T.C.

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ
YENİ MEDYA VE GAZETECİLİK (TEZSİZ)

DİJİTAL ÇAĞDA HABERCİLİĞİ

VİZE ÖDEVİ

Hazırlayan
Adem Ray
20231537007

ÖĞRETİM ÜYESİ
Dr. Öğr. Üyesi GÜLDEN DEMİR
Dijitalleşme kavramı
Dijitalleşme kavramı genellikle dijital teknolojilerin
ve verilerin gelir elde etmek, iş süreçlerini
iyileştirmek ve merkezine dijital bilgiyi alan dijital
kültürü yaratmak için kullanılması anlamına
gelmektedir (Gülten, 2020)
Amerika’da bilgi teknolojisi konusunda
uzmanlaşmış bir şirket olan Gartner’ın IT
Sözlüğünde yer alan tanıma göre dijitalleşme,
analogdan dijital forma geçme süreci olarak
tanımlanırken aynı zamanda iş modelini
değiştirmek ve yeni gelir ve değer üretme
fırsatları sağlamak için dijital teknolojilerin
kullanılması olarak da ifade edilmektedir
(Yankın, 2019). Aktaş’a göre (2014: 59)
dijitalleşme, enformasyonun içerisinde
bulunduğu analog halinden bilgisayar tarafından
okunabilen dijital haline geçişidir

Multimedia
Öne çıkan bir diğer kavram ise multimedyadır.
Multimedya çoklu iletişim elemanlarının (ses,
metin, grafik, görüntü gibi) bir çatı altında
toplanmasını ifade etmektedir (Aktaş, 2014: 71).
Yeni medyanın multimedya sayesinde ortaya
çıkan çoklu ortam özelliği medya tüketicisine
kontrol ve seçim imkânı sunmaktadır
(Macmillan, 2006: 208). 1960’lı yıllarda kavram
olarak hayatımıza giren hipermetin ise
(hypertext) metinler arasında bağlantıların
oluşturulması anlamına gelmektedir (Baldini,
2000: 95)
başka açıdan ise şöyle tanımlanmaktadır: “metin
parçalarının ve/veya imajların elektronik olarak
birbirine bağlanması ile oluşturulan doğrusal bir
çizgide seyretmeyen ve okura bağlantılar
arasından seçme imkanı veren elektronik bir
metin biçimidir” (Aktaş, 2014: 70). Haber
içerisinde yer alan hipermetinler ile okuyucunun
haber okuma deneyimleri farklılık
göstermektedir. World Wide Web üzerine
konumlanan hipermetinler doğrusal bir
okumadan ziyade okuyucuya etkileşimli bir
okuma seçeneği sunmakta ve haber içerisinde
kullanılan hipermetinler sayesinde okuyucunun
dikkati de çekilmektedir.

