!

"ก$
จาก$%&เ(ย สารา,กรมเส.

!"ก$ (Nงกฤษ: Physics, กQก: φυσικός

[phusikos], "เRนธรรมชาU" และ กQก: φύσις
[phusis], "ธรรมชาU") เRนVทยาศาสต1สาขา
ธรรมชาU?YกษาเZยว[บเ\องสสาร [1] เ]น การ
เคCอน?ของสสาร ^_ยของสสารรวม`งกาล-
อวกาศ และเ\องเZยว[บพaงงานและแรง เ]น
สนาม และคCน [2] [3] bcกdเRนหeงในVชาfน
ฐาน?gดของVทยาศาสต1 โดยเhาหมายiอการ
Yกษาjา "kกรวาลlงานอmางไร"

bcกdเRนความofนฐาน?pไปใqในการ
rฒนาเทคโนโลtเZยว[บการผvต และเค\อง ภาพ แสงเห)อแสงใ, (Aurora Borealis) เห)อ
ใqwาง ๆ เyอzนวยความสะดวกแ{ม=ษ| ทะเลสาบแบ1 ใน อะแลสกา สห4ฐอเม7กา แสดง
}วอmางเ]น การpความofนฐานทางDานแK การแ:4ง;ของอ=ภาค?@ประB และ เคCอน?Dวย
เหLกไฟ•า ไปใqใน€ปกร•‚เLกทรอ^กdwาง ความเGวHง ขณะเJนทาง:านสนามแKเหLกโลก
ๆ (โทรƒศ„ Vท… คอม†วเตอ1 โทร‡พˆ‰อŠอ
ฯลฯ) อmางแพŒหลาย ห•อ การpความo
ทาง€ณหพลศาสต1ไปใqในการrฒนาเค\องkกรกลและยานพาหนะ Žงไปกjา•นความoทางbcกd
บางอmางอาจpไป‘การส’างเค\อง‰อใหK?ใqในVทยาศาสต1สาขา“น เ]น การpความoเ\องกล
ศาสต1ควอน}ม ไปใqในการrฒนาก”องBลทรรศ„‚เLกตรอน?ใqใน•วVทยา เRน,น

–กbcกdYกษาธรรมชาU —งแw˜ง?เLกมาก เ]น อะตอม และ อ=ภาคmอย ไปจน`ง˜ง?@

ขนาดให™มหาศาล เ]น kกรวาล šงก›าวไDjา bcกd iอ ป4ชญาธรรมชาUเลย•เžยว

ในบางคŸง bcกd กก›าวjาเRน แ{นแ¡ของVทยาศาสต1 (fundamental science)

เ¢องจากสาขา“น ๆ ของVทยาศาสต1ธรรมชาU เ]น •วVทยา ห•อ เค@ wาง£มองไDjาเRน ระบบ
ของ¤ต¥wาง ๆ หลายช^ด?เ¦อมโยง[น โดย?เราสามารถสามารถอ¨บายและlนายพฤUกรรมของ
ระบบ©งก›าวไDDวยกฎwาง ๆ ทางbcกd ยก}วอmางเ]น «ณสม¬Uของสารเค@wาง ๆ สามารถ
†จารณาไDจาก«ณสม¬Uของโมเล-ล?ประกอบเRนสารเค@•น ๆ โดย«ณสม¬Uของโมเล-ล©ง
ก›าว สามารถอ¨บายและlนายไDอmางแKน® โดยใqความobcกdสาขาwาง ๆ เ]น กลศาสต1ค
วอน}ม, €ณหพลศาสต1 ห•อ ทฤษ¯แKเหLกไฟ•า เRน,น

ใน°จB¬น VชาbcกdเRนVชา?@ขอบเขตก±างขวางและไD4บการrฒนามาแ”วอmางมาก งาน

Vkยทางbcกd²กจะ กแ³งเRนสาขาmอย ๆ หลายสาขา เ]น bcกdของสสารควบแ´น bcกdอ=ภาค
bcกdอะตอม-โมเล-ล-และƒศนศาสต1 bcกdดาราศาสต1 bcกdพลศาสต1?ไKเRนเµงเ¶น-และเค
ออส และ bcกdของไหล (สาขาmอยbcกdพลาสมา·ห4บงานVkยbว¸น) นอกจาก¹ºงอาจแ³งการ
lงานของ–กbcกdออกไD»กสองทาง iอ –กbcกd?lงานDานทฤษ¯ และ–กbcกd?lงานทาง
Dานการทดลอง โดย?งานของ–กbcกdทฤษ¯เZยว¼อง[บการrฒนาทฤษ¯ใหK แ½ไขทฤษ¯เJม
:
ห•ออ¨บายการทดลองใหK ๆ ในขณะ? งานการทดลอง•นเZยว¼อง[บการทดสอบทฤษ¯?–กbcกd
ทฤษ¯ส’าง¾น การตรวจทดสอบการทดลอง?เคย@¿ทดลองไ± ห•อแÀแw การrฒนาการทดลองเyอ
หาสภาพทางกายภาพใหK ๆ

