Bilgi Sarmalı Tyt Ayt Biyoloji

AKILLI KÂĞITLAR
VİDEO ÇÖZÜMLER
SARMAL TAM HÜCRELEME
TESTLER
ÖĞRENMEYİ PEKİŞTİREN,
UNUTMAYI ENGELLEYEN,
TEKRARLA ÖĞRENMEYİ
SAĞLAYAN TESTLER SİMÜLASYON
TESTLERİ
SINAVDA ÇIKMASI MUHTEMEL KURGULU
YENİ NESİL SORULARDAN OLUŞAN TESTLER
TİPİ SORULAR
KONU
ÖSYM’NİN DİLİNE, TARZINA TESTLERİ
ÖĞRENCİYİ AŞİNA KILAN
SORULARIN OLUŞTURDUĞU KONUYU ÖĞRETEN
TESTLER KAVRATAN SORULARDAN
OLUŞAN TESTLER
om
w w w.b
ta.c
Digitally signed i s by
ah
il g
t
w a r m a l a k illi o
m
Marselius
w
w .sa l .c
rmaloku
ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE DN: C=CH,

SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ
SİSTEME ÜYELİK FORMUNU OU=trnlab.library,
İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE OLMASIN DİLEDİĞİNİZ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ.
DOLDURUNUZ. O=TRNLAB Limited PLATFORMLARDA İÇERİKLERİMİZİ
İNDİREBİLİRSİNİZ.
KULLANABİLİRSİNİZ.
Research Org.,
CN=Marselius,
BİLGİ SARMALE=info@trnlab.se
VİDEO
Reason: This file can be
made public and can
VİDEOLAR CEBİNE
be used by anyone for GELSİN
education purposes.
UYGULAMAYI
İNDİR
Date: 2022.12.15 23:42:
İNDİR
56+03'00'
UZAKTAN EĞİTİM İÇİN
DİJİTAL İÇERİK DESTEĞİ
Copyright © Bu kitabın her hakkı saklıdır.
Hangi amaçla olursa olsun,

bu kitabın tamamının ya da bir kısmının,
kitabı yayınlayan yayınevinin önceden
izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi
ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması,
yayınlanması ve depolanması yasaktır.
ISBN: 978-625-8070-51-4
YAYIN KOORDİNATÖRÜ Serbay YİĞİT

YAZAR Davut BÖREKÇİOĞLU – ÜMİT DEMİR – HÜSEYİN ACARLI
YAYIN EDİTÖRLERİ Özlem ŞİMŞEK ESER - Hilal AKDOĞAN - Ebru AKDAŞ
DİZGİ / GRAFİK Bilgi Sarmal Dizgi ve Grafik Birimi
BASIM YERİ
sunu
Sevgili öğrenciler ve Değerli Öğretmen Arkadaşlar,
Üniversite giriş sınavlarında başarı elde edebilmek için çalışmaların düzenli olması, MEB müfredatının iyi irde-
lenmesi ve ÖSYM sorularının kriter alınması gerekir. Çünkü Biyoloji dersini, sınavda çıkan sorular incelendiğinde
tablo okuma, grafik yorumlama, paragraf yorumlama, şekil irdeleme, analiz yapma, çıkarımda bulunma, temel
kavram öğrenme... gibi başlıklar altında toplayabiliriz. Kitabımızın bazı özellikleri şunlardır:
• Yeni MEB müfredatında yer alan konular en ince ayrıntısına kadar irdelenmiştir.
• Konulara farklı soru tarzları ile ögrenciyi sıkmayacak şekilde değinilmiştir.
• Testlerimizde orijinal sorulara sınav kıvamınca yer verilmiştir.
• Ünitelere ait sorular tam hücreleme tekniği ile hazırlanmıştır.
• Sorular testlerde kolaydan zora doğru oluşturulmuştur.
• Sorular MEB’in kazanım bölümlerine uygun hazırlanmıştır.
• Konu testlerinin sonunda daha önceki konuları da kapsayan mevcut yayınlarda genellikle tarama olarak
anılan Sarmal Testler konularak hem o konunun hem de önceki konuların tekrarı ve unutulmaması amaç-
lanmıştır.
• Konu testlerinin bazı bölümlerine ÖSYM’nin o konuda sorabileceğini düşündüğümüz formatta ÖSYM
Tipi özgün sorulara yer verilmiştir.
• Ayrıca konu testlerinin sonuna belirli bölümleri kapsayacak şekilde özenle hazırlanmış SİMÜLASYON
Testleri konulmuştur.
Kitabı hazırlarken desteklerini esirgemeyen bilgi ve görüşlerini bizimle her zaman paylaşan başta
Serbay YİĞİT, Bilgi Sarmal yayın editörleri Özlem ŞİMŞEK ESER, Hilal AKDOĞAN ve Ebru AKDAŞ olmak üzere
Prof. Dr. Aydın TOPÇU, Doç. Dr. Dilek ACARLI, Doç. Dr. Yasin DEMİRBAŞ, Ali Gül GÜNEŞLİ, Ekrem BAL, Çiğdem
OFLU, Zafer GÜLSAR, Yasin ŞEN, A. Taha FURKAN, Tuncay ATEŞ, Ayhan TOSUN, Ülkü TIRAŞ, Nihat Alper
AVCILAR, Ayhan TOSUN, Burhan KARAKUŞ, Barış KAPAN, Çiğdem KIZMAZ, Caner YALÇIN, Elif TAVUKÇU,
Canan ÖZ, Ahmet SALİHOĞULLARI, Abdulvahab BİLGİN, Özlem DEDE URHAN, Atilla PAHANCIOĞLU, Alpay
DUYGU, Şükran KARAKAYA, Sedat YILMAZ, Yusuf KARAKAYA, Tamer COŞKUN, Oya Delil SAMUK, Esra
COŞKUN, Ercüment HAYIRLIOĞLU, Meltem GÖĞEBAKAN, Pınar Aslan SOMYÜREK, Dilek YILDIZ, Remziye
Orun KARAKAYA, Dilek Tayboğa HARIKÇI, Fatma KURUKAN, Neşe DUDAK, Burcu TORAMAN, Serap
TÜRKMEN,Yasemin KÜÇÜK, Burçe TANAÇAN, Tülin ÇAKIR, Jale KÜÇÜKTAŞÇI, Meryem ÇINAR, Derya
KAYA, Tuğba LÜLE, Muhammed Yusuf BORUCU (MYB), M. Emin ÖZ, Murat SARIIŞIK, Hülya ARIBAŞ, Elif
SARIIŞIK, İlknur GENÇ, Mehmet GÖKSU, Hülya KARADERELİ, Huri BULUT, Hayri YÖNDEM, Nurhak ŞAHİN,
Selin BEKTAŞOĞLU, Şansel YİĞİT, Ferhat TOPRAK, Seda ÇOLAK, Ebru PEKER, Gülfizar YURTTAŞ, Mehmet
KÖKSAL, Çiğdem ÖNDER, Tuğçe YILDIRIM, Yağmur YÜK, Emrah SALMAN, Yeşim DELİOĞLU, Neşe GÜLCAN,
Esin AKASLAN GENECİ, Özlem TUTAR ve Yavuz GÜLCAN’a teşekkürü bir borç biliyoruz.
Bu zorlu yarışta hepinize başarılar dileriz...
Davut BÖREKÇİOĞLU Ümit DEMİR Hüseyin ACARLI
davutborekci18@gmail.com demirumut13@gmail.com hacarli@gmail.com
sarmalbiyoloji
içindekiler
1. ÜNİTE
YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ
1. BÖLÜM
Test 1 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ - 1 ......................................................................................................................................... 9
Test 2 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ - 2 .......................................................................................................................................... 11
Test 3 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - İnorganik Bileşikler .............................................................................................................. 13
Test 4 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - İnorganik Bileşikler ve Karbonhidratlar................................................................................ 15
Test 5 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - Karbonhidratlar ................................................................................................................... 17
Test 6 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - Yağlar .................................................................................................................................. 19
Test 7 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - Proteinler ............................................................................................................................. 21
Test 8 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ - Vitaminler ............................................................................................................................ 23
Test 9 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ .............................................................................................................................................. 25
2. BÖLÜM
Test 1 ENZİMLER - 1 .................................................................................................................................................................................. 29
Test 2 ENZİMLER - 2 .................................................................................................................................................................................. 31
Test 3 ENZİMLER - 3 .................................................................................................................................................................................. 33
Test 4 ATP ve HORMON ............................................................................................................................................................................ 35
Test 5 NÜKLEİK ASİTLER - 1 ..................................................................................................................................................................... 37
SİMÜLASYON TESTİ...................................................................................................................................................................................... 43
2. ÜNİTE
HÜCRE
1. BÖLÜM
Test 1 HÜCRE VE ORGANELLERİ - 1 ....................................................................................................................................................... 47
2. BÖLÜM
Test 1 HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞİ - 1 ......................................................................................................................................... 61
SARMAL TEST – 1.......................................................................................................................................................................................... 75
3. ÜNİTE
CANLILAR DÜNYASI
Test 1 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI - 1 ............................................................................................................................................ 79
Test 2 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI - 2 ............................................................................................................................................ 81
Test 3 BİYOÇEŞİTLİLİK - Virüs, Bakteri ve Arke - 1 ................................................................................................................................... 83
Test 7 BİYOÇEŞİTLİLİK - Protista Alemi ..................................................................................................................................................... 91
Test 8 BİYOÇEŞİTLİLİK - Mantar ve Bitkiler Alemi ..................................................................................................................................... 93
Test 9 BİYOÇEŞİTLİLİK - Bitki ve Hayvanlar Alemi .................................................................................................................................... 95
Test 10 BİYOÇEŞİTLİLİK - Hayvanlar Alemi - 1 ........................................................................................................................................... 97
Test 11 BİYOÇEŞİTLİLİK - Hayvanlar Alemi - 2 ........................................................................................................................................... 99
Test 12 BİYOÇEŞİTLİLİK .............................................................................................................................................................................. 101
4. ÜNİTE
HÜCRE BÖLÜNMELERİ
Test 1 MİTOZ BÖLÜNME – EŞEYSİZ ÜREME - Mitoz Bölünme ............................................................................................................... 107
Test 2 MİTOZ BÖLÜNME – EŞEYSİZ ÜREME - 1 ..................................................................................................................................... 109
Test 3 MİTOZ BÖLÜNME – EŞEYSİZ ÜREME - 2 ..................................................................................................................................... 111
Test 4 MAYOZ BÖLÜNME – EŞEYLİ ÜREME - Mayoz Bölünme .............................................................................................................. 113
Test 5 MAYOZ BÖLÜNME – EŞEYLİ ÜREME - 1 ...................................................................................................................................... 115
Test 6 MAYOZ BÖLÜNME – EŞEYLİ ÜREME - 2 ...................................................................................................................................... 117
SARMAL TEST - 2 .......................................................................................................................................................................................... 121
ÖSYM TİPİ ...................................................................................................................................................................................................... 123
5. ÜNİTE
KALITIMIN GENEL İLKELERİ
Test 1 KALITIM - Kalıtımla İlgili Kavramlar .................................................................................................................................................. 127
Test 2 KALITIM - Gamet Çeşidi Hesaplaması ............................................................................................................................................. 129
Test 3 KALITIM - Kontrol Çaprazlama, Monohibrit Çaprazlama, Eş baskınlık ve Çok Alellik - 1 ................................................................ 131
Test 4 KALITIM - Kontrol Çaprazlama, Monohibrit Çaprazlama, Eş Baskınlık ve Çok Alellik - 2 ................................................................ 133
Test 5 KALITIM - Monohibrit, Dihibrit ve Polihibrit Çaprazlama .................................................................................................................. 135
Test 6 KALITIM - Kan Grupları .................................................................................................................................................................... 137
Test 7 KALITIM - Cinsiyete Bağlı Kalıtım - 1 ............................................................................................................................................... 139
Test 8 KALITIM - Cinsiyete Bağlı Kalıtım - 2 ............................................................................................................................................... 141
Test 9 KALITIM............................................................................................................................................................................................ 143
6. ÜNİTE
EKOLOJİ
Test 1 EKOLOJİ - Ekosistem Ekolojisi - 1 ................................................................................................................................................... 149
Test 5 EKOLOJİ - Güncel Çevre Sorunları ve İnsan ................................................................................................................................... 157
Test 6 EKOLOJİ - Komünite ve Popülasyon Ekolojisi - 1 ............................................................................................................................ 159
Test 9 EKOLOJİ - 1 ..................................................................................................................................................................................... 165
Test 10 EKOLOJİ - 2 ..................................................................................................................................................................................... 167
SARMAL TEST - 3 .......................................................................................................................................................................................... 171
7. ÜNİTE
İNSAN FİZYOLOJİSİ
1. BÖLÜM
Test 1 SİNİR SİSTEMİ - 1 ........................................................................................................................................................................... 175
2. BÖLÜM
Test 1 ENDOKRİN SİSTEM - 1 ................................................................................................................................................................... 187
SARMAL TEST - 4 .......................................................................................................................................................................................... 199
3. BÖLÜM
Test 1 DUYU ORGANLARI - 1 .................................................................................................................................................................... 203
4. BÖLÜM
Test 1 DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ - 1 ............................................................................................................................................... 215
5. BÖLÜM
Test 1 SİNDİRİM SİSTEMİ - 1 ..................................................................................................................................................................... 229
6. BÖLÜM
Test 1 DOLAŞIM SİSTEMİ - 1 ..................................................................................................................................................................... 243
Test 7 DOLAŞIM SİSTEMİ - Lenf ve Bağışıklık Sistemi .............................................................................................................................. 255
SARMAL TEST - 5 .......................................................................................................................................................................................... 259
7. BÖLÜM
Test 1 SOLUNUM SİSTEMİ - 1 ................................................................................................................................................................... 263
8. BÖLÜM
Test 1 ÜRİNER SİSTEMİ - 1 ....................................................................................................................................................................... 275
9. BÖLÜM
Test 1 ÜREME SİSTEMİ VE EMBRİYONİK GELİŞİM - 1 ........................................................................................................................... 287
SARMAL TEST - 6 .......................................................................................................................................................................................... 297
ÖSYM TİPİ ...................................................................................................................................................................................................... 299
8. ÜNİTE
GENDEN PROTEİNE
Test 1 YÖNETİCİ MOLEKÜLLER ............................................................................................................................................................... 303
Test 2 PROTEİN SENTEZİ - 1 .................................................................................................................................................................... 305
Test 6 MODERN GENETİK UYGULAMALARI - 1 ...................................................................................................................................... 313
Test 7 MODERN GENETİK UYGULAMALARI - 2 ...................................................................................................................................... 315
9. ÜNİTE
CANLILARDA ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ
1. BÖLÜM
Test 1 FOTOSENTEZ-KEMOSENTEZ - 1 .................................................................................................................................................. 321
2. BÖLÜM
Test 1 SOLUNUM-Fermantasyon ve Oksijensiz Solunum - 1 ..................................................................................................................... 337
Test 2 SOLUNUM-Fermantasyon ve Oksijensiz Solunum - 2 ..................................................................................................................... 339
Test 3 SOLUNUM-Oksijenli Solunum - 1 .................................................................................................................................................... 341
Test 6 SOLUNUM........................................................................................................................................................................................ 347
SARMAL TEST - 7 .......................................................................................................................................................................................... 351
10. ÜNİTE
BİTKİ BİYOLOJİSİ
Test 1 BİTKİ BİYOLOJİSİ - Bitkilerin Yapısı - 1 ........................................................................................................................................... 355
Test 5 BİTKİ BİYOLOJİSİ - Bitkisel Hormonlar ............................................................................................................................................ 363
Test 6 BİTKİ BİYOLOJİSİ - Bitkisel Hareketler ve Fotoperyodizm .............................................................................................................. 365
Test 7 BİTKİ BİYOLOJİSİ - Bitkilerde Madde Taşınımı ve Beslenme - 1 .................................................................................................... 367
Test 8 BİTKİ BİYOLOJİSİ - Bitkilerde Madde Taşınımı ve Beslenme - 2 .................................................................................................... 369
Test 9 BİTKİ BİYOLOJİSİ ............................................................................................................................................................................ 371
Test 10 BİTKİLERDE ÜREME, GELİŞME VE ÇİMLENME - 1 ...................................................................................................................... 373
11. ÜNİTE
CANLILAR VE ÇEVRE
Test 1 CANLILAR VE ÇEVRE - 1 ................................................................................................................................................................ 385
Test 2 CANLILAR VE ÇEVRE - 2 ................................................................................................................................................................ 387
SARMAL TEST - 8 .......................................................................................................................................................................................... 389
ÖSYM TİPİ ...................................................................................................................................................................................................... 391
CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................................................................................................. 394

1.
ÜNİTE
1.
BÖLÜM
NELER ÖĞRENECEĞİZ?
◗ CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
◗ CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ
BU KONUNUN ÖSYM SINAVINDAKİ YERİ
✔ ÖSYM sınavlarında yaşam bilimi biyoloji ile ilgili her yıl soru
çıkmaktadır. Canlıların ortak özellikleri, canlıların temel bileşen-
leri, enzim, metabolizma, ATP ve nükleik asitlerin iyi öğrenilmesi
hâlinde bu konuyla ilgili sorular kolayca çözülebilir.
✔ ÖSYM'de genelde enzimler, karbonhidratlar, yağ, protein,

vitamin ve nükleik asit bölümlerinden soru sorulmaktadır.
Hücresel Beslenme
Büyüme ve Canlılardaki Temel Bileşikler
yapı ATP
gelişme üretimi
Üreme Boşaltım
İnorganik bileşikler Organik bileşikler
Canlıların Ortak
Özellikleri Organizma tarafından Organizma tarafından
Organizasyon Hareket
üretilemez dışarıdan üretilir. Yapısında C ve H
hazır alınır. elementleri bulunur.
Uyum Uyarılara tepki
verme • Su • Karbonhidrat • Yağ
• Asit • Protein • Vitamin
Homeostasi Metabolizma
• Baz • Enzim • Hormon
• Tuz • ATP • Nükleik asit
 Enerji verici besinlerin kullanım sırası • Mineral
 Karbonhidrat – Yağ – Protein

Klor Kalsiyum
 Normal kilolu kişide besinlerin yapıya katılma sırası Hücre içi-dıı sıvıda Pıhtılama, kasılma,
su dengesi ve pH’da impuls iletimi,
kemik ve di yapısına
 Protein > Yağ > Karbonhidrat etkilidir.
katılmada etkilidir.
 Eşit kütleleri yıkıldığında besinlerdeki enerji oranları
Magnezyum Fosfor
 Yağ > Protein > Karbonhidrat Kemik ve di yapısına DNA, RNA ve ATP
katılır. Kasılmada yapısına katılır.
etkilidir.
Suyun Özellikleri ve Görevleri Flor Potasyum

Di ve kemik sağlığı Minerallerin İmpuls iletiminde
 Su, 1 oksijen ve 2 hidrojen atomundan oluşur. için gereklidir. Görevleri
görev alır. Kas ve
kemik yapısına katılır.
 Yüzey gerilimine sahiptir.
 İyi bir çözücüdür. İyot Kükürt
Tiroksinin yapısına Amino asitlerin
 Öz ısısı yüksektir. katılır. yapısına katılır.
 Su molekülleri arasında hidrojen bağı bulunur.
 Fotosentez ve kemosentezde tüketilir. Demir Çinko
Hemoglobin yapısına Bazı enzimlerin ve
 Enzimlerin çalışması için iyi bir ortam oluşturur. katılır. Katalazın yapısına Sodyum hormonların
kofaktör olarak katılır. Sinirsel iletim, kasların yapısına katılır.
 Vücut ısısını ayarlar. uyarılması, pH ve su
 Boşaltım ürünlerinin seyreltilmesi ve kanın yapısını oluşturmada dengesinde etkilidir.
görevlidir.
+ ATP
 Asitler suda çözündüğünde H iyonu verir. Tatları ekşi
olup pH seviyesi 7'den düşüktür. Kompleks organik
Dehidrasyon
Basit organik molekül
– molekül +H2O
 Bazlar suda çözündüğünde OH iyonu verir. Tatları acı Hidroliz
olup pH seviyesi 7'den büyüktür.
 Asit ve bazlar birleşerek tuzları oluşturur.
Trioz 3c
• PGAL Monosakkarit Karbonhidratlar Polisakkarit
Pentoz 5c
• Riboz(RNA, ATP) Depo
• Deoksiriboz (DNA) Heksoz 6c • Maltoz (glikoz + glikoz)
• Glikoz (Üzüm ekeri) Disakkarit • Sükroz (glikoz + fruktoz) Niasta Glikojen
• Fruktoz (Meyve ekeri) • Laktoz (glikoz + galaktoz) İnsanda sindirim Kas ve
• Galaktoz (Süt ekeri) kanalında karaciğerde
parçalanır. depo edilir.
Bitkisel
Nötral yağlar Selüloz Kitin

Lipitler Fosfolipitler Hücre Yapısında
(Trigliseritler)
duvarında azot
• 2 yağ asidi, 1 gliserol ve bulunur. bulunur.
3 yağ asidi + gliserol trigliserit + 3H2O fosforik asitten oluur.
• Hücre zarında çift katlı hâlde bulunur. Yapısal
Doymamı yağ asitleri: Bitkiseldir. Sıvıdır. C = C
Doymu yağ asitleri: Hayvansaldır. Katıdır. C – C Bazı hormon ve D vitamininin yapısına katılır.
Steroitler Kolesterol sadece hayvan hücre zarında bulunur.
1. amino asit 2. amino asit Proteinlerin görevleri

H H Kas, antikor, enzim, hemoglobin,
Peptit bağı hormonların yapısını oluturur. Kanın
NH2 C COOH NH2 C COOH Proteinler pıhtılaması ve rejenerasyonda görev alır.
Denatürasyon, proteinlerin
Radikal Radikal yapılarının bozulmasıdır.
(Çeitlilik sağlar)
Esansiyel yağ asitleri ve temel amino asitlerini insanlar üretemez, dıarıdan hazır alınır.
Test CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ - 1
1
1. Biyoloji, bios ve logos sözcüklerinden oluşur. Bios canlı, 4. Canlılarda metabolik faaliyetlere bağlı veya çevresel fak-
logos ise bilim anlamına gelir. törlerden dolayı madde, sıcaklık ve pH gibi değerler deği-
Biyoloji genel anlamda; şir.
• canlıların yapısını,
Bundan dolayı yaşamın devamı için hücre veya vücut
• canlıların dağılımını, içi ortamın belirli bir dengede tutulması olayı aşağıda-
• canlıların gelişimini, kilerden hangisidir?
• canlıların sınıflandırılması,
A) Adaptasyon B) Homeostasi
• canlıların çevre ile olan etkileşimini inceler.
C) Tepki verme D) Metabolizma
Ayrıca biyoloji bilimi sayesinde insanlar bir takım alanlarda
yarar görür. E) Boşaltım
Buna göre,
I. Gen aktarımı sayesinde hastalık yapıcı mikroorganiz-
malara dayanıklı ve besin değeri yüksek bitkiler üretilir. 5. I. Hücre zarı
II. Nesli tükenmekte olan bitkilerin tohumları gen banka- II. Çekirdek
larında tutularak biyolojik çeşitlilik korunur.
III. Ribozom
III. Gen terapisi yöntemine bazı kalıtsal hastalıkların çözü-
IV. Sitoplazma
münde başvurulur.
V. DNA ve RNA
durumlardan hangileri biyolojinin insanlara sunduğu
faydalar içerisinde yer alır? Yukarıda verilen hücresel kısımlardan hangisi prokar-
yot ve ökaryot hücrelerde ortak değildir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) I ve II E) I, II ve III
1
2. Aşağıda verilenlerden hangisi doğada yaşayan canlı- 6. I. H2O2 Æ O + H2O
2 2
larda ortak olarak görülmez? II. C H O + O Æ CO +H O
B 6 12 6 2 2 2
A) Anabolizma ve katabolizma İ III. CO2 + H2O Æ C6H12O6 + O2
B) Eşeyli üreme ile nesillerin devamını sağlama L
G Yukarıda verilen biyokimyasal reaksiyonlardan hangi-
C) Boşaltım yapma leri anabolik reaksiyondur?
İ
D) ATP üretme
E) Uyum sağlama S D) I ve II E) I, II ve III
A
R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L
3. I. Genetik maddeye sahip olma 7. Canlılardaki metabolizma faaliyetleri içerisinde;

II. Hücresel yapıda olma I. boşaltım,
III. Oksijensiz solunum yapma II. solunum,
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri tüm canlılarda III. sindirim

ortaktır? olaylarından hangileri yer alır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III
9
8. Bir takım biyokimyasal olayları doğada bazı canlılar ger- 11. Canlılarda büyüme olayı hücre sayısının artışı veya hücre-
çekleştirir. lerin yüzeyce büyümesi şeklindedir. Ayrıca çok hücreliler-
I. Büyüme, gelişme ve ölüm de büyüme sınırlı veya sınırsız büyüme şeklinde gerçekle-
şir.
II. ATP üretimi sırasında CO2 oluşturma
III. Uyarılara tepki verme Buna göre,
I. Paramesyum, öglena gibi canlılarda yüzeysel büyüme
Buna göre yukarıda verilen olaylardan hangileri sade-
görülür.
ce belirli canlılar tarafından gerçekleştirilir?
II. Fare ve insanda hücre sayısının artışı ile sınırlı büyüme
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III görülür.
III. Ardıç, kavak gibi bitkilerde hücre sayısının artışı ile sı-
nırsız büyüme görülür.
yargılarından hangileri doğrudur?

9. Aşağıda canlılarda görülen organizasyon aşamaları göste-

rilmiştir.
Hücre Æ Doku Æ Organ Æ Sistem Æ Organizma

1 2 3 4
12. Canlılarda metabolizma, yapım ve yıkım reaksiyonlarından
Buna göre,
oluşur.
X. Bakteri gibi tek hücrelilerde
Y. Bitki gibi çok hücrelilerde Metabolizma = Yapım + Yıkım
organizasyon aşamalarının en kompleks hangi basa- Yapım tepkimeleri ile küçük besinlerden büyük besinler, yı-
makları görülür? kım tepkimeleri ile büyük besinlerden küçük besinler oluşur.
X Y
Hayvan hücresi Bitki hücresi
A) 1 4
Glikojen CO2
B) 2 3
C) 3 4 B
İ
D) 1 3 L
G Glikoz Besin
E) 2 4
İ
Mantar hücresi Arke hücresi
S
A
R Glikoz Protein
TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
10. O2 miktarı Organizmadaki Amino asit miktarı
L
hücre sayısı
Kitin Amino asit
ATP Besin Protein Buna göre, hücrelerden hangilerinin gerçekleştirdiği

miktarı miktarı
I II III tepkime anabolizmaya örnektir?
Doğada bulunan tüm canlılarda grafiklerde verilen de- A) Bitki B) Bitki ve mantar
ğişimlerden hangileri görülür?
C) Mantar ve arke D) Bitki, mantar ve arke
E) Hayvan, bitki, mantar ve arke
10
Test CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ - 2
2
1. Biyoloji öğretmeni Tahir Bey canlıların ortak özelliklerini 4. Aşağıdaki görselde doğadaki varlıklarda bulunan bazı
anlatırken aşağıdaki oyunu oynamıştır. özellikler verilmiştir.
Hücre veya
1 2 hücrelerden oluşur.
1
Pasif Aktif Ferman- Oksijenli Oksijensiz
tasyon solunum solunum Doğadaki Metabolizma,
Ototrof ve 4 2 anabolizma ve
heterotrof varlıklarda
bulunan katabolizmadan
beslenir. oluşur.
özellikler
3 4
3
Anabolizma Katabolizma Eşeyli Eşeysiz

İnorganik moleküller
bulunur.
Buna göre, belirtilen özelliklerden hangileri sadece

Buna göre, ders tahtasında numaralı kısımlara aşağı-
canlılarda görülür?
dakilerden hangisi yazılamaz?
A) Yalnız 1 B) 1 ve 3 C) 1, 2 ve 3
A) ATP üretme B) Metabolizma
D) 1, 2 ve 4 E) 1, 2, 3 ve 4
C) Beslenme D) Üreme
E) Hareket
5. Canlıların kendi iç yapısından ve yaşadığı ortamdan gelen

2. Çok hücreli bir organizmaya ait; fiziksel ve kimyasal uyaranlara tepki göstermesine uyarıl-
I. ATP yıkımı, ma denir.
II. madde alış verişi yapma, Buna göre,
III. mitoz bölünme I. düşmanından korkan bir hayvanın ortamdan kaçması,
B
özelliklerinden hangileri organizmanın tüm canlı hüc- İ II. bulunduğu ortama göre renk değiştirme,
relerinde görülür? L
III. ekolojik alana göre ısı düzenleme
G
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III İ verilenlerden hangileri tepkiye birer örnek olabilir?
D) II ve III E) I, II ve III
S
A
M
A
L
6. I. Protein sentezleme
3. I. Hücresel yapıda olma
II. Fotosentez yapma
II. Hareket etme
III. Aktif hareket etme
III. Beslenme
Yukarıdaki özelliklerden hangileri bitki ve hayvanlarda
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri bütün canlı
ortaktır?
alemlerinde görülür?
11
7. Bir insana ait, 10. I. Hücre zarından CO2 ve NH3 atımı
I. Mitokondri II. Bitkilerde damlama olayı veya yaprak dökümü
II. Organik ve inorganik molekül III. İnsanda terleme ile tuz atımı
III. Sinir hücresi Yukarıda verilen olaylardan hangileri canlılarda ger-
IV. Sinir sistemi çekleşen boşaltım olaylarıdır?
V. Hipotalamus
yapıları küçükten büyüğe hangi seçenekte doğru sıra- D) I ve II E) I, II ve III
lanmıştır?
A) II – I – III – IV – V
B) I – III – V – IV – II 11. Adaptasyon için,
C) III – I – V – IV – II I. Canlının bulunduğu ortama uyum sağlamasıdır.
D) II – I – III – V – IV II. Canlının bulunduğu ortamda yaşama ve üreme şansını
E) I – III – IV – II – V artırır.
III. Bitki, insan gibi yalnızca çok hücrelilerde görülür.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
8. Doğada bulunan tüm canlılar yaşamsal faaliyetlerinin de-

vamı için homeostasiyi belirli değerlerde tutar.
12. Ahmet, yazılıda öğretmeninin hazırladığı soruda ifadeler
Buna göre,
doğru ise "D", yanlış ise "Y" yolunu takip ederek çıkışa ula-
I. amipte hücre zarı aracılığı ile CO atımı, şacaktır.
2
II. reseptörler ile uyarıları alma ve tepki verme,
Canlılarda prokaryot ve ökaryot
III. hormonlar yardımı ile kan pH’sini ayarlama olmak üzere iki çeşit hücre vardır.
olaylarından hangileri homeostasiyi dengede tutmaya

D Y
yöneliktir?

Metabolizma
D) I ve II E) I, II ve III B Tüm canlılar
bütün canlılarda
İ ototrof beslenir.
ortak değildir.
L
G D Y D Y
İ
1 Tüm canlılar 4 5
S aktif hareket
eder.
9. Aşağıda bir takım dönüşüm olayları gösterilmiştir. A
R D Y
CO2
+
M
Kompleks I Basit organik II A
H2O
besin besin 2 3
+ L
NH3
III Buna göre Ahmet ifadeleri test ettiğinde doğru çıkış
yolu kaç numaralı kısımdır?
Kompleks
besin A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Buna göre numaralandırılmış olaylardan hangileri tüm

canlılarda ortaktır? DİKKAT
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Tüm canlılar basit organik maddelerden komp-
D) I ve III E) I, II ve III leks organik besin sentezi yapar.
12
Test CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ
3 İnorganik Bileşikler
1. I. Doğada hazır bulunur. 4. Canlıların yapısında bulunan bileşikler organik ve inorga-
II. Genelde C, H ve O elementlerinin üçü bir arada bu- nik bileşikler olarak ikiye ayrılır.
lunmaz. Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi inorganik ya-
III. Sindirime uğramaz. pılı değildir?
İnorganik bileşikler için yukarıdaki özelliklerden han- A) Su B) Mineral C) Gliserol

gileri doğrudur? D) Tuz E) Oksijen
2. Su insan vücudunda, 5. Tuzlar için,
I. boşaltım ürünlerinin seyreltilmesi, I. Sindirime uğramaz.
II. terleme ile vücut sıcaklığının artırılması, II. Asit ve bazın birleşmesi ile oluşur.
III. sindirim kanalında polimer besinlerin parçalanması III. Hücrede ozmotik basıncın ayarlanmasında görev alır.
olaylarından hangilerini gerçekleştirir? ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) I ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III
B
İ
3. Aşağıdaki tabloda insan vücudunda bulunan minerallerin 6. Aşağıda suya ait bir kavram haritası gösterilmiştir.
L
miktarları belirtilmiştir. Öz ısısı
G
Fotosentez yüksek
Element İçerik(gr/kg) Element İçerik(gr/kg) İ Çözücü
Yaklaşık
Kalsiyum 10 – 20 Molibden 0,1 nötr pH’a
S Tüketilir. Özelliklerine
Ol sahip
ay sahiptir.
Fosfor 6 – 12 Magnezyum 0,5 A lar da
ınd o ğa Yüzey
R Kemosentez a D 3
Potasyum 2 – 2,5 Bakır 1,5 – 2,5 2 gerilimine
M Su sahip olma
Sodyum 1 – 1,5 Manganez 0,15 – 0,3 in de Va
A ler rlık
lar
L ime 1 4 ın
Klor 1 – 1,2 İyot 0,1 – 0,2 pk
Te
Tablodaki değerlere göre, Oluşur. Yapısında

bulunur.
I. Molibden gibi mineraller vücutta eser miktarda bulunur.
II. Vücutta en fazla bulunan mineral kalsiyumdur. Oksijenli Dehidrasyon
solunum Canlı Cansız
III. Günlük ihtiyacımızın en fazla olduğu mineraller fosfor
ve potasyumdur. Buna göre kavram haritasında kaç numaralı bölgeler-
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? deki bilgileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 1 ve 2 B) 3 ve 4 C) 1, 2 ve 3

D) I ve II E) I, II ve III D) 2, 3 ve 4 E) 1, 2, 3 ve 4
13
7. • Kasların kasılmasında etkilidir. 10. I. Suda çözündüğünde H+ iyonu verir.
• Kanın pıhtılaşmasını sağlar. II. Gazoz, kola ve limon örnek verilir.
• Kemik ve diş sağlığı için gereklidir. III. Kırmızı turnusol kağıdını maviye çevirir.
Özellikleri verildiği gibi olan mineral aşağıdakilerden IV. Acı tadına sahiptir.
hangisidir? V. pH metrede 0–7 arası değerliktedir.
A) Ca B) K C) Mg D) Na E) P Yukarıda verilen özellikleri asit ve bazlara göre doğru
gösteren seçenek hangisidir?
Asit Baz
A) I, II ve V III ve IV
B) I, III ve V II ve IV
C) II, III ve IV I ve V
8. Canlı yaşamı için vazgeçilmez olan su molekülü ile ilgili D) I, II ve IV III ve V
bazı özellikler aşağıda verilmiştir.
E) III, IV ve V I ve II
I. İçerisinde iyonlar bulundurarak bitkilerin ihtiyaç duydu-
ğu moleküllerin köklerle alınmasını sağlar.
II. Bazı hayvanların(böceklerin) yüzeyinde durması, koş-
ması için ortam oluşturur.
Buna göre verilen özellikler hangi seçenekte doğru eş- 11. Fosfor döngüsü kara ve denizler arasında gerçekleşir.
leştirilmiştir? Canlılarda fosfor çok önemli organik besinlerin yapısına
katılır.
I II
Buna göre fosfora;
A) Öz ısısı yüksek Terleme kohezyon
I. ATP,
B) Çözücü olması Yüzey gerilimi
II. protein,
C) Terleme kohezyon Çözücü olması III. nükleik asit
D) Taşıma Öz ısısı yüksek moleküllerinden hangilerinde rastlanabilir?
E) Yüzey gerilimi Çözücü olması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
B D) I ve II E) I, II ve III
İ
L
G 12. Biyoloji dersi için hazırlanan aşağıdaki tabloda mineralle-
İ
re ait bazı özelliklerin bulundurup-bulundurmama durumu
gösterilmiştir.
9. İnsanda mineral fazlası; S
I. terleme, A Özelliği
Özellik bulundurup
R
II. dışkılama, bulundurmama
M
III. idrar atımı A I Düzenleyici olarak görev alma ✘
olaylarından hangileri ile dış ortama atılır? L
II Vücutta depo edilebilme ✓
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III Kemik ve dişlerin yapısı katılabilme ✓
IV Enzimlerin yapısına katılabilme ✓
V Enerji verici olarak yıkıma uğrama ✘
(✓: Özelliğe sahip, ✘: Özelliğe sahip değil)
UNUTMA
Buna göre, tablodaki kaç numaralı bölgede yanlışlık
Su terlemede dışarı atılarak vücut sıcaklığı dü-
yapılmıştır?
şürülür.
A) V B) IV C) III D) II E) I
14
4 İnorganik Bileşikler ve Karbonhidratlar
1. Su molekülü ile ilgili olarak, 4. Aşağıdaki tabloda bazı minerallerin bulunduğu besin kay-
I. Birbirine hidrojen bağı ile bağlanır. nağı etkisi ve fazlalığında meydana gelen aksamalar gös-
terilmiştir.
II. Oksijen ve hidrojen atomu arasında kovalent bağ bulu-
nur. Besin Fazlalığına bağlı
Mineral Etkisi
III. Nötüre yakın bir pH’ye sahiptir. kaynağı aksaklıklar
yargılarından hangileri doğrudur? Diş ve kemik

gelişimi, nükleik Kemikte Ca
P Balık, et
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III asitlerin yapısına azalması
katılır.
Su kaynak-
Diş çürümesini Dişlerde
F ları, deniz
önler. sarı leke
ürünleri
Kanın pıhtılaşması,
Yumurta, İştahsızlık,
Ca Ca emilimini sağ-
süt güçsüzlük
lar.
2. Tuzlar, asit ve bazların birleşmesi ile meydana gelir. Tablodaki bilgilere göre,
Buna göre tuzların vücudumuzdaki fonksiyonları ile I. P ve F’nin fazla alımı diş için olumlu yönde etki yapar.
ilgili; II. F’nin az alınımına bağlı hemofili görülür.
I. kalsiyum ve fosfor tuzları kemik ve diş sağlığında, III. Hayvansal kaynaklı besinlerin alınmasına bağlı P ihti-
II. kalsiyum tuzları kas ve sinir hücrelerinin aktivitesinde, yacı giderilebilir.
III. klor tuzları hormonların çalışması ile mide öz suyu üre- yargılarından hangileri doğrudur?
timinde,
IV. magnezyum tuzları kas ve sinir sisteminin çalışmasın-
da D) I ve II E) I, II ve III
ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
B
İ
L
G 5. Organik bileşikler karbonhidrat, yağ ve protein gibi gruplar-
İ
dan oluşur.
S Karbonhidratlar için,
3. I. Fe → Hemoglobin pigmenti A I. Bitki hücrelerinde çeper yapısına katılır.

R II. Zarın yapısına katılır. TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
II. I → Tiroksin hormonu M
III. Ca → Klorofil pigmenti A III. Enerji ham maddesi olarak yıkılır.
L IV. Düzenleyici olarak görev alır.
Bazı mineraller ve bulunduğu yapılar için yapılan eş-
leştirmelerden hangileri doğrudur? V. Bitkisel ve hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ifadelerinden hangisi yanlıştır?
D) I ve II E) I, II ve III A) V B) IV C) III D) II E) I
NOT UYARI
Ca kemik-diş sağlığı ve kanın pıhtılaşmasında Proteinler enzimlerin yapısına katıldığından dü-
etkilidir. zenleyicidir.
15
6. Aşağıda karbonhidratlara ait bazı dönüşüm tepkimeleri 10. Aşağıda besinlerdeki bağ çeşitleri ve bazı bilgiler verilmiştir.
gösterilmiştir.
Bağ Bulunduğu
Maltoz Bağın kurulduğu kısımlar
çeşiti besin
2 Birinci glikozun 1 nolu karbonu ile

X
Maltoz ikinci glikozun 4 nolu karbonu ara-
1 bağı
Glikojen 3 sında
Glikoz Selüloz
5 Y Gliserolun karboksil ile yağ asitinin
4 Nötr yağ
bağı hidroksil grubu arasında
Birinci amino asitin karboksil grubu

Kitin Z
Polipeptit ile ikinci amino asitin amino grubu
bağı
Buna göre numaralı tepkimeler için aşağıda verilenler- arasında
den hangisi yanlıştır?
Tabloya göre X, Y ve Z bağları için,
A) 1 dehidrasyon olayı olup su açığa çıkar.
I. X bağı nişastanın yapısında bulunur.
B) 2 bitki hücrelerinde gerçekleşir.
C) 3 hayvan hücrelerinde gerçekleşir. II. Y ester bağıdır.
D) 4 gerçekleşirken azot tüketimi olur. III. Z bağı ribozomda sentezlenir.
E) 5. reaksiyon hidroliz olayıdır. yargılarından hangileri doğrudur?

7. Kitini, selüloz, glikoz ve nişastadan ayıran fark aşağı-

dakilerden hangisidir?
A) Yapıya katılması
B) Organik olması
11. Altı karbonlu monosakkaritler için,
C) Hücre çeperinde bulunması
I. Suda çözünür.
D) Azot elementi taşıması
II. Birbirlerinin izomeridir.
E) Glikozlardan meydana gelmesi
III. Bitkisel ve hayvansal kaynaklı çeşitleri vardır.
B A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

İ D) I ve II E) I, II ve III
8. I. Hidrokarbonlar O atomu içerdiğinden organik değildir. L
II. Organik moleküllerde hiçbir zaman S ve P bulunmaz. G
İ
III. Organik besinler organizma tarafından üretilir.
Yukarıda verilenlerden hangileri organik besinler için S

doğrudur? A
12. Karbonhidratların sindirimi sonucu;
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II R
M I. CO ,
2
A II. glikoz,
L
III. ATP
moleküllerinden hangileri oluşabilir?

9. Monosakkarit ve disakkaritler için;
I. tatlı olma,
II. suda çözünme,
IIl. glikozit bağı içerme
özelliklerinden hangileri ortaktır?

UYARI
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ATP sindirim sonucu değil hücresel solunum
veya fermantasyon sonucu oluşur.
16
5 Karbonhidratlar
1. Aşağıda disakkaritlerin oluşum tepkimeleri gösterilmiştir. 4. Karbonhidratlarda aşağıda verilen elementlerden han-
gisi kesinlikle bulunmaz?
X+X ?K
X+Y ? Sakkaroz A) C B) N C) S D) H E) O
X+Z ?L
Buna göre harflendirilmiş kısımlar için hangi seçenek-
teki ifade yanlıştır?
A) X memelilerin kanında bulunur. 2020 / MSÜ
B) Z en tatlı monosakkarittir. 5. Disakkaritlerin özellikleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden

C) Y bitkisel kaynaklıdır. hangisi yanlıştır?
D) K maltoz, L ise laktozdur. A) Disakkaritler, polisakkaritlerin monomerleridir.
E) X glikoz, Y fruktoz, Z ise galaktozdur. B) Disakkarit oluşurken monomerlerin birbirinin aynısı ol-
ması zorunlu değildir.
C) Bir disakkaritin oluşması sırasında bir molekül su açığa
çıkar.
D) Disakkaritlerin su kullanılarak yapı birimlerine ayrılma-
sına hidroliz denir.
E) Disakkaritlerin hidrolizi sırasında iki molekül arasında
bulunan glikozidik bağ yıkılır.
2. I. ATP
6. Glikojen hayvan hücrelerinin kas ve karaciğerinde depo
II. Guanin deoksiribonükleotit edilir. Kas ve karaciğerdeki glikojen hidroliz edildiğinde mo-
III. RNA nomerler oluşur. Ancak sadece karaciğerde oluşan glikoz
IV. Ribozom kana geçer.
Yukarıda verilenlerden hangilerinin yapısında riboza Buna göre kasta oluşan glikozların kana verilmemesi-
rastlanır? B nin sebebi,
İ I. fosfat ilavesi ile daha büyük bir yapıya sahip olmaları,
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV L
G II. enerji yıkımı için kullanılamamaları,
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
İ III. kasta enerjiye ihtiyacın az olması
verilenlerden hangileri olabilir?

S
A A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
R D) I ve II E) I, II ve III TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L
3. Sağlıklı bir diyette vücutta sindirilmemesine rağmen
selülozun alınmasının temel nedeni,
7. • Hayvansal hücrelerde bulunmaz.
I. Yağların hücresel solunumda yıkımını kolaylaştırır.
• Bitkisel kaynaklıdır.
II. Mideden pepsin salınımını azaltır. • Hayvanın sindirim kanalında bu besinlerin sindirimi ile ilgili
III. Bağırsakta mukus salınımına bağlı sindirim hızını artı- enzim bulunur.
rır.
Yukarıdaki açıklamaların tamamına aşağıda verilen
verilenlerden hangileridir? karbonhidratlardan hangisi karşılık gelemez?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Selüloz B) Fruktoz C) Maltoz
D) I ve II E) I, II ve III D) Sükroz E) Nişasta
17
8. Karbonhidratlar içerdiği şeker sayısına göre monosakkarit, 12. Bir hayvan hücresinin bulunduğu ortamdaki,
disakkarit ve polisakkarit olarak üçe ayrılır. • 30 glikoz
Buna göre monosakkaritler için aşağıda verilenlerden • 10 fruktoz
hangisi yanlıştır? • 10 galaktoz
A) Hidroliz ile CO2 ve H2O’ya kadar parçalanır. monomerler yukarıdaki gibidir.
B) Karbon sayıları üç ile sekiz arasında değişir.
Buna göre bu hayvan hücresi en fazla kaç disakkarit
C) Yapısındaki karbon sayısına göre sınıflandırılır. oluşturabilir?
D) Küçük molekül olduklarından zardaki porlardan doğru-
(Bitki hücresinde maltoz ve sükrozu sentezleyen enzimler
dan geçerler.
bulunur.)
E) Pentoz ve hegzoz gibi grupları vardır.
A) 10 B) 15 C) 30 D) 40 E) 50
9. Bir kişinin unlu besinlerle (ekmek, makarna vb.) bol 13. Aşağıdaki tabloda karbonhidrat çeşitlerinden polisakkarit-
beslendiğinde vücudunun yağlı bir yapıya sahip olma- lere ait bazı özellikler verilmiştir.
sının sebebi,
Bulundu-
I. karbonhidratların birinci dereceden enerji verici olarak Bulunduğu
Polisakkarit ğu ele- Görevi Monomeri
canlı
kullanılması, ment
II. karbonhidratların fazlasının yağlara dönüştürülmesi, X C,H ve O Yapısal Bitki Glikoz
III. karbonhidratların yapıya katılmaması Hayvan,

Y C,H ve O Deposal mantar, Glikoz
durumlarından hangileri ile açıklanabilir? bakteri
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C, H, O Böcek,
Z Yapısal Glikoz
D) I ve II E) I, II ve III ve N mantar
L C, H ve O Deposal Bitki Glikoz
Tabloya göre,
10. İnsanın sindirim kanalında nişastanın sindirilmesine I. X, Y ve L’de glikozun sayısı ve bağlanma düzeni farklıdır.
rağmen selülozun sindirilmemesinin temel sebebi, II. Y, suda çok az çözünür.
I. içerdiği bağlarının farklı olması, B III. Böceklerde Z’nin yapısına CaCO3 katılarak yapı sertle-
II. farklı monomerlerden oluşması, İ şebilir.
L
III. inorganik yapılı olması ifadelerinden hangileri doğrudur?
G
özelliklerinden hangileri olabilir? İ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
S
A
R
M
A
L
11. Monomer Glikozit bağ H2 O 14. Aşağıda verilen besinlerden hangisi sindirime uğraya-
bilir?
A) Amino asit B) Gliserol C) Laktoz
Zaman Zaman Zaman D) Glikoz E) Vitamin

I II III
Nişastanın hidrolizi sırasında grafiklerde verilen deği- UYARI

şimlerden hangileri gözlenir?
Besin CO2 ve H2O'ya sindirim değil solunum
ile yıkılır.
18
6 Yağlar
1. Trigliseritlerde bulunan doymuş ve doymamış yağ asit- 5. Aşağıda yağ çeşitlerinden fosfolipitin şekli gösterilmiştir.
leri için, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? X
A) Tereyağı, iç yağlar doymuş yağlardır.
B) Doymamış yağlar oda sıcaklığında sıvıdır.
C) Bitkilerden elde edilen doymuş yağ asitleri doyurularak Y
margarinler elde edilir.
D) Mısır yağı, fındık yağı bitkisel yağlar olup doymamış
yağ asitleri içerir. Buna göre,
E) Doymamış yağ asitlerindeki karbonlar çift bağ bulundu- I. Y iki yağ asitinden meydana gelir.
rur. II. X hidrofobik, Y ise hidrofiliktir.
III. Hücre zarında fosfolipitler çift sıralıdır.
2. Esansiyel yağ asitleri ile ilgili, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
I. Vücutta üretilemeyen yağ asitleridir. D) I ve III E) I, II ve III

II. Alınması zorunlu olan yağ asitleridir.
III. Omega yağ asitleri örnek verilebilir.
6. Yağların, karbonhidrat ve proteinlere göre daha fazla
enerji vermesinin temel sebebi,
I. proteinlerin hidrolizinin yağlara göre zor olması,
II. yapısındaki hidrojen sayısının fazla olması,
3. I. Mekanik destek sağlama III. karbonhidratların ikinci dereceden enerji verici olarak
II. Enerji verme yıkılması
B
III. Enzimlerin yapısına katılma İ verilenlerden hangileri olabilir?
Yağların görevleri arasında yukarıda verilenlerden han- L
gileri yer alır? G
D) I ve II E) I, II ve III S
A
M
A
L
4. Yağlardan enerji üretimi sırasında, 7. Kutup hayvanlarında yağların bol depo edilmesinin se-
I. hidroliz, bepleri arasında,
II. O2’nin harcanması, I. deri altında bulunarak ısı kaybını önleme,
III. CO2 ve H2O oluşumu II. yıkımları sonucu bol su oluşturma,

III. sindirimi sonucu bol enerji oluşturma
olaylarından hangileri gerçekleşebilir?
özelliklerinden hangileri yer alır?
D) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
19
8. Aşağıdaki grafik yağların hidrolizi sırasında elde edilmiştir. 11. Steroitlerle ilgili,
I. Bazı eşey hormonları ve kolesterol en sık görülenleri-
Miktar
dir.
3x II. Sinir hücrelerinde yalıtımı sağlar.
2 1 III. Hayvan ve bitki hücrelerinde zarın yapısına katılır.
4
x 5 D) I ve II E) I, II ve III
3
t
2021 / TYT
Buna göre numaralı eğriler için aşağıda verilenlerden 12. Trigliseritler ile ilgili,
hangisi yanlıştır?
I. Bir molekül trigliserit oluşurken bir molekül su açığa çıkar.
A) 2, ortamdaki sudur.
II. Bir gliserol ile üç yağ asitinin esterleşmesi sonucu bir
B) 1’in doğada bir çok çeşidi vardır. trigliserit molekülü oluşur.
C) 4, ortamdaki serbest enzim miktarıdır. III. İnsanlar, sentezledikleri trigliseritlerin yapısındaki yağ
D) 3, yağ asidi değişimidir. asitlerinin bir kısmını besinlerle dışarıdan almak zorun-
E) 5, gliserol değişimidir. dadır.

D) I ve II E) II ve III
9. I. Fosfolipit
II. Kolesterol
III. Trigliserit
13. • Steroit yapılıdır.
Yukarıda verilenlerden hangileri birer steroit türevidir?
• Kanda aşırı miktarda artışı damarlarda daralma ve tı-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III kanmaya neden olur.
D) I ve II E) I, II ve III • Beyni besleyen damarlarda birikerek felç gibi durumla-
B ra neden olur.
İ
L Yukarıda açıklamaları verilen lipit çeşidi aşağıdakiler-
G den hangisidir?
10. Aşağıda yağ moleküllerine ait dönüşüm tepkimeleri göste- İ
A) Fosfolipit B) Trans yağ
rilmiştir.
C) Kolesterol D) Doymamış yağ
S
A E) Nötral yağ
1 R
2 M
A
L 14. Beyin hücrelerinin kullanacağı enerji rezervi glikozdur.
Gliserol Yağ asitleri Yağ Su Sadece yağlı ve proteinli besinlerle beslenmesine
Tepkimeler için, rağmen bir bireyde aksaklıklar yaşanmamasını,
I. 1 yönünde ortam pH’si artar. I. Nöronlar beyinde zorunlu durumda iken glikoz yerine
yağ asidi ve amino asitleri yıkar.
II. 2 hidroliz olayı olup insanın sindirim kanalında gerçek-
II. Yağ asiti ve amino asitler glikoza çevrilir.
leşir.
III. Nöronlar enerji ihtiyacını sadece oksijensiz solunumla
III. 1 yönünde monosakkarit miktarı azalır. giderir.
yargılarından hangileri doğrudur? durumlarından hangileri açıklar?
20
7 Proteinler
1. Aşağıdaki diyagramda bir bireyin yapısına katılan besinler 4. İnsan vücudunda üretilemeyen dışarıdan hazır alınması
miktar yönünden gösterilmiştir. gereken amino asitlere temel (esansiyel) amino asit denir.
Temel amino asit b
III
II
K I
Temel Protein Esansiyel
amino asit a yağ asiti c
L
M
IV
Buna göre insan vücudunda yukarıdaki dönüşümler-

Buna göre K, L ve M besinleri hangi seçenekte doğru den hangileri gerçekleşebilir?
verilmiştir?
K L M
D) I, II ve III E) II, III ve IV
A) Protein Yağ Karbonhidrat
B) Karbonhidrat Protein Yağ
C) Yağ Karbonhidrat Protein
D) Protein Karbonhidrat Yağ
E) Karbonhidrat Yağ Protein 5. I. Tahıl
II. Kırmızı et
III. Yumurta
IV. Balık
Yukarıda verilen besinlerden hangileri temel amino

asit ihtiyacını giderebilir?
2. Proteinler ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
doğru değildir?
A) Enerji verici olarak yıkılırlar. D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
B) Tırnak, kıl gibi yapılarda bulunur.
C) Enzimlerin yapısını oluşturarak düzenleyici görevini üst- B
lenir. İ
D) Yabancı maddelere karşı vücudun savunmasını sağlar. L
G
E) Vücuda fazla alındığında deri altında yağlarla birlikte
İ
depo edilir.
6. Proteinlerin yapısında aşağıda verilen elementlerden
S hangisi yer almaz?
A A) P B) H C) S D) K E) C
M
A
L
3. Protein yapısında meydana gelen değişimler için aşa-
ğıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Bozulma ile proteinlerdeki lifleri bir arada tutan bağlar
7. Amino asitler için aşağıda verilenlerden hangisi yanlış-
kopar.
tır?
B) Yumurtanın pişirilmesi proteinlerin bozulmasına örnek-
A) Temel amino asitler insan vücudunda sentezlenemez.
tir.
B) Amino asitlerde çeşitliliği radikal grup sağlar.
C) Isıtma, yüksek basınç ve ışık bozulmaya neden olur.
C) Amino asitler ribozomda sentezlenir.
D) Denatürasyonda proteinlerin yapısındaki amino asit çe-
şidi değişir. D) Esansiyel amino asitleri bitkiler kendi sentezler.
E) Enzimler de proteinleri etkileyen faktörlerden etkilenir. E) Amino asitler amfoter özellik gösterir.
21
8. Aşağıda vücutta bulunan bazı proteinlerin görevleri veril- 10. Aşağıda proteinlerin yapı taşı olan amino asitlerin yapısı
miştir. gösterilmiştir.
• Yabancı proteinlere karşı üretilen özel moleküllerdir.
H
• Organların arasındaki iletişim ve düzeni sağlayan mo-
leküllerdir. (X)NH2 C COOH(Z)
• Bir reaksiyonun gerçekleşmesi için aktivasyon enerjisi- Radikal

ni düşüren katalizörlerdir. (Y)
• Kanda taşıma görevi yapan proteinlerdir.
Buna göre,
Buna göre aşağıdaki kavramlardan hangisinin açıkla-
I. Y’nin farklılığı amino asitlerin birbirinden farklı olmasını
masına değinilmemiştir?
sağlar.
A) Fibrinojen B) Hemoglobin
II. X amino asitlerin bazik özellikte olmasını sağlar.
C) Antikor D) Enzim
III. Z peptit bağı oluşurken görev alır.
E) Hormon

11. Aşağıda bazı dönüşüm tepkimeleri gösterilmiştir.

Protein
9. Karbonhidrat, yağ ve proteinler organik besin çeşididir. Mo- 2 3
CO2
nomer besinler besinlerin yapı taşı olup birleşerek polimer 1
Amino asit Dipeptit
+ 4
besinleri meydana getirir. Monomer besinlerden polimer H2O 5
besinleri oluşturulurken su açığa çıkmasına dehidrasyon
Tripeptit
denir. Polimer besinlerden monomer besinler oluşurken su
harcanmasına hidroliz denir.
Numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden hangisi
Polimer besin
yanlıştır?
H2O H 2O B A) 1. olayda azotlu bileşik oluşur.

İ B) 3. olayda, 5. olaya göre daha çok su oluşur.
Hidroliz Dehidrasyon L
C) 2. olay DNA kontrolünde olur.
G
İ D) 4. olayda enzimler görev alır.
E) 1. olayın tersini bitki hücreleri gerçekleştirebilir.
Monomer besin
S
Buna göre, tepkimelerle ilgili olarak, A
I. Amino asitler monomer, proteinler polimerdir. R
M
II. ATP hem dehidrasyon hem de hidrolizde harcanır.
A
III. Monomer besinler sindirime uğramadan zardan geçer. L 12. I. Genelde hayvanlardan sağlanan proteinler yüksek kali-
tededir.
yargılarından hangileri doğru olabilir?
II. Protein değeri fazla olan bitkisel gıdalar kuru yemiş ve
baklagillerdir.
III. Tavuk, süt, yumurta ve yoğurtta protein değeri yüksek-
tir.
DİKKAT Proteinli besinler için yukarıda verilenlerden hangileri

doğrudur?
Protein sentezi ribozomda gerçekleşir.
Temel amino asitleri insanlar dışarıdan hazır A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
alır. D) I ve II E) I, II ve III
22
8 Vitaminler
1. Aşağıda bazı vitaminlere ait bir takım özellikler verilmiştir. 4. Aşağıda bir vitamin için bazı açıklamalar verilmiştir.
I. Yaraların iyileşmesi, kalsiyum ve fosfat emilimi ile kas- • Hücre yenilenmesi, bakteri ve virüslere karşı direnç ka-
ların kasılmasında etkilidir. zanımında etkilidir.
II. Hücre arası madde yapımı, bağışıklık sistemi, hemog- • Eksikliğinde gece körlüğü, büyümede düzensizlik görü-
lobin oluşumunda etkili olup eksikliğinde skorbit görü- lür.
lür. • Fazla alınırsa zayıflama, halsizlik görülür.
III. Kanın pıhtılaşmasında etkili olup bağırsaktaki prokar-
Buna göre özellikleri belirtilen vitamin aşağıdakilerden
yotlarca sentezlenir.
hangisidir?
Buna göre bu vitaminler hangi seçenekte doğru veril-
A) A B) B C) K D) D E) E
miştir?
I II III
A) B C A
B) D C K
C) B D A
D) A B C 5. I. A
E) D C B
II. D
III. K
IV. E
Yukarıda verilen vitaminlerden hangileri dışarıdan pro-

vitamin hâlinde alınır?
2. Vitaminler için aşağıdaki özelliklerden hangisi yanlış- D) I, II ve III E) II, III ve IV
tır?
A) Bitkiler ihtiyaç duyduğu vitaminleri kendi sentezler.
B) Yapısında C, H, O ve N bulunur.
C) Monomer ya da polimer hâlde olabilir. B
D) B ve K vitaminleri kalın bağırsakta bulunan bakterilerce İ 6. I. A
sentezlenir. L II. B
E) Enerji ham maddesi olarak yıkıma uğramaz.
G III. K
İ
Yukarıda verilen vitaminlerden hangileri suda çözünen
vitaminlerdir?
S
R D) I ve II E) I, II ve III
M
A
3. Suda eriyen vitaminler günlük alınan meyve ve sebzelerde L
bulunur. Bundan dolayı depo edilmez.
Buna göre aşağıda verilen vitaminlerden hangisinin 7. I. Yapıya katılır.

eksikliği diğerlerinden önce ortaya çıkar?
II. Direnç artırıcı olarak kullanılır.
A) A III. Düzenleyici olarak görev yapar.
B) D Vitaminler için yukarıda verilenlerden hangileri doğru-
C) C dur?
D) K A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) E D) II ve III E) I, II ve III
23
8. Aşağıda verilen bileşiklerden hangisi tüm hücrelerde 11. Eksikliğinde kalp yetmezliği, sinir sisteminde bozuk-
yapısal olarak bulunmaz? luklar, anemi ve beriberi gibi rahatsızlıkların görüldüğü
vitamin aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karbonhidrat B) Vitamin
A) A B) B C) C D) D E) E
C) Protein D) Mineral
E) Yağ
12. Biyoloji ders kitabında bir molekül için,
 Canlı vücudunda  Direnç artırıcı olarak

yapıya katılmaz. tüketilir.
 Düzenleyici göreve  Enerji ham maddesi

sahiptir. olarak yıkılmaz.
9. Vitaminlerin yapısının bozulmasına,
 Sindirime uğramaz,  Organik yapılı bir
I. oksijen ve ışık, doğrudan kana geçerler. besindir.
II. yüksek ısı,
III. bakır ve demirle temas
özellikleri yer alıyor ise bu besine ait konu başlığı aşa-
durumlarından hangileri neden olabilir?
ğıdakilerden hangisidir?
A) Mineral B) Karbonhidrat C) Protein
D) Vitamin E) Yağ
13. D vitamininin farklı durumlarda kandaki referans değerleri

B aşağıdaki gibidir.
İ
Kişinin durumu En az D vitamin düzeyi
L
10. Aşağıda vitaminlerin ihtiyaç duyulduğu ve alındığı miktarlar G Sağlıklı 40 ng / mL
verilmiştir. İ
Miktar Kronik hastalık 50 ng / mL
S Kanser ve otoimmun
50 ng / mL
A hastalıklar
R
M Sağlıklı olan Aysun hastaneye gittiğinde kandaki D vitamini

A değerinin 35 ng/mL olduğunu görmüştür.
Vitamin çeşidi
A B C D E L
: Alınan miktar : İhtiyacımız
Aysun ile ilgili olarak,
I. D vitamini değerini artırmak için iyi beslenme ve gü-
Buna göre hangi vitamine idrarda rastlanabilir? neş ışığına ihtiyacı vardır.
II. Kemik gelişiminde sıkıntılar yaşayabilir.
III. Fazla D vitamini alırsa çoğunluğu idrarla dışarı atılır.

NOT
Suda çözünen vitaminlerin (B ve C) fazlası idrar-
la dışarı atılır.
24
9
1. Aşağıda verilen deney tüplerine belirtilen şartlarda bazı 3. I. Alyuvar içindeki O2 ve CO2 taşıyan molekül
maddeler eklenerek bir süre bekleniyor. II. Kanda glikozu yüksek seviyeden normale düşüren hor-
Protein Yağ Nişasta mon
III. Çizgili kaslarda kasılıp – gevşemeyi sağlayan miyofib-
riller
• Su • Su • Su IV. Zarda yağ asitleri, O2, CO2 ve yağda eriyen vitaminlerin
• Proteaz • Lipaz • Amilaz
• 30°C • 0°C • 25°C basit difüzyona uğradığı kısımlar
• pH = 2 • pH = 8 • pH = 3
Yukarıda verilenlerden hangilerini gerçekleştiren mo-
I II III leküller protein yapılıdır?
Tepkimeler gerçekleştikten sonra I. deney tüpüne fenol kır- A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III

mızısı, II. deney tüpüne turnusol kâğıdı, III. deney tüpüne D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
iyot konuluyor.
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
(Proteaz proteinleri, lipaz yağları, amilaz nişastayı sindirir.

Fenol kırmızısı ve turnusol kâğıdı asit ile iyot nişasta ile
renk değişimi verir.) 4. I. Mineraller
A) I. deney tüpünde fenol kırmızı sararır. II. Vücutta sentezlenemeyen amino asitler
B) II. deney tüpünde su miktarı değişmez.
III. Nükleik asitler
C) III. deney tüpünde iyot renk değişimi verir.
IV. Vitaminler
D) II. deney tüpünde turnusol kâğıdında renk değişimi göz-
lenir. Yukarıdaki maddelerden hangileri insanlar için esan-
E) III. deney tüpünde hidrolizin olmamasının sebebi pH’dir. siyel değildir?
A) Yalnız III B) I ve II C) III ve IV

2. Aşağıdaki tabloda bazı besinlerin 100 gramındaki karbon-
hidrat, yağ, protein değerleri ile enerji miktarları gösteril- B
miştir. İ
L
Besin çeşiti Enerji Protein Yağ Karbonhidrat
G
(K. Kalori)
İ
Yürek 124 15,0 5,7 1,8
5. Aşağıdaki grafikte karbonhidrat, yağ ve proteinlerin birim
Enginar 53 3,0 0,2 7,8 S
miktarının verdiği enerji miktarları gösterilmiştir.
A
Yoğurt 63 5,3 1,6 7,0 Enerji miktarı
Sığır eti 225 19,4 15,8 0 M
A
Susam 350 9,1 6,1 71,1
L
Tablodaki verilere göre,
I. Susam, hayvansal besinlere göre daha fazla enerji verir. P R S
Besin
II. Hidrolizi sonucu en çok yağ asiti ve gliserol sığır etin- Buna göre verilen besinlerin vücutta kullanım sırası
den oluşur. hangi seçenekte doğru verilmiştir?
III. Bol protein almak isteyen kişi hayvansal kaynaklı bes- A) P – R – S
lenmelidir.
B) S – R – P
yargılarından hangileri doğrudur? C) S – P – R
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) P – S – R
D) I ve II E) I, II ve III E) R – S – P
25
6. Aşağıdaki grafikte bir insanın uzun süreli açlık durumunda 9. Aşağıdaki tabloda bitki, bakteri, mantar ve hayvan hücre-
organik besin çeşitlerinin zamana bağlı değişimi gösteril- sindeki bazı organik maddelerin bulunup - bulunmama du-
miştir. rumu gösterilmiştir.
Miktar
Organikler Bitki Bakteri Mantar Hayvan
X K – + + +
Y
L + – – –
Z M + + + +
Zaman N – – + +
X, Y ve Z besinleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han- P – – – +

gisi yanlıştır?
(+:Bulundurur, –: Bulundurmaz)
A) Z, yapısal ya da deposal olabilir.
Buna göre K, L, M, N ve P için seçeneklerde verilen
B) X ve Z, zarda reseptör görevi üstlenir.
eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
C) Y’nin sindirimi midede başlar.
A) K Æ Glikojen B) L Æ Selüloz
D) X, düzenleyici bir besindir.
E) Aynı miktarda solunumda yıkıldıklarında en çok enerjiyi C) M Æ Fosfolipit D) N Æ Polipeptit
Y verir. E) P Æ Kolesterol
7. Bir inek dış ortamdan karbonu işaretlenmiş selüloz ile bes- 10. Aşağıda besinlerin görevleri ile ilgili bir tablo verilmiştir.
lenmektedir. Bu işaretli karbona belirli bir süre sonra en-
Besin Enerji verme Yapıcı onarıcı Düzenleyici
zimlerde rastlanıyor.
olma olma
Buna göre aşağıda verilen olaylardan hangisi üçüncü
X + + +
sırada gerçekleşir?
Y + + +
A) Selülozun selülaz ile sindirimi
B) Sindirim kanalındaki glikozun emilimi Z + + –
C) Glikozun amino asitlere dönüşümü (+: özelliğe sahip, –: özelliğe sahip değil)
D) DNA’nın şifre vermesi B
Buna göre X, Y ve Z besinleri hangi seçenekte doğru
İ
E) DNA’daki şifreye uygun enzim sentezi gösterilmiştir?
L
G X Y Z
İ
A) Protein Su Yağ
B) Vitamin Karbonhidrat Yağ
8. • 1000 glikoz içeren nişasta
S
A C) Protein Yağ Karbonhidrat
• 1000 amino asit içeren polipeptit R D) Karbonhidrat Mineral Protein
• 1000 maltoz M
E) Yağ Protein Su
• 1000 trigliserit A
L
Yukarıda verilen organikleri yapı taşlarına ayırmak için
gerekli toplam su sayısı kaçtır? 11. Trans yağlarla ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi
A) 5998 B) 5999 C) 4999 yanlıştır?
D) 4998 E) 3999 A) Sentetik yapılı yağ çeşitidir.
B) Trans yağlar tüketilirse kötü kolesterol seviyesi yükse-
lir.
ÖĞREN
C) Margarinler trans yağlar grubu içerisindedir.
Hidrolizde bağ sayısı kadar su harcanır. D) Trans yağlar insan hayatı için kesinlikle gereklidir.
E) Sıvı yağlar kızartma işlemlerinden sonra trans yağlara
dönüşür.
26
1.
ÜNİTE
2.
BÖLÜM
◗ ENZİMLER
◗ ATP VE HORMON
◗ NÜKLEİK ASİTLER
✔ ÖSYM sınavlarında yaşam bilimi biyoloji ile ilgili her yıl soru
çıkmaktadır. Canlıların ortak özellikleri, canlıların temel bileşen-
leri, enzim, metabolizma, ATP ve nükleik asitlerin iyi öğrenilmesi
hâlinde bu konuyla ilgili sorular kolayca çözülebilir.
✔ ÖSYM'de genelde enzimler, karbonhidratlar, yağ, protein, vita-

min ve nükleik asit bölümlerinden soru sorulmaktadır.
ENZİMLER
Enzim
Enerji
Enzimli Enzimsiz
aktivasyon aktivasyon
enerjisi Basit enzim Bileik enzim
enerjisi
Yardımcı grup
Substrat Koenzim
Ürün Apoenzim Apoenzim Vitamin
(Protein)
Reaksiyon yönü Seçici kısım Kofaktör
Mineral
100 gr H2O2 100 gr H2O2 100 gr H2O2
Holoenzim
X Y Z + +
100 gr 100 gr 4 parçaya 100 gr Enzim Substrat Enzim-substrat Ürün

tüm karaciğer ayrılmı karaciğer çekilmi karaciğer kompleksi
V – Hızı t – Süre K – Ürün VZ > YY > V X tX > tY > tZ KX = KY = KZ Anahtar – Kilit İlikisi
NOT: Tepkimelerdeki süre ve hızın farklı olmasının sebebi enzim miktarıdır.
ENZİMLERİN ÇALIMA HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı Enzimlerin Özellikleri
• Enzimler tepkimeden değimeden
çıkarlar.
• Canlı-cansız ortamda çalıırlar.
• Çok hızlı çalıırlar.
pH
35 55 Sıcaklık %15 Su oranı Substrat 7 14 • Enzimlerin etki ettiği maddeye
yüzeyi substrat denir.
• Reaksiyonlarına özgüdür.
Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı Miktar
Aktivatör • Genelde çift yönlü çalıırlar.
Yeterli substrat
• Proteinlerin etkilendiği tüm
Enzim substrat
Sabit substrat faktörlerden etkilenirler.
Normal Serbest enzim
Sınırlı substrat İnhibitör
Zaman
Substrat %15 Enzim
miktarı deriimi
Vitaminler
Suda Çözünen Yağda Çözünen

Vitaminler Vitaminler
Eksikliğinde Genel Özellikleri

Vitamin
Eksikliğinde
Vitamin
Bulunduğu Besin Etkisi Görülen • Yapıya katılmaz, enerji vermezler. Bulunduğu Besin Etkisi Görülen
Rahatsızlık Rahatsızlık
• Düzenleyicidirler.
Meyve, yeil Beriberi
sebze, et, süt, • Direnç artırıcı olarak harcanırlar. Et, karaciğer, ba - Bağııklığı güç - Gece körlüğü
B Koenzimdir Pellegra lık, süt, yumurta lendirir. Hücre
yumurta, tahıl A
Anemi • C, H, O ve N bulundururlar. farklılamasını
sağlar.
Antioksidandır. • Üreticiler kendi üretirken
C Sebze, meyve Bağııklık siste - Skorbüt Et, karaciğer, ba - Kemik geliimini Raitizm
mini güçlendirir.
tüketiciler hazır alır. lık, süt, yumurta sağlar.
D
Osteomalazi
Tahıl, bitkisel Antioksidandır. Kısırlık

E yağ, yumurta, Üreme siste -
ATP kuruyemi minde etkilidir.
• Depo edilemez. Karaciğer, Kanın pıhtılı - Kanın pıhtıla -

• Üretimine fosforilasyon, yeil sebze ması ve oksi - ma süresi uzar.
K jenli solunumda
tüketimine defosforilasyon denir. koenzim olarak
• Canlılardaki enerji molekülüdür. i yapar.
Hormonlar
• Hipoz gibi endokrin bezlerden salınırlar.
• Organik yapılıdırlar.
Fosfat
Adenin • Kan yolu ile taınırlar.
Riboz • Eksiklik ya da fazlalıklarından hastalıklar oluur.
Test ENZİMLER - 1
1
1. Enzimler için, 5. Katalizör için,
I. Aktivasyon enerjisini düşürür. I. Organik ya da inorganik olabilir.
II. Reaksiyonun başlamasını sağlar. II. Enzimler biyolojik katalizördür.
III. Reaksiyonun hızlanmasını sağlar. III. Aktivasyon enerjisini artırır.
ifadelerinden hangileri doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?

6. Bir enzimin tepkime hızının zamana bağlı değişimi aşağıda

2. Aşağıda verilenlerden hangisi tüm enzimlerin reaksi-
gösterilmiştir.
yon hızına etki eden faktörlerden biri değildir?
Tepkime hızı
A) pH
B) Substrat yoğunluğu
C) Işık şiddeti
D) Su
Zaman
t0
E) Sıcaklık
Tepkime hızının t0 anındaki durumu ile ilgili,

I. Tepkime devamlılığı açısından ortamdaki enerji kulla-
3. Enzimler için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? nımının sürekli olması önemlidir.
A) Çok hızlı çalışır. II. Ortamda substrat miktarının aşırı artışı tepkime hızını
değiştirebilir.
B) Tepkimeyi katalizledikten sonra değişmeden çıkar.
III. Sıcaklığın artışı enzim yapısını bozar.
C) Her zaman çift yönlü tepkimelere etki eder.
D) Çalışabilmesi için ortamda en az %15 oranında su ol- B
malıdır. İ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Pb,Hg gibi ağır metaller enzimleri çökeltir. L D) I ve II E) I, II ve III

G
İ
S
4. Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı
A
R 7. Aşağıda enzimatik bir tepkime gösterilmiştir. TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
Enzim Enzim Enzim L
K L M
Enzim Substrat Enzim Substrat Enzim Ürün
Kompleksi
Enzim miktarının sınırsız olduğu ortamda
Tepkimeye göre,
I. K Æ Sınırlı substrat
I. Enzimin etki ettiği madde substrattır.
II. L Æ Sınırsız substrat
II. Enzim üzerinde substrata özgü bölge vardır.
III. M Æ Sabit substrat III. Enzim ile substrat anahtar – kilit ilişkisi içeriside çalışır.
eğrileri hangi seçenekte doğru verilmiştir? yargılarından hangileri doğrudur?
29
8. Biyoloji öğretmeni Defne Hanım öğrencilerine enzimlere ait 10. İnsanda sindirim kanalının ince bağırsak kısmında nişasta-
üç özelliği kartonlara yazmasını ister. Hangi öğrenci özel- nın sindirimi gerçekleşir.
liklerin tamamını doğru yazarsa o kartonu panoya asacağı-
Nişasta + H2O Amilaz Maltoz + Dekstrin tepkimesi
nı söyler.
insanının sindirim kanalında ve,
Buna göre, aşağıdaki kartonlardan hangisinin panoya
Miktar
asılması gerekir?
Maltoz
A) B) Enzimlerin özellikleri
3L Dekstrin
Enzimlerin özellikleri
✓ Çok hızlı çalışırlar. ✓ Tepkimeden değiş- 2L
✓ Yalnızca hücre meden çıkarlar.
içinde çalışırlar. ✓ Tekrar tekrar kulla- L
✓ pH değişiminden nılabilirler.
etkilenmezler. ✓ Canlı ve cansız or- Zaman
tamda çalışabilirler.
grafikte maddelerinin değişimi gözleniyorsa,
C) D) Enzimlerin özellikleri
Enzimlerin özellikleri I. Amilaz için şartlar uygundur.
✓ Reaksiyonların daha ✓ Çift yönlü çalışabi-
kısa sürede gerçek- lirler. II. Nişasta miktarı azalır.
leşmesini sağlarlar. ✓ Karbonhidrat yapılı-
III. H2O miktarı azalır.
✓ Sıcaklık değişimin- dırlar.
den etkilenmezler. ✓ İnhibitvörler tepkime ifadelerinden hangileri doğrudur?
✓ Aktivatörler tepkime hızını artırır.
hızını azaltır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) D) I ve II E) I, II ve III
Enzimlerin özellikleri
✓ Hücre dışında çalı-
şamazlar.
✓ Biyokimyasal re-
aksiyon çeşidi kadar
enzim vardır.
✓ Başlamamış bir tep-
11. Biyoloji bölümünde okuyan Nil biyokimya dersinde “Enzim-
kimeyi başlatırlar. ler hücre içinde çalışır.” hipotezini oluşturuyor.
1 2
B
İ
L
9. Enzimler basit ve bileşik enzimler olarak ikiye ayrılır. G
İ
Buna göre bütün enzimler ile ilgili,
Böcekçil bitkinin böceği Mantar hücresinde glikojen
I. suyun %15’in altında bulunduğu ortamda çalışmaması, S sindirmesi sentezi
II. aşırı sıcaklık değişimlerinden etkilenmesi, A
R 3 4
III. koenzimin asıl işi yapması,
M
IV. apoenzim kısmının ribozomda sentezlenmesi
A
verilenlerden hangileri doğrudur? L
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
Hayvan hücresinin İnce bağırsak boşluğunda
mitokondrisinde ATP üretimi maltozun sindirimi
DİKKAT
Buna göre, Nil’in hipotezini yukarıdaki posterlerdeki
Enzimlerde reaksiyon hızının birden sıfıra düş-
bilgilerden hangileri desteklemez?
mesinin sebebi ortamdaki enerjinin çekilmesi-
dir. A) Yalnız 1 B) 2 ve 3 C) 1 ve 4
D) 1, 2 ve 3 E) 1, 3 ve 4
30
Test ENZİMLER - 2
2
1. Aşağıda verilen olayların hangisinde enzimler görev 4. Aşağıda enzimlerin pH aralıklarına bağlı reaksiyon hızı de-
almaz? ğişimi gösterilmiştir.
A) Protein hidrolizi Reaksiyon hızı
Y
B) Kas kasılması
C) Basit difüzyon
X Z
D) Hücresel solunum
E) Maltoz sentezi
pH
0 7 14
X, Y ve Z enzimleri ile ilgili,

I. X enzimi inaktif salınmış olabilir.
II. Z enzimi hidrolizi sağlayabilir.
III. Y enzimi nötr ortamda iyi çalışır.
2. Enzimlere ait aşağıda bazı dönüşüm tepkimeleri gösteril-
miştir. ifadelerinden hangileri doğrudur?
K geni L geni M geni
1 D) I ve II E) I, II ve III
a b c
3 4 5
2
Ortamda aşırı birikirse
inhibitör etkisi yapar. 5. Enzimlerin takım halinde görev alması ve reaksiyonları
aşama aşama geçmelerinin sebebi;
Tepkimeler için aşağıda verilenlerden hangisi yanlış-
I. bir enzim ürününün diğer enzimin substratı olması,
tır?
II. tepkimelerde bazen hücreye zarar verecek kadar ener-
A) a’nın birden fazla substratı vardır.
jinin açığa çıkması,
B) L geni bozulursa ortamda 4 birikir.
III. enzimlerin protein yapılı olması
C) 3, a’nın ürünü, b’nin substratıdır. B
özelliklerinden hangileri olabilir?
D) c son ürün oluşumuna neden olur. İ
E) Enzimler takım hâlinde çalışır.
L A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
G D) I ve II E) I, II ve III
İ
S
A
M
3. I. Pepsinojen için HCl aktivatör etkisi yaparak enzimi 6. Amilaz, nişasta ve glikojeni ağızda maltoz ve dekstrine par-
A
aktifleştirir. çalar.
L
II. Sıcaklık enzim yapısında geri dönüşümsüz değişim Bu bilgiye göre,
olan renatürasyona neden olur. I. Enzimler hücre dışında çalışabilir.
III. Kurşun, siyanür gibi maddeler enzimler için inhibitör et- II. Enzimler hidroliz tepkimelerinde görev alabilir.
kisi yapar.
III. Enzimler proteinden meydana gelir.
Enzimlere etki eden çevresel faktörler ile ilgili yukarıda
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
verilenlerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
31
7. Aşağıda verilen karaciğer parçaları üzerine eşit miktarda 10. Enzimatik bir reaksiyonda serbest enzim miktarının zama-
H2O2 parçaları ekleniyor. na bağlı değişimi aşağıdaki gibidir.
Serbest enzim miktarı
H2O2 H2O2 H2O2
X Y Z
Zaman
Serbest enzim miktarı grafikteki gibi olan tepkime için,

a gr tüm a gr 4 parçaya a gr çekilmiş
karaciğer ayrılmış karaciğer karaciğer Substrat miktarı Enzim-substrat Ürün miktarı
kompleksi
Buna göre tepkimelerde gerçekleşecek olaylarla ilgili, I II III
Ürün miktarı Tepkime hızı Substrat miktarı

X Y Z
Z Zaman Zaman Zaman
Y Z
değişimlerinden hangileri doğrudur?
X Y
X A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Zaman Zaman Zaman
I II III D) I ve II E) I, II ve III
grafiklerdeki değişimlerden hangileri doğrudur?

(Katalaz H2O2’yi O2 ve H2O'ya parçalar.)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 11. Aşağıda verilen enzimlerden hangisi aktiflik yönü ile
D) I ve III E) I, II ve III diğerlerinden farklıdır?
A) ATP sentaz B) DNA polimeraz

C) Pepsinojen D) Amilaz
8. Canlıda bulunan organik bileşiklerin karbonhidrat, yağ, E) Lipaz

protein, enzim ve nükleik asit gibi çeşitleri vardır.
• K bağları parçalar, su ile monomerlerine ayrılırsa ortam
pH’si düşer.
• L steroit, amino asit ya da protein yapılı olup organlar
B 12. Aşağıda bazı bileşik enzimlere ait apoenzim ve yardımcı
arası koordinasyonu sağlar.
İ grupları gösterilmiştir.
K ve L organikleri için, L
I. L kan ile taşınıp eşik değer ya da üzerinde etkilidir. G Bileşik enzim Bileşik enzim
X
II. L enzim olup hidroliz ya da dehidrasyon gerçekleştire- İ Y
bilir. Apoenzim Yardımcı Apoenzim Yardımcı

a grup b grup
III. K ve L polimer yapılı olamaz. S 1 2
A
R Bileşik enzim Bileşik enzim Bileşik enzim
Z L T
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III M
D) I ve II E) I, II ve III A Apoenzim Yardımcı Apoenzim Yardımcı Apoenzim Yardımcı
L c grup d grup e grup
3 1 4
Verilenlere göre,
9. Enzimlerin kısımları ile ilgili olarak, aşağıda verilenler- I. Her enzimin apoenzim kısmı kendine özgüdür.
den hangisi yanlıştır? II. Farklı yardımcı gruplar aynı enzimle çalışabilir.
A) Yardımcı grup apoenzimden daha küçüktür. III. Farklı enzimlerin yan grupları aynı olamaz.
B) Bir apoenzim sadece bir yan grupla çalışır. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
C) Koenzime NAD, FAD ve vitamin örnek verilebilir.
D) Kofaktör substratı seçen kısımdır.
E) Apoenzim kısmında peptit bağına rastlanır.
32
Test ENZİMLER- 3
3
1. Enzimin yapısı ile ilgili olarak, 4. Aşağıda verilen deney tüpünde 15°C’deki ortamda bir mik-
I. Apoenzim kısmı enzimin seçici olan kısmıdır. tar gaz kabarcığı oluşmuştur.
II. Yan grup organik ya da inorganik olabilir. Mantar tıpa
III. Yan grup apoenzimden küçük olabilir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? Gaz kabarcığı

H2O2
Tüm karaciğer
Ortamda birim zamandaki gaz kabarcığı sayısını artır-

2. Aşağıda enerjinin reaksiyon yönüne bağlı değişim grafiği mak için;
gösterilmiştir. I. tüm karaciğer parçalanmalı,
Enerji
II. sıcaklık 15°C’den 25°C’ye çıkarılmalı,
III. tüm karaciğer yerine parça karaciğer konularak katalaz
Aktivasyon eklemeli
enerjisi enzimsiz
(Katalaz, H2O2’yi O2 ve H2O’ya parçalar.)
Aktivasyon enerjisi enzimli

işlemlerinden hangileri gerçekleştirilmelidir?
Reaksiyon yönü
Grafiğe göre,
I. Enzimler aktivasyon enerjisini düşürür.
II. Enzim olmasa da ürün oluşur.
III. Enzimli reaksiyon daha uzun sürede gerçekleşir. 5. Aşağıda verilenlerden hangisi tüm enzimlerde ortak
olarak bulunur?
yorumlarından hangileri doğrudur?
B
A) B vitamini B) Fe
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III İ
L C) Protein D) C vitamini
G E) Mg
İ
S
3. Aşağıda enzimlere ait bazı dönüşüm tepkimeleri gösteril- A
miştir. R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
B
D EY A 6. • Biber, patlıcan gibi sebzelerin kurutulması
EX
A L • Besinlerin derin dondurucu gibi soğuk ortamda bekletil-
EZ ET mesi
E
C F
ET Yukarıda açıklanan durumlarda besinlerin bozulmama-
sının sebebi enzimlerin,
Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlış-
I. belirli sıcaklıkta çalışması,
tır?
II. çalışması için ortamda en az %15 suyun bulunması,
A) E ve E ’nin ürünleri aynıdır.
X Z
III. tepkimeden değişmeden çıkması
B) ET çift yönlü çalışır.
C) Ex dehidrasyon olayında görev almış olabilir. hangi özelliklerinden dolayıdır?
D) E ’nin ürünü, E ’nin substratıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Z T
E) Enzimler takım hâlinde çalışır. D) I ve II E) I, II ve III
33
7. Enzimlerin reaksiyon hızına etki eden çevresel bir faktör 10. Aşağıda hücredeki bazı biyokimyasal tepkimeler verilmiş-
aşağıdaki gibidir. tir.
Amilaz
Reaksiyon hızı Nişasta +H2O Maltoz + Dekstrin
Karbonikanhidraz
CO2 +H2O H2CO3
Sükraz
Maltoz + H2O Tepkime yok.
? Tepkimelere göre,
I. Enzimlerin etki ettiği madde kendine özgüdür.
Buna göre soru işareti(?) ile gösterilen yere, II. Enzimlerin substratı organik ya da inorganik yapılı ola-
I. pH, bilir.
II. sıcaklık,
III. Enzimler ancak canlı ortamda çalışır.
III. substrat miktarı
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
verilenlerden hangileri gelebilir?
8. Enzimlerin reaksiyon hızına etki eden faktörlerle ilgili,

I. Her enzimin iyi çalışacağı bir pH aralığı vardır.
II. Enzimlerin çalışabilmesi için ortamda en az %15 ora-
nında su bulunması gerekir.
III. Substrat yüzeyinin artışı tepkime hızını artırır. 11. Aşağıda enzimlere ait bir kavram haritası gösterilmiştir.
Protein
Mineral Maddeleri Vitamin
D) I ve III E) I, II ve III bulunabilir.
Substrat
Tekrar tekrar
yüzeyi
1 Yapısında çalışabilir.
B
İ pH Çalışmasında 2 Enzim 4
Sahiptir.
Tepkimeyi
etkilidir. Faktörleri hızlandırır.
L Özelliklerine
G
Tepkimeden
Su
9. Enzimlerle ilgili olarak aşağıdaki boşluk doldurma tes- İ miktarı 3
değişmeden
Etkenleri çıkarlar.
tinde;
S Işık Denatürasyona Toprak
✓ Bir kimyasal reaksiyonun gerçekleşmesi için dışarıdan neden olur.
A
alınması gereken enerjiye ..........1............. denir.
R Nem
✓ Bütün enzimlerde proteinden oluşmuş kısma ........2...... M

Buna göre, kavram haritasında numaralı bölgelerdeki
denir. A
bilgilerden hangileri doğrudur?
L
✓ .............3.......... maddeler enzimlerin çalışma hızını A) 1 ve 2 B) 3 ve 4 C) 1, 2 ve 3
yavaşlatır.
D) 1, 2 ve 4 E) 1, 2, 3 ve 4
sırası ile 1, 2 ve 3 nolu bölgelere gelen kelimeler hangi
seçenekte doğru verilmiştir?
A) Aktivasyon enerjisi, Apoenzim, İnhibitör
DİKKAT
B) Kimyasal enerji, Koenzim, İnhibitör
C) Kinetik enerji, Kofaktör, Aktivatör Enzimler tepkimeyi katalizledikten sonra değiş-
D) Aktivasyon enerjisi, Koenzim, İnhibitör meden çıkarlar.
E) Aktivasyon enerjisi, Apoenzim, Aktivatör
34
Test ATP VE HORMON
4
1. Canlılarda ATP üretme olayına fosforilasyon denir. 5. İnsanda üç farklı yaş grubuna ait bireylerin reaksiyon hızla-
rı aşağıdaki gibidir.
Buna göre tüm canlılar,
I. substrat düzeyinde fosforilasyon, X bireyi – Özümleme > Yadımlama
II. oksidatif fosforilasyon, Y bireyi – Özümleme = Yadımlama

III. fotofosforilasyon Z bireyi – Özümleme < Yadımlama
ATP üretim şekillerinden hangilerini gerçekleştirilebi- Buna göre X, Y ve Z bireylerinin yaş grupları hangi se-
lir? çenekte doğru verilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III X Y Z
D) II ve III E) I, II ve III A) 8 35 55
B) 30 40 50
C) 20 55 60
D) 4 6 8
E) 40 30 20
2. Canlılarda metabolizma hızını;
I. sağlık durumu,
II. yaş,
III. kilo,
IV. cinsiyet
faktörlerinden hangileri etkiler?
6. Bir hayvan hücresi anabolik reaksiyonlar sonucunda;
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV I. glikojen,
II. trigliserit,
III. protein
besinlerinden hangilerini sentezleyebilir?
3. B
3 3
İ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
4
2 L
5 G
İ
ATP’de yukarıda verilen kısımlardan hangisi yüksek
enerji içerir? S
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A
M
A 7. Aşağıda ATP’nin kısımları gösterilmiştir.
L 3 3 3
4. Katabolik reaksiyonlarla ilgili olarak, 4 5
1 2
I. Enerji ve yapı taşları elde edilebilir.
II. Protein hidrolizi örnek verilebilir. Numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden hangisi
yanlıştır?
III. Fotosentez hücre düzeyinde gerçekleşen katabolik bir
olaydır. A) 1, adenin bazıdır.
B) 2, altı karbonlu şekerdir.
C) 3, fosfat grubudur.
D) 4, glikozit bağıdır.
E) 5, ester bağıdır.
35
8. Aşağıda ATP’nin kullanımı ve yenilenmesi gösterilmiştir. 12. Aşağıda ATP’nin yapısı gösterilmiştir.
ATP
Enerjinin Enerjinin
Üretildiği Tüketildiği
Olaylar Olaylar
X
D B
Y
Z
ADP + P
X, Y ve Z kısımları ile ilgili,
Buna göre bir bitki hücresinde D ve B yerine aşağıda- I. X adenozin olup nükleotit yapısındadır.
kilerden hangisi gelmelidir?
II. Z, Y’ye dönüşürken enerji açığa çıkar.
D B III. X: AMP, Y: ADP, Z: ise ATP’dir.
A) Fagositoz Kemosentez yargılarından hangileri doğrudur?
B) Fotosentez Pasif taşıma A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) Oksijenli solunum Nişasta sentezi D) I ve II E) II ve III
D) Oksijensiz solunum Sinirsel iletim
E) Oksijensiz solunum Ozmoz

13. I. Glikojen sentezi
II. Nişasta hidrolizi
III. CO2 özümlemesi
9. Aşağıda verilen organik maddelerden hangisi bir hor- IV. Selüloz sentezi
mon değildir?
Yukarıdaki olaylardan hangileri bitki hücrelerindeki ya-
A) İnsülin B) Testosteron pım olaylarına örnek verilebilir?
C) Tiroksin D) Melanin A) Yalnız IV B) I ve II C) III ve IV
E) Aldosteron D) I, II ve III E) II, III ve IV
14. ATP canlılarda temel enerji birimidir.

10. Hormonlarla ilgili, B
I. Endokrin bezler tarafından salgılanır. İ ATP ile ilgili olarak,
II. Kan ile taşınır. L I. Canlılarda depo edilemez.
III. Vitamin yapılıdır. G II. Bir hücreden başka hücreye transfer edilemez.
yargılarından hangileri doğrudur? İ
III. İhtiyaç hâlinde üretilir.
S ifadelerinden hangileri doğrudur?
R
M D) I ve II E) I, II ve III
A
L
11. Bazal metabolizma bireyin tam dinlenme hâlidir. 15. I. ATP’nin asıl kaynağı güneş enerjisidir.
II. Üreticiler, Güneş enerjisinden faydalanarak ATP üretir.
Bazal metabolizma durumu için,
III. Tüketiciler, üreticileri besin olarak tükettiğinde ATP di-
I. Vücut yüzeyi hesaplanmalıdır.
rekt aktarılmış olur.
II. Ortamın oda sıcaklığında olması gerekir.
ATP için yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?
III. Yemek yedikten 12 saat sonra ölçülmesi gerekir.
36
Test NÜKLEİK ASİTLER - 1
5
1. Nükleik asitlerle ilgili olarak, 5. RNA ile ilgili olarak,
I. Hücredeki büyük moleküllerdir. I. Kendini eşleyemez, DNA tarafından sentezlenir.
II. Kendine özgü şifresi vardır. II. DNA’daki nükleotit eşitlikleri yoktur.
III. Polinükleotitlerden oluşur. III. Sentezinde RNA polimeraz, hidrolizinde RNAaz görev
alır.
2. DNA; 6. DNA, RNA ve ATP için;

I. enzim, I. baz bulundurma,
II. protein, II. mitokondride yer alma,
III. antikor III. glikozit bağı taşıma
moleküllerinden hangilerinin sentezi için şifre verir? verilenlerden hangileri ortaktır?

3. I. Adenin 7. DNA ve RNA hidroliz edilirse aşağıda verilenlerden

B
II. Timin hangisi miktarca en fazla oluşur?
İ
III. Guanin L A) Adenin B) Riboz
G
Yukarıda verilenlerden hangileri pürin bazıdır? İ C) Fosfat D) Deoksiriboz
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III E) Guanin
D) II ve III E) I, II ve III S
A
M
A
L
4. I. Pürin = Pirimidin 8. mRNA, tRNA ve rRNA ile ilgili olarak;

II. A = T I. ester bağı bulundurma,
III. Fosfat sayısı = Şeker sayısı II. protein sentezinde görev alma,
RNA için verilen eşitliklerden hangileri her zaman doğ- III. amino asit taşıma
rudur? verilenlerden hangileri ortak olabilir?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
37
9. DNA’nın bir ipliğine ait nükleotit dizilimi, ATG CAT 12. 1994 yılında Mc Carty isimli bilim adamının nükleik asitlerin
GGA TCG ise diğer ipliğindeki nükleotit dizilimi hangi keşfi süresince yaptığı bazı deneyler ve sonuçları aşağıda
seçenekte doğru verilmiştir? numaralı olarak gösterilmiştir.
A) ATG CAT GGA TCG Deney 1
Canlı
B) TAC CAT CCT TCG kapsüllü
bakteriler
C) ATG GTA GGA AGC Fare ölür
D) TAC GTA CCT AGC Deney 2

Canlı
E) ATT CAA GGT TCC kapsülsüz
bakteriler
Fare yaşar
Deney 3
Canlı kapsülsüz
bakteriler Ayrı ayrı
verildiğinde Fare yaşar
Isıtılarak öldürülmüş
10. Aşağıda bazı DNA parçalarına ait ok yönündeki kopmalar kapsüllü bakteriler
gösterilmiştir. Deney 4
A S A G T A
1 2 Isıtılarak öldürülmüş
kapsüllü bakteriler ve Fare ölür
T G T S A T
kapsülsüz bakteriler
bir arada tutulduktan
sonra fareye verildiğinde
A G T
Deney 5
3
T S A
Isıtılarak öldürülmüş
kapsüllü bakteriler, bir süre Fare ölür
proteaz enzimi içinde tutulduktan
Buna göre hangi DNA moleküllerinde meydana gelen sonra canlı kapsüllü bakteriler
ile karıştırılır ve fareye verilir.
değişimler onarılamaz?
Deney 6
A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 1 ve 3
D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3
Isıtılarak öldürülmüş Fare yaşar
kapsüllü bakteriler, bir süre
DNAaz enzimi içinde tutulduktan
sonra canlı kapsüllü bakteriler
ile karıştırılır ve fareye verilir.
B
İ Buna göre numaralı deneyler ve sonuçları ile ilgili ola-
L rak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
G A) Deney 1 ve Deney 2’nin sonuçlarına göre kapsüllü bak-
11. Aşağıda RNA’nın yapısı gösterilmiştir. İ terilerdeki bir özellik farede hastalığa yol açmaktadır.
P
B) Deney 3’e göre kapsüllü bakterilerin ısıtılarak öldürül-
U R S mesi hastalık yapma etkenini yok etmiş, ölü bakteri-
P
A lere ait bazı moleküller tek başlarına farede hastalığa
G neden olmuştur.
R R
P M C) Deney 4’e göre ölen fare incelenecek olursa kanında

A A canlı kapsüllü bakterilere rastlanabilir.
R
P L D) Deney 5 sonucunda bakteriler arasında kalıtsal özel-
S
liklerin proteinler aracılığı ile aktarılmadığı ispatlanmış
R
olur.
RNA’nın yapısıyla ilgili, E) Deney 5’te kapsüllü bakterilerin DNA’ları DNAaz enzi-
mi ile parçalandığından kapsülsüz bakterilere hastalık
I. Tek iplikten oluşur. yapma özelliği aktarılmamıştır.
II. Glikozit bağları ile nükleotitler alt alta bağlanır.
III. Riboz şekeri hem ester hem de glikozit bağı yapar.
NOT
DNA; DNA, RNA ve protein sentezi için şifre verir.
38
6
1. I. Azotlu organik bazları adenin, guanin, sitozin ve timindir. 5. Aşağıda DNA ve RNA’ya ait bazı özellikler karşılaştırılmıştır.
II. Sentezinde DNAaz, hidrolizinde DNA polimeraz görev
Özellik 1. Nükleik asit 2. Nükleik asit
alır.
a Riboz şekeri bulun- Deoksiriboz şekeri
III. Altı karbonlu şekeri deoksiribozdur.
durur. bulundurur.
DNA ile ilgili olarak yukarıda verilenlerden hangileri
b Tek iplikten oluşur. Çift iplikten oluşur.
doğrudur?
c Urasil bazı bulun- Timin bazı bulun-
durur. durur.
d Kendini eşler. DNA tarafından
sentezlenir.
e Protein sentezinde Protein sentezi için
görev alır. şifre verir.
2. RNA’nın hidrolizi sırasında,
Buna göre hangi özellikteki karşılaştırma 1 ve 2. nük-
Su Timin Guanin leik asitte yer değiştirilirse yanlışlık düzeltilmiş olur?
A) a B) b C) c D) d E) e
t t t
I II III
grafiklerdeki değişimlerden hangileri gözlenir?

B
3. DNA ve RNA’nın ayırt edilmesinde; İ 6. Aşağıda DNA’nın moleküler yapısı gösterilmiştir.
I. şeker çeşidi, L
G P P
II. kendini eşleyebilme,
İ D A T D
III. baz çeşidi
P P
verilenlerden hangileri kullanılabilir? S D S G D
A
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III P P
R T A TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
D D
D) II ve III E) I, II ve III M
A P P
L D G S D
Buna göre DNA’nın yapısıyla ilgili olarak, aşağıda veri-

4. Bir DNA’da aşağıda verilenlerden hangisinin gerçek- lenlerden hangisi yanlıştır?
leşmesi mutasyon olduğunu kanıtlamaz? A) DNA’da nükleotitler alt alta fosfodiester bağları ile bağ-
A) Baz diziliş sırasının değişimi lanır.
B) Fosforik asit sayısının değişimine bağlı nükleotit sayısı B) DNA'ya ait bir iplik RNA için şifre verir.
değişimi C) DNA’nın iki ipliği birbirine zayıf hidrojen bağları ile bağ-
C) DNA’ya yeni nükleotitlerin eklenmesi lanır.
D) Pürin ve pirimidin oranının 1 olması D) DNA’da adenin karşısına timin bazı gelir.
E) DNA’daki nükleotitlerin azalması E) Zayıf hidrojen bağları DNA ligaz enzimleri ile yıkılır.
39
7. DNA için, 11. DNA’ya ait ikinci iplik (şifre vermeyen) teki pirimidin
A sayısı biliniyor ise;
I. =1
T
I. DNA’daki zayıf hidrojen bağı sayısı,
Pürin
II. =1 II. şifre veren iplikteki pürin sayısı,
Pirimidin
III. DNA’daki toplam nükleotit sayısı
III. G = S
değerlerinden hangileri hesaplanabilir?
eşitliklerinden hangileri her zaman doğrudur?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
8. Pirimidin bazları ile ilgili olarak,

12. Aşağıda bir DNA molekülü ve iki ayrı bölge gösterilmiştir.
I. Çift halkalıdır.
II. ATP yapısına katılır. 1
III. Sitozin, urasil ve timin bazlarıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur? 2

Buna göre 1 ve 2 nolu bölgelerde;
I. üçlü hidrojen bağı sayısı,
II. deoksiriboz sayısı,
III. nükleotit dizilimi,
IV. fosforik asit sayısı
verilenlerden hangileri farklı olabilir?

9. mRNA ile ilgili olarak,
I. Şifre veren iplikten sentezlenir. B
II. DNA’dan aldığı bilgiyi ribozoma taşır. İ
III. Sentezine transkripsiyon denir.
L
G
A
R
M
A
L
2019 / TYT
10. RNA çeşitleri bir hücrede bulunma yüzdesi açısından 13. Aşağıdakilerden hangisi DNA ve RNA’nın ortak özellik-
çoktan aza doğru nasıl sıralanır? lerinden biridir?
A) rRNA – tRNA – mRNA A) Her birinin yapısında tüm pirimidin baz çeşitleri yer alır.
B) Her iki molekül de nükleotit polimeridir.
B) mRNA – rRNA – tRNA
C) Her zaman organel içerisinde bulunurlar.
C) rRNA – mRNA – tRNA
D) Zincirlerindeki pürin ve pirimidin bazlarının sayıları her
D) tRNA – mRNA – rRNA zaman birbirine eşittir.
E) mRNA – tRNA – rRNA E) Hücre döngüsünde replikasyon geçirirler.
40
7
1. Ökaryot bir hücrede RNA, 4. Bir DNA molekülü sentezinde harcanan deoksiriboz, fosfat,
I. ribozom, adenin, timin ve sitozin sayısı aşağıdaki gibidir.
II. sitoplazma, Miktarı

III. mitokondri,
IV. golgi aygıtı,
V. kloroplast
hücresel kısımlarının hangisinde bulunmaz?

1 2 3 4 5 Molekül
Buna göre deoksiriboz ve fosfat sırası ile hangi numa-

ra ile gösterilmiştir?
A) 1 ve 2 B) 3 ve 4 C) 3 ve 5
2. DNA ve RNA'nın sentezinde,
D) 2 ve 4 E) 4 ve 5
Miktar
?
2020 / TYT
Zaman
5. DNA ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
grafikte soru işareti (?) ile gösterilen yere,
A) Nükleotit adı verilen monomerlerden yapılmıştır.
I. su,
B) Hücre bölünmesi öncesinde kendisini kopyalar.
II. adenin,
C) Genetik bilginin yavru hücrelere aktarımında işlev görür.
III. riboz
D) Hücredeki proteinler, DNA’daki bilgi üzerinden sentez-
belirtilen maddelerden hangileri gelebilir? B lenir.
İ
E) Canlılardaki DNA’ların farklılığı, sadece nükleotitlerin
L
D) I ve II E) I, II ve III G dizilimine dayalıdır.
İ
S
A
M
A
3. DNA’da dört, RNA’da dört çeşit olmak üzere hücrelerde L 6. Aşağıda nükleik asitlerin yapı birimleri gösterilmiştir.
toplam 8 çeşit nükleotit bulunur. 4 5
1 2 3
Nükleotitlerde çeşitliliği,
I. baz, Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
II. fosforik asit, A) 1, DNA ve RNA’da toplam beş çeşittir.
III. şeker B) 2, DNA’da deoksiribozdur.
moleküllerinden hangileri sağlar? C) 3, ATP’de de bulunur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) 4; glikozit, 5; ester bağıdır.
D) II ve III E) I, II ve III E) 2 ve 3 nükleozit; 1, 2 ve 3 ise nükleotiti oluşturur.
41
7. Nükleik asitler deoksiribonükleik asit ve ribonükleik asit 10. Biyoloji öğretmeni Recep Bey sınıfta DNA, RNA ve ATP’yi
olarak adlandırılır. daha iyi anlatabilmek için aşağıdaki maddeleri belirtilen
simgeler ile gösteriyor.
Nükleik asitlerin adlandırılmasında;
I. baz çeşidi,
Timin Urasil
II. zayıf hidrojen bağının varlığı,
Adenin Deokrisiboz
III. şeker çeşidi
Guanin Riboz
durumlarından hangileri kullanılır? Sitozin Fosfat

D) I ve III E) I, II ve III Buna göre,
Sitozindeoksiribo ATP
nükleotit
+ + + +
+ +
Ahmet Sinem
Guaninribo Timin deoksiribo

nükleotit nükleotit
8. I. Baz + + + +
II. Nükleozit Çiğdem Cenk
III. Nükleotit
öğrencilerin gösterimlerinden hangileri doğrudur?
IV. Kod
A) Ahmet
V. Gen
B) Sinem ve Çiğdem
Yukarıda verilen kalıtsal birimler büyükten küçüğe
C) Sinem ve Cenk
doğru nasıl sıralanır?
D) Ahmet, Çiğdem ve Cenk
A) I – II – III – IV – V
E) Ahmet, Sinem, Çiğdem ve Cenk
B) V – IV – III – II – I
C) II – V – I – III – IV
D) IV – V – I – II – III
E) III – V – IV – I – II
11. Aşağıda nükleik asitlerin yapı taşı olan nükleotitin yapısı
B gösterilmiştir.
İ Nükleotit
L
G Baz Şeker Fosfat
İ
Pürin Deoksiriboz
9. I. Riboz Adenin Riboz
II. Urasil S Guanin
A
III. Deoksiriboz Pirimidin
R Sitozin
IV. Timin M Urasil

V. Fosforik asit A Timin
L
Bir nükleik asit çeşidinde yukarıda verilenlerden hangi
Buna göre, nükleotitlerle ilgili olarak,
ikisi bir arada yer almaz?
A) I ve II B) III ve IV C) I ve V I. DNA ve RNA'da farklı şekerler bulunur.
D) II ve IV E) III ve V II. Pürin bazları hem DNA hem de RNA'da vardır.
III. Fosfat grubu tüm RNA çeşitlerinde vardır.

UYARI
Fosforik asit tüm nükleotitlerde bulunduğundan
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
çeşitlilikte etkili değildir.
42
SİMÜLASYON TESTİ
1. Bir biyoloji öğretmeni sınıftaki öğrencilere farklı asetatlarda 3. Nişasta, trigliserit ve polipeptitlerin hidrolizi sırasında,
bulunan resimleri gösterir. aşağıdaki grafiklerden hangisi ortak olarak gerçekle-
şir?
Begüm Elif A) Monosakkarit B) Ortam pH
O2
Işık
Besin
CO2
Kök Mineral
Su Zaman Zaman
Bitkide fotosentez Hücre sayısının C) D)

Su Enzim
yapma artışı ile büyüme
Ahmet Zeynep
Zar
Çekirdek
Zaman Zaman
Atom Molekül Yalancı
ayak
Sitoplazma
E) Peptit Bağı
Hücre Organel
Organizasyona sahip Bir hücreden meydana

olma gelme
Zaman
Harun
Oksijenli solunum
yapma
B 4. Aşağıda ATP molekülü ile ilgili bir kavram haritası gösteril-

Buna göre, öğrencilerin baktığı asetatlardan hangisi
İ miştir.
tüm canlılarda ortaktır? L
Substrat düzeyinde
G
A) Begüm B) Elif C) Ahmet Oksidatif fosforilasyon
Riboz Adenin
İ fosforilasyon
D) Zeynep E) Harun
Molekülleri
S Üretim Ol
a bulunur.
çeşitleri üre ylar da
A tili ı il s ın
r. e pı
R
2 Ya 1 Fosfat TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M Fotofosforilasyon ATP
A 3
L Sinirsel
Harcanır.
2. Karbon atomu işaretlenmiş amino asit verilen bir bi- iletim
reyde belirli bir süre sonra;
Biyosentez
Olaylarında
I. solunum sonucu oluşan CO2,
II. hücre zarındaki glikoprotein, Aktif taşıma
III. beyin hücrelerinde yıkılan glikoz
hangilerinde işaretli karbon atomuna rastlanabilir? Buna göre kavram haritasında numaralı kısımlardan
hangilerine ait bilgiler doğrudur?
D) I ve III E) I, II ve III A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 1 ve 3
D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3
43
5. Aşağıda enzimsel bir tepkime hızının zamana bağlı değişi- 8. Bir DNA molekülünün sentezi sırasında, grafiklerde ve-
mi gösterilmiştir. rilen değişimlerden hangisi gözlenmez?
Reaksiyon hızı A) Urasil B) Su
t t
Zaman
t1
C) Enzim D) Timin
Reaksiyonun t1 anından sonraki değişimine;
I. inhibitör eklenmesi,
II. sıcaklığın düşürülmesi,
t t
III. enzim miktarının artışı
durumlarından hangileri neden olabilir? E) Glikozit Bağı

t
6. Bir biyoloji öğretmeni canlıların temel bileşenleri konusunu 9. Aşağıda bir enzimin çalışma hızının zaman dilimlerine bağ-
bitirdikten sonra tahtaya aşağıdaki sistematiği çizmiştir. lı değişimi gösterilmiştir.
Tepkime hızı
Canlıların Temel Bileşenleri
X Y
Karbonhidrat ATP Zaman
Su t1 t2 t3 t4 t5
Yağ Nükleik asit Asit
Protein Enzim Baz Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi doğru ola-
Tuz maz?
A) t ’de pH enzim için uygundur.
1
B) t2 sonunda enzim yapısı denatüre olmuştur.
B
Buna göre, X ve Y bileşenleri için, C) t3’te ortama aktivatör eklenmiştir.
İ
I. X organik, Y inorganik besindir. L D) t4’te substrat azalmaktadır.
G E) t5’te inhibitör etkili olmuştur.
II. X canlılar tarafından üretilirken, Y doğada hazır bulu-
İ
nur.
III. X ve Y aynı hücrede bulunmaz. S
ifadelerinden hangileri doğru olabilir? A
R
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III M
A 10. Enzimler biyolojik katalizörlerdir. Bir üre molekülünün en-
L zim varlığında 30.000 moleküle parçalanması yaklaşık
1 saniye sürer. Bir üre molekülü enzimsiz ortamda ise 100
yılda parçalanır.
Enzimlerle ilgili bu açıklamaya göre,
7. Metabolizma hızı;
I. Enzimlerin çalışabilmesi için sıcaklığın optimum olması
I. tüketilen oksijen miktarı, gerekir.
II. ortam ısısının değişmesi, II. Enzimler çok hızlı çalışır.
III. hacim ve yüzey oranı arasındaki ilişkinin azalması III. Enzimler substratı ürüne dönüştürür.
durumlarından hangilerine bağlı olarak değişir? ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) I ve II E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
44
2.
ÜNİTE
1.
BÖLÜM
HÜCRE
◗  HÜCRE VE ORGANELLERİ
✔ ÖSYM sınavlarında hücre ile ilgili her yıl soru çıkmaktadır.

Hücre organellerinin görevleri ve yapısı ile hücre zarından mad-
de geçiş çeşitlerinin iyi kavranılması hâlinde konuyla ilgili ÖSYM
soruları kolayca çözülebilir.
Hücre Organeller
Bitki Hücresi Hayvan Hücresi Sitoplazma
• Çekirdek ile sitoplazma arasını dol-

duran sıvı kısımdır.
Lizozom
Golgi aygıtı • Yarı akışkan sitozol sıvısından ve
Kloroplast
Hücre zarı organellerden oluşur.
Peroksizom
• İçerisinde su, besin, enzim, atık ve
Hücre duvarı
Ribozom iyonlar bulunur.
Çekirdek
Çekirdekçik
Endoplazmik
Retikulum
Merkezi koful
Mitokondri
Sentrozom
PLASTITLER: 3 Çeşittir; Endoplazmik Retikulum: Mitokondri:

Kloroplast: • Çekirdek zarından hücre zarına kadar uzanan kanal • Ökaryot hücrelerde oksijenli solunum tepkime-
• Fotosentez ile inorganik besinlerden organik besin zistemidir. Hücrede taşıma ve mekanik desteklik lerinin gerçekleştiği enerji üretiminden sorumlu
sentezi yapar. görevleri vardır. organeldir.
Fotosentez: CO + H O ₺ C H O + O 2 Çeşit endoplazmik retikulum vardır: C6H12O6 + O2 ₺ CO2 + H2O + enerji
2 2 6 12 6 2
• Klorofil pigmenti bulundurduğundan yeşil renklidir. A. Granüllü Endoplazmik Retikulum • Enerji ihtiyacı fazla olan hücrelerde sayıca fazladır.
• Kendine ait DNA, RNA ve ribozomu bulunur.
• Üzerinde ribozom bulunur. • Çift zarlı bir organeldir.
• Çift zarlı bir organeldir. Organel içinde bulunan
tilakoid zarlar grana adı verilen yapıları oluşturur. • Hücre dışına salgılanacak olan proteinler granüllü • Kendine ait DNA, RNA ve ribozomu vardır. Gerekti-
E.R. üzerindeki ribozomlarda sentezlenir. ğinde çekirdek kontrolünde kendini eşleyebilir.
• Kloroplastın içini dolduran sıvıya stroma denir.
Kromoplast: B. Granülsüz Endoplazmik Retikulum • Enzim ve proteinlerini kendisi üretebilir.
Yeşil dışındaki (sarı, mor, turuncu, kırmızı) renkleri • Üzerinde ribozom yoktur. • Mitokondri iç zarı (krista) kıvrımlar yaparak, tepki-
verir. • Kas hücrelerinde kalsiyum depolar. me yüzeyini artırır böylece daha fazla enerji üretil-
Lökoplast: mesini sağlar.
• Bazı zehirli maddeleri zehirsizleştirir.
• Renksizdir. • Mitokondri içindeki sıvıya matriks adı verilir.
• Asidik ve bazik maddelerin birbirlerini etkileyerek
• Kök, gövde, meyve, tohum gibi organlarda bulunur. hücreye zarar vermelerini önler.
• Karbonhidrat, yağ, protein besinlerini depolar. • Lipit sentezi yapar. Koul:
Peroksizom: • Hücre zarı, çekirdek, golgi aygıtı ve endoplazmik
• Hayvan hücrelerinde glikojen sentezi ve hidrolizi
• Zehirli maddelerin zehirsizleştirilmesinde görev yapar. retikulum zarından meydana gelen tek katlı zara
alan tek zarlı bir organeldir. sahip organeldir.
• Özellikle karaciğerde katalaz enzimini kullanarak • Bitki hücrelerinde, hayvan hücrelerine oranla daha
hidrojen peroksiti (H O ), su ve oksijene parçalar. Golgi Aygıtı (Cisimciği) büyük ve daha az sayıdadır.
2 2
H O √ H O + 1/2 O • Çok sayıda yassı kesecikten oluşur. • Farklı canlılarda, farklı doku ve organlarda farklı gö-
2 2 2 2
• Salgı üreten organlara ait hücrelerde sayıca fazladır. revlere sahip kofullar bulunmaktadır. (Besin kofulu,
Sentrozom: (ter bezi, tükürük bezi gibi) salgı kofulu, boşaltım kofulu, sindirim kofulu, kont-
• Birbirine dik konumlanmış sentriol adı verilen iki • Hücre dışına atılacak maddeleri paketler. raktril koful, depo kofulu)
alt yapı biriminden oluşur. • Hücre zarının yapısındaki glikolipit ve glikoprotein
• Zarsız bir organel olan sentrozom, hücre bölünmesi moleküllerini üretir. Ribozom:
sırasında eşlenerek hücrenin kutuplarına gider ve
• Lizozom, koful, peroksizom gibi organellerin olu- • Prokaryot ve ökaryot tüm canlılarda bulunur.
iğ ipliklerini oluşturur.
şumunda görev alır. • Protein sentezi yapar
• Spermde kuyruk, öglenada kamçı, paramesyumda
sil gibi hareket yapılarının oluşmasında etkilidir. • Amino asit ₺ Protein + (n–1)H O
2
• Sinir hücrelerinde, kan hücrelerinden olgun alyuvar Lizozom: • Yapısında rRNA ve protein bulunur. (Nükleoprotein
hücrelerinde, çizgili kas hücrelerinde, yumurtada • Lizozom organelleri hücre içi sindirim enzimlerini yapılıdır.)
sentrozom bulunmaz. taşıyan, tek zarla çevrili bir organeldir. • Küçük ve büyük alt birim olmak üzere iki alt birim-
• Gelişmiş bitki hücrelerinde bulunmaz. den oluşur.
• Lizozom, otofaji adı verilen olayla yaşlanmış ve • Ökaryot hücrede sitoplazmada, mitokondride,
görev yapamayan organelleri sindirir. kloroplastta, endoplazmik retikulum ve çekirdek
• Lizozom zarar görürse hücre kendi kendini sindirir, zarlarının üstünde bulunur.
bu olaya otoliz denir.
Tilakoit zar Iık

Ribozom CO2 Dı zar Hücre Iskeleti
+
Matrix H2O
DNA
Krista (İç zar) Mikrotübül Ara fament Mikrofament
Ribozom Tübülin Keratin Aktin
Kalınlıkları
Dı zar Stroma Granum DNA
Besin Tilakoit
Ribozom Mikrotübül > Ara fament > Mikrofament
ATP + Boluk
O2
Test HÜCRE VE ORGANELLERİ - 1
1
1. Hücre zarı ile ilgili olarak, 2019 / TYT
I. Hücrenin etrafını sarar ve bütün hücrelerde bulunur.
II. Hücreyi korur ve şekil verir. 4. Bir öğrenci izlediği bilimsel bir belgeselde, ayrıntılı mikros-
kobik görüntüsünün anlatıldığı bir hücreli organizmanın;
III. Madde alışverişini sağlar.
prokaryot değil, ökaryot olduğu sonucuna varıyor.
Öğrencinin, bu organizmada aşağıdakilerden hangisini
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III gözlemesi bu doğru kanıya varmasını sağlamış olabilir?
A) Hücre duvarına sahip olması
B) Hücre içerisinde kofulların olması
C) Hücrenin hareketini sağlayan bir kamçının bulunması
D) Hücrenin ortasından basitçe ikiye bölünerek çoğalması
E) Hücrede ribozomların bulunması
2. Bazı hücreler görevlerinden dolayı diğer hücrelere göre

daha fazla sayıda golgi aygıtına sahiptir.
Buna göre,
I. alyuvar,
II. sperm, 5. Aşağıda mitokondri, kloroplast ve ribozoma ait bazı özellik-
III. goblet ler gösterilmiştir.
hücrelerinden hangileri normale göre daha fazla sayı- Organel DNA Amino asit O2 O2
da golgi aygıtı bulundurur? bulundurma kullanma harcama oluşturma
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III X + + + –

D) I ve II E) I, II ve III Y + + – +
Z – + – –
(+: özelliğe sahip, –: özelliğe sahip değil)

B
İ Buna göre mitokondri, kloroplast ve ribozom hangi se-
L çenekte doğru eşleştirilmiştir?
G Mitokondri Kloroplast Ribozom
3. Aşağıda hücre zarının kısımları gösterilmiştir.
İ
A) Y X Z
B) X Z Y
X Y S
C) X Y Z
A
R D) Z X Y TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M E) Z Y X
T A
L
Buna göre harflendirilen kısımlarla ilgili olarak,

I. X ve Y hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. 6. Hücre çeperi ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden han-
gisi yanlıştır?
II. Z kanal proteini olup küçük maddelerin geçişini sağlar.
A) Bitki, bakteri, mantar ve alglerde bulunur.
III. T fosfolipit tabakasıdır.
B) Cansız olup tam geçirgendir.
C) Bitkide selüloz, bakteride peptidoglikan yapılıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Hücreye mekanik destek sağlar.
D) I ve II E) I, II ve III E) Plazmoliz ve otolize uğramayı engeller.
47
7. Bir biyoloji öğretmeni sınıfındaki öğrenciler ile organellerle 9. I. Sperm
ilgili olarak aşağıdaki oyunu oynamıştır. II. Olgun alyuvar
III. Yumurta
Birim zar
1 sayısı
Yukarıda verilen hücrelerin hangilerinde mitokondri
2 vardır?
Organel
DNA A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
varlığı Görevi
3
Bir diyagramı şekildeki gibi bölmelere ayırarak numaralar

vermiş ve bazı özelliklere değinilmiştir.
10. Aşağıda endoplazmik retikuluma ait bazı görünümler veril-
Buna göre, aşağıdaki öğrencilerin oluşturduğu diyag- miştir.
ramlardan hangisinde yanlışlık yapılmıştır? Endoplazmik Retikulum
A) Yusuf B) Furkan C) Esma

İki Bir Zarsız
1 1 1
2 2 2
Kloroplast Golgi Ribozom
Var Var aygıtı Salgı, Yok
sentez Protein
Fotosentez ve paket sentezi
3 3 3
D) Derya E) Melih
Bir İki
1 1 Granülsüz Endoplazmik Granüllü Endoplazmik
Retikulum Retikulum
2 2
Koful Mitokondri
Yok Boşaltım, Var
sindirim
ve depo Oksijenli X olayını gerçekleştirir. Y olayını gerçekleştirir.
solunum
3 3
X ve Y için,
I. Y proteinin işlenmesi ve golgiye gönderilmesidir.
II. X zararlı maddelerin zararsız hale dönüştürülmesi ola-
yıdır.
B III. X karbonhidrat, yağ ve cinsiyet hormonları sentezidir.
8. Ökaryot bir hücre belirli bir zaman diliminde incelendiğinde, İ yargılarından hangileri doğrudur?
L
P Amino asitlerden protein sentezi A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
G
P Oksijen verildiğinde ATP üretimi İ D) I ve II E) I, II ve III
P CO2 harcayarak besin sentezi
yaptığı gözlemleniyor. S
A
Bu ökaryot hücrede, R 11. Lizozom tek katlı zarla çevrilidir. Bu zar zarar gördüğünde
I. ribozom, M enzimler hücre içine dağılır ve hücre kendi kendini sindirir.

II. mitokondri, A Bu olaya otoliz denir.
III. kloroplast
L
Buna göre,
organellerinden hangilerinin varlığı kesindir? I. embriyonik gelişimde parmak araları oluşumu,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. ölüm olayından sonra kokuşmanın ortaya çıkması,
D) I ve II E) I, II ve III III. kurbağa larvalarının kuyruğunu embriyonik gelişimde
kaybetmesi
durumlarından hangileri lizozomdaki enzimlere bağlı
UYARI olarak gerçekleşir?
Glikoprotein ve glikolipit hücre zarına özgünlük A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
kazandırır. D) I ve II E) I, II ve III
48
2
1. Golgi aygıtı ile ilgili olarak, aşağıdaki özelliklerden 4. Aşağıda bir bitki hücresinde mitokondri ve kloroplastın, ça-
hangisi yanlıştır? lışma hızının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir.
A) Tek zarlıdır.
Hızı
B) Zarın özgüllüğünün sağlanmasında önemli görevi var-
dır.
C) Enzim ve hormon salgılayan hücreler için önemlidir.
D) Salgılama, depolama ve paketleme yapar.
E) Sadece hayvan hücrelerinde bulunur. Zaman
t1 t2 t3
( Kloroplast çalışma hızı, mitokondri çalışma hızı

(
Grafiğe göre,
I. t1’de ortama O2 verilir.
II. t2’de ortama CO2 verilir ve mitokondrinin ATP’sini klo-

roplast fotosentezde kullanır.
2. Aşağıda iki organele ait dönüşüm gösterilmiştir. III. t3’te bitkide kuru ağırlık azalması olur.
a
Işık
ATP
Dış zar
1. zar
İç zar
2. zar
b
a ve b için,
I. a, organik ve inorganik maddelerden oluşur.
5. Çekirdek ve kısımları ile ilgili olarak aşağıda verilenler-
II. b, CO2 ve H2O’dur. den hangisi yanlıştır?
B
III. b, O2’dir. İ A) Paramesyum, polen gibi hücrelerde birden fazla çekir-
L dek bulunur.
G B) Prokaryot hücrelerde bulunmaz.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II İ
C) Çekirdek zarı çift katlı olup geniş açıklıklara sahiptir.
D) Çekirdekçik; RNA, protein ve kitinden oluşur.
S
A E) Çekirdek plazması, hücre sitoplazmasına göre daha
R yoğundur. TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L
3. I. DNA replikasyonu
6. I. Yarı geçirgendir.
II. Protein sentezi
II. Akışkan ve esnektir.
III. ATP üretimi
III. Yenilenebilir.
Yukarıda verilen olaylardan hangileri prokaryot ve
ökaryot hücrelerde aynı hücresel kısımda gerçekleşe- Hücre zarının özellikleri ile ilgili olarak verilenlerden
bilir? hangileri doğrudur?
D) I ve II E) II ve III D) I ve II E) I, II ve III
49
7. Yaren Öğretmen’in hazırladığı sorularda ifadeler doğru ise 9. Aşağıda genç ve yaşlı bitki hücrelerinin görünümleri veril-
“D”, yanlış ise “Y” yolunu takip ederek çıkışa ulaşılacaktır. miştir.
Plastitler bitki Çeper

hücrelerinde bulunur.
Koful
D Y
Çekirdek
Kloroplast organelinde Lökoplast nişasta
Stoplazma
kemosentez gerçekleşir. depo eder.
D Y D Y X Y
Şekile göre,
1 2 Kromoplast renk 5
verici pigmentler I. X genç, Y yaşlı bitki hücresidir.
bulundurur.
II. X’te metabolizma hızı, Y’ye göre daha hızlıdır.
D Y III. Y’de çeperin yapısına lignin, süberin gibi maddeler biri-

kerek kalınlaşır.
3 4 yorumlarından hangileri doğrudur?
Buna göre, öğrenci ifadeleri test ettiğinde doğru çıkış A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
yolu kaç numaralı kısımdır? D) I ve II E) I, II ve III
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
10. İnsanlar yaşlandıkça el, ayak ve cilt üzerinde lekeler mey-

dana gelir.
Bu durumun temel nedeni,
I. lizozom aktivitesinin azalışına bağlı sindirimin gerçek-
leşmemesi,
II. sindirime bağlı oluşan atıklardan bir kısmının hücre dı-
şına atılamaması,
III. kontraktil kofullarda atıkların fazlaca birikmesi
8. P Amip bir hücreden, bitki ise birden fazla hücreden olu-
şur. olaylarından hangileri olabilir?
B
P Hücrelerde solunum, beslenme, boşaltım gibi olaylar İ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
gerçekleşir. L D) I ve II E) I, II ve III
P Protein sentezi gibi olaylar hücrede çekirdek tarafından G
kontrol edilip oğul hücreler de bunları gerçekleştirir. İ
Yukarıda verilen açıklamalara göre hücre teorisinde
yer alan, S
I. Hücreler kalıtım materyali içerir ve ana hücreden yavru A 11. Endoplazmik retikulum ribozom bulundurma durumuna
hücrelere bu materyalleri aktarır. R göre granüllü ve granülsüz endoplazmik retikulum ola-
M rak ikiye ayrılır. Özelleşmiş hücre tiplerinin çoğu, granüllü

II. Canlılar bir ya da birden fazla hücreden oluşmuştur.
A E.R.’ye tutunmuş ribozomlar tarafından üretilen proteinler
III. Metabolik tepkimelerin gerçekleştiği yer hücredir. L salgılar. Yani granüllü E.R.’ler hücre dışında görev alacak
maddelerinden hangilerine ulaşılabilir? proteinleri üretir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Açıklamaya göre,

D) I ve II E) I, II ve III I. kanda, kan şekerini ayarlayan insülin,
II. ince bağırsakta sindirimi gerçekleştirecek maltaz,
III. hücrede besinleri yıkacak olan glikoliz enzimleri
DİKKAT verilenlerden hangileri granüllü E.R. tarafından salın-
mıştır?
Mitokondri aktivitesine bağlı O2 harcanırken,
kloroplast aktivitesine bağlı O artar. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
2
50
3
1. Hücresel bir yapı belirli bir süre incelendiğinde aşağıda veri- 5. Hücre zarı tüm canlılarda ortak olup farklılaşarak bir takım
len grafikteki değişim gerçekleşiyor. yapıları meydana getirir.
Miktar Buna göre;
Kompleks
besin, su
I. besin emilimini gerçekleştiren yapılar,
Enzim
II. protistlerde hareketi gerçekleştiren kalıcı yapılar,
III. besinlerin hücreye alınımını sağlayan geçici yapılar
Amino asit
verilen kısımlar hangi seçenekte doğru gösterilmiştir?
t
I II III
Buna göre bu hücresel yapı aşağıda verilenlerden han- A) Villus Sil Pinositik cep
gisi olamaz?
B) Mikrovillus Kamçı Fagositik cep
A) Golgi aygıtı B) Ribozom C) Lizozom
C) Mikrovillus Yalancı ayak Pinositik cep
D) Granüllü E.R. E) Kloroplast D) Villus Sil Fagositik cep
E) Fagositik cep Kamçı Pinositik cep
2. Hücre sitoplazmasındaki ribozomlar hidrolitik enzimler

ile parçalanır ise,
I. amino asit,
II. ribonükleotit,
III. timin
moleküllerinden hangilerinin miktarı artar? 6. Kromoplastlar ile ilgili olarak,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III I. Çiçek, meyve ve yaprakta bulunur.
D) I ve II E) I ve III II. Kırmızı rengini likopen, sarı rengini ksantofil, turuncu
rengini ise karoten verir.
III. Tozlaşma gibi olaylarda etkilidir.
B
İ
3. Bitki ve hayvan hücreleri için aşağıda verilen karşılaş- L A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
tırmalardan hangisi yanlıştır? G D) I ve II E) I, II ve III
İ
Hücresel Bitki Hayvan
kısım Hücresi Hücresi
S
A) Sentriol Yok Var A
B) Kloroplast Var Yok R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
C) Hücre çeperi Var Yok M
A
D) Merkezi koful Var Yok
L
E) Lizozom Var Yok
7. Peroksizom ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangi-

si yanlıştır?
A) Yağ ve proteinden oluşur.
B) Tek zarlıdır.
4. Aşağıda verilenlerden hangisine hayvan hücresinin si-
toplazmasında rastlanmaz? C) Sadece ökaryotlarda bulunur.
D) Dört tane enzime sahiptir.
A) Vitamin B) RNA C) Nişasta
E) Katalaz enzimi ile H2O2’yi üretir.
D) Amino asit E) Enzim
51
8. Aşağıda bir organele ait bazı kısımlar gösterilmiştir. 12. Aşağıda bir bitki hücresinde bazı organellerin aktivitesi
gösterilmiştir.
Matriks
İç zar
A ATP
Dış zar
Krista CO2
Besin B H2O C
Buna göre A, B ve C organelleri için,
Bu organel için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? I. A’nın görevini prokaryotlarda hücre zarındaki enzimler
yapar.
A) Oksijenli solunumun bütün tepkimeleri burada gerçek-
leşir. II. B, fotosentez olayını gerçekleştirir.
B) DNA’sı olduğundan kendini eşler. III. C zarsız bir organeldir.
C) Kendine özgü protein sentezleyebilir. yargılarından hangileri doğru olabilir?

