You are on page 1of 29

EXTRA

Kafa Dengi

FİZİK 1. Kitap / 11. Sınıf Konuları


SORU BANKASI 1229 soru

Ömer Öztel
Ürün Adı : AYT Extra Fizik Soru Bankası / 1. Kitap

Ürün No : KA00-SS.02SBN15

ISBN : 978-625-7079-71-6

Yayın Yönetmeni : Elif Çağlar

Proje Koordinatörü : Yasemin Korkmaz

Yazar : Ömer Öztel

Dizgi-Mizanpaj : Kafa Dengi Dizgi-Seçkin Duyan

Dijital Uygulama : Ömer Faruk Erdem

Kapak Tasarım : Bull Ajans

Baskı : Yeni Devir Matbaacılık | 0 212 471 71 50 | Sertifika No: 41910

İletişim : 0 212 275 00 35 www.kafadengiyayinlari.com


Gülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15 / E
Halim Meriç İş Merkezi Kat: 9
Mecidiyeköy - İSTANBUL

Copyright © Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz.
San. Tic. A.Ş.'ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde
kısmen veya tamamen çoğaltılması yasaktır.

Akıllı Tahta Uygulaması akillitahta.kafadengiyayinlari.com/


Öğretmenlerimiz ücretsiz olarak indirebilir.

kafadengitv kafadengiyayin kafadengiyayin


Sevgili Genç Arkadaşım,
Bu kitapta Bir Soru Bankasından
Çok Daha Fazlasını Bulacaksın!
Kafa Dengi Yayınları olarak Extra Serisiyle yanındayız.
"Neden Extra?" dersen, bu serimize soruların dışında işine çok
yarayacağını düşündüğümüz "Extra Bilgiler" ve sınava hazırlanmanı
sağlayacak "Extra Sarmal Denemeler" ekledik. Ayrıca her konuyla paralel
olarak hazırlanmış video ders anlatımlarına "KafadengiTV" YouTube
kanalımızdan ulaşabilirsin.

Tabii ki bu kadar değil! Testlerimizin kurgusunu da konuları en kolay


öğrenebileceğin şekilde planladık. Her üniteyi mikro konulara böldük.
Extra bilgiden sonra her mikro konudan testler hazırladık. Ünitelerin
sonuna da üniteyi pekiştirici seviyelendirilmiş ünite tarama testlerini
ekledik. Ayrıca takıldığın tüm soruların video soru çözümlerine testin
başındaki karekodu okutarak ulaşman çok kolay.

Senin başarılarına "extra" başarılar daha katabilmen için Türkiye'nin


en iyileri arasında yer alan kadromuz ile hazırladığımız bu serimizle
yanındayız.

Artık sıra sende! Başarı dileklerimizle.


EXTRA FİZİK SORU
KONU ANLATIM VİDEOSUNU İZLE

İster kitabımızdaki karekodu okuta- 98YºĄ


65Ą 5
Ą  Makaralar

rak istersen "kafadengitv" YouTube


Sabit Makara
T=F F
0HUNH]LQGHQJHoHQVDELWELUHNVHQoHYUHVLQGHG|QHELOHQPDND-
UDODUG×U 6DELW PDNDUDODUGD NXYYHWWHQ \D GD \ROGDQ ELU ND]DQo
VDùODQPD] 6DGHFH NXYYHWLQ \|QQ GHùLüWLUHUHN Lü NROD\O×ù×
VDùODU
P

kanalımızdan kafa hocaların anlattı-


T $ù×UO×ù× |QHPVL] PDNDUD LOH ROXüWXUXODQ üHNLOGHNL G]HQHN GHQ-
JHGHLVH
) 3
G P
F= HüLWOLùL\D]×O×U
F 
P

ğı ders videolarını izle. Soru banka-


[ K
6UWQPHOHULQ|QHPVHQPHGLùLüHNLOGHG]HQHNWHPDNDUDDù×UO×ù×
F
*LVH
) 3YH7 )3*·GLU
h
) 3ROGXùXQGDQ
7 )* 3*

mızdaki konularla YouTube kanalı-


HüLWOLNOHUL\D]×ODELOLU P

6DELWPDNDUDODUGD\ROGDQ\DGDNXYYHWWHQND]DQo\RNWXU%XQD úS ) NXYYHWL LOH oHNLOGLùLQGH PDNDUDQ×Q K NDGDU \NVHOHELOPHVL


J|UHLS)NXYYHWLLOHKNDGDUoHNLOLUVH\NGHKNDGDU\NVHOLU LoLQLSLQERüOXùXDO×QPDO×G×U%XQXQLoLQLSKNDGDUoHNLOPHOLGLU
0DNDUDDù×UO×NODU×Q×QYHVUWQPHOHULQLQ|QHPVL]ROGXùXüHNLOGH- 0DNDUDODUGDDO×QDQ\ROLüSUHQVLELLOHGHEXOXQDELOLU
NLG]HQHNOHUGHQJHGHLVHDüDù×GDNLEDù×QW×ODU\D]×ODELOLU
F . x = P . KYH) 
P
ROGXùXQGDQ


mızdaki konu anlatım başlıkları


P.
T T x = P . KLVH[ KEXOXQXU
T 
T

Palangalar
F
F (QD]ELUVDELWYHELUKDUHNHWOLPDNDUDGDQROXüDQVLVWHPHGHQLU
ADIM

$üDù×GDNLSDODQJDVLVWHPOHULQGHNXYYHWOHUJ|VWHULOPLüWLU

senkronizedir. Bu dersler, özel ders


P P

F=P F=P T T
7 ) 3 T 3) . VLQT
T = F . FRVT F F

F F F

niteliğinde olup hocalarımızın özel


F F F
Hareketli Makara F F

dHYUHVLQHVDU×O×LSLOHGüH\GRùUXOWXGDKDUHNHWHGHELOHQPDND-
UDODUG×U +DUHNHWOL PDNDUDODU LOH NXYYHWWHQ ND]DQo VDùODQ×U P P
.XYYHWWHQND]DQoROGXùXLoLQ\ROGDQND\×SYDUG×U
P P

7 ) 7 )

taktikleri ile de zenginleştirilmiştir.


3 ) 3 )

1.
182 AYT / Extra Fizik

İZLEDİĞİN KONUYLA İLGİLİ TESTLERİ ÇÖZ


9YºĄ

TEST 3 : Paral

Seviyelendirilmiş olarak hazırlanmış


el Kenar Yönte
9YºĄ mi (Kosinüs
DO . FLVPLQH Vektörlerin Birbiri Ucuna Teoremi)
5. 1RNWDV
RODQ≥F ≥  E\NO
OHULüHN"#%)"&'#2%$2*Ç
NOHUL V×UDV×\O

¶ 
Ąģ
 ĄĄ 1 F2 ≥F NXYYHW
3
LOGHNLJ
D  1 
1
LELX\JXODQ×\RU  1 8. ûHNLOGH
F1  1 NL≥.≥/YHNW|UO

• Ünite Tarama
úNL\DGDGDKDID]ODYHNW|UQ\DSW×ù×HWNL\LWHNEDü×QD\DSDQYHN- 1. $\Q×G]OHPGHNL≥F1≥F2≥F3NXYYHWOHULûHNLO,·GHNLJLELGLU HULQLQELOHüNHV
L≥0·GLU
W|UH\DGDEXYHNW|UOHULQWRSODP×QDELOHüNHYHNW|UGHQLU%LOHüNH
YHNW|UoIDUNO×\|QWHPOHEXOXQDELOLU ≥F2 2
ƒ ≥K ≥M
K
≥F1 F3  1
$\Q×GRùUXOWXGDNLYHNW|UOHUWRSODQ×UNHQD\Q×\|QOYHNW|UOHU   ƒ 1 3
]×W\|QOYHNW|UOHU ² LüDUHWOLDO×QDUDNLüOHP\DS×O×U 30°
F2  1 ≥F3  4
%XQD J|UH ≥L
≥. ≥/ ≥0

• Extra Sarmal Deneme


10 10 20
%XQD J|UH ûHNLO, ûHNLO,, QHGLU" ·QLQ E\NO
. FLVPLQ NOHUL DUDV×QG
1·GLU" H HWNL HGHQ DNL LOLüNL
%XQD J|UH ≥FELOHüNH $ .!/!0
1 + ≥F2 + ≥F3 ELOHüNH NXYYHWL ûHNLO ,,·GHNL
NXYYHW NDo % /!.!0
$ 
 QXPDUDODQG×U×OP×üYHNW|UOHUGHQKDQJLVLGLU"  
+10 –10 V×I×U  %  ' 0!.!/  & /!0!.
 & 
 
$     ' 

%     &   '   (  ( 0!/!.
( 

testlerini çöz. Hiçbir adımı ve testi


20 –10 +10

–20 +10 6. $\Q×G


–10
]OHPGHNL≥
ûHNLO,,,·WHNLELO F1 ≥F2 ve ≥F NXYHWOH 9. $\Q×G]OHPGH
HüNHOHULQLQbüy3 ULQLQûHNLO,ûH
üklükleriELUELU NLO,,YH NL≥F ≥F NXYYHW
OHULüHN

atlamadan ilerle.
1
$\Q×G]OHPGHEXOXQDQIDUNO×GRùUXOWXODUGDNLYHNW|UOHULQELOHüNHVL
F1
LQHHüLWWLU 2
LOGHNLJLELGLU
ELUELULXFXQDHNOHQHUHNWRSODQDELOLU F2
F3
$\Q×G]OHPGHNL≥F1≥F2≥F3NXYYHWOHULüHNLOGHNLJLELGLU F1  1
%XQXQLoLQ D F2 2.
F3
¯%DüODQJ×oQRNWDV×EHOLUOHQLU ûHNLO, D F≥F11
¯%DüODQJ×o QRNWDV×QGDQ LWLEDUHQ ELU YHNW|UQ EDüODQJ×o QRN- ûHNLO,, ≥F2
Dƒ ƒ
ROGXùXQDJ|U ûHNLO,,,
WDV× GLùHU YHNW|UQ ELWLü QRNWDV×QD JHOHFHN üHNLOGH YHNW|UOHU ≥F2
lükleri DUDV×QGDNLLOLü H)1 )2 ) NXYYH ≥F3
ELUELULXFXQDHNOHQLU NLQHGLU" 3 WOHULQLQbüyük
$ ) > F - |≥F1 + ≥F |
1 2 > F3 
¯6RQGXUXPGDEDüODQJ×oQRNWDV×LOHELWLüQRNWDV×ELUGRùUXLOH   2    1 ROGXùX
& ) > F ≥F NXYYHWLQLQE\NOù1ROGXùXQDJ|UH NDo1·GLU" QD J|UH
ELUOHüWLULOLU %X GRùUX SDUoDV× ELOHüNH YHNW|UH
2 HüLWWLU % ) > F ≥F1 – ≥F ·QLQ
1 > F%LOHüNH
3   2 3 > F2 E\NOù
FRVƒ
1
 
2
YHNW|UJHQHOGH≥5LOHJ|VWHULOLU ( )  ≥F +' ) ≥F3NXYYHWLQLQE\NOùNDo1·GLU"
2≥F22 >– F 
1 3 > F1
3 > F1 > F $ 
≥L 2
$   %   &   '   ( 

  % 
≥K ≥K ≥5 ≥K + ≥L ' 
  
≥L
  & 
2
( 
2
≥5 ≥K + ≥L ≥K
≥L
(üNHQDUoJHQ
7.

