BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR.

DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER

YAPILACAKTIR

Ondokuzmayıs Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler
Fakültesi
İşletme Bölümü
Muhasebe ve Finansman
Anabilim Dalı
Hazırlayan: Doç.Dr.İdris VARICI

Not: Bu notlar sadece 2019-2020 Bahar Yarıyılı için hazırlanmıştır. Sonraki dönemlerde düzeltmeler ve
eklemeler yapılacaktır. Bu konular ÖZET olarak siz değerli öğrencilere sunulmuştur.
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları Hesap Grubu

18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları Hesap Grubu Tekdüzen Hesap Planı’nda
“içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan, ancak gelecek dönemlere ait olan giderler ile
faaliyet dönemine ait olup da kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerden
oluşur” şeklinde açıklanmıştır. Burada dönem kavramı üzerinde önemle durulmaktadır.
Ülkemizde dönem genel olarak 1 yıl kabul edilmesine rağmen geçici vergi dönemleri
düşüldüğünde bu süre üç aya düşmektedir. Bu hesaplara geçici hesaplar da denilmektedir. Yani
açıldıktan bir süre sonra kapatılması gereken hesaplardır.

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER

181 GELİR TAHAKKUKLARI

Bu iki hesap, işletme için gerçek bir varlığı ifade etmez. Tahakkuk esası ve dönemsellik
kavramı gereği olarak bilançonun varlık kalemleri içinde gösterilir. Bu nedenle ifade edilen iki
kavramın iyi anlaşılması gerekmektedir.

Tahakkuk: Muhasebede kayıtlar tahakkuk esasına göre yapılır. Tahsilat ve ödeme dikkate
alınmaksızın işlem gerçekleştiğinde muhasebeleştirilir. Muhasebede birçok hesap tahakkuk
esasına göre kayıt edilirken özellikle gelir ve giderlerin tahsil edilip ödenmesi dikkate
alınmadan ait oldukları dönemin finansal tablolarına aktarılması gereklidir.

Dönemsellik: Sınırsız kabul edilen işletme ömrünün belirli dönemlere bölünerek her dönemin
gelir ve giderleri ile faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanıp kendi
dönemine aktarılması dönemsellik kavramı gereğidir. Her dönemin faaliyet sonuçlarını ilgili
döneme yansıtmak için kullanılan bir kavramdır. Her dönemin gelir ve gideri kendi dönemi
düşünülerek kayıt altına alınır. Bazen öyle işlemler olur ki hem içinde bulunulan dönemi hem
de gelecek dönemi kapsayabilir. O zaman dönem ayrımı dikkate alınarak ve tahakkuk esası da
göz önünde bulundurularak kayıt yapılır.

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI

Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı, bir dönen varlık hesabıdır. Hesabın isminde de gider
kavramı vardır. Bu hesaptaki söz konusu gider, varlığa dönüşen bir giderdir. Varlık henüz
tüketilmediğinden gider olarak nitelemek mümkün değildir. Geçici bir hesap olduğu için bir
müddet sonra (kendi döneminde) ilgili gider hesaplarına aktarılır.

Tekdüzen Hesap Planı’nda Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı “peşin ödenen ve cari dönem
içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

için kullanılan hesap” olarak ifade edilmiştir. Bu kapsamda söz konusu hesap, içinde bulunulan
dönemde peşin ödenmesine rağmen gelecek dönemlerde kullanılacak ve gelecek dönemi
ilgilendiren giderleri gösteren bir hesaptır.

Bazı durumlarda işletmelerde peşin olarak ödenen bir gider söz konusu olabilir ve bu peşin
ödenen giderden fayda sağlayabilmek için birden fazla dönemi beklemek gerekebilir. Bu tip
giderlere kira, sigorta, yayın abonelikleri v.b. giderler örnek gösterilebilir. Bu giderleri aylık
bazda ya da yıllık bazda izlemek dönemsel faaliyet sonucunun tespiti açısından önemlidir.