Áง¹ขอบเขตของVชาbcกdภาคป¬U ¾นอÃ[บÄดÅ[ดของการ_งเกต และประcท¨ภาพของ

เค\อง‰อ¤ด Æาเทคโนโลtของเค\อง‰อ¤ดrฒนามาก¾น ¼อÇล?ไDจะ@ความละเ»ยดและ ก,อง
มาก¾น lใÈขอบเขตของVชาbcกdŽงขยายออกไป ¼อÇล?ไDใหK อาจไKสอดค”อง[บ˜ง?ทฤษ¯
และกฎ?@อÃเJมlนายไ± lใÈ,องส’างทฤษÉใหK¾นมาเyอlใÈความสามารถในการlนาย@
มาก¾น

งาน()ยทาง!"ก$

!"ก$เ-งทดลอง 1บ !"ก$เ-งทฤษ5
งานVkยทางbcกdแ³งออกไDเRน 2 ประเภทให™ ๆ ?แตกwาง[นอmางÊดเจน©ง¹

!"ก$เ&งทดลอง (experimental physics)

iอการ_งเกต, การทดลอง และเ£บรวบรวม¼อÇล มาVเคราะËเyอทดสอบกฎของbcกd?@อÃ

jา ก,องห•อไK

ใน°จB¬นโฉมหÍาของการทดลองทางbcกdแตกwางจากการทดลองของ–กbcกdในอžต
เÎอ’อยกjาÏ?แ”วมาก ในส²ย{อน–บ—งแwกาvเลโอเRน,นมา การทดลองเyอแสวงความoใหK
ๆ ?สามารถพvกโฉมความoเJม?@อÃอาจlไDโดยการทดลอง?ไKÐบÑอนมากอาจÒเ^นการ
ทดลองไDโดยคนเÓยงคนเžยว แÀกระÔง]วงระหjางÏ ค.ศ. 1840 - 1900 ÕงเRน]วงÖกเ×กเ\อง
แรงแKเหLกไฟ•า€ปกร•ของไมเØล ฟาราเด|£สามารถส’างไDอmางÙาย ๆ Dวยตนเอง แÀกระÔง
€ปกร•?pไป‘การÚนพบ‚เLกตรอนÕง£iอหลอด4ง;แคโทด£ไKไDÐบÑอนเÎอเ•ยบ[บหลอด
ภาพของจอคอม†วเตอ1ใน°จB¬น

