาพ
พระไตรปิิฎกอัักษรสยามฉบัับอนุุรักั ษ์์ การเขีียนโปรแกรมเรีียงพิิมพ์์ข้้อมููลสื่่อ� ผสมต่่างๆ และการจััดหน้้า
ใหม่่ทั้้ง� หมด; ผู้้ช่� ว่ ยศาสตราจารย์์อาวิิน อิินทรัังษีี ภาควิิชามััณฑศิลิ ป์์ คณะศิิลปกรรมศาสตร์์ มหาวิิทยาลััย
ศิิลปากร ที่่�ให้้คำปรึึกษาด้้านศิิลปกรรมพระไตรปิิฎก พร้้อมทั้้�งออกแบบปกและอัักษรชุุดเรีียงพิิมพ์์
อัักษรสยาม

ขอขอบพระคุุณผู้้บั� ญั ชาการโรงเรีียนนายร้้อยพระจุุลจอมเกล้้า พลโท ปริิญญา สมสุุวรรณ และ

พลตรีี ณััทกร เกิิดสุุขผล ผู้้�อำนวยการส่่วนการศึึกษา โรงเรีียนนายร้้อยพระจุุลจอมเกล้้า พร้้อมด้้วย
คณาจารย์์กองวิิชากฏหมายและสัังคมศาสตร์์ ส่่วนการศึึกษา โรงเรีียนนายร้้อยพระจุุลจอมเกล้้าที่่�
สนัับสนุุนการศึึกษาค้้นคว้้าพระไตรปิิฎก จุุลจอมเกล้้าบรมธััมมิิกมหาราช อัักษรสยาม เป็็นเวลายาวนาน
ถึึง 10 ปีี ระหว่่าง พ.ศ. 2542-2552 รวมทั้้�งนัักเรีียนนายร้้อยทุุกคนที่่�ได้้ให้้ข้้อคิิดเห็็นต่่างๆ ในวิิชา
ทหารกัับการพััฒนา และ วิิชาเทคโนโลยีีภููมิิปััญญาไทยสากล : ยุุทธศาสตร์์ความมั่่�นคงแห่่งชาติิ

ท้้ายที่่�สุุด ขอขอบพระคุุณ พลเอก อภิิชาต เพ็็ญกิิตติิ ปลััดกระทรวงกลาโหม ที่่�กรุุณาสนัับสนุุน

การเผยแผ่่ข้้อมููลการสร้้างพระไตรปิิฎกอัักษรสยาม แก่่ข้้าราชการกระทรวงกลาโหม และมอบหมายให้้
นัักเรีียนนายร้้อย นัักเรีียนนายเรืือ และนัักเรีียนนายเรืืออากาศ พร้้อมด้้วยนายทหารชั้้�นผู้้�ใหญ่่จาก
กองทััพไทย กองทััพบก กองทััพเรืือ และกองทััพอากาศ เข้้าร่่วมขบวนอััญเชิิญพระไตรปิิฎกอัักษรสยาม
ชุุด 40 เล่่ม จากกระทรวงกลาโหมเข้้าสู่่�พิิธีีสมโภชพระไตรปิิฎกอัักษรสยาม ฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล พ.ศ.
2552 น้้อมถวายแด่่สมเด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวงวชิิรญาณสัังวร ในวัันที่่� 24 พฤศจิิกายน พ.ศ.
2552 ณ วััดพระศรีีรััตนศาสดาราม ในพระบรมมหาราชวััง เพื่่�อสืืบทอดความสำคััญด้้านยุุทธศาสตร์์
ของการสร้้างพระไตรปิิฎกอัักษรสยามโดยกระทรวงกลาโหมในสมััยรััชกาลที่่� 5
(36)

การจััดพิิมพ์์พระไตรปิิฎกปาฬิิ จุุลจอมเกล้้าบรมธััมมิิกมหาราช อัักษรสยาม ฉบัับอนุุรักั ษ์์ดิจิิ ทัิ ลั