Örneğin, işletmede yapılan gider hem içinde bulunulan dönemi kapsıyor hem de bir sonraki
dönemi de ilgilendiriyor olabilir. Böyle bir gider söz konusu olduğu zaman giderlerin
dönemlere göre ayrılması gerekir. Çünkü tahakkuk esası gereği tüm gider tutarı kayıt altına
alınır. Dönemsellik kavramı gereği olarak gelir ve giderlerin ait oldukları dönemde gösterilmesi
gerekir. İçinde bulunulan dönemi ilgilendirmeyen henüz kullanılmayan ve yararlanılmayan
giderlerin gelecek döneme aktarılması gerekir. Gelecek dönemde fayda sağlayacak gider,
gelecek dönemin gideridir.

Bazı giderler içinde bulunulan dönemde ortaya çıkmasına rağmen tamamen veya kısmen
gelecek döneme ait olabilir. Kira giderleri, sigorta giderleri gibi. Örneğin, Nisan ayında
işletmenin 1 yıllığına depo kiralaması durumunda ödenen kira giderleri iki farklı dönemi
ilgilendirmektedir. İlk dokuz aylık kira içinde bulunulan dönemin kira gideri iken son üç aylık
kira bir sonraki dönemin kira gideridir. Bu durumda bir sonraki dönemin kira giderleri dönemin
giderleri arasında değil, 180 Gelecek Aylara Ait Giderler hesabında gösterilir. 180 Gelecek
Aylara Ait Giderler hesabı, içinde bulunulan dönemde peşin ödenen fakat gelecek döneme ait
olan giderlerin izlendiği hesaptır.

Gelecek döneme ait olduğu halde peşin olarak ödenen giderler, ait oldukları döneme kadar 180
Gelecek Aylara Ait Giderler hesabına borç olarak kaydedilirler. Hesapta bekleyen giderler, ait
olduğu dönemde ilgili gider hesabının borcuna yazılırken bu hesabın alacağına kayıt yapılırlar.
Hesabın borç kalanı, peşin ödenen fakat içinde bulunulan döneme ait olmayan giderlerin
toplamını ifade eder. Gelecek aylara ait giderler hesabında ÖDEME/TAHSİLAT DÖNEMİN
BAŞINDA yapılmaktadır.

İşletmelerin finansal tablolarını aylık ve yıllık düzenlemelerine göre GAAG hesabında

izlenecek tutarlar da değişmektedir.

Bilanço dönemini ay olarak kabul eden işletmelerde; aynı yıl içinde yer alan ayların her biri
ayrı bir dönem kabul edildiği için; içinde bulunulan aya ait giderler o dönemin gideri iken aynı
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

yılın izleyen aylara ait giderleri 180 GAAG hesabında izlenir. Bir sonraki yılın aylarına ait
giderleri ise 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler hesabında izlenir.

Bilanço dönemini yıl olarak kabul eden işletmelerde; içinde bulunulan yıla ait giderler o
dönemin gideri iken izleyen yılın aylarına ait giderlerin bir yılı aşmayan kısmı 180 GAAG
hesabında izlenir.

Örnek: E işletmesi 01.09.2019 tarihinde bir yıllık (12 aylık) kira bedeli olan 12.000 TL’yi
banka yoluyla ödeyerek depo kiralamıştır.

a) İşletme finansal tablolarını yıllık düzenliyorsa muhasebe kaydı nasıl olmalıdır?

b) İşletme finansal tablolarını aylık düzenliyorsa muhasebe kaydı nasıl olmalıdır?

Tahakkuk esası gereği yapılan giderin tamamı kayıt altına alınmalıdır. Dönemsellik kavramı
gereği kayıt yapılırken giderin ilgili olduğu dönemleri de dikkate alınmalıdır.

İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenliyorsa; 01.09.2019 – 31.12.2019 dönemi içinden
bulunulan dönemdir. 01.01.2020 – 01.09.2020 dönemi ise gelecek dönemdir.

--------------------------01.09.2019-----------------------------
770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 4.000
180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 8.000
102 Bankalar Hs. 12.000
Peşin ödenen kira gideri
----------------------------------------------------------------------
Kira işletmeler için bir giderdir. Ancak giderler dönem olarak ayrıldığından bir kısmı içinde
bulunulan dönemin gideri, kalanı başka dönemin gideridir. Gelecek Aylara ait giderler gelecek
aylarla ilgili olup peşin ödenen giderlerdir. Dönemin yıl olması durumunda içinde bulunulan
dönem bir bütün kabul edildiğinde dönem 31 Aralık’ta sona ermektedir. Bu dönemin hemen
sonundakiler içinde bulunulan hesap dönemine göre gelecek aydır.