D) Ökaryot hücrelerde bulunur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Hücrenin enerji ihtiyacını karşılar. D) I ve II E) I, II ve III
2021 / MSÜ
9. Ökaryotik hücre zarının özgüllüğünü; 13. Aşağıda bazı organiklerin sentezinde görevli organellerle
I. fosfolipit, ilgili bir takım açıklamalar verilmiştir.
II. glikolipit, 1. organel amino asitlerin birleşerek protein oluşumunu

III. glikoprotein sağlar.
moleküllerinden hangileri belirler? 1. organel 2. organelin üzerinde bulunur.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 1. organel ürettiği proteinleri 2. organele verir.
D) II ve III E) I, II ve III 2. organelde proteinler çeşitli işlemlerle yapısal değişikliğe

uğrayarak işlenir.
Daha sonra proteinler 3. organele taşınarak burada sınıf-

B landırılır, paketlenir ve salgılanır.
10. Hücre teorisinde,
İ Buna göre bu üç organel hangi seçenekte doğru ve-
I. Hücreler, canlıların temel yapısal ve fonksiyonel birimi-
L
dir. rilmiştir?
G
II. Hücreler, daha önce var olan bir hücrenin bölünmesi ile İ 1. organel 2. organel 3. organel
oluşur.
A) Ribozom Golgi aygıtı Endoplazmik
III. Bütün canlılar birden fazla hücreden oluşur. S Retikulum
maddelerinden hangileri yer alır? A B) Ribozom Endoplazmik Golgi aygıtı
R Retikulum
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

M
D) II ve III E) I, II ve III C) Endoplazmik Golgi aygıtı Ribozom
A
L Retikulum
D) Golgi aygıtı Ribozom Endoplazmik
Retikulum
11. Hücre lizozom sayesinde, E) Golgi aygıtı Endoplazmik Ribozom
I. yıpranan organelleri, Retikulum
II. besin maddeleri,
III. yabancı maddeleri
verilenlerden hangilerini parçalayabilir? UNUTMA
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Oksijenli solunum prokaryotlarda hücre zarın-
D) I ve II E) I, II ve III daki enzimlerle gerçekleştirilir.
52
4
1. Lizozom için, 4. Mantar, bakteri ve arke hücrelerindeki çeperin yapısı
I. Sindirim enzimleri üretir. hangi seçenekte doğru verilmiştir?
II. Kompleks besinleri monomerlerine parçalar. Mantar Bakteri Arke

III. Asidik ortamda çalışırlar. hücresi hücresi hücresi
A) Pepdidoglikan Kitin Pseudo
pepdidoglikan
B) Kitin Pepdidoglikan Pseudo
pepdidoglikan
C) Pseudo Pepdidoglikan Kitin

pepdidoglikan
D) Kitin Pseudo Pepdidoglikan
pepdidoglikan
E) Pseudo Kitin Pepdidoglikan
pepdidoglikan
2. Sitoplazma ile ilgili olarak,
I. Yarı akışkan heterojen kısımdır.
II. Organik ve inorganik maddeler bulundurur.
III. Zar ile birlikte hücreye şekil verir.

5. Koful öz suyunda;
I. enzim,
II. renk maddesi,
III. atık,
IV. besin
B
İ maddelerinden hangileri bulunabilir?
L
3. Aşağıda bir organele ait görünüm verilmiştir.
G A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
İ D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Birinci zar
İkinci zar
S
A
M
Stroma Granum
A
L
Bu organelle ilgili olarak, 6. Saprofit bakterilerin atıkları ayrıştırma sırasındaki en
I. Granumlar ışığı soğuran granaları meydana getirir. aktif hücresel yapıları;
II. Stromada DNA, RNA, ribozom ve klorofil bulunur. I. lizozom,
III. Kloroplast olup granada ışıklı, stromada ışıktan bağım- II. ribozom,
sız reaksiyonlar gerçekleşir. III. mitokondri
yargılarından hangileri doğrudur? organellerinden hangileridir?
53
7. Hücre iskeleti elemanları hücre içi organizasyonda görev 10. Kromatin iplik ve kromozom ile ilgili olarak aşağıdaki
alır. özelliklerden hangisi yanlıştır?
A) Kromozom sayısı türden türe farklılık gösterir.
Mikroflament Araflament Mikrotübül
B) DNA ve proteinden oluşmuş nükleoprotein yapılı mole-
I. Aktin proteinle- Deride keratin Tübülin protein- küllerdir.
rinden oluşur. proteini içerir. lerinden oluşur.
C) İnsanın vücut hücresinde 46 kromozom vardır.
II. İnce protein Kalın protein En kalın protein D) Üreme hücrelerinde 2 tane gonozom bulunur.
yapılıdır. yapılıdır. yapılıdır.
E) Gonozomlar X ve Y olmak üzere iki çeşittir.
III. Yalancı ayak Hücresel yapı- Öglenada kam-
oluşumunu ları bulunduğu çı oluşumunu
sağlar. yere sabitler. sağlar.
Buna göre hücre iskeleti elemanlarının karşılaştırmala-

rından hangileri doğrudur? 11. Çekirdek hücrenin yönetim ve kontrol merkezidir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Çekirdeğin kontrol ettiği olaylar arasında,
D) I ve II E) I, II ve III I. hücre bölünmesi,
II. ATP üretimi,
III. basit difüzyon
verilenlerden hangileri yer alır?
8. Hücrede lizozom aktivitesine bağlı olarak,
pH Su Glikozit bağı D) II ve III E) I, II ve III
t t t
I II III
12. Lizozom canlılarda hücre içi sindirimi sağlar.
grafiklerdeki değişimlerden hangileri gerçekleşebilir?
Buna göre insan hücrelerinde lizozom sayesinde,
Selüloz Nişasta Glikojen
B
İ t t t
L I II III
9. Aşağıda hücre zarının yapısında bulunan bazı kısımlar G
harflerle gösterilmiştir. İ grafiklerdeki değişimlerden hangileri gerçekleşir?
c d A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
S
A D) I ve II E) I, II ve III
R
a M
A
b
L
Harflendirilmiş kısımlarla ilgili olarak aşağıda verilen-

13. Mitokondri ve kloroplastın kısımları ile ilgili olarak,
lerden hangisi yanlıştır?
I. Grana ve matriks kloroplast kısımlarıdır.
A) a, çift katlı lipit tabakasıdır.
II. Krista ve granada ETS enzimleri bulunur.
B) b, polimer ve monomerlerin geçiş yaptığı pordur.
C) c, zarda reseptör görevi üstlenen glikoproteinlerdir. III. Matriks fotosentez tepkimelerini gerçekleştirir.
D) d, karbonhidrat ve lipitlerin oluşturduğu glikolipittir. ifadelerinden hangileri doğrudur?

E) c ve d’nin zardaki miktarı ve dağılımı her hücrede ken- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
dine özgüdür.
54
5
1. Endoplazmik retikulumu meydana getiren hücresel kı- 4. Aşağıda verilen organellerden hangisine hayvan hüc-
sım aşağıda verilenlerden hangisidir? relerinde rastlanmaz?
A) Hücre zarı B) Golgi aygıtı A) Sentrozom B) Lizozom

C) Koful D) Lizozom C) Merkezi koful D) Golgi aygıtı
E) Çekirdekçik E) Mitokondri
2. I. Boşaltım
II. Sindirim 2021 / TYT
III. Depolama
5. Hücre zarı ile ilgili,
Koful yukarıda verilenlerden hangilerini gerçekleştirir? I. Zar yapısında yer alan fosfolipitler hareket hâlindedir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. Zar yapısındaki glikoprotein ve glikolipit moleküllerinin
D) I ve II E) I, II ve III dağılımı, tüm canlıların hücre zarlarında aynıdır.
III. Zar yapısında yer alan taşıyıcı proteinler, bütün mole-
küllerin zardan geçişinde görev alır.
2020 / TYT ifadelerinden hangileri doğrudur?
3. Aşağıda bir hayvan ve bitki hücresi şematize edilmiştir. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
B 6. Bir bitkide kloroplast organeline aşağıda verilen or-

İ ganlardan hangisinde rastlanmaz?
Hayvan hücresi L A) Yaprak B) Dal
G
İ C) Kök D) Otsu gövde
E) Meyve
S
A
M
A
L
Bitki hücresi
7. Prokaryot ilkel, ökaryot ise gelişmiş hücre anlamına gelir.
Bu hücreler karşılaştırıldığında aşağıdakilerin hangisi Buna göre aşağıda verilenlerden hangisinin varlığı pro-
açısından aralarında farklılık olmadığı görülür? karyot – ökaryot ayrımında kullanılır?
A) Hücre duvarının varlığı A) Glikojen depolama
B) Hücre bölünmesinde sitokinezin gerçekleşme şekli B) Ribozom bulundurma
C) Hücre içerisinde yer alan organel çeşitleri C) Çekirdek zarı sentezi
D) Hücre içi iskelet elemanlarının varlığı D) Enzim ile sindirim
E) Kofulların sayısı ve büyüklükleri E) DNA varlığı
55
8. Aşağıda ökaryot bir hücreye ait bazı organeller harflerle 10. Ribozom ile ilgili olarak,
gösterilmiştir. I. Büyük ve küçük alt birim protein sentezinde birleşir.
Koful
(M) II. Doku çeşidi ve hücrenin görevine göre sayısı değişken-
Endoplazmik
retikulum dir.
(K)
Ribozom III. Yapısında rRNA ve protein bulunur.
(L)

Kloroplast
(O)
Mitokondri
(N)
Ayrıca bazı organellere ait açıklamalar verilmiştir. 11. I. Glikoprotein

Organel Görevi II. Glikolipit
1 Hücre içi madde iletimini sağlar. III. Selüloz

IV. Lipoprotein
2 Fotosentez ile besin üretir.
Yukarıda verilenlerden hangileri golgi aygıtı tarafından
3 Protein sentezi gerçekleştirir.
sentezlenir?
4 Boşaltım, sindirim ve depo yapar.
A) Yalnız III B) I ve II C) I, II ve IV
5 Oksijenli solunumda ATP üretir.
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Buna göre, organel görev eşleştirmelerinden hangisi
doğrudur?
1 2 3 4 5
A) K O L M N
12. Organeller zarsız, tek birim zarlı ve çift birim zarlı olanlar
B) L N K M O olarak sınıflandırılır.
C) M K L O N Buna göre tek ve çift birimli zara sahip olan organeller

hangi seçenekte doğru verilmiştir?
D) K L N M O
B Tek birim zarlı Çift birim zarlı
E) O K M L N İ organeller organeller
L
A) Koful Ribozom
G
İ B) Lizozom Endoplazmik retikulum
C) Sentrozom Kloroplast
S D) Golgi aygıtı Mitokondri
A
R E) Endoplazmik retikulum Kontraktil koful
M
9. Organeller hücrelerde bir takım maddeleri harcarken bazı A
maddeleri ise üretir. L
Buna göre CO ile kloroplast arasındaki ilişkiye benzer
2
bir ilişki; 13. Hücre iskeleti elemanları mikroflament, araflament ve mik-
I. amino asit ile lizozom, rotübül olmak üzere üçe ayrılır.
II. O2 ile mitokondri, Buna göre aşağıda verilen hareket organellerinin han-
III. glikoz ile golgi aygıtı gisi mikrotübül içermez?
verilenlerden hangileri arasında da bulunur? A) Bakteride sil B) Paramesyumda sil
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Öglenada kamçı D) Volvoxda kamçı
D) II ve III E) I, II ve III E) Trypanosomada kamçı
56
6
1. Mitokondri ve kloroplastta aşağıda verilenlerden han- 4. Peroksizom ökaryot canlılarda bulunup zehirli maddeleri
gisi ortak olarak bulunmaz? etkisizleştirir.
A) Ribozom B) RNA C) Klorofil Buna göre, peroksizom aşağıdaki tepkimelerden han-

gisini gerçekleştirir?
D) DNA E) ETS enzimi
A) 6CO2 + 6H2O  C6H12O6 + 6O2
B) C6H12O6 + 6O2  6CO2 + 6H2O
C) C6H12O6  n(C6H12O6)+n – 1(H2O)
D) C6H12O6  2C2H5OH + 2CO2 + ATP
2. Bir bitkinin, 1
E) H O  H O + O
2 2 2 2 2
P Yaprak
P Kök
P Meyve
P Gövde
dokusundan dört ayrı canlı hücre alınarak inceleniyor.
Bu dört ayrı hücrede aşağıda verilen organellerden 5. I. Hormonların tanınması

hangisi kesinlikle bulunur? II. Hücrelerin birbirini tanımasını
A) Kloroplast B) Büyük koful III. Aynı türe ait üreme hücrelerinin döllenme sırasında bir-
C) Ribozom D) Lökoplast birini tanıması
E) Kromoplast IV. Hücreye alınacak maddelerin tanınması
Zarda bulunan glikoproteinler yukarıda verilenlerden han-

gilerinin gerçekleşmesini sağlar?
A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV

B
İ
3. Aşağıda ökaryot bir bitki hücresinde bulunan bazı organel- L
ler gösterilmiştir. G
? İ
S 6. Aşağıda ökaryot bir hücreye ait görünüm verilmiştir.

A
R (IV)
M Mitokondri (I)
Koful
A
L
(V) (II)
Ribozom Endoplazmik
retikulum
Buna göre soru işareti ile gösterilen organel için, aşa-

(III)
ğıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Lizozom
A) Çekirdek zarı ve hücre zarı arasında bulunur.

B) Madde iletimini sağlar.
C) Şekli, dağılımı hücrenin fonksiyonuna göre değişir. Buna göre kaç numaralı organel ATP üretiminden so-
D) Asidik ve bazik olayları kontrol eder. rumludur?
E) Zararsız maddeleri zararlı hâle dönüştürür. A) I B) II C) III D) IV E) V
57
7. Sentrozom ile ilgili olarak, 10. Hücrelerde gerçekleşen bazı dönüşüm olayları aşağıdaki
I. Bir çift sentriolden oluşur. gibidir.
II. Profaz evresinde eşlenerek iki katına çıkar. a b

CO2 + H2O Amino asit Protein
III. Tek zarlı bir organeldir.
NO3
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III e d

Nişasta Glikoz CO2 + H2O
D) I ve II E) I, II ve III c
Glikoprotein
Buna göre birbirinden farklı a, b, c, d ve e organelleri

için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
8. Mitokondri oksijenli solunumun gerçekleştiği organeldir. Çift
A) a, DNA, RNA ve ribozom bulundurur.
zarlıdır. Dıştaki zar düz, içteki zar kıvrımlıdır.
B) b, rRNA ve proteine sahiptir.
Kristaların yani iç zarın kıvrımlı olmasının sebebi;
C) c, endoplazmik retikulumdan gelen proteinleri işler ve
I. yüzey alanını genişletmek,
sınıflandırır.
II. oksijenli solunumu hızlandırmak,
D) d, ETS enzimlerini granada bulundurur.
III. enerji üretimini yavaşlatmak
E) e, renksiz plastit çeşididir.
özelliklerinden hangileri olabilir?

9. Biyoloji öğretmeni derse girdiğinde yeni bir konuya başla- 11. Aşağıdaki şekilde çekirdek ve sitoplazma gösterilmiştir.
mıştır. Y
X Ribozom
---- Çekirdek zarı
 Sitoplazma
 Organeller B Çekirdekçik
 Çekirdek İ Kromatin iplik
L
G
İ X ve Y kısımları için,
Derste, ders tahtasına yukarıdaki alt başlıkları yazmıştır. I. X’ten Y’ye RNA çeşitleri geçer.
S
Buna göre; II. Y’den X’e ATP geçer.
A
I. canlıların temel bileşenleri, R III. Y’den X’e nükleotitler geçer.
II. sınıflandırma, M IV. X’ten Y’ye protein geçer.

A
III. hücre yargılarından hangileri doğrudur?
L
öğretmenin anlatacağı konu başlığı yukarıdakilerden A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve III
hangileridir? D) I, III ve IV E) II, III ve IV
DİKKAT DİKKAT
Endoplazmik retikulum hücredeki zararlı mad- Selülozun sentezini golgi aygıtı değil plazma
deleri etkisizleştirir. zarındaki enzimler gerçekleştirir.
58
2.
ÜNİTE
2.
BÖLÜM
HÜCRE
◗  HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞİ
✔ ÖSYM sınavlarında hücre ile ilgili her yıl soru çıkmaktadır.

Hücre organellerinin görevleri ve yapısı ile hücre zarından mad-
de geçiş çeşitlerinin iyi kavranılması hâlinde konuyla ilgili ÖSYM
soruları kolayca çözülebilir.
HÜCRE
Canlılar hücre yapılarına göre ikiye ayrılır: Prokaryot ve Ökaryot;
Golgi Aygıtı Prokaryot Hücre

• DNA’ları sitoplazma içinde serbest hâlde bulunur.
• Sadece ribozom organeli bulunur.
Ribozom
• Tamamı tek hücreli canlılardır.
Mitokondri
• Bakteriler ve arkeler prokaryot hücre yapısına sahiplerdir.
Lizozom
Çekirdek
Halkasal DNA Ökaryot Hücre
• Çekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunan hücrelerdir.
Endoplazmik • Tek hücreli veya çok hücreli olabilirler.
Kromozom • Protista, mantar, bitki ve hayvanlar ökaryot
Retikulum
Prokaryot Ökaryot hücre yapısına sahiplerdir.
Hücre Zarında Bulunan Glikolipit ve

Hücre Zarı Hücre Zarından
Glikoproteinler
• Tüm canlı hücrelerde bulunur. • Hücre zarının sadece dışa bakan yüzeyinde • Küçük moleküller, büyük moleküllere göre,
• Hücreyi sarar, şekil verir, korur, madde alışveriş- bulunurlar. • Yağda çözünen moleküller, çözünmeyen mole-
lerini gerçekleştirir. • Hücreye kimlik (özgüllük) kazandırırlar. küllere göre,
• Esnek ve seçici geçirgendir. • Hücrelerin birbirleriyle haberleşmesini sağlarlar. • Yağı çözen moleküller, çözmeyen moleküllere
• Yapısında; karbonhidrat, yağ, protein ve fosfat göre,
• Sayı, çeşit ve dizilişleri hücreden hücreye farklılık
minerali bulunur.
gösterebilir. • Nötr moleküller, iyon moleküllere göre,
• Fosfolipitlerin fosfat bölgeleri hidrofilik, yağ asi-
di bölgeleri hidrofobiktir. • Hücreye antijenik özelik kazandırır. • Negatif iyonlar, pozitif iyonlara göre
• Glikozlar proteinlere bağlı ise glikoprotein, lipit- daha kolay geçer.
lere bağlı ise glikopilit adını alırlar.
• Kolesterol hayvansal hücrelerin zarında bulu-
nur.
Basit Diüzyon Osmoz Kolaylaştırılmış Diüzyon Akti Taşıma

• Moleküllerin çok yoğun oldukları ortamdan • Suyun çok olduğu or- • Zardan geçebilecek • Hücre zarından geçebilecek büyük-
az yoğun oldukları ortama kendiliğinden tamdan az olduğu orta- moleküllerin taşıyıcı protein lükteki maddelerin az yoğun oldukları
geçmesidir. ma doğru difüzyonuna kullanılarak çok yoğun ortamdan çok yoğun oldukları ortama
• Canlı ve cansız ortamlarda gerçekleşebilir. osmoz denir. ortamdan az yoğun ortama doğru geçmeleridir.
• Çift yönlü olarak gerçekleşebilir. geçmesidir. • ATP harcanır, taşıyıcı protein ve enzim
• Enerji harcanmaz, enzim kullanılmaz. • Suda çözünen moleküller kullanılır.
• Oksijen, karbondioksit, yağda eriyen taşınır. • Sadece canlı hücrelerde gerçekleşir.
vitaminler(A-D-E-K) hücre zarının fosfolipit • Enerji harcanmaz. • Madde geçişi her iki yöne de olabilir.
tabakasından basit difüzyon ile geçebilir.
Endositoz
• Hücre zarından geçemeyen büyük moleküllerin hücre içine H2 O H2O
alınmasıdır.
• ATP harcanır, enzim kullanılır.
• Sadece canlı hücrelerde gerçekleşir.
• Alınan madde katı ise fagositoz, sıvı ise pinositoz olarak adlandırılır.
• Endositoz sonucunda hücre zarı yüzeyi azalır.
Ekzositoz
• Hücre zarından geçemeyen büyük moleküllerin hücre dışına
atılmasıdır. H2O H2O
• ATP harcanır, enzim kullanılır.
• Sadece canlı hücrelerde gerçekleşir. İzotonik Ortam Hipotonik Ortam Hipertonik Ortam
• Hücre çeperi olan canlılarda da gerçekleşir. (Ortam ile (Suyu fazla (Çözüneni fazla
• Ekzositoz sonucunda hücre zarının yüzeyi artar. yoğunluğu eit) alan ortam) olan ortam)
Test HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞİ - 1
1
1. Su moleküllerinin seçici geçirgen zar aracılığı ile çok 4. Ökaryot hücrelerde gerçekleşen;
olduğu yerden az olduğu yere geçişi aşağıda verilen- I. su aldığında kofulların büyümesi,
lerden hangisidir?
II. antijen özellikteki proteinlerin fagositozla hücreye alımı,
A) Difüzyon B) Osmoz
III. O2 ve CO2’nin az yoğuna doğru basit difüzyonla geçişi
C) Aktif taşıma D) Fagositoz
olaylarından hangileri prokaryot özellikteki hücrelerde
E) Pinositoz de görülür?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III

2. Bir bağırsaktan alınan üç özdeş parçanın uçları bağlanarak

torba şekline getiriliyor. İçlerine çözeltiler konularak belirti-
len deney ortamlarına konuluyor.
%20 tuz %30 tuz %40 tuz

çözeltisi çözeltisi çözeltisi
5. Aktif taşımada;
I. ATP,
I. II. III.
II. enzim,
20°C 20°C 20°C III. taşıyıcı protein
Bağırsak
%50 tuz %50 tuz %50 tuz maddelerinden hangileri harcanır?
parçası
Buna göre, D) I ve II E) I, II ve III
I. Kontrollü deney yapılmıştır.
II. Bağımsız değişken yoğunluk farkıdır.
III. Bağımlı değişken difüzyon hızıdır. B

İ
yargılarından hangileri doğrudur? L
G
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ
D) I ve II E) I, II ve III 6. Bir hayvan hücresinde bulunan glikojen ve glikoz miktarı
S aşağıdaki gibidir.
A Miktar
Glikoz
M
A
3. I. Yağı çözen maddeler çözemeyen maddelere göre L
daha hızlı geçiş yapar. Glikojen
Zaman
II. Negatif iyonlar, nötr maddelere göre daha yavaş difüz-
yona uğrar. Grafikteki eğrilere göre bu hücrede;
III. Yağda çözünen vitaminler suda çözünen vitaminlere I. turgor basıncı,
göre daha yavaş geçiş yapar. II. emme kuvveti,
Maddelerin hücre zarındaki difüzyon hızları için yukarıda III. osmotik basınç
verilenlerden hangileri doğrudur? faktörlerinden hangilerinin miktarı artar?
61
7. Bir hücrede zardan madde geçişi sırasında, 10. Aşağıda bir bitki hücresinde zardan geçiş yapan bazı mad-
deler gösterilmiştir.
ATP → ADP + P + Enerji
Su
dönüşümünün gerçekleştiği görülüyor.
I
Buna göre zardan geçiş yapan madde,
+ II NH3
I. Na ,
II. tuz,
III. O2
moleküllerinden hangileri olabilir? III V
IV
O2
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Enzim
K+
Buna göre kaç numaralı madde geçişinde kesinlikle

ATP harcanır?
8. Aşağıda bir amip hücresinin beslenmesi gösterilmiştir.
Lizozom Yalancı ayak
Kontraktil
koful
Sıvı besin Çekirdek 11. Aşağıda verilen cam kapta a ve b kısımlarına bağırsak
zarı, X kısmına %30’luk glikoz, Y kısmına %50’lik glikoz,
X Z kısmına ise %10’luk glikoz çözeltisi konuluyor.
%30 glikoz %50 glikoz %10 glikoz
Y çözeltisi çözeltisi çözeltisi
Şekile göre,
I. Sıvı karakterli pinositoz yoluyla alınır. X Y Z Cam kap
II. X besin kofuludur.
III. Y sindirim kofuludur.
a b
yargılarından hangileri doğrudur? Bağırsak
zarı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B
Madde alış verişinin tamamlanması için yeteri kadar
D) I ve II E) I, II ve III İ
L beklenilirse,
G X’deki osmotik Y’deki turgor Z’deki emme
İ basınç basıncı kuvveti
9. I. Fagositoz IV. Osmoz

S
II. Difüzyon V. Ekzositoz A
III. Pinositoz VI. Aktif taşıma R Zaman Zaman Zaman
M I II III
Yukarıda verilen olaylar hücre zarından çift yönlü ge- A
L grafiklerdeki değişimlerden hangileri gerçekleşir?
çiş yapanlar ve tek yönlü geçiş yapanlar olarak hangi
seçenekte doğru eşleştirilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Tek yönlü Çift yönlü D) I ve II E) I, II ve III

geçişe uğrayan geçişe uğrayan
A) I, II ve III IV, V ve VI DİKKAT
B) II, IV ve VI I, III ve V
Endositozda madde hücre içine alınırken, ek-
C) II, III ve V I, IV ve VI
zositozda madde dışarı atılır. Ancak difüzyon
D) I, III ve V II, IV ve VI
ve osmoz hücre içine ya da dışına alabilir.
E) IV, V ve VI I, II ve III
62
2
1. Difüzyonda küçük maddeler az olan tarafa doğru geçiş ya- 5. Aşağıda hücre zarından madde geçişi konusunun sistema-
par. tiği gösterilmiştir.
Buna göre aşağıda verilen maddelerden hangisini bitki Hücre zarından madde geçişi
hücresi difüzyonla alamaz?
A) Tuz B) Glikojen C) NO3
D) Fruktoz E) Amino asit Küçük maddelerin Büyük maddelerin
geçişi geçişi
Enerji Enerji Hücre Hücre

içine dışına
harcanır. harcanmaz. alınır. atılır.
X Y Z T
2. Aktif taşımada görülen,
I. Taşıyıcı proteinler görev alır. Harflendirilmiş bölgeler için,
II. Enzimler görev alır. I. X’te madde geçişi az yoğundan çok yoğuna doğrudur.
III. ATP harcanır.
II. Difüzyon ve osmoz Z’de yer alır.
durumlarından hangileri basit difüzyonda görülmez?
III. Fagositoz ve pinositoz T’ye ait çeşitlerdir.
IV. Y olayı ile enzim ve hormonlar dış ortama atılır.
açıklamalarından hangileri doğrudur?

D) I, II ve III E) I, II ve IV
3. Fagositoz ve pinositoz olaylarında;

I. enzim kullanımı, B
II. ATP harcanımı, İ 6.
Biyoloji 9. Sınıf Sınav Soruları
III. sıvı besin alınımı L
G 1. Difüzyonda ATP harcanır. (D/Y)
durumlarından hangileri ortaktır? İ (20 puan)
2. ---- ile hücre katı besinleri dış ortamdan iç ortama
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III alır.
D) I ve II E) I, II ve III S (20 puan)
A
3. Hücre ile aynı yoğunlukta olan çözelti çeşidi hangi-
R sidir? TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M (20 puan)
A A) Hipotonik B) İzotonik C) Hipertonik
L
4. Bir hücrenin su alarak patlamasına ne ad verilir?
(20 puan)
4. I. Plazmoliz 5. Tuzun artışı hücrede ozmotik basıncı artırır.
II. Deplazmoliz (20 puan)
III. Turgor
Yukarıda verilen olayların hangilerinde hücredeki su Yukarıdaki sorulara sırası ile Y, pinositoz, B, hemoliz,
miktarı normalin üzerine çıkmıştır? D cevaplarını veren öğrencinin aldığı puan aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) 100 B) 80 C) 60 D) 40 E) 20
63
7. Tatlı suda yaşayan öglena tuzlu suya konulduğunda; 10. Aşağıda bir bitki hücresinin bırakıldığı ortamın osmotik ba-
I. mitokondri, sıncındaki değişimi gösterilmiştir.
II. kontraktil koful, Osmotik basınç
III. lizozom
organellerinden hangilerinin aktivitesi azalır?

N
D) I ve II E) I, II ve III Ortam
I II III IV V
N: Normal osmotik basınç
Buna göre zaman aralıkları için aşağıda verilenlerden

8. Aşağıda verilen düzenek hazırlanarak bir süre bekleniyor. A) I’de hücrenin çözüneni azalmıştır.
B) II’de ortamda su azalmıştır.
Deney tüpü İyot C) III’te hücrenin suyu azalmıştır.
Bağırsak D) IV’te hücre ile ortam ozmotik denge hâlindedir.

E) V’te hücre hemoliz olmuştur.
Su Nişasta
Deney ortamında,
11. 1. hücrenin 2. hücrenin 3. hücrenin
I. deney tüpüne nişastanın geçmesi, osmotik basıncı turgor basıncı emme kuvveti
II. iyotun deney tüpünde mavi renk oluşturması, N
III. bağırsağa geçen iyotun mavi renk oluşturması N N

t t t
durumlarından hangileri gerçekleşir? (N : Normal değer)
(Nişasta iyot ile mavi renk alır.)

Aynı yoğunluktaki aynı tür hücreler farklı ortamlara konuldu-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ğunda gözlenen değişimler yukarıdaki gibidir.
B Buna göre hücrelerin konulduğu ortamlardaki su mik-
İ tarı çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
L
A) 1 - 2 - 3 B) 2 - 3 - 1 C) 3 - 2 - 1
G
İ D) 2 - 1 - 3 E) 1 - 3 - 2
9. Aşağıda bazı niceliklerin zamana bağlı değişimi gösteril-
miştir.
Miktar S
A
12. Zarda bulunan taşıyıcı proteinler için,
R
k M I. Bir maddeyi taşıdıktan sonra yapıları bozulur.

1 A II. Çalışması sırasında kesinlikle ATP harcanır.
2
Zaman L
III. Canlı hücrelerde iş görürler.
( :Osmotik basınç, :Turgor basıncı)
Grafikteki eğrilere göre, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

I. k anında emme kuvveti sıfırdır. D) I ve II E) I, II ve III
II. 1 yönünde su artar.
III. 2 yönünde çözünen artar.
yargılarından hangileri doğrudur? uyarı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Bitki hücreleri çeperden dolayı hemolize uğra-
D) I ve II E) I, II ve III maz.
64
3
1. Biyoloji öğretmeni iki ayrı öğrenci grubuna iki farklı ödev 4. I. Golgi aygıtı
vererek birtakım araştırmalar yapmalarını istemiştir. II. Ribozom
Birinci öğrenci İkinci öğrenci III. Mitokondri
grubu grubu
IV. Lizozom
Ödev Ödev V. Endoplazmik retikulum
Difüzyon Aktif taşıma Yukarıda verilen organellerden hangisinin aktivitesine

bağlı emme kuvveti artabilir?
Buna göre, aşağıdaki maddelerden hangisi her iki öğ- A) V B) IV C) III D) II E) I
renci grubunun da ödevinde madde taşınımında geçiş
yapan maddelere örnektir?
A) Protein B) Amino asit C) Maltaz

D) Nişasta E) Sükroz
5. I. O2
II. CO2
III. K+
Yukarıda verilen inorganiklerden hangileri her zaman

çok yoğundan az yoğuna geçer?

2. Ekzositoz olayı büyük maddelerin hücreden dışarı gönde-
rilmesi olayıdır.
Buna göre ekzositoz olayına;

I. sinir hücrelerinde bilgi aktarımı,
II. atıkların hücreden uzaklaştırılması,
III. enzimlerin ilgili yerlere salgılanması
6. Kontrollü deneylerle ilgili olarak,
durumlarından hangilerinde rastlanır?
B I. Kontrol ve deney grubundan oluşur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ II. Değiştirilen faktör bağımsız değişkendir.
D) I ve II E) I, II ve III L
III. Bağımsız değişkene bağlı olarak sonucu değişen ba-
G
İ ğımlı değişkendir.

S
A
R D) I ve II E) I, II ve III TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L
7. I. Sinir hücrelerinde impuls taşınımı

3. I. Epitel hücreleri II. Kurakçıl bitki köklerinin toprağa oranla çok fazla mine-
II. Sinir hücreleri ral bulundurması
III. Akyuvarlar III. Akyuvarların mikropları fagositoz yapması
Yukarıda verilen hücrelerden hangilerinde kolaylaştı- Yukarıda verilen olaylardan hangilerinin gerçekleşme-
rılmış difüzyon görülebilir? si aktif taşıma ile sağlanır?
65
8. Yoğunluğu %20 olan bir alyuvar hücresi sırası ile madde 10. Aşağıdaki şekilde hücre zarında gerçekleşen kolaylaştırıl-
alışverişi tamamlanana kadar 1, 2 ve 3. çözeltilere bırakıyor. mış difüzyon olayı gösterilmiştir.
Alyuvar
Taşınan madde
hücresi
%10 tuz %15 tuz %55 tuz

1 2 3
Taşıyıcı protein
Buna göre hücrenin ortamlarda sahip olduğu değerleri
için,
Osmotik basınç Emme kuvveti Turgor basıncı
I. grafik II. grafik III. grafik
t t t
1. ortamda 2. ortamda 3. ortamda Buna göre, kolaylaştırılmış difüzyonda gerçekleşen;
grafiklerinde verilen değişimlerden hangileri doğru- I. küçük maddelerin geçiş yapması,
dur?
II. taşıyıcı proteinlerin görev alması,
III. ATP harcanmaması,
IV. canlı hücrelerde görülmesi
olaylarından hangileri aktif taşımada da görülebilir?
A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve III

9. Aşağıda zardan geçiş yapan maddeler ve yönleri gösteril-

miştir. B
İ 11. Aşağıdaki şekilde hücrede gerçekleşen bir olay verilmiştir.
X L Endoplazmik retikulum
G Sindirim
1. ortam Y 2. ortam İ kofulu
Katı
besin Lizozom
Z
S
A
Hücre R
zarı M
A
Madde geçişleri için, Besin kofulu
L
I. 1. ortam az yoğun, 2. ortam çok yoğun ise X’de enerji
harcanır. Buna göre,
II. 1. ortam çok yoğun, 2. ortam az yoğun ise Y çözünen I. Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddeler
maddenin geçişidir. alınır.
III. 1. ortam, 2 ortama göre fazla su bulunduruyorsa Z di- II. Sindirim kofulunda besinler monomerlerine yıkılır.
füzyon olabilir. III. Besinler fagositoz ile hücreye alınmıştır.
yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III
66
Test HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞİ – 4
4
1. I. Amino asitlerden protein sentezi 5. Bilim insanlarının yürüttüğü çalışmalarda,
II. Selüloz sentezi I. Verilerin toplanması
III. Besinin oksijenli solunumla yıkımı II. Raporlama
Yukarıda verilen olaylardan hangileri sonucu bir bitki III. Verilerin analizi
hücresinde osmotik basınç artmaz? IV. Problemlerin tanımlanması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III basamaklarının gerçekleşme sırası nasıldır?

D) I ve II E) I, II ve III A) I – II – III – IV
B) II – IV – I – III
C) IV – I – III – II
D) III – IV – II – I
E) IV – III – I – II
2. Madde geçişleri canlı ve cansız ortamlarda gerçekleşebilir.
Buna göre;
I. osmoz,
II. difüzyon,
III. aktif taşıma
6. Aynı yoğunluktaki X, Y ve Z hücreleri farklı yoğunluktaki
olaylarından hangileri cansız ortamda gerçekleşebilir? 1, 2 ve 3 çözeltilerine bırakılarak madde alış verişi tamam-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III lanıncaya kadar bekleniyor.
D) I ve II E) I, II ve III Hücrelerin aldığı son durumlar şekilde verildiği gibidir.
X Y Z
1 2 3
3. Ekzositoz olayında;
I. golgi aygıtı,
B
II. sentrozom, İ
III. kloroplast L
G Buna göre; 1, 2 ve 3 çözeltileri hangi seçenekte doğru
organellerinden hangileri görev alır? İ eşleştirilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 1. çözelti 2. çözelti 3. çözelti
A) İzotonik Hipotonik Hipertonik
A
R B) Hipertonik Hipotonik İzotonik TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
C) Hipotonik Hipertonik İzotonik
A
L D) İzotonik Hipertonik Hipotonik
4. Hücrede bulunan suyun zara yaptığı basınca turgor basın-
E) Hipertonik İzotonik Hipotonik
cı denir.
Bitkilerde turgor basıncı sayesinde;

I. stomaların açılıp kapanması,
II. otsu bitkilerin dik durması,
III. küstüm otunda yaprakların açılıp kapanması
7. Hücre içine kolaylaştırılmış difüzyonla aşağıda verilen
olaylarından hangileri gerçekleşir? moleküllerden hangisi alınamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Fruktoz B) Sükroz C) Galaktoz
D) I ve II E) I, II ve III D) Amino asit E) Glikoz
67
8. Bir maddenin iki ayrı ortamda difüzyon hızı incelendiğinde; 10. Aşağıda verilen U düzeneğinde şekil I’de A bölümüne saf
su, B bölümüne maltoz ve su konuluyor. Düzenek bir süre
D ortamındaki B ortamındaki
difüzyon hızı > difüzyon hızı
bekletildiğinde şekil II’deki durum elde eiliyor.
Saf su Maltoz ve su
olduğu görülüyor.
B
Ayrıca D ve B’ye ait, A B
Bir süre
? beklediğinde
D
A
B
Ortam
Seçici Seçici
geçirgen zar geçirgen zar
bazı özellikler grafikteki gibidir.
Buna göre soru işareti ile (?) gösterilen özellik; I. Şekil II. Şekil
I. yoğunluk farkı, Buna göre A ve B kollarının aynı seviyeye gelmesi için,

II. molekül ağırlığı,
I. B koluna maltaz konulup reaksiyon sonunda maltaz
III. por sayısı geri alınmalı,
ifade edilenlerden hangileri olabilir? II. A koluna B kolundaki maltozdan daha yoğun maltaz
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III eklenmeli,
D) II ve III E) I, II ve III III. A koluna, B kolundaki maltozla aynı yoğunluğu sahip
sakkaroz eklenmeli
işlemlerinden hangileri yapılmalıdır?

2020 / MSÜ
9. Bir cam borunun ucuna sadece su moleküllerini geçirebilen

yarı geçirgen bir zar yerleştiriliyor. Cam borunun yarısı sak-
karozun sulu çözeltisiyle dolduruyor. Cam boru aşağıdaki
gibi saf su içeren behere daldırılıyor ve osmoz olayının ger-
B
çekleştiği gözleniyor. İ
L
Sakkaroz G
çözeltisi İ 11. Üç ayrı hücreye ait bazı nicelikler grafiklerde verildiği gibi-
dir.
S
A Turgor basıncı Emme kuvveti Osmotik basınç
Yarı R
geçirgen
Su M
zar
A
L
I II t t t
1. hücre 2. hücre 3. hücre
Buna göre, gerçekleşen osmoz olayıyla ilgili aşağıda-
1, 2 ve 3. hücrelerle ilgili olarak,
kilerden hangisi doğrudur?
I. 1’de hücrenin emme kuvveti azalmıştır.
A) Zamanla II numaralı beher içerisindeki su seviyesi artar.
II. 2’de hücrenin osmotik basıncı azalmaktadır.
B) II numaralı beherde zamanla sakkaroz derişimi artar.
III. 3’te hücrenin suyu azalmaktadır.
C) Su yüzeyine basınç uygulandığında ters osmoz ger-
çekleşir. yargılarından hangileri doğrudur?
D) Cam borudaki çözeltide sakkaroz derişimi zamanla artar. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
E) Zamanla I numaralı behere sakkaroz çözeltisi geçer. D) II ve III E) I, II ve III
68
5
1. Bir hücrede canlılığın devam etmesi için, 5. Aşağıda bazı maddelerin geçiş yönleri gösterilmiştir.
I. osmoz,
I
II. difüzyon, % 10 tuz % 4 tuz
III. aktif taşıma % 11 su II

% 18 su
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi gerekebilir? % 4 amino asit III % 25 amino asit
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Hücre zarı
Buna göre verilen madde geçişlerinden hangilerinde
enerjiye gereksinim yoktur?

2. I. Yağ asidi D) I ve II E) I, II ve III
II. A vitamini
III. Glikoz
IV. Gliserol
V. D vitamini
Yukarıda verilenlerden hangisi zardaki fosfolipit taba-

kasından geçemez?
6. Aşağıda bir alg hücresi ile bulunduğu ortamdaki N miktarı
gösterilmiştir.
Zaman Hücre içi Hücre dışı

1 0,006 N 0,006 N
2 0,1 N 0,9 N
3. Bilimsel süreçlerle ilgili olarak, 3 0,7 N 0,08 N

I. Kontrollü deneyler, kontrol ve deney grubundan oluşur.
B Buna göre alg hücresi hangi zaman diliminde N’yi ATP
II. Verilerin hipotezleri destekleme durumuna göre çıka-
İ harcayarak hücre içine alabilir?
rımlar yapılır.
L A) Yalnız 1 B) 1 ve 2 C) 1 ve 3
III. Veri problemle ilgili bilgilerdir.
G
ifadelerinden hangileri doğrudur? İ D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3

A
M
A
L
7. Tek hücreli bir fitoplanktonun bulunduğu ortama göre

4. Fagositoz olayı;
çok fazla azot tuzu bulundurması,
I. bakteri,
I. Aktif taşıma yapmıştır.
II. amip, II. Fitoplankton hücresi canlıdır.
III. akyuvar III. Taşıyıcı proteinler görev almıştır.
hücrelerinin hangilerinde görülebilir? durumlarından hangileri ile açıklanabilir?
69
8. Bir kaba saf su konularak içerisine ucunda bağırsak zarı 11. Aşağıda bir hücre zarı ve bazı maddelerin geçişleri göste-
bulunan cam huni konuluyor. rilmiştir.
Kap
Cam h
huni
Saf su Hücre zarı
Bağırsak
zarı Taşıyıcı
Kanal
protein
protein
h yüksekliğinin artması için; Buna göre geçiş yapan maddeler hangi seçenekte doğru
I. cam huniye sükroz ekleme, verilmiştir?
II. kaba tuz ekleme,

III. kaba maltoz ekleme A) Su Gliserol O2
işlemlerinden hangilerini yapmak gerekir? B) Mineral C vitamini CO2

C) Maltoz Amino asit Su
D) A vitamini B vitamini K iyonu
E) Tuz Yağ asidi Glikoz
9. I. Pinositoz 12. I. Enzim aktivitesi

II. Ekzositoz II. Suyun harcanması
III. Fagositoz III. ATP harcanması
Yukarıda verilen olaylardan hangileri sonucu hücre za- Yukarıdaki özelliklerden hangilerinin gerçekleşmesi hüc-
rının yüzeyi küçülür? rede turgor basıncının artış yaptığını kesin olarak göster-
meyebilir?
B
İ
L
10. Bir öğrenci osmoz deneyinde bir patatesi aynı büyüklükteki G
özdeş dört parçaya ayırıyor. İ
13. Aşağıdaki düzenek oluşturularak bir süre bekletiliyor.
Bu patatesleri dört ayrı ortama koyduğunda patateslerin
S
turgor basıncındaki değişim aşağıdaki gibi oluyor.
A
Kap
R
Turgor basıncı I
M %20
III tuz çözeltisi
A
IV
L Bağırsak
%40
zarı
tuz çözeltisi
II
Zaman
Deney ortamı için,
I. Kapta tuz azalır.
Buna göre patateslerin konulduğu ortamların başlan-
gıçtaki osmotik basıncının çoktan aza doğru sıralanışı II. Bağırsakta su azalır.
nasıldır? III. Kapta su artar.
A) I – III – IV – II B) III – IV – II – I yargılarından hangileri yanlıştır?

C) II – IV – III – I D) IV – II – I – III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) II – III – I – IV D) I ve II E) I, II ve III
70
6
1. Hücrenin dış ortama su vererek büzülmesi olayına plazmo- 4. Bir bitki hücresinin yoğunluğu bilinmeyen bir ortama (X) ko-
liz denir. nulduğunda son durumu şekildeki gibidir.
Buna göre; a b
Koful
I. salatalığın tuzlandıktan sonra sulanması, X ortamına
II. balıkların tuzlanarak kurutulması, konuluyor
Zar
III. tuzlanan derinin su kaybetmesi Çeper
durumlarından hangileri plazmolize örnektir?

İlk durum Son durum
Şekildeki olaylara göre,
D) I ve II E) I, II ve III I. Hücre turgorlu duruma geçmiştir.
II. X ortamı hipertoniktir.
III. Hücre X ortamından daha yoğun ortama konulursa plaz-
moliz olur.
yorumlarından hangileri doğru olabilir?
2. Biyoloji öğretmeni hücre zarından madde geçişi ile ilgili ola-
(a değeri, b değerinden büyüktür.)
rak bir deney tasarlıyor.
Bir patates ikiye bölünüp saf suya bırakılıyor. Patatesin or-
tasını kesip ortasına hipertonik bir çözelti konularak aşağı- D) I ve II E) I ve III
daki düzenek elde ediliyor.
İkiye bölünüp
Hipertonik ortası oyulmuş
çözelti patates
Saf su 5. Endositoz ve ekzositoz olayını aktif taşımadan ayırma-

da;
I. enerji harcanımı,
Buna göre düzenek bir süre bekletildiğinde,
II. enzim kullanımı,
I. patatesin ağırlığında artış, B
III. polimer maddenin geçişi
II. hipertonik çözeltide suyun artışı, İ
L özelliklerinden hangileri kullanılabilir?
III. saf suda nişastanın artışı
G
durumlarından hangileri gözlenir? İ
S
D) I ve II E) I, II ve III A
M
A
L 6. Aşağıda difüzyon hızının zamana bağlı değişimi gösteril-
miştir.
3. I. Fagositoz Difüzyon hızı
t1 anından sonraki difüzyon
II. Pinositoz hızına;
III. Ekzositoz I. sıcaklığın azalışı,
IV. Difüzyon II. yoğunluk farkının artışı, t
0 t1
Yukarıda verilen olayların hangilerinde madde geçişi III. por sayısının artışı
yoğunluk farkına bakılmaksızın gerçekleşir? değişimlerinden hangileri neden olabilir?
A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, II ve III E) II, III ve IV D) I ve II E) I, II ve III
71
7. Biyoloji öğretmeni zardan madde geçiş çeşitlerini öğrete- 9. Bir hücredeki turgor basıncının zamana bağlı değişimi aşa-
bilmek için aşağıdaki görseli kullanmıştır. ğıdaki grafikteki gibidir.
Turgor basıncı
ATP
harcanımı
var mı?
N
Madde
Geçiş geçiş Zaman
çeşidi Cansız t1 t2 t3
yapan
madde hücrelerde
nedir? görülür mü?
Buna göre bu hücrenin emme kuvvetinin zamana bağlı
değişimi nasıldır?
Üçgen görsel içerisine bazı sorular konularak öğrenciler-
den cevaplarını istemiştir. A) Emme kuvveti
B) Emme kuvveti
Buna göre, öğrencilerin oluşturduğu aşağıdaki görsel-

lerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
t1 t2 t3 t1 t2 t3
A) B)
Emme kuvveti Emme kuvveti
Var Yok
C) D)
Fagositoz Difüzyon
Katı Küçük t1 t2 t3 t1 t2 t3
madde Görülmez madde Görülür
Emme kuvveti
E)
C) D)
Var Yok
t1 t2 t3
Pinositoz Aktif
taşıma
Sıvı Küçük
madde Görülmez madde Görülür
10. Aşağıda zardaki geçiş olaylarına bağlı bazı durumlar veril-

E)
miştir.
B
Var İ X- Hücrenin dış ortamdan su alarak şişmesi olayıdır.
L Y- Büzülmüş bir hücrenin dışarıdan su alarak eski hâline
Ekzositoz
G geri dönmesidir.
Büyük
madde Görülmez
İ Z- Hücrenin dış ortama su vererek büzülmesi olayıdır.
Buna göre açıklamalara karşılık gelen kavramlar hangi

S
A
R X Y Z
M A) Turgor Plazmoliz Deplazmoliz

A
B) Plazmoliz Deplazmoliz Turgor
L
C) Deplazmoliz Turgor Plazmoliz
D) Deplazmoliz Plazmoliz Turgor
8. Kolaylaştırılmış difüzyonla ilgili olarak, E) Turgor Deplazmoliz Plazmoliz
I. Canlı hücrelerde görülür.
II. ATP harcanmaz.
III. Monomer ya da polimer maddeler hücre içine alınır. UYARI
Aktif taşıma, endositoz ve ekzositoz olay-
larında ATP harcanır.
72
SİMÜLASYON TESTİ
1. Bir hücrenin bir maddeyi aktif taşıma ile alamamasının 4. Hidrojen peroksit (H 2O2) insan vücudunda oluşabilen
sebebi; zehirli bir kimyasal maddedir. Bu madde özellikle karaciğer
I. hücrenin cansız olması, hücrelerinde katalaz enzimi aktivitesiyle zararsız olan suya
II. hücrede ATP üretiminin durması, ve oksijene parçalanır.
III. maddenin polimer oluşu (H2O2 $H2O + 1/2O2)
durumlarından hangileri olabilir? Yukarıdaki teorik bilginin test edilmesi amacıyla aşağıda
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III belirtilen koşullarda deney düzenekleri hazırlanmıştır.
D) I ve II E) I, II ve III K L M N
2. Aşağıda bir organele ait bazı özellikler verilmiştir.

✔ Tek birim zarla çevrilidir.
✔ Gelişmiş bitki hücrelerinde bulunmaz.

50 ml 50 ml 100 ml 100 ml
✔ Hücre içi sindirimden sorumludur. 36°C H2O2 80°C H2O2 36°C H2O2 36°C H2O2
5 gr parça 5 gr parça 10 gr parça 10 gr ezilmiş

Buna göre açıklamaları belirtilen hücresel organel aşa- karaciğer karaciğer karaciğer karaciğer
Buna göre,
A) B)
I. Sıcaklığın tepkime hızına etkisi incelenmek istenirse
K ve L düzenekleri kullanılmalıdır.
II. Tepkimeler tamamlandığında M düzeneğinde oluşan
toplam ürün miktarı K düzeneğinden fazladır.
Sentrozom Golgi aygıtı III. M ve N düzenekleri ile yapılan çalışma enzim miktarı-
nın tepkime hızına etkisi incelenebilir.
C) D)
B A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
İ D) II ve III E) I, II ve III
L
Lizozom Ribozom
G
İ
E)
S
A
Mitokondri M
A
L
3. Bir bitki hücresinde zarın yapısına katılacak glikoprotein 5. Aşağıda verilen hücresel kısımlardan hangisi hem bitki
sentezi gerçekleşiyor. hem de hayvan hücresindeki organellerin gerçekleştir-
diği olaylardan biri değildir?
Buna göre glikoprotein sentezinde aşağıda verilenler-
den hangisi gerçekleşmek zorunda değildir? A) Amino asitlerden protein sentezi
A) DNA’nın şifre vermesi B) Besinin hücresel solunumda yıkılarak ATP üretilmesi
B) ATP’nin yıkımı C) Merkezi kofulda madde depolama
C) Golgi aygıtının görev yapması D) Enzim sentezi yapma
D) Kloroplastta ATP sentezi E) Tek zarlı organel ile madde taşınımı yapma
E) Suyun açığa çıkması
73
6. Bir bilim insanı hazırladığı deney düzeneğinde; bir cam kap 9. Osmoz, aralarında seçici geçirgen zarın bulunduğu ve yo-
ortasına seçici geçirgen zar yerleştiriyor. Cam kabın B ta- ğunluk farkının yer aldığı çözeltilerde yoğunluk farkının bi-
rafına maltoz çözeltisi, A tarafına saf su konuyor. Bir süre tene kadar madde geçişidir.
beklendiğinde ikinci şekildeki durum elde ediliyor.
seçici geçirgen zar
A B A B
Belirli bir
süre sonra
Seçici
geçirgen
zar
Maltoz
Saf su
Ters osmozda, herhangi bir osmoz sistemine osmotik basın-
Deney düzeneğine göre,
cın ters yönünde basınç uygulanarak yoğun olan çözeltinin
I. Osmoz A’dan B’ye doğru gerçekleşir.
daha da yoğunlaşmasını sağlar.
II. Maltoz molekülleri difüzyonla geçiş yapmıştır.
III. Madde geçişi sonrası B tarafındaki yoğunluk azalmıştır.

Seçici
geçirgen
zar
7. Bir öğrenci mikroskop altında bir doku çeşidine baktığında
hücre çeperini gözlemliyor.
Bu hücrenin bitki hücresi mi mantar hücresi mi oldu-

ğunu anlamada; B
İ
I. glikojen sentezini gerçekleştiren enzimin varlığı, L Buna göre, osmoz ve ters osmozda;
II. CO2’nin harcanması, G
İ I. küçük maddelerin geçiş yapması,
III. inorganik maddelerin tüketimi
II. enerji harcanması,
bulgularından hangileri kullanılabilir?
S
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A III. seçici geçirgen zarın görev alması,
D) I ve II E) I, II ve III R IV. madde geçişinin çok yoğundan az yoğuna doğru ger-

M
çekleşmesi
A
L olaylarından hangileri ortaktır?
8. Bitkide fotosentezin gerçekleştiği stomaya ait bekçi
hücrelerine epidermis hücrelerinden K+ girişi olduktan A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV
sonra, D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
I. Bekçi hücrelerinde osmotik basınç artar.
II. Epidermis hücrelerinde su miktarı artar.
III. Bekçi hücrelerine su girişi oluşur. UYARI
durumlarından hangileri gerçekleşir?
Mantar hücrelerinin depo polisakkariti gliko-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III jendir. Mantarlar heterotrof beslenir.
74
SARMAL TEST SARMAL TEST - 1
1. Metabolizma hızına; 2020 / MSÜ
I. sıcaklık,
II. aktivite, 5. Aşağıdakilerden hangisi bitki hücresindeki kloroplast
III. hormon ve mitokondrinin ortak özelliklerinden biri değildir?
faktörlerinden hangilerinin etkisi vardır? A) ATP sentezinin kemiosmozis ile gerçekleşmesi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) Enerji dönüşümünde görev almaları
D) I ve II E) I, II ve III C) Kendilerine özgü ribozomlarının olması

D) Kendilerine özgü DNA'larının olması
E) ATP üretiminin oksidatif fosforilasyonla gerçekleşmesi
2. Aktif taşıma ile hücreye aşağıdaki besinlerden hangisi

alınamaz? 6. Hücrelerde ATP, DNA ve RNA ortak olarak bulunan mole-
küllerdir.
A) Fruktoz B) Vitamin C) Selüloz
Hücreler için,
D) Potasyum E) Amino asit
I. En çok Adeninli nükleotitler bulunabilir.
II. Hücrelerdeki fosfat sayısı, riboz veya timine göre daha
çoktur.
III. Bir ATP molekülü, DNA veya RNA'dan daha çok yer
kaplar.
özelliklerinden hangilerine ulaşılabilir?

3. I. Protein
II. Sükroz
III. Nişasta
Yukarıda verilen organik besinler bulundurabileceği B
monomer çeşidi bakımından çoktan aza doğru nasıl İ
sıralanır? L
A) III – II – I G 7. Aşağıda verilen hücresel yapılardan hangisi prokaryot
İ hücrelerde yoktur?
B) I – II – III
C) II – I – III S A) Plazma zarı B) Sil
D) III – I – II A C) RNA D) Sentrozom

R E) DNA
E) I – III – II M
A
L
8. I. Fagositik cepler pinositik ceplerden genelde daha büyük-

tür.
II. Besin kofulunu fagositoz olayında hücre zarı oluşturur.
III. Virüs gibi moleküller pinositozla hücreden atılabilir.
4. Aşağıdaki besinlerden hangisi bir disakkarit örneği- Fagositoz ve pinositoz için yukarıda verilenlerden han-
dir? gileri doğrudur?
A) Dipeptit B) Nişasta C) Maltoz A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) Trigliserit E) Kitin D) I ve II E) I, II ve III
75
9. Aşağıda bir bireye ait metabolizma hızındaki değişim gös- 13. Aşağıda canlı vücudunda bulunan bazı organik bileşik çe-
terilmiştir. şitleri verilmiştir.
Metabolizma hızı a b c d
Trigliserit Riboz Nişasta Kolesterol
e f g h
Protein Vitamin Fosfolipit Glikoz
Yaş
a b c
Harflendirilmiş bölgelerle ilgili olarak aşağıdaki açıkla-

a, b ve c yaş dilimlerinde metabolizma değişimleri için
aşağıdakilerden hangisi doğrudur? malardan hangisi yanlıştır?
(A:Anabolizma, K: Katabolizma) A) b, f ve h sindirilmeden doğrudan kana geçer.
a b c B) c bitkisel, d hayvansal kaynaklı olabilir.

A) A>K A>K A >K C) e ve g hücre zarında bulunur.
B) A=K A>K A <K D) a’nın yapısında ester bağı vardır.
C) A>K A=K A <K
E) b, c ve h birer monosakkarit çeşitidir.
D) A>K A<K A <K
E) A=K A<K A >K
10. I. Akyuvar 14. Pinositozla hücreye besin alınımı gerçekleşirken,

II. Amip I. Lizozom
II. Zar
III. Paramesyum
III. Besin kofulu
Yukarıda verilenlerden hangileri endositoz gerçekleş-
IV. Sindirim kofulu
tirebilir?
verilenlerin görev alma sırası nasıldır?
A) IV – I – III – II B) II – III – I – IV
C) III – IV – II – I D) I – IV – II – III
E) II – I – III – IV
11. Kloroplastta; B
İ
I. glikojen,
L
II. su, G
15. Aşağıda iki enzimin sıcaklık değişimine bağlı aktivitesi ve-
III. glikoz, İ
rilmiştir.
IV. P,
V. nişasta
S Reaksiyon hızı
A Enzim X Enzim Y
maddelerinden hangisi kesinlikle bulunmaz? R
M
A
L t
Grafikteki eğrilere göre,

12. Ökaryot bir hücrede DNA ve RNA'yı beraber bulundu-
ran hücresel kısımlar için; I. X ve Y enzimi ortak bir sıcaklık değerinde çalışabilir.
II. Sıcaklık artışı belirli bir dereceye kadar enzimin çalış-
I. ATP üretme – tüketme,
ma hızını artırır.
II. dehidrasyon sentezi yapma,
III. Belirli bir dereceden sonra sıcaklık enzimin yapısını bo-
III. çift birim zara sahip olma zabilir.
yargılarından hangileri ortaktır? yargılarından hangileri doğru olabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
76
3.
ÜNİTE
CANLILAR DÜNYASI
◗  CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
◗  BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
✔ ÖSYM sınavlarında canlılar dünyası ile ilgili olarak her yıl soru
çıkmaktadır. Canlıların sınıandırılması ve canlılar aleminin iyi
öğrenilmesi hâlinde konuyla ilgili sorular kolayca çözülebilir.
✔ Özellikle bakteri, arke, protista, fungi, bitki ve hayvanlar alemi

ile virüsler ÖSYM sınavında sorulmaktadır.
SNFLANDRMA VE CANLLAR ALEMI
Ampirik (yapay) Sınıandırma Doğal (logenetik) Sınıandırma:

• Aristo tarafından yapılmıtır. • Linne tarafından yapılmıtır.
• Günümüzde geçerlidir
• Dı görünü
• Hücre tipi ve sayısı
• Analog organ • Homolog organ
• Yaadığı ortam • Protein ve DNA benzerliği
• Beslenme ekli benzerliklerine göre sınıandırma yapılmıtır. • Embriyonik geliim benzerliği
• Günümüzde geçerli değildir. • Azotlu boaltım ürünleri benzerliği
• Vücut simetrileri benzerliği
• Biyokimyasal benzerlik
Analog organ: Görevleri aynı, kökenleri farklı organlardır.
• Paleontoloji
dikkate alınmıtır.
Homolog Organ : Kökenleri aynı görevleri farklı ya da aynı olan

organlardır.
BAKTERİLER ALEMİ
Büyük çoğunda Depo polisakkaritleri
peptidoglikan yapılı glikojendir Hastalık yapıcı
DNA'ları halkasal yapıdadır hücre duvarı bulunur türlerinde kapsül
bulunur
Antibiyotikten Prokaryot hücre

etkilenirler BAKTERİLER yapısındadırlar
Bazı bakteriler Bölünerek

Tamamı tek hücrelidir Yararlı ve zararlı çoğalırlar
uygun olmayan artlarda türleri bulunur
endospor oluturur
Arkeler Alemi: Protistalar Alemi:

• Tek hücreli, prokaryot hücre yapısındadırlar. • Ökaryot hücre yapısına sahip, genellikle tek hücreli canlılardır.
• Ekstrem koullarda da yaarlar. (Aırı sıcak, aırı soğuk, aırı tuzlu…) • Amip, öglena, paramesyum (terliksi hayvan), alg, plazmodyum, cıvık
• Hücre çeperleri pseudopepdidoglikan yapılıdır. mantar gibi türler barındırır.
• DNA’ları bakterlerde olduğu gb halkasal yapıdadır. Fakat bakterler- • Ototrof, heterotrof ve hem ototrof hem de heterotrof beslenme
den farklı olarak hston protenlerne sarılıdır.(Kromozom yapısı vardır) ekilleri görülür.
• Yaadığı ortama göre arkeler psikrolikler, metanojenler, termol, • Tatlı sularda yaayan çepersiz türlerinde kontraktil koful bulunur.
haloller, asidoller ve alkaliller gibi gruplara ayrılırlar. • Parazit beslenen türleri vardır.
• Metabolik ürün olarak metan üretmek sadece arkeler aleminde
bulunan canlılarda görülür.
• Gram boyasıyla boyanmazlar.
Bitkiler Alemi:
Mantarlar Alemi:
• Tek ya da çok hücreli olabilirler. • Tamamı çok hücrelidir.
• Heterotrof beslenirler.(Saprot veya parazit) • Depo karbonhidratları niastadır.
• Depo karbonhidratları glikojendir. • Tam parazit bitkiler dıındakiler kloroplast ile fotosentez yaparlar.
• Kitin yapılı hücre duvarları vardır. • Selüloz yapılı hücre duvarları vardır.
• Hif ve miselyum adı verilen uzantılarla yaadıkları
• Gövdesinde İletim demeti bulunan bitkilere damarlı, bulundur-
ortama tutunurlar ve beslenirler.
mayanlara damarsız bitkiler adı verilir
• Sporla çoğalırlar.
• Çiçekli(tohumlu) bitkilerde çiçek üreme organıdır ve eeyli olarak
ürerler. Çiçeksiz bitkiler sporla çoğalır.
Omurgalı Hayvanlar:
Özellik Balıklar Sürüngenler Kular
Kalp 2 Odacıklı 3 Odacıklı 3 Odacıklı 4 Odacıklı 4 Odacıklı

yapıları
Vücut Soğukkanlı Soğukkanlı Soğukkanlı Sıcakkanlı Sıcakkanlı
sıcaklığı
Solunum Solungaç Larva: Solungaç
organı
Vücut Pul Tüy, pul Kıl
örtüsü
Boaltım Amonyak Larva: Amonyak Üre
ürünü
Üreme Dı döllenme Dı Dı döllenme İç döllenme İç döllenme İç döllenme
Dı gelime
kan bulunur tüydür Olgun alyuvarları

Tek dolaımlılardır.
Lenf dolaımı damarlarda karıır
yoktur. bulunur.
Test CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI - 1
1
1. I. Canis lupus 4. Sistematik basamaklarla ilgili olarak,
II. Felis domesticus I. Takımı aynı olan canlıların kromozom sayısı farklı ola-
III. Lycaon pictus maz.
IV. Ursus arctos II. İki canlının cinsi aynı ise şubesi de kesin aynıdır.
V. Felis silvestris III. Canlıların aileleri farklı sınıfı aynı olabilir.
Yukarıda verilen beş türden hangi ikisi yakın akraba- yargılarından hangileri doğru olabilir?
dır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
A) I ve III B) II ve V C) III ve IV D) II ve III E) I, II ve III
D) II ve IV E) I ve V
5. Aşağıda verilen sistematik basamaklardan hangisi di-

ğerlerine göre daha fazla sayıda birey bulundurur?
A) Memeli B) Omurgalı
2. Bilinen ve kabul gören ilk sınıflandırma Aristo tarafından
C) Homo sapiens D) Primat
yapılan yapay sınıflandırmadır.
E) Omnivor
Yapay sınıflandırma yapılırken;
I. canlının yaşadığı ortam,
II. canlının dış görünüşü,
III. analog organları
özelliklerinin hangilerinden faydalanılmıştır?

B 6. Aynı türe ait sağlıklı bireylerde aşağıdaki özelliklerden
İ hangisi aynı değildir?
L A) Kromozom sayısı
G B) DNA şifresi
İ
C) Dolaşım şekli
S D) Üreme şekli
A E) Beslenme şekli
3. Aşağıda sistematik basamaklar ile bazı yönler gösterilmiş- M
tir. A
L
1 2
Cins Sınıf Takım
7. I. Torunları farklı göz renginde olan bireyler

1 ve 2. yönlerle ilgili olarak,
II. Kromozom sayısı aynı olan bireyler
I. 1 yönünde akrabalık artar.
III. Solunum ve boşaltım sistemi aynı olan bireyler
II. 2 yönünde birey sayısı artar.
IV. Oğulları bulunan bireyler
III. 1 yönünde çeşitlilik artar.
V. Glikoliz enzimleri aynı olan bireyler
Yukarıda verilenlerden hangisi tek başına kesinlikle
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II türü ifade eder?
D) II ve III E) I, II ve III A) I B) II C) III D) IV E) V
79
8. Aşağıda bir bitki türünün bilimsel adı verilmiştir. 12. Aşağıda sistematik basamaklarda bulunan ortak özelliğin
Solanum tuberosum
büyüklüğü gösterilmiştir.
Y X
Z
Harflendirilmiş kısımlar için,

I. Y tamamlayıcı ad olup büyük harfle başlar, küçük harfle 1 2 3 4 56 7
biter.
II. X cins adıdır.
III. Z tür ismini gösterir.
Buna göre,
I. Hayvanlar 4. basamakta beslenme şekline göre sınıf-
landırılır.
II. Birey sayısı en fazla 1’de bulunur.
III. En az anolog organ 7. basamakta bulunur.

9. Türü bilinmeyen bir canlının yapılan çalışmalar sonu-
cu takımı tespit ediliyor ise bu aşamadan sonra hangi A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
basamağa geçilir? D) I ve II E) I, II ve III
A) Alem B) Şube C) Sınıf
D) Aile E) Cins
10. Bir canlının embriyonik gelişimi sürecinde ilk ve en 2020 / TYT

son ortaya çıkan sistematik basamak hangi seçenek-
te doğru verilmiştir? 13. Linnaeus’nin canlıların sınıflandırılmasıyla ilgili geliştirmiş
olduğu sistem, sonradan bazı değişiklikler yapılmış olsa da
İlk ortaya çıkan En son ortaya çıkan
B günümüzde hâlâ kullanılmaktadır.
A) Cins Aile İ Günümüzde kullanılan bu sınıflandırma sistemiyle ilgi-
B) Alem Tür
L
li aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
G
C) Takım Sınıf İ A) Bu sistem bir hiyerarşik sınıflandırma sistemidir.
B) Bir üst sınıflandırma basamağında yer alan canlı grup-
D) Şube Alem
S ları altta yer alanlara göre daha genel ortak özellikler
E) Tür Alem A taşırlar.
R C) Sınıflandırmada her takım içerisinde eşit sayıda canlı
M türü yer alır.

A
L D) Bu sınıflandırma sisteminde canlı türleri binomial ola-
rak isimlendirilir.
11. Homolog organ için, E) Canlılar sınıflandırılırken organların köken benzerlikleri
I. Kökenleri aynı ya da farklı olabilir. de esas alınır.
II. Görevleri aynı olmak zorundadır.
III. Balinanın yüzgeci ile insanın kolu örnek verilebilir.
UNUTMA
Embriyonik gelişim sürecinde özellikler genel-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III den özele doğru ortaya çıkar.
80
Test CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI - 2
2
1. I. Boşaltım ürünleri 4. Aşağıda bir özelliğin sistematik basamaklara bağlı değişimi
II. Vücut simetrisi gösterilmiştir.
III. Protein şifreleri Özellik

?
Doğal sınıflandırma yapılırken yukarıdaki özelliklerin
hangilerinden faydalanılır?

Sistematik
D) I ve II E) I, II ve III Alem Tür basamak
Buna göre soru işareti (?) ile gösterilen yere;

I. birey sayısı,
II. ortak özellik,
III. analog organ
özelliklerinden hangileri gelebilir?

2. Canlıları benzer ve farklı özelliklerine göre gruplara D) II ve III E) I, II ve III
ayırarak inceleyen biyoloji alt bilim dalı aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Sitoloji B) Biyokimya C) Histoloji

D) Ekoloji E) Sistematik
5. Kökenleri farklı, görevleri aynı olduğu için benzer şekilleri

olan organlara analog organ adı verilir.
3. Aşağıdaki tabloda bazı canlıların kromozom sayıları göste-
Köstebeklerin ve danaburnu böceklerinin ön üyeleri toprağı
rilmiştir.
B kazmak için özelleştiği için şekilleri birbirine benzer. Fakat
Canlı Çeşidi Diploid kromozom sa- İ köstebek ve böcekler birbirine çok uzak canlılardır. Köste-
yısı L bekler omurgalı hayvanların memeliler sınıfına dâhil iken
G
Maymun 42 böcekler omurgasız hayvanların eklembacaklılar sınıfında
İ
incelenirler.
Buğday 42
İnsan 46 S
A
Moli balığı 46 R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
Eğrelti otu 500 M
A
Tablodaki verilere göre, L
I. Bitki ve hayvan türlerinde kromozom sayısı aynı olabi-
lir.
Aşağıdaki örneklerden hangisi yukarıda açıklanan ana-
II. Farklı türlerin üreme hücreleri aynı sayıda otozom taşı- log organ eşleştirmesine örnek verilebilir?
yabilir.
A) İnsanın kolu ile yarasanın kanadı
III. Kromozom sayısının artışı gelişmişlikle doğru orantılı-
dır. B) Köpeği ön ayağı ile kedinin ön ayağı
ifadelerinden hangileri doğrudur? C) Kuşun kanadı ile arının kanadı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Balinanın yüzgeci ile atın ayağı
D) I ve II E) I, II ve III E) Penguenin kanadı ile deve kuşunun kanadı
81
6. İki canlının ailesi aynı ise aşağıda verilen sistematik 10. Canlılar arasında akrabalık tayini yapılırken;
basamaklardan hangisi bu canlılarda farklı olabilir? I. DNA,
A) Alem B) Şube C) Sınıf II. glikoprotein,
D) Takım E) Cins III. enzim
hangilerinin şifresinden faydalanılabilir?

7. Aşağıda bazı bitki türlerinin adları verilmiştir.

I. Populus nigra
II. Morus alba
III. Pinus halepensis
11. Üniversitede biyoloji bölümünde okuyan Demet, embriyoloji
dersinin uygulama sınavında aşağıda şekilleri verilen dört
IV. Morus nigra
omurgalı embriyosunun tür tespitini yapmak zorundadır.
V. Pinus nigra
Bitki türleri için,

I. Beş farklı tür bulunur.
II. III ve V ile II ve IV’ün cins adları aynıdır.
III. I ve V’in tür adları aynıdır.

Buna göre aşağıdaki özelliklerden hangisi embriyonik

8. Aşağıda bazı soy ağaçları gösterilmiştir. gelişim sırasında diğer özelliklerden daha önce çıkmış
olabilir?
I II III B
İ A) Sırtta sinir şeridi taşımak
a b a b a b L B) Akciğer solunumu yapmak
G
İ C) Süt bezleri taşımak
D) Kandaki alyuvar hücrelerinin çekirdeksiz olması
S E) Vücut örtüsü olarak tüy bulundurmak
A
R
Buna göre verilen soy ağaçlarından hangilerindeki
M
a ve b canlıları kesinlikle aynı türdür?
A
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III L
D) I ve II E) I, II ve III 2021 / TYT
12. Aynı cinse ait iki hayvan türü için aşağıdaki ifadeler-
A) Bu türler aynı aile içerisinde yer alır.
9. Aşağıda verilen sistematik basamaklardan hangisi bir B) Bu türlerin kromozom sayıları kesinlikle aynıdır.
cins basamağıdır?
C) Bu türlerin genlerindeki nükleotit dizilimlerinde farklılık
A) Felis B) Felis catus görülebilir.
C) Hayvanlar D) Omurgalılar D) Bu türler çiftleştiklerinde verimli döller oluşturamaz.
E) Memeliler E) Bu türler ortak ataya dayalı benzerliklere sahiptir.
82
Test BİYOÇEŞİTLİLİK
3 Virüs, Bakteri ve Arke - 1
1. Arke bakterilerin en önemli özelliği ekstrem koşullarda ya- 4.
şamalarıdır. Virüsle kanser tedavisi (Genetiği değiştiri-
len virüs kanseri öldürüyor)
Bilgiye göre arkeler;
I. 105°C ve daha yüksek derecedeki yanardağ bacaların- Genetik araştırmaları kanser tedavisinin anah-
da, tarı olabilir. ABD'de 6 yıl önce "genetiği değiştiril-
miş bir virüs enjekte edilen hastanın" beynindeki
II. çöp ya da pis sularda,
tümörler yok olmak üzere. Doktorlar, sadece bir
III. aşırı tuzlu olan tuz ve lut gölünde yıl ömür biçilen hastanın kemoterapi olmaksızın
ortamlarının hangilerinde yaşayabilir? kanseri yendiğini açıkladı.

D) I ve II E) I, II ve III Yukarıdaki haberde de verildiği gibi virüslerin genetiği değiş-
tirilerek çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaları biyo-
teknoloji ve genetik mühendisliği çalışmalarından biridir.
Virüslerin hastalık yapıcı olmalarına rağmen sadece

2. Yanda bir bakteriyofaja ait kısımlar gösterilmiştir. hastalıklı dokuları yok edip sağlıklı dokulara zarar ver-
X memesinin sebebi olarak virüslere ait;
I. tek çeşitli nükleik asit taşımaları,

II. konak dokularına özgü olmaları,
Z
III. ribozom bulundurmadıklarından protein ve enzim sen-
tezleyememeleri
özelliklerinden hangileri etkili olmuştur?
Y
X, Y ve Z kısımları için, D) II ve III E) I, II ve III
I. X protein kılıfıdır.
II. Z virüsün genomudur.
B
III. Y kısmının konak canlıyla uyumlu olması gerekir. İ
L
G
5. Aşağıda bakterilere ait bazı özellikler verilmiştir.
S
A I. Hücre çeperi bulundururlar.
R II. Depo polisakkariti glikojendir. TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M III. Klorofilleri ile fotosentez yaparlar.
A
IV. Aktif hareket ederler.
3. Bakteriler uygun olmayan şartlar için endospor oluşturarak L
korunurlar. Buna göre özellikleri bakterilerin bitkilere ve hayvan-
lara benzeyen yönlerine göre doğru gösteren seçenek
Buna göre endospor formu için aşağıda verilerden hangisidir?
Bakterilerin bitkilere Bakterilerin hayvanlara
A) Metabolizma hızı ancak canlılık özelliklerini gerçekleş- benzeyen özellikleri benzeyen özellikleri
tirecek seviyededir. A) III ve IV I ve II
B) Yüzlerce yıl bakteri bu durumda kalabilir. B) I ve III II ve IV
C) Yalnızca eşeysiz üremeyi sağlar. C) II ve III I ve IV
D) Bakterinin DNA’sı eşlenir ve etrafı özel bir kılıfla sarılır. D) I ve IV II ve III
E) Bakteride fazla su dışarı atılır. E) II ve IV I ve III
83
6. Bir virüs litik enzimlerle hidroliz edilirse aşağıda ve- 9. Aşağıda verilen aynı özellikteki üç ayrı deney tüpüne be-
rilen grafiklerdeki değişimlerden hangisi gerçekleşe- lirtilen maddeler eklenerek aynı tür bakteriler konuluyor.
mez? Daha sonra ise her bir deney tüpüne bu bakterilerin paraziti
A) Adenin B) Fosforik asit
olan fajlar konuluyor. Ortamlara konulan fajların sayıların-
daki değişim tüplerin altında verildiği gibidir.
Zaman Zaman
C) Glikoz D) Amino asit
Glikoz ve Vitamin Yağ asiti

diğer besinler dışındaki besinler dışındaki besinler
Faj sayısı Faj sayısı Faj sayısı

Zaman Zaman
E) Timin
Zaman Zaman Zaman
Zaman Grafikteki eğrilere göre,

I. Bakteri türü yağ asidini hazır almak zorundadır.
II. Bakteri vitamin ihtiyacını diğer besinleri kullanarak gi-
derebilir.
7. I. Zorunlu hücre içi parazittir.
III. Bakteri glikozu, yağ asidi ve vitamine dönüştürmüştür.
II. Hücresel yapıya sahip değildir.
III. Mutasyona uğrayabilir.
Virüsler için yukarıda verilenlerden hangileri doğru-
dur? D) I ve III E) I, II ve III
B
8. Aşağıda verilen deney tüplerine belirtilen şartlarda X, Y, Z İ 10. Aşağıdaki şekilde bir bakteri türü ile yapılan antibiyogram
L testi gösterilmiştir. Bu testte bakteri petri kabında uygun
ve K bakteri türleri konuluyor.
G koşullarda üremesi sağlandıktan sonra X - Y - Z ve L an-
X Y Z K
İ tibiyotikleri petri kabına eklenmiş ve son durum aşağıda
• CO2 • Amino asit • Protein • CO2 gösterilmiştir.
• H2O • Vitamin • Yağ • H 2O
• Karanlık • Glikoz • Su • Işık S Bakteri
• Mineral • Gliserol • Polisakkarit • Mineral
A
Antibiyotikler X
I II III IV R eklendikten
Y
M sonra
Z L
Deney sonrasında I ve II. ortamda üreme gerçekleşirken, A bakterinin
III ve IV. ortamda üreme gerçekleşmediği tespit ediliyor. L üreme durumu
Verilenlere göre, Buna göre, çalışmada kullanılan bakterinin X, Y, Z ve L

I. X bakterisi oksidasyon tepkimesi gerçekleştirir. antibiyotiklerine direnci çoktan aza doğru hangisinde
II. Y bakterisi parazittir. doğru verilmiştir?
III. Z bakterisi saprofit beslenir. A) X > Y > Z > L
IV. K bakterisi klorofile sahiptir. B) X > Z > Y > L
yorumlarından hangileri doğru olabilir? C) X > L > Z > Y
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) L > Z > Y > X
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV E) L > X > Y > Z
84
1. Bakteriler ile arkeler önceleri aynı alem içerisinde değer- 4. Virüsler hücre içi zorunlu parazittirler.
lendiriliyor idi.
Buna göre virüsler konak canlıya ait;
Arkeler; I. ribozom,
I. ribozomal RNA’daki genetik dizilim, II. enzim,
II. hücre zarındaki yağlar, III. enerji
III. hücre duvarını oluşturan yapılar yapılarından hangilerini kullanabilir?
hangi özellikleri ile bakterilerden ayrı bir bölümde in- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
celenmiştir? D) I ve II E) I, II ve III
5. Aşağıda verilen deney tüplerine belirtilen varlıklar ile antibi-

yotikler eklenmiştir.
2. I. Organizma tarafından koruyucu olarak interferon salgı- Antibiyotik Antibiyotik Antibiyotik
lanır.
II. Genomları kapsit içerisinde yer alır.
Saprofit
III. Konak zarını parçalayıcı yapıları vardır. Parazit Bakteriofaj bakteri
bakteri
IV. Hayvansal virüsler her zaman DNA bulundurur.
V. Yeni gen kombinasyonları oluşturur. I II III
Virüsler için yukarıda verilen özelliklerden hangisi yan-

lıştır? Buna göre antibiyotik verilen deney tüplerinin hangile-
rinde varlığın sayısal artışını engelleyebilir?
B D) I ve III E) I, II ve III
İ
L
G
İ 6. Bakterilerin sitoplazmasında aşağıda verilenlerden
3. Virüsler canlılar ile cansızlar arasında geçiş formunu oluş-
hangisi yer almaz?
turur.
S
I. Dış ortamda kristalleşirler. A A) Su B) Ribozom C) Yağ
II. Sayılarını artırırlar. R D) Kitin E) Glikojen TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
III. Genom bulundururlar. M
A
IV. Zar ve sitoplazması yoktur.
L
Buna göre verilen özellikleri virüslerin canlı ve cansıza
benzeyen yönleri olarak doğru gösteren seçenek han-
gisidir?
7. Aşağıdaki özelliklerden hangisi yalnızca arke bakteri-
Virüslerin canlıya Virüslerin cansıza lerinde görülür?
benzeyen özellikleri benzeyen özellikleri
A) CO2’yi tüketirler.
A) II ve III I ve IV
B) O zehir etkisi yapar.
B) I ve II III ve IV 2
C) CH4 gazı oluştururlar.
C) II ve IV I ve III
D) Ribozomları vardır.
D) I ve IV II ve III
E) III ve IV I ve II E) Selüloz sindirimini sağlarlar.
85
8. Aşağıda bir bakteri türünün basit kültür ortamı (B.K.O) ve 10. I. Kapsül
bazı maddelerin eklendiği ortamlardaki üreme durumu gös- II. Çeper
terilmiştir. III. Plazmit
Ortamlar Üreme durumu IV. Hücre zarı
B.K.O + A + C + Yukarıda verilen bakteri kısımlarından hangilerinde

karbonhidratlara rastlanır?
B.K.O + B + D –
B.K.O + B + E –
B.K.O + D + C +
B.K.O + B + C +
B.K.O + D + E – 11. İdeal koşullarda 1. petri kabına A bakterisi ve X antibiyotiği,
2. petri kabına ise B bakterisi ve Y antibiyotiği konuluyor. Bir
(+: Üreme var, –: Üreme yok) süre beklendiğinde 1 ve 2. petri kabından sadece 2. pet-
Buna göre bakterinin hangi maddeyi üretemediği ri kabında bakterilere rastlanıyor. Daha sonra canlı A ve B
kesindir? bakterileri 3. petri kabına konularak üzerlerine X ve Y antibi-
yotikleri konulduğunda bakterilerin çoğaldığı gözlemleniyor.
X antibiyotiği
Üreme yok
A bakterisi X ve Y antibiyotiği
1. petri kabı
Y antibiyotiği
9. Bir siyanobakteri cinsi olan arthprospira türleri sularda ya-
Üreme var
3. petri kabı
A bakterisi
şayan, ışık enerjisini kullanarak besin sentezleyebilen ve B bakterisi
+
ekonomik değeri çok yüksek bakterilerdir. Bu bakteriler 2. petri kabı B bakterisi
kurutularak besin değeri çok yüksek, spirulina adı verilen
Yapılan çalışma için,
madde üretilir. Spirulinanın kökeni Aztek uygarlığına kadar
dayanmaktadır. Bu maddenin Azteklerin temel besini oldu- I. Y antibiyotiğine B bakterisi dirençlidir.
ğu söylenmektedir. Kapsül, tablet veya toz hâlinde insanlar II. 3. petri kabında bakteriler konjugasyon yapmış olabilir.
tarafından kullanılırken hayvan yemi üretiminde de kullanı- III. X antibiyotiği A bakterisine etki etmiştir.
labilir.
Spirulina, insanın gıda olarak ihtiyaç duyacağı birçok besi- B
ni barındıran, çeşitli hastalıkların önlenmesinde kullanılan İ
L D) I ve II E) I, II ve III
bir gıda çeşididir.
G
İ
S 12. I. Azotun bitkilerin kullanacağı hâle dönüşmesi

A II. Yoğurt ve turşu oluşumu
R
III. Kalın bağırsakta B ve K vitamini üretimi
M
A IV. Selülozun sindirimini sağlayan enzim sentezi
Spirulina Spirulina üretiminde L Yukarıda verilen olaylardan hangilerinin gerçekleşme-

kullanılan cyanobakteri si sırasında bakteriler görev alır?
Buna göre siyanobakterilerle ilgili olarak, A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
I. Klorofilleri vardır, fotosentez yapabilirler. D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
II. Yüksek oranda kolesterol içerirler.

III. Temel amino asitlerin bir kısmını üretebilirler.
DİKKAT
Antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir.
86
1. Aşağıdaki venn şemasında bakterilerin ve arkelerin özellik- 3. Bakterilerle ilgili olarak,
leri karşılaştırılmıştır. I. Parazit yaşayabilir.
Bakteriler Arkeler II. Suda, toprakta, havada ve organizmalarda yaşayabilir.
III. Genelde şekillerine göre adlandırılır.
I II III IV. Antibiyotikten etkilenmez.
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III
Buna göre numaralı bölgelere gelen aşağıdaki eşleştir- D) I, III ve IV E) II, III ve IV
melerden hangisi doğrudur?
I II III
A) Halkasal Prokaryot Kromozom
DNA hücre yapısı
4. I. Oksijenli solunum yapan
B) RNA Hücre Halkasal
bulundurma çeperi DNA II. Selülozu sindiren
III. Metan üreten
C) Peptidoglikan Halkasal Metan gazı
hücre duvarı DNA üretebilen türler Yukarıdakilerden hangilerini gerçekleştiren arkeler var-
bulundurma dır?
D) Ribozom bu- Gram Ökaryot hücre A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
lundurma boyasıyla yapısı
boyanabilme D) I ve II E) I, II ve III
E) Kemosentez Halkasal Prokaryot hücre
yapabilen tür- DNA yapısı
ler bulundurma
5. Aşağıda bazı bakteri türlerinin morfolojik görünümleri veril-

miştir.
B
İ X→ Y→ Z→
L
2. Aşağıda bir bakteriye ait mikroskobik görünüm verilmiştir. Bu bakterilerin ağzı açık bir deney tüpüne konulduğunda
G
İ dağılımları aşağıdaki gibidir.
Ağzı açık
Plazmit Kamçı S
Deney tüpü
Pil A
Kapsül
Ribozom Çeper R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
RNA Zar M
DNA
A
Klorofil
L
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Buna göre bakteri türleri için,
A) DNA’ları halkasaldır, bazı bakterilerde plazmid bulunur. I. Z bakteri türü ETS enzimlerini hücre zarında bulundu-
B) Kamçı aktif hareketi sağlarken, pil bakterinin başka bir rur.
bakteriye veya bir yüzeye tutunmasını sağlar. II. X bakterileri heterotrof beslenir.
C) Ribozom bütün bakterilerde bulunur ve polimerlerden III. Y bakterileri zorunlu anaerobtur.
monomer sentezler.
D) Kapsül hastalık etkeni olan patojen bakterilerde bulu-
nur. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
E) Klorofil ototrof türlerinde ışığın soğurulmasını sağlar. D) II ve III E) I, II ve III
87
6. Virüslerin bulunduğu ortama antibiyotik eklendiğinde 10. Aşağıda bazı virüs çeşitlerinin konakları gösterilmiştir.
etkilenmemelerinin sebebi;
Virüs çeşidi Konak canlı dokusu
I. tek çeşit nükleik asit taşımaları,
II. enzim sistemlerinin olmaması, Kızamık virüsü Deri
III. ATP üretememeleri Su çiçeği virüsü Deri
özelliklerinden hangileri olabilir? Kuduz virüsü Beyin ve omurilik
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Sarı humma virüsü Karaciğer
Tabloya göre,
I. Virüslerin belirli bir konak hücresi vardır.
II. İnsanın her dokusunda ayrı bir virüs bulunabilir.
III. Virüs ve konak canlıda kesin RNA bulunur.
yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?

7. I. Aşırı derecede ürediğinde kişi hastalanır.
II. Antibiyotik üretiminde kullanılabilir. D) I ve II E) I, II ve III
III. Toksin üretebilirler.
Bakteriler için yukarıda verilenlerden hangileri doğru-
dur?
11. Aşağıdaki şekilde bir bakteriyofajın bakteri içindeki çoğal-
ması gösterilmiştir.
D) I ve II E) I, II ve III Bakteriyofaj
Bakteri
Yeni Bakteriyofajlar
8. Bakterilerdeki bazı yapılar tüm bakterilerde bulunurken
bazı yapılar ise belirli türlerinde bulunur. B
Buna göre aşağıda verilen hücresel kısımlardan hangi- İ
si belirli bakteri türlerinde bulunur? L
G
A) Zar B) RNA C) Klorofil Bu sırada gerçekleşen,
İ
D) Sitoplazma E) Ribozom
1. Bakteriyofaj bakteriye tutunur, kuyruk kısmındaki deli-
S ci enzimler ile bakterinin hücre duvarını deler.
A
R 2. Virüs DNA’sı bakteri yönetimini eline geçirir.
M
3. Virüs, kendi DNA ve protein kılıflarını üretir.
A
L 4. Ürettiği kılıfların içine DNA’ları yerleştirip kuyruk kı-
sımlarına enzimleri ekleyerek yeni fajları üretmiş olur.
9. Virüsler nükleoprotein yapısına sahiptir.
5. Sayısı artan fajlar bakteriyi patlatır ve bakteriyofajlar
Bilgiye göre,
etrafa yayılır.
I. Nükleik asit taşır.
II. Protein kılıfı bulunur. olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangi-
III. Ribozomları vardır. sinde doğru verilmiştir?
yargılarından hangileri doğru olabilir? A) 1 - 2 - 3 - 4 - 5 B) 1 - 2 - 4 - 5 - 3

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) 1 - 3 - 2 - 4 - 5 D) 2 - 1 - 4 - 3 - 5
D) I ve II E) I, II ve III E) 2 - 1 - 3 - 4 - 5
88
1. Aylin ve Zeynep evlerinde yoğurt mayalamak istemişler- 3. I. ATP üretememeleri
dir. Aylin, sütü cam kaba koyduktan sonra ağzını kapatıp II. Protein sentezleyememeleri
42 °C’de bekletmiştir. Zeynep ise sütü benzer bir cam kaba
III. Yönetici moleküllerinin DNA veya RNA olması
koyduktan sonra ağzı açık olarak 42 °C de bekletmiştir.
Virüsler yukarıda verilenlerin hangilerinden dolayı ko-
Yaklaşık 5-6 saat sonra mayaladıkları sütleri kontrol ettikle- nak canlıya ihtiyaç duyar?
rinde Aylin’in yoğurdunun mayalandığı, Zeynep’in sütünün
yoğurda dönüşmediği fakat tadının ekşidiğini ve kötü kok-
tuğunu belirlemişlerdir. D) I ve II E) I, II ve III
Aylin’in mayaladığı Zeynep’in mayaladığı 4. I. DNA’larında ortak dizilimlerin bulunması

süt süt II. Aynı ekolojik alanlarda yaşamaları
Buna göre, III. Sentezlenen bazı mRNA’larının aynı şifreye sahip ol-
ması
I. Sütün mayalanarak yoğurda dönüşmesini sağlayan
bakteriler zorunlu anaerobtur. Yukarıda verilenlerden hangileri bakterilerin ortak bir
atadan geldiğini gösterebilir?
II. Zeynep’in mayaladığı sütte bulunan yoğurt bakterileri
kabın ağzı açık olduğu için dış ortamdaki sıcaklıktan A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
zarar görmüştür. D) I ve II E) I ve III
III. Zeynep’in mayaladığı sütte yoğurt bakterilerinin dışın-
da başka bakteriler de bulunmaktadır, bu bakteriler
sütün bozulmasına neden olmuşlardır.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
B
L
D) I ve II E) I ve III
G
İ 5. Aşağıda bazı özelliklere bağlı Y, X, Z, L ve M bakteri türle-
rinin taşıdığı ve taşımadığı özellikler gösterilmiştir.
S ÖZELLİKLER
A
R Türler I II III IV V VI TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M Y + – + – + –
A
L X – + – – + –
Z + – + – + +
L + – + + – –
2. Bakteri ve virüsler için;
I. sayısal artış, M – – – – + +
II. nükleik asit bulundurma, (+: özelliğe sahip, –: özelliğe sahip değil)
III. protein sentezleme Buna göre bakteri türlerinden birbirine en yakın iki tür
ifadelerinden hangileri ortaktır? aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Y – Z B) X – L C) Z – M

D) II ve III E) I, II ve III D) Y – M E) L – M
89
6. Bir petri kabında bulunan bakteri sayısının logaritmik bir 9. Bir virüsün canlı dışında yaşamamasının temel nedeni,
dizi şeklinde arttığı gözleniyor. I. enzim sistemlerinin bulunmayışı,
Buna göre petri kabındaki şartlar için, II. mitokondride ATP üretilmemesi,
pH °C Su III. tek çeşit nükleik asit içermesi
durumlarından hangileri olabilir?
%18 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Zaman Zaman Zaman D) I ve II E) I, II ve III
I II III
grafiklerde verilen değişimlerden hangileri doğru ola-

bilir?
10. Bir bakterinin bulunduğu ortamda,

P CO2 P Glikoz
PH O P Vitamin
2
P Protein P O2
maddeleri bulunmaktadır.
2020 / MSÜ
Bakteri türlerinin metabolizması için,
7. Virüslerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
I. CO2 ve H2O’yu bütün ototrof türler besin üretmek için
A) Yapılarında DNA veya RNA'dan birini bulundururlar. kullanmak zorundadır.
B) Metabolik aktiviteleri sayesinde ATP üretirler. II. Proteini heterotrof türler fagositozla alabilir.
C) Zorunlu hücre içi parazitidirler. III. Glikoz ve vitamin pasif taşıma ile alınarak hücresel so-
D) Mutasyona uğrayabilirler. lunumda kullanılır.
E) Kalıtsal maddesini çoğaltmak için konak hücrenin en- ifadelerinden hangileri yanlıştır?
zimlerinden faydalanırlar.
B
İ
L
G
8. Üremesi sağlanmış farklı petri kaplarında bulunan X, Y, Z İ 11. Bir petri kabına ışık varlığında belirli bir bakteri türü konul-
ve L bakteri türlerine artan miktarda penisilin antibiyotiği muştur.
uygulanmıştır. Bu uygulamaya bağlı petri kaplarındaki bak-
S Bakterinin farklı ortamlarda,
teri sayısı değişimi aşağıdaki gibidir.
A P O2 ve glikoz varken ürediği
X bakteri Y bakteri Z bakteri L bakteri R
sayısı sayısı sayısı sayısı M P O2 yok, glikoz varken üreyemediği

A P O var, glikoz yokken üreyemediği
2
L P O2 yok, alg hücresi ve glikoz eklendiğinde ürediği
Artan miktar
penisilin
Artan miktar
penisilin
Artan miktar
penisilin
Artan miktar
penisilin
gözlemleniyor.
Grafikteki eğrilere göre, Bu bakteri türü için,
I. Penisilinin en etkili olduğu bakteri L’dir. I. CO özümlemesi yapar.

2
II. Z, X bakterisine göre antibiyotiğe daha dirençlidir. II. Heterotrof beslenir.

III. Y bakterisinin bu antibiyotiğe direnci yoktur. III. O2li solunum yapar.
yargılarından hangileri doğrudur? özelliklerinden hangileri doğru olabilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve II E) II ve III
90
7 Protista Alemi
1. I. Bakteri 4. Cıvık mantarlarda görülen,
II. Alg I. Belirgin şekilleri yoktur.
III. Mantar II. Glikojen depo eder.
III. Hücre çeperleri bulunmaz.
Yukarıdaki canlılardan hangilerinin hem tek hem de çok
hücreli türleri vardır? özelliklerinden hangileri alglerde görülmez?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

5. I. Sil
II. Kamçı
III. Yalancı ayak
2. Protista alemi üyeleri içerisinde aşağıda verilen özel-
liklerden hangisi görülmez? Yukarıda verilenlerden hangileri protista üyelerinde
aktif hareketi sağlayan kısımlardır?
A) CO özümlemesi yapma
2
B) Aktif hareket etme A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) Tomurcuklanma ile eşeyli üreme D) I ve II E) I, II ve III
D) Kontraktil kofulu ile fazla suyu dışarı atma

E) Parazit olarak beslenme
6. Plazmodyum, insanlarda sıtma hastalığına neden olan bir

protista türüdür. İnsandan insana anofel cinsi dişi sivri si-
neklerle bulaşan bu canlı karaciğere yerleşir. Kan hücrele-
rinden alyuvarların içine girer ve burada çoğalır. Kansızlık,
ateş gibi belirtiler gösterir ve tedavi edilmezse ölüme ne-
3. Aşağıda paramesyumun kısımları gösterilmiştir. B den olabilir.
İ Aşağıdaki şekilde plazmodyum ile enfekte olmuş alyuvar
L
Sil hücreleri gösterilmiştir.
G
Pelikula
Zar İ
Makronükleus
Mikronükleus
S
Ağız
A
Yutak
M
Kontraktil koful A
Anüs L
Buna göre plazmodyum ile ilgili olarak,
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi bu canlı için I. Çekirdek ve zarlı organelleri bulunur.
yanlış bir ifadedir? II. Hücre içi parazit yaşar.
A) Fagositozla beslenemez. III. Hayat döngüsünün bir bölümünü sivrisinekte, bir bölü-
B) Konjugasyonu küçük çekirdek sağlar. münü insanda geçirir.
C) Sindirim atıkları anüsle dışarı atılır. ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) Aktif hareket sillerle gerçekleştirilir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) Kontraktil koful fazla suyu atar. D) II ve III E) I, II ve III
91
7. Alglerle ilgili olarak, 10. Aşağıda verilen deney tüplerine sırası ile alg, amip ve
maya hücresi konuluyor.
I. Mor, kırmızı, sarı ve kahverengi görünebilirler.
II. Suda yaşayıp ışık enerjisinden faydalanırlar.
• CO2 • Amino asit • Protein
III. Su akıntısına ters hareket edebilirler.
• H2O • Glikoz • Nişasta
IV. Dünya’daki oksijenin önemli bir miktarını üretirler. • Işık • Su • Yağ
• Vitamin
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve IV X Y Z
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV Buna göre,

I. X ortamında O2 miktarı artar.
II. Y ortamında CO2 miktarı azalır.
III. Z ortamına konulan maya fagositozla ortamdaki besini
almıştır.
8. Bazı canlılar fazla suyu enerji harcayarak kontraktil kofulla-
rı ile dışarı atarlar. yargılarından hangileri doğrudur?
Buna göre kontraktil kofula; A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

I. amip, D) I ve II E) I, II ve III
II. plasmodium,
III. cıvık mantar,
IV. öglena
canlılarının hangileri sahiptir?
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve IV 11. Protista üyeleri içerisinde;
D) I, II ve III E) I, III ve IV I. tek hücreli olma,
II. kemosentez yapma,
III. prokaryot hücre yapısına sahip olma
özelliklerinden hangileri görülebilir?
9. Aşağıda öglenaya ait bazı kısımlar gösterilmiştir.
Kamçı
Ağız
Stigma Kloroplast B
İ
Çekirdek
L
Pelikula
G 12. Aşağıda amibe ait kısımlar gösterilmiştir.
Kontraktil koful İ
Yalancı ayak
S Kontraktil
Buna göre öglenanın kısımları için aşağıda verilenler- A kofulu
Sitoplazma
den hangisi yanlıştır? R
Çekirdek
M Mitokondri
A) Kamçı aktif hareketi sağlar. A Zar
Besin kofulu
B) Kontraktil koful sindirim ürünlerini dışarı gönderir. L
C) Kloroplast fotosentez gerçekleştirir.
D) Stigma ışığı algılar. Buna göre canlı için aşağıda verilenlerden hangisi yan-
E) Ağız hazır beslenmeyi sağlar. lıştır?
A) Yalancı ayak zarın faaliyeti ile oluşur.
UYARI B) Kontraktil koful mitokondrinin ürettiği ATP’yi harcar.
C) Çekirdek eşeyli üremeyi kontrol eder.
Amip, öglena, paramesyum, alg ve cıvık mant-
D) Heterotrof beslenmesi sırasında besin kofulu oluşur.
lar protista içerisinde yer alır.
E) Fagositoz gerçekleştirir.
92
8 Mantar ve Bitkiler Alemi
1. Mantarlarla ilgili olarak, 5. Yanda bir mantara ait genel görünüm
I. Bir veya çok hücrelidirler. verilmiştir. X
II. Nemli bölgelerde yaşarlar X, Y ve Z kısımları için, Y
III. Ölü organizmalardan beslenirler. I. X besin değeri yüksek olan şapka Z

özelliklerinden hangileri alglerde de görülür? kısmıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. Y kısmı sayesinde spor oluşturur.

D) I ve II E) I, II ve III III. Z kısmı kök olup besin üretimi için su ve mineral alını-
mını gerçekleştirir.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
2. I. Mayalar, nemli ortamda yaşayıp eşeysiz çoğalabilir. D) I ve III E) I, II ve III
II. Küflere ait miseller besinlerin üzerinde parazit ya da fo-
tosentez yolu ile beslenir.
III. Oksijenli solunum yaparlar.
Yukarıda verilenlerden hangileri mantarlar için doğru-
dur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 6. Mantarlar ekosistemde biyolojik önemi fazla olan bir canlı-
D) I ve II E) I ve III lık alemidir.
Buna göre aşağıdaki özelliklerden hangisi mantarların

faydaları arasında yer almaz?
3. Aşağıda mantar ve bakteri hücrelerine ait bazı karşılaştır- A) Antibiyotik ve ilaç üretiminde kullanılır.
malar yapılmıştır. B) Besin maddesi olarak tüketilir.
C) Bitkinin büyümesi için atmosferden azot yakalanmasını
Özellik Mantar hücresi Bakteri hücresi
sağlar.
Glikojen Var I
D) Organik atıkların toprakta devirselliğini sağlar.
Oksijenli solunum II Olabilir E) Ekmek hamurunun kabartılması için kullanılır.
B
Çeper bulundurma Var III İ
L
Buna göre I, II ve III nolu kısımlara aşağıdakilerden G
hangisi gelmelidir? İ
I II III 7. Aşağıda mantarlara ait bazı özellikler verilmiştir.
A) Yok Var Yok S I. Depo polisakkariti glikojendir.
A II. Hücre çeperleri bulunur.
B) Var Var Var
C) Var Yok Yok M III. Heterotrof beslenir.
D) Var Yok Var A Buna göre verilen özellikleri mantarların bitkiye ve hay-
L vanlara benzeyen yönlerine göre doğru gösteren seçe-
E) Yok Yok Var
nek hangisidir?
Mantarların bitkiye Mantarların hayvana

benzeyen yönleri benzeyen yönleri
4. Mantarlarda aşağıda verilen özelliklerden hangisi gö-
rülmez? A) II I ve III
A) Kemosentez yapma B) II ve III I
B) Eşeysiz üreme C) I II ve III
C) Saprofit beslenme
D) I ve II III
D) Yağ sentezleme
E) Mayoz bölünme E) I ve III II
93
8. I. Su, kuş ve insan ile tozlaşmayı gerçekleştirme 11. Aşağıda bir bitkiye ait genel görünüm verilmiştir.
II. Bir döllenme ile zigot, diğer döllenme ile endosperm
Çiçek
oluşumu Yaprak
III. Tohumun etrafını ovaryumun sarması Sürgün
sistemi Gövde
Yukarıda verilen özelliklerden hangileri tohumlu bitki-
lerde görülebilir?
Kök
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Kök
sistemi
Buna göre şekli verilen bitki aşağıdakilerden hangisi

olamaz?
9. Aşağıda bitkiye ait kısımlar ve bu bölgeler tarafından ger- A) Kiraz ağacı B) Ciğer otu
çekleştirilen olaylar karışık olarak verilmiştir.
C) Papatya D) Armut ağacı
Bitki organı Görev E) Fasulye
a. Bitkinin eşeyli üremesinden sorum-

I. Kök
ludur.
b. Topraktan su ve minerallerin alın-
II. Yaprak
masını sağlar. 12. Aşağıda bir bitkideki yaprak sayısının zamana bağlı değişi-
III. Çiçek c. Tohumun yayılmasını sağlar. mi gösterilmiştir.
IV. Meyve d. Fotosentez ile besin üretir. Yaprak sayısı
Buna göre aşağıdaki organ ve görev eşleştirmelerinden

hangisi doğrudur?
A) I→a B) I→b C) I→b Zaman(yıl)

Yaz Kış Yaz Kış
II → b II → c II → d
III → c III → a III → a Bu bitkide zaman dilimlerine bağlı olarak,
IV → d IV → d IV → c I. fotosentez hızı,
B II. metabolizma hızı,
D) I→b E)
I→d İ
III. terleme hızı
II → d II → b L
III → c III → a G durumlarından hangileri değişir?
İ
IV → a IV → c A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
S D) I ve II E) I, II ve III
A
10. Bitkilerin yapısında bulunan; R
I. tohum, M
A
II. meyve, L 13. Aşağıda bitkiler alemine ait bazı yapılar gösterilmiştir.
III. iletim demeti, Floem
Embriyo
IV. kloroplast Kabuk Ksilem
Endosperm
kısımlarının en fazla bitki türünde bulunandan en az Tohum (I) Düzensiz iletim Meyve
bitki türünde bulunana doğru sıralanışı aşağıdakilerin demeti (II) (III)
hangisinde verilmiştir?
Buna göre verilen doku veya organlardan hangileri bit-
A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV kinin tohumlu bitki olduğunu kanıtlar?
C) II - IV - III - I D) IV - III - II - I A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) IV - III - I - II D) I ve III E) I, II ve III
94
9 Bitki ve Hayvanlar Alemi
1. Bütün bitkilerde aşağıda belirtilenlerden hangisi ortak 5. Solucanlar sınıfına ait örnekler hangi seçenekte doğru
değildir? eşleştirilmiştir?
A) Selülozdan oluşmuş çepere sahip olma Yassı Yuvarlak Halkalı
solucan solucan solucan
B) Lökoplastlarında fazla glikozu nişasta hâlinde depo
etme A) Toprak Sığır Karaciğer
solucanı tenyası kelebeği
C) Kloroplastta CO2 ve H2O’dan besin üretimi
B) Sülük Domuz Toprak
D) Ökaryot hücreye sahip çok hücreli olma
tenyası solucanı
E) Hücre bölünmesinde sitokinezin ara lamel oluşumu ile
C) Planarya Bağırsak Toprak
gerçekleşmesi
solucanı solucanı
D) Sığır Bağırsak Karaciğer
tenyası solucanı kelebeği
E) Tenya Bağırsak Kancalı kurt
solucanı
2. Solungaç solunumu;
I. eklembacaklı,
II. kurbağa,
6. Günümüzde bitkilerin bize sağladığı yararlar içerisinde;
III. balık
I. hastalık iyileştirici özellikte olması,
canlılarının hangilerinde gözlenebilir?
II. besin sektöründe tüketilmesi,
III. atmosfer için temizleyici özellikte olması

3. Aşağıda verilenlerden hangisi eklembacaklılar grubun- B 7. Aşağıdaki tanılayıcı dallanmış ağaç tekniği ile hazırlanmış
da yer almaz? İ soruları yukarıdaki ilk kutudan başlayarak doğru (D) ya da
A) Kabuklular B) Örümcekler L yanlış (Y) olduğuna karar vererek ilgili ok yönünde ilerleyi-
G niz.
C) Derisi dikenliler D) Çok ayaklılar İ
Bitki hücrelerinde selüloz
E) Böcekler
çeper bulunur.
S
A D Y
M Bitki hücrelerinin Fotosentez yapan
A depo polisakka- bitkiler atmosfere
riti nişastadır. oksijen verir.
L
4. Hayvanlar alemi omurgasızlar ve omurgalılar olarak ikiye D Y D Y
ayrılır.
Bitkilerde pasif
Omurgasızlar için, I. II. III.
hareket görülür.
I. Sinir şeridi karında yer alır.
D Y
II. Suda yaşayanlar boşaltım ürünü olarak NH3 atar.
III. Tamamı spikülden oluşmuş iç iskelete sahiptir. IV. V.
ifadelerinden hangileri doğrudur? Buna göre beş çıkış noktasından doğru olanı aşağıda-
kilerden hangisidir?
95
8. Aşağıda bir bitkinin gövdesinden alınan enine kesit göste- 11. Bir bitkinin gövdesinden alınan enine kesit ve bu enine ke-
rilmiştir. sitteki bazı kısımlar aşağıdaki şekilde verildiği gibidir.
Organik
maddeleri
Soymuk
İnorganik taşır.
borusu
maddeleri
taşır.
Odun
Buna göre bu bitki grubu aşağıda verilenlerden han- borusu
Gövde enine Kambiyum
gisi olamaz?
kesit
A) Eğrelti otu B) Mısır
Gövde yapısı şekildeki gibi olan bitki için,
C) Fasulye D) Kibrit otu I. Çok hücreli ve prokaryot türleri vardır.
E) At kuyruğu II. Odunsu bir bitki olamaz.
III. Düzenli iletim demetine sahiptir.
9. Polinasyon erkek üreme organında oluşan polen ile dişi
üreme organındaki tepecik arasında olur. Böcekler bu
olayda önemli bir taşıyıcıdır. Çiçeklerin %80’inin tozlaş-
masında böcekler başrolü oynar. Diğer çiçekler ise rüzgâr, 12. Aşağıdaki venn şemasında bitki, mantar ve bakteri alemleri
kuş veya memeliler gibi taşıyıcılar aracılığı ile tozlaşır. karşılaştırılmıştır.
Buna göre hangi böcek, kuş veya memelinin hangi çi- Bitki Mantar
çek tarafından cezbedileceği çiçeğin;
I. rengi, I II III
II. kokusu, IV
III. şekli
özelliklerinden hangilerine bağlıdır? V

Bakteri
B Buna göre numaralı bölgelere gelebilecek özelliklerle

İ ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
L
G A) I Nişasta sentezi
10. Bir bitkiye ait yaprak sayısının zamana bağlı değişimi aşa- İ B) II Sadece çok hücreli bireylerden oluşma
ğıdaki grafikte gösterilmiştir.
C) III Kitin sentezi
Yaprak sayısı S
A D) IV Hücre çeperi bulundurma
R
M E) V Kemosentez yapabilme
A
Zaman(yıl) L
Yaz Kış Yaz Kış
13. Aşağıda bir omurgasız sınıfına ait bazı özellikler verilmiştir.
Buna göre bu bitki aşağıdakilerden hangisi olabilir?
P Kitinden oluşmuş dış iskelete sahiptir.
A) Pirinç B) Çam C) Söğüt
P Trake solunumu yaparlar.
D) Elma E) Akasya P Eşeyli ürer.
Buna göre bu omurgasız sınıfı aşağıdakilerden hangi-
DİKKAT sidir?
A) Sölenter B) Yassı solucan

Tam parazit bitkilerde fotosentez gerçekleşmez. C) Yumuşakça D) Böcek
E) Derisi dikenli
96
10 Hayvanlar Alemi - 1
1. I. Ayrı eşeyli olma 5. Bir biyoloji öğretmeni sınıftaki akıllı tahtaya iki farklı canlıyı
II. İç iskelete sahip olma ortak bulundukları sınıfa göre yansıtmıştır.
III. Sinir şeridinin karında yer alması
IV. Kanın damar dışına çıkması
Yukarıda verilenlerden hangileri omurgasız hayvanlara

özgü özelliklerdir?
A) Yalnız II B) III ve IV C) I, II ve III

D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Buna göre, öğrencilerin oluşturduğu aşağıdaki görsel-
lerden hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
A)
2. Böceklerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi

söylenemez? B)
A) Vücutları baş, göğüs ve karından oluşur.
B) Omurgasızlar içinde böcekler grubunda kanat bulunur.
C) Büyümeye engel olsa da keratinden oluşmuş iç iskele-
te sahiptir.
C)
D) Başkalaşım görülür.
E) Ekonomik anlamda değeri olan türleri vardır.
D)
3. I. İç döllenme gerçekleştirme
II. Ağız ve anüs bulundurma B
III. Ayrı eşeyli olma İ E)
L
Yukarıda verilenlerden hangileri omurgasızlarda ortak G
değildir? İ
S
A
M
A
L
6. İki yaşamlılarda yumurtadaki besin miktarına bağlı başka-
4. I. Yalnızca büyük dolaşım görülür. laşım görülür.
II. Kalbinde tamamen kirli kan bulunur.
İki yaşamlıların başkalaşımı sırasında;
III. Lenf dolaşımı yoktur.
I. solunum sistemi,
IV. Etçil ve otçul beslenir.
II. dolaşım sistemi,
Yukarıda verilenlerden hangileri omurgalılardan sade- III. boşaltım sistemi
ce balıklarda gözlenir?
hangilerinde değişim görülür?
A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve III
97
7. P Ter bezleri bulunur. 11. Aşağıda çevre sıcaklığına bağlı birbirinden farklı sınıflardaki
P Karada ve suda yaşayan türleri vardır. canlıların vücut sıcaklığındaki değişim gösterilmiştir.
P Bazı üyeleri dışında vücudunda dört üye vardır. Çevre ısısı

Miktarı Y
P Üyelerin herbirinde beş ya da daha az sayıda parmak
bulunur.
P Etçil, otçul veya hem etçil hem otçul beslenir.
Z
Özellikleri verilen omurgalı sınıfı aşağıdakilerden han- X
gisidir?
Zaman
A) Balık B) Kurbağa C) Sürüngen
D) Kuş E) Memeli Buna göre X, Y ve Z canlıları için aşağıda verilenlerden
hangisi doğru olamaz?
A) X kanguru, Z ise ornitorenk olabilir.
8. I. Hayvan B) Y akciğer solunumu yapabilir.

C) X kaslı diyafram bulundurabilir.
II. Omurgalı
D) Z tüy ve telek bulundurabilir.
III. Memeli
E) Y boşaltım ürünü olarak ürik asit atabilir.
Canlılar aleminde yukarıda verilen sistematik basa-
maklara ait tür sayısı açısından çoktan aza doğru nasıl
sıralanır?
A) II – I – III B) I – II – III C) III – II – I

D) I – III – II E) II – III – I
12. Solucanlar sölenterlerden daha gelişmiş, yumuşakçalar-

9. Aşağıdaki tabloda bazı omurgalı sınıflarına ait bir takım dan daha ilkel bir grup olup yassı, yuvarlak ve halkalı solu-
özellikler gösterilmiştir. canlar olarak sınıflandırılır.
Özellik Kalp Solunum Vücut üze- Yassı Yuvarlak Halkalı
Canlı yapısı organı rinde yapı Solucan Solucan Solucan
X 4 odacıklı Akciğer Tüy Bilateral simetri Bilateral simetri Radyal simetri

görülür. görülür. görülür.
Y 3 odacıklı Akciğer Pul (a) (b) (c)
B
Z 4 odacıklı Akciğer Kıl İ Yassı Silindirik yapılı Uzun
L vücuda olup segmentli- vücutlu ve
X, Y ve Z canlıları için, G sahiptir. dirler. segmentsizdir.
I. X’in vücut sıcaklığı sabittir. İ (d) (e) (f)
II. Y soğuk kanlıdır. Parazit Parazit Etçil ya da çürü-

S olarak olarak müş besinlerle
III. Z’de iç gelişme görülür.
A yaşarlar. yaşarlar. beslenir.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir? R (n) (h) (g)

Tabloya göre verilen özelliklerden hangi üçlüde yanlış-
A
D) I ve II E) I, II ve III lık yapılmıştır?
L
A) a, d ve n B) c, e ve f C) b, g ve h
D) b, c ve f E) a, d ve e
10. Hayvan ve bakterilerin ayırt edilmesinde,
I. hücrelerinde çeperin varlığı,
II. fazla glikozun depo edilmesi,
III. zarlı organel bulundurması ÖĞREN
özelliklerinden hangileri kullanılır?
Kuş ve memeliler sıcak kanlı olup vücut sıcak-
lığı sabittir.
98
11 Hayvanlar Alemi - 2
1. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi yalnızca hayvan- 5. Aşağıda verilen özelliklerden hangisi sadece memeli-
lar aleminde görülür? lerde değil diğer canlılarda da görülebilir?
A) Sentrozom ve ribozom bulundurma A) Vücutta süt salgılayan süt bezleri bulunur.
B) Aktif olarak yer değiştirme B) Akciğerlerinde yüzeyini genişleten alveoller bulunur.
C) Sinir sistemi ve duyu organlarına sahip olma C) Olgun alyuvarları çekirdeksizdir.
D) Depo polisakkariti olarak glikojen bulundurma D) Vücut sıcaklığı sabittir.
E) Besinleri dışarıdan hazır olarak alma E) Soluk alıp verme olayında kaslı diyafram görev yapar.
2. İki yaşamlılarda gözlenen; 6. P Hem suda hem de karada yaşar.

I. akciğer, solungaç ve deri solunumu, P Derileri nemli ve yumuşaktır.
II. dış döllenme, P Yüzebilir ve yürüyebilir.
III. boşaltım ürünü olarak NH3 atma P Başkalaşım geçirir.
özelliklerinden hangileri balıklarda da görülür? Yukarıda özellikleri belirtilen omurgalı sınıfına örnek
verilecek canlı hangisidir?
D) I ve II E) II ve III A) Çupra B) Kertenkele C) Kirpi
D) Semender E) Tavuk
3. Derisidikenliler grubuna; 7. Gagalı, keseli ve plasentalı canlılar memelilere ait alt sınıf-
I. deniz yıldızı, lardır.
II. deniz lalesi, Buna göre bu sistematiğin yapılmasında;
B
III. deniz kestanesi İ I. gelişim tipi,
canlılarından hangileri dâhil edilir? L II. vücutta kılların varlığı,
G III. yavrularını sütle besleme
D) I ve II E) I, II ve III durumlarından hangilerinden faydalanılır?
S A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

M
A
L
4. Sürüngen ve kuşlarda; 8. P Vücut üzerinde pullar bulunur.

I. akciğer solunumu yapma, P Kalpleri dört odacıklıdır.
II. iç döllenme gerçekleştirme, P Yalnızca büyük dolaşım görülür.
III. soğuk kanlı olma, P Olgun alyuvarları çekirdeksizdir.
IV. ürik asit atma Yukarıda verilen özelliklerin tamamını kapsayan en kü-
özelliklerinden hangileri ortaktır? çük sistematik birim aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III A) Şube B) Sınıf C) Takım
D) I, II ve IV E) II, III ve IV D) Aile E) Cins
99
9. Solucanlar sınıfına ait üyelerle ilgili olarak, 12. Aşağıda omurgalıların beş ayrı sınıfına ait bazı özellikler
I. Halkalı solucanlar yağmurlu havalarda O2 azaldığında verilmiştir.
toprak yüzeyine çıkar. 1. canlı üyelerinde süt bezleri bulunur.
II. Yuvarlak solucanların hermafrodit türleri vardır.
2. canlı her zaman suda yaşar ve solungaç solunumu ya-
III. Yassı solucanlar parazit olup sindirim organları yoktur. par.
yargılarından hangileri doğrudur? 3. canlı sıcak kanlı olup vücut üzerinde tüyleri vardır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 4. canlının vücut yüzeyinde mukus bulunup başkalaşım
D) I ve II E) I, II ve III görülür.
5. canlının boşaltım ürünü ürik asittir.
Buna göre verilen sınıflar basitten gelişmişe doğru na-
sıl sıralanır?
A) 5 – 3 – 1 – 2 – 4 B) 2 – 4 – 5 – 3 – 1
10. Aşağıdaki tabloda omurgalı sınıflarına ait bazı özellikler
C) 4 – 3 – 1 – 2 – 5 D) 3 – 4 – 5 – 2 – 1
gösterilmiştir.
E) 1 – 3 – 5 – 4 – 2
Canlı Özellik
X İç döllenme iç gelişme görülür.
Y Yalnızca büyük dolaşım görülür.
Z Larva döneminde NH3 atar.
13. Aşağıdaki tabloda omurgalı sınıflarına ait bir takım özellik-
L Akciğere bağlı hava keseleri bulunur.
ler gösterilmiştir.
Buna göre canlı grupları hangi seçenekte doğru veril-
Vücut Kalpdeki
miştir? Boşaltım Solunum
Canlı üzerindeki odacık
ürünü şekli
yapı sayısı
Z Y X L
A) Balık Memeli Kurbağa Kuş Memeli Üre Akciğer Kıl 4
B) Memeli Kuş Balık Kurbağa Kuş Ürik asit Akciğer Tüy 4

C) Kurbağa Kuş Memeli Balık Sürüngen Ürik asit Akciğer Pul 3
D) Balık Kurbağa Kuş Memeli
Kurbağa
E) Kurbağa Balık Memeli Kuş Amonyak Akciğer Mukus 3
B ergini
İ
Balık Amonyak Solungaç Pul ve mukus 2
L
G
İ Buna göre hangi sınıfın özelliğinde yanlış eşleştirme
yapılmıştır?
11. I. Biyolojik mücadelede
S A) Balık B) Kurbağa C) Sürüngen
II. Aşı ve serum üretiminde A D) Kuş E) Memeli
III. Besin olarak tüketimde R
IV. Deri, tüy ve yünleri tekstil alanında M

A
Yukarıdakilerden hangileri hayvanların biyolojiye ve L uyarı
ekonomiye katkıları içerisinde yer alır?
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III Vücut üzerinde ter, yağ, süt bezi bulundurma

D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV sadece memelilere özgüdür.
ÖĞREN DİKKAT
Sinir sistemi ve duyu organları yalnızca hay- Gagalı memelilerde yumurta ile çoğalma ve dış
vanlarda görülür. gelişme vardır.
100
12
1. Omurgalılar balık, kurbağa, sürüngen, kuş ve memeli ola- 4. I. Parazit üyeleri vardır.
rak sınıflandırılır.
II. Hücre çeperinde kitin bulunur.
Buna göre, III. Genetik maddesi sitoplazmaya dağınıktır.
I. Vücutları çok katlı epitel doku ile örtülüdür.
IV. Tek hücreli bireylere sahiptir.
II. Solunum organları yutak ile bağlantılıdır.
III. Embriyonik dönemde solungaç yarıkları görülür. Yukarıda verilen özellikleri bulunduran canlılık alemle-
ri sayısı çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
ifadelerinden hangileri tüm omurgalılarda görülür?
A) I – II – III – IV
B) I – IV – III – II
C) III – IV – I – II
D) IV – III – I – II
E) II – III – I – IV
2. Kuşlarda uçmayı sağlayan adaptasyonlar arasında aşa- 5. Aşağıda X, Y ve Z hayvanlarına ait bazı özellikler verilmiştir.
ğıda verilenlerden hangisi yer almaz?
A) Kemik içlerinin hava ile dolu olması Özellik X Y Z
B) Vücutlarında tüy ve telek bulunması İç döllenme + + –
C) Ağızda diş bulunmaması Akciğer solunumu – + +
D) Kapalı dolaşımın görülmesi
Vücut üzerinde pul – + –
E) Vücutta yağ depo edilmesi
bulundurma
Buna göre X, Y ve Z canlıları için,

I. X canlısı kesinlikle omurgalıdır.
II. Y canlısı soğuk kanlıdır.
B III. Z canlısı kurbağa olabilir.

İ ifadelerinden hangileri doğrudur?
3. Aşağıda bazı omurgalı sınıflarının iskelet sistemine ait bazı L
bilgiler verilmiştir. G (+: özelliğe sahip, – özelliğe sahip değil)
Omurgalı İskelet
sınıfı Yapısı D) II ve III E) I, II ve III
S
X İskeletleri tamamen kıkırdak olan türleri vardır. A
İskelet sisteminde başkalaşım döneminde
Y M
değişiklikler olur. 2019 / TYT
A
Z İç iskelete sahiptir. L
6. Mantarlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
L Kemik içlerinde hava boşlukları bulunur.
A) Moleküler verilere göre mantarlar bitkilerden daha çok
X, Y, Z ve L canlılarının bulunduğu sınıflar için, hayvanlara benzerlik göstermektedir.
I. X canlısı etçil, otçul veya hem etçil hem otçul beslenir. B) Bazı mantar türleri, birçok bitkinin topraktan mineral alı-
II. Y canlılarının döllenme ve gelişmeleri suda gerçekleşir. mında işlev görür.
III. Z sınıfında kalbi 4 odacıklı canlılar yer alabilir. C) Bazı mantar türleri ilaç üretiminde kullanılmaktadır.
IV. L canlılarının akciğerlerinde alveoller bulunur. D) Bazı mantar türleri doğadaki madde döngülerinde ay-
ifadelerinden hangileri doğrudur? rıştırıcı olarak işlev görür.
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV E) Mantarlar, yoğurt üretiminde fermantasyonu gerçekleş-
D) I, II ve III E) I, II ve IV tirir.
101
7. Aşağıda hayvanlar alemine ait bazı açıklamalar verilmiştir. 9. Aşağıdaki tanılayıcı dallanmış ağaç tekniği ile hazırlanmış
soruları yukarıdaki ilk kutudan başlayarak doğru (D) ya da
Canlı Özellik (Y) olduğuna karar vererek ilgili ok yönünde ilerleyiniz.
P Vücutlarında ter, yağ ve süt bezleri bulunur.
Hayvanların depo
R İç döllenme, dış gelişme görülür. karbonhidratları glikojendir.
S Metamorfoz görülür.
D Y
Buna göre P, R ve S canlıları hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
Hayvanlar ale- Hayvanlar aleminde
P R S minde sadece genellikle aktif (yer
eşeyli üreme değiştirme) hareketi
A) Sürüngen Memeli Böcek görülür. görülür.
B) Kurbağa Kuş Sölenter
D Y D Y
C) Memeli Sürüngen Böcek
D) Sürüngen Kuş Kurbağa Hayvanlar alemi-
I. IV. V.
E) Memeli Balık Kuş nin tüm üyeleri
çok hücrelidir.
D Y
II. III.
8. Aşağıdaki şekilde bir deniz akvaryumu ve içindeki canlılar
görülmektedir.
Buna göre beş çıkış noktasından doğru olanı aşağıda-
10. Bitkiler alemi incelendiğinde,

P Açık tohumlu P Kapalı tohumlu
P Tek çenekli P Çift çenekli
P Tohumsuz bitki P Damarlı bitki
Bu akvaryum içinde bulunan, B
İ gibi gruplara ayrılır.
I. Mercan L
Buna göre bitkilerin bu şekilde gruplandırılmasında
G
II. Salyangoz aşağıda verilenlerden hangisi kullanılmamıştır?
İ
A) Kambiyum varlığı
III. Palyaço balığı
S B) Nişasta depolama
IV. Deniz yıldızı A C) Tohum etrafını saran doku bulunuşu
V. Yengeç R
D) Çenek sayısı
M
numaralı canlıların ait oldukları sınıf basamakları aşağı- A E) Floem ve ksilem bulunuşu
daki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? L
I II III IV V
UYARI
A) Sölenter Yumu- Balıklar Derisi Eklem ba-
şakçalar dikenliler caklılar
Kurbağalarda başkalaşım gözlenir.
B) Süngerler Eklem Balıklar Balıklar Yumuşak-
bacaklılar çalar
C) Sölenter Yumu- Memeli Derisi Eklem ba-
şakçalar dikenliler caklılar
DİKKAT
D) Süngerler Yumu- Balıklar Balıklar Yumuşak-
şakçalar çalar
Böceklerde iç döllenme görülür.
E) Sölenter Eklem Omurgalılar Derisi Eklem ba-
bacaklılar dikenliler caklılar
102
SİMÜLASYON TESTİ
1. 3. A Alem: Hayvanlar
Probiyotik, antibiyotiğin yan etkilerini Şube: Kordalılar

belirgin şekilde azaltıyor. Sınıf: Kuşlar
Takım: Ötücü kuşlar
Antibiyotik kullanımından kaynaklanan yan etki-
lere ve bu yan etkileri önlemek için neler yapılabi- Familya: İspinozgiller
leceğini anlatan İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Cins: Carduelis
Uzmanı, "Antibiyotiklerin en sık görülen yan etkisi Tür: Carduelis Carduelis
antibiyotik ilişkili ishaldir. Bunun yanında ağızda Alt tür: Carduelis carduelis majör
tat bozukluğu, mide şikayetleri, cilt döküntüleri Ülkemizde de yaşayan saka kuşu olarak bilinen kuşların bir
görülebilir. Helicobacter pylori isimli midede gast- varyasyonudur. Çoğunlukla Rusya, Sibirya gibi bölgelerde
rit, ülser yapan bakterilerinin tedavisinde yoğun yaşar.
antibiyotik tedavisi kullanılmaktadır. Bu alanda Alem: Hayvanlar
B
dünyada yapılan çalışmalar, probiyotik ve vita-
Şube: Kordalılar
min eklendiğinde, antibiyotik yan etkilerin belirgin
Sınıf: Kuşlar
şekilde azaldığı görülmüştür."
Takım: Ötücü kuşlar
Familya: İspinozgiller
Yukarıdaki haber metninde anlatıldığı gibi antibiyotik Cins: Carduelis
tedavisi sırasında ve sonrasında probiyotik ve vitamin Tür: Carduelis Carduelis
takviyesinin faydalı olmasının temel sebebi aşağıdaki- Alt tür: Carduelis carduelis caniceps
lerden hangisidir? Saka kuşunun bir diğer varyetesidir. Afganistan, İran böl-
A) Antibiyotiklerin vücuttaki faydalı bakterileri de öldürmesi gelerinde yaşar. Diğer sakalardan farklı olarak kafasındaki
kırmızı çemberi saran beyaz halka yoktur.
B) Antibiyotiklerin besinlerin sindirimini engellemesi
Alem: Hayvanlar
C
C) Antibiyotiklerin vücuttan atılan su miktarını azaltması Şube: Kordalılar
D) Antibiyotiklerin vitaminlerin emilimini azaltması Sınıf: Kuşlar
E) Antibiyotiklerin vücuttan atılabilmesi için probiyotik orga- Takım: Ötücü kuşlar
nizmaların gerekli olması B Familya: İspinozgiller
İ Cins: Carduelis
L Tür: Carduelis cannabina
G
Alt tür: Carduelis cannabina guentheri
İ
2. Aşağıdaki tabloda bakteriler ve arkelere ait bazı özellikler Ülkemizde fanyata veya keten kuşu olarak bulunan erkekleri
karşılaştırılmıştır. göğüs bölgesindeki kırmızılıklarla ayırt edilen ötücü bir kuş
S
türüdür.
Özellik / canlı Arke Bakteri A
R Buna göre canlılarla ilgili olarak,
Çekirdek Yok I
M I. A ve B canlıları çiftleştiklerinde verimli döller verebilir.
bulundurma
A II. A ve C canlısının cins isimleri aynı, tanımlayıcı isimleri
Peptidoglikan yapılı II Var L
hücre duvarı farklıdır.
Halkasal DNA Var III III. B’nin A canlısına akrabalığı C’ye oranla daha fazladır.
Protein ile IV Yok ifadelerinden hangileri doğrudur?
kaplı DNA
90 °C ve üzerindeki Bazı türlerde V
sıcaklıklarda yaşama D) I ve II E) I, II ve III
Buna göre numaralı yerlere gelmesi gereken özelliklerle

ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? UYARI
A) I Yok B) II Var C) III Var Arkelerin DNA'larında histon proteini bulunur.
D) IV Var E) V Yok
103
4. Aşağıdaki diyagramda tür kavramı ile ilgili bilgiler numaralı 6. Elif’in, biyoloji dersinden aldığı proje ödevi için evinde man-
olarak verilmiştir. tar yetiştirmesi gerekmektedir.
I. IV.
Kromozom Protein
sayıları şifreleri
aynıdır. aynıdır.
II. V.
Çiftleştikle- Ortak bir
rinde verimli Tür atadan
döller verirler. gelirler.
Yaşam Ortak
III. ortamları VI.
genleri Buna göre mantarlarını yetiştirme sırasında,
her zaman fazladır.
aynıdır.
I. Mantarların geliştiği ortamı nemli tutmalıdır.
Buna göre numaralı açıklamalardan hangileri yanlıştır? II. Mantarları yeterli fotosentez yapmaları için doğrudan
A) I ve II B) III ve IV C) IV, V ve VI güneş ışığı alan ortamda bekletmelidir.
D) III, IV ve V E) II, IV, V ve VI III. Mantarları 15-25°C aralığında tutmalıdır.
IV. Mantarları yetiştirdiği ortama organik atıkça zengin

kompost koymalıdır.