Yurttaş Gazeteciliği
Kamusal gazetecilik, vatandaş gazeteciliği,
yurttaş gazeteciliği, katılımcı gazetecilik, amatör
gazetecilik, topluluk bağlantılı gazetecilik gibi
farklı isimlerle adlandırılan bu gazetecilik türü,
1990'lı yıllarda Amerika'da tartışılmaya
başlanmıştır. Yurttaş gazeteciliğinin ortaya
çıkışında, ABD'deki siyasi durumun, medya
sektöründeki yoğunlaşmanın ortaya çıkardığı
ekonomik sorunların ve teknolojik gelişmelerin
etkili olduğu belirtilmiştir (Uzun, 2006). Daha
açık bir ifadeyle, yurttaş gazeteciliği, demokrasi
tartışmalarının bir yandan, medya sektöründeki
ortaya çıkan sorunların bir yandan ve aynı
zamanda web 2.0 teknolojisi gibi internet
ortamına etkileşimli bir nitelik kazandırarak
sıradan vatandaşın içerik üreticisi olarak ortaya
çıkmasını tetikleyen teknolojik gelişmelerin
etkisiyle gündeme gelmekte ve bugün birçok
tartışmanın merkezinde yer almaktadır.
Mobil ve Sosyal Medya Haberciliği:
Teknolojinin Haber Üretimi Üzerindeki Etkileri
Günümüzde sosyal medya ve mobil teknoloji,
2000'lerin başında birlikte büyüyerek önemli bir
gelişim göstermiştir. Bu iki teknoloji, birbirine
sıkı sıkıya entegre olmuş durumdadır, öyle ki
mobil cihazlar, metin, ses, video gibi çeşitli
multimedya içeriğinin hem oluşturulması hem
de tüketimi için bütünleşik bir teknoloji biçimi
sunmaktadır. Akıllı telefon kullanıcıları,
oluşturdukları multimedya içeriği üzerine tek bir
dokunuşla sosyal medya araçları aracılığıyla
paylaşabilmektedirler (Hiil ve Bradshaw, 2019).
Örneğin, bir izleyici anında bir protesto
görüntüsünü çekebilir ve bunu Instagram
sayfasında paylaşabilir (Adornato, 2017: 18).
Gazeteciler de mobil cihazların multimedya
özelliklerinden faydalanarak haber üretim
sürecinde sosyal medya ortamından bilgi
toplayabilmekte ve aynı zamanda haberlerini
yayınlayabilmektedirler. Örneğin, Twitter gibi
haber açısından öne çıkan bir sosyal medya
platformu, gazetecilere anlık bilgi akışını
sağlama konusunda önemli bir rol
oynamaktadır. Ancak, mobil iletişim
teknolojilerinin gelişimi, akıllı cep telefonu
kullanıcılarının artması ve medya
organizasyonlarının kendi mobil uygulamalarını
hayata geçirmesi haber tüketim alışkanlıklarını
da değiştirmiştir (Değirmencioğlu, 2016). Bu iki
teknoloji, haber üretimi, yayınlanması ve habere
erişim noktasında büyük öneme sahiptir ve
birbirinden bağımsız bir şekilde düşünülemez.
Bu teknolojilerin haberciliğe olan etkisi, sahip
oldukları özellikler bağlamında
değerlendirilebilir. Mobil cihazlar ve sosyal
medya, şu önemli özelliklere sahiptir (Adornato,
2017: 18):
Erişilebilirlik: Neredeyse herkes bu araçlara
erişebilir. Aktif Kitle: İzleyici içerik
oluşturabilir ve yayınlayabilir. Etkileşim:
Mesajlar ve geri bildirimler aynı anda
gerçekleşir. Bu özellikler, mobil ve sosyal
medya haberciliğini demokratikleştirici bir güç
haline getirerek, bilgiye erişim ve paylaşım
konusunda daha geniş bir katılımı mümkün
kılmaktadır.
Dijital Çağda Gazetecilerin Aracı:
Teknolojiye Uyum ve İnovasyon
Günümüzde dijitalleşme, gazetecilere üç temel
fırsat sunmaktadır: hızlı haber dağıtımı,
kaynaklara daha iyi erişim ve artan etkileşim
(Chan, 2014: 108). Bilgi özgürce dolaşımını
sağlayan dijitalleşme süreci, gazetecilik
uygulamalarında önemli bir dönüşüme neden
olmuştur (Değirmencioğlu, 2016). Teknolojik
dönüşüm, gazetecilik faaliyetini masaüstünden
dizüstü bilgisayarlara ve ardından akıllı cep
telefonlarına yönlendirirken, iş akış süreçlerinde
mobiliteyi ön plana çıkarmıştır (Jones ve Salter,
2012: 121). Bu süreç, gazetecilikte yeni iş
modelleri ve yapısal değişiklikleri beraberinde
getirmiştir. Bu değişikliklerle birlikte gelişen
neoliberal iş modelleri, haber odalarının fiziksel
yapısını sanal bir düzleme kaydırmıştır.
Gazetecilik faaliyeti, cep telefonları, mobil
uygulamalar, sosyal medya gibi sanal düzlem
odaklı bir özellik kazanmıştır. Dijital
teknolojilerin gazetecilik uygulamalarında
yarattığı köklü değişikliklere ayak uydurmak
için, haber üretim ve yayın süreçlerinde yeni