Yıl sonuna kadar olan Eylül-Ekim-Kasım-Aralık aylarına ait kira gideri içinde bulunulan
dönemin gideridir. Bu tutar 770 Genel Yönetim Giderleri hesabında izlenir. Bir sonraki yıla
sarkan (Ocak-Ağustos) 8 aylık kira gideri ise içinde bulunulan hesap döneminde peşin
ödenmesine rağmen gelecek dönemi ilgilendiren giderdir. Bu yüzden 180 Gelecek Aylara Ait
Giderler hesabına kaydedilir.

--------------------------01.01.2020-----------------------------
770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 8.000

180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 8.000

Gelecek ayların giderinin dönem giderine aktarımı
----------------------------------------------------------------------
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

Ocak ayına gelindiğinde bir dönem bitmiş bir sonraki dönem başlamış olduğundan 180 Gelecek
Aylara Ait Giderler hesabına yazılan 8.000 TL’lik tutar dönemin giderine dönüşür. Çünkü artık
içinde bulunulan döneme girilmiştir. Bu nedenle daha önce aktif hesap olduğu için açılışta
borçlandırılan Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı dönemin içine girildiğinde kapatılmalı, yani
alacaklandırılmalıdır. İşletmeler için artık dönemin yıl olarak ele alınması durumunda gelecek
ay diye bir zaman dilimi söz konusu değildir.

İşletme finansal tablolarını aylık olarak düzenliyorsa; 1 Eylül - 30 Eylül içinde bulunulan
dönemdir. 1 Ekim’de yeni bir dönem başlar. Dolayısıyla Ekim, Kasım, Aralık ayları ise gelecek
dönemdir (gelecek aylardır). 2019 yılının kalan 8 ayı ise farklı bir yıla geçildiği için gelecek
yıllardır.

--------------------------01.09.2019-----------------------------
770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 1.000,-
180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 3.000,-
280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 8.000,-
102 Bankalar Hs. 12.000
Peşin ödenen kira gideri
----------------------------------------------------------------------

Eylül ayına ait kira gideri içinde bulunulan dönemin gideridir. Çünkü dönem aydır artık. Bu
tutar 770 Genel Yönetim Giderleri hesabında izlenir. Gider (maliyet) hesaplarında artış hesabın
borcuna kayıt edilir. Bir sonraki dönem olan Ekim, Kasım, Aralık aylarının üç aylık kira gideri
için gelecek dönemleri (gelecek ayları) ilgilendirdikleri için 180 Gelecek Aylara Ait Giderler
hesabı kullanılır. 2019 yılının sekiz aylık kira gideri ise farklı bir yıl başladığı için bu tutar 280
Gelecek Yıllara Ait Giderler hesabına kaydedilir.

--------------------------01.10.2019-----------------------------
770 Genel Yönetim Giderleri Hs. 1.000

180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 1.000

Gelecek ayların giderinin dönem giderine aktarımı
----------------------------------------------------------------------

1 Ekim’e gelindiğinde yeni bir döneme girilmiş olur. Dönem gideri ortaya çıkar. 180 Gelecek
Aylara Ait Giderler hesabına kaydedilen tutarın bir aylık kira gideri dönemin giderine
dönüştürülmelidir. 1 Kasım ve 1 Aralık’ta da dönemin kira giderinin kaydı için yukarıdaki
kaydın aynısı yapılır. 770 Genel Yönetim Giderleri hesabı 1.000 TL borçlandırılır, 180 Gelecek
Aylara Ait Giderler hesabı aynı tutarda alacaklandırılır.
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

--------------------------31.12.2019-----------------------------
180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hs. 8.000
280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs. 8.000
Gelecek yılların giderinin aylara aktarımı
----------------------------------------------------------------------

31 Aralık 2018’e gelindiğinde artık içinde bulunulan dönemlerin tamamı bitmiş, gelecekteki
dönem aya dönüşmüştür. 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı, 180 Gelecek Aylara Ait
Giderler hesabına aktarılır1.

181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI

Tekdüzen Hesap Planı’nda Gelir Tahakkukları Hesabı; “üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar
hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak gelirlerin, içinde bulunan
döneme ait olan kısımlarının izlendiği hesap” olarak ifade edilmiştir. Gelir Tahakkukları
hesabında TAHSİLAT/ÖDEME DÖNEMİN SONUNDA yapılmaktadır.