5. Aşağıdaki şekilde bir bakteriyofajın bakteriye tutunması ve
enfekte etmesi gösterilmiştir. A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
Bakteriyofaj
7. Aşağıdaki öğrenciler memeliler sınıfında incelenen canlıla-
rın özellikleriyle ilgili bilgi vermişlerdir.
Yavrularını sütle beslerler.
B
Ahmet
İ
L
Bakteriyofaj ile ilgili olarak, G Vücut sıcaklıkları sabittir.
İ
I. Konak hücreyi tanıyan ve tutunmayı sağlayan kuyruk
Begüm
bölgesidir.
S
II. Virüse ait DNA ve protein kılıf bakterinin içine girer. A
R İç döllenme iç gelişme ile çoğalırlar.
III. Virüsün çoğalması sırasında gerekli olan ATP, nükle- M

otit, amino asit gibi moleküller bakteriden karşılanır. A Cansu
L
Akciğerlerinde alveoller bulunur.
Didem
Buna göre öğrencilerden hangilerinin verdiği özellik

tüm memeli canlılarda görülmeyebilir?
NOT
A) Ahmet B) Cansu
C) Begüm ve Cansu D) Cansu ve Didem
Arkelerde çeper pseudopepdidoglikan yapılır.
E) Begüm, Cansu ve Didem
104
4.
ÜNİTE
◗  MİTOZ BÖLÜNME VE EŞEYSİZ ÜREME
◗  MAYOZ BÖLÜNME VE EŞEYLİ ÜREME
✔ ÖSYM sınavlarında hücre bölünmeleri ile ilgili olarak her yıl

soru çıkabilir. Mitoz bölünme ve eşeysiz üreme, mayoz bölünme
ve eşeyli üremenin iyi bilinmesi hâlinde konuyla ilgili sorular ko-
layca çözebilir.
✔ Özellikle mitoz ve mayoz bölünme evreleri, eşeyli üreme ve

eşeysiz üreme çeşitleri sınav öncesi bilinmesi gereken yerlerdir.
Mitoz Bölünme
Hücre Bölünmesinin Nedenleri: Mitoz Bölünmenin Özellikleri:

• n, 2n ve 3n kromozomlu hücrelerde gerçekleebilir.
1. Çekirdeğin büyüyen hücreyi kontrol etmekte zorlanması • 2 yavru hücre oluur.
2. Yüzey/Hacim oranının azalması • Kalıtsal çeitlilik görülmez.
• Kromozom sayısı değimez.
3. Hücre zarından yapılan madde alı veriinin yetersiz kalması • Sadece ökaryot hücrelerde görülür.
• Tek hücrelilerde üreme; çok hücrelilerde büyüme, gelime ve onarım
(rejenerasyon) sağlar.
• Olgun alyuvar hücreleri, sinir hücreleri, çizgili kas hücreleri, omurgalıların
üreme hücreleri ve bitkilerin daimi doku hücreleri mitoz bölünemez.
Kromozom sayısı “X” olan bir hücrede mitoz DNA miktarı Mitoz bölünme sonucu oluan
bölünme sırasında; iki hücrede:
Profaz ve Metafaz evrelerindeki kromozom sayısı : X • Kromozom sayısı

P. M. A. T.
Anafaz ve Telofaz evrelerindeki kromozom sayısı : 2X 2Å • DNA miktarı ve dizilii Kesinlikle
Oluacak yavru hücrelerdeki kromozom sayısı : X • Kalıtsal özellikler aynıdır.
Å • Organel çeitleri
Profaz evresindeki sentromer sayısı : X
G1 S G2
Hücre döngüsü • Sitoplazma miktarı
İnterfaz Karyokinez Sitokinez aamaları Farklı
• Organel sayıları
olabilir.
Eeysiz Üreme C) Sporla Üreme: Mantar, kara yosunu, alg, eğrelti otu ve
• Tek ata canlının yavru bireyleri oluturmasıdır. plasmodiumda görülür. Sporlar olumsuz artlara karı
• Genellikle mitoz bölünme ile gerçekleir. dayanıklı, sağlam örtü ile kaplanmı özel hücrelerdir.
• Genellikle kalıtsal çeitlilik yoktur. D) Vejetatif Üreme: Bitkilerde kök, gövde, yaprak, dal, çelik,
gibi organların yeni bitkileri oluturabilmesidir.
• Değien ortam artlarına uyum sağlama yeteneği (Adaptasyon)
düük canlıların olumasına neden olur. E) Rejenerasyon İle Üreme: Hayvanlar aleminde deniz
yıldızı, solucan gibi canlılarda ana vücuttan kopan bir
• Hızlıdır.
parçanın yeni bireyleri oluturmasıdır.
• İstenilen özelliğin aynı kalmasını sağlar.
! Rejenerasyon yeteneği ile gelimilik ters orantılıdır.
A) Bölünerek üreme: Prokaryot ve tek hücreli ökaryot F) Partenogenez : Döllenmemi yumurtanın gelierek yeni
canlılarda görülür.( Bakteri, Amip, Öglena, Paramesyum) bir birey oluturmasına partenogenez adı verilir. Bal arıları,
B) Tomurcuklanma ile üreme: Bira mayası gibi tek hücrelil- yaprak bitleri, karınca, kelebek ve eek arılarında görülür.
er ile hidra, mercan ve süngerlerde görülür. Yeni oluan Omurgalı bazı türlerde de (Komodo ejderi gibi) görülür.
bireyler ata birey ile beraber ya da bağımsız yaayabilir.
Mayoz Bölünme Özellikleri Mayoz Bölünme

• Sadece diploit (2n) kromozomlu ökaryot hücrelerde görülür.
• Art arda iki bölünmeden (mayoz I ve mayoz II) oluur.
• n kromozomlu 4 yavru hücre oluur.
• Kalıtsal çeitlilik görülür.
• Genellikle üreme ana hücrelerinden üreme hücresi oluumunda görülür.
• Döllenme ile birlikte canlıların kromozom sayısının nesilden nesile eit kalmasını sağlar.
Kalıtsal çeitliliğin sebepleri:
• Profaz I evresinde görülen krossing over
• Anafaz I evresinde görülen homolog kromozomların rastgele ayrılması olaylarıdır.
Mayoz bölünmenin profaz I evresinde gerçekleen krossing over olayında homo-

log kromozomlar bir araya gelerek tetratları oluturur. Daha sonra homolog
kromozomların karde olmayan kromatitleri arasında gen alı verii gerçekleir.
Kromozom sayısı “X” olan bir hücrede mayoz bölünme sırasında;

Profaz I, Metafaz I, Anafaz I ve Telofaz I evrelerindeki kromozom sayısı : X’dir.
Mayoz sonucu oluan hücrelerin her birinde kromozom sayısı : X/2’dir.
Mayoz II’ de her bir hücrede Profaz II ve Metafaz II evrelerindeki kromozom sayısı: X/2’dir.
Mayoz II’ de her bir hücrede Anafaz II ve Telofaz II evrelerindeki kromozom sayısı: X’dir.
Mayoz bölünme sonucu oluan 4 hücrenin her birindeki kromozom sayısı : X/2’dir.
Profaz I evresindeki tetrat sayısı : X/2’dir.
Test MİTOZ BÖLÜNME VE EŞEYSİZ ÜREME
1 Mitoz Bölünme
1. Bir hücrenin bölünebilmesi için bazı şartların oluşması ge- 4. Aşağıda verilenlerden hangisi mitoz bölünmede görül-
rekir. mez?
Buna göre hücre bölünmesinin nedenleri arasında, A) DNA’nın kendini eşlemesi
I. hacim / yüzey oranının artışı, B) Anafazda sentromerlerin ikiye bölünmesi
II. çekirdeğin bölünme emri vermesi, C) Homolog kromozom ayrılması
III. sitoplazma / çekirdek oranının artışı D) Kromozom ve sentrozomları birbirine bağlayan iğ iplik-
durumlarından hangileri yer alır? lerinin oluşması
E) Kardeş kromatitlerin ayrılması
2. Aşağıda hücrelerin bir takım olaylara bağlı kromozom sayı- 5. • Yaralar çok hızlı bir şekilde iyileşir.
sındaki değişimi verilmiştir.
• Kemik iliğinde yeni alyuvarlar üretilir.
2n 3n n • Tek hücrelilerde üremeyi sağlar.
X Y Z Yukarıda belirtilen olaylar;
n 3n 2n I. mayoz bölünme,
II. mitoz bölünme,
Buna göre X, Y ve Z kısımlarına aşağıdakilerden han-
III. döllenme
gisi gelmelidir?
durumlarından hangileri ile sağlanır?
X Y Z
A) Mayoz Mitoz Döllenme A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
bölünme bölünme D) I ve III E) I, II ve III
B) Döllenme Mayoz Mitoz
bölünme bölünme
C) Mitoz Döllenme Mayoz
bölünme bölünme
B
D) Mayoz Döllenme Mitoz İ
bölünme bölünme L
E) Döllenme Mitoz Mayoz G
bölünme bölünme İ
6. Aşağıda 2n = 4 kromozomlu bir hücreye ait bölünme evre-
leri verilmiştir.
S
A
M
3. 2n = 20 kromozomlu bir hücre art arda 3 mitoz geçirdi- A
ğinde, L X Y
D → Oluşan hücre sayısı

B → Oluşan her bir hücredeki kromozom sayısı
değerleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?
D B
Z L
A) 2 9
B) 4 18 Buna göre verilen evrelerden hangileri 2n = 4 kromo-
C) 8 20 zomlu hücrenin mitoz bölünmesine aittir?
D) 16 20 A) Yalnız Y B) X ve Z C) Y ve L
E) 8 10 D) Y, Z ve L E) X, Y, Z ve L
107
7. İnsanda bulunan hücrelerin yaşa bağlı olarak bölünme 10. Bitki ve hayvan hücrelerinin mitoz bölünmesinde;
hızı, I. sitokinezin gerçekleşme şekli,
Mitoz Bölünme Mitoz Bölünme II. iğ ipliklerinin oluşma şekli,
Hızı Hızı
III. DNA’nın kendini eşleme şekli
durumlarından hangileri farklılık gösterir?
Yaş Yaş
I II D) I ve II E) I, II ve III
Mitoz Bölünme
Hızı
Yaş
III 11. Aşağıda hücre bölünmesine ait bazı açıklamalar verilmiştir.
grafiklerden hangilerinde doğru gösterilmiştir? • Kromozomlar kutuplara ulaşır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III • İğ iplikleri kaybolur.
D) I ve II E) I, II ve III • Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar ve kromatinlere
dönüşür.
• Çekirdek zarı yeniden oluşur ve çekirdek tekrar görü-
nür hâle gelir.
Buna göre açıklaması verilen bölünme evresi hangisi-

8. Mitoz, hücre döngüsünün sadece bir bölümünü kapsar ve dir?
bu sırada hücre içeriğinin hemen hemen tümü yeniden dü- A) İnterfaz B) Anafaz C) Profaz
zenlenir. Mitoz çoğunlukla sitokinez ile biter. Ancak bazı
D) Telofaz E) Metafaz
hücre bölünmelerinde sitokinez gerçekleşmez. Buna endo-
mitoz bölünme denir.
Buna göre;
I. memelilerin olgun alyuvar hücreleri,
II. çiçekli bitkilerin polenleri,
III. amibin ikiye bölünmesi B 12. 2n = 2 kromozomlu bir hücrenin profaz evresi aşağıda
İ verilen seçeneklerin hangisinde doğru gösterilmiştir?
durumlarından hangilerinde endomitoz bölünme görü-
L
lür? A) B) C)
G
S
A
R D) E)
M
A
9. Bir hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip L
eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığı-
na hücre döngüsü denir.
Hücre döngüsünün interfaz evresinde,
I. DNA sentezi olur.
II. Protein sentezlenir. UYARI
III. ATP üretilir ve tüketilir.
olaylarından hangileri gerçekleşir? Bitki hücrelerinde sitokinez ara lamel ile hay-
van hücrelerinde boğumlanma ile gerçekleşir.
108
Test MİTOZ BÖLÜNME VE EŞEYSİZ ÜREME - 1
2
1. Mitoz bölünme ile oluşan hücrelerde; 4. Bazı canlıların eşeysiz üremelerine rağmen oluşan oğullar-
I. büyüklük, da bir takım kalıtsal farklılıkların olduğu görülmüştür.
II. organel çeşidi, Buna göre, oğullardaki kalıtsal farklılığa;
III. kalıtsal yapı I. çok hücreli canlıların vücut hücrelerinde mutasyon gö-
özelliklerinden hangileri farklı olabilir? rülmesi,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. protein sentezi sırasında yanlış amino asitlerin birleş-
D) I ve II E) I, II ve III mesi,
III. hücre bölünmesi sırasında DNA’da meydana gelecek
hatalar
durumlarından hangileri neden olabilir?
2. Aşağıda arılarda partenogenez olayı gösterilmiştir. D) I ve II E) I, II ve III
Kraliçe Erkek
Arı Arı
a b
Yumurtalar Sperm
5. Aşağıda verilenlerden hangisi eşeysiz üreme çeşitle-
rinden biri değildir?
d c
Zigot A) İkiye bölünme
B) Konjugasyon
Erkek e
Arı C) Tomurcuklanma
İşçi Kraliçe D) Vejetatif üreme
Arı Arı
E) Sporla üreme
Buna göre mitoz, mayoz bölünme ve döllenme olayları
hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir?
Mitoz Mayoz
Döllenme
bölünme bölünme
A) b a c B
İ 6. Aşağıda hücre döngüsünün şeması gösterilmiştir.
B) d e b
L
C) a c e G
faz
Anafaz
faz
Meta
D) b c a İ
az
ez
Telo
of
kin
Pr
E) d c b
to
MİTOZ
Si
S Hücre
A Döngüsü
M Büyüme
DNA
A Replikasyonu
L
3. Doku kültürü ile üreme için,
I. Büyüme ve gelişmeyi uyaran oksin ve sitokinin kullanı-
Hücre döngüsü için,
lır.
I. İnterfaz mitozun ilk bölünme evresidir.
II. Kallus denilen düzensiz hücre kümesi oluşturulur.
II. İnterfaz çok uzun süren bir hazırlık evresidir.
III. Vejetatif üremeye uygun hücre, doku ya da organ tespit
III. Bölünme evresi, çekirdek bölünmesi ve sitoplazma bö-
edilir. lünmesinden oluşur.
ifadelerinden hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur?
109
7. Eşeysiz üreme olayında; 10. I. Afrika menekşesinde çelikle üreme
I. mayoz bölünme ve döllenme olayları ile kalıtsal çeşitlilik, II. Ayrık otu ve zencefilde rizom denilen toprak altı gövde-
II. sperm ve yumurtanın kaynaşması, sindeki gözlerden yeni bitki oluşumu
III. mitoz bölünme III. Tohumun önce çimlenip sonra olgun bir bitki oluştur-
ması
durumlarından hangileri görülür?
Yukarıda verilen bitki gelişmelerinden hangilerinde ka-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III lıtsal çeşitlilik sağlanmış olur?
8. Tomurcuklanma ile üremede ata canlı üzerinde oluşturulan

çıkıntının gelişmesi ile yeni canlılar oluşturulur. Canlılar ata
canlı üzerinde yaşayabileceği gibi ayrı da yaşayabilir.
Açıklamaları verilen tomurcuklanma ile üreme, 11. Mitoz bölünmenin metafaz evresinde 46 kromatit sayıl-
I. maya mantarı, dığına göre, anafaz evresinde sayılan sentromer sayısı
kaçtır?
II. hidra,
A) 22 B) 23 C) 45 D) 46 E) 92
III. medüz
canlılarından hangilerinde görülür?
12. Hücre bölünmesinde önemli bir yere sahip olan kro-

mozom yapıları ile ilgili olarak, aşağıda verilenlerden
9. Aşağıda eğrelti otunda metagenez olayı gösterilmiştir.
A) Prokaryot bakterilerde halkasal DNA bulunur.
B) Arke bakterilerin DNA’ları proteinlere sarılıdır.
(n)Sperm
Z
C) Ökaryot hücrelerin her kromozomunda bir tane doğru-
B
sal DNA bulunur.
Sporlar(n) İ
Y
L D) Kromozom yapısındaki proteinler kromozomu hem ko-
(n) Yumurta
Gametot
(n)
G rur hem de gen aktivitelerinin kontrolünü sağlar.
L
İ E) Eşlenmiş her bir kromozomda 4 adet kardeş kromatit
Olgun
Sporot
Spor keseleri
bulunur.
(2n)
S
Zigot(2n)
A
X R
M
Buna göre metagenez olayında, hangi bölgelerde kalıt- A
sal çeşitlilik yoktur? L
A) X ve Z B) Y ve Z C) Z ve L 13. Bal arılarında üreme olayı için aşağıda verilenlerden
D) Y, Z ve L E) X, Y, Z ve L hangisi yanlıştır?
A) Erkek arılarda gamet üretimi mitoz bölünme ile sağlanır.
B) Tüm erkek arıların genetik yapıları aynıdır.
not C) Kraliçe arı yaşamı boyunca bir kez çiftleşir ve spermleri
sperm toplama kanalında biriktirir.
Erkek arılar n kromozomlu yumurtanın parte- D) İşçi arılar kısır olup bal üretimi veya larva beslenmesini
nogenezle gelişmesi sonucu oluşur. sağlar.
E) İşçi veya kraliçe arı oluşumu modifikasyona örnektir.
110
Test MİTOZ BÖLÜNME VE EŞEYSİZ ÜREME - 2
3
1. Vejetatif üreme ile ilgili olarak, 4. Sporlar için,
I. Olayın temelini rejenerasyon ve mayoz bölünme oluş- I. Uygun olmayan şartlara dayanıklı formlardır.
turulur. II. Uygun şartlarda çimlenerek yeni bireyleri oluştururlar.
II. Tohumla üremeye göre daha kısa sürede gerçekleşir. III. Mitoz ya da mayoz bölünme ile oluşturulur.
III. Kalıtsal yapısı ata canlı ile farklı bireyler oluşur.
5. Aşağıda verilen hücrelerden hangisi bölünme kabiliye-

2. Bitki hücresinin interfaz evresinde,
tini yitirmemiştir?
I. Hücrenin hacmi artar.
A) Olgun alyuvar B) Sinir hücresi
II. Ribozom, mitokondri, golgi aygıtı, kloroplast ve sentriol
sayısı artar. C) Karaciğer hücresi D) Sperm
III. RNA ve protein sentezi hızlanır. E) Çizgili kas hücresi
IV. Enerji ihtiyacından dolayı ATP üretimi artar.
V. Metabolizma kontrolü için enzim sentezlenir.
durumlarından hangisi gerçekleşmez?

6. Mitoz bölünmede aşağıda verilen evrelerden hangisin-
de kromozomlar en net görülür?
A) Profaz B) Anafaz C) İnterfaz

B
İ
2020 / MSÜ L 7. Aşağıda amiple ilgili bazı deneyler gösterilmiştir.
G Kesilir.
3. Aşağıda hücre döngüsü şematize edilmiştir. İ
Bölünme
olgunluğuna
S erişmiş amip.
A
M Ölür.
A
L Çekirdekli Yeni iki amip oluşur.
Mitotik faz Deneylere göre,

I. Bölünmenin olabilmesi için hücrenin belirli bir olgunlu-
Ökaryotik bir hücrede mitotik faza kadar geçen evrede ğa ulaşması gerekir.
aşağıdaki olaylardan hangisi gerçekleşmez? II. Hayatsal faaliyetler için çekirdeğin bulunması zorunlu-
A) Protein sentezi dur.
B) Çekirdekçiğin kaybolması III. Bölünmenin kontrolü için çekirdeğe ihtiyaç vardır.
C) DNA’nın kendini eşlemesi yorumlarından hangileri doğrudur?
D) ATP sentezi A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Sitoplazmik organellerin çoğalması D) I ve II E) I, II ve III
111
8. Embriyoda bulunan hücreler kısa sürede ve çok hızlı bir 11. Mitoz bölünmede,
şekilde çoğalır. • Kalıtsal çeşitlilik olmamasının
Embriyo hücrelerinin hızlı çoğalmasının temel sebebi, • Kromozom sayısının başlangıçtaki hücrelerle aynı ol-
masının
I. interfaz evresinde, hücre büyümeden DNA replikasyo-
nu yapması, temel nedeni;
II. ATP üretiminin durması, I. anafazda kardeş kromatitlerin ayrılması,
III. sitoplazma içeriğinin artması II. iğ ipliklerinin kromozomları ayırması,
III. sitokinezin boğumlanarak gerçekleşmesi
verilenlerden hangileridir?
verilenlerden hangileridir?
9. I. Çilekte sürünücü gövde olan stolonlar toprak yüzeyin-

de büyüyerek geniş bir alana yayılır.
12. Aşağıda kromozom sayıları farklı hücreler numaralı olarak
gösterilmiştir.
II. Bazı bitkilerin yan dallarının uçları bitkiden ayrılmadan
toprakla örtülüp yeni bitki gelişir.
III. Patateste ve yer elmasında bulunan nodyum adı veri-
len kısımların oluşturduğu sürgünler yavru bitkiyi oluş-
turur.
Yukarıda verilen vejetatif üreme şekilleri hangi seçe-
nekte doğru verilmiştir? I II III
Sürünücü gövde Daldırma ile Yumru
Buna göre verilen hücrelerden hangileri mitoz bölün-
ile üreme üreme ile üreme
me geçirebilir?
A) I II III
B) I III II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) II I III D) I ve II E) I, II ve III
D) III I II
E) II III I
B
İ 13. Bölünerek üreme için aşağıda verilenlerden hangisi
L yanlıştır?
G A) Öglenada boyuna, paramesyumda enine, amipte her
10. Canlının zarar gören bölümlerini onarması olayına rejene- İ yönden bölünme ile üreme görülür.
rasyon denir.
B) Bakterilerde sayısal artışı sağlar.
Rejenerasyon olayı için, S C) Prokaryot hücre tipindeki arkelerde görülür.
I. Gelişmişlikle doğru orantılıdır. A
D) Bölünerek üremenin temelini mayoz bölünme oluştu-
II. Planarya ve deniz yıldızında vücut düzeyinde görülür.
R
rur.
M
III. Kertenkele ve semenderde organ düzeyinde görülür. A E) Bölünerek üremede çekirdek ve sitoplazma bölünmesi
yargılarından hangileri doğrudur? L gözlenir.

14. Bir hücre bölünmesinin uyarılmasında;
I. besin,
II. hormon,
not
III. sıcaklık
Mitoz bölünmede anafaz evresinde kardeş kro-
faktörlerinden hangileri etkilidir?
matit ayrılması kalıtsal çeşitlilik olmamasının ve
kromozom sayısının değişmemesinin nedenidir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
112
Test MAYOZ BÖLÜNME VE EŞEYLİ ÜREME
4 Mayoz Bölünme
1. Aşağıda verilenlerden hangisi mayoz bölünmeyi mitoz 4. Mitoz bölünmenin anafaz, mayoz bölünmenin anafaz I
bölünmeden ayıran bir özelliktir? ve anafaz II evrelerinde;
A) Çekirdeğin kaybolması I. DNA miktarının yarılanmaya başlaması,
B) İğ ipliklerinin oluşumu II. iğ ipliklerinin boyunun kısalması,
C) Homolog kromozomların ekvatoral kısma yerleşmesi III. kardeş kromatitlerin ayrılması
D) Homolog kromozomların ayrılması olaylarından hangileri ortaktır?
E) Kromatin ipliklerinin kromozom hâlini alması
2. Aşağıda interfaz sonucu elde edilmiş hücrenin kromozom 5. Aşağıdaki grafikte mayoz bölünmede DNA miktarının deği-
görünümü verilmiştir. şimi gösterilmiştir.
m tarı
8x
Buna göre bu hücre normal bir mayoz sonucu aşağıda 4x

verilen hücrelerden hangisini oluşturabilir?
2x
A) B)
1 2 3 4 5 Zaman
Buna göre numaralandırılmış aralıklarda gerçekleşen

olaylarla ilgili olarak, aşağıda verilenlerden hangisi
C) D)
B yanlıştır?
İ A) 1’de interfaz gerçekleşmiştir.
L
G B) 2’de iğ iplikleri oluşmuştur.
İ C) 3’te sitokinez gerçekleşir.
E)
D) 4’te tetrat ve sinapsis görülür.
S E) 5’te kardeş kromatit ayrılması olur.
A
M
A
L
3. I. Orta lamel oluşumu 6. I. Yumurtalık hücresi

II. İğ iplikleri sentezi II. Sperm ana hücresi
III. Homolog kromozom ayrılması III. Spor ana hücresi
Yukarıda verilenlerden hangileri yalnızca mayoz bö- Yukarıda verilen hücrelerden hangileri mayoz bölünme
lünmede görülür? geçirebilir?

113
7. Aşağıda birtakım olaylara bağlı hücrelerdeki kromozom sa- 11. Aşağıda insana ait hayat devri gösterilmiştir.
yısının değişimi gösterilmiştir. Yumurta
K
n n
X
L Sperm
2n 3n Y
Dişi Erkek
M birey birey
2n n
Buna göre, Z
• Kalıtsal çeşitliliğin gerçekleştiği
Zigot
• Türleşmeye katkı sağlayan
Buna göre, hangi bölgelerde tetrat, sinapsis ve krosing
olaylar harflendirilmiş kısımlardan hangileridir?
over olayları gözlenir?
A) Yalnız K B) K ve L C) L ve M
A) Yalnız X B) Yalnız Y C) Yalnız Z
D) K ve M E) K, L ve M
D) X ve Z E) X, Y ve Z
12. Aşağıda verilen olaylardan hangisi mayoz bölünme ile

8. Mayoz I, mayoz II ve mitoz bölünmede;
gerçekleştirilir?
I. gen alış verişinin olması,
A) Karaciğerin küçük bir kısmının yenilenmesi
II. DNA eşlenmesi,
B) Bitkide meristem doku sayesinde büyüme
III. sentrozom sayısının artışı
C) Eğrelti otunda haploit gametofitten yumurta oluşumu
olaylarından hangileri ortak olabilir? D) Kuşlarda sperm oluşumu
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Deniz yıldızında rejenerasyon
B
İ
L
G
İ
9. Diploit dişi üreme ana hücresi art arda iki mitoz ardın- 13. Normal bir mayoz bölünmede metafaz II evresi, aşağı-
dan bir mayoz geçirirse kaç yumurta hücresi oluşur? S da verilen olaylardan hangisi sonrası gerçekleşir?
A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 32
A A) Organel sayısının artışı
R
B) Kardeş olmayan kromatitler arasındaki parça alış verişi

M
A C) İğ ipliklerinin ikinci defa oluşması
L D) Homolog kromozomların ekvatoral düzleme yerleşmesi
E) İğ ipliklerinin boyunun kısalması
10. Mitoz bölünmede gerçekleşen;
I. DNA’nın iki katına çıkması,
II. iğ ipliklerinin boyunun uzaması,
III. kardeş kromatit ayrılması
NOT
olaylarından hangileri mayoz bölünmede de görülür?
Mayoz I’de homolog kromozom ayrılması, mayoz II’de
kardeş kromatit ayrılması gerçekleşir.
114
Test MAYOZ BÖLÜNME VE EŞEYLİ ÜREME - 1
5
1. Eşeyli üreme için aşağıda verilenlerden hangisi yanlış- 4. Aşağıda mayoz bölünme olayı özetlenmiştir.
tır?
2n DNA miktarı= 2a
A) Çeşitlilik görüldüğünden türün çevre koşullarına uyum
yeteneğini artırır.
Z
B) Eşeyli üreme şekli canlı türüne göre farklılık gösterir.
C) Olayın temelini mitoz bölünme ve döllenme oluşturur. Y Y
D) Mayoz bölünme sonucu gamet oluşur. L
E) Zigot diploit (2n) kromozomludur.
X X X X

I. Z mayoz I, L ise mayoz II bölünme evresidir.
2. Eşeyli üreme; II. Y’de homolog kromozomlar bir arada değildir.
I. omurgalı, III. Y’de DNA miktarı 2a, X’de DNA miktarı a’dır.
II. tohumlu bitki, ifadelerinden hangileri doğrudur?
III. yumuşakça A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
canlılarından hangilerinde görülür? D) I ve II E) I, II ve III

3. Aşağıdaki öğrenciler farklı hücrelerin bölünmeleri sırasında 5. I. Eğrelti otunda spor oluşumu
sahip oldukları nicelikler hakkında bilgi vermektedir. II. Sürüngenlere ait spermin ve yumurtanın döllenmesi
2n = 20 kromozomlu bir hücrenin mitoz bö- III. Toprak solucanında kesilen kısımdan yeni bireylerin
lünmesinin anafaz evresindeki kromozom oluşması
sayısı B
İ Yukarıda verilen olaylardan hangileri sırasında tetrat
Ahmet
L ve sinapsis olayları gözlenir?
G A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
n = 10 kromozomlu bir hücrenin mitoz bölün- İ
mesinin metafaz evresindeki kromatit sayısı D) I ve II E) I, II ve III
Aslı S
2n = 40 kromozomlu bir hücrenin mayoz bö- A
lünmesinin anafaz-II evresindeki kromozom R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
sayısı
A
Efe L
2n = 20 kromozomlu bir dişi arının yumurta-
sından partenogenezle gelişen erkek arının
vücut hücrelerindeki kromozom sayısı
Elif
Buna göre öğrenciler tarafından verilen niceliklerden 6. Çift çenekli bir bitkinin mayoz bölünmesinin profaz I evre-
hangileri birbirlerine eşit sayıları belirtmektedir? sinde 20 tetrat sayılmıştır.
A) Ahmet ve Aslı B) Ahmet ve Efe Buna göre bu bitkinin endospermindeki kromozom sa-
yısı kaçtır?
C) Aslı ve Efe D) Aslı ve Elif
E) Ahmet, Efe ve Elif A) 60 B) 50 C) 40 D) 30 E) 20
115
7. Aşağıda 2n = 4 kromozomlu hücrenin belirli bir evresi gös- 10. 24 kromozomlu bir hücre önce mitoz, sonra bir mayoz ve
terilmiştir. daha sonra ise döllenme olayı gerçekleştiriyor.
Buna göre bu olaylar gerçekleşirken kromozom sayısı-

nın değişimi hangi grafikte doğru gösterilmiştir?
A) Kromozom sayısı B) Kromozom sayısı
24 24
Şekli verilen bölünme evresi aşağıdakilerden hangisi- 12 12

Olaylar Olaylar
dir? Mitoz Mayoz Döllenme Mitoz Mayoz Döllenme
A) Metafaz I B) Anafaz II C) Telofaz II

C) Kromozom sayısı D) Kromozom sayısı
D) Anafaz I E) Metafaz II
24 24
8. Aşağıdaki şekillerde bazı hücrelere ait bölünme evreleri 12 12

Olaylar Olaylar
gösterilmiştir. Mitoz Mayoz Döllenme Mitoz Mayoz Döllenme
E) Kromozom sayısı
24
12
X Y Olaylar
Mitoz Mayoz Döllenme
X ve Y için,
I. Sitokinez X’de boğumlanma, Y’de ara lamel ile gerçek-
leşir.
II. X mayoz, Y mitoz bölünmede görülür.
III. Y metafaz, X anafaz I evresidir.
2022 / MSÜ
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 11. Aşağıdakilerden hangisi hayvanlarda eşeyli üremede
D) II ve III E) I, II ve III ortaya çıkan kalıtsal varyasyona katkı sağlamaz?
A) Mayoz sırasında tetratların ekvatoral düzlemde rastge-
B
İ le dizilmeleri
9. Aşağıdaki tabloda eşeyli ve eşeysiz üremenin özellikleri L B) Yumurta hücresinin boğumlanarak bölünmesi
karşılaştırılmıştır. G C) Mayoz sırasında krossing over olayının görülmesi
İ
D) Homolog kromozomların birbirinden bağımsız olarak
Eşeysiz üreme Eşeyli üreme hücrenin farklı kutuplarına gitmesi
S
I Genellikle mitoz bölünme Temeli mayozdur. E) Döllenme olayında gametlerin şansa dayalı olarak bir-
A
ile gerçekleşir. leşmesi
R
II Kalıtsal çeşitlilik görülmez. Kalıtsal çeşitlilik görü- M

lür. A
L
III Oluşan bireyler genellik- Çevre koşullarına kar-
le çevre koşullarına karşı şı genellikle dayanıklı
dayanaksızdır. bireyler oluşur.
12. I. Hermafroditlik
IV Döllenme görülmez. Döllenme görülür.
II. Konjugasyon
V Erkek ve dişi üreme hüc- Yavrular tek ata canlı- III. Vejetatif üreme
relerinin döllenmesi sonu- dan gelişir.
Yukarıda verilenlerden hangilerinde kalıtsal çeşitlilik
cu yavrular gelişir.
görülür?
Tabloda verilen karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
A) I B) II C) III D) IV E) V D) II ve III E) I, II ve III
116
Test MAYOZ BÖLÜNME VE EŞEYLİ ÜREME - 2
6
1. Bir erkeğe ait karaciğer hücresindeki kromozom sayısı 5.
Mitoz bölünme Mayoz bölünme
ve formülü ile aynı bireye ait;
I. testis hücresi, I Bir interfaz görülür. İki interfaz görülür.
II. sperm hücresi, n ve 2n kromozomlu 2n kromozomlu hücreler-

II
hücrelerde görülür. de görülür.
III. akyuvar hücresi
Tetrat, sinapsis ve Tetrat, sinapsis ve krosing
verilenlerden hangileri aynı olabilir? III
krosing over görülmez. over görülür.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III IV Kalıtsal çeşitlilik yoktur. Kalıtsal çeşitlilik vardır.
V İki hücre oluşur. Dört hücre oluşur.
Mitoz ve mayoz bölünmeye ait yukarıda verilen karşı-

2. Mayoz bölünme ve gerçekleşen olaylar için, laştırmalardan hangisi yanlıştır?
I. Krosing over olayı gerçekleşirse dört çeşit, gerçekleş- A) V B) IV C) III D) II E) I
mezse iki çeşit gamet oluşur.
II. Kromozom üzerindeki bağlı genlerin birbirine uzaklığı
ne kadar fazla olursa parça değişimi ihtimali o kadar
fazladır.
6. Hayvan hücrelerinin mayoz bölünmesinde gerçekle-
III. Döllenme ile beraber tür içinde kromozom sayısının sa- şen;
bit kalmasını sağlar.
I. sitokinezin boğumlanarak gerçekleşmesi,
ifadelerinden hangileri doğrudur? II. sentrozom ile iğ ipliklerinin sentezi,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. kardeş kromatit ayrılması
D) I ve II E) I, II ve III olaylarından hangileri bitki hücrelerinin mitoz bölün-
mesinde de görülür?
2021 / TYT A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III

3. İnsan eşey ana hücresinde gerçekleşen mayozla ilgili
B
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
İ
A) Mayoz tamamlandığında oluşan hücrelerin genetik ya- L
pıları birbirinden farklıdır. G
B) Profaz I evresinde homolog kromozom çiftlerinin kar- İ 7. Aşağıda verilen bölünme evrelerinden hangisi 2n = 2
deş olmayan kromatitleri arasında parça değişimi ger- kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesine ait ola-
çekleşebilir. S maz?
A A) B)
C) Anafaz I evresindeki kromozom sayısı anafaz II evre-
R
sindekinin iki katıdır.
M
D) Mayoz I tamamlandığında oluşan hücreler n kromo- A
zomludur. L
E) Anafaz I evresinde homolog kromozomların hangi ku-
C) D)
tuplara çekileceği şansa bağlı olarak gerçekleşir.
E)
4. Gametinde 9 otozom bulunan bir hücrenin mayoz bö-
lünmesinin metafaz II evresinde kaç kromatit bulunur?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 60
117
8. Mayoz bölünme için, 12. Aşağıdaki venn şemasında mitoz bölünme, mayoz-I ve
I. Sentromer sayısı = Kromozom sayısı mayoz-II bölünmelerine ait özellikler belirtilmiştir.
Kromatit say›s› Mitoz Mayoz - I

II. 2 x Tetrat sayısı =
2
III. 2 x Sentrozom sayısı = Kromozom sayısı I II III
eşitliklerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III V IV
Mayoz - II
Buna göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

9. Aşağıda verilen şekil mayoz I’in profaz evresinde elde edil-
A) Sentromer bölünmesi →I
miştir.
B) Öncesinde DNA eşlenmesinin gerçekleşmesi → II
Kinetekor
a a b b İğ iplikleri C) Krossing-over → III
D) İğ ipliklerinin oluşması → IV
E) Kardeş kromatit ayrılması → V
X Y

I. X ve Y homolog kromozomdur.
II. Krosing over olayı a ve b arasında gerçekleşir.
III. X ve Y’den dolayı diploit kromozomlu bir canlıya ait ola- 13. Mayoz bölünme üreme ana hücrelerinden (2n) üreme hüc-
bilir. relerinin oluşumunu sağlar.
yargılarından hangileri doğrudur? Buna göre mayoz bölünme sonucu;
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III I. sperm,
D) I ve II E) I, II ve III II. yumurta,
B III. alyuvar
İ hücrelerinden hangileri oluşabilir?
L
G A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
10. Mayoz bölünmenin profaz I evresinde 40 tetrat görülen
bir hücre, mayoz sonucu oluşturduğu hücrelerde kaç
kromozon bulundurur? S
A
A) 160 B) 80 C) 60 D) 40 E) 20 R
M UNUTMA
A
L Kromozom = Sentromer = 2 x Tetrat = Kromatit S.
sayısı sayısı sayısı 2
11. Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitlilik olmasında;

I. krosing overin görülmesi,
II. homolog kromozomların ayrılması,
III. DNA replikasyonu olması UYARI
olaylarından hangilerinin görülmesi etkilidir?
Bakteri ve paramesyum konjugasyonunda sa-
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III yısal artış yoktur.
118
SİMÜLASYON TESTİ
1. Aşağıda ökaryot bir hücreye ait hayat döngüsünün evreleri 3. Antibiyotikler bakteriyel hastalıkların tedavisinde kullanılan
gösterilmiştir. kimyasal maddelerdir. Bu kimyasalların bakteriler üzerine
etkileri farklı şekillerde olabilir. Hücre duvarının sentezine
engel olma, protein sentezine engel olma, nükleik asitlerin
G2 (II) fonksiyonlarını bozma gibi etki mekanizmaları vardır. Pe-
III)
faz ( nicilin türü antibiyotikler bakterilerde peptidoglikan yapılı
Meta
Anafaz (IV)
hücre duvarının sentezini engelleyerek bakterilerin çoğal-
S MİTOZ malarını durdururlar.
Telofaz (V)
Sitok Çiğdem bitkisinden elde edilen kolşisin adı verilen kim-
inez
G1 (I) yasal madde ise hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin
oluşumunu engeller. Bu özelliği nedeniyle kontrolsüz hücre
bölünmelerinin (kanser) engellenmesinde kolşisin maddesi
kullanılabilir.
Buna göre numaralı evrelerden hangisinde hücrede Yukarıda verilen penicilin ve kolşisin maddeleri ile ilgili
bulunan DNA miktarı diğer evrelerde bulunan DNA olarak,
miktarından azdır?
I. Penicilin antibiyotiği, bakteri, mantar ve bitki hücreleri-
A) I B) II C) III D) IV E) V nin bölünmesini engeller.
II. Kolşisinin bakteri hücrelerinin bölünmeleri üzerine etki-
si olmaz.
2. Karyotip, bir hücredeki kromozomların özdeş çift kromo-
III. Kolşisin hayvansal hücrelerin bölünmelerini durdurabi-
zomlar hâlinde eşlendikten sonra belli bir düzene göre
lir.
sıralanmasıdır. Her bireyin kromozom sayısı, şekli ve bü-
yüklüğü onun karyotipini ifade eder. Karyotipten faydalanı- ifadelerinden hangileri doğrudur?
larak çeşitli türlerin kromozom haritaları çıkarılabilmektedir.
Karyotip analizi kişiden alınan hücrelerin bölünme sırasın-
da durdurulmasından sonra kromozomların fotoğraflanıp
homolog çiftlerin eşleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Karyotip
analizi sayesinde kromozom sayısındaki anormalliklerin
tespiti mümkündür. Aşağıdaki şekilde down sendromlu
B
(47 kromozomlu) bir erkeğin karyotipi gösterilmektedir. 4. Aşağıda farklı hücrelerin mitoz bölünme sırasında farklı ev-
İ
relerindeki kromozom durumları gösterilmiştir.
L
G
İ
S
A
K L M
M
A Buna göre hücreler ve bölünme evreleri ile ilgili olarak,
L
I. K hücresi, 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin metafaz
evresine ait olabilir.
II. L hücresi n = 3 kromozomlu bir hücrenin anafaz evre-

sine ait olabilir.
Buna göre karyotip analizi yapılacak bir hücrede bö- III. M hücresi 2n = 2 kromozomlu bir hücrenin telofaz ev-
lünme sırasında kromozomların en net olarak görülüp resine ait olabilir.
sayılabildiği evrede durdurulabilmesi için hangi evre-
de durdurulması daha doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) İnterfaz B) Profaz C) Metafaz A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) Anafaz E) Telofaz D) II ve III E) I, II ve III
119
5. 7. Aşağıdaki bitki kısımlarından hangisinden elde edile-
cek yeni bitki ana bitkiden farklı kalıtsal özellikler ta-
Mitoz bölünme sırasında bitki
şır?
ve hayvan hücrelerinde görülen
farklılıklar nelerdir? A) B)
C) D)
Yukarıda verilen Aysel Öğretmen’in sorusuna öğrencilerden
gelen cevaplar aşağıda verilmiştir.
Sitokinez evresi hayvan hücrelerinde bo-

ğumlanma ile, bitki hücrelerinde ara lamel
oluşumu ile gerçekleşir. E)
Burak
Hayvan hücrelerinde iğ iplikleri oluşur fakat

bitki hücrelerinde oluşmaz.
Birgül
Bitki hücrelerinde çekirdek bölünmesi ger- 8. Bazı bitkiler hem eşeysiz olarak hem de eşeyli olarak üre-
çekleşir, sitoplazma bölünmesi gerçekleş- tilebilir. Örneğin çilek bitkisinde meyve üzerinde yüzlerce
mez. Hayvan hücrelerinde hem sitoplazma çilek tohumu bulunur. Bu çilek tohumları uygun koşullar
hem de çekirdek bölünmesi gerçekleşir. sağlanarak çimlendirildiğinde yeni çilek bitkilerini oluşturur.
Buse Çilek bitkisinde aynı zamanda sürünücü gövde ile eşeysiz
Buna göre öğrencilerin cevaplarıyla ilgili olarak aşağı- olarak üreme de görülebilir.
dakilerden hangisi doğrudur?
A) Üç öğrenci de doğru cevap vermiştir.

B) Sadece Burak yanlış cevap vermiştir, çünkü hayvan hüc-
relerinde de sitokinez ara lamel oluşumu ile gerçekleşir. B
İ
C) Sadece Buse yanlış cevap vermiştir. Çünkü hayvan hüc-
L
relerinde çekirdek bölünmesi gerçekleşmez.
G
D) Buse ve Birgül yanlış cevap vermiştir. Çünkü hem hay- İ
van hem bitki hücrelerinde iğ ipliği oluşumu, çekirdek bö- Buna göre;
lünmesi ve sitoplazma bölünmesi ortak olarak görülür. S I. mayoz bölünme,
A
E) Sadece Birgül yanlış cevap vermiştir. Hayvan ve bitki
R II. doku ve organ farklılaşması,
hücrelerinde iğ ipliği oluşur, iğ ipliklerini oluşturan yapılar

M
farklıdır. III. döllenme
A
L olaylarından hangileri çilek bitkisinde hem eşeysiz hem
de eşeyli üreme sırasında ortak olarak gerçekleşir?
6. I. Kromozom sayısı artışı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
II. İğ ipliklerinin kaybolması D) I ve II E) I ve III
III. Çekirdek zarının oluşması
Mitoz bölünmede yukarıdaki olaylardan hangileri gö- NOT

rülebilir?
Doku ve organ farklılaşması hem eşeyli hem de eşey-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III siz üreme de görülür.
120
1. Vitaminlerle ilgili olarak, 2018 / MSÜ
I. Karbonhidrat, yağ ve proteinden sonra enerji ham mad-
4. Aşağıdaki şekilde hücre zarında gerçekleşen iki farklı taşı-
desi olarak yıkılır.
ma olayı gösterilmiştir.
II. Fazla alındığında zehir etkisi yapabilir.
III. Koenzim olarak iş görmezler.

2. Aşağıdaki grafiklerde organik besinlerden karbonhidrat,

yağ ve proteinlere ait bazı bilgiler verilmiştir.
Bu taşıma olaylarıyla ilgili,
Birim miktarı
yıkıldığında açığa Yapıya katılma I. Madde geçişleri derişim farkına göre kendiliğinden ger-
çıkan enerji miktarı miktarı
çekleşir.
II. Zar proteinleri işlev görür.
III. Hücre tarafından enerji harcanarak gerçekleşir.
ifadelerinden hangilerinin her iki taşıma şekli için ortak

Besinler Besinler
X Y Z X Y Z olduğu söylenebilir?
Ayrıca vücudun besinleri kullanım sırası;
D) I ve III E) II ve III
Y – X – Z şeklindedir.
5. Sinek, insan ve güvercinin farklı dalga boyundaki ışınlara
Buna göre; X, Y ve Z besinleri aşağıdaki seçeneklerin
duyarlılığı gösterilmiştir.
hangisinde doğru gösterilmiştir?
B Duyarlılık (%)
X Y Z İ 100
L
A) Yağ Karbonhidrat Protein G 80
İ
B) Karbonhidrat Yağ Protein 60
C) Protein Karbonhidrat Yağ S 40

A
D) Yağ Protein Karbonhidrat 20
E) Karbonhidrat Protein Yağ M
A 300 400 500 600 700 Dalga
L boyu
: sinek : insan : güvercin

3. I. Canlı olması Grafikteki eğrilere göre,
II. Seçici geçirgen olması I. Yüksek dalga boyundaki ışınlar organizmalar üzerine
III. Kendini yenilemesi etkilidir.
IV. Hayvan hücrelerinde bulunması II. Sinek, dalga boylarındaki değişimlere duyarlıdır.
V. Farklılaşarak bir takım yapıları oluşturması III. İnsan ve hayvanların duyarlılık dereceleri farklıdır.
Yukarıda verilen özelliklerden hangisi hücre zarının yorumlarından hangileri doğru olabilir?
önemli oluşunu açıklamaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) V B) IV C) III D) II E) I D) I ve II E) I, II ve III
121
6. Aşağıda üç enzime ait sıcaklığa bağlı reaksiyon hızındaki 9. Aşağıdaki şekilde bal arılarında üreme olayı gösterilmiştir.
değişim gösterilmiştir.
Kraliçe Arı Erkek Arı
Reaksiyon hızı
X Y
A Mayoz Mitoz
C Z Z Sperm
B
Partenogenez
Zigot
Sıcaklık
0 10 20 30 40 50 Y
A, B ve C enzimleri ile ilgili olarak, Modikasyon

X
I. A tek hücreli, B ise çok hücreli bir canlının enzim siste-
minde görev alır.
Buna göre harflendirilmiş yerlere ait kromozom sayıla-
II. C prokaryot bir canlıya aittir. rı hangi seçenekte doğru verilmiştir?
III. Üç enzimin ortak çalışacağı sıcaklık aralığı vardır.
X Y Z
yargılarından hangileri doğru olabilir? A) n n n
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) 2n n n
D) I ve II E) I, II ve III C) 2n 2n n
D) n 2n 2n
E) 2n n 2n
7. Aşağıda verilen evrelerden hangisi mitotik evre içeri-

sinde değerlendirilemez?
A) Profaz B) Anafaz C) İnterfaz
10. RNA; m RNA, t RNA ve r RNA olarak üçe ayrılır.
r RNA ile ilgili olarak,
I. Ribozomun yapısına katılır.
B
İ II. Sentezi çekirdekçikte gerçekleşir.
L III. Yapısında protein bulunur.
8. Türü bilinmeyen bir bakteri deney tüpüne belirtilen şartlar- G ifadelerinden hangileri doğrudur?
da konulduğunda sayısı artıyor. İ
Mantar tıpa • O2 S D) I ve II E) I, II ve III
• Işık A
• CO2 R
M
• H2O
A
• H2S
L
• Fe +2
11. Böcekçil bitkide gerçekleşen;

Buna göre bu bakteri türü için,
I. sindirici enzimin dışarı salınımı,
I. Fotosentez gerçekleştirir. II. azot ihtiyacını dışarıdan aldığı amino asitle giderme,
II. Heterotrof beslenir. III. CO2 tüketimi ile besin üretimi
III. Kemosentez yapar.
olaylarından hangileri böcekçil olmayan bitkilerde de
ifadelerinden hangileri doğru olabilir? görülür?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
122
ÖSYM TİPİ
Bu bölümdeki sorular
TEST sınavlarda çıkan sorular
paralelinde hazırlanmıştır.
1. I. Anne ve babadan gelen homolog kromozomların aynı 4. Aşağıdaki şekillerde farklı hücrelere ait kromozom durum-
hücrede birleşmesi ları gösterilmiştir.
II. DNA replikasyonu ile miktarının iki katına çıkması
III. Homolog kromozom sayısının yarıya inmesi
IV. Mitozda anafaz evresinde kardeş kromatitlerin şansa
bağlı farklı hücrelere dağılımı
X Y Z
Yukarıda verilenlerden hangileri tür içerisinde kalıtsal
farklılığa neden olmaz?
A) Yalnız IV B) I ve IV C) II ve IV
T P R
Buna göre;
I. Y hücresi mitoz bölünme sonucu R hücresini oluştura-
bilir.
II. Z ve T döllenme ile R’yi yeni zigotu oluşturabilir.
2. Aşağıda verilen canlılardan hangisi karşısında belirti- III. P mayoz bölünme sonucu X hücresini oluşturabilir.
len olayı gerçekleştiremez?
A) Sinek → Çizgili kas ile hareket etme
B) Toprak solucanı → Sinüs ile kan arasında madde alış- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
verişi D) I ve III E) II ve III
C) Tek çenekli bitki → Primer büyüme
D) Amip → Fagositoz yapma
E) Paramesyum → Konjugasyon
5. I. Osmoz
B II. Aktif taşıma
İ III. Pinositoz
L
IV. Ekzositoz
G
İ V. Fagositoz
3. Aşağıda beş canlı türüne ait DNA’larındaki nükleotit dizilimi Bir hücre yukarıda verilenlerden hangisini gerçekleşti-
verilmiştir. S riyorsa canlı olduğunu kanıtlamaz?
A
NÜKLEOTİTLER R A) I B) II C) III D) IV E) V TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
Canlılar 1 2 3 4 5 M
A
1. Tür A T G S T L
2. Tür T S A T G
6. Bir maddenin monomer olup suda çözünmesine rağ-
3. Tür S G T S T men difüzyona uğramamasının sebebi;
4. Tür G G S A A I. hücrenin ölü olması,
5. Tür T T G S T II. dış ve iç ortamın aynı yoğunlukta olması,
III. inorganik karakterli olması
Buna göre verilen canlı türlerinden hangi ikisi birbirine
en yakındır? durumlarından hangileri olabilir?
A) 1 ve 5 B) 3 ve 4 C) 3 ve 5 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) 1 ve 2 E) 2 ve 4 D) I ve II E) I, II ve III
123
7. Aşağıda verilen deney tüplerinden birine aydınlık diğerine ka- 10. İçerisinde glikoz ve laktoz içeren bir kültür ortamında bak-
ranlık ortamda aynı sayıda ve türde fotosentetik bakteri konu- terilerin birey sayısındaki değişim aşağıda gösterilmiştir.
luyor.
Bakteri sayısı
• Fotosentetik • Fotosentetik
bakteri bakteri
Pamuk
• Karanlık • Aydınlık
Zaman
Glikoz Laktoz
yıkımı yıkımı
Bir süre sonra kapalı ortamlardaki deney tüplerinde;
I. O2 miktarı, Grafikteki eğriye göre,
II. bakteri sayısı, I. Bakteriler enerjiyi önce glikozdan sonra laktozdan sağ-
lar.
III. ortam pH’si
II. Laktoz yıkımını sağlayan enzimler glikozu yıkan enzim
verilenlerden hangilerinin farklı olması beklenir? ile aynıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. Laktozun yıkımından glikoza göre daha az enerji olu-
D) I ve II E) I, II ve III şur.

8. Hande’nin hazırladığı bitki ve hayvan hücresi karşılaştır- D) I ve II E) I, II ve III
ması aşağıdaki gibidir.
Hayvan hücresi Bitki hücresi

Lizozom organeli Lizozom organeli
1 a
vardır. yoktur.
11. Aşağıdaki şekillerde aynı dokuya ait bazı hücreler ile bulun-
Kloroplastı Kloroplastı
2
vardır.
b
yoktur. dukları ortamların derişimleri göstermiştir.
1 2
Glikojen depo Nişasta depo
3 c
eder. eder.
Hücre
%20 %20
Küçük kofullara Büyük kofullara glikoz tuz
4 d
sahiptir. sahiptir. B %30 glikoz %4 tuz
Çözelti
Hücre çeperi Hücre çeperi İ
5 e
yoktur. vardır. L 10°C 20°C
Buna göre, Hande’nin yaptığı tabloda hangi kısımlarda G 3 4

İ
yanlışlık vardır?
%5 %20
A) 1 - c B) 2 - b C) 3 - e S
glikoz tuz
%40 glikoz %4 tuz
D) 4 - a E) 5 - d A
R 10°C 30°C
M
A Deney ortamları ile ilgili olarak,
L I. Difüzyon hızına sıcaklığın etkisini araştıran bilim insa-
9. Mayoz bölünmenin mayoz II evresinde; nı 2 ve 4. düzenekleri kullanmalıdır.
I. iğ ipliklerinin kısalması, II. 1 ve 3. düzenekte kullanılan bir çalışmada bağımsız
II. sitokinezin gerçekleşmesi, değişken yoğunluk farkıdır.
III. krosing over sonucu oluşmuş kromozomların kardeş III. Molekül büyüklüğünün difüzyona etkisini araştıran bilim
kromatitlerine ayrılması insanının 2 ve 3. düzenekleri kullanması yeterlidir.
gerçekleşen olaylarından hangileri mitoz bölünmede ifadelerinden hangileri doğrudur?

görülmez? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
124
5.
ÜNİTE
◗ KALITIM
✔ ÖSYM sınavlarında kalıtım ile ilgili olarak her yıl soru çıkmak-
tadır.
✔ Gamet çeşidinin hesaplanması, çaprazlama, soy ağaçları, kan

grupları, cinsiyete bağlı kalıtım bölünmelerinin sınav öncesi mut-
laka öğrenilmesi gerekir. ÖSYM soruları bu kavramlarla çok daha
kolay çözülür.
Kalıtım: Canlının sahp Baskın: Büyük hare Karakter: Nesilden nesile Gen: Protein sentezi
olduğu kalıtsal özellkle- gösterilir, her zaman aktarılan kan grubu, göz için ifre veren
rn neslden nesle fenotipte etkisini gösterir. rengi gibi karakterler DNA parçalarıdır.
aktarımıdır.
Genetik: Kalıtsal Çekinik: Küçük harer Alel gen: Homolog Genotip: Bir canlıda
özelliklerin ortaya çıkıını gösterilir. Yalnızca kromozomların karılıklı bulunan genlerin
ve nesilden nesile homozigot durumda lokuslarında bulunan ve tamamıdır.
aktarımını inceleyen bilim etkisini gösterir. aynı karaktere etkili olan
dalıdır. genlerdir.
Heterozigot: Canlının Özellik: Bir karakterin

Homozigot: Canlının Fenotip: Canlının dı
fenotipindeki genlerin sahip olduğu farklı
genotipindeki genlerin görünüüdür.
farklı olmasıdır. Aa gibi. tiplerdir. Ela göz rengi gibi.
aynı olması durumudur. Fenotip = Kalıtım + Çevre
AA gibi.
Karakterlerin ortaya çıkması Monohibrit Çaprazlama

1. Sadece genlerin etikisi ile ortaya çıkanlar  Kan grubu S  Sarı renkli bezelye s  Yeil renkli bezelye
2. Sadece çevrenin etkisi ile ortaya çıkanlar Parental: SS x ss
3. Kalıtım ve çevrenin etkisi ile ortaya çıkanlar  F1 dölü: Ss (%100 heterozigot)
Modifikasyon (Boy uzunluğu gibi) Kendiletirme: Ss x Ss
F2 dölü: SS, Ss, Ss, ss
Genotip çeidi: 3
Mendel’in çalımalarında bezelyeleri seçme nedenleri Genotip oranı: 1:2:1
• Kolay yetitirilmesi
Fenotip çeidi: 2
• Çabuk oğul vermesi
Fenotip oranı: 2:1
• Çeitlerinin fazla olması
• Kendi kendine tozlaabilmesi
Kontrol çaprazlaması Çok Alellik

Baskın fenotipli bir canlının genotipini anlamak için yapılan Karakteri kontrol eden alel gen sayısının ikiden fazla olması durumudur.
çaprazlamaya denir. Kural olarak çekinik bireyle çaprazlanır.
Alel gen sayısı 5 ve A1 > A2 > A3 > A4 > A5 ise;
P : A? x aa
% 50 ?  A ?  a %50 Genotip çeidi sayısı = n(n+1) 5.6
= = 15
Fenotip çeidi sayısı: 5 2 2
Kan Grupları 0 < A = B > 0

E baskınlık
Genotip Alyuvardaki Plazmadaki
Fenotip Aynı karaktere etki eden alel genlerin birbirine baskınlık kuramaması durumudur.
antijen antikor
E baskın olan bireylerde (heterozigot) alellerin her ikisi de fenotipte etkisini
gösterir.
A AA, A0 A Anti – B
Fenotip Genotip Alyuvardaki
antijen
B BB, B0 B Anti – A M MM M
N NN N
MN MN M ve N
AB AB A ve B –
Parental: MM x NN
Anti– F1 dölü: MN (%100 MN)
0 00 –
A ve B Kendiletirme: MN x MN
F2 dölü: MM, MN, MN, NN
Rh Sistemi (+)R > r(–) Genotip ve fenotip çeidi sayısı aynıdır.
Genotip Alyuvardaki Plazmadaki

Fenotip
antijen antikor R R R r r r
+
Rh RR, Rr + – Sağlıklı dii Taıyıcı dii Renk körü dii
R r
–
Rh
–
rr – Anti-Rh
üretebilir. Sağlıklı erkek Renk körü erkek
Test KALITIM
1 Kalıtımla İlgili Kavramlar
1. Kalıtımla ilgili olarak aşağıda verilen kavramlardan han- 5. Kromozomlar üzerinde yer alan genlerle ilgili olarak,
gisinin açıklaması yanlıştır? I. Oğul döllere aktarılırlar.
A) Kromozomda, her karakter için ilgili genin kapladığı II. Krosing over ile homolog kromozomlar arasında değiş-
bölgeye lokus denir. tirilebilirler.
B) Bir karakter için aynı aleli taşıyan bireylere homozigot III. Bir kromozomda en fazla bir tanedir.
denir.
C) Büyük harfle gösterilip her zaman fenotipte etkisini gös-
teren genlere baskın gen denir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Karakteri kontrol eden genlerin aynı ya da farklı olması D) I ve II E) I, II ve III
durumu heterozigottluktur.
E) Çekinik gen küçük harfle gösterilir, homozigot durumda
etkisini gösterir.
6. Alel genlerle ilgili olarak,

I. Bir karakter için bir tanedir.
II. Aynı ya da farklı özellikte olabilir.
2. Kromozomlar üzerinde yer alan kalıtsal özelliklerin
III. Kromozomların farklı lokus bölgelerinde yer alırlar.
oğul döllere aktarımını sağlayan ve protein sentezi için
şifre veren kalıtsal birimler aşağıdakilerden hangisi- yargılarından hangileri doğrudur?
dir?
A) Gen B) Nükleotit C) Protein D) I ve II E) I, II ve III
D) Enzim E) Baz
7. Gen – kromozom teorisi için,

3. Mendel kalıtımın genel esaslarını bulurken çalışmalarını B I. Kromozomlar birden fazla gen taşıyabilir.
bezelyeler üzerinde gerçekleştirmiştir. İ
L II. Aynı kromozom üzerinde bulunan genler bağımsız gen-
Mendel’in çaprazlamalarda bezelyeleri seçmesinin nelerdir.
G
denleri,
İ III. Fenotipin oluşmasında sadece genler etkilidir.
I. Yetiştirilmesi kolaydır.
II. Oğul vermesi hızlıdır.
S
III. Çeşitleri fazladır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A
özelliklerinden hangileri olabilir? R D) I ve III E) I, II ve III TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
A
L
8. Bir bitki hücresinde belirli bir X özelliğinin kalıtsal ol-

duğunu;
4. Ökaryot bir hücrenin kromozomunda aşağıda verilen- I. topraktan beslenmesini kolaylaştırma,
lerden hangisi yoktur? II. vücut hücrelerinden bazılarında görülmesi,
A) Protein
III. oğul döllerde görülmesi
B) rRNA
C) DNA durumlarından hangileri kanıtlar?
D) Fosfodiester bağı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

E) Baz D) I ve II E) I, II ve III
127
9. Kalıtımla ilgili olarak, 12. I. Himalaya tavşanlarının kürk renginin çevre sıcaklığına
I. Canlının sahip olduğu genlerin tamamına genotip de- göre değişmesi
nir. II. Tek yumurta ikizlerinin farklı ortamda görünüşlerinin bi-
II. Fenotip canlının dış görünüşüdür. raz değişmesi
III. Ata canlılardan gelen gametlerin nasıl birleştiğinin gös- III. Bukalemunun bulunduğu ortama göre renk alması
terilmesine çaprazlama denir. Yukarıda verilen durumlardan hangileri hem kalıtım
IV. F1 birinci kuşak, F2 ise ikinci kuşak oğul döllerdir. hem de çevrenin etkisiyle ortaya çıkmıştır?
açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV D) I ve III E) I, II ve III
10. Bir bitkinin çiçekleri erselik olup heterozigottur. 13. Aşağıda verilen durumlardan hangisi kalıtım ve çevre-
nin beraber etkisi ile ortaya çıkan bir özellik değildir?
Bu bitki kendi kendini dölleyebilme özelliğine sahip ol-
A) Karanlıkta yetiştirilen mısırların klorofil bulundurmama-
duğuna göre,
sı, ışıkta yetiştirilenlerin klorofil bulundurması
I. Saf dölleri elde etme ihtimali yüksektir.
B) Çekirge yumurtalarında 15°C’de beneklenme gerçek-
II. Gametler oluşurken genetik çeşitlilik görülür. leşmemesi, 25°C’de beneklenme gerçekleşmesi
III. Hiçbir zaman mutasyon gerçekleşmez. C) Spor yapan kişinin kaslarının normal bir bireye göre iyi
ifadelerinden hangileri doğrudur? gelişmesi
D) Annesi ve babası gri tüylü olan farelerin yavrularının
beyaz tüylü olması
E) Beslenmeye bağlı olarak arılarda kraliçe veya işçi arı
oluşması
B
İ
L
11. Aşağıda homolog kromozomlar ve bazı genler gösterilmiştir. G 14. Aşağıda bir omurgalı hayvan türüne ait soy ağacı verilmiş-
İ tir.
A a 1
1 2
2 b b S
A 5
3 4 6
D D 3 R
M
4 e E A 7
L
Numaralandırılmış kısımlar için, Buna göre verilen bireylerden hangi ikisinin çiftleşme-
I. 1 ve 4 heterozigot olup baskın özellik etkisini gösterir. si ile saf döl elde etme ihtimali en fazladır?
II. 2 homozigot çekiniktir. A) 3 ve 6 B) 2 ve 4 C) 1 ve 6
III. 3 homozigot olup D genleri kromozomun aynı lokusla- D) 4 ve 5 E) 2 ve 7
rında bulunur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III uyarı
Modifikasyon oluşumunda kalıtım ve çevre beraber
etkili olup kalıtsal değildir.
128
Test KALITIM
2 Gamet Çeşidi Hesaplaması
1. Diploit bir canlının oluşturacağı gamet çeşidi sayısını; 5. I. Kk Yy oo
I. genlerin bağlı oluşu, II. nn RR zz
II. karakteri kontrol eden genlerin heterozigot olması, III. r n t
III. kromozomlarda ayrılmama Yukarıda verilenlerden hangileri insana ait bir spermin
genotipi olabilir?
durumlarından hangileri etkileyebilir?
2. Mendel kurallarına göre YyGgSsLL genotipli bir üreme 6. Aşağıda genotipi verilen üreme ana hücrelerinden
ana hücresinden kaç çeşit gamet oluşabilir? hangisi en fazla çeşitte gamet oluşturur?
(Genler bağımsızdır.) (Genler bağımsızdır.)
A) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 16 A) GgSsTTnn
B) ggssttnn
C) GgSsTtNn
D) GgSsttNN
E) GGSSttNn
3. TtGg genotipli üreme ana hücresinden oluşacak gamet

çeşitleri hangi seçenekte doğru gösterilmiştir?
(Genler bağımsızdır.)
A) TG, Tg, tG, tg B) TG, Tt, tg, tt B

C) TG, tg, Tt, TT D) Tg, tt, gg, GG İ 7. Aşağıda verilen üreme ana hücrelerinden hangisi d B y R n
E) Tg, tG, tt, TG L 1
gametini oranında oluşturur?
G 16
İ A) Dd BB yy Rr Nn
B) dd Bb Yy Rr Nn
S
C) Dd bb YY RR Nn
A
R D) DD Bb yy RR nn TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M E) Dd bb Yy RR Nn
A
4. Çaprazlamalarda heterozigot karakter sayısı n’dir. L
Buna göre gamet çeşidi, genotip çeşidi ve fenotip çe-
şidinin hesaplandığı formüller hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
Gamet Genotip Fenotip
çeşidi çeşidi çeşidi
8. Genotipi TtMmNnOo olan bir üreme ana hücresinden
A) 4n 3n 2n
tmno genotipinde bir gametin meydana gelme ihtimali
B) 2n 3n 2n nedir?
C) 2n
3 n
2n (Genler bağımsızdır.)
D) n2 n3 n2 1 1 1 1
A) 0 B) C) D) E)
2 4 8 16
E) 2n 3n n2
129
9. Aşağıda bir üreme ana hücresinin genotipi gösterilmiştir. 12. Aşağıda bir üreme ana hücresi verilmiştir.
a A a A
B b
b B
c C
c C
Buna a, b ve c genleri için, Buna göre a ve B genleri ya da b ve C genleri birbirle-

rinden;
I. Aynı kromozom üzerinde yer alırlar.
I. mutasyon,
II. Bağlı genlerdir.
III. Normalde aynı gamete giderler. II. krosing over,
III. transkripsiyon
olaylarından hangileri sonucu ayrılabilir?
13. Aşağıda bir üreme ana hücresinin genotipi verilmiştir.

10. Eğer bir özellik baskın da olsa çekinik de olsa fenotipte
görülüyorsa,
A a c C
I. X kromozomu üzerinde taşınmaktadır.
B b D D
II. Otozomal olarak aktarılır.
e
III. Y kromozomunda taşınmaktadır. E
F F
IV. Mutasyonla ortaya çıkmıştır.
Buna göre,
– ABcDEF – AabCDeF
A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV – AbcDeF – abCDEF
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV gametlerinin oluşması;
I. ayrılmama olayı,
II. bağımsız dağılım,
B III. ayrılma olayı
11. Aşağıda iki homolog kromozom ve taşıdıkları özelliklerin İ
verilenlerden hangi olayların gerçekleştirdiğini göste-
L
lokusları gösterilmiştir. rir?
G
T t
b B
S
C c
A
d D
R
E e M 14. Aşağıda bazı hücrelere ait kromozom açılımları gösteril-

A miştir.
Buna göre aşağıda verilen karakter çiftlerinden hangisi L
arasında krosing over yüzdesi en fazladır? P hücresi R hücresi S hücresi
AabbDD eFH MmNN
A) Bb – Cc B) Ee – Dd C) Tt – Ee
Hücreler için,
D) Tt – Cc E) Bb – Dd
I. P hücresi kesinlikle üç kromozomludur.
II. R hücresi haploit olabilir.
ÖĞREN III. S hücresi homozigot ve heterozigot aleller bulundurur.
Gamet çeşiti sayısı = 2n, n →Heterozigot karak-
ter sayısı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
130
Test KALITIM - Kontrol Çaprazlama, Monohibrit Çaprazlama,
3 Eş Baskınlık ve Çok Alellik - 1
1. Fenotipi baskın olan anne ve babanın üç çocuğuda baskın 4. Eş baskınlık için,
özellik taşımaktadır. I. Heterozigot durumda iken etkisini gösterir.
Buna göre bu anne ve babanın genotipleri, II. Karakteri kontrol eden genler birbirine baskınlık kura-
I. AA x Aa maz.
II. Aa x Aa III. Kan gruplarından MN ve AB0 sisteminde görülür.
III. AA x AA yargılarından hangileri doğrudur?
verilenlerden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

2. Baskın fenotipli bir bireyin genotipinin homozigot mu yoksa 5. Tohum zarfları homozigot sarı ve homozigot yeşil olan
heterozigot mu olduğunu anlamak için yapılan çaprazla- bezelyeler çaprazlanırsa oluşan bezelyelerin yeşil olma
maya kontrol çaprazlaması denir. ihtimali nedir?
Buna göre, (Yeşil tohum zarfı, sarı tohum zarfına baskındır.)

I. MmNn x mmnn A) %100 B) %75 C) %50
II. RrSsYy x rrssyy D) %25 E) 0
III. YyZzTTUU x yyZZTtUu
hangileri kontrol çaprazlamasına örnektir?

B 6. Eş baskınlığın F2 kuşağında,
İ I. Fenotip çeşidi 3’tür.
L II. Genotip oranı 1 : 2 : 1’dir.
G III. Fenotip oranı 1 : 2 : 1’dir.
İ
IV. Genotip çeşidi 3’tür.
S durumlarından hangileri gözlenir?

3. Aşağıda verilen soy ağacında taralı olarak gösterilen birey-
ler otozomal baskındır.
A (Eş baskınlığın F1 kuşağı tamamen heterozigottur.)
3
M A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
1 2 3
A D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
6 L
4 5 6 7
8 9
Buna göre kaç numaralı bireylerin genotipi tam olarak 7. Bezelyelerde uzun gövde, kısa gövdeye baskındır.
bilinemez?
Buna göre homozigot uzun gövdeli bezelyeler ile ho-
A) 1 ve 2 B) 4, 5 ve 7 mozigot kısa gövdeli bezelyelerden kısa gövdeli bezel-
C) 4, 8 ve 9 D) 1, 3, 6, 8 ve 9 ye olma ihtimali nedir?
E) 3, 5, 6, 7, 8 ve 9 A) 0 B) %25 C) %50 D) %75 E) %100
131
8. I. AA x aa 12. Aynı kromozom üzerinde yer alan P, R, S ve L genlerinin
krosing-over yüzdesinin;
II. Bb x bb
– S ve L arasında 34,
III. EE x EE
– R ve S arasında 22,
IV. Rr x Rr
– P ve R arasında 13,
V. ss x ss – P ve S arasında 35,
Yukarıda verilen çaprazlamalardan hangisinin sonu- – R ve L arasında 56 olduğu görülüyor.
cunda fenotip ve genotip oranları farklı çıkar? Buna göre P, R, S ve L genlerinin kromozomdaki yerle-
A) V B) IV C) III D) II E) I rinin sıralanışı nasıldır?
A) P – R – S – L B) S – P – L – R
C) P – R – L – S D) L – P – S – R
E) R – L – P – S
9. Aşağıdaki soyağacında bir özelliğin kalıtımı gösterilmiştir.
13. Dazlaklık özelliği D ile gösterilir. Erkeklerde homozigot

baskın ve heterozigot baskın durumda iken dişilerde ise
yalnızca homozigot baskın durumda iken fenotipte etkisini
gösterir.
Buna göre soy ağacında taralı olarak gösterilen birey-
ler; Buna göre heterozigot dazlak bir erkekle homozigot
I. eş baskın (heterozigot), dazlak bir dişi çaprazlanırsa,
II. otozomal çekinik, I. Çocukların hepsi dişi ise dazlak olma ihtimali %25’tir.
III. otozomal baskın II. Çocukların hepsi erkek ise tamamı dazlaktır.
verilenlerden hangileri olabilir? III. Oğul döller homozigot ya da heterozigottur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III durumlarından hangileri görülür?
B
İ
L
10. Heterozigot sarı ve düzgün bezelyeler çaprazlanırsa G 14. Bir karakteri kontrol eden alel gen sayısı dört olup genler
oğul döllerde fenotip ayrışım oranı aşağıdakilerden İ arasındaki baskınlık ve çekiniklik durumu,
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
G1 > G2 > G3 > G4 şeklindedir.
(Bezelyelerde sarı ve düzgün olma geni baskındır.) S
Buna göre bu özellik bakımından oğullarda oluşabile-
A) 9 : 3 : 3 : 1 B) 9 : 3 : 1 A
cek heterozigot genotip çeşidi sayısının toplam geno-
R
tip çeşidine oranı nedir?
C) 6 : 3 : 3 : 3 : 1 D) 12 : 3 : 1 M
E) 9 : 4 : 1 A (G1 > G2; G1’in G2’ye baskın olduğunu gösterir.)
L
4 3 2 1
A) B) C) D) E) 1
5 5 5 5
11. Annesi dört özellik bakımından homozigot baskın,

babası dört özellik bakımından homozigot çekinik bir
birey bu özellikler bakımından homozigot çekinik bir ÖĞREN
bireyle çaprazlanırsa homozigot çekinik bir kızının
n $ Alel gen sayısı
doğma ihtimali nedir? (n + 1)
1 1 1 1 1 Genotip çeşidi = n sayısı
A) B) C) D) E) 2
32 16 8 4 2
132
Test KALITIM - Kontrol Çaprazlama, Monohibrit Çaprazlama,
4 Eş Baskınlık ve Çok Alellik – 2
1. Aşağıda verilen soy ağacında taralı bireyler otozomal çeki- 4. Mendel farklı saf dölleri çaprazladığında F1 dölünün hep-
niktir. sinin baskın fenotipli olduğunu görmüştür, F1 dölünü kendi
K L aralarında çaprazlandığında ise F2 döllerini bulmuştur.
Buna göre Mendel monohibrit çaprazlama sonucunda,

M I. Oğul döllerde gözlenen karakteri belirleyen bir çift ge-
nin biri anneden, diğeri babasından gelmiştir.
II. Oluşan gametler her alel çiftinden sadece birine eşit
olasılıkla sahip olur.
Buna göre, K, L ve M ailelerinden hangileri kontrol çap- III. Heterozigot bireylerde baskın gen fenotipte etkisini
razlamasına örnektir? gösterir.
A) Yalnız L B) Yalnız M C) K ve M
verilenlerden hangileri elde edilmiştir?
D) L ve M E) K, L ve M
2. Tek karakter bakımından heterozigot olan bireylere mono- 5. Monohibrit çaprazlamada F2’deki genotip ve fenotip
hibrit, bu bireylerin kendi arasındaki çaprazlamasına mo- ayrışım oranı aşağıda verilen seçeneklerin hangisinde
nohibrit çaprazlama denir. doğru gösterilmiştir?
Buna göre; Genotip oranı Fenotip oranı

I. Dd x Dd, A) 1:2:1 3:1
II. YyBb x YyBb, B) 2:2 1:2:1

C) 3:1 1:2:1
III. SsAaTt x SsAaTt
D) 1:3 3:1
verilenlerden hangileri monohibrit çaprazlamaya örnek-
E) 1:2:1 1:2:1
tir? B
İ
L
D) I ve II E) I, II ve III G
İ
S
A
M
A
3. Bir karakteri kontrol eden alel sayısının ikiden fazla olduğu L 6. Sincaplarda çekinik olan c geni homozigot olduğunda ölü-
durumlarda çok alellik görülür. me neden olmaktadır.
Buna göre çok alellik; Buna göre heterozigot baskın iki birey çaprazlanırsa
I. kan gruplarında AB0 sistemi, yüzde kaçı yaşayabilir?
II. himalaya tavşanlarının kürk rengi, A) 100
III. akşamsefası bitkisinde çiçek rengi
B) 75
karakterlerinin hangilerinde görülür?
C) 50
D) 25
E) 0
133
7. Aşağıda verilen soy ağacında taralı olarak gösterilen birey- 11. Bezelyelerden düzgün ve buruşuk bezelyeler çaprazlandı-
ler çekinik fenotiplidir. ğında F1 oğullarında tamamının düzgün olduğu görülüyor.
1 2 Buna göre F2 kuşağında düzgün ve buruşuk olası sayı-

ları hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Düzgün Buruşuk
3 4
A) 5474 1850
B) 1844 5483
5 C) 3662 3662
D) 4709 2509
Buna göre kaç numaralı bireyin genotipi tam olarak bi-
E) 4001 3307
linemez?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
8. Aşağıdaki soy ağacında otozomal çekinik bir özelliği feno-

tipinde gösteren bireyler taralı olarak belirtilmiştir.
12. Farelerden gri tüylü olanları beyaz tüylü olanlar ile çapraz-
lanarak gri tüylü F1 oğulları elde ediliyor.
F1 oğulları (gri tüylü) kendi aralarında çaprazlanarak F2

3
? oğul dölleri elde ediliyor. F2 döllerinde oranında gri tüylü,
4
1
oranında beyaz tüylü fareler gözlemleniyor.
4
Buna göre ? ile gösterilen bireyin homozigot genotipli
Buna göre fareler için;
olma olasılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-
miştir? I. Gri tüy rengi, beyaz tüy rengine baskındır.
1 2 1 1 II. F1 döllerinin tamamı her zaman homozigottur.
A) 0 B) C) D) E)
2 3 4 3
III. F2 dölündeki yavruların hepsi homozigot olabilir.

9. Aşağıda verilen soy ağacında taralı bireyler otozomal çeki- B
nik fenotiptedir. İ D) II ve III E) I, II ve III
L
1 2
G
İ
3 4
S
A
5
R 13. Bir genin birden fazla karakterin oluşumunu etkilemesi ola-
Buna göre numaralı bireylerin heterezigot genotipte M

yına pleiotropizm denir. Bu durum bir genin hücre metabo-
A
olma ihtimalleri nasıl sıralanır? lizmasında birden fazla olayı etkilemesi sonucu ortaya çık-
L
A) 1 = 3 > 2 = 4 > 5 B) 1 = 2 = 3 = 4 > 5 mıştır. Örneğin orak hücreli anemiye neden olan gen, aynı
zamanda sıtmaya karşı dayanıklılığı sağlarken normal alyu-
C) 1 = 2 > 3 = 4 > 5 D) 1 > 2 > 3 > 4 > 5
var hücresi oluşturan gen ise sıtmaya dayanıksızdır.
E) 3 = 4 > 1 = 2 > 5
(a † Orak hücreli anemiye neden olan gen,
A † Normal alyuvar hücresi oluşturan gen.)

10. Heterozigot koyu tenli dişi ve erkek çaprazlandığında Buna göre Aa genotipli anne ve Aa genotipli baba ile
iki çocuğunda açık tenli olma ihtimali nedir? çaprazlanırsa, normal alyuvar hücresine sahip ve sıt-
(Koyu ten baskındır.) maya dayanıksız bireylerin oluşma ihtimali nedir?
1 1 1 1 1 1 1 3
A) B) C) D) E) A) 0 B) C) D) E) 1
2 4 16 32 64 4 2 4
134
Test KALITIM
5 Monohibrit, Dihibrit ve Polihibrit Çaprazlama
1. Genotipi Hh NN Tt Mm XBXb olan bir omurgalının yu- 5. Aşağıda anne ve babaya ait genotip açılımları verilmiştir.
murtası aşağıda genotipi verilen spermlerden hangisi
ile döllenirse, Hh Nn tt mm XbY olan bir erkek birey
oluşabilir?
TtGgYYmm x TtGgYyMm
A) H N T M Y
Buna göre çaprazlama sonucu TgyM fenotipli bir çocu-
B) h n t m Y ğun doğma ihtimali nedir?
C) H N T m XB 1 1 1 1
A) 0 B) C) D) E)
4 8 16 32
D) h N t m Xb
E) H n T M Y
2. Üç karakter açısından heterozigot bireyin kendileştiril- 6.

mesi sonucu homozigot baskın bireylerin oluşma ihti-
mali nedir? SsYyNnEe x ssYYNnEe
1 1 1 1 1
A) B) C) D) E)
4 8 16 32 64
Yukarıda verilen anne ve babaya ait çaprazlamadan
SYNe fenotipli bir çocuğun doğma ihtimali nedir?
1 1 3 3 3
A) B) C) D) E)
16 32 16 32 64
B
3. Mendel’in kurallarına göre,
İ
Zz Yy Kk x Zz yy KK L
G
şeklindeki bir çaprazlama sonucu aşağıdaki hangi ge-
İ
notipte bir oğul döl meydana gelmez?
A) ZZ Yy Kk B) Zz yy KK S
C) zz Yy kk D) ZZ Yy KK A
E) Zz yy Kk M
A
L
7. I. AaBb x AaBb
II. DDEE x ddee
III. GgHh x gghh
Yukarıda verilen çaprazlamalardan hangilerinde anne
ve babada görülmeyen bir özellik yavru bireylerin fe-
4. Genotipi DdBbRrKKgg olan bir baba ile DdbbRRKkGg
notipinde görülebilir?
genotipli bir annenin DDBbRRKkgg genotipli bir kız
çocuğu olma ihtimali nedir? (Genler arasında sadece baskınlık çekiniklik düşünülecek.)
1 1 1 1 1 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) B) C) D) E)
128 64 32 16 8
135
8. Aşağıda anne ve babaya ait genotip açılımları verilmiştir. 11. Genotipi KkRrççEe olan bir kraliçe arının bulunduğu
kovanda aşağıda verilen genotipli erkek arılardan han-
gisi bulunamaz?
Genotip: YyRrnnBb x YyRRNnBB A) KRçE B) krçe C) KrçE
Buna göre çaprazlama sonucu oğullarda kaç çeşit fe- D) KRÇE E) kRçE
notip oluşur?
A) 2 B) 4 C) 8 D) 12 E) 24
12. Aşağıdaki soy ağacı bir tavuk kümesine aittir.

1 2 3 4
5 6 7 8
9. Aşağıda bir anne ve babaya ait genotipler verilmiştir.
9 10
Genotip: AaBbddEe x AabbDdEE Buna göre aşağıdakilerden hangi ikisi arasında akra-
balık daha fazladır?
Çaprazlamaya göre oğul döllerde kaç çeşit genotip
oluşur? A) 2 ve 3 B) 4 ve 10 C) 6 ve 7
D) 1 ve 8 E) 4 ve 5
A) 9 B) 12 C) 24 D) 36 E) 54
B 13. Homozigot sarı - düzgün ile homozigot yeşil - buruşuk

İ bezelyeler çaprazlanarak hetorozigot sarı - düzgün be-
10.
L zelyeler elde ediliyor. Daha sonra heterozigot sarı düzgün
G bezelyeler kendileştirilerek F2 oğul dölleri elde ediliyor. Bu
A0MNRrXRXr x B0NNRrXRY İ çaprazlamaya ait punnet karesi aşağıdaki gibidir.
Yukarıda verilen çaprazlamaya göre;
Yumurtalar
D – ABMNrrXRXR genotipli bir çocuk S
A SD Sd sD sd
B – ANRh+XRY fenotipli bir çocuk R
bireylerinin doğma ihtimali nedir? M SD SSDD b SsDD c

Polenler
A Sd a SSdd d e
D B
L
sD SsDD f ssDD g
A) 1 1
256 128 sd m h n ssdd
B) 1 1 (S: sarı, s: Yeşil, D: Düzgün, d: Buruşuk)
128 64
C) 1 3
128 128 A) a ve b’nin genotipleri aynıdır.
D) B) f ve d’nin fenotipi aynı olup genotipleri farklıdır.

1 1
128 256 C) m ve h’nin fenotipleri farklıdır.
E) 1 1 D) n ve g aynı genotiptedir.
256 64 E) c ve e’nin fenotipleri farklıdır.
136
Test KALITIM
6 Kan Grupları
1. AB0, Rh ve MN sistemine göre bireylerde en fazla olu- 5. Aşağıda verilen soyağacında taralı olarak gösterilen birey-
şabilecek genotip ve fenotip çeşidi sayısı kaçtır? ler Rh sistemine göre çekinik kan grupludur.
Genotip çeşiti Fenotip çeşiti 1
sayısı sayısı
A) 36 16
B) 54 24 2
C) 24 24
D) 36 8 3 4
E) 54 36
5
Buna göre soy ağacında numaralı bireylerden hangisi

RR genotipli olabilir?
[R : Rh (+), r: Rh (–)]
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
2. Annesi A, babası 0 kan gruplu bir ailenin Selimcan, Efe ve
Ahmet olmak üzere üç çocukları oluyor.
Buna göre bu üç çocuğun fenotipleri aşağıda verilen-
lerden hangisindeki gibi olabilir?
Selimcan Efe Ahmet

A) 0 A 0
6. Anne Baba
B) 0 B A I. rr RR
C) AB A 0 II. RR rr
D) B A 0 III. rr Rr
E) 0 A B
Anne babanın genotipleri yukarıda verilen durumlar-
dan hangileri gibi olursa kan uyuşmazlığı olma ihtimali
B %100’dür?
G
İ
3. Bir kişinin alyuvar zarında A antijeni bulunurken, B antijeni
bulunmuyor. S
A 7. Genotipi bilinmeyen anne ve babanın çocukları sırası ile,
Buna göre bu kişinin kan plazmasında anti B antikoru
R 1. çocuk A0Rh+ 4. çocuk B0Rh+ TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
taşıma ihtimali nedir? M
2. çocuk B0Rh– 5. çocuk 0Rh–
A) %100 B) %75 C) %50 A
L 3. çocuk ABRh– 6. çocuk A0Rh+
D) %25 E) %0
şeklindedir.
Buna göre anne ve babanın genotipleri hangi seçenek-

te doğru verilmiştir?
Anne Baba
A) A0Rr B0RR
4. Bir aileye ait ilk çocuk sıfır kan grupludur. B) ABRr B0rr
Anne A kan gruplu olduğuna göre babanın heterozigot C) ABRr ABrr
B kan gruplu olma ihtimali nedir? D) B0Rr A0Rr
1 1 1 3
A) 1 B) C) D) E) E) BBRh AARh
2 3 4 4
137
8. Zeynep, Betül, Büşra, Ayşe ve Sena’nın kanları alınarak 11. Aşağıdaki soy ağacında bazı bireylerin kan grubu fenotip-
üzerlerine Anti A, Anti B ve Anti D serumları damlatılarak leri verilmiştir.
çökelme durumları gözlenmiştir. A Rh+ B Rh +
Bireyler Anti A Anti B Anti D

Zeynep
1 2 3
Betül 0 Rh+
4 5
Büşra
A Rh+ B Rh–
Ayşe Buna göre numaralı bireylerden hangisinin genotipi

yanlış verilmiştir?
Sena
A) 1 Æ A0Rr B) 2 Æ B0RR
( : Çökelme var. : Çökelme yok.) C) 3 Æ ABRR D) 4 Æ A0Rr
Buna göre bireylerle ilgili olarak, aşağıda verilenlerden E) 5 Æ B0rr

A) Zeynep 0Rh+ kan gruplu bir kişiye kan verebilir.
B) Betül ABRh+ kan grupludur.
C) Büşra’nın babası 0Rh– kan gruplu ise çocuğu 0Rh+ ola-
12. I. B kan grubundan kan alma
maz.
II. B antijeni taşıma
D) Ayşe ARh+ kan gruplu bir bireyden kan alabilir.
III. A ve B antijeni taşıma
E) Sena’nın kan grubu ABRh– dir.
IV. 0 kan gruplu bir bireye kan verebilme
Yukarıda verilen açıklamalardan hangileri tek başına
bir kişinin kan grubunun AB olduğunu kanıtlar?
9. Rhesus macasus maymununun kanı alınarak tavşana en-
A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV
jekte edilmiş. Bir süre sonra tavşanın kanında Rh antijenle-
rine karşı Rh antikoru üretilmiştir.
Tavşandan alınan kan serumu ile ilgili olarak,

I. İnsan kanına damlatıldığında çökelme olursa Rhesus B
maymunu ve kişinin aynı çeşit antijen taşıdığını göste- İ
rir. L 13. Aşağıdaki bazı çiftlere ait kan grubu genotipleri verilmiştir.
II. İnsan kanına damlatıldığına çökelme yok ise insanın G
İ 1. çift 2. çift 3. çift
alyuvarında Rh antijeni yoktur.
III. Rh antijeni bulundurmayan bir insan ile tavşanda ortak AORrxBORr BORrxABrr OORRxAORr
antikor bulunabilir. S
A Ayrıca her bir çifte ait dünyaya gelen çocukların fenotipleri
yargılarından hangileri doğrudur? R aşağıdaki gibidir.
M K çocuğu L çocuğu M çocuğu

A
D) I ve III E) I, II ve III L ORh– ORh+ BRh+
Her çifte ait bir çocuk fenotipi verildiğine göre, aşağıda

verilen eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
10. Kan grubu B olan bir kişi için, 1. çift 2. çift 3. çift
I. A kan gruplu birine kan verirse çökelme olur. A) K L M
II. B kan gruplu bir bireyden kan alabilir.
B) L M K
III. A kan gruplu birine kan verir.
C) K M L
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
D) M L K
E) L K M
138
Test KALITIM
7 Cinsiyete Bağlı Kalıtım - 1
1. İnsanda gonozom olarak X ve Y kromozomları bulunur. 4. Annesi renk körü hastalığı açısından hasta, babası
sağlıklı olan bir kadının renk körü bir erkek ile evlen-
Buna göre Y kromozomu ile taşınan bir özellik ile ilgili
diğinde renk körü erkek çocuklarının doğma ihtimali
olarak,
nedir?
I. Babadan oğula aktarılabilir.
1 1 3
A) 0 B) C) D) E) 1
II. Özelliğin kız çocuğunda görülmesi için genin babadan 2 4 4
aktarılması gereklidir.
III. Özellik babada varsa bütün çocuklara genlerle aktarılır.


ler renk körüdür.
1 2
2. Aşağıda X ve Y kromozomları ile bazı bölgeleri gösterilmiş-

3 4 5
tir.
(c)
(b)
Buna göre numaralı bireylerden hangisinin genotipi
Homolog doğru verilmemiştir?
bölge A) 1 → XRXr
(a)
B) 2 → XRY
X Y B
C) 3 → XRXr
İ
a, b ve c bölgeleri için aşağıda verilenlerden hangisi L D) 4 → XRY
yanlıştır? G E) 5 → XRXR
A) a’ da tam renk körlüğü hastalığı taşınır. İ
B) b bölgesindeki özellikler sadece erkeklerde görülür.
S
C) c bölgesindeki özellikler sadece dişilerde bulunur.
A
D) Hemofili ve renk körlüğü c bölgesi ile taşınır. R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
E) Balık pulluluk, yapışık parmaklılık b bölgesiyle taşınır. M
A
L
6. Bir kelebek türünde mayoz bölünme ve döllenme olayı gö-

rülmektedir.
Buna göre bu kelebek türünde 6 çift kromozom bulu-

nuyorsa, aşağıda verilen sperm ve yumurtalardan han-
gisi birleşerek erkek bireyi oluşturur?
3. Annesi taşıyıcı babası sağlıklı bir ailenin renk körü kız A) (6 + Y) + (6 + Y) B) (11 + X) + (11 + X)
çocuklarının olma ihtimali yüzde kaçtır? C) (5 + X) + (5 + Y) D) (5 + X) + (5 + X)
A) 0 B) 25 C) 50 D) 75 E) 100 E) (12 + X) + (12 + X)
139
2019 / TYT 10. Aşağıdaki soy ağacında Y kromozomunda taşınan bir özel-
liğin kalıtımı gösterilmiştir.
7. Renk körlüğü X kromozomu üzerindeki çekinik bir alel tara-
fından kalıtılan bir hastalıktır.
Soy ağacına göre,

?
I. Y kromozomu ile çekinik taşınmıştır.
II. Taralı bireylerin erkek torunlarında bu özellik kesinlikle
Sağlıklı erkek Sağlıklı dişi görülmelidir.
III. Y kromozomu ile baskın taşınmıştır.
Hasta erkek Hasta dişi
Yukarıdaki soyağacında “?” ile gösterilen bireyin renk A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
körü olma olasılığı kaçtır? D) I ve III E) I, II ve III
3 1 1 1
A) 1 B) C) D) E)
4 2 4 8

ler hemofili hastasıdır.
1 2
8. X kromozomu üzerinde çekinik olarak taşınan bir özel-
lik için,
I. Kız çocuğu fenotipinde görülmesi için genin hem anne- 3 4
den hem de babadan gelmesi gerekir.
II. Taşıyıcı bir annenin erkek çocuğunun fenotipinde görü-
lebilir.
III. Özelliğin erkek çocuklarda görülme ihtimali, kız çocuk- Buna göre numaralı bireyler için,
larda görülme ihtimaline göre daha fazladır.
B I. 1 ve 4 kesin taşıyıcıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur? İ II. 3 homozigot genotipte olamaz.
L
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. 2 taşıyıcı olabilir.
G
D) I ve II E) I, II ve III İ yargılarından hangileri doğrudur?

S
R
M
A
9. Balık pulluluk Y kromozomu üzerinde çekinik olarak taşınır.
L
Buna göre balık pullulukla ilgili olarak,
I. Balık pulluluğun görüldüğü babanın tüm erkek torunla-
12. Sperminde 9 otozom bulunduran bir memeli türün 19
rında balık pulluluk görülür.
kromozomlu bireyleri oluşturması aşağıda verilenler-
II. Balık pulluluk babadan oğula aktarılır. den hangisi ile açıklanabilir?
III. Erkek çocuğun hasta olması için hastalık geninin anne A) Otozomlara bağlı kalıtım
ve babadan gelmesi gerekir.
B) Ayrılmama olayı
yargılarından hangileri doğrudur? C) Eksik baskınlık
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Multiple alellik
D) II ve III E) I, II ve III E) Kromozomlarda parça değiş-tokuşu
140
Test KALITIM
8 Cinsiyete Bağlı Kalıtım - 2
1. Bir canlının görme merkezinde özel pigment molekülünün 4. Aşağıdaki soy ağaçlarında iki ayrı aileye ait farklı özellikle-
az bulunması veya bulunmamasına bağlı çevresindeki rin kalıtımı gösterilmiştir.
renkleri ayırt edememesine renk körlüğü denir. D özelliği kalıtımı B özelliği kalıtımı
Renk körlüğü özelliği için,

I. Kırmızı, mavi ve yeşil renk körlüğü çeşitleri vardır.
II. Üç renkle ilgili koni hücreleri yoksa siyah ve beyazı gö-
rebilir.
III. Kırmızı ve yeşili göremez, maviyi görür ise kırmızı-yeşil
renk körlüğü oluşur.
Buna göre D ve B özellikleri hangi seçenekte doğru
yargılarından hangileri doğrudur? gösterilmiştir?
D özelliği B özelliği
A) Otozomal - Çekinik Y Kromozomu - Baskın
B) X Kromozomu - Çekinik Otozomal - Çekinik
C) Y Kromozomu - Çekinik Kromozom - Çekinik
D) Otozomal - Baskın Y Kromozom - Çekinik
E) Y Kromozom - Baskın Otozomal - Baskın
2. Aşağıda verilen soy ağaçlardan hangisinde özellik
X kromozomu üzerinde çekinik olarak taşındığı söyle-
nebilir?
A) B)
C) D) 5. Aşağıda bir aileye ait X ve Y koromozomları ile taşıdığı

genler gösterilmiştir.
B a A a
İ b B b
d
E)
L
G X
İ
S X X X Y
A
(X X , X X , X Y = K özelliğini fenotipinde gösterir.
A a A A A
M XbXb, XbY = L özelliğini fenotipinde gösterir.
A XYd = M özelliğini fenotipinde gösterir.)
L
Buna göre,
3. Hemofili özelliği için, I. K, L ve M özelliklerinin tamamı aynı erkek çocukta

görülmez.
I. X kromozomu üzerinden baskın olarak taşınır.
II. Kız çocukları M ve L özelliğini bir arada bulundurur.
II. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan proteinin üretilememesi
durumuna bağlı oluşur. III. K özelliğini taşıyan kızlar kesinlikle ayrılmama sonucu
oluşmuştur.
III. Kadın ve erkeklerde görülebilir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? (Krossing over yoktur.)
141
6. Bir memeli türünde belirli bir özelliğin oluşumunda baskın 9. Bir ailede erkek çocukların tamamı renk körü ve baba-
ve çekinik genler etkilidir. nın ise sağlıklı olduğu bilindiğine göre;
Buna göre bu karakter; I. XRXR,
I. her iki allelde çekinik genin bulunması, II. XRXr,
II. bir allelde baskın diğerinde çekinik genin bulunması, III. XrXr
III. anne ve babadan gelen X kromozomlarından birinde bas- annenin genotipi yukarıda verilenlerden hangileri ola-
kın diğerinde çekinik gen bulunması bilir?
durumlarının hangilerinde ortaya çıkar? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
(Karakter baskın olduğunda fenotipte etkisini gösterir.) D) I ve II E) II ve III

10. Aşağıdaki soy ağacında belirli bir özelliğin kalıtımı gösteril-

miştir.
7. Aşağıda verilen soy ağaçlarından hangisinde Y kromo-
zomu ile taşınan bir özellik gösterilmiştir?
A) B)
C) D)
Soy ağacında taralı olarak gösterilen özellik ile ilgili,
I. Y kromozomunda mutasyon ile ortaya çıkmıştır.
II. X kromozomunda çekinik taşınır.
III. Otozomal çekinik taşınır.
E)
B D) I ve III E) I, II ve III
İ
L
G
İ
8. Genotipi XRXr olan kadın ile genotipi XRY olan erkeğin

11. Aşağıda X ve Y kromozomu ile ilgili olarak bazı özellikler
S verilmiştir.
XrXr genotipli bir kız çocuğunun olması; A
• Hemofili hastalığı ile ilgili olan gen X kromozomu üze-
I. mayoz bölünmede dişide ayrılmama sonucu oluşan ga- R
rinden taşınır.
metlerin döllenmesi, M
A • Kulak kıllılığı ve balık pulluluk rahatsızlıkları Y kromo-
II. oğul döl oluşurken modifikasyonların gerçekleşmesi,
L zomunda bulunur.
III. Y kromozomunda mutasyonun görülmesi
• X kromozomu erkek ve dişilerde, Y kromozomu erkek-
olaylarından hangileri ile açıklanabilir? lerde bulunur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Buna göre, kromozomlarla ilgili olarak,
D) I ve II E) I, II ve III I. Bazı özellikler sadece belirli kromozomlarla taşınır.
II. Bir kromozom birden fazla özellikle ilgili gen taşıyabilir.
III. Bazı kromozomlar sadece belirli cinsiyetlerde bulunur.
NOT
Hemofili ve renk körlüğü X kromozomu üzerin-
de çekinik olarak taşınılır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
142
Test KALITIM
9
1. Kahverengi gözlü ve esmer tenli bir kişinin heterozigot 4. Kan gruplarından AB0, Rh ve MN sistemi için aşağıda
genotipte olup olmadığını anlamak için, verilenlerden hangisi yanlıştır?
I. ssee A) Kan nakillerinde MN kan grubu dikkate alınmaz.
II. SsEe B) A ve B kan grupları hem heterozigot hem de homozigot
III. SSee durumda olabilir.
genotipe sahip kişilerden hangileri ile çaprazlamak ge- C) Rh– kan gruplu kişilerde Anti–D antijeni bulunmaz.
rekir? D) Plazmasında A ve B antijeni bulunan bireyler 0 kan
(Kahverengi göz: S, mavi göz: s, Esmer ten: E, beyaz ten: e) grupludur.
E) A ve B genleri eş baskın olup 0 genine baskındır.
2. Tek yumurta ikizleri için, 5. Aşağıda iki aileye ait soy ağaçları gösterilmiştir.
I. Cinsiyet, kan grubu gibi kalıtsal özellikleri aynıdır. 1 2 5 6
II. Bir spermin bir yumurtayı döllemesi sonucu oluşur.
III. Dış görünüşleri çok benzerdir ancak farklılıklar olabilir.
3 4 5 7 8 9 10
Buna göre soy ağacındaki bireylerden hangi ikisi ara-
sında akrabalık ilişkisi bulunmaz?
A) 1 ve 6 B) 3 ve 4 C) 8 ve 9
D) 6 ve 7 E) 2 ve 10
B
İ
L
3. Aşağıda bir üreme ana hücresinin genotipi verilmiştir. G
İ
e e
a A S
F f
B b
g G A
C c R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
d D H h
M 6. Aşağıda verilen soy ağacında kan grupları açısından bazı
y y A bireylerin fenotipleri verilmiştir.
L
1 A B
Buna göre bu üreme ana hücresinden en az (Krosing
oversiz) ve en fazla (Krosing overli) çeşitte gamet oluş-
turma durumu nedir? 2 A B A 0
3
En az En fazla
A) 16 32 0 A A
4 5
B) 8 128
C) 4 64 Buna göre numaralı bireylerden hangisi homozigot ge-
D) 8 32 notiplidir?
E) 32 64 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
143
7. X kromozomu üzerinden taşınan baskın bir özelliğin 10. Aşağıdaki soy ağacında bir karakterin kalıtımı gösterilmiş-
kalıtımı ile ilgili olarak, tir.
I. Kız çocuklarında özelliğin görülmesi için genin hem Tek
: yumurta
anne hem de babadan gelmesi şarttır. ikizi
II. Özelliğin görüldüğü erkek çocuğuna gen kesinlikle an-
neden gelmiştir. 2 3
III. Homozigot baskın bir annenin bütün çocuklarında bu
1 4
özellik görülür.
5 6
Soy ağacında numaralandırılmış bireyler için,
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II I. 1 ile 2’nin, 3 ve 4’ün kalıtsal yapıları aynıdır.
D) II ve III E) I, II ve III II. 5 ve 6’nın kalıtsal yapısı kesinlikle aynıdır.
III. 1 ve 4’ün kalıtsal yapısı 5 ve 6 ile aynıdır.

8. Kan grubu AB olan bir anne ile kan grubu B olan baba-
nın meydana getireceği çocuklarla ilgili olarak, aşağı-
da verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Plazmasında A antikoru bulunan çocuklar oluşabilir.
B) AB kan gruplu çocuklar doğabilir.
C) Aynı kan gruplu çocuklar oluşabilir. 11. Bir kovana ait kraliçe arının genotipi ggbb, erkek arının ge-
notipi ise GB’dir.
D) Sıfır kan grubunda olabilir.
E) Çocukları farklı fenotipte olabilir. Buna göre, arı kovanında meydana gelecek oğullar
için,
I. İşçi arılar 1. özellik yönünden baskın, 2. özellik yönün-
den çekiniktir.
II. Erkek arılar her iki özellik yönünden de baskın olamaz.
B III. Kraliçe arı Gg Bb genotipte olabilir.
İ
L yargılarından hangileri doğrudur?
G
(Erkek ve kraliçe arıda genler bağımsız olup G,
9. Aşağıdaki soy ağacında taralı olarak gösterilen bireyler X İ
g Æ 1. karakter; B, b Æ 2. karakterdir.)
kromozomuna bağlı olarak çekinik taşınan özelliği fenoti-
pinde göstermektedir. S A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
1 2 3 A D) II ve III E) I, II ve III
R
M
4 5 A UNUTMA
L
AB0 sisteminde baskınlık (A ve B sıfıra baskın),
çok alellik (A, B ve 0 geni) ile eş baskınlık (A ve
Buna göre numaralı bireyler için aşağıda verilenlerden B eş baskın) durumu görülür.
A) 1 çekinik geni taşır.
B) 2 ve oğlunun genotipleri farklıdır.
DİKKAT
C) 3 taşıyıcıdır.
22 + YY gametinin oluşumu mayoz II’de ayrıl-
D) 4 homozigot genotipte olamaz.
mama olduğunu kanıtlar.
E) 5 heterozigot genotiptedir.
144
SİMÜLASYON TESTİ
1. Legorn ırkı tavuklarda renk oluşumu üzerine etkili genler- 3. Aşağıdaki soy ağacında kırmızı renk ile gösterilen bireyler
den “İ” geni baskındır ve renk oluşumunu engeller, bu ne- sadece renk körü, yeşil ile gösterilen bireyler sadece he-
denle baskın fenotipli legorn tavukları beyaz renkli olur. mofili, mavi ile gösterilen bireyler ise hem renk körü hem
Silkie ırkı tavuklarda ise çekinik olan “c” geni renk oluşumu- de hemofili özelliklerini fenotiplerinde göstermektedirler.
nu engellediğinden çekinik fenotipli silkie tavukları beyaz
: Dişi
renkli olurlar.
: Erkek
(Örneğin İicc, iicc veya İiCc genotipli bireyler beyaz renkli
olurlar.)
Yukarıdaki bilgilere göre beyaz renkli homozigot bas-

kın (İİCC) legorn tavuk ile beyaz renkli silkie (iicc) çap-
razlaması sonucunda, 1 2 3 4 5 6
P: İİCC X iicc
Buna göre numaralı bireylerden hangilerinin oluşma-
(Beyaz legorn) (beyaz silkie) sında krossing-over sonucunda oluşmuş bir gametin
döllenmesi sonucunda geliştiği söylenebilir?
I. F2 dölünde beyaz yavru oluşma ihtimali 13/16’dır.
A) 1 ve 2 B) 3 ve 6 C) 4, 5 ve 6
II. F2 dölünde renkli yavru oluşma ihtimali 3/4’tür.
D) 1, 2, 3 ve 4 E) 2, 3, 4, 5 ve 6
III. F1 dölünde oluşan yavruların hepsi renkli olur.

D) I ve II E) I, II ve III 4. Koyunlarda kürk rengini belirleyen siyah ve beyaz renk
genleri vücut kromozomlarında (otozom) taşınmaktadır.
Aşağıda gösterildiği gibi beyaz kürk renkli koyun ve koçun
çaprazlanması sonucunda siyah renkli yavru dünyaya gel-
2. Aşağıdaki soy ağacında belirli özelliği fenotipinde gösteren miştir.
bireyler taralı olarak belirtilmiştir.
B
İ
L
G
İ
S
A Beyaz renkli koç Beyaz renkli koyun
M
Buna göre bu özelliği kalıtımı; A
L
I. otozomal çekinik,
II. otozomal baskın,
III. X’e bağlı çekinik,
IV. X’e bağlı baskın,
Siyah renkli yavru
V. Y’ye bağlı çekinik,
VI. eşbaskın Buna göre aynı koyun ve koçun yavrularının beyaz
renkli ve dişi olma olasılığı aşağıdakilerin hangisinde
taşınma biçimlerinden hangileri ile aktarılıyor olabilir?
doğru verilmiştir?
A) I ve III B) I, II, III ve VI C) II, III, IV ve V 1 2 3 3 3
A) B) C) D) E)
D) I, II, III, IV ve V E) I, II, III, IV, V ve VI 2 3 4 8 16
145
5. İnsanlarda bir çeşit sağır ve dilsizliğe neden olan deaf- 7. Aşağıda bazı genetik kavramların açıklamaları verilmiştir.
mutism sendromu çekinik olan d ve e genlerinin etkisi ile • Gen dizilimlerinin değişerek yeni gen kombinasyonla-
oluşmaktadır. Genotiplerinde bu genlerin her birini ayrı ayrı
rının oluşmasıdır.
veya ikisini birlikte homozigot olarak bulunduran bireylerde
hastalık ortaya çıkar. • Canlılarda kalıtsal olmayan, genin işleyişinde meyda-
na gelen değişimlerdir.
(Örneğin ddEe, Ddee veya ddee fenotipli bireyler sağır ve
• Mutasyonlara neden olan (X ışını, radyasyon, pH de-
dilsiz.)
ğişimleri...) gibi faktörlerdir.
Buna göre her iki karakter yönünden heterozigot iki
• Mayoz bölünme sırasında ayrılmama sonucunda or-
bireyin doğacak çocuklarında deaf-mutism sendromu-
taya çıkan gametlerin döllenmesi ile oluşan embriyo-
nun görülme olasılığı aşağıdakilerden hangisinde doğ-
ru verilmiştir? lardaki mutasyon çeşididir.
9 7 3 1 Buna göre aşağıdaki genetik kavramlardan hangisinin

A) B) C) D) E) 0
16 16 16 16 açıklaması verilmemiştir?
A) Mutajen
B) Modifikasyon
C) Rekombinasyon
D) Kromozom sayısı mutasyonları
E) Gen mutasyonu
6. İnsanlarda M - N kan grubun sistemine ait fenotipleri gös-

teren soyağacı aşağıda gösterilmiştir.
Ayşe Ahmet
8. Bir karakter üzerine etkili olan alel genlerle ilgili olarak;

M kan grubu N kan grubu
A1 > A2 > A 3 > A4
Aslı Fatih Selin
baskınlık durumunun olduğu bilinmektedir.
B A2 fenotipli bir canlı ile A3 fenotipli bir canlının üç farklı feno-

İ tipte yavruları olmuştur.
MN kan grubu MN kan grubu MN kan grubu L Buna göre bu çiftin A2 fenotipli yavrularının oluşma
G olasılığı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Levent Mehmet Demet İ
1 1 3 2
A) 0 B) C) D) E)
2 4 4 3
S
A
M kan grubu N kan grubu MN kan grubu R
M
Buna göre M - N kan grubu genlerinin kalıtımı ile ilgili
A
olarak, L
I. M ve N genleri eş baskındır.
II. Oluşan fenotip çeşitleri ile genotip çeşitlerinin sayısı

eşittir.
9. Üç karakter yönünden de heterozigot siyah saçlı, kah-
III. Heterozigot bireylerde her iki genin özellikleri de görü-
verengi gözlü ve kıvırcık bir erkek ile sarı saçlı, mavi
lür.
gözlü ve düz saçlı kadının doğacak çocuklarının mavi
ifadelerinden hangileri doğrudur? gözlü, kıvırcık ve siyah saçlı olma olasılığı nedir?
1 9 1 3 2
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) B) C) D) E)
2 16 8 4 3
146
6.
ÜNİTE
EKOLOJİ
◗ EKOSİSTEM EKOLOJİSİ
◗ GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI VE İNSAN
◗ KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
✔ ÖSYM sınavlarında canlılar dünyası ile ilgili olarak her yıl

soru çıkmaktadır. Ekosistem ekolojisi, güncel çevre sorunları
ve insan, ile komünite ve popülasyon ekolojisinin iyi öğrenilmesi
hâlinde konuyla ilgili sorular kolayca ve popülasyon ekolojisinin
iyi öğrenilmesi hâlinde konuyla ilgili sorular kolayca çözülebilir.
✔ Besin zinciri, beslenme ilişkileri, madde döngüleri, popülas-

yon, komünite, çevre kirliliği bu ünitede mutlaka bilinmesi gere-
ken kavramlardır.
EKOSİSTEM EKOLOJİSİ VE GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI
Ekosistem: Canlı + Cansız Ekosistemin Ögeleri
(Biyotik) (Abiyotik)
Popülasyon  Aynı türe ait bireylerin

Cansız Bileenler Canlı Bileenleri
oluturduğu topluluk. Trabzon’daki Kızıl
çamlar gibi.
Iık, sıcaklık, iklim, su, Üretici, tüketici,
Komünite  Birden fazla popülasyonu toprak, mineral ve pH ayrıtırıcı
kapsar. Trabzon’daki canlılar gibi.
 Fotoototrof canlı fotosentezle besin üretir.
Iık
Z CO2 + H2O C6 H12O6 + O2
Iık X Y P
 Kemoototrof canlı kemosentezle besin üretir.
T İnorganik + O2 İnorganik + Kimyasal + CO2 + H2O C6H12O6 + O2
madde madde enerji
• X üreticidir.
• Z ve T besin için rekabete girer.  Holozoik beslenme genellikle omurgalılarda görülüp besinler bütün ve genelde katı hâlinde alınır.
• P, Z ve T’yi besin olarak tüketir.
• Keçi otçul (herbivor) olup bağırsak sistemi uzundur. Selülozu sindirir, öğütücü diler gelimitir.
• Y azalırsa; X artar, Z ve T’de azalır. • Kaplan etçil (karnivor) olup bağırsak sistemi kısadır. Selülozu sindiremez, kesici dileri gelimitir.
• Ayı hem etçil hem otçul (omnivor) beslenir.
BESİN PİRAMİDİNDE
 Ayrıtırıcılar ölü organizmalara etkili olup organik atıkları inorganik maddelere
çevirir. Hücre dıı sindirim enzimleri gelimitir. Mantar ve bakteriler örnek verilir.
• Zehirli madde birikimi artar. • Biyoenerji artar.
• Bireysel kütle genellikle artar. • Birey sayısı artar.  Öglena ve böçekçil bitki hem ototrof hem heterotrof beslenir.
• Biyokütle artar.
Azot Döngüsü Karbon Döngüsü Asit Yağmurları

 Ayrıtırıcılar ile organik atıklar NH3  Karbona doğada Havadaki su buharının NO ve SO gazları ile birlemesi sonucu
e çevrilir. atmosferde ve karbonlu oluur.
 Nitrit bakterileri NH3 ü NO2 ye, bileiklerde rastlanır.
Fotosentez ve kemosentez Küresel İklim Değiikliği
nitrat bakterileri NO2 yi NO3 e çevirir.
atmosferdeki CO2 yi azaltırken; • CO2, CFC, H2O, NO ve CH4 yeni sera gazları dünyada atmosfere
 Nitrit ve nitrat bakterileri solunum, yanma olayları
kemosentez yapar. yansıyan güne ıınlarını tutarak sıcaklık artar ve sera etkisi oluur.
artırır.
 Denitrikasyon bakterileri NO3 ü
• Sera etkisi küresel ısınmaya neden olur.
N2 ye çevirerek havaya verireler. • Küresel ısınma sonucu yeryüzünde sıcaklık artar, buzullar erir ve
çeitlilik azalır.
Birey sayısı
Ötrokasyon
Suda azot ve fosfor miktarının artıına bağlı alg ve siyanobakteri kirliliğine
denir. Düzenli dağılım
Erozyon
Rüzgâr ve yağılar sonucu toprağın verimli tabakasının farklı yerlere
taınmasıdır.
Ekolojik ayak izi: İnsanların üretim ve tüketim faaliyetleri sıraında ortama Zaman
bıraktığı atıkların etkisiz hâle getirilmesi için gerekli alanlardır. Kümeli dağılım
Su ayak izi: İnsanların hem harcadığı hem de kirlettiği su miktarıdır. Pozitif Logaritmik Negatif Denge
Karbon ayak izi: İnsanların enerji tüketimi, beslenme, barınma gibi olaylar- artı artı artı fazı
da havaya CO2 salınım olayıdır.
Komüniteler arası simbiyotik ilişkiler
Rastgele dağılım
İlişki Fayda-Zarar Örnek
S tipi değiim
Üreme Kaplan ve Aslanın
Rekabet –, –
sonrası besin için
Üreme Av-avcı +, – Vaşak ve Tavşan
çağı
Parazitizm +, – Bit ve İnsan
Üreme Amensalizm 0, – Manda ve böcekler
öncesi
Mutsalizm +, + Liken birlikteliği
Artan Dengeli Azalan
popülasyon popülasyon popülasyon Köpek balığı ve küçük
Kommensalizm +, 0
balıklar
(+ : Fayda görür, – : Zarar görür, 0 : Etkilemez
Test EKOLOJİ
1 Ekosistem Ekolojisi - 1
1. Ekolojik kavramlar için aşağıda verilenlerden hangisi 4. Holozoik beslenen aşağıdaki canlılardan hangisinin
yanlıştır? bağırsak sistemi diğerlerinden daha uzundur?
A) Günlük yaşantıda enerji üretilirken oluşan zararların A) Rakun B) Kokarca C) Gergedan
etkisiz hâle gelmesi için gerekli alanlar ekolojik ayak D) Kedi E) Sansar
izidir.
B) Canlıların dünya üzerinde yaşadığı katmanlar biyosfer-
dir.
C) Habitat canlının doğal olarak yaşayıp ürediği yerdir.
D) Mikroklima, canlının herhangi bir ekolojik faktöre daya- 5. Aşağıda üç canlı grubunun yediği besinler belirtilmiştir.
nabilme ya da katlanabilme kabiliyetidir.
X canlısı Y canlısı Z canlısı
E) Solunum, ısınma, otomobil kullanımı gibi faaliyetlere
bağlı atmosfere CO2 salınımı karbon ayak izidir. P Fok P Böcek P Arpa
P Yengeç P Solucan P Ayçiçeği
P Yumurta P Örümcek küspesi
P Bitki kökü P Yulaf
2. Ekosistemi oluşturan bileşenler biyotik ve abiyotik faktörler Buna göre X, Y ve Z canlılarının beslenme şekli hangi
olarak sınıflandırılır.
X Y Z
Buna göre aşağıda verilen faktörlerden hangisi abiyo-
tik faktörler içinde değerlendirilemez? A) Herbivor Karnivor Omnivor
B) Karnivor Herbivor Omnivor
A) Su B) pH C) Saprofit
C) Omnivor Herbivor Karnivor
D) Toprak E) Işık
D) Karnivor Omnivor Herbivor
E) Omnivor Karnivor Herbivor
3. Aşağıdaki grafikte bir gölde bazı faktörlerin (besin tuzları, B

ışık, fitoplakton, sıcaklık) mevsimlere bağlı değişimi göste- İ 6. Aşağıda biyosferdeki karbon döngüsü gösterilmiştir.
rilmiştir. L
Miktar Besin
G
miktarı İ CO2 Fabrika dumanları
Işık
S
A
Sıcaklık R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
Fitoplankton M
Kış İlkbahar Yaz Sonbahar Kış Mevsim
A
L
Ölü
Grafikteki eğrilere göre, organizma
I. Yazın ışık artışına bağlı sıcaklıklar artmıştır.
Karbon döngüsü için aşağıda verilenlerden hangisi
II. Fitoplankton sayısı ilkbahar ve sonbaharda çok fazla
yanlıştır?
artırmıştır.
A) Atmosfere CO2‘yi sadece tüketiciler vermez.
III. Fitoplanktonun artışı sonbaharda besin sayısınıda ar-
B) Üreticilerin ölümü toprağı organik karbon açısından fa-
tırmış olabilir.
kirleştirir.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir? C) Fabrikalar yanma işlemi ile atmosfere CO2 verir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Üreticiler atmosferdeki CO2’yi fotosentezle harcar.
D) I ve II E) I, II ve III E) Ölü organizmaların son şeklini üreticiler kullanır.
149
7. Tolerans ya da hoşgörü canlının herhangi bir ekolojik fak- 10. Tarımda böcek öldürücü olarak kullanılan DDT’nin vü-
töre dayanabilme ya da katlanılabilme kabiliyetidir. cuttan uzun süre atılmamasını;
Birey sayısı
I. yağ dokusunda birikimi,
Y II. solunuma bağlı yıkıma uğraması,
III. ekzositozla dışarı atılması
durumlarından hangileri açıklar?
Z X A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
°C
Buna göre X, Y ve Z türlerinin sıcaklığa toleransı fazla-
dan aza doğru nasıl sıralanabilir?
A) Z – X – Y B) Y – X – Z
C) X – Z – Y D) Z – Y – X
E) Y – Z – X
11. Aşağıdaki ders tahtasında ekosistemin ögeleri sınıflandırıl-

mıştır.
Ekosistemin Faktörleri
8. Aşağıda bazı kimyasal reaksiyonlar verilmiştir.
İnorganik madde + O2 İnorganik madde + Kimyasal Biyotik faktörler Abiyotik faktörler

enerji
Üretici ? Ayrıştırıcı
CO2 + H2O C6H12O6 + O2
Tepkimeler için, Sistematikte soru işareti (?) ile gösterilen canlı grubu
I. Kemosentezde oksijen açığa çıkmaz. için,
II. Oksidasyon tepkimesinde harcanan oksijen kemosen-
tezden karşılanabilir. I. Besinlerini dışarıdan hazır alırlar.
III. Kimyasal enerji organik besin sentezinde kullanılır. II. Holozoik olarak beslenenleri etçil, otçul ya da hepçil
yargılarından hangileri doğrudur? beslenirler.
B III. Hayvan ve mantarlar bu grupta bulunur.
İ
D) I ve II E) II ve III ifadelerinden hangileri doğrudur?
L
G A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
İ
9. Aşağıda sıcaklık değişimine bağlı tatlı su ve deniz suyun-
daki O2 değişimi gösterilmiştir. S
A
Sıcaklık(°C) Tatlı su oksijeni Deniz oksijeni R
M
0 10,3 8,0
A
15 7,2 5,8 L
30 5,6 4,5 12. Oksidasyon sonucu açığa çıkan kimyasal enerjinin kullanı-
mı ile CO2 ve H2O’dan besin üretimine kemosentez denir.
Tablodaki değerlere göre,
Buna göre kemosentezi;
I. O2 miktarı tuzluluk ve sıcaklığa göre değişir.
I. nitrit bakterisi,
II. Sıcaklık artışı sudaki biyoçeşitliliği kesinlikle artırır.
II. kükürt bakterisi,
III. O2 miktarındaki değişimde sudaki fitoplanktonlar etkili-
dir. III. arke bakterisi
yorumlarından hangileri doğru olabilir? canlılarından hangileri gerçekleştirebilir?

150
Test EKOLOJİ
1. Sıcaklık ekolojik faktörü ile ilgili olarak, 4. Aşağıda karasal bir ekosistemdeki besin ağı gösterilmiştir.
I. Sıcaklığa bağlı olarak ekosferde rüzgâr, fırtına, yağmur Aslan
ve kar gibi atmosfer olayları gerçekleşir.
II. Canlılar üzerinde etkili olmasının temel nedeni polisak-
Yılan Baykuş Tilki
karit yapılı enzimlere etkili olmasındandır.
III. Bitkilerdeki nasti ve taksis hareketlerini etkiler.
Geyik Fare Kuş Sincap Tavşan
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Ot
Besin ağına göre,
I. Ot sayısının artışı besin ağındaki tüm canlıları olumlu
yönde etkiler.
II. Baykuş ve tilki, kuş için rekabete girer.
III. Aslan sayısının artışı, tavşan ve geyiklerin azalışına
neden olur.
2. Azot döngüsünde topraktaki azot formlarını;

I. nitrit bakteri,
II. saprofit bakteri,
III. şimşek – yıldırım,
5. Aşağıda ayrıştırıcı sayısının zamana bağlı değişimi göste-
IV. denitrifikasyon bakterisi
rilmiştir.
durumlarından hangileri artırır?
Ayrıştırıcı sayısı
B
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV İ
L
G Zaman
t1
İ t2 t3 t4
Zaman dilimleri için,

S I. t1’de kemosentetikler ayrıştırıcı artışına bağlı olumlu et-
A kilenmiştir.
R II. t2’de hücre dışı sindirici enzimler görev almıştır. TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
III. t3’te ortamdaki toplam inorganik madde artmıştır.
A
IV. t4’te ortamdaki organik madde artışına bağlı saprofit sa-
L
3. Işık ile ilgili olarak, yısı artmıştır.
I. Mor ötesi ışınlar canlıların DNA yapısını bozabilir. ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
II. Ekosisteme gelen Güneş ışığı az olursa canlı çeşitlili- A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV
ğinde sınırlanma olur. D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
III. Güneş ışığı ekosistemde bitkileri etkilerken hayvanları
etkilemez.
uyarı
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II Saprofitlerin artışı kemosentetikleri olumlu yön-

de etkiler.
151
6. 9. Aşağıdaki besin piramidi canlılara ait bazı özellikler bakı-
mından oluşmuştur.
Ay
Tüketici
rı
ştı
rıc
D B Kartal
ı
Üretici
Tilki
Besin piramidinde D ve B yönlerinde aşağıda verilen- Tavşan
lerden hangisi gerçekleşir? Havuç
D B
Buna göre piramit;
A) Biyokütle artar. Zehir miktarı azalır.
I. bireysel kütle,
B) Birey sayısı azalır. Enerji azalır.
II. biyokütle,
C) Enerji kaybı artar. Aktarılan enerji artar.
III. zehir miktarı
D) Zehirli madde mik- Vücut büyüklüğü
tarı azalır. artar. özelliklerinden hangilerine göre yapılmıştır?
E) Bireysel kütle artar. Birey sayısı artar. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
7. Aşağıda bir komünitedeki besin zinciri gösterilmiştir.
Solunum
2021 / TYT
10. Aşağıdaki şekilde bir denizel ekosistemde görülen küçük

Güneş Üretici Otçul Etçil
bir besin ağı verilmiştir.
Ayrıştırıcı
Komünitedeki ilişkiler değerlendirildiğinde,

Deniz anası Şeritli levlek
I. Komünitenin temel enerji kaynağı Güneş’tir.
II. Üretici birinci trofik düzeyde yer alır.
Balık larvası
III. Ayrıştırıcılar bütün canlılar ile etkileşim hâlindedir. B
verilenlerden hangileri doğrudur? İ
L
G
Zooplankton
S
2019 / TYT A
R
8. Canlıların yedikleri besinlerle aldıkları bazı zehirli madde- Fitoplankton

M
ler, vücutta parçalanmaz ve değişik dokularda birikir. Alt A
trofik basamaklarda biriken bu maddeler besin zinciri yo- L
luyla üst basamaklara aktarılır ve üst trofik basamaklarda Şekildeki besin ağı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han-
daha yoğun hâle gelir. Bu olaya biyolojik birikim denir. gisi yanlıştır?
Buna göre, bir göl ekosistemine karışan bir zehir- A) Şeritli levrek, üçüncül tüketici basamağında yer alır.
li maddenin aynı besin zincirinde yer alan aşağıdaki B) Bu besin ağında birden fazla besin zinciri yer almakta-
canlılardan hangisinin dokusunda biyolojik birikim daha dır.
fazla olur?
C) Zooplanktonlar birincil tüketicidir.
A) Fitoplankton B) Zooplankton D) Denizanası, balık larvaları ile beslendiğinde ikincil tüke-
C) Herbivor balık D) Omnivor balık tici olur.
E) Balık kartalı E) Bu besin ağında dört trofik düzey yer alır.
152
Test EKOLOJİ
1. Aşağıdaki şemada azot devrinin belirli bir bölümü gösteril- 4. Klimatoloji iklim bilimi olup iklim bir çok faktörden etkilene-
miştir. bilir.
NO2 NO3
İklim oluşumunda;
I. volkanik aktivite, bitki örtüsü, atmosferdeki toz miktarı
? ve rüzgâr,
Bitki
II. bölgenin deniz seviyesinden yüksekliği ve ekvatora
uzaklığı,
Organik Hayvan
atık III. ısı, nem, yağış ve ışık gibi fiziksel faktörler
Buna göre soru işareti(?) ile gösterilen yere aşağıdaki- verilenlerden hangileri etkilidir?
lerden hangisi gelmelidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) NO B) NH3 D) I ve II E) I, II ve III
C) Hayvansal protein D) Bitkisel protein
E) N2
2. Yaşama birliğinde yer alan canlıların birbirlerini tüketmele- 5. Bir besin piramidinde birinci trofik düzeyden en üst trofik
rini gösteren sıralamaların hepsine besin ağı denir. düzeye doğru enerjinin azalmasını;
I. ortama ısı verilmesi,
Besin ağı için,
II. bazı besinlerin sindirilmeden dışarı atılması,
I. Enerjinin akışı besin yoluyla olur.
III. yağ dokuda birikim yapması
II. Son tüketiciden üreticiye doğru enerji akışı gerçekleşir.
III. Canlı kendisinden önce gelen canlıyı yer, kendisinden durumlarından hangileri açıklar?
sonra gelen canlıya besin olur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
ifadelerinden hangileri doğrudur? D) I ve II E) I, II ve III
B
İ
L
G
İ 6. Aşağıda ekolojik kavramlara ait bazı sistemler verilmiştir.
S
D
A B
R A TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A C
3. Aşağıda üç ayrı besin piramidi verilmiştir. L Cansız çevre E
( , , , : Farklı türlere ait bireyler)
L
Z Z Şemaya göre,
Y Y Y I. A ve B popülasyonu gösterir.
X X X II. C ekoton bölgesidir.
I II III III. D komünite olup cansız çevre ile ekosistemi yani E’yi
oluşturur.
Buna göre besin piramitleri verimlilik açısından çoktan
aza doğru nasıl sıralanır? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) III – II – I B) I – II – III C) II – III – I A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) III – I – II E) I – III – II D) I ve II E) I, II ve III
153
7. Fotoototroflarda gözlenen, 10. I. Biyosfer
I. Işık enerjisini klorofilleri sayesinde kullanır. II. Popülasyon
II. İnorganik bileşikleri harcar. III. Komünite
III. Kimyasal bağ enerjisinden faydalanır.
Yukarıda verilen ekolojik kavramlar tür çeşitliliği açı-
durumlarından hangileri heterotroflarda da görülür? sından çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) II – I – III B) III – II – I C) I – III – II
D) I ve II E) II ve III D) II – III – I E) I – II – III
8. Bir ekosisteme ait canlılardaki ilişkiler aşağıdaki gibidir. 11. Aşağıda canlı ve cansız çevre arasındaki ilişki gösterilmiş-
tir.
P L canlısının hücre dışı sindirim enzimleri gelişmiş olup
topraktaki inorganiği artırır. Hayvanlar
P X canlısının bağırsağında selülozu sindirici bakteriler
bulunur.
Faktörleri
Y
P Z canlısı, X ile beslenir.
Bitkiler
P Y canlısı birinci trofik düzeyde bulunur.
L
Buna göre bu canlıların yer aldığı besin zinciri hangi m
Ne Besleyici
Faktörleri
seçenekte doğru verilmiştir? Z
X
İklim Toprak
A) Y X Z B) Y Z X

L L
I. Y, biyotik; X, abiyotik faktörlerdir.
II. Z, buharlaşma olayıdır.
C) Y Z X L D) Y L X
III. Hücresel solunum olayı L’dir.
Z
E) L Y yargılarından hangileri doğru olabilir?

Z X
B
İ
L
G
9. Aşağıda kemoototrof bakteri sayısının değişimi gösterilmiştir. İ
Kemoototrof bakteri sayısı
S 12. Çevreyi inceleyen biyoloji alt bilim dalına ekoloji denir.

A
Ekolojinin inceleme alanı içerisinde;
R
M I. biyoçeşitlilik,
A II. çevre kirliliği,
Zaman L III. madde devirleri
t1 t2 t3
t1, t2 ve t3 te gerçekleşen olaylar için,
I. t1 de ortamdaki CO2 azalır.
II. Kemoototrof bakterilerinin dış ortama verdiği oksijen
miktarı t2 de artar.
III. Organik besin sentezi t3 te durmuştur. DİKKAT
Fotootrof ve kemoototrof canlılar H2O ve CO2
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III tüketir. Klorol fotootroarda görev alır.
154
Test EKOLOJİ
1. Holozoik beslenen canlılar kendi içerisinde herbivor, karni- 5. Besin zinciri için,
vor ve omnivor olmak üzere üçe ayrılır. I. Doğada var olan enerji, beslenme ilişkileri ve diğer şart-
lara bağlı yer değiştirir.
Buna göre aşağıda verilen canlılardan hangisi diğerle-
II. Zincir fotosentetik canlılarla başlar, tüketici canlılarla
rinden farklı beslenir?
sonlanabilir.
A) Kartal B) Timsah C) Tavşan III. Biyokütleyi o canlı grubuna ait toplam inorganikler oluş-
turur.
D) Kurbağa E) Atmaca
2. I. Bakla
II. Fasulye
III. Mercimek 6. Aşağıda bir besin ağı verilmiştir.
Yukarıda verilen bitkilerden hangileri toprağı azotça zen- c

ginleştirmek için toprağa dikilebilir?
Işık a b d
D) I ve II E) I, II ve III e
Besin ağı için,

I. c ve e, b için rekabete girer.
II. d, etçil besleniyor olabilir.
III. b, birinci trofik düzeyde yer alır.
3. I. Dış görünüş yani ten rengine D) II ve III E) I, II ve III
B
II. Vücudun iri yapılı olmasına İ
III. Metabolizma hızına L
G
Sıcaklık canlılarda yukarıda verilen özelliklerden han- İ
gilerini etkileyebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III S 7. Aşağıda sucul bir ekosisteme ait besin ağı gösterilmiştir.
4
M
Işık
A 1 2 3
L
5
4. I. NO–3 Besin ağı için,
II. N2 I. 1 üretici canlıdır.