ชุุด 40 เล่่ม (รวมเล่่มประมวลเนื้้�อหา เล่่มที่่� 40) ในปีี พ.ศ. 2552 ได้้รัับการสนัับสนุุนจากกองทุุน
สนทนาธััมม์์นำสุุขฯ ในพระสัังฆราชููปถััมภ์์ฯ

กุุศลและประโยชน์์ประการใดที่่�สำเร็็จจากการพิิมพ์์พระไตรปิิฎก จ.ป.ร. อัักษรสยาม ฉบัับ

อนุุ รัั ก ษ์์ ชุุ ด นี้้� ขอน้้อม ถวาย เป็็ น พุุ ท ธบููชา และอุุ ทิิ ศ ถวาย เป็็ น เครื่่� อ งสัั ก การะสููงสุุ ด แด่่ สมเด็็ จ
พระบููรพมหากษััตริิย์พุ์ ทุ ธมามกะไทย สถาบัันอัันทรงพระคุุณอันั ประเสริิฐที่่�ได้้อนุุรักั ษ์์พระไตรปิิฎกปาฬิิ
และสืืบทอดมาจนถึึงทุุกวัันนี้้�

อนึ่่ง� เนื่่�องในการปรัับปรุงุ และจััดพิิมพ์์ใหม่่ พ.ศ. 2562 ผู้้เ� ขีียนมีีข้้อบัันทึึกเพิ่่�มเติิมว่่าในปีี พ.ศ.

2555 มููลนิิธิิพระไตรปิิฎกสากลร่่วมกัับกระทรวงมหาดไทยได้้จััดนิิทรรศการพระไตรปิิฎกโดยอััญเชิิญ
ต้้นฉบัับพระไตรปิิฎก จ.ป.ร.อัักษรสยาม พ.ศ. 2436 และฉบัับอนุุรัักษ์์ดิิจิิทััล พ.ศ. 2554 มาตั้้�งแสดง
ถวายแด่่สมเด็็จพระนางเจ้้าสิิริิกิิติ์์� พระบรมราชิินีีนาถ พระบรมราชชนนีีพัันปีีหลวง ในรััชกาลที่่� 9 ซึ่่�ง
เสด็็จฯ มาทรงเป็็นประธานในงานฉลองครบครอบ 2,600 ปีีแห่่งการตรััสรู้้� พุุทธชยัันตีี พ.ศ. 2555
โดยรััฐบาลจััดขึ้้�น ณ มณฑลพิิธีีท้้องสนามหลวง กรุุงเทพมหานคร นัับเป็็นศิิริิมงคลหาที่่�สุุดมิิได้้ และเป็็น
จุุดเริ่่�มต้้นให้้เกิิดการจััดพิิมพ์์เสีียงปาฬิิในพระไตรปิิฎกสากล ฉบัับสััชฌายะ (Sajjhāya Edition)
โน้้ตเสีียงปาฬิิ ชุุด ส.ก. พ.ศ. 2559 และ ต้้นฉบัับปาฬิิภาสา ชุุด ภ.ป.ร. พ.ศ. 2559 ผู้้�ที่่�สนใจสามารถ
สืืบค้้นได้้ที่่�โครงการเสีียงสััชฌายะในมููลนิิธิิพระไตรปิิฎกสากล

(พัันเอก (พิิเศษ) สุุรธััช บุุนนาค)

หััวหน้้าคณะศึึกษาค้้นคว้้าพระไตรปิิฎกฉบัับจุุลจอมเกล้้าบรมธััมมิิกมหาราช ร.ศ. 112 อัักษรสยาม

กองวิิชากฏหมายและสัังคมศาสตร์์ ส่่วนการศึึกษา โรงเรีียนนายร้้อยพระจุุลจอมเกล้้า
พ.ศ. 2542-2554

นายกกองทุุนสนทนาธััมม์์นำสุุข ท่่านผู้้�หญิิง ม.ล. มณีีรััตน์์ บุุนนาคในพระสัังฆราชููปถััมภ์์

สมเด็็จพระสัังฆราชเจ้้า กรมหลวงวชิิรญาณสัังวร
พ.ศ. 2542-ปััจจุุบััน (2562)