ADIM
9HNW|UOHUGHWRSODPDLüOHPLQGHV×UDQ×QELU|QHPL\RNWXU
OùQGHNL≥ üHNOLQGHNLELU
F1 ≥F ≥F OHYKDQ×QN|üH
9HNW|UOHUGH o×NDUPD LüOHPL \DS×O×UNHQ o×NDU×ODFDN YHNW|U
2 3 NXYYHW
WHUV OHULüHNLOGHNLJ OHULQHIE\N
LELX\JXODQ×\RU -
\|QORODUDNWRSODQ×U
%\NONOHUL1
10.
–≥L ≥F3 OHULQLQELOHüNHV 11RODQüHNLOGH
≥5 ≥K – ≥L 3. $\Q×G]OHPGHNL≥.≥/YHNW|UOHULüHNLOGHNLJLELGLU L≥5·GLU NL≥F ≥F ≥
≥K ≥L ≥K 1 2 F3 kuvvet-

–≥L ≥5 ≥K – ≥L ≥K


F2  1
–≥L ≥F1 ≥L
≥F2
%XQD J|UH

ÇÖZEMEDİĞİN SORULARIN
≥F2 OHYKD\D
OùND
–2≥F3 HWNL HGHQ
oI·GLU" ELOHüNH ≥K F1  1
≥R  NXYYHWLQ
E\N- ƒ
$  %XQDJ|UH≥5·
 % 

 &  ≥.·QLQE\NOùEUROGXùXQDJ|UH≥ K + ≥LQLQE\
vektörünün F3  1
 ' 
 FRVƒ NOùNDo1·

E\NOùNDoEU·GLU"
( 
3  GLU"
≥F1 ≥F3 ≥F1 ≥F2
%|OPHOHUHüLWDUDO×NO×G×U $ 
 % 
≥5 ≥F1 + ≥F2 – 2≥F3  & 
$   %   &   '   (   ' 
 ( 
13

ÇÖZÜM VİDEOLARINI İZLE VE ÖĞREN


10 AYT / Extra Fizik

2.
AYT / Extra
Fizik

- 0: - 0;


- 09
ºĄ55 5ĄO;

7. %LULSLQXFXQDEDùO×.YH/FLVLPOHULüHNLOGHNLNRQXPGDWXWX- 9. ;<=FLVLPOHULLOHNXUXODQüHNLOGHNLG]HQHNVHUEHVWE×UD-
OXUNHQ VHUEHVW E×UDN×OG×ù×QGD . FLVPL \HUH GRùUX KDUHNHWH N×OG×ù×QGD<FLVPLRN\|QQGHKDUHNHWHJHoL\RU

Testte yapamadığın ya da yanlış


geçiyor. ok
ip Y

TX TZ

- 0;

yaptığın sorunun “karekod”unu


- 09 - 0:
K L X Z
ºĄ55 5ĄO;
yer
7. %LULSLQXFXQDEDùO×.YH/FLVLPOHULüHNLOGHNLNRQXPGDWXWX- 9. ;<=FLVLPOHULLOHNXUXODQüHNLOGHNLG]HQHNVHUEHVWE×UD-
%XQDJ|UH<FLVPLLOH\]H\DUDV×QGDNLVUWQPHNDW-
6UWQPHOHULQ|QHPVHQPHGLùLEXG]HQHNOHLOJLOL OXUNHQ VHUEHVW E×UDN×OG×ù×QGD . FLVPL \HUH GRùUX KDUHNHWH N×OG×ù×QGD<FLVPLRN\|QQGHKDUHNHWHJHoL\RU
VD\×V×D]DOW×O×UVD;YH=FLVLPOHULQLQEDùO×ROGXùXLSOHU- geçiyor. ok
 , .·QLQNWOHVL/·QLQNLQGHQE\NWU GHNLJHULOPHNXYYHWOHUL7X7ZLoLQQHV|\OHQHELOLU"

okutarak sorunun çözüm videosunu


ip Y
 ,, .·QLQLSHX\JXODG×ù×NXYYHWDù×UO×ù×NDGDUG×U TX TZ
 ,,, .·QLQ LSH X\JXODG×ù× NXYYHW /·QLQ LSH X\JXODG×ù× NXY- TX TZ
vetten büyüktür. A) Artar Artar
%   $UWDU $]DO×U K L X Z
\DUJ×ODU×QGDQKDQJLOHULGRùUXGXU"
&   $]DO×U $UWDU yer

hızlıca izle ve öğren.


$ <DOQ×],  % <DOQ×],,  & ,YH,, %XQDJ|UH<FLVPLLOH\]H\DUDV×QGDNLVUWQPHNDW-
'   $]DO×U $]DO×U 6UWQPHOHULQ|QHPVHQPHGLùLEXG]HQHNOHLOJLOL
D) I ve III E) I, II ve III VD\×V×D]DOW×O×UVD;YH=FLVLPOHULQLQEDùO×ROGXùXLSOHU-
(   'HùLüPH] 'HùLüPH]  , .·QLQNWOHVL/·QLQNLQGHQE\NWU GHNLJHULOPHNXYYHWOHUL7X7ZLoLQQHV|\OHQHELOLU"
 ,, .·QLQLSHX\JXODG×ù×NXYYHWDù×UO×ù×NDGDUG×U TX TZ
 ,,, .·QLQ LSH X\JXODG×ù× NXYYHW /·QLQ LSH X\JXODG×ù× NXY-
vetten büyüktür. A) Artar Artar
%   $UWDU $]DO×U
\DUJ×ODU×QGDQKDQJLOHULGRùUXGXU"
&   $]DO×U $UWDU
$ <DOQ×],  % <DOQ×],,  & ,YH,,
'   $]DO×U $]DO×U
D) I ve III E) I, II ve III
(   'HùLüPH] 'HùLüPH]

8. .WOHOHUL V×UDV×\OD  NJ  NJ  NJ RODQ ; < = FLVLPOHUL


LOH NXUXOX üHNLOGHNL G]HQHN VHUEHVW E×UDN×OG×ù×QGD< YH =
 .WOHVLNJRODQ;FLVPLQH1E\NOùQGHNL≥F kuvveti
ADIM

FLVLPOHULQLQEDùO×ROGXùXLSWHNLJHULOPHNXYYHWL1ROX\RU
üHNLOGHNLJLELX\JXODQ×\RU
1 kg 2 kg
8. .WOHOHUL V×UDV×\OD  NJ  NJ  NJ RODQ ; < = FLVLPOHUL
X Y duvar 2 kg LOH NXUXOX üHNLOGHNL G]HQHN VHUEHVW E×UDN×OG×ù×QGD< YH =
yatay  .WOHVLNJRODQ;FLVPLQH1E\NOùQGHNL≥F kuvveti
FLVLPOHULQLQEDùO×ROGXùXLSWHNLJHULOPHNXYYHWL1ROX\RU
üHNLOGHNLJLELX\JXODQ×\RU
T 1 kg 2 kg
yatay X Y duvar 2 kg
53° yatay
Z 2 kg
F = 10 N T
yatay
GüH\ 53°
; YH< FLVLPOHUL LOH \DWD\ G]OHP DUDV×QGDNL VUWQPH Z 2 kg
F = 10 N
1
NDWVD\×ODU×HüLWROGXùXQDJ|UH;YH<FLVLPOHULQLQEDùO× &LVLPLOHGXYDUDUDV×QGDNLVUWQPHNDWVD\×V×ROGXùX-
3 GüH\
ROGXùXLSNHVLOLUVH7LSJHULOPHVLNDo1ROXU" QDJ|UH;FLVPLQLQLYPHVLQLQE\NOùNDoPV GLU"
2 ; YH< FLVLPOHUL LOH \DWD\ G]OHP DUDV×QGDNL VUWQPH
1
NDWVD\×ODU×HüLWROGXùXQDJ|UH;YH<FLVLPOHULQLQEDùO× &LVLPLOHGXYDUDUDV×QGDNLVUWQPHNDWVD\×V×ROGXùX-
J PV )
2
J PV VLQƒ FRVƒ 
2 3
ROGXùXLSNHVLOLUVH7LSJHULOPHVLNDo1ROXU" QDJ|UH;FLVPLQLQLYPHVLQLQE\NOùNDoPV GLU"
2

$   %   &   '   (  $   %   &   '   ( 
J PV )
2
J PV VLQƒ FRVƒ 
2

$   %   &   '   ( 

3.
$   %   &   '   ( 

53 AYT / Extra Fizik


53 AYT / Extra Fizik

TESTLERİN SONUCUNA GÖRE


“SİBER ÖĞRENCİ KOÇU”
YKS YOLUNDA SANA YOL
GÖSTERECEK VE SENİ YÖNLENDİRECEK

Testler için ister kitabın sonundaki cevap anahtarı


kısmında yer alan karekodu okutarak ulaşabilece-
ğin kazanım detaylı cevap anahtarı ile istersen
daha da geliştirilmiş olan "Siber Öğrenci Koçu"
uygulaması ile koçluk hizmetinden yararlan. Bu
ADIM

testler için ayrıntılı analiz raporlarına ve sana özel


yönlendirmelere ulaş.

4.
BANKASI'NDA NELER VAR?
Extra bilgi
Her bölümü sana daha
iyi kavratabilmek için
gerekli bilgi ve ipuçlarını
özet olarak verdik. Mikro Konu Testleri
Her mikro konunun iyice pe-
kiştirilmesi için mikro konu
testlerini özenle hazırladık.

Seviyelendirilmiş
ünite tarama testleri
Ünitelerin sonunda sevi-
yelendirilmiş ünite tarama
testlerine yer verdik. Ünite
tarama testlerinde, farklı tarz-
lardaki sorularla bilgilerini pe-
kiştirmeni istedik.

Extra Sarmal
Deneme
Belirli periyotlarla kitabın en
başından o üniteye kadar olan
bilgilerini ölçebileceğin extra
sarmal denemeler hazırladık.

Kazanım Detaylı
Cevap Anahtarı
Eksiklerini nokta atışla daha hızlı
belirlemen için extra sarmal dene-
melerin yanıt anahtarlarını sorula-
rın kazanımları ve zorluk derece-
leri ile birlikte verdik. Bu bilgilere
cevap anahtarı kısmındaki kare-
kodu okutarak ulaşabilirsin.
İÇİNDEKİLER
Vektörler ve Kesişen İki Boyutta Hareket
Kuvvetlerin Dengesi
05
01 Yatay Atış Hareketi ............................................................. 86
Eğik Atış Hareketi ............................................................... 88
Vektörlerin Özellikleri ......................................................... 8 Eğik Atış Hareketinde Özel Durumlar ................................ 90
Vektörlerin Birbiri Ucuna Eklenerek Toplanması ............... 10 Ünite Tarama .................................................................. 92
Paralel Kenar Yöntemi (Kosinüs Teoremi) ........................ 12 Extra Sarmal Deneme Sınavı - 2 ................................... 98
Vektörlerin Bileşenlerine Ayrılması ................................... 14
Ünite Tarama .................................................................. 16 Enerji ve Hareket
Bağıl Hareket 06
02 İş, Güç ve Mekanik Enerji ................................................... 102
İş - Enerji Teoremi .............................................................. 104
Aynı Doğrultudaki Hareketlerde Bağıl Hız ......................... 20 Esneklik Potansiyel Enerji .................................................. 106
Birbirine Dik Doğrultulardaki Hareketlerde Bağıl Hız ....... 22 Mekanik Enerjinin Korunumu ............................................ 108
Bileşik Hareketlerde Bağıl Hız ........................................... 24 Sürtünmeli Yüzeylerde Hareket ......................................... 112
Akıntıya Dik Doğrultuda Hareket ....................................... 26 Ünite Tarama .................................................................. 114

Ünite Tarama .................................................................. 28


İtme ve Çizgisel
Newton’un Momentum
Hareket Yasaları
07
03 İtme ve Momentum ........................................................... 120
İtme ve Çizgisel Momentum Değişimi Arasındaki İlişki ... 122
Newton'un Hareket Yasaları .............................................. 34
Esnek Olmayan Çarpışmalar .............................................. 126
Sürtünme Kuvveti ............................................................... 36
Esnek Çarpışmalar .............................................................. 128
Newton'un Hareket Yasalarının Uygulamaları .................. 38
Patlamalar .......................................................................... 130
Newton'un Hareket Yasalarının Uygulamaları: Atwood Aleti .... 42 Ünite Tarama .................................................................. 132
Newton'un Hareket Yasalarının Uygulamaları: Eğik Düzlem .... 44 Extra Sarmal Deneme Sınavı - 3 ................................... 138
Newton'un Hareket Yasalarının Uygulamaları: Eylemsizlik ..... 46
Ünite Tarama .................................................................. 48 Tork ve Denge
Extra Sarmal Deneme Sınavı - 1 ................................... 56

Bir Boyutta sabit 08


Tork ..................................................................................... 142
İvmeli Hareket Denge .................................................................................. 144
Paralel Kuvvetlerin Bileşkesi ............................................. 148

04 Kesişen Kuvvetlerin Dengesi ............................................. 152


Ünite Tarama .................................................................. 154
Düzgün Hızlanan Doğrusal Hareket ................................... 60
Düzgün Yavaşlayan Doğrusal Hareket .............................. 62
Grafik Dönüşümleri ............................................................ 64
Kütle Merkezi
Grafiklerin Yorumlanması .................................................. 66
Serbest Düşme Hareketi .................................................... 68 09
Limit Hız .............................................................................. 70 Kütle Merkezi ...................................................................... 164
Yukarıdan Aşağıya Doğru Düşey Atış Hareketi ................. 72 Birleştirilmiş Sistemin Kütle Merkezi ................................. 166
Kesilmiş Levhaların Kütle Merkezi ..................................... 168
Aşağıdan Yukarıya Doğru Düşey Atış Hareketi ................. 74
Denge .................................................................................. 170
Ünite Tarama .................................................................. 76
Ünite Tarama .................................................................. 172

6
Basit Makineler Manyetik Kuvvet
10 15
Basit Makinelerde Kuvvetten Kazanç ve Verim ................ 178 Üzerinden Akım Geçen Tele Etki Eden Manyetik Kuvvet ..... 258
Kaldıraçlar ........................................................................... 180 Manyetik Tork ..................................................................... 262
Makaralar ............................................................................ 182 Üzerinden Elektrik Akımı Geçen Paralel İki Telin
Eğik Düzlem ........................................................................ 186 Birbirine Uyguladığı Manyetik Kuvvet ............................... 264
Çıkrık ve Vida ...................................................................... 188 Yüklü Taneciğe Etki Eden Manyetik Kuvvet ...................... 266
Kasnaklar ve Dişliler ........................................................... 190
Ünite Tarama .................................................................. 268
Ünite Tarama .................................................................. 192
Extra Sarmal Deneme Sınavı - 4 ................................... 198

Elektriksel Kuvvet Elektromanyetik


ve Elektrik Alan İndüksiyon
11 16
Elektriksel Kuvvet (Coulomb Kuvveti) ............................... 202
Manyetik Alan İçinde Hareket Ettirilen Telin Uçları
Elektrik Alan ........................................................................ 206
Elektriksel Kuvvet ve Elektriksel Alan Arasındaki İlişki .... 210 Arasındaki İndüksiyon Elektromotor Kuvveti .................... 274
Ünite Tarama .................................................................. 212 Manyetik Alan İçinde Bir Ucu Çevresinde Döndürülen
İletken Telin İki Ucu Arasında Oluşan Elektromotor
Elektriksel Kuvveti ................................................................................ 276
Manyetik Akı ....................................................................... 278
Potansiyel ve Enerji Manyetik Akı Değişiminin Oluşturduğu Elektromotor
Kuvveti ve İndüksiyon Akımı ............................................. 280
12 İndüksiyon Akımının Yönü: Lenz Yasası ............................ 282
Öz İndüksiyon Akımı ........................................................... 284
Elektriksel Potansiyel ......................................................... 218
Elektriksel Potansiyel Enerji ............................................... 220 Yüklü Parçacıkların Manyetik Alan ve Elektrik Alandaki
Elektriksel Alanda Yapılan İş ve Potansiyel Fark .............. 222 Hareketi .............................................................................. 286
Ünite Tarama .................................................................. 224 Ünite Tarama .................................................................. 288

Düzgün Elektrik
Alan ve Sığa Alternatif Akım ve
13 Transformatörler
17
Yüklü Levhalar Arasındaki Düzgün Elektrik Alan .............. 228
Yüklü Parçacıkların Düzgün Elektrik Alanındaki Davranışı .... 230
Sığaçlar (Kondansatörler) .................................................. 234 Alternatif Akım ................................................................... 296
Yük İle Gerilim Arasındaki İlişki ......................................... 236 Alternatif Akım Devre Elemanları ...................................... 298
Ünite Tarama .................................................................. 238 Bobinin ve Sığacın AC ve DC Akımlarına Karşı Davranışı .... 300
Extra Sarmal Deneme Sınavı - 5 ................................... 242
Güç ve Rezonans ................................................................ 302
Transformatörler ................................................................. 304
Elektrik Akımının Ünite Tarama .................................................................. 308
Manyetik Etkileri Extra Sarmal Deneme Sınavı - 6 ................................... 312

14 Cevap Anahtarı ................................................................... 316

Üzerinden Akım Geçen Düz Telin Oluşturduğu Manyetik Alan .. 246


Üzerinden Akım Geçen Çember Telin Merkezinde Oluşan
Manyetik Alan ve Bobinin İçinde Oluşan Düzgün Manyetik Alan . 250
Ünite Tarama .................................................................. 252

7
1. ÜNİTE
VEKTÖRLER VE KESİŞEN KUVVETLERİN DENGESİ Vektörlerin Özellikleri
Fiziksel büyüklükler; vektörel büyüklük ve skaler büyüklük olarak y
ikiye ayrılır. 4
3 A(3, 4, 2)
Bir sayı ve birimle ifade edilen niceliklere skaler büyüklük denir. –x O ≥F P +x 2
1
≥A
Vektörel büyüklükleri skaler büyüklüklerden ayıran özellik yön x
kavramıdır. 1
0 1 2 3

O halde; bir sayı (büyüklük), birim ve yön ile ifade edilen büyük- z 2
lüklere vektörel büyüklük denir.
Şekildeki ≥F vektörünün başlangıç noktası O, bitiş noktası P’dir.
Yönü O’dan P’ye doğru ya da +x’tir ve x doğrultusundadır.
Aşağıdaki tabloda vektörel ve skaler büyüklüklerden bazıları Bir vektörün başlangıç noktası ile bitiş noktası arasındaki uzunlu-
verilmiştir. ğa vektörün büyüklüğü denir. ≥F kuvvetinin büyüklüğü F ya da |≥F|
şeklinde gösterilir. Bu ≥F vektörünün uzunluğu 5 br’dir.
Vektörel Büyüklükler Skaler Büyüklükler
Örneğin 1 br uzunluk 2 N’ye karşılık ise, F = 10 N olur.
Kuvvet ≥F Kütle m
≥K
Ağırlık ≥G Zaman t
≥L
Hız ≥v Sürat v ≥M
Yer değiştirme ∆≥x Alınan yol x

Konum ≥x Enerji E Yönleri ve büyüklükleri aynı olan vektörlere eş vektör, yönleri zıt
büyüklükleri aynı olan vektörlere zıt vektör denir.
İvme ≥a Hacim V
Şekildeki ≥K ve ≥L eş vektör, ≥K ve ≥M zıt vektördür.
Tork ≥τ Işık şiddeti Ι
Buna göre, ≥K = ≥L ve ≥K = –≥M; ≥L = –≥M’dir.
Momentum ≥P Elektrik akımı i
≥F
Elektrik alan ≥E İş W 2≥F
Manyetik alan ≥B Sıcaklık T –≥F
–2≥F

Yönlendirilmiş doğru parçasına vektör denir. Vektörel büyüklük-


ler vektörlerle gösterilir. Bir vektörün yönü ve büyüklüğü değiştirilmeden vektör bir nokta-
dan başka bir noktaya taşınabilir.
Bir vektör skaler bir sayı ile çarpılırsa yönü ve büyüklüğü değişe-
bilir. Fakat doğrultusu değişmez.

1. Bir vektör skaler bir sayı ile çarpılırsa bu vektörün; 2. Aynı düzlemdeki ≥F1, ≥F2 kuvvetleri şekildeki gibidir.

I. büyüklük, ≥F1
II. yön,
III. doğrultu ≥F2
niceliklerinden hangileri değişebilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III ≥F1 kuvvetinin büyüklüğü 4 N olduğuna göre, ≥F2 kuvveti-


D) II ve III E) I, II ve III nin büyüklüğü kaç N’dir?

A) 5 B) 8 C) 10 D) 12 E) 15

8 AYT / Extra Fizik


1. ÜNİTE
TEST 1 : Vektörlerin Özellikleri

3. Aynı düzlemdeki ≥K, ≥L, ≥M vektörleri şekildeki gibidir. 6. Aynı düzlemdeki ≥K, ≥L, ≥M vektörleri şekildeki gibidir.

≥K ≥L
≥L ≥K
≥M ≥M

Buna göre, Buna göre, aşağıdaki eşitliklerden hangisi yanlıştır?

I. ≥K = ≥L A) |≥K| = |≥L| B) |≥M| = 2|≥K|


II. ≥M = 2≥L C) ≥M = –2≥L D) |≥M| = |≥K| + |≥L|
III. |≥K| + |≥L| = |≥M| E) ≥K = ≥L

eşitliklerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


D) I ve III E) II ve III
7. (0, 0) noktasından harekete başlayan bir çocuk sırasıy-
la doğu yönünde 5 m, kuzey yönünde 4 m, batı yönünde
2 m yürüyor.
kuzey (m)

5
4
3
4. Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyüklük değildir?
2
A) Kuvvet B) Kütle C) Hız 1
D) İvme E) Ağırlık batı doğu (m)
0 1 2 3 4 5

Bu çocuğun yer değiştirme vektörünün büyüklüğü kaç


m’dir?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 8 E) 10

5. Aynı düzlemdeki ≥F1, ≥F2, ≥F3 kuvvetleri şekildeki gibidir.


8. Bir karınca şekildeki küpün K köşesinden yürümeye başlı-
≥F2
yor. Karınca küpün kenarlarından yürüyerek L ve M köşele-
≥F1 rinden geçerek N köşesine ulaşıyor.
≥F3 N

M
Bu kuvvetlerle ilgili,

I. ≥F1 = ≥F3’tür.
II. F2 = 2 . F3’tür.
III. ≥F1 kuvvetinin büyüklüğü 2 N ise, ≥F2 kuvvetinin büyük-
lüğü 2 N’dir. K L

yargılarından hangileri doğrudur? Bu süreçte karıncanın aldığı yol 12 cm olduğuna göre,


yer değiştirme vektörünün büyüklüğü kaç cm’dir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) 4 B) 42 C) 43 D) 8 E) 12
D) I ve II E) II ve III

9 AYT / Extra Fizik


2. ÜNİTE Birbirine Dik Doğrultulardaki
BAĞIL HAREKET Hareketlerde Bağıl Hız
Birbirine dik doğrultuda hareket eden iki cismin birbirine göre hızı 1. Aynı düzlemde hareket eden K, L, M araçlarının yere göre
hesaplanırken bir önceki bölümde yaptığımız gibi, gözlenenin hız vektörleri şekildeki gibidir.
hızından gözlemcinin hızı çıkarılır. kuzey

≥vL

K
L
batı doğu
M

≥vK
güney

Buna göre, K aracının şoförü L ve M araçlarını hangi


yönde hareket ediyormuş gibi görür?
(Bölmeler eşit aralıklıdır.)

L’nin K’ye göre M’nin K’ye göre


Yere göre hızları şekildeki gibi ≥vK, ≥vL olan otomobillerden K’nin hareket yönü hareket yönü
şoförü L’yi ≥vBAĞIL = ≥vL – ≥vK hızı ile görür. A) batı güney
Bu işlem iki farklı şekilde yapılır. B) batı güneydoğu

–≥vK C) güneybatı güney


D) güneybatı kuzey
E) kuzeybatı kuzey
≥vKL ≥vL

L’nin hızından K’nin hızını vektörel olarak çıkarırsak;


2. Aynı düzlemde hareket eden K, L, M araçlarının yere göre
≥vBAĞIL’ın yönü şekildeki gibi olur. hız vektörleri şekildeki gibidir.
Büyüklüğü ise, kuzey

2 2 2
vBAĞIL = vL + vK
K
L
bağıntısı ile hesaplanabilir. batı doğu

Aynı işlemi araçların hız vektörlerinin başlangıç noktalarını birleş- M


tirerek de yapabiliriz.
güney

Buna göre,
≥vKL
≥vL I. K aracının şoförüne göre, L aracı batı yönünde hareket
etmektedir.
II. K aracının şoförüne göre, M aracı güney yönünde
≥vK hareket etmektedir.
III. L aracının şoförüne göre, M aracı K aracından daha
Bu durumda gözlemcinin hız vektörünün ucundan, gözlenenin hız
hızlıdır.
vektörünün ucuna bir vektör çizeriz.
Bu yöntem kullanılırken, hız vektörlerinin başlangıç noktalarının yargılarından hangileri doğrudur?
birleştirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. (Bölmeler eşit aralıklıdır.)

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III

22 AYT / Extra Fizik


2. ÜNİTE
TEST 2 : Birbirine Dik Doğrultulardaki Hareketlerde Bağıl Hız

3. Aynı düzlemde eşit büyüklükteki hızlarla hareket eden X ve 6. X, Y araçları aynı düzlemde sabit ≥vX, ≥vY hızları ile hareket
K, L, M araçlarının yere göre hız vektörleri şekildeki gibidir. ediyor. ≥vX, ≥vY hızları şekildeki gibidir.

≥vX
≥vM ≥vK
≥ vX ≥ vY

≥vL

X aracının şoförüne göre, K aracının hızı vK, L’ninki vL, vX = 8 m/s olduğuna göre, Y’nin X’e göre hızının büyük-
M’ninki vM’dir. lüğü kaç m/s’dir?
Buna göre; vK, vL, vM’nin büyüklükleri arasındaki ilişki (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
nedir?
A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 20
A) vK = vL = vM B) vK = vL > vM
C) vK = vM > vL D) vL > vK = vM
E) vM > vL = vK 7. Aynı düzlemde yere göre eşit büyüklükteki v hızları ile
hareket eden K, L, M araçlarından K ve L’nin yere göre hız
vektörleri şekildeki gibidir. K aracının sürücüsü M aracını
kuzey - doğu yönünde gidiyormuş gibi görüyor.
4. Aynı düzlemde hareket eden K, L araçlarının yere göre hız
vektörleri şekildeki gibidir. kuzey

kuzey

K
K batı doğu
L
batı doğu
L

güney

L aracının sürücüsüne göre, M aracının hareket yönü


güney
ve hızı nedir?
L’nin hızının büyüklüğü v olduğuna göre, L aracının (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
K’ye göre hareket yönü ve hızının büyüklüğü nedir?
A) kuzey, v B) kuzey, v2
Hareket yönü Hızının büyüklüğü C) kuzey, 2v D) kuzey - doğu, v2
A) doğu v E) kuzey - batı, v2
B) kuzey v
C) kuzey v2
D) güney v 8. Aynı düzlemde hareket eden X, Y, Z araçlarından X ve Z’nin
E) güney v2 yere göre hız vektörleri ≥vX, ≥vZ ile Y’nin X’e göre hız vektörü
≥vB Şekil I’deki gibidir.

≥vX 2 3

5. Kuzey yönünde 4 m/s hızla hareket eden K aracının şöförü, ≥vZ ≥vB 1 4
güney yönünde hareket eden L aracının hızını 8 m/s, doğu
5
yönünde hareket eden M aracının hızını ise 5 m/s olarak
Şekil I Şekil II
görüyor.
Buna göre, Y’nin Z’ye göre hızı Şekil II’deki vektörler-
Buna göre; L aracının şoförüne göre, M aracının hızının
den hangisidir?
büyüklüğü kaç m/s’dir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

23 AYT / Extra Fizik


3. ÜNİTE
NEWTON’UN HAREKET YASALARI Newton’un Hareket Yasaları
Newton hareketle ilgili gözlemlerini üç temel yasa ile özetlemiştir. 1. Sabit hızla hareket eden bir cisim için;
Bunları kısaca hatırlayalım.
I. Cisme hiçbir kuvvet etki etmemektedir.
II. Cisme etki eden net kuvvet sıfırdır.
Newton’un I. Hareket Yasası III. Cisim sürtünmesiz ortamda hareket etmektedir.
(Eylemsizlik Yasası)
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cisim ilk hareket
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
durumunu korur. Yani cisim başlangıçta durgun ise durmaya
devam eder, başlangıçta cismin bir ilk hızı var ise, cisim o hızı D) I ve III E) II ve III
ile sabit hızla hareketini sürdürür. Eylemsizlik, bir cismin kütlesin-
den dolayı hareket durumunu değiştirmeye yönelik etkilere karşı
koymasıdır.
Kavram Yanılgısı

Newton’un II. Hareket Yasası Durmakta olan bir cisme hiçbir kuvvet etki etmez.
Net bir kuvvetin etkisindeki cisim sabit hızla hareket
(Dinamiğin Temel Yasası) edebilir.
Bir cisim net bir kuvvetin etkisinde ise cismin ivmesi kütlesi ile
Newton’un I. hareket yasasına göre, duran ya da sabit
ters, net kuvvetin büyüklüğü ile doğru orantılıdır.
hızla hareket eden cisimlere etki eden kuvvetlerin bileşkesi
ivme sıfırdır. Net bir kuvvetin etkisindeki cisim ivmeli hareket
yapar.
a
≥F = m . ≥a

kuvvet
0 F

Newton’un III. Hareket Yasası


(Etki - Tepki Kuvvetleri)
Yapılan araştırmalar, etkileşim halinde olan iki cisimden her biri
üzerine kuvvet etki ettiğini göstermiştir. Buna göre, bütün kuvvet-
ler çifttir; hiç bir kuvvet tek başına olamaz. Bu kuvvet çiftlerine
etki - tepki kuvveti denir.
Bir cisim ikinci bir cisme kuvvet uygularsa ikinci cisimde birinci
cisme aynı büyüklükte fakat ters yönde bir kuvvet uygular. (Etki 2. Yatay sürtünmesiz düzlemde durmakta olan K cismi şekil-
- tepki kuvvetleri) deki gibi uygulanan ≥F1, ≥F2, ≥F3 kuvvetlerinin etkisinde hare-
kete geçiyor. Cisim harekete geçtikten bir süre sonra ≥F3
kuvveti kaldırılıyor.
Etki - tepki kuvvetleri;
≥F2 = 2F
• Aynı büyüklüktedir. ≥F1 = F
• Zıt yönlüdür. K ≥F3 = F
yatay
• Aynı cisme etki etmez.
Buna göre, ≥F3 kuvveti kaldırıldıktan sonraki süreçte
K cisminin ivmesinin ve hızının büyüklüğü için ne söy-
lenebilir?

A) İkisi de azalır.
B) İkisi de artar.
C) İvmesi azalır, hızı artar.
D) İvmesi azalır, hızı değişmez.
E) İvmesi artar, hızı azalır.

34 AYT / Extra Fizik


3. ÜNİTE
TEST 1 : Newton’un Hareket Yasaları

3. Yatay sürtünmesiz düzlemlerdeki K, L, M cisimlerine f 6. Yalnız LN bölümü sürtünmeli olan şekildeki yatay yolun
büyüklüğündeki kuvvetler şekildeki gibi uygulanıyor. K noktasında durmakta olan X cismine sabit büyüklükteki
f f
F kuvveti M noktasına kadar uygulanıp cisim serbest bıra-
kılıyor.
f f f f f
K L M ≥F
X
yatay
Bu cisimlerden hangileri sabit hızla hareket edebilir? K L M N
A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız M Buna göre, cismin hareketi için;
D) K ve L E) L ve M
I. KL arasında hızlanmıştır.
II. LM arasında sabit hızla hareket etmiştir.
III. MN arasında yavaşlamıştır.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

4. Kütleleri mX, mY olan X, Y cisimlerinin ivme - net kuvvet D) II ve III E) I, II ve III


grafikleri şekildeki gibidir.
ivme

X Y
a

net kuvvet
0 F 3F 7. Sürtünmesiz yatay düzlemde birbirine iple bağlı X, Y cisim-
leri şekildeki gibi uygulanan ≥F kuvveti ile harekete geçiyor.
mX
Buna göre, oranı kaçtır? Cisimler harekete geçtikten bir süre sonra ip kesiliyor.
mY
ip ≥F
1 1 X Y
A) B) C) 1 D) 2 E) 3 yatay
3 2
Buna göre, ip kesildikten sonraki süreçte X ve Y cisim-
lerinin hareketi için ne söylenebilir?

X Y
A) Yavaşlayan Sabit hızlı
B) Yavaşlayan Hızlanan
5. Yatay sürtünmesiz düzlemlerde durmakta olan sırasıyla m,
C) Sabit hızlı Yavaşlayan
m, 2m kütleli X, Y, Z cisimlerine, ≥F1, ≥F2, ≥F3 kuvvetleri uygu-
landığında, cisimler yatay doğrultularda hareket ediyor. D) Sabit hızlı Sabit hızlı
E) Sabit hızlı Hızlanan
≥F3
≥F1
≥F2
X Y Z
m m 2m
yatay Kavram Yanılgısı
Buna göre, cisimlerin ivmelerinin büyüklükleri aX, aY, aZ Eylemsizlik cisimlerin hareketini sürdürmesini sağla-
arasındaki ilişki nedir? yan kuvvettir.

(Bölmeler eşit aralıklıdır.)


Eylemsizlik cisimlerin ivmesiz olmasıdır. Çünkü ivmeye
A) aX = aY = aZ B) aX = aY > aZ
sebep olan net kuvvettir.
C) aX = aZ > aY D) aY > aX = aZ
E) aZ > aY = aX

35 AYT / Extra Fizik


4. ÜNİTE
BİR BOYUTTA SABİT İVMELİ HAREKET Grafik Dönüşümleri
Hareket grafiklerini birbirine dönüştürürken aşağıdaki yöntem 1. hız (m/s) Doğrusal bir yolda hareket
kullanılır. 10 eden aracın hız - zaman
eğim eğim
grafiği şekildeki gibidir.
2 3
0
1 zaman
Konum - zaman Hız - zaman İvme - zaman –5 (s)
grafiği grafiği grafiği
Buna göre, aracın konum - zaman grafiği aşağıdakiler-
alan alan den hangisi gibidir?

Bir doğru ya da parabolün belli bir x0 noktasındaki teğetinin A) konum (m) B) konum (m)
x ekseni ile arasındaki açının tanjantına eğim denir. 10 10
Aşağıda 2. dereceden parabollerin eğimleri yorumlanmıştır, 5
inceleyiniz.
0 1 2 3 zaman 0 2 3 zaman
(s) (s)
C) konum (m) D) konum (m)
10

0 2 3 2 3
0 0
1 zaman zaman
–5 (s) –5 (s)
E) konum (m)
20
ile gösterilen parabolün eğimi artmakta ve işareti (+)’dır.
10
ile gösterilen parabolün eğimi azalmakta ve işareti (+)’dır.
zaman (s)
ile gösterilen parabolün eğimi artmakta ve işareti (–)’dir. 0 1 2 3
ile gösterilen parabolün eğimi azalmakta ve işareti (–)’dir.
Bir grafiğin eğimi çizilirken işareti (+) olanlar (+) bölgede, işareti 2. hız (m/s) Doğrusal yolda hareket eden
(–) olanlar (–) bölgede çizilir. bir aracın hız - zaman grafiği
4 şekildeki gibidir.
Buna göre, bu grafiklerin eğim grafikleri aşağıdaki gibidir.
0 2 4 6 zaman
(s)

Buna göre, aracın konum - zaman grafiği aşağıdakiler-


0 den hangisi gibi olabilir?

A) konum (m) B) konum (m)


8 16
12
4
ile gösterilen doğrunun eğimi sabit ve işareti (+)’dır. 4
ile gösterilen doğrunun eğimi sabit ve işareti (–)’dir. 0 2 4 6 zaman 0 2 4 6 zaman
ile gösterilen doğrunun eğimi sabit ve işareti (–)’dir. (s) (s)
C) konum (m) D) konum (m)
ile gösterilen doğrunun eğimi sabit ve işareti (+)’dır.
12
Tekrar bu grafiklerin eğimlerini çizelim. 8 2
0 4 6
2 zaman
–2
0 2 4 6 zaman (s)
(s)
0 E) konum (m)

Bu grafikler yatay eksene paralel olduklarından eğimleri sıfırdır. 0 2 4 6 zaman (s)

64 AYT / Extra Fizik


4. ÜNİTE
TEST 3 : Grafik Dönüşümleri

3. Doğrusal bir yolda hareket eden bir hareketliye ait ivme - 5. Doğrusal yolda sabit büyüklükteki ivmelerle hareket eden
zaman grafiği şekildeki gibidir. bir aracın konum - zaman grafiği şekildeki gibidir.
ivme konum (m)
a 10
2t 3t 2 4 6
0 0
t zaman zaman (s)
–a –10
–2a
Buna göre, aracın hız - zaman grafiği aşağıdakilerden
Buna göre, hareketlinin hız - zaman grafiği aşağıdaki- hangisi gibi olabilir?
lerden hangisi gibi olamaz?
A) hız (m/s) B) hız (m/s)
A) hız B) hız 10 10
3v 6 2
0 0
2v 2v 2 4 zaman (s) 4 6 zaman (s)
–10 –10
v v

0 t 2t 3t zaman 0 t 2t 3t zaman C) hız (m/s) D) hız (m/s)


C) hız D) hız 10 10
v 2 4 6
0 0
t 2t 3t 2t 3t zaman (s) 2 4 6 zaman (s)
0 0
zaman t zaman –10 –10
–v –v
–2v hız (m/s)
E)
E) hız
2v 10
v
0 2 4 6 zaman (s)
0 t 2t 3t zaman

4. Durgun halden harekete başlayan bir aracın ivme - zaman 6. Doğrusal bir yolda durgun halden harekete başlayan bir
grafiği şekildeki gibidir. aracın ivme - zaman grafiği şekildeki gibidir.
ivme (m/s )
2
ivme
4 a
2 4 0
0 zaman
–2 zaman (s) –a

Buna göre, aracın konum - zaman grafiği aşağıdakiler- Buna göre, aracın konum - zaman grafiği aşağıdakiler-
den hangisidir? den hangisi gibi olabilir?
A) konum (m) B) konum (m) A) konum B) konum
12
x x
8 8
4 0 0
zaman zaman
0 2 4 zaman (s) 0 2 4 zaman (s) –x –x

C) konum (m) D) konum (m) C) konum D) konum


16 20 x x
12
8 0 0
zaman zaman
0 2 4 zaman (s) 0 2 4 zaman (s) –x –x

E) konum (m) E) konum


12
x
8
0
zaman
0 2 4 zaman (s) –x

65 AYT / Extra Fizik


5. ÜNİTE
İKİ BOYUTTA HAREKET Yatay Atış Hareketi
Yerden belli bir yükseklikten ≥v0 hızı ile yatay olarak fırlatılan cis- Cismin düşeyde aldığı yol ise,
min yaptığı harekete yatay atış hareketi denir.
1. . 2
Yatay atış hareketinde cisim hem x ekseni hem de y ekseni h= g t
2
doğrultusunda hareket eder. Yatay atış hareketi düzlem üzerinde
olan bir harekettir. Cisim düşey düzlemde serbest düşme hareke- bağıntısı ile bulunur.
ti, yatay düzlemde sabit hızlı hareket yapar.
Cismin t anındaki düşey hızı;
Bunun için x ve y eksenleri doğrultusundaki hareketleri ayrı ayrı
inceleyelim. vY = g . t

y
olacağından, t anındaki hızının büyüklüğü;
≥v0
2 2 2
v = v0 + vY
h
bağıntısı ile bulunur.
≥v0
x Yatay atış hareketi yapan bir cismin yörüngesi parabol şeklinde-
xmenzil dir. Şimdi yerden 45 m yükseklikten yatay doğrultuda 20 m/s hızla
≥vY ≥v fırlatılan bir cismin konumunu 1 s aralıklarla gösteren aşağıdaki
Sürtünmeler ve direnç kuvvetleri ihmal edildiğinde cisim sadece şekli inceleyelim.
düşey doğrultudaki ≥G = m . ≥g kuvveti etkisi altındadır. x ekseni y(m)
üzerinde ise cisme hiçbir kuvvet etki etmez. O halde, yatay olarak
20 m/s
fırlatılan cisim düşey doğrultuda g ivmesi ile hızlanan hareket, 45
20 m/s
yatay doğrultuda ise ≥v0 hızıyla sabit hızlı hareket yapar. 40
Cisim yatay doğrultuda sabit hızlı hareket ettiğinden yatayda 10 m/s
aldığı yol (menzil uzunluğu); 20 m/s
25
xm = v0 . t 20 m/s

bağıntısı ile hesaplanır.


20 m/s
0 x(m)
20 40 60
30 m/s

1. K noktasından 4 m/s hızla fırlatılan bir cisim düşey duvara 2. X, Y cisimleri şekildeki konumlardan yatay doğrultularda
M noktasında çarpıyor. sırasıyla 10 m/s, 8 m/s büyüklüğündeki hızlarla fırlatılıyor.
X, Y cisimleri sırasıyla K, L noktalarına düşüyor.
v0 = 4 m/s
L Y ≥vY = 8 m/s
K
M
25 m
≥vX = 10 m/s

|KL| = 2 m olduğuna göre, |LM| kaç metredir? X


20 m
(g = 10 m/s , hava direnci önemsizdir.)
2

yer
A) 1,25 B) 1,50 C) 2,50 D) 3,75 E) 5 K L

Buna göre, KL uzunluğu kaç m’dir?


(g = 10 m/s , hava direnci önemsizdir.)
2

A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

86 AYT / Extra Fizik


5. ÜNİTE
TEST 1 : Yatay Atış Hareketi

3. X cismi K noktasından 30 m/s hızla fırlatıldıktan bir süre 5. Sürtünmelerin önemsenmediği ortamda K noktasından
sonra L noktasına 50 m/s hızla çarpıyor. 10 m/s hızla fırlatılan bir cisim şekildeki yörüngeyi izleyerek
M noktasında yere çarpıyor.
X 30 m/s
10 m/s
K K
L 5m
h

h
yatay
L
x yer
M
Buna göre, h ve x uzunlukları kaç m’dir? x 20 m

(g = 10 m/s , hava direnci önemsizdir.) Buna göre, x ve h değerleri kaç metredir?


2

(g = 10 m/s )
2
h (m) x (m)
A) 45 60 x h
B) 45 90 A) 50 20
C) 80 90 B) 10 20
D) 80 120 C) 10 25
E) 120 80 D) 10 40
E) 20 40

4. Hava sürtünmelerinin önemsenmediği bir ortamda yerden h


kadar yükseklikten 40 m/s hızla geçen bir helikopter K nok- 6. Sürtünmesiz bir ortamda P düzeyinde sabit ve 50 m/s hızla
tasına geldiği anda, bir paket helikopterden serbest olarak giden bir helikopter K noktasına geldiği anda, bir cisim heli-
bırakılıyor. Paket M noktasında yere çarpıyor. koptere göre yatay olarak fırlatılıyor.
40 m/s 50 m/s y (m)
yatay

K K
40 P düzeyi
30
h
L
20
yer 10
L M
120 m x (m)
0 20 40 60 80
Buna göre, h yüksekliği ve paketin yere çarpma hızının
büyüklüğü v nedir? Cisim L noktasından geçtiğine göre,
(g = 10 m/s )
2
I. Cisim helikoptere göre 10 m/s hızla fırlatılmıştır.
h (m) v (m/s) II. Cisim fırlatıldıktan 2 s sonra L noktasından geçmiştir.
A) 25 30 III. Cisim L noktasından 202 m/s hızla geçmiştir.
B) 45 40 yargılarından hangileri doğrudur?
C) 45 50 (g = 10 m/s )
2

D) 45 70 A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
E) 80 50 D) II ve III E) I, II ve III

87 AYT / Extra Fizik


6. ÜNİTE
ENERJİ VE HAREKET İş, Güç ve Mekanik Enerji
İŞ Kinetik Enerji
Kuvvetin uygulandığı cisme yol aldırmasıdır. Bir cismin hareketinden (hızından) dolayı sahip olduğu enerjidir.
F m
K
v
θ yatay

x Şekildeki cismin kinetik enerjisi

K cismi ≥F kuvveti ile x kadar çekilirse, ≥F kuvvetinin yaptığı iş; 1. . 2


EK = m v
W = F . x . cosθ
2

formülü ile hesaplanır.


bağıntısı ile bulunur.
m
2
➠ Enerjinin birimi kg . = Joule’dür.
kg . m
2
➠ İşin birim N . m = s
2
= Joule’dür.
s
2
➠ Kinetik enerji kütle ile doğru orantılıdır.
➠ Bu bağıntıya göre, cisme etki eden kuvvet ile alınan yol arasın-
➠ Kinetik enerji hızın karesi ile doğru orantılıdır. Hız 2 katına
daki açıya bağlı olarak;
çıkarsa kinetik enerji 4 katına çıkar.
0 ≤ θ < 90° ise yapılan iş pozitif (W > 0)
θ = 90° ise yapılan iş sıfır (W = 0)
Çekim Potansiyel Enerji
90° < θ ≤ 180° ise yapılan iş negatif (W < 0) olur.
Bir cismin yüksekliğinden dolayı sahip olduğu enerjidir.
➠ Kuvvet - yol grafiğinin altında kalan alan yapılan işi verir.
m m
kuvvet
kütle
F
merkezi
h
Alan = F . x = W
h
yol
0 x yer yer
GÜÇ (P) Şekildeki cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri
Birim zamanda yapılan işe ya da bir işin yapılma süratine denir.
EP = m . g . h
W
P=
t formülü ile hesaplanır.

➠ W = F . x yerine yazılırsa, P = F . = F . v olur.


x
t
N. m kg . m Joule
2
➠ Güç birimi = = = watt’tır.
s s
3
s

1. Yatay sürtünmeli düzlemdeki bir cisim şekildeki gibi uygula- 2. Bir vinç 600 kg kütleli yükü 8 s’de 4 m yüksekliğe çıkarıyor.
nan ≥F1, ≥F2 kuvvetlerinin etkisinde yatay doğrultuda x kadar
Bu vincin gücü en az kaç kW’dir?
yol alıyor. Cisme etki eden sürtünme kuvveti ≥FS’dir.
(g = 10 m/s )
2
F2
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
F1
FS
yatay

Bu süreçte F1, F2 ve FS kuvvetlerinden hangileri fiziksel 3. Elektriğin kilowatt-saat’inin 0,5 TL olduğu bir yerde,
anlamda iş yapar? gücü 80 watt olan bir ampulü günde 5 saat süreyle kul-
lanan biri, 30 günlük kullanım sonunda kaç TL elektrik
A) Yalnız F1 B) Yalnız F2 C) F1 ve F2
faturası öder?
D) F1 ve FS E) F1, F2 ve FS
A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15

102 AYT / Extra Fizik


6. ÜNİTE
TEST 1 : İş, Güç ve Mekanik Enerji

4. Yatay sürtünmeli düzlemdeki K cismi 10 N büyüklüğündeki 6. Kütlesi önemsenmeyen eşit bölmeli bir çubuk, X, Y cisimleri
≥F kuvveti ile 5 m çekiliyor. Cisme etki eden sürtünme kuv- ile şekildeki gibi dengededir. X cisminin yere göre potansi-
veti 4 N’dir. yel enerjisi EX, Y’ninki ise EY’dir.
F = 10 N
K
yatay yatay

5m
X
Buna göre,
h
I. F kuvvetinin yaptığı iş 50 N . m’dir.
Y
h
yer
II. Sürtünme kuvvetinin yaptığı iş 20 N . m’dir.
III. Net kuvvetin yaptığı iş 30 N . m’dir. Buna göre,
EX
oranı kaçtır?
EY
yargılarından hangileri doğrudur?
(Makara ağırlığı ve sürtünmeler önemsizdir.)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 1 2 4 3
A) B) C) D) E) 3
D) I ve III E) II ve III 3 3 3 2

Yer değiştirme vektörü ile kuvvet arasındaki açı 180°


ise negatif (–) iş yapılır.

7. Şekil I’deki silindir biçimli kap K sıvısıyla, kesik koni biçimli


kapta L sıvısıyla tümüyle doludur. Birbirine karışmayan bu
5. K, L, M vinçlerinin kaldırdıkları yüklerin ağırlıkları, yükleri sıvılardan K’nin özkütlesi L’ninkinden büyüktür. Şekil I’deki
çıkardıkları yükseklikler ve yükleri bu yüksekliklere çıkarma durumda, K sıvısının yere göre potansiyel enerjisi EK, L
süreleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir. sıvısınınki de EL’dir.

Kaldırdığı Yükü Yükü


Vinç yükün çıkardığı çıkarma h L sıvısı
ağırlığı yükseklik süresi
K G h t h K sıvısı
L 2G h 2t yer yer
Şekil I Şekil II
M 2G 2h 2t
Kap Şekil II’deki gibi ters çevirilirse, EK ve EL değerleri
Vinçler yükleri sabit hızlarla hareket ettirdiğine göre, için ne söylenebilir?
I. K’nin yaptığı iş en küçüktür. E EL
K
II. K’nin gücü, L’ninkine eşittir.
A) Artar Azalır
III. L ve M’nin yüklere uyguladığı kuvvetler eşittir.
B) Artar Artar
yargılarından hangileri doğrudur? C) Azalır Artar
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) Azalır Değişmez
D) II ve III E) I, II ve III E) Azalır Azalır

103 AYT / Extra Fizik


7. ÜNİTE
İTME VE ÇİZGİSEL MOMENTUM İtme ve Momentum
İtme Hız vektörel bir büyüklük olduğundan, momentum da vektörel
büyüklüktür. Yönü hız vektörü ile aynıdır. Kütlenin birimi “kg”,
Bir cisme uygulanan net kuvvetin, uygulanma süresi ile çarpımı-
hızın birimi “m/s” alındığında momentumun birimi “kg . m/s” olur.
na itme denir.
Bir cismin hızı değiştiğinde momentumu da değişir. İlk momen-
P
≥F ≥F tumu ≥Pilk, son momentumu ≥Pson olan bir cismin momentum
değişimi;
yer
K L
∆≥P = ≥Pson – ≥Pilk
Şekildeki P cismi ≥F kuvvetinin etkisinde ∆t sürede K noktasından
L noktasına gelirse, bu sürede ≥F kuvvetinin cisme uyguladığı işlemi ile bulunur.
itme (Ι);
kuvvet Burada işlemlerin vektörel olarak yapılması gerektiğine dikkat
≥ Ι = ≥F . ∆t ediniz.
F
bağıntısı ile hesaplanır.
alan = F . t = I
m m
≥v –≥v
Kuvvetin birimi “N”, zamanın birimi “s”
alınırsa, itmenin birimi “N . s” olur. 0 t zaman
Örneğin bir top şekildeki gibi duvara ≥v hızı ile çarpıp, aynı hızla
Kuvvet - zaman grafiğinin altında kalan alan itmeyi verir. geri yansıdığında topun momentum değişimi,
Momentum ≥Pilk = m≥v, ≥Pson = –m≥v ve ∆≥P = ≥Pson – ≥Pilk
Bir cismin kütlesi ile çizgisel hızının çarpımına çizgisel momen- ∆≥P = –m≥v – m≥v = –2m≥v olur.
tum denir. Korunumlu bir büyüklük olan çizgisel momentum ≥P Aynı şekilde top aşağıdaki gibi yansırsa, momentum değişimi;
harfi ile gösterilir. ∆P = 2 mv olur.
m
≥v ≥v

yer ∆≥P ≥Pson = mv


Şekildeki gibi ≥v hızı ile hareket eden m kütleli cismin çizgisel
m
momentumu; ≥v
–≥Pilk = mv
≥P = m . ≥v

bağıntısı ile hesaplanır.

1. Sürtünmesiz yatay düzlemde, P cismi ≥F kuvveti ile K’den 2. Yatay sürtünmesiz düzlemde durmakta olan 2 kg kütleli P
L’ye kadar çekiliyor. cismi 8 N’lik ≥F kuvveti ile K’den L’ye kadar çekiliyor.
F 2 kg
P F=8N
yatay P
K L yatay
K L
2m
KL aralığında cisme etki eden itmeyi hesaplayabilmek
için ≥F’den başka; |KL| = 2 m olduğuna göre, ≥F kuvvetinin KL aralığında
cisme uyguladığı itme kaç N . s’dir?
I. Cismin K’den L’ye gelme süresi
A) 4 B) 8 C) 16 D) 24 E) 32
II. P cisminin kütlesi,
III. KL yolunun uzunluğu
1 2
Cismin K’den L’ye gelme süresini at ile hesaplaya-
niceliklerinden hangilerinin bilinmesi gerekli ve yeter- 2
bilirsiniz.
lidir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


D) I ve II E) I ve III

120 AYT / Extra Fizik


7. ÜNİTE
TEST 1 : İtme ve Momentum

3. Sürtünmesiz doğrusal bir yoldaki cisme etki eden kuvvetin 6. Doğrusal bir yolda hareket eden 2 kg kütleli cisme ait
zamana bağlı grafiği şekildeki gibidir. hız - zaman grafiği şekildeki gibidir.
kuvvet (N) hız (m/s)

4 30

0 zaman (s) 20
5 10 25
–2 20
0 zaman (s)
5 10
Buna göre, (0 - 25) s zaman aralığında cisme etki eden
itme kaç N . s’dir?
–10

A) –30 B) –10 C) 10 D) 20 E) 30 Buna göre, 0 - 20 s zaman aralığında cismin momentum


değişimi kaç kg . m/s’dir?

A) 80 B) 60 C) 20 D) –60 E) –80

4. Hava sürtünmelerinin önemsenmediği bir ortamda şekildeki


gibi 1 kg kütleli cisim yerden 80 cm yüksekteki bir noktadan
serbest bırakılıyor.
7. 1 kg kütleli bir cisim Şekil l’deki gibi duvara 10 m/s’lik hızla
m = 1 kg
çarpıp Şekil ll’deki gibi 5 m/s’lik hızla geri yansıyor.

v1 = 10 m/s v2 = 5 m/s
h = 80 cm
1 kg 1 kg
duvar duvar
yer
Şekil I Şekil II
Cisim yere düşünceye kadarki süreçte, yer çekimi kuv-
Buna göre, cismin momentumundaki değişimin büyük-
vetinin cisme uyguladığı itme kaç N . s’dir?
lüğü kaç kg . m/s’dir?
(g = 10 m/s )
2
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

8. 1 kg kütleli bir top duvara 4 m/s’lik hızla çarpıp şekildeki gibi


5. 1 kg kütleli bir cisim 20 m yükseklikten 5 m/s’lik hızla şekil- 3 m/s’lik hızla yansıyor.
deki gibi yatay olarak fırlatılıyor.
3 m/s
1 kg 5 m/s

20 m
45° duvar
4 m/s
yer 45°
1 kg
Buna göre, yere düşünceye kadar cismin momentum
değişimi kaç kg . m/s olur?
(g = 10 m/s )
2 Buna göre, topun momentum değişimi kaç kg . m/s dir?

A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

121 AYT / Extra Fizik


8. ÜNİTE
TORK VE DENGE Paralel Kuvvetlerin Bileşkesi
Aynı Yönlü Paralel Kuvvetlerin Bileşkesi Zıt Yönlü Paralel Kuvvetlerin Bileşkesi
Uzunluğu d olan bir çubuğun uçlarına ≥F1, ≥F2 kuvvetlerini şekildeki ≥F1
gibi uygulayalım. F1 kuvveti F2 kuvvetinden büyük olsun. ≥R = ≥F1 – ≥F2

d O
d–x x
x O d–x d
≥F2 ≥F2
≥F1 Uzunluğu d olan çubuğa ≥F1, ≥F2 kuvvetleri şekildeki gibi zıt yönlü
≥R = ≥F1 + ≥F2 olarak uygulanırsa, bileşke kuvvetin büyüklüğü;
Bu iki kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapan kuvvete bileşke R = F1 – F2 olur.
kuvvet denir ve ≥R ile gösterilir.
Bileşke kuvvetin uygulama noktası ise, kuvvetlerin dışında, büyük
≥R’nin büyüklüğü, R = F1 + F2 dir. olan kuvvetin tarafındaki bir noktadadır. Bu noktaya göre, kuvvet-
lerin torkları eşit büyüklükte olmalıdır.
Bileşke kuvvetin uygulama noktası, büyük olan kuvvete daha
yakındır. Bu noktaya göre, kuvvetlerin torkları eşit büyüklükte Yani, F1 . x = F2 . d eşitliği yazılır.
olmalıdır.

F1 . x = F2 . (d – x) –
F2
d2
eşitliği ile bu noktanın yeri belirlenebilir. O
d1
K L F1 +

P Şekildeki ≥F1, ≥F2, ... kuvvetlerinin bileşkesinin uygulama nok-


2P
tasının O noktasına uzaklığı x ise,
F1 . d1 – F2 . d2 + ......
x=
F1 – F2 ......
K L
bağıntısı ile kolaylıkla bulunabilir.
P 3P 2P

Şekildeki çubuğa asılı P, 2P ağırlığındaki yüklerin bileşkesinin


uygulama noktası L, büyüklüğü 3P’dir.
Bu çubuk L noktasından bir iple asılıp serbest bırakılırsa yatay
dengede kalır ve ipteki gerilme kuvvetinin büyüklüğü 3P olur.

1. Kütlesi m olan, eşit bölmeli düzgün, türdeş bir çubuğa m ve 2. Eşit bölmeli düzgün türdeş bir çubuk X, Y desteklerinin üze-
2m kütleli cisimler şekildeki gibi asılıyor. rinde şekildeki gibi dengededir. X desteğinin tepki kuvveti
K L M N P
NX, Y desteğininki de NY’dir.
yatay
yatay

X Y
m 2m
yer
Bu çubuk hangi noktasından bir iple asılıp serbest bıra-
kılırsa yatay dengede kalır? NX
Buna göre, oranı kaçtır?
NY
A) K B) L C) M D) N E) P
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 3
3 2

148 AYT / Extra Fizik


8. ÜNİTE
TEST 4 : Paralel Kuvvetlerin Bileşkesi - 1

3. Düzgün türdeş bir çubuk şekildeki konumlarda dengededir. 6. Düzgün ve türdeş bir K çubuğu P1, P2, P3 ağırlıklı cisimlerle
üç farklı biçimde şekildeki gibi dengelenmiştir.
T1 T2 T3

37° 53°
K
Buna göre; T1, T2, T3 gerilme kuvvetleri arasındaki ilişki K P1 P2 P3

nedir? α O2 2α
yatay
O1 α O3
A) T1 = T2 = T3 B) T1 > T2 > T3
C) T1 = T2 > T3 D) T3 > T2 > T1 K

E) T3 > T1 = T2
Sürtünmeler önemsenmediğine göre, P1, P2, P3 arasın-
daki ilişki nedir?

A) P1 = P2 = P3 B) P1 > P2 > P3
C) P2 > P1 = P3 D) P3 > P1 = P2
E) P3 > P2 > P1

4. Şekildeki düzenekte bir çocuk, çubuk üzerinde ok yönünde


yürüyor. Eşit bölmeli çubuğun ağırlığı önemsizdir. Kuvvetler paralel ise, kuvvetleri bileşenlerine ayırma-
dan işlem yapabilirsiniz.
ok
ip
K L M N P

destek

Çocuk hangi noktaya geldiği anda ipteki gerilme kuvve-


7. Ağırlıkları önemsiz eşit bölmeli iki çubuk özdeş X, Y yükleri
ti, desteğin tepki kuvvetinin 2 katına eşit olur?
ve K, L, M, N ipleri ile şekildeki gibi yatay dengededir.
A) K B) L C) M D) N E) P
tavan

K ipi L ipi

M ipi N ipi

5. Ağırlığı önemsiz eşit bölmeli bir çubuk uçlarındaki X, Y


cisimleri ile şekildeki konumda dengededir.
X Y
K L
yatay K, L, M, N iplerindeki gerilme kuvvetlerinin büyüklükleri
TK, TL, TM, TN olduğuna göre;
X Y
I. TK = TL
II. TK > TN
Y’nin ağırlığı P olduğuna göre, X’in ağırlığının en küçük III. TN > TM
ve en büyük değerleri ne olabilir?
bağıntılarından hangileri doğrudur?
P P
A) , 2P B) , 3P C) P, 2P A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
2 2
D) II ve III E) I, II ve III
D) P, 3P E) 2P, 4P

149 AYT / Extra Fizik


16. ÜNİTE
ELEKTROMANYETİK İNDÜKSİYON Manyetik Akı
Bir yüzeyden geçen manyetik alan çizgi sayısının bir göstergesi 1. Manyetik alan şiddetlerinin eşit büyüklükte ve yönü x doğ-
olarak tanımlanan manyetik akı, yüzey alanı ile bu alana dik olan rultusunda olduğu xyz koordinat düzlemlerinde yüzey alan-
manyetik alanın çarpımı ile bulunur. Φ harfi ile gösterilen manye- ları sırasıyla 2S, 2S, S olan K, L, M iletken telleri şekildeki
N. m gibi yerleştirilmiştir.
tik akının birimi weber ya da dır.
A
y y y
A ≥B ≥B M

yüzeyin α x x x
normali K L
30° 60°

z z z

Manyetik alanın yüzeyin normali ile yaptığı açı α ise, yüzeydeki Buna göre, tellerden geçen manyetik akı şiddetleri
manyetik akı, ΦK, ΦL, ΦM arasındaki ilişki nedir?

ñ3
Φ = B . A . cosα fcos30° = , cos60° = p
1
2 2
bağıntısı ile bulunur. A) ΦK > ΦL = ΦM B) ΦK = ΦM > ΦL
A : yüzeyin alanı olup birimi m dir.
2
C) ΦL = ΦM > ΦK D) ΦL > ΦM = ΦK
E) ΦM > ΦL > ΦK
≥B

yüzeyin
normali

Manyetik alan yüzeye paralel ise, Φ = 0 olur.


2. Halka biçimindeki iletken tel, sayfa düzlemine dik içeri
N sarım ≥B doğru yönelmiş ≥B manyetik alanı içindedir.
A
y
≥B

K L

Şekildeki gibi N sarımlı bir bobin ≥B manyetik alanı içinde iken x


manyetik akı, Φ = N . B . A bağıntısı ile hesaplanır.
Manyetik akı değişimi ∆Φ;

∆Φ = Φson – Φilk

bağıntısı ile hesaplanır. Buna göre,

I. teli x ekseni çevresinde döndürme,


II. teli y ekseni çevresinde döndürme,
III. manyetik alanın şiddetini azaltma

işlemlerinden hangisi yapılırsa, halkadaki manyetik akı


değişir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III

278 AYT / Extra Fizik


16. ÜNİTE
TEST 3 : Manyetik Akı

3. İletken kare biçimindeki tel çerçeve sayfa düzlemine dik ≥B 5. Yarıçapı 10 cm olan 20 sarımlı çember biçimli bir tel sayfa
manyetik alanının olduğu bir ortamda şekildeki gibi sabit v düzleminde durmaktadır. Çember telin olduğu bölgede,
sayfa düzlemine dik içeriye doğru yönelmiş 0,5 Wb/m şid-
2
hızıyla hareket ettiriliyor.
detinde manyetik alan vardır.
≥B
Çember tel 90° döndürülerek sayfa düzlemine dik konu-
v
L ma getirilirse, manyetik akı değişimi kaç Wb olur?
K M
(π = 3 alınız.)

A) –0,5 B) –0,3 C) –0,1


Buna göre, çerçeve üzerindeki L noktası, M noktasına D) 0,1 E) 0,3
gelinceye kadarki süreçte, manyetik akının zamana
bağlı grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

A) manyetik akı B) manyetik akı

6. Şekildeki düzenekte iletken KLMN telinin bulunduğu sayfa


düzlemine dik doğrultuda, içeri doğru yönelmiş düzgün bir
zaman zaman manyetik alan vardır.
C) manyetik akı D) manyetik akı y
K L
≥B

zaman

zaman
N ı M
E) manyetik akı y

ı
Bu tel yy ekseni çevresinde 2t sürede 180° döndürülüyor.

Bu süreçte teldeki manyetik akının zamana bağlı grafiği


aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?
zaman
A) manyetik akı B) manyetik akı

Φ Φ

0 t 2t zaman 0 t 2t zaman

Taban alanı 0,5 m olan 100 sarımlı bir bobin Şekil I’deki
2
4. C) manyetik akı D) manyetik akı
konumdan Şekil II’deki konuma getiriliyor.
Φ Φ

≥B ≥B 0 0
t 2t zaman t 2t zaman
L
–Φ –Φ
60°
K L
K E) manyetik akı
Şekil I Şekil II
Φ
Manyetik alan şiddeti 0,1 T olduğuna göre, manyetik akı
değişimi kaç weber’dir? 0
(cos60° = 0,5) t 2t zaman

5 4 5 5 –Φ
A) B) C) D) E) 5
4 3 3 2

279 AYT / Extra Fizik


16. ÜNİTE
TEST 8 : ELEKTROMANYETİK İNDÜKSİYON

1. Uzunlukları l, 2l olan X, Y iletken telleri manyetik alanın 3. Birer uçları O noktasında sabit olan eşit bölmeli K, L, M
düzgün olduğu bölgede şekildeki yönlerde eşit büyüklükte- çubukları düzgün ve sayfa düzlemine dik bir manyetik alan-
ki hızlarla hareket ettirilirken tellerin uçları arasında oluşan da O noktaları etrafında düzgün dairesel hareket yaparken
indüksiyon emk leri sırasıyla εX, εY oluyor. X, Y, Z noktalarının çizgisel hızları sırasıyla v, 2v, v oluyor.
X Y
Y ≥v 2≥v
Z
X K L M
≥v
≥v
l 2l O O O

30° ≥B
≥v
≥B
Buna göre, çubukların uçları arasında oluşan indüksi-
eX yon emk leri εK, εL, εM arasındaki ilişki nedir?
Buna göre, oranı kaçtır?
eY A) εK = εM > εL B) εL > εK > εM
(sin30° = 0,5) C) εL > εK = εM D) εL = εM > εK
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4 E) εM > εK > εL
4 2

2. İçinde pozitif ve negatif iyonların bulunduğu bir tüp manyetik


alanın +y yönünde olduğu bölgede şekildeki gibi tutuluyor.
y

K L 4. Şekildeki düzenekte mıknatıs bobine doğru yaklaştığında


x lambanın yandığı gözleniyor.
mıknatıs
z S N

Buna göre,
lamba
I. Tüp +z yönünde hareket ettirilirse, pozitif iyonlar K
ucuna doğru hareket eder.
II. Tüp –z yönünde hareket ettirilirse, negatif iyonlar L Buna göre, lambanın parlaklığının artması için,
ucuna doğru hareket eder.
I. mıknatısı bobine daha hızlı yaklaştırma,
III. Tüp y doğrultusunda hareket ettirilirse, iyonlara manye-
tik kuvvet etki etmez. II. bobindeki sarım sayısını artırma,
III. daha güçlü bir mıknatıs kullanma
yargılarından hangileri doğrudur?
işlemlerinden hangileri tek başına yapılmalıdır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

288 AYT / Extra Fizik


Seviye 2 Seviye 3
Seviye 1
ÜNİTE TARAMA TESTİ - 1

5. Şekildeki K, L, M iletken çember tellerinin merkezleri doğrul- 7. İletken bir tel halka düzgün bir ≥B manyetik alan içinde şekil-
tusundaki mıknatıslar belirtilen yönlerde hareket ettiriliyor. deki konumda tutulmaktadır.
i i +y
ok ok

S N N S

K L +x
≥B
i
ok
Buna göre, tel çerçeveyi;
S N
I. x ekseni etrafında döndürme,
M
II. y ekseni etrafında döndürme,
Buna göre, K, L, M tellerinin hangilerinden geçen indük- III. +y yönünde öteleme
siyon akımının yönü doğru gösterilmiştir?
işlemlerinden hangileri tek başına yapılırsa telden
A) Yalnız K B) Yalnız L C) Yalnız M indüksiyon akımı geçer?
D) K ve L E) L ve M (Manyetik alan telin düzlemine paraleldir.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III


D) I ve II E) II ve III

Tel çerçevenin içinden geçen manyetik alan çizgileri-


nin sayısı zamanla değişirse telden indüksiyon akımı
geçer.

6. K, L, M iletken halkaları düzgün manyetik alanlarda şekilde-


ki yönlerde hareket ettiriliyor.

≥B ≥B 8. Sonsuz uzunluktaki X ve Y iletken tellerinden sırasıyla i, 2i


L
K şiddetinde elektrik akımları geçmektedir. Aynı düzlemde-
ki X, Y telleri ve K iletken halkası şekildeki konumdayken
K, sırayla I, II ve III yönlerinde hareket ettiriliyor.

Manyetik alan X
Manyetik alan
tel düzleminde düzleme dik
K
I ok
≥B
M i

II
III
Manyetik alan
düzleme dik Y
2i
Buna göre, K, L, M halkalarının hangilerinde indüksiyon
Buna göre, halka hangi yönde hareket ederken üzerin-
akımı oluşur?
de ok yönünde bir indüksiyon akımı oluşur?
A) Yalnız K B) Yalnız L C) K ve L
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) L ve M E) K, L ve M
D) I ve II E) I ve III

289 AYT / Extra Fizik


EXTRA
SARMAL 6
DENEME SINAVI
1. Hava direncinin önemsenmediği ortamda bir cisim yer- 3. Şekildeki sistemde yalnızca 2 kg’lik K ile 4 kg’lik L cisimle-
den h kadar yükseklikten serbest bırakılıyor ve cisim yere ri arasında sürtünme vardır ve kinetik sürtünme katsayısı
v büyüklüğündeki hızla çarpıyor. 0,5’tir.

Cismin yere düşme süresi t olduğuna göre, h yüksekliği K


aşağıdakilerden hangisine eşittir? 2 kg
F = 32 N L
v. t
A) B) v . t C) 2v . t 4 kg
2 yatay
v 2v L cismi, büyüklüğü 32 N olan ≥F kuvvetiyle çekilirse
D) E)
2t t L’nin yere göre ivmesi kaç m/s olur?
2

(g = 10 m/s , makara ve ipin kütlesi önemsizdir.)


2

5 11
A) 1 B) C) 2 D) 3 E)
4 3

2. Aşağıdaki düzenekler özdeş yaylar ve özdeş cisimlerle


oluşturulmuş olup, cisimler dengededir.

4. Elektrik yükü +Q olan bir cismin oluşturduğu eş potansiyel


k k k k
çizgileri aşağıdaki gibidir.

m
m
k

m K L +Q M N

Şekil I Şekil II Şekil III

Şekil I’de yayda depo edilen esneklik potansiyel enerji-


si E olduğuna göre, Şekil II ve Şekil III’te yaylarda depo
edilen toplam esneklik potansiyel enerjileri kaç E’dir? Elektrik yükü –q olan bir cisim KL, LM, MN yolu boyun-
ca hareket ettirilirken sistemin elektriksel potansiyel
Şekil II’de Şekil III’te enerjisi için ne söylenebilir?
1
A) 2 KL LM MN
4
A) Artar Artar Azalır
1
B) 4 B) Azalır Azalır Artar
4
1 C) Azalır Değişmez Artar
C) 2
2 D) Artar Değişmez Azalır
1 E) Değişmez Değişmez Değişmez
D) 4
2
E) 2 4

312 AYT / Extra Fizik


EXTRA SARMAL DENEME SINAVI - 6
5. Elektrik yükleri +q ve –q olan X, Y parçacıkları yatay sürtün- 6. Bir sığaç üretece bağlanıp yüklendikten sonra üreteçten
mesiz düzlemde düzgün ≥E elektrik alanının olduğu bölgeye ayrılıyor. Daha sonra bu sığacın levhaları arasına dielektrik
şekildeki gibi ≥v hızlarıyla giriyor. katsayısı havanınkinden büyük olan kağıt konuluyor.

Y kağıt

≥v ≥E

≥v

X
Sığacın levhaları arasına kağıt konulduğunda sığacın;
Bu parçacıkların elektrik alan içindeki yörüngeleri aşa- sığası (C), yükü (q) ve levhaları arasındaki potansiyel
ğıdakilerden hangisindeki gibi olabilir? farkı (V) için ne söylenebilir?
A) Y B) Y C q V
A) Artar Değişmez Azalır
B) Artar Değişmez Değişmez
C) Artar Artar Azalır
D) Azalır Değişmez Artar
X X
E) Azalır Artar Değişmez

C) Y D) Y

X X
7. Sonsuz uzun doğrusal K teli y eksenine, çembersel L teli
ise xy düzlemine Şekil I’deki gibi yerleştirilmiştir. Tellerden
E) Y eşit ve i şiddetinde elektrik akımı geçmektedir. Bu akımla-
rın çember telin merkezinde oluşturduğu manyetik alanların
bileşkesi ≥B’dir.
y y

X K i L i L
r r r r
O O
r r
i
r r
x x
i K

Şekil I Şekil II

K teli Şekil II’deki gibi x eksenine yerleştirilirse ≥B’nin


yönü ve büyüklüğü için ne söylenebilir?

≥B’nin yönü ≥B’nin büyüklüğü


A) Değişmez Değişmez
B) Değişmez Artar
C) Değişmez Azalır
D) Değişir Değişmez
E) Değişir Artar

313 AYT / Extra Fizik

You might also like