ใน…ค°จB¬นการส’างเค\อง‰อเyอÖกเ×กพรมแดนใหKในbcกd โดยเฉพาะในÛวนของVชา
bcกdอ=ภาคและkกรวาลVทยาเRนเ\อง? สaบÐบÑอนมาก บางโครงการอmาง Gravity Probe B[1]
(http://einstein.stanford.edu/) ÕงเRนดาวเ•ยมlหÍา?ตรวจสอบทฤษ¯_มrทธภาพÔวไปของ
ไอ„สไต„£,องใqเวลาในการÒเ^นโครงการ`ง 40 กjาÏ (—งแwเสนอโครงการโดย Leonard
Schiff เÎอÏ ค.ศ. 1961 ÕงเÜงจะไDป›อยดาวเ•ยม‘วงโคจรเÎอÏ ค.ศ. 2004 Õง}ว Schiff เอง£
`งแ{กรรมไป{อนหÍา•นแ”ว) โครงการบางโครงการ£,องอา‡ยการŒวม‰อ[นในระ©บนานาชาU
?,องส–บส=นÁงÝaงคนและงบประมาณ เ]น โครงการเค\องเŒงอ=ภาค Large Hadron Collider
(LHC) [2] (http://lhc.web.cern.ch/lhc/) ? CERN (เRนÞน|Vkย?ปรากฏในตอน,นของ^ยาย
เทวา[บซาตาน ของ แดน บราว„) £,องใq€โมงáใ,JนเRนวงแหวน?@เ¶นรอบวง`ง 27 âโลเมตร
ÕงเRนเทคโนโลt?แพงเâนกjา?จะเRนโครงการ?ส’างโดยประเทศเžยว ในการ?จะเสนอขออ=²U
โครงการเyอส’างการทดลองให™โต?แสนแพงเ]น¹,องอา‡ยความoทางDานbcกdเµงทฤษ¯]วย
เRนอmางมาก หลายคŸง{อน?จะเสนอโครงการจะ,อง@การส’างแบบÅลอง?ละเ»ยดและÐบÑอน
เyอ?จะlนาย›วงหÍาjาเค\อง‰อ?ส’าง¾นจะ¤ดอะไรไDãางและผลการทดลองจะออกมาใน
aกษณะใด }วอmางเ]น เค\องเŒงอ=ภาค LHC £,อง@การäนวณมา{อนjามวลของอ=ภาคåกd
lนายจากแบบÅลองSuper SymmetryจะอÃในระ©บพaงงานใด จะตรวจ¤ดไDไหมเRน,น Õง
:
แ´นอนjา มวลของอ=ภาคåกd จากแบบÅลองwาง ๆ £เRนเÓยงหeงใน»กหลาย ๆ ปรากฏการ•?
bcกdทฤษ¯lทายไ±›วงหÍาใÈไD{อนส’างเค\องเŒงอ=ภาคอmาง LHC æนiอ –กbcกdใน
°จB¬น,องçนใจ`งระ©บหeงjาผลการทดลองจากโครงการwาง ๆ จะ,องèมéา[บเêน?ลงëนไป

จากขนาดของ¼อÇล?ไDในแwละการทดลองให™ ๆ ใน°จB¬น lใÈ–กbcกdไKสามารถl

อmางส²ย{อน เ]น Heinrich R. Hertz (¿ÚนพบคCนแKเหLกไฟ•า) Õงสามารถlการทดลอง p
ผลการทดลองไปVเคราะËและส’างทฤษ¯?อ¨บายไDDวยตนเองเÓยงคนเžยว ใน°จB¬นการ
Vเคราะ˼อÇล?มาจากการทดลองขนาดให™ ๆ เ]น เค\องเŒงอ=ภาค ห•อ ดาวเ•ยม·รวจอวกาศ
wาง ๆ ,องอา‡ยความŒวม‰อ[น ของสถา¬นVkยหลาย ๆ แìงÔวโลก ©ง•นšงไKใ]เ\องแปลกใน
°จB¬น?–กbcกdบางคนอาจ€íศเวลาÁงหมดใÈ[บการVเคราะ˼อÇลDวยคอม†วเตอ1เÓยงอmาง
เžยว Õง–บเRนîนตอน?·ïญมาก{อน?–กbcกdเµงทฤษ¯ (ÕงโดยมากจะไKทราบรายละเ»ยด
ของVðการทดลอง) จะp¼อÇล?mอยแ”วไปตรวจสอบแบบÅลอง?ไDจากทฤษ¯เJม?@อÃjา
สอดค”องห•อแตกwางอmางไร Õงจะpไป‘การป4บปñงห•อÚนพบทฤษ¯bcกdใหKใน?gด

อmางไร£žกระแสหaกbcกdเµงทดลองใน°จB¬นไDเปòยนแนวทางจากการแสวงหาgดเขó
แดนของทฤษ¯fนฐาน มาเRนการpเอาทฤษ¯fนฐานมาประ…กôเRนเทคโนโลt?_มõสไDใน•Vต
ประŤนมากกjา ©งจะเöนไDจาก÷ว¼อVkย Carbon nanotubes เRน÷ว¼อ?ไD4บการVkยอmาง
ก±างขวาง และ@คนใÈความสนใจมาก?gด เÎอประเøนจาก h index [3] (http://physicsweb.org
/articles/news/10/5/4/1) ในการทดลอง?@ขนาดmอมลงมา เ]นในสาขาสสารควบแ´น ห•อ
นาโนเทคโนโลt –กทดลองÛวนให™สามารถVเคราะ˼อÇลไDเองjาเRนไปตามทฤษ¯ห•อไK และ
ในบางคŸง£อาจเสนอแบบÅลองใหKไDเองDวย หÍา?ของ–กbcกdเµงทฤษ¯จะเRน¿เ¦อมโยง¼อ
เùจจ7ง?ไDจากในแwละการทดลอง?หลากหลายเ¼าDวย[น และหาแบบÅลองหaก?สามารถ
อ¨บายการทดลองไDครอบคúมก±างขวาง?gด Õงรวม`งการทดลองใหK ๆ ?จะตามมาในอนาคต