II. 3 bir bakteri türü olabilir.
III. NH3
III. 2. birincil trofik düzeyde bulunur.
Bitkiler amino asit sentezinde doğrudan yukarıda veri-
IV. 4 ve 5 heterotrof beslenir.
len azotlu bileşiklerden hangilerini kullanır?
özelliklerinden hangileri doğru olabilir?
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
155
8. Aşağıda azot döngüsü gösterilmiştir. 10. Aşağıda azot döngüsüne ait bazı bölümler gösterilmiştir.
Organik
Atmosferdeki madde
azot rezervi X
Y NH3
N2
Z
M
Organik Z
atık Nitrit
Nitrat L
X
Nitrit
A) Y’de bakteriler görev alabilir.
Y B) X’de prokaryot ya da ökaryotlar görev alabilir.
C) Z’de ototrof bakteriler görev alır.
X, Y ve Z kısımları için,
D) L’deki canlılar denitrifikasyon yapar.
I. X, NH3 veya NH+4 ’tür.
E) M bakteriler tarafından gerçekleştirilebilir.
II. Y, bitkilerin kullandığı tuzdur.
III. Z olayında prokaryotlar görev alabilir.

11. Bir ekosistemdeki ayrıştırıcılara ait birey sayısındaki deği-
D) I ve II E) I, II ve III şim aşağıdaki grafikte verildiği gibidir.
Ayrıştırıcı sayısı
Bu ekosistemdeki ayrıştırıcı sayı-
sının değişimine bağlı,
I. Topraktaki organik miktarı aza-
lır.
II. NH3 gibi inorganikler artar.
9. Aşağıda sucul bir besin zincirine ait canlılar gösterilmiştir.
III. Kemosentetikler olumsuz
Zaman
etkilenir.
Yumuşakça
↑ durumlarından hangileri gerçekleşebilir?
Kabuklu A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
B D) II ve III E) I, II ve III
↑
İ
Zooplankton
L
↑ G
Fitoplankton İ
12. Ototrof canlılar besin üretim şekline göre fotoototrof ve ke-
Besin zincirine göre, moototrof olarak ikiye ayrılır.
S
I. Fitoplankton sudaki tüketiciler olup baskın türdür.
A Fotoototrof Beslenme Kemoototrof beslenme
II. Kabuklular zooplanktonu besin olarak kullanarak ener- R
jinin %90’ından faydalanır. M Atmosfere O2 verilir. X

III. En fazla zehir miktarı yumuşakçada görülür. A Y Glikojen depolanır.
L
yargılarından hangileri doğrudur? H2O, H2S, H2 tüketilir. Z
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Aynı kriterdeki özelliklerin karşılaştırıldığı tabloda X, Y

D) I ve II E) I, II ve III ve Z kısımları için,
I. X → Tepkimeler sonucu O2 oluşmaz.
II. Y → Sadece nişasta depolar.
öğren III. Z → H2O tüketilir.
Su ekosistemlerinde baskın tür yoktur.
156
Test EKOLOJİ
5 Güncel Çevre Sorunları ve İnsan
1. İnsanların üretim ve tüketim faaliyetleri sırasında orta- 5. Atmosferdeki karbon ve oksijen döngüsü iç içe gerçekle-
ma bıraktığı atıkların etkisiz hâle getirilmesi için gerekli şen döngülerdir.
olan karasal ve sucul alanlar aşağıdakilerden hangisi-
Atmosferdeki O 2 miktarını;
dir?
I. CO2 harcanması,
A) Ötrofikasyon B) Ekolojik ayak izi
II. O3 tabakasının bozulması,
C) Sera etkisi D) Karbon ayak izi III. NH3’ün oksidasyonu
E) Su ayak izi
olaylarından hangileri kesinlikle artırır?
2. P Yeryüzünde sadece belirli bölgelerde yaşar.

P Ülkemiz bu türler açısından zengindir.
Yukarıda özellikleri verilen tür aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) Baskın tür B) Endemik tür

C) Epifit tür D) İndikatör tür
6. İnsan etkisiyle ortaya çıkan hava kirliliği kaynaklarına ya-
E) İşgalci tür
pay kaynaklar, doğa olayları ile ortaya çıkanlara ise doğal
kirlilik kaynakları denir.
Buna göre doğal kirleticilere;
I. çöl fırtınaları ile taşınan bazı maddeler,
II. kömür ve petrol ürünlerinin kullanımı,
III. volkan patlamaları
3. Rüzgâr ve yağış suları ile toprağın verimli olan parçala-
verilenlerden hangileri örnek gösterilebilir?
rının başka yerlere taşınımı olayı aşağıdakilerden han-
gisidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
B
A) Orman yangını B) Asit yağmuru İ D) I ve III E) I, II ve III
C) Erozyon D) Radyoaktif kirlenme L

G
E) Su kirliliği
İ
S
A
M
A
4. Atomun kararsız hâlden kararlı hâle gelirken yaydığı alfa, L 7. Hava kirliliğini durdurmak için veya azaltmak için;
beta ve gama ışınlarına radyasyon denir. I. fosil yakıt tüketimin azalması,
Radyasyonun biyolojik organizmaların yapıları üzerin- II. toplu taşıma araçlarının teşvik edilmesi,
deki etkileri arasında; III. ısınma için kömür yerine doğal gaz kullanılması
I. deri,
işlemlerinden hangilerinin yapılması gerekir?
II. kemik iliği,
III. hormon sistemi
durumlarından hangileri yer alabilir?
157
8. Küresel ısınmanın sonuçları arasında, 11. Ötrofikasyonun gerçekleştiği bir göl için,
I. Biyolojik çeşitlilik artar. I. N ve P miktarının artışına bağlı alg kirliliği oluşmuştur.
II. Buzullar erir. II. Dip kısımlara ölü organizmalar çökmüştür.
III. Sular yükselir ve verimli tarım alanları sular altında ka- III. Alt kısımlara ışık geçemez, O2 miktarı azalır.
labilir.
olaylarından hangileri yer alır?
12. Dünya, üzerine düşen Güneş ışınlarından çok, yansıyan

güneş ışınlarıyla ısınır. Bu yansıyan ışınlar CO2, CH4 ve
9. Aşağıda CO2 yoğunluğunun yıllara bağlı değişimi gösteril- H2O buharı olmak üzere atmosferde bulunan gazlar tara-
miştir. fından tutulur ve dünya ısınır. Işınların bu gazlar tarafından
tutulması olayı sera etkisidir.
CO2 miktarı (ppm)
356 Buna göre sera etkisi için,
344 I. Yeryüzünde istendik bir ısınma oluşur.
332
II. İklim değişikliklerine neden olabilir.
III. İnsan etkisi ile oluşan sera etkisi canlılara zarar verebi-
324
lir.
312 Yıl
1958 1966 1974 1982 1992 ifadelerinden hangileri doğrudur?
Grafikteki eğriye göre,
I. CO2 miktarı sürekli artmıştır.
II. Küresel ısınma tehlikesi giderek artmıştır.
III. 1980’li yıllardan sonra iklim özellikleri değişmiştir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B 13. I. Toprağa bırakılan otomobil parçaları
D) I ve II E) I, II ve III İ II. Tarımsal mücadelede kullanılan ilaçlar
L
III. Suni gübre
G
İ Yukarıda verilenlerden hangileri toprak kirliliğine ne-
den olabilir?
10. Asit yağmurlarının sebebi; S A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

I. SO2,
R
II. O3, M
III. CFC A
moleküllerinden hangileridir?
L

D) I ve II E) I, II ve III 14. Bir bölgedeki tür çeşitliliğinin fazla olmasını;
I. iklimin çok çeşitli olması,
II. dağ, ova, vadi gibi her türlü ekolojik alanın çeşitlilik gös-
termesi,
UYARI
III. farklı farklı yaşama birliklerinin bulunması
Küresel ısınma sonucu sıcaklık artışına bağlı durumlarından hangileri açıklar?
buzullar erir, sular yükselir ve iklim değişiklikleri
olur.
158
Test EKOLOJİ
6 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi - 1
1. Canlı ve cansız çevre bir araya gelerek ekosistemi oluştu- 4. I. Kromozom sayısı
rur. II. Ekolojik nişi
I. Beyşehir Gölü III. Yaşama alanı
II. Marmara Bölgesi
Yukarıda verilen özelliklerden hangilerinin aynı olduğu
III. Beynam Ormanı canlılar birbirleri ile rekabete girebilir?
Buna göre yukarıda verilenlerden hangileri birer eko- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
sistemdir?
2. Aşağıda ökaryot bir tek hücrelinin ortam pH’sine bağlı birey 5. I. Kalın bağırsakta B ve K vitaminlerini üreten bakteriler
sayısındaki değişim gösterilmiştir. ile insan
Birey sayısı II. Mantar ve algin oluşturduğu liken birlikteliği
III. Yaban arılarının ada çayı bitkisine polenleri taşırken
polenle beslenmesi
Yukarıda verilen birlikteliklerden hangileri mutualizme
örnektir?

pH
1 2 3 4 5 6 7
Buna göre tek hücreli için en uygun pH aralığı kaçtır?
A) 1 – 2 B) 2 – 3 C) 3 – 4
D) 4 – 5 E) 6 – 7
B
İ
L
G
İ
3. Süngerlerin vücutları deliklidir. Bu delikler sayesinde hem S 6. Aşağıda popülasyonlara ait dağılım biçimleri verilmiştir.
solunum yapar hem de beslenirler. Bu delikli yapı zehir A
diken gibi koruyucu bir özellik taşımayan, süngeri etkile-
M
meyen hayvanlar için iyi bir sığınma alanıdır. Karides, yen-
A
geç gibi bir çok kabuklu hayvan, yassı ve halkalı solucan
L
süngerin deliklerinin içine girerek güvenli biçimde yaşamını X dağılımı Y dağılımı Z dağılımı
sürdürür.
X, Y ve Z dağılımları için,
Buna göre açıklaması verilen birlikte yaşam şekli aşa-
ğıdakilerden hangisidir? I. X dağılımı düzgün olup doğada nadir rastlanır.
II. Y kümeli dağılımdır, kuşlarda görülür.
A) Mutualizm B) Kommensalizm
III. Z’de bireyler kendileri için en uygun alanı seçerler.
C) Gevşek mutualizm D) İç parazit
E) Yarı parazitlik
159
7. Bir bölgenin florası içerisinde; 10. Bir otçul hayvan popülasyonunun avlama yasağı, denge-
I. damarlı bitki, li avlanma ve aşırı avlanma durumunda birey sayısındaki
değişimi aşağıdaki gibidir.
II. böcek,
Birey sayısı
III. tohumsuz bitki
Av yasağı(X)
canlılarından hangileri yer alır?
Dengeli avlanma(Y)
Aşırı avlanma(Z)
Yıl
X, Y ve Z eğrileri için,
I. Z durumunda ortamdaki üretici sayısı artar.
8. Aşağıda akrep, serçe, geyik ve kaplumbağanın yıllara bağ- II. Y durumunda ortamdaki etçil sayısı olumlu etkilenir.
lı birey sayıları değişimi gösterilmiştir. III. X durumunda ortamdaki otçulların besin miktarı azala-
bilir.
Birey sayısı
Kaplumbağa
Geyik A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Serçe
Akrep
Yıllar
Grafikteki canlılar için,

I. Aynı zaman diliminde kaplumbağaların sayısı en azdır.
11. Aşağıda popülasyonun bazı faktörlere bağlı dengeye ulaşı-
II. Akrepte birey sayısı yıllara bağlı fazla değişmemiştir.
mı gösterilmiştir.
III. Geyikteki yıllara bağlı artış serçeye göre azdır.
Doğum hızı artar. Yüksek
yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? Ölüm hızı azalır. popülasyon

Popülasyonun
D) I ve II E) I, II ve III Çevresel tepki Çevresel tepki
denge
azalır. artar.
noktası
B
İ
Düşük Doğum hızı azalır.
L Popülasyon Ölüm hızı artar.
G
9. Aynı cinse ait P. aurelia ile P. caudatum uygun besiyerine İ Etkileşimlere göre,
ayrı konulduğunda 1. durum, aynı besiyerine konulduğun-
I. Çevresel tepkinin artışı ya da azalışı sonucu popülas-
da 2. durum gözleniyor.
S yon dengeye ulaşır.
P. aurelia P. caudatum Birey sayısı A II. Çevresel tepkinin artışı doğum hızının azalışı ile sonuç-
R lanır.
M
III. Popülasyonu dengeye ulaştıran doğum hızı ve ölüm
A
hızıdır.
L
Zaman Zaman Zaman
1. durum 2. durum A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
2. durumun oluşmasına; D) I ve III E) I, II ve III
I. av-avcı ilişkisinin olması,
II. besin için rekabete girilmesi,
III. ortama bırakılan metabolik atıklara karşı birinin daha
hassas olması UNUTMA
durumlarından hangileri neden olmuş olabilir?
Aynı türe ait bireylerin oluşturduğu topluluğa po-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III pülasyon denir.
160
Test EKOLOJİ
1. Aynı türe ait bireyler bir araya gelerek popülasyonu oluştu- 4. Nematotlar, baklagiller üzerinde yaşayarak onlardan besin
rur. ihtiyacını karşılar. Baklagil gelişimi buna bağlı zayıflar. Ay-
rıca baklagil köklerinde rhizobium bakterileri bulunur. Bu
Buna göre popülasyonu oluşturan sağlıklı bireylerde;
bakteriler baklagile azot temin ederken bitki kökünden bes-
I. kromozom sayısı, lenir.
II. beslenme şekli,
Açıklamaya göre,
III. solunum şekli,
I. Baklagiller ile nematotlar arasında parazitizm görülür.
IV. DNA dizilişi
II. Baklagil gelişimi hem nematotları hem de rhizobium bak-
özelliklerinden hangileri aynıdır? terilerini olumlu yönde etkiler.
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV III. Rhizobium bakterileri ile baklagiller arasında mutualizm
görülür.
2. Popülasyon ya da bireyler herhangi bir ekolojik ihtiyaç için

mücadeleye girer. Bu olaya rekabet denir.
Canlılar arasında rekabete neden olan faktörler;
I. besin ihtiyacı,
II. yaşama alanı,
III. üreme
5. Aşağıdaki tabloda simbiyotik ilişkiler gösterilmiştir.
Beslenme şekli Birinci canlı İkinci canlı
Y + +
X 0 +
B
İ Z – +
L L – 0
3. Aşağıda iki canlının beraber iken fayda - zarar grafiği gös- G
terilmiştir. İ (+:fayda görür, –: zarar görür, 0: etkilenmez)
Tablodaki yaşam şekilleri hangi seçenekte doğru ve-
Fayda – zarar durumu
B S rilmiştir?
A
D
R Mutualizm Kommensalizm Parazitizm Amensalizm TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M A) Y X Z L
A B) L Z X Y
L C) X Z Y L
Zaman
D) Z X L Y
Buna göre D ve B canlılarının bulunduğu alemlerle il- E) X Y L Z
gili olarak,
D B
I. Bitki Hayvan
II. Hayvan Bakteri
öğren
III. Hayvan Hayvan
verilenlerden hangileri doğru olabilir? Popülasyon içerisindeki bireylerin sistemsel ya-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III pıları aynıdır.
161
6. Yanda aralarında simbiyotik Gelişim 9. Aşağıda deniz yosunlarının ortamdaki canlılara bağlı deği-
ilişki bulunan D ve B canlıla- D şimi gösterilmiştir.
rını birbirinden ayırdığımız- Hem deniz salyangozları
daki gelişim durumu göste- Deniz yosunlarının
hem de deniz kestanesi
ortamdan kaldırılmış
rilmiştir. kapladığı alan(%) Yalnız deniz kestanesi
100 ortamdan kaldırılmış
B
Grafikteki birlikteliğe göre, Zaman 80
I. D, parazit canlıdır. 60 Yalnız deniz salyangozları
ortamdan kaldırılmış
II. B canlısının sindirim enzimleri gelişmemiştir. 40
Kontrol(Hem deniz
III. Parazitizm yaşam şeklini göstermektedir. 20 kestanesi hem de deniz
salyangozu mevcut)
0
verilenlerden hangileri doğrudur? Ağustos Şubat Ağustos Şubat Zaman(yıl)
1982 1983 1983 1984
Grafiğe dayalı olarak,
I. Deniz kestanesi ve deniz salyangozları herbivor besle-
nebilir.
II. Deniz kestanesinin varlığı deniz salyangozlarına oranla
deniz yosunlarını daha fazla etkilemiştir.
7. Aşağıda karasal ekosistemde yaşayan kapalı bir popülasyo- III. Hem deniz kestanesi hem de deniz salyangozlarının
nun birey sayısındaki değişim verilmiştir. varlığı deniz yosunu sayısını en aza indirgemiştir.
Birey sayısı
K L
Zaman
Buna göre K ve L zaman aralıklarındaki birey sayısı

değişimine neden olan faktörler aşağıdakilerden han-
gisidir?
K L
A) Hastalıkların artışı Besinin azalışı
B) Dışa göç artışı İçe göç artışı
C) Besinin azalışı Hastalıkların azalışı 10. Aşağıda dünyanın büyük iklimsel bölgelerinde yaşayan tür
yüzdeleri gösterilmiştir.
D) Rekabetin azalması İç göç gerçekleşmesi
E) Doğum oranı artışı Ölüm oranı azalışı B Bölge
İ Tropikal
L Ilıman
G
Kutup
İ Tür yüzdesi
2 24 74
8. Aşağıda bir sürüngenin farklı sıcaklıklara bağlı yavruların
kuluçka makinasından çıkan cinsiyet oranları gösterilmiştir. Grafikteki değerlere göre,
S
A I. Tür çeşitliliği tropiklerden kutuplara doğru gidildikçe
: Erkek
R azalır.
Yavru sayısı : Dişi
M II. Ilıman bölgelerdeki türlerin çoğunluğunu tek hücreliler

A oluşturur.
L III. Tropikal bölgelerde üretici sayısı çok azdır.
°C
23 27 33
Grafiğe göre,
I. En yüksek dişi ve erkeğe 27°C’de ulaşılır.
II. Sıcaklık artışı yumurtadan çıkan dişi yavru sayısını ar-
tırmıştır.
III. 33°C’de yumurtalardan daha çok erkek birey oluşur. UYARI
Ada gibi kapalı popülasyonlarda iç ya da dış göç
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III yoktur.
162
Test EKOLOJİ
1. Aşağıda ekolojik kavramlarla ilgili bir kavram haritası veril- 3. Popülasyon büyüklüğündeki değişim aşağıdaki formülle
miştir. hesaplanır.
Ekolojik kavramlar
Popülasyon
Doğum ve Ölüm ve
büyüklüğündeki
tanımı = içe göç – dışa göç
Popülasyon Sınırlı bir alanda yaşayan aynı türden değişim
X Z
canlıların oluşturduğu topluluk Y
Örnek
I.
Buna göre,
tanımı
Komünite II. I. X > Z ise Y büyür.
Örnek II. X = Z ile Y dengededir.
Ankara’da yaşayan canlılar
III. X < Z ise Y küçülür.
tanımı ifadelerinden hangileri doğrudur?
Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan canlılar ve
bölgenin cansız faktörleri ile oluşan
ekolojik sistem A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Örnek
III. D) I ve II E) I, II ve III
tanımı
IV. Komünitelerin kesişim noktalarıdır.
Örnek
Tatlı su ve denizlerin kesişim noktaları
tanımı
Kommensalizm Birlikte yaşayan canlılardan birinin
fayda sağladığı, diğerinin etkilen-
mediği simbiyoz yaşam biçimi
Örnek
V. 4. Aşağıda popülasyonlarda görülen S tipi gelişim gösteril-
miştir.
Kavram haritasında numaralı bölgelere gelmesi gere-
Birey sayısı
kenlerden hangisi yanlış verilmiştir?
A) I ₺ Manyas kuş cennetindeki kuşlar B
B) II ₺ Sınırlı bir alanda yaşayan farklı türden canlıların İ
oluşturduğu topluluk
L
G
C) III ₺ Marmara denizi İ
Zaman
D) IV ₺ Ekoton t1 t2 t3 t4
E) V ₺ Aslan ve aslanın atıkları ile beslenen akbaba kuş- S Grafikteki aralıklar için,
ları A
I. t1’de popülasyon bulunduğu ortama adapte olur.
M II. t2’de çevre direnci yoktur.
A III. t3’te rekabet azalır.
L IV. t4’te popülasyon taşma kapasitesindedir.
2. Komünite bir orman gibi geniş alanı ifade edebileceği gibi, yargılarından hangileri doğrudur?
insan bağırsağı gibi küçük alanlarda olabilir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IV
Buna göre bir komünitede;
I. üretici,
II. tüketici,
III. saprofit UYARI
canlı gruplarından hangileri bulunabilir?
Birey sayısının artışına bağlı çevre direnci ar-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III tar.
163
5. Aşağıda Hudson körfezinde tuzlu sazlıkta bazı minerallerin 7. Avrupa kerkenezlerinde kuluçka büyüklüğünün artırılma-
eklenmesine bağlı toprak üstü kuru ağırlık miktarı değişimi sına bağlı hayatta kalma oranı aşağıdaki grafikte verildiği
gösterilmiştir. gibidir.
Hayatta kalma oranı
Kuru ağırlık
1,0
Erkek
N+P
0,8 Dişi
Yalnız N 0,6
0,4
Kontrol 0,2
Yalnız P Azaltılmış Normal Büyütülmüş Kuluçka

büyüklüğü
Zaman
Haziran Temmuz Ağustos
1980 Tablodaki değerlere göre,
I. Deneysel olarak kuluçka büyüklüğü arttıkça erginlerde
Grafikteki eğrilere göre, ölüm daha fazla olmuştur.
I. Sadece fosfor ilave edildiğinde kuru ağırlık kontrol gru- II. Normal kuluçka büyüklüğünde dişiler erkeklere göre
bundan bile azdır. daha fazla ölmüştür.
II. N’nin ortama eklenmesi kuru ağırlığı artırır. III. Kuluçka büyüklüğünün artışı erkek bireyleri etkilerken
III. Kuru ağırlıktaki en iyi artış N ve P’nin beraber eklenme- dişi bireylerin hayatta kalmasını etkilememiştir.
si ile elde edilir.
6. Aşağıda mevsimsel şartlara bağlı fitoplankton ve zooplank- 8. Popülasyonda görülen J tipi değişim aşağıda verilmiştir.
ton sayısındaki değişimin grafiği gösterilmiştir.
Birey sayısı
Birey sayısı
B
İ
L Zaman
Zaman G
Grafiğe göre,
O Ş M N M H T A E E K A (aylar)
İ
( : Fitoplankton, : Zooplankton ) I. Böceklerde görülür.
S II. Gerçek bir denge fazı yoktur.

Grafikteki eğriler için,
A III. Hızlı logaritmik bir artış ve hızlı bir azalış görülür.
I. Nisanda fitoplankton artışına bağlı zooplankton sayısı
R IV. Birey sayısı değişiminde çevresel faktörler etkilidir.
da artmıştır.
M
II. Zooplanktonlar havanın soğumasından fazlaca etkilen- A yargılarından hangileri doğrudur?
miştır. L A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
III. Fitoplanktonlar haziran ayında minimum değerdedir. D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
UYARI ÖĞREN
Komünitelerin kesişim noktasına ekoton denir. Komünite içerisinde üretici, tüketici ve ayrıştı-
rıcılar bulunur.
164
Test EKOLOJİ - 1
9
1. I. Ankara’daki tiftik keçileri 4. Aşağıda S ve J tipi büyüme eğrisi ile taşıma kapasiteleri
II. Trabzon’daki kızıl çamlar gösterilmiştir.
III. Kızılcahamam’daki canlılar

Birey sayısı
Yukarıda verilenlerden hangileri birer popülasyon ör- Maksimum taşıma
J tipi kapasitesi
neğidir? değişim Optimum
taşıma kapasitesi
S tipi değişim
D) I ve III E) I, II ve III Zaman
Bir popülasyondaki toplam birey sayısı arttıkça popülasyon

taşıma kapasitesine yaklaşır. Popülasyon taşıma kapasite-
sine yaklaştıkça ise çevre direnci artar.
Buna göre bir popülasyonda aşağıda verilenlerden

hangisi çevre direncini oluşturamaz?
2. Aşağıda aynı cinse ait beş ayrı popülasyonun ortamda ya-
yılış alanları gösterilmiştir. A) Hastalık B) Doğum oranı
C) Açlık D) Isı
2
1 E) Yaşama alanı
3
Buna göre normal koşularda hangi popülasyonda birey

sayısının en fazla olması beklenir? 5. Echeneis balıkları, köpek balığının parçaladığı balık artıkları
ile beslenir. Bu durumdan köpek balıkları olumlu ya da olum-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 suz şekilde etkilenmez.
B
İ Yukarıda verilen açıklamanın gelişim – zaman grafiğini
L doğru gösteren seçenek hangisidir?
G
İ ( : Köpek balığı, : Echeneis balığı)
3. Aşağıdaki grafikte iki farklı tür arasında gerçekleşen durum
gösterilmiştir. A) Gelişim B) Gelişim
S
Birey sayısı A
D canlısı
M
A Zaman Zaman
B canlısı L
C) Gelişim D) Gelişim
Zaman
Grafiğe göre,
I. D karnivor, B herbivor beslenir.
Zaman Zaman
II. Aralarında av – avcı ilişkisi vardır.
III. İkiside aynı cins olabilir. E) Gelişim

D) I ve II E) I, II ve III Zaman
165
6. Ortam şartları anormal derecede değişmedikçe denge- 2021 / AYT
li ve belirli olgunluğa ulaşmış komünite aşağıdakiler-
den hangisidir? 9. Popülasyonlarda her yaş grubunda hayatta kalan bireyle-
A) Biyolojik birikim B) Klimaks rin sayısı grafiğe aktarıldığında hayatta kalma eğrileri elde
edilir. Aşağıda K, L ve M popülasyonlarının hayatta kalma
C) Mikroklima D) İstilacı tür
eğrileri verilmiştir.
E) Epifit
Hayatta kalan Hayatta kalan
canlı sayısı canlı sayısı
1000 1000
100 100
7. Aşağıda su kalitesine bağlı organizmalar arasındaki ilişki 10 10

1 1
çizilmiştir.
Genç Ergin Yaşlı Yaş Genç Ergin Yaşlı Yaş
Temiz nehir Kirli nehir Çok kirli nehir K popülasyonu L popülasyonu
Birey sayısı Birey sayısı Birey sayısı

200
Hayatta kalan
200 200
canlı sayısı
100 100 100
1000
Canlılar Canlılar Canlılar 100
( : Duyarsız algler, : Tek hücreliler, :Duyarlı omurgasızlar, 10

: Larvalar, : Balıklar) 1
Genç Ergin Yaşlı Yaş
Grafiklere göre, M popülasyonu
I. Algler için en ideal ortam kirli nehirlerdir.
II. Nehirler çok kirlendikçe balık, larva ve omurgasızlara Buna göre K, L ve M popülasyonları ile ilgili,
rastlanmaz. I. K popülasyonunda erken ve orta yaşlarda ölüm oranı
III. Tek hücreliler nehirlerin bir miktar kirlenmesinden olumlu yüksektir.
etkilenir.
II. L popülasyonunda her yaş döneminde ölüm oranı sa-
ifadelerinden hangileri doğrudur? bittir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. M popülasyonunda erken yaşlarda ölüm oranı yüksektir.
B A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
L
G
8. Karasal bir besin zincirinde yer alan canlılar aşağıdaki gibi- İ
dir.
10. Aşağıda farklı bölgelere ait insan popülasyonları verilmiştir.
Ot S
↓ Üreme sonrası
A (yaşlı)
Çekirge
R Üreme dönemi
↓ M (ergin)
Rakun
A Üreme öncesi
↓ (genç)
Yılan L
X Y Z
↓
Atmaca X, Y ve Z popülasyonları için,
Besin zincirine göre, I. X dengeli popülasyon olup kadın sayısı çok fazladır.
I. Rakun etçil beslenir. II. Y popülasyonunun nüfusu artmakta olup gelişmiş ülke-
II. Yılan hem etçil hem de otçul olarak beslenir. ler böyledir.
III. Atmacanın artışı besin zincirindeki bütün canlıları olum- III. Z popülasyonunun nüfusu artmaktadır.
lu yönde etkiler.
166
Test EKOLOJİ - 2
10
1. Aşağıda verilen parazitlerden hangisi konaktan poli- 6. Aşağıda bir ekosistemdeki bazı ilişkiler gösterilmiştir.
mer hâldeki besini alabilir?
Işık enerjisi Solunum
A) Tenya B) Plazmodyum
C) Pire D) Bağırsak solucanı CO2 CO2
E) Kıl kurdu O2 Üretici O2

Yaprak
H2O dökümü Tüketim H2O
Depolama
2. Ayrıştırıcılar sayesinde, İnorganikler Heterotroflar
Çürüme
I. Organik atıklar toprağa karışır.
Şekildeki ilişkiler düşünüldüğünde,
II. Topraktaki inorganikler artar.
I. İnorganikleri hem üreticiler hem de tüketiciler artırır.
III. Madde devirselliği sağlanır.
II. Üreticiler ekosistemde ışık enerjisi sayesinde besin kay-
nağını oluşturur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. Heterotroflar CO2 ve O2 kaynağıdır.

3. Ototrof canlıları beslenme şekline göre sınıflandırılır- D) I ve II E) I, II ve III
ken;
I. harcadığı hidrojenli bileşik çeşidi,
II. besin üretiminde faydalandığı enerji çeşidi,
III. üretilen besin çeşidi
özelliklerinden hangileri kesin sonuç verir?

B
4. Üretici canlılar inorganik maddelerden organik madde üre- 7. Aşağıda bir besin piramidine ait trofik düzeydeki zehir mik-
tirler. İ
tarı gösterilmiştir.
L
Üretici canlılara aşağıda verilenlerden hangisi örnek G
verilemez? İ L Z
A) Alg B) Siyanobakteri
X
C) Bira Mayası D) Bitki S Y
A
E) Öglena R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M Buna göre canlıların besin piramidindeki yeri hangi se-
A çenekte doğru verilmiştir?
5. Aşağıda simbiyotik beslenmenin görüldüğü bir canlıya ait L
bazı özellikler verilmiştir. A) B) C)
X Y Y
P Kökleri yoktur. Z X Z
P Fotosentezle organik besin üretir. L Z X

Y L L
P Konaktan su ve mineral alır.
Bu özelliklere sahip veya bu canlının gerçekleştirdiği

yaşam şekli aşağıdakilerden hangisidir? D) E)
Z L
A) Dış parazit B) Kommensalizm Y Z
L X
C) Yarı parazit D) İç parazit
X Y
E) Amensalizm
167
2022 / MSÜ 11. Aşağıdaki şekilde yeryüzündeki azot döngüsü gösterilmiştir.
8. Kurşun, bir ağır metal olup çevrede bulunduğunda besin

zinciri yoluyla canlıların dokularında birikebilir. Bir sucul
ekosistemde mevcut bir besin zincirinin basamaklarında
De
yer alan canlıların dokularındaki ve sudaki kurşun miktarla-
nitri
rı tabloda verilmiştir.
kasyon
Gümüş Balıkçıl
Su Fitoplankton Zooplankton
balığı kuş
0,00005 ppm 0,04 ppm 0,49 ppm 2,1 ppm 20 ppm
Azot bağlayıcı
Bu ekosistemdeki besin zinciriyle ilgili aşağıdaki ifade- bakteri
lerden hangisi yanlıştır?
A) Sudaki kurşun derişiminin çok düşük olması canlılarda- Nitrifikasyon
ki kurşun birikimini etkilemez. bakterisi
B) Zooplanktonlar, herbivor beslenebilen canlılardır. Azot döngüsü ile ilgili olarak,

C) Balıkçıl kuştaki kurşun birikiminde gümüş balığıyla bes-
I. Azot bağlayıcı bakteriler topraktaki azotu artırır.
lenmesi belirleyici olmuştur.
D) Fitoplanktonlar, birincil trofik düzeyde yer almaktadır. II. Nitrit ve nitrat bakterileri nitrifikasyon olayını gerçek-
E) Balıkçıl kuş, bu besin zincirinde en üst basamakta yer leştirir.

alır. III. Denitrifikasyon olayı ile atmosferdeki N2 azalır.

9. Tam parazit bitkilerde gözlenen;
I. konağın odun borularından emeçleri ile su ve mineral A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
alması, D) II ve III E) I, II ve III
II. yaprakların körelmiş olması,
III. klorofilleri olmadığından fotosentez yapamaması
durumlarından hangileri yarı parazit bitkilerde de ger-
çekleşir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 12. Karasal bir besin piramidinde yer alan canlılarla ilgili olarak,
B
D) I ve II E) I, II ve III P Z’nin midesi dört bölmelidir.
İ
L P X’in biyokütlesi, Y’den fazladır.
G P L ekosistemin baskın türüdür.
10. Aşağıda canlılar arasındaki enerji akışı gösterilmiştir.
İ P Zehir miktarı X’te Z’ye göre daha fazladır.
Üretici bilgileri veriliyor.
Isı S
A Besin piramidi için,
Otçullar
R I. X’in sayısal artışı, Y’yi olumlu yönde etkiler.
Isı
M
Ayrıştırıcılar Etçiller
A II. L’nin sayısı azalırsa bütün canlılar olumlu yönde etkilenir.
Isı III. Y’nin artışı, Z’yi olumsuz etkiler.
L
Üst etçiller
Madde ve ısı akışı düşünüldüğünde, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

I. Her basamakta ısı açığa çıkar. D) I ve II E) I, II ve III
II. En çok enerji kaybı otçullar ile etçiller arasında gerçek-
leşir.
III. Ayrıştırıcılar her basamakta görev alır. NOT
Denitrifikasyon olayı atmosferdeki N2yi artırır.
168
SİMÜLASYON TESTİ
1. Aşağıda bir ekosistemde yer alan besin zincirindeki canlı- 3. Ekosistemin devamlılığı açısından toprak parçalarının bü-
lar gösterilmiştir. tünlüğü ya da erozyonun engellenmesi önemli faktörlerdir.
Fok Erozyon topraktaki verimli olan tabakanın rüzgâr, su gibi
ekolojik faktörler ile aşındırılarak farklı bir yere taşınması
olarak tanımlanır.
Penguen
Fitoplankton Krill
Besin zincirinde, penguen sayısı azalırsa,
I. Fok sayısı azalır.
II. Krill sayısı artar.

Buna göre erozyonu önlemede;
III. Fitoplankton sayısı azalır.
I. tehlikeli bölgelerde saçak köklü bitkilerin yetiştirilmesi,
durumlarından hangileri gerçekleşir? II. eğimli arazilerin eğime dik sürülmesi,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. arazilerin tarıma uygun sulanması

D) I ve II E) I, II ve III yöntemlerden hangileri kullanılabilir?

2. Aşağıdaki grafikte biyosferde meydana gelen küresel ısın-
ma süreci belirli bir sıraya göre gösterilmiştir.
Biyosferde biyolojik çeşitlilik azalır.

Zaman
3
2
Küresel ısınma B 4. Aşağıdaki grafikte farklı ekolojik birimler arasındaki hiye-
1
süreci İ rarşi gösterilmiştir.
CO2, CH4, NO, CFIC ve H2O yani L
sera gazları dünyadan atmosfere yansıyan G Biyosfer
güneş ışınlarını tutar sıcaklık artar ve sera İ
etkisi oluşur.
Komünite
Olaylar
S X
Buna göre, A Popülasyon
X. Buzullar erir ve deniz seviyesi yükselir.

M Tür
Y. Biyosferde bulunan verimli tarım alanları azalır. A
L Organizma
Z. Güneş ışınlarının fazla tutulmasına bağlı sıcaklık artar.
olaylarının numaralı yerler ile doğru eşleştirildiği seçe- Buna göre grafikte X yönünde;
nek aşağıdakilerden hangisidir? I. çeşitlilik,
1 2 3 II. birey sayısı,
A) X Y Z III. ortak özellik
B) Z X Y
niceliklerinden hangileri azalır?
C) Y Z X
D) X Z Y
E) Z Y X
169
5. Doğal ekosistemlerde komüniteler arasında keskin ayrım 7. Yangın ekolojisi konusunda giderek artan çalışmalar, bi-
noktaları yoktur. İki komünitenin kesişim noktaları bulunur yoçeşitliliğin sürdürülmesinde yangının bir rolü olabileceği
ve bu bölgelere ekoton adı verilir. yönünde kanıtlar ortaya çıkardı. Bilimsel çalışmalar, her
bir alanın kendine özgü bir “yangın rejimi”nin olduğunu ve
Ekoton bölgeleri ile ilgili olarak,
sık yangına maruz kalan Akdeniz Havzası gibi bölgelerde
I. Tür çeşitliliği fazladır. yangın rejimlerinin, bitkilerin yangın sonrası yaşamlarını
II. Birey sayısı fazladır. sürdürmelerine yönelik adaptasyonlarını şekillendirdiğini
III. Rekabet fazladır. gösterdi. Toprak, yangın sırasında yalıtıcı bir örtü görevi
görür ve toprak yüzeyinin hemen altı, yangın sıcaklıkların-
IV. Bu alanlarda yaşayan canlıların tolerans aralıkları ge-
dan nadiren etkilenir. Ülkemiz maki vejetasyonunu oluştu-
niştir.
ran herdemyeşil çalı türleri (yabani zeytin, kermes meşesi,
ifadelerinden hangileri doğrudur? mersin, sandal vb.) dahil olmak üzere bazı bitkiler, toprak
altında bulunan tomurcukları yoluyla yangından sonra bir-
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
kaç ayda yeniden sürgün verirler. Bitkinin tüm toprak üstü
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV biyokütlesi yansa da, aslında bitki yangın sonrasında öl-
memiştir ve toprak altındaki organlarıyla yaşamaya devam
eder. Bazı bitkilerde tohum çimlenmesi yangın sıcaklığıyla,
bazılarında dumanda bulunan bazı kimyasal maddelerle
uyarılır. Çimlenmesi yangın sıcaklığıyla artanların kalın ka-
buklu tohumları ve hava geçirmediğinden, normal şartlar-
da tohumlar fiziksel uyku durumundadır ve toprak altında
yıllarca bu hâlde beklerler. Yangında sıcaklığın etkisiyle
6. Türkiyede belirli bir bölgede yer alan bir göl incelendiğinde tohum kabukları çatlar ve içeri su ile hava girişi sağlanır. İlk
göle ait tabakalarda aşağıdaki bulgular saptanmıştır. yağışlı mevsimde de tohumlar çimlenir. Benzer bir süreç,
dumana maruz kaldığında çimlenmesi artan bitkiler için de
geçerlidir. Dumanın içerdiği bazı kimyasallar tohumu uya-
N ve P arttığı için
yüzeyi algler kaplar. rır. Böylece, uzun süredir yanmamış bir orman ya da çalı-
lıkta çok düşük yoğunlukta rastladığımız birçok bitki türü,
yangından sonra kitleler hâlinde çimlenerek alanda baskın
hâle gelebilir. Bazı bitkilerse tohum dağılmasını geciktire-
rek, olası bir yangın sonrasında ortamda çimlenebilecek
tohumların bulunmasını garanti altına almak isterler.
B
İ
L
G
İ
S
A
R
Dip kısımlara ışık ge- Dip kısımlarda ölü M Yukarıdaki makalede açıklandığı gibi yangınlar ve bazı
çemez ve O2 miktarı organizma sayısı A
azalır. artar. yıkıcı faaliyetler sonucu komünitenin bozulduğu fakat
L
toprağın sağlam kaldığı ortamlarda canlıların birbirle-
Gölde yukarıdaki bulgulara rastlanıyorsa, gölde aşağı- ri ardına yeniden ortamda görülmeye başlaması olayı
daki olaylardan hangisi gerçekleşmiştir? hangisidir?
A) Küresel ısınma A) Birincil süksesyon
B) Pütrifikasyon B) İkincil süksesyon
C) Ötrofikasyon C) Modifikasyon
D) Ekolojik ayaz izi D) Rekabet
E) Sera etkisi E) Ekolojik niş
170
1. Bir ekolog ekosistemlerden birini incelediğinde aşağıdaki 3. Aşağıda bir bakteri türünün kapalı ortamdaki birey sayısı-
canlıları gözlemlenmiştir. nın değişimi gösterilmiştir.
Birey sayısı
t anından sonraki değişime;
I. bakterinin ürettiği son ürünlerin
zehir etkisi yapması,
Ot Şahin Yılan Kurbağa Çekirge II. ortamdaki oksijenin
azalması,
Ayrıca bu canlıların yer aldığı besin piramidi aşağıdaki gibidir. t Zaman
III. besin miktarı artışı
durumlarından hangileri neden olmuş olabilir?
Beşin-
ci trofik A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
düzey
Dördüncü trofik
Işık
düzey
Üçüncü trofik
düzey
İkinci trofik düzey 2021 / TYT

Birinci trofik düzey
4. Aşağıdaki soyağacında bir özelliğin bir ailedeki kalıtımı ve-
rilmiştir.
Buna göre, ekolog canlıları besin zincirine trofik düzeye
göre yerleştirirse dördüncü trofik düzeyde aşağıdakiler-
den hangisi bulunur?
A) B)
Özelliği Özelliği
Ot Şahin göstermeyen erkek göstermeyen dişi
Özelliği Özelliği
C) D)
gösteren erkek gösteren dişi
B
İ
L Buna göre bu özelliğin kalıtımı ile ilgili,
G I. X kromozomundaki baskın bir alel ile kalıtılıyor olabilir.
Yılan Kurbağa İ II. X kromozomundaki çekinik bir alel ile kalıtılıyor olabilir.
E) III. Otozomal baskın olarak kalıtılıyor olabilir.
S
A IV. Otozomal çekinik olarak kalıtılıyor olabilir.
R ifadelerinden hangileri doğrudur? TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
Çekirge A A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve IV
L D) I, III ve IV E) II, III ve IV
5. Saprofit canlılarda gözlenen;

2. Aşağıda verilenlerden hangisi omurgalılar için ortak
değildir? I. hücre dışına enzim salgılama,
II. hücre çeperine sahip olma,
A) Sinir şeridi sırtta yer alır.
III. organik atıkları inorganik atıklara çevirme
B) Kan kapalı bir sistem içerisinde dolaşır.
durumlarından hangileri böcekçil bitkilerde de görü-
C) Akciğer solunumu yaparlar. lür?
D) Solunum organı yutak ile bağlantılıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Vücut üzeri epitel doku ile örtülüdür. D) I ve II E) I, II ve III
171
6. Böbrek yetmezliği yaşayan böbrek hastaları yaşamını 8. Bir hücrede hücre dışında görev alacak enzimin sente-
devam ettirebilmek için diyalize girerler. Böbrek yetmezliği zi sırasında,
olan kişide böbrekler tam çalışmadığından kan temizlene- I. Ribozom
mez ve vücuttaki zararlı maddeler diyaliz ile atılır. Diyalizde II. Golgi aygıtı
yapılan asıl işlem ise toplardamar ve atardamardan alınan
III. Endoplazmik retikulum
kan temizlenerek vücuda tekrar temiz olarak gönderilir.
IV. Hücre zarı
Kan pompası verilen yapılar hangi sıraya göre görev alır?
A) III – I – IV – II B) II – IV – I – III
C) I – II – III – IV D) IV – II – III – I
E) I – III – II – IV
Diyaliz
9. Aşağıda üç ayrı bölgeye ait insan popülasyonundaki yaş

dağılımları diyagramlar hâlinde gösterilmiştir.
X popülasyonu Y popülasyonu Z popülasyonu
Temiz kan
Buna göre, diyaliz makinesinde vücutta ve idrarda

bulunan zararlı maddelerin temizlenmesini sağlayan
asıl olay aşağıdakilerden hangisidir?
0–20 21–40 40 yaş üzeri
(Genç nüfus) (Olgun nüfus) (Yaşlı nüfus)
A) Fagositoz B) Aktif taşıma C) Ekzositoz
D) Difüzyon E) Pinositoz Buna göre popülasyonların büyüme hızı azdan çoğa
doğru nasıl sıralanır?
A) X – Y – Z B) Y – Z – X C) Z – Y – X
7. Aşağıda belirli ortamlarda bir bitki hücresinin madde alış- D) Y – X – Z E) Z – X – Y
verişi sırasında hücredeki turgor basıncındaki değişimi ve-
rilmiştir.
Turgor basıncı
10. Bir hayvan hücresi;
B
I. glikojen hidrolizi,
İ
N L II. besinlerin CO2 ve H2O’ya yıkımı,
G III. hormon sentezi
İ
Ortamlar
olaylarından hangilerini hem hücre içinde hem de hüc-
a b c d e re dışında gerçekleştirir?
S
(N: Normal miktar) A A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
M
A) a’da hücredeki su artmıştır. A
B) b’de hücre hemoliz olmuştur. L
11. Ekoloji ile ilgili olarak aşağıda verilen kavramlardan
C) c’de hücre ile ortam osmotik denge hâlindedir. hangisinin açıklaması yanlıştır?
D) d’de hücre plazmoliz olmuştur. A) Canlının iş ya da görevine niş denir.
E) e’de hücre deplazmoliz olmuştur. B) Popülasyon belirli bir alanda yaşayan tek türe ait toplu-
luktur.
C) Birden fazla tür bir araya gelerek ekosistemi oluşturur.
NOT D) Flora bitkilerin bir araya gelerek oluşturduğu topluluk-
tur.
Bitki hücreleri çeperden dolayı hemolize uğra-
E) Mikroklima bir bölgede görülen küçük iklim değişikliği-
maz.
dir.
172
7.
ÜNİTE
1.
BÖLÜM
◗ SİNİR SİSTEMİ
✔ ÖSYM sınavlarında insan fizyolojisi ile ilgili her yıl birden

fazla soru çıkmaktadır.
✔ Sinir sistemi, duyu organları, endokrin sistem, destek ve

hareket sistemi, sindirim sistemi, dolaşım sistemi, solunum
sistemi, boşaltım sistemi, üreme sistemi ve embriyonik gelişim
konularının öğrenilmesi hâlinde bu konuyla ilgili sorular kolay-
ca çözülebilir.
Sinir Sistemi A. Merkezi Sinir Sistemi
• Sinir sistemi nöron ve glia hücrelerinden oluşur.
Beyin Ön beyin Uç beyin
• Glia hücreleri nöronların korunmasında, madde alışverişlerinin dü-
zenlenmesinde ve beslenmesinde görev alırlar.
Ara beyin
• Nöronlar, uyarıların alınmasında, taşınmasında ve değerlendirilme-
sinde görevlidirler.
Orta beyin
• Nöronlarda uyarı iletimi dentritten aksona doğru olur. Talamus Epitalamus
• Nöronlar sentrozomlarını kaybettiği için bölünemezler.
Hipotalamus
Omurilik
Dendrit Beyincik
Schwann hücresi
Arka beyin
Omuriliğik soğanı
Pons
Miyelin kılıf
Ranvier boğumu B. Çevresel Sinir Sistemi
 
Hücre gövdesi Akson Duyu bölümü
Görevlerine göre nöron çeşitleri: Motor bölümü Somatik sinir sistemi

Uyarı
Otonom sinir sistemi
Duyu organı Uç beyin

(Reseptör) Talamus
Epitalamus
Orta beyin
Beyincik
Duyu nöronu Uyarıları duyu organından alır, Pons
merkezi sinir sistemine taşır. Omurilik soğanı
Omurilik
Ara nöron Merkezi sinir sisteminde bulunur
(Beyin-omurilik). Uyarıları algılar, Uç Beyin
değerlendirir.
• Öğrenme - Hafıza - Bilinç - Zekâ ... merkezleri,
Motor nöron Merkezi sinir sisteminnde aldığı uyarıyı
tepki organına götürür. • İstemli hareketlerin kontrolü,
• Beş duyu organından gelen uyarıların değerlendirilmesi
Tepki organı gibi olayları kontrol eder.
(Efektör)
Talamus: Koku hariç diğer duyu organlarından gelen uyarıları değerlen-
Nöronda impuls iletimi: dirir ve uç beyne aktarır.
• İmpulsun aksonda iletimi elektrokimyasal yolla olur. Hipotalamus: Homeostasinin korunması, biyolojik saat, vücut ısısı, acık-
ma, susama, kan basıncı, nabız, iştah gibi olayları kontrol eder.
• Taşıma sırasında enerji har-
canması, oksijen tüketimi, be- Sinaptik boşluk Epitalamus: Epifiz bezini bulundurur.
sin tüketimi, karbondioksit üre- Akson ucu Dendrit ucu
Orta beyin: Görme ve işitme refleksleri ile kas tonusunu ayarlar.
timi, ısı üretimi ve su oluşumu
artar. Beyincik: Kasların uyumlu çalışmasını ve vücut dengesini kontrol eder.
• Nöronda impuls oluşumu için Omurilik soğanı: Beyinden çıkan motor nöronlar çapraz yapar. Hapşır-
gerekli en düşük uyarı şidde- ma, öksürme, kusma vb. olaylar ile solunum dolaşım, boşaltım gibi sis-
tine eşik değeri denir. Nöron temlerin çalışmasını denetler.
eşik değer ve üzerindeki uyarı- Sinaptik kese Omurilik: Sırtta omurga kanalında uzanır, refleksleri ve alışkanlık hare-
Reseptör
lara her zaman aynı şekilde ve ketlerini kontrol eder.
şiddette tepki verir. Buna da ya hep ya hiç prensibi denir.
Duyu nöronu
• Uyarının şiddeti, süresi ve frekansının değişimi impuls iletim hızını Sırt
değiştirmez. Uyarılan nöron sayısını ve impuls sayısını değiştirir.
• İmpuls iletimi hızını etkileyen faktörler: Ara nöron
o Akson çapı
o Miyelin kılıf varlığı
o Sıcaklık Motor nöron
Karın
• İki sinir hücresi arasındaki impuls iletimi sinaps bölgelerinde olur.
Sinapsta impuls iletimi akson ucundan dentrit ucuna doğru olur. Somatik sinir sistemi: Merkezi sinir sisteminden çıkan ve istemli kasla-
rın çalışmasını kontrol eden miyelinli motor nöronlarıdır.
• Sinaps bölgelerindeki impuls iletimi kimyasaldır ve aksondaki ileti-
me göre daha yavaştır. Otonom Sinir Sistemi: İstemsiz çalışan düz kasların (kalp, iç organlar,
damar) çalışmasını kontrol eden miyelinsiz motor nöronlardır.
Test SİNİR SİSTEMİ - 1
1
1. Sinir dokusu nöron adı verilen birimlerden meydana gel- 4. I. Araba kullanma
miştir. II. Öğrendiği bir dansı yapma
Buna göre nöronlarla ilgili olarak aşağıda verilenler- III. Bisiklete binme
den hangisi yanlıştır? Yukarıda verilen faaliyetlerden hangileri beyin kabuğu
A) Hücre gövdesi, dendrit ve aksondan oluşur. ile başlatılıp omurilik tarafından denetlenir?
B) Hücre zarına nörolemma, sitoplazmasına nöroplazma A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
denir. D) I ve II E) I, II ve III
C) Gövdede mitokondri, ribozom, endoplazmik retikulum
ve çekirdek bulunur.
D) Granüllü endoplazmik retikulum bulunduğu bölgeler
nörofibrillerdir.
E) Sentrozom organelini belirli bir dönemden sonra kay-
bederler. 5. Aşağıda bir nörondan diğer nörona impuls geçişini sağla-
yan sinaps kısmı gösterilmiştir.
Sinaptik boşluk
Mitokondri Reseptör
Dendrit
Sinaptik keseler
2. Sinir doku nöron adı verilen fonksiyonel birimlerden mey-
Akson Nörotransmitter
dana gelmektedir. ucu
Nöronlar;
Sinapsta impuls iletimi için,
I. hormon salgılama,
I. Nörotransmitter maddeler bilginin bir nörondan diğeri-
II. O2 yokluğunda fermentasyon yapma,
ne aktarımını sağlar.
III. impulsu değerlendirme ve alma
II. Dendrit ucundaki reseptörler nörotransmitter maddeleri
olaylarından hangilerini gerçekleştirilebilir? algılar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B III. Nörotransmitter maddeler dendrit ucundaki kanalların
İ açılarak Na+ girişini başlatır.
L
G yargılarından hangileri doğrudur?
S
A
M
A
L
3. I. Uyartıların iletilme şekli aynı olmasına rağmen ışık, 6. Beyin kabuğu aşağıda verilenlerden hangisini kontrol
koku veya sıcaklık gibi farklı şekillerde algılanmasının etmez?
sebebi beyindeki değerlendirme merkezinin farklılığı- A) Zekâ ve bilinç
dır.
B) Yazma ve konuşma
II. Nöronlarda impuls iletimi elektriksel ve kimyasaldır.
C) Hafıza ve öğrenme
III. Bütün nöronlarda uyartı iletimi atlamalı iletimle olur.
D) Şarkı söyleme ve refleks
İmpuls iletimi ve nöronlarda algılama süreci için yuka-
E) Duyuların alınması
rıda verilenlerden hangileri doğrudur?
175
7. Omurilik soğanında; 10. Botoks, insanın hangi bölgesine uygulanırsa o kısımdaki
I. solunum, motor nöronlarında impuls iletimi engellenmiş olur.
II. sindirim, Buna göre botoks olayında,

III. dolaşım, I. Efektör cevap veremez.
IV. boşaltım II. Beyin ve omurilik impulsu değerlendirir.

III. Duyu nöronu işlev görmez.
sistemlerinden hangilerini kontrol eden merkezler bu-
lunur? durumlarından hangileri gözlenir?
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV D) I ve II E) I, II ve III
8. Nöronların akson kısımları bir araya gelerek ak maddeyi, 11. Hipotalamus vücutta homeostasinin korunduğu, hormonal
nöronların gövde kısımları bir araya gelerek boz maddeyi kontrolün sağlandığı, duyusal davranışların kontrol edildiği
oluşturur. kısımdır.
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi hipotalamu-
Ak madde sun görevleri arasında yer almaz?
A) Kan basıncı ve kalp atışı hızının ayarlanması
Boz madde
B) Hipofiz bezinin düzenli çalışmasının sağlanması ve hor-
mon salgılanmasının kontrolü
D organı B organı C) Vücut ısısının sabit tutulması ve yeme-içmenin kontrolü
Buna göre D ve B organları hangi seçenekte doğru ve- D) Susama, idrar oluşumu ve elektrolit dengesinin düzen-
lenmesi
rilmiştir?
E) Duyuların ayarlanması ve yutkunma refleksi
D organı B organı
A) Orta beyin Hipotalamus
B) Talamus Omurilik
C) Beyincik Omurilik soğanı
D) Omurilik soğanı Uç beyin B
İ 12. Aşağıda beyne ait kısımlar gösterilmiştir.
E) Uç beyin Orta beyin
L
X
G
İ
Nasırlı cisim
S
A Talamus
R Hipotalamus
M Hipoz T
Y
9. Bir sinir hücresinin diğer bir sinir hücresi veya hedef organ ile
A
Omurilik Z
L
bağlantı noktalarına sinaps adı verilir. soğanı
Buna göre sinapsta impuls iletimi sırasında,

Buna göre X, Y, Z ve T ile gösterilen kısımlar hangi se-
I. Nörotransmitter sinaptik boşluğa salınır. çenekte doğru verilmiştir?
II. Nörotransmitter enzimler ile parçalanır ve sinir hücresi
X Y Z T
tarafından tekrar hücre içine alınır.
A) Beyincik Pons Omurilik Kabuk
III. Nörotransmitter reseptörlere bağlanır.
B) Beyincik Omurilik Pons Kabuk
verilenlerin gerçekleşme sırası nasıldır? C) Kabuk Beyincik Omurilik Pons
A) II - I - III B) I - III - II C) III - II - I D) Pons Kabuk Beyincik Omurilik
D) II - III - I E) I - II - III E) Kabuk Omurilik Pons Beyincik
176
2
1. 25 °C’lik bir demir çubuğa dokunan kişi ile 60 °C’lik 4. Aşağıda verilen rahatsızlıklardan hangisinde beyin ve
demir çubuğa dokunan kişi ile ilgili olarak; omuriliğe mesajları taşıyan sinir hücreleri etrafındaki
I. impuls sayısı, miyelin kılıfın zarar görmesine bağlı olarak gerçekle-
II. tepki şiddeti, şir?
III. impuls iletim hızı, A) Alzheimer

IV. uyarılan hücre sayısı B) Siyatik
niceliklerinden hangilerinde farklılık olması beklenir? C) Epilepsi

D) Multipl skleroz
E) Parkinson
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
5. Aşağıda bir omuriliğin enine kesiti gösterilmiştir.

2. İnsanda merkezi ve çevresel sinir sisteminin birlikte
çalışması ile ilgili olarak,
I. Sağ elden gelen bir duyu nöron, omurilikte çapraz yapa- Arka kök
rak beynin sol tarafına uyarı iletir.
Yan kök
II. Beynin sağ tarafından çıkan bir nöron, omurilik soğa-
nında çapraz yaparak vücudun sol tarafına uyarı götü-
rür.
Ön kök
III. Merkezi sinir sistemi miyelinsiz ara nöronlardan oluşur-
ken, çevresel bir sinir sistemi miyelinli duyu ve motor
nöronlarından oluşur.
ifadelerinden hangileri doğrudur? I. Arka kök
II. Yan kök
III. Ön kök
Buna göre basit bir refleks olayında verilenlerden han-
B
gileri görev almaz?
İ
İ
3. Aşağıdaki grafik bir sinir hücresinde impuls iletimi sırasın-
da çizilmiştir.
S 6. Annesi kızı Defne’yi izlediğinde şu tepkileri gerçekleştir-
Miktar
X
A miştir.
R
I. Ayakta iken küçük sandalye üzerinde düşmeden dur-
M
Y maya çalışmıştır.
A
L II. Hatırladığı bir hikayeyi anlatmıştır.
Z III. Elini yanlışlıkla değdiği iğneden hızlıca çekmiştir.
Zaman
Buna göre bu tepkileri gerçekleştirirken kontrol edilen
X, Y ve Z değişkenleri için, merkezler hangi seçenekte doğru verilmiştir?
I. X, CO veya ısı miktarı olabilir. I II III
2
II. Y, enzim miktarıdır.
A) Uç beyin Omurilik Beyincik
III. Z, O ve glikoz miktarıdır.
2 B) Uç beyin Beyincik Omurilik
ifadelerinden hangileri doğrudur? C) Beyincik Uç beyin Omurilik
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Omurilik Beyincik Uç beyin
D) I ve II E) I, II ve III E) Omurilik Uç beyin Beyincik
177
7. Aşağıda ön ve arka beyine ait kısımlar verilmiştir. 10. Bir refleks yayında uyartının alınmasından cevabın ve-
Buna göre, rilmesine kadar geçen süreçte izlenen yol aşağıdakilerin
I. beyincik, II. hipotalamus, hangisinde doğru verilmiştir?
III. omurilik soğanı, IV. talamus, A) Efektör – Ventral kök – Boz madde – Dorsal kök – Duyu
organı
V. Pons
B) Duyu organı – Dorsal kök – Boz madde – Ventral kök –
kısımlarının ön ve arka beyinde bulunanları hangi se-
çenekte doğru verilmiştir? Efektör
C) Ventral kök – Efektör – Boz madde – Dorsal kök – Duyu
Ön beyin kısımları Arka beyin kısımları organı
A) I, II ve III IV ve V
D) Duyu organı – Efektör – Dorsal kök – Boz madde –
B) I, III ve V II ve IV Ventral kök
C) II ve IV I, III ve V
E) Efektör – Boz madde – Ventral kök – Dorsal kök – Duyu
D) I ve II III, IV ve V organı
E) I, II ve IV III ve V
8. Aşağıda üç farklı nöron ve bağlantı kısımları gösterilmiştir. 11. Aşağıda merkezi sinir sisteminin bazı kısımları numaralarla
Miyelin kılıfı gösterilmiştir.
X nöronu Y nöronu Z nöronu
İmpuls Yönü
Buna göre X nöronunda başlayıp Z nöronuna kadar

ulaşan bir impulsun hızı aşağıdakilerden hangisinde 1
doğru verilmiştir? 4
(Nöronların akson çapları X: 5, Y: 4, Z: 3) 5 3
2
A) İmpuls hızı B) İmpuls hızı
Buna göre numaralandırılmış kısımlar için aşağıda ve-
rilenlerden hangisi doğrudur?
A) 1 duyusal impuls ve refleksleri kontrol eder.
X Y Z Nöronlar X Y Z Nöronlar B) 2 iradeye bağlı davranışları kontrol eder.
B C) 3 vücudun denge merkezidir.
C) İmpuls hızı D) İmpuls hızı İ D) 4 hipofiz olup hipotalamusu uyarır.
L E) 5 orta beyin olup pons, beyincik ve omurilik soğanından
G
oluşur.
İ
X Y Z Nöronlar X Y Z Nöronlar
S
E) İmpuls hızı A
R
12. Aşağıda merkezi sinir sistemine ait bazı bilgiler verilmiştir.
M
A X- Duyusal impulslar burada çapraz yapar.
L Y- Duyuların beyin kabuğuna aktarılırken sınıflandırıldığı
X Y Z Nöronlar
yerlerdir.
Z - Beyinden gelen sinirlerin çapraz yaptığı yerdir.
X, Y ve Z kısımları için,
9. Orta beyin ile ilgili olarak,
I. X omurganın içinde omurga boyunca uzanır.
I. Görme ve işitme reflekslerini kontrol eder.
II. Y hipofizin uyarılmasını sağlar.
II. Kas tonusu ve vücudun duruşunu ayarlar.
III. Z zedelenirse canlı yaşamını kaybeder.
III. Hipofiz bezinin çalışmasını kontrol eder.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
178
3
1. Sinir sistemi nöron adı verilen hücreler ve yardımcı hücreler 4. I. Lokal anestezide duyu nöronları işlevini yerine getire-
olan nöroglialardan meydana gelmiştir. mediğinden acı hissedilmez.
Hücreler için, II. Felç durumunda ara nöronlar çalışmadığından his alın-
I. Nöronlar vücudumuzda en fazla özelleşmiş hücreleri- maz ve tepki oluşmaz.
dir. III. Motor nöronlar zarar görürse botoks olayında olduğu
II. Nöroglialar nöronlara; desteklik sağlar, onları sararak gibi tepki verilemez.
bir arada tutar ve besin ile oksijen sağlar.
Nöron çeşitlerinde meydana gelecek hasarlar için yu-
III. Mikroglialar merkezi sinir sistemini patojen ve hastalık- karıda verilenlerden hangileri doğrudur?
lara karşı korur.
söylenenlerden hangileri doğrudur?
2. Beyin; ön beyin, orta beyin ve arka beyin olmak üzere üç 5. Aşağıda merkezi sinir sisteminin bir bölümüne ait bazı
kısımdan oluşur. açıklamalar verilmiştir.
Beynin kısımları için, ✓ Vücudun dengesini ayarlar.
I. Arka beyindeki bazı kısımların dışında ak, içinde boz ✓ Görme, işitme ve kas dokusu arasında koordinasyon
madde bulunur. sağlar.
II. Ara beyin impuls oluşturur, değerlendirir hem de hor- ✓ Dış kısmı boz, iç kısmı ak maddeden oluşur.
mon salgılar. Buna göre özellikleri verilen merkezi sinir sistemi kıs-
III. Uç beyin ve beyincik iki yarım küreden meydana gelir. mı aşağıdakilerden hangisidir?
yargılarından hangileri doğrudur? A) Omurilik B) Beyincik C) Orta beyin
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B D) Pons E) Omurilik soğanı
İ
L
G
İ
S
A
M
3. Beyin yarım küreleri için aşağıda verilenlerden hangisi
A 6. İnsanda sinir sistemi merkezi ve çevresel sinir sisteminden
L oluşur.
yanlıştır?
A) Sağ ve sol yarım küre üstten nasırlı cisim ile birbirine Çevresel sinir sistemi ile ilgili olarak,
bağlanır. I. Sinir hücreleri ve sinir lifleri bulundurur.
B) Rolando yarığı beyin yarım kürelerini boyuna bölen kıs- II. Beyin ve omurilikten çıkan duyu ve motor nöronların-
ma denir. dan oluşur.
C) Yapısında dışta boz, içte ak madde bulunur. III. Beyinden 12, omurilikten 31 çift sinir çıkar.
D) Beyin yarım kürelerinin her biri vücudun zıt tarafını
kontrol eder.
E) Beyin üçgeni beyin yarım kürelerini alttan birbirine bağ-
lar. D) I ve II E) I, II ve III
179
7. Organizmanın dışarıdan aldığı uyarılara karşı vücudun 11. Elif, elini sobaya yaklaştırdığında hemen çekmesine rağ-
verdiği ani ve değişmez tepkilere verilen ad aşağıdaki- men kulağını deldirirken kulağı acımasına rağmen kulağını
lerden hangisidir? iğneden çekmemektedir.
A) İç güdü B) Homeostazi Yukarıdaki belirtilen olayı;
C) Polarizasyon D) Refleks I. beynin omuriliği bazı durumlarda baskılaması,
E) Tonus II. talamusun bazı uyartıları uç beyine ulaştırmaması,
III. beyinciğin bazı reflekslerde görev alması
durumlarından hangileri en iyi açıklayabilir?
8. Örümceksi ve ince zar arasında beyin omurilik sıvısı (BOS)
bulunur. D) I ve II E) I, II ve III
BOS ile ilgili olarak,
I. Kan ile besin-oksijen alışverişini sağlar.
II. İyon derişimini dengede tutar.
III. Beyin ve omuriliği mekanik etkilerden korur.
9. Omurilik soğanı vücuttaki bazı refleksleri kontrol eder. 12. Bir biyoloji öğretmeni ders tahtasına aşağıdaki şekli yansıt-
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisini omurilik so- mıştır.
ğanı kontrol etmez?
A) Yutkunma B) Diz kapağı refleksi
C) Hapşırma D) Öksürme
E) Kusma
3
1
B 2
10. Aşağıda uyarının şiddetine bağlı impuls durumunu göste-
ren bir deney gösterilmiştir. İ
L Buna göre;
G I. 1, beyincik olup vücudun denge merkezidir.
İ
II. 2, duyusal impulsların toplanma bölgesidir.
III. 3, pons kısmı olup beyincik yarım küreleri arasında bağ-
45°C
S lantıyı sağlar.
sıcaklıkta A
demir R ifadelerinden hangileri doğrudur?
M
100°C A
sıcaklıkta L D) II ve III E) I, II ve III
demir
Deneye göre,
I. Sinir hücreleri aynı şekilde impuls iletir.
II. Uyarının sık ve fazla olması impuls sayısını artırır.
UNUTMA
III. İmpuls 100°C’lik demire dokunulduğunda 45°C’lik de-
mire dokunduğumuz duruma göre daha hızlı iletilir. Nöroglia (glia) hücreleri impuls oluşturmaz, nö-
yargılarından hangilerine ulaşılabilir? ronlara desteklik sağlar ve besler. Oligodend-
rosit, schwan, astrosit, ependim ve mikroglia
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II çeşitleridir.
180
4
1. I. Astrosit 4. Beyin; ön beyin, orta beyin ve arka beyinden meydana ge-
II. Ependim lir.
III. Oligodentrosit Beynin kısımları için,

Yukarıdakilerden hangileri sinir sisteminde yer alan I. Beyin sapı; orta beyin, pons ve omurilik soğanından
nöroglia hücreleri içerisinde yer alır? oluşur.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III II. Uyku-uyanıklık durumunu talamus kontrol eder.
D) II ve III E) I, II ve III III. Beyinciği zedelenen bir kişi iki elindeki parmakları birbi-
rine değdirmekte sıkıntı çeker.
IV. Hipotalamus vücudun denge merkezidir.
V. Epitalamusta melatonin salgılayan epifiz bezi yer alır.
yargılarından hangisi yanlıştır?
2. Aşağıda insanda sinir sisteminin kısımları gösterilmiştir. A) V B) IV C) III D) II E) I
İNSANDA SİNİR SİSTEMİ
Merkezi sinir Çevresel sinir

sistemi sistemi
Beyin Omurilik Duyu X

bölümü bölümü
5. Merkezi sinir sisteminde görme ve işitme duyularının
Orta refleks merkezi aşağıdakilerden hangisidir?
Y Z Somatik sinir Otonom sinir
Beyin
sistemi sistemi
A) Hipotalamus B) Talamus
C) Orta beyin D) Epitalamus
Uç Ara Omurilik
Beyin Beyin
Beyincik Pons
soğanı E) Uç beyin
Hipotalamus Talamus
B
İ
L
I. X bölümündeki nöronlar uyartıyı efektöre taşır. G
II. Y arka beyin kısmıdır. İ 6. Beynin etrafını çevreleyen meningens adlı 3 katlı zar ile
III. Z ön beyindir. ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.
S X zarı; Taşıdığı kan damarları sayesinde beynin besin ve
yargılarından hangileri doğrudur? A oksijen ihtiyacını karşılar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III R
Y zarı; Kafatasının hemen altında bulunurken beyni meka-
M
D) I ve II E) I, II ve III nik etkenlerden korur.
A
L Z zarı; İnce bağ dokusu lifleri ile diğer iki zarı birbirine bağ-
lar.
Buna göre X, Y ve Z zarları hangi seçenekte doğru ve-

rilmiştir?
3. Omurilik soğanında gerçekleşen;
I. refleksleri kontrol etme, X zarı Y zarı Z zarı
II. dışında ak, içinde boz madde bulunma, A) İnce zar Örümceksi zar Sert zar
III. sinirlerin çapraz yapması B) Sert zar İnce zar Örümceksi zar
olaylarından hangileri omurilikte de gözlenir? C) Sert zar Örümceksi zar İnce zar
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) İnce zar Sert zar Örümceksi zar
E) Örümceksi zar Sert zar İnce zar
181
2018 / AYT 10. Sistemler birbiriyle uyum içinde çalışmak ve etkileşim için-
de bulunmak zorundadır.
7. İnsan sinir sistemindeki impuls oluşumu ve iletimiyle
Vücuttaki sistemlerin birbirleriyle uyumlu çalışması ve
ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
homeostazinin korunması için denetleyici ve düzenle-
A) Sinir hücrelerindeki impuls oluşumu, sodyum ve po- yici sistem olarak;
tasyum iyonlarının hücre zarında yarattığı kimyasal ve
I. sinir sistemi,
elektriksel değişimdir.
II. endokrin sistemi,
B) Bir uyarının, sinir hücrelerinde impuls oluşturabilmesi
III. solunum sistemi
için en azından eşik değere ulaşması gerekir.
C) Eşik değer veya üzerindeki uyarılara nöronlar aynı şid- verilenlerden hangileri görev alır?
dette cevap verir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Akson üzerindeki Ranvier boğum sayısı ve akson çapı D) I ve II E) I, II ve III
impuls iletim hızını etkilemez.
E) Dinlenme hâlindeki bir nöronun içindeki ve dışındaki
iyon derişimi farklıdır.
11. Otonom sinir sistemi için,

I. Miyelinli nöronlardan oluşur.
8. I. Kuduz
II. Çocuk felci II. Birbirine zıt çalışan sempatik ve parasempatik sinirler-
den oluşur.
III. Menenjit
III. Gerektiğinde organların çalışmasını hızlandırır veya
Yukarıda verilen rahatsızlıklardan hangileri sinir siste- yavaşlatır.
mi ile ilgilidir?
9. Aşağıdaki şekilde sağlıklı bir insanda vücut sıcaklığının

ayarlanma durumu gösterilmiştir. B
İ 12. Bilim insanı memeli bir hayvanda aşağıdaki deney ve so-
Sıcak hava Deri Kan damarı Kan sıcaklığı L
genişler. azalır. nuçları kaydederek hipotalamusun işlevini araştırmıştır.
G
İ 1. Deney: Hipotalamusun K bölgesi tuz derişimi yüksek
Merkezi Merkezi çözelti ile uyarılmış.
sinir sinir
sistemi sistemi S Hayvanın susuz olmadığı hâlde çok su içtiği ve idrar mikta-
A rının azaldığı görülmüştür.
Soğuk
R
Kan Kan damarları Deri

sıcaklığı daralır. hava M 2. Deney: Hipotalamusun L bölgesi elektrik ile uyarılmış.
artar. A
Hayvanın tok olmasına rağmen yemek yemeye devam et-
L
Yukarıdaki şekile göre, tiği gözlenmiştir.
I. Kan damarı genişlediğinde terleme artabilir. Deneylere göre hipotalamusun denetlendiği özellikler
içerisinde;
II. Vücut sıcaklığının ayarlanmasında merkezi sinir sis-
temi kontrol görevi üstlenir. I. açlık – tokluk hissi,
III. Deri hem sıcak hem de soğuk havada sıcaklığın ayar- II. idrar üretimi,
lanmasında görev alır. III. vücuttaki su miktarı
açıklamalarından hangileri doğru olabilir? verilenlerden hangileri yer alır?

182
5
1. I. Sinir sisteminin yapı ve görev birimidir. 4. Bir nöronun akson ucu ile diğer nöronun dendrit ucunun
II. Mitokondri sayıları birden fazladır. birleştiği kısma sinaps adı verilir.
III. Schwan hücreleri nöronları saran bir çeşit gliya hücre- Buna göre sinaptik boşluğa sinaptik kesecikler tarafın-
sidir. dan nörotransmitter olarak aşağıda verilenlerden han-
gisi salınmaz?
Nöronlar için yukarıda verilenlerden hangileri doğru-
A) Dopamin B) Seratonin C) Sitokinin
dur?
D) Asetil kolin E) Histamin
2. Bir nöron boyunca impuls iletimi elektriksel ve kimyasal 5. • Duyu organları ve çevreden gelen sinirler burada çap-
olarak ilerler. raz yapar.
• Refleks ve alışkanlık hareketlerini kontrol eder.
Buna göre aksonda impuls iletiminde,
I. ADP oluşumu, Yukarıda özellikleri verilen sinir sistemi kısmı aşağıda-
II. aktif taşıma,
III. iyon geçişi, A) Hipotalamus B) Omurilik C) Beyincik
IV. nörotransmitter salınımı, D) Orta beyin E) Omurilik soğanı
V. ısı oluşumu

B 6. I. Bebeklerin emme refleksi

İ II. Diz kapağı refleksi
L III. Göz kapağı refleksi
G
İ Yukarıda verilen reflekslerden hangileri kalıtsaldır?
3. Aşağıda bir nöronun şekli verilmiştir.
Çekirdek Dentrit
Miyelin A
kılıf R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
Schwan L
Ranvier hücresi
boğumu
Gövde Akson 7. Beyin yarım küreleri bir kaza sonucu zarar görmüş bir
kişide,
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur? I. kitap okumada problem yaşadığı,
A) Uzun uzantı dendrit, kısa uzantı aksondur. II. duyusal impulsları almada problem yaşadığı,
B) Miyelin kılıf schwan hücrelerini oluşturur. III. şarkı söylerken sorun yaşadığı
C) Dendrit diğer nörondan uyarı alınmasını sağlar. durumlarından hangileri gözlenebilir?
D) Akson uzunluğu bütün nöronlarda aynıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Ranvier boğumlarında impuls iletimi olmaz. D) I ve II E) I, II ve III
183
8. Merkezi sinir sistemi kısımları ile ilgili olarak, 11. Uyarı ile başlayan tepki ile sonlanan bir dizi iletim aşağıda
I. Talamus koku duyusu hariç duyusal impulsları beynin verildiği gibidir.
kabuk kısmına aktarır.
Uyarı → 1 → 2 → 3 → Efektör
II. Orta beyin, görme ve işitme reflekslerini kontrol eder.
III. Pons, beyincik yarım kürelerini birbirine bağlar ve im- Buna göre 1, 2 ve 3 nöronları için,
puls iletimini sağlar. I. 1 getirici nöron olup dendritleri ile aldığı uyartıyı beyin
ve omuriliğe taşır.
II. 2 ara nöronu olup gövde kısmında değerlendirme ya-
par.
III. 3 motor nöronlarıdır.

9. Aşağıda omurilikten alınan enine kesitte bazı kısımları nu-

maralarla gösterilmiştir.
Dorsal kök
1 4
Sağ 2
Sol
12. Biyoloji öğretmeni Davut Bey sinir sistemi konusuna, nöron
5 3 şeklinin akıllı tahtaya yansıtılması ile başlamıştır.
Ventral kök
1
Omurilik kesitine göre sol ayağına çivi batan birisi sol Schwann hücresi
ayağını çekiyor ise impulsun izlediği yol hangi seçe-
nekte doğru verilmiştir?
A) 4 - 2 - 5 B) 1 - 2 - 3 C) 4 - 2 - 3 3
D) 1 - 2 - 5 E) 3 - 2 - 4 4
 
2 5
Buna göre, nöron şeklinde numaralı bölgelere gelen

isimlere hangi öğrenci yanlış cevap vermiştir?
B
10. Aşağıda bazı nöronlara ait bir takım bilgiler verilmiştir. İ A) B)
L 2 $ Hücre
1 $ Dendrit
gövdesi
G
Nöron Akson çapı(mm) Miyelin kılıfı
İ
1 20 Var Buğra Özlem
S
2 40 Yok C) D)
A 3 $ Miyelin 4 $ Akson
3 30 Var R kılıf ucu
M
4 70 Yok
A Emel Alperen
5 50 Var L
E)
Buna göre verilen nöronlarda impuls iletim hızı en yük-
5 $ Akson
sek ve en düşük nöron aşağıdakilerden hangisidir?
İmpuls hızı İmpuls hızı

en yüksek en düşük Serbay
A) 1 2
B) 5 2
C) 1 4 DİKKAT
D) 5 1 Miyelin kılıf varlığı ve akson çapı kalınlığının ar-
E) 3 2 tışı nöronlarda impuls iletim hızını artırır.
184
7.
ÜNİTE
2.
BÖLÜM
◗ ENDOKRİN SİSTEM


ca çözülebilir.
ENDOKRİN SİSTEM Kalsitonin: Kandaki kalsiyum seviyesini kontrol eder. Kalsiyum seviyesi
Hormonlarnı genel özellikleri: arttığında kalsiyumun kemiklere geçerek depolanmasını sağlar, böbrek-
lerden kalsiyum atılmasını artırır.
• Endokrin (iç salgı) bezlerinden üretilir ve kana salgılanırlar.
• Etkilerini yavaş gösterirler, fakat etkileri uzun sürelidir. PARATİROİT BEZİ
• Kanda az miktarda etki gösterirler ve etkilerini ancak kanda belli bir Tiroit bezinin yüzeyinde bulunan 4 küçük bezden oluşan endokrin bezdir.
düzeye geldiklerinde gösterirler. Parathormon: Kalsitonin hormonu ile zıt (antagonist) çalışır. Kandaki
• Bazı hormonlar tüm vücut hücrelerine (tiroksin, STH) etki ederken kalsiyum seviyesi azaldığında salgısı artar, kemiklerden kana kalsiyum
bazıları ise sadece belli (kalsitonin) bir organa veya dokuya etki geçmesini sağlar. Ayrıca böbreklerden idrarla kalsiyum atılımını azaltır.
edebilirler. Eksikliğinde ağrılı kas kramplarına (tetani) neden olur. Parathormon faz-
lalığı ise kandaki kalsiyumu artıracağından böbrek taşı oluşumuna ne-
den olabilir.
Epifz Hipotalamus
Hipofz BÖBREK ÜSTÜ BEZİ (ADRENAL BEZ)

Tiroit ve Böbreklerin üzerinde bulunurlar. İki kısımdan oluşurlar.
paratiroit
Timüs A) Kabuk (korteks) Bölgesi Hormonları
Kortizol: Uzun süreli açlık durumlarında protein ve yağların glikoza dö-
nüşmesini sağlayarak kan şekerinin artmasını sağlar. Bağışıklık sistemi-
ni baskılayıcı etkisi vardır.
Pankreas
Böbrek üstü Aldosteron: Böbreklerden sodyum (Na+) emilimini artırırken potasyum
bezi (K+) atımını artırır. Kanın ozmotik basıncını artırır. Eksikliğinde addison
(tunç) hastalığı görülür.
Yumurtalık Plasenta
(kadınlarda) (Hamilelerde)
Eşeysel hormonlar: Çok az miktarda testosteron, östrojen ve proges-
Testis teron hormonu üretilir.
(erkeklerde)
B) Öz (medulla) Bölgesi Hormonları
Adrenalin: Heyecan, öfke, korku gibi durumlarda salgısı artar. Kalp
Hipofiz Bezi: atışını, kan basıncını, kandaki glikozu, idrar oluşum hızını artırır, göz
Ön lop ve arka lop olmak üzere iki kısımdan oluşur. Ön lop kendi hor- bebeklerinin büyümesine neden olur. Sindirim sistemi organlarının ise
monlarını kendisi üretip kana salgılarken, arka lop hipotalamustan üreti- çalışma hızını azaltır.
len hormonları kana salgılar. Nöradrenalin: Adrenalin ile benzer etkilere sahiptir. Kalp atışını, kan
A) Ön Lop Hormonları basıncını artırır.
Büyüme Hormonu (STH): Tüm vücut hücrelerine etki eder, vücudun bü- PANKREAS
yümesini, protein sentezinin hızlanmasını sağlar. Az salgılanırsa cücelik
Hem hormon hem de sindirim enzimi salgılama özelliğine sahip karma
(nanizm), çok salgılanırsa devlik (gigantizim), ergenlikten sonra çok salgı-
bezdir. Langerhans adacıkları adı verilen bölgesinin alfa hücrelerinden
lanırsa akromegali hastalıklarına neden olur.
glukagon, beta hücrelerinden insülin hormonu üretir.
Tiroit Uyarıcı Hormon (TSH): Tiroit bezinin çalışmasını kontrol eder. Glukagon: Açlık durumunda düşen kan şekerini artırır. Karaciğerdeki
Adrenokortikotropik Hormon (ACTH): Böbrek üstü bezinin kabuk böl- depo glikojenin glikoza yıkılarak kana verilmesini sağlar.
gesinden hormon üretilmesini kontrol eder. İnsülin: Glukagon ile zıt çalışır. Yemek yedikten sonra artan kan şeke-
Melanosit Uyarıcı Hormon (MSH): Derideki renk pigmenti olan melanin rini düşürür. Beyin hücreleri dışındaki tüm vücut hücrelerine etki eder.
pigmentinin dağılımını kontrol eder. Kandaki glikozun hücrelere geçmesini sağlar. Glikozun karaciğerde ve
kaslarda glikojen şeklinde depolanmasını sağlar. Eksikliğinde şeker (di-
Folikül Uyarıcı Hormon (FSH): Kadınlarda yumurta üretimini, erkekler- yabet) hastalığı ortaya çıkar.
de sperm üretimini sağlar.
Luteinleştirici Hormon (LH): Kadınlarda yumurtalıklarda olgunlaşan EŞEYSEL BEZLER
yumurtanın yumurta kanalına verilmesini (ovulasyon) sağlar. Östrojen Erkeklerde testis, kadınlarda yumurtalık (ovaryum) organları eşeysel
ve progesteron hormonlarının üretimini başlatır, erkeklerde testosteron bezlerdir ve eşeysel hormonları üretir.
hormonu üretimini sağlar. Testosteron (Androjen) testislerdeki leydig hücrelerinden salgılanır.
Prolaktin (LTH): Süt bezlerinde süt üretilmesini ve annelik iç güdüsünün Sperm üretimini ve olgunlaşmasını, sesin kalınlaşmasını, sakal ve bıyık
oluşumunu sağlar. çıkmasını sağlar.
B) Arka Lop Hormonları Östrojen hormonu yumurtalıklardan üretilir, süt bezlerinin büyümesi,
sesin incelmesi, uterusun büyüyüp gelişerek hamileliğe hazırlanmasını
Antidiüretik Hormon (Vazopressin = ADH): Böbrek kanallarına etki
sağlar.
ederek suyun geri emilimini sağlar. Kandaki su oranını artırdığından kanın
ozmotik basıncını düşürür. Eksikliğinde şekersiz şeker hastalığı görülür. Progesteron hormonu da yumurtalıklardan ve hamilelik döneminde pla-
sentadan üretilir. Uterusun kalınlaşmasını, kılcal damarların artmasını,
Oksitosin: Kadınlarda doğum sırasında rahim kaslarının kasılması ile
embriyonun uterusa tutunarak hamileliğin devamlılığını sağlar.
doğumun gerçekleşmesini sağlar. Doğumdan sonra sütün süt kanalla-
rından dışarı verilmesini sağlar. TİMÜS BEZİ
TİROİT BEZİ
Göğüste, akciğerlerin ortasında bulunur. Timozin hormonu üreterek ba-
Soluk borusunun her iki yanında bulunur, iki loplu bir bezdir. ğışıklık sisteminde rol oynar.
Tiroksin: Yapısında iyot bulunur. Tüm vücut hücrelerine etki ederek
metabolizma hızını artırır. Eksikliğinde guatr ve miksodem hastalıklarına EPİFİZ BEZİ
neden olur. Çocuklarda az salgılanırsa kretenizim hastalığı oluşur. Eğer Beyin yarım kürelerinin arasında bulunur. Melatonin hormonu üretir. Bu
tiroit bezi çok çalışır ve çok tiroksin salgılarsa zehirli guatr (graves) has- hormon vücudun biyolojik saatinin oluşmasında etkilidir.
talığı oluşur. Tiroksin hormonunun salgılanması hipotalamus ve hipofiz
tarafından denetlenir.
Test ENDOKRİN SİSTEM - 1
1
1. Hormonlarla ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi 5. Aşağıda tiroit bezinden hormon salınımı gösterilmiştir.
doğrudur? TSH
salgılatıcı
Hipotalamus Hipoz Tiroit Tiroksin
A) Hedef hücrelere kan ya da sindirim kanalı ile taşınır. hormon
B) Kanda eşik değerde ya da altında etkilidir.

Negatif geri bildirim
C) Her zaman kanda eşik değerin üstünde bulunur.
D) Bilgi taşır ya da geri bildirim sağlar. Buna göre,
E) Tamamı büyüme ve gelişmede etkilidir. I. Tiroit bezinden tiroksin salınımını TSH kontrol eder.
II. Kanda tiroksin artışına bağlı negatif geri bildirim ile hi-
pofiz uyarılır, hipotalamusu etkiler ve tiroksin azalır.
III. TSH pozitif feed back ile kalsitonin salınımını da ger-
çekleştirir.
2. Aşağıda bez ve salgıladıkları hormonlar eşleştirilmiştir.
Buna göre verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Hipofiz √ Östrojen
B) Timus √ Timozin
C) Tiroit √ Kalsitonin
D) Pankreas √ Glukagon
E) Epifiz √ Melatonin
6. Kandaki şeker miktarını insülin ve glukagon hormonu ayar-
lar.
Glukagon hormonunun salınımına bağlı,
Hücrelere glikoz Kandaki glikoz Karaciğerdeki
alımı glikojen
3. I. Tiroksin
II. TSH t t t
B I II III
III. İnsülin
İ
Yukarıda verilen hormonları etkilediği hedef dokusu L grafiklerdeki değişimlerden hangileri gözlenir?
açısından çoktan aza doğru sıralanışı hangi seçenekte G A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
verilmiştir? İ
A) II – III – I B) I – III – II C) III – II – I
S
D) II – I – III E) I – II – III A
M
A
L
7. Böbrek üstü bezinin öz bölgesinden salınan adrenalin,

4. I. Vücudun bağışıklık sistemini baskılar. I. kılların diken diken olması,
II. Amino asit ve yağlardan glikoz sentezini sağlar. II. kandaki glikozun artması,
III. Kandaki glikoz seviyesini azaltır. III. beyin ve kasa giden damarların daraltılması,
IV. göz bebeğinin büyümesi,
Kortizol hormonu ile ilgili olarak yukarıda verilenler-
den hangileri doğrudur? V. kalp atımının hızlandırılması
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II olaylarından hangisini gerçekleştiremez?
187
8. Timüs bezi ile ilgili olarak, 11. Epifiz bezi için,
I. T lenfositleri burada olgunlaşır. I. Biyolojik saatin düzenlenmesinde görev alır.
II. Timozin hormonu üretir. II. Melatonin hormonu salgılar.
III. Çocuklukta maksimum seviyede çalışır. III. Salgısı göze giren ışığın retina üzerine düşmesi ile
IV. Yaş ilerledikçe etkisi azalır ve yağ dokuya dönüşür. kontrol edilir.
yargılarından hangileri doğrudur? yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I, II ve III C) I, III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV D) II ve III E) I, II ve III
9. I. Addison
II. Şekersiz şeker hastalığı
III. Miksodem 12. • Yaklaşık 200 amino asitten oluşan bir protein molekü-
IV. İç guatr lünden oluşur.
V. Tetani • Başta kas, kemik ve kıkırdak doku olmak üzere tüm vü-
cudu etkiler.
Yukarıda verilen rahatsızlıklardan hangisi hormonun
diğerlerinden farklı miktarda salınımına bağlı olarak • Hücrede protein sentezini hızlandırır.
ortaya çıkar? Etkileri yukarıda belirtildiği gibi olan hormonun anor-
A) I B) II C) III D) IV E) V mal salınımına bağlı gelişen,
Rahatsızlık Etkisi veya nedeni
Boy kısa olur, büyüme hormonu gelişme

I. Cücelik
çağından sonra az salgılanır.
Gelişme çağından sonra fazla salgılanırsa

II. Akromegali
el, ayak ve yüzde anormal büyüme olur.
10. Aşağıda gösterilen şekilde kanda kalsiyum düzenlenmesi
ve etkili hormonlar gösterilmiştir. III. Devlik Gelişme çağında fazla salgılanır.
Kalsitonin
rahatsızlıklar için açıklamalarından hangileri yanlıştır?
Böbreklerde B A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
Ca+2
atımını artırır. İ
Tiroit bezinden L
salgılanan kalsitonin Kemiklerde Ca+2
hormonu salgısı artar. depolanmasını artırır. G
İ
Kandaki Ca+2 Kandaki Ca+2
seviyesi arttığında Kandaki Kalsiyum Seviyesi seviyesi
azaldığında S
A
13. Aşağıda hipofizin ön lobundan salınan bazı hormonlara ait
Paratiroit bezinden R
bir takım aktiviteler verilmiştir.
salgılanan
Böbreklerde Ca+2
parathormon M
Kemiklerden atılımı azalır.
salgısı artar.
A - LH erkeklerde testislerden testosteron salgılanmasını,
kana Ca+2
geçişini artırır. L dişilerde ovulasyon ve sarı cisim oluşmasını sağlar.
- TSH tiroit bezinden hormon salgılanmasını sağlar.
Parathormon
- ACTH böbrek üstü bezinin kabuk bölümünü uyarır.
Şekildeki olaylarla ilgili olarak, Buna göre hipofizin ön lobu hormonları ile ilgili olarak,
I. Kalsitonin ve parathormonun uyarıcıları aynı yerdir. I. Hem erkek hem de dişi üreme sistemine etkilidir.
II. Kalsitonin ve parathormon birbiri ile sinerjist çalışır. II. Steroit yapıda hormonların salınımını sağlar.
III. Kalsitonin ve parathormon aynı dokulara etki edebilir. III. Tropik hormon salgılar.
yargılarından hangileri doğrudur? ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
188
2
1. I. Endokrin bez 4. I. Adrenalin - Nöradrenalin
II. Ekzokrin bez II. Glukagon - Kortizol
III. Karma bez III. ADH - Aldosteron
IV. Nöron
Yukarıda verilen hormon çiftlerinden hangileri bazı ak-
Yukarıda verilenlerden hangileri hormon salgılayabi-
tiviteleri yönünden birbiri ile sinerjist çalışır?
lir?
A) Yalnız I B) II ve III C) I, III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
2. Adrenalin, tiroksin ile birlikte metabolizma hızını etkiler.

Buna göre adrenalin;
5. Aşağıda tiroksin hormonunun anormal salınımına bağlı gö-
I. heyecanlanıldığında,
rülen bazı rahatsızlıklar verilmiştir.
II. öfkeli durumda,
III. korkulduğunda, Hastalık Belirtisi
IV. panik durumunda Tiroksinin çocuklukta az salınımına
X
durumlarının hangilerinde salınır? bağlı büyüme ve zekâ geriliği
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV Tiroksin normalden çok fazla salgı-
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV lanırsa kilo kaybı, yorgunluk, uyku-
Y
suzluk, ellerde titreme, gözlerin öne
fırlaması
Tiroksinin az salınıma bağlı hâlsizlik,
3. Aşağıdaki tabloda hormonlar ve etkileri karışık olarak veril- Z uyuşukluk, yorgunluk, kas güçsüzlü-
miştir. ğü, derinin pullanması
Hormonlar Etkisi Buna göre; X, Y ve Z rahatsızlıkları hangi seçenekte

Doğumda rahim kaslarının
a. Glukagon 1.
kasılmasını sağlar. B X Y Z
b. Oksitosin 2.
Böbreklerden Na+ ve CI– nin İ A) Graves Miksodem Kretenizm
geri emilimini sağlar. L B) Kretenizm Graves Miksodem
Kandan kemiğe Ca++ geçişini G
c. Kalsitonin 3. C) Miksodem Graves Kretenizm
sağlar. İ
Çocuklukta bağışıklığı güç-
D) Graves Kretenizm Miksodem
d. Aldosteron 4.
lendirir. E) Miksodem Kretenizm Graves
S
Kan şekerini normal değere A
e. Timozin 5.
çıkarır.
Buna göre, hormonlar ile etkileri aşağıdakilerden han- M
gisinde doğru eşleştirilmiştir? A
L
A) a. 1 B) a. 3 C) a. 5
6. Kandaki glikozun normal seviyesi 90 mg/100 mL’dir. Şeker
b. 2 b. 5 b. 1 hastalarında değer bu aralıkların üstüne çıkar.
c. 3 c. 2 c. 3
Buna göre şeker hastalarında;
d. 4 d. 4 d. 2
e. 5 e. 1 e. 4 I. çok sık idrara çıkma,
II. çok su içme,
D) a. 2 E) a. 4 III. sık acıkma
b. 5 b. 1
c. 1 c. 5
d. 4 d. 3 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
e. 3 e. 2 D) I ve II E) I, II ve III
189
7. Kandaki glikozun azalıp hücrelerde glikozun artması 10. Nöronlar arasında veya bir nörondan başka bir hücre ara-
için, sında iletişimi sağlayan kimyasallara nörotransmitter denir.
İnsülin Tiroksin Kortizol Buna göre aşağıda verilen hormonlardan hangisi bir
nöron tarafından salınan nörotransmitterdir?
N N N A) Kalsitonin B) İnsülin
C) FSH D) Nöradrenalin
t t t
E) Parathormon
I II III
grafiklerdeki değişimlerden hangilerinin gerçekleşme-

si gerekir?
(N: Normal miktar)
D) I ve II E) I, II ve III 11. Aşağıda verilen hormonlardan hangisi karma bir bez
tarafından salınamaz?
A) Testosteron B) Gastrin
C) İnsülin D) Oksitosin
E) Sekretin
8. Testislerden salınan testosteron hormonu için,
I. Leydig hücrelerinden salınır.
II. Spermlerin olgunlaşmasını sağlar.
III. Sesin kalınlaşması, sakal ve bıyık çıkmasını sağlar.
12. Aşağıda kandaki glikoz miktarının bir takım olaylara bağlı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III düzenlenmesi gösterilmiştir.
D) I ve II E) I, II ve III Glikoz vücut hücresine girer.
İnsülin
Pankreastan Kandaki glikoz

kana insülin seviyesi normale
2021 / AYT salgısı artar. düşer.
Karaciğerde glikoz
glikojene çevrilerek
9. İnsanda denetleyici ve düzenleyici sistemin bir parça- B depolanır.
Yüksek
sını oluşturan hormonal sistem ile ilgili, İ Kan glikoz Normal Kan Kan glikoz
L Glikoz Seviyesi
I. Bir hormonun etki gösterebilmesi için tüm vücut hücre- seviyesi arttığında seviyesi azaldığında
G Düşük
lerinde bağlanabileceği reseptörlerin bulunması gere-
kir. İ
Kandaki glikoz Pankreastan
seviyesi normale kana glukagon
II. Hormonlar salgılandıkları endokrin bezlerden vücut yükselir. salgılanır.
hücrelerine kan yoluyla taşınır.
S
A
III. Vücudun hormonal sistem aracılığıyla uyarılara karşı R Glukagon
tepki verme hızı, sinir sistemi aracılığıyla verilene göre M Karaciğerde glikojen
daha yavaştır. A yıkılır,kana glikoz verilir.
L Şekildeki verilere göre,

genellemelerinden hangileri doğrudur?
I. İnsülin ve glukagonun her ikiside karaciğerdeki glikoje-
ne etkilidir.
II. İnsülin hücre zarının glikoza geçirgenliğini artırır.
III. İnsülin kan şekerini normalin altına indirirken, glukagon
normal değerin üzerine çıkarır.
ÖĞREN
ADH, aldosteron ve adrenalin salınımına bağlı
olarak kan basıncı artar. A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
190
3
1. Hormonlar bir takım organ, bez ya da nöronlar tarafından 4. Her hormona farklı hedef doku hücreleri tarafından cevap
salınır. verilir.
Buna göre hormonların hedef dokuları; Farklı hormonlara farklı hedef dokuların cevap verme-
I. üretildiği organ, sinin temel sebebini,
II. tüm hücreler, I. protein yapıda olması,

II. farklı yollarla taşınması,
III. kas veya başka bir karma bez
III. hedef dokuda hormona özgü reseptörlerin bulunması
yapılarından hangileri olabilir?
özelliklerinden hangileri açıklar?
2. Somatotropin ve tiroksin hormonu için; 5. Hormonlar hedef dokularına aşağıda verilen sıvılardan
I. protein sentezini hızlandırma, hangisi ile ulaşır?
II. vücuttaki tüm hücreleri etkileme, A) Tükürük B) Mukus C) Kan
III. çocuklukta az salınıma bağlı büyümenin yavaşlaması D) İdrar E) Kimus
durumlarından hangileri ortaktır?

6. I. FSH ve LH hormonları gonadotropin hormonlarıdır.

B II. ACTH hormonu böbrekleri uyararak hormon salınımını
İ sağlar.
3. Vücutta tiroksin salınımına bağlı aşağıda verilen gra-
L
fiklerdeki değişimlerden hangisi gerçekleşmez? III. Tiroit bezini uyaran hormon tiroksindir.
G
İ Endokrin bezler ve salgıları için yukarıda verilenlerden
A) Protein sentezi B) O2 kullanımı
hangileri doğrudur?
A
Zaman Zaman M
Tansiyon Nabız
A
C) D) L
7. Kortizol salınım mekanizmasında aşağıda verilenler-

Zaman Zaman den hangisi üçüncü sırada gerçekleşir?
Metabolizma Hızı A) Hipotalamusun uyarılması
E)
B) Hipofizin uyarılması
C) Adrenokortikotropin salınımı
D) Böbrek üstü bezinin kabuk kısmının uyarılması
Zaman E) Relasing faktör uyarısının gönderilmesi
191
8. Aldosteron kandaki mineral ve su oranı üzerinde etkilidir. 11. Uzun süre su içmeme, terleme gibi durumlarda kandaki su
Buna göre aldosteron salınımı gerçekleşirse, oranı azalır ve kanın osmotik basıncı artar.
Kan basıncı +
K geri emilimi Kan miktarı Bu durumda vücut su dengesini ayarlarken,
I. ADH kan ile böbreklere ulaşır ve kanalların suya geçir-
genliği artar.
II. Hipotalamustan ADH hormonu üretir.
Zaman Zaman Zaman III. Hipofiz ADH hormonu salgılar.

I II III IV. Su geri emilerek kana karışır ve kanın osmotik basıncı
düşer.
grafiklerdeki değişimlerden hangileri gözlenir? durumları hangi sıra ile gerçekleşir?
A) II – III – IV – I
B) I – III – IV – II
C) III – IV – I – II
D) II – III – I – IV
E) I – III – II – IV
9. Bir takım uyarıcılar karşısında endokrin bezler tarafından

hormonlar salınır. Hormonlar hedef dokuya ulaşır ve re-
septörlere bağlanarak etkisini gösterir.
Uyarıcının ortadan kalkmasına rağmen hormonun kan- 12. Aşağıda hormonlar ve yapıları verilmiştir.
da uzun süre bulunmasının temel sebebi;
Hormon çeşidi Yapısı
I. hidrolizinin belirli bir süre sonra olması,
II. farklı bir hedef doku için bekletilmesi, Östrojen Steroit
III. yapısının organik karakterde olması Kortizol Steroit

durumlarından hangileri olabilir? Testosteron Steroit
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İnsülin Protein
Büyüme hormonu Protein
Tablodaki verilere göre,

B
I. Protein ve steroit yapılı hormonlar kan şekerini etkiler.
İ
L II. Protein yapıdaki tüm hormonlar böbrek üstü bezinin ka-
10. Aşağıda hücre ve kan damarlarında glikoz miktarının ayar- G buk bölümünden salınır.
lanması gösterilmiştir. III. Protein yapılı hormonlar vücudumuzdaki bir çok hücre-
İ
yi hedef doku olarak etkileyebilir.
Yüksek
X kan X S yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?
şekeri A
Glikoz Glikoz A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
R
Glikojen Normal
Glikojen M D) I ve III E) I, II ve III
seviye
A
Glikoz L
Düşük
Y
Vücut hücresi Z
kan Karaciğer hücresi
şekeri 13. Tip II şeker hastalığı için,
I. İnsülin yeterli salınamaz ya da reseptörlerin insüline kar-
Şekilde gösterilen X, Y ve Z hormonları için, şı tepkileri eksiktir.
I. X hormonu az salınırsa şeker hastalığı görülebilir. II. Bu rahatsızlıkta diyet ve egzersiz ile şeker seviyesi kont-
II. Y hormonu adrenalin olabilir. rol edilir.
III. Z hormonu kan şekerini artırır. III. Şeker hastalarının büyük çoğunluğu bu gruptandır.
192
4
1. Hipofizin tiroit bezini uyarmasına bağlı salgılanan hor- 4. Aşağıda verilen hormonlardan hangisi hipofiz bezin-
mon için aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur? den salınmaz?
A) Metabolizma hızını yavaşlatır. A) TSH B) LTH C) Progesteron
B) Hipotalamusta üretilip tiroit bezinde depo edilir. D) ADH E) Oksitosin
C) Aktivitesine bağlı vücut ısısı artar.
D) Homeostasinin ayarlanmasında görev almaz.
E) Kan basıncı ve kalp atış hızında etkili değildir.
5. Böbrek üstü bezinin kabuk bölümünden;

I. kortizol,
2. Addison hastalığı aşağıda verilen durumlardan hangi-
II. aldosteron,
sine bağlı olarak meydana gelir?
III. adrenalin
A) İnsülin az salgılanırsa
B) Parathormonu fazla salınırsa hormonlarının hangileri salgılanır?
C) Antidiüretik hormon az salınırsa A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Aldosteron az salınırsa D) I ve II E) I, II ve III
E) Tiroksin fazla salınırsa
6. Aşağıda hormon çeşitleri ile ilgili olarak bir kavram haritası

gösterilmiştir.
3. Aşağıda bazı hipofiz bezi hormonlarının açıklamaları veril- Büyümeyi
miştir. sağlar.
Ka
n
B ar ek
ş
tır a
ar m
Doğumda rahim kaslarının kasılması ve doğum son- tır er

ır.
İ
nı oliz
Etkisi ır. ini

X
hı etab
rasında sütün süt bezlerinden boşalmasını sağlar. L Et

kis
M
zı
i
i
G STH
kis
Hamilelikte süt bezlerinin gelişimi ve süt oluşumu ile İn

Et
sü
in
Y İ 1 lin
ks
annelik iç güdüsünü uyarır. 6

ro
Ti
Çeşidi Çe
2
i
şid
şid
Dişide menstrual döngü sırasında folikülün büyüme- i

Çe
S
Z si, östrojen salınımını sağlarken erkeklerde testisten A
Hormon
Çe
i
şid
sperm üretimini sağlar. R

on
şid
5
Çe
Çeşidi 3 TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI

rm
dr A
M
ho
Dişide ovulasyon ve sarı cisim oluşumunu, erkekte

e
4
at
na
T
ar
A
i
lin
kis
testisten testosteron salınımını sağlar.

Et
Kortizol
P
Ca rır.
kis
Et
ki rtı
L
++
Ka
da nı a
ar ası
n
tır nc
ı
Buna göre; X, Y, Z ve T hormonları hangi seçenekte Etkisi

b
Ka ktar
ır. ın
n
i
m
ı
X Y Z T Kan şekerini
düşürür.
A) Oksitosin LTH FSH LH
Buna göre, numaralı bölgelerin hangilerinde verilen bil-
B) LH Oksitosin LTH FSH
giler doğrudur?
C) FSH LH Oksitosin LTH
A) 1 ve 3 B) 2, 4 ve 5
D) LTH FSH LH Oksitosin
C) 1, 2, 3 ve 4 D) 1, 3, 5 ve 6
E) Oksitosin LH FSH LTH E) 1, 2, 3, 5 ve 6
193
7. Aşağıda verilen organ, bez veya karma bezlerden han- 10. Aldosteron salgılanarak;
gisinin hormon salgılama kabiliyeti yoktur? I. hücreler arası doku sıvısındaki mineral dengesi,
A) Epifiz B) Pankreas II. kanın iyon dengesi,
III. hücrelerin mineral ve iyon dengesi
C) Tiroit D) Kalın bağırsak
E) Böbrek olaylarından hangileri ayarlanır?
8. Aşağıda kandaki kalsiyum miktarının değişimi gösterilmiş- 11. Hormonlar vücutta ilgili yerlere kan yolu ile taşınan protein
tir. ya da steroit yapılı organik moleküllerdir. Hormonlar doku
ya da organlar arasında koordinasyonu sağlar. Her hormo-
Kandaki Ca++ miktarı
nun kendine ait özel bir hedef hücresi vardır. Bazı hormon-
lar vücuttaki tüm hücreleri etkilerken; bazı hormonlar ise
vücuttaki belirli hücreleri etkiler.
N
X hormonu Y hormonu
t1 t2 t3 t4 t5 Zaman
(N: Normal değer)
Buna göre parathormon ve kalsitoninin salınması ge-

reken zaman aralıkları hangi seçenekte doğru verilmiş- Vücutta sadece Vücuttaki tüm hücreleri
tir? belirli bir hücre etkiler.
grubunu etkiler.
Parathormon Kalsitonin
salınımı salınımı Buna göre, aşağıdaki hormon örneklerini X ve Y grubu
A) t5 t1 olarak doğru eşleştiren seçenek hangisidir?
B) t5 t4 Parathormon Tiroksin STH
C) t4 t2
A) X Y Y
D) t3 t2
B B) Y Y X
E) t1 t5 İ
L C) X Y X
G D) Y X Y
İ
E) X X X
S
A
9. Diabetis mellitus insülin hormonunun yetersiz olması veya R
12. Aşağıda pankreastan salınan hormonların karşılaştırılması
hiç olmaması durumunda kandaki şekerin normalin üzerin-

M
verilmiştir.
A
de bulunması durumudur. Bu durum tip l şeker hastalığıdır.
L İnsülin Glukagon
Tip I şeker hastalığı için aşağıda verilenlerden hangisi
yanlıştır? (1) β hücrelerinden salınır. (2) a hücrelerinden salınır.
A) Protein yıkımı artacağından bağışıklıkta sıkıntılar mey- (3) Kandaki glikozu azaltır. (4) Kandaki glikozu artırır.
dana gelir. (5) Karaciğerdeki glikoje- (6) Glikozun hücrelere
B) Kanda lipitli bileşikler ve kolesterol yükseleceğinden nin yıkımını sağlar. geçişi sağlanır.
yüksek tansiyon ve kalp problemleri oluşur.
Yukarıdaki tabloda verilen karşılaştırmaların doğru ol-
C) Dışarıdan insülin alınımına gerek yoktur.
ması için hangi bölgelerin yer değiştirmesi gerekir?
D) İnsülin salgılanmaz, glikoz hücrelere giremez.
A) 1 – 2 B) 1 – 4 C) 5 – 6
E) Hücreler enerji eldesinde çoğunlukla yağ asitlerini kul-
D) 3 – 5 E) 3 – 4
lanır.
194
5
1. Bir hormonla ilgili olarak, 3. Böbrek üstü bezinin kabuk bölgesinden eşeysel hormonlar
P Uterusun hamileliğe hazırlanmasını salgılanır.
P Uterusun iç duvarının kalınlaşmasını Buna göre bu eşeysel hormonlar içerisinde;

P Uterusta mitoz bölünmenin hızlanması I. testosteron,
P Dişiye özgü özelliklerin oluşmasını sağlar. II. FSH,
bilgileri veriliyor. III. östrojen,
Buna göre özellikleri verilen hormon; IV. progesteron
I. korpus luteum, verilenlerden hangileri yer alır?

II. folikül, A) Yalnız I B) III ve IV C) I, II ve III
III. böbrek üstü bezinin kabuk kısmı, D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
IV. yumurtalık
hangi yapılardan salınır?
4. Aşağıda bir hormonun salınım mekanizması gösterilmiştir.
K RF L TSH M
↓
Tiroksin
2. Aşağıda sağlıklı bir kişinin kan şekerinin bazı zaman aralık- Buna göre K, L ve M ile harflendirilmiş kısımlar hangi
larına bağlı değişimi gösterilmiştir. seçenekte doğru verilmiştir?
Kan şekeri K L M
A) Hipotalamus Hipofiz Kalsitonin
B B) Epitalamus Epifiz Tiroit

N
İ C) Talamus Epifiz Parathormon
L D) Hipotalamus Hipofiz Tiroit
G E) Epitalamus Hipofiz Kalsitonin
t1 t2 t3 t4 t5 Zaman
İ
(N: Normal miktarı)
S
A
hangisi söylenemez? R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
A) t1 de kişi şekerli besin almıştır. M
B) t2 de insülin etkili olmuştur. A
L 5. Aşağıda bazı hormon çiftleri verilmiştir.
C) t3 te fazla insülin salınımına bağlı glikoz azalmıştır.
Hormonlar Etkileri
D) t4 te glukagon sayesinde kan şekeri normal düzeyine
I. Aldosteron – ADH Kan basıncını artırma
ulaşmıştır.
II. İnsülin – Glukagon Kan şekerinin ayarlan-
E) t5 te kişi uzun süre aç kalmıştır.
ması
III. Kortizol – Adrenalin Kandaki glikozun artışı
UYARI Buna göre verilen hormon çiftlerinden hangileri karşı-

sında verilen aktiviteyi gerçekleştirir?
İnsülin yüksek kan şekerini normal değeri dü-
şürür. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
195
6. Hipofizin ön lobundan salgılanan ve böbrek üstü bezi- 10. Aşağıda insanda bazı bezlerin salgıladıkları hormonların
nin kabuk kısmının uyarılmasını sağlayan hormon aşa- hedef dokuları gösterilmiştir.
Hipoz
A) STH B) TSH C) LH Paratiroit bezi
Tiroit bezi
D) FSH E) ACTH Bütün
hücreler
Kandaki
glikoz Pankreas
Kandaki
7. ADH salınımına bağlı, mineral Böbrek üstü bezleri
Kan hacmi Kan basıncı Kanın osmotik

basıncı Üreme Testis
sistemi
Zaman Zaman Zaman Buna göre verilenlerden hangi bezin gösterildiği hedef
I II III dokusu yanlıştır?
A) Hipofiz B) Tiroit
C) Pankreas D) Böbrek üstü
E) Testis
8. Aşağıda verilenlerden hangisi hipotalamus ve hipofiz

11. Aşağıda kalsiyum seviyesi azaldığında salgısı artan parat-
bezi için yanlış bir açıklamadır? hormon sayesinde,
A) Hipofizin arka lobu, ön loptan farklı olarak hormon salı- P Kemiklerdeki Ca++ kana geçişi
nımı yapmaz. P Böbreklerdeki Ca++ atımının azalması
B) Büyüme hormonu ön loptan salgılanır. P Kandaki Ca++ oranı artışı
B
C) Hipofizin ön lobundan salgılanan hormonları hipotala- gerçekleşir.
İ
mustan salınan relasing ve inhibiting faktörleri kontrol L Buna göre parathormon normalden az ve fazla salgı-
eder. G landığında aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?
D) Hipotalamustan salgılanan hormonlar arka lobta birikti- İ
rilir ve kana salgılanır. Parathormon Parathormon
normalden az normalden fazla
E) Ön hipofiz bezi hormonlarını kendi üretir ve kan damar- S
salgılanırsa salgılanırsa
ları ile vücuda gönderir. A
R A) Tetani Şeker hastalığı
M B) Kretenizm Miksodema
A C) Tetani Böbrek taşı
L D) Graves Addison
E) Miksodema Böbrek taşı
9. Şekersiz şeker hastalığı için,

I. İnsülinin fazla salınımına bağlı olarak gerçekleşir.
II. Vücuttan çok fazla su atılır. DİKKAT
III. Kanın osmotik basıncı düşer.
yargılarından hangileri doğrudur? Tiroksin, somatotropin hormonlarının hedef
dokuları vücuttaki bütün hücrelerdir.
196
SİMÜLASYON TESTİ
1. Aşağıdaki şekilde omurilikten alınan enine kesit ve bazı kı- 3. Aşağıdaki şekilde insanda hipofiz bezi ve iki lobu gösteril-
sımlar gösterilmiştir. miştir.
Dorsal kök
Arka lop
(L)
Ön lop
Omurilik ile ilgili olarak, (K)
Buna göre, hipofizin K ve L bölgesinden salınan hor-
I. Motor nöronları ventral kök kısmından çıkış yapar.
monlara aşağıdaki seçeneklerin hangisinde yanlış
II. Dış kısmında boz, iç kısmında ak madde bulunur. örnek verilmiştir?
III. Vücuttan gelen sinirlerin çapraz yaptığı yerdir. K L
yargılarından hangileri doğrudur? A) STH ADH
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III B) TSH Oksitosin
D) II ve III E) I, II ve III C) Prolaktin Vazopressin
D) ADH Parathormon
E) ACTH Oksitosin
2. Canan Öğretmen'in hazırladığı sorularda ifadeler doğru ise
"D", yanlış ise "Y" yolunu takip ederek çıkışa ulaşacaktır.
B
Hormonlar ilgili yerlere sin-
İ 4. Bir televizyon programında kelime yarışmasına katılan Hü-
dirim kanalı ile taşınır. seyin Bey'in karşılaştığı soru aşağıdaki gibidir.
L
G
D Y
İ
Hormonlar
Hormonlar Kelime
Kanda eşik değer S
Bilgi taşır, geri Yarıması
ya da altında et-
bildirim sağlar. A
kilidir.
D Y D Y M
A
1 2 3 Hormonlar L
Vücutta büyüme
ve gelişmede
etkilidir. Merkezi sinir sisteminde vücudun reeks
merkezi neresidir?
0:24
D Y
Buna göre, Hüseyin Bey aşağıdakilerden hangisini
4 5 cevap verirse soruya harf kullanmadan doğru yanıt ver-
miş olur?
Buna göre, ifadeleri öğrenci test ettiğinde doğru çıkış A) TALAMUS B) OMURİLİK
yolu kaç numaralı kısımdır?
C) EPİFİZ D) BEYİNCİK
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) UÇ BEYİN
197
5. Vücutta bulunan .......X...... hormonu .......Y...... bezinden 7. Aşağıdaki şekil biyoloji öğretmenliği okuyan bir öğrencinin
salınır. anatomi atlasına aittir.
X hormonunun özellikleri aşağıdaki gibidir.

Epifiz Hipotalamus
✔ Tüm vücut hücrelerine etki eder.
Hipofiz
✔ Hücre bölünmesi ve protein sentezini uyarır. Tiroit ve
paratiroit
✔ Kemik ve kas sistemine etki ederek, büyümeyi sağlar. Timüs
Ayrıca X hormonunun düzensiz salınımına bağlı aşağıdaki

rahatsızlıklar oluşur.
Pankreas
Böbrek üstü
bezi
Yumurtalık Plasenta
(kadınlarda) (Hamilelerde)
Testis
(erkeklerde)
Graves (İç Guatır) Guatr

Buna göre,
Buna göre, X hormonu ve Y bezi hangi seçenekte doğru I. Hipofiz bezi FSH ve LH salgılar.
gösterilmiştir? II. Pankreas, testis ve yumurtalık karma bez özelliği gös-
X hormonu Y bezi terir.
III. Tiroit ve paratiroit bezlerinden birbirine antagonist hor-
A) Tiroksin Tiroit
monlar salınır.
B) TSH Hipofiz ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) STH Hipofiz A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) İnsülin Pankreas D) I ve II E) I, II ve III
E) ACTH Böbrek üstü bezi
B
İ
L 8. Öğretmen, öğrencisi Ayla'ya ev ödevi olarak aşağıdaki ak-
G tiviteleri gerçekleştirmesini istemiştir.
İ I. II.
S
A
R
M Spor yapma Flüt çalma

A
6. Omurilik soğanı ile ilgili olarak; L III.
I. beyinden gelen sinirlerin çapraz yapması,

II. yutkunma ve çiğneme gibi refleksleri kontrol etmesi,
III. dolaşım ve solunum sistemi ile ilgili hayati merkezler
bulundurması,
Resim yapma
IV. dışında ak içinde boz madde bulundurması
Buna göre, Ayla hangi aktiviteleri gerçekleştirirken so-
özelliklerinden hangileri doğrudur? matik sinir sistemi görev almıştır?
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV D) I ve II E) I, II ve III
198
1. Aşağıda bir canlı vücudunda gerçekleşen bazı değişimler 4. Atmosferdeki azot miktarını;
gösterilmiştir. I. böcekçil bitki,
Miktar
Glikojen(a) II. denitrifikasyon bakterileri,
III. siyanobakteri,
IV. rhizobium bakterileri
Nişasta(b)
canlılarından hangileri azaltabilir?
Zaman
Buna göre,
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
I. a ve b dönüşümleri aynı hücrede gerçekleşir.
II. Organizma bir hayvan olabilir.
III. b sindirim kanalında gerçekleşir.
5. Aşağıda bir hücredeki osmotik basınç, emme kuvveti ve

2. Aşağıdaki soy ağacında X kromozomunun homolog olma-
turgor basıncı arasındaki değişim gösterilmiştir.
yan bölgesinde çekinik olarak taşınan bir özelliği fenotipin-
de gösteren bireyler taralı olarak verilmiştir. Miktar
Osm
otik
bas
Emme kuvveti
ınç
1. 2.
X
aile aile
ı
basınc
gor
3. Tur
aile Zaman
Buna göre,
Buna göre; 1, 2 ve 3. ailelerden hangilerinde doğacak
kız çocuklarının renk körü olma olasılığı vardır? I. Osmotik basınç ve emme kuvveti ters orantılıdır.
B II. Hücre hipotonik ortama bırakılmıştır.
A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3 İ
L III. X noktasında hücre ortam ile osmotik denge hâlindedir.
D) 1 ve 2 E) 2 ve 3
G yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
3. Aşağıdaki tabloda 5 farklı omurgalı canlının bir takım özel- İ
likleri bulundurma (✔) ve bulundurmama (0) durumları gös-
terilmiştir. S D) II ve III E) I, II ve III
1 2 3 4 5 A
R
0 0 0 0
Süt bezleri ✔
M
ÖZELLİKLER
Akciğerde hava kesesi 0 0 ✔ 0 0 A

Metamorfoz geçirme 0 0 0 0 ✔ L
Vücut üzerinde pul ✔ ✔ 0 0 0
2018 / TYT
Boşaltım ürünü ürik asit ✔ 0 ✔ 0 0
Buna göre omurgalı canlılar için aşağıda verilenlerden 6. Soğan kökü hücrelerinde hücre bölünmesi incelenir-
hangileri yanlıştır? ken aşağıdaki olaylardan hangisiyle karşılaşılmaz?
A) 1’de iç döllenme dış gelişme görülür. A) Çekirdek zarının parçalanması
B) 2’de lenf dolaşımı yoktur. B) Kromatin ipliklerin kısalıp kalınlaşması
C) 3’ün vücut üzerinde tüy bulunur. C) İğ ipliklerinin oluşumu
D) 4’te yumurtlayan türlere rastlanır. D) Kromatitlerin hücrenin kutuplarına çekilmesi
E) 5’te yavru bakımı vardır. E) Sitokinezin boğumlanmayla gerçekleşmesi
199
7. Plankton suda bulunup aktif hareket edemez. Akıntı yö- 10. Hücre döngüsünün kontrolünün bozulması olayına kanser
nünde hareket eder. Bu canlılar bitki benzeri, hayvan ben- denir.
zeri ya da bakteri olarak sınıflandırılır.
Kanser için,
Planktonların,
I. İyi huylu tümörler sadece belirli bir bölgede bulunur ve
K - Fotosentez yapan yayılmazlar.
L - Planktonları yiyerek beslenen II. Kanserin kan ve lenf yoluyla yayılım göstermesine me-
M - Ayrıştırıcı olan tastas denir.
gruplarını doğru gösteren seçenek hangisidir? III. Kanserli hücreler hücre kontrolünü sağlayan sinyallere
cevap vermez.
K L M
A) Fitoplankton Zooplankton Bakteri plankton yargılarından hangileri doğrudur?
B) Zooplankton Fitoplankton Bakteri plankton A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

C) Bakteri plankton Zooplankton Fitoplankton
D) Bakteri plankton Fitoplankton Zooplankton
E) Fitoplankton Bakteri plankton Zooplankton
11. Aşağıdaki şemalarda mitokondri ve kloroplast organeline

ait özellikler karşılaştırılmıştır.
8. Aşağıdaki tabloda dört bireye ait kanlarındaki çökelme du-
rumları verilmiştir.
Birey Anti-A Anti-B Anti-D Mitokondri X Y Z Kloroplast
Ceyda ● ● ●
Büşra ❍ ● ❍ Buna göre X, Y ve Z ile gösterilen bölgelere gelmesi
Çağrı ● ❍ ● gereken özelliklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yan-
lıştır?
Ahmet ❍ ● ❍
X Y Z
(● : Çökelme var, ❍: Çökelme yok)
A) Dehidras- DNA Klorofil bu-
Buna göre; yon sentezi bulundurma lundurma
B yapabilme
I. Ahmet - Ceyda,
İ
II. Çağrı - Büşra, B) Oksijen DNA Klorofil bu-
L
tüketme bulundurma lundurma
III. Ahmet - Büşra, G
İ C) Oksijen Protein Oksijen
IV. Çağrı - Ceyda
tüketme sentezleme üretme
çiftlerinden hangilerinin çocuklarında Rh’a bağlı kan D) Karbon- ETS Oksijen
uyuşmazlığı görülebilir? S dioksit bulundurma üretme
A üretme
A) Yalnız II B) I ve III C) II ve IV R
Bitki hüc-
E) Karbon- Karbon-
D) I, II ve III E) II, III ve IV M dioksit relerinde dioksit
A üretme bulunma tüketme
L
9. Saprofitler her ekosistemde yer alan madde devri için
önemli olan organizmalardır.
Buna göre saprofit canlılar;
12. Enzimlerin özellikleri ile ilgili olarak,
I. mantar, I. Tekrar tekrar kullanılabilir.
II. bakteri, II. Hücre içi-hücre dışı, canlı-cansız ortamda çalışabilirler.

III. protista III. Aşırı asidik ve bazik ortamdan olumsuz etkilenirler.
alemlerinden hangilerinde yer alabilir? yargılarından hangileri doğrudur?

200
7.
ÜNİTE
3.
BÖLÜM
◗ DUYU ORGANLARI


ca çözülebilir.
DUYU ORGANLARI Burun:
Göz:
Sert tabaka
Damar tabaka Koku duyusu
Kirpiksi kaslar Ağ tabaka Koku soğanı
Arka oda (retina)
Kornea Camsı cisim Sinir demetleri
Sarı benek
Ön oda Burun
Kör nokta
Göz bebeği Görme sinirleri Burun boşluğu
Mercek bağları
İris Göz merce i
• Burunda koku reseptörlerinin (kemoreseptör) bulunduğu bölgeye
• Kornea, cisimden gelen ışınların ilk kırıldığı yerdir. sarı bölge denir. Koku reseptörünün aynı kokuya karşı çabuk yo-
rulma özelliği vardır. Kokunun alınabilmesi için koku molekülünün
• Göz bebeği, göze gelen ışık miktarını ayarlar. mukusta çözünmesi gerekir
• İris, düz kaslardan oluşur ve göz bebeğinin büyüklüğünü ayarlayan
pigmentli yapıdır.
Dil:
• Mercek, organik olup ince kenarlıdır, cisimden gelen ışınların ikinci
defa (gerçek) kırıldığı yerdir.
• Ön oda, kornea ile iris arası; arka oda ise iris ile göz merceği arası-
dır.
• Fotoreseptörler retinada çubuk ve koni hücresi olarak ikiye ayrılır.
Koni reseptörleri renkli, çubuk reseptörleri şekil ve siyah-beyazı
görmemizi sağlar.
• Kör noktada, fotoreseptör bulunmaz, sarı benekte fotoreseptörler Dil
yoğundur.
Miyop: Göz yuvarlağının önden arkaya doğru uzaması ya da mer- Papilla
ceğin şişkin olmasından kaynaklanır. Görüntü retinanın önüne dü-
şer. Yakın iyi görülür. Uzak iyi görünmez. Kalın kenarlı mercekle
düzeltilir. Tat alma cisimciğ
Hipermetrop: Göz yuvarlağının önden arkaya doğru çapının kısa • Dilde, papilla denilen kabarcık ve çıkıntı şeklinde tat tomurcukları
olması ya da merceğin ince olmasıyla oluşur. Görüntü retinanın yer alır. Papillada tat tomurcukları, reseptörlerin yerleştiği yapıdır.
arkasına düşer. Yakın iyi görülmez. Uzak iyi görülür. İnce kenarlı Tadın alınması için tat molekülünün tükürükte çözünmesi gerekir.
mercekle düzeltilir. (Kemoreseptör)
Astigmatizm: Göz merceği ya da korneadaki kavislerden dolayı • Dildeki tat reseptörleri tatlı, tuzlu, ekşi, acı ve umami tatlarına karşı
cisimler bulanık görülür. Silindir kenarlı mercekle düzeltilir. duyarlıdır.
• Tadın alınmasında besinin kokusu, sıcaklığı ve görünümü önemlidir.
Kulak:
Deri:
Kulak
kepçesi Orta kulak kemikleri
Kıllar
İşitme sinirleri
Yağ bezi Korun
Üst deri
Kulak
tabakası
yolu
Salyangoz Ter bezi
Alt deri
Kulak zarı Yuvarlak Kıl kökü Malpighi

tabakası
pencere Kan
damarları
• İşitme ve denge organıdır.
Epidermis (Üst deri): Çok katlı yassı epitelden oluşur. Üst kısmında ölü
• Kulak zarı, ses dalgalarını titreşim hâlinde orta kulak kemiklerine keratinleşmiş korun tabakası bulunur, korun tabakasının altında deriye
aktarır. renk veren melanin pigmentinin üretildiği malpighi tabakası bulunur.
• Çekiç, örs ve üzengi ses titreşimlerini yükseltir. Dermis (Alt deri): Tamamı canlı hücrelerden oluşur. Kan damarları, kıl
kökleri, ter ve yağ bezleri, duyu reseptörleri bulundurur.
• Östaki borusu, atmosfer basıncı ile orta kulak arasındaki basıncı
dengeler. Derinin görevleri:
• Oval pencere vestibular kanala, yuvarlak pencere timpanik kanala Vücudun nemli kalmasını sağlar.
açılır. Vestibular ve timpanik kanalda perilenf sıvısı bulunur. Terleme, solunum ve boşaltımda görev alır.
• Kohlear kanal içinde endolenf sıvısı bulunur. Vücuda şekil verir, zararlı ışınlardan korur.
• Kohlear kanal tabanında işitmeden sorumlu korti organı bulunur. Bazı uyarıları alır.
Vücut sıcaklığını ayarlar.
Test DUYU ORGANLARI - 1
1
1. Duyu organlarında bulunan reseptörler, kemoreseptör, fo- 5. Aşağıda kulağın yapısındaki bazı bölgeler ve bu bölgelerin
toreseptör ve mekanoreseptörler olarak sınıflandırılır. gerçekleştirdiği görevler karışık olarak verilmiştir.
Buna göre aşağıda verilen duyu organlarından hangi Sıvı içindeki ses titreşimlerini
ikisi aynı tip reseptöre sahiptir? I. Korti organı a. impulsa çeviren mekano re-
septördür.
A) Kulak - Göz B) Burun - Deri
Havada yayılan ses dalgaları-
C) Kulak - Burun D) Deri - Kulak II. Östaki borusu b.
nı titreşime çevirir.
E) Dil - Göz Orta kulakta, kulak zarının iki
III. Kulak kemikleri c. tarafındaki basıncın eşit kal-
masını sağlar.
Sesin şiddetini artırarak iç ku-

IV. Kulak zarı d.
lağa iletilmesini sağlar.
2. Aşağıda gözde bir bölüme ait bir takım açıklamalar veril- Buna göre aşağıdaki yapı ve görev eşleştirmelerinden
miştir.
hangisi doğrudur?
P Saydamlığını kaybederek matlaşır ve katarakta neden
olur. A) I–a
B) I–a
C) I–c
P Göze gelen ışınların ikinci kez kırıldığı yerdir. II – b II – c II – a
III – c III – d III – b
Buna göre gözde özellikleri verilen kısım aşağıdakiler-
IV – d IV – b IV – d
den hangisidir?
A) Göz bebeği B) Mercek D) I–c

E) I–d
C) Camsı cisim D) Kornea II – b II – c
E) Sarı benek III – d III – b

IV – a IV – a
3. Dokunma duyu organı olan deri ile ilgili,

I. Vücudu mekanik, kimyasal, ışın ve termal zararlı etkile- B
re karşı korur. İ
L 6. Aşağıda bazı göz kusurlarına ait açıklamalar verilmiştir.
II. Terleme ile vücut sıcaklığını ayarlar.
G X - Uzağı iyi görememe durumudur.
III. Boşaltım atıklarının atılmasını sağlar.
İ Y - Cisimlerin bulanık görülmesi olayıdır.
IV. Alyuvar üreterek bağışıklıkta görev alır. Z - Yakındaki cisimlerin net görülememesi durumudur.
V. Güneş ışığı yardımı ile D vitamini sentezler. S Bu rahatsızlıkların düzeltilmesinde,
ifadelerinden hangisi yanlıştır? A
A) I B) II C) III D) IV E) V M
A
L İnce kenarlı Kalın kenarlı Silindirik
(a) (b) (c)
kullanılan mercek çeşitleri hangi seçenekte doğru ve-

4. Ağ tabakada;
rilmiştir?
I. sinir hücreleri,
X Y Z
II. iris,
A) a c b
III. reseptör hücreleri
B) b a c
kısımlarından hangileri yer alır? C) b c a
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) c a b
D) II ve III E) I, II ve III E) a b c
203
7. Aşağıda kulağa ait kısımların açıklamaları verilmiştir. 9. Kulakta asıl işitmeden sorumlu kısım aşağıdakilerden
X- Vücudun en küçük kemikleri olup ses dalgalarını 15-20 hangisidir?
kat artırarak iç kulağa aktarır. A) Kesecik B) Korti organı
Y- Vestibular ve timpanik kanalın içerisini dolduran sıvıdır. C) Yarım daire kanalları D) Kulak zarı
Z- Oval pencerenin açıldığı kanaldır. E) Tulumcuk
Buna göre açıklamaları verilen kulak bölümlerini doğru
gösteren seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
Çekiç - örs - Perilenf Vestibular

üzengi sıvısı kanal
A) Y X Z
B) X Z Y
C) Z Y X 10. Koroid tabakası sert tabaka altında yer alıp kan damarla-
D) Y Z X rınca zengindir. Pigmentce zengin olduğundan farklı renk-
E) X Y Z tedir.
Gözde pigment içeriği sayesinde göz içerisinin karan-

lık bir oda hâlini alması göze;
I. merceğin normale göre kırıcılığının azalmasını sağla-
ma,
II. göz içindeki ışık yansımaları engellenerek net görüntü
oluşması,
8. Aşağıdaki şekillerde duyu organları ve bulundurduğu yapı-
larla ilgili bir çalışma yapılmıştır. III. mercek kaslarının çalışmasını hızlandırıcı etki yaparak
göz uyumunu sağlaması
Buna göre, verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
verilenlerden hangilerini sağlar?
A) B)
Koni reseptörü Östaki borusu
Yarım daire
Korti organı
Mercek
kanalı
İris
Retina Dalız
B
İ
C) Malpigi tabakası D)
Tat tomurcuğu L
11. Göz küresinin önden arkaya çapının kısalması veya
Sapan kemiği
G
Sarı benek
Çizgili kas
göz merceğinin normalden ince olup kırılıcığın azal-

Papilla
İ
ması sonucunda meydana gelen göz kusuru için,
S I. Yakında bulunan cisimler net görülemez.
Koku soğancığı Kemoreseptör
A II. Görüntü retinanın önüne düşer.
R III. Görüntünün netleşmesinde ince kenarlı mercek kulla-
E) Epidermis M nılır.
Malpigi tabakası
A
Kan damarı
L yargılarından hangileri doğrudur?