teknolojilerin etkin bir şekilde kullanılması bir
zorunluluk haline gelmiştir. Bu gelişmelerle
birlikte internet, haber süreçlerinin önemli bir
parçası haline gelmiştir. Bununla birlikte,
tasarım, görselleştirme ve veri analizi
yazılımları, sosyal medya, dokunmatik ekranlar,
giyilebilir teknolojiler ve çok yönlü kameralar
gibi çeşitli araçlar, haber süreçleri açısından
giderek daha fazla öneme sahiptir. Dolayısıyla,
gazetecilik faaliyetinde hızla adapte olunarak
aktif bir şekilde kullanılması gereken yeni araç
ve mecraların artan sayısı, gazetecilerin araç
çantasını genişletmiştir. Günümüzde, gelişmiş
multimedya özelliklerine sahip olan ve
yakınsamanın en önemli örneklerinden birini
oluşturan akıllı telefonlar, çok yönlü bir yapıya
sahiptir. İnternet, kamera, mikrofon ve mobil
uygulamalar gibi bileşenleri içinde barındıran
akıllı telefonlar, hızlı, özgün ve verimli haber
üretimi için gazetecilik faaliyetinde gerekli hatta
çoğu zaman zorunlu olan özellikleri bir arada
sunmaktadır. Dijital medya, gazetecilere yeni
yayın platformları ve dağıtım kanalları gibi
benzeri görülmemiş fırsatlar sunmuştur (Chan,
2014: 111). Bu fırsatların temelini ise internet
oluşturmaktadır. İnternet teknolojileri,
gazetecinin araç çantasını genişleten en önemli
unsurlar arasında yer almaktadır. Haber
araştırma sürecinde etkili bir şekilde kullanılan
internet siteleri, bloglar, sosyal medya ve hatta
uydu görüntüleri, bu teknolojilerin önemli
avantajları arasındadır. İnternet ortamı; bilgi
erişimi ve paylaşımının yanı sıra çevrim içi
tasarım ve analiz yapılabilen platformları da
bünyesinde bulundurmaktadır. Örneğin, görsel
tasarım yapılabilen platformlar, telif sorunu
yaşamadan çeşitli sesli ve görsel materyale
erişim imkanı sunan siteler; not tutma,
depolama veya dosya transferi amacıyla
kullanılabilen ve farklı cihazlardan eşitlenebilen
siteler ile mobil uygulamalar bunlardan
bazılarıdır. Teknolojik gelişmeler, web siteleri,
uygulamalar veya eklentiler üzerinden görsel
materyallerin gerçekliğini kolaylıkla tespit etme
imkanı tanıyan fantastik olanaklar da
sunmaktadır. Bu yönden yaygınlaşan web
siteleri ve bu siteler üzerinden sunulan, birçoğu
ücretsiz dijital araçlar, gazetecilik faaliyetleri
kapsamındaki haber üretim süreçlerinde büyük
kolaylıklar ve fırsatlar sunmaktadır (Çetin,
2020). Veri gazeteciliği süreçleri olarak ifade
edilen verilerin toplanması, temizlenmesi ve
görselleştirilmesinde kullanılan web sitelerinin
yanı sıra, veri gazeteciliğine önemli katkılar
sunan açık erişimli birçok veri platformu
bulunmaktadır. Bu nedenle günümüzde büyük
önem kazanan; genellikle sayı, analiz ve
sistemik sorunları odağına alan veri gazeteciliği
faaliyetleri, internetin önemini ortaya koyan bir
başka örnek olarak değerlendirilmektedir.
Sosyal medya ortamı, çok fazla bilgi
paylaşımının yapıldığı bir alan olabilir ve bilgi
kirliliği içerebilir, ancak özgür ve hızlı
paylaşımın gerçekleştiği bir platform olarak,
haber üretim süreçlerinde temasa geçme ve
faydalı ipuçlarına ulaşma gibi çeşitli olanaklar
sunmaktadır. Diğer yandan, sosyal medya
yapılan haberin
Sonuç
Dijital medya, bilginin hızlı, anında ve
etkileşimli bir şekilde iletilme yeteneği ile
günümüzde haberciliğe farklı ve alternatif bir
uygulama alanı sunmaktadır. Yeni/dijital
medya, çeşitli sosyal medya platformları
aracılığıyla kullanıcıların içerik üretimine aktif
bir şekilde katılmasını sağlayarak, görüşlerini
rahatça paylaşabildikleri alanlar haline
gelmiştir. Bu platformlar, toplum içindeki
bireylerin katılımcılığını artırarak demokratik
bir kamusal alanın oluşmasına katkıda
bulunmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin
ilerlemesiyle birlikte, geleneksel medyadan
farklı olarak okur daha özgür bir şekilde üretilen
içeriğe erişebilmekte ve aynı zamanda içeriği
şekillendirebilmektedir. Geleneksel medyada
daha pasif bir rolde bulunan okuyucu, yeni
medya ortamlarında aktif bir şekilde üretime
katılabilmekte ve diğer kullanıcılar tarafından
üretilen içeriğe yorumlarıyla katkıda
bulunabilmektedir.