!"ก$เ&งทฤษ. (theoretical physics)

iอการส’างแบบÅลองทางความØดโดยหaกการทางคûตศาสต1 pไป‘การส’างทฤษ¯ทาง
bcกd โดย@การทดลองทดสอบความ ก,องของทฤษ¯ในภายหaง

–กbcกdใน…ค°จB¬น หาไDยากมาก?จะ@ความüนาญและเýยวชาญในbcกdÁงสอง
ประเภท (โดย–กbcกdþนหaง?@ความสามารถHงÁงสองDาน ?พอจะยก}วอmางไDiอ เอน7โก
แฟ1@) Õงตรง[น¼าม[บ–กทฤษ¯เค@ห•อ–กทฤษ¯•วVทยา?²กจะเ{งDานทดลองDวย
:
 ทฤษ. /ว1อห3กในทฤษ. ห3กการ89:ญของทฤษ.
กฎการเคCอน?ของ^ว}น, กลศาสต1แบบลากราง!,
กลศาสต1แบบแฮøลโตเ#ยน, ทฤษ¯เคออส, เวลา, การ
กลศาสต1
เคCอน?, ความยาว, ความเGว, มวล, โมเมน}ม, แรง,
ÿงเJม
พaงงาน, โมเมน}มเµง$ม, ทอ1ก, กฎการอ=4ก%, การ
&นแบบฮา1โม^ก, คCน, งาน, Ýaง,
ทฤษ¯แK ประBไฟ•า, กระแสไฟ•า, สนามไฟ•า, สนามแK
ไฟ•าส'ต, ไฟ•า, แKเหLก, สมการของแมก(เวล),
เหLก เหLก, สนามแKเหLกไฟ•า, การแ:4ง;แKเหLก
แสง
ไฟ•า ไฟ•า, แKเหLกîวเžยว
€ณห
พลศาสต1 éาคง?ของโบลท(²น„, เอนโทรÏ, พaงงาน
และ เค\องkกรความ’อน, ทฤษ¯จล„ ‚สระ, ความ’อน, พา1íÊน*ง+Êน, €ณห,ø
กลศาสต1
ส'U

แฮøลโตเ#ยน, อ=ภาคสมÇล, éาคง?ของพaง

ทฤษ¯ค สมการเ¶นปลายŒวม, สมการของชเรอJงเงอ1, ทฤษ¯
á, ควอน}มเอนแทงเâลเมนô, การ&นแบบควอน
วอน}ม สนามควอน}ม
}มฮา1โม^ก, *ง+ÊนคCน, พaงงานwางÞน|
โมเมน}ม?-, กรอบ.าง‚งเ/อย, กาลอวกาศ,
ความเGวแสง, หaกแìงความสมÇล, สมการ
ทฤษ¯_ม
ทฤษ¯_มrทธภาพ†เศษ, ทฤษ¯_มrทธภาพÔวไป สนามของไอ„สไต„, ความโÚงของกาลอวกาศ,
rทธภาพ
เทนเซอ1พaงงาน-โมเมน}ม, Schwarzschild
metric, }ว0ณลอเรนท(, หúมÒ