181 Gelir tahakkukları hesabı içinde bulunulan hesap döneminde ortaya çıkan tahsilatı sonraki
dönemlerde gerçekleşecek olan gelirlerin kaydedildiği hesaptır. Bu tür gelirler, dönem sonunda
tahakkuk etmesine rağmen henüz borçludan isteme hakkı olmayan alacakları temsil eder.
Hesabın borç kalanı gerçekleşmiş (tahakkuk etmiş) fakat henüz istenebilir duruma gelmemiş
gelirlerin toplamını ifade eder. Döneme ait olan gelir tutarları tahsil edilmediğinden bu hesabın
borcuna (varlık hesabı) kayıt edilir.

Örneğin, işletme 1 Aralık günü bankada 3 ay vadeli mevduat hesabı açmış olsun. Vade, Şubat
ayının sonunda dolacağı için faiz gelirinin tahsilatı 1 Mart’ta olacaktır. Fakat faiz geliri her an
ve her gün tahakkuk etmekte (gerçekleşmekte, ortaya çıkmakta), dönem sonuna gelindiğinde
ise bir aylık faiz geliri tahakkuk etmiş olmaktadır. Tahakkuk eden bu faiz gelirinin tahsilatı iki
ay sonra yapılacağından tahakkuk eden bu faiz geliri için 181 Gelir Tahakkukları hesabı
kullanılır. Faiz geliri tahsil edildiğinde 181 Gelir Tahakkukları hesabı ters kayıtla kapatılır.

Örnek: E İşletmesi 01.11.2019 tarihinde sahip olduğu binayı 6 aylığına 60.000 TL’ye kiraya
veriyor. Sözleşmeye göre kira bedeli kira dönemi sonunda alınacağı belirtilmektedir.
31.12.2019 tarihinde tahakkuk eden kira gelirinin kaydını yapınız.

1
Bu kayıt sürecinin tamamı dönem sonu işlemleri de düşünerek farklı şekillerde yapılabilir. Ancak genel/teme
muhasebe açısından kafa karışıklığını önlemek için bu kadarı yeterlidir.
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

Varlık kiraya verildiği andan itibaren işletme için kira geliri her an tahakkuk etmekte (ortaya
çıkmakta), dolayısıyla içinde bulunulan dönemin kira geliri tahsil edilmese de (sonraki dönem
tahsil edilecek) tahakkuk esası ve dönemsellik kavramları gereği kayıt altına alınmalıdır. Kira
bedeli 6 ay sonra tahsil edileceği için dönem sonuna gelindiğinde tahakkuk eden kira geliri 2
aylık (Kasım, Aralık) kira geliridir.

6 aylık kira: 60.000 TL olduğuna göre; aylık kira bedeli: 60.000/6 = 10.000 TL/Ay’dır. 2 aylık
kira geliri dönemin gelirinin içinde kabul edildiğinden 2x20.000=20.000,-TL dönemin toplam
kira geliridir ve dönemde kayıt altına alınmalıdır.

--------------------------31.12.2019-----------------------------
181 Gelir Tahakkukları Hs. 20.000
649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar Hs. 20.000
Henüz tahsil edilmeyen kira geliri tahakkuku
----------------------------------------------------------------------

31.12.2019 tarihinde iki aylık kira geliri tahakkuk etmiştir. Söz konusu gelir için 649 Diğer
Olağan Gelir ve Kârlar hesabı uygun bir gelir hesabıdır. Gelir hesabı olduğu için hesaptaki
artıştan dolayı hesaba alacak kaydı yapılır. Gerçekleşmiş ancak istenebilen ve tahsil edilebilen
bir gelir olmadığı için tahakkuk eden bu gelir için 181 Gelir Tahakkukları hesabı kullanılır.
Tahakkuk eden kira geliri için 181 Gelir Tahakkukları hesabı borçlandırılır. Gelir tahsil
edilseydi kasa, banka gibi ilgili diğer hesaplar kullanılırdı.

Örnek (devam): E işletmesi 01.05.2020 tarihinde kira bedelini banka yoluyla tahsil etmiştir.