Dermis
UYARI UYARI
Vestibular ve timpanik kanalda perilenf, kohlear Burun ve dilde kemoreseptör, deri ve kulakta
kanalda ise endolenf sıvısı bulunur. mekanoreseptör, gözde fotoreseptör bulunur.
204
2
1. İnsanda fotoreseptör, kemoreseptör, mekanoreseptör ve 5. Aşağıdaki şekillere ilk olarak bakıldığında birinci şekildeki
termoreseptörler farklı duyu organlarında bulunmaktadır. kırmızı yuvarlak, ikincisinden daha küçük algılanır. Fakat
Buna göre aşağıda verilen bölgelerden hangisinde yu- dikkatli bakılacak olursa aslında kırmızı yuvarlakların bo-
karıda bahsedilen bir reseptör çeşidi yoktur? yutları aynıdır.
A) Sarı bölge B) Korti C) Dermis

D) Sarı benek E) Epidermis
Birinci şekil İkinci şekil
Ebbinghaus illüzyonu adı verilen bu şekilde birbirine yakın

2. I. Reseptör
olarak yerleştirilen aynı büyüklükteki iki dairede birinin çev-
II. Işınları kırıcı yapılar
resine büyük daireler, diğerinin çevresine küçük daireler
III. Göze renk verici pigmentler konumlandırıldığında merkezdeki dairelerden birini küçük
Yukarıda verilen yapılardan hangileri sert ve damar ta- diğerini biraz daha büyük algılarız.
bakada ortak olarak bulunur?
Buna göre Ebbinhaus illüzyonunda şekillerin farklı boy-
larda algılanılmasının sebebi;
I. cisimlerden gelen uyarıların gözün farklı reseptörlerini
uyarması,
II. sağ ve sol görüş alanından gelen uyarıların optik ki-
yazmada çapraz yapması,
III. görme sinirleriyle gelen impulsların beynin görme mer-
kezinde farklı şekilde yorumlanması
3. • Orta kulakta bulunur.
durumlarından hangileri ile açıklanabilir?
• Kulak zarının iki tarafındaki basıncı dengede tutar.
Yukarıda özellikleri verilen kulak kısmı aşağıdakilerden B
hangisidir? İ D) I ve III E) II ve III
L
A) Kulak zarı B) Östaki borusu
G
C) Çekiç-Örs-Üzengi D) Korti İ
E) Timpanik kanal
6. Aşağıda derinin yapısı ve kısımları gösterilmiştir.
S
A Kıllar
R Yağ bezi Korun
Üst deri

tabakası
M Ter bezi
Alt deri
A
Kıl kökü Malpighi
L tabakası
4. Dil ile ilgili olarak, Kan
damarları
I. Beslenme, konuşma ve tat almada görev alır.
Derinin yapısı ve kısımları ile ilgili olarak aşağıda veri-
II. Besinlerin tatlarının alınmasında tat tomurcukları görev
lenlerden hangisi yanlıştır?
alır.
A) Üst deride ölü hücreler bulunur.
III. Tat tomurcukları papilla adı verilen çıkıntılar üzerinde
B) Mekanoreseptörler bulunur.
bulunur.
C) Korun tabakası alt deride bulunur.
D) Alt deride canlı hücreler bulunur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Kan damarı, sinir, ter bezi, yağ bezi ve lifler alt deride
D) I ve II E) I, II ve III bulunur.
205
7. Göz küresinde yer alan bazı kısımlar aşağıda numaralan- 10. Temel bağ dokusu diğer doku ve organların arasını dol-
dırılmıştır. durur. Deriyi meydana getiren önemli dokulardan biri olup
vücutta geniş bir alana yayılır.
I. Sarı benek II. Mercek III. Kornea
IV. Kör nokta V. İris Temel bağ dokusu,
I. Doku ve organlara desteklik sağlar.
Buna göre verilen kısımları gözde yer aldığı tabakalara
göre doğru eşleştiren seçenek hangisidir? II. Vücudun savunulmasında yer alır.
III. Kan damarları sayesinde organları besler.
Sert tabaka Damar tabaka Ağ tabaka
A) II ve III IV ve V I verilenlerden hangilerini gerçekleştirir?
B) I ve V II ve III IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
C) II ve V III I ve IV D) II ve III E) I, II ve III
D) III II ve V I ve IV
E) IV II ve V I ve III
11. Kamil, öğretmeninin ona verdiği bilimsel bir makaleyi sını-

fında okurken, okumada zorluk çektiğini anlamıştır. Göz
8. Aşağıda iç kulağa ait bazı kısımlar verilmiştir. doktoruna giden Kamil’e aşağıdakiler sırası ile okutulmaya
I. Vestibular kanal çalışılmıştır.
II. Timpanik kanal
III. Kohlear kanal
IV. Yarım daire kanalı
Buna göre verilen kısımlarda bulunan sıvılar hangi se-

çenekte doğru verilmiştir?
Perilenf sıvısı Endolenf sıvısı

A) II ve III I ve IV
B) I ve II III ve IV
C) III ve IV I ve II
D) I ve III II ve IV
E) I ve IV II ve III B
İ
L
G
Görme testi sonrası doktor Kamil’e hipermetrop olduğunu
İ
söylemiştir.
9. Damar tabaka gözün ön tarafında bireylerde farklı renklere
sahip irisi meydana getirir. İrisin ortasında ise göze ışınla- S Kamil’in göz rahatsızlığı için,
rın giriş yaptığı göz bebeği bulunur. A I. İnce kenarlı merceğe sahip gözlüğü kullanması gere-
R kir.
Göz bebeğinin ışık miktarını ayarlama durumu ile ilgili

M II. Görüntü retinanın arkasına düşer.
olarak, A III. Uzaktaki cisimleri görebilir.
I. Göz bebeği büyüklüğünü somatik sinir sistemi kontrol L
eder. yargılarından hangileri doğru olabilir?
II. Göze fazla ışık geldiğinde daha fazla ışın absorbsiyonu A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
için göz bebeğini büyütür. D) II ve III E) I, II ve III
III. Göz bebeğinin ışık miktarına bağlı büyüyüp küçülme-
sini ayarlayan merkez aynı zamanda kas tonusunu da
kontrol eder. NOT
söylenenlerden hangileri doğrudur?
Miyop kalın kenarlı mercekle, hipermetop ince
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III kenarlı mercek bulunduran gözlük kullanılarak
D) II ve III E) I, II ve III tedavi edilir.
206
3
1. Gözdeki kısımlar sert, damar ve ağ tabaka olmak üzere üç 4. I. Nefes ve koku alma organıdır.
kısımdan oluşur. II. Solunan havayı ısıtır, temizler ve nemlendirir.
Buna göre bu tabakalar içten dışa doğru nasıl sırala- III. Uçucu ve mukusta çözünebilen kimyasal kokuları alır.
nır?
Burun ile ilgili olarak yukarıda verilenlerden hangileri
A) Ağ tabaka ₺ Damar tabaka ₺ Sert tabaka doğrudur?
B) Sert tabaka ₺ Ağ tabaka ₺ Damar tabaka A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) Sert tabaka ₺ Damar tabaka ₺ Ağ tabaka D) I ve II E) I, II ve III
D) Damar tabaka ₺ Ağ tabaka ₺ Sert tabaka
E) Ağ tabaka ₺ Sert tabaka ₺ Damar tabaka
5. Aşağıda kulağın kısımlarında yer alan bölümler gösteril-

miştir.
Kulak Orta kulak kemikleri (IV)

kepçesi
(I) İşitme sinirleri
(V)
Kulak
2. I. Yarım daire kanalları yolu
(II)
Salyangoz
(VII)
II. Tulumcuk Kulak zarı
(III) Yuvarlak pencere
III. Östaki borusu (VI)
IV. Kesecik
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi kulağın bö-
V. Beyincik lümleri için yanlıştır?
Yukarıda verilen kısımlardan hangisi denge olayında A) I ses dalgalarını çevreden toplar ve II’ye iletir.
görev almaz? B) III ses dalgalarını orta kulakta yer alan IV’e aktarır.
A) V B) IV C) III D) II E) I C) V işitme ile ilgili uyartıları talamus ile uç beyine aktarır.
B D) VI ses dalgaları şiddetinin artırıldığı yerdir.
İ
E) VII asıl işitmeden sorumlu kısımdır.
L
G
İ
S
A
3. Göze yardımcı organlardan kaş ve kirpik gözü korurken, R 6. İşitme olayında gerçekleşen bazı olaylar aşağıdaki gibidir. TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
göz kapakları gözün nemli kalmasını sağlar. M I. Kohlear kanaldaki temel zar titreşir.
A
Buna göre göze yardımcı organlardan gözyaşı bezleri II. Kulak kepçesi ses dalgalarını toplar, kulak yolu ile ku-
L lak zarını titreştirir.
salgıları ile;
III. Ses dalgaları vestibular kanala geçer.
I. kornea ve göz merceğine besin ve su sağlanması,
IV. Orta kulaktaki kemikler ses titreşimlerini güçlendirerek
II. lizozimal antibakteriyal enzimler ile bakterilerin öldürül- iç kulağa aktarır.
mesi, V. Tektoral zar uyartıyı alır, nöronlarda uyartıyı alarak
III. gözdeki yabancı maddelerin yıkanması beynin ilgili merkeze ulaşır.
Buna göre işitme olayında verilen olayların gerçekleş-
olaylarından hangilerini gerçekleştirir?
me sırası nasıldır?
A) I – III – II – V – IV B) II – IV – III – I – V
D) I ve II E) I, II ve III C) III – II – IV – V – I D) II – V – III – I – IV
E) IV – III – V – II – I
207
7. Astiğmat rahatsızlığında cisimler bulanık görülür. 11. Aşağıda bir göz kusurunun şekli gösterilmiştir.
Buna göre astigmatlığa;
I. göz merceği, II. göz bebeği,

Cisim
III. kornea Görüntü
kısımlarından hangilerinde meydana gelen düzensiz

kıvrımlar neden olur?
Şekildeki göz kusurunun nedeni,

I. Göz küresinin önden arkaya doğru çapı artmıştır.
8. İnsanda reseptörlerin yoğunlaştığı; II. Göz merceğinin kırıcılığı normale göre fazladır.
I. sarı bölge, III. Yaşlanmaya bağlı göz merceği saydamlığını kaybetmiştir.
II. korti organı,
III. dermis,
IV. sarı benek A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
kısımlarından hangilerinde fotoreseptör bulunur?
A) Yalnız IV B) I ve II C) III ve IV
9. Aşağıda göze ait bazı kısımların açıklamaları verilmiştir. 12. Bir öğretmen 3 farklı öğrenciye aşağıdaki çalışmaları yap-
X- Sinirler bulunmasına rağmen kan damarı ve lenf da- tırıyor.
marları bulunmaz, göz önünde görme açısını genişletir. 1. çalışmada nezle olan öğrenciye soğuk çorba verildiğin-
Y- İrisin ortasında bulunarak göze gelen ışık miktarını de çorbanın tadını tam alamıyor.
ayarlar.
Z- İnce kenarlı ve organik yapılı olup X ile birlikte ışınları 2. çalışmada tuz derişimi giderek azalan yiyecekler verildi-
kırar. ğinde son yiyeceklerin tadını öğrenci alamıyor.
G- Sıvı olup ışınları görmenin gerçekleştiği retinaya düşü- B 3. çalışmada şeker dilin arkasına dokundurulmasına rağ-
rür. İ men tadı tam olarak alınabiliyor.
Buna göre görme olayında bu kısımlar hangi sıraya L
göre görev alır? G Çalışmalar sonrasında,
İ I. Tadın alınmasında besinin kokusu ve sıcaklığı önemli-
A) X-Y-Z-G B) Y-G-Z-X C) Z-G-Y-X
dir.
D) G-Z-Y-X E) Z-Y-X-G
S II. Tadın tam alınması için uyartıların eşik değerde olması
A gerekir.
R
M III. Tat alma tomurcukları dilin her tarafına yayılmıştır.

10. Aşağıda duyu organları tarafından alınan uyartılar verilmiş- A ifadelerinden hangilerine ulaşabilir?
tir. L
– Tat alma A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
– Görme D) I ve II E) I, II ve III
– Koklama
Buna göre belirtilen duyuların alınmasında;
I. talamus,
II. uç beyin,
III. omurilik soğanı UYARI
yapılarından hangileri ortak olarak görev alır? Talamus koku hariç diğer duyusal impulsları be-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III yin kabuğuna aktarır.
208
Test DUYU ORGANLARI – 4
4
1. Göz, göz küresi ve göze yardımcı organlardan oluşur. 5. Besinlerin tadının alınmasında,
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi göze yardım- I. Tat uyartısı uç beyine ulaşır.
cı organlar arasında yer almaz? II. Tat molekülleri tükürükte çözünür.
A) Kaş B) Göz kapağı III. Tat molekülleri reseptörde uyartı oluşturur.
C) Mercek kası D) Gözyaşı olayları hangi sıraya göre gerçekleşir?
E) Kirpik A) I – II – III
B) II – III – I
C) II – I – III
D) I – III – II
E) III – II – I
2. İnsanda duyu organları göz, kulak, burun, dil ve deri olmak

üzere beş çeşittir.
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi bu beş duyu or-

ganına ait reseptörler için ortaktır?
A) Işığı algılama
6. İnsan gözünde bulunan bazı kısımlar göze gelen ışınların
B) Eşik değerdeki uyartıları alma
kırılmasını sağlar.
C) Sarı benekte bulunma
Buna göre;
D) Kemoreseptör çeşidini bulundurma
E) Dar bir alanda bulunma I. iris,
II. mercek,
III. kornea,
IV. reseptör
kısımlarının hangilerinde cisimden gelen ışınlar kırıla-

3. Kulak zarının iki tarafındaki basıncın dengelenmesin-
B bilir?
İ
de; A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
L
I. esnemek, G D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
II. ağız ve burnu kapatıp yutağa kuvvetli hava göndermek, İ
III. sakız çiğnemek
S
uygulamalarından hangilerini yapmak fayda sağlar? A
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L 7. Göz yapısal olarak incelendiğinde sert tabaka, damar taba-
ka ve ağ tabakadan oluşur.
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi sert tabakada

bulunan bir yapının doğru bir açıklamasıdır?
A) Kör noktada sinirler çıkış yapar, reseptörler yoktur.
4. Vücutta en geniş yüzeye sahip olup örtü, salgı, duyu B) Ön oda saydam tabaka ile mercek arasında bulunup içi
ve emme görevi üstlenen hayvansal doku aşağıdaki- özel bir sıvı doludur.
lerden hangisidir? C) Göz merceği ince kenarlı ve inorganik yapılıdır.
A) Kan doku B) Kas doku C) Epitel doku D) Kornea cisimden gelen ışınların ilk kırıldığı yerdir.
D) Sinir doku E) Yağ doku E) Göz bebeğinin ortasında pigmentce zengin iris yer alır.
209
8. Aşağıda bir görme kusurunun şekli verilmiştir. 10. Bir öğrenci şekilde gösterildiği bir göze turuncu renkli man-
dalinayı yan tarafından ön tarafına doğru yaklaştırıyor.
Görüntü
Göz
Göz kusuru için, Mandalina

I. Rahatsızlık göz küresi uzunluğuna veya merceğe bağlı Şeklinde gösterilen durum için,
oluşabilir.
I. Mandalinanın önce rengi sonra şekli algılanır.
II. Hipermetrop rahatsızlığıdır.
III. Görüntünün netleşmesinde silindir kenarlı mercek kul- II. Çubuk reseptörleri ağ tabakanın her yerine yayıldığın-
lanılır. dan önce şekil algılanır.
yargılarından hangileri doğrudur? III. Mandalinanın renk ve şekli aynı anda algılanır.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
9. Esra babasının kitap okuduğu bir sırada kitabı gözlerinden

uzaklaştırarak daha rahat okumaya çalıştığını fark etmiştir.
11. Bir kişi kendi ekseni etrafında bir süre döndükten sonra du-
rur. Ancak baş dönmesi olayı bir süre daha devam eder.
Bu durumun temel nedeni;

I. endolenf sıvısının dönme hareketine ters yönde devam
etmesi,
II. kesecik ve tulumcuk içindeki otolit taşlarının uyarılma-
sı,
B III. östaki borusunun kulak zarına fazla basınç yapması
İ
L durumlarından hangileridir?
Yakındaki yazıları rahat göremeyip kitabı gözlerinden
G
uzaklaştırarak okumaya çalışan Esra'nın babası için, A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
İ
I. Miyop göz kusuru vardır.
II. Göz ekseni normalden uzun olabilir. S
A
III. Mercek kırıcılığı fazla olabilir. R
IV. Yaşlanmaya bağlı olarak merceğin esnekliğini kaybe- M

derek, odaklanamamasından kaynaklanabilir. A
L
12. Vücutta denge olayının sağlanması ile ilgili olarak,
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III I. Gözden gelen uyarılar dengede görevlidir.
D) I, II ve III E) II, III ve IV II. Kesecik ve tulumcuk içindeki tüylü hücreler başın konu-
muna göre yer çekimi ve tek yöne hareketlere karşı tepki
verir.
ÖĞREN
III. Uyarılar beyin ve beyinciğe iletilerek denge sağlanır.
Presbitlikte yaşlanmaya bağlı mercek esnekliği- yargılarından hangileri doğrudur?
ni kaybeder. Görüntü retinanın arkasına düşer.
Yakın net görülemez.
210
5
1. İç kulakta bulunan yarım daire kanalları, kesecik, tulumcuk 3. Aşağıda verilen insandaki duyu organlarında bulunan
bölümlerinde kulak kristalleri (otolit taşları) bulunur. CaCO3 reseptör çeşidi ve duyu organlarında en yoğun olarak
yapılı bu taşlar yerlerinden oynarlarsa burada bulunan si- bulunduğu bölge eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
nirler yanlış ve gereksiz uyarılmaya başlarlar. Kulak kristal-
Duyu Reseptör Bulunduğu
lerinin oynaması ile oluşan bu hastalığa Benign Pozisyonel organı çeşidi bölge
Paroksismal Vertigo (BPPV) adı verilir. A) Göz Fotoreseptör Sert
tabaka
B) Kulak Mekanoreseptör Korti
organı
C) Burun Kemoreseptör Sarı
bölge
D) Dil Kemoreseptör Papilla
E) Deri Mekanoreseptör Dermis
Buna göre BPPV hastaları ile ilgili olarak,
I. Baş dönmesi, mide bulantısı gibi belirtiler gösterirler.
II. Kulakta işitme kaybı oluşur. 4. Kulağa ait bazı kısımlar aşağıda numaralandırılmıştır.
I. Kulak zarı
III. Östaki borusunun tıkanmasına bağlı olarak artan ku-
lak iltihabı görülebilir. II. Östaki borusu
III. Oval pencere
IV. Dengede duramama, düz bir çizgi üzerinde yürüye-
IV. Yarım daire kanalları
meme gibi durumlar ortaya çıkar.
V. Tulumcuk
Buna göre verilen kısımlardan hangileri işitme ile ilgili
A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III değildir?
A) II ve III B) I ve V C) II, IV ve V
D) II, III, IV ve V E) I, II, III, IV ve V
B
İ
L
G
İ
2. Spor yapan kişilerde artan enerji miktarına bağlı olarak
5. Aşağıda kulağa ait kısımlarda sesin ilerlediği bazı bölümler
nefes alıp-verme sıklığı değişir ve kişi ağızdan da nefes S gösterilmiştir.
almaya başlayabilir. Fakat uzmanlar doğru nefes alıp-ver- A
mede burundan hava almanın daha doğru olduğunu ve R X - Vestibular kanal TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
yoğun egzersiz hâlinde bile burundan nefes alınıp ağızdan M Y - Çekiç-Örs-Üzengi
verilmesi gerektiğini söylemektedir. A
L Z - Kulak yolu
Ağızdan nefes almak yerine burundan nefes almanın
Buna göre sesin ilerlediği bu ortamlar niteliği bakımın-
daha doğru olmasının sebebi burnun;
dan hangi seçenekte doğru verilmiştir?
I. solunan havayı temizlemesi, X Y Z
II. solunan havayı ısıtması, A) Gaz Katı Sıvı
B) Sıvı Gaz Katı
III. koku duyusunun burnun sarı bölgesinde algılanması
C) Sıvı Katı Gaz
özelliklerinden hangileriyle ilgisi vardır?
D) Katı Gaz Sıvı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Gaz Sıvı Katı
211
6. I. Dış kulak 9. Çubuk hücrelerinin az ışıklı ortamda görmedeki etkisi reti-
II. Orta kulak nada bulunan rodopsin adı verilen pigment ile sağlanır.
III. İç kulak Rodopsin ile ilgili olarak,
Yukarıdaki kulak kısımlarından hangilerinde hem işit- I. Karanlıkta parçalanır, ışıkta tekrar sentezlenir.
me hem de denge ile ilgili merkezler bulunur? II. Rodopsin varlığında görme için az ışıklı ortam yeterli-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III dir.
D) I ve II E) I, II ve III III. Sentezi için A vitamini gereklidir.
verilenlerden hangileri doğrudur?
10. Aşağıda gözün kısımları gösterilmiştir.

2020 / AYT Sert tabaka
Damar tabaka
7. İnsan gözüne gelen ışık ışınlarının; Kirpiksi kaslar
Ağ tabaka
I. göz merceği, Arka oda (retina)
II. saydam tabaka (kornea), Kornea Camsı cisim

Sarı benek
III. camsı cisim Ön oda
Kör nokta
yapılarından geçme sırası aşağıdakilerin hangisinde Göz merceği Görme sinirleri
doğru verilmiştir? Mercek bağları
A) I – II – III B) I – III – II C) II – I – III İris
D) II – III – I E) III – I – II Göz şeklinde verilen kısımlar için aşağıdaki yargılar-

dan hangisi yanlış bir ifadedir?
A) Göz küresinde tabakalaşma içten dışa doğru ağ taba-
ka, damar tabaka ve sert tabaka şeklindedir.
B) Korneada sinirler bulunmamasına karşın kan ve lenf
damarı bulunur.
B
İ C) İrisin ortasında, büyüyüp küçülmesini orta beyinin ayar-
L ladığı göz bebeği bulunur.
8. I. Bir ses duyduğunda köpeğin kulaklarının dikleşmesi G D) Camsı cisim, sıvı ile dolu olup merceği besler.
İ
II. Bir odaya girildiğinde önce kötü kokunun alınması sonra E) Ağ tabakada görmeyi sağlayan koni ve çubuk reseptör-
alınmaması leri bulunur.
S
III. Çocukların tadı yaşlılara göre daha iyi alması A
IV. Kulak zarına gelen tahribata bağlı işitme kaybının olma- R
sı M
A 11. Kemoreseptörlerin duyuları alabilmesi için bir molekülün
V. Güneş ışınlarına bağlı ten renginin bronzlaşması L sıvı içinde çözünmesi gerekir.
Yukarıda verilen durumlardan hangisinde duyusal im- Buna göre;

pulslara karşı reseptörlerin yorulma özelliği vardır?
I. mukus,
II. tükürük,
III. endolenf
UYARI sıvılarından hangileri kemoreseptörlerin duyuları alma-

sı için gerekli çözücülerdendir?
Koku reseptörleri aynı koku çeşidine karşı
çabuk yorulma özelliğine sahiptir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
212
7.
ÜNİTE
4.
BÖLÜM
◗ DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
✔ ÖSYM sınavlarında insan fizyolojisi ile ilgili her yıl birden fazla
soru çıkmaktadır.
✔ Sinir sistemi, duyu organları, endokrin sistem, destek ve ha-

reket sistemi, sindirim sistemi, dolaşım sistemi, solunum sistemi,
boşaltım sistemi, üreme sistemi ve embriyonik gelişim konuları-
nın öğrenilmesi hâlinde bu konuyla ilgili sorular kolayca çözüle-
bilir.
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ Aktin
Destek ve hareket sistemi, kemik, kıkırdak ve kas dokudan oluşur. Miyobril Kas Kas Kas
Miyozin li demeti dokusu
İskelet Sisteminin Görevleri:
• Vücudu destekler ve kasların tutunması için yüzey alanı oluşturur. Çizgili kasın yapısı ve çalışması:
• Önemli iç organları korur ve askılık görevi yapar.
Özellik Düz kas Çizgili kas Kalp kası
• Mineralleri depolar.
Mide, Bacak,
• Kan hücresi üretir. Örnek Kalp
ince bağırsak kol
• Vücudun hareketini sağlar ve şekil verir.
Çok 1 veya
Çekirdek 1 çekirdek
çekirdek 2 çekirdek
Kemik Gelişimini Etkileyen Faktörler: Enine
Yok Var Var
bantlaşma
• Beslenme (Amino asit, Vitamin, Mineral…)
• Güneş ışığı Laktik asit
Yapmaz Yapar –
fermantasyonu
• Genetik
Kontrol
• Hormonlar (STH, Kalsitonin, Parathormon, eşeysel hormonlar…) Otonom sinir Somatik sinir Otonom sinir
eden
sistemi sistemi sistemi
Kemik Doku: merkez
Osteosit Yavaş çalışır, Çok hızlı çalışır, Hızlı çalışır,

Çalışma
yorulmaz. çabuk yorulur. yorulmaz.
Osteon
Yapı yönünden
Diğer çizgili kasa, çalış-
özellikler ma yönünden
düz kasa benzer.
Volkmann
kanalları Sarkomer
H bandı
Süngerimsi
Sert kemik kemik
Sarı kemik
A bandı I bandı Z
iliği
çizgisi
• Kemik doku hücrelerine osteosit adı verilir.
• Osteositler, lakün adı verilen boşluklar içinde yer alır. Kas kasılırken Kas gevşerken
• Kemik dokunun ara maddesi olan osein, organik ve inorganik • H bandı daralır. • H bandı genişler.
maddeden oluşur.
• I bandı daralır. • I bandı genişler.
• Süngerimsi kemik gözenekli yapıya sahip olup içerisinde kırmızı
• Sarkomer daralır. • Sarkomer genişler.
kemik iliği bulunur. Kırmızı kemik iliği kan hücresi üretir.
• Sıkı kemik CaCO3, CaPO4 tuzlarından dolayı sıkı ve sert yapıda- • A bandı boyu değişmez. • A bandı boyu değişmez.
dır. Havers ve volkmann kanalları kan damarları ve sinirlerce zen- • Kas boyu kısalır. • Kas boyu uzar.
gindir.
• Kasın hacmi değişmez. • Kasın hacmi değişmez.
• Periost, kemiğin onarımı ve enine büyümesini sağlar.
• Kasın kalınlığı artar. • Kasın kalınlığı azalır.
• Epifiz, kemiğin boyca uzamasını sağlar.
Kasın kasılması sırasında gerçekleşen olaylar:
• Sarı kemik iliği ve epifiz sadece uzun kemiklerde bulunur.
1. Nöron tarafından nörotransmitter salgılanır.
Kıkırdak Doku 2. Na+ kanalları açılır, kas hücreleri uyarılır.
Hücresinde kondrosit, ara maddesine kondrin denir. Kan damarı bulun- 3. Ca+2 iyonları sitoplazmaya geçer.
madığından bağ doku tarafından beslenir. 4. Aktin flamentleri miyozin üzerine kayar.
Üç gruba ayrılır: Kasılma sırasında kullanılan enerji kaynakları:
1. Hiyalin kıkırdak -> Kaburga ucu ve embriyonik dönemde iskelet
1. ATP † ADP + P + Enerji
2. Elastik kıkırdak -> Kulak kepçesi ve östaki borusu
2. Kreatin P + ADP † ATP + Kreatin
3. Fibröz kıkırdak ->Omurlar arası disk
Oksijenli
Eklemler 3. Glikojen † Glikoz CO2 + H 2O + ATP
Solunum
Kemiklerin birbiriyle birleşme yerine denir. Fermantasyon
4. Glikojen † Glikoz Laktik asit + ATP
1. Oynamaz eklem -> Kafatası eklemi
• Kasılmada CO2, sıcaklık, laktik asit, kreatin artarken; glikoz, O2,
2. Yarı oynar eklem -> Omurlar arası eklem kreatin P azalır.
3. Oynar eklem -> Pazu kemiği ve ön kol kemiği • Tendon kas ve kemiğin bağlantı noktasıdır.
Kas Sistemi • Ligament iki kemiği bağlayan bağlardır.
Kas hücresinin zarlarına sarkolemma, sitoplazmasına sarkoplazma, en- • Tonus kasın gevşediğinde bir miktar kasılı kalmasıdır.
doplazmik retikulumuna sarkoplazmik retikulum denir. • Antagonist zıt çalışan, sinerjist ise birlikte çalışan kaslardır.
Test DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ – 1
1
1. İskelet sistemimiz kemik ve eklemlerden meydana gelmiş- 4. Bir kas hızlı bir şekilde kasılmaya başladığında verilen-
tir. lerden hangisi ilk enerji verici olarak yıkıma uğratılır?
Buna göre iskelet sistemi aşağıda verilen ikililerden A) Glikoz B) ATP C) Amino asit
hangisini gerçekleştirmez? D) ADP E) Kreatin P
A) Vücuda şekil verir- Hareketi sağlar.
B) İç organları korur - İç organlara askılık görevi yapar.
C) Minarel üretir - Sarı kemik iliğinde kan yapar.
D) Kaslara tutunma yüzeyi oluşturur - Vücudun çatısını oluş-
turur. 5. Aşağıda bir kas çeşidinin yapısı gösterilmiştir.
E) Vücudun dik durmasını sağlar - Minarel depolar.
2. Düz kaslar için, Çekirdek

Enine
I. Ritmik çalışır, yorulmaz. bantlar
II. Bantlaşma yoktur.
Şekildeki kas çeşidi için,
III. Otonom sinirler tarafından kontrol edilir.
I. Çok sayıda çekirdek içerir.
özelliklerinden hangileri kalp kası için de geçerlidir?
II. Miyoglobin pigmenti içerir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III III. Hareketleri hızlı ancak kısa sürelidir.

B
İ
L
G
İ
3. Aşağıdaki grafik kasın kasılması ve gevşemesi sırasında
6. Aşağıda çizgili kaslardaki bantlaşma olayında gözlemle-
elde edilmiştir.
S nen bazı yapılara ait açıklamalar verilmiştir.
Kasılma boyu A
X- Bir miyozin boyuna karşılık gelen koyu bölge
M Y- Sadece miyozinden oluşan ve iki aktin arasında kalan
A bölge
L Z- Aktin proteinlerinden oluşup miyozinler arasında kalan
Zaman
açık bölge
D B
Buna göre açıklamalara karşılık gelen kavramlar aşağı-
I. B’de I bandı genişler.
II. D’de Ca+2 iyonları aktin ve miyozin arasına girer. X Y Z
A) A bandı H bandı I bandı
III. D’den B’ye doğru kasın boyu kısalır.
B) I bandı A bandı H bandı
ifadelerinden hangileri doğrudur? C) I bandı H bandı A bandı
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) H bandı A bandı I bandı
D) II ve III E) I, II ve III E) A bandı I bandı H bandı
215
7. Ortopedi uzmanı destek ve hareket sisteminde meydana 11. Aşağıda kas sistemine ait bazı açıklamalar verilmiştir.
gelen rahatsızlıklarla ilgilenir. P- İskelet kaslarının kemiklere lifli bağ doku ile bağlandığı
Buna göre, aşağıdaki hastalıklardan hangisi bir orto- kısım
pedi uzmanının çalışma alanı içerisinde yer almaz? R- Çift hâlinde çalışıp birbirine zıt çalışan kaslar
A) Menisküs B) Kırık S- Aynı anda kasılıp aynı anda gevşeyen kaslar
C) Nefrit D) Raşitizm Buna göre açıklamalara karşılık gelen kavramlar hangi

E) Osteomalazi seçenekte doğru verilmiştir?
Antagonist kas Sinerjist kas Tendon

A) P R S
B) S P R
C) R S P
8. Aşağıda verilen kemik çeşitlerinden hangisi diğerlerin- D) P S R
den farklı bir şekildedir? E) R P S
A) Kafatası B) Omurga C) Kürek
D) Kalça E) Kaburga
12. Aşağıdaki tabloda kemiklere ait bazı kısımlar gösterilmiştir.
a. Süngerimsi kemik
b. Sarı kemik iliği

9. I. Kastaki kreatin P c. Periost
II. Kastaki glikojen
d. Sert kemik
III. Karaciğerdeki glikojen
e. Osteosit
IV. Deri altındaki yağ
V. Kastaki protein Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumlarından hangisi
yanlıştır?
Kas kasılmasında yukarıda verilenlerden hangisi enerji
ham maddesi olarak ilk önce yıkılır? A)
a, c, d ve e bütün kemiklerde bulunur.
B
İ Leyla
L
B)
G
10. Aşağıda bir çizgili kasın iki ayrı durumu gösterilmiştir. e, kemik ara maddesidir.
İ
A
Bandı
S Sedat
A
R C)
M Uzun kemiklerde b kısmı bulunur.

H I A
Bandı Bandı
L
D durumu B durumu
Hami
Çizgili kas D durumundan B durumuna geçerken, D)

c, kemiğin yenilenmesinde görev alır.
I. Ca++ sarkoplazmik retikulumdan sitoplazmaya geçer.
II. ATPaz aktifleşerek aktin ve miyozin arasına geçer.
III. Kasın boyu kısalırken hacmi değişmez. Eylem
olaylarından hangileri gerçekleşir? E)

d kısmında e hücreleri yer alır.
Neşe
216
2
1. Aşağıda kas, kemik ve kıkırdak dokusuna ait bazı özellikler 4. Aşağıda insan iskeletinde bulunan bazı eklem çeşitleri
verilmiştir. gösterilmiştir.
I. Ara maddesi kondrindir. I. Kafatası eklemi
II. Kan üretimini sağlayan merkezler bulunur. II. Dirsek eklemi
III. Mitokondrisi çok olup aktin ve miyozin ile kasılıp gevşe-
III. Omur eklemi
meyi sağlar.
Buna göre ilgili özellikler hangi seçenekte doğru eş- Buna göre verilen eklemler hareket kabiliyetine göre
leştirilmiştir? çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
Kas doku Kemik doku Kıkırdak doku A) I – III – II B) II – III – I C) III – I – II

A) III II I D) I – II – III E) II – I – III
B) II I III
C) I II III
D) II III I
E) III I II
5. Düz kasların çalışması otonom sinirleri tarafından kontrol

edilir.
Buna göre düz kaslara;
2. Aşağıda bir kas hücresinin görünümü verilmiştir. I. solunum,
Sarkolemma
II. sindirim,
Sarkoplazma
III. dolaşım,
Çekirdek IV. boşaltım
Miyofibril sistemlerinden hangilerinde rastlanır?

A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV
Bu kas çeşidi için,
I. Aktin ve miyozin sitoplazmaya dağınık olarak yerleş- D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
miştir. B
II. Diyafram gibi iç organlarda bulunur. İ
III. Somatik sinir sistemi tarafından kontrol edilir. L
yargılarından hangileri doğrudur? G
İ
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 6. Aşağıda bir kas teline uygulanan uyartı şiddetine bağlı ka-
D) I ve II E) I, II ve III sın tepkisi gösterilmiştir.
S
A Tepki
R şiddeti TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A Eşik şiddeti
L
3. Aşağıdaki özelliklerden hangisi kas sistemi için yanlış-

Grafiğe göre,
tır?
I. Uyartı şiddeti artarsa tepki şiddeti değişmez.
A) Hücrelerinin zarlarına sarkoplazma, sitoplazmasına sar-
II. Kas eşik şiddeti ve üzerindeki uyartılara aynı şiddette
kolemma denir.
cevap verir.
B) Kas hücrelerinin endoplazmik retikulumuna sarkoplaz-
III. Her uyartı tepkiye neden olmuştur.
mik retikulum denir.
C) Kas hücrelerinde mitokondri sayısı çok fazladır. ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) Hareketi gerçekleştirmede görev alır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

E) Kemiklerle beraber vücuda şekil verir. D) I ve II E) I, II ve III
217
7. Kemik doku osein adı verilen ara madde ile osteosit adı veri- 10. İnsanda bir takım faktörler kemiklerin sertleşmesini sağ-
len kemik hücrelerinden oluşmuştur. larken bazı faktörler ise kemiklerin yumuşamasına neden
Kemik dokunun ara maddesi olan osein için, olur.
I. Organik kısmı kollajen lif ve proteinden meydana gelir. I. Kalsitonin
II. Kalsiyum fosfat, kalsiyum karbonat, kalsiyum florür, po- II. Parathormon
tasyum ve magnezyum ara maddenin inorganik kısmı-
III. A vitamini
nı oluşturur.
III. Yaş ilerledikçe ara maddede inorganik miktarı artar. Yukarıda verilenlerden hangilerinin artışı kemiklerin
yumuşamasına neden olur?
11. Küçük bir çocuk geçirdiği trafik kazasına bağlı uzun kemi-
8. Aşağıda bazı kemik çeşitleri ve özellikleri gösterilmiştir.
ğindeki epifizi plağı zarar görmüştür.
Kemik çeşidi Uzun kemik Kısa kemik Yassı kemik
Buna göre çocukta;
Epifiz + I –
I. kemiğin boyca uzamasında aksama,
Periost + + II
II. kırmızı kemik iliğinde azalma,
Sarı kemik iliği III – –
III. kemiğin enine büyümesinde yavaşlama
Kırmızı kemik iliği + IV +
durumlarından hangileri gözlenir?
(+: bulundurur, –: bulundurmaz) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Buna göre I, II, III ve IV numaralı bölgelere aşağıdakiler- D) I ve II E) I, II ve III
den hangisi gelmelidir?
I II III IV
A) – – + +
B) – + + +
C) + – – –
12. Aşağıda vücudumuzda gerçekleşen bazı olaylar verilmiştir.
D) + – + –
B Kol kasının
E) – – + – İ Kanın damarda kasılıp
hareketi gevşemesi
L (I) (II)
G
İ
Kalbin kasılıp Besinin midede
9. Omurgalılarda iskelet sisteminin yapısını kıkırdak ve kemik S gevşemesi peristaltik
doku oluşturur. (III) hareketi
A
(IV)
R
Kıkırdak doku hiyalin, elastik ve fibröz kıkırdak olarak sınıf-
M Buna göre, yukarıdaki durumlardan hangilerinde düz

landırılır.
A
kaslar görev alır?
I II III L
A) II ve III B) I ve IV C) I, II ve III
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
Soluk borusu Kulak kepçesi Uzun kemik

ÖĞREN
Buna göre, insana ait kısımlardan hangilerinde kıkırdak
doku bulunur? Epifiz kemiklerde boyca uzamayı sağlarken pe-
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III riost enine kalınlaşmayı sağlar.
218
3
1. I. Çıkık 5. P Kasın uyarı almadığı zaman içinde bile bir miktar kasılı
II. Kırık kalması
III. Burkulma P Vücudun duruşunun düzenlemesi
Yukarıdakilerden hangileri destek ve hareket sistemi İskelet ve kas sistemine ait yukarıda verilen aktivite-
rahatsızlıkları içerisinde yer alır? ler, sinir sisteminin hangi merkezi tarafından kontrol
edilir?
D) I ve II E) I, II ve III A) Omurilik soğanı B) Hipotalamus
C) Orta beyin D) Beyincik
E) Uç beyin
2. Laktik asit fermantasyonunda açığa çıkan laktik asit

için,
I. Kana karıştığında beyne ulaşır ve yorgunluk merkezini
uyarır.
II. Dinlenme ile laktik asit karaciğerde glikoza çevrilebilir. 6. Kemiklerde büyüme olayını epifiz ve periost sağlar.
III. Çok fazla oluşturulursa idrar ile dışarı atılabilir.
Buna göre periost için,
yargılarından hangileri doğrudur? I. Kemiğin kalınlaşma ve onarımını sağlar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. Bol miktarda kan damarı ve sinir taşır.
D) I ve III E) I, II ve III III. Yeni kemik hücrelerini oluşturur.

3. İskelet sistemi önemli iç organları koruma, kan hücresi

üretme, mineral depolama, hareket, vücudun çatısını oluş-
B
turma gibi görevler üstlenir.
İ
Buna göre; L
G
I. kafatası kemiği, II. uyluk kemiği,
İ
III. kaburga kemiği
hangileri vücudumuzda önemli iç organları korur? S 7. Aşağıda bir kasın kasılmasının bazı zaman dilimlerine bağ-
A lı değişimi gösterilmiştir.
D) I ve III E) I, II ve III M
A
1 2 3 4 5
L
Buna göre yarı fizyolojik ve tam fizyolojik tetanos han-
gi seçenekte doğru verilmiştir?
4. İnsanda kemikleşme olayında;
Yarı fizyolojik Tam fizyolojik
I. vitamin, II. hormon, tetanos tetanos
III. beslenme, IV. genetik faktörler A) 1 5
B) 4 2
C) 4 5
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) 2 3
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV E) 1 3
219
8. Aktin ve miyozin molekülleri için; 11. Miyoglobin ile ilgili olarak,
I. proteinden oluşması, I. Substrat düzeyinde fosforilasyon için gerekli enzimleri
bulundurur.
II. kasılmada boyunun artması,
II. Çizgili kas hücrelerine kırmızı renk verir.
III. kasılıp gevşeme hareketini sağlaması
III. Kan damarlarında kasa hemoglobinle birlikte O2 taşır,
özelliklerinden hangileri ortaktır? CO2’yi akciğerlere taşır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III yargılarından hangileri doğrudur?
D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
9. Destek ve hareket sistemi kas ve kemik sisteminden mey-
dana gelir. İskelet sistemi ise baş, üye ve gövde iskeletin-
den oluşur.
Kafatası kemikleri
önemli iç organları
12. Atletizm 3000 m koşucusu olan bir atlet başlangıç çizgisin-
den koşmaya başlamıştır.
korur.
(I)
Kol kemikleri Göğüs kafesi kemikleri

kan üretimi iç organlara askılık gö-
yapar. revi yapar.
(IV) (II)
Bacak kemikleri
kaslar için tutunma Buna göre, atlet koşmaya başladığında,
yüzeyi oluşturur.
I. ATP $ ADP + P
(III)
II. Kreatin P + ADP $ ATP + Kreatin
Buna göre, iskelet sistemine ait kemiklerden hangileri-
nin görevleri doğru verilmiştir? III. Glikoz + 6O2 $ 6CO2 + 6H2O + ATP
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III tepkimelerinin enerji ihtiyacını karşılamak için gerçek-

B
leşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru veril-
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV İ
miştir?
L
G A) I - II - III B) III - II - I C) II - III - I
10. Aşağıda çizgili bir kasın anatomisi gösterilmiştir. İ
D) I - III - II E) III - I - II
I
Bandı S
A
Bandı A
Aktin
Miyozin R
M 13. Aşağıda çizgili kasların çalışması sırasında meydana ge-

A len bir takım olaylar gösterilmiştir.
Z çizgisi
L
H Sarkomer D
Bandı Gevşeme olur. Kasılma olur.
B
Buna göre kasılma ve gevşemede gerçekleşen olaylar
hangi seçenekte doğru verilmiştir? D ve B ile ilgili olarak,
I. B olayında Ca++ sarkoplazmik retikulumdan çıkış yapar.
Kasılmada Gevşemede
II. D olayında kreatin fosfat miktarı artar.
A) A bandı daralır. H bandı artar.
III. D ve B olayında kasın hacmi değişmez.
B) Aktin genişler. I bandı artar.
C) Sarkomer daralır. Miyozin genişler. yargılarından hangileri doğrudur?
D) I bandı daralır. Sarkomer genişler. A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
E) H bandı daralır. A bandı daralır. D) II ve III E) I, II ve III
220
4
1. Kasın kasılması sırasında aktin iplikleri miyozin iplikleri ta- 4. I. Menisküs
rafından çekilir.
II. Osteomalazi
Buna göre kasılma ve gevşeme sırasında aşağıda veri- III. Raşitizm
lenlerin hangisinin miktarında bir değişme olur?
Yukarıda verilen rahatsızlıklardan hangilerinde D vita-
A) Aktin büyüklüğü B) A Bandı
mini ve Ca+2 normale göre az olduğundan ortaya çıkar?
C) Sarkomer D) Kas hacmi
E) Miyozin büyüklüğü A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
2. Kıkırdak doku için aşağıda verilenlerden hangisi doğ-

rudur?
A) Embriyonik dönemde iskelet büyük oranda kemik, az
miktarda kıkırdaktan oluşur.
B) Eklem bölgeleri gibi yerlerde bulunan kıkırdak doku bir
süre sonra tamamen kemikleşir.
C) Hücrelerine osteosit, ara maddesine osein denir. 5. Çizgili kaslar için aşağıda verilenlerden hangisi doğru-
D) Ara maddesinde protein yapılı lifler bulunur. dur?
E) Kıkırdak dokuda kan damarı oranı normale göre azdır. A) İstemsiz çalışır.
B) Otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir.
C) Kol ve bacaklarda bulunur.
D) Bantlaşma görülmez.
3. Aşağıda bir kasın kas sarsı grafiği gösterilmiştir. E) Enerji ihtiyacını sadece oksijenli solunumla giderir.
Kasılma boyu
B
İ
L
Tonus X Y Z G G
Zaman
İ
Uyarı anı 6. Yeni doğmuş bebeklerde kemik sayısı yaklaşık 300 iken
ergin bir insanda 206 tanedir. Bu 206 kemik baş, gövde ve
Buna göre harflendirilmiş kısımlar hangi seçenekte S
üye kemikleri olmak üzere üç kısımda incelenir.
doğru verilmiştir? A
R Buna göre, TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
X Y Z G M I. Kaburga
A) Gevşeme Kasılma Gizli evre Dinlenme A
L II. Kaval
evresi evresi evresi
III. Çene
B) Gevşeme Dinlenme Kasılma Gizli evre
kemiklerinin bulunduğu yerler hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
C) Dinlenme Gevşeme Gizli evre Kasılma
Baş iskeleti Gövde iskeleti Üye iskeleti
A) I II III
D) Dinlenme Gizli evre Kasılma Gevşeme B) III I II
C) II I III
E) Gizli evre Kasılma Gevşeme Dinlenme D) I III II
evresi evresi evresi E) III II I
221
2018 / AYT 10. İskelet kasında bulunan birimler aşağıdaki gibidir.
I. Miyofibril II. Kas lifi
7. Aşağıdaki özelliklerden hangisi insandaki kas tipleri
III. Aktin IV. Kas demeti
arasında sadece kalp kasına özgüdür?
A) Bantlaşma görülmesi Buna göre verilen yapılar büyükten küçüğe doğru nasıl
sıralanır?
B) Kasılmasında kalsiyum iyonlarının işlev görmesi
C) Kasılırken aktin ve miyozin iplikçiklerinin birbiri üzerin- A) I – II – III – IV B) III – II – IV – I
de kayması C) IV – II – I – III D) II – I – IV – III
D) İstemsiz çalışması E) IV – I – II – III
E) Kasılması için kendi ritmik uyartılarını oluşturabilmesi
8. Aşağıda uzun bir kemikten alınan bazı kısımlar gösterilmiştir.

Süngerimsi
kemik
11. Aşağıda bir kas demetinin uyartı şiddetine bağlı kasılma
kemik iliği
Eklem kıkırdağı
durumu gösterilmiştir.
Sarı
Kan
damarı Periost
Tepki şiddeti
Sert kemik
Baş Gövde Baş
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Eşik şiddeti
A) Baş kısmının dışında sert, iç kısmında süngerimsi ke-

Uyartı şiddeti
mik doku bulunur.
B) Süngerimsi kemik doku içerisinde kırmızı kemik iliği bu- Şekildeki eğriye göre,
lunur. I. Kas demeti ya hep ya hiç prensibine göre çalışmıştır.
C) Periost boyuna, epifiz enine büyümeyi sağlar. II. Kasta uyartının şiddeti tepki şiddetini değiştirmiştir.
D) Gövde kısmının ortasında sarı kemik iliği bulunur. III. Kas bazı uyartılara cevap verememiştir.
E) Sarı kemik iliği yağ doku bakımından zengindir. ifadelerinden hangileri doğrudur?

B
İ
L
9. Çizgili bir kasın kasılması sırasında aşağıda verilen G
grafikteki değişimlerden hangisi gözlenmez? İ
A) Laktik asit B) CO2

S 12. Aşağıda vücutta bulunan kas çeşitleri verilmiştir.
A
X - Düz kas
R
M Y - Çizgili kas
Zaman Zaman
A Z - Kalp kası
L
C) Isı D) Glikojen
Buna göre,
I. Vücuttaki kütlesel miktarı açısından çoktan aza doğru
sıralanışı Y – X – Z şeklindedir.
II. Kasılma hızı açısından çoktan aza doğru Y – Z – X şek-
Zaman Zaman linde sıralanabilir.
III. Çekirdek sayısı bakımından azdan çoğa doğru Y – Z – X
E) Kreatin
şeklinde sıralanır.
Zaman D) II ve III E) I, II ve III
222
5
1. Kemik doku hücresi aşağıda verilenlerden hangisidir? 5. Çizgili kaslardaki kreatin fosfat ile ilgili olarak,
A) Kondrosit B) Lipoblast I. Hazır ATP yetersizse kaslarda depolanan kreatin fosfat

kullanılır.
C) Osteosit D) Nöron
II. Kas hücrelerindeki ATP’den daha fazla bulunur.
E) Fibrosit
III. ATP'den önce kreatin fosfat tüketilir.

2. Pazu kasları açıcı ve bükücü kaslardan meydana gelir.
Bükücü kaslarda I bandı daralırsa açıcı kasta,

I. H bandı genişler.
II. A bandı değişmez. 6. I. Titreme hareketi ile solunuma bağlı vücut ısısının düzen-
lenmesi
III. Sarkomer genişler.
II. Kemiklerin etrafını saran kaslar ile vücuda şekil verme
III. Damarlara basınç uygulayarak kan ve lenfin ilgili yerle-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III re taşınımı
D) I ve II E) I, II ve III IV. Kemiklerle beraber vücudun hareketini sağlama
Yukarıda verilenlerden hangilerini kas sistemi gerçek-

leştirir?
3. İnsanda aşağıda verilen kaslardan hangisinde enine

bantlaşma olayı görülmez?
B
A) Dil kası B) Karın kası İ
C) İnce bağırsak D) Göz kapağı L
G
E) Diyafram İ 7. Aşağıda verilen grafik kasın dinlenmesi sırasında çizilmiştir.
Miktar
S
A ?
M
4. Bazı hayvansal doku çeşitlerinde kan damarları bulunmaz.
A
Bağ doku bu dokuları difüzyonla besler, atıkları aynı yolla
L
uzaklaştırır.
Zaman
Buna göre;
I. epitel doku, Buna göre soru işareti(?) ile gösterilen yere;
II. yağ doku, I. kreatin fosfat,

II. laktik asit,
III. kıkırdak doku
III. ATP
çeşitlerinden hangilerinde kan damarı bulunmadığın-
dan bağ doku tarafından beslenir? faktörlerinden hangileri yazılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
223
8. Aşağıda bir kasın kasılma boyunun zamana bağlı değişimi 11. Aşağıda verilenlerden hangisi kasın kasılması sırasın-
gösterilmiştir. da doğrudan harcanan moleküllerden biri değildir?
Kasılma boyu A) ATP B) Glikoz C) Laktik asit
D) Kreatin P E) Amino asit
D B
Zaman
Uyarı anı
Buna göre D ve B zaman aralıklarında aşağıda verilen-

lerden hangisi gerçekleşmez? 12. Aşağıda kemikten alınan kesitler gösterilmiştir.
D B
A) CO2 azalır. Isı azalır.
B) Kreatin P azalır. CO2 artar. Osteosit
C) O2 azalır. CO2 artar.
Osein
D) Glikojen azalır. Sıcaklık artar. Periost
açılmış
E) Glikoz azalır. Laktik asit artar.
Havers kanalı
Volkman kanalı
Şekile göre,
9. Bir çizgili kas kasıldığında,
I. İçinde kan damarı ve sinirlerin bulunduğu boyuna uza-
I. Motor uç plağından asetilkolin salınımı
nan kanallara havers, havers kanallarına birbirine bağ-
II. Ca++ iyonları sarkoplazmik retikulumdan sitoplazmaya
layan kanallara volkman kanalı denir.
çıkması
II. Osteositler kan damarları sayesinde besin ve oksijeni
III. Ca++ iyonlarına bağlı ATPaz’ın aktifleşmesi
alır.
IV. Miyozin ipliklerinin aktinin üzerine akması
III. Osteositler kemik doku hücresidir.
durumlarının gerçekleşme sırası nasıldır?
A) I – II – III – IV B) II – I – III – IV
C) III – IV – II – I D) IV – I – III – II B
E) IV – I – II – III
L
G
10. Aşağıda kas çeşitlerinin bazı özellikleri verilmiştir. İ
Özellik Düz kas Çizgili kas Kalp kası S

Çok
A
Çekirdek I 1 veya 2
sayısı çekirdek R
çekirdek
M 2021 / AYT
Bantlaşma Yok Var II A
L 13. İnsanda iskelet kaslarının kasılmasıyla ilgili aşağıdaki
Oksijenli Yapar III Yapar
solunum ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) İskelet kaslarının kasılmasında Ca2+ İyonlarına gereksi-
Buna göre; I, II ve III numaralı bölgelere aşağıdakiler-
nim duyulur.
den hangisi gelmelidir?
B) Kasılma sırasında iskelet kası hücrelerindeki aktin ve
I II III miyozin iplikçiklerin boyu kısalır.
A) Tek çekirdek Var Yapmaz C) İskelet kasları enerji kaynağı olarak glikojeni kullanabilir.
B) Çok çekirdek Yok Yapar D) İskelet kası hücrelerinin uyarılması motor sinirlerle ger-
C) Tek veya 2 çekirdek Yok Yapmaz çekleşir.
D) Tek çekirdek Var Yapar E) İskelet kaslarında kasılma sırasında sarkomerlerin
E) Çok çekirdek Var Yapar boyu kısalır.
224
SİMÜLASYON TESTİ
1. İnsan vücudunda bulunan duyu organlarının yapısında 2. Aşağıdaki grafikte kas sarsının zamana bağlı değişimi gös-
uyarıları algılayan farklı reseptörler bulunur. Bu reseptör terilmiştir.
çeşitleri farklı uyarı çeşitlerinin alınmasında özelleşmiştir. Kas sarsı
Aşağıda verilen duyu organı, reseptörlerin duyu orga-
nında yoğun olarak bulunduğu bölge ve reseptör çeşi-
di eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A)
Zaman
t1 t2
t1 ve t2 zaman dilimlerinde ayrıca kasa ait aşağıdaki deği-

şimler elde edilmiştir.
Sarı nokta Fotoreseptör
Miktar
B)
Zaman
t1 t2
Kohlear kanal Kemoreseptör
t1 t2
C) I. CO2 O2
II. Kas hacmi Kas boyu
III. I bandı boyu H bandı boyu
B Buna göre, t1 ve t2 yerine gelen değişimler hangilerinde

Sarı bölge Kemoreseptör İ doğru verilmiştir?
L
G
D) İ D) I ve II E) I, II ve III
S
A
M
A 3. Aniden karşısına köpek çıkan birisinin birden hareket-
Papilla Kemoreseptör
L lenmesinde,
E) I. Sinir
II. Dolaşım
III. Kas
IV. Solunum
sistemleri hangi sıraya göre görev alır?

Dermis Mekanoreseptör A) I – III – II – IV B) IV – III – II – I
C) III – IV – I – II D) II – IV – I – III
E) I – II – III – IV
225
4. Aşağıda deri ile ilgili açıklamalar yapan öğrencilerden 6. Bir grup öğrenci besinlerin tadının alınmasında etkili olan
hangisinin verdiği bilgi yanlıştır? faktörleri anlayabilmek için deneyler yapmak istemişlerdir.
Bunun için avokado meyvesini kullanmışlardır. Deneyde;
A) Derinin vücudun farklı bölgelerinde
kalınlığı ve bulundurduğu reseptör sayısı 1. Öğrencinin burnu tıkalı olarak meyvenin tadını algıla-
farklı olabilir. ması sağlanmıştır.
Akif 2. Öğrencinin dondurulmuş avokadoyu çok soğuk şekil-
B) Zedelenmediği sürece mikrop geçirmez de yemesi sağlanmıştır.
bu özelliği sayesinde bağışıklıkta görev 3. Öğrenci daha önce hiç avokado yememiştir ve ilk defa
alır.
avokado yiyerek tadını algılaması sağlanmıştır.
Hamza
4. Öğrencinin dilinde bir süre bir kâğıt mendil tutularak
C) dili tam olarak kurutulmuş ve daha sonra avokado yi-
Tamamı canlı ve bölünebilir hücrelerden
oluşur. yerek tadını algılaması sağlanmıştır.
Buna göre yapılan çalışmalardan tadın algılanmasında
Buket
aşağıdaki faktörlerden hangisinin etkisi olduğu çıkarı-
D) lamaz?
Termoreseptör, mekanoreseptör gibi
farklı reseptör çeşitlerini bulundurabilir. A) Besinlerin sıcaklığı
Bilal B) Besinlerin kokusu
E)
Provitamin D'yi aktifleştirerek kemik C) Tat moleküllerinin sıvıda çözünmesi
gelişimi üzerinde etkili olur.
D) Besinlerin görüntüsü
Elif E) Kişinin tat hafızası
5. Gözün en dış kısmında bulunan sert tabaka gözün önün-

de saydamlaşıp kubbeleşerek korneayı oluşturur. Kornea
7. Aşağıdaki tabloda K, L ve M kaslarına ait bazı özellikler
göze gelen ışınların ilk olarak kırıldığı yerdir. Karetokonus B
İ verilmiştir.
rahatsızlığında korneanın şekli bozulur ve öne doğru sivri-
lir. Aşağıda normal bir göz ile keratokonus gözün şekilleri L Kas çeşidi
G K L M
gösterilmiştir. Özellik
İ
Normal Keratokonus
Bantlaşma Var Var Yok
kornea S İstemli çalışma İstemli İstemsiz İstemsiz
A durumu çalışır çalışır çalışır
R
Somatik Otonom Otonom
M Kontrol eden
sinir sinir sinir
A merkez
sistemi sistemi sistemi
L
Buna göre K, L ve M kas çeşitleri hangi seçenekte doğ-
Buna göre karetokonus hastalığında, ru gösterilmiştir?
I. Bulanık ve bozuk görüntü görülür. K L M
II. Cisimlerin renkleri fark edilmez. A) Düz kas Çizgili kas Kalp kası
III. Kâğıda çizilmiş düz çizgiler bükülmüş veya dalgalı
B) Kalp kası Düz kas Çizgili kas
olarak görülür.
C) Çizgili kas Kalp kası Düz kas
D) Düz kas Kalp kası Çizgili kas
D) I ve II E) I ve III E) Çizgili kas Düz kas Kalp kası
226
7.
ÜNİTE
5.
BÖLÜM
◗ SİNDİRİM SİSTEMİ


ca çözülebilir.
SİNDİRİM SİSTEMİ: Karbonhidratların sindirimi
• Besinlerin sindirim kanalında kimyasal ve fiziksel olarak parçalan- Nişasta Tükürük
masına sindirim denir. Ağız + Su Maltoz + Dekstrin
Glikojen amilaz
• Mekanik sindirimde su yardımı ile enzimlerin etki edeceği besin
yüzeyi genişletilir.
• Kimyasal sindirimde besinlere ait bağlar enzim ve su aracılığı ile İnce Nişasta Pankreatik
+ Su Maltoz + Dekstrin
parçalanır. bağırsak Glikojen amilaz
• Hücre dışı sindirimde, besinler hücre dışına salgılanan enzimlerle
sindirim kanalında parçalanır. Maltaz
Maltoz + Su Glikoz + Glikoz
• Hücre içi sindirimde fagositoz ya da pinositozla besinler hücreye
alınarak sindirilir. Sükraz
Sükroz + Su Glikoz + Fruktoz
Ağız Yutak
Laktaz
Laktoz + Su Glikoz + Galaktoz
Yemek borusu
Koledok kanalı Dekstrinaz
Dekstrin + (n–1) Su (n) Glikoz
Proteinlerin sindirimi
Karaciğer Mide
Safra kesesi Mide Pepsinojen + HCI Pepsin
Virsung kanalı
Water Pepsin
Protein + Su Polipeptit + Aminoasit
kanalcığı Kalın bağırsak
İnce bağırsak
Pankreas İnce
Tripsinojen + Enterokinaz Tripsin
bağırsak
Karaciğer Kimotripsinojen + Tripsin Kimotripsin

• Safra üretir.
Küçük Tripsin Daha küçük
Safra; yağların fiziksel sindirimini sağlar. + Su + Amino asit
polipeptit polipeptit
– Kimotripsin
Bileşiminde su, safra pigmenti, kolesterol, HCO3 ve tuz bulunur.
Mideden gelen sıvının pH'sını artırır. Daha Aminopeptidaz Amino
• Fazla glikozu glikojen şeklinde depolar. NH3ü üreye çevirir. küçük + Su Tripeptit + Dipeptit + asit
polipeptit Karboksipeptidaz
• Karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasını düzenler.
• Alkol ve ilaçların zehir etkisini azaltır.
Tripepditaz
• A, D, E, K vitaminlerini ve mineralleri depolar. Tripeptit + Su Amino asit
• Yaşlı alyuvarları parçalar, yenisini üretir. Dipeptidaz
• Albumin, globulin ve fibrinojen proteinlerini üretir. Yağların sindirimi

Pankreas Safra + Lipaz
İnce 3 yağ asit
• Hem sindirim enzimi hem de hormon salgıladığından karma bir Yağ + 3 su Gliserol +
bağırsak
bezdir.
• Sindirim enzimleri olarak pankreas amilaz, lipaz, tripsinojen, ki- Besinlerin Emilimi
motripsinojen, DNA az ve RNA az salgılar. • Besinlerin sindirim kanalında parçalandıktan sonra epitel hücreleri
• Enzim ve bikarbonatlı pankreas öz suyunu virsung kanalına döker. ile alınıp kana veya lenfe verilmesi olayına emilim denir. Emilimin
büyük bölümü ince bağırsakta gerçekleşir.
• İnsülin ve glukagon kana gönderilerek kan şekerini ayarlar.
• Ağızda hormon ve ilaçların, midede alkolün, kalın bağırsakta su,
Sindirimle ilgili hormonlar
mineral, K ve B vitaminlerinin emilimi olur.
Salgılandığı Etkili olduğu • Monosakkarit, amino asit, B, C vitaminleri, su ve mineraller ince
Nodkor Etkisi
organ organ bağırsak epitelden kılcal kan damarına geçer.
Mide öz suyunu
Gastrin Mide Mide
salgılatır.
• Yağ asidi, gliserol, A, D, E, K vitaminleri epitel hücrelerinden emil-
dikten sonra lenf kılcal damarlarına geçer. Yağ asidi ve gliserol
Pankreastan HCO3
Onikiparmak Karaciğer –
salınımı, karaciğer-
şilomikrona dönüşerek taşınır.
Sekretin
bağırsağı pankreas den safra üretimini
sağlar.
Pankreastan enzim
Onikiparmak Safra kesesi üretimi, safranın
Kolesistokinin
bağırsağı pankreas koledok kanalına
boşaltımını sağlar.
Sindirimle ilgili hormonlar

Ağız Mide Bağırsak
Karbonhidrat + – +
Protein – + –
Yağ – – +
Test SİNDİRİM SİSTEMİ – 1
1
1. Aşağıda verilenlerden hangisinde sindirim doğru bir 5. Sindirim gerçekleşme şekline göre fiziksel ve kimyasal sin-
şekilde açıklanmıştır? dirim olarak sınıflandırılır.
A) Glikozun O2 varlığında yıkımı Besin yüzeyi Monomer ATP
B) Proteinin amino asitlere parçalanması

C) Karbondioksit ve sudan glikoz oluşumu I II III
D) Glikozun zar aracılığı ile hücrelere geçişi
E) Laktik asit fermantasyonu ile ATP üretimi Zaman Zaman Zaman
Buna göre fiziksel sindirimde grafiklerde verilen deği-

şimlerden hangileri gözlenir?
2. Ağız ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi
yanlıştır?
A) Tükürük, dil ve diş bulunur.
6. Aşağıda bir sindirim kanalına ait bazı açıklamalar verilmiş-
B) pH ortamı yaklaşık nötrdür.
tir.
C) Fiziksel ve kimyasal sindirim olur. • İçerisindeki sıvıda HCI ve pepsinojen bulunur.
D) Tükürükte kimyasal sindirimi sağlayan hormonlar bulu- • İçerisinde besinler karıştırılarak kimus elde edilir.
nur.
Buna göre özellikleri belirtilen sindirim organı aşağıda-
E) Bazı maddelerin emilimi gerçekleşir. kilerden hangisidir?
A) İnce bağırsak B) Mide
C) Yemek borusu D) Ağız
E) Kalın bağırsak
3. I. Besin peristaltik hareket ile istemsiz bir şekilde ilerler.

II. Başlangıcında çizgili kaslar yer alır. B 7. Lenf kılcalları ile bağırsaktan emilen yağ asiti, gliserol
İ ve A, D, E, K vitaminlerinin sol köprücük altı toplarına
III. Fiziksel sindirim ve emilim olayları gerçekleşir.
L ulaşıncaya kadar,
Yemek borusu için yukarıda verilenlerden hangileri doğ- G I. Killus borusu
rudur? İ II. Peke sarnıcı
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II III. Göğüs kanalı
S izlediği yol hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A
A) I – II – III B) III – II – I C) II – III – I
M D) I – III – II E) III – I – II
A
L
4. Hücre içi sindirimde besinlerin hücre içine alınımını;
8. Mide içi pH’si çok düşük olmasına rağmen organın
I. fagositoz, kendi kendine zarar vermesini;
I. proteinlerin hidrolizinde görev alan pepsinin inaktif salı-
II. ekzositoz,
nımı,
III. pinositoz, II. mide iç yüzeyindeki epitel hücrelerinden mukus salgı-
lanması,
IV. aktif taşıma
III. gastrin ve enterogastrinin düzenleyici etkisi
verilenlerden hangileri sağlar?
durumlarından hangileri engeller?
A) I ve II B) II ve III C) I ve III
D) II ve IV E) III ve IV
229
9. İnsanda sindirim kanalında meydana gelen olaylar için, 11. Bir kişi bol miktarda deniz suyu yutarsa,
I. Hormon salınımı ve peristaltik hareket doğrudan kim- I. Kanın osmotik basıncı artar.
yasal sindirimi sağlamaz. II. Kan basıncı artar.
II. Karaciğer ve pankreas salgıları ile ince bağırsakta sin- III. Tuzun emilimi artar.
dirimi sağlar. IV. Kanın hacmi artar.
III. Amilaz proteinleri monomerlerine kadar yıkar. durumlarının gerçekleşme sırası nasıldır?
yargılarından hangileri doğrudur? A) I – II – IV – III B) II – IV – I – III
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II C) III – I – IV – II D) IV – III – II – I
D) II ve III E) I, II ve III E) III – IV – II – I
10. Aşağıda proteinlerin sindirim aşamaları gösterilmiştir.

12. Safra kesesi karaciğerin ürettiği safra ile doldurulur.
Pepsinojen + HCl √ Pepsin
Pepsin
Safra kesesinin kolesistokinin salınımına bağlı kole-
Protein + Su P + Amino asit dok kanalına döktüğü sıvıda,
Enterokinaz
Tripsinojen Tripsin I. HCO –3 II. Safra tuzları
Tripsin
Kimotripsinojen Kimotripsin III. Pityalin IV. Yağ asitleri
Tripsin ve kimotripsin
P + Su R + Amino asit V. Bilirubin
R + Su
Aminopeptidaz ve karboksi peptidaz
S + L + Amino asit maddelerinden hangisi bulunmaz?
S + L + Su
Tripeptidaz ve Dipeptidaz
Amino asit A) I B) II C) III D) IV E) V
Buna göre P, R, S ve L ile gösterilen yerlere aşağıdaki-

lerden hangisi gelmelidir?
13. Aşağıdaki tabloda sindirimle ilglili hormonlara ait bir tablo
P R S L verilmiştir.
A) Polipeptit Dipeptit Daha Tripeptit
küçük Salgılandığı Etkili olduğu
Hormon Etkisi
organ organ
polipeptit
B
Mide öz suyunu
B) Daha Polipeptit Tripeptit Dipeptit İ R Mide Mide
salgılatır.
küçük L
polipeptit G Pankreastan
İ Onikiparmak Karaciğer HCO –3 salınımı,
C) Polipeptit Daha Tripeptit Dipeptit S
bağırsağı Pankreas karaciğerden safra
küçük
üretimini sağlar.
polipeptit S
A Pankreastan
D) Dipeptit Tripeptit Daha Polipeptit
R enzim üretimi,
küçük Onikiparmak Safra kesesi
T safranın koledok
polipeptit M bağırsağı Pankreas
kanalına boşaltımı-
A
E) Tripeptit Polipeptit Dipeptit Daha nı sağlar.
L
küçük
Buna göre R, S ve T hormonları hangi seçenekte doğru
polipeptit
gösterilmiştir?
R S T
A) Kolesistokinin Gastrin Sekretin
UYARI
B) Sekretin Gastrin Kolesistokinin
Pepsinojen, kimotripsinojen ve tripsinojen inaktif C) Kolesistokinin Sekretin Gastrin
salınır.
D) Gastrin Kolesistokinin Sekretin
E) Gastrin Sekretin Kolesistokinin
230
2
1. Yağ asiti ve gliserol bağırsak epitel hücreleri ile emilir. 5. Aşağıdaki şekilde insan sindirim sistemine ait yapılar gös-
terilmiştir.
Buna göre yağ asiti ve gliserolün dolaşım sisteminde
taşınma şekli aşağıdakilerden hangisidir? Ağız Yemek
borusu
A) Polipeptit B) Şilomikron
C) Disakkarit D) Monogliserit Yutak
Mide
E) Polisakkarit
Kalın
bağırsak
2. Midenin sindirim sistemi açısından görevleri içerisin-
de;
I. yağların kimyasal sindirimini sağlama,
Yukarıda gösterilen organların görevleriyle ilgili verilen
II. kasılıp gevşeme hareketi ile vitaminlerin mekanik sindi-
açıklamalardan hangisi yanlıştır?
rimi,
A) Ağız: Dişler yoluyla besinlerin mekanik sindirimini ger-
III. kalın bağırsaktan gelen besinlerin depo edilmesi
çekleştirir ve bazı besinlerin kimyasal sindirimini başlatır.
verilenlerden hangileri yer almaz?
B) Yutak: Besinlerin soluk borusuna girmesini engelleye-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III rek, yemek borusuna geçmesini sağlar.
C) Yemek borusu: Peristaltik hareketlerle besinlerin mideye
iletilmesini sağlar.
D) Mide: Besinlerin mekânik ve kimyasal sindirimini ger-
çekleştirir.
E) Kalın bağırsak: Besinlerin kimyasal sindirimi tamamlanır,
besin monomerleri buradan emilerek kana karışır.
3. İnce bağırsakta bulunan villusların temel amacı aşağı-
da verilenlerden hangisidir?
A) Kimyasal sindirimi tamamlamak
B) pH’yi yükseltmek B
C) Emilim yüzeyini genişletmek
İ
L
D) Peristaltik hareketi hızlandırmak
G 6. Aşağıda verilen damarlardan hangisinde lenf sıvısı ile
E) Fiziksel sindirimi sağlamak İ kan ilk defa karışır?
A) Akciğer atardamarı
S B) Sol köprücük altı toplardamarı
A C) Aort atardamarı
R D) Kapı toplardamarı TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
4. M
Sindirim
Emilen Besin
A E) Böbrek toplardamarı
Organı
L
I. Ağız Hormon ve Nikotin
II. Mide Alkol
III. İnce Bağırsak

Amino asit, Su, Na, Yağ asidi, 7. I. Amilaz
Monogliserit, Monosakkarit
II. Pepsin
IV. Kalın Bağırsak Su, Mineral, Vitamin ve Glikoz III. Lipaz
Besinlerin emilim bölgeleri için yukarıda verilenlerden Yukarıda verilen enzimlerden hangileri besini tama-
hangileri doğrudur? men monomerlerine kadar ayıramaz?
A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I, II ve III E) I, II, III ve IV D) I ve III E) I, II ve III
231
8. İnce bağırsak kimyasal sindirimin tamamlandığı organdır. 12. İnce bağırsakta oluşan ve emilimi olan bir glikoz kara-
ciğerde depo edilinceye kadar;
Buna göre;
I. kapı toplardamarı,
I. peristaltik hareket ile fiziksel sindirim,
II. besin monomerlerinin emilimi, II. üst ana toplardamarı,
III. sindirim atıklarının anüse direkt aktarımı III. karaciğer toplardamarı
olaylarından hangilerini ince bağırsak gerçekleştirir? damarlarının hangilerinden geçer?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

9. I. Mide iç ortamının asidikleşmesini sağlar. 13. Sağlıklı bir insanda karbonhidratların %100’ü, yağların %95’i,
proteinlerin %90’ı ince bağırsak tarafından emilir.
II. Besinlerle birlikte sindirim kanalına giren mikroorganiz-
maları öldürür. Yukarıdaki açıklamaya göre,
III. Protein yapılarının denatüre olmasını sağlar. I. Her maddenin emilim hızı aynıdır.
IV. İnaktif salgılanan tripsinojenin aktifleşmesini sağlar. II. Emilim sadece pasif yolla gerçekleşir.
Mide öz suyunda bulunan HCl yukarıda verilenlerden III. Besin maddelerinin emilim oranları farklıdır.
hangilerini gerçekleştirir? yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II B) III ve IV C) I ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, II ve III E) II, III ve IV D) I ve II E) I, II ve III
10. Karaciğer bir çok maddenin üretimi, depolanması ve sal- 14. Aşağıda üç deney tüpü ve pH değerleri gösterilmiştir.
gılanmasını gerçekleştirdiğinden hayati öneme sahip bir
organdır. L M N
Buna göre karaciğer ile ilgili olarak aşağıda verilenler-

den hangisi yanlıştır? B
A) Albumin, globulin ve fibrinojen gibi plazma karbonhid- İ
Asidik Bazik Nötr
ratlarını sentezler. L
B) Demir gibi mineralleri depolar. G Belirli bir süre sonra L tüpünde peptit, M tüpünde ester,
C) Yağda eriyen A, D, E, K vitaminlerini depolar.
İ N tüpünde ise glikozit bağlarının yıkıldığı gözleniyor.
D) Alkolün zararlı etkisini azaltır. Buna göre,
S
E) Karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasını ayarlar. A I. L tüpünde pepsin proteinleri parçalamıştır.
R II. M tüpünde pankreasın iç salgı şeklinde gönderdiği in-
M sülin etkili olmuştur.

A
III. N tüpünde nişasta amilaz ile hidrolize uğramıştır.
11. İnsanda sindirim kanalını ağız, yutak, yemek borusu, mide, L
ince bağırsak ve kalın bağırsak oluşturur. Sindirim kanalın- yargılarından hangileri doğru olabilir?
da enzimler aktifleşerek, kimyasal sindirim ve fiziksel sindi- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
rim gerçekleşir.
Buna göre sindirim kanalındaki tepkimeler sonucunda,
I. dekstrin, II. amino asit,

III. pirüvik asit, IV. yağ asiti,
V. küçük polipeptit UYARI
verilen hangi ürün oluşmaz? HCI, pepsinojeni aktifleştirir.
232
3
1. I. Böcekçil bitkinin böceği sindirmesi 5. Aşağıda bazı tepkimeler gösterilmiştir.
Amilaz
II. İnsanda nişastanın sindirimi I. Nişasta + Su Maltoz + Dekstrin
Sükraz
III. Amip ve öglenanın fagositozla oluşturduğu besin kofu- II. Sükroz + H2O Glikoz + Fruktoz
lunun lizozomla birleştirilmesi III. Yağ + Safra Æ Yağ emülsiyonları
Pep sin
Yukarıda verilen olaylardan hangileri hücre içi sindiri- IV. Protein + Su Küçük polipeptit
me örnektir?
Buna göre verilen reaksiyonları fiziksel ve kimyasal
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III sindirim olarak doğru gösteren seçenek hangisidir?
D) I ve III E) I, II ve III Fiziksel sindirim Kimyasal sindirim
A) III I, II ve IV
B) I ve IV II ve III
C) I ve II III ve IV
D) IV I, II ve III
E) III ve IV I ve II
2. Aşağıda verilen besinlerden hangisinin sindirimi insanın

sindirim kanalında gerçekleşmez?
6. Aşağıda kimyasal sindirim ile ilgili bazı bilgiler numaralı
A) Nişasta B) Selüloz C) Protein olarak verilmiştir.
D) Yağ E) Maltoz I II
Enzim ATP
kullanılır. harcanmaz.
Kimyasal
Sindirim
IV III
Monomerler Hücre içinde
arasındaki veya hücre
bağlar yıkılır. dışında
gerçekleşebilir.
3. Besinlerin kimyasal sindirim ile parçalanma süresine; B
İ
I. substrat çeşidi,
L Buna göre, numaralı ifadelerden hangileri doğru ola-
II. enzim çeşidi, G bilir?
III. enzim miktarı İ
A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV
durumlarından hangileri etkilidir? D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
S
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A
D) II ve III E) I, II ve III R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
7. İshal genellikle enfeksiyon durumlarında oluşan, bağır-
A
L saklarda bulunan sıvının yeterince emilmemesi durumuyla
aşırı ve sık dışkılama durumudur.
İshal durumunda bulunan bir kişi için,

I. Sıvı alınımı azaltılmalıdır.
4. I. Suda eriyen vitaminlerin emilimini sağlama II. Kaybedilen elektrolitlerin alınması gerekir.
II. Bakteriler üzerinde antiseptik özellik gösterme III. Bağırsaktaki faydalı bakterilerin artması için probiyotik
III. İnce bağırsak içeriğini nötralize etme içerikli gıdalar tüketilmelidir.
Safra yukarıda verilenlerden hangilerini gerçekleştirir? yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

233
8. İnce bağırsak için aşağıdaki özelliklerden hangisi doğ- 11. Sindirim kanalında ağızdan başlayarak kalın bağırsağın
rudur? sonuna kadar besinlerin peristaltik hareketle rahat iler-
A) İçeriğindeki sıvı asidik hâl alarak kilus oluşur. lemesini sağlayan salgı aşağıdakilerden hangisidir?
B) Endokrin bez özelliği taşırken ekzokrin bez özelliği taşı- A) Lizozim B) Hormon C) Mukus
maz.
D) HCl E) Amilaz
C) Fiziksel sindirim gerçekleşmez.
D) Kimyasal sindirim burada tamamlanır.
E) Polimer besinlerin emilimi gerçekleşir.
12. Aşağıda insanda sindirim sistemi organlarında gerçekle-
şen bazı tepkimeler numaralı olarak verilmiştir.
9. Aşağıdaki tabloda sindirim sistemine ait organlar ve bu K
Nişasta Maltoz + Dekstrin
organlar tarafından gerçekleştirilen olaylar karışık olarak
L Glikoz + Glikoz
verilmiştir. Maltoz
Sükroz M Glikoz + Fruktoz

Yağların sindirim enzimler-
I. Karaciğer a N
inin üretilmesi Dekstrin (n)Glikoz
II. Pankreas b Besinlerin mideye taşınması Laktoz P Glikoz + Galaktoz
Proteinlerin kimyasal sindiri- Buna göre; K, L, M, N ve P ile belirtilen enzim çeşitleri ve

III. Mide c
minin başlatılması salgılandığı organlar ile ilgili olarak hangisi yanlıştır?
IV. Yemek borusu d Safranın üretilmesi A) K enzimi amilazdır, tükürük bezlerinden ve pankreastan
üretilebilir.
Buna göre organ ve görev eşleştirmelerinden hangisi
doğrudur? B) L enzimi maltazdır, ince bağırsaktan üretilir.
A) I→a B) I→d C) I→d C) M enzimi ile N enzimlerinin ortak ürünleri vardır.

II → b II → a II → c D) N enzimi bağırsak hücrelerinin sitoplazmasında çalışır.
III → c III → c III → a
IV → d IV → b IV → b E) P, L ve M enzimleri hidrolitik enzimlerdir.
D) I→c E) I→d
II → b II → b
13. Karaciğer vücudun en büyük organı olup bir takım görevleri
III → d III → c
B vardır.
IV → a IV → a
İ • Fazla glikozu depolar.
L
• İhtiyaç hâlinde glikoz miktarını yükseltir.
G
İ • Amonyağı üreye çevirir.
10. Aşağıda sindirimde önemli bir yer alan karaciğer, pankreas
Karaciğerin yukarıdaki görevleri yerine getirdiğini,
ve ince bağırsağın bağlantı bölümleri gösterilmiştir.
S I. Karaciğer atarında NH3 fazla, karaciğer toplarında ise
Karaciğer A
Safra kesesi üre fazladır.
(P) R
Koledok kanalı M II. Yemek yedikten sonra kapı toplarındaki glikoz miktarı,
Pankreas
Wirsung kanalı A karaciğer toplarındaki glikozdan fazladır.
Oniki parmak (S)
bağırsağı
L III. Uzun süre aç kalındığında karaciğer toplarında kapı
toplarına göre daha fazla glikoz bulunur.
Vater kabarcığı
(R)
durumlarından hangileri kanıtlar?
Buna göre P, R ve S noktalarında bulunan salgılar han-
gi seçenekte doğru verilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
P R S D) I ve II E) I, II ve III
A) Lipaz Aminopeptidaz Nükleaz
B) Safra Pepsinojen Lipaz UYARI
C) Safra Maltaz Amilaz
D) Sükraz Dekstrinaz Karboksipeptidaz Dekstrinaz gibi enzimler bağırsak kanalında
E) Amilaz Dipeptidaz Tripsinojen çalışır.
234
4
1. Hücre dışı sindirimde, hücre dışına salgılanan enzimler ile 5. Safra kesesi alınan bir birey,
büyük besinler monomerlerine ayrılır. I. Yağ
Sindirim ile oluşan monomerler hücre içine; II. Polipeptit
I. difüzyon, III. Nişasta
II. fagositoz, IV. C vitamini
III. aktif taşıma
V. B vitamini
olaylarından hangileri ile alınır?
besinlerinden hangisini önceki dönemlerine göre daha
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III az almalıdır?
D) I ve III E) I, II ve III A) I B) II C) III D) IV E) V
2. Kimyasal sindirim tepkimelerinde;

I. su,
II. besin,
6. Sindirim sisteminde görülen rahatsızlıklar için aşa-
III. enzim, ğıda verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır?
IV. ATP
A) Ülser, mide ve oniki parmak bağırsağı mukozasında
maddelerinden hangileri harcanır? yara oluşmasıdır.
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III B) Bağırsaktaki dışkı içindeki su ve elektrolit emiliminin
D) I, II ve IV E) I, III ve IV normalden fazla olması ishale neden olur.
C) Gastrit mide mukozasının yıpranma ve zarar görme du-
rumudur.
D) Laktoz hassasiyetinde, laktaz enzimi sentezinde prob-
lemler yaşanır.
3. Aşağıda bir organa ait bazı açıklamalar verilmiştir.
E) Reflüde, kardiadaki sfinkter kasları görevini yapa-
• Alkolün zararlı etkisini azaltır. B maz.
• Yaşlanmış ve hasarlı alyuvarları parçalar. İ
• Fazla glikozu glikojen şeklinde depolar. L
G
• A, D ve B12 vitaminlerini depo eder.
İ
Buna göre özellikleri belirtilen organ aşağıdakilerden
hangisidir?
S
7. Aşağıda verilen deney tüplerine belirtilen şartlarda bazı en-
A) İnce bağırsak B) Karaciğer A
zimler konuluyor.
R
C) Mide D) Safra
M Pepsin Amilaz Lipaz
E) Kalın bağırsak A
L
I • Et II • Pişmemiş III • Kaymak
• Su nişasta • Su
• Su
4. Aşağıda verilen sindirim enzimlerinden hangisi diğer-

pH = Asidik pH = Nötr pH = Bazik
lerinden farklı bir bağ çeşidine etki yapar? 0°C 60°C 25°C
A) Aminopeptidaz
B) Pepsin Buna göre verilen deney tüplerinden hangilerinde be-
C) Dekstrinaz sin monomerleri oluşmaz?
D) Karboksipeptidaz A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
E) Tripeptidaz D) II ve III E) I, II ve III
235
8. Kalın bağırsak; 11. Aşağıda sindirim kanalının belirli bir bölümü gösterilmiştir.
I. su, sodyum, klor gibi maddelerin emilimini gerçekleştir- 2
mek,
II. dışkının vücuttan atılıncaya kadar geçici olarak depo- 3
1
lanmasını sağlamak,
5
III. B ve K vitamini üretmek ve emilimini sağlamak 7 4
olaylarından hangilerini gerçekleştirir? 6
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Buna göre numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden
D) I ve II E) I, II ve III hangisi yanlıştır?
A) 1 kaslı yapısı sayesinde hacmi artabilir.
B) 2, 3’ün depo ettiği sıvıyı üretir.
C) 1, 4 ve 7 karma bez özelliği taşır.
9. Aşağıda ince bağırsaktan alınan enine kesit gösterilmiştir. D) 5 ve 6 kanalları sindirim enzimi taşır.
Bağ doku
E) 7’de kimyasal sindirim gerçekleşir.
Düz kas doku
Epitel doku
12. Aşağıda verilen kimyasal reaksiyonlardaki enzimler-

den hangisi nötr ortamda çalışır?
Amilaz
A) Pişmiş nişasta + Su Maltoz + Dekstrin
Sakkaraz
Kesitte gösterilen tabakalar için, B) Sakkaroz + Su Glikoz + Fruktoz
Maltaz
I. Düz kas peristaltik hareketi sağlar. C) Maltoz + Su Glikoz + Glikoz
II. Emilim yüzeyini genişleten villuslar bağ dokuda yer alır. D) Laktoz + Su Laktaz
Glikoz + Galaktoz
Dekstrinaz
III. Mukus salgısını üreten goblet hücreleri epitel dokuda E) Dekstrin + (n – 1) H2O n(Glikoz)
yer alır.

13. Besinler yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağır-
B sakta peristaltik hareketle bir sonraki bölüme ilerler.
D) I ve III E) I, II ve III İ
L Buna göre midedeki sağımsal hareketin engellenmesi;
G I. böbrekten eritropoietin hormonu salınımı,
İ II. besinlerin ince bağırsağa ulaşmaması,
III. ağızda nikotin ve hormonların emilimi
S
10. Besinlerin sindirim sisteminde sindirimi tamamlandıktan durumlarından hangilerine neden olabilir?
A
sonra kalan atıklara dışkı adı verilir. Dışkı kalın bağırsağın R A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
rektum bölgesinde bir süre depolandıktan sonra anüs yo- M D) I ve II E) I, II ve III

luyla dışarı atılır. A
L
Buna göre sağlıklı bir insanda anüsten atılan dışkının
içinde; UNUTMA
I. sindirim enzimi, Karaciğer safrayı üretirken, safra kesesi safrayı
II. selüloz, depolar.
III. hormon,
IV. safra
öğren
maddelerinden hangileri bulunabilir?
Kimyasal sindirimde enzim kullanırken su ve
besin tüketilir.
D) III ve IV E) II, III ve IV
236
5
1. Aşağıda verilen reaksiyonlardan hangisi diğer dördü 5. Safra taşları safra kanalını tıkarsa,
ile aynı organda gerçekleşirken aynı zamanda farklı bir I. Safra kana karışır.
organda da gerçekleşebilir?
II. Sarılık görülür.
Dekstrinaz
A) Dekstrin + (n – 1) H2O n Glikoz
III. Dışkı rengini kaybeder.
Trip sin ve
B) Küçük polipeptit + su kimotrip sin Daha küçük polipeptit + IV. Kanda A, D, E, K vitaminlerinin fazlalığı görülür.
Amino asit
V. Yağların sindirimi normale göre uzun sürer.
Amilaz
C) Nişasta + Su Maltoz + Dekstrin
Tripeptidaz
D) Tripeptit + Dipeptit + Su Amino asit
Dipeptidaz A) I B) II C) III D) IV E) V
Lipaz
E) Yağ + 3 Su Gliserol + 3 Yağ asidi
2. Karaciğer bir takım maddelerin dönüşümünü yapar. 6. Aşağıda insan sindirim sisteminin bölümleri numaralı ola-
rak gösterilmiştir.
Buna göre karaciğerdeki hücrelerde;
I. Glikoz → Glikojen, I
II. NH3 → Üre,

III. Laktik asit → Glikoz
dönüşümlerinden hangileri gerçekleşir?

II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III
D) I ve II E) I, II ve III V
IV
3. İnsanda sindirim sistemini oluşturan organlar, sindirim ka-

Buna göre organik besinlerin kimyasal sindirimlerinin
nalı organları ve sindirime yardımcı organlar olarak sınıf-
landırılır. B gerçekleştiği organlar aşağıdakilerin hangisinde doğru
İ eşleştirilmiştir?
Buna göre aşağıda verilen organlardan hangisi sindi- L
rim kanalı organları arasında yer almaz? Karbonhidrat Protein Yağ
G
A) Kalın bağırsak B) Mide
İ A) I III IV
C) Pankreas D) Yemek borusu B) I ve III III ve IV IV

S
E) İnce bağırsak C) I ve IV III ve IV IV
A
R D) III ve IV III, IV ve V IV ve V TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
E) II, III ve IV III, IV ve V III ve IV
A
4. Besinler ağızda çiğnenirken, vagus siniri mide bezlerini uya- L
rarak gastrin hormonu salgılatır. Gastrin hormonu etkisiyle
mide öz suyu salgılanır.
Buna göre mide öz suyu içerisinde; 7. İnce bağırsak enzim salgıladığından dış salgı, hormon salgı-
I. HCI, landığından iç salgı bezi özelliği taşır.
II. pepsinojen, Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi ince bağırsa-
III. gastrin ğın bir dış salgısı olamaz?
verilerden hangileri bulunur? A) Dekstrinaz B) Tripeptidaz
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) Kolesistokinin D) Aminopeptidaz
D) II ve III E) I, II ve III E) Enterokinaz
237
8. Tükürük için, 11. Aşağıda polimer besin sindiriminin başladığı ve tamamlan-
I. İçerisinde su, mukus ve amilaz bulunur. dığı organlar gösterilmiştir.
II. Kimyasal sindirimde görev alır. Sindirimin başladığı Sindirimin

Besin
III. Dil altı, çene altı ve kulak altından salınır. organ tamamlandığı organ
IV. Yaklaşık nötr pH'a sahiptir. Nişasta P S
açıklamalarından hangileri doğrudur? Protein R S
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III Yağ S S
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV Buna göre P, R ve S organları hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
P R S
A) Ağız İnce bağırsak Mide
B) Ağız Mide İnce bağırsak
9. Aşağıda ince bağırsaktaki protein sindiriminden sorumlu C) İnce bağırsak Ağız Mide
bazı aktif enzimler verilmiştir. D) Mide Ağız İnce bağırsak
I. Tripsin E) İnce bağırsak Mide Ağız
II. Pepsin
III. Kimotripsin
12. Aşağıda verilen deney tüplerinde P, R ve S besinleri var-
Buna göre verilen enzimlerden hangileri sindirim kana- lığında uygun şartlarda sırası ile ince bağırsak, pankreas
lına inaktif salınır? ve mide öz suyu konulduğunda grafiklerdeki sonuçlar elde
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ediliyor.
İnce bağırsak Pankreas Mide
D) I ve II E) I, II ve III öz suyu öz suyu öz suyu
P R S
10. İnsanda sindirim sistemine ait organlarda bazı olaylar ger-

çekleşir. Monomer Monomer Monomer
• Kimyasal sindirim B
• Emilim İ
L
• Fiziksel sindirim
G
• Hormon salgılama İ Zaman Zaman Zaman
Buna göre belirtilen olayların tümü;

S Bütün tüplerde kimyasal sindirim gerçekleştiğine göre;
I. kalın bağırsak,
A P, R ve S kaplarındaki sindirim öncesi birbirinden farklı
II. ince bağırsak,
R polimer besinler hangi seçenekte doğru verilmiştir?
III. mide, M P R S
IV. pankreas A
L A) Protein Nişasta Yağ
organlarının hangilerinde gerçekşebilir? B) Maltoz Yağ Protein
A) Yalnız II B) II ve III C) I ve IV C) Yağ Protein Nişasta
D) I, II ve III E) II, III ve IV D) Protein Yağ Maltoz
E) Nişasta Mineral Protein
UNUTMA UYARI
Karaciğer NH3 ü üreye çevirme, glikojen depola-
İnce bağırsak iç salgı (hormon) ve dış salgı
ma ve laktik asiti glikoza dönüştürme tepkimeleri
(maltoz) yapar.
gerçekleştirir.
238
6
1. Bir bilim insanının kurduğu “Bakterilerde glikojenin hid- 4. Aşağıda bazı besin çeşitlerinin farklı pH’lere sahip sindirim
rolizini sağlayan enzimler bulunur.” hipotezini destekle- organlarındaki durumları gösterilmiştir.
mek için bakterilerin yer aldığı bir ortama,
Besin miktarı
I. Glikojen + Glikoz ayıracı
II. Glikoz + Glikojen ayıracı
P R S
III. Glikojen ayıracı + Glikoz ayıracı
maddelerinden hangileri eklenmelidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III pH

0 7 14
Buna göre birbirinden farklı P, R ve S besinlerinde
hidrolize edilen bağlar hangi seçenekte doğru göste-
rilmiştir?
2. Aşağıdaki şekilde gösterilen pankreas, hem hormon hem P R S
de sindirim enzimi üretir. Wirsung kanalı ile oniki parmak
A) Peptit bağı Glikozit bağı Ester bağı
bağırsağına bağlanan hayati bir organdır.
B) Glikozit bağı Ester bağı Peptit bağı
Mide
C) Ester bağı Glikozit bağı Peptit bağı
İnce
bağırsak D) Peptit bağı Ester bağı Glikozit bağı
E) Glikozit bağı Peptit bağı Ester bağı
Wirsung
kanalı
Pankreas 5. İnce bağırsak, mide ve pankreas karma bez özelliği taşır.

Yani iç ve dış salgılar üretip, salgılar. Aşağıda organlara ait
Pankreas organı yeterli çalışmayan ve görevini tam ger-
bazı salgılar verilmiştir.
çekleştirmeyen bir kişide, B
I. Sekretin II. HCO –3 III. İnsülin
I. Karbonhidratların kimyasal sindirimi zorlaşır. İ
L IV. HCl V. Gastrin
II. Yağların kimyasal sindirimi hızlanır. G Buna göre verilen salgıları endokrin ve ekzokrin bez
III. Wirsung kanalındaki insülin hormonu miktarı azalır. İ özelliğine göre doğru gösteren seçenek hangisidir?
durumlarından hangilerinin ortaya çıkması beklenir? Endokrin bez salgısı Ekzokrin bez salgısı
S
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) II ve IV I, III ve V
A
D) I ve II E) I, II ve III R B) I, II ve V III ve IV TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M C) I, III ve V II ve IV
A
D) III, IV, V I ve II
L
3. İnsanda sindirim kanalına bazı enzimler inaktif şekilde sa- E) I, II ve III IV ve V
lınır.
Bu inaktif enzimler aktifleşirken;

I. enzim,
II. ATP, 6. Aşağıda verilen organ ve yapılardan hangisinin fiziksel
III. HCl sindirimde görevi yoktur?
maddelerinden hangileri görev alabilir? A) Diş B) Mide

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Kalın bağırsak D) İnce bağırsak
D) I ve III E) I, II ve III E) Safra
239
7. Aşağıdaki şekilde karaciğere bağlı olan bazı kan damarları 10. Aşağıda bir villusa ait yapısal görünüm verilmiştir.
numaralı olarak gösterilmiştir.
Karaciğer
toplardamarı
(I)
Kan kılcalları Lenf kılcalları
Şekildeki kısımlar için,

Kapı toplardamarı I. Villusların bağırsak içine bakan yüzeylerinde mikrovil-
(II) lus adı verilen sitoplazmik uzantılar bulunur.
Buna göre; II. Kılcal kan damarları glikoz, amino asit, mineral ve su
• Açken glikoz derişimi; II ★I taşır.
• Tokken glikoz derişimi; II ▲ I III. Lenf kılcalları B ve C vitaminlerini taşır.
işaretli bölgelere gelmesi gereken işaretler aşağıdakile- yargılarından hangileri doğrudur?
rin hangisinde doğru verilmiştir?
★ ▲ D) I ve II E) I, II ve III
A) > <
B) < >
C) = =
11. Aşağıda sindirim kanalı organları ve sindirime yardımcı or-
D) < = ganlara örnekler verilmiştir.
E) = >
Sindirim Kanalı Sindirime Yardımcı
Organları Organlar
8. I. Gastrin I. Ağız Karaciğer

II. İnsülin II. Yemek borusu Safra kesesi
III. Sekretin
III. Mide Pankreas
IV. Kolesistokinin
B IV. İnce bağırsak Tükürük bezleri
Yukarıdaki hormonlardan hangileri ince bağırsak tara- İ
fından salgılanır? L V. Kalın bağırsak Yutak
A) Yalnız III B) I ve III C) III ve IV G
İ Buna göre numaralı olarak verilen eşleştirmelerden
D) I, II ve III E) II, III ve IV hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
S A) I B) II C) III D) IV E) V
A
2020 / AYT R
M
9. İnsan sindirim sistemini araştıran bir öğrencinin aşağı- A
daki ifadelerinden hangisi yanlıştır? L UYARI
A) Epiglottis, yutkunma sırasında lokmanın soluk borusu- Virsung kanalında insülin ve glukagon hormon-
na geçmesini önler. larına rastlanmaz. Hormonlar ilgili yerlere ka-
B) Yemek borusu, peristaltik hareketler ile besinin mideye nalla değil kan ile taşınır.
iletimini sağlar.
C) Midede besinlerin giriş ve çıkışını denetleyen özelleş-
miş kaslar bulunur. UNUTMA
D) İnce bağırsak astarında yer alan villuslar ve mikrovillus-
lar geniş bir emilim alanı oluşturur. Kalın bağırsakta sindirim olmaz, atık maddeler
dış ortama gönderilir.
E) Alınan besinlerin monomerlerine dönüştürülmesi hücre
içi sindirim ile gerçekleşir.
240
7.
ÜNİTE
6.
BÖLÜM
◗ DOLAŞIM SİSTEMİ


ca çözülebilir.
DOLAŞIM SİSTEMLERİ Damarlar
Kan Dolaşımı Miktar
İnsanda kalbin yapısı
Aort Kanın akış hızı
Üst ana Akciğer atardamarı

toplardamar
Akciğer toplardamarı
Akış yönü
Osmotik basınç
Sağ kulakçık
Sol kulakçık Kan basıncı
Triküspit Atar Kılcal Toplar

kapak Biküspit kapak damar damar damar
Yarım ay kapağı
Kılcal Damarda Madde Alış-Verişi (Starling Hipotezi)
Yarım ay kapağı
Yüksek kan basıncının etki-
Sağ karıncık siyle damardan doku sıvısı-
32 na madde geçişi
Sol karıncık
Kan basıncı
• Kalp, 2 kulakçık, 2 karıncıktan oluşur.
• Kalbin sağ tarafında kirli, sol tarafında temiz kan bulunur. 22
Ozmotik Basınç
• Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında triküspit, sol kulakçık ile sol
karıncık arasında biküspit (mitral), karıncıklarla atardamarlar ara- Yüksek ozmotik basınç
15 etkisiyle doku sıvısından
sında bulunan yarım ay kapakları tek yöne açılarak kanın tek yönlü damara madde geçişi
akmasını sağlar.
• Kalbe kan getiren damarlara toplar, kalpteki kanı organlara taşıyan Doku sıvısının artması olayına ödem denir. Ödem oluşumunun neden-
damarlara atardamar denir. leri:
• Akciğer atardamarı hariç atardamarlar temiz, akciğer toplardamarı • Lenf kılcallarının tıkanması
hariç toplardamarlar kirli kan taşır. • Kan basıncının yüksek olması ve düşmemesi
• Kalbi besleyen damarlara koroner damar denir. • Kanın ozmotik basıncının düşük olması
• Kalp dıştan içe doğru üç tabakadan oluşur: • Doku sıvısının ozmotik basıncının yüksek olması
Perikard: Kalbi koruyan 2 katlı bağ dokudan oluşan tabakadır. İki Kan
tabaka arasında perikard sıvısı bulunur.
Kanın Görevleri: Taşıma, düzenleme, savunma ve koruma
Miyokard: Kalbin kas tabakasıdır. Koroner damarlar buraya bağla-
nır, en kalın olduğu yer sol karıncıktır. Kan iki kısımdan oluşur; Plazma ve Kan hücreleri
Endokard: Kalbin en iç tabakasıdır. Mukus üreterek kan ile sürtün- Kan Plazması: Su, plazma proteinleri, besin maddeleri, metabolik artık-
meyi azaltır. lar, oksijen ve karbondioksit, bazı mineraller,iyonlar ve elektrolitler içerir.
Kalbin Çalışması Eğer plazma içindeki fibrinojen gibi proteinler plazmadan ayrılırsa kan
• Kalbin kasılmasına sistol, gevşemesine diastol adı verilir. serumu elde edilir.
• Kalbin dakikadaki atım sayısına nabız denir. Kalbin karıncığı kasıl-
dığında atardamar çeperine yaptığı basınca tansiyon denir. Kan Hücreleri
Kalbin çalışmasında sırasıyla: Alyuvarlar (eritrositler): Solunum gazlarını taşırlar.
• S.A. düğümü uyarı üretir ve bu uyarılar kulakçıkların kasılmasını Akyuvarlar (lökositler): Vücut bağışıklığında görev alırlar.
sağlar. Kan pulcukları (trombositler): Kanın pıhtılaşmasını sağlarlar.
• Uyarılar daha sonra A.V. düğümüne gelir. Burada kısa süre bekle-
tilen uyarılar karıncıklara dağıtılır.
Bağışıklık (Savunma) Sistemi
• A.V. Düğümünden çıkan uyarılar his demetleri ve purkinje lifleri ile
Özgül olmayan savunma mekanizmaları,
karıncıklara dağıtılır.
1. Fiziksel engeller
• Bu uyarılar sayesinde karıncıklar kasılır.
Küçük Kan Dolaşımı 2. Fagositler
Kirli (oksijence fakir) kanın kalbin sağ karıncığından çıkıp, akciğerlerde 3. Doğal katil hücreler
temizlendikten sonra sol kulakçığa dönmesidir. 4. İnterferonlar
Büyük Kan Dolaşımı 5. İltihaplanma (Yangısal tepki)
Temiz (oksijence zengin) kanın kalbin sol karıncığından çıkıp, vücut hüc- 6. Ateşlenme
relerinde kullanıldıktan sonra kirli kanın kalbin sağ kulakçığına dönme-
sidir. Özgül savunma mekanizması,
Akciğer 1. B lenfositlerin görev aldığı humoral (sıvısal) bağışıklık
2. T lenfositlerin görev aldığı hücresel bağışıklıktır.
Akciğer atar Akciğer toplar
Aşı Serum
Aort
Sağ kulakçık
Sol kulakçık
Aktif bağışıklık sağlar. Pasif bağışıklık sağlar.
Sol karıncık Sağlıklı kişiye uygulanır. Hasta kişiye uygulanır.

Sağ karıncık
Koruyucu özelliktedir. Tedavi edici özelliktedir.
Uzun süreli bağışıklık sağlar. Kısa süreli bağışıklık sağlar.

Test DOLAŞIM SİSTEMİ – 1
1
1. İnsan kalbinin yapısı ile ilgili olarak aşağıda verilenler- 5. Kalbi besleyen damarlara koroner damar adı verilir.
den hangisi doğrudur?
Koroner damarlarla ilgili olarak,
A) Üstte iki karıncık,altta iki kulakçık olmak üzere dört
I. Toplardamar çeşidi olduğundan kirli kan taşır.
odacıklıdır.
B) Kalbin sağında temiz,solunda ise kirli kan bulunur. II. Aorttan ayrılan damarlar tarafından oluşur.
C) Karıncıktan kulakçıklara kanın geçtiği tek yönlü açılan III. Tıkanırsa enfarktüs yani kalp krizi oluşur.
kapakçıklar bulunur. yargılardan hangileri doğrudur?
D) Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında mitral kapak bu- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
lunur.
E) Akciğer atarı ve aort başlangıcında yarım ay kapakları
bulunur.
2. Kanın görevleri arasında; 6. Duran bir kalbin çalışmasında;

I. taşıma, I. parasempatik sinirleri uyarmak,
II. düzenleme,
II. adrenalin enjekte etmek,
III. savunma,
IV. koruma III. besin takviyesi yapmak
verilenlerden hangileri yer alır? faktörlerinden hangileri etkili olabilir?

7. I. Akciğer atarı - Aort

3. Kanda alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları olmak üzere üç
çeşit kan hücresi bulunur. II. Mide atarı - Akciğer topları
B III. Karaciğer topları - Akciğer topları
Alyuvarlarla ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi İ
yanlıştır? L Yukarıda verilen damarlardan hangileri insanda O2 kon-
A) Disk şeklinde olup kırmızı renklidir. G santrasyonu açısından birbirine çok yakındır?
B) Memelilerin olgun alyuvarları çekirdeksiz ve organelsiz- İ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
dir. D) I ve II E) I, II ve III
C) Hemoglobin O2 taşır, Fe ve protein bulundurur. S
D) Yükseklere doğru çıkıldıkça vücuda yeterli O2 alınmadı- A
ğından alyuvar sayısı artar. R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
E) Aktif bağışıklık sağlarlar.
A
L 8. İnsan sıcak ortamdan soğuk ortama alındığında yaşaması-
nı kolaylaştırıcı birtakım adaptasyonlara sahiptir.
Bu adaptasyonlar içerisinde;
4. Kalp; I. vücudun büzüşerek küçülme hareketi,
I. kan üretmek, II. titreme hareketi,
II. kanı temizlemek, III. kalp atımının hızlanması
III. vücuda kan göndermek
durumlarından hangileri yer alır?
243
9. Aşağıda insanda gerçekleşen büyük ve küçük kan dolaşı- 11. Kan hücreleri olan alyuvar,akyuvar ve kan pulcukları farklı
mı gösterilmektedir. dönemlerde farklı yerlerde üretilir.
Baş Buna göre,

I. Alyuvarlar fetüste ilk aylarda karaciğer ve dalakta üreti-
4 1 Akciğer
lir.
2
II. Akyuvarlar kemik iliği, lenf düğümleri, dalak, bademcik-
te üretilirken bazıları timüste olgunlaşır.
III. Kan pulcukları kemik iliğindeki büyük çekirdekli hücre-
7 lerin parçalanması ile oluşur.
3
Karaciğer
Bağırsak

Böbrek
6 5 D) I ve II E) I, II ve III
Bacak
Buna göre aşağıda verilen üç damardan hangisinde

yadımlama ürünü miktarları yaklaşık olarak aynıdır? 12. Aşağıda kalbin bölgeleri ve bu bölgelere bağlı olan kan da-
marları karışık olarak verilmiştir.
A) 1-3-6 B) 1-2-3 C) 2-3-5
D) 2-4-5 E) 5-6-7 Kalbin bölgeleri Damarlar
I. Sağ kulakçık a. Akciğer atardamarı
II. Sağ karıncık b. Akciğer toplardamarı
III. Sol kulakçık c. Aort

10. Aşağıda karaciğere giriş ve çıkış yapan damarlar gösteril-
IV. Sol karıncık d. Alt ana toplardamar
miştir.
X Karaciğer Y Buna göre kalp bölgeleri ve bu bölgelere bağlı olan da-

marlar aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
A) I→a B) I→b C) I→b
Z
II → b II → d II → d
B
III → c III → a III → c
Bağırsak İ
IV → d IV → c IV → a
L
X,Y ve Z damarları ile ilgili olarak, G
İ D) I→d E) I→d
I. X üre açısından Y’ye göre daha zengindir.
II → a II → b
II. Z tokluk anında monosakkarit, amino asit ve C vitamini
S III → b III → a
açısından zengin kan taşır.
A IV → c IV → c
III. X açlık anında dolaşım sistemine besin ve sindirici en- R
zim gönderir. M
A
L
D) II ve III E) I, II ve III 13. Doku sıvısının artışına ödem adı verilir.
Buna göre ödem oluşumuna;
I. lenf kılcallarının tıkanması,
II. kanın osmotik basıncının düşmesi,
III. tuzlu besinler tüketilmesi
UNUTMA
durumlarından hangileri neden olur?
Kapı toplardamarı tokluk anında besin mono- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
merlerince zengindir.
244
2
1. Kanın plazma kısmı organik ve inorganik maddelerden olu- 5. Akyuvarlarla ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi
şur. yanlıştır?
A) Çekirdek ve organelleri bulunur.
Buna göre kanın plazmasında aşağıda verilenlerden
hangisi yoktur? B) Oksijenli solunumda ATP ihtiyacını karşılarlar.
C) Enfeksiyon durumunda sayıları artar.
A) CO2 B) Trombosit C) Antikor
D) Beyaz renkli küreler olup lizozomları vardır.
D) Glikoz E) Üre
E) Bütün çeşitleri antikor üretir.
2. Karaciğer atarında bulunan bir NH3molekülü böbrek-

ten üre şeklinde atılıncaya kadar aşağıda verilen da- 6. Atardamardaki kan kılcal damarlara doğru hareket eder.
marların hangisinden geçmek zorunda değildir? Buna göre atardamarda kanın hareketini;
A) Akciğer atarı B) Aort I. karıncıkların kasılmasıyla oluşan basınç,
C) Böbrek topları D) Akciğer topları II. damardaki çizgili kasların kasılması,
E) Alt ana topları III. arkadan gelen kanın öndekini itmesi,
IV. yerçekimi
durumlarından hangileri sağlayabilir?
A) Yalnız I B) II ve IV C) I, II ve IV
3. Kapı toplardamarında bulunan karbonu işaretlenmiş D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
bir CO2 molekülü akciğerlerden dışarı atılıncaya kadar,
I. Alt ana toplar
II. Sol karıncık
III. Akciğer atarı
IV. Karaciğer topları B
V. Sağ kulakçık İ 7. İnsanda kan basıncının damarlara bağlı değişimi aşa-
L ğıda verilen grafiklerden hangisinde doğru gösteril-
yapılarının hangisinden geçmez?
G miştir?
A) I B) II C) III D) IV E) V İ
A) Kan basıncı B) Kan basıncı
S
A
R Atar Kılcal Toplar
Damar
Atar Kılcal Toplar
Damar TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M damar damar damar damar damar damar
4. Kalpte bulunan tabakalarla ilgili olarak aşağıda bazı açıkla- A

malar verilmiştir. L C) Kan basıncı D) Kan basıncı
X - Tek sıralı ince epitelden oluşmuştur.

Y - Kalbin kas tabakası olup sol karıncığı diğer odalara
göre daha iyi gelişmiştir. Atar Kılcal Toplar
Damar
Atar Kılcal Toplar
Damar
damar damar damar damar damar damar
Z - İki tabakadan oluşur ve içerisinde kalbin çalışmasını
kolaylaştıran sıvı bulunur.
E) Kan basıncı
Buna göre kalpte dıştan içe doğru bulunan tabakalar
hangi seçenekte doğru gösterilmiştir?
A) Z-Y-X B) Y-Z-X C) X-Y-Z
Damar
Atar Kılcal Toplar
D) Z-X-Y E) X-Z-Y damar damar damar
245
8. Kalp atımına aşağıda verilen faktörlerden hangisi azal- 11. Yanda sağlıklı bir insanın kanından
tıcı yönde etki yapabilir? alınan hücrelerin 1 mm3 ündeki oran- S
R
sal miktarları gösterilmiştir.
A) Nikotin B) Adrenalin
Buna göre P, R ve S kan hücre- P
C) Tein D) Asetil kolin
E) Tiroksin leri hangi seçenekte doğru veril-
miştir?
P R S
A) Lökosit Eritrosit Trombosit
B) Trombosit Lökosit Eritrosit
9. Vücudumuzda kalp seviyesinin altında bulunan toplarda-
C) Eritrosit Trombosit Lökosit
mardaki kan yer çekimine zıt yönde hareket gerçekleştirir.
D) Eritrosit Lökosit Trombosit
Buna göre kanın hareketini aşağıda verilenlerden han-
E) Lökosit Trombosit Eritrosit
gisi kolaylaştıracak yönde etki yapmaz?
A) Kulakçıkların kasılması sırasında oluşan basınç
B) Toplardamar yapısındaki tek yöne açılan kapakçıklar
C) İskelet kaslarının kasılıp gevşemesi sırasında damarla-
rı sıkıştırması
D) Nefes alıp verme sırasında oluşan göğüs kafesindeki
basınç
12. Kılcal damarlarda, kan basıncı atardamar ucunda yüksek
toplardamar ucunda düşüktür.
E) Atar ve kılcal damardaki kanın itme basıncı
Kılcal damarın atar ucundan toplar ucuna doğru kan
basıncı azalmayıp sabit kalsaydı,
I. Hücreler O2 açısından zenginleşir.
II. CO2 ve üre kılcalın toplar ucuna geçer.
10. Aşağıda kılcallar ve doku sıvısı arasındaki madde değişimi III. Besin açısından hücreler beslenemez.
gösterilmiştir. durumlarından hangileri gerçekleşir?
Doku Hücreleri
Doku sıvısı
Kan Kan
basıncı basıncı
(32) (15)
Kan Osmotik Osmotik Kan
akışı basınç basınç akışı B
(22) (22)
İ
Kılcal damarın Kılcal damarın L
atar ucu toplar ucu G
İ 13. Aşağıda pıhtılaşma mekanizması gösterilmiştir.
Şekile göre, Tromboplastin

S K vitamini
I. Kılcal damarın atar ucunda madde değişimini kan ba- A
Ca++ iyonu
Protrombin Protrombinaz
sıncı sağlar. R (Trombojen) Trombin
(Trombokinaz)
II. Kılcal damarın toplar ucunda madde geçişini osmotik M

basınç sağlar. A
L Fibrinojen Fibrin
III. Kılcal damar boyunca madde geçişi tek yönlüdür.
yorumlarından hangileri doğrudur? Pıhtılaşma mekanizması için,

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III I. Protrombin ve fibrinojeni karaciğer sentezler.
D) I ve II E) I, II ve III II. Fibrin protein iplikler olup kan hücrelerini bir yerde tu-
tar.
III. Pıhtılaşmada Ca+2 ve K vitamini görev alır.
UYARI
Kılcalın atar ucunda K.B. > O.B.
Kılcalın toplar ucunda K.B. > O.B.
246
3
1. Aşağıda bir insan kalbinde bazı damarlar numaralandırıl- 4. Bir yerimiz kesildiğinde kanın pıhtılaşması gerçekleşmedi-
mıştır. ğinde kan kaybı tehlikeli bir durumla sonuçlanabilir.
2
3 Buna göre pıhtılaşma mekanizmasında;
4
1 I. karaciğer,
5
II. trombosit,
III. O2 ve Ca++,
IV. K vitamini
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve IV
Buna göre numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden

A) 1 toplardamarı olup CO2’yi kalbe getirir.
B) 2 akciğer toplardamarıdır.
C) Koroner kılcal damarlar 3'ten ayrılarak kalbi besler. 5. Kılcal damarlar organları sadece oksijen açısından besle-
D) 4 atardamar olup kirli kan taşır. mez. Organik besin monomerlerini de organlara bırakarak
E) 5’in kalbe girmesi ile küçük dolaşım tamamlanır. organların beslenmesini sağlar.
Buna göre bol miktarda glikoz ve amino asitli bir atar,
kılcal damarı ile;
I. böbrek,
II. ince bağırsak,
2. Kalbin kanı vücuda göndermesi, kalp kaslarının birbiri ile
III. mide
uyumlu ve ritmik bir şekilde kasılıp gevşemesi sayesinde
organlarından hangilerine besin bırakabilir?
gerçekleşir. Kalpte bir oda gevşerse kan o bölüme dolar,
kasılırsa odacıktaki kan organ, diğer odacık ya da damar- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
lara gönderilir. B D) I ve II E) I, II ve III
İ
Kalbin kasılıp gevşemesi ile ilgili olarak,
L
I. Kalbin kasılmasına sistol, gevşemesine diastol denir.
G
II. Kulakçık ve karıncık birbirine antagonist çalışır. İ
III. Kulakçıklar aynı anda kasılıp gevşer.
yargılarından hangileri doğrudur? S 6. Aşağıdaki şekilde petri kaplarına birer damla doku sıvısı,
A kan ve lenf sıvısı konuluyor.
M
A
L
Doku sıvısı Kan Lenf sıvısı

3. I. Kanın pıhtılaşmasını sağlar. K L M
II. Renksiz ve çekirdeksizdir.
Buna göre K, L ve M sıvılarında;
III. Kemik iliğindeki çekirdekli hücrelerin parçalanması ile
oluşurlar. I. fibrinojen,
II. alyuvar,
Kan pulcukları için yukarıdaki özelliklerden hangileri
III. mineral
doğrudur?
moleküllerinden hangileri ortaktır?
247
7. Alt ana toplardamarda bulunan glikoz molekülü ince 10. Küçük kan dolaşımında aşağıda verilen kısımlardan
bağırsakta kullanılıncaya kadar aşağıdaki damarların hangisi görev almaz?
hangisinden geçmez?
A) Sağ karıncık B) Akciğer atarı
A) Akciğer atarı B) Aort C) Aort D) Akciğer topları
C) Kapı toplardamarı D) İnce bağırsak atarı
E) Sol kulakçık
E) Akciğer topları
8. Kan damarlarında bulunan toplam alanın ve bir damara ait

11. Aşağıda insan dolaşımında görevli bazı kısımlar gösteril-
miştir.
birim çapının değişimi aşağıdaki gibidir.
Buna göre,
Miktar Toplam I. Böbrek atarı
alan
II. Karaciğer atarı
Bir damara
ait birim çap III. Bacak topları
IV. Lenf topları
Damarlar kısımlarında kan akışını ayarlayan kapakçıkların bu-
P R S
lunduğu ve bulunmadığı damarlar hangi seçenekte
Buna göre P,R ve S damarları hangi seçenekte doğru
verilmiştir? Kan akışını ayarla- Kan akışını ayarla-
yan kapakçıkların yan kapakçıkların
P R S bulunduğu damarlar bulunmadığı damarlar
A) Atardamar Kılcal damar Toplardamar A) III ve IV I ve II
B) Toplardamar Atardamar Kılcal damar B) I ve III II ve IV
C) Kılcal damar Toplardamar Atardamar C) I ve II III ve IV
D) Toplardamar Kılcal damar Atardamar D) I ve IV II ve III
E) Atardamar Toplardamar Kılcal damar E) I, II ve III IV
9. Aşağıda bir kalp döngüsünde gerekli süreler gösterilmiş- 12. Küçük kan dolaşımı kalbin sağ karıncığından başlar akci-
tir. B ğere ulaşır. Kalbin sol kulakçığında tamamlanır.
İ
X– Kulakçık Buna göre küçük dolaşım sırasında,
kasılır.
L
G Miktar
İ S
0,15sn
S R
0,40sn A
0,30sn
R
P
Z – Kalp Y – Karıncık M
dinlenir. kasılır. Küçük dolaşım
A
L
grafikte harflendirilmiş yerlere aşağıdakilerden hangisi
Kalp döngüsünde X, Y ve Z durumları ile ilgili olarak, gelmelidir?
I. X’de karıncık gevşerken kan kulakçığa dolar. P R S
II. Y’de kulakçık gevşer, biküsbit ve triküsbit kapakçıkları A) Üre miktarı Hemoglobin O2 miktarı
açılır. sayısı
III. Z’de kulakçık ve karıncık gevşer. B) CO2 miktarı Alyuvar sayısı O2 miktarı
ifadelerinden hangileri doğrudur? C) NH3 miktarı CO2 miktarı Üre miktarı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) CO2 miktarı O2 miktarı Hemoglobin
sayısı
E) NH3 miktarı O2 miktarı Alyuvar sayısı
248
4
1. I. Nabız kalbin ritmik kasılma ve gevşemesinin atarda- 5. Aşağıda gösterilen farklı durumlardaki kişilerden han-
marda hissedilmesidir. gisinin kalp atış hızının daha düşük olması beklenir?
II. Kalbin kasılıp gevşemesi sırasında atardamar duvarına A)
yaptığı basınca tansiyon denir.
III. Kalbin karıncık kısmı kasıldığında büyük tansiyon, gev- Sıcak havada dinlenen
şediğinde küçük tansiyon ölçülür.
Kan dolaşımı için yukarıda verilenlerden hangileri doğ-

rudur?
B)
D) I ve II E) I, II ve III Heyecanlı maç izleyen
2. İnsanda kan dolaşımı sayesinde homeostasi belirli aralık- C)

lar içerisinde tutulur.
Ateşli hastalık geçiren
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi dolaşım sis-
teminin görevi değildir?
A) CO2 yi doku kılcallarından akciğere götürmek
B) O2 ve sindirim enzimlerini ilgili yere taşımak D)
C) Vücudun su, elektrolit dengesini ayarlamak Nefesini tutarak denize
D) Vücut sıcaklığının sabit kalmasını sağlamak dalan
E) Atıkları vücudun ilgili kısımlarına taşımak
E)
3. Atardamarlarla ilgili olarak aşağıda verilenlerden han- Bisiklet süren

B
gisi doğrudur?
İ
A) Organlardaki kanı kalbe getirir. L
B) Akciğer atarı ve göbek bağı atarı hariç temiz kan taşır. G
İ
C) Kalbin kulakçık kısmına kanı getirir.
D) Kan basıncı ve kanın akış hızı düşüktür.
S
E) Elastik lif bulundurmaz. A
M
A
4. Kazanılmış bağışıklık, aktif ve pasif bağışıklık şeklinde sı- L 6. Kalp atışı düzenli ve devamlı bir şekilde gerçekleşir.
nıflandırılır.
Kalbin çalışması ile ilgili olarak,
Buna göre pasif bağışıklık; I. Çalışması için gerekli sinirsel uyarıyı kendi kendine
I. hastalık anında serum alınımı, oluşturur.
II. doğumdan sonra anne sütü ile aktardığı hazır antikor- II. Ya hep ya hiç yasasına göre çalışır.
lar, III. Çalışmasında hormonlar etkilidir.
III. hastalık öncesi aşı yaptırılması ifadelerinden hangileri doğrudur?
olaylarından hangileri ile kazanılır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
249
7. İnsanın vücut ısısının sabit olmasında; 10. Lenf sıvısının kan dolaşımına katıldığı yol aşağıdaki gibidir.
I. hipotalamusun kontrol etkisi, 1. Yol 2. Yol
Bacak ve bağırsaktan Baş ve göğsün sağ kısmı ile
II. kalpten gönderilen kanın vücuttaki hücreleri oksijen toplanan lenf sağ koldan toplanan lenf
açısından besleyecek nitelikte olması,
III. tiroksin hormonunun metabolizma hızını ayarlaması
Lenf damarları Sağ lenfatik kanal
Başın ve göğsün
olaylarından hangileri katkı sağlar? sol kısmı ile sol
koldan toplanan
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III lenf

P
Sağ köprücük
altı topları
R
Sol köprücük
8. Virüsler genom olarak DNA ya da RNA’ya sahiptir.

altı topları
Bazı virüslere karşı serum gibi koruyucuların üretilme- S

sinde problemler yaşanmasının temel sebebi,
I. genetik yapısını değiştirmesi, Sağ kulakçık
II. hücre içi zorunlu parazit olması,

III. konak canlısının birden fazla çeşitte olması Buna göre harflendirilmiş yerler hangi seçenekte doğ-
ru verilmiştir?
verilenlerden hangileri olabilir? P R S
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Peke sarnıcı Göğüs kanalı Üst ana toplar
D) I ve II E) I, II ve III B) Üst ana toplar Peke sarnıcı Göğüs kanalı
C) Üst ana toplar Göğüs kanalı Peke sarnıcı
D) Göğüs kanalı Peke sarnıcı Üst ana toplar
E) Peke sarnıcı Üst ana toplar Göğüs kanalı
9. Aşağıda insanda dolaşım sistemi gösterilmiştir.
Akciğer
3 11. Aşağıda akciğere giriş ve çıkış yapan damarlar gösterilmiştir.

1
2
B
Atar Toplar
4 İ
Akciğer
L P S
G
İ Kılcal
R
Organ
S Buna göre P, R ve S damarlarındaki madde konsant-
Numaralı bölgeler için, A rasyonları için aşağıda verilenlerden hangisi doğru-
I. 1 kesinlikle boşaltım ürünü taşımaz. R dur?
II. Küçük dolaşım 1 ile başlayıp 2 ile biter. M

III. Büyük dolaşım 3 ile başlar 4 ile biter. A P R S
L A) O2 artar. Besin artar. CO2 artar.
CO2 azalır. CO2 azalır. O2 azalır.
B) CO2 yüksek CO2 artar. CO2 yüksek
D) I ve II E) II ve III O2 azalır.
ve artar. ve sabit
C) O2 yüksek ve O2 artar. CO2 yüksek
sabit CO2 azalır. ve sabit
UNUTMA
D) O2 yüksek ve CO2 artar. CO2 yüksek
sabit O2 azalır. ve sabit
Akciğer ve plasentaya ait atardamar kirli, toplar-
damar temiz kan taşır. E) CO2 yüksek O2 artar. O2 yüksek ve
ve sabit CO2 azalır. sabit
250
5
1. Aşağıda verilen organlardan hangisinde kılcallar iki 5. I. Atardamar ve toplardamar arasında yer alır.
atar arasında bulunup kan basıncı yüksek ve sabittir? II. Madde alışverişini gerçekleştirir.
A) Karaciğer B) Böbrek III. Toplam kesiti diğer damarlardan fazladır.
C) İnce bağırsak D) Akciğer IV. Kan akış hızı yavaştır.
E) Kalın bağırsak Yukarıda verilenlerden hangileri kılcal damarlar için

doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve IV
2. Kılcal damarlar, atar ve toplardamarından meydana gelir.
Buna göre midede bulunan bir kılcal damarın atar

ucundan doku sıvısına aşağıdakilerden hangisi geç-
mez?
A) Glikoz B) Vitamin C) CO2

D) Amino asit E) O2
6. Kalpten çıkan kanı akciğere ve organlara götüren aort ve
akciğer atarının başlangıcında semilunar kapakları bulu-
nur.
Semilunar kapaklar ile ilgili olarak,

I. Kapakçıklar bozulursa varis meydana gelir.
3. Dolaşım sistemi rahatsizlıklarından hangisine ait açık- II. Karıncıkların kasılmasıyla atardamara geçen kanın ka-
lama yanlış verilmiştir? rıncıklar gevşediğinde kalbe geri dönüşünü engeller.
A) Anemide kan miktarı veya alyuvar sayısı normalin çok III. Kanın özel durumlarda çift yönlü akışını sağlayabilir.
altına iner.
B) Lösemide akyuvar sayısı normalin çok altına iner. B
C) Varis toplardamardaki kapakçıkların deforme olması
sonucu gerçekleşir.
G
D) Lenfoma, lenf düğümlerinin şişmesi şeklinde görülen İ
lenf kanseridir.
E) Kangren, dokuları besleyen atardamarlardaki sıkıntıla- S
ra bağlı doku ölümüdür. A
M
A
L
7. Lenf toplarında lenf sıvısının kana doğru hareketini
sağlayan;
I. iskelet kaslarının kasılması,
4. Kalbin karıncık kısmı kasıldığında,
II. tek yönlü açılan kapakçıklar,
I. Mitral kapak açılır.
III. solunum sırasında göğüs kafesinde meydana gelen
II. Akciğer atarı ve aortla kan organlara gider.
basınç
III. Küçük ve büyük dolaşım sonlanır.
olaylarından hangileri toplardamarlardaki kanın hare-
durumlarından hangileri gerçekleşir? ketinde de etkilidir?
251
8. Vücuda dışarıdan giren yabancı proteinlere antijen, anti- 12. Aşağıda kanın osmotik basıncının damarlara bağlı değişi-
jenlere karşı üretilen özel koruyuculara antikor denir. mi gösterilmiştir.
Antikorlar ile ilgili olarak, Miktar
I. Protein yapılı olup hastalıklara özgü üretilen özel inor-
ganiklerdir.
Kanın osmotik
II. Fagositoz ya da lizozomlar ile mikropları etkisiz hâle basıncı
getirirler.
III. B hücreleri tarafından üretilir. Damarlar
Atar Kılcal Toplar
damar damar damar
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Kanın osmotik basıncının grafikteki gibi damar boyun-
D) I ve II E) II ve III ca sabit kalmasına;
I. kan proteinleri,
II. kan basıncı,
III. damar yapısı
durumlarından hangileri neden olur?
9. Aşağıda kanın bazı kısımlarda izlediği yol gösterilmiştir.
I. Sağ kulakçık → ? → Akciğer atarı D) I ve II E) I, II ve III
II. Mide atarı → ? → Kapı topları
III. Akciğer atarı → ? → Sol karıncık
Buna göre kan soru işareti (?) ile gösterilen organ veya
kalp kısımlarından geçerken hangilerinde O2 ve CO2
miktarında bir değişim gözlenmez?
13. Aşağıda kanın akış hızının X, Y ve Z damarlarına bağlı de-
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III ğişimi gösterilmiştir.
Kanın akış hızı
10. Aşağıda pıhtılaşmış bir kanın deney tüpündeki görünümü

verilmiştir.
Damarlar
X Y Z
Serum
Deney tüpündeki görünüm için, B Ayrıca,
Pıhtı
İ 1. damarda madde alışverişi gerçekleşir.
I. Serumun plazmadan farkı fibri-
L
nojen bulundurmasıdır. 2. damar genelde kirli kan taşır.
G
II. Kan hücreleri pıhtı kısmında yer almaz. 3. damarda kan basıncı en yüksektir.
İ
III. Antikor gibi proteinler serumda yer alır. bilgileri verilmektedir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? S Buna göre X, Y ve Z damarlarının doğru eşleştirildiği
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A seçenek hangisidir?
D) I ve II E) I, II ve III R
M 1. damar 2. damar 3. damar

A A) X Y Z
L
B) Y Z X
11. Özgül bağışıklık için, C) Z X Y
I. B lenfositleri ve ürettikleri antikorlar tarafından sıvısal
bağışıklık sağlanır. D) X Z Y
II. B lenfositlerinin bir kısmı bellek hücrelerine dönüşerek E) Y X Z
aynı mikropla karşılaşınca o mikrobu yok eder.
III. T lenfositleri antijenle doğrudan temas ederek onları
yok ettiği için hücresel bağışıklık sağlar. UNUTMA
Kanın osmotik basıncının bütün damarlarda sabit
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III olmasının sebebi kan proteinlerinden dolayıdır.
252
6
1. Toplardamarlarla ilgili olarak, 4. Aşağıda bir insan kalbinin genel görünümü verilmiştir.
I. Kanı kalbe getirir.
II. Atardamarlara göre kan akışı hızı yavaştır.
III. Akciğer topları hariç kirli kan taşır. X Kulakçık
IV. Gittiği organlara göre adlandırılır.
Y
V. Atardamarlara göre geniş yapılıdır.
Z Karıncık
ifadelerinden hangisi yanlıştır? G
Kalbin elektriksel kontrolünü sağlayan bölgeler harflendiril-
miş olup görev sırası ok yönleri ile belirlenmiştir.
Buna göre,
I. X, sinoatrial düğüm olup sağ kulakçıkta yer alır.
II. Y, atrioventriküler düğümdür.
2. Aşağıda kan hücrelerinin bazı özellikleri verilmiştir. III. Z his demetleri, G ise purkinje lifleridir.
1. Hemoglobin sayesinde oksijen taşır.
2. Aktif hareket eder.
3. Kanın pıhtılaşmasını sağlar. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
4. Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça sayıları artar. D) I ve II E) I, II ve III

5. Enfeksiyon durumunda sayıları artar.
6. Kemik iliğinde üretilir.
Buna göre verilen özellikleri eritrosit, lökosit ve trom- 5. Aşağıda bazı organlara ait atar ile toplardamarlar gösteril-
bositlere göre doğru gösteren seçenek hangisidir? miştir.
Eritrosit Lökosit Trombosit

1 2
A) 1, 3, 4 ve 6 2, 5 ve 6 3, 4 ve 6 Akciğer
B) 1, 4 ve 6 2, 5 ve 6 3 ve 6 3 4
B Böbrek
C) 1, 4 ve 6 2, 4, 5 ve 6 3, 4 ve 6 İ
D) 1, 2, 4 ve 6 2, 5 ve 6 3 ve 6 L 5 6
Mide
G
E) 1, 2 ve 5 3, 5 ve 6 4 ve 6
İ 7 8
Karaciğer
S Atar Kılcal Toplar

A damar damar damar
M Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A A) 1’den 2’ye doğru O2 miktarı azalır.
L B) 3’te 4’e göre daha çok üre bulunur.
3. I. Kızamık aşısı olmuş kişinin kızamığa yakalanması
C) Tok iken 5, 6’ya göre daha az besin bulundurur.
II. Kabakulak hastalığı ile ilgili serum almış kişinin difteri-
ye yakalanması D) 7’de 8’e göre NH3 miktarı fazladır.
III. Uçuk hastalığı geçirmemiş bir kişiye uçuk virüsünün E) 8’deki üre ile 3’teki üre miktarı birbirine çok yakındır.
bulaşması
IV. Difteri geçirmiş bir kişinin difteriye yakalanması
NOT
Yukarıda verilen durumlardan hangi ikisinde hastalığa
cevap daha kısa sürede ve daha sert olur? Akciğer atarında kirli, akciğer toplarında temiz
A) I ve III B) I ve IV C) II ve III kan bulunur.
D) II ve IV E) III ve IV
253
6. Aşağıda vücudumuzda bulunan damarların yapısı gösteril- 9. Aşağıdaki grafikte madde alış verişini açıklayan starling hi-
miştir. potezi gösterilmiştir.
Atar damar Toplar damar
Basınç (mmHg)
Kılcal damar
32 Kan Basıncı
K
Protein
22 Ozmotik
L Basıncı
Endotel
Düz kas 15 Damarlar
Bağ doku
Tabakalar için, Grafikte gösterilen K ve L bölgeleri ile ilgili olarak aşa-

I. Düz kas atardamarlarda elastik lif içerir. ğıdakilerden hangisi yanlıştır?
II. Bağ dokudaki lif oranı toplarda atara göre azdır.
A) K bölgesinin alanının artması kılcal damardan doku sı-
III. Endotelyum kaygan olup kan akışının sürtünmesini en
vısına geçen madde miktarını artırır.
aza indirger.
yargılarından hangileri doğrudur? B) Vücuda yeterli protein alınmaması durumunda K bölgesi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III büyür, L bölgesi küçülür.
D) I ve II E) I, II ve III C) L bölgesinde alanının küçülmesi doku sıvısının artma-
sına (ödem) neden olur.
D) Hipofiz bezinden ADH (vazopressin) hormonu salgısı

azalırsa K bölgesinin alanı artar.
7. Bağışıklığın kazanımı doğuştan ya da sonradan olur.
E) Kandaki aldosteron hormonunun artışı K bölgesinin ala-
Buna göre sonradan kazanılan bağışıklık; nının artmasına neden olur.
I. C vitamini alarak,
II. serum alarak,
III. antibiyotik alarak
verilenlerden hangileri ile kazanılır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 10. İnsanda bulunan belirli bir kılcal damar incelendiğinde,
D) I ve II E) I, II ve III B
İ P O2 ve besinin kılcalın atar ucundan toplar ucuna kolay
L geçtiği,
G P Doku sıvısındaki CO2, NH3, üre gibi atıkların kılcalın
İ toplar ucuna geçemediği
8. Aşağıda çeşitli kemiklerde alyuvar üretiminin yaşa bağlı
değişimi gösterilmiştir. gözlemlenmiştir.
Alyuvar sayısı
S
A Buna göre gözlenen durumları;
Omurlar
100
Göğüs kemiği R I. kan basıncının atar ucundan toplar ucuna azalmayıp
Uy
70
Baldır
M sabit kalması,
luk
50
ke
A
kemiğ
mi
Kaburga
II. kan proteinleri miktarının artışı,
ği
25
L
i
10 20 30 40 50 60 70
Yaş III. kanın osmotik basıncının azalışı
Grafikteki eğrilere göre, olaylarından hangileri açıklar?

I. Yetişkin bir kişide alyuvar en fazla uzun kemiklerde A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
üretilir.
II. Bütün kemikler her dönemde alyuvar üretir.
III. Bazı kemiklerde kan üretimi ancak belirli bir yaşa ka-
dardır. ÖĞREN
C vitamini almak ve antibiyotik içmek bağışıklık
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III sağlamaz.
254
Test DOLAŞIM SİSTEMİ
7 Lenf ve Bağışıklık Sistemi
1. Vücuda zarar veren hastalık yapıcılara karşı onları ayırt 4. Tek yumurta üçüzleri aynı mikrop çeşidi ile farklı şekillerde
etmeden hangisi olursa olsun aynı şekilde direnç gösteren karşılaşmıştır.
savunma tipi özgül olmayan savunma mekanizmasıdır.
Bağışıklık süresi
Buna göre özgül olmayan bağışıklık sisteminde aşağı-
da verilen ikililerden hangisi bulunmaz?
A) Fiziksel engel-Fagositler
B) Ateşlenme-İnterferon
Hastalığa bağışıklık
C) Doğal katil hücreleri-İnterferon X Y Z kazanma şekli
D) Fagositler-Hücresel bağışıklık
Buna göre X, Y ve Z üçüzlerinin hastalığa bağışıklık ka-
E) İltihaplanma-Ateşlenme zanma şekilleri hangi seçenekte doğru gösterilmiştir?
X Y Z
A) Aşı Serum Hastalığı
yaptırmak almak geçirmek
B) Hastalığı Aşı Serum

geçirmek yaptırmak almak
C) Hastalığı Serum Aşı
geçirmek almak yaptırmak
2. Özgül olmayan savunma mekanizması için aşağıdaki
D) Aşı Hastalığı Serum
açıklamalardan hangisi yanlıştır? geçirmek
yaptırmak almak
A) Fiziksel engeller içerisinde tükürük, gözyaşı, mukus, ter E) Serum Hastalığı Aşı
gibi elamanlar yer alır. almak geçirmek yaptırmak
B) Makrofaj hücreleri fagositoz yapar.
C) Doğal katil hücreleri lizozimler ile etkili olup doku nakil-
lerindeki en önemli faktördür.
D) Kompleman sistem proteinleri her zaman aktif hâlde
bulunurlar.
E) Zarar görmüş ya da mikroorganizmalar tarafından en-
5. Lenf sıvısında;
B I. akyuvar,
fekte olmuş dokularda iltihaplanma ortaya çıkar.
İ
II. küçük proteinler,
L
G III. alyuvar,
İ IV. su
verilenlerden hangileri bulunur?
S
A A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve IV
R D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
3. Lenf sisteminde lenf sıvısının emilimi ve taşınımından lenf L
damarları sorumludur.
Buna göre lenf damarları için aşağıda verilenlerden

hangisi yanlıştır? 6. I. Hastalığı geçirmek
A) Lenf kılcalları tek katlı yassı epitelden oluşur. II. Aşı yaptırmak
B) Kılcal lenf damarları birleşerek lenf toplarını oluşturur. III. Serum almak
C) Lenf kılcal damarlarının bir ucu açık bir ucu kapalıdır. Yukarıda verilenlerden hangileri vücuda aktif bağışık-
D) Lenf atarları sadece kalbin sol karıncığından çıkar. lık kazandırır?
E) Lenf damarlarında sıvı tek yönlü olarak akar ve dışarı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
akarsa geç pıhtılaşır. D) I ve II E) I, II ve III
255
7. Aşağıdaki grafikte belirli bir hastalık türüne karşı birinci ve 10. Göğüs lenf kanalı ile akciğer toplardamarında aşağıda
ikinci kez verilen tepkinin değişimi gösterilmiştir. verilenlerden hangisi ortak olarak bulunmaz?
Antikor A) Hemoglobin B) Protein C) Akyuvar

İkincil bağışıklık
cevabı D) Yağ asit E) A vitamini
Birincil bağışıklık
cevabı
Zaman
X Y
Grafiğe göre,
11. Lenf düğümleri için,
I. X antijenin birinci kez, Y antijenin ikinci kez uygulanma-
I. Bademcik, dalak ve timüs önemli lenf organlarıdır.
sıdır.
II. En çok kasık, karın, boyun, koltuk altı ve göğüs gibi
II. İkinci kez hastalığa yakalandığında vücudun tepkisi
kısımlarda bulunur.
daha güçlü ve kalıcıdır.
III. Alyuvar üreterek bağışıklıkta görev alır.
III. Vücut hastalıkla ilk karşılaştığında bağışıklığın kazanıl-
ması için belirli bir süre geçmesi gerekir. ifadelerinden hangileri doğrudur?
yorumlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yanlız II C) Yalnız III

8. Aşı ve seruma ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir.
Aşı Serum
I. Sağlıklı kişiye uygulanır. Hasta kişiye uygulanır. 12. I. Virüs, bakteri, mantar gibi etkenlerin insan vücuduna
girerek çoğalmasına enfeksiyon denir.
II. Koruyucu özelliktedir. Tedavi amaçlıdır.
II. Protein, polisakkarit yapıdaki canlı organizma kısımla-
III. Zayıflatılmış antikor Zayıflatılmış antijen rına, virüslere, bakterilere, mantarlara, protozoolara ve
içerir. içerir. parazit solucanlara antijen denir.
Buna göre verilen karşılaştırmalardan hangileri doğru- B III. Antikorlar antijenine özgü değildir.
dur? İ
Bağışıklık sistemi için yukarıda verilenlerden hangileri
L
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III G doğrudur?
D) I ve II E) I, II ve III İ A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
S
A
9. Aşağıda santrifüj edilmiş bir kan gösterilmiştir. R
M
Plazma A
Akyuvar ve kan pulcukları L
Alyuvar
13. Bağışıklık sisteminde karşılaşılan durumlar için,
I. Aşı, serum elde etmede kullanılabilir.
Deney tüpüne göre, II. Virüslerin bazıları bağışıklık hücrelerine zarar verdiğin-
I. Plazma kısmı kanın %55’ini oluşturur. den tedavisi zor hatta yapılamaz.
II. Plazma kısmından fibrinojen çıkarılarak serum elde edilir. III. Bazı virüsler insana bulaşsa bile aşı yapılarak bağışık-
III. Gazlar, atık, besin ve kan proteinleri plazmada bulunur. lık sisteminin kendi antikorları üretmesi amaçlanır.
256
SİMÜLASYON TESTİ
1. Sıtma, plazmodyum adı verilen parazitin neden olduğu ve 3. Aşağıdaki şekilde proteinlerin kimyasal sindirimi şematize
parazit taşıyan dişi anofel cinsi sivrisineklerin beslenme- edilmiştir.
leri esnasında insana taşıdıkları bulaşıcı ve ölümcül bir
hastalıktır. Plazmodyum vücuda girince kan hücrelerinden
alyuvarları enfekte etmesiyle hastalık başlar ve gelişir. Al- I II
yuvarların içine girdikten sonra burada gelişen ve üreyen
plazmodyumlar yaklaşık 2-3 gün sonra alyuvarları patlata-
rak dışarı çıkarlar ve tekrar yeni alyuvarları enfekte ederler.
Protein Polipeptit Amino asit
Buna göre sıtma hastalığına yakalanmış bir kişide;
Buna göre numaralı olayların insan sindirim sisteminde
I. oksijen yetersizliği,
gerçekleştiği organlar hangisinde doğru verilmiştir?
II. vücut sıcaklığında düzensizlik, üşüme ve titreme nö-
betleri, I II
III. organ yetmezliği A) Ağız Mide
durumlarından hangileri ortaya çıkabilir? B) Ağız İnce bağırsak
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III C) Mide Mide
D) II ve III E) I, II ve III D) Mide İnce bağırsak

E) İnce bağırsak İnce bağırsak
2. Aşağıda birbirleriyle tek yumurta ikizi olan Batuhan ve Berk

gösterilmiştir. Elindeki yemeği yiyen Batuhan'ın kanından
alınan bir miktar örnek ikiz kardeşi olan ve yemek yemeyen 4. Aşağıdaki haberde bahsedildiği gibi bir çok spor dalında
Berk'e verildiğinde Berk'in de midesinden enzim üretilme- sporcular hazırlıklarını deniz seviyesinin üstündeki kamp
ye başlandığı ve midesinin çalıştığı belirlenmiştir. merkezlerinde gerçekleştirirler.
Atletizm Milli Takımı,

B Erzurum'da kamp yapıyor
İ
L Atletizm Milli Takımı, Dünya Şampiyonası
G hazırlıkları öncesi Erzurum'da kampa girdi. 18
İ Temmuz'a kadar Palandöken'de çalışmalarını sür-
dürecek olan milli atletler güç depoluyor.
S
A
Buna göre yemek yememesine rağmen yemek yiyen ikiz R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerin hangisinde
kardeşinden kan aldıktan sonra Berk'in midesinin çalış-
A
ması; doğru verilmiştir?
L
I. Batuhan'a ait sindirim enzimlerinin kan yoluyla Berk'e A) Yükseklik arttıkça sıcaklığın düşmesine bağlı olarak kalp
geçmesi, atış hızının artması
II. Batuhan'ın kanındaki midenin çalışmasını uyaran hor- B) Yükseklik artıkça düşen oksijen miktarının kandaki alyu-
monların Berk'e geçmesi, var sayısının artmasına neden olması
III. Batuhan'ın kanında bulunan sindirim ürünlerinin Berk'in C) Güneş ışınlarının dağlara daha dik açıyla gelmesi
midesini uyarması D) Yükseklik arttıkça artan oksijenin ve temiz havanın kal-
olaylarından hangileri ile gerçekleşmiş olabilir? bin çalışma hızını artırması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Kaslara taşınan oksijen miktarının azalmasına bağlı olarak
D) I ve II E) II ve III kasların daha fazla laktik asit fermantasyonu yapması
257
5. Aşağıda kan hücreleri ve bu kan hücrelerinin görevlerini 7. Biyoloji dersinde öğretmen sınıf tahtasına kalbin anatomik
gerçekleştirirken kullandığı kan proteini çeşitleri karışık yapısını çizmiş ve bazı bölgeleri numaralandırdıktan sonra
olarak verilmiştir. öğrencilerden numaralı bölgelerin isimlerini ve özelliklerini
söylemelerini istemiştir.
Kan Hücreleri Kan Proteinleri
I. Alyuvar (Eritrosit) a. Antikor

Üst ana
toplardamar
II. Akyuvar (Lökosit) b. Trombojen
III. Kan pulcuğu (Trombosit) c. Hemoglobin

IV
I
Buna göre hücresi ve kullandığı kan proteini eşleştir-
melerinden hangisi doğrudur?
II
A) I→a B) I→a C) I→c Alt ana V
toplardamar
II → b II → c II → a
III → c III → b III → b
III
D) I→b E) I→c Buna göre aşağıdaki öğrencilerden hangisi yanlış bilgi

II → a II → b vermiştir?
III → c III → a A)
I. Sağ kulakçık olup kirli kan bulundurur.
Ahmet
B) II. Triküspit kapakçık olup kulakçıktan ka-

6. İnsanlarda bağışıklığın kazanılması kalıtsal ve sonradan rıncığa tek yönlü açılarak, kanın tek yönlü
kazanılma olmak üzere iki şekilde gerçekleşir. akmasını sağlar.
Bağışıklık Ayşe
C)
Doğal Bağışıklık Kazanılmış B III. Sağ karıncık olup kalbin en kalın kas
(Kalıtsal) Bağışıklık İ tabakası burada bulunur.
(I) L
G Asya
Aktif Pasif İ
Bağışıklık Bağışıklık
D)
(II) (III) IV. Sol kulakçık olup akciğer toplardama-
S
rından kan alır.
A
Buna göre yukarıda numaralı olarak belirtilen bağışıklık
R
çeşitlerine verilen örneklerden hangisi doğrudur? Defne

M
I II III A
E)
L V. Sol karıncık olup sol kulakçıkla arasın-
A) Aşı Anne sütü Serum
da mitral kapak bulunur.
Derinin
Hastalığı
B) mikrop Aşı Efe
geçirmek
geçirmemesi
Derinin
Hastalığı
C) mikrop Serum
geçirmek UNUTMA
geçirmemesi
Hastalığı Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça oksijen
D) Serum Aşı
geçirmek
miktarına bağlı alyuvar sayısı artar.
E) Anne sütü Aşı Serum
258
1. Aşağıdaki tabloda doğum tarihleri aynı olan beş bireye ait 5. Bir tepkimenin reaksiyon hızının zamana bağlı değişimi
bazı özellikler verilmiştir. aşağıdaki gibidir.
Reaksiyon hızı
Birey Boy Cinsiyet Kilo Kan grubu Saç şekli
1 1,76 Kız 66 A Düz
2 1,68 Erkek 70 B Kıvırcık
3 1,75 Erkek 77 AB Düz Zaman
t
4 1,70 Erkek 80 0 Kıvırcık
Buna göre t zaman diliminde,
5 1,78 Kız 67 A Düz Miktar
Bunlardan hangileri tek yumurta ikizi olabilir?

A) 1 ve 3 B) 1 ve 5 C) 2 ve 4 ?
D) 2 ve 3 E) 3 ve 4
Zaman
t
soru işareti ile gösterilen yere,

I. serbest enzim miktarı,
2. Holozoik beslenen canlıların sistematiğinde;
II. substrat miktarı,
I. bağırsak sisteminin uzunluğu,
III. pH
II. ağızdaki dişlerin çeşidi,
III. mide yapısı ve bölme sayısı verilenlerden hangileri yazılabilir?
özelliklerinden hangileri kullanılır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

3. İki mor renkli bezelye çaprazlandığında oğul döllerden bir

B
tanesi beyaz renkli bezelye oluyor. (Mor bezelye(M), beyaz
İ
bezelyeye (m) baskındır.)
L
Buna göre, G
6. Aşağıdaki şekillerde uyartının bazı iletim şekilleri gösteril-
I. Mm x Mm
İ
miştir.
II. MM x Mm Etkilenen
S X– Uyartı Bez Kan Damarı
III. MM x MM doku
A
yukarıdaki çaprazlama verilenlerden hangileridir? R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M Etkilenen
Y– Uyartı Sinir Teli
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III doku
A
Etkilenen
Z– Uyartı Sinir Bez Kan Damarı
doku
4. Kurbağalar; İletim şekilleri için,

I. Z’deki iletim, Y’ye göre daha yavaştır.
I. deri solunumu yapma,
II. Uyartıya en hızlı cevabı X verir.
II. üreme hücrelerinin suda birleşmesi,
III. Z’de uyartıyı sinir hücreleri beze nörotransmitterlerle
III. metamorfoz geçirme
ulaştırabilir.
özelliklerinden hangileri ile kuşlardan ayrılır? ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
259
7. Aşağıda verilenlerden hangisi doğanın korunmasında 2021 / AYT
en dar kapsamlı çalışmadır?
A) Fabrika bacalarına filtreler takılması 10. Aşağıdaki durumların hangisinde insan kalbinin atış hı-
zında düşüş olması beklenir?
B) Orman yangılarının önlenmesi için özel ekiplerin görev
alması A) Kandaki adrenalin hormonu seviyesi arttığında
C) Tatlı su kaynaklarını kirleten kaynakların belirlenip ön- B) Kandaki karbon dioksit miktarı arttığında
lem alınması C) Kandaki tiroksin hormonu arttığında
D) Nesli tükenmekte olan java gergedanının koruma altına D) Vücut sıcaklığı arttığında
alınması
E) Kalbe etki eden asetilkolin miktarı arttığında
E) Toprak kirliliğine neden olan kaynakların doğal yollar-
dan arıtılması
11. Bir organizmanın vücut biçimi kısmen gelişim süresince

farklı parçalarının oransal büyüme hızına bağlıdır. Vücu-
8. Baklagiller köklerinde bulunan bakteriler ile mutualist ya- dun kendine özgü formu almasını sağlayan bu orantılı bü-
şar. Baklagillin köklerinde bulunan bakterilerin sayısındaki yümeye allometrik büyüme denir.
değişim aşağıdaki grafikte verildiği gibidir.
Buna göre allometrik büyüme olayı için,
Bakteri miktarı
I. İnsanda kol ve bacakların, baş ve gövdeden daha hızlı
büyümesi bu duruma örnektir.
II. Vücudun farklı kısımlarının farklı büyüme oranlarına
sahip olması vücudun orantısını belirler.
Zaman III. Farklı canlıların aynı organlarında farklı hızda büyüme-
Buna göre baklagil özellikle; ler görülür.
I. amino asit, yargılarından hangileri doğru olabilir?
II. glikoz, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
III. vitamin D) I ve II E) I, II ve III
maddelerinden hangilerinin sentezinde problemler ya-
şayabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 12. Aşağıda görevlerine göre nöronlar hakkında bazı bilgiler
B
İ verilmiştir.
L
Nöron çeşidi Bulunduğu yer Görevi
G
İ Reseptörlerden aldığı
P nöronu Dil, kulak, deride uyarıyı merkezi sinir
sistemine getirir.
9. Karasal bir ekosistemde etçil beslenen bir hayvanın kas S
proteinlerindeki işaretli azot bir süre sonra otçul memelinin A Merkezi sinir sis-
R nöronu Değerlendirme yapar.
kan hücresinin yapısında görülmüştür. R teminde
M Cevabı tepki organı-

Buna göre işaretli azot molekülünün etçil hayvandan A S nöronu Efektörlerde
na taşır.
otçul hayvanın yapısına geçinceye kadar; L
I. nitrifilasyon bakterileri, Buna göre P, R ve S nöronları hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
II. denitrifikasyon bakterileri,
P nöronu R nöronu S nöronu
III. pütrifikasyon bakterileri,
A) Ara nöron Motor nöron Duyu nöron
IV. fotosentetik bakteriler
B) Motor nöron Duyu nöron Ara nöron
canlı grupları hangi sırayla görev yapmıştır?
C) Duyu nöron Ara nöron Motor nöron
A) I - II - III B) I - III- IV C) II - I - IV
D) Duyu nöron Motor nöron Ara nöron
D) III - I - II E) III - I - IV
E) Ara nöron Duyu nöron Motor nöron
260
7.
ÜNİTE
7.
BÖLÜM
◗ SOLUNUM SİSTEMİ


ca çözülebilir.
SOLUNUM SİSTEMİ Solunum Gazlarının Taşınması
Burun Oksijenin Taşınması:
%3’ü kan plazmasında çözünmüş hâlde taşınır.
Yutak %97’si alyuvarlarda HbO2 (oksihemoglobin) şeklinde taşınır.
Karbondioksitin Taşınması:
Gırtlak %7’si kan plazmasında çözünmüş halde taşınır.
%23’ü alyuvarlarda HbCO2 (karboksihemoglobin = karbominohemoglo-
Akcğer bin) şeklinde taşınır.
–
%70’i HCO3 (bikarbonat) şeklinde kan plazmasında çözünmüş hâlde ta-
Bron şınır.
Alveol
Alveol Kılcal Damarlarında: Doku Kılcal Damarlarında:
Hb + O2 ₺ HbO2 HbO2 ₺ Hb + O2
Besinlerin hücrelerde O2li veya O2siz ortamda enerji eldesi için yıkımına
HbCO2 ₺ Hb + CO2 Hb + CO2 ₺ HbCO2
hücresel solunum denir.
– –
HCO3 + H + ₺ H2CO3 ₺ H2O + CO2 H2O + CO2 ₺ H2CO3 ₺ HCO3 + H +
Dış Solunum: Küçük kan dolaşımı sırasında akciğerlerdeki alveollerde
gerçekleşir. Havadaki oksijenin kana, kandaki karbondioksitin havaya HbH+ ₺ Hb + H+ Hb + H+ ₺ HbH+
geçmesi olayıdır.
İç solunum : Büyük kan dolaşımı sırasında kandaki oksijenin doku hüc- HbO2 konsantrasyonu HbCO2 konsantrasyonu
relerine, doku hücrelerinde üretilen karbondioksitin kana geçmesi ola-
yıdır.
Solunum Sistemi Organları
Burun : Havanın vücuda girdiği açıklıktır. Solunan havayı ısıtır, temizler
ve nemlendirir.
Yutak: Sindirim sistemi ile solunum sistemini birbirinden ayırır. Akciğer kılcal Akciğer kılcal
damarlarında damarlarında
Gırtlak: Solunan havanın soluk borusuna giriş yaptığı yerdir. Gırtlakta
bulunan epiglottis besinlerin soluk borusuna kaçmasını engeller.
Soluk Borusu: Kıkırdak yapılıdır, mukus salgılayan goblet hücrelerini HbO2 konsantrasyonu HbCO2 konsantrasyonu
ve silli epitel dokuyu bulundurur. Soluk borusu akciğerlerin içine girerken
bronşları, bronşlarda bronşiolleri oluşturur.
Akciğer: Sağ akciğer 3, sol akciğer 2 lopludur. Çift katlı plevra zarları ile
çevrilidir. Plevra zarlarının arasında bulunan plevra sıvısı akciğeri korur,
nefes alıp vermeyi kolaylaştırır.
Alveol: Akciğerlerin içinde bronşiollerin uç kısımlarında üzüm salkımına Doku kılcal Doku kılcal
benzeyen baloncuklar şeklinde bulunurlar. Tek katlı yassı epitel dokudan damarlarında damarlarında
oluşurlar. Solunum yüzeyini artırarak gaz değişiminin daha kolay gerçek-
leşmesini sağlarlar. Alveollerin içi sürfaktan adı verilen lipoprotein yapılı
salgı ile kaplıdır. Bu madde yüzey gerilimi oluşturarak alveollerin geniş- İnsanda solunum hızını artıran olaylar;
leyip daralmasını kolaylaştırır, ayrıca su kaybını engeller. • Kanda CO2 artışı
Soluk Alıp Verme Mekanizması • Adrenalin salınımı
• Tiroksin salınımı şeklindedir.
Kan, doku kılcallarından geçerken kanın pH'ı düşer, asitliği artar. Bu dü-
şük pH değeri hemoglobinin oksijeni bırakmasını ve karbondioksiti bağ-
lamasını sağlar. Bu olaya bohr etkisi denir.
100
90 Yüksek
kan pH'ı
Normal
80 kan pH'ı
Hemoglobinin doygunluk yüzdesi
70
Düşük kan pH'ı
Soluk alma sırasında Soluk verme sırasında 60
Kaburgalar arası kaslar kasılır, Kaburgalar arası kaslar gevşer, 50

kaburgalar yukarı doğru yükselir. kaburgalar aşağı doğru iner.
40
Diyafram kası kasılır, düzleşir. Diyafram gevşer, kubbeleşir.
30
Göğüs boşluğu genişler, hacmi Göğüs boşluğu daralır, hacmi
20
artar, basıncı azalır. azalır, basıncı artar.
10
Dışardaki hava akciğerlere dolar. Akciğerlerdeki hava dışarı atılır.
Karın boşluğu hacmi azalır, ba- Karı boşluğu hacmi artar, basıncı 0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120
sıncı artar. azalır.
Kandaki oksijen basıncı
Test SOLUNUM SİSTEMİ - 1
1
1. İnsanda akciğerler; 5. Aşağıda insanda solunum sisteminin bazı kısımları harfler-
I. O2 nin kana verilmesi, le gösterilmiştir.
II. CO2’nin solunum yollarına verilmesi, Burun Yutak
III. NH3’ün kandan uzaklaştırılması Ağız
Gırtlak
olaylarından hangilerini gerçekleştirir? Soluk borusu
P
R
Buna göre harflendirilmiş kısımlar hangi seçenekte

2. I. Soluk borusunda mukus salınımı P R S
II. Alveollerde O2 ve CO2 değişimi A) Bronşcuk Alveol Dalak
III. Kaburga kaslarının kasılması B) Bronş Pleura Diyafram
Solunum sisteminin gerçekleştirdiği yukarıda verilen C) Bronş Bronşiol Diyafram

olaylardan hangilerinde ATP harcanımına gerek yok- D) Bronş Bronşiol Dalak
tur? E) Bronş Alveol Pleura
3. İnsanda solunum sistemi organları içerisinde aşağıda 6. Akciğerlerde gaz alış verişi,
verilen organlardan hangisi yer almaz? B
İ Bronşiol Kılcal damar Bronş Pleura Alveol
A) Ağız
L I II III IV V
B) Yemek borusu G
C) Burun İ verilen kısımların hangi ikisinde gerçekleşir?
D) Yutak A) I ve III B) II ve V C) I ve V
E) Akciğer S D) II ve IV E) III ve IV
A
M
A
L
4. Solunum sistemi sayesinde,

7. I. Dışarıdaki basınç daha yüksek olduğundan akciğerlere
hava dolar.
I. Polimer besinler monomerlerine hidroliz edilir.
II. Kaburgalar yukarı doğru yükselir.
II. ATP üretimi sağlanır.
III. Göğüs boşluğu genişler.
III. Aktif taşıma ile O2 ve CO2 alışverişi gerçekleştirilir.
Soluk alma olayı ile ilgili olarak yukarıda verilenlerden
durumlarından hangileri gerçekleşmez? hangileri doğrudur?

263
8. Burun ile dış ortamdan alınan hava akciğerlere ulaşın- 12. İnsanda CO zehirlenmesi ile ilgili olarak,
caya kadar, I. Karbonmonoksitin hemoglobine olan ilgisi oksijene
I. Bronşiol oranla daha azdır.
II. Gırtlak II. CO soluduğumuz havada fazlaca bulunursa hemoglo-
III. Soluk borusu bine bağlanır, ayrılması zor olur.
IV. Yutak III. Yüksek oksijen, hemoglobini CO’dan ayırıp O2’ye bağlan-
masını sağlar.
V. Bronş
verilen yapılardan geçiş sırası nasıldır? yargılarından hangileri doğrudur?
A) I – IV – II – III – V A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

B) IV – II – III – V – I D) I ve II E) II ve III
C) II – V – I – IV – III
D) III – V – I – II – IV
E) V – IV – III – II – I
13. Bir bireye ait damarların içeriği incelendiğinde bazı damar-

larda pH’sinin düşük, bazılarında ise pH’nin yüksek olduğu
görülmüştür.
9. İnsanda karbonu işaretlenmiş bir glikoz solunumda yı-
kılıp açığa çıkan CO2 atmosfere verilinceye kadar, Buna göre pH’si düşük ve yüksek olan damarlar için
verilenlerden hangisi yanlıştır?
I. Bronşiollere ulaşma
II. Hemoglobine bağlanma pH’si düşük pH’si yüksek
damar damar
III. Hemoglobinden ayrılma
A) Akciğer topları Akciğer atarı
olayların gerçekleşme sırası nasıldır?
B) Böbrek topları Böbrek atarı
A) I – II – III B) II – III – I C) I – III – II
C) Karaciğer topları Karaciğer atarı
D) II – I – III E) III – II – I
D) Üst ana toplar Aort
E) Bacak topları Bacak atarı
10. İnsanda soluk verme olayını,

I. Akciğer iç basıncının – Kaburga kasları- B
azalışı nın kasılması
İ
II. Karın iç basıncının – Diyaframın kasıl- L 14. Kanda CO2’nin taşınma yüzdeleri
artışı ması G P R
yandaki diyagramda verildiği gibi- %7
III. Diyaframın gevşemesi – Kaburga kasları- İ dir.
%23
nın gevşemesi
Buna göre CO2’nin taşınma şe- S
durumlarından hangileri sağlar? S %70
killeri olan P, R ve S hangi seçe-
A
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II nekte doğru eşleştirilmiştir?
R
D) II ve III E) I, II ve III M P R S
A A) Karbomino Çözünmüş
HCO–3
L hemoglobin hâlde
11. I. Sol karıncık B) Karbomino Çözünmüş HCO–3
II. Akciğer topları hemoglobin hâlde
III. Sağ karıncık C) Çözünmüş Karbomino HCO–3
IV. Akciğer atarı hâlde hemoglobin
Yukarıda verilen kısımlardan hangi ikisinde bulunan D) HCO– Karbomino Çözünmüş

3
kan diğer ikisine göre daha fazla oksihemoglobin bu- hemoglobin hâlde
lundurur?
E) HCO– Çözünmüş Karbomino
3
A) I ve II B) I ve IV C) III ve IV hâlde hemoglobin
D) II ve III E) II ve IV
264
Test SOLUNUM SİSTEMİ – 2
2
1. Akciğerlerde; 6. I. Karbondioksitin hemoglobinle birleşmesi
I. kılcal damar bakımından zengin olma, II. Yüksek yerlerden deniz seviyesine doğru inme
II. geniş bir yüzeye sahip olma, III. CO2 nin difüzyonla kana geçmesi ve omurilik soğanını
III. gaz alışverişini sağlama uyarması
özelliklerinden hangileri görülür? IV. Hücresel solunumla ATP üretimi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III V. H2O’nun akciğerleri nemli tutması

D) I ve II E) I, II ve III Yukarıda verilenlerden hangisi ile sinir sisteminin uya-
rılması sonucu soluk alıp verme hızı artar?
2. İnsanın soluk alıp verme mekanizmasının kontrolünde;
I. pons,
II. uç beyin,
III. omurilik soğanı
kısımlarından hangileri görev alabilir?
7. Aşağıda bazı rahatsızlıklar verilmiştir.

3. Ses tellerinin yer aldığı, soluk borusunun başlangıç I. Grip
kısmı aşağıdakilerden hangisidir?
II. Pnömoni
A) Bronş B) Gırtlak C) Alveol
III. Verem
D) Bronşiol E) Yutak
Buna göre hangileri bakterilerin neden olduğu solu-
num sistemi rahatsızlıklar içerisinde yer alır?

B D) I ve II E) II ve III
4. Sağlıklı ergin bir insan 1 dakikada yaklaşık 12-18 defa so- İ
luk alıp verir. L
Buna göre aşağıda verilen faktörlerden hangisi soluk G
alıp verme hızını farklı yönde etkiler? İ
A) Nikotin
B) Tiroksin S
C) Asetilkolin salınımı
A
R
D) Kandaki CO2 artışı
M
E) Adrenalin salınımı A
L 8. Karbondioksitin taşınması süresince akciğer kılcalı ve
doku kılcallarında birtakım reaksiyonlar gerçekleşir.
Buna göre kılcal damarlarda gerçekleşen reaksiyonlar

için, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
5. Kanın plazma kısmında;
Akciğer Kılcalı Doku Kılcalı
I. O2,
II. CO2, A) Hb + O2 Æ HbO2 H2CO3 Æ H+ + HCO–3
III. HCO–3 B) H2CO3 Æ HCO–3 + H+ Hb + CO2 ÆHbCO2
moleküllerinden hangileri bulunabilir? C) H2CO3 Æ CO2 + H2O Hb + H+ Æ HHb
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) HbCO2 Æ Hb + CO2 CO2 + H2O Æ H2CO3

D) I ve II E) I, II ve III E) HHb Æ H + Hb +
HbO2 Æ Hb + O2
265
9. Dinlenme hâlindeki bir kişi ağır bir spor yaptığında; 12. Aşağıda insanda solunum sisteminin genel görünümü ve-
I. kandaki CO2 miktarının artışı, rilmiştir.
II. soluk alıp verme hızının yavaşlaması, Gırtlak
III. omurilik soğanının uyarılması Yutak
olaylarından hangileri gerçekleşmez? Soluk borusu

D) I ve II E) I, II ve III Bronş
Akciğer
10. Aşağıda alveoldeki gaz alış verişi olayı gösterilmiştir. A) Alveollerde O2 ve CO2 değişimi aktif taşıma ile gerçek-
leşir.
X damarı Y damarı
Alveol B) Soluk borusu havayı bronşlara aktarır.
b a
C) Bronşlar akciğerlere girdikten sonra bronşcuklara ayrı-
lır.
a
D) Yutak, solunum ve sindirim sistemini birbirinden ayırır.
b a
ba
E) Gırtlak havanın solunum sistemine giriş yaptığı yerdir.
Şekildeki kısımlar için,
I. Kılcal damarın X ucu atar, Y ucu toplardır.
II. a O2, b ise CO2 dir.
III. a ve b’nin değişimi difüzyonla olur.
yargılarından hangileri doğrudur? 13. Biyoloji sınavında solunum sistemi ile ilgili sorulan doğru-
yanlış testi aşağıda verilmiştir. Sorulara doğru cevap veren
bir öğrenci her doğru cevabı için 1 puan alırken, yanlış ce-
D) II ve III E) I, II ve III vap verdiği sorularda ise 0,25 puan kaybedecektir.
Cansu'nun cevapları aşağıdaki gibidir:
D Y
B
İ Karbonikanhidraz enzimi alyuvarın ya-
11. Aşağıda CO2 taşınımında bazı damarlardaki HbCO2 kon- pısında bulunur ve tersinir çalışır.
L
santrasyonu gösterilmiştir. G
Soluk alıp-verme omurilik soğanı tara-
HbCO2 konsantrasyonu HbCO2 konsantrasyonu İ
fından denetlenir.
S H2CO3 $ H+ + HCO–3 tepkimesi doku

A kılcalında gerçekleşir.
R Oksijenin taşınmasında en büyük oran
D damarı B damarı
M plazmada çözünerek taşınmadır.
A
L Nefes alan bir kişide akciğer basıncı
D damarı B damarı düşer.
I. Akciğer atarı Akciğer topları
II. Mide kılcalı Akciğer kılcalı Buna göre Cansu kaç puan almıştır?
III. Akciğer topları Akciğer atarı A) 5 B) 3,75 C) 3 D) 2,5 E) 1,25

IV. Akciğer kılcalı Bağırsak topları
V. Mide atarı Karaciğer kılcalı
not
Buna göre D ve B damarı hangi seçenekte doğru ve-
Alveollerde O2 – CO2 değişimi difüzyonla ger-
rilmiştir?
çekleşir.
266
3
1. Aşağıda akciğer kılcalında ve doku kılcalında gerçekleşen 4. I. O2 plazma ya da alyuvar ile taşınır.
bazı reaksiyonlar gösterilmiştir. II. O2 ile hemoglobin oksihemoglobini oluşturur.
Buna göre, III. Oksihemoglobin şeklinde O2 plazmada taşınır.
I. CO2 + H2O Æ H2CO3 Kanda O2 taşınımı ile ilgili olarak yukarıda verilen ifa-
II. H+ + HCO –3 Æ H2CO3 delerden hangileri yanlıştır?
III. H2CO3 Æ CO2 + H2O A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
tepkilemelerinden hangileri doku kılcallarında gerçek- D) I ve II E) I, II ve III
leşir?

5. Aşağıda soluk alıp verme mekanizmasında belirli bir za-

man dilimi gösterilmiştir.
2. Oksijenin taşınımında gerçekleşen bazı reaksiyonlar aşa-

ğıdaki gibidir.
Akciğer
D – Hb + O2 Æ HbO2 (oksihemoglobin)
Kaburga
B – HbO2 Æ Hb + O2
Buna göre D ve B reaksiyonlarının gerçekleştiği yerler Düzleşmiş diyafram

hangi seçenek doğru verilmiştir?
Aynı zaman diliminde,
D B
I. Düz kas yapısındaki diyafram kasılır.
A) Bacak kılcalı Akciğer kılcalı
II. Akciğer basıncı hava dışarı verildiğinden düşer.
B) Beyin kılcalı Karaciğer kılcalı
III. Kaburga arası kaslar kasılır.
C) Akciğer kılcalı Karaciğer kılcalı
B
D) İnce bağırsak kılcalı Glomerulus kılcalı durumlarından hangileri gerçekleşir?
İ
E) Mide kılcalı Kalın bağırsak kılcalı L A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
İ
S
A
M 6.
3. Oksijen kanda alyuvar ve plazma ile taşınılır. Soluk borusu dıştan içe doğru; bağ doku, kıkırdak doku ve
A epitel dokudan oluşur.
Oksijen taşınımı ile ilgili olarak, L
Buna göre soluk borusundaki kıkırdak doku sayesin-
I. Bohr etkisine bağlı kanda CO2 kısmı basıncı artarak pH
de,
düşer, hemoglobinin O2 yi serbest bırakması sağlanır.
I. Düz kaslarla beraber besinin peristaltik hareketi sağla-
II. O2 taşıyan alyuvar, doku kılcal damarında O2’nin kısmı nır.
basıncı düşmesinden dolayı O2 yi bırakır.
II. Mukus salgılayarak toz ve zerrecikleri tutar.
III. Oksihemoglobin bulunduran kan önce kalbe sonra ise
III. Soluk borusunun sürekli açık tutulması sağlanır.
tüm vücuda toplardamarlar ile gönderilir.
durumlarından hangileri sağlanır?
267
2021 / AYT 10. Aşağıda verilen rahatsızlıklardan hangisinin solunum
sistemi ile ilgisi yoktur?
7. İnsan solunum sisteminin yapısını ve işleyişini incele- A) Pnömoni
yen bir öğrencinin yapmış olduğu aşağıdaki yorumlar-
B) Amfizem
dan hangisi yanlıştır?
C) Tüberküloz
A) Ergin bir bireyin akciğerlerindeki toplam gaz değişim
D) Anemi
alanı, derisinin yüzey alanından daha büyüktür.
E) Astım
B) Solunum gazlarının solunum yüzeyinden alışverişi di-
füzyon kurallarına göre gerçekleşir.
C) Egzersiz sırasında soluk verilirken dışarıya atılan hava-
da sadece karbon dioksit bulunur.
D) Kana geçen oksijenin çoğu oksihemoglobin şeklinde
taşınmaktadır. 11. I. Akciğerlerde alveollerin bulunması
E) Kan dolaşımındaki karbon dioksitin kısmi basıncının II. Solunum yüzeyinin nemli olması
artması solunum merkezini uyarır.
III. Hemoglobinin akyuvarda bulunması
Yukarıda verilenlerden hangileri insanda solunum sis-

teminin adaptasyonları arasında yer alır?
8. İnsanda kan pH değerinin normal aralığı 7,3 ile 7,4 arasın- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
dadır. D) I ve II E) I, II ve III
Bu değerler arasında kan pH’sini tutmada;
I. solunum sonucu oluşan CO2 nin dışarı atılması,
II. mide özsuyu ile HCl salınımı,
III. böbreklerde NH+4 salınımı ve idrar ile dışarı atım
12. İnsanda solunum pigmenti olan hemoglobinin en önem-
olaylarından hangileri solunum sistemi sayesinde ger- li özelliği,
çekleşir? I. Oksijenle kolayca birleşip ayrılması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. Protein bulundurması
D) I ve II E) I, II ve III III. Kırmızı renkli olması
IV. Alyuvarda bulunması
B
İ V. Fe atomu taşıması
L
yukarıda verilenlerden hangisidir?
G
İ A) I B) II C) III D) IV E) V
9. İnsanda solunum hızının değişimi aşağıda verildiği gibidir.
S
Solunum hızı
A
R 13. Aşağıda soluk alma ve soluk verme olayları karşılaştırıl-
M
mıştır.
A
L Soluk alma Soluk verme
Olay
Zaman olayı olayı
D
Karın boşluğu hacmi Artar(1) Azalır (2)
Solunum hızının D noktasından sonraki değişimine; Akciğer basıncı Artar (3) Düşer (4)
I. tiroksin salınımı, Kaburga kası Kasılır (5) Gevşer (6)
II. kandaki O2 artışı,
III. adrenalin salınımı Buna göre kaç numaralı bölgelerde yanlışlık yapılmıştır?
durumlarından hangileri neden olabilir? A) 1 ve 2 B) 3 ve 4

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) 5 ve 6 D) 1, 2, 3 ve 4
D) I ve III E) I, II ve III E) 3, 4, 5 ve 6
268
4
1. Aşağıda solunum sisteminde gerçekleşen iç solunum, dış so- 3. Deniz seviyesinden yüksek yerlerde yaşamaya başla-
lunum ve solunum gazlarının taşınması olayları özetlenmiştir. yan bir kişide bir süre sonra;
Alveol I. kalp atım sayısının artışı,

II. solunum hızının artışı,
III. kandaki alyuvar sayısının artışı

Doku
hücreleri
Buna göre, 4. Aşağıda solunum sisteminin bazı organları gösterilmiştir.

I. Oksijen, basıncının yüksek olduğu yerden düşük ol- P – Soluk borusu
duğu tarafa doğru taşınır. R – Gırtlak
II. Karbonmonoksit, basıncının az olduğu yerden çok ol- S – Burun
duğu yere doğru taşınır. Buna göre,
III. Oksijen ve karbondioksitin zardan geçişleri difüzyon I. Hava içerisindeki toz, mukus ve kıllarla tutulur.
ile olur. II. Havanın soluk borusuna girdiği yerdir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? III. Kıkırdaktan yapılmış olup trake yapısındadır.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III verilen kısımlar hangi seçenekte doğru eşleştirilmiş-
D) II ve III E) I, II ve III tir?
I II III
A) P R S
B B) S R P
İ
2. Aşağıda solunum gazlarının taşınmasında gerçekleşen L
C) P S R
olaylar gösterilmiştir. G D) S P R
R İ E) R S P
Atmosfer Akciğer P Kan Hücre
S S
Besin CO2
+ A
O2 R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
Buna göre P, R ve S olayları hangi seçenekte doğru A
verilmiştir? L
P R S
A) Dış solunum İç solunum Hücresel 5. Karbondioksitin taşınmasında aşağıda verilen reaksi-
solunum yonlardan hangisi diğerlerinden farklı bir kılcal damar-
B) İç solunum Dış solunum Hücresel da gerçekleşir?
solunum A) Hb + CO2 → HbCO2
C) Hücresel İç solunum Dış solunum
solunum B) H+ + HCO–3 → H2CO3
D) Dış solunum Hücresel İç solunum C) CO2 + H2O → H2CO3
solunum
E) İç solunum Hücresel Dış solunum D) Hb + H+ → HbH
solunum E) H2CO3 → H+ + HCO –3
269
6. Solunum gazlarından CO2 ve H2O’nun hem birleşmesi 10. Aşağıda sağlıklı bir insandaki hemoglobinin O2 doygunlu-
hem de ayrılmasında görev alan biyolojik katalizör aşa- ğunun farklı durumlara bağlı değişimi verilmiştir.
Hemoglobinin O2 yoğunluğu
A) DNApolimeraz
Normal metabolizmada
B) İzomeraz hemoglobinden ayrılan O2
C) Karboksipeptidaz Hızlı metabolizmada

hemoglobinden
D) ATP sentaz ayrılabilecek depo O2
E) Karbonik anhidraz
Durumlar
Egzersizde Dinlenmede Akciğer
dokular dokular
7. I. Diyafram kasılır ve düzleşir. Grafiğe göre,
II. Kaburgalar aşağı doğru iner. I. Dinlenme sonrasında hemoglobinin O2 yoğunluğu faz-
ladır.
III. Göğüs boşluğunun hacmi azalır.
II. Egzersiz durumunda oksijen doygunluğu en azdır.
IV. Akciğerdeki hava dışarı atılır.
III. Oksijenin doygunluğu en fazla akciğerdedir.
V. Kaburga arası kaslar gevşer.
Soluk verme olayında yukarıda verilenlerden hangisi
gerçekleşmez? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) I B) II C) III D) IV E) V D) I ve II E) I, II ve III
8. Akciğerlerin etrafını çevreleyen pleura içindeki sıvı

için,
I. Nefes almayı kolaylaştırır.
II. Kaburga kemiklerinin akciğere zarar vermesini engel-
ler.
11. Spirometri adı verilen cihaz ile solunum fonksiyon testle-
ri yapılabilmektedir. Bu cihaz ile yapılan ölçümlerde farklı
III. Akciğerde difüzyonun gerçekleşmesini sağlar.
koşullarda akciğerin içindeki basınç değişiklikleri tespit edi-
ifadelerinden hangileri doğrudur? lebilir. Aşağıdaki şekilde test sonucunda oluşmuş bir spi-
B
rogram gösterilmektedir.
L
G
İ
S
2020 / AYT A
R
9. İnsan solunum sisteminde, solunum yüzeyinden birim M

zamanda daha fazla gaz alışverişinin gerçekleştirilme- A X
sinde; L
Buna göre şekildeki X ile gösterilen bölgede tam olarak
I. alveollerin çok küçük olmasına karşın toplam yüzey
nefes vermiş biri ile ilgili olarak,
alanının büyük olması,
II. alveollerin duvarının çok ince ve iç yüzeylerinin nemli I. Akciğerlerin hacmi minimum seviyededir.
olması, II. Diyafram kasılmış ve düzleşmiştir.
III. kandaki ve alveollerdeki oksijenin kısmi basınç farkının III. Alveollerin içinde hiç hava kalmamıştır, alveol yüzey-
düşük olması leri birbirine yapışmıştır.
durumlarından hangileri etkilidir? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

270
5
1. İnsanda solunum hızının artış ya da azalışına; 5. İnsanda solunum sistemi solunum olayı dışında da bazı
I. sinir, görevler üstlenmiştir.
II. iskelet ve kas, Buna göre solunum sistemi aşağıda verilenlerden han-
III. endokrin gisini gerçekleştirmez?
sistemlerinden hangilerinin katkı sağladığı söylenebilir? A) Atmosferden alınan havayı akciğerlere götürmek
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) Burun ile koku moleküllerinin alınmasını sağlamak
D) I ve II E) I, II ve III C) Üreyi dolaşım sıvısı ile dışarı atmak

D) Atmosfer ile dolaşım sıvısı arasındaki O2 – CO2 alışve-
rişini sağlamak
E) Solunum yüzeyinden salınan mukus gibi salgılar ile dış
ortamdan gelen mikroplardan korunmak
2. Karbondioksitin taşınmasında görevli karbonik anhid-
raz enzimi,
I. CO2 + H2O → H2CO3
II. H+ + HCO –3 → H2CO3
III. H2CO3 → CO2 + H2O
tepkimelerinin hangilerinde görev alır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III 6. Solunum sisteminin sağlığı ile ilgili olarak aşağıda ve-
D) II ve III E) I, II ve III rilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Grip, nezle gibi rahatsızlığa yakalanan kişilerden uzak
durmalıyız.
B) Temiz hava alınmalı, düzenli spor yapmalıyız.
C) Çocukken vereme karşı aşı olmak yerine hastalığı do-
3. Surfaktan için, ğal olarak geçirmeliyiz.
I. Alveollerin kolay şişmesini sağlar. D) Nefes alımını burundan yapmalıyız.
II. Lipoproteinden oluşur. E) Hava akımı olan yerlerde durmaktan kaçınmalıyız.
B
III. Alveoller tarafından salgılanır. İ
L
G
S
A
M
4. Oksijen kanda plazma ile % 3, alyuvar ile % 97 oranında taşı- 7. Oksijen taşınımında bazı damarlardaki HbO2 konsantrasyonu
A grafiklerdeki gibidir.
nır. L
HbO2 HbO2 HbO2
Buna göre oksijenin tamamı plazma ile taşınsa idi vü-
cudumuzda,
I II III
I. Kan miktarının daha fazla olması gerekirdi.
II. Hücrelerin tamamı O2 siz solunumla enerji üretirdi.
Akciğer kılcal Doku kılcal Akciğer kılcal
III. Kanın normale göre daha hızlı akması gerekirdi.
damarı damarı damarı
durumlarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenirdi?
Buna göre grafiklerde verilen değişimlerden hangileri
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III doğrudur?
D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
271
8. Alyuvarda O2 ve CO2 nin taşınmasında hemoglobin görev 12. İnsan vücudunda büyük ve küçük dolaşım olarak iki dola-
alır. şım gerçekleşir. Küçük dolaşım ile kan O2 ye doyurulurken
Hemoglobin ile ilgili olarak, büyük dolaşımda organlar O2 ye doyurulur.
I. Oksijen bağlanmış hemoglobine oksihemoglobin denir. Buna göre aşağıda verilenlerden hangisinde kan CO2
II. Protein ve demir molekülüne sahiptir. açısından en zengin olup kalpten gönderilmiştir?
III. Hemoglobin O2 ile kalıcı bir yapı oluşturur.
A) Ana toplardamar B) Böbrek atarı
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III C) Akciğer atarı D) Kapı topları
D) II ve III E) I, II ve III E) Akciğer topları
9. Hemoglobin;
13. I. HbH+
I. H+, II. HbO2
II. HCO–3 ,
III. HbCO2
III. CO2,
Alyuvarlar içerisinde yukarıdakilerden hangileri bulu-
IV. O2
nabilir?
moleküllerinden hangilerine bağlanıp taşıyabilir?
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV
14. İnsanda soluk alma ve soluk verme olayları sırasında,

10. Aşağıda oksijen ve karbondioksit miktarının bir damara akciğer basıncı ve alveol basıncındaki değişim hangi
bağlı değişimi gösterilmiştir. grafikte doğru verilmiştir?
Miktar (––: alveol basıncı, ––: akciğer basıncı)
O2
A) Miktar B) Miktar
CO2
Zaman
Buna göre grafikteki değişime neden olan damar aşa- B Soluk Soluk Soluk Soluk
ğıdakilerden hangisidir? alma verme alma verme
İ
A) Akciğer topları L C) Miktar D) Miktar
B) Böbrek atarı G
C) Akciğer kılcalı İ
D) Kapı topları
E) Akciğer atarı S Soluk Soluk Soluk Soluk
A alma verme alma verme
R
M E) Miktar
11. Bir atlet birden koşmaya başlarsa, A
I. Omurilik soğanın uyarılması L
II. Hücresel solunumla glikoz yıkımı
III. Diyaframın hızlı kasılması Soluk Soluk
alma verme
IV. Kandaki CO2 artışı
durumlarının gerçekleşme sırası nasıl olmalıdır?
A) II – IV – I – III
B) III – II – IV – I ÖNEMLİ
C) III – IV – I – II D.K. D.K.
CO 2 + H 2 O H2 CO 3 H + + HCO 3
D) I – III – II – IV A.K. A.K.
E) IV – I – III – II
272
7.
ÜNİTE
8.
BÖLÜM
◗ ÜRİNER SİSTEM


ca çözülebilir.
ÜRİNER SİSTEM İdrar Oluşumu:
• Canlılarda metabolik faaliyetler sonucunda oluşan atıkların vücut- Glomerulus
tan uzaklaştırılmasına boşaltım denir. Bowman Distal tüp
• Boşaltım ürünlerinin vücuttan dışarı atılmasında üriner sistem gö- kapsülü Nefron kılcalları
rev alır. Getirici
atardamar
• İnsanda üriner sistem vücudun kararlı iç dengesine (homeostazi)
doğrudan etki eder. Böbrek
Götürücü
atardamarı
• Boşaltım ürünlerinin başında azotlu boşaltım ürünleri gelir. atardamar
• Canlılarda protein, nükleik asit gibi azotlu bileşiklerin yıkılması so-

nucunda NH3 (amonyak) oluşur.
• NH3, insanlarda karaciğerde ornitin döngüsü adı verilen kimyasal Proksimal tüp
Böbrek
tepkime zinciri sonucunda üreye dönüştürülür. Bu dönüşüm su
tolardamarı
kaybını azaltan bir adaptasyondur. Henle kulbu
• NH3, en zehirli boşaltım ürünüdür ve çok fazla suyla dışarı atılır.
İdrar, nefron kanallarında üç aşamada oluşur:
• Üre, NH3e göre daha az zehirlidir ve daha az suyla atılır.
• Süzülme
• Ürik asit ise en az zehirli olan ve en az suyla (en derişik hâlde) • Geri Emilim
dışarı atılan boşaltım ürünüdür. • Salgılama (Aktif Boşaltım)
Üriner Sistemin Görevleri Süzülme:

• Böbrek atardamarı ile böbreğe gelen kan, glomerulus kılcallarına
Böbrek dolar. Burada yüksek kan basıncının etkisi ile glikoz, amino asit,
Böbrek atardamarı vitamin, mineral, su, tuz, üre, ürik asit ve NH3 gibi hücre zarın-
Böbrek toplardamarı dan geçen moleküller enerji harcanmadan bowman kapsülüne tek
yönlü olarak geçer.
• Kan basıncının artması ve bowman kapsülünün ozmotik basın-
Üreter
cının artması süzülme hızını artırırken; kanın ozmotik basıncının
artması ve bowman kapsülünün hidrostatik basıncının artması sü-
zülme hızını azaltır.
Glomerulus Kılcallarını Diğer Kılcallardan Ayıran Farklılıklar:
Mesane (idrar kesesi) • İki atardamar arasında bulunurlar.
• Kan basınçları yüksek ve sabittir.
Üretra • Madde geçişi tek yönlüdür.
• Azotlu boşaltım ürünlerini ve diğer yabancı maddeleri vücuttan Geri Emilim:

uzaklaştırır. • Süzülme ile bowman kapsülünün içine zararlı maddelerle birlikte
• Kan hacminin ve kan basıncının düzenlenmesini sağlar. faydalı maddelerde geçer. Bu yararlı maddeler nefron kanallarını
saran kılcal damarlar tarafından geri emilerek kana geri kazandırılır.
• Vücudun su, mineral ve elektrolit dengesinin ayarlanmasını sağlar.
• Kan pH düzeyinin ayarlanmasını sağlar. • Bazı maddelerin geri emilimi sırasında enerji harcanırken bazı
maddelerin geri emiliminde enerji harcanmaz.
• D3 vitaminini aktifleştirir.
• Sağlıklı bir insanda glikoz ve amino asitlerin tamamı, suyun yak-
• Uzun süreli açlıklarda yağ, protein gibi besinlerden glikoz sentezi
laşık %99’u, sodyumun %99,5’i, ürenin ise %50’si geri emilerek
yapar.
kana geçer.
• Eritropoietin hormonu üreterek kemik iliklerini uyarır ve kan yapı-
Salgılama:
mını sağlar.
• Üriner sistem, böbreklerden, idrar kesesinden, üreter ve üretradan • Kanda bulunan ilaç kalıntıları, gıda boyası, zehirli bazı maddeler,
oluşur. H+ iyonu gibi maddeler süzülme ile glomerulustan bowman kapsü-
lüne geçmezler. Bu maddeler nefron kanallarını saran kılcal da-
Plazma Kan
Su Glikoz O2 Üre Vitamin Tuz CO2
proteini hücresi
marlardan nefron kanallarına enerji harcanarak atılır.
Böbrek • Salgılama olayı kanın ph’ının dengelenmesinde de etkilidir. Kanın
Fazla Fazla Fazla Fazla Fazla Fazla Az Eşit Eşit
atardamarı pH’ı düştüğünde H+ salgısı artarken, kan pH’ı yükseldiğinde ise H+
Böbrek salgısı azalır.
Az Az Az Az Az Az Fazla Eşit Eşit
toplardamarı
Böbreğin Yapısı ve Kısımları
Kabuk (Korteks)
Böbrek
Öz (Medulla) atardamarı
Piramit
kanalları Böbrek
toplardamarı
İdrar toplama
Havuzcuk
kanalı
Üreter
Test ÜRİNER SİSTEMİ – 1
1
1. Boşaltım sisteminin sağlığı için, 4. Sağlıklı bir insanda idrar miktarı için,
I. Böbrek ve idrar yolları soğuktan korunmalıdır. İdrar miktarı İdrar miktarı İdrar miktarı
II. Aşırı acı ve baharatlı yiyecekler çok fazla tüketilmeme-
lidir.
III. Vücuda alınan sıvı miktarına dikkat edilmelidir.
Kan basıncı Süzülme Hızı Kan hacmi
durumlarından hangilerine dikkat edilmelidir? I II III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III grafiklerdeki değişimlerden hangileri doğrudur?

2. İnsanda boşaltım sistemi organları böbrek, üreter, üretra 5. Getirici atardamarda azot atomu işaretlenmiş üre üret-
ve mesanedir. radan atılıncaya kadar,
Buna göre, I. Glomerulus
I. Böbrekler idrar oluşturarak endokrin bez özelliği taşır. II. Henle kulpu
II. Üreter böbreğin ürettiği idrarı mesaneye gönderir. III. Toplama kanalı
III. Üretra mesanede depolanan idrarı dışarı atar. IV. Distal tüp
V. Proksimal tüp
kısımlarından geçiş sırası nasıldır?
A) I-V-IV-III-II
B) I-IV-V-II-III
C) I-III-II-IV-V
D) I-V-II-IV-III
B E) I-II-III-V-IV
İ
3. Sağlıklı olan Aysun'un üç gün boyunca tükettiği su miktarı L
aşağıdaki gibidir.
G
İ
Birinci gün İkinci gün Üçüncü gün
S 6. Hem henle kulpu hem de distal tüpte;

A
1 1 1 1 1 1 R I. NaCI,
litre litre litre litre litre litre TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
su su su su su su M II. H O,
2
A III. HCO –3
L
Buna göre, Aysun'da birinci günden ikinci güne, ikinci
moleküllerinden hangileri ortak olarak geri emilir?
günden üçüncü güne doğru;
I. süzülme hızı, D) II ve III E) I, II ve III
II. idrar miktarı,
III. kanın hacmi UYARI

değerlerinden hangileri artabilir?
Kan hacmi ve basıncı arttığında süzülme arttı-
ğından idrar miktarı da artar.
275
7. I. ADH’ın az salınımı 10. Aşağıda glomerulus kılcallarının görünümü verilmiştir.
II. NH3 ün bol atımı
III. Adrenalin artışı D
Yukarıda verilenlerden hangileri gerçekleştiğinde vü- Glomerulus

cutta su kaybı artar?
B
D atardamarı taşıdığı madde miktarı açısından B atar-
damarından;
I. glikoz,
II. protein,
III. kan pulcukları
hangileri yönü ile farklıdır?
8. Sağlıklı bir kişi uzun süre susuz bırakılmıştır.
Buna göre aşağıda verilen olaylardan hangisi üçüncü

sırada gerçekleşir?
A) ADH salınımı
11. Canlılarda metabolik faaliyetler sonucu oluşan atıkların vü-
B) Toplama kanalından su emilimi cuttan uzaklaştırılmasına boşaltım denir.
C) Kandaki osmotik basıncın artışı
İnsanda boşaltım ürünlerinin vücuttan uzaklaştırılmasında
D) Hipofizin uyarılması üriner sistemi görev alır.
E) Kandaki suyun artışı
Üriner sisteminin görevleri içerisinde;
I. kan hacmini ayarlama,
II. vücuttaki su ve mineral miktarını dengeleme,
III. hormon üretme,
IV. kan basıncını düzenleme
B
İ durumlarından hangileri yer alır?
L A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
9. Aşağıda sağlıklı bir kişide mevsimlere bağlı olarak dışarı G
atılan idrar miktarındaki değişim verilmiştir. İ D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
İdrar miktarı
S
A
R
M 12. Sağlıklı bir kişi bol protein destekli beslenirse önce

A sindirim, sonra yıkım ve daha sonra boşaltım ürünleri-
L nin atımı sürecinde,
Mevsim
Kış Yaz Kış Yaz
I. Sindirim kanalında amino asit miktarı önce artar, sonra
azalır.
Dışarı atılan idrar miktarındaki farklılığı; II. Solunum sonucu önce NH3 oluşur daha sonra üreye
I. terleme hızındaki değişim, çevrilerek dışarı atılır.
II. sıcaklıktaki değişim, III. Proteinlerin miktarının azalmasının sebebi direkt emili-
III. süzülme hızındaki farklılık me uğramasıdır.
durumlarından hangileri açıklayabilir? durumlarında hangileri gerçekleşir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

276
2
1. Aşağıda bir insanda boşaltım ürünleri ile bunları dışarı atan 5. Aşağıda malpighi cisimciğinin şekli gösterilmiştir.
kısımlar eşleştirilmiştir. Getirici atar X
Boşaltım Boşaltım ürününü

ürünü atan kısım
Deri ve Götürücü atar
I. NH3
Boşaltım sistemi Buna göre X ile gösterilen kapsüldeki sıvı için,
Solunum sistemi ve I. Doku sıvısına içerik olarak benzer.
II. CO2
Deri II. Bol miktarda protein içerir.
Solunum sistemi, III. Kandan farklı olarak protein ve hücre içermez.
III. H2O
Boşaltım sistemi ve Deri
Buna göre verilen eşleştirmelerden hangileri doğru- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
dur?
2. I. Proksimal tüp
II. Henle kulpunun çıkan kolu 6. Süzülme olayı glomerulus kılcalından bowman kapsülüne
III. Toplama kanalı doğru gerçekleşmiş olup belirli bir hızla olur.
IV. Bowman kapsülü Glomerulustan bowman kapsülüne doğru gerçekleşen

süzülme hızını;
Yukarıda verilen kısımların hangilerinde suyun geri
emilimi gerçekleşmez? I. ortam sıcaklığının düşmesi,
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV II. adrenalin salgılanması,
D) I ve IV E) III ve IV III. kalp atış hızının artması

durumlarından hangileri artırır?
B
İ
3. I. Böbrek taşları
G
II. Böbrek yetmezliği
İ
III. Üremi
Yukarıda verilen rahatsızlıklardan hangileri boşaltım S
sistemi ile ilgilidir? A
R
7.
M İnsanda boşaltım sisteminin esas ve yardımcı organları
D) I ve II E) I, II ve III A aşağıdaki gibidir.
L – Böbrek
– Deri
4. I. Nefronda amino asit yer alırken idrarda bulunmaması – Akciğer
II. İdrarda üreye rastlanması Buna göre bu organların tamamı;
III. Suyun hem nefron kanalında hem de idrarda yer alma- I. NH ,
3
sı II. üre,
Sağlıklı bir insanda yukarıda verilenlerden hangileri id- III. H O
2
rar oluşumunda ATP harcandığını ispatlar? ürünlerinden hangilerini dışarı atar?
277
8. Böbreğin kabuk kısmında; 11. Şeker hastalarının idrarında şekere rastlanırken aynı za-
I. glikozun aktif taşıma ile geri emilimi, manda idrarla bol su kaybederler.
II. glomerulustan bowman kapsülüne süzülme, Şeker hastalarının idrarında çok su kaybetmelerini;
III. suyun geri emilimi I. salgılama ile fazla su atılması,
olaylarından hangileri gerçekleşir? II. glikozun proksimal tüpte tamamının geri emilememesi,
III. ADH’nin normalden çok fazla salınımı
D) I ve II E) I, II ve III durumlarından hangileri açıklayabilir?
9. Aşağıda böbreğin kısımları gösterilmiştir.
X Böbrek atarı
Y Böbrek topları
Z 12. İdrar oluşumunda gerçekleşen olaylar,
X– Süzülme
Y– Geri emilim
Z– Salgılama
şeklindedir.
Üreter
Buna göre verilen olaylardan;
Böbreğe ait kısımlar ile ilgili, I. X – Y,
I. Piramit kanallarıyla taşınan idrarın biriktiği yerdir. II. X – Z,
III. Y – Z
II. Piramit görünümlü kanallara sahiptir.
hangi ikisi nefronun aynı kısmında gerçekleşebilir?
III. İdrarın oluştuğu bölümdür.
verilen açıklamalara karşılık gelen yerler aşağıdakiler-
den hangisidir?
X Y Z
A) I II III
B) II III I
B 13. Aşağıdaki grafikte nefron kanalında bulunan sıvının içinde-
C) III II I
İ ki bazı madde miktarları gösterilmiştir.
D) III I II L Miktar
X
E) I III II G
İ
G
S
10. İnsanda boşaltım ürünü üre olmasına karşın idrarda az A Z Y
miktarda ürik asit ve NH bulunur. R Nefron kanalı

3
Proksimal Henle Distal Toplama

M tüp Kulpu tüp kanalı
Buna göre,
A
D – Üre derişiminin en az L Buna göre harflendirilmiş maddeler hangi seçenekte
B – Üre derişiminin en fazla
olduğu damarlar hangi seçenekte doğru verilmiştir? X Y Z G
D B A) Glikoz D vitamini Su NH3
A) Karaciğer topları Böbrek topları B) Penisilin Su Amino asit Üre

B) Böbrek topları Karaciğer topları C) HCO –3 Cl– C vitamini Glikoz
C) Akciğer topları Aort
D) Boya Üre Keratin Amino asit
D) Mide atarı Mide topları
E) NH +4 Na+ B vitamini Cl–
E) Karaciğer atarı Akciğer atarı
278
3
1. Böbrekte; 4. Böbrekte idrarı oluşturan temel birimlerde aşağıda ve-
I. ürik asit sentezi, rilenlerden hangisi yer almaz?
A) Glomerulus
II. eritropoietin hormonu sentezi,
B) Henle kulpu
III. insülin ve sindirim enzimi sentezi
C) Proksimal tüp
olaylarından hangileri gerçekleşir?
D) Üretra
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Toplama kanalı
2. İnsanda boşaltım sistemi homeostazinin dengesi açısın- 5. Süzülme ile nefron kanallarına geçen sıvı içerisinde bulu-
dan önemlidir. nan yararlı maddelerin kılcal damarlar ile kana geri alınma-
sına geri emilim denir.
Buna göre insanda boşaltım sistemi aşağıda verilen-
lerden hangisini gerçekleştirmez? Proksimal tüp
A) Alyuvar yapımını uyaran eritropoietin hormon salgılar.

B) Üre ve ürik asiti dışarı atar.
C) Kan pH’sini ayarlar.
D) Na, K, CI gibi elektrolitlerin kan plazmasındaki yoğun-
luklarını ayarlar.
Buna göre proksimal tüpte;
E) Böbrek üstü bezinden hormon salınımını uyarır. I. HCO –3 ,
II. K,
III. NaCI,
IV. H2O
B
İ inorganiklerinden hangilerinin geri emilimi gerçekle-
L şir?
G
A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve IV
İ
3. Aşağıda nefrona ait bazı bölgeler numaralar ile gösterilmiştir.
S
5. Toplama A
1. Glomerulus 3. Proksimal tüp R
kanalı TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
4. Bowman A
2. Henle kulpu 6. Distal tüp
kapsül
L
Buna göre süzülme, geri emilim ve salgılamanın ger-
çekleştiği yerler hangi seçenekte doğru verilmiştir? 6. Böbrek üstü bezinin kabuk bölümünden aldosteron salınır.
Süzülme Geri emilim Salgılama Aldosteron için,

I. Na iyonlarının tutulmasına bağlı vücuttaki suyu artırır.
A) 1 ve 4 2, 3 ve 5 1, 3 ve 6
II. Fazla salınımı ödeme neden olur.
B) 1 ve 4 2, 3, 5 ve 6 3 ve 6
III. En çok glomerulus kılcalında etkilidir.
C) 1, 3 ve 4 1, 2, 5 ve 6 3 ve 6
D) 1, 2 ve 4 2, 3, 5 ve 6 2 ve 4
E) 1 ve 4 2, 3 ve 5 3, 4 ve 6 D) I ve II E) I, II ve III
279
7. Aşağıda bir nefrona ait bazı kısımlar gösterilmiştir. 11. Karaciğerdeki bir üre molekülü böbrekten atılıncaya
I. Bowman kapsülü kadar,
II. Glomerulus I. Akciğer atarı II. Aort atarı
III. Distal tüp III. Akciğer topları IV. Böbrek atarı
Sağlıklı bir insanda verilen yapılardaki sıvıların kana V. Alt ana toplar
benzeme oranı çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
damarlarından hangi sıra ile geçer?
A) III-I-II B) I-III-II C) II-I-III
A) I - III - II - IV - V B) V - I - III - II - IV
D) I-II-III E) II-III-I
C) I - II - III - IV - V D) V - I - II - III - IV
E) II - IV - V - III - I
8. Bir besinin hücresel solunumda yıkımı sonucu açığa çıkan

atıklar grafikte verildiği gibidir.
12. Nefron etrafını saran kılcallardaki hücrelerin yetersiz
Açığa çıkan maddeler
beslenmesine bağlı ATP üretimi durma noktasına ge-
lirse;
+
I. NH ün distal tüpe gönderilmesi,
4
II. glomerulustan bowman kapsülüne süzüntünün geçişi,
III. amino asitin proksimal tüpten geri emilimi
CO2 H2O NH3 Boşaltım ürünü
olaylarından hangileri etkilenir?
Buna göre hücresel solunumda yıkıma uğrayan besin
aşağıdakilerden hangisidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
A) Glikoz B) Vitamin C) Yağ asidi D) II ve III E) I, II ve III
D) Amino asit E) Gliserol
13. İnsanda sırası ile,

– Kanın osmotik basıncı artar.
9. Aşağıda verilen nefron sağlıklı bir insana aittir.
– ADH hormonu salgılar.
B
I IV – Böbrekten su geri emilimi artar.
İ
L – Kan basıncı artar.
V G olaylarına rastlanıyor ise kişide,
II
İ I. vücutta su yetersizliği,
III
II. kandaki tuzun azalması,
S III. vitamin gibi monomerlerin solunumunda aşırı yıkımı
Buna göre kaç numaralı bölgede glikozun tamamı geri A
emilir? durumlarından hangileri gerçekleşmiş olabilir?
R
A) I B) II C) III D) IV E)V M A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

A
L
10. Aşağıda nefrona ait bazı kısımlar numaralandırılmıştır. 14. Distal tüpte;
I. H2O,
1 2 3 4 5
Bowman Proksimal Henle Distal II. tuz,
Glomerulus
kapsülü tüp kulpu tüp III. HCO –3
Buna göre verilen kısımlardan hangisi böbrekte diğer- moleküllerinden hangileri emilir?
lerinden farklı bir kısımda yer alır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D) I ve II E) I, II ve III
280
4
1. Aşağıda idrar oluşumunda gerçekleşen olaylar verilmiştir. 4. Aşağıdaki şekilde insanda böbreğe giriş ve çıkış yapan da-
I. Süzülme marlar gösterilmiştir.
II. Geri emilim X (Böbrek atar damarı)
III. Salgılama
Buna göre verilen olaylardan hangilerinin sonucunda Y (Böbrek

ADP ve P miktarı artabilir? toplar damarı)

Üreter
Böbrek
Madde X damarı Y damarı
I. Üre miktarı Çok Az
II. Su miktarı Az Çok

2. Aşağıda insanda boşaltım sisteminin kısımları gösterilmiş-
tir. III. O2 miktarı Çok Az
Böbrek topları Böbrek atarı IV. Glikoz miktarı Az Çok
Sol böbrek
Sağ böbrek Buna göre X ve Y damarlarında karşılaştırmalarından
hangileri yanlıştır?
A) Yalnız I B) II ve III C) II ve IV
X
Z
B
Buna göre X, Y ve Z kısımları hangi seçenekte doğru
İ
verilmiştir? 5. Süzülme olayı glomerulus kılcallarından bowman kapsü-
L
X Y Z G lüne doğru gerçekleşir. Bowman kapsülüne geçen sıvıya
İ süzüntü adı verilir.
A) Üreter Mesane Üretra
B) Mesane Üreter Üretra Buna göre süzüntü içerisinde aşağıda verilenlerden
S hangisi bulunmaz?
C) Üretra Mesane Üreter A
D) Mesane Üretra Üreter R A) Su B) Tuz C) Fibrinojen TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
E) Üreter Üretra Mesane M D) Vitamin E) Üre
A
L
6. Homeostatik dengenin ayarlanmasında;

I. solunum sistemi,
II. deri,
3. Sağlıklı bir insanın nefron kanalında aşağıda verilen- III. boşaltım sistemi
lerden hangisinin geri emilimi gerçekleşmez? yapılarından hangileri görev alır?
–
A) Glikoz B) HCO C) Globulin A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
3
–
D) Üre E) CI D) I ve II E) I, II ve III
281
7. Sağlıklı bir kişi soğuk ortamdan sıcak ortama alındı- 10. Boşaltım sistemi rahatsızlıkları için,
ğında, I. Genelde havuzcuk kısmında kalsiyum ve diğer mine-
Kan basıncı İdrar miktarı Süzülme Hızı rallerin birleşmesi ile böbrek taşları oluşur.
II. Böbrek yetmezliği böbreğin fonksiyonlarını tam olarak
yerine getirememe durumudur.
Zaman Zaman Zaman III. Kandaki üre, ürik asit ve kreatin gibi azotlu bileşiklerin
I II III artışında üremi meydana gelir.
grafiklerdeki değişimlerden hangileri gerçekleşir? yargılarından hangileri doğrudur?

8. Getirici ve götürücü atardamar arasında glomerulus kılcal- 11. Amino asitlerin hücresel solunumda yıkımları sonucu
ları bulunur. açığa çıkan NH3 aşağıdaki organların hangisinde üreye
dönüştürülür?
Glomerulus kılcalları için aşağıda verilenlerden hangi-
si yanlıştır? A) Böbrek
A) Kan basıncı yüksektir. B) Akciğer
B) Bowman kapsülüne doğru süzülme gerçekleşir. C) Karaciğer
C) Madde alışverişi gerçekleşir. D) İnce bağırsak
D) İki atardamar arasında yer alır. E) Mide
E) Kan basıncı sabittir.
12. Denize serinlemek için giren sağlıklı bir kişinin tuzlu su yut-
tuğu gözlemleniyor.
B
Bir süre sonra kişide;
İ
L I. kan hacmi,
9. Aşağıda bir böbreğe giriş ve çıkış yapan damarlar gösteril- G II. idrar miktarı,
miştir. İ III. süzülme hızı
D (Böbrek atarı) verilenlerden hangilerinde bir değişim gözlenir?

S
B (Böbrek topları)
M
A
L
13. İnsanda nefron kanalına ait henle kulpu normalden

Buna göre D ve B damarlarında madde miktarları için; daha uzun olsaydı,
I. D damarındaki üre> B damarındaki üre, I. İdrar daha yoğun atılırdı.
II. D damarındaki su < B damarındaki su, II. Kandaki su miktarı artardı.
III. D damarındaki Na > B damarındaki Na III. Na+ ve Cl– emilimi azalırdı.
karşılaştırmalarından hangileri doğrudur? olaylarından hangileri gerçekleşebilirdi?
282
5
1. Sağlıklı bir insanın idrarında aşağıda verilenlerden 5. İdrarın bileşenlerinin oluşturulduğu organ böbreklerdir.
hangisi bulunmaz?
Buna göre böbreklerde üretilen idrar dışarı atılıncaya
A) NH B) C vitamini kadar aşağıdaki yollardan hangisini izler?
3
C) Su D) E vitamini A) Mesane – Üretra – Üreter
E) Üre B) Üretra – Mesane – Üreter

C) Mesane – Üreter – Üretra
D) Üreter – Üretra – Mesane
E) Üreter – Mesane – Üretra
2. Aşağıda nefrona ait bazı kısımlar gösterilmiştir.
1
4
2 5
3
6. İnsanda boşaltım sistemi bir takım görevler üstlenmiştir.
I. Nefron kanallarında ürenin tamamının geri emilmeme-
Buna göre kaç numaralı bölgede amino asit en yüksek
sinin sebebi vücudun su dengesini ayarlamaktır.
derişimde bulunur?
II. Kışın terleme azaldığından idrar miktarında artış olur.
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 III. İdrarın oluşumunda enzim ve hormon aktivitesi gözlenir.
Buna göre verilenlerden hangileri doğrudur?
3. Nefrona ait kısımlar ile ilgili olarak,
I. Böbrek atarı bir çok kola ayrılarak glomerulusa ait geti-
rici atardamarları oluşturur.
II. Götürücü atardamar nefron üzerinde kılcal damarlara
B
ayrılarak geri emilimi sağlar.
İ
III. Nefron etrafında bulunan kılcal damarlar birleşerek L
böbrek toplarına bağlanır. G
7. Aşağıdaki şekilde bir böbreğin bazı kısımları gösterilmiştir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ı
S tar ar
ı
k a topl
D) I ve II E) I, II ve III A br
e
k
Bö öbre
R B TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
4. İnsan terleme ile suyu dışarı atarak vücut ısısını ayarlar. L
Buna göre sağlıklı bir insan terlediğinde suyun yanın-
Üreter
da;
I. NH3, Böbreğin dıştan içe doğru bulundurduğu kısımlar aşa-
II. K+, ğıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
III. HCO3-, A) Öz – Kabuk – Havuzcuk
IV. üre B) Kabuk – Havuzcuk – Öz
moleküllerinden hangilerini de atar? C) Havuzcuk – Kabuk – Öz
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) Kabuk – Öz – Havuzcuk
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV E) Havuzcuk – Öz – Kabuk
283
8. İdrar oluşumunda bazı görevli kısımlar, 11. I. NH3 ün üreye çevrilmesi
– Glomerulus kılcalları II. Terleme ile su atımı
– Proksimal tüp III. ADH salınımı
– Toplama kanalı
Yukarıda verilenlerden hangileri sayesinde vücudun
– Üreter su kaybı azaltılır?
yukarıdaki gibidir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
Buna göre belirtilen kısımlarda; D) II ve III E) I, II ve III
I. üre,
II. amino asit,
III. su
maddelerinden hangileri ortak olarak bulunur?

12. Aşağıda bir böbreğe ait damarlar harflerle gösterilmiştir.
D
9. Aşağıda bir nefron şekli gösterilmiştir.

1
2 4
Buna göre sağlıklı bir kişide D ve B damarlarında gliko-
zun aynı olmamasının sebebi;
5 I. idrarla bir miktar glikozun atılması,
3 II. böbrekte bir miktar glikozun solunumda yıkılması,
III. aldosteron hormonun glikozun emilimini sağlaması
Buna göre numaralı bölgeler hangi seçenekte doğru
verilmiştir? ifadelerinden hangileri olabilir?
1 2 3 4 5 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

A) Glomerulus Distal tüp Henle Proksimal Toplama D) I ve II E) I, II ve III
kulpu tüp kanalı B
İ
B) Malpighi Proksimal Henle Bowman Toplama
cisimciği tüp kulpu kapsülü kanalı L
G
C) Bowman Proksimal Henle Distal tüp Toplama
kapsülü tüp kulpu kanalı İ
D) Malpighi Distal tüp Henle Proksimal Henle
cisimciği kulpu tüp kulpu S 13. Nefronun henle kulpunda bulunan bir ürik asit mole-
E) Malpighi Proksimal Henle Distal tüp Toplama A külü mesaneye gelinceye kadar aşağıdaki kısımların
cisimciği tüp kulpu kanalı R hangisinden geçmez?
M A) Toplama kanalı
A
B) Havuzcuk
L
C) Distal tüp
D) Üreter
10. Böbreklerde kan pH’sinin ayarlanmasında;
– E) Proksimal tüp
I. henle kulpundan CI emilimi,
–
II. proksimal tüpten HCO emilimi,
3
+
III. distal tüpten NH
4
salınımı UYARI
verilenlerden hangileri etkilidir?
Böbreğe gelen glikozun bir kısmını böbrek
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II hücreleri solunumda kendisi kullanır.
284
7.
ÜNİTE
9.
BÖLÜM
◗ ÜREME SİSTEMİ VE EMBRİYONİK GELİŞİM


ca çözülebilir.
ÜRETİM SİSTEMİ VE EMBRİYONİK GELİŞİM Menstrüal Döngü
Erkek Üreme Sistemi 1. Folikül Evresi: Hipofiz- Folikül evresi Korpus Luteum evresi
İdrar kesesi Seminal bez den salgılanan FSH hor- Yumurta Korpus Luteum
monunun etkisi ile yumur-
Vas deferens
talıklarda folikül kesesi ve
yumurta gelişir. Bu sırada
Prostat
Cowper bezi yumurtalıklardan üretilen
bezi
östrojen hormonu hem hi- FSH
LH
pofize feed back yaparken Östrojen
Üretra Progesteron
hem de uterusa etki ederek
Epididimis iç duvarlarının (endometri-
um) kalınlaşmasını sağlar,
kılcal kan damarlarını ve
Testis mukus salgısını artırır.
2. Ovulasyon Evresi: Folikül evresinin sonlarına doğru artan östrojene
bağlı olarak hipofiz bezinden LH hormonu salgılanır. Bu hormonun etki-
si ile folikül kesesi çatlar ve yumurta fallopi tüpüne geçer.
Testis: Testislerin içindeki seminifer tüpçüklerinde sperm üretimi ger-
çekleştirilir. Testisler, sperm üretimi vücut sıcaklığından zarar göreceği 3. Korpus Luteum Evresi:
için vücut dışında skrotum torbalarında yer alır. Yumurtanın fallopi tüpüne
atılmasının ardından foli-
Leydig Hücreleri: Testislerin içinde bulunur ve testosteron salgılarlar.
kül kesesi korpus luteumu
Sertoli Hücreleri: Testislerin içinde bulunan diğer hücrelerdir, spermle- oluşturur. Korpus Luteum,
rin beslenmesinde ve olgulaşmasında görevlidirler. çok miktarda progesteron
Epididimis: Testislerden çıkan spermler epididimise gelerek burada az miktarda östrojen hor-
hareket ve dölleme yeteneği kazanırlar, kuyrukları oluşur. monu üretir. Bu hormonlar
Vas Deferens: Epididimiste yaklaşık 25 gün kalan spermler buradan endometriumun bozulma-
vas deferens kanalına gelirler ve burada depolanırlar. sını engeller. Eğer döllen-
me gerçekleşirse embriyo
Yardımcı bezler: Spermler, seminal bez, prostat bezi ve cowper bezin-
uterusa tutunduktan sonra
den üretilen seminal sıvı içerisinde atılırlar.
beslenmesini sağlar. Ha-
milelik boyunca yeni folikül
Spermatogenez (Sperm üretimi)
Sperm evresi ve yeni yumurtaların
olgunlaşması engellenir. Korpus luteum hamileliğin yaklaşık ilk 4 ayı
Mitoz
Akrozom hormon üretmeye devam eder daha sonra hormon üretimi işini plasenta
Baş
Çekirdek
devir alır. Eğer döllenme gerçekleşmez ve hamilelik başlamazsa korpus
Spermato- Sentriol
Spermatogonium gonium luteum yaklaşık 10 gün içinde bozulur ve menstrüasyon evresi başlar.
Boyun
Mitokondri
Birincil
spermatosit
4. Menstrüasyon Evresi: Korpus luteumun bozulması ve salgıladığı
Mayoz I
hormonların seviyelerinin düşmesine bağlı olarak uterus iç duvarları
İkincil parçalanır, mukus ve bir miktar kan ile birlikte dışarı atılır.
Mayoz II spermatosit
Spermatid Döllenme ve Embriyonik Gelişim

Kuyruk
2’li
on blastomer
asy
ment Zigot
Seg
Yumurta
Sperm çekirdeği
(n) 4’lü
blastomer
8’li
blastomer
Kadın Üreme Sistemi
Fallopi tüpü Uterus
Blastosit Yumurta
Korpus Yumurta
luteum
• Dişi üreme sistemine giren spermler burada yumurta tarafından

salgılanan özel kimyasalları takip ederek yumurtayı bulur Yumur-
Endometrium
Yumurtalık tanın etrafında bulunan zona pelusida adı verilen tabakaya bağla-
nan sperm hücreleri akrozom enzimleri ile yumurta zarını delerek
yumurtanın içine girer.
Vajina
Servilks • Döllenme sonucunda oluşan yapıya zigot denir. Zigot mitoz bölün-
meler geçirerek embriyoyu oluşturur.
• Zigotun bölünmesi ile oluşan ilk hücrelere blastomer denir. Yakla-
şık 16-64 blastomerden oluşan yapıya ise morula denir.
Yumurtalık (Ovaryum): Yumurtanın üretilip olgunlaştığı bölgedir.
• Zigottan morula oluşuncaya kadar geçen evreye segmentasyon denir.
Yumurta kanalı (Fallopi Tüpü): Olgunlaşan yumurta yumurtalıklardan • Moruladan sonra embriyoya ait hücreler dışa doğru göç ederek
fallopi tüpüne geçer, döllenme burada gerçekleşir. blastosisti oluşturur. Bu evreye ise blastula evresi denir.
Rahim (Uterus): Embriyonun hamilelik boyunca bulunduğu, gelişimini • Embriyo blastosist durumundayken uterusa tutunur.
gerçekleştirdiği bölgedir. • Blastula evresinden sonra embriyoda farklılaşmalar başlar ve
Vajina: Dişi üreme sistemi açıklığıdır. gastrula evresi adı verilen bu evrede ektoderm, endoderm ve me-
zoderm embriyonik tabakaları oluşur.
Test ÜREME SİSTEMİ VE EMBRİYONİK GELİŞİM – 1
1
1. Aşağıda dişi üreme sisteminin kısımları verilmiştir. 3. Aşağıda spermetogenez ve oogenezde gerçekleşen olay-
II lar verilmiştir.
P Mitoz
P Mayoz I
P Mayoz II
I
P Farklılaşma
III Buna göre,

I. Mayoz bölünme sonucu spermatogenezde 22 + X ga-
meti oluşabilir.
II. Farklılaşma sonucu oogenezde 22 + X kromozomlu
Dişi üreme sistemine ait, diploit gamet oluşur.
X– Döllenme olayının gerçekleştiği yerdir. III. Mitoz sonucu 44 + XY formüllü haploit hücreler oluşur.
Y– Embriyonun doğum gerçekleşene kadar büyüyüp geliş- yargılarından hangileri doğrudur?
tiği yerdir.
Z– Karın boşluğunun altında iki tane yer alıp yumurta hüc-
resini oluşturur.
kısımlara karşılık gelen kavramlar hangi seçenekte
X Y Z
A) I II III
B) III I II
4. İnsanda menstural döngü süresince gerçekleşen bazı de-
C) II III I
ğişimler aşağıda gösterilmiştir.
D) I III II
Miktar
E) II I III
B
İ
L
G 1
İ 2
2. Döllenmemiş yumurtanın dışarıya atılmasından sonra
S 3
gerçekleşen menstural döngü süresince, folikül
I. Korpus luteum bozulur, döllenmemiş yumurta, doku
A
R
+ +
parçaları ve bir miktar kan dışarı atılır.
M 4
II. Yumurtanın oluşturulduğu folikül içerisi yağ damlacıkla- A
rı ile dolarak korpus luteum oluşur. L Kan
damarı
III. Yumurta kirpikli huni aracılığı ile yumurta kanalına ge-
çer.
IV. FSH salgısına bağlı bir folikül gelişerek yumurta hücre- Buna göre,
si oluşur. I. 1 östrojen, 2 progesteron hormonudur.
olaylarının gerçekleşme sırası hangi seçenekte doğru II. 3 yumurta olup folikül tarafından sarılmıştır.
verilmiştir? III. 4 rahim iç duvarındaki kalınlaşmadır.
A) I – II – III – IV B) IV – III – II – I ifadelerinden hangileri doğrudur?

C) II – IV – I – III D) III – IV – I – II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) IV – II – III – I D) I ve II E) I, II ve III
287
5. İnsanda erkek bireylerin üreme sistemlerinde bulunan bazı 7. Anne ile embriyo arasındaki madde alış verişini göbek bağı
yapılar ve bu yapıların gerçekleştirdiği olaylar aşağıda ka- sağlar.
rışık olarak verilmiştir.
Göbek bağı için,
I. Seminifer a. Spermlerin hareket yeteneği
I. İki atar, bir toplardamardan oluşur.
tüpçüleri kazanması
II. Epididimis b. Spermlerin beslenmesi II. Embriyo plasentaya göbek bağı ile bağlanır.
III. Atardamar temiz, toplardamar kirli kan taşır.
III. Leydig c. Mayoz bölünme ile sperm üre-
hücreleri tilmesi yargılarından hangileri doğrudur?
IV. Sertoli d. Testosteron hormonu üretilm-
hücreleri esi
Buna göre dokular ve gerçekleştirdikleri olayların eş-
leştirilmesi hangisinde doğru verilmiştir?
A) I-a B) I-b C) I-b 8. Döllenme olayı ile ilgili olarak, aşağıda verilenlerden
II - b II - a II - c hangisi yanlıştır?
III - c III - c III - a A) Sperm ve yumurta zarı kaynaştıktan sonra sperm çe-
IV - d IV - d IV - d kirdeği yumurtaya girerek döllenme olur.
B) Yumurta hücresi tarafından türe özgü cezbedici mad-
D) I-c E) I-c
deler salınır.
II - a II - a
C) Sperm yumurtaya doğru pozitif kemotropizma hareketi
III - b III - d
yapar.
IV - d IV - b
D) Döllenme olabilmesi için spermin akrozomundaki re-
septörler ile yumurta zarındaki reseptörlerin uyuşması
gerekir.
E) Sperm zarı yumurta zarına bağlandıktan sonra yumur-
ta sitoplazmasındaki keseciklerden enzim salınarak
pellusida sertleşir.
6. Aşağıda olgunlaşmış bir sperm hücresinin yapısı gösteril-

miştir. B 9. Aşağıda verilen grafiklerden hangisinde menstural
İ döngü esnasında FSH ve LH miktarının değişimi doğru
L gösterilmiştir?
G (–––: FSH, –––: LH)
İ
A) Miktar B) Miktar
S
A
Baş Orta Kamçı R
bölüm
M 1 7 14 21 28 Gün 1 7 14 21 28 Gün
A
Spermin kısımları için,
L C) Miktar D) Miktar
I. Baş kısmında 46 çift kromozom taşıyan çekirdek ve
sindirim enzimleri bulunan akrozom bulunur.
II. Spermin orta bölümünde ATP üretiminden sorumlu mi-
tokondri bulunur. 1 7 14 21 28 Gün 1 7 14 21 28 Gün
III. Mitokondrinin ürettiği ATP kamçı yapısında bulunan
mikrotübüllerin hareketi için harcanır. E) Miktar

D) I ve II E) II ve III 1 7 14 21 28 Gün
288
2
1. Hem erkek hem de dişi üreme sisteminde; 4. Embriyonal kök hücre;
I. embriyonun gelişmesi, I. zigot,
II. ikili blastomer,
II. yalnızca mitoz bölünme ile üreme hücresi oluşturma,
III. dörtlü blastomer,
III. sperm ve yumurta çekirdeğinin kaynaşması, IV. morula,
IV. östrojen salgılama V. blastula
durumlarından hangileri ortak değildir? basamaklarının hangisinde alınır?
A) Yalnız IV B) I ve II
C) I, III ve IV D) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
2. Embriyonik gelişim sürecinde gerçekleşen bazı aşamalar 5. İnsanda döllenmeden sonra embriyonik gelişimde;
aşağıdaki gibidir. I. doku ve organ oluşumu,
I. Zigot II. hücrelerin büyüklüğünde değişim,
II. Dörtlü blastomer III. hücrelerde farklı genlerin aktifleşmesi,

IV. kromozom sayısının değişimi
III. Morula
IV. Blastula olaylarından hangileri gözlenir?
V. Gastrula A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III
Buna göre hangi aşamada farklılaşma gerçekleşir? D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
3. Hamilelik sırasında fetüs, anne uterusundaki büyüme ve

B 6. Aşağıda erkekte üreme sisteminin kısımları gösterilmiştir.
İ
gelişimini devam ettirirken ihtiyaç duyduğu maddeleri an-
L Mesane
nesinden karşılar. Yine aynı şekilde ürettiği metabolik Seminal bez
G
atıkları da annesi aracılığı ile uzaklaştırır. Anne ve fetüs İ
arasında madde değişiminin yapıldığı organa plasenta adı Cowper bezi
verilir. Prostat Vas deferens
S kanalı
A
Üretra
Plesenta M
Testis Epididimis
A
L
A) Testislerin testis torbasında bulunması sıcaklığın vücu-
da göre daha düşük olmasını sağlar.
B) Epididimis spermlerin hareket ve dölleme kabiliyetini
Göbek kordonu
kazandığı yerdir.
Buna göre plasenta aracılığı ile anneden bebeğe aşağı- C) Vas deferens kanalına spermler epididimisten gelir.
dakilerden hangisinin geçmesi beklenemez? D) Cowper bezi, seminal bez ve prostat seminal sıvıyı üre-
A) Glikoz B) Vitamin C) Alyuvar tir.
D) Antikor E) Oksijen E) Epididimiste spermler spematogenezle oluşur.
289
7. Menstrual döngü ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden 10. İnsanda embriyonik dönemde;
hangisi yanlıştır? I. solunum sistemi,
A) Yaklaşık 28 gün sürer. II. boşaltım sistemi,
B) Yumurtanın gelişimi, serbest kalması ve döllenme ihti- III. sindirim sistemi
maline karşı döl yatağının hazırlanması gerçekleşir.
C) Yumurtlama ve menstrual döngünün bitmesine meno- sistemlerinden hangileri doğuma kadar işlevsel olma-
poz denir. dığından görevi göbek kordonu aracılığı ile plasenta
D) Menstrual döngü RF, FSH ve LH tarafından gerçekle- gerçekleştirir?
şir.
E) Menstruasyon evresi döllenme olursa gerçekleşir.
8. İnsanda embriyonik gelişim sürecinde gerçekleşen 11. İnsanda embriyonik dönemde;

olaylarla ilgili olarak, I. mitoz bölünme,
I. Morulada meydana gelecek kalıtsal bir durum bebeği II. mayoz bölünme,
etkileyebilir. III. farklılaşma
II. Farklılaşma evresindeki tüm hücrelerin kalıtsal yapısı olaylarından hangileri dişi ve erkek embriyolarının ge-
tamamen değişir. lişimi sırasında ortak olarak gerçekleşir?
III. Embriyonik gelişiminde hücre göçleri etkili olur.
yargılarından hangileri yanlıştır?
12. Aşağıdaki şekilde insanda menstrüal döngü sırasında ger-

çekleşen bazı olaylar farklı renklerle gösterilmiştir.
9. Aşağıda kadınlarda gerçekleşen menstrual döngünün ev-
releri şematize edilmiştir.
Döllenmemiş Yumurtalıklardaki
Menstrüasyon yumurta ve folikül kesesi ve
uterus iç yumurta gelişir,
duvarları oygunlaşır
dışarı atılır.
B
İ
L
Olgunlaşan
G Folikül kesesi yumurta fallopi
İ yağ depolayarak tüpüne atılır.
korpus luteumu
oluşturur.
S
A Buna göre renkli bölgelerle gösterilen evrelerle ilgili
Ovulasyon R olarak,
M
Buna göre gösterilen evrelerle ilgili olarak, I. Sarı bölgede artan östrojen hormonuna bağlı olarak
A
L FSH salgısı azalır.
I. 1 ve 5. günler arasında uterus iç duvarları parçalana-
II. Yeşil bölgede LH hormonunun kandaki miktarı yük-
rak dışarı atılır.
sektir.
II. Döllenme ihtimali en yüksek 12 ve 16. günler arasında
III. Mor bölgede korpus luteum tarafından progesteron ve
olur.
östrojen hormonu salgılanır.
III. 17 ve 28. günler arasında östrojen ve progesteron IV. Kırmızı bölgede kandaki progesteron hormonunun
hormon seviyeleri yüksektir. miktarı az, FSH hormonunun miktarı fazladır.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) I ve II B) I ve III C) II ve III
290
3
1. Dişi üreme sistemindeki kısımlar için, 4. Dişi üreme sistemi;
I. Döllenme olayı ovaryumda gerçekleşir. I. eşey hormonları üretmek,
II. Döl yatağının iç kısmı mukus salgılayan ve bol miktar- II. embriyonun gelişimi için uygun bir ortam oluşturmak,
da kan damarı taşıyan endometriyum ile kaplıdır. III. mayoz bölünme ile yumurta hücresi oluşturmak
III. Kirpiksi uzantılar yumurtayı yumurta kanalına aktarır.
IV. Üreme organını döl yatağına bağlayan kısım servikstir.
yargılarından hangileri doğrudur? D) I ve II E) I, II ve III
A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III
5. Zigotun gerçekleştirdiği hızlı mitoz bölünmelere segmen-

tasyon adı verilir.
Buna göre segmentasyon olayında,

I. Hücrelerdeki DNA miktarı
II. Embriyonun ağırlığı
2. Embriyonik gelişim sürecinde farklılaşma ve organo-
III. Hücrelerdeki kromozom sayısı
genez aşaması için, aşağıda verilenlerden hangisi yan-
IV. Embriyodaki hücre sayısı
lıştır?
A) Embriyo tabakalarını oluşturan hücrelerin farklılaşarak verilenlerdeki değişimler hangi seçenekte doğru gös-
doku ve organları oluşturması organogenezdir. terilmiştir?
B) Organogenez gittikçe değişen gen faaliyeti, hücrelerin I II III IV

göçü, hücreler arasındaki kümeleşme ve karşılıklı etki- A) Değişmez Azalır Artar Değişmez
leşim ile gerçekleşir. B) Artar Değişmez Azalır Değişmez
C) El ve ayak oluşumunda hücreler çoğalırken bazı hücre- C) Değişmez Azalır Değişmez Artar
ler ölerek organ şeklini kazanır. B D) Değişmez Azalır Değişmez Azalır
D) Farklılaşan ilk yapılar beyin ve kalptir. İ
E) Azalır Artar Değişmez Değişmez
E) Organogenez gebeliğin ilk üç ayında gerçekleşir.
L
G
İ
S
A
R
6. Çocuk sahibi olmak isteyen bazı kadınlarda yumurtalıkla-
M rında yumurtanın üretimi sorunsuz olarak gerçekleşmesine
A rağmen olgunlaşan yumurtanın fallopi kanalına geçmesini
L sağlayan hormonun salgılanmasında problem olduğundan
yumurta ve sperm döllenerek zigotu oluşturamaz. Bu kişi-
3. Zigottan fetüs dönemine kadarki süreçte; ler halk arasında çatlatma iğnesi adı verilen hormon içerikli
bir ilacı yumurtanın olgunlaşma ihtimalinin en yüksek oldu-
I. sindirim,
ğu günlerde kullanırlar. İlacın kullanılmasından sonra ol-
II. dolaşım,
gunlaşan yumurta folikül kesesinden çıkarak fallopi tüpüne
III. solunum geçer.
sistemlerinden hangilerinin aktivitesinden bahsedile- Buna göre çatlatma iğnesi adı verilen ilaçta aşağıdaki
bilir? hormonlardan hangisi bulunur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) FSH B) LH C) LTH
D) II ve III E) I, II ve III D) Oksitosin E) Testosteron
291
7. Spermlerin hareket etmelerini ve beslenmesini sağlayan 11. Aşağıda embriyonik zarlar gösterilmiştir.
seminal sıvıyı üreten bezlere yardımcı bez adı verilir. Embriyo
Kalp
Buna göre yardımcı bezler içerisinde; Kuyruk
Amniyon
Baş
I. prostat bezi,
II. epididimis,
Koryon
III. seminal kese, çıkıntıları
Yumurta
IV. cowper bezi
kesesi
yapılarından hangileri yer alır?
Şekildeki yapılar için,
I. Amniyon içindeki sıvı embriyoyu darbe ve sarsıntılar-
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV dan korur, embriyonun kurumasını önler.
II. Plesenta anne ile embriyonun kanlarının karışmasını
engeller.
III. Plasenta gaz alış verişini sağlar.
8. İnsanda embriyonik gelişim sürecinde;
I. embriyo,
II. zigot,
III. fetüs
verilenlerin oluşum sırası nasıldır?
A) III – II – I B) I – III – II C) II – I – III
D) I – II – III E) II – III – I 12. Aşağıda insanda erkek üreme sisteminin çalışmasını dü-
zenleyen hormonların kontrolü gösterilmiştir.
Negatif Geri Beslenme
GnRH LH Leydig
Testosteron
9. Sperm ve yumurta çekirdeğinin kaynaşması sonucu 2n Hipotalamus Hipofiz hücreleri
B bezinin
kromozomlu yani diploit zigot meydana gelir.
İ ön lobu
Zigot için, L Spermatogenez
Sertoli
I. Sentrozom kaynağı sperm hücresidir. G hücreleri
II. Çekirdeğinde hem sperm hem de yumurtanın katkısı
İ FSH
İnhibin
vardır.
III. Döllenmede spermin boyun ve kuyruk kısmı dışarıda S
kalacağından mitokondri zigota yumurtadan gelir. A
R Negatif Geri Beslenme
yargılarından hangileri doğrudur? M

A Buna göre,
L
D) I ve II E) I, II ve III I. Sperm üretimi hipotalamus ve hipofiz hormonlarının
kontrolünde gerçekleşir.
II. Testosteron hormonunun çok fazla salgılanması sperm

üretimini hızlandırır.
III. Sperm üretimi yeterli seviyeye ulaştığında artan inhi-

10. Aşağıda verilen kısımlardan hangisi dişi üreme siste-
bin hormonu sperm üretiminin yavaşlamasını sağlar.
minde yer almaz?
A) Yumurtalık B) Yumurta kanalı
C) Seminal kese D) Serviks
E) Uterus D) II ve III E) I, II ve III
292
4
1. Aşağıda insanda oogenez olayı ve bu olaylar sırasında fo- 3. Erkek üreme sisteminde spermler,
likül kesesindeki değişimler gösterilmiştir. I. Epididimis
II. Vas deferens kanalı
III. Seminifer tüpcükleri
IV. Üretra
kısımlarından hangi sıra ile geçerek dışarı atılır?
A) IV – III – II – I B) III – I – II – IV
C) III – II – I – IV D) II – IV – I – III
E) I – IV – III – II
4. Erkek ve dişi üreme hücreleri için;

I. kamçı taşıma,
II. aynı sayıda olma,
III. zona pellusidaya sahip olma,
IV. besin miktarını bol bulundurma,
V. her karakter için bir alel gen taşıma
Buna göre,
verilenlerden hangisi ortaktır?
I. Oogenez doğumdan önce başlar ve doğumdan sonra A) I B) II C) III D) IV E) V
hayat boyu devam eder.
II. Bir oogoniumdan mayoz bölünme sonucunda bir tane

yumurta oluşabilir.
III. Mayoz bölünmenin tamamlanabilmesi için yumurta- 5. Aşağıda insan embriyosunun döllenme sonrasında geçirdi-
nın döllenmesi gerekir. ği altı günlük gelişim basamakları verilmiştir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? B 1. Gün 1. Gün

İ
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II L
D) II ve III E) I, II ve III G
İ 2. Gün
Zigot
S
A 6. Gün 5. Gün 3. Gün
M
A
L
Blastosist
2. I. FSH Gösterilen gelişim evreleri ile ilgili olarak,

II. STH
I. Hücre sayısı mitoz bölünme ile artmıştır.
III. LH
IV. Tiroksin II. Hücreler arasında farklılaşma başlamıştır.
Yukarıda verilen hormonlardan hangileri hem erkek III. Embriyonik tabakalar oluşmaya başlamıştır.
hem de dişi üreme sistemi üzerine etkilidir? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
293
6. Embriyonik gelişim sürecinde; 9. Testisler içerisinde;
I. döllenme, I. leydig,
II. farklılaşma, II. folikül,
III. sertoli
III. mitoz bölünme
hücrelerinden hangileri yer alır?
olaylarından hangileri gerçekleşir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve II E) I ve III
10. Aşağıda dişi üreme sisteminin kısımları gösterilmiştir.

7. İnsan embriyosunun gelişimi sürecinde,
Y
I. Kalp atmaya, kollar ve bacaklar oluşmaya başlar.
II. Göz, kulak ve burun taslakları iyice tanınır, yüz ana hat-
larıyla belirginleşir.
III. Fetüsün saç ve tırnakları çıkmaya başlar, fetüsün cinsi-
yeti belli olur. Z
T
olaylarının meydana gelme sırası nasıldır?
A) I – II – III X
B) III – II – I Üreme organı

C) II – I – III
D) I – III – II Buna göre; X, Y, Z ve T kısımları hangi seçenekte doğ-
ru verilmiştir?
E) III – I – II
X Y Z T
A) Serviks Yumurta Yumurtalık Uterus
kanalı
B) Yumurta Serviks Uterus Yumurtalık
B kanalı
8. Aşağıda spermatogenez olayı şematize edilmiştir. İ C) Serviks Uterus Yumurtalık Yumurta
X Spermatogonium L
kanalı
G
İ D) Yumurta Uterus Yumurtalık Serviks
Y Birincil spermatosit kanalı
S E) Serviks Uterus Yumurta Yumurta

Mayoz I
Z İkincil spermatosit A kanalı
Mayoz II
R
T Spermatit M
A
Sperm L DİKKAT
Zigot mitokondrisini anneden (yumurtadan),
Buna göre; X, Y, Z ve T hücrelerindeki kromozom sayıları sentrozomunu ise babadan (spermden) al-
hangi seçenekte doğru verilmiştir? mıştır.
X Y Z T
A) 2n n n n
B) n n 2n 2n
DİKKAT
C) 2n 2n n n
Embriyoda fetüs dönemine kadarki zamanda
D) n 2n n 2n
sindirim sistemi çalışmaz.
E) 2n 2n 2n n
294
SİMÜLASYON TESTİ
1. Aşağıda insanın solunum sisteminde görev alan bazı mole- 3. Biyoloji öğretmeni Hüseyin Bey tahtaya glomerulus kılcalı-
küller ve bu moleküllerin görevleri karışık olarak verilmiştir. nın şeklini aşağıda gösterildiği gibi çizmiştir.
Molekül Görev
Getirici
I Surfaktan a. Solunum gazlarının taşınması- atardamar
nı sağlar. Glomerulus
II Plevra sıvısı b. Alveollerin yüzey gerilimini azal-
tarak açık kalmalarını sağlar.
Götürücü
III Hemoglobin c. Akciğer etrafındaki çift katlı atardamar
zarların arasında bulunur, ka-
Bowman
burgaların akciğerlere zarar kapsülü
vermesini önler.
Buna göre aşağıdaki molekül ve görev eşleştirmelerin- Hüseyin Bey sınıfa glomerulus kılcallarını vücuttaki diğer
den hangisi doğrudur? kılcallardan ayıran farkları sorar.
A) I-a B) I-b C) I-b

Kan basıncı yüksektir.
II - b II - a II - c
III - c III - c III - a
Burak
D) I-c E) I-c
II - a II - b İki atardamar arasında bulunur.
III - b III - a
Gökhan
Kan basıncı sabittir.
Seher
B
Buna göre, öğrenci cevaplarından hangilerinin yanıtları
İ
doğrudur?
L
2. İnsanda solunum sisteminin görevlerini gerçekleştirmesin- G A) Burak B) Gökhan
de etkili farklı adaptasyonlar bulunmaktadır. İ
C) Seher D) Burak ve Seher
Aşağıdakilerin hangisi solunum sistemine ait adaptas- E) Burak, Gökhan ve Seher
S
yonlardan değildir?
A
A) Alveollerin yüksek basınçtan etkilenmemeleri ve gaz R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
değişiminin daha sağlıklı yapılmasına olanak sağlayan M
çift katlı epitel dokudan oluşmaları A
L
B) Gırtlakta bulunan epiglottisin yutkunma sırasında soluk
borusunu kapatarak besinlerin girişini engellemesi
C) Soluk borusunun yapısında bulunan kıkırdakların soluk
4. Sağlıklı olan Salih idrar tahlili yaptırdığında son günlerde,
borusunu sürekli açık tutmaları
idrarında üre miktarının arttığı gözlemlenmiştir.
D) Alveol yüzeylerinin difüzyonu kolaylaştıracak şekilde
nemli olmaları Buna göre, Salih son günlerde aşağıdaki besinlerden
hangisini beslenmesinde fazlaca tüketmiş olabilir?
E) Hemoglobinin O2 ve CO2 ile zayıf ve kolay ayrılabilecek
şekilde bağlanması A) B vitamini B) Tuz C) Glikoz
D) Amino asit E) Selüloz
295
5. Aşağıdaki şekilde insanda sperm ve yumurtanın döllenme 7. Aşağıda menstrüal döngü sırasında bir kadında görülen
sonucunda zigotu oluşturması gösterilmiştir. zamana bağlı bazı değişimler gösterilmiştir.
Vücut
sıcak-
lığı
II
I
III
IV
Endo-
metrium
kalınlığı
Gün
Döllenme sırasında gerçekleşen; Buna göre grafiklerde gösterilen I, II, III ve IV hormonlar
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
I. spermin baş bölgesinde bulunan enzimlerle yumurta
zarını delmesi, I II III IV
II. yumurtanın spermleri çekmek için özel kimyasal mad- A) FSH LH Östrojen Progesteron
deler salgılaması,
B) LH FSH Östrojen Progesteron
III. döllenme zarının oluşması
C) FSH LH Progesteron Östrojen
olaylarının gerçekleşme sırası hangisinde doğru veril-
miştir? D) LH FSH Progesteron Östrojen
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III E) FSH Östrojen Progesteron LH
D) II - III - I E) III - II - I
B
İ
L
6. Biyoloji dersinde insanda üreme konusu işlenirken öğret- 8. Embriyonik gelişim sürecinde gözlenen;
G
menleri öğrencilerden dişi ve erkek üreme sistemlerinin İ I. blastomerlerin oluşması,
sahip olduğu yapıları tahtaya yazmalarını istemiştir.
II. embriyonik tabakaların oluşmaya başlaması,
S
Dişi Üreme Sistemi Erkek Üreme Sistemi A III. sinir sistemi organlarının gelişmeye başlaması,
R
I. Fallopi tüpü V. Seminifer tüpleri
M IV. akciğerlerin gelişmesi

II. Yumurtalık VI. Epididimis
A olaylarının gerçekleşme sırası hangisinde doğru veril-
III. Vas deferans kanalı VII. Folikül kesesi
L miştir?
IV. Uterus VIII. Prostat bezi
A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
C) I - IV - II - III D) II - I - III - IV
Buna göre tablodaki hangi iki yapı yer değiştirirse tab- E) II - III - I - IV
lodaki bilgilerin tamamı doğru olur?
A) I ve VI B) II ve V C) III ve VII
UYARI
D) III ve VIII E) IV ve VII
Alveoller tek katlı yassı epitelden oluşmuştur.
296
1. DNA ve RNA’da bulunan; 5. Aşağıda dişi üreme sisteminde etkili bazı hormonların etki-
I. kalıtsal şifreye göre sentezlenme, leri verilmiştir.
II. sentezinde ATP harcanımı, Hormon Hormonun etkisi

III. fosfodiester bağı içerme,
Doğum esnasında rahim kaslarının kasılma-
IV. mitokondri ve kloroplastta sentezlenme I
sını sağlar.
özelliklerinden hangileri proteinler için de geçerli-
II Yumurtalıkta bir folikülün gelişmesini sağlar.
dir?
III Annelik iç güdüsünün uyarılmasını sağlar.
A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve IV
Folikülden oluşan yumurtanın yumurta kana-
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV IV
lına geçmesini sağlar.
Döl yatağının içinin büyüyüp süngerimsi bir
V
yapı olmasını sağlar.
2. Önce 40 maltoz ve 100 glikoz içeren nişasta sentezi ile
daha sonra bunların tek zincir hâlinde polisakkarite dö- Buna göre hormonlara ait doğru eşleştirme aşağıdaki-
nüşüm sırasında açığa çıkan toplam su sayısı kaçtır? lerden hangisidir?
A) 139 B) 140 C) 178 D) 179 E) 180 A) I → FSH B) II → LTH

C) III → Progesteron D) IV → LH
E) V → Oksitosin
3. Aşağıda enzimatik bir reaksiyon verilmiştir.

6. Aşağıda iki üreme ana hücresi gösterilmiştir.
a b
Y A a a A
a b e E e E
c c F F f f
X
G g g G
kompleksi h h H H
Tepkime için, B
İ D üreme ana B üreme ana
I. a ve b, Y’nin monomeridir. hücresi hücresi
L
II. c peptit bağı içerir. G
III. X enzim-substrat kompleksidir. İ Buna göre verilen üreme ana hücrelerinden AaeeFfGGHh
genotipli bir kız çocuğu olma ihtimali nedir?
S (Krosing over yoktur.)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A 1 1 1 1 1
D) II ve III E) I, II ve III R A) B) C) D) E)
32 16 8 4 2 TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L
7. Kan dokunun alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları gibi çe-
4. Ökaryot bir hücre için, şitleri bulunurken kas dokunun ise çizgili, düz ve kalp kası
I. ETS enzimleri krista ve granumda yer alır. gibi çeşitleri vardır.
II. Hücrede oksidatif fosforilasyon ve fotofosforilasyonla Buna göre kastaki ve kandaki hücrelerde,
ATP üretimi dışında ATP üretim şekli yoktur. I. pigment bulundurma,
II. fermentasyonla enerji üretme,
III. Golgi aygıtı ATP üretmiştir.
III. pıhtılaşmayı sağlama
ifadelerinden hangileri doğru olabilir? özelliklerinden hangileri ortak olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
297
8. Dışardan alınan bir makromolekülün yıkımından açığa 2020 / AYT
çıkan ürenin idrar şeklinde atımına kadar süreçte,
I. Sindirim 11. Bir öğrenci, insan üriner sistemiyle ilgili aşağıdaki şekli in-
celiyor.
II. Boşaltım
I
III. Dolaşım
sistemleri hangi sıra ile görev alır?

A) I – II – III
B) II – I – III
C) III – II – I
D) III – I – II
II
E) I – III – II
Sağlıklı bir birey esas alındığında, bu öğrencinin şekil-

de gösterilen I ve II numaralı yapılarla ilgili aşağıdaki
9. Otonom sinir sisteminin kontrolünü; yorumlarından hangisi yanlıştır?
I. omurilik, A) I numaralı yapıda glikoz bulunurken II numaralı yapıda
II. omurilik soğanı, bulunması beklenmez.
III. hipotalamus B) I ve II numaralı yapılarda kan hücrelerinin bulunması
beklenmez.
kısımlarından hangileri sağlar?
C) I numaralı yapıya süzülen kreatinin miktarı ile II numa-
ralı yapıya iletilen kreatinin miktarı yaklaşık aynıdır.
D) I numaralı yapıya süzülen su miktarı, II numaralı yapıya
iletilen su miktarından fazladır.
E) I numaralı yapıda bulunmayan bir maddeye II numaralı
yapıda kesinlikle rastlanmaz.
10. Karasal bir ekosistemdeki beslenme ilişkileri düşünül-

düğünde, 12. Segmentasyon ve sonraki evre için,
B
I. Ot I. Segmentasyon sonucu oluşan hücrelere blastomer denir.
İ
II. Kurbağa L II. Blastula evresindeki hücreler çevre ile temas hâlinde
G olduğu için gaz alışverişini kolayca gerçekleştirir.
III. Çekirge
İ III. Döl yatağına ulaşan yeterince gelişmemiş embriyo
IV. Yılan blastosiste dönüşmeye başlar.
güneş enerjisinden canlıların kullandığı besindeki S yargılardan hangileri doğrudur?
enerjiye dönüşüm süresi en kısa olandan en uzun ola- A
R A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
na doğru nasıl sıralanır?
M D) II ve III E) I, II ve III
A) I – II – III – IV
A
B) II – IV – I – III L
C) I – III – II – IV
13. P Kas hücrelerinde Ca depolar.
P Madde iletiminde görev alır.
D) III – IV – I – II
P Tek zara sahiptir.
E) IV – III – II – I
Yukarıda özellikleri belirtilen hücresel organel aşağı-
not A) Endoplazmik retikulum
B) Koful
Kasta miyoglobin, alyuvarda ise hemoglobin C) Golgi aygıtı
pigmenti bulunur.
D) Lizozom
E) Ribozom
298
ÖSYM TİPİ
1. İnsanda menstrual döngünün kontrolünde; 5. I. Hücresel solunum sonucu açığa çıkan CO2 ve H2O
I. tiroit, II. Fermantasyon sonucu meydana gelen laktik asit
II. hipofiz, III. Sindirim sisteminde oluşan atıklar
III. pankreas, Yukarıda verilenlerden hangilerini solunum sistemi vü-
IV. ovaryum cuttan dış ortama atılmasını sağlar?
kısımlarından hangilerinden salınan hormonlar görev A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

alır? D) I ve II E) I, II ve III
A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve III
6. Büyük kan dolaşımında O2 ce zengin kan tüm hücrelere

2. Bitkide kök, toprak altı gövde, tohum gibi organlarda bol gönderilir.
miktarda lökoplasta rastlanır. Buna göre büyük kan dolaşımında,
Buna göre lökoplastın bulundurduğu besinler içerisinde I. Alt ana topları
aşağıda verilenlerden hangisi yoktur? II. Sağ kulakçık
A) Nişasta B) Vitamin C) Glikojen III. Mide atarı
D) Yağ E) Protein IV. Aort
V. Sol karıncık
kısımlarının görev alma sırası nasıldır?
A) V – IV – III – I – II
B) III – II – V – IV – I
3. Hem bitkisel hem de hayvansal hormonlarda;
B C) I – III – IV – V – II
I. eşik değer ya da üzerinde etkili olması,
İ D) IV – I – II – III – V
II. hedef dokularda etkili olması,
L E) V – II – IV – I – III
III. kan yolu ile taşınımı G
İ

S
M
A
7. Bir ekosistemde bulunan bir çita popülasyonunda doğum
L
oranının azalmasına bağlı popülasyonun birey sayısının
4. Sağlıklı bir insan böbreğine ait; yok olma durumuna girdiği gözlemleniyor.
I. üreter, Buna göre çita popülasyonun bulunduğu durumdan;
II. böbrek atarı, I. otçul birey sayısının artışı,
III. henle kulpu, II. leş ile beslenen canlıların sayısının artışı,
IV. glomerulus III. üretici sayısının artışı
kısımlarından hangilerinde amino asit bulunmaz? verilenlerden hangileri gerçekleşirse kurtarılabilir?
A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV D) I ve III E) I, II ve III
299
8. I. Zayıf hidrojen bağlarının oluşması 12. İnsanda kandaki kalsiyum miktarının ayarlanmasında pa-
II. Deoksiribozun bazla glikozit bağı meydana getirmesi rathormonu ve kalsitonin görev alır.
III. Organik bazların doğru sıralanması Buna göre kandaki kalsiyumun artışında,
Yukarıda verilen olaylardan hangileri DNA’nın repli- I. Böbrek ve ince bağırsaktan Ca++ nın kana geçişi
kasyonunda kendini doğru olarak eşlediğini ispatlar? II. Paratiroit bezinden parathormon salınımı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. Kandaki kalsiyumun normal değerinin altına düşmesi
D) I ve II E) I, II ve III olayları hangi sırayla gerçekleşir?
A) III – II – I B) I – II – III C) II – III – I

D) I – III – II E) II – I – III
9. I. Terleme ile üre atılması

II. Solunum ile CO2 atılması
III. Böbreklerden üre uzaklaştırılması 13. Dişilerde menstrual döngü toplamda 28 gün sürede ger-
çekleşir. Sırası ile folikül evresi, ovulasyon evresi, korpus
Yukarıda verilenlerden hangileri insanda homeostasi- luteum evresi ve menstruasyon evresinden oluşur.
nin ayarlanmasında görev alır?
Buna göre menstruasyon evresinde dişi üreme sistemi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ile dış ortama;
D) I ve II E) I, II ve III I. döllenmemiş yumurta,
II. doku kalıntıları,
III. kan
maddelerinden hangileri atılır?

10. Aşağıda bir insan beyninin genel görünümü verilmiştir. D) I ve II E) I, II ve III
I
V
B
İ
IV L 14. Aynı türe ait belirli bir alanda yaşayan ve bu alandaki ko-
III
G münitenin bir parçası olarak görev yapan birey topluluğuna
II İ
popülasyon denir.
Buna göre kaç numaralı bölgede görme ve işitme ref- Buna göre popülasyon dinamiğini;
S
leksleri kontrol edilir?
A I. popülasyon büyüklüğü,
A) I B) II C) III D) IV E) V R II. popülasyon yoğunluğu,
M
III. popülasyon dağılımı,
A
L IV. yaş dağılımı
verilenlerden hangileri oluşturur?
11. Atardamar ve toplardamarlarda gözlenen; A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
I. düz kas tabakası ile kasılıp gevşeme, D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
II. içteki endotelyum ile akışkanlık sağlama,

III. bazı bölgelerde kapakçıkların bulunması uyarı
durumlarından hangileri kılcal damarlarda da bulunur?
Endotelyum tabakası atar, toplar ve kılcal da-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III marda ortaktır.
300
8.
ÜNİTE
GENDEN PROTEİNE
◗  YÖNETİCİ MOLEKÜLLER
◗  PROTEİN SENTEZİ
◗  MODERN GENETİK UYGULAMALARI
✔ ÖSYM sınavlarıda genden proteine ile ilgili soru çıkabilir.

Protein sentezi ve modern genetik uygulamalarının iyi öğre-
nilmesi hâlinde bu konuyla ilgili ÖSYM soruları kolayca çözü-
lebilir.
✔ Peplikasyon, protein sentezi ve modern genetik uygulama-

ları başlıkları bu konuda bilinmesi gereken önemli başlıkları-
dır.
GENDEN PROTEİNE DNA replikasyonu replikasyon orjini denilen bölgelerden iki ipliğin birbir-
lerinden açılması ile başlanır. Ve her iki iplik de kalıp olarak kullanılarak
Nükleik asitler:
yeni iplikler sentezlenir. Bu şekildeki eşlenmeye yarı korunumlu eşlen-
Canlıların yapısında iki çeşit nükleik asit (yönetici molekül bulunur. me adı verilir.
Bunlar: DNA (Deoksiribonükleikasit), RNA (Ribonükleikasit)
RNA
Nükleik asitler nükleotit adı verilen yapı birimlerinden oluşur. • Organik bazları: Adenin, Urasil, Guanin, Sitozin
Nükleotidin Yapısı: • Pentoz şekeri : Riboz
Fosfoester bağı Glikozit bağı • Tek ipliklidir.

Pürin bazlar • Kendini eşleyemez, onaramaz.
(Çift halkalı • DNA tarafından sentezlenir ve protein sentezinde görev alır.
bazlar)
Adenin, Guanin • Ökaryot hücrelerde : Çekirdek, mitokondri, kloroplast, ribozom ve
P Azotlu
sitoplazmada
(Fosfat organik
Pentoz
grubu) baz Prokartyot hücrelerde: Ribozom ve sitoplazmada bulunur.
• 3 çeşit RNA bulunur, hücrede bulunma oranlarına göre:
rRNA > tRNA > rRNA
Primidin bazlar mRNA: Protein sentezi öncesinde DNA’nın gen bölgesinden üretilir.
Riboz Deoksiriboz (Tek halkalı Genetik bilginin kopyasını ribozoma götürür. Protein sentezine kalıplık
(RNA yapısına katılır) (DNA yapısına katılır) bazlar) yapar.
Timin, Sitozin
ya da Urastil tRNA: Protein sentezi sırasında uygun amino asitleri sitoplazmadan
alarak ribozoma götürür.
Bir hücrenin yapısında; 5 çeşit azotlu organik baz, 2 çeşit pentoz şekeri, rRNA: Ribozomun yapısına katılır. Protein sentezi sırasında mRNA ko-
8 çeşit nükleotit bulunur. donları ile tRNA antikodonlarının karşı karşıya gelmelerini sağlar.
DNA Santral Dogma:
• Organik bazları: Ade-
Replikasyon (I)
nin, Timin, Guanin, Si-

tozin Transkripsiyon (II) Translasyon (III)
DNA mRNA Protein
• Pentoz şekeri: Deoksi-
riboz
• Çift ipliklidir ve sarmal • Tek yönlü olarak gerçekleşir
yapıdadır. • Hücrede gerçekleşme sıklıkları : III > II > I
• Kendini eşleyebilir, • Replikasyon sırasında gerçekleşecek bir hata kalıtsal olabilir
onarabilir. • Transkripsiyon ve translasyonda gerçekleşecek hatalar sadece
sentezlenecek proteini etkiler.
• Hücredeki hayatsal
olayları kontrol eder,
I II III
protein sentezini yönetir, kalıtsal bilgiyi depolar ve sonraki nesille-
re aktarılmasını sağlar.
• Ökaryot hücrelerde: Çekirdek, mitokondri ve kloroplastta Ökaryotlarda Çekirdek Çekirdek Ribozom
Prokaryot hücrelerde: Sitoplazmada dağınık halde bulunur.

• DNA’nın bilgi taşıyan anlamlı parçalarına gen adı verilir. Prokaryotlarda Sitoplazma Sitoplazma Ribozom
• Tüm canlıların DNA’larında nükleotit çeşitleri aynıdır, canlılar ara- Adenin, Timin, Adenin,
sındaki farklılığı sağlayan DNA’nın yapısındaki nükleotitlerin sayı Guanin, Sitozin, Urasil, Guanin, Aminoasit,
Tüketilenler
ve dizilişidir. Deoksiriboz, Fosfat, Sitozin, Riboz, ATP
ATP Fosfat, ATP
DNA’nın yapısındaki:
Nükleotit sayısı : A+T+G+S = Deoksiriboz sayısı = Fosfat Sayısı
Adenin sayısı = Timin sayısı; Guanin sayısı = Sitozin sayısı Protein Sentezi:
Pürin sayısı = pirimidin sayısı; fosfodiester bağ sayısı = (n-2) Transkiripsiyon: Protein sentezlenecek olan genin iki ipliği birbirinden
ayrılır ve ipliklerden biri kalıp olarak kullanılarak mRNA sentezi yapılır.
Hidrojen bağı sayısı = 2xAdenin + 3xGuanin
Sentezlenen mRNA daha sonra çekirdek porlarından geçerek sitoplaz-
DNA’nın Kendini Eşlemesi: maya çıkar.
• DNA’nın kendini eşlemesine replikasyon adı verilir. Hücre bölün- Translasyon: Sitoplazmaya çıkan mRNA burada ribozomun küçük alt
mesi öncesinde interfaz evresinde DNA kendini eşler. Böylece birimine bağlanır. tRNA ilk kodona uygun olan metiyonin amino asidi-
oluşturulacak yavru hücrelere genetik materyalin eşit olarak dağı- ni ribozoma getirir ve mRNA kodonunun karşısına hidrojen bağları ile
tılması sağlanır. bağlanır. Büyük alt birim küçük alt birime bağlanarak protein sentezini
• Replikasyon sırasında görev alan enzimlerden; başlatır. Ribozomda tRNA’lar tarafından getirilen amino asitler arasında
peptit bağları kurulur.
o Helikaz: DNA zincirlerinin birbirinden ayrılmasını sağlar.
Polizom: Aynı mRNA’nın aynı anda çok sayıda ribozom tarafından
o DNA Polimeraz: DNA kalıp ipliklerinin karşısına uygun nükle- translasyonda kullanılmasıdır. Aynı protein çeşidinden (amino asit sayı,
otitleri yerleştirir. çeşit ve dizilişi aynı) aynı anda çok sayıda üretilir. Enerji ve zaman ta-
o Ligaz: Kesintili olarak sentezlenen DNA parçalarını birleştirir. sarrufu sağlar.
Test YÖNETİCİ MOLEKÜLLER
1
1. • İki zincirden oluşur. 4. Aşağıda bazı nükleotit çeşitleri gösterilmiştir.
• Kendini eşlemesine replikasyon denir. K - Adenin deoksiribonükleotit
• Sarmal yapıda olup şifre veren parçalarına gen adı ve- L - Urasil ribonükleotit
rilir. M - Timin deoksiribonükleotit
Yukarıda özellikleri verilen organik molekül aşağıdaki- N - Guanin ribonükleotit

lerden hangisidir? O - Sitozin ribonükleotit
A) RNA B) ATP C) Amino asit Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
D) DNA E) Kolestrol A) DNA’da N karşısına O gelir.

B) DNA sentezinde K kullanılır.
C) RNA sentezine şifre veren DNA zincirinde M yer alabilir.
D) L, tRNA’nın yapısında bulunabilir.
E) rRNA sentezinde L, N ve O kullanılabilir.
2. Melez bir DNA önce ağır, sonra normal ortamda bir kez
eşleniyor.
Oluşan DNA’lar santrifüj kabına bırakıldığında aşağı- 5. DNA ve RNA’nın hidrolizi bazı enzimlerin katalizörlüğünde
daki durumlardan hangisi oluşur? suyun harcanması ile gerçekleşir.
A) B) C) Buna göre DNA ve RNA’ya ait;

%25 %100 I. zayıf hidrojen bağı,
%75 %75
II. ester bağı,
%25
III. glikozit bağı
bağlarından hangilerinin hidrolizinde H2O harcanır?
D) E) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
%50 B
%50 D) II ve III E) I, II ve III
%50 İ
%50 L
G
İ
S
A
M
A
L
3. Nükleik asitler; 6. Tek türe ait farklı bireylerin DNA’ları incelendiğinde;

I. üreme, I. nükleotit çeşitleri,
II. protein sentezi, II. DNA şifresi,
III. hücre bölünmesi III. pürin bazlarının pirimidin bazlarına oranı
olaylarından hangilerinde görev alır? verilenlerden hangilerinin aynı olması beklenir?
303
7. Aşağıda verilen hücrelerden hangisi DNA bulundur- 11. DNA ile ilgili genetik çalışmalarda bakterilerin seçilme-
maz? sinin sebebi;
I. olumsuz şartlarda endospor oluşturmaları,
A) Nöron B) Epitel doku hücresi
II. konjugasyonla genetik yapılarını değiştirmeleri,
C) Olgun alyuvar D) Osteosit
III. çeperin peptidoglikan yapısında olması,
E) Kondrosit
IV. genetik maddelerini saran protein kılıfının bulunmama-
sı
8. Bir insana ait, A) Yalnız IV B) I ve II C) I, II ve III
• Epitel doku hücresi D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
• Retina hücresi
• Akyuvar hücresinin
çekirdek DNA’ları incelendiğinde;

I. nükleotit çeşitleri,
II. aktif gen bölgeleri,
12. RNA’ya ait bir nükleotit ile DNA’ya ait bir gen bölgesin-
III. toplam nükleotit sayıları
de;
verilenlerden hangileri farklıdır? I. pirimidin bazı taşıma,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III II. fosfodiester bağı bulundurma,
D) II ve III E) I, II ve III III. organik madde bulundurma
verilenlerden hangileri ortak olabilir?

2021 / AYT A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
9. Aynı uzunlukta iki DNA molekülü üzerinde araştırma yapan
bir öğrenci, birinci DNA molekülündeki guanin ile sitozin
bazlarının toplam sayısının, ikinci DNA molekülündekine
göre daha fazla olduğunu gözlemliyor.
Buna göre, öğrencinin üzerinde çalıştığı birinci DNA

molekülü ile ilgili,
B 13. I. Zayıf hidrojen bağlarının kuvveti
I. İkinci DNA molekülüyle aynı nükleotit dizilimine sahiptir.
İ II. Yüksek enerjili fosfat bağlarının bulunması
II. İkinci DNA molekülüne göre yüksek sıcaklığa karşı L III. Glikozit bağı bulundurma
daha dayanıklıdır. G
III. İçerdiği fosfodiester bağı sayısı ikinci DNA molekülün- İ Yukarıda verilenlerden hangileri DNA’nın sarmal yapı-
den daha fazladır. da olmasında etkilidir?
yargılarından hangileri doğrudur? A
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III R
M
A
L
10. tRNA ile ilgili olarak, 14. Bir hücrede tRNA sentezinin gerçekleştiğini;
I. Sitoplazmadaki uygun amino asitleri ribozoma taşır. I. ATP harcanması,
II. Tekrar tekrar kullanılabilir. II. H2O oluşması,
III. Zayıf hidrojen bağlarına sahiptir. III. urasil ribo nükleotitlerin harcanması
yargılarından hangileri doğrudur? olaylarından hangileri ispatlamaz?
304
Test PROTEİN SENTEZİ – 1
2
1. Aşağıda verilen organiklerden hangisinin sentezi için 5. I. mRNA’nın sentezlenmesi
DNA şifre veremez? II. tRNA’nın uygun amino asitleri ribozoma taşıması
A) rRNA B) Laktaz C) Miyozin III. mRNA’nın ribozumun küçük alt birimine bağlanması
IV. DNA’nın ilgili kısmının açılması
D) Amino asit E) Antikor
V. Peptit bağlarının kurulması
Bir polipeptit sentezinde yukarıda verilenlerin gerçek-
leşme sırası nasıldır?
A) II – I – III – IV – V
B) IV – I – III – II – V
C) IV – I – II – III – V
2. Aynı sayıda amino asit taşıyan iki proteinin birbirinden
farklı olmasını; D) I – IV – III – II – V
I. farklı amino asit çeşitlerini içermeleri, E) IV – I – III – V – II
II. aynı amino asitleri farklı miktarda içermeleri,
III. peptit bağı sayısının aynı olmaları
6. Aşağıda ökaryot bir hücrede santral dogma olayı gösteril-
miştir.
R S
P DNA RNA Protein
3. İki protein molekülünün aynı şifreye sahip olduğunu; Özellik P R S

I. aynı amino asitlerin harcanması,
Gerçekleştiği yer a Çekirdek Ribozom
II. aynı mRNA şifresine göre üretilmesi,
Bir hata meydana Bireyi
III. aynı sayıda su açığa çıkması B gelirse
Kalıtsaldır.
etkiler
b
İ
özelliklerinden hangileri kanıtlar? Olay Replikasyon c Translasyon
L
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III G
İ Tablodaki a, b ve c bölgeleri için,
I. a, sitoplazmada gerçekleştiğini gösterir.
S II. b, kalıtsal olmadığını ancak bireyi etkilediğini ifade eder.
A III. c, transkripsiyondur.
M yargılarından hangileri doğrudur?
4. Transkripsiyon olayında, L
Amino asit miktarı Su miktarı Peptit bağı sayısı
t t t
I II III
7. Bir hücrede aşağıda verilen hücresel kısımlardan han-
grafiklerindeki değişimlerden hangileri gözlenir? gisinde amino asit harcanımı kesinlikle yoktur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III A) Mitokondri B) Ribozom C) Sitoplazma
D) II ve III E) I, II ve III D) Lizozom E) Kloroplast
305
8. Çok hücreli bir organizmanın bütün hücrelerindeki DNA 12. Aşağıda DNA’nın şifre vermeyen ipliğine ait şifre dizisi ve-
dizilimi aynıdır. Ancak farklı dokularında farklı proteinlere rilmiştir.
rastlanır.
5ı 3ı
Bu durumun temel nedenini,
T SA TTT AT G S SA SGS T AA
I. Aktif genleri farklıdır. ı ı
(Protein sentezinde okuma yönü 5 den 3 e doğrudur.)
II. Protein sentezi farklı hücresel kısımlarda gerçekleşir.
III. Translasyon mekanizmasının farklı gerçekleşmesidir. Buna göre bu polipeptit sentezi sonucu kaç su açığa
çıkar?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
13. Aşağıda üç farklı polipeptit molekülüne ait amino asit du-

9. Farklı tür iki canlıda sentezlenen ve amino asit dizilişi rumları gösterilmiştir.
aynı olan iki proteinin sentezi ile ilgili olarak, 1 2 3 4 1 2 3 4 5 1 2 3
I. Yapılarındaki peptit bağı sayısı aynıdır.
P polipeptit R polipeptit S polipeptit
II. Sentezlerinde görev alan tRNA sayısı aynıdır.
III. Sentezlerinde kalıplık yapan mRNA’ların nükleotit dizilişi Ribozomda sentezlenen P, R ve S polipeptitlerinin bü-
aynıdır. yüklüğünün farklı olmasında,
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur? I. Şifre veren iplikteki kod sayısı

II. Amino asit sayısı
III. Farklı organellerde sentezlenmeleri
IV. Antikodon çeşidi
V. mRNA’daki şifre sırası
verilenlerden hangisi etkili değildir?

10. Prokaryot bir hücrede polipeptit sentezi sırasında yal- (•: Amino asit)
nızca mRNA’nın nükleotit dizilimi bilinir ise; A) I B) II C) III D) IV E) V
I. DNA’nın yüzde kaçının şifre verdiği,
II. ribozom sayısı,
III. kod sayısı, B
İ
IV. antikodon sayısı
L
verilenlerden hangileri de bilinebilir? G
İ 14. Aşağıda üç farklı proteinin yapısında bulunan amino asitle-
rin dizilimi gösterilmiştir.
S Protein G Ü L İ S T A N
A 1
11. Aşağıda protein sentezinde harcanan amino asitlere karşı- R
lık gelen kodon şifreleri verilmiştir. M Protein Ü S T N A G L İ

A 2
Amino asit Kodon
L
Treonin AGU, ACC, ACA, ACG Protein Ü L A N T S İ G
3
Fenil alanın UUU, UUG
Buna göre protein moleküllerinin sentez süreci için,
Metiyonin AUG
I. Aynı sayıda amino asit harcanmıştır.
Lizin AAA, AAG
II. Görev yapan mRNA’daki kodon sayıları farklıdır.
Buna göre bir polipeptit sentezinde 3 treonin, 3 fenil III. Farklı çeşitte amino asit tüketilmiştir.
alanin, 3 metiyonin ve 3 lizin kullanılırsa en fazla kaç
çeşit kodon görev almıştır? yargılarından hangileri doğrudur?
(Stop kodonu dahil edilmeyecektir.) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
306
3
1. I. Translasyon olayı 4. Bir protein sentezindeki nükleotit sentezi, transkripsi-
II. DNA’nın kendini eşlemesi yon, translasyon gibi tüm aşamalar düşünüldüğünde;
III. DNA’dan mRNA sentezi I. Su
Yukarıda verilenlerden hangilerinin gerçekleşmesi o II. Fosfat
hücrenin bölüneceğinin kanıtıdır? III. Sitozin bazı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III IV. Adenin deoksiribo nükleotit
D) I ve II E) I, II ve III V. Amino asit
moleküllerinden hangisi en fazla tüketilir?

2019 / AYT A) I B) II C) III D) IV E) V
2. Aşağıda bir ökaryotik hücrede 90 amino asitten oluşan bir

polipeptidin sentezlenmesine esas teşkil eden bazı mRNA
kodonları ve bunlara karşılık gelen amino asitlerin sırası
verilmiştir.
Dizideki sıra 1 2 3 ... 49 50 51 ... 90 91 5. Ökaryot bir hücrenin protein sentezinde gerçekleşen;
mRNA I. amino asitlerin harcanması,
kodonları
A UG UCU A A A UAU UAU CAU CGC UGA
Amino II. ribonükleotitlerin birleşmesi,
Metionin
Durdurma
kodonu
Tirozin
Tirozin
Histidin
Arjinin
Serin
Lizin
asitler
III. mRNA’nın sentezlenmesi
olaylarından hangileri translasyon aşamasından önce

UAA, UAG ve UGA kodonlarının durdurma kodonları ol- meydana gelir?
duğu bilinmektedir. Meydana gelen bir olay nedeniyle bu A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
polipeptit sentezinin beklenenden erken sonlandığı sap-
tanmıştır.
Bu durumla ilgili ileri sürülen,

I. DNA’daki bir mutasyon, tirozini kodlayan mRNA kodo-
nunu durdurma kodonuna dönüştürmüş olabilir. B
II. Durdurma kodonunun oluşmasına engel olan DNA’daki İ
bir mutasyon, sentezi kısmen gerçekleşmiş bir polipep- L 6. Aşağıda mRNA’ya ait bazı kodon şifreleri verilmiştir.
tit oluşturmuş olabilir.
G
I. UAA
İ
III. rRNA genlerinde meydana gelen bir mutasyon, ribo- II. AUG
zomun kodonları okuma yeteneğini tamamen ortadan III. UAG
S
kaldırmış olabilir.
A IV. UGA
açıklamalarından hangileri doğrudur? R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M Buna göre verilen kodonların hangilerine karşılık gelen
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A antikodon yoktur?
D) I ve III E) I, II ve III L A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV
3. RNA; mRNA, tRNA ve rRNA olmak üzere üç çeşittir.
Tüm RNA çeşitlerinde;
I. kalıtsal şifreden oluşma,
II. organel yapısına katılma,
III. dehidrasyon sentezinde görev alma
7. Sentezinde 198 suyun açığa çıktığı polipeptide şifre
özelliklerinden hangileri ortaktır? veren mRNA molekülünün başlangıç ve bitiş kodonları
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III arasında kaç nükleotit yer alır?
D) I ve III E) I, II ve III A) 198 B) 199 C) 594 D) 597 E) 600
307
8. Aşağıda mRNA’ya ait bazı kodon şifreleri verilmiştir. 11. Aşağıda aynı sayıdaki iki farklı protein molekülü gösteril-
miştir.
U UG UGU GAS SU S UUU 2 3
1 2 3 4 5 1 2 3
4 4 4
1
Buna göre numaralandırılmış kodonlardan hangisinin 4
2 3
1 1
kod ve antikodonu aynı değildir?
2 3
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D Proteini B Proteini
D ve B proteinleri arasındaki farklılığı amino asitlerin;

I. dizilişi,
II. sayısı,
9. Bir DNA’nın şifre vermeyen ipliğindeki nükleotit dizilimi aşa-
III. çeşidi
ğıdaki gibidir.
özelliklerinden hangileri sağlar?
Şifre
vermeyen A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
AT G GT A T TS TAG iplik
Buna göre sentezlenecek polipeptitte görev alacak

tRNA şifresi hangi seçenekte doğru sıralanmıştır?
A) UAS SAU AAG AUS 12. Aşağıda bir protein sentezinde görev yapan DNA’nın bazı
B) AUG GUA UUS AUS şifreleri gösterilmiştir.
C) UAS SAU AAG AUG Şifre veren iplik
D) AUG GUA UUS UAG

E) UAS SAU AAG UAG TAS
A AG
S GS
G GG
SS S
T A A
Şifre vermeyen iplik
Okuma yönü
Protein sentezi için,

I. Polipeptit sentezinde 4 su çıkışı olur.
10. Ökaryot bir hücrede protein sentezi sırasında bir takım
II. mRNA şifresi AUG UUS GSG SGS GGG AUU dizilmin-
maddelerin miktarında değişimler gözlenir.
dedir.
B
Buna göre protein sentezinde aşağıda verilen grafikler- İ III. mRNA’nın sentezi sırasında 53 su açığa çıkar.
deki değişimlerden hangisi gözlenmez? L
A) Protein B) ATP C) Adenin ribo G
nükleotit
S
Enzim Su Peptit bağı
A
R
M S
D) Peptit bağı E) Amino asit
13. Ökaryot bir hücreye ait DNA’nın birinci ipliğindeki oranı
A 3 T
L olup karşı ipliğinde (ikinci) 800 adenin; guanin ve timin
4
sayısı toplamı 800’dür.
Su
Urasil deoksiribo Bu DNA’nın 2. ipliği protein sentezi için şifre verdiğine
nükleotit
göre;
I. oluşacak polipeptitteki amino asit sayısı,
II. mRNA’daki sitozin, urasil ve adenin sayısı,
UNUTMA III. tRNA’daki nükleotit dizilimi
değerlerinden hangileri hesaplanabilir?

AUG başlangıç; UAA, UAG, UGA ise stop
kodonlarıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
308
Test PROTEİN SENTEZİ - 3
4
1. Bir hücrede protein sentezi gerçekleşirken; 5. Aşağıda ökaryot bir hücredeki bazı dönüşümler gösteril-
I. mitokondri, miştir.
DNA
II. enzim,
2
III. ribozom, 1
IV. çekirdek DNA RNA

4
hangilerinin aktif görev aldığı kesindir?
5 3
A) Yalnız III B) II ve III C) I ve IV
Protein
Buna göre kaç numaralı bölgelerin normal bir hücrede
gerçekleşmesi beklenemez?
A) 1 ve 2 B) 3 ve 4
C) 4 ve 5 D) 1 ve 5
E) 2 ve 3
2. Transkripsiyon olayı ile;

I. mRNA,
6. Aşağıda bir gen bir enzim hipotezi gösterilmiştir.
II. protein,
Gen X Gen Y Gen Z
III. DNA
↓ ↓ ↓
moleküllerinden hangileri sentezlenir? Enzim a Enzim b Enzim c
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ↓ ↓ ↓
D) I ve II E) I, II ve III 1 → 2 → 3 → 4
Buna göre Gen Y mutasyona uğrarsa,

I. Enzim b sentezlenemez.
II. Ortamda 3. madde biriktiğinden 4 oluşamaz.
B
III. 2’den 3 oluşumu gerçekleşmez.
İ
L durumlarından hangileri gerçekleşir?
G A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
3. I. tRNA’ların amino asitleri ribozoma taşıması
İ
II. Amino asitler arasında peptit bağının kurulması D) II ve III E) I, II ve III
III. mRNA sentezinin çekirdekte gerçekleşmesi S

Prokaryot ve ökaryot hücrelerin protein sentezinde yu- A
R
karıdaki olaylardan hangileri ortaktır?
M
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A 7. Aşağıda bir polipeptidin yapısındaki amino asit dizilimi gös-
D) I ve II E) I, II ve III L terilmiştir.
Polipeptitin sentezi ile ilgili olarak,

I. 4 çeşit amino asit harcanmıştır.
4. Ökaryot bir hücrede tRNA sentezi aşağıda verilen hücre- II. Sentezinde görev alan mRNA’da 11 nükleotit bulunur.
sel kısımların hangisinde gerçekleşir? III. 10 çeşit tRNA amino asitleri ribozoma taşımıştır.
A) Golgi aygıtı B) Ribozom ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) Çekirdek D) Lizozom A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Koful D) I ve II E) I, II ve III
309
8. Transkripsiyon ve translasyon olaylarında; 11. Aşağıda polizom olayı şematize edilmiştir.
I. enzim görev alması,
m RNA
II. ATP harcanımı, Ribozom
Protein
III. amino asit tüketimi,
IV. su harcanımı Polizom olayı için,
durumlarından hangileri ortak olarak gerçekleşir? I. Sentezlenen proteinlerin şifresi aynıdır.

II. Proteinden birden fazla üretilir.
III. Birden fazla mRNA kullanılır.

9. Aşağıda bir canlıdan sentezlenen iki farklı mRNA zinciri ve-
rilmiştir.
mRNA 1
AUG GSG SG S AAA U AG 12. Bir hücrede gerçekleşen,
• Santral dogma
• Protein sentezi
mRNA 2
AUG AG G GG S SSG U AA • Replikasyon
• Polizom
mRNA moleküllerinden sentezlenen proteinlerin ami- olayları için;
no asit dizilimleri aynı olduğuna göre bu durumu,
I. adenin ribonükleotitlerin harcanması,
I. Farklı kodonlar aynı amino asitleri şifreleyebilir.
II. DNA’nın şifre vermesi,
II. Aynı amino asit çeşidi birden fazla kullanılmıştır.
III. peptit bağı kurulması,
III. Sentezlerinde farklı enzimler görev alır.
IV. H2O açığa çıkması
verilenlerden hangileri açıklar?
A) Yalnız II B) I ve III C) II ve IV
B
İ
10. Aşağıda bazı proteinlerin sentezi sırasında açığa çıkan su L 13. Aşağıda bir DNA molükülünden sentezlenen mRNA mole-
sayıları verilmiştir. G külleri verilmiştir.
İ
P Proteini S Proteini R Proteini
↓ ↓ ↓ mRNA3
S
99 su 199 su 249 su mRNA1
A
P, R ve S proteinleri için, R
mRNA2
M
I. Üç proteinde de en fazla 8 çeşit temel amino asit harca-
A
nır.
L
II. Kesinlikle en fazla tRNA çeşidi S proteininde kullanıl- mRNA1, mRNA2 ve mRNA3 için,
mıştır.
I. Bazı kodonlar ortaktır.
III. R proteinine şifre veren genin bulunduğu DNA, P pro- II. mRNA3 ün sentezinde çok çeşitte amino asit harcanmış-
teinine şifre veren genin bulunduğu DNA’dan uzun ola- tır.
maz.
III. mRNA2 nin sentezinde mRNA1 den çok, mRNA3 ten az su
yargılarından hangileri doğrudur? harcanmıştır.
(Temel amino asit sayısı 8’dir.) verilenlerden hangileri kesinlikle doğrudur?
310
5
1. Murat, biyoloji öğretmenliği 3. sınıfta okumaktadır. Biyo- 3.
kimya dersinde aşağıdaki şekilde verildiği gibi amino asitler I DNA
II
RNA
III
Protein
arasında peptit bağı oluşumunu işlemektedirler.
Treoin Glisin Histidin Yukarıda özetlenen santral dogma olayında meydana

Alanin
İzolösin gelecek hatalardan hangileri kalıtsal olabilir?
Fenil alanin
Sistein Lizin
Prolin A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Metiyonin Treonin Fenil
Alanin D) I ve II E) I, II ve III
alanin Prolin
Peptit bağı oluşumunu öğrendikten sonra Murat mikros-

kopta hayvan hücresini ve kısımlarını incelemiştir.
4. Protein miktarı Adenin deoksiribo Amino asit miktarı

nükleotit miktarı
Zaman Zaman Zaman

Murat, hayvan hücresini mikroskopta incelediğinde, I II III
(1)
(4) Çekirdek zarı Protein sentezinin translasyon aşamasında grafiklerde
Mitokondri üzeri verilen değişimlerden hangileri gözlenir?

(5) (2)
Ribozom Endoplazmik
retikulum
üzeri
B
(3) İ
Lizozom
L
G
kaç numaralı kısımda peptit bağı oluşumuna rastlamaz? İ
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 5. Doğada 20 çeşit amino asit bulunur. Genetik kod çeşidi sa-
S
yısı 64, tRNA çeşidi sayısı 61, stop kodonu sayısı 3’tür.
A
R Hayvansal bir organizma için, TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
I. Polipeptit sentezinde esansiyel olmayan en fazla kaç
A
çeşit amino asit tüketebilir.
L
II. Bir mRNA’da en fazla kaç çeşit kodon kullanılabilir.
değerleri hangi seçenekte doğru verilmiştir?

2. Aşağıda verilen kalıtsal birimler küçükten büyüğe doğ- (Esansiyel amino asit sayısı 8’dir.)
ru sıralandığında hangisi üçüncü sırada yer alır? I II
A) Nükleozit A) 8 62
B) Kod B) 20 64
C) Baz C) 12 62
D) DNA D) 20 62
E) Nükleotit E) 12 64
311
6. Bir DNA molekülünde 2400 nükleotit bulunmaktadır. 9. Bir bitki hücresinde bulunan,
1 • tRNA
Bu DNA ’ü şifre verdiğine göre sentezlenen polipep-
4
titde kaç peptit bağı bulunur? • Enzim
(Stop kodonu düşünülecektir.) • Klorofil
A) 98 B) 99 C) 100 D) 299 E) 300 moleküllerinde;

I. kalıtsal şifreye bağlı sentezlenmeleri,
II. oluşumunda amino asit harcanımı,
III. tekrar tekrar kullanımı
7. Aşağıdaki şekilde bir polipeptidin yapısındaki ilk dört amino
asit gösterilmiştir.
4. kodon 3. kodon
2. kodon 1. kodon
GSG A UG
AA G 3 ı
5ı
mRNA
Ribozom
10. Aşağıda tabloda bazı amino asit çeşitleri ve kodonları gös-
2. amino asit terilmiştir.
UUU
1. amino asit Amino asit mRNA Kodonları
tRNA Glisin GGU, GGC, GGA GGG

Sistein UGU, UGC
4. amino asit 3. amino asit
Treonin ACU, ACC, ACA, ACG
Buna göre aşağıda verilenleri doğru gösteren seçenek
hangisidir? Prolin CCU, CCC, CCA, CCG
Histidin CAU, CAC
1. 2. 3. 4.
amino amino amino amino Metiyonin AUG
asitin asitin asitin asitin
kodu kodu kodonu antikodonu
Ayrıca protein sentezi için şifre veren üç DNA’nın şifre ver-
A) UAS SGS AAA USU meyen ipliği aşağıdaki gibidir.
B) TAS SGS AAA UUS
Şifre vermeyen A TG GG T AC G C C T T G T TGT TAA
C) TAS GSG UUU SUU
iplik 1
D) UAS GSG UUU UUS B A TG GG C AC A C C C T G C T G C T A G
Şifre vermeyen
E) TAS SGS AAA SUU İ iplik 2
L Şifre vermeyen A TG GG A AC G C C G T G T TGT T GA
G iplik 3
İ
8. Bir protein sentezinde görevli amino asitlere ait bazı şifreler DNA’ların kullanılmasıyla sentezlenen;
aşağıdaki gibidir. S I. mRNA şifreleri,
U amino asitinin kodonu → GAU A
R II. tRNA şifreleri,
A amino asitinin antikodonu → GUS
M III. proteinlerin amino asit dizilimleri

T amino asitinin kodu → TAG A
verilenlerden hangileri aynıdır?
V amino asitinin kodonu → SAU L
D amino asitinin antikodonu → USS
Buna göre polipeptidin DAVUT diziliminde olması için
DNA’nın şifre veren ipliğindeki nükleotit dizilimi hangi
DİKKAT
A) TSS GTS GUA SUA TAG
B) AGG SAG SAT GAT ATS Protein sentezinde kurulan peptit bağı sayısı,
amino asit sayısından bir eksiktir.
C) TSS GTS GTA STA TAG
Bir amino asiti şifreleyen birden fazla kodon
D) AGG SAG GTA STA ATS bulunabilir.
E) TSG GTG STA STA TAG
312
Test MODERN GENETİK UYGULAMALARI – 1
6
1. Tüm canlıların kalıtsal özelliklerini inceleyen ve çeşitli 5. DNA parmak izi elde edilirken kişiye ait;
çalışmalar yaparak canlılara farklı özellikler kazandırmak I. tükürük,
için bilimsel araştırmalar yapan bilim dalı aşağıdakiler-
den hangisidir? II. kan,
III. saç teli
A) Fizyoloji B) Genetik mühendisliği
C) Anatomi D) Sitoloji örneklerinden hangileri kullanılır?
E) Botanik A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

2. Kök hücre için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? 6.

Canlılarda bulunan işlev ve yapıca
A) Mayoz bölünmeyle özelleşmiş hücre tiplerine dönüşür. bozuk genlerin tespit edilmesi,
B) Doğumdan hemen sonra göbek kordonundan elde edi- değiştirilmesi ve onarılmasını
lebilir. sağlayan uygulamalara .................
denir.
C) Bütün kök hücre tiplerini kendinden elde etme yöntemi
az risk taşır.
D) Çok hücreli canlıların doku ve organlarını oluşturur.
Biyoloji öğretmeni Sinan Bey’in sorduğu soruda boş
E) Farklılaşma yeteneği çok yüksektir.
bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Genom projesi B) Gen terapisi

C) Biyoetik D) Klonlama
E) Biyogüvenlik
3. Bakterilerde genlerin ya da DNA parçalarının klonlana-
bilmesi için kromozom dışında bulunan ve kendi ken-
dine bölünebilen küçük halkasal yapılar aşağıdakiler-
B
den hangisidir?
İ 7. Gen klonlaması sırasında;
A) Mezozom B) Klorofil C) Plazmit L I. DNAaz,
D) RNA E) Glikojen
G
II. restriksiyon,
İ
III. ligaz
S enzimlerinin hangilerinden faydalanılır?

A A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
M
4. Poliploidi, hücrelerdeki kromozom sayısının 3n veya daha A
fazla olması durumu olup en çok bitkilerde kullanılır. Polip- L
loit bitkiler diploit bitkilere göre daha iri çiçeklere ve meyve- 8. I. Bireye özgü tedavi yaklaşımlarının uygulanacağı
lere sahiptir. II. Bol miktarda ve yan etkisi çok az olan aşıların üretilece-
Buna göre poliploidi yöntemiyle; ği
I. patates, III. Muz bitkisine aktarılacak genler sayesinde çocuklar
muz yediğinde aşılanmış olacağı
II. çilek,
III. muz Yukarıda verilenlerden hangileri genetik mühendisliği
uygulamalarının insanlığa sunduğu yararlar arasında-
besinlerinden hangileri elde edilir? dır?
313
9. Gen klonlamasında gerçekleşen bazı basamaklar şu şekil- 2018 / AYT
dedir:
I. Taşıyıcıda bulunan gen çoğaltılacağı organizmaya ak- 13. Bir canlı organizmayı transgenik olarak tanımlayabil-
tarılır. mek için bu organizmanın aşağıdaki özelliklerden han-
II. DNA’dan ayrıştırılan gen vektör DNA’yla DNA ligaz en- gisine sahip olması gerekir?
zimi sayesinde birleştirilir.
A) Yapay yöntemlerle mutasyona uğratılmış olması
III. Aktarılacak gen restriksiyon enzimi ile kesilir.
IV. Hücrenin DNA’sı saflaştırılır. B) İki uzak akraba tür arasında gerçekleşen bir melezleme
ile elde edilmiş olması
Buna göre klonlamada verilen basamakların gerçek-
leşme sırası nasıldır? C) Yapay seçilimle seçilerek çoğaltılması
D) Genetik mühendisliği yöntemleri ile kendine ait olma-
A) IV - III - II - I B) I - II - III - IV
yan gen aktarılmış olması
C) II - I - IV - III D) III - IV - I - II
E) Genetik mühendisliği yöntemleri ile başka bir organiz-
E) IV - II - III - I
madan klonlanmış olması
10. Memelilerde kök hücrelerinin iki yaygın tipi bulunur. Bunlar

embriyonik kök hücreleri ve yetişkin kök hücreleridir.
14. Aşağıda insana ait insülin hormonunun üretimi gösterilmiş-
İnsanda erişilebilir olan ve kişinin kendi hücrelerinden
tir.
elde edilen yetişkin kök hücre kaynakları;
Enzim ile bakteri İnsülin sentezinden
I. kemik iliği, DNA’sının bir kısmı kesilir. sorumlu gen
II. yağ doku hücreleri,
III. kan
Enzim yardımı
verilenlerden hangileridir? ile insülin geni
kromozomdan
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ayrılır.
D) I ve II E) I, II ve III Enzim ile bakteri
DNA’sına bağlanır.
İnsülin geni taşıyan

DNA bakteriye yerleştirilir.
11. DNA zincirinin kırılıp farklı DNA parçalarının birbirine bağ-
lanması sonucu oluşan yeni DNA’ya rekombinant DNA de-
nir. B
Bakteriler
İ Bakteri çoğalarak insülin
Buna göre rekombinant DNA’nın yerleştirildiği canlı
L geni sayısını artırır.
aşağıdakilerden hangisidir?
G
A) Diploit canlı
İ
B) Transgenik canlı
C) Mutajen canlı
S
D) Haploit canlı A
E) Poliploit canlı R
M İnsan
insülini
A
L
12. I. Geleneksel ıslah yöntemlerinde istenilen farklı özellik- Yapılan çalışmaya göre,
lere sahip canlılar seçilip eşleştirilerek istenilen özellik- I. Birim zamanda hızlı bir şekilde insülin hormonu üretilir.
te bireyler elde edilir.
II. Yeni üretilen hormon insanın genetik dokusuna uygun-
II. Melezleme sadece aynı tür içerisinde gerçekleştirilir.
dur.
III. Yapay döllenmede üstün özellikteki sperm ve yumurta-
III. İnsülin geninin artışında bakterilerin sayısal artışından
lar birleştirilir.
faydalanılmıştır.
Bitki ve hayvan ıslah yöntemleri için yukarıda verilen-
lerden hangileri doğrudur? yargılardan hangileri doğru olabilir?

314
Test MODERN GENETİK UYGULAMALARI – 2
7
1. Biyoteknolojik yöntemlerle; 5. Genetik ıslah yöntemleriyle istenilen farklı özelliklere sahip
I. ekmek, canlılar seçilip birbirleriyle eşleştirilerek anne ve babanın
II. büyüme hormonu, beğenilen özelliklerini taşıyan bireyler elde edilir.
III. deterjanlar için leke çıkarıcı enzimler Genetik ıslah yöntemleri içerisinde;
ürünlerinden hangileri üretilebilir? I. klonlama,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. yapay döllenme,
D) I ve II E) I, II ve III III. poliploidi
işlemlerinden hangileri yer almaktadır?

2. DNA parmak izi analizi çalışmaları;

I. göçmen sorunları,
II. babalık davaları,
III. suçluların ortaya çıkarılması
alanlarının hangilerinde kullanılır? 6. Deney ve araştırmalarda kullanılmaya uygun özellikleri ta-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III şıyan canlılara model organizma denir.
D) I ve II E) I, II ve III Buna göre model organizma seçiminde;
I. deneysel uygulamalar için uygun olma,
II. laboratuvar ortamında yetişebilme,
III. kısa yaşam döngüsüne sahip olma
özeliklerinden hangileri göz önünde bulundurulabilir?

3. Bilimsel metot ve modern teknikle mikroorganizma, hay- B
van ve bitki yapılarının kültür ortamında değiştirilerek İ
onlardan ürün elde edilmesi aşağıdakilerden hangisinin L
çalışma alanı içerisine girer? G
İ
A) Biyokimya
B) Biyoteknoloji
S
C) Moleküler biyoloji
A
D) Mikrobiyoloji
E) Gen mühendisliği M
A
L 7. I. Kök hücreler, bütün doku ve organları oluşturan ana
hücrelerdir.
II. Kök hücrelerin; embriyonik, yetişkin kök hücresi gibi çe-
şitleri vardır.
4. Kök hücrelerinin farklılaşması sonrası ile doğrudan III. Hücrelerin yapı ve işlevlerinin bozulmasını, araştıran
aşağıda verilen hücrelerden hangisi oluşmaz? teknik hücre kültürüdür.
A) Sperm hücresi
Kök hücre ve hücre kültürü ile ilgili olarak yukarıda ve-
B) Kan hücresi rilenlerden hangileri doğrudur?
C) Karaciğer hücresi
D) Sinir hücresi
E) Kas hücresi D) I ve II E) I, II ve III
315
8. Klonlama hayvan ve bitkiler üzerinde de gerçekleştirilebilir. 11. I. DNA restriksiyon
Bitkiler rekombinant DNA teknolojisi sayesinde daha kali- II. DNA ligaz
teli ürünler verir. III. DNA helikaz
Bitkiler rekombinant DNA teknolojisi ile; Yukarıda DNA’yla ilgili bazı enzim çeşitleri gösterilmiştir.
I. böcek ilaçlarına, X – DNA iplikleri arasındaki zayıf hidrojen bağlarını koparır.
II. hastalıklara, Y – Farklı DNA parçacıklarını birleştirir.
III. soğuğa, Z – DNA’nın ilgili bölgelerinin kesilmesini sağlar.
IV. kuraklığa
Buna göre enzim çeşitlerini doğru eşleştiren seçenek
verilenlerden hangilerine karşı direnç kazanabilir? hangisidir?
A) Yalnız I B) III ve IV C) I, II ve III I II III

A) X Y Z
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV B) X Z Y
C) Z Y X
D) Y X Z
E) Z X Y
9. Canlı hücrelerde bir takım kimyasal madde ve enzim eşli- 12. Aşağıda hayvanlarda klonlama aşamaları gösterilmiştir.
ğinde hücre zarının yıkılıp DNA’larının ortaya çıkarılması- Meme hücresi verici Yumurta hücresi verici
na DNA izolasyonu denir. DNA ile ilgili çalışmalar yapılır-

X koyunu
ken çekirdekten DNA’nın izole edilmesi gerekir. Bunun için Y koyunu
hücre enzimlerle parçalanarak organel ve kimyasallardan

oluşan karışım oluşturulur. RNAaz ile RNA hidroliz edilir. Çekirdek
uzaklaştırılıyor.
Fenol ve kloroform ile proteinlerden arındırılır. Bunun so-
nucu DNA parçaları cam kap içerisinde cam çubuk döndü- Kültürdeki meme Ovaryumdan
rülerek toplanır. hücresinin hücre
döngüsü durdurulur.
alınan yumurta
hücresi
Açıklaması verilen DNA izolasyon çalışmasına,

I. adli tıpta, anne ve baba tayininde,
Hücre kaynaşıyor
II. canlıların sınıflandırılmasında,
III. moleküler genetik çalışmalarında Çekirdek
B
durumlarından hangileri için başvurulabilir? İ
L
Erken embriyo
G
D) I ve II E) I, II ve III İ Z koyununun rahmine
yerleştirilir.
Z koyunu
S
A
R
M
L koyunu Klonlanmış koyun
A
10. Genetik mühendisliğinin uygulama alanları içerisinde; L
I. bitkinin daha verimli, dayanıklı ve besin gücü yüksek Klonlama olayı için,
ürünler vermesinin sağlanması, I. L koyunu, X koyunu ile kalıtsal olarak aynıdır.
II. doğacak çocuğun doğum öncesi gen haritasının çıkarı- II. L koyununun genetik yapısına Y koyunu katkıda bulun-
larak olası hastalıklara müdahale edilmesi, mamıştır.
III. Z koyunu kalıtsal açıdan L’ye çok benzemelidir.
III. alkol ve madde bağımlılığı gibi durumların genetik yapı-
nın tedavisiyle ortadan kaldırılmaya çalışılması yargılardan hangileri doğrudur?
verilenlerden hangileri yer alır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

316
SİMÜLASYON TESTİ
1. Ökaryot bir hücrede santral dogma olayında sırası ile, 3. Aşağıdaki şekilde üç farklı proteine ait amino asit dizilimi
gösterilmiştir.
• replikasyon $ a
3
3 3
• transkripsiyon $ b 3
3 3
2 1 2 1
• translasyon $ c
1 2 1 2 2
tepkimeleri gözlenir. 3
2 2
K proteini
L proteini
DNA ATP Amino asit
miktarı miktarı miktarı
a olayında 3
b olayında c olayında 2
I 3 3 2
II III 2
1 1
1
Enzim Peptit Su M proteini
miktarı bağı sayısı miktarı
Buna göre K, L ve M proteinleri için,
Buna göre a, b ve c olaylarında grafiklerdeki değişim- I. K ve M’de açığa çıkan su miktarı, L’de açığa çıkan
lerden hangileri gözlenir? sudan çoktur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. K, L ve M için aynı DNA’nın farklı gen bölgeleri şifre
D) I ve III E) I, II ve III vermiş olabilir.
III. Aynı çeşitte amino asit tüketimi olmuştur.

2. İnsülin ile büyüme hormonu kolay ve ucuz yöntemlerle B

İ
üretilebilir. Klonlamada vektör olarak bakterilerin sitoplaz-
L
masında bulunan ve .......X....... adı verilen DNA parçaları
G
kullanılır. Bu uygulama yapılırken önce geni klonlanmak is-
İ
tenen canlıya ait DNA ve vektör olarak kullanılacak bakteri
DNA’sı özel tekniklerle izole edilir. İzole edilen DNA’daki is- 4. Aşağıda aynı organizma üzerinde bulunan K, L, M, N ve O
S proteinlerine ait bazı bilgiler verilmiştir.
tenilen gen ve bakteri DNA’sı ......Y..... enzimi ile kesilir. Bu
A
iki parça özel koşullarda ......Z...... enzimi ile birleştirilir. Bu ✔ K ve L içerisinde aynı sayıda amino asit bulundurur.
işlem sonucunda rekombinant DNA elde edilir. Rekombi- M
rant DNA bakteriye aktarılır ve uygun koşullarda bakterinin ✔ N ve O’da peptit bağı sayısı aynıdır.
A
bölünmesi ile sayısı artırılır. L ✔ K ve N sentezinde aynı çeşitte amino asit yer almak-
Buna göre, paragrafta boş bırakılan yerlere aşağıdaki- tadır.
lerden hangisi gelmelidir? ✔ L ve O’nun sentezinde aynı sayıda su çıkışı gerçekle-
X Y Z şir.
A) Plazmit Restriksiyon Ligaz
✔ M ve N aynı mRNA molekülünden sentezlenir.
B) Endospor Helikaz Restriksiyon
Buna göre, aşağıdaki protein moleküllerinden hangi
C) Kromozom Ligaz DNA az ikili aynı genetik şifreye sahiptir?
D) Mezozom Polimeraz Ligaz A) K ve L B) N ve O C) M ve N
E) Ribozom DNA az Helikaz D) K ve N E) L ve O
317
5. Aşağıdaki şekilde hücrede polizom olayı gösterilmiştir. 8. Bir bilim insanı DNA ve RNA’nın yapı taşlarını öğrenebil-
mek için iki ayrı deney tüpüne DNA ve RNA ile ideal şart-
Polipeptit
larda hidrolitik enzimler koyuluyor.
Su Su
mRNA
Ribozom Ribozom
Birinci İkinci
Buna göre, sentezlenen polipeptit moleküllerinde; deney • DNA deney • RNA
tüpü • Hidrolitik tüpü • Hidrolitik
I. amino asit sırası, enzim enzim
II. açığa çıkan su sayısı,

Hidroliz sonucunda birinci ve ikinci deney tüpünde oluşan
III. harcanan amino asit sayısı
maddeler aşağıdaki gibidir.
özelliklerinden hangileri aynıdır?
Miktar Miktar
1 2 3 4 5 Maddeler a b c d e Maddeler
Birinci deney İkinci deney

6. Aşağıdaki şekilde ökaryot bir hücrede santral dogma olayı tüpü tüpü
gösterilmiştir.
Buna göre, deney tüplerindeki oluşan maddelerden
Y Z hangi ikili fosfat miktarını göstermektedir?
X DNA mRNA Protein
A) 1 - e B) 2 - b C) 3 - c
D) 4 - d E) 5 - a
Harflendirilmiş bölgeler için,
I. X’te DNA ligaz görev alır. 9. Aşağıda protein sentezinde harcanan amino asit çeşitleri
II. Y evresinde amino asit tüketimi olur. B ve şifrelediği kodonlar gösterilmiştir.
İ
III. Z’de su harcanımı olur. Amino asit çeşitleri mRNA kodonları
L
açıklamalarından hangileri doğrudur? G G AUG
İ
Ü CAU, CAC
D) I ve III E) I, II ve III R CCU, CCC, CCA, CGG
S
A B ACU, ACC, ACA, ACG
R
Z UGU, UGC
M
A Ayrıca protein sentezi için şifre veren DNA ipliği aşağıdaki
L gibidir.
7. RNA ve protein sentezi sırasında;
I. ATP harcanımı,
T A S GTA GG A T GA GT G ACA AT T
II. amino asit tüketimi,
III. enzim kullanımı, DNA şifresine göre sentezlenecek polipeptite ait amino
IV. H2O harcanması asit sırası hangi seçenekte doğru verilmiştir?
olaylarından hangileri ortaktır? (UAA stop kodonudur.)

A) RÜZBÜG B) GÜRBÜZ
A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV C) ZÜRGÜB D) BÜZGÜR
E) GÜZBÜR
318
9.
ÜNİTE
1.
BÖLÜM
◗ FOTOSENTEZ - KEMOSENTEZ
✔ ÖSYM sınavlarında canlılarda enerji dönüşümleri ile ilgili her

yıl soru çıkmaktadır. Fotosentez, kemosentez, fermantasyon,
oksijensiz ve oksijenli solunumun iyi öğrenilmesi hâlinde bu
konuyla ilgili sorular kolayca çözülebilir.
✔ Fotosentez, solunum ve kemosentez karşılaştırması ve

konu ile ilgili düzenekli sorular bölümle ilgili gelebilecek önemli
ve bilinmesi gereken noktalardır.
Fotosentez Fotosentez Tepkimeleri
• Işık enerjisinin kimyasal bağ enerjisine dönüşmesidir.
• Yapım (Anabolizma) olayıdır.
Besin Kloroplast
• Kuru ağırlığın artışına neden olur.
Işık
• CO2 özümlemesi (redüksiyonu , indirgenmesi) gerçekleşir.
• Klorofilli canlılarda gerçekleşir.
Kalvin
döngüsü
• Fotosentez yapan ökaryot canlılar (Yeşil bitkiler, öglena,
algler) fotosentez tepkimelerini kloroplast organelinde ger-
çekleştirir.
• Fotosentez yapan prokaryotlar (Siyanobakteriler, sülfür
bakterileri, hidrohen bakterileri) fotosentezi sitoplazmala-
rında gerçekleştirir.
Işığa Bağımlı Tepkimeler:
• Canlılarda fotosentez sırasında karbondioksit kullanmak
• Işık doğrudan kullanılır.
ortaktır.
• Kloroplastın granumlarında gerçekleşir.
• Fotosentez tepkimelerinde elektron ve hidrojen kaynağı
olarak: H2O veya H2S kullanılabilir. H2O kullanan canlılar • Kemiozmozis yoluyla fofofosforilasyon ile ATP üretilir.
(Ökaryotlar ve siyanobakteriler) atmosfere oksijen gazı
• H2O tüketilir.
verirlerken, H2S kullanan canlılar (kükürt bakterileri) kükürt
gazı verirler. • Oksijen atmosfere verilir.
• NADP molekülü indirgenerek NADPH molekülüne dönüşür.
Işık
CO2 + H2O C6H12O16 + O2
Klorofil
Işık Işıktan Bağımsız Tepkimeler:

CO2 + H2S C6H12O6 + S
Klorofil • Işık doğrudan kullanılmaz fakat sadece ışık varlığında gerek-
leşebilir.
• Kloroplastın stromasında gerçekleşir.
Fotosentez Hızını Etkileyen Faktörler: • ATP harcanır (Defosforilasyon)
Fotosentez hızı Fotosentez hızı
• NADPH yükseltgenir.
• CO2 harcanır.
• Organik besin sentezi yapılır.
Işık şiddeti CO2

0,005 0,034 yoğunluğu Kemosentez:
(% hacim)
• İnorganik maddelerin oksitlenmesiyle açığa çıkan enerjinin
kullanılmasıyla gerçekleşen besin sentezlenmesi olayıdır.
• Sadece prokaryot canlılarda gerçekleşir.
• Aydınlık ve karanlık ortamlarda gerçekleşebilir.
Turuncu
Kırmızı
• Madde döngülerinde önemli rolü vardır.

Mavi
Mor
Yeşil Sarı Işığın

dalga 0 10 20 30 40 50 Sıcaklık • Kemosentez sonucunda üretilen oksijen atmosfere veril-
boyu
mez.
Fotosentez hızı
İnorganik + Oksijen Oksidasyon Yeni inorganik + Enerji
madde (O2) madde
Karbondioksit + Su Enerji
(CO2) (H2O) Besin + Oksijen (O2)
Su oranı
15 70
Test FOTOSENTEZ – KEMOSENTEZ – 1
1
1. Fotosentezde; 6. Fotosentez reaksiyonlarına bağlı olarak grafikte soru
I. ışık enerjisi kimyasal bağ enerjisine, işareti (?) ile gösterilen yere;
Miktar
II. oksitleme enerjisi kimyasal bağ enerjisine,
III. kimyasal bağ enerjisi hareket enerjisine ?
dönüşümlerinden hangileri gerçekleşir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Zaman
I. glikoz miktarı,
II. O2 miktarı,
III. CO2 miktarı
2. Fotosentezin ekosistem için çok önemli olmasının ne- faktörlerinden hangileri gelebilir?
deni,
I. Atmosferdeki O2 ve CO2 miktarını dengeler.
II. Heterotroflar için besin kaynağını oluşturur.
III. Ekosistem için gerekli H2O’yu oluşturur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 7. Fotosentezin ışıklı reaksiyonlarında H2O, ADP, P, NADP+
D) I ve II E) I, II ve III gibi moleküller kullanılır.
Fotosentezde kullanılan su;
I. fotosistem için elektron kaynağı,
3. Bir bitkinin yaprağında yeşil renkli pigmentleri sentez- II. atmosfer için oksijen kaynağı,
lemesi için, III. NAD+ için hidrojen kaynağı
I. Fe – Mg II. Enzim – Su III. CO2 – ATP görevlerinden hangilerini üstlenir?
verilenlerden hangilerini ortamdan alması gerekir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
B
İ
4. Bir bitkinin ışık ve inorganik madde varlığında herhan- L 8. Bir cam kap içerisinde ters çevirilmiş deney tüpü, deney
gi bir besine ihtiyaç duymadan hayatını devam ettirme- G tüpüne ise su bitkisi belirtilen koşullarda bırakılarak bekle-
si, İ niyor.
I. selüloz sentezlemesi, Işık
II. büyüme gerçekleştirmesi, S kaynağı
III. fotosentez yapması A Gaz kabarcığı

Deney tüpü
olaylarından hangileri ile açıklanabilir? R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
Cam kap
M
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A Su bitkisi
Buna göre deney tüpündeki gaz kabarcığı için,

5. Işıktan bağımsız reaksiyonlarda harcanan; I. O2 gazıdır.
I. ADP, II. NADPH, II. Ortam sıcaklığının sürekli artışı gaz kabarcığı sayısını
artırır.
III. P, IV. CO2
III. Işık kaynağı deney düzeneğine yaklaştırılırsa gaz ka-
moleküllerinden hangilerini hücre dışarıdan karşılaya- barcığı sayısı etkilenmez.
bilir? yargılarından hangileri doğrudur?
321
9. Aşağıda fotosentez ve kemosentez karşılaştırmaları yapıl- 12. Bir bitkinin yaprağı sabah erken saatlerinde bir tarafı ışık
mıştır. almayan siyah kağıtla kapatılırken diğer tarafı açık tutulu-
Fotosentez Kemosentez yor. Bitki fotosentez yapacağı ideal koşullarda bekletiliyor.
Bir süre sonra yaprak iki eşit parçaya ayrılarak tartılıyor.
I. CO2 harcanır. CO2 harcanır.
Işık alan kısmın daha ağır olduğu gözlemleniyor.
II. H2S harcanır. H2O harcanır.
Işık alan kısım
III. O2 atmosfere verilir. O2 oksidasyonda kullanılır. Bir süre
sonra
Buna göre verilen karşılaştırmalardan hangileri doğru
olabilir? Siyah kağıtla Terazide iki eş
kapatılan kısım parça tartılıyor.
D) I ve II E) I, II ve III Bu ağırlık farkının nedeni yaprağın ışık alan kısmında;
I. CO2 özümlemesi,
II. fotosentezle glikoz sentezi,
10. Aşağıda fotosentezin ışığa bağımlı ve ışıktan bağımsız reak-
siyonları arasındaki ilişki gösterilmiştir. III. klorofilin ışığı soğurması
1
3 Kloroplast
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesinden dolayı-
dır?
5
6 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Işığa
ışıktan
bağımsız
bağımlı reaksiyonlar
reaksiyonlar
7
8
2 4
Buna göre numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden

A) 1 ve 2’de O atomu bulunur.
B) 3 atmosfere verilen oksijenin kaynağıdır.
C) 4 organik besindir. 13. Aynı türe ait aynı sayıda yaprak bulunduran üç bitki belirti-
D) 5 NADP+, 6 ise ADP’dir. len şartlarda bekletiliyor.
E) 7 ATP, 8 ise NADPH + H+ dır.

B X Y Z
İ
L
G
İ
11. Yeşil bir bitki ışıklı ortamda farklı işlemlere tabi tutulduğun-
da aşağıdaki grafik elde ediliyor. S • Mor ışık • Kırmızı ışık • Yeşil ışık
A • 60°C • 25°C • 25°C
Bitkinin kuru ağırlığı R • a gr su • a gr su • a gr su
• b CO2 • b CO2 • b CO2

M
A
Buna göre bitkilerin atmosfere verdikleri oksijen mik-
L
tarı çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
Zaman A) Y – Z – X B) X – Y – Z C) Z – X – Y
t1 t2 t3 t4 t5
D) Y – X – Z E) Z – Y – X
A) t4’te t1’e göre O2 üretimi fazladır. NOT
B) t2’de O2 olmadığından fotosentez durmuştur.
C) t3’te solunum hızı fotosentez hızından yüksektir. Fotosentezde kullanılan su atmosfer için oksi-
jen, NADP için hidrojen, fotosistem için elektron
D) t4’te CO2 harcanmıştır.
kaynağıdır.
E) t5’te glikoz yıkıma uğramıştır.
322
2
1. Bitkilerin kloroplastlı parankimatik hücrelerinde, 4. Theodre Engelmann 1883 yılında alg ve bakteriler ile foto-
I. C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O sentezle ilgili olarak aşağıdaki deneyi tasarlayıp uyguladı.
II. 6CO2 + 6H2O → 6O2 + C6H12O6 Aerob
bakteri
III. C6H12O6 + ... + C6H12O6 → H2O + Nişasta
biyokimyasal reaksiyonlarından hangileri görülebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Alg
Mor Yeşil Kırmızı
Engelmann ışığı prizmadan geçirerek kırmızı, turuncu, sarı,

yeşil, mavi ve mor ışık elde etti. Elde ettiği bu farklı ışıkları
fotosentez yapan ipliksi algler üzerine düşürdü. Alglerdeki
2. I. Foton bir pigment molekülüne çarptığında enerjisini
fotosentez hızının ne kadar gerçekleştiğini anlamak için ok-
pigment molekülünün bir elektronuna aktarabilir.
sijenli ortamda yaşayan bir aerobik bakteri türü kullandı.
II. Her pigment sadece belirli enerji miktarlarını soğurabi-
lir. Buna göre, Engelmann yaptığı deneyde fotosentez hı-
III. Enerjisi artan elektron, bulunduğu enerji düzeyinden zına aşağıdaki faktörlerden hangisinin etkisini araştır-
daha üstteki bir enerji düzeyine çıkar. maktadır?
Işık enerjisinin elektron tarafından soğurulması ile ilgi- A) CO2 miktarı B) Işık şiddeti
li olarak yargılarından hangileri doğrudur? C) H2O miktarı D) Mineral çeşidi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Işığın dalga boyu
B
İ
3. Bir bitkide fotosentez için ideal koşullarda, L 5. Aşağıda fotosentez ve solunum hızının bir gün boyunca
G değişimi gösterilmiştir.
Üretilen besin miktarı Tüketilen CO2 miktarı
İ Miktar
I II
S
A
Zaman Zaman M
Gece Gündüz Gece Gece Gündüz Gece A
L X Y Z L Zaman
Üretilen oksijen miktarı
Gece Gündüz Gece
Solunum hızı Fotosentez hızı
III
X, Y, Z ve L aralıkları için,
I. X aralığında atmosfere CO2 verilir.
Zaman II. Y ve Z aralığında atmosfere O2 verilir.

Gece Gündüz Gece
III. L aralığında besin yıkımı olur.
grafiklerdeki değişimlerden hangileri çizilebilir?
323
6. Bir ekosistemde yaşamın devamlılığında; 9. Aşağıda bir bitkinin aynı dalına ait farklı mevsimlerdeki gö-
I. kloroplast, rünümü verilmiştir.
II. lizozom,
III. golgi aygıtı,
IV. koful,
V. endoplazmik retikulum
en çok hangi organel daha fazla öneme sahiptir? Yaz Kış
Buna göre bu bitkide fotosentez hızı aşağıda verilen

A) I B) III C) II D) IV E) V dönemlerin hangisinde en fazladır?
A) Sonbahar – gece B) Yazın – gündüz

C) Yazın – gece D) Kışın – gündüz
E) İlkbahar – gece
7. Aşağıda kemosentezin genel denklemi gösterilmiştir.

İnorganik Madde İnorganik Enerji
yan ürün 10. Bir bitkiye O atomu işaretlenmiş CO2 veriliyor. İşaretli oksi-
jene önce amino asit yapısında, sonra ise proteinlerin ya-
pısında daha sonra işaretli oksijene selülozda rastlanıyor.
A B C Buna göre bitkide sırası ile,
Buna göre A, B ve C yerine aşağıdakilerden hangisi I. Protein sentezi
gelmelidir? II. Glikoz yapımı
III. Protein yıkımı
A B C
IV. Fotosentez ile amino asit sentezi
A) CO2 H2 O Organik madde
gerçekleşen olaylar hangi seçenekte doğru verilmiş-
B) CO2 H2 S Organik madde tir?
C) H2 H2 O İnorganik madde A) II – IV – III – I B) IV – I – III – II
D) CO2 H2 O İnorganik madde C) III – II – I – IV D) I – IV – II – III
E) CO2 H2 Organik madde E) IV – III – I – II
B
İ 11. Aynı türe ait iki özdeş bitkiden biri aydınlık diğeri karanlık
L ortama konularak belirtilen şartlarda bekletiliyor.
G
Işık Karanlık ortam
8. Aşağıda ışık şiddeti ve CO2 miktarına bağlı fotosentez hı- İ
zındaki değişim gösterilmiştir.
Fotosentez hızı S
Işığa geçirgen
Yüksek ışık şiddeti A şeffaf naylon
R
Orta ışık şiddeti

M
Düşük ışık şiddeti Dereceli
A kap
CO2 miktarı
L
Grafiğe göre, Toprak
D Kap ve su B
I. Aynı CO2 miktarında fotosentez hızı en fazla yüksek
ışık şiddetindedir. D ve B deney ortamları için,
II. CO2’nin sınırsız olduğu ortamda fotosentez hızını ışık I. D ortamında dereceli kapta su azalır.
şiddeti belirler. II. B bitkisinin kuru ağırlığı azalır.
III. CO2’nin sürekli artışı fotosentez hızını sürekli artırır. III. D bitkisindeki naylon içerisinde sürekli CO2 artar.
yargılarından hangileri doğrudur? yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?
324
3
1. Fotosentezde görevli klorofil pigmenti dışında karotenoitler 5. Aşağıda fotosentezde etkili minerallerin miktarları gösteril-
de bulunur. miştir.
Buna göre karotenoitler, Miktar
I. Klorofili zararlı ışınlardan korur.

II. Absorbe ettiği ışığı klorofile vererek fotosenteze yar-
dımcı olur.
III. Işıktan bağımsız reaksiyonlarda görev alır.
Mineral
Fe Mg Mn Ca K
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Buna göre fotosentez hızını belirleyen mineral aşağı-
D) II ve III E) I, II ve III dakilerden hangisidir?
A) Fe B) Mg C) Mn
D) Ca E) K
2. Bir bitkide kloroplast içerisinde
Protein Glikoz miktarı CO2 Miktarı
Zaman Zaman Zaman 6. Aşağıda bir kloroplastın genel görünümü gösterilmiştir.

I II III 2
1
değişimlerinden hangileri gözlenebilir?

3
4 5
Buna göre kloroplastta O2’nin atmosfere verildiği tep-

3. Bitkilerde yaprakların yeşil renkli olması ve klorofil kimeler kaç nolu bölgede gerçekleşir?
sentezinde,
B
İ A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
I. Su L
II. Işık G
III. CO2 İ
IV. O2
S
V. K+ A
verilenlerden hangisi doğrudan etkilidir? R 7. Bir bitkiye karbonu işaretlenmiş CO2 veriliyor. Bu karbona TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M kökteki proteinlerde rastlanıyor.
A Bu işaretli karbon atomu köke ulaşıncaya kadar,
L
I. Kökte epidermis hücresi
II. Soymuk borusu
4. I. 10 m CO2, mor ışık, 30 gr su
3
III. Yaprak parankima hücresi
II. 8 m CO2, kırmızı ışık, 20 gr su
3
verilen yapılardan hangi sıra ile geçer?
III. 6 m3 CO2, Turuncu ışık, 10 gr su
A) I – II – III
Bir bitkinin yukarıda verilen ortamlardaki fotosentez B) III – II – I
hızları çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
C) I – III – II
A) I – II – III B) II – III – I
D) II – III – I
C) III – I – II D) I – III – II
E) III – I – II
E) II – I – III
325
8. Kemosentezde gerçekleşen, 11. Theodore Engelmann ışığın farklı dalga boylarının fotosen-
I. O2 üretimi, tez hızını nasıl etkilediğini alg ve bakterilerle yaptığı deney-
II. ATP harcanımı, lerle açıklamaya çalıştı. Alg üzerine prizmadan geçirdiği
III. CO2 harcanımı ışıkları gönderdi. Alglerin ne kadar fotosentez yaptığını an-
lamak için algler üzerine aerob bakteriler bıraktı. Fotosen-
olaylarından hangileri fotosentezde de görülür? tez sonunda aerob bakterilerin toplandığı yerleri aşağıdaki
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III deney düzeneğinde olduğu şekliyle tespit etti.
Aerob Bakteri
400 500 600 700 İpliksi Alg
Deneye göre,
9. Bir cam kavanoz içerisine bir bitki, su ve CO2 tutucu konu- I. Aerob bakteriler oksijenin bulunduğu yere pozitif kemo-
luyor. Bitkinin bazı dalları kavanoz içinde kalırken bazıları taksi hareketi ile gitmiştir.
dışarda bırakılıyor. Bitki belirtilen şartlarda belirli bir süre
II. Bakteriler en çok mor ışıkta oksijen üretmiştir.
bekletiliyor.
III. En fazla bakteri yoğunlaşması en fazla fotosentez olan
Işık kısımdır.
Pamuk yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?
Cam kavanoz
CO2 tutucu
Düzenekte,
I. Kavanoz içindeki yapraklar bir süre sonra sararabilir.
II. Kavanozdaki su miktarı azalır. 12. Biyoloji öğretmeni Ertuğrul Bey canlılarda enerji dönüşüm-
III. CO2 tutucu ağırlaşır. leri ünitesini işlerken ders tahtasına aşağıdaki görseli çiz-
durumlarından hangileri gerçekleşebilir? miştir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Fotosentez

D) I ve II E) I, II ve III Işığa bağımlı Işıktan bağımsız
B reaksiyonlar reaksiyonlar
İ
X Y
L
G
10. Bir bitkide iki gün boyunca fotosentez hızı incelendi- İ Buna göre,
ğinde grafiklerde verilen değişimlerden hangisi gözle- I. H2O’nun fotolizi
nir? (Gündüz: Y, Gece: G) S II. Enzimlerin görev alması
A) Fotosentez hızı
B) Fotosentez hızı A
III. NADPH’ın yükseltgenmesi
R
M IV. ATP üretimi

Zaman Zaman A olaylarının gerçekleştiği X ve Y reaksiyonları aşağıdaki-
Y G Y G Y G Y G
L
lerden hangisinde doğru gösterilmiştir?
C) D)
X Y
A) I, II ve III I, II ve IV
Zaman Zaman
Y G Y G Y G Y G
B) I, II ve IV II ve III
E) Fotosentez hızı C) II ve IV I, II ve III
D) III ve IV I ve II
Zaman
Y G Y G E) I ve IV II, III ve IV
326
4
1. I. Işık, bir elektromanyetik enerji biçimidir. 4. Kemosentez olayında bazı inorganik maddeler enerji kay-
II. Elektromanyetik ışıma, elektrik ve manyetik alanlardaki nağı olarak kullanılır.
değişmelerden kaynaklanır ve ritmik dalgalar hâlinde
Buna göre bu inorganik maddeler arasında aşağıda ve-
yayılır.
rilenlerden hangisi yer almaz?
III. Güneşten gelen ışınların dalga boyları birbirinin aynısı-
dır. A) Fe+2 B) H2 C) Ca+2
Işık ve güneş için yukarıdaki özelliklerden hangileri doğ- D) S E) NH3

rudur?
D) I ve II E) I, II ve III 5. Fotosentez olayı aşağıda verilen hücresel kısımların
hangisinde gerçekleşir?
A) Mitokondri
B) Endoplamik retikulum
C) Kloroplast
D) Golgi aygıtı
2. Fotosentez hızının sıcaklığa bağlı değişimi aşağıdaki E) Lökoplast
grafiklerden hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?
A) Fotosentez Hızı B) Fotosentez Hızı
6. Fotosentez ışıklı ve ışıktan bağımsız reaksiyonlardan olu-

şur.
Sıcaklık Sıcaklık
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisine ışıklı reak-
siyonlarda ihtiyaç duyulmaz?
C) Fotosentez Hızı D) Fotosentez Hızı
A) Işık B) Enzim C) CO2
D) H2O E) ADP
Sıcaklık Sıcaklık
E) Fotosentez Hızı B
7. I. Harcanan CO2 miktarı
İ
L II. Topraktan alınan H2O miktarı
G III. Mitokondrinin harcadığı O2 miktarı
Sıcaklık İ Yukarıda verilenlerden hangilerinin birim zamandaki
miktarı bilinerek fotosentez hızı ölçülebilir?
S
A A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
R D) II ve III E) I, II ve III TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
3. Aşağıda bitkilerde gözlenen bir olaya ait bazı açıklamalar L 8. Işık bir enerji biçimi olduğuna göre,
verilmiştir. I. Foton adı verilen enerji paketlerinden oluşur.
– Enzim kullanılır. II. Fotonun enerjisi ışığın dalga boyu ile ters orantılıdır.
– CO2 harcanır.
III. Fotonlar belirli miktarda enerji içerir ve ışık hızıyla hare-
– Işık enerjisinden faydalanılır. ket eder.
– Organik besin sentezlenir.
Buna göre bu olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) Terleme B) Fotosentez
C) Gaz alış verişi D) Kemosentez
E) Solunum
327
9. Aşağıda bitkinin atmosfere verdiği oksijen miktarının za- 12. Bir bitkinin bulunduğu saksıya Y gram mineral, X gram su
mana bağlı değişimi gösterilmiştir. bırakıldığında tamamı tükeniyor. Ancak bitkideki ağırlık ar-
tışı Z gram olduğu biliniyor ve Z > Y + X’dir.
Atmosfere verilen O2
Zaman
t1 t2 t3 t4 t5 Y gram mineral
Buna göre zaman aralıkları için aşağıda verilenlerden X gram su

Buna göre, bitkide kuru ağırlığının oluşmasında,
A) t1’de fotosentez hızı solunum hızından yüksektir.
I. atmosferden alınan CO2
B) t2’de glikoz üretimi olmamıştır.
II. topraktan alınan H2O
C) t3’te CO2 tüketilmiştir.
III. topraktan alınan mineral
D) t4’te fotosentez ve solunum hızı eşit olabilir.
etkilerinin çoktan aza doğru sıralandığı seçenek aşağı-
E) t5’te ışık absorbe edilmiştir.
A) I - II - III B) III - II - I C) II - I - III

D) I - III - II E) II - III - I
10. Aşağıda elektromagnetik spektrum olayı gösterilmiştir.

Ultraviyole
Görünür
X – Işınları Radyo Dalgaları
ötesi
Işık
Kızıl
13. Aşağıda fotosentez sırasında ATP sentezi gösterilmiştir.

NADP+ NADPH + H
+
Mor Kırmızı Stroma H+

Dalga H+ ATP
Boyu Işık H+ Işık
ADP
+
P
Dalga
Boyu Fd
FS II Sitokrom FS I
Şekle göre, Pq
kompleksi
e
I. Işınların dalga boyuna göre sıralanmasına elektromag- e
Pc
netik spektrum denir. B
II. Fotosentez görünür ışıkta olur. İ H+
H+ H+
III. Atmosfer sayesinde X ışınları ve U.V. ışınları yeryüzü- L
H+
G Tilakoit Boşluk
ne ulaşmadan çoğunluğu tutulur.
İ
ifadelerinden hangileri doğrudur? Şekildeki bilgilere göre,
I. Elektronlar yüksek enerji düzeyinden düşük enerji dü-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III S zeyine inerken protonlar tilakoit boşlukta sayıca artar.
R II. ATP sentaz enzimi protonların geçişini sağlayan bir ka-
M nal oluşturur.
A III. ATP sentaz ile H+ ler stromaya geçerken ATP sentez-
11. Bir bitkinin beş ayrı zaman dilimindeki fotosentez hızı aşa- L lenmesi olayına kemiosmozis denir.
ğıdaki gibidir. ifadelerinden hangileri doğrudur?
Fotosentez Hızı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
uyarı
Zaman
t1 t2 t3 t4 t5
Buna göre bitki hangi zaman aralığında en fazla CO2 Fotosentezde glikoz ve O2 üretilir.
harcamıştır?
A) t1 B) t2 C) t3 D) t4 E) t5
328
5
1. Enzimler; 4. Bakterilerde fotosentez tepkimelerinde glikozun yapı-
I. tekrar tekrar kullanılması, sına katılan hidrojenin kaynağı,
II. protein yapılı olması, I. CO2 , II. H2S, III. H2O
III. C, H, O ve N bulundurması
maddelerinden hangileri olabilir?
özelliklerinin hangilerinden dolayı klorofile benzer?
D) I ve III E) I, II ve III D) I ve II E) II ve III
2. Fotosentez reaksiyonlarında harcanan maddeler aşağıda-

ki gibidir.
a b 5. Fotosentezin ışıktan bağımsız reaksiyonlarında harca-
Su ATP nan;
c d I. CO2,
CO2 NADPH II. ATP,
III. NADPH + H+
Buna göre, harflendirilmiş maddeler için,
moleküllerinden hangileri ışıklı reaksiyonlardan karşı-
I. a atmosfer için O2 kaynağıdır. lanmaz?
II. b ve d ışıktan bağımsız reaksiyonlarda harcanır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

III. c fotosistem için elektron kaynağıdır.
B
İ
L 6. Aşağıdaki grafikte yüksek ve düşük ışık şiddetinin sıcaklık-
G la beraber fotosentez hızına etkisi gösterilmiştir.
İ Fotosentez hızı
3. Aşağıda kloroplastın kısımları gösterilmiştir.
Yüksek ışık
3
S şiddeti
4 Dış zar A
Düşük ışık şiddeti
İç zar M Sıcaklık
10 20 30 40
A
L Grafikteki eğrilere göre,
1 I. Aynı sıcaklıkta fotosentez hızı yüksek ışık şiddetinde,

2 düşük ışık şiddetine göre daha fazladır.
Buna göre numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden II. 30°C’de fotosentez hızı yüksek ışık şiddetinde maksi-
hangisi yanlıştır? mumdur.
A) 2 kloroplastta üçüncü zar sistemi olan tilakoit olup iç III. Düşük ya da yüksek ışık şiddetinde sıcaklık artışı foto-
kısmında tilakoit boşluk bulunur. sentez hızını sürekli artırmaz.
B) 1 granadır.
C) 4 ara lameller olup stromayı birbirine bağlar.
D) 3 stroma olup kloroplastın sıvı kısmıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Fotosentez tepkimeleri 2 ve 3’te gerçekleşir. D) I ve II E) I, II ve III
329
7. Canlılarda görülen bazı biyokimyasal reaksiyonlar aşağı- 10. Yeşil bir bitkinin etrafı gaz alış verişini engelleyen ama ışı-
daki gibidir. ğa geçirgen şeffaf bir naylonla sarılıyor. Ancak bazı yap-
– Fotosentez raklar açıkta kalıyor.
– Oksijenli solunum Işık
– Kemosentez
Belirtilen olaylarda,
Şeffaf Naylon
I. enzim denetimli gerçekleşmesi,
II. prokaryot canlılarda gerçekleşebilmesi,
III. ATP harcanması

Buna göre şeffaf naylon ortamında,
O2 miktarı Su buharı CO2 miktarı
Zaman Zaman Zaman

I II III
8. Aşağıda beş ayrı bitki türünün ışık yoğunluğuna bağlı foto-
sentez oranı verilmiştir. grafiklerde verilen değişimlerden hangileri gözlenir?
Fotosentez Oranı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

5
3
2
1
Işık
11. Aşağıda verilen özdeş su yosunları üzerlerine farklı renkte
Yoğunluğu ışıklar gönderilmiştir.
Buna göre bu beş bitki türünden hangisi ışık yoğunlu- Sarı Mor Mavi
ışık ışık ışık
ğu artışına bağlı en fazla O2 üretimi yapar?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 su yosunu su yosunu su yosunu
B
İ
L
G Su Su Su
İ
9. Aşağıdaki grafik kemosentez tepkimelerine bağlı olarak X Y Z
elde edilmiştir. S Farklı dalga boylarındaki ışığa rağmen fotosentez hızları-

A
Miktar nın hepsinin eşit olduğu görünüyor.
R
K M Fotosentez hızlarının eşit olmasının sebebi,

A I. X ve Z kaplarına, Y’den daha fazla CO2 verilmiştir.
L L
II. Y’de sıcaklık değeri diğer kaplara göre daha düşüktür.
M Zaman III. En yüksek ışık şiddeti Y’ye verilmiştir.
Buna göre K, L ve M eğrileri ile ilgili olarak, verilenlerden hangileri olabilir?

I. L, enzim miktarıdır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
II. M, atmosfere verilen O2 miktarıdır. D) I ve II E) I, II ve III
III. K, CO2 miktarıdır.

not
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II Klorofil tekrar tekrar kullanılabilir.
330
6
1. Aşağıda fotosentezin genel denklemi gösterilmiştir. 5. Bir bitkide belirli bir zaman diliminde fotosentez hızı, so-
6CO2 + 6H2O → C6H12O6 + 6O2 lunum hızı ve büyümesindeki değişim aşağıdaki grafikte
verildiği gibidir.
Denkleme göre,
Miktar
I. Karbondioksitin yapısındaki karbon glikozun yapısına
katılır.
II. Atmosfere verilen oksijenin kaynağı suyun yapısından
karşılanır.
III. Suyun yapısındaki hidrojen glikozun yapısına katılır.
Gün
D) I ve II E) I, II ve III Y X Y X Y X Y X Y
(X: Gündüz, Y: Gece)

: Fotosentez hızı : Büyüme hızı
2. Aşağıda fotosentez hızının çevresel bir faktöre bağlı deği- : Solunum hızı
şimi gösterilmiştir.
Fotosentez hızı
I. Fotosentez için ışığa ihtiyaç vardır.
II. Solunum ile ATP üretimi gece-gündüz gerçekleşmiştir.
III. Fotosentez bitkide ağırlık artışına neden oluşmuştur.
?
Buna göre grafikte soru işareti (?) ile gösterilen yere
aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? D) I ve II E) I, II ve III
A) Işığın dalga boyu B) Işık şiddeti

C) CO2 miktarı D) Su
E) Sıcaklık
B
İ
L
G
3. I. Kırmızı İ
II. Yeşil
III. Mor
S
Yukarıda verilen ışık çeşitlerinin hangilerinde fotosen- A
6. Aşağıda bir fotosentetik bakterinin atmosferden aldığı CO2
tez gerçekleşebilir? miktarı gösterilmiştir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III M Atmosferden alınan CO2 miktarı
A
L
Zaman
t1 t2 t3 t4 t5
4. Bir bitkinin diğer şartların uygun olduğu ortamda,
I. fotosentez – laktik asit fermantasyonu, Buna göre hidrojen kaynağı olarak H2S kullanan bu
II. terleme – solunum, bakteri için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
III. oksijenli solunum – fotosentez A) t1’de fotosentez hızı yükselmektedir.
olaylarından hangilerini beraber gerçekleştirmesi uzun B) t2’de O2 üretimi sabit hızdadır.
süre yaşamasını sağlar? C) t3’te glikoz üretim hızı azalmıştır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) t4’te glikoz yıkılmış olabilir.
D) I ve II E) I, II ve III E) t5’te ışık absorbe edilmiştir.
331
7. Spektrofotometre bir pigment çözeltisi tarafından absorbe 9. Aşağıdaki düzenek ideal koşullarda bir süre bekletiliyor.
edilen ve geçirilen, farklı dalga boylarındaki oransal miktarı
Cam boru
ölçer. Gönderilen beyaz ışık spektrofotometrenin iç bölü-
Buğday
münde bulunan bir prizma ile farklı renklere (dalga boyları) Işık
ayrılır. Daha sonra ise tek tek ışığın farklı renkleri örnekten
geçer. Geçirilen ışık bir fotoelektrik tüpe çarpar. Fotoelekt- Cam
kap
rik tüp ise ışık enerjisini elektriğe dönüştürür. Sistemde CO2
tutucu
bulunan elektrik akımı bir galvanometre tarafından ölçülür.
Her seferinde ise ışığın dalga boyu değiştirilir. Yani sayaç
ışığın örnekten geçen kısmı gösterir ya da bunun tersine Bir süre sonra farenin ve bitkinin öldüğü görülüyor.
ışığın absorbe edilen kısmı gösterir.
Buna göre fare ve bitkinin daha uzun süre yaşaması
için düzeneklere;
I. fareye besin verilmeli ve bitkinin bulunduğu ortamdan
CO2 tutucu çıkarılmalı,
II. fareye CO2 verilmeli,
III. fareye CO2, bitkiye glikoz eklenilmeli
Buna göre yeşil rengin galvanometredeki değerleri işlemlerinden hangileri uygulanmalıdır?

hangi seçenekte doğru gösterilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) B) D) I ve II E) I, II ve III
C) D) 10. Bir bitkinin özdeş büyüklükte, aynı sayıda stoması bulunan

iki yaprağı bulunmaktadır. Bunlardan birisini sabah erken
saatlerde (Y) koparılırken diğeri akşam (X) koparılıyor. Bu
yapraklar (Y ve X) terazinin iki farklı kefesine konularak tar-
tılıyor. X kefesindeki yaprağın daha ağır olduğu görülüyor.
Bu farklılığın oluşmasında;
E) B I. harcanan CO2 miktarı,
İ
II. topraktan alınan H2O miktarı,
L
G III. stomalardaki gaz alışverişi
İ olaylarından hangileri etkili olmuş olabilir?
S
A
R
M
A
8. I. Nitrifikasyon bakterileri su arıtımında kullanılır. L
II. Altın, bakır, çinko, nikel ve uranyum gibi metallerin sül- 2020 / AYT
fürlü cevherlerden ayrılmasında Fe ve S oksitleyen bak-
teriler kullanılır. 11. Bir canlının fotosentez yapabilmesi için aşağıdakiler-
den hangisine kesinlikle sahip olması gerekir?
III. S oksitleyen mikroorganizmalar kömürde bulunan kü-
kürdün giderilmesinde kullanılır. A) Kloroplasta
Kemosentetik bakterilerin endüstride sağladığı yarar- B) Suyu ayrıştırabilen enzime

lar içerisinde yukarıda verilenlerden hangileri yer alır? C) Güneş ışığını soğuran pigmente
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Ökaryotik hücre yapısına
D) I ve II E) I, II ve III E) Mitokondriye
332
7
2021 / AYT 5. Aşağıda verilen canlılardan hangisi fotosentez gerçek-
leştiremez?
1. Fotosentez yapan canlıları inceleyen bir öğrenci, bu can- A) Öglena B) Böcekçil bitki
lıların fotosentez sırasında atmosfere verdikleri ürünlerin
C) Canavar otu D) Ladin
farklı olduğunu gözlemliyor.
E) Ciğer otu
Bu ürünler arasındaki farklılığa canlıların;
I. fotosentez hızları arasındaki değişkenlik,
II. maruz kaldıkları ışık şiddetindeki değişkenlik,
III. fotosentezde kullandıkları hidrojen kaynaklarındaki de-
ğişkenlik
durumlarından hangileri neden olarak gösterilebilir? 6. Nefes aldığımızda içimize çektiğimiz oksijen gazı canlılar
tarafından üretilir. Oksijen, hücre solunumu sırasında be-
sinlerdeki enerjiyi açığa çıkarmada kullanılır. Bitki ve algler
D) I ve II E) II ve III atmosferdeki oksijenin kaynağını oluşturur.
Buna göre bu canlılar fotosentez sonucu aşağıda veri-

len organik besinlerden hangisini oluşturamaz?
2. Fotosentez hızını etkileyen faktörler kalıtsal ve çevresel
faktörler olarak iki gruptur. A) Amino asit B) Fruktoz C) Laktoz
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi fotosentez hı- D) Yağ asit E) Vitamin
zını etkileyen çevresel bir faktör değildir?
A) Işık B) CO2
C) Sıcaklık D) Enzim miktarı
E) Su
3. Bir bitkinin fotosentez yapabilen stoma hücresinde,
Glikoz O2 Nişasta
B 7. Aşağıda klorofil ve karotenoit pigmentlerinin ışığın dalga

İ boyuna bağlı soğurduğu ışığın değişimi gösterilmiştir.
L
Zaman Zaman Zaman
G Işığın soğurulması
İ Klorofil b
I II III
Karotenoit
grafiklerdeki değişimlerden hangileri gözlenebilir? S Klorofil a
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A
D) I ve II E) I, II ve III R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M Dalga boyu
400 500 600 700
A
L Grafikte çizilen eğriler için,
4. Bir bitkinin bulunduğu ortam incelendiğinde bazı yaprakları I. Klorofil a ve klorofil b’nin soğurduğu ışığın dalga boyları
ışık alırken bazılarının ışık almadığı gözlemleniyor. birbirine yakındır.
Bitkinin ışık alan ve ışık almayan yaprakları karşılaştı- II. Karotenoitler yaklaşık 550 nm’den sonraki dalga bo-
rıldığında,
yundaki ışınları soğuramaz.
I. Işık alan yapraklarının osmotik basıncı daha fazladır.
III. Pigmentler içerisinde en yüksek dalga boylu ışığı mak-
II. Işık almayan yaprakları daha az yeşildir.
simum soğuran klorofil a’dır.
III. Işık alan yaprakları daha hafiftir.
durumlarından hangileri doğrudur?
333
8. Bitkiler fotosentez gerçekleştirirken; 11. Aşağıdaki iki ayrı deney tüpüne, iki ayrı ototrof bakteri türü
I. CO2 özümlemesi, konuluyor.
II. PGAL oluşumu,
• CO2 • CO2
III. klorofil sentezi,
• H 2O • H 2O
IV. suyun fotolizi
• Işık • Karanlık Ortam
olaylarından hangileri için doğrudan ışığa gereksinim • O2 • İnorganik madde
duyulmaz? • O2
A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV D deney tüpü B deney tüpü
D) I, II ve III E) II, III ve IV Bakteriler deney tüplerinde yeterli süre bekletildiğinde, iki
bakteri türünde de sayısal artış gözlemleniyor.
Deney tüpleri için,
I. Her iki deney tüpünde CO2 azalır.
9. Bir bitkinin farklı dallarında aynı büyüklükte ancak farklı sayı-
da yapraklarının bulunması durumu aşağıda gösterilmiştir. II. D deney tüpünde besin ve O2 artar.
III. B deney tüpünde O2 azalabilir.
Z dalı
X dalı yargılarından hangileri doğrudur?
Y dalı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Toprak
Buna göre X, Y ve Z dallarındaki,

I. terleme miktarı çoktan aza doğru Y – X – Z,
II. fotosentez miktarı azdan çoğa doğru Z – X – Y,
III. oksijen üretimi miktarı çoktan aza doğru Y – X – Z ÖĞREN
sıralamalarından hangileri doğrudur?
Fotosentez bitkide kuru ağırlık artışı gerçekleşir.
B
İ
L DİKKAT
G
10. Aşağıdaki grafik bir bitkinin belirli bir zaman dilimindeki re- İ
Fotosentezde CO2 özümlemesi gerçekleşir.
aksiyonlarına bağlı olarak çizilmiştir.
S
Miktar
A
R
M
UYARI
A
L
Fotosentez hızını, fotosentezde üretilen oksi-
Zaman jen miktarı belirler.
1. Hafta 2. Hafta 3. Hafta
Buna göre grafikteki eğri;

I. bitkinin büyümesi,
II. terleme ile atılan su ve CO2,
III. solunum ile dışarı atılan O2 DİKKAT
verilenlerden hangileri olabilir? Kemosentez olayını prokaryot canlılar gerçek-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III leştirir.
334
9.
ÜNİTE
2.
BÖLÜM
◗ HÜCRESEL SOLUNUM VE FERMANTASYON
✔ ÖSYM sınavlarında canlılarda enerji dönüşümleri ile ilgili her

yıl soru çıkmaktadır. Fotosentez, kemosentez, fermantasyon,
oksijensiz ve oksijenli solunumun iyi öğrenilmesi hâlinde bu
konuyla ilgili sorular kolayca çözülebilir.
✔ Fotosentez, solunum ve kemosentez karşılaştırması ve

konu ile ilgili düzenekli sorular bölümle ilgili gelebilecek önemli
ve bilinmesi gereken noktalardır.
Hücresel Solunum
• Besinlerin yapısındaki kimyasal bağ enerjisinin ATP enerjisine Oksidatif fosforilasyon
dönüşmesidir. Hücre zarı
• Yıkım (Katabolizma) olayıdır.

• Canlılarda ağırlık azalışına neden olur.
• Canlılarda besinlerden enerji üretme şekilleri: ATP
sentaz
A. Solunum
I) Oksijenli Solunum:
Matriks
C6 H12 O6 + 6O2 6C O2 + 6H2O + ATP + Isı
II) Oksijensiz Solunum:
Prokaryot canlılarda görülür. ETS’de son elektron alıcısı oksijen
dışında bir inorganik maddedir.
Tüm ökaryot canlılarda ve bazı prokaryot canlılarda gerçekleşir.
Organik besin inorganik maddelere kadar parçalanır.
B. Fermantasyon
Glikoliz, Krebse Hazırlık, Krebs döngüsü ve ETS evrelerinden oluşur.
• Organik besinlerin oksijensiz ortamda daha küçük organik madde-
lere parçalanmasıdır.
Mitokondri
Oksijenli
• Ökaryot ve prokaryot canlıların tamamında sitoplazmada başlar
Sitoplazma Solunum ve tamamlanır.
• ATP üretimi ve tüketimi glikoliz evresinde gerçekleşir.
• Substrat düzeyinde fosforilasyon ile ATP üretimi gerçekleşir.
• NAD koenzimi glikoliz tepkimelerinde indirgenir, daha sonra son
Glikoz Pirüvat
Sitrik
asit
Oksidatif ürün eldesi tepkimelerinde yükseltgenir.
döngüsü fosforilasyon
Glikoliz 2 Çeşittir:
I) Etil Alkol Fermantasyonu:

Şarap bakterisi gibi prokaryotlarda, bira mayası ve bazı bitki
Glikoliz: hücreleri gibi ökaryotlarda görülür. Son elektron alıcısı asetaldehit
molekülüdür.
• Solunum ve fermantasyon tepkimeleri ortak olarak glikoliz ile başlar.
• Tüm canlılarda sitoplazmada gerçekleşir.
Glikoliz evresi Son ürün evresi
• 2 ATP harcanır.(Defosforilasyon)
2 ATP 2 CO2
• 2 NAD koenzimi indirgenir. (NADH’a dönüşür) 2 ADP + P
• 4 ATP üretilir (Substrat düzeyinde fosforilasyon) C C C C C C C C C C C
• Sonuçta 2 tane pirüvik asit oluşur. Glikoz 2 NAD + 2 Pirüvik asit 2 Etil alkol
2 NADH
Krebs Döngüsü: 2 NADH 2 NAD+
• Ökaryotlarda mitokondrinin matriks bölgesinde, prokaryotlarda si-
toplazmada gerçekleşir.
• NAD ve FAD koenzimleri indirgenir.
• Substrat düzeyinde fosforilasyon ile ATP üretilir. II) Laktik Asit Fermantasyonu:
• Organik besinin yapısındaki karbon ve oksijen atomları karbondi- Yoğurt, peynir, kefir mayası gibi bakterilerde ve olgun alyuvar
oksit şeklinde açığa çıkar. hücrelerinde gerçekleşir. Son elektron alıcısı prüvik asit molekülüdür.
ETS (Elektron Taşıma sistemi): Glikoliz evresi Son ürün evresi

• Ökaryot canlılarda mitokondrinin kristasında gerçekleşir. 2 ATP
• ETS elemanları elektron ilgilerine göre dizilmişlerdir, elektron ilgisi 2 ADP + P
en çok olan en sondadır.
C C C C C C C C C C C C
• Son elektron alıcısı oksijendir. Glikoz 2 NAD + 2 Pirüvik asit 2 Laktik asit
2 NADH
• Atmosferden alınan oksijen, solunum sonucunda suyun yapısına
katılır. 2 NADH 2 NAD+
• Oksidatif fosforilasyon ile ATP üretilir.

• ATP üretimi kemiozmozis ile gerçekleşir.
• Oksijenli solunum yanma olayı değildir.
Test SOLUNUM
1 Fermantasyon ve Oksijensiz Solunum – 1
1. I. Bakteri 5. Fermantasyonda besinler oksijenli solunumdaki gibi CO2
II. Düz kas hücresi ve H2O’ya kadar parçalanmaz. Burada sadece glikoliz ile
substrat düzeyinde fosforilasyonla ATP üretilir. Enerjinin
III. Çizgili kas hücresi büyük kısmı fermentasyon sonucu oluşan organiklerde ka-
Yukarıda verilen canlılardan hangileri fermentasyon lır.
gerçekleştirebilir? Buna göre enerjinin kaldığı bu moleküllere;
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III I. laktik asit,

II. CO2,
III. etil alkol
maddelerinden hangileri örnek verilebilir?

2. Aşağıda verilenlerden hangisi bir bitkide solunum tep-

kimesinde direkt yıkıma uğrayabilir?
A) Dipeptit B) Protein C) Glikojen
D) Glikoz E) Digliserit
6. Hücresel solunumda amaç ATP üretmektir.

Buna karşın solunumda ATP harcanmasının temel se-
bebi;
I. ısı oluşturmak,
II. aktivasyon enerjisini aşmak,
III. H2O oluşturmak
3. Hücresel solunum veya fermantasyonda harcanan ve
üretilen maddeler kısmının hangisinde yanlışlık yapıl- verilenlerden hangileridir?
mıştır?
Harcanan maddeler Üretilen maddeler
A) Glikoz ATP L
B) O2 CO2 G
İ
C) ADP O2
D) P Laktik asit
S
E) ATP Etil alkol A
M 7. Bazı bakteriler oksijen olmaksızın ETS’yi kullanarak solu-
A num ile enerji elde eder.
L
Bu canlılarla ilgili olarak,
I. Besinlerden kopardıkları elektronları oksijen dışında bir
inorganiğe katarlar.
4. Hücresel solunumda üretilen ATP aşağıda verilen olay-
II. SO–42 , S, NO–3 , CO2 ve Fe+3 oksijensiz solunumda son
ların hangisinde harcanamaz?
elektron alıcı olan inorganiklerdir.
A) Protein sentezi III. Denitrifikasyon bakterilerinde son elektron alıcısı nitrat-
B) İmpuls taşınımı tır.
C) Fotosentez yargılarından hangileri doğru olabilir?
D) Kas faaliyeti A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Aktif taşıma D) I ve II E) I, II ve III
337
8. Aşağıdaki şekilde glikoliz olayı özetlenmiştir. 11. Glikoliz tepkimelerine bağlı hücrenin sitoplazmasında
aşağıda verilen grafiklerdeki değişimlerden hangisi
Glikoz (6C) gerçekleşmez?
2ATP
A) ADP B) Glikoz
2X 6 2
2Y 4X
4
1
2Z 4 ATP 2
Zaman Zaman
2 pirüvik asit (3C)
C) ATP D) NADH + H+
X, Y ve Z için, 4
4
I. X, ATP’nin kaynağı ADP’dir.
2
2
II. Y, koenzim NAD dır. +
Zaman Zaman
III. Z, NADPH dır.
ifadelerinden hangileri doğrudur? E) NAD+
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 4
2
9. Aşağıda polimer bir besinin sindirimi, solunumda yıkımı, Zaman

karaciğerde dönüşümüne bağlı oluşan ürünler gösterilmiş-
tir. 12. Maya mantarları ökaryot hücre yapısına sahip, hem oksi-
Sindirim Yıkım Dönüşüm
X Y Z L jenli solunum hem de etil alkol fermantasyonu yapabilen
organizmalardır. Aşağıda maya mantarı kullanılarak hazır-
Tepkimeye göre, lanmış bir deney düzeneği gösterilmiştir.
I. X’in sindirimi midede başlar.
II. Y hem asidik hem bazik özellik taşır. 1
III. Z; NH3, L ise üredir.
2
B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ Renkli
Glikoz çözeltisi sıvı
D) I ve II E) I, II ve III L +
G Maya mantarı
10. Kas hücrelerinde ATP üretilirken laktik asit fermantasyonu- İ
Yapılan gözlemde to - t, zaman aralığında deney kabının
na başvurulur.
içindeki hava tükenmiştir ve t1 - t2 zaman aralığında maya
Bu olayın temel nedeni, S mantarları oksijensiz ortamda çoğalmaya devam etmişlerdir.
A Buna göre,
I. Laktik asit fermantasyonu ile fazla ATP üretilir.
R
I. t0 - t1 zaman aralığında renkli sıvı hareket etmez.
II. Glikoz glikojen şeklinde depo edilir. M

III. Kasa gelen oksijenin yetersiz olmasından dolayıdır. A II. t1 - t2 zaman aralığında renkli sıvı 1 yönünde hareket
L eder.
ifadelerinden hangileri olabilir?
III. t0 - t2 zaman aralığında pH düşer.
ÖĞREN
Oksijensiz solunumda oksijen kullanılmaksızın not
ETS kullanılır. ETS’den koparılan elektronları
Solunumda üretilen ATP fotosentezde harcana-
Fe+3, CO2, S, NO–3 , SO–2 gibi inorganikler son
4
maz.
e– yakalarlar.
338
Test SOLUNUM
2 Fermantasyon ve Oksijensiz Solunum – 2
1. Fermantasyon ve oksijenli solunumda; 5. Aşağıda verilen üç ayrı deney tüpündeki laktik asit bakteri-
I. ısı oluşumu, leri belirtilen ortamlarda bekletiliyor.
II. CO2 açığa çıkması,
Deney tüpü Sıcaklık Glikoz Oksijen
III. besin yıkımı
I 65°C Var Var
olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II 25°C Var Yok
D) I ve II E) I, II ve III III –25°C Yok Var
Buna göre hangi deney tüplerinde ortam pH’si düşer?

2. Oksijenli solunumda fermantasyona göre daha fazla
ATP üretilmesinin sebebi;
I. glikozun en küçük parçalarına kadar ayrılması,
II. O2’nin H2 ile birleşip H2O oluşması,
III. solunumda glikozun yıkılması
6. Aşağıda bazı ATP üretme şekilleri karşılaştırılmıştır.
Solunum Laktik asit Etil alkol Oksijenli solu-
çeşidi
fermantasyonu fermantasyonu num
Özellik
Oksijen + – +
kullanımı a b c
+ – +
3. Glikolizde kullanılan NAD+ molekülleri için, H2O çıkışı
d e f
I. Elektron taşıyıcı bir moleküldür. + + –
Isı çıkışı
II. Glikolizde substratın oksidasyonu sırasında oluşan hid- g h ı
rojenleri tutar ve yükseltgenir. (+: özellik görülür, –: özellik görülmez)
III. Taşıyacağı elektronların enerjisi daha sonra ATP sen- Buna göre tabloda hangi bölümler yanlış verilmiştir?
tezinde kullanılır. B
İ A) a, d ve ı B) b, c ve e
ifadelerinden hangileri doğrudur? L C) d, g ve h D) a, c ve h
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III G E) b, e ve f
D) I ve III E) I, II ve III İ
S
A
4. Aşağıda fotosentez ve solunum arasındaki döngü gösteril- R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
miştir. M
A
Fotosentez
L 7. Fermantasyon tepkimeleri glikoliz ve son ürün oluşumu
olmak üzere iki basamaktan oluşur. Glikolizde 4 ATP üre-
D B tilirken, son ürün oluşumunda ATP üretilmez, NADH lar
yükseltgenir.
Oksijenli solunum
Buna göre son ürün oluşumunda temel amaç;
D ve B kısımları için, I. sonraki solunum tepkimelerinin devamını sağlama,
I. D organiktir.
II. ortam pH’sini artırma,
II. B, CO2 ve H2O’dur.
III. ortama H2O verme
III. D, besin ve oksijendir.
339
8. Aşağıda hayvansal hücrelerde gerçekleşen bazı dönüşüm 10. Glikoz ve suyun bulunduğu deney tüplerine ağzı açık iken
tepkimeleri verilmiştir. ideal şartlarda farklı türden bakteriler konulduğunda aşağı-
daki dağılımlar elde ediliyor.
Glikoz
1 2 Bakteri
Bakteri
3
Laktik asit Pirüvat CO2 + H2O
4 5 Bakteri
Su Su
Su
Glikoz Glikoz
Numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden hangisi Glikoz
yanlıştır? X Tüpü Y Tüpü Z Tüpü
A) 1’de NAD+ indirgenir.

Deney tüplerindeki bakterilerle ilgili olarak,
B) 2’de ATP üretilir.
I. X tüpündeki bakterilerde ETS enzimleri bulunur.
C) 3 oksijensiz ortamda gerçekleşir. II. Y tüpündeki bakteriler fakültatiftir.
D) 4 karaciğerde olur. III. Z tüpündeki bakteriler laktik asit ya da etil alkol ferman-
E) 5 için O2’ye ihtiyaç vardır. tasyonu yapar.
9. Akvaryumda bulunan canlı bitkiler fotosentez için ihtiyaç 11. Aşağıda insanın bacak kaslarında bulunan laktik asit mik-
duydukları karbondioksit ve mineralleri suyun içinden kar- tarının değişimi gösterilmiştir.
şılarlar. Fakat akvaryumda bulunan canlı yoğunluğu çok Laktik asit miktarı
fazla olmadığından suyun içindeki karbondioksit miktarı
da bitkilerin optimum düzeyde fotosentez yapmaları için
yeterli gelmez. Akvaryum hobicileri bitkilerin daha iyi geli-
şebilmeleri için akvaryumlarına takviye karbondioksit gazı
verirler. Bunu ya hazır CO2 tüplerinden direkt olarak akvar-
yuma gaz basarak ya da kendi kurdukları düzeneklerde
karbondioksit yaparlar.
Ahmet, akvaryumuna kendi düzenek kurarak karbondioksit B Zaman
t1 t2 t3 t4
üretmek istemektedir ve aşağıdaki düzeneği kurmuştur. İ
L Zaman dilimleri için,
G I. t1’de glikoliz enzimleri görev almıştır.
İ II. t2’de hücrenin ATP ihtiyacında mitokondri görev almış-
tır.
Tek yönlü hava geçişine
S III. t3’te fermentasyon sonucu ortama CO2 verilmiştir.
izin veren güvenlik valfi
A IV. t4’te oksijenli solunum gerçekleşmiştir.
R yargılarından hangileri doğru olabilir?
M
A A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve IV
L D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Şekerli su
Buna göre Ahmet düzenekteki şekerli suya,

I. etil alkol fermantasyonu
II. laktik asit fermantasyonu UNUTMA
III. kemosentez
Oksijenli solunumda glikoz en küçük bileşen-
yapan bakterilerden hangilerini eklerse uzun süre akvar- lerine kadar ayrıldığı için fermantasyona göre
yumuna CO2 gazı verebilir? daha çok ATP üretilir.
340
Test SOLUNUM
3 Oksijenli Solunum – 1
1. Oksijenli solunumda görev alan O 2 ile ilgili olarak, 5. Aşağıda beş farklı bakteri türünün solunum hızının zamana
I. Son elektron yakalayıcıdır. bağlı değişimi gösterilmiştir.
II. En güçlü elektron yakalayan ETS elemanıdır. I
Solunum hızı
III. H2O oluşumuna katılır.
II
III
IV
V
Zaman
Buna göre hangi bakteri türünde oksijen kullanım hızı-

nın en fazla olduğu söylenebilir?
2. Glikoliz ve krebs çemberinde; A) I B) II C) III D) IV E) V
I. ATP üretimi,
II. NAD+ ın indirgenmesi,
III. FADH2 üretimi

6. Glikojenin sindirilip oksijenli solunumda yıkıma uğra-
masıyla;
I. CO2,
II. H2O,
III. ATP
3. Oksijenli solunum tepkimelerinde yıkıma uğrayan besinler B moleküllerinden hangileri oluşabilir?

aşağıdaki gibidir. İ
X – Fruktoz Y – Maltoz Z – Nişasta G D) II ve III E) I, II ve III
Buna göre organiklerin yıkıma uğramasıyla oluşan
İ
ATP miktarı çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
S
A) X – Y – Z B) Z – X – Y C) Y – Z – X
A
D) Z – Y – X E) X – Z – Y R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L
7. Ökaryot bir hücrede oksijenli solunum olayı aşağıda

4. I. Karaciğerdeki glikojen verilen hücresel kısımlardan hangisinde başlar ve daha
II. Kasdaki protein sonra biter?
III. Karaciğerdeki yağ A) Mitokondri – Sitoplazma
B) Endoplazmik retikulum – Sitoplazma
Hücrede hazır ATP bittiğinde yukarıda verilenlerin kul-
lanım sırası nasıl olmalıdır? C) Sitoplazma – Mitokondri
D) Golgi aygıtı – Mitokondri
A) I – II – III B) III – II – I C) II – I – III
E) Sitoplazma – Mezozom
D) I – III – II E) III – I – II
341
8. Oksijenli solunumun genel denklemi, 2019 / AYT
I. C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + 32ATP
11. Oksijenli solunum ve laktik asit fermantasyonunda;
II. 6CO2 + 6H2O → C6H12O6 + 6O2
I. kemiozmotik mekanizma ile ATP üretilmesi,
III. C6H12O6 → 2CO2 + 2C2H5OH + 2ATP
II. NADH molekülünün, NAD+ ya yükseltgenmesi,
IV. C6H12O6 + C6H12O6 → 2H2O + C12H20O10 III. elektronların, elektron taşıma zinciri elemanlarınca ta-
V. C6H12O6 → 2C3H6O3 + 2ATP şınması
verilenlerden hangisinde doğru olarak gösterilmiştir? olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?
A) I B) II C) III D) IV E) V A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

12. Aşağıda prokaryot bir hücrenin hücresel solunumuna bağlı

ATP miktarındaki değişim gösterilmiştir.
ATP miktarı
36
9. Mitokondri hücrede sürekli hareket hâlinde olup hücrede
başka bir tarafa geçer. İhtiyaç hâlinde sayıları bölünerek
artabilir.
Buna göre mitokondri sayısı için,

I. Bulunduğu doku çeşidine göre sayısı değişkendir. 4
2
II. Hücrenin metabolik aktivitesi sayısını etkiler. t1 t2 Zaman
III. Kas veya beyin hücrelerinde sayıca çoktur. Grafiğe göre,
ifadelerinden hangileri doğrudur? I. Oksijenli solunum olayı olup mitokondride gerçekleşir.

II. t1’deki olay bütün canlılarda görülür.
III. t2’de iki farklı şekilde ATP üretme olayına rastlanır.
B
İ
L
G
İ
10. Aşağıda verilen deney düzeneği ideal şartlarda bekletiliyor. 13. Aşağıda hayvansal bir hücreye ait bazı döngüler gösteril-
Termometre
S miştir.
Ca(OH)2
A
R Glikoz Hücre
1
Renkli sıvı M NADH I
a
A ATP II
Sitoplazm
2
Çimlenen L
tohumlar Pirüvat III
Deney düzeneğinde gerçekleşen olaylarla ilgili, Matriks
I. Termometrede cıva seviyesi yükselir. ? Krista
II. Renkli sıvı 1 yönünde ilerler.

III. Ca(OH)2 ağırlaşır.
Hücre sitoplazmasında gerçekleşen olaylar sonucu
üretilen I, II ve III maddelerinden hangileri mitokond-
(Ca(OH)2 CO2’yi tutar.) riye geçer?
342
Test SOLUNUM
1. Aşağıda glikoliz tepkimeleri özetlenmiştir. 4. Çok zehirli bir madde olan siyanür vücuda solunum veya
2NADH gıda yolu ile girdiğinde mitokondrinin ETS elemanlarından
sitokrom C oksidazın demir atomuna tutunur ve görevini
FDP
yapmasını engeller.
2NAD
6C 6C 2 x Prüvat Buna göre siyanür zehirlenmesine maruz kalmış bir ki-
2ATP 4ADP 3C şide,
Glikoz
P P I. Enerji üretim azalır.
2ADP 4ATP II. Oksijen tüketimi azalır.
Glikoliz tepkimelerinin başında glikozun aktifleşmesini sağ- III. Elektron transferinde aksamalar olur.
layan enzim hekzokinaz adı verilen enzimdir. durumlarından hangileri gözlenebilir?
Buna göre hekzokinaz enziminin üretiminden sorumlu A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
genin mutasyona uğradığı bir hücre için,
I. ATP üretimi durur.
II. ATP tüketimi durur, ATP üretimi devam eder.
III. ATP üretimi devam eder, NAD koenzimi indirgene-

mez.
5. Elektronların ETS’de oksijene taşınması sırasında açığa
çıkan enerjiyle ATP üretimine oksidatif fosforilasyon denir.
Buna göre oksidatif fosforilasyon olayı;

I. glikoliz,
2. I. Fotosentez II. krebs çemberi,
II. Oksijenli solunum

B III. elektron taşıma sistemi
İ
III. Etil alkol fermantasyonu L basamaklarının hangilerinde gerçekleşir?
Yukarıda verilen olaylardan hangilerinde glikoz harca- G A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
nabilir? İ
S
D) II ve III E) I, II ve III A
M
A
L
6. X– 1 yüksek enerjili fosfat bağı

3. Hücrede gerçekleşen;
Y– Nişasta
I. glikoliz, Z– Adenozin trifosfat
II. krebs çemberi, L– Glikoz
III. elektron taşıma sistemi reaksiyonları Yukarıda verilenler enerji potansiyellerine göre çoktan
tepkimelerinden hangilerinde CO2 çıkışı gerçekleşir? aza hangi seçenekte doğru sıralanmıştır?
A) Y – L – Z – X B) Z – X – Y – L
C) X – Z – L – Y D) L – X – Y – Z
D) I ve II E) I, II ve III E) Y – Z – X – L
343
7. Oksijenli solunumda gerçekleşen, 10. Aşağıdaki şekilde sitrik asit döngüsü gösterilmiştir.
I. ATP harcanması
Asetil CoA
II. Pirüvik asit oluşumu
Sitrik asit
III. Sitrik asit oluşumu
Oksaloasetik asit
olaylarının meydana gelme sırası hangi seçenekte
Y X
X Y
A) III – II – I FADH2
Z
B) I – II – III FAD
4C 5C
C) I – III – II
Y
D) II – III – I ADP X
E) III – I – II ATP
Z
Buna göre X, Y ve Z molekülleri hangi seçenekte doğru

gösterilmiştir?
NAD+ NADH CO2
8. Krebs döngüsündeki tepkimelere bağlı, A) Z X Y
ATP CO2 FADH2 B) X Z Y
C) Y X Z
D) Z Y X
Zaman Zaman Zaman E) X Y Z

I II III

B 11. Çizgili kas hücreleri belirli bir zaman diliminde gözlendiğin-

İ de aşağıdaki grafik elde ediliyor.
L
Miktar
G
9. Kemiozmosiz hipotezine göre ATP sentezi aşağıda göste- İ
rilmiştir.
H+ S
H+ H+ H+ H+ H+ H+ A
R
İç zar
M Zaman
A
ATP sentaz ( : ADP : ATP )
L
ADP ATP
Buna göre çizgili kas hücresinde gözlenen zaman di-
Şekle göre, liminde,
I. Mitokondri zarları arasındaki boşlukta proton konsant- I. CO2 oluşmuştur.
rasyonu artar buna proton itici güç denir.
II. ATP harcanmıştır.
II. H+ ler ATP sentaz içinden geçerek ATP üretimini sağ-
lar. III. Isı oluşmuştur.
III. Mitokondri iç zarı protonlara karşı geçirgendir. IV. Laktik asit artmıştır.
ifadelerinden hangileri doğrudur? olaylarından hangileri gerçekleşmiş olabilir?
344
Test SOLUNUM
1. Bir bitkideki oksijenli solunum hızını; 4. Hücresel solunum olayının hem O2’li hem de O2’siz solu-
I. terleme ile dışarı atılan H2O miktarı, numda ilk evresi glikolizdir.
II. hücrelerde tüketilen glikoz miktarı, Glikolizin tüm canlılarda ortak olmasının sebebi aşağı-
III. hücresel solunumda harcanan O2 miktarı
A) ATP oluşturulduğu için
durumlarından hangilerini bilerek hesaplayabiliriz?
B) NAD görev aldığından
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Enzimlerin tüm canlılarda bulunmasından
D) I ve II E) I, II ve III D) CO2 oluşumu gerçekleşmediğinden
E) H2O oluşumundan
2. Aşağıda mitokondri kısımları gösterilmiştir. 5. Aşağıda verilen düzenek oluşturularak ideal koşullarda hava
akımı belirtildiği gibi oluşturuluyor.
Matriks
İç zar Hava Hava
Dış zar
Krista
Zar arası
ATP boşluk Cam
sentaz kap
Ribozom
DNA
RNA
Bitki Mantar Kireç suyu
Mitokondri için,
I. Kristadaki kıvrımlar sayesinde iç zarın yüzey alanı ge- Düzenek için,
nişletilir. I. Mantar için gerekli O2’yi bitki temin eder.
II. Matrikste solunumda görevli enzim, ribozom ve DNA II. Mantarın bulunduğu ortamda sıcaklık azalır.
vardır. III. Kireç suyu kirlenir.
B
III. Matrikste ETS reaksiyonları, kristada krebs çemberi İ yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?
tepkimeleri gerçekleşir. L
yargılarından hangileri doğrudur? G (Kireç suyu CO2 tutucudur.)
İ

S
A
M
A
L
3. Oksijenli solunum tepkimelerinde; 6. Elektron taşıma sistemi elemanları ile ilgili olarak,
I. substrat düzeyinde fosforilasyon, I. Mitokondri iç zarında yer alırlar.
II. oksidatif fosforilasyon, II. Elektron ilgilerine göre dizilmişlerdir.
III. fotofosforilasyon
III. Elektronları aktarıp oksijene taşırlar.
ATP üretim şekillerinden hangileri görülür?
345
7. Hücresel solunum sırasında bazı maddeler dışarıdan alı- 10. Aşağıda bir canlıya ait oksijen harcama hızı değişimi gös-
nırken bazı maddeleri ise hücre kendi üretmek zorundadır. terilmiştir.
Buna göre bir bitkide solunumda kullanılan; Oksijen harcama hızı
I. oksijen,
II. glikoz,
III. enzim
moleküllerinden hangilerini hücre kendi üretmiş olabi-
lir? Zaman
t1 t2 t3 t4
Grafiğe göre,
I. t2’de t1’e göre daha fazla glikoz yıkılır.
II. t3’te CO2 oluşumu durmuştur.
III. t4’te ETS enzimleri çalışmamıştır.
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
8. Zarın her iki tarafından proton konsantrasyonu farkına bağ-

lı olarak proton itici gücü ATP sentezinde kullanılır. Bu olay
kemiozmosiz olarak açıklanır.
Kemiozmotik hipotezle ATP üretimi;
I. fotosentez,
11. Ökaryot bir hücrede oksijenli solunum tepkimeleri sı-
II. fermantasyon,
rasında;
III. oksijenli solunum
I. ATP’nin üretilmesi ve tüketilmesi,
tepkimelerinin hangilerinde gerçekleşir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. NAD’ın indirgenmesi ve yükseltgenmesi,
D) I ve III E) I, II ve III III. FAD’ın indirgenmesi ve yükseltgenmesi,
IV. CO2’nın üretilmesi ve tüketilmesi

B olaylarından hangileri gerçekleşir?
İ
L A) I ve II B) I ve III C) II ve III
G D) I, II ve III E) I, II ve IV
İ
9. Aşağıdaki şekilde hücrede oksijenli solunum tepkime evre-
leri gösterilmiştir.
S
A
R
M 12. Aşağıda bazı enerji dönüşüm şekilleri gösterilmiştir.

I II NADH
Glikoz 2Prüvik
A
FADH
asit 2 Asetil CoA L Kimyasal I
Isı enerjisi
III IV bağ enerjisi
III
Buna göre, numaralı bölgelerle ilgili olarak aşağıdaki II

Işık enerjisi Kimyasal enerji
açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A) I. olayda ATP aktivasyon enerjisi olarak harcanır.
Buna göre hücresel solunumda yukarıda verilen dönü-
B) II. olay glikoliz olup tüm canlılarda ortaktır.
şümlerden hangileri gerçekleşir?
C) III. olayda CO2 çıkışı gözlenir.
D) IV. olayda oksidatif fosforilasyonla ATP üretilir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) I ve IV. olaylarda enzimler görev alır. D) I ve II E) I, II ve III
346
Test SOLUNUM
6
1. Aşağıda oksijenli solunumun genel denklemi gösterilmiştir. 4. Besinlerin hücrede oksijensiz ortamda yıkımına fermentas-
yon denir.
6O2 + C6H12O6 → 6CO2 + 6H2O + 34 ATP
Canlılarda fermantasyon hızını;
Tepkimeye göre,
I. sıcaklık,
I. Atmosferden alınan oksijen suyun yapısına katılır.
II. glikoz miktarı,
II. Glikozun yapısındaki oksijen havaya verilen karbondi-
oksitin yapısına katılır. III. oksijen miktarı
III. Suyun yapısındaki hidrojenler glikozdan gelmiştir. durumlarından hangileri etkileyebilir?
verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
2. Oksijenli solunumda gerçekleşen, 5. ETS’den geçen bir elektronun enerji değişimi,

I. CO2 ve H2O oluşur. Elektron enerjisi Elektron enerjisi Elektron enerjisi
II. Canlıda ağırlık azalır.

III. Gece ve gündüz gerçekleşir.
olaylarından hangileri fotosentezde gözlenmez?

Zaman Zaman Zaman
I II III
Elektron enerjisi Elektron enerjisi
B
İ
L
G Zaman Zaman
2021 / AYT İ IV V
3. Çeşitli ökaryotik hücrelerde gerçekleşen; grafiklerden hangisinde doğru gösterilmiştir?

S
I. glikoliz, A A) I B) II C) III D) IV E) V
II. Krebs döngüsü, R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
III. etil alkol fermantasyonu,
A
IV. laktik asit fermantasyonu L
olaylarının hangilerinde FAD’ın indirgenmesi gerçek-
leşir? 6. Laktik asit fermantasyonu için,
I. Son e– alıcısı organik moleküldür.
II. Çizgili kaslarda oluşan laktik asit ağrı ve yorgunluğa
D) III ve IV E) I, II ve IV
neden olur.
III. Olgun alyuvarlar enerji eldesinde başvururlar.
not
Oksijenli solunumda bitkide kuru ağırlık azalır-
ken fotosentezde artar. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
347
7. Aşağıda canlılarda gerçekleşen farklı enerji üretme şekille- 9. İdeal koşullarda renkli sıvının yerleştirildiği cam borunun
ri gösterilmiştir. iki ucuna iki ayrı cam kap bağlanıyor. Cam kapların birine
etil alkol fermantasyonu diğerine oksijenli solunum yapan
K Etil alkol + CO2 bakteri ve glikoz konuluyor. Ayrıca kaplara CO2 tutucu yer-
Glikoz 2 x Prüvat
L
Laktik asit leştiriliyor.
D B Cam boru
M CO2 + H 2O
Buna göre,
Renkli sıvı
I. Hem K hem de M tepkimesini gerçekleştiren hücreye

örnek bira mayasıdır. Cam kap
II. Hem L hem de M tepkimesini gerçekleştiren hücreye

CO2 tutucu
30°C 30°C
örnek çizgili kaslardır.
III. Hem K hem de L tepkimesini gerçekleştiren hücreye

örnek olgun alyuvardır. Glikoz ve etil Glikoz ve oksijenli
alkol fermantasyonu solunum
ifadelerinden hangileri doğrudur? yapan bakteri yapan bakteri
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Düzenekte gerçekleşen olayla ilgili olarak,

I. Renkli sıvı B yönüne kayar.
II. Her iki cam kaptaki CO2 tutucu kirlenir.
III. Her iki kapta da basınç artar.
8. Aşağıda besinlerin oksijenli solunuma katılma basamakları D) I ve II E) I, II ve III
gösterilmiştir.
Besin
Protein Karbonhidrat Yağ
Amino asit Glikoz Gliserol Yağ

asidi
B
İ 10. Aşağıda ETS de elektronların taşınımı ve ATP sentezi gös-
NH3
L terilmiştir.
Glikoliz
G H+ H+ H+ H+
Pirüvik asit İ H+ H+ H+ H+ H+ H+ H+ H+
I e– IV
S III
Asetil CoA II
A
R H+
e– e– H+
e–
M H+
Krebs
A NADH FADH 2 H + ADP
Döngüsü + 1 O2 H 2O ATP
L H+
2 P
+ +
NAD FAD
Şemaya göre,
Şemaya göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
I. Besinler monomerlerine hidroliz edildikten sonra solu-
num tepkimelerine katılır. A) Son e- alıcısı H2O’dur.
II. NH3 amino asitlerin solunumda yıkımı sonucu oluşur. B) ETS elemanı elektronu alıp indirgenir, vererek yükselt-
genir.
III. Krebs döngüsüne sadece amino asitler doğrudan gire-
bilir. C) Elektronu kendisinden daha elektronegatif komşusuna
verilir.
D) Elektron transferi gerçekleşirken enerji açığa çıkar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Elektronu en son alan oksijen protonlarla H2O oluştu-
D) I ve II E) I, II ve III rur.
348
SİMÜLASYON TESTİ
1. Aşağıda canlılarda gerçekleşen enerji üretme yollarından 3. Fotosentez ışık varlığında inorganik maddelerden organik
bazıları gösterilmiştir. besin sentezleme olayıdır.
Etil alkol + CO2
Canlı Fotosentez Tepkimesi
Glikoz X 2 x Pirüvik asit Laktik asit
ışık
Bitki 6CO2+12H2O C6H12O6+6O2+6H2O
CO2 + H2O Klorofil
Buna göre şekilde X ile gösterilen olaylar ile ilgili, Kükürt ışık
6CO2+12H2S C6H12O6+12S+6H2O
bakterisi Klorofil
I. Tüm canlılarda sitoplazmada gerçekleşir.
ışık
II. ATP’nin hem tüketimi hem de üretimi gerçekleşir. Alg 6CO2+12H2O C6H12O6+6O2+6H2O
Klorofil
III. NAD koenzimlerinin hem indirgenmesi hem de yük-
seltgenmesi gerçekleşir. Canlılarda gözlenen fotosentez reaksiyonları ile ilgili
ifadelerinden hangileri doğrudur? olarak, aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Tüm fotosentetik canlılar CO2 harcar.
D) I ve III E) I, II ve III B) Fotosentezde hidrojen kaynağı farklılık gösterebilir.
C) O2’yi atmosfere veren canlılar H2O tüketimi yapar.
D) Kloroplast bütün fotosentetiklerde ortaktır.
E) Besin üretimi için ışık varlığı şarttır.
2. Fen Edebiyat Fakültesinde biyoloji bölümünü okuyan iki

öğrenci grubuna bitki fizyolojisi dersinde iki ayrı proje veri-
lir. Birinci öğrenci grubuna fotosentez, ikinci öğrenci grubu-
na ise kemosentez olayını gerçekleştiği bir deney düzeneği
kurmaları istenmiştir.
Birinci öğrenci grubu İkinci öğrenci grubu

4. Aşağıdaki şekilde mitokondride gerçekleşen oksijenli solu-
Karanlık ortam Işıklı ortam
• Öglena num tepkimeleri özetlenmiştir.
• Su B
• Saksı bitkisi • CO2 İ
• Su • Fe gibi L
• CO2 inorganik G Dış zar
• 25°C • 25°C
Öglena İ Zarlar arası
boşluk
Öğrenciler birinci deney grubunda fotosentez, ikinci
S İç zar
deney grubunda kemosentez olayı gözlemleyemiyorsa, A
I. Birinci deney grubuna ışık eklenmelidir. R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
Matriks
M
II. İkinci deney grubuna öglena yerine kemosentetik A Krebs
çember
bakteri konulmalıdır. L
III. Birinci ve ikinci deney düzeneğine organik besin ek-
Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
lenmelidir.
A) ETS elemanları elektron ilgilerine göre dizilmişlerdir.
IV. Birinci deney düzeneğinde sıcaklık 50 °C’ye çıkarıl-
B) Elektronun ETS de taşınması sırasında enerjisi giderek
malıdır.
düşer.
düzeneklerine uygulamalarından hangilerini yapmalı-
C) Matriksin ph’ı zarlar arası boşluğun ph’ından düşüktür.
dır?
D) ETS elemanlarının H+ taşıma yönü ile ATP sentaz enzi-
A) I ve II B) III ve IV minin H+ taşıma yönleri birbirlerine zıttır.
C) I, II ve III D) II, III ve IV E) NAD ve FAD koenzimleri taşıdıkları elektronları farklı
E) I, II, III ve IV ETS elemanlarına verirler.
349
5. Aşağıdaki grafikte bitkinin fotosentez hızının zamana bağlı 7. Bazı patojen bakteriler insanlarda çeşitli hastalıklara ne-
değişimi gösterilmiştir. den olabilmektedir. Bu bakteriyel hastalıkların tedavisinde
ise antibiyotikler kullanılmaktadır. Antibiyotikler bakteriler-
Fotosentez hızı
de hücre duvarının sentezini engelleme, protein sentezi-
ne engel olma gibi etkileri ile bakterilerin yaşamasını ve
çoğalmasını engeller. Protein sentezi hem bakterilerde
hem de insan hücrelerinde gerçekleşen ortak bir metabolik
olay olmasına rağmen antibiyotiklerin içeriklerinde protein
Zaman sentezini engelleyen kimyasallar kullanılabilir fakat glikoliz
t1 t2 t3 t4 t5
tepkimelerini engelleyen kimyasal maddeler herhangi bir
ilacın içinde kullanılamaz.
Zaman dilimleri ile ilgili olarak,
İnsanlarda çeşitli enfeksiyonlara neden olan, zorunlu
I. t1 ve t2de CO2 tüketilmiştir. anaerob, gram negatif bir bakteri türü olan Fusobacte-
II. t3te O2 üretimi durmuştur. rium necrophorum türlerinin tedavisinde kullanılan an-
tibiyotiklerin içeriğinde glikoliz tepkimelerini durduran
III. t4te bitkide kuru ağırlık artmıştır. kimyasallar kullanılamamasının sebepleri;
IV. t5te ATP üretimi gerçekleşmez. I. glikoliz enzimlerinin tüm canlılarda aynı olması,
ifadelerinden hangileri doğrudur? II. gram negatif bakterilerde glikolizin gerçekleşmemesi,
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve IV III. anaerob bakterilerde glikolizin gerçekleşmemesi
D) I, II ve IV E) II, III ve IV özelliklerinden hangileri olabilir?

6. Aşağıda verilen düzenek ideal koşullarda hazırlanıyor.
Cam boru
B
Tıpa
İ
L 8. Aşağıdaki grafikte kapalı bir sistemde bulunan bitkinin foto-
G sentezi sırasında elde edilmiştir.
İ Miktar
K L Y
Şekerli su S Z
Renkli sıvı A
Buna göre verilen düzenekte L kabındaki cam boruda
R
M
renkli sıvının yükselmesini sağlamak için; X
A
I. K kabına etil alkol fermantasyonu yapan bakteriler L
Zaman
eklemek,
II. K kabına laktik asit fermantasyonu yapan bakteriler Grafikteki eğrilere göre,
eklemek, I. X, ATP ya da NADPH değişimidir.
III. K kabına oksijenli solunum yapan bakteriler ve BaOH II. Y, ortama verilen O2 miktarıdır.
(karbondioksit tutucu) eklemek
III. Z, ortamdaki CO2 miktarıdır.
işlemlerinden hangileri yapılmalıdır?
350
1. Glikoliz olayı aşağıda verilen hücresel kısımların han- 4. I. 1000 maltoz
gisinde gerçekleşir? II. 1000 trigliserit
A) Golgi aygıtı
III. 1000 glikoz içeren nişasta
B) Endoplazmik retikulum
Yukarıda verilen organik besinleri monomerlerine ayır-
C) Sitoplazma
mak için gerekli su sayısı çoktan aza doğru nasıl sıra-
D) Ribozom
lanır?
E) Mitokondri
A) II – I – III B) III – II – I
C) I – II – III D) II – III – I
E) III – I – II
2. I. Gezegenimizin iklimini düzenler.

II. Gezegenin enerji deposudur.
III. Erozyonu engellemede çok önemlidir.
2022 / MSÜ
Ormanlar için yukarıda verilenlerden hangileri doğru-
dur? 5. Virüslerin;
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III I. enerji üretim ve tüketim mekanızmalarının bulunmaması,
D) I ve II E) I, II ve III II. uygun ortamda çoğalabilmeleri,

III. kalıtsal maddeye sahip olmaları
özelliklerinden hangileri günümüzde kabul edilen “hüc-

re teorisi”nin kriterleri ile uyum gösterir?

3. Tableti ile bir bilgi yarışmasına katılan Hüseyin ve karşısın-
daki Harun sorulara aşağıdaki cevapları yazmıştır.
B
İ 6. Aşağıdaki grafikte hayvanların adapte olduğu hareket tipi-
Soru: -----------------------------------?
L ne göre; harcadığı enerjinin vücut kütlesine bağlı değişimi
Ben: ------ Koful gösterilmiştir.
G
Lizozom --------- Harun İ
102 Uçma
Enerji tüketimi
Ben -------- Golgi aygıtı

10
S Koşma
Endoplazmik retikulum --------- Harun
A 1
R 10–3 Yüzme TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
Vücut kütlesi
A 10–3 1 103 106
L
Harun ve Hüseyin’in yazdığı cevapların tamamı doğru Grafikteki eğrilerle ilgili olarak,
ise, I. En fazla enerji en az kütle ile uçmada harcanabilir.
I. Hangi organlar dehidrasyon sentezi yapar? II. Bütün hareket çeşitlerinde vücut kütlesi arttıkça enerji
II. Tek zarlı organaller nelerdir? tüketimi azalır.
III. Litik enzimlere sahip organaller hangileridir? III. Koşmada enerji verimi açısından büyük vücutlu bireyler
daha az enerji harcar.
yarışmada sorulan soru yukarıdakilerden hangileri
olabilir? ifadelerinden hangileri doğrudur?

351
7. Aşağıdaki şekilde canlıların yapısında bulunan nişasta, 10. Fotosentez hızının su miktarına bağlı değişimi aşağı-
selüloz ve glikojen polisakkaritleri gösterilmiştir. daki grafiklerden hangisinde doğru gösterilmiştir?
A) Fotosentez hızı B) Fotosentez hızı
Nişasta Selüloz
Su miktarı Su miktarı
C) Fotosentez hızı D) Fotosentez hızı
Su miktarı Su miktarı
Glikojen Fotosentez hızı

E)
Polisakkarit çeşitleri ile ilgili olarak,
I. Tüm polisakkaritlerin yapı taşı glikozdur.
II. Polisakkaritlerin birbirlerinden farklı olmasının sebebi
DNA’daki genetik şifreye göre sentezlenmeleridir. Su miktarı
III. Farklı polisakkaritler aynı sayıda monosakkaritlerden

oluşabilir.
ifadelerinden hangileri doğrudur? 11. Bir popülasyonda taşıma kapasitesini;

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III I. besin miktarının azalışı,
D) II ve III E) I, II ve III II. alanın daralması,
III. predatör sayısının artışı
8. Omurgalılar şubesindeki kuşlar; durumlarından hangileri azaltabilir?

I. akciğerlerinde körük vazifesi üstlenen yapılar, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
II. kalbin dört odacıklı olması, D) I ve II E) I, II ve III
III. vücut üzerinde bulunan telekler B
özelliklerinden hangileri ile memelilerden ayrılır? İ
L 12. Aşağıdaki şekilde solunum sistemi organları numaralı ola-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III G rak gösterilmiştir.
D) I ve II E) I ve III İ
I
S II
9. Guanin deoksiribo nükleotiti, A III
P Translasyon R
P Transkripsiyon M
P Replikasyon
A
L IV
olayları sırasında zayıf hidrojen bağı veya fosfodiester V
bağları ile;
Numaralı bölgelerin görevleriyle ilgili olarak aşağıda
I. sitozin deoksiribo nükleotit,
verilenlerden hangisi yanlıştır?
II. sitozin ribonükleotit,
A) I ₺ Solunan havayı ısıtır, temizler ve nemlendirir.
III. adenin deoksiribo nükleotit,
B) II ₺ Besinlerin soluk borusuna kaçmasını engeller.
IV. timin deoksiribo nükleotit
C) III ₺ Solunan havayı peristaltik hareketlerle akciğerle-
nükleotitlerinden hangilerine bağlanabilir?
re iletir.
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) IV ₺ Havanın akciğerler içinde dağıtılmasını sağlar.
E) V ₺ Kılcal damarlarla gaz alış-verişi gerçekleştirir.
352
10.
ÜNİTE
◗  BİTKİ BİYOLOJİSİ
◗  BİTKİLERDE ÜREME, GELİŞME VE BÜYÜME
✔ ÖSYM sınavlarında bitki biyolojisi ile ilgili her yıl birden fazla
soru çıkmaktadır.
✔ Bu konuyla ilgili ÖSYM sorularını çözebilmek için bitki

yapısı, bitkisel hormonlar, bitkisel hareketler, bitkilerde madde
taşınması ve beslenme, bitkilerde üreme ve gelişme konularını
iyi bilmek gerekir.
BİTKİ BİYOLOJİSİ Bitkisel Hormonlar
a. Meristem doku hücreleri: Büyük çekirdekli küçük ince çeperli, az Oksin bitkilerde uç kısımlardan sentezlenir. Büyümeyi teşvik eder.
sayıda ve küçük koful bulunduran, bol sitoplazmalı hücrelerdir. Işığı sevmez.
Gibarellin tohumun çimlenmesini uyarır.
Üç meristen (apikal meristen) kök, gövde ve dal ucunda primer
Sitokinin hücre bölünmesini uyarır.
büyüme yani boyca uzamayı sağlar. Kök ucu kaliptira tarafından
Absisik asit tohumun uyku hâlinde kalmasını sağlar.
korunur. Gövde ucu meristemi embriyonik yapraklarla korunur.
Etilen meyvenin olgunlaşmasını sağlar.
Yanal meristen (Lateral meristen) kök ve gövde de enine büyü-
meyi sağlar. Damar kambiyumu yaş halkalarını ve iletim demetle- Tropizma Nasti
rini oluşturur. Mantar kambiyumu gövdeyi dışarıdan örterek korur. • Oksin etkilidir. • Turgor basıncı etkilidir.
b. Örtü doku • Uyarıcı yönü önemlidir. • Uyarıcı yönü önemli değildir.
• Fototropizma (Işık) • Fotonasti: Akşam sefasında
Epidermis kök, gövde, yaprak gibi organların üzerine örten tek
• Geotropizma (Yer çekimi) çiçeklerinin gündüz kapalı olması
katlı canlı tabakadır. Farklılaşarak stoma, hidatot, tüy ve emergen-
• Hidrotropizma (Su) • Sismonasti: Küstüm otuna doku-
si oluşturur. nulduğunda yapraklarını kapat-
• Kemotropizma (Kimyasal) ması
Stomalar açılıp kapanabilen, fotosentez, gaz alışverişi yapabilen
hücrelere sahiptir. • Haptotropizma (Sarılma) • Termonasti: Lalelerin düşük
• Travmatropizma (Yaralanma) sıcaklıkta çiçeklerini kapaması
Hidatotlar damlama ile su ve tuz atarlar.
Fotoperyodizm
Tüyler savunma, örtü, salgı, emme görevi üstlenir.
Arkadaş Kaynak
hücresi hücre
Emergens korunma ve savunma amaçlıdır.
Kısa Gün Bitkileri Uzun Gün Bitkileri Su Su
Peridermis çok yılık bitkilerin kök ve gövdelerinde epirdermis par-
Besin
çalandığında yerini alır.
Floem (kalburlu borular)

Ksilemde suyun akış yönü
Ksilem (odun boruları)

c. Temel doku
Basınç akış hızı

• Parankime dokusu özümleme, iletim, havalandırma ve depo göre-
vi yapar. Arkadaş Havuz
hücresi hücre
• Kollenkima canlı, esneme özelliğine sahip ana gövde ve dallarda : Aydınlık : Karanlık
bulunur.
• Sklerenkima ölü hücrelerden oluşmuş olup olgunlaşmış kısımlar-
Su Besin
da bulunur.
d. İletim doku: Kök, gövde ve yaprağa ulaşarak madde iletimini sağlar.
Nemli ortam bitkisi Özellik Kurak ortam bitkisi
• Ksilem ölü hücrelerden oluşup su ve mineral taşır.
Fazla Stoma sayısı Az
• Floem canlı hücrelerden oluşup besin taşır.
İnce Kütikula Kalın
Saçak kök Kök Kazık kök
Ksilem
Az Yaprakta tüy sayısı Fazla
Floem
Bitki kökleri mantar bitki ile mikoriza, azot tutucu bakteriler ile nodül bir-
Ksilem
likteliği oluşturur.
Floem Stomaların açılmasında meydana gelen olaylar:
• K+ iyonları bekçi hücrelerine girer.
Ksilem
• Fotosentez ürünleri ile K+ iyonları ozmotik basınç artırır.
Floem • Su bekçi hücrelerine girer, turgor basıncı artar.
• Stoma açılır.
Floem Tozlaşma: Erkek üreme organında oluşan polenlerindeki üreme orga-
Ksilem
nındaki tepeciğine ulaşmasına denir. Tohumun çimlenmesinde O2 sı-
Epidermis caklık ve su etkilidir.
Korteks Olgunlaşma 1. döllenme
Emici tüy bölgesi Sperm (n) + Yumurta (n) Zigot (2n) † Embriyo
2. döllenme
Sperm (n) + Polar çekirdek (n) Triploit çekirdek (3n) † Endosperm
Uzama
bölgesi Polen
Hücre
bölünme
bölgesi Mikrospor
Kaliptra ana hücresi
Sperm
Kütikula
Çiçek Megaspor
Üst epidermis
ana hücresi
Palizat
parankiması Zigot
Ksilem
Bitki
Sünger
Embriyo
parankiması
Floem
Alt epidermis
Stoma
Endosperm
Test BİTKİ BİYOLOJİSİ
1 Bitkilerin Yapısı – 1
1. Yapı ve görevce benzer hücreler bir araya gelerek dokuları 4. Aşağıda epidermisin farklılaşması ile oluşan bir yapıya ait
oluşturur. bazı açıklamalar verilmiştir.
Buna göre dokuyu oluşturan hücreler için, • Yaprak uç ve kenarlarında bulunur.
I. Nükleotit çeşitleri aynıdır. • Fazla suyu damlama ile dışarı atar.
II. Kromozom sayısı farklıdır. • Ksilemle bağlantılıdır.
III. Glikoproteinler birbirine uygundur. Buna göre açıklaması verilen kısım aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Hidatot B) Tüy C) Emergens
D) Kütikula E) Stoma
5. Bitkilerde terleme olayında su buhar hâlinde dışarı atılır.

Terleme olayı yaprak ve bir miktar gövdede gerçekleşir.
2. I. Ayva
Buna göre terleme olayında;
II. Keten
III. Fındık I. lentisel,
II. stoma,
Yukarıda verilen yapılardan hangilerinde sklerenkima
bulunur? III. hidatot
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III kısımlarının hangileri etkilidir?

3. Aşağıda tepe tomurcuğunun boyuna kesiti verilmiştir. B 6. Floem elemanları içerisinde;

Büyüme noktası İ I. kalburlu borular,
L II. arkadaş hücreleri,
Yaprak sürgünü G
İ III. floem parankiması,
Tomurcuğu meydana IV. floem sklerankiması
getiren genç yaprak
S yapılarından hangileri yer alır?
Yan dal başlangıcı A
R A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
A
Şekile göre, L
I. Büyüme noktası, uç meristem olup boyca uzamayı sağ-
lar.
7. I. Besin depolama
II. Tepe tomurcuğu boyca uzamayı sağlarken doku ve or-
II. Fotosentez yapma
ganlarını temel yapı taşını meydana getirir.
III. Toprak üstü organları taşıma
III. Gövdede tepe tomurcuğunun etrafını genç yapraklar
sarar. Yukarıda verilenlerden hangilerini gövde gerçekleşti-
rebilir?
355
8. Peridermiste stomaların görevini üstlenen yapı ile ilgi- 12. Aşağıda epidermise ait bir kavram haritası gösterilmiştir.
li,
Tüy Stoma Canlı Tek sıra
I. Yaprak ve gövdede yer alır.
II. Hücreleri ölüdür. oluşturur. Özelliklerine
sahiptir.
III. Açılıp kapanarak gaz alış verişini kontrol eder. Farklılaşarak 2
eri
Hidatot el
ifadelerinden hangileri doğrudur? 1 cr Kloroplastsız
Epidermis Hü
3 Görevini
Üstlenir.
Korur
Buna göre, kavram haritasında numaralı bölgelerden

hangileri doğrudur?
9. Bitkide sekonder meristem enine büyümeyi sağlar.
A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3
Sekonder meristem çeşitleri arasında;
I. damar kambiyum, D) 1 ve 2 E) 1, 2 ve 3
II. uç meristem,
III. mantar kambiyum
dokularından hangileri yer alır? 13. Bitkisel dokulardan,

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III • Hücreleri kofulsuz veya küçük ve az kofulludur.
D) I ve III E) I, II ve III • Hücre çeperi incedir.
• Metabolizma hızları yüksektir.
• Hücreleri mitoz geçirir.
özelliklerine sahip doku çeşidi,

I. parankima doku,
II. primer meristem,
10. Olgun bir çam ağacının gövdesindeki dokular incelen- III. sekonder meristem
diğinde; B
İ verilenlerden hangileri olabilir?
I. ksilem,
L
II. damar kambiyumu, G
III. epidermis
yapılarından hangileri kesinlikle bulunur?

S
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A
D) I ve II E) I, II ve III R 14. Temel doku birbirinden farklı özelliklerine sahip parankima,
M kollenkima ve sklerenkima hücrelerinden oluşur.

A
Parankima hücreleri için aşağıda verilenlerden hangisi
L
yanlıştır?
A) Hücreleri canlı, ince çeperli ve bol sitoplazmalıdır.
11. Epidermis hücreleri için, B) Bitkinin diğer doku ve organlarını doldurduğundan dolgu
I. Hücreleri kalın çeperli ve klorofillidir. doku da denilir.
II. Küçük kofullu, cansız ve bol sitoplazmalıdır. C) Ağaç kabuklarında olduğu gibi zamanla canlılığını kay-
beden türleri vardır.
III. Hücre arası boşluklar yoktur.
D) Kök, gövde korteksi ve yaprağın mezofil kısmını doldu-
rur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Hücre bölünmesini primer meristeme dönüşerek gerçek-
D) I ve II E) I, II ve III leştirir.
356
2 Bitkilerin Yapısı - 2
1. Aşağıda bazı doku gruplarının birbirine dönüşümü gösteril- 4. Bitkiler tarafından üretilen salgılar,
miştir. I. mikroorganizmalardan koruma,
Hormonların II. polimerleri sindirme,
Primer
Y X
meristem
etkisi ile III. çimlenmeyi sağlama

X ve Y dokuları için,
I. Y’nin hücreleri canlıdır.
II. X’nin hücreleri bölünme özelliğine sahiptir.
III. Y bitkide depo, havalandırma ve iletim gibi görevler üst-
lenir.

5. Bir Biyoloğun mikroskop altında incelediği yaprağa ait kesit
aşağıda gösterilmiştir.
Kütikula
Üst epidermis
2. Hidatotlar için verilen özelliklerden, Palizat

parankiması
Ksilem
I. Suyu dışarı atarlar.
Sünger
II. Açılıp kapanamazlar. parankiması
Floem
III. Yapraklarda bulunurlar. Alt epidermis
Stoma
lentisel ve stomaya ait olanlar hangi seçenekte doğru
gösterilmiştir? Buna göre, yaprak yapısı ile ilgili olarak aşağıdakilerden
Stomada görülen Lentiselde görülen
özellikler özellikler A) Alt ve üst epidermis örtü doku çeşididir.
A) I ve II III
B B) Kütikula ışığa karşı geçirgen değildir.
B) II ve III I
İ
C) I ve III I ve II L C) Stomalar açılıp kapanabilme özelliğine sahiptir.
D) II ve III I ve II G
D) Palizat ve sünger parankiması fotosentez yapar.
E) I ve II I ve III İ
E) Ksilem ve floem madde iletimini sağlar.
S
A
3. • Bitkinin genç kısımlarını destekler. R TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
• Büyümekte olan gövde, yaprak, çiçek ve meyvede bu-
A
lunur. L
• Kalın çeperli ve canlı bir dokudur. 6. Örtü doku epidermis ve peridermisten meydana gelir.
• Sağlamlık ve esneklik verir. Buna göre;
Özelliklerine sahip doku aşağıda verilenlerden hangi- I. meyve,

sidir? II. yaprak,
A) Ksilem III. gövde,
B) Kollenkima IV. kök
C) Epidermis organlarından hangilerinin üzerini örtü doku örter?
D) Sklerenkima
E) Parankima
357
7. I. Epidermis parçalanınca ortaya çıkar ve epidermisin 11. Bitkide metabolizma faaliyetinde kök, gövde ve yaprak or-
yerini alır. ganları önemli işler üstlenir.
II. Hücrelerinin çoğunluğu ölü olup çok katlıdır. Buna göre kök için aşağıda verilenlerden hangisi yan-
lıştır?
III. Sıcak, soğuk gibi mekanik etkilerden korur.
A) Tohumun çimlenme süresince önce kök, sonra gövde
Peridermis için yukarıda verilenlerden hangileri doğ- oluşur.
rudur? B) Fotosentezle besin üretir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Bitkiyi toprağa bağlar.
D) Bazı maddelerin depolanmasını sağlar.
E) Gövdenin desteklenmesi ve oksijen alımını sağlar.
8. Temel doku hücrelerinden sklerenkima içerisinde;

I. taş hücreleri,
12. Aşağıda bitkilerde görülen kök çeşitlerinin şekilleri gösteril-
II. ksilem, miştir.
III. lif D bitkisinden
B bitkisinden
alınan kök
alınan kök
9. Bir bitkide yaş halkalarını meydana getiren damar kambi- Şekildeki kök ve bitki çeşitleri için,
yumudur. I. D bitkisinde ana kök fazla gelişmemiş olup hemen he-
men aynı uzunlukta kökler bulunur.
Buna göre damar kambiyumunun oluşturulduğu yaş II. B bitkisinin kökü bitkiyi toprağa bağlar ve besinde birik-
halkalarının dar veya geniş olmasını, tirebilir.
I. bitkinin ışık alma süresi, III. B bitkisinin kökünde ana kök ve yan kökler bulunur.
II. toprağa düşen yağış miktarı,
III. atmosferden alınan CO2 miktarı
durumlarından hangileri açıklayabilir?
B D) I ve II E) I, II ve III
G
İ
10. Aşağıda verilen odun ve soymuk boru karşılaştırmala- 13. Parankima hücreleri üstlendiği morfolojik ve fizyolojik işlev-
S lere göre değişik gruplara ayrılır.
rından hangisinde hata yapılmıştır? A
• Yaprağın mezofil tabakasında CO2 ve H2O tüketir.
R
Odun borusu Soymuk borusu
M • Patateste nişasta, fasulyede protein, fındıkta yağ, kak-

tüste su bulundurur.
A) Taşıma kökten Taşıma kökten A
gövdeye doğ- gövdeye,gövdeden L • Su ve bataklık bitkilerinin kök ve gövdelerinin hücre
rudur. köke doğrudur. arası boşluklarında gaz değişimini sağlar.
B) Cansız hücre- Canlı hücrelerden Parankima hücrelerine ait gerçekleştirilen olaylara göre,
lerden oluşur. oluşur. parankima dokunun;
C) Su ve mineral Fotosentezin inorga- I. özümleme,
taşınır. nik ürünleri taşınır. II. depolama,
D) Taşımada enerji Taşımada enerji III. havalandırma,
harcanmaz. harcanabilir. IV. iletim
E) Bitkinin öz hangi görevleri üstlendiği söylenebilir?
Bitkinin kabuk kısmı-
kısmına doğru
na doğru bölümde A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
bölümde yer
yer alır.
alır. D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
358
1. Aşağıdaki şekilde dikotil bir bitkinin gövdesinden alınan 4. Gövde bitkinin toprak üstü organı olup yaprak, çiçek, mey-
enine kesit gösterilmiştir. ve ve tomurcuk gibi yapılarını taşır.
Yanal tomurcuk
?
Tepe
tomurcuğu
Nodyum
yum
rnod
İnte
Buna göre, şekilde soru işareti (?) ile gösterilen kısım
için, Şekildeki kısımlarla ilgili olarak,
I. Bitkide enine büyümeyi sağlar. I. Yanal tomurcuk gövdede yan dalları oluşturur.
II. Yaş halkalarını oluşturur. II. Nodyum dalların çıktığı veya yaprakların bağlandığı
yerlerdir.
III. İletim demetlerini meydana getirir.
III. Tomurcukların uyku hâlinde kalmasına apikal dor-
mansi denir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III IV. Tepe tomurcuğu sayesinde sekonder büyüme ger-
D) II ve III E) I, II ve III çekleşir.
A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV
2. Tüyler epidermis hücrelerinin dışarıya doğru meydana ge-
tirdiği çıkıntı olup bitkinin türü, yaşadığı ortama göre yapı
ve görev bakımından farklılık gösterir.
Buna göre tüyler için aşağıda verilenlerden hangisi

yanlış bir ifadedir? 5. Aşağıda bir bitkinin genel görünümü gösterilmiştir.
A) Su kaybını azaltarak sıcak havada bitkiyi korur.

B
B) Stomaları doğrudan rüzgar almaktan korur. İ
C) Silisyum ya da kalker taşıyan sivri uçlu, kalın çeperli L
tüyler hayvanlara karşı savunma amaçlı kullanılır. G Y
İ
D) Kökteki emici tüyler topraktan su, suda çözünmüş mi- X
neral ile organik alınmasını sağlar.
S
E) Bitkinin gövde ve yapraklarında aromatik kimyasalları
A
salgılar.
R Z TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
3. • ATP sentezi A
• Enzimsel aktivite L
• H2O harcanımı
Yukarıda verilen olayların tamamı;

I. lentinsel,
II. kollenkima,
III. ksilem
Buna göre yukarıda verilen kısımlardan hangileri se-
kısımlarının hangilerinde gerçekleşir? konder meristem bulundurur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız Y B) Y ve Z C) X ve Y
D) I ve II E) I, II ve III D) X ve Z E) X, Y ve Z
359
6. Temel doku içerisinde; 9. Epidermis hücreleri farklılaşarak çeşitli görevler üstlenen
I. parankima, yapılar oluşturur.
II. kollenkima, Buna göre aşağıda verilen yapılardan hangisi epider-
III. sklerenkima misin farklılaşması ile oluşmuş yapılardan biri değil-
verilenlerden hangileri yer alır? dir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Hidatot B) Tüy

D) I ve II E) I, II ve III C) Kütikula D) Emergens
E) Stoma
7. Biyoloji dersinde öğretmen kollenkima ve sklerenkima do-

kularının bir tablo ile karşılaştırılmasını ister. 10. Bitkide bölünür dokular için aşağıda verilenlerden
Kollenkima Sklerenkima A) Bölünebilen hücrelere sahiptir.
Özellik
dokusu dokusu
B) Hücrelerin metabolizma hızı düşük ve normale göre
I. Hücresi Canlı Ölü daha büyüktür.
C) Metabolizma hızları yüksek ve büyümede etkili hormon
II. Fotosentez Yapmaz Yapar
salgılar.
Kitin birikmiş ve Kitin birikmiş ve D) Hücreler arası boşluklar yok veya çok azdır.
III. Hücre çeperi
kalınlaşmış. incelmiş.
E) Hücrelerinde çekirdek büyük, sitoplazmaları boldur.
Buna göre, öğrenci tablodaki hangi bölgelerde yanlışlık
yapmıştır?
11. Aşağıda tek ve çift çenekli bitki gruplarına ait verilen
karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır?
Monokotil Kısım Dikotil
B
8. Aşağıda bir bitki kökünün boyuna kesiti gösterilmiştir.
İ A) Yaprak
Floem
L
Ksilem
Epidermis
G
Korteks Y
İ
Emici tüy
B) Kök
S
X
A
Z R
M
L
A C) Gövde
L
Kök kısımları için,
I. L hücreleri tarafından salınan jelatinimsi sıvı kökün top-
rakta kolayca ilerlemesini sağlar.
D) Çiçek
II. Z hücre bölünme bölgesi olup uç kısmında büyüme ko-
nisi bulunur.
III. X olgunlaşma, Y uzama bölgesidir. Kotiledon Kotiledon

E) Çenek
360
1. Aşağıda bitkilerde bulunan bazı doku çeşitleri harflendirile- 3. Aşağıda bir bitkinin gövdesinden alınan enine kesit göste-
rek bir diyagram üzerinde gösterilmiştir. rilmiştir.
a. İletim doku
a
a b c
b. Damar kambiyum
Öz b
f c c. Destek doku d
e d e
d. Primer meristem
e. Temel doku Harflendirilen kısımlar için aşağıda verilenlerden han-

f. Mantar kambiyum gisi doğrudur?
A) a, çiçekli bitkilerde bulunmaz.
Şekildeki diyagramda bölünür doku çeşitleri kırmızı
B) b, odunsu bitkilerde kesinlikle bulunmaz.
renk ile gösterilirse aşağıdakilerden hangisi elde edilir?
C) c, ksilem dokusudur.
A) B) D) d, tamamen cansız hücrelerden oluşur.
a b a b
E) e, cansız hücrelerden oluşan epidermistir.
f c f c
e d e d
C) D) 4. Nemli ve kurakçıl bölge bitkileri bulunduğu ortamda ya-

a b a b
şamsal faaliyetlerinin devamı için farklı adaptasyonlara sa-
f c f c hiptir.
e d e d
Nemli Bölge Bitkisi Kurakçıl Bölge Bitkisi
I Stoma az ve derinde Stoma çok ve yüzeyde

E)
a b
II Genelde kazık kök Genelde saçak kök
f c
III İnce kütikulaya sahip Kalın kütikulaya sahip
e d B
Buna göre verilen karşılaştırmalardan hangileri doğru-
İ
L dur?
G A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
İ
S
A
R
2019 / AYT
M
2. Aşağıda epidermisin kısımları gösterilmiştir. A
5. Kökler tarafından alınan su ve minerallerin gövdeye ve
Kütikula L
yapraklara uzun mesafeli taşınımında görev alan iletim
Epidermis dokusunu oluşturan hücreler ile ilgili,
I. Olgunlaştıklarında çekirdek ve sitoplazmalarını yitirirler.
Şekli verilen doku için, II. Bölünme yetenekleri zamanla artar.
I. Tek sıralı hücrelerden oluşur. III. Hücrelerin uç uca gelen bölümlerinde su geçişine izin
II. Hücreler arası boşluk fazladır. veren geçitler bulunur.
III. Bitkide örtü dokunun elemanıdır.
yargılardan hangileri doğrudur?
D) I ve III E) I, II ve III D) I ve III E) II ve III
361
6. Aşağıda bir bitkinin gövdesinden alınan enine kesit göste- 9. Aşağıda bir bitkinin temel kısımları gösterilmiştir.
rilmiştir.
Sürgün
Sistemi
X
Epidermis
Kök
Sistemi
Çiçekli bitkinin kısımları için,

Buna göre bitkinin epidermis kısmından öz kısmına doğru
gövdenin etrafında X derinliğinde bir halka çıkarılıyor. I. Sürgün sisteminde havayla temas hâlinde olan çiçek,
yaprak ve meyve bulunur.
Buna göre bu bitkide;
I. organik madde taşınımında, II. Kök sistemi toprak altında kalır.
II. fotosentezde, III. Kök ve sürgün sistemindeki dokularda DNA dizilişi fark-
III. su ve mineral taşınımında, lıdır.
IV. terlemede
durumlarının hangilerinde aksamalar meydana gelebi-
lir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
10. Aşağıda tek ve çift çenekli bitkilerde kökün enine kesiti

gösterilmiştir.
7. Ilıman bölgelerde yaşayan ağaçların gövdesinden enine silindir Parankima
kesit alındığında iç içe bir çok halka görülür. Bu halkala- hücresi
rın her biri bir yıl içinde meydana gelen ksilem dokudur ve X
bunlara yaş (büyüme) halkaları denir. Ilıman bölgelerdeki Z
ağaçlarda ilk baharda büyüme başlar, büyüme sonbaharda
Merkezi
L
durur. Bu süreye büyüme mevsimi denir.
Endodermis
İlkbahar odunu Sonbahar odunu Y
Tek çenekli Çift çenekli
Odunun hücreleri bü- Odunun hücreleri kü-
I B
yük, duvarları ince çük, duvarları kalın Harflendirilmiş kısımlarla ilgili olarak, aşağıda verilen-
İ
L lerden hangisi yanlıştır?
Odunun yoğunluğu
II Odunun yoğunluğu az G A) Y, klorofilsiz epidermistir.
fazla
İ B) X, epidermisten merkezi silindire kadarki korteks pa-
III Koyu renkli Açık renkli
rankimasıdır.
Buna göre ilkbahar ve sonbahar odunlarına ait karşı- S C) Z, organik maddeleri taşır.
laştırmalardan hangileri doğrudur? A
R D) L, floem dokusudur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III M E) Merkezi silindiri L ve Z dokuları oluşturur.

L
ÖĞREN
Sekonder meristem, iletim demetlerini oluşturur.

8. Bitkilerde yaprak aşağıda verilenlerden hangisini ger-
çekleştiremez?
A) Fotosentez yapma
B) Boşaltım sağlama UNUTMA
C) Terlemeyi sağlama
Sekonder meristem, bölünmez doku hücrele-
D) Atmosferden H2O alma
rine hormonların etkisi ile oluşur.
E) Solunum gerkçekleştirme
362
5 Bitkisel Hormonlar
1. Aşağıda verilenlerden hangisi bitki büyümesinde etkili 6. Bitkisel hormonlar;
çevresel bir faktör değildir? I. genç yaprak,
A) Sıcaklık B) Işık C) Hormon II. meyve,
D) Su E) Toprak III. kök
organlarının hangileri tarafından salınır?
2. Bitkisel hormonlardan;
I. oksin,
II. giberellin,
III. sitokinin
7. • Hücre bölünmesini hızlandırır.
hangileri büyümeyi olumlu yönde etkiler?
• Bitkinin ışığa yönelmesine neden olur.
• Sürgün uçlarında sentezlenir.
• Büyüme ve gelişmeyi sağlar.
Yukarıda özellikleri verilen bitkisel hormon aşağıdaki-

lerden hangisidir?
A) Oksin
3. I. Meristematik bölgelerde mitozu hızlandırır ve büyüme- B) Giberellin
yi sağlar. C) Absisik asit
II. Yapraklanma ve çiçek açmada görev alır. D) Etilen
III. Meyve oluşumunu sağlar. E) Sitokinin
Yukarıda verilenlerden hangileri oksin için doğrudur?

B
İ
L 8. Sitokinin hormonu ile ilgili olarak,
G I. İkincil meristemin aktif hale gelmesini sağlar.
İ II. Hücre bölünmesi için uyarıcı görev yapar.
III. Ksilemle tohum, yaprak ve meyvelere taşınır.
4. Çiçekçiler tarafından bitkiye verilerek bitkinin yaşlan-
S
masını geciktirmek için kullanılan hormon aşağıdaki- yargılarından hangileri doğrudur?
A
lerden hangisidir?
R A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
A) Oksin M D) II ve III E) I, II ve III
B) Giberellin A
C) Sitokinin L
D) Absisik asit
E) Etilen
9. Giberellin hormonu ile ilgili olarak aşağıda verilenler-

A) Kök, genç yaprak ve bitki embriyolarında sentezlenir.
5. Tohumun uyku hâlinin (dormansi) devam etmesini B) Tohumun uyku hâlinin devam etmesini sağlar.
sağlayan bitkisel hormon aşağıdakilerden hangisidir? C) Hücreye su alınarak hücrelerin genişlemesini sağlar.
A) Oksin B) Absisik asit C) Etilen D) Hücre bölünmesi ve hücre büyümesini uyarır.
D) Giberellin E) Sitokinin E) Çekirdeksiz üzümlerin daha iri olmasını sağlar.
363
10. Aşağıdaki grafikte çiçekli bir bitkinin oksin konsantrasyonu- 13. Bitki filiz uçlarına oksinin etkisini araştıran bilim insanı ko-
na bağlı organlarındaki büyüme durumu gösterilmiştir. leoptil ucunu agar blok üzerine yerleştirip, oksinin agar blo-
ğa difüzyonla geçişini sağlamıştır. Oksin içeren agar farklı
Büyüme
+ koleoptillere yerleştirildiğinde aşağıdaki sonuçlar elde edil-
Hızlandıran
Tomurcuk miştir.
koleoptil ucunu Oksin agar bloka

agar blok difüzyonla geçer
üzerine
Yavaşlatan
yerleştirilmiş
Kök Gövde
– Oksin
konsantrasyonu

I. Bitki organlarında gelişim için oksine ihtiyaç vardır.
Kontrol Oksin içermeyen Oksin
II. Oksinin asimetrik dağılımına bağlı gövde ve kökte uya- grubu agar blok etki içeren
Merkezden uzakta
yerleştirilen bloklar
rıcı yönünde yönelmeler olur. göstermez. agar blok kıvrılmaya neden
uyarır. olur.
III. Kök, gövde ve tomurcukta ideal büyüme için oksinin
sürekli artmaması gerekir. Şekilde gösterilen deneylere göre,
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? I. Oksin içermeyen agar blok büyümeye neden olmaz,
yönelmeyi sağlar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. Koleoptil fidesindeki yönelmeyi oksinin simetrik dağılı-
D) I ve III E) I, II ve III mı sağlar.
III. Oksin içeren agar blok koleoptil fidesinde büyümeyi
uyarır.
11. Bitkilerin sadece büyüyen ve uzayan kısımlarının uyarıcı D) I ve II E) I, II ve III

yönüne bağlı olarak, oksinin asimetrik dağılımı ile gerçek-
leştirdiği hareket yönelimdir.
Buna göre yönelim çeşitleri için aşağıda verilen açıkla-
malardan hangisi yanlıştır? B
A) Bitki organlarının yaralanmaya bağlı olarak kökün fark- İ 2019 / AYT
lı tarafa yönelimi haptotropizmadır. L
B) Hidrotropizma suya yönelim olayı olup kökte görülür. G 14. Bitkisel hormonlar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han-
İ gisi yanlıştır?
C) Bitki kökünün gübreye yönelmesi kemotropizmadır.
A) Bitkisel hormonlar bitkilerde; çiçek açma, meyve oluşu-
D) Geotropizma yer çekimine bağlı olup kök ve gövdede
S mu ve yaprak dökülmesi gibi olaylarda işlev görürler.
görülür.
A B) Bitkisel hormonlar, hayvansal hormonların aksine yal-
E) Işığa bağlı yönelim hareketi fototropizmadır.
R nızca üretildikleri dokuda etkili olurlar.
M
C) Etilen, meyvenin olgunlaşmasında etkili olan bir hor-
A
L mondur.
D) Giberellin eksikliği, cüce bitkilerin oluşumuna neden
olabilir.
12. Etilen hormonu için aşağıda verilenlerden hangisi yan-
E) Oksinler, hücre duvarına etki ederek hücrelerin uzama-
lıştır?
sını ve büyümesini teşvik eder.
A) Meyve olgunlaşması sırasında üretilir.
B) Olgunlaşma sonrası fazla salınırsa meyve çürür.
C) Gaz hâlinde bir hormondur. ÖĞREN
D) Sadece üretildiği bitkilerde etkilidir. Koleoptil fidelerinde yönelmeye oksinin asimet-
E) Kuraklık, su baskını, basınç ve enfeksiyon gibi stresle- rik dağılımı neden olur.
re yanıt olarak üretilen hormondur.
364
6 Bitkisel Hareketler ve Fotoperyodizm
1. Aşağıda verilen hareket çeşitlerinden hangisi bitkiler- 5. Aşağıda kısa gün bitkisinde fotoperiyota bağlı çiçeklenme
de görülmez? durumu gösterilmiştir.
A) Kemotropizma Karanlık
B) Sismonasti Işık aşı

Kritik gece
C) Fototaksis uzunluğu
D) Termonasti Işık
E) Haptotropizma Çiçeklenme Çiçeklenme Çiçeklenme
yok var yok
Yapılan çalışmaya göre,

I. Gece, kritik karanlık dönemini geçerse çiçeklenme olur.
II. Karanlık periyot ışık flaşı ile kesintiye uğrarsa çiçeklen-
2. Aşağıda verilen bitkisel hareketlerden hangisi turgor
me olmaz.
basıncı etkisi ile gerçekleşir?
III. Gece, kritik karanlık periyodu aşar ve ışık flaşı ile kesin-
A) Bitki kökünün kireçten farklı yöne yönelmesi
tiye uğrarsa çiçeklenme olur.
B) Papatyaların güneşe doğru yönelmesi
C) Fasulye yapraklarının gündüz kalkık, gece ise eğik du-
rumda olması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Bitki kökünün yerçekimine doğru yönelmesi
E) Bitkide büyüyen organların tek taraflı yaralanmalar so-
nucu, ters yöne doğru yönelmesi
3. Tropizma ve nasti hareketleri için,

I. Uyarıcı önemlidir.
6. Aynı türe ait iki ayrı saksı bitkisinin bulunduğu ortama be-
II. Turgor basıncı etkisi ile gerçekleşir.
lirtilen maddeler konulduğunda aşağıdaki şekiller elde edi-
III. Uyarıcı yönüne ters gerçekleşirse hareket negatiftir. B
İ liyor.
verilenlerden hangileri ortaktır? L
G
İ
Gübre
S
Kireç
A
R Birinci saksı İkinci saksı TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
4. Aşağıda verilen koleoptil fidelerinden hangisinde ka-
A Saksılardaki bitkilerin hareketi ile ilgili olarak,
ranlık ortamda yönelme gözlenir? L I. Her iki bitki çeşidi de aynı nasti çeşidini gerçekleştirmiş-
tir.
A) B) C)
Agar II. Birinci saksıdaki harekette uyarıcı yönü önemli iken,
ikinci saksıda gerçekleşen harekette uyarıcı yönü
önemli değildir.
III. Kök birinci saksıda pozitif, ikinci saksıda negatif kemot-
D) E) ropizma yapmıştır.
Mika verilenlerden hangileri doğrudur?

365
7. Aşağıda nasti ve tropizma hareketlerinin karşılaştırıldığı bir 10. Tel kafes içerisine ters konulan bir bitkinin kök ve gövde-
tablo verilmiştir. sindeki durumu aşağıdaki gibidir.
Nasti Tropizma
Negatif ve pozitif hare- Negatif ve pozitif hare-
I
ketleri vardır. ketleri yoktur.
Hareketin temelini gi-
Hareketin temelini su Tel kafes
II berellin ve sitokininlerin
oluşturur.
simetrik dağılımı sağlar.
Bitki desi
Uyarıcı yönü önemli olup Uyarıcı yönü önemsiz
III
yavaş gerçekleşir. olup hızlı gerçekleşir
Buna göre bu durumun oluşmasında;
Buna göre hangi karşılaştırmalarda yanlışlık yapılmıştır?
I. kökte pozitif geotropizma,
II. gövdede negatif geotropizma,
III. turgor basıncı ile nasti hareketi
verilenlerden hangileri etkilidir?
8. Bitkilerin uyaran yönüne bağlı olmaksızın gerçekleştirdiği D) II ve III E) I, II ve III
harekete nasti denir.
Buna göre,
I. Akşam sefası bitkisinde çiçeklerin gündüz kapalı gece
açık olması
II. Lalerin taç yaprakları 10 – 15 °C’den daha sıcak orta- 11. Aşağıdaki düzenekte belirtildiği gibi delikli tel eğik bir şekil-
ma konulduğunda açılması de sabitlenerek su ile ortamın nemlendirilmesi sağlanıyor.
III. Böcekçil bitkinin böceği yakalaması Fidenin kökü delikli tele ulaşıncaya kadar yer çekimi yö-
verilen nasti çeşitleri hangi seçenekte doğru eşleşti- nünde, ulaşınca ise tele paralel olarak büyüyor.
rilmiştir?
Sismonasti Termonasti Fotonasti
A) I II III
B) III II I Musluk
C) I III II
B
D) III I II İ
E) II I III L
G
İ Bitki kökü
Delikli tel
Toprak
S Yapılan deney için,

9. Bir saksı bitkisi ışık varlığında aşağıdaki düzenekte olduğu
gibi ok yönünde sabit hızda döndürülüyor. A I. Bitki kökleri topraktan inorganik madde ihtiyacını karşı-
R lamıştır.
M II. Kökte negatif hidrotropizma olmuştur.

A III. Gövdede negatif fototropizma gerçekleşmiştir.
Ok yönünde L
döndürülüyor. yorumlarından hangileri doğrudur?
Düzenekteki bitki ile ilgili olarak, D) I ve II E) I, II ve III

I. Gövdede yönelim yoktur.
II. Kök gövdeye zıt büyür.
ÖĞREN
III. Gövdede oksin homojen dağılmıştır.
yargılarından hangileri doğrudur? Tropizmaya oksinin dağılımı neden olurken
nastiye turgor basıncı neden olur. Uyarıcı yönü
tropizmada önemlidir.
366
7 Bitkilerde Madde Taşınımı ve Beslenme - 1
1. Aşağıdaki tabloda farklı bitki türlerinin yaşadıkları toprakta- 4. Bitkiler, topraktan su ve gerekli mineralleri alarak beslenir.
ki ve kök emici tüylerindeki osmotik basınçları verilmiştir. Mineraller topraktan genellikle inorganik iyonlar hâlinde alı-
nıp organik madde sentezinde harcanır. Toprakta bulunan
Emici tüy
Toprak osmotik minerallerin çok azı bitkiler tarafından kolayca alınabilir
Bitki türü osmotik
basıncı (atm) özelliktedir.
basıncı (atm)
I K 4 6 Minerallerin bitkiler tarafından kullanılabilir hâle dö-
nüşmesinde;
II L 8 8,5
I. toprağın havası,
III M 2 5
II. toprağın sıcaklığı,
Buna göre; III. topraktaki mikroorganizmaların faaliyeti
I. L bitkisi daha kurak ortamda yaşamaya uyum sağlamıştır.
faktörlerinden hangileri önemlidir?
II. M bitkisinin topraktan su alması K ve L bitkilerine göre
daha kolaydır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
III. K ve M bitkilerinde odun borularında madde taşınması D) I ve II E) I, II ve III
sırasında enerji harcanmaz, L bitkisinde harcanır.
5. Mantarlar, su ve inorganikleri emen hif adı verilen ipliklere

sahiptir. Hiflerin bir kısmı bitki kökünü sarar, bir kısmı ise
emilim yüzeyini artırır. Mantar hifleri topraktan aldığı su ve
iyonları bitki kök hücrelerine, ksilemle diğer bitki hücreleri-
2. Stomaların açılıp – kapanmasında;
ne aktarır. Ayrıca fosfor, demir ve çinkonun bitkiye aktarı-
I. K+, mında etkilidir. Mantar ve bitki ...X... birlikteliğinde karşılıklı
II. turgor basıncı, fayda görür. Mantar besin; bitki ise su ve mineral ihtiyacını
III. CO2 giderir. ...Y... birlikteliği ise azot tutucu bakteriler ile azot
B ihtiyacı fazla olan fasulye, bezelye, bakla, yer fıstığı gibi
verilenlerden hangileri etkilidir? İ baklagillerin kökünde görülür. Y birlikteliğinde karşılıklı fay-
L da yani mutualist yaşam söz konusudur. Baklagil bakteriye
G organik besinleri verirken; azot tutucu bakteri bitkiye azot
D) I ve II E) I, II ve III temin eder.
İ
X birlikteliği Y birlikteliği
S
A
M
A
3. Bitkilerde yapraklar bulunduğu ortama göre farklı adaptas-
L
yonlar kazanabilir.
Buna göre,
Buna göre şekli ile açıklaması belirtilen X ve Y birlikte-
I. stomaların fazla sayıda ve yaprağın üstünde yoğunlaş-
liği aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
ması,
II. mumsu kütikulanın kalın olması, X birlikteliği Y birlikteliği
III. tüy sayısının fazla olması A) Amensalizm Mikoriza
özelliklerinden hangileri nemli bitkilerin yapraklarında B) Nodül Yarı parazitlik

görülür? C) Mikoriza Nodül
D) Nodül İç parazitlik
E) Mikoriza Kommensalizm
367
6. Su dolu bir kaba çapları birbirinden farklı, aynı boydaki cam 9. Bir bitkiye hergün bir önceki günün 1,5 katı büyüklüğünde
borular batırılıyor. Borulardaki su seviyesinin şekildeki gibi su verilerek ayrı ayrı transpirasyon hızları ve fotosentez
farklı olduğu görülüyor. Ayrıca su seviyesi cam borularda hızları ölçülmüş ve aşağıdaki grafikler elde edilmiştir.
kaptan daha fazladır. Fotosentez hızı
Terleme hızı
a
Cam boru
K b
L
M c
Sabitleyici
Cam kap
Su Zaman Zaman
Buna göre grafiklerin günlere göre doğru gösterildiği

Buna göre yapılan deney ksilemde suyun taşınımında- seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
ki hangi olayla ilgilidir? 1. Gün 2. Gün 3. Gün
A) Kılcallık olayı A) K – a L–b M–c
B) Terleme B) M – a L–b K–c
C) Kök basıncı
C) K – c L–b M–a
D) Kohezyon kuvveti
D) L – b M–c K–a
E) Adhezyon kuvveti
E) M – c L–b K–a
7. Aşağıda bir iletim demetinin oluşumu gösterilmiştir. 10. Aşağıda organik maddenin taşınımı gösterilmiştir.
Kalınlaşmış Arkadaş X
hücre Kanal hücresi hücresi
duvarı
Ara lamel
a
a
b
Ana hücre Floem (kalburlu borular)

Şekildeki iletim doku çeşidi için, B

I. Bölünür doku hücrelerinin üst üste gelip canlılığını kay- İ
betmesiyle oluşur. Arkadaş Y
L hücresi hücresi
II. Su ve mineral taşınımını sağlar. G
III. Madde alışverişini aktif taşımayla gerçekleştirir. İ
b
a
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III S
R
M Buna göre; X, Y, a ve b kısımları hangi seçenekte doğ-

A ru verilmiştir?
L X Y a b
8. Su molekülleri ksilemde taşınırken birbirine ve ksilem çe-
A) Kaynak Havuz Glikoz Su
perine tutunur. Ayrıca su molekülleri hidrojen bağlarıyla
hücre hücre
birbirine tutunur.
B) Havuz Kaynak Su Glikoz
Bu kuvvet ile ilgili olarak,
hücre hücre
I. Suyun yapraklara kadar çıkarılmasına yardımcı olur.
C) Kaynak Havuz Su Galaktoz
II. Yapraklarda terleme ile kaybedilen su yerine üst organ- hücre hücre
lara su çekilir.
D) Kaynak Havuz Su Glikoz
III. Su taşınımında terleme ile beraber en etkili kuvvettir.
hücre hücre
yargılardan hangileri doğrudur? E) Havuz Kaynak Glikoz Su
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III hücre hücre
368
8 Bitkilerde Madde Taşınımı ve Beslenme - 2
1. Aşağıda verilen maddelerden hangisi iletim dokusu ta- 5. Çift çenekli bir bitkiye tüm soymuk borularını tıkaya-
rafından taşınan maddelerden biri değildir? cak mumsu bir madde enjekte edilecek olursa,
A) Azot B) Amino asit C) Nişasta I. Yapraktaki turgor basıncın azalması
D) Vitamin E) Su II. Glikozun toprak altı organlarına iletiminin durması

III. Suyun ksileme iletiminin gerçekleşmemesi
durumları hangi sıraya göre gerçekleşir?
A) I – III – II
B) I – II – III
C) II – III – I
2. Stomalarla ilgili olarak, D) III – II – I
I. Bitkinin çevresi ile gaz alışverişini gerçekleştirir. E) II – I – III
II. Terleme ile dış ortama su buharı verilir.
III. Açılıp kapanarak gaz değişimini kontrol eder.
6. Bitkilerde suyun taşınımında etkili faktörler,
I. Kılcallık
II. Kök basıncı
III. Terleme – Kohezyon kuvveti
verildiği gibidir.
3. I. Azot bağlayan bakteriler ile bitki kökleri arasında mutu- Buna göre verilen kuvvetlerin suyu çıkardığı yüksekli-
alist yaşam görülür.
ği açısından çoktan aza doğru nasıl sıralanır?
II. Mikoriza, mantar hifleri ile bitki kökleri arasında görülür.
A) I – II – III
III. Nodül, alg ve bakteriler arasında görülür.
B) II – III – I
Bitkilerde beslenme ile ilgili olarak yukarıda verilenler-
C) III – II – I
den hangileri doğrudur?
B D) I – III – II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ E) II – I – III
G
İ
S
A
2021 / AYT R 7. Yapraklarda ve bitkinin yeşil kısımlarında fotosentezle ya TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M da nişastanın yıkımı sonucu glikoz üretilir. Kaynak hücre
4. Bitkilerde suyun, kökten gövde ve yapraklara taşınma- A olarak görev yapan hücrelerden floeme glikoz girince su
sıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? L derişimi azalır. Floem çevre dokulardan ve ksilemden su
A) Terleme ile oluşan basınç farkı, suyun ksilemde taşın- çeker. Böylece floemde sıvı basıncı artar, aşağı doğru sıvı
masında etkilidir. akar. Glikoz, floemden havuz hücreye aktif olarak taşınır.
B) Su, ksilemde kökten yukarıya doğru aktif taşıma ile ta- Su floemden ksileme geçerek yukarı doğru taşınır.
şınır. Organik maddelerin taşınmasını açıklayan görüş aşa-
C) Ksilem içinde suyun taşınması tek yönlü olarak gerçek- ğıdakilerden hangisidir?
leşir. A) Basınç akış teorisi
D) Su molekülleri ile ksilemin çeperindeki selüloz molekül- B) Terleme
leri etkileşir. C) Kılcallık olayı
E) Ksilemdeki su yukarı doğru çekildikçe kökte ozmotik D) Kohezyon kuvveti
basınç artar. E) Adhezyon kuvveti
369
8. Bitkilerde azot, potasyum, magnezyum, klor ve demir en 12. Otsu çift çenekli bitki su dolu bir kaba konuluyor.
önemli elementlerdendir. • Suyun içerisine suda çözünen fotosentez ürünü orga-
Magnezyumun bitkideki fonksiyonları için, nik D maddesi ekleniyor.
I. Eksikliğinde yapraklar kurur ve erken dökülür. • Suyun içerisinde suda çözünen mineral B maddesi ek-
II. Önemli biyokimyasal tepkimelerde görevli enzimlerin leniyor.
aktifleştirilmesinde görev alır.
III. Klorofilin yapısına katılmaz, sentezinde görev alır.
2
3
1
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 4
D) I ve II E) I, II ve III 5
Buna göre D ve B maddelerinin ilgili yerlere taşınma-

sında görevli iletim elemanları hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
9. Ksilemin taşıdığı sıvıda;
D maddesinin B maddesinin
I. su, taşındığı yer taşındığı yer
II. azot, A) 3 1
III. potasyum
B) 2 4
maddelerinden hangileri bulunur? C) 5 1
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) 3 2
D) I ve II E) I, II ve III E) 4 5
13. Aşağıda uzun gün bitkisinde fotoperiyota bağlı çiçeklenme-

10. Bitkide floemin gerçekleştirdiği;
ler gösterilmiştir.
I. mekanik destek sağlama,
II. iletimi kökten yapraklara doğru gerçekleştirme, Karanlık
Karanlık Işık
III. madde taşınımı sırasında ATP harcama aşı
olaylarından hangilerini ksilemde yapabilir? B
Aydınlık
Çiçeklenme Çiçeklenme Çiçeklenme
G var yok var
İ
Deneye göre,
S I. Uzun gün bitkisinde çiçeklenme olması için gece kritik
A karanlık periyodun kısa olması gerekir.
11. Çift çenekli odunsu bir bitkinin aynı büyüklük ve ağırlıktaki R
II. Gece uzunluğu, ışık flaşı ile kısaltılırsa çiçeklenme olur.
eş iki yaprağı seçiliyor. M

1. yaprağın alt kısmı, A III. Uzun gün bitkisinde karanlık periyot çiçeklenmeyi etki-
2. yaprağın üst kısmı bal mumu ile kapatılıyor. L lemez.
Bir süre beklendiğinde 2. yapraktaki ağırlık kaybının, yorumlarından hangileri doğru olabilir?
1. yaprağa göre daha az olduğu görülüyor.
Bu bitki için,
I. Nemli ortam bitkisidir.
II. Terleme ile su kaybı her iki yaprakta da gerçekleşmiştir.
III. Yaprağın üst kısmındaki gözenek sayısı daha azdır.
DİKKAT
Kurakçıl ortam bitkilerinde stomalar yaprağın alt
epidermisinin derininde yerleşmiştir.
370
9
1. Uzun gün bitkisinin çiçeklenme durumu için aşağıda 4. Aşağıda bir bitkinin ışık varlığında aldığı ve dışarı verdiği
verilenlerden hangisi yanlıştır? maddeler gösterilmiştir.
: Karanlık süre : Işıklı süre X
A) B) C) Işık Y
aşı Z
Çiçeklenme Çiçeklenme Çiçeklenme

var yok yok X
Z
Y
D) E) Buna göre X, Y ve Z maddeleri hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
Karanlık
Çiçeklenme Çiçeklenme X Y Z
var var
A) CO2 H2 O O2
B) H2 O CO2 O2
C) H2 O O2 CO2
D) O2 H2 O CO2
E) O2 CO2 H2 O
2. Bitkilerin büyüme ve gelişmesini etkileyen önemli faktörler-

den biri de gün uzunluğudur. Bitkilerin gün uzunluğuna ver-
diği yanıta fotoperiyodizm, bir günde ışık ya da karanlığa
maruz kaldığı süreye ise fotoperiyot denir. 5. Aşağıdaki şekilde bir bitkinin kök, gövde ve yaprağından
alınan kesitler gösterilmiştir.
Buna göre bitkilerde fotoperyodizm;
I. gelişme ve büyüme,
Y
II. çiçeklenme, B
III. yaprak dökülmesi İ X
L
durumlarından hangilerinde etkilidir? G Y

X
S Y
A
R X TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
A
L X ve Y kısımları için,
3. I. Yaprak yüzeyinin dar olması I. X organik madde taşır.
II. Kök osmotik basıncının fazla olması II. Y’de trake ve trakeitler bulunur.
III. Gözenek sayısının az olması
III. X ve Y damar kambiyumu tarafından oluşur.
IV. Tüy sayısının fazla olması
IV. Y’de su ve mineraller taşınır.
V. Ksilem ve floemin bulunmaması
Yukarıda verilenlerden hangisi kurakçıl ortam bitkile-
rinde görülen adaptasyonlardan biri değildir? A) Yalnız I B) II ve III C) I, II ve IV
A) V B) IV C) III D) II E) I D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
371
6. Aşağıda verilen bitkisel hareketlerden hangisini oksi- 9. Bitkide kök emici tüyler ile topraktan alınan suyun öz
nin asimetrik dağılımı sağlamaz? kısmına ulaşıncaya kadar izlediği yol hangi seçenekte
A) Jeotropizma
A) Epidermis – Endodermis – Ksilem
B) Kemotropizma
B) Endodermis – Ksilem – Epidermis
C) Fotonasti
D) Hidrotropizma C) Epidermis – Ksilem – Endodermis
E) Haptotropizma D) Ksilem – Endodermis – Epidermis

E) Ksilem – Epidermis – Endodermis
7. Aşağıda koleoptil fidelerine belirtilen şartlarda ışık verilmiş 10. Bitkilerde gerçekleşen;
ve yeterli süre beklenmiştir. I. uzun gün bitkilerinin gece uzunluğunun kritik süreyi
aşmadığı durumlarda çiçek açması,
Tüm koleoptillere
gönderilen
II. böcekçil bitkilerin yapraklarına konan böcekleri yakala-

ışık
ması,
I II III IV V
III. kök ve gövdenin yer çekimi yönüne bağlı olarak büyü-
mesi,
IV. çimlenmekte olan tohum koleoptillerinin ışığa doğru
yönelmesi
Kaide Uç Uç Uç olaylarından hangileri çevresel uyarılara bağlı olarak
opak bir kısım kısım kısım
koruyucu arasına ışık ışık gerçekleşir?
ile agar geçirmeyen geçiren
örtülmüş konulmuş şapka şapka A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
ile ile
örtülmüş örtülmüş
Buna göre koleoptil fidelerinden hangisinde yönelme
olmaz?
B
İ
L
G
İ 11. Şekilde verilen saksı bitkisi 1. durumdan alınıp 2. durum-
daki gibi tropizma hareketleri gerçekleşene kadar bir süre
bekletiliyor.
S
8. Tohumlu bir bitkinin gövde- A
sine yerden K yüksekliğin- R
1 M
deki çivinin ü girecek şe-
4 (M)
A 1. durum 2. durum 3. durum
Çivi
kilde çakılıyor. derinliği L
(K)
(L)
Buna göre bitki yıllar son- 2. durumdaki saksı tekrar 3. durumdaki gibi eski hâline
ra izlendiğinde; (S)
getirilip yeterli süre bekletilirse kök ve gövdedeki du-
I. M, rum aşağıdakilerden hangisi gibi olur?
II. K, A) B) C)
III. S,
IV. L
verilenlerden hangilerinin miktarı artar?
A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV D) E)
372
Test BİTKİLERDE ÜREME,
10 GELİŞME VE ÇİMLENME - 1
1. Çimlenme dönemindeki bir tohumda ilk fotosentez anı- 5. Aşağıda çicekli bitkilerde üreme olayı özetlenmiştir.
na kadar,
Mikrospor Megaspor
I. DNA replikasyonu II. CO harcama ana hücresi ana hücresi
2
1 2
III. O harcanımı IV. Amino asit tüketme
2 Mikrospor Megaspor
V. Glikoz yıkma 3 4
Polen Yumurta
olaylarından hangisi gerçekleşmez?
5
A) I B) II C) III D) IV E) V Zigot
6
Embriyo
Buna göre kaç numaralı bölgelerde kalıtsal çeşitlilik

sağlanır?
2. Tek çenekli bir bitki tohumunda;
A) 1 ve 2 B) 3 ve 4 C) 4 ve 5
I. n, D) 1, 2 ve 5 E) 3, 4 ve 5
II. 2n,
III. 3n,
IV. 5n
kromozom sayılı yapılardan hangilerine rastlanır?
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve IV
6. Aşağıda dişi üreme organının kısımları gösterilmiştir.
D) I, II ve III E) II, III ve III Tepecik

Dişicik borusu
Tohum taslağı
Yumurtalık
3. Çiçekle ilgili olarak, Dişi üreme organı için aşağıda verilenlerden hangisi
B
I. Ana gövdenin uç kısmında ya da yan dallarda bulunur. İ yanlıştır?
II. Erkek ve dişi organı bir arada bulunduramaz. L A) Bir çiçekte birden fazla dişi organ bulunabilir.
III. Fotosentez yapan kısımları bulunur. G B) Polen tüpü dişicik borusunda oluşur.
İ C) Döllenme dişicik borusunda gerçekleşir.
D) Tozlaşma tepecik kısmında oluşur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III S
A E) Yumurtalıkta tohum taslağı bulunur.
M
A
L
4. Tohumun uyku dönemine dormansi denir.

7. Çiçekle ilgili olarak,
I. Çiçek sapı üzerinde tek bir çiçek veya bir çok çiçekten
Dormansi dönemi için, oluşan çiçek kümesi bulunabilir.
I. Bazal metabolizma dönemindedir. II. Çiçek dıştan içe doğru taç yaprak, çanak yaprak, dişi
II. Büyüme ve gelişme hızı yavaşlar. ve erkek organdan oluşur.
III. Giberellin hormonu sayesinde gerçekleşir. III. Erkek üreme organı bulundurmayabilir.
yargılarından hangileri doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

373
8. I. Suda yaşayan türlerinde yüzebilir özellikte olmasıdır. 11. Erkek üreme hücresi oluşumunda,
II. Rüzgârla tozlaşanlarda kanat benzeri yapılar bulunur. I. Mikrospor
III. Düz yüzeyli veya hafif; desenli-çıkıntılı şekilde olabilir- II. Üretken çekirdek
ler. III. Polen ana hücresi
Yukarıda verilenlerden hangileri polenlerin tozlaşmada yapılarının görev alma sırası nasıldır?
her bitki türünde kendine özgü olduğunun göstergesi-
dir? A) I - II - III B) III - II - I C) I - III - II
D) II - I - III E) III - I - II
9. Kapalı tohumlu bitkilerden çift çeneklilerde döllenme son- 12. İki farklı türden alınan bitkilerin çiçeğine ait kısımlar aşağı-
rası bir takım yapılardan bazı kısımlar gelişir. daki tabloda verildiği gibidir.
Gelişen yapılar Oluşturduğu yapılar D Bitkisi B bitkisi

Tohum taslağı (K) Kabuk (1) ✔ Petal ✔ Petal
Tohum taslağının dış çe- Meyve (2) ✔ Sepal ✔ Sepal
perleri (L)
✔ Erkek üreme organı ✔ Erkek üreme organı
Yumurtalık (M) Tohum (3)
✔ Dişi üreme organı
Buna göre gelişen yapıların oluşturduğu kısımlar han-
Tabloya göre,
gi seçenekte doğru eşleştirilmiştir?
A) K – 3 B) K – 1 C) K – 2 D bitki çiçeği B bitki çiçeği

L–1 L–2 L–1 I. Tam çiçek Eksik çiçek
M–2 M–3 M–3
II. Kendi kendine tozlaşma Çapraz tozlaşma
D) K – 3 E) K – 2 III. Kiraz Kavak
L–2 L–3
M–1 M–1 karşılaştırmalarından hangileri doğru olabilir?
L
G
İ
10. Aşağıda iki farklı tozlaşma şekli gösterilmiştir.
D B S
A
R 13. Aşağıda çift çenekli bitkilerde döllenme olayı gösterilmiştir.
M 1. Döllenme
A Döllenme
Y+X Zigot
L
Ok yönlerinde gerçekleşen D ve B tozlaşmaları ile ilgili
2. Döllenme
olarak,
Döllenme
I. B ile tozlaşan bitkiler çevresel değişikliklere daha iyi Y+Z Triploit hücre
uyum sağlar. Buna göre harflendirilmiş kısımlar için aşağıda verilen-
II. D’de tozlaşmanın gerçekleşmesi için erkek ve dişi ga- lerden hangisi doğrudur?
metin aynı zamanda üretilmesi gerekir.
A) Y yumurta, Z spermdir.
III. D kendi kendine, B çapraz tozlaşmadır.
B) Kromozom sayısı açısından Z, Y’nin iki katıdır.
yargılarından hangileri doğrudur? C) Z’nin her bir çekirdeğindeki kalıtsal özellikler farklıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) X polar çekirdektir.
D) I ve II E) I, II ve III E) Y tüp çekirdeği tarafından üretilir.
374
1. I. Tohumla yeni bitkiler elde etme 4. Aşağıda fasulyede çimlenme ve gelişim olayı belirli aşama-
II. Hermafrodit bir bitkide tozlaşma gerçekleşme larla gösterilmiştir.
III. Nesli tükenmekte olan bitki türlerinin birey sayısını doku Çenek Yaprak
kültürü ile artırma Çenek
Çiçekli bitkilerde yukarıda verilenlerden hangileri kalıt-

Yaprak
sal çeşitliliği artırır?
Toprak
Tohumdan olgun bir bitki dönemine ait gelişim için,

I. Önce embriyonik kök sonra embriyonik gövde oluşur.
II. Çenekler embriyo gelişirken toprak üstüne çıkar.
III. İlk yapraklar oluştuğunda çimlenme dönemi sona erer.

2. Aşağıda verilenlerden hangisinin kromozom sayısı di-
ğerlerinden farklıdır?
A) Mikrospor
B) Sinerjit
C) Megaspor ana hücresi
D) Polen
E) Makrospor
B
5. Aşağıda tam bir çiçeğe ait yapılar gösterilmiştir.
İ
L 3
G
İ 4
3. Bir eksik çiçek yalnızca erkek organ bulunduruyorsa erkek
2
çiçek, yalnızca dişi organ bulunduruyorsa dişi çiçek adını
S
alır. Erkek ve dişi çiçek aynı ya da farklı bitkilerde yer alabi-
A 1
lir. Ceviz; Tek evcikli bitki olup erkek ve dişi çiçek aynı bitki
üzerinde bulunur. Söğüt: İki evcikli bitki olup erkek ve dişi M
Çiçek tablası
Çiçek sapı
çiçek aynı türe ait iki farklı bitkide bulunur. A
Tek ve iki evcikli bitkilerle ilgili olarak, L
I. İki evcikli bitkilerde meydana gelen eşeyli üreme de ka-
A) 1 klorofilli yapılar olup çiçeği tomurcuk hâlindeyken dı-
lıtsal çeşitlilik, tek evcikli bitkilere göre her zaman daha
şardan korur.
azdır.
B) 2 genelde bir kaç sıralı parlak, renkli çanak yapraklar-
II. İki evcikli bitkilerde kendi kendine tozlaşma olmaz.
dır.
III. İki farklı türe ait iki evcikli bitkinin tozlaşmasıyla verimli
C) 3 erkek üreme organı olup sapçıkla çiçek tablasına
oğul dölleri oluşur.
bağlanmıştır.
verilenlerden hangileri doğru olabilir?
D) 4 en içte kalan dişi organdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) 4 içerisinde tohum taslakları bulunan yumurtalık yer
D) I ve II E) I, II ve III alır.
375
6. Tohuma ait embriyo dormansi döneminde uyku hâlinde ol- 10. Aşağıda verilenlerden hangisi endosperm oluşumun-
masını hormonlar sağlar. Yine uyku dönemi de başka bir dan önce gerçekleşmez?
bitkisel hormonla sona erdirilir.
A) Sinerjit çekirdek B) Polen tüpü
Buna göre tohumun uyku dönemini ortadan kaldıran C) Döllenme D) Tohum
bitkisel hormon aşağıdakilerden hangisidir?
E) Mayoz bölünme
A) Oksin B) Absisik asit C) Giberellin
D) Sitokinin E) Etilen
11. Aşağıda dişi üreme hücresi oluşumunda bazı yapılara ait

bilgiler verilmiştir.
7. Meyve ile ilgili olarak, Kısım Açıklama

I. Meyve, tohumu korur ve tohumun hayvanlarla dağılımı- K Tohum taslağında spermlerin girdiği açıklık
nı sağlar.
Tohum taslağında 8 haploit kromozomdan
II. Yumurtalık kısmından gelişir. L
oluşan döllenmeye hazır yapı
III. Tek yumurtalıktan oluşan meyvelere basit meyve denir.
Yumurta hücresinin kenarlarında bulunan
M
yargılarından hangileri doğrudur? onu besleyip koruyan iki çekirdek
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Buna göre K, L ve M kısımları hangi seçenekte doğru
D) I ve II E) I, II ve III verilmiştir?
K L M
A) Funikulus Tohum Antipot
taslağı çekirdek
B) Mikropil Embriyo Sinerjit
8. Bitkilerde erkek üreme organında oluşan polenlerin dişi kesesi çekirdek
üreme organındaki tepeciğe taşınımına tozlaşma denir.
C) Tohum Megaspor Sinerjit
Tozlaşmada böcek, su, kuş ve rüzgâr aracı olarak kullanı-
lır. taslağı çekirdek
D) Mikropil Tohum Antipot
Buna göre tozlaşması böcekle gerçekleşen bitkilerde;
taslağı çekirdek
I. çiçeklerin cezbedici renkte olması,
E) Polen Embriyo Sinerjit
II. polenlerin böceklere yapışması, B tüpü kesesi çekirdek
III. bitki ve çiçeklerin hoş kokulu nektarlar salgılaması İ
özelliklerinden hangileri tozlaşmayı artıran adaptas- L
yonlardır? G
İ
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 12. Aşağıda erkek üreme organının bazı kısımları gösterilmiş-
D) I ve II E) I, II ve III S tir.
A Başcık
Polen ana
R hücresi
M
A Sapcık
9. Tohum taslağının dış çeperlerinden oluşan tohum kabuğu, Polen kesesi
L
embriyoyu ve endospermi örter. Hücre çeperine, lignin ve
süberin biriktiğinde mantarlaşır. Şekildeki kısımlarla ilgili olarak,
Tohumun çimlenme yeteneği; I. Başçık, tozlaşma sonucu polenlerin ulaştığı yerdir.
I. kabuğun kalınlığına, II. Polen kesesindeki hücreler önce mitoz, sonra mayozla
polenleri oluşturur.
II. besi dokusuna,
III. Polen kesesinde poleni oluşturan megaspor ana hücre-
III. çenek sayısına,
leri bulunur.
özelliklerinden hangilerine doğrudan bağlıdır?
yargılarından hangileri yanlıştır?
376
1. Çiçekli bir bitkide bulunan, 4. Çiçekli bitkilerde endospermin yapısında,
I. Antipot çekirdek I. glikojen, II. yağ, III. protein
II. Üretken çekirdek
besinlerinden hangileri bulunur?
III. Polar çekirdek
IV. Sinerjit çekirdek
V. Vejetatif çekirdek
çekirdeklerinden hangisi doğrudan döllenmeye katılır?

5. Bir tohumda,
I. sperm, II. kabuk, III. meyve
kısımlarından hangileri bulunmaz?
2. Aşağıda tam bir çiçeğe ait kısımlar numaralarla gösteril- D) I ve III E) I, II ve III
miştir.
2
1
6. Bitkilerde tür çeşidine göre;

3
I. çenek sayısı,
II. kromozom sayısı,
III. endospermdeki besin çeşidi
Çiçeğe ait, tohumdaki özelliklerinden hangileri farklılık gösterebi-

P- Tozlaşmanın olduğu kısım lir?
R- Döllenmenin olduğu kısım A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

S- Mayoz bölünmeyi gerçekleştiren hücrelerin bulunduğu D) I ve II E) I, II ve III
yer B
hangi seçenekte doğru verilmiştir? İ
L
P R S G
A) 2 3 1 ve 3 İ 7. Aşağıda erkek üreme hücresi oluşumunda belirli bir bölüm
B) 1 ve 2 2 ve 3 3 şematize edilmiştir.
C) 2 ve 3 3 1 ve 2 Üretken çekirdek
S
D) 3 2 ve 3 1 ve 2
A
E) 3 1 ve 2 2 ve 3
R Sperm TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
çekirdekleri
M Tüp çekirdeği Polen
tüpü
A Tüp çekirdeği
L
Şekil ile ilgili olarak,
3. Çiçekli bitkilerde üreme sırasında gözlenen, I. Polen tüpü, polen iç zarının porlardan dışa doğru çık-
I. polen tüpünün oluşması, masıyla oluşur.
II. sperm çekirdeklerinin oluşması, II. Sperm polen tüpünde mayoz geçirir.
III. mikrospor ana hücresinin mayoz geçirmesi, III. Polen tüpü tohum taslağının mikropil açıklığına ulaştı-
IV. polar çekirdeklerin sperm çekirdeği ile döllenmesi ğında polen tüpünün ucu erir.
olaylarından hangileri dişi organlarda gerçekleşir? verilenlerden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV D) I ve III E) I, II ve III
377
8. Yumurtalıktan meydana gelen meyvelerdeki tohum sayısı 11. Aşağıda çiçekli bitkilerde erkek üreme hücresi oluşumu
1 ya da daha fazladır. Ayrıca meyveler tohumların etrafa gösterilmiştir.
yayılmasını sağlar.
4
Buna göre tohumun etrafa yayılmasında; 2 3
I. meyvelerin kuşların tüylerine takılması,
5
II. meyvelerin hayvanlar tarafından besin olarak tüketilip 7
1
dışkı olarak farklı yerlere bırakılması, 8 6
III. bazı meyvelerin su ile taşınarak farklı yerlere ulaşması
olaylarından hangileri etkilidir? Numaralı bölgeler için aşağıda verilenlerden hangisi

yanlıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 1 polen kesesi olup 2 polen ana hücreleridir.
D) I ve II E) I, II ve III B) 3 mayoz II geçirerek 4. hücreleri oluşturur.
C) 5 mikrospor hücreleridir.
D) 6 çift çekirdekli olduğundan 2n kromozomludur.
E) 7 üretken, 8 tüp çekirdeğidir.
9. Karada yaşayan tohumlu bitkilerde üremeyi kolaylaştı-

ran adaptasyonlar içerisinde;
I. tohumların yayılmasını sağlayan meyve oluşumu,
II. embriyoyu koruyan tohum oluşumu,
12. Aşağıdaki şekilde kapalı tohumlu bitkilerle eşeyli üreme
III. polen tozlarını bitkide tepeciğe taşıyan aracıların olma- olayı aşamalı olarak gösterilmiştir.
sı Polen

Mikrospor
ana hücresi
D) I ve II E) I, II ve III Sperm
Çiçek Megaspor
ana hücresi
Zigot
10. Aşağıda çift çenekli bir bitkide dişi üreme hücresi oluşumu B Bitki
gösterilmiştir. İ Embriyo
L
Tepecik
G
İ
Dişicik borusu Endosperm
Tohum
Y
taslağı
S Buna göre,
b
X A I. Polen ve yumurta oluşumunda mayoz bölünme gözlenir.
R
II. Bir döllenme ile zigot diğer döllenme ile endosperm olu-
a L
(megaspor Z
M
şur.
ana hücresi)
Yumurtalık
A
L III. Endosperm 3n, zigot ise 2n kromozomludur.
Harflendirilmiş kısımlarla ilgili olarak,
I. a mayoz sonucu 4 hücre oluşturur, bunların üçü erir.
II. b megasporun art arda üç mitozunu gösterir.
III. Z sinerjit, Y ise antipot çekirdeklerdir. D) I ve II E) I, II ve III
IV. X polar çekirdek, L ise döllenmeye katılarak zigotu oluş-

turan yumurtadır.
uyarı
Polenler çift çekirdekli olup n kromozomludur.
A) I ve II B) II ve IV C) I, II ve III
378
1. Aşağıdaki şekilde bir fasulye tohumunda çimlenme olayı 4. Polenlerin bitkiden bitkiye taşınımında;
gösterilmiştir. I. rüzgâr,
Çenek Yaprak
II. kuş,
Çenek
III. böcek,
IV. insan
Yaprak
verilenlerden hangileri aracı olarak kullanılır?
Toprak
Buna göre, fasulyede çimlenme olayında;

I. sıcaklık,
II. O2, 5. Dormansi döneminin sona ermesinde bir takım çevresel
III. CO2, sinyallerin yeri çok önemlidir.
IV. su
Buna göre dormansinin bitmesinde ve çimlenmenin
faktörlerinden hangileri gereklidir? başlamasında;
A) Yalnız I B) II ve IV C) I, II ve III I. yağmurun yağması,
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV II. yangınlar çıkınca ısı artması,
III. kurak ortamda güneş ışığının vurması
etkenlerinden hangileri birer sinyal niteliğinde olabilir?

2. Bir bitki çimlenme döneminde besin ihtiyacını,

B
I. çenekte depolanmış besin, İ
II. fotosentezle üretilen besin, L
III. endospermdeki besin G 6. Bir tam çiçekte hem erkek hem de dişi üreme organına
İ rastlanır.
verilenlerden hangileri ile karşılar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Buna göre,
S
D) I ve III E) I, II ve III A I. Stigma
R II. Anter TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M
III. Stillus
A
L IV. Flament
V. Ovaryum
verilen kısımları erkek ve dişi üreme organına göre
3. Çift çenekli bir bitkide çimlenme süresince,
doğru gösteren seçenek hangisidir?
I. Embriyonik gövde oluşumu
Erkek üreme organı Dişi üreme organı
II. Tohumun su alarak kabuğunu çatlatması
A) I, III ve V II ve IV
III. Embriyonik kök oluşumu
B) II, III ve IV I ve V
olaylarının gerçekleşme sırası nedir? C) I ve IV II, III ve V
A) I - II - III B) II - I - III C) I - III - II D) II ve IV I, III ve V
D) II - III - I E) III - II - I E) I, II ve III IV ve V
379
7. Aşağıda verilen deney tüplerine belirtilen şartlarda fasulye 9. Aşağıda çok yıllık çiçekli bir bitkinin tohum hâlinden olgun
tohumları konuluyor. bitki hâline kadarki dönemde kuru ağırlık değişimi gösteril-
miştir.
I II III IV V
Kuru ağırlık
• 25°C • –10°C • 0°C • 25°C • 65°C Zaman

• Su • Kurak • Kurak • Su • Su D B
• Işık • Havasız • O2 • O2 • O2
• Havasız
Buna göre D ve B zaman dilimlerinde gerçekleşen
Buna göre deney tüplerinden hangisinde çimlenme olaylar hangi seçenekte yanlış verilmiştir?
gerçekleşir? D B
A) V B) IV C) III D) II E) I A) Protein sentezi Glikoz sentezi
B) Oksijenli solunum Nişasta yıkımı
C) Hücre bölünmesi ATP üretimi
D) Nişasta sentezi CO2 harcanımı
E) H2O harcanımı Selüloz sentezi
8.
Çiçekli bitkilerde embriyo
kesesinde bulunan hücrelerin 10. Çiçekli bir bitkide üreme olayında,
özelliklerini
açıklayınız.
Üreme
ana Tozlaşma Döllenme
Biyoloji Öğretmeni hücresi D B
Defne Hanım
durumları gerçekleşiyor.
Biyoloji öğretmeninin sınıfa sorduğu soruya,
D B
Yumurta sperm Antipot, polar
tarafından çekirdek ve yumurta I. Megaspor Polen tüpü
döllenir. aynı kalıtsal II. Polen Meyve
yapıdadır. B
Ahmetcan Hilal İ III. Mikrospor Embriyo
L
Buna göre D ve B aralıklarında verilenlerden hangileri-
G
nin oluşumu gerçekleşir?
Sinerjit çekirdek Polar çekirdek İ
yumurtayı korur. döllenerek zigotu A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
oluşturur.
Deren Sezer A
R
öğrencilerden hangileri doğru cevap vermiştir? M

A) Hilal
A
L 2021 / AYT
B) Deren ve Sezer
C) Ahmetcan, Hilal ve Sezer 11. Çiçekli bir bitkinin eşeyli üreme döngüsü incelendi-
D) Ahmetcan, Hilal ve Deren ğinde aşağıdaki olaylardan hangisinin meydana gelen
yavrular arasında genetik çeşitliliğe katkısının olması
E) Ahmetcan, Hilal, Deren ve Sezer
beklenmez?
A) Mikrospor ana hücresinden mikrosporların oluşumu
not B) Megaspor ana hücresinden megaspor oluşumu
Çimlenmede O2, sıcaklık ve nem etkilidir. C) Çifte döllenmenin gerçekleşmesi

D) Yumurta hücresinin döllenmesiyle zigotun oluşumu
E) Megaspordan yumurta hücresi oluşumu
380
SİMÜLASYON TESTİ
1. Biyoloji öğretmeni Gül Dilek Hanım sınıftaki beş öğrenci- 3. Aşağıda bitkilerde görülen farklı pasif hareket çeşitleri gös-
den ödev olarak bitkisel hormonlardan afiş hazırlamasını terilmiştir.
istemiştir.
Işık kaynağı
Hormonların özellikleri ile ilgili olarak hazırlanan aşa-
ğıdaki afişlerden hangisinde yanlışlık yapılmıştır? X Y Z
A) B)
Sıla Hande
Etilen Oksin
 Olgunlaşan meyve-  Mitozu hızlandırır ve
lerde üretilir. büyümeyi sağlar. Kireç
 Yaprak dökümünü Su
 Sürgün uçları ve genç suyu
uyarır. yapraklarda üretilir.
 Gaz hâlinde olup  Yönelme hareketlerinde
diğer meyveleri de etki- Kökün kireç Kökün Gövdenin
etkilidir.
leyebilir. suyuna ters doğru ışığa doğru
yönde büyümesi büyümesi
büyümesi
C) D)
Fırat Büşra
Buna göre X, Y ve Z hareket çeşitleri hangi seçenekte
Giberellin Absisik asit doğru eşleştirilmiştir?
 Protein sentezini hız-  Büyümeyi engeller.
landırır.  Tohum, kök ve mey- X Y Y
 Tohum embriyosunda vede sentezlenir.
üretilir.  Tohumun çimlenme- A) Hidrotropizma Geotropizma Fototropizma
 Çiçeklenmeyi teşvik sini engeller.
eder. B) Kemotropizma Hidrotropizma Fototropizma
C) Fototropizma Geotropizma Hidrotropizma
E)
Dilaver D) Travmatropizma Hidrotropizma Geotropizma
Sitokinin E) Kemotropizma Fototropizma Travmatropizma
 Hücre bölünmesini
teşvik eder.
 Absisik asitin etkisini
ortadan kaldırarak çim-
lenmeyi başlatır.
 Kök uçlarında üretilir. B
İ 4. Bir biyoloğun mikroskop altında incelediği stoma görüntüsü
L
2. Saffet, yazılıda öğretmenin hazırladığı soruda ifadeler doğru aşağıdaki gibidir.
G
ise “D”, yanlış ise “Y” yolunu takip ederek çıkışa ulaşacaktır. İ
Komşu hücresi Bekçi hücresi
Epidermis parçalandığında
yerini periderm ise bıkakır. S
A
D Y Açıklık
Epidermis kök ve Epidermis ölü hüc- M
gövdede bulunur. relerden oluşur. A
L
D Y D Y
Peridermis üze-
1 2 rinde lentiseller
5 Buna göre stoma hücrelerinde,
bulunur.
I. 6CO2 + 6H2O ₺ C6H12O6 + 6O2
D Y
II. C6H12O6 + 6O2 ₺ 6CO2 + 6H2O
3 4 III. C6H12O6 ₺ Glikojen
Buna göre, Saffet ifadeleri test ettiğinde doğru çıkış kaç biyokimyasal reaksiyonlarının hangileri görülebilir?
numaralı kısımdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D) I ve III E) I, II ve III
381
5. Aşağıdaki şekilde bitkiye ait bazı organlar gösterilmiştir. 7. Aşağıdaki şekilde soymuk borularında gerçekleşen madde
taşınması gösterilmiştir.
X
Arkadaş Kaynak
hücresi hücre
T Su Su
Besin
Floem (kalburlu borular)


Z
K
Y Arkadaş Havuz
hücresi hücre
Buna göre,
I. X, Z ve T sürgün sisteminde; Y ve K ise kök sistemin-

de yer alır. Su Besin
II. X ve Y’de primer meristem, Z’de ise sekonder meris-

Buna göre;
tem bulunur.
III. T’de stoma ve hidatotlar bulunabilir. I. Hidrostatik basınç kalburlu borularda maddenin taşın-
masını sağlar.
II. Kalburlu borudaki osmotik basınç azalışına bağlı ola-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III rak su ksileme geçer.
D) I ve II E) I, II ve III III. Kaynak hücredeki organik besin kalburlu boruya taşır-
lar.
IV. Kalburlu boruda osmotik basınç artışı ile ksilemden su
6. Bir muz bahçesinde gezinti yapan biyolog Esra Hanım aşa- geçişi olur.
ğıdaki durumlara rastlamıştır.
V. Kalburlu borudan havuz hücresine organik besin geçer.
olaylarının gerçekleşme sırası hangi seçenekte doğru
verilmiştir?
A) I - II - III - IV - V B) II - III - IV - I - V
C) III - IV - I - V - II D) III - IV - II - V - I
B E) V - III - IV - I - II
X eksikliğinde X fazlalığında
İ
gelişen muz ağacı gelişen muz ağacı
L
G
İ 8. Aşağıdaki şekilde çiçekli bir bitkide polen oluşumu gösteril-
miştir.
S Mikrospor Vejetatif çekirdek

ana hücresi
A
R
M
Y'nin etkisi ile olgunlaşan muz A
Generatif çekirdek
L
Polen oluşumu ile ilgili olarak,
Buna göre, X ve Y hormonları aşağıdakilerden hangi-
sinde doğru verilmiştir?
I. Mikrospor ana hücresi 2n kromozomludur.
X Y
II. Mikrosporlar çift çekirdeklidir.
A) Oksin Sitokinin
III. Vejetatif çekirdek polen tüpünü, generatif çekirdek sper-
B) Giberellin Etilen
mi oluşturur.
C) Etilen Absisik asit yargılarından hangileri doğrudur?
D) Sitokinin Giberellin A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
E) Absisik asit Oksin
382
11.
ÜNİTE
CANLILAR VE ÇEVRE
◗  CANLILAR VE ÇEVRE
✔ ÖSYM sınavlarında canlılar ve çevre ile ilgili soru çıkabilir.
✔ Konuyla ilgili ÖSYM sorularını çözebilmek için modifikasyon,

mutasyon, varyasyon ve doğal seleksiyon kavramlarını iyi
bilmek gerekir.
CANLILAR VE ÇEVRE
Varyasyon: Çevresel faktörlerin, eşeyli üremenin ve mutasyonların se-
bep olduğu aynı tür canlılar arasında görülen farklılıklara varyasyon denir.
Kalıtsal olmayan varyasyonlar: Canlıların yaşına ve çevresel faktör-

lere bağlı olarak ortaya çıkar. Örneğin; yaşamının genç evresinde tırtıl
olan kelebeğin sonrasında kanatlı bir canlıya dönüşüyor olması, bazı
kelebek türlerinin ilkbaharda ve yaz sonunda erginleşen bireylerinin
farklı renklerde olması, sulak ve verimli bir topraktan yetişen bir bitkinin
kurak ve verimsiz topraklardakine göre daha gelişmiş olması kalıtsal
olmayan varyasyonlardır.
Genetik (kalıtsal) varyasyonlar: Canlıların nesilden nesile aktardığı Bir organizmanın insanlar tarafından, belirlenen bir amaç doğrultusunda
özelliklerdir. Varyasyonların birçoğu kalıtsaldır. Popülasyondaki birey- belirli özelliklerine yönelik seçim yapılarak kontrollü üretilmesine yapay
lerin yaşam mücadelesinde var olmaları, kalıtsal özelliklerine bağlıdır. seçilim denir. İnsanlar, istedikleri özellikleri taşıyan bireyleri damızlık
Genetik varyasyonların iki kaynağı vardır. Bunlar, kalıtsal mutasyon ve olarak seçmiş ve böylece türlerin kuşaklar boyunca değişikliğe uğrama-
eşeyli üremedir. larını sağlamışlardır. Bu nedenle insanların besin ya da çeşitli amaçlarla
Mutasyon; radyasyon, X ışını, ultraviyole ışınları, ani sıcaklık değişim- kullanmak üzere yetiştirdikleri bitki ve hayvanlar genellikle yabanıl ata-
leri ve kimyasallar gibi etkiler sonucunda genetik materyalde meyda- larına çok az benzemektedir.
na gelen değişimdir. Mutasyona neden olan faktörlere mutajen denir. İnsanlar binlerce yıldır bitkilerin kalıtsal yapısına müdahale etmişler,
Canlının vücut hücrelerinde gerçekleşen mutasyonlar sadece o canlıyı doğal olarak var olmayan birçok bitkiyi günlük yaşamda kullanıma sun-
etkilerken üreme ve üreme ana hücrelerindeki mutasyonlar, gelecek ne- muşlardır. Tarımdaki yapay seçilim ürünlerine bir örnek günümüzdeki
sillere de aktarılabilir. Nesiller boyunca birikerek devam eden bu kalıtsal mısırdır. Euchlaena her birinin dış yaprağı olan bir tahılın ıslahı sonucu,
değişiklikler, tür genelinde değişikliğe neden olabilmektedir. günümüzdeki iri koçanlı ve taneleri kabuklu olmayan mısır oluşturul-
Tür içindeki varyasyonlar değişen ortam şartlarına daha dayanıklı ve muştur.
dayanıksız bireylerin ortaya çıkmasına neden olur. Bazı karakterleri
taşıyan bireyler, çevresel faktörlere karşı daha fazla direnç gösterebil-
mekte ve dolayısıyla hayatta kalma şansları daha yüksek olmaktadır.
Canlının başarılı bir şekilde yaşamasını sağlayan yapısal, davranışsal
veya fizloyojik karakterlere sahip olmasına adaptasyon (uyum) denir.
En iyi uyum sağlayanlar hayatta kalmayı başardığına göre bu bireyler

özelliklerini gelecek kuşaklara aktaracak, uyum sağlayamayanlar ise or-
tadan kalkacaktır. Bu durum doğal seçilim (doğal seleksiyon) olarak
adlandırılır.
Çevre şartları, bireylerin belirli özellikler taşıyanlarını ön plana çıkarır.

Tarım arazilerinde istenmeyen bitki, mantar, böcek ve mikroorganizma-
örneğin bitkinin yapısal olarak yaprak ayası küçük, kütikulası kalın olup
ların çoğalmasını engelleyerek zararlarını azaltmak için kullanılan zirai
su depolayabilme özelliği varsa bu bitki kuraklaşan bir ortama uyum
ilaçlara pestisit denir.
sağlayarak üreyebilir.
Pestisitlerden olan herbisitler ise istenmeyen, yabancı veya rakip bitki-
Yapısal olarak yaprak ayası büyük, kütikulası ince olup ve su depolaya-
lerin çoğalmasını kontrol altında tutan kimyasal ilaçlardır.
mayan bir bitki ise ortama uyum sağlayamaz ve yok olur. Ortam rengine
uyum sağlayan hayvanların avcılar tarafından fark edilmeleri zor olduğu
için hayatta kalma şansları yüksektir.
Test CANLILAR VE ÇEVRE - 1
1
1. Aynı tür içerisinde görülen kalıtsal farklılıklara verilen 5. Aşağıda bazı olay örnekleri verilmiştir.
ad aşağıdakilerden hangisidir? I. Bukalemunun bulunduğu ortama göre renk değiştirme-
A) Varyasyon si
B) Modifikasyon II. Galapagos adasında yaşayan ispinoz kuşlarının gaga
C) Mutasyon yapısının farklı olması
D) Seleksiyon III. Bitkinin ışık gören kısımlarından klorofil sentezlenmesi
E) Adaptasyon Buna göre verilen olayların doğru eşleştirildiği seçe-

nek aşağıdakilerden hangisidir?
I II III
A) Adaptasyon Modifikasyon Varyasyon
B) Varyasyon Adaptasyon Modifikasyon
C) Modifikasyon Varyasyon Adaptasyon
2. Kara yaşamına uyum sağlamış hayvanlarda;
I. boşaltım ürünü olarak ürik asit atması, D) Modifikasyon Adaptasyon Varyasyon
II. iç döllenme gerçekleştirmesi, E) Adaptasyon Varyasyon Modifikasyon

III. solunum organlarının vücut içine çekilmesi
adaptasyonlarından hangileri gözlenebilir?

6. Canlılarda çevrenin etkisiyle meydana gelen ve kalıtsal ol-

mayan değişimlere modifikasyon denir.
B
Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi modifikasyo-
3. Canlının yapısında meydana gelen ve kalıtsal olan de-
İ
L na örnek değildir?
ğişimler aşağıdakilerden hangisidir?
G A) Arılarda larvaların arı sütü ile beslenince kraliçe arı olu-
A) Varyasyon İ şumu
B) Mutasyon B) Çuha çiçeğinin 15-20°C’de kırmızı, 30-35°C’ de yetişti-
C) Adaptasyon S rilince beyaz renkli olması
D) Seleksiyon
A
C) Bukalemunun kahverengi ağaçların bulunduğu ortam-
R
da kahverengi renkli olması
E) Modifikasyon M
A D) Sirke sineklerinin 18°C’de kıvrık, 36°C’de yetişirse düz
L kanatlı olması
E) Himalaya tavşanlarının beyaz tüyleri kazınıp üstüne
buz konulunca yeni tüylerin siyah olması
4. Sınıflandırmaya göre aşağıda verilen canlılar basitten

gelişmişe doğru sıralandığında, hangisi üçüncü sırada not
yer alır?
Omurgalı sınıfları basitten gelişmişe doğru ba-
A) İguana B) Deniz atı C) Kirpi lık, kurbağa, sürüngen, kuş ve memeli şeklinde
D) Pelikan E) Semender sıralanır.
385
7. Aşağıda verilenlerden hangisi canlıların farklı ekolojik 10. Tüm omurgalıların ortak bir ataya sahip olduğu görü-
ortamlarda kazandığı adaptasyonlara örnek verilebilir? şünü;
A) A kan gruplu bir ailenin 0 kan gruplu çocuğunun olması I. akciğer solunum yapmaları,
B) Karanlıkta yetişen bitkinin klorofil üretememesi II. vücut üzerinde kıl bulundurmaları,
C) Kuşlarda havadaki oksijenden fazlaca faydalanmak III. embriyonik dönemde solungaç yarıklarının görülmesi
için hava keselerinin yer alması
özelliklerinden hangileri destekler?
D) Sıcakta yetişen çuha çiçeğinin beyaz çiçek açması
E) Güneş ışığına bağlı melanin pigmentinin sentezi
2019 / AYT
11. 1800’lü yılların ortasına kadar ortamdaki güney güve ke-
8. Yapay seçilimde, istenilen özellikleri taşıyan canlıların lebekleri açık renkliydi. Ağaç gövdeleri de açık renkli olup
seçilerek çoğaltılması amaçlanır. Bu bağlamda, hem ge- likenlerle kaplıydı. Böyle bir ortamda açık renkli güve kele-
leneksel ıslah hem de genetik mühendisliği alanındaki ça- beklerinin kuşlar tarafından fark edilip avlanılması zordu.
lışmalardan yararlanılabilir. Ancak sanayi devrimiyle birlikte kirlilik nedeniyle likenler,
Aşağıdakilerden hangisi “yapay seçilim” uygulamaları- ortadan kalktı. Ağaç gövdeleri ise is ve kurumlarla kaplan-
na örnek değildir? dı. İngiltere’nin Manchester bölgesinde bu güve kelebek-
A) Herbisitlere dirençli kültür bitkilerinin üretilmesi lerinin ilk siyah renkli kelebeği 1848 yılında yakalanmıştır.
1895’de ise bu güve kelebeklerinin %98’i siyah renkli kele-
B) Kuraklığa dayanıklı bitkilerin yetiştirilmesi
beklerden oluşmaktaydı.
C) Çiftliklerde seçilim uygulayarak daha hızlı koşan atların
yetiştirilmesi Yukarıdaki açıklamaya göre,
D) Dane sayısı fazla mısır bitkisi yetiştirilmesi I. Adaptasyon yeteneği ile çevreye iyi uyum sağlayanlar
hayatta kalır.
E) Yanlış antibiyotik kullanımı sonucu dirençli bakterilerin
gelişmesi II. Kelebeklerin kanat rengindeki değişiklik sayısal açıdan
olumlu yönde etkilemiştir.
III. Kuşların sayıları kelebek çeşitliliğini her durumda olum-
lu etkilemiştir.
B
İ yargılarından hangileri doğrudur?
L
9. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Kalıtsal Doğal G
Mutasyon → → → Adaptasyon D) I ve II E) I, II ve III
Varyasyon Seleksiyon İ
Yukarıdaki dönüşüm için, S

I. Varyasyon oluşumu sadece mutasyonlarla gerçekleşir. A
II. Doğal seleksiyon sonrası varyasyonu güçlü olanlar or- R
tamda kalır. M
A
III. Adaptasyon sonucunda canlı ortama uyum sağlar.
L
ifadelerinden hangileri doğrudur? 12. Omurgasız parazit türlerinin yüzyıllar boyunca günü-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III müze kadar uzanmasını;
D) II ve III E) I, II ve III I. varyasyonların gerçekleşmemesi,
II. her nesilde farklı modifikasyonların sürekli gerçekleş-
mesi,
UNUTMA III. her doğumda çok sayıda oğul meydana getirilmesi
Adaptasyonlar canlının bulunduğu ortamda ya- verilenlerden hangileri destekler niteliktedir?

şama ve üreme şansını artırır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
386
Test CANLILAR VE ÇEVRE - 2
2
1. Kalıtsal varyasyona; 5. I. Sıcaklık
I. mitoz bölünme, II. Kimyasal madde
II. mayoz bölünme, III. Işık
III. döllenme
Yukarıda verilen etkenlerden hangileri modifikasyona
verilenlerden hangileri neden olur? neden olabilir?
2. Modifikasyonlar için,
I. Sıcaklığa bağlı olarak gerçekleşir.
II. Bireyi etkiler. 6. Ortamda yaşama ve üreme şansı yüksek olan bireyle-
III. Gen yapısını etkilemez. rin hayatını devam ettirmesi, zayıf olan bireylerin haya-
verilenlerden hangileri mutasyonlar için de geçerli ola- tını kaybetmesi olayı aşağıdakilerden hangisidir?
bilir? A) Seleksiyon
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) Mutasyon
D) I ve II E) I, II ve III C) İzolasyon
D) Varyasyon
E) Modifikasyon
3. I. Gametlerde oluşması
II. Sıcaklığa bağlı oluşması B
III. Ten renginin değişmesi
İ
L
Yukarıda verilen mutasyonlardan hangileri kalıtsal çe- G
şitlilik oluşumunda etkilidir? İ 7. I. Mayoz bölünme
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III II. Mutasyon

S III. Kalıtsal varyasyon
A
IV. Döllenme
M V. Eşeyli üreme
A
Yukarıda verilenlerden hangisinin gerçekleşmesi diğer
L
dördününde ayrı ayrı gerçekleştiğinin bir kanıtı olabi-
lir?
4. Doğal seçilime bağlı;
I. modifikasyon,
II. adaptasyon,
III. mutasyon
not
durumlarından hangileri gerçekleşir? Mayoz bölünme, mutasyon, döllenme ve eşeyli
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III üreme olayları kalıtsal varyasyona neden olur.
387
8. Kara yaşamına uyum sağlamış bitkilerde aşağıda ve- 11. Soğuk iklimde yaşayan memeli ve kuşların vücut çı-
rilenlerden hangisinin bulunması, bitkinin bulunduğu kıntılarının sıcak iklimde yaşayan akrabalarına göre
ortama yaşamını zorlaştırır? küçük olması,
A) İnce kütikula bulunması I. Kuzey’de vücut sıcaklığını korumaktır.
B) Tüy sayısının fazla oluşu II. Güneye doğru terleme yüzeyini artırarak ısı kaybını
azaltmaktır.
C) Stomaların epidermis seviyesinin altında bulunması
III. Çevreye uygun olmayan bireylerin doğal seçilime uğra-
D) Az sayıda stoma bulunması masını sağlamaktadır.
E) Emici tüylerde osmotik basıncın fazla olması
durumlarından hangileri ile açıklanabilir?
9. Bir tarım bitkisinde sürekli olarak daha fazla ürün veren D) II ve III E) I, II ve III
ırklar seçilerek yapılan çalışmalar sonucunda verim artışı
sağlanmıştır.
12. Kürk rengi bakımından açıktan koyuya varyasyon gösteren

bir fare popülasyonundaki değişim aşağıda gösterilmiştir.
Birey frekansı
Yukarıda verilen açıklamada sözü geçen uygulama aşa- Orjinal populasyon
A) Adaptasyon B) Doğal seçilim
C) Yapay seçilim D) Kalıtsal varyasyon Kürk
Açık Koyu rengi
E) Mutasyon
Evrimleşmiş
Orjinal Orjinal popülasyon
Birey Birey Birey
frekansı popülasyon frekansı popülasyon frekansı Orjinal
Evrimleşmiş popülasyon
10. Hayvanlar saklanma gibi pasif savunma ya da kaçma ve B popülasyon Evrimleşmiş
popülasyon
saldırma gibi aktif savunma ile avcılara karşı kendilerini ko- İ
rumaya çalışır. Kamuflaj pasif bir savunma olup potansiyel L Açık Kürk Açık Koyu Kürk Açık Koyu Kürk
avın bulunduğu kendi zemini içerisinde saptanmasını zor-
Koyu
G X
rengi
Y
rengi
Z
rengi
laştırır. İ
Kamuflaj için, Orijinal ve evrimleşmiş popülasyonlar için,
I. bir kanyon ağaç kurbağasının granit zeminde ayırt edi- S I. Yönelik seçilim: Popülasyon genel görünümü tek bir uç
lememesi, A tipi tercih ederek değişir.
R II. Dallandırıcı seçilim: Zıt uçlarda bulunan tipleri tercih
II. güçlü kutup ayılarının karda avları tarafından ayırt edi-
M eder.
lememesi,
A
III. leoparın avlanacağı savanada çalılıklar arasına gizlen- L III. Kararlı hâle getirici seçilim: Uç özellikler ayıklanarak
mesi açık ve koyu bireyler elenir.
verilenlerden hangileri doğru birer örnektir? bilgilerine göre seçilim tipleri hangi seçenekte doğru
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III verilmiştir?
D) I ve II E) I, II ve III I II III
A) X Y Z
UYARI B) Z Y X
C) Y X Z
Mutasyon, cross - over, döllenme, eşeyli üreme
D) X Z Y
varyasyona neden olabilir.
E) Z X Y
388
1. Hücrede bulunan bazı moleküller aşağıdaki gibidir. 2020 / AYT
P ATP
4. Biri ökaryotik diğeri prokaryotik hücreye ait olan, aynı uzun-
P Enzim
luktaki iki DNA molekülünün kendini eşleme hızları karşı-
P DNA
laştırıldığında, ökaryotik hücreye ait DNA’nın kendini daha
P RNA kısa sürede eşleyebildiği tespit edilmiştir.
Buna göre belirtilen moleküllerde; Bu durumun nedeniyle ilgili;
I. tepkimede harcanma, I. ökaryotik hücrede DNA polimerazın nükleotit ekleme
II. hücre dışında görev alma, hızının prokaryotik hücredekinden yüksek olması,
III. organik ve inorganik maddeler içerebilme II. ökaryotik hücrenin DNA’sında birden fazla replikasyon
orijininin bulunması,
özelliklerinden hangileri ortak olabilir?
III. ökaryotik hücrede kromozomun doğrusal, prokaryotik
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III hücrede ise halka şeklinde düzenlenmiş olması

2019 / AYT 5. Aşağıda protein, yağ ve karbonhidratların sindirime uğradı-

ğı organlar gösterilmiştir.
2. Bir tiroit bezi rahatsızlığı olan Hashimoto hastalığına sahip
insanlarda savunma sistemi, tiroit bezi hücrelerine karşı Besin Protein Yağ Karbonhidrat
antikor üretir. Bu antikorlar zamanla tiroit bezi hücrelerini Organ
yıkmaya başlar.
Ağız IV – I
Bu hastalığa sahip bir bireyde hastalığın ilerlediği dö-
nemle ilgili, Mide + II –
I. Kanındaki tiroit uyarıcı hormon (TSH) seviyesi artmaya İnce bağırsak III + +
başlar.
B (+: sindirim var, – sindirim yok)
II. Kanındaki tiroksin hormonu seviyesi aşırı artış gösterir.
İ
Buna göre numaralı bölgelere aşağıdakilerden hangisi
III. Bireyin bazal metabolik hızında artış olması beklenir. L
gelmelidir?
G
İ I II III IV
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) + + – –
D) II ve III E) I, II ve III S B) – + – +
A
R C) + – + – TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
M D) + – – +
A
L E) – – + +
3. Karyotip olayı için,

I. Kromozomlar sıralanarak net bir şekilde gösterilir. 6. Bir bitkide bulunan kloroplast ve mitokondrideki ETS
enzimleri için;
II. Önce mitozu uyaran bir ilaç verilir sonra mitozun meta-
faz evresinde durdurulur. I. ışıklı ortamda ATP üretebilme,
III. Down sendromu gibi durumları araştırmak için kullanı- II. elektronu O2’ye ulaştırma,
lır. III. tamamı protein yapılı elemanlardan oluşma
durumlarından hangileri doğrudur? verilenlerden hangileri ortak olabilir?

389
7. I. Peridermis → Kök tüyü 11. İnsanda kan basıncının artışına;
II. Örtü doku → Stoma I. aldosteron,
III. İletim doku → Parankima II. adrenalin,
III. ADH
Yukarıda verilenlerden hangilerinin karşısındakini oluş-
turma kabiliyeti yoktur? hormonlarından hangilerinin salınımı neden olur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
8. Aşağıda verilenlerden hangisi bağışıklık sistemi ele- 12. Aşağıda anne ve fetüs hemoglobininin O2 doygunluğunun
manlarından biri değildir? O2 miktarına bağlı değişimi gösterilmiştir.
A) Makrofaj Hemoglobinin O2 doygunluğu

Anne
B) Antikor
Fetüs
C) Lenf düğümleri
D) Tromboplastin
E) T lenfosit O2 basıncı
Grafiğe göre,
I. Hemoglobinin O2’ye doygunluğu ancak belirli bir O2 ba-
sıncından sonra başlar.
II. O2 basıncının artışı hem fetüs hem de annedeki he-
moglobin O2 doygunluğunu artırır.
III. Fetüs hemoglobini, erişkin insan hemoglobinden farklı
9. Çiçekli bitkilerde meydana gelen döllenme olayı ile ilgi- miktarlarda O2 bağlar.
li olarak, yorumlarından hangileri doğru olabilir?
I. Polenler vejetatif ve antipot çekirdeğinden oluşur.
II. Generatif çekirdek mikropil açıklığına doğru polen tü-
pünü oluşturur.
III. Sperm mayoz bölünme ile polen tüpünde iki hücre
oluşturur. B
yargılarından hangileri yanlıştır? İ
13. DDT (zehirli ilaç) kullanımına bağlı canlı ve cansız ortam-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III L
lardaki birikim aşağıdaki gibidir.
G
Miktar
DDT kullanımı
S Balıklardaki
DDT
A
R
M Topraktaki DDT
Yıllar
10. Aort vücudun en büyük atardamarı olup oksijen bakımın- A 1940 1960 1980 2000 2020
dan oldukça zengindir. L
Buna göre aşağıda verilen damarlardan hangisindeki
I. 1970’li yıllarında canlı ve cansız ortamdaki DDT mikta-
kan aorttaki kana bileşenleri açısından en yakın kan-
rı, kullanılan dozdan daha düşüktür.
dır?
II. Canlıdaki birikim cansız ortama göre her zaman daha
A) Kapı toplardamarı düşüktür.
B) Akciğer atarı III. Balıklardaki DDT maksimum değere ulaştıktan sonra
C) Mide topları sürekli azalmış ve yok olmuştur.
D) Akciğer topları ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) Alt ana topları A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
390
ÖSYM TİPİ
1. Aşağıda verilen sindirim organlarından hangisi sindi- 5. Canlıda genetik yapı incelendiğinde aşağıdaki tablo elde
rimle ilgili bir enzim salgılamaz? edilmiştir.
A) İnce bağırsak
Yapı Özellik
B) Ağız
DNA’da genetik yapı 64 çeşit
C) Pankreas
mRNA’da kodon 64 çeşit
D) Mide
tRNA’da antikodon 61 çeşit
E) Kalın bağırsak
Amino asit 20 çeşit
Tablodaki bilgilere göre,

I. Bir amino asiti birden fazla antikodon şifreleyebilir.
II. mRNA’daki anlamlı kodon çeşidi sayısı 64’tür.
III. DNA’daki her bir koda karşılık mRNA’da kodon bulu-
2. Çift çenekli bir bitki için,
nur.
I. Makrospor ana hücresi ile polenler aynı kromozom sa-
yısına sahiptir. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
II. Çenek ve embriyonik kök aynı kalıtsal yapıya sahiptir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
III. Tohum kabuğu döllenme sonucu meydana gelir. D) I ve II E) I ve III

6. Damarlı bitkilerde madde iletiminden sorumlu kısımlar flo-

em ve ksilemdir.
Floem ve ksilemde;
B I. taşınım sırasında ATP’nin harcanması,

3. I. Erkek çocukları renk körü olan bir anne İ II. taşınılan maddenin cinsi,
II. Plazmasında A ve B antikoru olan bir anne L III. maddeyi taşıma hızı
G
III. Çocukları taşıyıcı olan bir anne verilenlerden hangileri farklılık gösterebilir?
İ
IV. Alyuvar zarında sadece B antijeni bulunduran anne A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Yukarıda verilenlerden hangileri annenin B kan gruplu S D) I ve II E) I, II ve III
ve renk körü bulundurduğunu anlamamıza yeter? A
A) I ve II B) III ve IV C) II ve IV M
D) I ve IV E) II ve III A
L
7. Varyasyonların kalıtsal olduğunu;

I. doğal seleksiyonla bu özelliği taşıyan bireylerin tama-
men elenmesi,
II. mutasyon sonucu ortaya çıkması,
III. adaptasyon sonucu yeni bireylere aktarılması
4. Beş karakter açısından heterozigot olan bir birey ken-
dileştirilirse meydana gelecek organizmalarda kaç çe- verilenlerden hangileri kanıtlar?
şit genotip oluşur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
391
8. Çiçekli bir bitkide, 11. Anne karnındaki çocukta akciğerler su ile dolu olduğundan
I. Zigot küçük kan dolaşımı görevini yapamaz, bebek oksijen ih-
tiyacını annesi üzerinden giderir. Annenin atardamarıyla
II. Meyve gelen oksijen, plasentadan göbek kordonu toplardamarı ile
III. Yumurta çocuğa aktarılır ve karaciğer üzerinden kalbe gelir ardın-
IV. Embriyo dan vücuda pompalanır. Çocuk anne rahminde iken oksi-
jeni anne kanından sağladığı için kanın oksijenlenmesi için
yapılarının oluşma sırası nasıldır? akciğere gitmesine gerek yoktur. Bunun için akciğer atar-
A) I – II – III – IV damarına gelen kan, akciğer atardamarı ile aort arasındaki
ductus arteriozus adı verilen kanal ile aorta geçer.
B) III – I – IV – II
C) II – IV – III – I
D) IV – II – I – III
E) III – I – II – IV
9. DNA’nın replikasyonu sırasında gözlenen;

I. helikaz enzimi etkilendiğinde iki ipliğin birbirlerinden
ayrılması,
II. polimeraz enziminin nükleotitleri birbirine bağlaması,
III. ligaz enziminin DNA parçalarını birbirine bağlaması,
IV. DNA’nın üç boyutlu yapı kazanması
Buna göre fetüsün ayaklarındaki kaslarda üretilen bir
olaylarının gerçekleşme sırası hangisinde doğru veril-
CO 2 molekülünün annenin akciğerinden atılıncaya
miştir?
kadar,
A) I - II - III - IV
B) I - II - IV - III Anneye ait Fetüse ait
C) I - III - II - IV
Akciğer Akciğer
D) II - I - III - IV I. V.
atardamarı kılcaldamarı
E) II - III - IV - I
B Alt ana
II. Aort VI.
İ toplardamar
L
G Alt ana Göbek kordonu
III. VII.
toplardamar atardamarı
İ
Kapı
10. Aşağıda bir polipeptit molekülünde bulunan amino asit dizi- IV. VIII. Aort
S toplardamarı
limi verilmiştir. A
damarlarından hangilerinden kesinlikle geçer?
Peptit bağı R
M A) I - II - III - V - VI
A B) I - III - VI - VII - VIII
Aminoasit L C) III - IV - VI - VII - VIII
D) II - IV - V - VI - VII - VIII
Polipeptit molekülü ile ilgili olarak,
E) II - III - IV - V - VI - VII
I. Şifre veren DNA molekülünün sentezinde 142 su açığa
çıkar.
II. mRNA’da 9 nükleotit bulunur.
III. 4 çeşit amino asit tüketilmiştir. 12. Aşağıdaki besinlerden hangisi hücresel solunumda yı-
ifadelerinden hangileri doğrudur? kıma uğrayarak ATP üretilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III A) Fe+2 B) C vitamini C) Glikoz
D) II ve III E) I, II ve III D) Tuz E) Su
392
TYT-AYT
BİYOLOJİ
SORU BANKASI
CEVAP ANAHTARI
BİLGİ SARMAL VİDEO İLE
Hatalarına anında dönüt al.

Çözümlerdeki püf noktaları yakala.
Bir çözüm yolu da bizimle öğren.
Karekodu okut
BİLGİ SARMAL VİDEO
uygulamasını indir.
ATP VE HORMON
1. ÜNİTE TEST – 4 Sayfa 35
YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ 1. A 2. E 3. C 4. D 5. A 6. E 7. B 8. C

9. D 10. D 11. E 12. E 13. C 14. E 15. C
1. BÖLÜM
CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ NÜKLEİK ASİTLER
TEST – 5 Sayfa 37
TEST - 1 Sayfa 9
1. E 2. E 3. C 4. A 5. E 6. E 7. C 8. C
1. E 2. B 3. D 4. B 5. B 6. C 7. E 8. B
9. D 10. A 11. C 12. B
9. A 10. C 11. E 12. B
TEST - 2 Sayfa 11 TEST – 6 Sayfa 39

1. C 2. B 3. E 4. D 5. E 6. A 7. D 8. E 1. A 2. A 3. E 4. D 5. D 6. E 7. E 8. C
9. D 10. E 11. C 12. C 9. E 10. A 11. A 12. E 13. B
CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ TEST – 7 Sayfa 41

TEST - 3 Sayfa 13 1. B 2. B 3. C 4. E 5. E 6. E 7. C 8. B
1. E 2. D 3. D 4. C 5. E 6. E 7. A 8. B 9. D 10. E 11. E
9. E 10. A 11. E 12. E
SİMÜLASYON TESTİ Sayfa 43
TEST - 4 Sayfa 15
1. C 2. E 3. D 4. E 5. D 6. B 7. E 8. A
1. E 2. E 3. D 4. C 5. B 6. C 7. D 8. B
9. B 10. D
9. D 10. E 11. E 12. B
TEST - 5 Sayfa 17
1. B 2. D 3. C 4. C 5. A 6. A 7. B 8. A
2. ÜNİTE
9. B 10. A 11. C 12. A 13. E 14. C
TEST - 6 Sayfa 19 HÜCRE

1. C 2. E 3. D 4. E 5. D 6. B 7. D 8. D
1. BÖLÜM
9. B 10. D 11. D 12. E 13. C 14. B HÜCRE VE ORGANELLERİ
TEST - 7 Sayfa 21
B TEST - 1 Sayfa 47
1. A 2. E 3. D 4. A 5. E 6. D 7. C 8. A
İ 1. E 2. C 3. E 4. B 5. C 6. E 7. B 8. E
9. D 10. E 11. B 12. E
L 9. D 10. E 11. E
TEST - 8 Sayfa 23 G
TEST - 2 Sayfa 49
1. B 2. C 3. C 4. A 5. A 6. B 7. D 8. B İ
1. E 2. C 3. E 4. A 5. D 6. E 7. B 8. E
9. E 10. C 11. B 12. D 13. D
9. E 10. B 11. D
S
TEST - 9 Sayfa 25
A TEST - 3 Sayfa 51
1. D 2. E 3. C 4. A 5. C 6. C 7. C 8. A R
1. C 2. D 3. E 4. C 5. B 6. E 7. E 8. A
9. D 10. C 11. D M
9. D 10. C 11. E 12. E 13. B
A
2. BÖLÜM L TEST - 4 Sayfa 53
ENZİMLER
TEST – 1 Sayfa 29 1. D 2. E 3. D 4. B 5. E 6. B 7. E 8. D
1. D 2. C 3. C 4. A 5. D 6. A 7. E 8. B 9. B 10. D 11. B 12. C 13. B
9. D 10. E 11. C
TEST - 5 Sayfa 55
TEST – 2 Sayfa 31 1. A 2. E 3. D 4. C 5. A 6. C 7. C 8. A
1. C 2. B 3. C 4. E 5. D 6. D 7. B 8. A 9. D 10. E 11. C 12. D 13. A
9. D 10. E 11. C 12. A
TEST - 6 Sayfa 57
TEST – 3 Sayfa 33 1. C 2. C 3. E 4. E 5. E 6. D 7. A 8. D
1. E 2. B 3. A 4. E 5. C 6. D 7. D 8. E 9. C 10. D 11. C
9. A 10. D 11. D
394
2. BÖLÜM TEST - 5 Sayfa 87
HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞİ 1. C 2. C 3. C 4. E 5. B 6. B 7. E 8. C
TEST - 1 Sayfa 61 9. D 10. D 11. A
1. B 2. E 3. D 4. A 5. A 6. D 7. D 8. E TEST - 6 Sayfa 89
9. D 10. C 11. B 1. E 2. C 3. D 4. E 5. A 6. E 7. B 8. B
9. A 10. E 11. E
TEST - 2 Sayfa 63
TEST - 7 Sayfa 91
1. B 2. E 3. D 4. C 5. A 6. B 7. D 8. C
1. D 2. C 3. A 4. E 5. E 6. E 7. E 8. C
9. E 10. E 11. B 12. C
9. B 10. A 11. A 12. C
TEST - 3 Sayfa 65
TEST - 8 Sayfa 93
1. B 2. E 3. E 4. B 5. D 6. E 7. D 8. D
1. D 2. E 3. B 4. A 5. C 6. C 7. A 8. E
9. E 10. D 11. E
9. C 10. E 11. B 12. E 13. D
TEST - 4 Sayfa 67 TEST - 9 Sayfa 95
1. E 2. D 3. A 4. E 5. C 6. A 7. B 8. C 1. C 2. E 3. C 4. C 5. C 6. E 7. A 8. C
9. E 10. D 11. A 9. E 10. B 11. C 12. B 13. D
1. E 2. C 3. E 4. E 5. D 6. C 7. E 8. A 1. B 2. C 3. E 4. C 5. B 6. E 7. E 8. B
9. D 10. C 11. E 12. E 13. E 9. E 10. D 11. A 12. B
1. E 2. D 3. D 4. E 5. C 6. A 7. D 8. D 1. C 2. E 3. E 4. D 5. D 6. D 7. A 8. A
9. B 10. E 9. E 10. E 11. E 12. B 13. B

TEST - 12 Sayfa 101
1. E 2. D 3. D 4. B 5. D 6. E 7. C 8. A
1. E 2. C 3. D 4. E 5. C 6. C 7. D 8. C
9. B 10. B
9. B
SARMAL TEST - 1 Sayfa 75 1. A 2. B 3. E 4. B 5. C 6. D 7. B
1. E 2. C 3. B 4. C 5. E 6. B 7. D 8. D
9. C 10. E 11. A 12. D 13. E 14. B 15. E 4. ÜNİTE
B
3. ÜNİTE İ HÜCRE BÖLÜNMELERİ
L
G MİTOZ BÖLÜNME VE EŞEYSİZ ÜREME
CANLILAR DÜNYASI
İ TEST - 1 Sayfa 107
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI 1. E 2. A 3. C 4. C 5. B 6. A 7. A 8. B
S 9. E 10. D 11. D 12. C
TEST - 1 Sayfa 79
A TEST - 2 Sayfa 109
1. B 2. E 3. B 4. D 5. B 6. B 7. A 8. C
9. D 10. B 11. C 12. A 13. C 1. A 2. A 3. E 4. C 5. B 6. D 7. C 8. C
M
A 9. A 10. C 11. D 12. E 13. B
TEST - 2 Sayfa 81
L TEST - 3 Sayfa 111
1. E 2. E 3. D 4. B 5. C 6. E 7. B 8. B
1. B 2. D 3. B 4. E 5. C 6. E 7. E 8. A
9. A 10. E 11. A 12. B
9. A 10. E 11. A 12. E 13. D 14. E
BİYOÇEŞİTLİLİK
MAYOZ BÖLÜNME VE EŞEYLİ ÜREME
1. E 2. E 3. C 4. A 5. B 6. C 7. E 8. A 1. D 2. D 3. C 4. D 5. D 6. D 7. C 8. C
9. A 10. A 9. A 10. E 11. A 12. D 13. C

1. E 2. B 3. A 4. E 5. D 6. D 7. C 8. C 1. C 2. E 3. B 4. E 5. A 6. A 7. B 8. E
9. D 10. E 11. E 12. E 9. E 10. A 11. B 12. B
395
TEST - 6 Sayfa 117
1. E 2. E 3. C 4. B 5. E 6. A 7. B 8. B
6. BÖLÜM
9. E 10. D 11. B 12. A 13. C EKOLOJİ
EKOSİSTEM EKOLOJİSİ
1. A 2. C 3. E 4. E 5. D 6. D 7. D 8. B
TEST - 1 Sayfa 149
SARMAL TEST - 2 Sayfa 121
1. D 2. C 3. E 4. C 5. E 6. B 7. A 8. E
1. B 2. A 3. D 4. B 5. E 6. E 7. C 8. D
9. D 10. A 11. E 12. E
9. B 10. D 11. A
TEST - 2 Sayfa 151
ÖSYM TİPİ Sayfa 123
1. A 2. D 3. C 4. E 5. E 6. D 7. E 8. E
1. C 2. B 3. A 4. E 5. A 6. B 7. E 8. B
9. B 10. D
9. B 10. A 11. B
TEST - 3 Sayfa 153
5. ÜNİTE 1. B 2. E 3. A 4. E 5. D 6. E 7. E 8. A
9. A 10. C 11. E 12. E
TEST - 4 Sayfa 155
KALITIM
TEST - 1 Sayfa 127 1. C 2. E 3. E 4. A 5. D 6. B 7. D 8. E
1. D 2. A 3. E 4. B 5. D 6. B 7. A 8. C 9. C 10. D 11. B 12. C
9. E 10. C 11. E 12. C 13. D 14. E GÜNCEL ÇEVRE SORUNLARI VE İNSAN

TEST - 2 Sayfa 129
TEST - 5 Sayfa 157
1. E 2. D 3. A 4. C 5. C 6. C 7. B 8. E
1. B 2. B 3. C 4. E 5. B 6. D 7. E 8. E
9. E 10. A 11. C 12. D 13. E 14. D
9. E 10. A 11. E 12. E 13. E 14. E
TEST - 3 Sayfa 131
1. E 2. D 3. C 4. E 5. A 6. E 7. A 8. B KOMÜNİTE VE POPÜLASYON EKOLOJİSİ
9. D 10. A 11. A 12. A 13. D 14. B TEST - 6 Sayfa 159
TEST - 4 Sayfa 133 1. E 2. C 3. B 4. E 5. E 6. E 7. D 8. B
1. E 2. A 3. D 4. E 5. A 6. B 7. C 8. E 9. D 10. E 11. E
B
9. C 10. C 11. A 12. C 13. D İ TEST - 7 Sayfa 161
TEST - 5 Sayfa 135 L
1. D 2. E 3. E 4. E 5. A 6. E 7. C 8. B
1. B 2. E 3. C 4. A 5. A 6. D 7. A 8. B G
9. E 10. A
İ
9. C 10. C 11. D 12. B 13. B
TEST - 8 Sayfa 163
TEST - 6 Sayfa 137
S 1. A 2. E 3. E 4. C 5. E 6. D 7. D 8. E
1. B 2. A 3. A 4. C 5. A 6. A 7. D 8. C
A
9. E 10. C 11. C 12. A 13. C R EKOLOJİ
TEST - 7 Sayfa 139 M

TEST - 9 Sayfa 165
1. A 2. C 3. A 4. C 5. E 6. C 7. D 8. E
A
L 1. C 2. A 3. D 4. B 5. A 6. B 7. E 8. A
9. B 10. D 11. A 12. B 9. D 10. C
TEST - 8 Sayfa 141
TEST - 10 Sayfa 167
1. E 2. C 3. E 4. A 5. A 6. D 7. B 8. A
1. C 2. E 3. B 4. C 5. C 6. D 7. B 8. A
9. E 10. E 11. E
9. A 10. D 11. B 12. A
TEST - 9 Sayfa 143
1. A 2. E 3. B 4. D 5. A 6. D 7. D 8. D
1. E 2. B 3. E 4. B 5. D 6. C 7. B
9. D 10. A 11. D
SİMÜLASYON TESTİ Sayfa 145 SARMAL TEST - 3 Sayfa 171
1. A 2. B 3. B 4. D 5. B 6. E 7. E 8. B 1. C 2. C 3. C 4. D 5. D 6. D 7. B 8. E
9. C 9. B 10. A 11. C
396
3. BÖLÜM
7. ÜNİTE DUYU ORGANLARI
TEST - 1 Sayfa 203
1. D 2. B 3. D 4. C 5. B 6. C 7. E 8. C
9. B 10. B 11. C
1. BÖLÜM
SİNİR SİSTEMİ TEST - 2 Sayfa 205
TEST - 1 Sayfa 175 1. E 2. B 3. B 4. E 5. C 6. C 7. D 8. B
1. D 2. D 3. C 4. E 5. E 6. D 7. E 8. D 9. B 10. E 11. E
9. B 10. D 11. E 12. C TEST - 3 Sayfa 207
TEST - 2 Sayfa 177 1. A 2. C 3. E 4. E 5. D 6. B 7. C 8. A
1. D 2. D 3. E 4. D 5. B 6. C 7. C 8. C 9. A 10. B 11. D 12. E
9. C 10. B 11. C 12. C TEST - 4 Sayfa 209
TEST - 3 Sayfa 179
1. C 2. B 3. E 4. C 5. B 6. B 7. D 8. C
1. E 2. E 3. B 4. E 5. B 6. E 7. D 8. E
9. A 10. A 11. A 12. E
9. B 10. C 11. A 12. A
TEST - 5 Sayfa 211
TEST - 4 Sayfa 181 1. B 2. D 3. A 4. C 5. C 6. C 7. C 8. B
1. E 2. A 3. E 4. B 5. C 6. D 7. D 8. E 9. D 10. B 11. D
9. E 10. D 11. D 12. E
4. BÖLÜM
TEST - 5 Sayfa 183
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
1. E 2. B 3. C 4. C 5. B 6. E 7. E 8. E TEST - 1 Sayfa 215
9. C 10. B 11. E 12. D 1. C 2. C 3. B 4. B 5. E 6. A 7. C 8. B
9. A 10. E 11. C 12. B
2. BÖLÜM TEST - 2 Sayfa 217
ENDOKRİN SİSTEM 1. A 2. A 3. A 4. B 5. E 6. D 7. E 8. B
TEST - 1 Sayfa 187
9. E 10. B 11. A 12. B
1. D 2. A 3. B 4. C 5. D 6. B 7. C 8. E
TEST - 3 Sayfa 219
9. D 10. D 11. E 12. A 13. E
1. E 2. E 3. D 4. E 5. C 6. E 7. C 8. C
TEST - 2 Sayfa 189 B 9. E 10. D 11. B 12. A 13. A
1. C 2. E 3. C 4. E 5. B 6. E 7. A 8. E İ TEST - 4 Sayfa 221
9. D 10. D 11. D 12. B L 1. C 2. D 3. E 4. D 5. C 6. B 7. E 8. C
G
9. E 10. C 11. E 12. C
TEST - 3 Sayfa 191 İ
TEST - 5 Sayfa 223
1. E 2. E 3. D 4. C 5. C 6. A 7. B 8. E
1. C 2. E 3. C 4. C 5. D 6. E 7. D 8. A
9. A 10. E 11. D 12. D 13. E S
A 9. A 10. D 11. C 12. E 13. B
R SİMÜLASYON TESTİ Sayfa 225
TEST - 4 Sayfa 193
M 1. B 2. A 3. A 4. C 5. E 6. D 7. C
1. C 2. D 3. A 4. C 5. D 6. D 7. D 8. C A
9. C 10. E 11. A 12. C L
5. BÖLÜM
TEST - 5 Sayfa 195
SİNDİRİM SİSTEMİ
TEST - 1 Sayfa 229
1. E 2. C 3. D 4. D 5. E 6. E 7. E 8. A
1. B 2. D 3. C 4. C 5. A 6. B 7. A 8. E
9. B 10. A 11. C
9. C 10. C 11. C 12. C 13. E
TEST - 2 Sayfa 231
1. B 2. E 3. C 4. D 5. E 6. B 7. C 8. C
1. C 2. C 3. D 4. B 5. A 6. E 7. E 8. E
9. D 10. A 11. C 12. A 13. C 14. C
SARMAL TEST - 4 Sayfa 199 TEST - 3 Sayfa 233
1. D 2. E 3. E 4. C 5. D 6. E 7. A 8. A 1. C 2. B 3. E 4. D 5. A 6. E 7. D 8. D
9. E 10. E 11. A 12. E 9. B 10. C 11. C 12. D 13. E
397
1. D 2. B 3. B 4. C 5. A 6. B 7. C 8. E 1. A 2. C 3. D 4. C 5. C 6. C 7. C 8. A
9. D 10. C 11. D 12. A 13. B 9. D 10. D 11. D 12. A 13. D
TEST - 5 Sayfa 237
TEST - 4 Sayfa 269
1. C 2. E 3. C 4. C 5. D 6. C 7. C 8. E
1. C 2. A 3. E 4. B 5. B 6. E 7. A 8. D
9. E 10. B 11. B 12. B
9. C 10. E 11. A
TEST - 6 Sayfa 239
TEST - 5 Sayfa 271
1. A 2. A 3. D 4. A 5. C 6. C 7. B 8. C
1. E 2. C 3. E 4. C 5. C 6. C 7. C 8. B
9. E 10. D 11. E
9. D 10. C 11. A 12. C 13. E 14. C
6. BÖLÜM
DOLAŞIM SİSTEMİ 8. BÖLÜM
TEST - 1 Sayfa 243
ÜRİNER SİSTEMİ
1. E 2. E 3. E 4. C 5. D 6. B 7. B 8. E TEST - 1 Sayfa 275
9. C 10. C 11. E 12. D 13. E 1. E 2. E 3. E 4. D 5. D 6. C 7. E 8. A
TEST - 2 Sayfa 245 9. E 10. A 11. E 12. B
1. B 2. C 3. B 4. A 5. E 6. D 7. B 8. D TEST - 2 Sayfa 277
9. A 10. D 11. C 12. A 13. E 1. E 2. C 3. E 4. A 5. E 6. E 7. C 8. E
TEST - 3 Sayfa 247 9. C 10. B 11. B 12. C 13. B
1. B 2. E 3. E 4. E 5. E 6. C 7. C 8. A
TEST - 3 Sayfa 279
9. C 10. C 11. A 12. B
1. B 2. E 3. B 4. D 5. E 6. D 7. C 8. D
TEST - 4 Sayfa 249
9. A 10. C 11. B 12. C 13. A 14. E
1. E 2. B 3. B 4. B 5. A 6. E 7. E 8. A
9. E 10. A 11. E TEST - 4 Sayfa 281
1. D 2. A 3. C 4. C 5. C 6. E 7. B 8. C
TEST - 5 Sayfa 251
9. C 10. E 11. C 12. E 13. D
1. B 2. C 3. B 4. B 5. E 6. B 7. E 8. C
9. A 10. C 11. E 12. A 13. B TEST - 5 Sayfa 283
1. D 2. E 3. E 4. E 5. E 6. E 7. D 8. C
TEST - 6 Sayfa 253 B 9. E 10. E 11. C 12. B 13. E
1. B 2. B 3. B 4. E 5. A 6. E 7. B 8. C İ
9. D 10. C L 9. BÖLÜM
G ÜREME SİSTEMİ VE EMBRİYONİK GELİŞİM
TEST - 7 Sayfa 255 İ TEST - 1 Sayfa 287
1. D 2. D 3. D 4. C 5. C 6. D 7. E 8. D
1. C 2. B 3. A 4. E 5. E 6. E 7. D 8. C
9. E 10. A 11. D 12. B 13. E S 9. D
A
R
1. E 2. B 3. D 4. B 5. C 6. C 7. C TEST - 2 Sayfa 289

M
SARMAL TEST - 5 Sayfa 259 A 1. E 2. A 3. C 4. A 5. C 6. E 7. E 8. A
1. B 2. E 3. A 4. E 5. C 6. D 7. D 8. D L 9. E 10. E 11. D 12. E
9. E 10. E 11. E 12. C TEST - 3 Sayfa 291

1. D 2. D 3. B 4. E 5. C 6. B 7. D 8. C
7. BÖLÜM 9. E 10. C 11. E 12. C
SOLUNUM SİSTEMİ
1. B 2. B 3. B 4. E 5. C 6. B 7. E 8. B 1. D 2. A 3. B 4. E 5. A 6. D 7. A 8. C
9. B 10. B 11. A 12. E 13. A 14. B 9. E 10. A
TEST - 2 Sayfa 265 SİMÜLASYON TESTİ Sayfa 295

1. E 2. E 3. B 4. C 5. E 6. C 7. E 8. B 1. C 2. A 3. E 4. D 5. C 6. C 7. A 8. A
9. B 10. E 11. B 12. A 13. D
398
1. C 2. D 3. E 4. A 5. D 6. A 7. C 8. E
9. ÜNİTE
9. E 10. C 11. E 12. E 13. A
CANLILARDA ENERJİ
DÖNÜŞÜMLERİ
ÖSYM TİPİ Sayfa 299
1. BÖLÜM
1. B 2. C 3. D 4. A 5. A 6. A 7. D 8. C
FOTOSENTEZ – KEMOSENTEZ
9. E 10. C 11. B 12. A 13. E 14. E
TEST - 1 Sayfa 321
1. A 2. D 3. A 4. C 5. B 6. B 7. D 8. A
8.ÜNİTE 9. E 10. B 11. B 12. E 13. A
GENDEN PROTEİNE TEST - 2 Sayfa 323

1. E 2. E 3. A 4. E 5. E 6. A 7. A 8. D
YÖNETİCİ MOLEKÜLLER
9. B 10. B 11. D
TEST - 1 Sayfa 303
1. D 2. A 3. E 4. A 5. D 6. D 7. C 8. B TEST - 3 Sayfa 325
9. B 10. E 11. A 12. C 13. A 14. E 1. B 2. E 3. B 4. A 5. B 6. C 7. B 8. E
9. E 10. B 11. D 12. B
PROTEİN SENTEZİ
1. D 2. C 3. B 4. B 5. B 6. D 7. D 8. A 1. D 2. C 3. B 4. C 5. C 6. C 7. A 8. E
9. B 10. C 11. C 12. A 13. C 14. A 9. B 10. E 11. E 12. A 13. E

1. B 2. A 3. D 4. B 5. D 6. D 7. C 8. C 1. D 2. C 3. C 4. E 5. A 6. E 7. E 8. A
9. A 10. E 11. A 12. D 13. B 9. A 10. D 11. D

1. B 2. A 3. D 4. C 5. C 6. C 7. A 8. A 1. E 2. A 3. E 4. C 5. E 6. B 7. E 8. E
9. A 10. A 11. D 12. C 13. A 9. A 10. E 11. C

1. C 2. E 3. A 4. C 5. C 6. A 7. B 8. C B 1. C 2. D 3. E 4. D 5. C 6. C 7. E 8. B
9. C 10. C İ
9. E 10. A 11. E
L
G
İ 2. BÖLÜM
MODERN GENETİK UYGULAMALARI HÜCRESEL SOLUNUM VE FERMANTASYON
TEST - 6 Sayfa 313 S TEST - 1 Sayfa 337
1. B 2. A 3. C 4. E 5. E 6. B 7. D 8. E
A 1. C 2. D 3. C 4. C 5. D 6. B 7. E 8. C
R 9. E 10. C 11. C 12. E TYT-AYT BİYOLOJİ SORU BANKASI
9. A 10. E 11. B 12. C 13. D 14. E
M
TEST - 7 Sayfa 315 A TEST - 2 Sayfa 339
1. E 2. E 3. B 4. A 5. E 6. E 7. E 8. E L 1. E 2. A 3. D 4. E 5. B 6. A 7. A 8. B
9. E 10. E 11. C 12. D 9. A 10. E 11. C
SİMÜLASYON TESTİ Sayfa 317 TEST - 3 Sayfa 341
1. D 2. A 3. D 4. C 5. E 6. A 7. A 8. A 1. E 2. D 3. D 4. D 5. A 6. E 7. C 8. A
9. B 9. E 10. E 11. B 12. D 13. D
399
1. A 2. D 3. B 4. E 5. C 6. A 7. B 8. E 1. C 2. E 3. D 4. B 5. C 6. C 7. A 8. D
9. B 10. E 11. E 9. E 10. D 11. D 12. D 13. D
1. C 2. D 3. D 4. C 5. D 6. E 7. E 8. D 1. C 2. E 3. A 4. A 5. E 6. C 7. D 8. D
9. B 10. A 11. D 12. A 9. A 10. E 11. C
TEST - 6 Sayfa 347
1. E 2. E 3. A 4. E 5. B 6. E 7. B 8. E
BİTKİLERDE ÜREME, GELİŞME VE ÇİMLENME
9. D 10. A
TEST - 10 Sayfa 373
1. B 2. B 3. E 4. D 5. D 6. C 7. C 8. E
1. C 2. A 3. D 4. C 5. B 6. C 7. A 8. E
9. A 10. E 11. E 12. E 13. B
TEST - 11 Sayfa 375
1. C 2. E 3. B 4. A 5. D 6. E 7. C 8. E
1. D 2. C 3. B 4. E 5. B 6. C 7. E 8. E
9. E 10. B 11. E 12. C
9. D 10. D 11. B 12. E
TEST - 12 Sayfa 377

1. C 2. A 3. C 4. D 5. D 6. E 7. D 8. E
10. ÜNİTE 9. E 10. E 11. D 12. E
BİTKİ BİYOLOJİSİ TEST - 13 Sayfa 379

1. D 2. D 3. D 4. E 5. E 6. D 7. B 8. D
9. D 10. A 11. E
TEST - 1 Sayfa 355 SİMÜLASYON TESTİ Sayfa 381
1. D 2. E 3. E 4. A 5. D 6. E 7. E 8. B 1. E 2. A 3. B 4. C 5. E 6. B 7. C 8. C
9. D 10. D 11. C 12. E 13. D 14. E
TEST - 2 Sayfa 357 B

1. E 2. C 3. B 4. E 5. B 6. E 7. E 8. E İ 11. ÜNİTE
L
9. E 10. C 11. B 12. E 13. C
G CANLILAR VE ÇEVRE
TEST - 3 Sayfa 359 İ
1. E 2. D 3. B 4. D 5. B 6. E 7. D 8. D
CANLILAR VE ÇEVRE
9. C 10. B 11. E S
A TEST - 1 Sayfa 385
TEST - 4 Sayfa 361 R 1. A 2. E 3. B 4. A 5. E 6. C 7. C 8. E
1. C 2. D 3. C 4. B 5. D 6. E 7. D 8. D M 9. D 10. C 11. D 12. C

9. D 10. D A
L TEST - 2 Sayfa 387
TEST - 5 Sayfa 363
1. D 2. D 3. A 4. B 5. E 6. A 7. C 8. A
1. C 2. E 3. E 4. C 5. B 6. E 7. A 8. E
9. C 10. E 11. A 12. A
9. B 10. D 11. A 12. D 13. C 14. B
TEST - 6 Sayfa 365
1. C 2. A 3. E 4. B 5. C 6. A 7. C 8. D
1. C 2. C 3. A 4. B 5. D 6. C 7. E 8. B
9. E 10. D 11. E 12. E 13. A
9. E 10. C 11. A
TEST - 7 Sayfa 367 ÖSYM TİPİ Sayfa 391
1. B 2. E 3. A 4. E 5. C 6. A 7. D 8. E 1. E 2. B 3. D 4. A 5. E 6. E 7. C 8. B
9. E 10. D 9. A 10. B 11. B 12. C
400

Bilgi Sarmalı Tyt Ayt Biyoloji

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bilgi Sarmalı Tyt Ayt Biyoloji

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AKILLI KÂĞITLAR

ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE DN: C=CH,

Hangi amaçla olursa olsun,

YAYIN KOORDİNATÖRÜ Serbay YİĞİT

• Konulara farklı soru tarzları ile ögrenciyi sıkmayacak şekilde değinilmiştir.

• Testlerimizde orijinal sorulara sınav kıvamınca yer verilmiştir.

• Ünitelere ait sorular tam hücreleme tekniği ile hazırlanmıştır.

• Sorular testlerde kolaydan zora doğru oluşturulmuştur.

• Sorular MEB’in kazanım bölümlerine uygun hazırlanmıştır.

Bu zorlu yarışta hepinize başarılar dileriz...

Davut BÖREKÇİOĞLU Ümit DEMİR Hüseyin ACARLI

davutborekci18@gmail.com demirumut13@gmail.com hacarli@gmail.com

CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................................................................................................. 394

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ

BU KONUNUN ÖSYM SINAVINDAKİ YERİ

✔ ÖSYM'de genelde enzimler, karbonhidratlar, yağ, protein,

 Karbonhidrat – Yağ – Protein

Suyun Özellikleri ve Görevleri Flor Potasyum

 Asit ve bazlar birleşerek tuzları oluşturur.

Nötral yağlar Selüloz Kitin

1. amino asit 2. amino asit Proteinlerin görevleri

3. I. Genetik maddeye sahip olma 7. Canlılardaki metabolizma faaliyetleri içerisinde;

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri tüm canlılarda III. sindirim

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

9. Aşağıda canlılarda görülen organizasyon aşamaları göste-

Hücre Æ Doku Æ Organ Æ Sistem Æ Organizma

ATP Besin Protein Buna göre, hücrelerden hangilerinin gerçekleştirdiği

Anabolizma Katabolizma Eşeyli Eşeysiz

Buna göre, belirtilen özelliklerden hangileri sadece

5. Canlıların kendi iç yapısından ve yaşadığı ortamdan gelen

yargılarından hangileri doğrudur?

8. Doğada bulunan tüm canlılar yaşamsal faaliyetlerinin de-

olaylarından hangileri homeostasiyi dengede tutmaya

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

Buna göre numaralandırılmış olaylardan hangileri tüm

İnorganik bileşikler için yukarıdaki özelliklerden han- A) Su B) Mineral C) Gliserol

2. Su insan vücudunda, 5. Tuzlar için,

I. boşaltım ürünlerinin seyreltilmesi, I. Sindirime uğramaz.

olaylarından hangilerini gerçekleştirir? ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III

Tablodaki değerlere göre, Oluşur. Yapısında

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 1 ve 2 B) 3 ve 4 C) 1, 2 ve 3

yargılarından hangileri doğrudur? Diş ve kemik

ifadelerinden hangileri doğrudur?

3. I. Fe → Hemoglobin pigmenti A I. Bitki hücrelerinde çeper yapısına katılır.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ifadelerinden hangisi yanlıştır?

2 Birinci glikozun 1 nolu karbonu ile

Birinci amino asitin karboksil grubu

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

7. Kitini, selüloz, glikoz ve nişastadan ayıran fark aşağı-

yargılarından hangileri doğrudur?

B A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

Yukarıda verilenlerden hangileri organik besinler için S

moleküllerinden hangileri oluşabilir?

özelliklerinden hangileri ortaktır?

B) Z en tatlı monosakkarittir. 5. Disakkaritlerin özellikleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden

verilenlerden hangileri olabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Selüloz B) Fruktoz C) Maltoz

D) I ve II E) I, II ve III D) Sükroz E) Nişasta

II. karbonhidratların fazlasının yağlara dönüştürülmesi, X C,H ve O Yapısal Bitki Glikoz

III. karbonhidratların yapıya katılmaması Hayvan,

L C, H ve O Deposal Bitki Glikoz