สาขาห9กใน!"ก$
งานVkยbcกd°จB¬นแ³งmอยออกเRนสาขาwาง ๆ ÕงYกษาธรรมชาUในแÙ$ม?wาง[น
bcกdของสารควบแ´น เRนVชาÕงYกษา«ณสม¬Uของสสารใน•VตประŤนเ]นของแ1งและ
ของเหลวจากระ©บNนตรâ7ยาระหjางอะตอม¾นมา และประเøน[นjาเRนสาขา?ก±างขวาง?gดของ
bcกd°จB¬น สาขาbcกdอะตอม โมเล-ล และƒศนศาสต1YกษาพฤUกรรมของอะตอมและโมเล-ล
และ2ปแบบ?แสง ก3ดก4นและป›อยออกจากอะตอมและโมเล-ล bcกdอ=ภาค ห•อ?okก[นใน
¦อbcกdพaงงานHง ÕงเZยว¼อง[บ«ณสม¬Uของอ=ภาคระ©บเLกกjาอะตอม เ]นอ=ภาคfนฐาน?
เRนÛวนประกอบfนฐานของสสารÁงหมด bcกdดาราศาสต1ประ…กôใqกฎทางbcกdเyออ¨บาย
ปรากฏการ•ทางดาราศาสต1wาง ๆ —งแwดวงอาíต|และ¤ต¥ในระบบg7ยะไปจน`ง}วเอกภพ
Áงหมด
:
 สาขา สาขา>อย ทฤษ.ห3ก ห3กการ89:ญ
kกรวาลVทยา, 5กแบง, การพอง
bcกd Vทยาศาสต1 }วของkกรวาล, _ม หúมÒ, 4ง;ไมโครเวฟfนหaงของkกรวาล, กาแลค7, ความโÍม
ดาราศาสต1 ของดวงดาว, rทธภาพÔวไป, กฎ 6วง, คCนความโÍม6วง, ดาวเคราะË, ระบบg7ยะ, ดาวฤก%
bcกdพลาสมา ความโÍม6วงสากล
bcกd bcกdอะตอม,
อะตอม bcกdโมเล-ล, ทฤษ¯ควอน
โมเล-ล bcกd }ม,ทฤษ¯สนามค อะตอม, การกระเ8ง, 4ง;แKเหLกไฟ•า, เลเซอ1, โพลาไรเซÊน,
และ ƒศนศาสต1, วอน}ม, พลศาสต1 เ¶นสเปกต4ม
ƒศนศาสต1 โฟตอ^กd ไฟ•าควอน}ม

bcกdของ แบบÅลอง Nนตรâ7ยาfนฐาน (Nนตรâ7ยาโÍม6วง, Nนตรâ7ยาแKเหLก

bcกd เค\องเŒง มาตรฐาน, ทฤษ¯ ไฟ•า, Nนตรâ7ยา^วเค9ย1อmาง;อน, Nนตรâ7ยา^วเค9ย1อmาง
อ=ภาค อ=ภาค, bcกd การรวมแรงคŸง แรง) , อ=ภาคÇลฐาน, ปÂยา=ภาค, ส<น, การlลายความ
^วเค9ย1 ให™, ทฤษ¯เ:ม สมมาตรแบบÔวไป, ทฤษ¯สรรพ˜ง, พaงงานgญญากาศ
bcกdสถานะ ทฤษ¯>7เอส, คCน สถานะ (?าซ, ของเหลว, ของแ1ง, การควบแ´นโบซ-ไอ„สไต„,
bcกdของ
ของแ1ง, บลอก, ?าซแฟ1@, }วpŽงยวด, ของไหลยวดŽง) , สภาพการpไฟ•า, ความเRน
สสาร
bcกd¤ส=, ของเหลวแฟ1@, แKเหLก, การkดการตนเอง, ส<น, การlลายความสมมาตรแบบ
ควบแ´น
bcกdพอvเมอ1 ทฤษ¯หลาย¤ต¥ Ôวไป

สาขา;เ<ยว>อง
@สาขาVkยมากมาย?เZยว¼อง[บbcกdและศาสต1“นรวม[น }วอmางเ]น •วbcกd เRน
สาขา?หลากหลายและเZยว¼อง[บการYกษาบทบาทของหaกการทางbcกdในกระบวนการทาง
•วVทยา

โสตศาสต1 - ดาราศาสต1 - •วbcกd - bcกdเµงäนวณ - ‚เLกทรอ^กd - Vศวกรรม - ธร@

bcกd - Vทยาศาสต1¤ส= - คûตศาสต1bcกd - bcกdการแพท| - เค@bcกd - bcกdของ
คอม†วเตอ1 - ควอน}มเค@ - เทคโนโลtสารสนเทศควอน}ม - พลศาสต1ของพาหนะ

?ว>อใน!"ก$
การ¤ด
กลศาสต1

มวล แรง และ การเคCอน?

งาน และ พaงงาน
โมเมน}ม
สม¬Uของสสาร ?าซ ของเหลว ของแ1ง ของไหล ความ’อน/€ณหพลศาสต1
คCน
:
 สม¬UของคCน
เ;ยง
แสง
แKเหLกไฟ•า

ไฟ•าส'ต|
กระแสไฟ•า
แKเหLกไฟ•า
ไฟ•ากระแสสaบ
คCนแKเหLกไฟ•า
^วเค9ย1bcกd

อะตอม ‚เLกตรอน
^วเค9ย1 [ม²นตภาพ4ง;