--------------------------01.05.2020-----------------------------
102 Bankalar Hs. 60.000
181 Gelir Tahakkukları Hs. 20.000
649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar Hs. 40.000
Kira tutarının tahsili
----------------------------------------------------------------------

Kira bedeli tahsil edildiğinde işletmenin bankadaki hesabında artış olacağından 102 Bankalar
hesabı borçlandırılır. 181 Gelir Tahakkukları hesabı ters kayıtla kapatılır. Kalan kira geliri tutarı
olan 40.000 TL için ise 649 Diğer Olağan Gelir ve Kârlar hesabı alacaklandırılır. Bu tutar da
2020 döneminin gelirini oluşturmaktadır ve önceki dönemin geliri ile birlikte tamamı banka
yoluyla tahsil edilmiştir2.

2
Vergiler ihmal edilmiştir.
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

Menkul kıymetlerde tahvil faizi ile ilgili kayıtlar yapılırken aynı dönemin içinde yer alan tahvil
faizleri ile ilgili kayıtlar gösterilmişti. Eğer tahvil faiz dönemi iki ayrı dönemi ilgilendiriyorsa
yine tahsilatı sonraki dönemde gerçekleşecek tahvil faizi için de Gelir Tahakkukları hesabı hem
tahakkuk esası hem de dönemsellik kavramı gereği kullanılmaktadır.

Örnek: E işletmesinin envanterinde faiz başlangıç dönemi 01.09.2019 olan toplam nominal
değeri 24.000 TL olan, faiz dönemi 6’şar aylık dönemleri kapsayan 3 yıl vadeli yıllık % 15 faiz
oranlı tahvili bulunmaktadır. Dönem sonunda tahakkuk eden faiz gelirinin kaydını yapınız.

Faiz Tutarı = 24.000 x 15 x 4= 1.200 TL (4 aylık faiz)

1.200

--------------------------31.12.2019-----------------------------
181 Gelir Tahakkukları Hs. 1.200,-
642 Faiz Gelirleri Hs. 1.200,-
Faiz tahakkuku
----------------------------------------------------------------------

Dönem sonunda tahakkuk eden 4 aylık faiz geliri için 181 Gelir Tahakkukları hesabı
borçlandırılır. Söz konusu faiz geliri için ise bir gelir hesabı olan 642 Faiz Gelirleri hesabı
alacaklandırılır. 4 aylık gerçekleşen faiz henüz tahsil edilebilir nitelikte olmadığından tahakkuk
etmiş gelirleri gösteren ve bir varlığı ifade eden gelir tahakkukları hesabının borcuna kayıt
edilir.

Örnek (devam): Vade tarihi olan 01.03.2020 tarihinde toplam tahvil faizi %10 stopaja tabi
tutularak tahsil edilmiştir. Faiz tutarı işletmenin banka hesabına aktarılmıştır.

Faiz Tutarı = 24.000 x 15 x 2= 600 TL (2 aylık faiz)

1.200

--------------------------01.13.2020-----------------------------
102 Bankalar Hs. 1.620
193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hs. 180
181 Gelir Tahakkukları Hs. 1.200,-
642 Faiz Gelirleri Hs. 600,-
Vade tarihinde faiz gelirinin tahsil edilmesi
----------------------------------------------------------------------
Bir sonraki dönemde de tahvilin faiz dönemi bitinceye kadar faiz işlemeye devam edecektir.
2020 yılı için iki aylık faiz işledikten sonra toplam tutar üzerinden tahvil faizinin kupon bedeli
tahsil edilmektedir. Bu nedenle önceki dönemden (2019) 1.200,-TL ve 2020 döneminden 600,-
 BU NOTLAR SADECE 2019-2020 BAHAR YARIYILI İÇİN HAZIRLANMIŞTIR. DAHA SONRA DÜZELTMELER VE EKLEMELER
YAPILACAKTIR

TL olmak üzere toplam 6 aylık faiz %10 stopaja tabi tutulduktan sonra bankadaki hesaba
geçirilmiştir. Vade tarihinde faiz geliri tahsil edildiğinde işletmenin bankadaki hesabında artış
olacağından 102 Bankalar hesabı borçlandırılır. 181 Gelir Tahakkukları hesabı ters kayıtla
kapatılır. Kalan 2 aylık faiz geliri olan 600,- TL için ise 642 Faiz Gelirleri hesabı
alacaklandırılır.