CเDม
ประ¤Uศาสต1ของbcกd
สถาABอย!"ก$
–กbcกd?@¦อเ;ยง
ราง¤ลโนเบลสาขาbcกd

FางGง และ หมายเหJ

1. R. P. Feynman, R. B. Leighton, M. Sands (1963) , The Feynman Lectures on
Physics, ISBN 0-201-02116-1 Hard-cover. vol. I p. I-2 ฟาย„²นเAมDวยสม$Uฐาน
เZยว[บอะตอม ในฐานะ?เRน¼อความ?รวบ4ด?gดในบรรดาความoทางVทยาศาสต1Áงหมด:
"Æา - ในโอกาส?เâดหายนะ - ความoทางVทยาศาสต1Áงหมด กlลายไป และ ประโยค
เžยว?จะเห4อรอดไปºงเBกþนwอไป... ประโยคอะไร?สามารถจะรวมเอา¼อÇล?มาก?gดDวย
Åนวนä?Íอย?gด ผมเ¦อjา²นiอ ... ประโยค?jา /ก0ง2กส3าง4นจากอะตอม -- อ,ภาค
เ;ก ๆ =เค>อน=ไปรอบ ๆ โดยไDหFดหGอน HงIดJนและJนเMอพวกPนQระยะRางJนเ;ก
Sอย แTผVกJนเMอ2กWบXดใZรวมอ[\วยJน "
2. The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth Edition,
Copyright © 2006, Houghton Mifflin Company
3. "พจนา=กรม ฉ¬บราช¬ณCตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒". คaง¼อÇลเ{าเ£บจากแห›งเJมเÎอ
2007-11-08. GบÚนเÎอ 2007-10-07.
:
แหKง>อLลMน
สมาคมbcกdไทย (http://thps.org/)
สมาคมดาราศาสต1ไทย (http://thaiastro.nectec.or.th/)
ไทยJกÊนนาQ bcกd (http://www.icphysics.com) กHมIาวbcกdÔวไป ใน Usenet
sci.physics (news://sci.physics) กHมIาวbcกdÔวไป ใน Usenet
เJบบอ1ดVทยาศาสต1ไทย หมวดหK bcกd (http://bbs.sci.in.th/physics-f7.html)
เ£บถาวร (https://web.archive.org/web/20090914060157/http://bbs.sci.in
.th/physics-f7.html) 2009-09-14 ? เว|แLกแมช•น
Usenet Physics FAQ (http://math.ucr.edu/home/baez/physics/). แบบถาม-
ตอบ รวบรวมโดย sci.physics และ กHมIาวเZยว[บbcกd“น ๆ
World of Physics (http://scienceworld.wolfram.com/physics/). JกÊนนาQของ
ä‡พˆทางbcกd
HyperPhysics (http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hph.html). แห›ง
Úนค±า¼อÇลทางbcกd?kดlใน2ปของ¬ตรความo
The Nobel Prize in Physics 1901-2000 (http://www.nobel.se/physics/article
s/karlsson/index.html#2) เ£บถาวร (https://web.archive.org/web/20040803
052812/http://www.nobel.se/physics/articles/karlsson/index.html#2)
2004-08-03 ? เว|แLกแมช•น. เJบไซôของ the Nobel Prize in Physics.
Physics.org (http://www.physics.org/) เ£บถาวร (https://web.archive.org/we
b/20040902123039/http://www.physics.org/) 2004-09-02 ? เว|แLก
แมช•น. เJบMา?Òเ^นการโดยInstitute of Physics (http://www.iop.org/) เ£บ
ถาวร (https://web.archive.org/web/20190521010833/http://www.iop.org
/) 2019-05-21 ? เว|แLกแมช•น.
เJบไซôของ the American Institute of Physics (http://www.aip.org/index.html
) เ£บถาวร (https://web.archive.org/web/20041012041319/http://www.ai
p.org/index.html) 2004-10-12 ? เว|แLกแมช•น
เJบไซôของสมาคม–กเQยนbcกdอเม7[น (http://spsnational.org)
Physics Today (http://www.physicstoday.org) - แห›ง¼อÇลIาวและงานVkยเZยว
[บbcกd
เJบไซôของ Ïbcกdโลก พ.ศ. 2548 (http://www.physics2005.org) (World Year
of Physics 2005)
เJบไซôของ (http://www.aps.org)สมาคมbcกdอเม7กา (American Physical
Society)
The Skeptic's Guide to Physics (http://musr.physics.ubc.ca/~jess/hr/skept/
:
 )

เ¼า`งจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=bcกd&oldid=10886243"
: