Erdinç Çakıroğlu - 2023 345 TYT Biyoloji Soru Bankası-345

Korsan kitapla mücadele kapsamında 2022 - 2023 eğitim ve öğretim döneminde tüm kitaplarımızın kapaklarında
aşağıda tarif edilen hologram yer alacaktır.
Bu kitapların hazırlanması ve size ulaştırılması için çok büyük emek ve organizasyon gerekmektedir.
Bu konuda bize yardımcı olmak isterseniz aldığınız kitabın hologramını kontrol ediniz. Kitapların orijinal baskı olmadığını anladığınız
durumlarda yayınevimize bilgi vermenizden çok müteşekkir olacağız.
Aşağıda gösterilen hologramın hareketli görselini www.ucdortbes.com sayfamızdan bulabilirsiniz.
HOLOGRAM 2 cm
Geri planda derinlik
ÖZELLİKLERİ algısı içinde
2 cm
Ön planda derinlik
algısı içinde
Hologramlarda bulunduğunuz ortama göre değişen farklı renkler göreceksiniz.
TYT Biyoloji Soru Bankası

YAZAR BASIM YERİ
Erdinç ÇAKIROĞLU Birleşik Matbaacılık
Pancar Organize, 14. Cad. No:3
Torbalı/İZMİR
Sertifika No: 47989
ISBN
978-605-81162-1-4 İLETİŞİM
info@ucdortbes.com
www.ucdortbes.com
DİZGİ - GRAFİK TASARIM

Copyright © ÜçDörtBeş Yayıncılık ve Dağıtım Ltd. Şti.
ÜçDörtBeş Dizgi ve Grafik
Bu kitabın her türlü yayın hakkı ÜçDörtBeş Yayıncılık
ve Dağıtım Ltd. Şti.’ne aittir. Bu kitabın baskısından
5846 ve 2936 “Fikir ve Sanat Eserleri Yasası”
hükümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı
BASKI TARİHİ yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ
Temmuz, 2022 ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz.
VİDEOLARA ULAŞMAK İÇİN
1. ADIM 2. ADIM 3. ADIM
uygulama linki GERİ
QR kodu
345 Dijital Hesap Oluştur
Adınız
5,0 H 1 mn +
10 B yorum 14 mb İndirme Soyadınız
Yükle
Telefon Numaranız
Bu uygulama hakkında
T.C. Kimlik Numaranız
345 Dijital ÜçDörtBeş Dijital Uygulama
E-posta Adresiniz
Eğitim DEVAM ET
Kullanıcı oyları ve yorumlar KAYITLI HESABIM VAR
Uygulama linkine ulaşabilmek 345 Dijital uygulamasını 345 Dijital uygulamasında

için ön kapak üzerinde veya yükleyiniz. istenen bilgileri girerek hesap
yukarıda bulunan QR kodunu oluşturunuz.
okutunuz.
4. ADIM 5. ADIM 6. ADIM

Kitaplığım
etiketi kazı
TYT Soru Bankaları
Ktap Ekle
M ****** K ****** Ktaplığınıza

ğnz Kta
Ekleme İsted z
Kodunu Oku
tunu
bın QR
TYT Matematik Soru TYT Türkçe Soru

Bankası Bankası
KİTAPLIĞIM
KİTAP EKLE
TYT Fizik Soru TYT Kimya Soru
Bankası Bankası
KONU ANLATIMI
İLETİŞİM
TYT Biyoloji Soru TYT Tarih Soru
Bankası Bankası
Menüdeki KİTAP EKLE linkine Kitabın ön kapağındaki etiketi Aktif hâle gelen kitabın içine
tıklayarak bir sonraki adıma kazıyarak karşınıza çıkan girerek konu anlatım ve çözüm
geçiniz. QR kodunu okutup kitaplığım videolarını izleyebilirsiniz.
listesinde bu kitabı aktif ediniz.
Bölüm 01
Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri ........................................................ 6
İ
Bölüm 02
CANLI YAPISINDAKİ BİLEŞİKLER Ç
Besinler .................................................................................................... 18
Enzimler ................................................................................................... 36
Nükleik Asitler .......................................................................................... 50
İ
ATP ve Metabolizma ................................................................................ 60
N
D
E
K
Bölüm 03 İ
HÜCRE
Hücrenin Yapısı ....................................................................................... 72
Hücre Zarından Madde Geçişleri ............................................................. 90
L
E
R
Bölüm 04
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
Sistematik Bilimi .....................................................................................110
Canlı Alemleri ve Virüsler .......................................................................120
Bölüm 05
HÜCRE BÖLÜNMELERİ VE ÜREME
Hücre Bölünmeleri ................................................................................. 144
Eşeyli ve Eşeysiz Üreme ....................................................................... 160
İ
Ç
İ
N
Bölüm 06
D KALITIM
Otozomal Kalıtım ....................................................................................176
E Gonozomal Kalıtım ve Mutasyonlar ....................................................... 194
K
İ
L
E
R
Bölüm 07
EKOLOJİ
Ekosistem Ekolojisi .................................................................................212
Popülasyon ve Komünite Ekolojisi ......................................................... 232
B
Ö
L
Ü
M
01
BİYOLOJİ ve CANLILARIN
ORTAK ÖZELLİKLERİ
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR BİYOLOJİ ve CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1. Biyoloji, canlı bilimi olup canlılarla ilgili her şey biyolojinin 4. Biyolojik çeşitlilik ekosistem çeşitliliğini, dünya üzerindeki
ilgi alanına girer. tür çeşitliliğini ve tür içindeki genetik farklılıkları ifade eder.
Günümüzde biyolojik çeşitliliği korumanın doğal dengenin
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi biyolojinin ilgi
ve insan yaşamının vazgeçilmez unsuru olduğu
alanına girmez?
bilinmektedir. Bu nedenle biyolojik çeşitliliğin korunması
A) Canlıların çeşitliliği ve sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla çevre kirliliği,
nüfus artışı, doğal alanların bozulması, ormanların yok
B) Doğadaki element çeşidi
edilmesi, yasa dışı avlanma ve hayvan ticareti gibi insan
C) Genel kalıtım ilkeleri etkinliklerinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır.
D) Canlıların beslenme şekilleri
Bu bilgilere dayanarak, biyolojik çeşitlilik için,
E) Doğadaki canlıların dağılımı
I. Korunması, sürdürülebilirliğin sağlanması açısından
vazgeçilmezdir.
II. Sadece dünya üzerindeki tür çeşitliliğini ifade eder.
III. Çeşitli insan etkinlikleri biyolojik çeşitlilik için büyük
tehdittir.
2. Biyoloji bilimindeki gelişmeler tıp ve ilaç endüstrisine de
katkı sağlamaktadır. Biyoteknolojik uygulamalar sayesinde yorumlarından hangileri doğrudur?
hastalıkların tedavisinde kullanılan aşı, serum, hormon,
interferon, enzim gibi maddeler ve ilaçlar üretilmiştir. A) I, II ve III B) Yalnız II C) Yalnız III
Bu bilgilere dayanarak, biyolojinin; D) I ve III E) Yalnız I
I. tıp ve ilaç endüstrisine katkı sağlama,

II. aşı, serum ve hormon üretiminde rol oynama,
III. kalıtsal hastalıkların ortaya çıkmasını önleme
konularından hangilerine katkı sağladığı söylenebilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
5. Dünya’nın kaynaklarının insanlara yetersiz gelmeye
başladığı günümüzde insanların bilinçsizliği ve
eğitimsizliği de birçok felaketin ortaya çıkmasına neden
olmaktadır.
Bu bilgilere dayanarak,
3. Biyolojinin ortaya çıkış ve gelişim süreci dikkate
I. Nüfus planlaması ile dünyanın kaynaklarına olan
alındığında, biyolojinin bir bilim olarak ortaya
talep azaltılabilir.
çıkışında, insanın;
II. Ormanlık alanlar yerleşime açılarak insanların
I. çevresiyle sürekli etkileşim halinde olması, yaşayacakları alanlar genişletilebilir.
II. kendisini ve çevresini tanıma merakı, III. Biyoloji eğitiminin artırılması çevresel sorunların
III. doğal kaynaklara gereksinim duyması çözümüne katkı sağlayabilir.
özelliklerinden hangileri etkili olmuş olabilir? yargılarından hangilerine varılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
1.B 2.B 3.E 4.D 5.D
6
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım BİYOLOJİ ve CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. • Canlıların yaşamaları için gerekli enerjiyi karşılamak 3. Bir canlı, yaşamını sürdürebilmek için; canlıların
ve hücre yapısına katacağı maddeleri elde etmek aşağıdaki ortak özelliklerinden hangisini
için gerçekleştirdiği olaydır. gerçekleştirmek zorunda değildir?
• Hücre içinde, besinlerde depo edilen kimyasal bağ
A) Adaptasyon
enerjisinin açığa çıkarılarak canlının
kullanılabileceği şekle getirilmesi sürecidir. B) Beslenme
• Canlıların yapısını meydana getiren hücrelerin C) Üreme
hacim veya sayıca artmasıdır. D) Solunum
• Canlıların çevreye uyum amacıyla yer veya durum E) Boşaltım
değiştirmesi olayıdır.
Canlıların aşağıdaki ortak özelliklerinden hangisi ile

ilgili bilgi yukarıda verilmemiştir?
A) Beslenme
B) Hareket
C) Organizasyon
D) Büyüme
E) Solunum 4. Canlıların canlılık faaliyetlerini en iyi şekilde
gerçekleştirebildiği ideal iç koşullar homeostazi adını alır.
Homeostazinin sağlanmasında aşağıdaki olaylardan

2. Canlılar hücresel özelliklerine göre aşağıdaki gibi hangisi en fazla etkilidir?
gruplandırılabilir.
A) Büyüme
Canlılar B) Üreme
C) Boşaltım
D) Sindirim
Hücre Hücre
sayısına göre yapısına göre
E) Solunum
1. Bir hücreli 1. Prokaryot

• Bakteri • Arke
• Amip • Bakteri
• Arke
2. Çok hücreli 2. Ökaryot

• Bitki • Amip
• Hayvan • Bitki
• Hayvan
5. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlıların hayatta
Bu verilerin kullanılmasıyla, aşağıdaki yargılardan
kalabilmek için gerçekleştirmek zorunda oldukları
hangisine varılamaz?
olaylardan biridir?
A) Arkeler ile bakterilerin hücre yapıları aynıdır.

A) Oksijenli solunum
B) Amipler ile hayvanların hücre yapıları aynıdır.
B) Eşeyli üreme
C) Prokaryotların tamamı bir hücrelidir.
C) Hücre bölünmesiyle büyüme
D) Ökaryotların tamamı çok hücrelidir.
D) Yer değiştirme hareketi
E) Çok hücrelilerin tamamı ökaryot hücre yapısına
E) Çevresel uyarılara tepki
sahiptir.
1.C 2.D 3.C 4.C 5.E
7
KARMA SORULAR 1
BİYOLOJİ ve CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1. Aşağıda belirtilen özelliklerden hangisi, bütün canlılar 4. Bitkiler ve hayvanlar için;

için ortak değildir?
I. dışarıdan alınan besinleri sindirme,
A) Solunum yapma II. organik besinlerden enerji elde etme,
B) Metabolizmayı gerçekleştirme III. hücre sayısını artırarak büyüme ve gelişme,
C) Boşaltım yapma IV. metabolizma olaylarını gerçekleştirme
D) Hücresel yapıya sahip olma
özelliklerinden hangileri ortaktır?
E) Ototrof beslenme
A) I ve II B) I, II, III ve IV C) III ve IV
D) II, III ve IV E) II ve III
2. Bir öğrenci, özdeş iki cam kap kullanarak, şekillerde

gösterilen düzenekleri hazırlıyor.
Işık Işık
Yeşil
bitki Tavşan 5. Hücresel yapıda olma bütün canlılar için ortak bir özelliktir.
Buna göre;
Mum Mum
I. bakteriler,
II. hayvanlar,
Şekil - I Şekil - II
III. bitkiler
Bu düzenekleri dışa kapalı hale getiren öğrenci, bu
canlılarından hangileri çok hücreli yapıya sahiptir?
deneyi hangi amaçla yapmış olabilir?
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I
A) Bitkilerin, fotosentez sonucu hangi gazı çıkardığını
belirlemek D) Yalnız II E) Yalnız III
B) Mumların, hangi ortamda daha uzun süre yandığını
öğrenmek
C) Tavşanın, kapalı ortamda ne kadar karbondioksit
gazı açığa çıkardığını öğrenmek
D) Yanma olayının tavşan ve bitki gelişimine etkisini
incelemek
E) Yeşil bitki ve tavşanın, kapalı alandaki yaşama
sürelerini öğrenmek
6. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlı türleri için ortak bir

özellik değildir?
3. Çok hücreli bir canlı organizasyonunda bulunan, A) Yaşam ortamına uyum sağlama
aşağıdaki yapılardan hangisi, bütün canlılar için ortaktır? B) Ribozoma sahip olma
C) Oksijenli solunum yaparak ATP sentezleyebilme
A) Sistem B) Doku C) Hücre
D) Hücresel yapıya sahip olma
D) Vücut örtüsü E) Organ E) Bulunduğu ortam ile madde alışverişi yapabilme
1.E 2.B 3.C 4.D 5.B 6.C
8
KARMA SORULAR 1
7. Bir araştırmacı aynı bitkiye ait iki tohumu çimlendirdikten 9. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlılar tarafından
sonra gelişimlerini izlemek üzere, özellikleri aşağıda gerçekleştirilen olaylardan değildir?
belirtilen saksılara ekmiştir.
A) Üreme
Aydınlık ortam Karanlık ortam
1 2 B) Beslenme
C) Hareket
D) Boşaltım
E) Hücre dışı sindirim
• 100 ml su • 50 ml su
• 5 mg gübre • 5 mg gübre
• 30 °C • 30 °C
Bir süre sonra 1. bitkinin daha fazla geliştiğini gören

araştırmacı,
I. Bitki gelişiminde CO2 miktarı fazla olan ortam daha

uygundur.
10. Canlı türlerini benzer ve farklı özelliklerine göre
II. Aydınlık ortamda bitkinin fotosentez yapması,
gruplara ayıran bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?
bitkinin beslenerek daha iyi gelişmesini sağlamıştır.
III. Topraktaki su miktarı ile bitki gelişimi arasında A) Genetik B) Sistematik C) Ekoloji
olumlu bir ilişki vardır.
D) Fizyoloji E) Anatomi
yargılarından hangilerine varabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
11. Tüm canlı grupları için,
8. Biyolojiyle ilgili olan bilim dallarından biri de I. ATP üretimini oksijen kullanarak gerçekleştirirler.
biyoteknolojidir. Biyoteknolojik gelişmeler ışığında bir çok II. Gereksinim duydukları tüm besinleri yaşadıkları
faydalı çalışmalar yapılmıştır. çevreden hazır olarak alırlar.
Aşağıdakilerden hangisi bu çalışmalardan değildir? III. Nesillerini devam ettirebilmek amacıyla kendilerine
benzer yeni organizmalar oluştururlar.
A) Bazı hormon ve vitaminlerin üretilmesi IV. Homeostaziyi korumak amacıyla metabolik artıkları
B) Aşı üretilmesi vücutlarından uzaklaştırırlar.
C) Yapay doku ve organ üretilmesi
yargılarından hangileri doğrudur?
D) Canlıların klonlanması
E) Mutasyonlu bireyler oluşturarak yeni türlerin A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
üretilmesi
D) III ve IV E) II, III ve IV
7.E 8.E 9.E 10.B 11.D
9
KARMA SORULAR 2
BİYOLOJİ ve CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1. Aşağıda belirtilen gözlemlerden hangisi, diğer 3. Bitkiler ve hayvanlar için;

dördüne bağlı olarak çıkarılabilecek bir sonuç
niteliğindedir? I. uyarılar karşısında yer değiştirebilme,
II. ihtiyacı olan besinlerin tamamını dışarıdan hazır
A) Hücreler, canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel olarak alma,
birimleridir. III. suya ihtiyaç duyma
B) Tek hücreli canlılarda, bütün hayatsal olaylar bir
hücrenin içinde gerçekleşir. özelliklerinden hangileri ortaktır?
C) Bazı canlılar prokaryot, bazı canlılar ökaryot hücre A) Yalnız III B) I, II ve III C) Yalnız I
yapısına sahiptir.
D) Her yeni hücre, bir önceki hücrenin bölünmesi D) Yalnız II E) I ve III
sonucu meydana gelir.
E) Bütün canlı hücreler, metabolizmaları için gerekli
enerjiyi kendileri üretir.
4. Canlılık özelliklerinden bazıları şöyledir:
I. Metabolizma artıklarını vücuttan uzaklaştırma

II. Duyu organlarına sahip olma
III. Üreyerek birey sayısını artırma
IV. Çok sayıda hücreden meydana gelmiş olma
Bu özelliklerden hangileri yalnızca bazı canlı

gruplarında gözlenir?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
2. Canlıların bazı ortak özellikleriyle ilgili açıklamalar

D) II ve IV E) II, III ve IV
şunlardır:
• Her canlı kendine özgü bazı maddeleri sentezler ve

büyük molekülleri daha küçüklerine parçalar.
• Canlılar organik besinleri parçalayarak, açığa çıkan
enerjiyle ATP sentezler.
• Canlılar yaşadıkları çevredeki değişimleri 5. Bütün canlı organizmalarda, canlılığın devam etmesi
algılayarak, onlara karşı tepki davranışları oluşturur. için;
• Her canlı metabolik olaylar sonucunda oluşan I. hücre sayısının artırılmasıyla büyümenin
artıkları vücudundan uzaklaştırır. gerçekleştirilmesi,
Bu açıklamalar içinde, aşağıdakilerden hangisi II. vücudun yapım, onarım ve büyümesi için gerekli
belirtilmemiştir? besinlerin elde edilmesi,
III. ATP enerjisinin üretilmesi
A) Büyüme ve gelişme
B) Boşaltım yapma olaylarından hangilerinin gerçekleştirilmesi zorunlu
değildir?
C) Duyarlı olma
D) Hücre solunumu A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Metabolizma
D) I ve II E) I ve III
1.A 2.A 3.A 4.D 5.A
10
KARMA SORULAR 2
6. Aşağıdaki grafikte üç farklı türün ortam sıcaklığına bağlı 8. Canlı varlıkların ayırt edilmesinde dikkate alınan ortak
olarak gelişme durumları gösterilmiştir. özellikleri aşağıdaki şemada verilmiştir.
Gelişme
Hücresel Beslenme Solunum
2 yapı
1 3
Uyum Canlıların Büyüme

Ortak Özellikleri ve gelişme
Sıcaklık (°C)
10 20 30 40 50 60 70 80 90
Grafiğe göre,
I. Her üç canlı aynı sıcaklık değerinde yaşayamaz. Çevresel

Üreme Boşaltım Hareket
uyarılara tepki
II. Düşük sıcaklıkta 1., yüksek sıcaklıkta 3. tür iyi
gelişme gösterir. Bu şemadaki canlılık özellikleri için,
III. Sıcaklık değişimine toleransı en fazla olan 3. türdür.
I. Tüm canlıların hücresel yapıları aynıdır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir? II. Bazı canlılık özelliklerini her bir birey
gerçekleştirmek zorunda değildir.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
III. Büyüme ve gelişme tüm canlılarda hücre
bölünmesiyle sağlanır.
IV. Solunum ve boşaltımı her bir birey sürekli
gerçekleştirmek zorundadır.
bilgilerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
7. Aşağıda bir canlılık özelliğinin örnekleri verilmiştir.
• Bitki köklerinin toprağa doğru yerçekimi yönünde;

gövdesinin ise yerçekiminin aksi yönünde yukarı
yönlü büyümesi
• Bir hücreli canlı olan öglenanın ışığın geldiği tarafa
doğru, paramesyumun ise aksi yönde hareket
etmesi
9. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlılarda ortak olarak
• Rastgele hareketler ile zile dokunan köpeğe besin
gerçekleşir?
verildiğinde bir süre sonra köpeğin her acıktığında
zil butonuna basabilmesi A) Fotoototrof beslenme
Bu canlılık özelliği aşağıdakilerden hangisidir? B) Aktif hareket etme
C) Eşeyli üreme
A) Beslenme B) Büyüme C) Tepki
D) Hücresel organizasyon
D) Boşaltım E) Organizasyon E) O2 siz solunum yapma
6.E 7.C 8.D 9.D
11
1 BİYOLOJİ ve CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ
1. Yoğun tuz içeren bir bataklıkta siyah hasırotu varlığına 3. • Doğu mercan yılanı öldürücü zehre sahip bir
bağlı olarak bitki türü sayısı değişimi aşağıdaki sütun yılandır. Derilerinde birbirini izleyen halka şeklinde
grafikte gösterilmiştir. kırmızı, sarı ve siyah uyarıcı renkler bulunur.
Bitki türü sayısı
12 Siyah hasırotu yok • Avcılar nadiren mercan yılanlarına saldırır. Çünkü
10 avcının mercan yılanına saldırması ölümüyle
Siyah hasırotu var
8 sonuçlanır.
6
4
• Mercan yılanı ile aynı ekosistemde yaşayan ve
2
zehirsiz olan kırmızı kral yılanı, mercan yılanlarının
0
halka şeklindeki desenlerini taklit eder. Bu sayede
Bu farklılığın ortaya çıkmasında; kral yılanları avcılarının saldırılarından kurtulmuş
olur.
I. siyah hasırotunun gölge oluşturarak buharlaşmayı
azaltması,
• Bilim insanlarının doğal bir ekosistemde yapay
II. atmosferdeki oksijeni toprak altına taşıyarak oksijen
olarak üretilen taklit yılanlarla yaptığı deneylerin
miktarını artırması,
sonuçları aşağıdaki grafikte verilmiştir.
III. fotosentezle ürettiği organik besinleri kökleriyle
toprağa aktarması Saldırı alma yüzdesi
100
faktörlerinden hangileri etkili olmuş olabilir?
80
A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II
60
D) II ve III E) Yalnız II 40
20
0 Mercan yılanı Mercan yılanı

olmayan ekosistem olan ekosistem
2. Besin maddeleri ne kadar çok yağ içerirse o kadar çok

Taklit kral yılanları Kahverengi taklit yılanları
enerji verir. Ne kadar çok su içerirse o kadar az enerji
verir. Yukarıdaki bilgilere dayanılarak,
Enerji (Kalori)
I. Kral yılanlarının taklit yeteneği onlara nesillerini
devam ettirmede avantaj sağlamıştır.
II. Mercan yılanlarının zehirli olduğunu bilen avcılar,
morfolojik benzerlikten dolayı taklit kral yılanlarına
saldırmamışlardır.
Besin
Y A S E M İ N
III. Mercan yılanlarına benzemeyen diğer renkteki
Buna göre, eşit miktarda besin çeşidine sahip ve yılanların hayatta kalma olasılığı her zaman daha
kalori değerleri grafikte gösterildiği gibi olan düşük olmuştur.
besinlerden en fazla yağ ve en fazla su içerenler,
aşağıdaki seçeneklerin hangisinde birlikte verilmiştir? yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) S ile N B) M ile N C) Y ile A A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) Y ile E E) S ile İ D) II ve III E) I, II ve III
1.C 2.A 3.C
12
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
4. Bir araştırmacı X, Y, Z ve T canlılarıyla ilgili olarak 6.
aşağıdaki bilgileri paylaşıyor.
Okyanus Asitleşmesi
Fosil yakıtların kullanımı sonucu atmosfere salınan
Karbondioksit özümlemesi yapar, inorganik
X maddeleri oksitleyerek enerji üretimini CO2 gazı okyanuslar tarafından soğurulur. CO2 gazı
gerçekleştirir. suda çözündüğünde su ile tepkimeye girerek karbonik
Besinleri dış ortamdan büyük parçalar halinde asiti (H2CO3) oluşturur. Bu durum okyanus suyunun
Y alır; sindirim, boşaltım, üreme ve hareket pH değerinde düşüşe neden olur. Deniz suyu
sistemleri gelişmiştir. asitleştikçe ilave H+ iyonları karbonat (CO–3) iyonları ile
Toprağa bağımlı olarak yaşar, kloroplast birleşir. 21. yüzyılın sonlarına kadar sudaki karbonat
Z organelinde enerji dönüşüm reaksiyonlarını
konsantrasyonunun %40 oranında azalacağı tahmin
gerçekleştirir.
edilmektedir.
Saprofit olarak yaşam gösterir, madde
T
döngülerinde görev alır.
Yukarıda verilen bilgiye göre, okyanusun asitleşmesi;
Bu bilgilere göre, X, Y, Z ve T canlılarından I. mercanlar ve kabuk oluşturan hayvan türlerinin yok
hangilerinin ototrof olduğu söylenebilir? olması,
A) Yalnız X B) Yalnız T C) X ve Z II. fotosentez yapan sucul bitki sayısının artması,

III. okyanusta çürükçül beslenen canlı faaliyetinin
D) Y ve T E) Y ve Z artması
değişimlerinden hangilerine yol açar?
D) II ve III E) I ve III
5. Tatlı suda yaşayan öglena tek hücreli bir canlıdır. Zarlı

organellere sahip olan bu canlı, hücreye giren fazla suyu
kontraktil koful adı verilen organel ile hücre dışına atar. Bu
sayede yaşamını devam ettirebilir. Kamçısıyla su içinde
ışığın bulunduğu bölgeye ilerleyebilir. Kloroplastlarında
ışık enerjisini fotosentez yoluyla kimyasal bağ enerjisine
çevirir.
Bu bilgilere göre, öglenanın, 7. Bir canlının aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip

olması, prokaryot hücre yapısında olduğunu kesinlikle
I. hücre yapısına göre çeşidi,
gösterir?
II. beslenme biçimi,
III. organizasyon düzeyi A) Ribozomlarında protein sentezleme
B) Organik besin üretme
özelliklerinden hangileri belirlenebilir?
C) DNA’sını sitoplazmada bulundurma
A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız II D) Metabolik aktiviteye sahip olma
E) Boşaltım organlarıyla homeostaziyi sağlama
4.C 5.E 6.E 7.C
13
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. • Hint uygarlığında, milattan önceki devirlerde açılan 3. Kalıtım biliminin kurucusu olarak bilinen Mendel
tıp okullarında hastalıkların teşhis ve tedavisinde başlangıçta bal arıları ile çalışmıştır. Çok çalışkan olan bir
kullanılan ilaç çeşitleri öğretilmiştir. bal arısı türüyle, çok uysal olan başka bir bal arısı türünü
• Çinliler çok eski devirlerden beri, hastalıkları çaprazlamış fakat hedeflediği uysal ve çalışkan bal arısı
gruplandırarak ilaç, akupunktur, masaj gibi tedavi ırkını elde edememiştir.
yöntemleri uygulamışlardır. Daha sonra haseki küpesi, aslanağzı, bakla, akşamsefası,
• Eski Mısır’da hastalıklar ve tedavileri ile ilgili menekşe ve mısır gibi pek çok bitki türü üzerinde
yöntemleri anlatan papirüsler bulunmuştur. melezleme çalışmaları yapmış ancak beklediği sonuçları
• 10.yy de İslam bilgini İbn-i Cessar, bulaşıcı ve yine elde edememiştir.
ölümcül bir hastalık olan cüzzamın tedavisini
bulmuştur.
• 10.yy de İbn-i Sina, bağırsak sistemi hastalıklarının
su ve toprak yoluyla yayıldığını söylemiştir. Sarılık
hastalığının tedavi şekillerini bulmuştur.
• Selçuklu ve Osmanlı döneminde kurulan
şifahanelerde çeşitli ameliyatlar yapılmıştır. Akıl ve
ruh hastalıklarının tedavisinde su sesi ve müzikten
de faydalanılmıştır.
Biyoloji biliminin tarihsel gelişiminin bir bölümü yukarıda

verilmiştir.
Bu başarısız denemelere rağmen Mendel yılmamış,
Bu bilgilere göre, biyoloji bilimiyle ilgili,
çalışmaya devam etmiş ve bezelyeler ile yaptığı
I. Çeşitli bilim insanlarının katkılarıyla gelişmiştir. çalışmalar sonucu amacına ulaşmıştır.
II. Yeni bulgularla desteklenebilir. Bu bilgilere dayanarak, bilim insanının,
III. Çeşitli bilim alanlarıyla iç içedir.
I. sabırlı olma,
açıklamalarından hangileri söylenebilir? II. çalışkanlık,
III. otoriteye saygılı olma,
A) Yalnız II B) II ve III C) I ve II
IV. meraklı olma
D) Yalnız III E) I, II ve III
özelliklerinden hangilerine sahip olması gerektiği
söylenebilir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
2. Biyoloji biliminin araştırma ve uygulama alanı çok geniştir.
Bu sebeple birçok alt bilim dalına ayrılmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi biyolojinin inceleme alanına

girmez? 4. Aşağıdaki canlılık özelliklerinden hangisi, bir canlının
canlılığını sürdürmesinde değil neslini sürdürmesinde
A) Yer hareketleri etkilidir?
B) Canlıların çevreleriyle olan ilişkileri
A) Boşaltım B) Beslenme
C) Küresel ısınmanın sebepleri
C) Solunum D) Üreme
D) Biyolojik mücadele
E) Hayvan davranışları E) Büyüme
1.E 2.A 3.D 4.D
14
Orıjinal
® Sorular 1
5. Bir grup memeli hayvan türü üzerinde yapılan 7. Aşağıdaki şekillerde canlıların ortak özelliklerinden ikisi
çalışmalardan tablodaki sonuçlar elde ediliyor. gösterilmiştir.
Memeli Vücut Dakikadaki Dakikadaki 1

türü ağırlığı soluma sayısı kalp atış sayısı
Kedi 513 gr 85 120
Fare 120 gr 163 350
Tavşan 2800 gr 51 90
Elde edilen bu sonuçlara göre, 2
I. Vücut ağırlığı azaldıkça, soluk alıp verme ve kalp

atış sayısı artar.
II. Soluk alıp verme hızı en yüksek olan canlı tavşan,
en düşük olan canlı kedidir.
III. Farenin dakikadaki kalp atış sayısı kedi ve
Bu canlılık özellikleri için aşağıdaki yargılardan
tavşandan daha yüksektir.
hangisi yanlıştır?
yorumlarından hangileri doğrudur?
A) 1. özellik hücre bölünmesiyle sağlanır.
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I B) 2. özellik bir yere bağlı olarak yaşayan canlılarda
durum değiştirme şeklinde gerçekleşir.
D) Yalnız III E) Yalnız II
C) 1. özellik bir hücreli canlılarda hücrelerin hacimce
büyümesiyle sağlanır.
D) 2. özellik canlının yaşadığı ortama uyumunu
kolaylaştırır.
E) Canlılar hayatta kalmak için bu iki olayı sürekli
gerçekleştirmek zorundadır.
6. Çevre kirliliğine neden olan sorunları çözmek ve canlı

yaşamını olumsuz etkileyen kirlilik etkenlerini en aza
indirmek için biyoloji biliminden yararlanılır. Bu 8. Canlıların ortak özelliklerinden bazılarının çeşitleri
yöntemlerden biri, bazı canlıları kullanmaktır. Bu canlılar şöyledir:
kirliliğe sebep olan maddelerin ayrıştırılmasında görev
1 2
alabilir. Bu yönteme “biyoremediasyon” denir.
Eşeyli Eşeysiz Oksijenli Oksijensiz
Bu bilgilere dayanarak, biyoremediasyon için,
3 4
Hücre Hücre
I. Amaç kirliliği en aza indirmektir. Yer Durum
sayısını hacmini
değiştirme değiştirme
II. Bazı canlıların ayrıştırıcı özelliğinden yararlanılır. artırarak artırarak
III. Ekosistemin tür çeşitliliğini en aza indirir.
Buna göre, aşağıdaki canlılık özelliklerinden
yorumlarından hangileri doğrudur? hangisinin çeşitleri yukarıda verilmemiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Solunum B) Sindirim C) Üreme
D) I ve II E) I, II ve III D) Hareket E) Büyüme
5.A 6.D 7.E 8.B
15
1. Canlılar; hareket, beslenme, solunum, boşaltım, uyarıya 3. Bir deneyde, bir meyve sineği popülasyonu iki gruba
tepki verme, üreme ve büyüme gibi ortak özelliklere ayrılıp nişastalı ve maltozlu besin ortamında
50 kuşak yetiştiriliyor. Farklı besin ortamlarına uyum
sahiptirler.
sağlamış bu gruplara ait bireyler, daha sonra aynı
Buna göre, bitkilerdeki bazı yaşamsal olaylar ile ortamda bir araya getirildiğinde tabloda verilen çiftleşme
sayıları elde ediliyor. Kontrol grubu olarak deney
canlıların ortak özellikleri arasında yapılan aşağıdaki
sonuçlarının tutarlılığını sağlamak için nişasta ile
eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? beslenmiş iki farklı popülasyon kullanılıyor.
A) Atık maddeleri uzaklaştırma – Boşaltım

Dş
B) CO2 kullanarak O2 üretme – Solunum 1 numaralı 2 numaralı
nşasta nşasta
C) Madde yapımı ve yıkımı – Metabolizma popülasyonu popülasyonu
popülasyonu popülasyonu
D) Yavru oluşturma – Üreme

2 numaralı 1 numaralı
nşasta
E) Işığa doğru yönelme – Uyarıya tepki verme 18 15

YGS - 2014
Erkek
nşasta
12 15
Çftleşme sayısı / Zaman

KONTROL GRUBU
Dş
2. Aşağıdaki grafik, bir piton yılanının hareketlerine bağlı
Nşasta Maltoz
olarak oksijen tüketimini göstermektedir. popülasyonu popülasyonu
popülasyonu popülasyonu
Nşasta
22 9
Oksjen tüketm (mlO /saat.kg)
Erkek
120
2
8 20
Maltoz
100
80
60 Çftleşme sayısı / Zaman
40 DENEY GRUBU
20
Bu deney, aşağıdakilerden hangisini araştırmak için
0 5 10 15 20 25 30 35 yapılmış olabilir?
Kasılma sayısı/dakka
A) Meyve sineklerinin yetiştirildikleri besin ortamının eş
Bu grafiğe göre, seçimi üzerindeki etkisini
B) Meyve sineklerinin hangi besin ortamını tercih
I. Pitonun kullandığı oksijen miktarı, dakikadaki ettiklerini
kasılma sayısına bağlı olarak değişir.
ÇIKMIŞ SORULAR
C) Beslenme ile hayatta kalma başarısı arasındaki ilişkiyi

II. Pitonun birim vücut ağırlığına göre en düşük D) Besin ortamı tipi ile yumurta sayısı arasındaki ilişkiyi
oksijen kullanım miktarı saatte 40 ml’dir.
E) Farklı besin ortamlarının meyve sineklerinin yaşam
III. Piton hareketsiz durduğu zaman oksijene ihtiyaç süresine etkisini
duymaz.
YGS - 2017
yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
YGS - 2016
1.B 2.C 3.A
16
B
Ö
L
Ü
M
02
CANLI YAPISINDAKİ BİLEŞİKLER
BESİNLER
ENZİMLER
NÜKLEİK ASİTLER
ATP ve METABOLİZMA
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR BESİNLER
1. Saf su bulunan deney tüpüne konulan aşağıdaki 4. Mineraller canlı organizmalarda;

moleküllerden hangisi, ortamın pH değerinin asitlik
yönünde değişmesine neden olmaz? I. solunumda enerji kaynağı olarak kullanılma,
II. yapı maddesi olarak kullanılma,
A) HCl III. düzenleyici olarak kullanılma
B) Domates suyu
şeklindeki görevlerden hangilerinin yerine
C) Deniz suyu
getirilmesini sağlayabilir?
D) Sirke
E) Limon suyu A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I
D) I, II ve III E) Yalnız III
2. Aşağıda bazı minerallere ait özellikler verilmiştir.
 Sinir hücrelerinde impuls iletiminde kullanılır. 5. İnorganik maddelerden olan su;

 Hemoglobinin yapısına katılır.
I. düzenleyici olma,
 Kemiklere sertlik kazandırır.
II. yapı maddesi olma,
 Yönetici moleküllerin yapısında bulunur.
III. enerji verici olma
Buna göre, aşağıdaki minerallerden hangisinin özelliği
yukarıda verilmemiştir? özelliklerinden hangilerine sahiptir?
A) Fosfor B) Demir C) Kalsiyum A) I ve III B) Yalnız I C) I, II ve III
D) İyot E) Potasyum D) Yalnız III E) I ve II
6. Canlıların temel bileşenlerinden olan inorganik

moleküllerle ilgili,
3. Canlılarda aşağıda verilen anormalliklerden hangisine
I. Genellikle besinlerle birlikte dış ortamdan alınırlar.
mineral eksikliği neden olmaz?
II. Bütün çeşitlerinin yapısında karbon, hidrojen ve
A) Hemoglobin eksikliğinin görülmesi oksijen elementleri birlikte bulunur.
B) Yeterli klorofilin sentezlenememesi III. Fotosentez sonucu bitki hücrelerinde üretilebilirler.
C) Yaraların geç iyileşmesi açıklamalarından hangileri doğrudur?

D) Kemiklerin sertliğinin artması
A) I ve III B) I, II ve III C) Yalnız I
E) Sinirsel uyartıların taşınamaması
D) I ve II E) Yalnız III
1.C 2.D 3.D 4.B 5.E 6.C
18
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım BESİNLER KAZANIM DAKLI SORULAR
1. İnsan vücudunda görev yapan enerji verici bütün 4. Canlı hücrelerde gerçekleşen;
besin çeşitleri için aşağıdaki özelliklerden hangisi
ortaktır? I. glikoz + O2 ¾® CO2 + H2O + ATP,
II. yağ asiti + gliserol ¾® nötral yağ + su,

A) Yapısında karbon bulundurma
III. Aa1 + Aa2 + ..... + Aan ¾® protein + su
B) Su ile hidroliz olabilme
C) Sindirilmeden kana karışabilme şeklindeki metabolizma olayları için aşağıdakilerden
D) Enzimlerin yapısına katılma hangisi söylenemez?
E) Kompleks yapılı moleküller olma A) II. reaksiyon hem bitki hem de hayvan hücrelerinde
gerçekleşebilir.
B) I. reaksiyon sonucunda üretilen enerji, canlının
metabolizma olaylarında kullanılır.
C) III. reaksiyon bütün canlı hücrelerde gerçekleşebilir.
D) II. ve III. olaylar bir dehidrasyon reaksiyonudur.
E) I. olay özümleme, II. ve III. olaylar ise yadımlama
reaksiyonudur.
2. Aşağıda verilen organik bileşik yapı taşı

eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Deoksiriboz ¾® Riboz 5. Bitki hücrelerinde bulunan bazı besin çeşitlerine ait

B) Nişasta ¾® Glikoz özellikler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
C) Glikojen ¾® Glikoz
Özellik Enerji
D) Yağ ¾® Gliserol Yapısındaki
Besin verme Monomeri
elementler
E) Protein ¾® Amino asit çeşidi özelliği
Yağ asitleri
I + + C, H ve O
Gliserol
II + Glikoz C, H ve O
III + Amino asit C, H, O ve N
3. Büyük moleküllü besin maddelerinin yapı taşlarını bir Tabloda bazı özellikleri belirtilen besin çeşitleri
arada tutan; aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
I. glikozit, I II III
II. peptit,
A) Glikojen Protein Yağ
III. ester
B) Nişasta Yağ Protein
bağlarından hangilerinin yıkılması sonucu ortamın pH
derecesi azalır? C) Nişasta Nötral yağ Protein
D) Protein Glikojen Yağ

A) Yalnız II B) II ve III C) I ve III
E) Nötral yağ Nişasta Protein
D) Yalnız III E) I ve II
1.A 2.A 3.B 4.E 5.E
19
3.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR BESİNLER
1. Aşağıda vitamin eksikliği sonucu ortaya çıkan bazı 4. Bazı vitaminlerin insan vücudu için önemi ve en çok
bozukluklar verilmiştir. bulunduğu yiyecekler tabloda verilmiştir.
 Kansızlık Eksikliğindeki Bulunduğu

Vitaminin adı
durum gıda
 Yorgunluk ve baş ağrısı
Karaciğer, etler,
 Deride yaralar ve saç dökülmesi Tiyamin (B1) Beriberi hastalığı
tahıl tohumları
 Sinirsel bozukluk
Büyümenin
Karaciğer,
Bu durumların ortaya çıkmasına aşağıdaki duraklaması, ağız
Riboflavin (B2) süt ürünleri,
vitaminlerden hangilerinin eksikliği neden olur? kenarında
yumurta
çatlaklar
A) E - K B) A - D C) Yalnız B Sindirim ve sinir
Karaciğer,
sistemi
Piridoksin (B6) tahıllar, etler,
D) A - K E) C - K bozuklukları,
baklagiller
kansızlık
Kansızlık,
Ispanak,
gelişmede
Folik asit (B9) böbrek,
yavaşlama, deride
karaciğer, süt
yaralar
Kansızlık, sinirsel Etler, balık,
Kobalamin (B12)
bozukluk karaciğer
2. Aşağıda verilen vitamin çeşitlerinden hangileri suda
erime özelliğine sahiptir? Bu bilgilere göre, verilen beş vitamin çeşidi için;
A) C ve E vitaminleri I. karaciğerde bulunma,

B) B ve E vitaminleri II. suda çözünebilme,
C) A ve B vitaminleri III. eksikliğinde kansızlığın ortaya çıkması
D) B ve C vitaminleri
E) A, D, E ve K vitaminleri
A) II ve III B) I ve III C) Yalnız I
D) I ve II E) I, II ve III
3. Vitaminler organik yapıda olup, mutlaka vücuda alınması

gereken moleküllerdir.
Vitaminlerle ilgili olarak, 5. Vitaminler, düzenleyici olarak görev yapan ve birçok çeşidi
olan organik moleküllerdir.
I. Büyüme ve gelişmede etkilidirler.
II. Enzimlerin yapısına yardımcı kısım olarak Vitaminlerin çok çeşitli olmasının canlılara yararını
katılabilirler. aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar?
III. Sindirime uğramadan hücre zarından geçebilirler.

A) Hücre zarından geçebilmeleri
açıklamalarından hangileri doğrudur? B) Molekül büyüklüklerinin farklı olması
C) Kendine özgü reaksiyonlarda görev almaları
A) Yalnız III B) I, II ve III C) Yalnız I
D) Monomer şeklinde olmaları
D) Yalnız II E) I ve III E) Enerji vermemeleri
1.C 2.D 3.B 4.D 5.C
20
4.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım BESİNLER KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Doğada, canlı türlerinin sayısından çok daha fazla sayıda 4. Dehidrasyon: Monomerler arasında kovalent bağ
protein çeşidi bulunmaktadır. kurularak su açığa çıkan tepkimelerdir.
Bu durum, Hidroliz: Büyük organik moleküllerin su harcanarak yapı

taşlarına parçalanmasıdır.
I. Bazı protein çeşitleri çok sayıda türde bulunur.
Bu bilgilere göre;
II. Bazı protein çeşitleri sadece belli türlerde bulunur.
III. Bir türün bireyleri arasında da protein çeşitliliği I. nişastadan maltoz ve dekstrin oluşması,
vardır. II. amino asitlerin polipeptidlere dönüşmesi,
IV. Bir birey birçok protein çeşidine sahiptir. III. selüloz lifindeki glikozit bağlarının kırılması,
bilgilerinden hangileri ile açıklanabilir? IV. monosakkaritlerden disakkarit oluşması
dönüşümlerinden hidroliz ve dehidrasyon tepkimesine

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
örnek olanlar aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
Hidroliz Dehidrasyon
A) I ve II III ve IV
B) III ve IV I ve II
C) II ve IV I ve III
D) I ve III II ve IV
E) Yalnız IV I, II ve III
2. Bir insan, aşağıdaki organik besinlerden hangisinin
senteziyle ilgili enzim üretmezken yıkımıyla ilgili
enzim üretebilir?
A) Glikojen B) Nötral yağ
C) Nişasta D) Protein
E) Selüloz
5. Parazit özelliği bulunmayan bir bitkinin yapraklarında

yapılan madde analizlerinin sonuçları aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.
Madde % değer
Karbonhidrat 15
3. Disakkarit çeşitleri ve bilinen adlarıyla ilgili aşağıdaki Yağ 5

eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Protein 6
Maltoz Sükroz Laktoz Mineral 4

Su 67
A) Süt şekeri Arpa şekeri Çay şekeri
B) Arpa şekeri Çay şekeri Süt şekeri Diğer organik bileşikler 3
C) Çay şekeri Süt şekeri Arpa şekeri Tablodaki verilere göre bu bitki, yapraklarındaki
D) Süt şekeri Çay şekeri Arpa şekeri maddelerin % kaçını kendisi sentezlemiş olamaz?
E) Arpa şekeri Süt şekeri Çay şekeri
A) 6 B) 4 C) 67 D) 71 E) 29
1.D 2.C 3.B 4.D 5.D
21
KARMA SORULAR 1
BESİNLER
1. Canlı organizmalarda bulunan; 4. Bir öğrenci bir deney tüpüne aşağıdaki molekülleri koyup,
sıcak su banyosuna yerleştiriyor.
I. protein,
II. nişasta,  Nişasta
III. sükroz  Yağ

 Sindirim enzimleri
organik besinlerinden hangilerinin monomerleri kendi
 Protein
aralarında farklı büyüklüklere sahip olabilir?
Buna göre, bir süre sonra deney tüpünde,
A) I ve II B) I, II ve III C) Yalnız III aşağıdakilerden hangisine rastlanmaz?
D) Yalnız II E) Yalnız I A) Amino asit B) Glikoz C) Enzim
D) Gliserol E) Galaktoz
2. Yağda çözünen vitaminler için;
I. görme olayında etkili olma,

II. vücutta depo edilme,
III. deride aktifleştirilebilme
A) I ve III B) Yalnız I C) I, II ve III

5. Bir öğrenci, içeriği bilinmeyen besin karışımının üzerine,
D) Yalnız II E) I ve II protein, yağ ve karbonhidratları monomerlerine (yapı
birimlerine) kadar parçalayabilen enzimleri koyuyor.
Aynı deney tüpüne, bir süre sonra asidik ortamda sarı

renk alan fenol kırmızısı ayıracı da ekleniyor.
3. Aşağıdaki tabloda bazı elementler ve görevleri verilmiştir.
Element Görevi Fenol Protein, yağ ve

kırmızısı karbonhidrat
Demir Hemoglobinin yapısında bulunur. sindirici enzimler
Kalsiyum Kemik, diş ve kasların yapısında yer alır.
Magnezyum Bazı enzimleri aktieştirir.

Besin karışımı
Tiroit bezinde üretilen tiroksin hormonu-
İyot
nun yapısında bulunur.
Bu deney ortamında, eklenen fenol kırmızısının sarı
Sodyum Sinir hücrelerinin çalışmasını sağlar. renge dönüşmesi;
Buna göre, verilen elementlerin eksikliğine bağlı I. yağ,

olarak ortaya çıkabilen hastalıklarla ilgili aşağıdaki II. protein,
eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? III. karbonhidrat
A) Demir ¾® Kansızlık besinlerinden hangilerinin sindirildiğine kanıt olarak

B) Sodyum ¾® Kanın geç pıhtılaşması gösterilebilir?
C) Kalsiyum ¾® Raşitizm
A) I ve III B) Yalnız I C) II ve III
D) İyot ¾® Guatr
E) Magnezyum ¾® Fizyolojik bozukluklar D) Yalnız II E) I ve II
1.E 2.D 3.B 4.E 5.E
22
KARMA SORULAR 1
6. Bir bitki hücresinde nişasta yıkımına bağlı olarak 8. Kurak ortamlarda yaşamaya uyum sağlamış hayvanlar
sitoplazmadaki, nişasta yıkan enzim, glikoz ve su vücutlarında bol miktarda yağ depo ederler.
miktarındaki değişmeler aşağıdaki grafiklerin
Hayvanların böyle bir adaptasyon gerçekleştirmeleri
hangisindeki gibi olur?
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Miktar B) Miktar
A) Yağların solunumda kullanılmaları sonucunda bol
Glikoz Enzim
miktarda metabolik su açığa çıkar.
Su Glikoz
B) Yağlar deri altında kalın bir tabaka oluşturarak
Enzim Su
vücudun ısı kaybını önler.
Zaman Zaman C) Yağlar bol miktarda enerji içerdiklerinden hayvanlar
tarafından enerji kaynağı olarak kullanılırlar.
D) Yağlar iç organları basınç ve darbelere karşı korur.
C) Miktar D) Miktar
E) Yağlar hafif olduklarından depolanmaları canlıya
Su Glikoz
fazla zarar vermez.
Enzim
Enzim
Glikoz Su
Zaman Zaman
E) Miktar 9. Canlı vücudunda bulunan;

Enzim
Su  protein,
Glikoz
 suda çözünen vitaminler,
 karbonhidrat,
Zaman
 nötral yağ
organik besinleri için aşağıdaki özelliklerden hangisi

ortaktır?
A) Tek çeşit monomerden oluşabilme

B) Bitkiler tarafından enerji kaynağı olarak kullanılabilme
C) Yapısında karbon, hidrojen, azot ve fosfor
bulundurma
D) Sindirim sonucu monomerlerine ayrılma
E) Bitkisel dokularda üretilebilme
7. Hücrelerde meydana gelen pH değişikliklerinin çoğu,

proteinler tarafından dengelenir.
Bu olay proteinlerin aşağıdaki özelliklerden hangisine

sahip olmasından kaynaklanır?
A) Karboksil grubu taşıma 10. Aşağıda verilen organik moleküllerden hangisi

B) Amino grubu taşıma dehidrasyon sentezine katılmaz?
C) Asit özellik gösterme
A) B vitamini B) Gliserol C) Yağ asidi
D) Bazik özellik gösterme
E) Amfoter bileşik olma D) Amino asit E) Glikoz
6.D 7.E 8.A 9.E 10.A
23
KARMA SORULAR 2
BESİNLER
1. İnsan vücudunda görev yapan organik moleküllere 3. Bazı minerallerin insan vücudundaki fonksiyonları
ait; şunlardır.
I. enerji verici olarak kullanılma,  Kemik ve diş yapımı

II. hücre içinde oluşturulma,  Sinirsel iletim
III. canlı yapısına katılma,  Tiroksin hormonu sentezi
IV. yapısında azot bulundurma  Kan yapımı
özelliklerinden hangileri protein, monosakkarit ve Aşağıdaki minerallerden hangisinin özelliği yukarıda

yağlar için ortak olabilir? verilmemiştir?
A) I, II ve IV B) II, III ve IV C) I, II, III ve IV A) Çinko B) İyot C) Kalsiyum
D) I, II ve III E) I, III ve IV D) Demir E) Potasyum
4. Aşağıda verilen vitamin çiftlerinden hangisi insan

hücrelerinde öncü maddelerden üretilebilir?
A) B ve C B) K ve E C) K ve B
2. Canlıların temel moleküllerinden olan karbonhidrat, yağ ve
D) A ve K E) A ve D
proteinlerin insan vücudundaki depo miktarları ve zamana
bağlı tüketimleri aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Bağıl besin miktarı
Protein 5. Bazı yağ asiti çeşitlerinin açık formülleri aşağıdaki

Yağ şekillerde gösterilmiştir.
Karbonhidrat H H H H H H H H
Zaman
H C C C C COOH H C C C C COOH
Bu grafikteki verilere göre, H H H H
I. Vücutta bulunan proteinler, enerji kaynağı olarak X yağ asidi Y yağ asidi
kullanılamazlar.
Bu yağ asitleriyle ilgili olarak,
II. Bu besinler içinde vücutta en az bulunan,
karbonhidratlardır. I. Y’ye H ilavesiyle margarin elde edilebilir.
III. Yağlar, karbonhidrat ve proteinlere göre daha fazla II. X’in solunumdaki enerji verimi daha azdır.
enerji verir.
III. X doymuş, Y doymamış yağ asitidir.
yargılarından hangilerine varılabilir?
açıklamalarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I, II ve III C) Yalnız I
A) I, II ve III B) II ve III C) Yalnız I
D) Yalnız II E) II ve III
1.D 2.D 3.A 4.E 5.E
24
KARMA SORULAR 2
6. Bir bilim insanı “Yağlar insan vücudunda düzenleyici 8. Bir hücrede gerçekleşen protein sentezi aşağıdaki şekilde
olarak da görev yapar.” hipotezini kuruyor. gösterilmiştir.
Yağlara ait aşağıdaki özelliklerden hangisi bu hipotezi A + B + C + D + E ® X + 4 su

desteklemek için kullanılabilir?
Tepkimeye bakılarak,
A) Nötral yağların dehidrasyon reaksiyonuyla oluşması I. Bu olay bir dehidrasyon tepkimesidir.

B) Hücrede enerji kaynağı olarak yağların da II. X proteinini oluşturan amino asitler arasında dört
kullanılabilmesi peptit bağı kurulmuştur.
C) Yağların sentezi sırasında enzimlerin görev yapması III. A, B, C, D birbirinden farklı sayıda karbon taşıyan
D) Hücre zarının yapısında fosfolipit denilen yağ amino asitlerdir.
çeşidinin bulunması
E) Vücutta görev yapan bazı hormonların bir yağ çeşidi
olan steroitten oluşması A) Yalnız II B) I ve III C) Yalnız I
D) I, II ve III E) I ve II
9. Bir bitki hücresinde;
I. Glikoz + Fruktoz ® Sükroz + Su

II. Nişasta + Su ® Glikoz + Glikoz + ...... + Glikoz
III. Yağ asiti + Gliserol ® Yağ + Su
7. Canlı vücudunda bulunabilen disakkaritler aşağıdaki dönüşümlerinden hangileri meydana gelir?

tabloda gösterilmiştir.
A) I ve III B) I, II ve III C) Yalnız III
Disakkarit Yapısı Kaynağı
D) Yalnız II E) I ve II
I Glikoz + Glikoz II
Laktoz Glikoz + III Hayvansal
IV Glikoz + Fruktoz Bitkisel

10. Canlı bir hücrede gerçekleşen;
Bu tablodaki numaralı yerlere aşağıdakilerden
X + Y ® T + Su
hangileri gelmelidir?
şeklindeki reaksiyonda, T bir dipeptit olduğuna göre
I II III IV aşağıda yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) Sükroz Hayvansal Galaktoz Maltoz A) T molekülünün oluşumu sırasında bir tane peptit bağı
kurulur.
B) Maltoz Bitkisel Fruktoz Sükroz
B) Bu olay hücre içinde gerçekleşirken herhangi bir
C) Maltoz Bitkisel Galaktoz Sükroz organel kullanılmaz.
C) X ve Y farklı amino asitler olabilir.
D) Sükroz Hayvansal Glikoz Maltoz D) Bu olay bir dehidrasyon reaksiyonudur.
E) Maltoz Bitkisel Galaktoz Maltoz E) X ve Y hücre zarından geçebildiği hâlde T geçemez.
6.E 7.C 8.E 9.B 10.B
25
KARMA SORULAR 3
BESİNLER
1. Canlı organizmaların vücudunda bulunan; 4. Hücrelerde küçük moleküller (monomer), birleşerek büyük
molekülleri oluşturur. Bu reaksiyonlar sırasında su oluşur.
 Maltoz Buna dehidrasyon denir.
 Sükroz
Buna göre aşağıdaki moleküllerden hangisinin sentezi
 Nişasta dehidrasyon reaksiyonuyla gerçekleşmez?
molekülleri için, aşağıda verilen özelliklerden hangisi
A) Vitamin B) Laktoz C) Glikojen
ortak değildir?
D) DNA E) Enzim
A) Sindirim enzimleriyle yapı taşlarına parçalanabilme
B) Hücre zarından geçememe
C) Sadece glikoz moleküllerinden oluşma
D) Glikozit bağı taşıma
E) Bitki hücrelerinde sentezlenebilme
5. Ökaryot yapıya sahip bir hücrede;
I. ester,
II. peptit,
2. Aşağıda verilen organik molekül çiftlerinden hangisi III. glikozit
aynı hücrede birlikte bulunmaz?
bağlarından hangilerinin yıkılması ortamın asitlik
A) Yağ - Vitamin derecesini değiştiremez?
B) Maltoz - Laktoz A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

C) Nişasta - Sükroz
D) Glikojen - Laktoz D) I ve II E) II ve III
E) Protein - Selüloz
3. Aşağıda bazı moleküller verilmiştir.

6. Vitaminler, hem bitki hücrelerinde hem de hayvan
 Mineral hücrelerinde bulunan organik moleküllerdir.
 Enzim Buna göre, bir bitki ve bir hayvan hücresinde bulunan
 Vitamin aynı vitamin çeşidi için;
 Hormon
I. enzimlerin yapısına katılma,
Bu moleküllerin ortak özelliği aşağıdakilerden II. sindirime uğramadan hücre zarından geçebilme,
hangisidir? III. besinlerle birlikte dış ortamdan hazır olarak alınma,
IV. hücre içinde enerji kaynağı olarak kullanılmama
A) Düzenleyici olmaları
B) Her canlı tarafından sentezlenebilmeleri özelliklerinden hangileri ortak olabilir?
C) Enerji verici olarak kullanılmaları
A) I, II ve IV B) II, III ve IV C) I, III ve IV
D) Sindirime uğramadan zardan geçebilmeleri
E) Organik yapıda olmaları D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
1.C 2.B 3.A 4.A 5.C 6.A
26
KARMA SORULAR 3
7. Canlıların vücudunda 20 çeşit amino asit bulunmasına 10. Bir bilim adamı “Proteinler hücrenin önemli yapıtaşları
rağmen sınırsız sayıda protein sentezlenebilir. olduklarından enerji verici olarak kullanılmazlar.” hipotezini
kuruyor.
Bu durumun oluşmasındaki temel faktör
aşağıdakilerden hangisidir? Proteinlere ait aşağıdaki özelliklerden hangisi bu
hipotezin değiştirilmesine neden olur?
A) Canlı vücudundaki bazı amino asitlerin dış ortamdan
hazır alınması A) Bazı solunum reaksiyonlarında azotlu metabolik artık
B) Proteinlerin, amino asit diziliminin DNA şifresine göre olan amonyağın oluşması
belirlenmesi B) Vücudun savunmasında görev yapan antikorları
C) Her proteinin yapısında bütün amino asit çeşitlerinin oluşturmaları
bulunması C) Hücre zarında en çok bulunan moleküller olmaları
D) Proteinlerin sentezi sırasında amino asitler arasında D) Bir çok hormonun yapısını oluşturmaları
peptit bağlarının kurulması E) Doku ve organların birleşimine büyük oranda
E) Proteinlerin yapısındaki amino asitlerin sayı, sıra ve katılmaları
çeşidinin farklı olması
11. İnsan vücudunda görev yapan vitamin çeşitleri için

aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
8. Nişasta ve glikojen molekülleri için,
A) A ve D vitaminleri insan vücudunda bazı öncül
I. enerji verici olarak kullanılabilme,
maddelerden üretilebilirler.
II. suda çözünebilme oranları,
B) Vücudun ihtiyaç duyması halinde yağda çözünen
III. yapısında bulunan glikoz sayısı, vitaminler diğer organik moleküllere dönüştürülebilir.
IV. depo edildikleri hücre çeşidi C) B ve C vitaminleri suda çözünürken A, D, E ve K
vitaminleri yağda çözünür.
özelliklerinden hangileri farklı olabilir?
D) Her vitamin yalnızca kendine özgü reaksiyonun
A) I, II ve IV B) II, III ve IV C) III ve IV gerçekleşmesinde rol alır.
E) Yağda çözünen vitaminler karaciğerde depo
D) II ve III E) I ve II edilebildiği halde, suda çözünenler depo
edilemezler.
9. Vitaminler, insan vücudunda düzenleyici olarak görev

yaparlar. Eksikliklerinde ise çeşitli hastalıklar veya 12. Canlılarda bulunan moleküllerden bazıları şunlardır:
aksaklıklar ortaya çıkar.
I. Vitaminler
Aşağıda verilen vitamin ve eksikliğinde meydana II. Asitler
gelen hastalık eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
III. Bazlar
A) B vitamini ® Kanın pıhtılaşmaması Bu moleküllerden hangilerinin hem organik hem de

B) D vitamini ® Raşitizm inorganik yapılı çeşitleri vardır?
C) E vitamini ® Üreme bozuklukları
D) C vitamini ® Skorbüt hastalığı
E) A vitamini ® Gece körlüğü D) Yalnız III E) Yalnız II
7.B 8.B 9.A 10.A 11.B 12.B
27
KARMA SORULAR 4
BESİNLER
1. Büyük moleküller, küçük moleküllerin aralarında bağ 4. Aşağıda bitki hücrelerinde gerçekleşen bir enzimatik
yaparak birleşmeleriyle oluşur. reaksiyon gösterilmiştir.
Moleküllerde görülen bağlar şunlardır: K + L Enzim M + H2O
I. Glikozit Buna göre bitki hücrelerinde gerçekleşen bu

II. Ester reaksiyondaki K, L ve M molekülleri aşağıda
verilenlerin hangisindeki gibi olamaz?
III. Peptit
Bu bağlardan hangileri aynı çeşit iki monomeri bir K L M

arada tutabilir? A) Glikoz Glikoz Maltoz
A) Yalnız III B) Yalnız II C) I ve II B) Glikoz Fruktoz Sakkaroz

C) Amino asit Amino asit Dipeptit
D) I ve III E) I, II ve III
D) Glikoz Galaktoz Laktoz
E) Glikoz Yağ Glikolipit
2. Bitkisel hücrelerde;
I. galaktoz,
II. glikojen, 5. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi bitki ve
hayvanlarda ortak olarak sentezlenir?
III. nişasta,
IV. selüloz A) Laktoz
karbonhidrat çeşitlerinden hangileri üretilebilir? B) Sakkaroz

C) Maltoz
A) I ve II B) I, III ve IV C) I, II ve III D) Fosfolipit
E) Temel amino asit
D) II ve IV E) III ve IV
3. Hayvanlarda ve insanlarda;
6. Vitaminlerin;
I. vitamin,
I. hücre zarından geçebilmeleri,
II. protein,
II. az miktarda bile etkilerini göstermeleri,
III. mineral
III. enzimlerin yapısına koenzim olarak katılmaları
maddelerinden hangilerinin eksikliği sonucu
metabolik bozukluklar ortaya çıkabilir? özelliklerinden hangileri, bu moleküllerin düzenleyici
olarak görev yapmasının temelini oluşturur?
A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve II
D) I ve III E) Yalnız II
D) Yalnız II E) Yalnız III
1.D 2.B 3.B 4.D 5.D 6.E
28
KARMA SORULAR 4
7. Bir hayvan hücresinde bulunan protein, glikojen ve 10. Bütün polisakkarit çeşitleri için aşağıdaki
nötral yağ molekülleri için aşağıdaki özelliklerden özelliklerden hangisi ortak olabilir?
hangisi ortaktır?
A) Yapısında monomer olarak glikoz bulundurma
A) Enerji kaynağı olarak kullanılabilme B) Hayvan hücreleri tarafından sentezlenebilme
B) Solunumda kullanılmaları sonucu amonyak C) Bitki hücreleri tarafından sentezlenebilme
oluşturma
D) Hücre çeperinin yapısına katılma
C) Yapısında azot bulundurma
E) İnsanlar tarafından enerji verici olarak kullanılma
D) Hücre zarının yapısına katılma
E) Hormonların yapısına katılma
11. Farklı canlılar tarafından üretilen,
 Maltoz
 Selüloz
8. Altı karbonlu monosakkaritlerin aşağıdaki
 Glikojen
özelliklerinden hangisine amino asitler sahip değildir?
 Glikoz
A) Hücre zarındaki porlardan geçebilme
karbonhidrat çeşitleri için aşağıda verilenlerden
B) Birbirinin izomeri olma hangisi yanlıştır?
C) Kompleks yapılı moleküller oluşturabilme
D) Hücre zarının yapısına katılma A) Glikojen depo maddesi, selüloz ise yapı maddesi
olarak görev yapar.
E) Enerji verici olarak kullanılma
B) Maltoz bitki hücrelerinde bulunan bir disakkarittir.
C) Yapılarında karbon, hidrojen ve oksijen atomları
bulunur.
D) Glikojen, glikozun insan ve hayvan hücrelerindeki
polimeridir.
E) Hepsi de insanlar tarafından enerji kaynağı olarak
9. Yağlar diğer organik besinlere oranla daha fazla enerji kullanılabilir.
depo ettikleri hâlde, enerji eldesinde karbonhidratlardan
sonra kullanılırlar.
Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karbonhidratların solunumda kullanılmaları

12. Canlılar tarafından kullanılan inorganik besinler için,
sonucunda daha az enerji üretilmesi
B) Karbonhidratların yağlarla birlikte hücre zarının I. Canlı hücreler tarafından sentezlenmezler.
yapısına katılması II. Hücre zarındaki porlardan geçebilirler.
C) Yağlardaki hidrojen sayısının karbonhidratlardan III. Solunum reaksiyonlarında enerji verici olarak
daha fazla olması kullanılmazlar.
D) Yağların deri altında, karbonhidratların kaslarda
depolanması açıklamalarından hangileri doğrudur?
E) Yağların enerji eldesinde kullanılmaları sonucunda su A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve II

ve karbondioksit açığa çıkarmaları
7.A 8.B 9.C 10.A 11.E 12.B
29
1 BESİNLER
1. Egzersiz yapan veya kas kuvveti gerektiren işlerde 4. Uzun süreli açlıkta karbonhidrat, yağ ve protein olduğu
çalışan bir insanda terleme hızı yüksektir. Bu sayede bilinen numaralanmış besinlerin miktarındaki değişim
vücut, suyu buhar halinde dışarı atarak sıcaklığı dengeler. aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Bu bilgiye göre, vücut sıcaklığının düzenlenmesinde Bağıl miktar (Kilogram)

suyun hangi özelliğinden yararlanılır? 12
10
III
A) Sabit kaynama ve donma noktasına sahip olması 8
B) Kohezyon kuvvetiyle su taneciklerinin birbirini 6
çekmesi 4 II
2 I
C) İyi bir çözücü olması
Zaman (Hafta)
0 1 2 3 4 5 6 7 8
D) Özgül ısısının yüksek olması
E) Bulunduğu yüzeye çekim kuvveti uygulaması Numaralarla gösterilen besinler için aşağıdaki
ifadelerden hangisi söylenemez?
A) I, solunum tepkimelerinde ilk önce kullanılan

karbonhidrattır.
B) II, çok miktarda enerji veren yağ molekülüdür.
C) III, düzenleyici ve yapıcı - onarıcı özellikte olan proteindir.
D) II, hücrelerde en fazla yapıya katılan moleküldür.
2. “Bir organik besinin karbonhidrat olduğunun kanıtı ne E) Antikor, antijen ve hemoglobin III’ten oluşur.
olabilir?”
Bu sorunun yöneltildiği öğrenci, aşağıdakilerden

5. Proteinler Görevleri
hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur?
Solunum gazlarının kan ile
A) Uzun karbon zincirlerinden oluşma Hemoglobin
taşınmasını sağlar.
B) Yapısında sadece glikozit bağı bulundurma Vücuda giren antijenleri etkisiz hâle
Antikor
C) Çok sayıda monomerin birleşmesiyle oluşma getirir.
D) Solunum reaksiyonlarında kullanıldığında ATP Fibrinojen Yaralanmalarda kan akışını durdurur.
üretilme Hücre zarında kanal bulunduran
E) Hidroliz edilirken su tüketilme Taşıyıcı protein proteinlerdir. Hücre zarının seçici
geçirgenliğinde etkilidir.
Hücre zarının dış kısmında yer alır.
Hücrelerin birbirini tanımasında ve
Glikoprotein
hücreye alınacak maddelerin
seçilmesinde rol oynar.
İnsanda bazı protein çeşitleriyle ilgili özellikler yukarıdaki
tabloda verilmiştir.
3. Hücrelerde protein sentezi sırasında aşağıdaki
Bu verilere göre, proteinlerin aşağıdaki işlevlerden
olaylardan hangisi meydana gelmez?
hangisine sahip olduğu söylenemez?
A) Su oranı artar.
A) Kanın pıhtılaşması
B) Ozmotik basınç azalır.
B) Madde alışverişi
C) Sitoplazmanın pH derecesi azalır.
C) Tanıma ve haberleşme
D) Amino asit tüketimi artar.
D) Bağışıklık ve solunum gazlarını taşıma
E) Kurulan peptit bağı sayısı artar.
E) Enzimlerin yapısını oluşturma
1.D 2.B 3.C 4.D 5.E
30
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
6. Mineraller, hücrede protein, yağ veya karbonhidratlara 8. Proteinler insan vücudunda, aşağıdaki görevlerden
bağlı olarak bulunabildiği gibi hücrede tuzlar hâlinde de hangilerinin yerine getirilmesinde kullanılmaz?
bulunabilirler.
A) Vücudu mikroplara karşı koruyan antikorların
Buna göre, hücredeki görevleri;
üretilmesinde
I. hücre içindeki reaksiyonların gerçekleşmesini B) Uzun süreli açlık gibi zorunlu hallerde enerji
sağlayan enzimlerin yapısına katılan magnezyum üretilmesinde
ve demir iyonları, C) Vücuttaki düzenleyici sistemin bir parçası olan
II. kemik ve dişlerin yapısında birikerek sertleşmesini hormonların sentezlenmesinde
sağlayan kalsiyum ve fosfor mineralleri, D) Terlemeyle vücut sıcaklığının düzenlenmesinde
III. dokularda ve doku sıvısında suyu tutarak, vücudun E) Biyolojik reaksiyonların gerçekleşmesini sağlayan
su dengesini sağlayan sodyum ve klor iyonları enzimlerin sentezinde
şeklinde olan minerallerden hangileri herhangi bir

organik bileşiğin yapısına katılarak görev yapar?
9. Üç farklı protein molekülünün hidroliz edilmesi sonucu,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III oluşan amino asit sayı ve çeşitleri aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.
Protein
Amino asitlerin çeşidi ve sayısı
çeşidi
2 4 3 9 4 8
K
Glisin Lösin Alanin Valin Prolin Serin
3 4 8 5 6 4
L
7 2 5 9 4 3
M
Tabloya göre, K, L ve M proteinlerinin farklı kimyasal

yapılarda olmasının temel nedeni aşağıdakilerden
hangisidir?
7. Disakkarit çeşitlerinin bulunduğu canlılar ve yapı birimleri A) Amino asitlerinin sayısı

aşağıdaki tabloda ifade edilmiş; bazı bölümler boş B) Peptit bağı sayıları
bırakılarak numaralanmıştır.
C) Amino asitlerinin dizilişi
Disakkarit D) Nükleotit çeşitlerinin sayısı
Yapı birimleri Kaynağı
çeşidi E) Amino asitlerinin çeşidi
1 Glikoz + Glikoz Bitkisel
Sükroz Glikoz + 2 3
10. Böceklerde, vücudun korunmasını sağlayan dış iskeletin
4 Glikoz + Galaktoz 5 yapısında polisakkarit, lipit ve protein molekülleri bulunur.
Buna göre, ölen böceklerdeki dış iskeletin saprofit

Tabloda numaralanmış bölümlere gelmesi gerekenler organizmalar tarafından parçalanması sonucunda,
ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? aşağıdaki monomerlerden hangisi oluşmaz?
A) 1 ® Sakkaroz B) 2 ® Fruktoz A) Amino asitler B) Yağ asitleri

C) 3 ® Bitkisel D) 4 ® Laktoz C) Glikoz D) Gliserol
E) 5 ® Hayvansal E) Vitamin
6.A 7.A 8.D 9.C 10.E
31
2 BESİNLER
1. Organik besinlerin, enzimler ve su ile sindirilmesi 4. Aşağıda üç farklı besinin bazı özellikleri verilmiştir.
sonucunda oluşan, hücre zarından geçebilecek kadar
X ® Enerji verici
küçük hallerine “monomer” denir.
Y ® Enerji verici + Yapıcı - onarıcı
Buna göre, aşağıdaki organik besinlerden hangisi,
herhangi bir organik maddenin sindirimi sonucunda Z ® Yönetici molekül
açığa çıkan monomerlerden biri değildir? Buna göre,
A) Yağda çözünen vitaminler I. X, madensel tuzdur.

B) Temel olmayan amino asitler II. Y, proteindir.
C) Temel amino asitler III. Z, nükleik asittir.
D) Altı karbonlu monosakkaritler
yorumlarından hangileri doğru olabilir?
E) Yağ asitleri ve gliserol
A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız III
2. Bir hücrede, üç farklı molekülün sentezi sırasında kurulan D) Yalnız I E) II ve III

bağ sayıları grafiklerde gösterilmiştir.
Glikozit bağı Peptit bağı Ester bağı
72
39
6
5. İnsan vücudunda organik ve inorganik besinlerin yapıcı ve

1 2 3
onarıcı olarak bulunma oranları aşağıdaki tabloda
Bu grafiklerdeki veriler, aşağıdaki yorumlardan gösterilmiştir.
hangisinin yapılabilmesi için yeterli değildir?
Yetişkin bir insanın
Besin çeşidi
vücudundaki oranı (%)
A) Üç grafikte de bağların oluşumu sırasında su
molekülleri açığa çıkar. Su 60
Protein 19
B) Üç grafikte ifade edilen reaksiyon da hem hayvan
Yağ 15
hem bitki hücrelerinde gerçekleşebilir.
Mineral 5
C) 1. grafikteki reaksiyon gerçekleşirken sadece bir çeşit
Karbonhidrat 1
monomer kullanılmıştır.
D) 2. grafikteki reaksiyon gerçekleşirken 20 farklı Tablodaki bilgilere dayanarak, yetişkin bir insan
monomer kullanılmıştır. vücudu için,
E) 3. grafikteki reaksiyon gerçekleşirken 2 molekül yağ
I. Organik madde oranı inorganik madde oranından
sentezlenmiştir.
fazladır.
II. Peptit bağı taşıyan besinlerin oranı, glikozit ve ester
bağlarını taşıyan besinlerin oranlarının toplamından
3. Nişasta, selüloz, glikojen ve kitin molekülleri için fazladır.
aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak değildir? III. Enerji vermeyen organik besin grubunu, yapıcı ve
onarıcı olarak da bulundurmaz.
A) Aynı çeşit monomerlerden oluşma
B) Hücre içinde üretilebilme yorumlarından hangileri yapılabilir?
C) Hücre dışında sindirilebilme
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) Sadece C, H ve O elementlerinden oluşma
E) Glikozit bağına sahip olma D) II ve III E) I, II ve III
1.A 2.D 3.D 4.E 5.D
32
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
6. Karbonhidratların genel özelliklerinden bazıları şunlardır: 9. Hayvan hücrelerinde, aşağıdaki moleküllerden hangisi
dehidrasyon tepkimelerinde yapı birimi olarak
 Yağlara ve proteinlere dönüştürülebilirler. kullanılamaz?
 Hücre solunumunda öncelikle kullanılırlar.
 Hücre zarının yapısına katılırlar. A) Glikoz B) Yağ asidi
C) Fruktoz D) Gliserol
Bu bilgiler kullanılarak karbonhidratların;
E) Amino asit
I. fotosentezle üretilebilme,
II. yapı maddesi olma,
III. enerji verici olma
özelliklerinden hangilerine de sahip olduğu 10. Enerji veren besin gruplarının eşit miktarlarının enerji
söylenebilir? verimleri aşağıdaki grafik ile ifade edilmiştir.
A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I Enerji verimleri (Cal/g)
Besinler
7. Su, canlı organizmalarda aşağıdaki olaylardan X Y Z
hangisinin gerçekleştirilmesinde doğrudan

Grafikte X, Y ve Z ile gösterilen besin grupları
kullanılmaz?
aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Maddelerin insan vücudunun farklı bölgelerine

X Y Z
taşınmasında
B) Organik besin monomerlerinin birbirlerine A) Karbonhidrat Protein Yağ
dönüştürülmesinde B) Protein Yağ Karbonhidrat
C) Yeşil bitkilerin fotosentez ile besin üretmesinde C) Karbonhidrat Yağ Protein
D) Kimyasal tepkimeler için, çözücü bir ortamın D) Yağ Protein Karbonhidrat
oluşturulmasında
E) Protein Karbonhidrat Yağ
E) Organik besinlerin sindirilmesinde
8. Soğuk iklimlerde yaşayan memelilerde yağların bazı

kullanım amaçları şunlardır: 11. İnsanda karaciğerde depolanan vitaminlerin
eksikliğine bağlı olarak;
I. Su ihtiyacını karşılama
II. Enerji ihtiyacını karşılama I. raşitizm (kemik erimesi),
III. Soğuktan koruma II. skorbüt (diş eti hastalığı),

III. kanın pıhtılaşmasında gecikme
Yağların bu özelliklerinin hangilerinden çöllerde
yaşayan memeliler de yararlanırlar? hastalıklarından hangileri meydana gelebilir?
A) Yalnız II B) II ve III C) I ve III A) I ve II B) I ve III C) Yalnız III
D) Yalnız III E) I ve II D) Yalnız II E) Yalnız I
6.B 7.B 8.E 9.C 10.C 11.B
33
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Üç farklı mineralin insan vücudundaki görevlerinden 4. Bir araştırmacı besin maddelerini aşağıdaki gibi iki gruba
bazıları şöyledir: ayırıyor.
I. Kemiklerin ve dişlerin sertleşmesini ve kanın BESİNLER

pıhtılaşmasını sağlayan kalsiyum
II. Vücut sıvıları içinde su dengesini sağlayan sodyum
iyonları • Karbonhidratlar • Su
III. Tiroit bezinde sentezlenen tiroksin hormonunun • Yağlar • Mineraller
yapısına katılan iyot • Proteinler
• Vitaminler
Bu minerallerin bulunduğu doku çeşitleri, çoktan aza
doğru aşağıdakilerin hangisindeki gibi sıralanabilir?
Araştırmacı bu gruplandırmayı yaparken besinlerin;
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III I. organik veya inorganik yapıda olma,

II. üretici organizmalar tarafından sentezlenip
D) II - III - I E) III - I - II
sentezlenememe,
III. enerji verici olarak kullanılıp kullanılamama,
IV. hücre zarındaki porlardan geçip geçememe,
V. enzim - hormon gibi düzenleyici moleküllerin
2. Üç farklı amino asidin birleşmesiyle oluşmuş bir tripeptit yapısına katılıp katılmama
molekülünün açık formülü şöyledir:
özelliklerinden hangilerini dikkate almış olabilir?
H O H O H O
1 2 3 4 A) I ve II B) III ve V C) I, II, IV ve V
H2 N C C N C C N C C OH
R1 H R2 H R3 D) III, IV ve V E) I, II ve III
Proteaz veya peptidaz grubundan olan bir sindirim
enzimi, numaralanmış bağlardan hangilerini
koparabilir?
5. Karbonhidratlar yapılarındaki şeker miktarına göre

A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3
aşağıdaki gibi gruplandırılır.
D) 1 ve 4 E) 2 ve 3
Karbonhidratlar
Monosakkaritler Disakkaritler Polisakkaritler
3. İnsan vücudunda bulunabilen yağ çeşitleri şöyledir:

Bu gruplarda yer alan karbonhidrat çeşitlerinin tümü
I. Nötral yağlar için aşağıdakilerden hangisi ortaktır?
II. Steroitler
A) Hem hayvan hem bitki hücrelerinde sentezlenebilme
III. Fosfolipitler
B) Glikozit bağı içerme
Bu yağ çeşitlerinin birer moleküllerindeki yağ asidi C) Yapısında karbon, hidrojen ve oksijen elementleri
miktarları çoktan aza doğru aşağıdakilerin bulundurma
hangisindeki gibi sıralanır?
D) Farklı canlılarda, gerekli olduğu durumlarda enerji
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III kaynağı olarak kullanılabilme
E) Canlı organizmalarda, hücre içinde ve hücre dışında
D) III - I - II E) III - II - I sentezlenebilme
1.C 2.C 3.B 4.A 5.C
34
Orıjinal
® Sorular 1
6. Su moleküllerine ait aşağıdaki özelliklerden hangisi, 9. Gliserol molekülüne sadece yağ asitlerinin bağlanmasıyla
böceklerin su üzerindeki hareketini kolaylaştırır? oluşan bileşiklere nötral yağlar (trigliseritler) denir.
Aşağıda üç farklı bitkisel yağın yapısı gösterilmiştir.

A) Kohezyon etkisi
B) Özgül ısıya sahip olması 1 Gliserol 2 Gliserol 3 Gliserol
C) Donduğunda genleşmesi
Bütirik asit Oleik asit Palmitik asit
D) Çözücü olması
E) Buharlaşma sıcaklığının sabit olması Oleik asit Oleik asit Oleik asit
Fosfat grubu Oleik asit Bütirik asit
Bu üç yağ molekülünden hangileri nötral yağlara

örnektir?
A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3
7. Vitamin eksikliği sonucu meydana gelen bazı hastalıklar D) 1 ve 2 E) 2 ve 3

ve bu hastalıkların tedavisinde kullanılan besinler
şunlardır:
 Beriberi - Pirinç kabuğu

 Gece körlüğü - Karaciğer
 Skorbüt - Limon
Bu besinlerin kapsadığı vitaminler sırası ile

aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) A, B, K B) A, C, K C) B, A, C
10. Bir hayvan hücresinde bir organik besinin sentezlenmesi

D) K, C, E E) B, C, K
sürecinde iki maddenin miktarında meydana gelen
değişiklikler grafikte gösterilmiştir.
Madde miktarı
8. Biyolojik öneme sahip olan lipitler; nötral yağlar, steroidler 2

ve fosfolipitler şeklinde gruplandırılırlar. Zaman
Bu moleküllerle ilgili, Bu grafikteki madde değişimleriyle ilgili aşağıdaki

yorumlardan hangisi doğrudur?
I. Nötral yağlar, enerji kaynağı olarak kullanılır.
II. Steroitler bazı hormonların yapısına katılır. A) 2, CO2 ise 1 sitoplazmadaki glikoz miktarı olabilir.
III. Fosfolipitler hücre zarının yapısına katılır. B) 1, glikoz molekülleri ise, 2 hücrede depolanan
glikojeni gösterebilir.
C) 1, protein molekülleri ise, 2 amino asitleri gösterir.
A) Yalnız III B) I, II ve III C) Yalnız I D) 2, glikoz molekülü ise 1 nişasta moleküllerini gösterir.
E) 1, yağ asitleri ise, 2 nötral yağ moleküllerini gösterir.
D) II ve III E) I ve III
6.A 7.C 8.B 9.E 10.C
35
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR ENZİMLER
1. Bileşik enzimlerin bazılarının yapısına katılan 4. Aşağıda verilenlerden hangisi enzimlerin genel
kofaktörler için, özelliklerinden biri değildir?
I. Bir enzimden ayrıldıklarında, başka bir enzime A) Canlılığın temel maddesidir.

bağlanabilirler.
B) Bir enzim farklı reaksiyonlarda iş görür.
II. Reaksiyonları, apoenzim (protein) kısmı olmadan
C) Temel yapısı proteindir.
da gerçekleştirebilirler.
D) Hücre içinde üretilirler.
III. Bazıları inorganik yapılıdır.
E) Hücre içi ve dışında çalışabilirler.
5. Sağlıklı bir insanın vücudunda, görev yapan bütün

enzimler için;
2. Enzimlerle ilgili olarak, aşağıda verilen açıklamalardan I. aynı reaksiyon çeşidinin gerçekleşmesinde, tekrar
hangisi doğrudur? tekrar kullanılabilme,
A) Substratların enerjisini artırarak reaksiyonları II. hem hücre içinde, hem de hücre dışında reaksiyonu
hızlandırırlar. gerçekleştirebilme,
B) Bütün reaksiyonları çift yönlü olarak III. reaksiyonun gerçekleştirilmesi sırasında, ATP
gerçekleştirebilirler. enerjisi kullanma
C) Vücuttaki bütün reaksiyonlarda enzimler ve ATP özelliklerinden hangileri ortaktır?

birlikte görev yapar.
D) Bütün çeşitleri, sadece proteinlerden yapılmıştır. A) I ve III B) I ve II C) Yalnız I
E) Reaksiyonları, enerji gereksinimlerini azaltarak

hızlandırırlar.
3. Çeşitli bileşik enzimlerin, sindirim enzimleriyle

hidroliz edilmesi sonucunda, aşağıdakilerden 6. Enzim aktivitesini etkileyen aşağıdaki faktörlerden
hangisinin ortamda birikmesi beklenmez? hangisinin artırılması reaksiyon hızına sadece
olumsuz etki yapar?
A) Bazı mineraller
A) Enzim yoğunluğu
B) Monosakkaritler
B) Substrat yoğunluğu
C) Temel amino asitler
C) Sıcaklık
D) Bazı vitaminler
D) Aktivatör miktarı
E) Temel olmayan amino asitler
E) İnhibitör miktarı
1.C 2.E 3.B 4.B 5.C 6.E
36
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım ENZİMLER KAZANIM DAKLI SORULAR
1. İnsanın ince bağırsağında görev yapan, bir çeşit sindirim 3. Yavaşlayan enzimatik bir reaksiyonu hızlandırmak
enzimiyle gerçekleştirilen reaksiyonun hızında meydana için;
gelen değişme grafikte gösterilmiştir.
I. ortama substrat eklenmesi,
Reaksiyon hızı
II. ortama aktivatör eklenmesi,
III. pH’ın optimuma getirilmesi,
IV. ortama inhibitör eklenmesi
uygulamalarından hangileri yapılabilir?
Zaman A) Yalnız I B) I ve II C) I ve IV
Reaksiyon hızının, grafikteki gibi değişmesine;

D) III ve IV E) I, II ve III
I. substratın sınırlı tutulduğu koşulda enzim
yoğunluğu,
II. sıcaklık,
4. Enzim aktivitesini etkileyen faktörler ve etki
III. ortamın asitlik oranı
biçimleriyle ilgili aşağıdaki grafiklerden hangisi
faktörlerinden hangilerinin, artırılması neden olabilir? yanlıştır?
A) I ve II B) I, II ve III C) Yalnız I A) Enzim aktivitesi B) Enzim aktivitesi
2. Aşağıdaki grafikte biyokimyasal bir tepkimenin iki farklı Sıcaklık Su

15 derişimi
enerji düzeyinde gerçekleşme durumu gösterilmiştir. (%)
Enerji miktarı C) Enzim aktivitesi D) Enzim aktivitesi
a
Substrat İnhibitör
yüzeyi miktarı
Zaman
a Enzimli aktivasyon enerjisi E) Enzim aktivitesi
b Enzimsiz aktivasyon enerjisi
Grafikteki veriler kullanılarak,

Aktivatör
I. Reaksiyon enzim kullanılmadan gerçekleşemez. miktarı
II. Enzim kullanılması reaksiyonun başlaması için
gereken enerji miktarını azaltmıştır.
III. Substratların enerji düzeyi ürünlerin enerji
düzeyinden fazladır. 5. Enzimatik bir reaksiyonun sürekli devam etmesi için,
aşağıdakilerden hangisi ortamda artırılmalıdır?
A) Sıcaklık B) Su C) Ürün
D) Substrat E) pH
1.B 2.D 3.E 4.C 5.D
37
KARMA SORULAR 1
ENZİMLER
1. Enzimin en iyi çalışabileceği sıcaklığa optimum sıcaklık 3. Enzim miktarının sabit tutulduğu bir ortamda, substrat
denir. Daha düşük ve daha yüksek sıcaklıklar enzimlerin yoğunluğu sürekli olarak artırılıyor.
çalışma hızını azaltır.
Bu durumdaki bir reaksiyon ortamında,
Sıcaklık değişimlerinin enzimlere olan etkileriyle ilgili aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesi
olarak, beklenir?
I. Düşük sıcaklıkta belli bir süre bekletilen enzimler, A) Ürün miktarının, enzimlerin miktarına bağlı olarak
optimum sıcaklıklarına alındıklarında, tekrar azalması
reaksiyon gerçekleştirebilirler.
B) Reaksiyonun önce yavaşlayıp, sonra sabit hızla
II. Yüksek ve düşük sıcaklıklar enzimlerde benzer gerçekleşmeye devam etmesi
bozulmalara neden olarak reaksiyonların
C) Tepkime (reaksiyon) hızının sürekli olarak artmaya
gerçekleşmesini engeller.
devam etmesi
III. Yüksek sıcaklık enzimlerin protein yapılarını
D) Enzim miktarına bağlı olarak, reaksiyon hızının da
bozduğu için, reaksiyonların durmasına neden olur.
azalması
yargılarından hangileri doğrudur? E) Tepkime hızının en yüksek noktaya erişene kadar
hızlanıp sonra sabit hızla devam etmesi
A) Yalnız III B) I ve III C) Yalnız I
4. Bileşik enzimlerin yapısını oluşturan apoenzim (protein)
kısmı sadece bir çeşit reaksiyonu gerçekleştirebildiği
2. Özdeş üç deney tüpüne, aynı yoğunlukta ve miktarlarda halde, koenzim (vitamin v.s) kısmı farklı reaksiyonların
H2O2 çözeltileri ile farklı özelliklerde karaciğer örnekleri gerçekleştirilmesinde görev yapabilir.
konuluyor. Bu durumun oluşmasında koenzimlere ait;

1. tüp O2 gazı 2. tüp 3. tüp
I. farklı apoenzimlere bağlanabilme,
II. reaksiyondan değişmeden açığa çıkma,
H2O2 H2O2 H2O2
çözeltisi çözeltisi çözeltisi III. organik yapıda moleküller olma
faktörlerinden hangileri etkili olmuştur?
A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız I

Tek parça Dövülmüş Kaynatılmış
karaciğer karaciğer karaciğer
Bu tüpler, bir süre bekletildikten sonra şekildeki
durum ortaya çıktığına göre;
I. 1. tüpte 2. tüpe göre daha yavaş O2 çıkışının

5. Bileşik enzimlerde protein olmayan kısım, koenzim veya
olması, daha az enzimin aktif olduğunu gösterir.
kofaktör olarak adlandırılır.
II. 2. tüpteki bir enzim molekülünün aktivitesi, 1.
tüpteki bir enzim molekülünün aktivitesinden daha Buna göre, farklı enzimlerin yapısına katılarak
yüksektir. çalışmasını sağlayan aşağıdaki ek kısımlardan hangisi
bir yönüyle diğerlerinden farklıdır?
III. 3. tüpte oksijen çıkışının olmaması, substrat
yetersizliğinden kaynaklanır.
A) FAD (flavin adenin dinükleotit)
yorumlarından hangileri doğru olur? B) Ca2+ ve Mg2+ gibi metal iyonları
C) NAD (nikotinamid adenin dinükleotit)
A) II ve III B) I ve II C) Yalnız I
D) Suda çözünen vitaminler
D) I, II ve III E) I ve III E) Yağda çözünen vitaminler
1.B 2.C 3.E 4.C 5.B
38
KARMA SORULAR 1
6. Hücrelerde farklı enzimlerin üretilmesi sırasında, 8. İnsan vücudunda görev yapan enzimler;
gerçekleşen bazı olaylar aşağıda verilmiştir.
I. görev yerlerine kan damarları ile taşınma,
Bu olaylardan hangisi, bir enzimin üretilip aktif hale
II. hücre içinde sentezlenme,
gelmesi sürecinde, her durumda gerçekleşir?
III. hücre dışında görev yapabilme
A) Farklı veya aynı amino asit çeşitleri arasında peptit
özelliklerinden hangilerine sahip olamaz?
bağlarının kurulması
B) Sentez sırasında, mitokondrilerde üretilen ATP lerin A) II ve III B) Yalnız III C) Yalnız I
kullanılması
C) B grubu vitamin çeşitlerinin, enzimin protein D) Yalnız II E) I, II ve III
(apoenzim) kısmına bağlanması
D) mRNA üzerinde, ribozomların bir araya gelmesi ile
polizomların oluşması 9. Enzimler genel olarak, basit enzimler ve bileşik enzimler
olarak iki grupta toplanırlar.
E) Gerekli bütün amino asitlerin, hücre dışından hazır
olarak alınması Buna göre, enzimlerin belirtilen şekilde
gruplandırılmasında, aşağıdaki özelliklerden hangisi
dikkate alınır?
A) Hücre dışında görev yapabilme durumları

B) Görev yaptıkları organel çeşidi
C) Hücre içinde sentezlendikleri organel çeşidi
7. Bir deney tüpüne laktoz ve maltoz çözeltileri ile bu D) Gerçekleştirdikleri reaksiyon tipi
maddeleri yapı taşlarına parçalayacak enzimler eklenerek,
E) Yapılarında yardımcı kısmın bulunup bulunmaması
uygun sıcaklıktaki bir ortamda bekletiliyor.
Maltozu ve laktozu
parçalayan maltaz ve
10. Bir bakteride gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonun
laktaz enzimleri ekleniyor.
kademeleri aşağıda verilmiştir.
Gen 4
Maltoz ve n2
Gen 1 Ge Enzim 4
laktoz çözeltisi 2 D Ürün 1
zim
Enzim 1 En
Bu deney kabındaki çözelti ortamında, aşağıdaki A C

En
grafiklerin hangisinde gösterilen değişmenin meydana zim
3 E Ürün 2
gelmesi beklenmez? Ge Enzim 5
n3
A) Enzim miktarı B) Fruktoz miktarı C) Galaktoz miktarı Gen 5
Bakteri sayısında azalma olduğunu gören araştırmacı

besiyerine E maddesini eklediğinde üremenin tekrar
başladığını görmüştür.
Zaman Zaman Zaman
Bu bakterideki hangi genlerde zamanla mutasyon
D) Laktoz miktarı E) Glikoz miktarı meydana gelmiştir?
A) Yalnız Gen 3 B) Gen 3 ve 5
C) Yalnız Gen 1 D) Gen 1 ve 2

Zaman Zaman
E) Gen 2 ve 4
6.A 7.B 8.C 9.E 10.A
39
KARMA SORULAR 2
ENZİMLER
1. Bir bilim insanı, “Her canlı hücrede tepkime (reaksiyon) 3. Midenin bazı hücreleri tarafından üretilen pepsinojen
çeşidi kadar enzim çeşidi vardır.” hipotezini kuruyor. enzimi, ancak hidroklorik asit (HCl) ile etkileşirse aktif
olarak çalışabilir.
Bilim insanı bu hipotezini kurarken, enzimlere ait,
Bu durumda HCl için,
I. Her enzim çeşidi, kendisiyle ilgili tepkimenin
gerçekleştirilmesinde, hücre içinde veya hücre I. İnhibitör olarak görev yapar.
dışında tekrar tekrar kullanılabilir. II. Bileşik enzimlerin kofaktörüdür.
II. Enzim - substrat ilişkisi, anahtar ile kilit arasındaki III. Enzim aktivatörüdür.
uyuma (her anahtarın bir kilide özgü olmasına)
benzer. tanımlamalarından hangileri doğru olur?
III. Enzimler protein yapıda moleküller olduklarından,
A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I
sentezlenmeleri DNA lardan verilen şifrelere uygun
olarak her hücrenin kendisi tarafından yapılır.
özelliklerinden hangilerini dikkate almış olabilir?
A) Yalnız III B) II ve III C) Yalnız I

4. Hücrelerdeki biyolojik katalizör olan enzimlerle ilgili bazı
D) Yalnız II E) I ve II özellikler aşağıda verilmiştir.
Bu özelliklerden hangisi, sadece bazı enzim

çeşitlerinde görülebilir?
2. Bir deney kabında, uygun ortam koşulları hazırlanarak,
A) Reaksiyon sonucunda, bozulmadan açığa çıkma ve
denklemi aşağıda verilen enzimatik reaksiyonun
tekrar tekrar kullanılma
gerçekleşmesi sağlanıyor.
B) Ortamın pH değerinden ve sıcaklık değişimlerinden
Enzimler
Protein + H2O Amino asitler etkilenme
Bu deney, tepkimenin gerçekleştiği düzenek sürekli C) Protein kısmı, DNA şifrelerine göre sentezlenme
ısıtılarak tekrarlanırsa, amino asit miktarı aşağıdaki D) Reaksiyonları tersinir (çift yönlü) olarak
grafiklerin hangisindeki gibi değişir? gerçekleştirme
A) Amino asit B) Amino asit E) Başlamış reaksiyonun, aktivasyon enerjisini düşürme

miktarı miktarı
5. Bir miktar kıyılmış et, aynı miktardaki tek parça etten daha
kolay sindirilir.
Zaman Zaman
Bu farklı sindirim hızının oluşması,
C) Amino asit D) Amino asit
miktarı miktarı I. İki farklı etin, sindirilebildiği sıcaklık değerleri
birbirinden farklıdır.
II. Etlerin sindirilmesinde, farklı enzimlerin kullanılması
bu farklılığı oluşturur.
Zaman Zaman
III. Kıyma hâline getirilmiş ette, sindirim için enzimlerin
E) Amino asit etki yüzeyi artmıştır.
miktarı
yargılarından hangileriyle açıklanabilir?
A) Yalnız I B) I, II ve III C) I ve III
Zaman D) Yalnız II E) Yalnız III
1.D 2.D 3.E 4.D 5.E
40
KARMA SORULAR 2
6. Bir hücrede dışarıdan alınan K maddesinin, kullanılacak 8. İnsan vücudunda görev yapan bir enzimin, bileşik
P ürününe dönüşümünde görev alan enzimler ve genler enzim yapısında olduğu;
şekilde gösterilmiştir.
I. sentezlenmesi sırasında, ribozom ve endoplazmik
Gen I Gen II Gen III Gen IV
retikulum organellerinin görev yapması,
Enzim 1 Enzim 2 Enzim 3 Enzim 4
II. aktif hale gelmesi sırasında, golgi organelinde,
yapısına vitamin bağlanması,
P III. hem hücre içinde, hem de hücre dışında kendi
maddesi reaksiyonunu gerçekleştirebilmesi
L M N (Ürün)
maddesi maddesi maddesi
K
maddesi
özelliklerinden, hangilerine sahip olması ile
kesin olarak anlaşılır?
Bu reaksiyonlarla ilgili olarak aşağıda verilenlerden
hangisi yanlıştır? A) I ve III B) I ve II C) Yalnız II
A) K maddesini L ye dönüştüren enzim sentezlenemezse, D) Yalnız III E) II ve III

sitoplazmada çok miktarda P ürünü birikir.
B) K maddesinden P ürününün oluşması, dört
kademede gerçekleşir. 9. Bileşik enzimlerin yapısına katılan, organik yapılı
C) Gerekli ürünün (P maddesinin) oluşabilmesi için en kısımlara (koenzimlere);
az dört çeşit enzim görev yapar.
I. yağda çözünen vitaminler,
D) Reaksiyonlar zincirinde yer alan, gen-III bozulacak
II. NAD ve FAD gibi nükleotitler,
olursa, canlıya N maddesinin hazır olarak verilmesi
gerekir. III. proteinler ve polipeptitler
E) Canlıda K maddesinden P ürününün oluşması, moleküllerinden hangileri örnek olabilir?

reaksiyonları kontrol eden bütün genlerin aktif
olduğunu gösterir. A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız I
7. İnsan vücudunda görev yapan bazı enzimlerin, farklı pH D) I, II ve III E) Yalnız III
ortamındaki reaksiyon hızlarında meydana gelen
değişmeler grafikte gösterilmiştir.
Reaksiyon hızı
10. Canlı vücudunda, dışarıdan alınan bir ön maddenin (X
100 maddesinin) gerekli ürüne (T maddesine) dönüşme süreci
Dekarboksilaz Tripsin
Pepsin Arjinaz
80 aşağıda verilmiştir.
60 Enzim - 1 Enzim - 2 Enzim - 3

X Y Z T
40
Bu reaksiyonlarda kullanılan Enzim-2, özel bir
20
yöntemle etkisiz hâle getirilirse,
pH
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 I. Ortamdaki Z ve T miktarı yavaş yavaş azalır.
Bu grafikteki veriler kullanılarak aşağıdakilerden II. Enzim - 1 ve Enzim - 3 çalışamaz.
hangisi çıkarılabilir? III. Ortamda Y maddesi birikir.
A) Enzimlerin kendine özgü optimum bir pH derecesi vardır. durumlarından hangilerinin meydana gelmesi
B) Nötr ortamda enzimler daha az çalışırlar. beklenir?
C) Enzimler pH değişimlerinden etkilenmezler.
A) Yalnız II B) I ve III C) Yalnız I
D) Enzimler genellikle asidik ortamda çalışırlar.
E) Enzimler genellikle bazik ortamda çalışırlar. D) I ve II E) Yalnız III
6.A 7.A 8.C 9.A 10.B
41
KARMA SORULAR 3
ENZİMLER
1. Bir canlının vücudunda görev yapan, bütün enzim 4. İnsanda ve arpa bitkisinde, ortak olarak bulunan amilaz
çeşitleri için; enziminin, sıcaklığa bağlı reaksiyon hızı değişimleri
I. reaksiyonları tersinir (iki yönlü) olarak grafikte verilmiştir.
gerçekleştirebilme, Reaksiyon hızı
II. reaksiyondan etkilenmeden açığa çıkma,
III. yapısında protein kısım bulundurma, İnsan Arpa
amilaz amilaz
IV. koenzim veya kofaktör isimli bir molekül grubuyla enzimi enzimi
birlikte çalışma
Sıcaklık (°C)
0 10 20 30 40 50 60
A) I, II ve III B) I ve IV C) I ve II
Grafikteki veriler kullanılarak,
D) II ve III E) II, III ve IV
I. Her enzim çeşidi, belli bir sıcaklık derecesinde
aktivite gösterebilir.
2. Enzimler etkilerini su içinde gösterdiklerinden, ortamın su
yoğunluğu enzimlerin etkinliğini değiştirir. Genellikle su II. Aynı enzim çeşidi, farklı canlılarda farklı sıcaklık
yoğunluğu %15 in altında olan ortamlarda enzimler görev değerlerinde daha iyi aktivite gösterebilir.
yapamaz. III. Bir enzim çeşidi, farklı canlılarda farklı
reaksiyonların gerçekleşmesini sağlar.
Farklı canlılar ve ortamlara ait;
I. bal gibi çok yoğun ortamlarda, mikroorganizmaların kararlarından hangilerine varılabilir?
yaşayamaması,
II. enterokinaz bulunmayan ortamlarda, tripsinojen A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız I
enziminin aktivite gösterememesi,
III. bitki tohumlarının kurak ortamlarda çimlenememesi
durumlarından hangileri bu olaya örnek verilebilir?
A) I ve III B) Yalnız III C) Yalnız I
D) Yalnız II E) II ve III 5. Enzimlerin katalizörlüğünde gerçekleşen bir metabolik

olayın reaksiyon kademeleri şöyledir.
Enzim Enzim Enzim
3. Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi bulunur ve X Y Z
Glikoz Fruktoz Fosfogliserik Pirüvik
görev yapar.
difosfat asit (PGA) asit
Bu durum, enzimlerin aşağıdaki özelliklerinden
Bu olay ve reaksiyonlar, enzimlere ait aşağıdaki
hangisinin bir sonucudur?
özelliklerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?
A) Enzimlerin protein kısımlarının substratlarına özgü
A) Reaksiyonların aktivasyon (başlama) enerjisini
olması
düşürmeleri
B) Bazı enzim çeşitlerinin reaksiyonları tersinir olarak
B) Reaksiyonları, koenzim veya kofaktörler ile birlikte
gerçekleştirmesi
gerçekleştirmeleri
C) Enzimlerin reaksiyondan etkilenmeden açığa çıkıp
C) Reaksiyonları, tersinir (iki yönlü) olarak
tekrar tekrar kullanılabilmesi
gerçekleştirebilmeleri
D) Bütün biyokimyasal reaksiyonların enzimler
D) Reaksiyondan etkilenmeden açığa çıkıp tekrar tekrar
tarafından yürütülmesi
kullanılabilmeleri
E) Enzimlerin çok yavaş gerçekleşen reaksiyonları
E) Reaksiyonlarda, takım halinde görev yapabilmeleri
hızlandırması
1.D 2.A 3.A 4.D 5.E
42
KARMA SORULAR 3
6. Bir enzimin, üretilmesinden işlerlik kazanmasına 8. Sağlıklı bir insanın vücudunda, aşağıdaki enzimatik
kadar geçen sürede; olaylardan hangisi, hem hücre içinde hem de hücre
dışında gerçekleşebilir?
I. proteinle koenzimlerin birleşmesi,
II. mitokondri aktivitesinin artması, A) Nişastanın gikozlara kadar sindirilmesi
III. amino asit tüketiminin artması, B) Yağ asitlerinin, H2O ve CO2 ye kadar yıkılması
IV. bazı minerallerin harcanması C) Glikojenin glikozlara kadar parçalanması
D) Nükleotitlerden nükleik asit üretilmesi
metabolik olaylarından hangileri kesin olarak
gerçekleşir? E) Amino asitlerden protein sentezlenmesi
A) II ve III B) I ve IV C) Yalnız I
D) Yalnız III E) I, II ve IV
9. Canlı bir hücrede gerçekleşen biyokimyasal

reaksiyonlar için,
I. Reaksiyonların başlaması için gerekli enerji

enzimlerden sağlanır.
II. Görevli enzimler reaksiyonlardan etkilenmeden
7. Bir öğrenci; üç farklı deney kabına, farklı besinlerden ve çıkar.
bu besinleri yapı taşlarına kadar sindirecek enzimlerden III. Reaksiyonun gerçekleşmesinde görev yapan
koyarak, ılık su taşıyan bir kaba yerleştiriyor. enzimler bir defa kullanılır.
I II III açıklamalarından hangileri doğrudur?

Asidik çözelti Bazik çözelti Bazik çözelti
Protein Yağ Nişasta A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız I

+ + +
protein yağ nişasta
sindirici sindirici sindirici D) Yalnız II E) I, II ve III
enzim enzim enzim
Ilık su banyosu (25 °C)
Bir süre sonra, tüplerde bazı besin yapı taşlarının

oluştuğunu belirliyor. 10. Aşağıda bazı biyolojik reaksiyonlar verilmiştir.
Bu deney düzeneğini kuran ve sonuçlarını Nişasta

Enzim - 1
Maltoz
yorumlayan bu öğrencinin, aşağıdaki yargılardan
hangisine varması yanlış olur? Maltoz
Enzim - 2
Glikoz
A) Farklı enzimlerin, etkinlik gösterdiği çözeltilerin asitlik Glikoz

Enzim - 3
Laktik asit
oranı farklı olabilir.
B) III. deney kabında tek çeşit organik molekül Bu reaksiyonlar ve reaksiyonları katalizleyen enzimler
oluşurken I. ve II. deney kaplarında, farklı özellikteki ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
organik moleküller oluşabilir.
A) Reaksiyonların tamamı yıkım reaksiyonlarıdır.
C) Bazı enzimler, vücut dışında da etkinlik gösterebilir.
B) Oluşan ürünler protein sentezinde kullanılır.
D) Üç deney kabında da farklı besin yapı taşları
C) Birinin ürünü diğerinin substratıdır.
birikmeye başlar.
D) Reaksiyonlarda farklı enzimler görev yapar.
E) Enzimlerin çalışma hızları, ortamın sıcaklığına bağlı
olarak değişiklik gösterir. E) Enzimler takım halinde çalışırlar.
6.D 7.E 8.C 9.D 10.B
43
1 ENZİMLER
1. Aşağıdaki şekilde enzim-substrat ilişkisi gösterilmiştir. 3. Enzimler, etkinliklerini substratın dış yüzeyinden itibaren
Aktif bölge başlattıkları için substratın enzimle temas eden yüzeyi
arttıkça reaksiyonun hızı da artar.
Bu duruma, aşağıdaki olaylardan hangisi örnek olarak

verilebilir?
Substrat Enzim Enzim - Substrat Ürün Enzim
kompleksi
A) Besinlerle alınan yağların, hücresel solunumda
Bu şekle bakılarak, kullanılmasıyla, diğer besinlerden daha çok enerji ve
su oluşması
I. Biyokimyasal reaksiyonlarda enzimler değişime B) Hücre içinde üretilen enzimlerin vücut dışında da
uğramaz. besinleri parçalayabilmesi
II. Enzimler substratta değişime neden olurlar. C) Bitkilerde yaprak yüzeyi arttıkça üretilen besin
III. Enzim ile substratı arasında anahtar - kilit ilişkisi miktarının da artması
bulunur. D) Çiğnenerek yutulan besinlerin, bütün (çiğnenmeden)
yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yutulan besinlere göre daha çabuk sindirilmesi
E) Vücuda alınan besinlerdeki su oranına bağlı olarak
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II oluşan idrar miktanın artması
4. Eski zamanlarda tarladan toplanan kabaklar, saman

içerisinde saklanmıştır. Bu sayede besin olarak tüketilen
kabaklar çürümeden uzun süre tazeliğini korumuştur.
2. Patates hücrelerinde üretilen katalaz enzimi, zehirli bir
Burada samanlar;
madde olan H2O2’yi H2O ve O2’ye parçalar.
Aşağıdaki deney düzeneklerinde eşit miktarda fakat farklı I. nem tutma,

nitelikteki patates parçaları kullanılarak yine eşit miktarda II. kabakların enzim aktivitesini düşürme,
hidrojen peroksitin H2O ve O2’ye parçalanması III. kabaklara besin sağlama
gösterilmiştir.
işlevlerinden hangilerini yerine getirerek bu durumu
I II III
sağlamış olabilir?
H2O2 H2O2 H2O2
Parçalanmış Kıyılmış Ezilmiş

patates patates patates
5. Canlılardaki biyokimyasal reaksiyonların
Buna göre, bu düzeneklerle ilgili verilen aşağıdaki gerçekleştirilmesini sağlayan bütün enzim çeşitleri
bilgilerden hangisi yanlıştır? için aşağıdakilerden hangisi ortaktır?
A) Substrat yüzeyi gaz çıkışında etkili olmuştur. A) Temel yapısı protein moleküllerinden meydana gelme
B) Enzim yoğunluğu gaz çıkışında etkili olmuştur. B) Kendine özgü reaksiyonu, sadece hücre içinde
C) Tüplerde gaz çıkış hızı sırasıyla III, II, I şeklinde olur. gerçekleştirebilme
D) Enzimler hücre dışında da çalışabilir. C) Reaksiyonları tersinir olarak yürütebilme
E) Patates, enzim kaynağı olarak kullanılır. D) Koenzim veya kofaktörlerle birlikte çalışma
E) Hücre içinde takımlar hâlinde iş görme
1.E 2.A 3.D 4.B 5.A
44
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
6. Hücrelerde görev yapan, hidrolitik grubundan 8. Enzimatik bir reaksiyon sürecinde, ortamda biriken ürün
enzimler, aşağıda verilen tepkimelerden hangisinin miktarının değişme durumu grafikte gösterilmiştir.
gerçekleşmesini sağlayabilirler? Ürün miktarı
A) Organik molekülleri monomerlerine parçalama

B) Monomerler arasında bağ oluşturma
C) İnorganik maddelerden organik madde üretme I II III
D) Organik monomerleri inorganik maddelere çevirme
E) Organik moleküllerin birbirine dönüşmesini sağlama Zaman
t0 t1 t2 t3
Bu grafikteki değişimlerin oluşmasında aşağıdaki

durumlardan hangisi etkili olmamıştır?
A) III. dönemde reaksiyon ortamındaki sıcaklığın,

enzimler için uygun olmayan değere getirilmesi
B) II. dönemin sonunda, enzim ve substrat miktarlarının
eşitlenmiş olması
C) III. dönemde, ortamdaki enzimlerin görev yapamaz
hâle gelmesi
D) I. dönemin sonunda, reaksiyon ortamına bir miktar
7. Enzim miktarı ve substrat miktarı birbirine bağlı olarak enzim aktivatörünün eklenmesi
reaksiyonun hızını etkiler. E) II. dönemin sonunda, ortamdaki substrat miktarının
Aşağıdaki grafiklerde iki farklı enzimatik reaksiyonun tükenmesi
gerçekleşme hızları gösterilmiştir.
Reaksyon hızı Reaksyon hızı
9. “Bir madde, birden fazla enzim çeşidi tarafından substrat

olarak kullanılabilir.” hipotezini ortaya atan bir bilim
Zaman Zaman insanı farklı hücrelerde gerçekleşen;
1. grafk 2. grafk
I. pişmiş nişastanın amilaz enzimiyle maltoza;
Reaksiyon hızlarının grafiklerdeki gibi
maltozun da maltaz enzimiyle glikozlara
gerçekleşmesiyle ilgili,
parçalanması,
I. 1. grafik enzim ve substrat miktarı birlikte
artırıldığında çizilir. II. fotosentezle karbondioksit ve sudan glikoz
sentezlenebildiği gibi aynı maddelerden
II. 2. grafik enzim artışına karşın substrat miktarı sınırlı
alyuvarlarda H2CO3 sentezlenmesi,
olduğunda çizilir.
III. glikoz molekülünün, enerji üretmek amacıyla
III. 1. grafik her şeyin uygun olduğu ortamda sıcaklık
karbondioksit ve suya parçalanabildiği gibi glikojen
sürekli artırıldığında çizilir.
sentezinde de kullanılabilmesi
IV. 2. grafik sınırlı miktarda enzim bulunan ortamda
substrat miktarı sürekli artırıldığında çizilir. olaylarından hangilerini bu hipotezi için veri olarak
yargılarından hangileri doğrudur? kullanmış olabilir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV A) I ve III B) II ve III C) Yalnız II
D) I, II ve IV E) II, III ve IV D) Yalnız I E) Yalnız III
6.A 7.A 8.B 9.B
45
2 ENZİMLER
1. Kayısı, üzüm ve fındık gibi meyveler kurutularak saklanır. 3. Özdeş üç mısır koçanı aşağıdaki işlemlerden geçiriliyor ve
sonuçları belirleniyor.
Bu durum enzimlerin aşağıdaki özelliklerinden
hangisiyle ilgilidir? • 1. mısır koçanı koparıldıktan sonra bir süre kaynar
suda bekletilip çıkartılıyor. Daha sonra haşlanarak
A) Yüksek sıcaklıkta bozulmaları
yeniyor.
B) Düşük sıcaklıkta işlevlerini kaybetmeleri
• 2. mısır koçanı koparıldıktan sonra oda
C) Protein yapıda olmaları
sıcaklığında bir süre bekletiliyor. Daha sonra
D) Hücre dışı ortamda çalışabilmeleri haşlanarak yeniyor.
E) Su oranının düşük olduğu ortamlarda etkinlik
• 3. mısır koçanı koparıldıktan sonra derin
gösterememeleri
dondurucuda saklanıyor. Daha sonra derin
dondurucudan çıkarılıp hemen haşlanarak yeniyor.
Sonuç: 2. koçandaki mısır taneleri diğerlerine göre daha

az tatlı olmuştur. Bu durumun sebebi mısır
tanelerinde glikozun nişastaya dönüşmesidir.
Bu çalışmada 1. ve 3. koçandaki mısır tanelerinin

daha tatlı olması, enzimlerin;
I. yüksek sıcaklıkta bozulma,

2. Aşağıdaki şekil hücrede gerçekleşen enzimatik bir
II. düşük sıcaklıkta çalışmama,
reaksiyonu göstermektedir.
III. hücre dışı ortamda etkinlik gösterebilme
+ + özelliklerinden hangilerine bağlı olduğu söylenebilir?
Substrat Enzim Substrat- Ürün Enzim A) I, II ve III B) Yalnız III C) I ve II

Enzim
Kompleksi
D) I ve III E) Yalnız II
Reaksiyon hızı
I
II
III
IV
Zaman
Grafikteki eğriler ise yukarıdaki reaksiyonla ilgili

değişimleri göstermektedir.
Tüm bu veriler kullanılarak aşağıdaki çıkarımlardan

hangisi yapılamaz?
4. İnsanda, aşağıdaki dönüşümlerden hangisini
gerçekleştiren enzim sentezlenemez?
A) III, substrat-enzim kompleksi, I ise üründür.
B) Reaksiyon sonunda enzim miktarında azalma A) Nişasta ® Glikoz
görülür.
B) Glikoz ® Glikojen
C) Enzim, substratına uygun özelliktedir.
C) Yağ ® Gliserol + Yağ asidi
D) II, enzimin etki ettiği substrat molekülüdür.
D) Provitamin A ® A vitamini
E) IV, enzim molekülüdür.
E) Amino asit ® Temel amino asit
1.E 2.B 3.C 4.E
46
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
5. Aşağıdaki şemada öncül maddeden Arjinin oluşumu 7. Eşit miktarda hidrojen peroksit (H2O2) bulunan ağzı kapalı
sırasında görevli genler, moleküller ve enzimler gösterilmiştir. iki kap, şekilde belirtilen özellikte karaciğerler konulduktan
sonra cam boru yardımıyla birbirine bağlanıyor.
Gen1 Gen2 Gen3
Renkli sıvı
mRNA1 mRNA2 mRNA3
A 1 2 B
Enzim1 Enzim2 Enzim3
H2O2 H2O2
Öncül madde Ornitin Sitrulin Arjinin
Şemadaki veriler kullanılarak,

İkiye bölünmüş Dörde bölünmüş
I. Enzim-1’in görev yaptığı tepkimenin ürünü karaciğer karaciğer
Enzim-2’nin substratı olmuştur.
II. Gen-2’deki mutasyon sonucu Enzim-2’nin Bu tüplerde H2O2 ® H2O + 1/2O2 tepkimesi
üretilememesine bağlı olarak ortamda sitrulin gerçekleştiğine göre, meydana gelen değişimlerle
birikimi olur. ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
III. Öncül maddeden arjinin üretilmesi sırasında üç
farklı enzim takım hâlinde görev yapmıştır. A) Renkli sıvının ilk hareketi 1 yönünde olur.
B) Bu deney düzeneği substrat yüzeyi ile enzim aktivitesi
arasındaki ilişkiyi görmek için hazırlanmış olabilir.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II C) Tüplerde reaksiyonlar tamamen bittikten sonra renkli

sıvı başlangıçtaki yerinde kalır.
D) I ve III E) I, II ve III D) Renkli sıvının hareket etmesinin sebebi katalaz
enziminin etkinliği sonucu açığa çıkan gazdır.
E) A tüpündeki karaciğer sekiz parçaya ayrılıp deney
tekrarlanırsa, renkli sıvının ilk hareketi 2 yönünde
6. A + Enzim - 1 (X kofaktörü) ¾® B + C + Enzim - 1 olur.
B + Enzim - 2 (Y koenzimi) ¾® D + Enzim - 2
D + Enzim - 3 (Y koenzimi) ¾® F + G + Enzim - 3
Yukarıda bir dizi enzimatik reaksiyon gösterilmiş ve

reaksiyonlarda görev yapan enzimlerin yardımcı grupları
parantez içinde belirtilmiştir.
Bu reaksiyonlara bakılarak, enzimlerle ilgili,
I. Bir substrata birden fazla enzim etki edebilir.

II. Her enzim çeşidi kendine özgü yardımcı kısım ile
çalışabilir.
III. Bir enzimin ürünü başka bir enzimin substratı
olabilir. 8. Bir enzimin sadece bir çeşit substratı etkilemesi,
aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
IV. Bir yardımcı grup farklı enzimlerin yapısına
katılabilir.
A) Substrat ile anahtar - kilit ilişkisi kurabilmeleri
yorumlarından hangileri yapılabilir? B) Vitaminlerle bağlanabilmeleri
C) Bileşik yapılı olmaları
D) Optimum sıcaklıkta etkinlik göstermeleri
D) III ve IV E) II, III ve IV E) İnhibitör maddelerin enzimlerin yapısını değiştirmesi
5.D 6.D 7.B 8.A
47
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. İnsan vücudunda görev yapan, dört farklı bileşik enzim 3. Fosfat grupları içeren organik bileşikler (organofosfatlar)
çeşidinin kofaktörü olan mineral ve enzimin vücutta tarımda ürün verimini artırmak için böcek öldürücü olarak
gerçekleştirdiği reaksiyonlar tabloda gösterilmiştir. kullanılır.
Enzimin vücuttaki Bu bileşikler sinir hücrelerinde iletimi sağlayan

Enzim çeşidi Kofaktör
etkinliği nörotransmitter maddelerin yıkımını sağlayan enzimlerin
DNA’ların eşlenmesini çalışmasını da durdurur.
DNA polimeraz Zn2+
sağlama Bu bilgilere göre, organofosfatlarla ilgili,
Hidrojen peroksiti su ve
Katalaz Fe2+ I. İnhibitör etkileri vardır.
oksijene ayrıştırma
Alyuvarlarda, II. Sindirim enzimi olarak işlev görebilir.
Karbonik karbondioksit ve sudan III. Enzimlerin üç boyutlu yapısını değiştirirler.
Zn2+
anhidraz karbonik asit oluşumunu
sağlama yargılarından hangilerine varılabilir?
ETS’de yükseltgenmeyi
Sitokrom oksidaz Cu2+ A) Yalnız II B) I, II ve III C) I ve II
sağlama
Bu tablodaki verilere göre, enzimlerin özellikleriyle D) I ve III E) Yalnız III

ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisine doğrudan
ulaşılabilir?
A) Enzimler, reaksiyonların gerçekleşmesinde tekrar

tekrar kullanılabilir.
B) Bir iyon çeşidi, farklı enzimlerin çalışmasında
kofaktör olarak görev yapabilir.
C) Kofaktörü aynı olan farklı enzimler, aynı çeşit
substratlara etki edebilirler.
D) Bütün enzimler, inorganik bir madde ile birlikte
4. Sağlıklı bir insanda yaşlanmış olan kan hücreleri
çalışırlar.
parçalanırken oluşan glikolipitler belirli bir düzen içinde
E) Bileşik enzimlerdeki apoenzim kısmı, farklı yıkılır. Gaucher hastası bireylerde glikolipitlerin yıkılmasını
koenzimlerle birlikte çalışabilir. sağlayan enzim üretilemez. Vücuda zararlı hâle gelen bu
moleküller karaciğer, dalak ve beyin gibi önemli
organlarda birikir ve organların işlevine engel olur.
Buna göre, Gaucher hastalığı;
I. ilgili enzim sentezini gerçekleştiren genin hiç

olmaması,
II. ilgili enzim sentezini gerçekleştiren gende mutasyon
2. Enzimatik bir reaksiyonun sabit hızda gerçekleştiği olması,
ortama belirli miktarda inhibitör eklenirse aşağıdaki
III. ilgili enzimin üretimi sırasında glikolipide özgü üç
durumlardan hangisinin ortaya çıkması beklenir?
boyutlu yapıyı kazanmaması
A) Reaksiyon hızı artar. faktörlerinden hangilerine bağlı olarak ortaya

B) Reaksiyon hızı anında sıfıra düşer. çıkabilir?
C) Reaksiyon hızı zamanla azalır.
A) I ve III B) Yalnız III C) I ve II
D) Reaksiyon hızı sabit hızda gerçekleşmeye devam
eder. D) Yalnız II E) I, II ve III
E) Oluşan ürünler substrata dönüşür.
1.B 2.C 3.D 4.E
48
Orıjinal
® Sorular 1
5. Hücrelerde gerçekleşebilen karbonhidrat metabolizmasına 7. Besin içerikleri aynı olan üç deney tüpüne farklı enzimler
ait bazı dönüşümler aşağıdaki şemada gösterilmiştir. konulmuş, bir süre sonra tüplerde oluşan maddeler
Glikoz belirtilmiştir.
IV V 1. Deney 2. Deney
Laktaz
CO2 Maltaz
Nişasta + Glikojen
H2O Laktaz
Yağ Maltaz Yağ Yağ
II Yağ Laktoz
III Laktoz Glkoz
I Laktoz Maltoz
Glikoz Maltoz Galaktoz
Glkoz Maltoz
Şemada numaralanmış aşamalarda görev yapan
enzimlerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi 3. Deney
doğrudur? Lpaz
A) III, tersinir çalışır. Lpaz

Yağ Yağ asd
B) II ve IV aynı hücrede aktivite gösterebilir. Laktoz Glserol
Maltoz Laktoz
C) Bitki hücrelerinde I üretilemez.
Maltoz
D) IV, hidroliz reaksiyonu gerçekleştirir.
E) Organik maddelerin inorganik maddelere Bu sonuçlara bakılarak,
dönüşümünü V sağlar.
I. Enzim ile substratı arasında özgüllük ilişkisi vardır.
II. Enzimler tepkimelerden değişmeden çıkar.
III. Enzimler tepkimeleri çift yönlü olarak
gerçekleştirebilir.
6. Haşlanmış karaciğer ve uygun sindirim enzimleri
kullanılarak aşağıdaki deney düzeneği oluşturuluyor. yorumlarından hangileri yapılabilir?
Sindirim
enzimleri A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız I
D) II ve III E) Yalnız III
Kaynamakta olan Haşlanmış

musluk suyu bütün
karaciğer
Bu deney düzeneğinde sindirim olayının

gerçekleşmemesi; 8. Saprofit beslenen mantarlar ve bakteriler enzimlerini
hücre dışına salgılayarak besinleri sindirirler. Sindirim
I. sindirim enzimlerinin denatüre olması,
ürünlerini difüzyon ve aktif taşıma ile hücre içine alırlar.
II. karaciğerin haşlanmış olması,
Bu olay enzimlerin, aşağıdaki özelliklerinden hangisini
III. karaciğerin bütün hâlde olması,
kanıtlamak için kullanılabilir?
IV. musluk suyunda, sindirim enzimlerini aktive eden
kofaktörlerin bulunmaması A) Substratına özgü olma
durumlarından hangileriyle açıklanabilir? B) Hücre dışında çalışabilme

C) Tekrar tekrar kullanılabilme
A) Yalnız I B) II ve III C) II ve IV
D) Aktivasyon enerjisini düşürme
D) I ve IV E) I, II ve IV E) Substratı etkilemeye dış yüzeyinden başlama
5.B 6.A 7.A 8.B
49
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR NÜKLEİK ASİTLER
1. Bir nükleotidi oluşturan yapılar, aşağıdaki gibi 3. Aşağıda bir nükleotidin yapısı şematik olarak
gruplandırılır. gösterilmiştir.
Nükleotit P A: Adenin bazı

R: Riboz şekeri
A R
P: Fosfat grubu
Azotlu Beş karbonlu Fosfat Bu nükleotidin yapısında, organik besinlerin

organik baz şeker grubu yapısında bulunabilen;
a. Pürin bazları a. Deoksiriboz
I. glikozit,
• Adenin • DNA
II. ester,
• Guanin
III. peptit
b. Pirimidin bazları b. Riboz
bağlarından hangileri bulunur?
• Sitozin • RNA
• Timin
• Urasil
Bu şemadaki veriler kullanılarak,
I. Fosfat grubu tüm nükleotit çeşitlerinin yapısına

katılır.
II. Bir nükleik asit çeşidi nükleotitlerinde ya deoksiriboz
şekeri ya da riboz şekeri taşır.
4. Nükleik asit moleküllerinin yapısında toplam kaç çeşit
III. DNA’nın çift zincirli yapısında pürin sayısı pirimidin nükleotit bulunur?
sayısına eşit olur.
IV. Pürinler büyük; pirimidinler küçük organik bazlardır. A) 4 B) 5 C) 8 D) 16 E) 20
kararlarından hangilerine varılabilir?
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
5. Bir nükleik asit çeşidinin yapısında bulunabilen

monomerlerden bazıları şöyledir:
• Adenin bazı
• Riboz şekeri
• Fosfat grubu
2. Nükleik asitler için aşağıdaki bilgilerden hangisi
yanlıştır? Bu nükleik asit için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Organizmada yönetici molekül olarak görev yapan
organik bileşiklerdir. A) Tek zincirlidir.
B) Yapı taşları nükleotitlerdir. B) Kendini eşleyebilir.
C) Nükleotitler birbirine glikozit bağlarıyla bağlanarak C) Protein sentezinde aktif olarak görev yapar.
zincir haline gelir.
D) Karakteristik bazı urasildir.
D) Nükleotitlerindeki pentoz çeşidine göre adlandırılır.
E) Yapısındaki pürinlerin sayısı pirimdinlere eşit
E) Polimer özellikteki moleküllerdir. olmayabilir.
1.A 2.C 3.D 4.C 5.B
50
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım NÜKLEİK ASİTLER KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Çekirdekte bulunan kalıtımla ilgili bazı yapılar şunlardır: 4. Nükleik asit çeşitleri ile ilgili,
I. Gen I. DNA’nın bir zincirinde bulunan nükleotitler, birbirine

II. DNA hidrojen bağlarıyla bağlanarak polimer oluşturur.
III. Nükleotit II. Bir RNA molekülünde bulunan pürin bazlarının

toplam sayısı, pirimidin bazlarının toplam sayısına
IV. Kromozom
her zaman eşittir.
Bu yapıların küçükten büyüğe doğru dizilişi III. Nükleik asitler, sindirim enzimleriyle nükleotit olarak
aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? isimlendirilen birimlere kadar parçalanabilir.
IV. RNA çeşitlerinden tRNA, sitoplazmada bulunan
A) I - II - III - IV B) I - II - IV - III
amino asitleri ribozoma taşır.
C) II - IV - III - I D) III - I - IV - II
E) III - I - II - IV
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
D) III ve IV E) I, II ve IV
2. Aşağıdaki organik bazlardan hangisi sadece DNA

nükleotitlerinin yapısına katılır?
A) Adenin B) Guanin C) Sitozin
D) Timin E) Urasil
5. Aşağıdaki şekilde bir DNA molekülü ve bu DNA’da yer

alan iki farklı gen gösterilmiştir.
3. Çekirdekte bulunan DNA molekülleri, büyük yapılı
Gen 1 Gen 2
oldukları için çekirdek dışına çıkamaz. Bu nedenle,
DNA’dan üretilen mRNA’lar, aldıkları bilgiyi sitoplazmadaki
organellere taşırlar.
DNA Molekülü
Bu açıklamalara göre,
Şekle bakarak bu genlerle ilgili;
I. Bazı canlılarda yönetimi DNA sağlarken,
bazılarında mRNA sağlar. I. nükleotit dizilimi,
II. Ökaryot hücrelerde, hem çekirdekte hem de II. nükleotit sayısı,
sitoplazmada mRNA molekülleri bulunabilir.
III. belirlediği karakterler,
III. mRNA’nın molekül yapısı DNA’dan küçüktür.
IV. sentezlediği protein çeşidi
özelliklerinden hangilerinin aynı olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IV
D) II ve IV E) I, III ve IV
1.E 2.D 3.B 4.D 5.A
51
KARMA SORULAR 1
NÜKLEİK ASİTLER
1. Aşağıdaki tabloda DNA ve RNA molekülleri 3. Bir DNA molekülünün her iki zincirinde bulunan organik
karşılaştırılmıştır. baz, şeker ve fosfat sayıları aşağıda verilmiştir.
DNA RNA DNA zinciri

1. 2.
Monomer çeşidi
Bazları A, G, C ve T dir. Bazları A, G, C ve U dur.
Adenin (A) bazı 500 750
Şekeri deoksiribozdur. Şekeri ribozdur. Guanin (G) bazı 800 750
İki zincirden oluşur. Bir zincirden oluşur. Sitozin (C) bazı 750 800
A = T ve G = C eşitliği A = U ve G = C eşitliği Timin (T) bazı 750 500
vardır. yoktur.
Deoksiriboz şekeri 2800 2800
Kendini eşleyebilir. Kendini eşleyemez.
Fosfat 2800 2800
Protein sentezinde görev
Hücreyi yönetir.
alır. Tablodaki bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan
Çekirdek, mitokondri, Hücrelerin çekirdek, hangisine varılamaz?
kloroplast ve sitoplazma, ribozom,
prokaryotların mitokondri, kloroplastında A) Bazların toplam sayısı, şeker sayısına eşittir.
sitoplazmasında bulunur. bulunur. B) DNA’daki toplam nükleotit sayısı 5600’dür.
C) DNA’daki şeker, fosfat ve baz sayıları birbirine eşittir.
Bu tablodaki bilgilere bakılarak, DNA ve RNA
D) DNA’daki toplam pürin bazı sayısı 2500’dür.
moleküllerinin aşağıdaki özelliklerinden hangisi tam
olarak anlaşılamaz? E) 1. zincirdeki A+G toplamı, 2. zincirdeki C+T
toplamına eşittir.
A) Karakteristik bazları
B) Pentoz çeşitleri
C) Hücrede bulundukları yerler
D) Görevleri 4. DNA ve RNA nükleotitlerini karışık (homojen olmayan)
E) Zincir sayıları halde bulunduran bir deney kabından, eşit miktarlarda sıvı
alınarak, nükleotitleri yapı taşlarına kadar
parçalayabilecek enzimlerin bulunduğu, üç farklı deney
tüpüne konuyor.
Bir süre sonra, deney tüplerinde biriken maddelerden

2. Bir hayvan hücresinde, metabolik olaylar sırasında
bazıları tabloda verildiği gibi oluyor.
gerçekleşen bazı reaksiyonlar ve madde değişim oranları
grafiklerde gösterilmiştir. I. tüpte II. tüpte III. tüpte
birikenler birikenler birikenler
I. Riboz II. Timinli III. DNA polimeraz
şekeri miktarı nükleotit miktarı aktivitesi Riboz Timin bazı Adenin bazı
Adenin bazı Deoksiriboz Riboz
Sitozin bazı Adenin bazı Timin bazı
Urasil bazı Fosforik asit Fosforik asit
Zaman Zaman Zaman
Fosforik asit Guanin bazı Sitozin bazı
Bu grafiklerde gösterilen değişmelerden hangileri
sadece hücrelerin bölünmesi sürecinde meydana Bu deney tüplerinden hangilerine, sadece DNA veya
gelebilir? sadece RNA nükleotitleri konulmuş olabilir?
A) I ve II B) I, II ve III C) Yalnız I A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız I
D) Yalnız II E) II ve III D) II ve III E) Yalnız III
1.D 2.E 3.D 4.A
52
KARMA SORULAR 1
5. DNA molekülünün gerçekleştirdiği bir olay aşağıda 7. Nükleik asitler; prokaryot ve ökaryot tüm hücrelerin
şematize edilmiştir. kalıtsal maddesini oluştururlar. Ancak, her canlı türünde
farklı kalıtsal bilgiler vardır.
Şeker - fosfat
omurgası Bu kalıtsal bilgilerin birbirinden farklı olmasında,
Baz çifti (hidrojen
aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur?
bağlarıyla bağlı)
Eski zincirler A) Canlılardaki nükleik asitlerin, hücrelerin farklı

Yeni zincire
kısımlarında bulunması
eklenecek
B) Nükleik asitler üzerindeki gen sayılarının ve
olan nükleotit
etkinliklerinin farklı olması
C) Nükleik asitlerde farklı sayıda nükleotidin bulunması
D) Polinükleotit zincirlerinin uzunluğunun farklı olması
Yeni
zincirler E) Nükleik asitlerin yapısındaki nükleotitlerin dizilişlerinin
farklı olması
Sadece bu olay için, aşağıdakilerden hangisi

tüketilmez?
A) ATP B) Amino asit
C) Pentoz D) Fosforik asit
E) Azotlu organik baz

8. Nükleik asitlerin yapısında bulunabilen aşağıdaki
moleküllerden hangisi organik yapılı değildir?
A) Adenin bazı
B) Fosfat grubu
C) Deoksiriboz şekeri
D) Urasil bazı
E) Riboz şekeri
6. Ökaryot bir hücrede, DNA nın sentezlenmesi
sırasında;
I. nükleotitlerin şeker - fosfat bağlarıyla birbirine

bağlanması,
II. DNA’nın iki zincirinin zayıf hidrojen bağlarıyla
birbirine bağlanması,
III. DNA’nın iki zincirinin birbirinden ayrılması,
IV. yeni nükleotitlerin sentezlenmesi 9. Bir hücrede bulunan RNA çeşitleri için
aşağıdakilerden hangisi ortak değildir?
olayları, aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre
gerçekleşir? A) Yapısında zayıf hidrojen bağı bulundurma
B) Pürin grubu bazları bulundurma
A) II - I - IV - III B) III - I - IV - II
C) Riboz şekeri bulundurma
C) III - II - IV - I D) IV - III - I - II D) DNA’nın kontrolünde sentezlenme
E) IV - III - II - I E) Protein sentezinde kullanılma
5.B 6.D 7.A 8.B 9.A
53
KARMA SORULAR 2
NÜKLEİK ASİTLER
1. Aşağıdaki şekilde DNA’nın bir zinciri ve bu zincirden 3. Protein sentezi sırasında görev yapan DNA’nın kalıp
sentezlenen mRNA molekülü gösterilmiştir. zincirindeki nükleotit dizilişi aşağıdaki gibidir.
DNA mRNA G A C T G T C T A
P P
Adenin Bu DNA’dan sentezlenen mRNA molekülünün,
I II III
nükleotit diziliş sırası aşağıdakilerin hangisindeki gibi
olmalıdır?
Bu şekilde I, II, III yerine aşağıdakilerden hangisi
gelmelidir? A) C U G A G A C A U
I II III
B) C A C U G U C U A
A) Deoksiriboz Adenin Riboz
B) Riboz Urasil Deoksiriboz C) G A C U G U C U A
C) Deoksiriboz Urasil Riboz

D) C U G A C A G A U
D) Deoksiriboz Timin Deoksiriboz
E) Riboz Timin Deoksiriboz

E) G U C U G U C U C
2. Aşağıdaki tabloda canlı hücrelerde görev yapan RNA

çeşitlerine ait bazı özellikler verilmiştir.
4. Nükleik asitlere ait;
Amino asit Antikodon
Urasil bazı
şifresi olma bulundurma I. urasil bazı,
mRNA Var II Yok II. riboz şekeri,
III. adenin bazı,
tRNA I Yok Var
IV. deoksiriboz şekeri,
rRNA Var Yok III
V. zayıf hidrojen bağı
Bu tabloda I, II, III yerine aşağıdakilerden hangisi yapılarından hangileri DNA’nın hangileri ise mRNA’nın
gelmelidir? yapısında bulunur?
I II III DNA’da bulunanlar mRNA’da bulunanlar
A) Var Var Yok A) I, IV ve V II, III, IV ve V
B) Var Yok Yok B) IV ve V I, II ve III
C) Yok Var Var C) I, II ve III I, IV ve V
D) Var Var Var D) I, II ve III III, IV ve V
E) Yok Yok Var E) III, IV ve V I, II ve III
1.C 2.A 3.D 4.E
54
KARMA SORULAR 2
5. DNA molekülünün aşağıdaki özelliklerinden hangisi 8. Avery ve arkadaşlarının bakteriler ve fareler ile yaptığı
türden türe farklılık gösterebilir? deneyler aşağıda gösterilmiştir.
A) Bir zincirdeki nükleotit sayısı Kapsüllü bakteriler

B) Adenin bazının yapısı (Hastalık yapıcı
canlı bakteriler) Enjeksiyon Fare ölür.
C) Nükleotit çeşidi sayısı
D) İki zincirin bağlanma şekli
E) Şeker çeşidi
Kapsülsüz bakteriler
(Hastalık yapmayan
canlı bakteriler) Enjeksiyon
Fare ölmez.
6. Nükleik asit çeşitlerine (DNA ve RNA ya) ait bazı özellikler

tabloda karşılaştırılmıştır.
Isıtılarak öldürülmüş
Kendini kapsüllü bakteri
Nükleik asit Karakteristik Taşıdığı
eşleme özütü Fare ölmez.
çeşidi bazı şeker Enjeksiyon
özelliği
DNA 1 Deoksiriboz 3
RNA Urasil 2 Yok
Bu tablodaki numaralı yerlere gelmesi gerekenler Öldürülmüş kapsüllü

aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? bakteri özütü ve canlı
kapsülsüz bakteriler Enjeksiyon Fare ölür.
1 2 3
A) Timin Riboz Var
B) Adenin Deoksiriboz Yok Ölü fareden alınan
kan örneği
C) Adenin Riboz Var Kapsüllü, hastalık
yapan canlı
D) Timin Deoksiriboz Yok bakteriler
E) Guanin Glikoz Var
Bu şemadaki bilgilere dayanarak,
I. Kapsüllü bakteriler ile kapsülsüz bakterilerin genetik

yapıları farklıdır.
II. Isıtma işlemi hastalık yapıcı etkenin bozulmasına
7. Ökaryot bir hücrede gerçekleşen RNA sentezi sırasında; neden olmuştur.
III. Özütte bulunan bir maddenin kapsülsüz bakteriler
I. ribonükleotitlerin fosfodiester bağlarıyla birbirine
tarafından kullanılmasıyla kapsülsüz bakteriler
bağlanması,
hastalık yapma özelliği kazanmışlardır.
II. DNA’daki hidrojen bağlarının açılması,
III. pürin bazları ile pirimidin bazları arasında hidrojen yargılarından hangilerine varılabilir?
bağlarının oluşması
gerçekleşir? D) II ve III E) I, II ve III
A) I - II - III B) II - I - III C) II - III - I
D) III - I - II E) III - II - I
5.A 6.A 7.C 8.E
55
1 NÜKLEİK ASİTLER
1. Bir DNA molekülünün kendini bir kez eşlemesi sırasında, 3. Ökaryot yapıdaki bir hücrenin sitoplazma sıvısı
sitoplazmadan 4500 adet nükleotit alındığı tespit ediliyor. incelendiğinde, bir çeşit nükleik asit molekülüne
rastlanıyor.
Bu bilgi kullanılarak, ilgili DNA’ya ait,
Bu nükleik asit çeşidi için, aşağıda verilenlerden
I. her bir zincirdeki, pürinli ve pirimidinli nükleotit
hangisi her durumda doğru olur?
sayıları,
II. DNA’nın yapısında bulunan toplam hidrojen bağı A) Hücreye gerekli olduğu durumlarda kendini eşleyerek
sayısı, kopyasını yapabilir.
III. çift zincirde bulunan, şeker ve fosfat moleküllerinin B) Sitoplazmadaki amino asitlerin, ribozomlara
sayıları taşınmasını sağlar.
C) Yapısındaki pürin bazı sayısı, pirimidin bazı sayısına
niceliklerinden hangileri bilinebilir?
eşittir.
A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I D) Hücreye gerekli olduğu durumlarda, çekirdekte DNA
kontrolünde sentezlenir.
D) I ve II E) Yalnız III E) Proteinlerin sentezlenmesi sırasında, ribozomlarda
kalıp görevi yapar.
2. Tek hücreli bir canlıda, DNA’nın kendini eşlemesi ve

bölünme sonucunda oluşan hücreler aşağıdaki şekilde
gösterilmiştir.
A T
G C
C G
T A
Ata canlı
A T A T
G C G C
C G C G
T A T A
Yavru birey Yavru birey
DNA’daki nükleotit dizilerinin, yeni hücrelere bu 4. Bütün canlılardaki DNA molekülleri düşünüldüğünde;
şekilde aktarılması;
I. Çift zincirdeki nükleotit sayısı kadar, şeker ve fosfat
I. genetik yapının ve özelliklerini aynen korunmasını molekülleri bulunur.
sağlama, II. Tek bir zincirdeki nükleotit dizilişi her zaman, bir
II. yeni canlılarda farklı proteinlerin üretilmesine zemin pürinin yanına bir pirimidin gelecek şekildedir.
hazırlama, III. Yapısındaki adeninli nükleotit sayısı, timinli nükleotit
III. yeni bireylerde kalıtsal çeşitliliğin ortaya çıkmasına sayısına, guaninli nükleotit sayısı da sitozinli
neden olma sayısına eşittir.
durumlarından hangilerinin oluşmasını sağlar? bilgilerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) II ve III C) Yalnız I A) I ve III B) I, II ve III C) Yalnız I
D) Yalnız II E) I ve II D) Yalnız II E) Yalnız III
1.E 2.C 3.D 4.A
56
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
5. Aşağıda bir DNA molekülü ve bu DNA’nın 1. zincirinden 7. Yapısında 6.400 nükleotit bulunduran bir DNA
üretilen mRNA molekülü gösterilmiştir. molekülünün, hidroliz edilmesi sonucunda 2.400 guanin
1 2 bazı açığa çıkıyor.
Buna göre, incelenen DNA’nın yapısında bulunan;

A A
T I. deoksiriboz şekerleri,
G
II. pirimidin bazları,
C C
III. timin bazları
A
G
molekülleri, çok olandan az olana doğru
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
T A
G
C A) II - III - I B) III - II - I C) I - II - III
D) II - I - III E) I - III - II
DNA mRNA
Buna göre, DNA ve RNA’daki nükleotit dizilimlerinin

tamamlanması için hücrede;
I. 3 molekül adenin bazı,

II. 4 molekül deoksiriboz şekeri,
III. 1 molekül urasil nükleotidi
8. DNA molekülü üzerinde yer alan nükleotidler belirli bir
niceliklerinden hangileri bulunmalıdır?
sıraya göre dizilmiştir. Protein sentezi için şifre veren DNA
parçasındaki (gen) nükleotit dizilimlerinin benzer olması
canlıların akraba olduklarına kanıt sayılabilir.
D) I ve III E) II ve III Aşağıda beş farklı tür canlının DNA’larının bir
bölümündeki nükleotit dizilimleri verilmiştir.
Canlı Nükleotit dizilimleri
1. AAAT TT G C G CAC T
2. T TAG T T C G G C CAA
3. GAA C T T G CAC T C G
4. C C CAAAG T TAAC C
6. Amip, öglena gibi ökaryotik bir hücreli canlılarda

mRNA üretimi aşağıdaki hücre kısımlarının hangisinde 5. AAA G G G G T TT C C C
gerçekleşir?
Buna göre, DNA dizilimlerine bakılarak hangi
A) Golgi cisimciği B) Çekirdek canlıların daha yakın akraba olduğu söylenebilir?
C) Kontraktil koful D) Sitoplazma
A) 1. ile 2. B) 1. ile 3. C) 2. ile 4.
E) Ribozom
D) 3. ile 5. E) 4. ile 5.
5.D 6.B 7.C 8.B
57
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Nükleik asit molekülleri, nükleotit denilen birimlerin, şeker 3. Üç molekülden oluşan bir nükleotidin yapısında bulunan
- fosfat ve hidrojen bağlarıyla birbirine bağlanması gruplar aşağıda tablo hâlinde gösterilmiştir.
sonucunda oluşurlar.
Nükleotit
Buna göre, hücredeki görevleri;
I. hücrede, sentezlenecek proteinlerin şifrelerini,

sitoplazmadaki ribozomlara taşıma, Azotlu Beş karbonlu Fosfat
II. protein sentezinden sorumlu olan organele amino organik baz şeker grubu
asit taşıma, a. Pürin bazları a. Deoksiriboz
• Adenin (DNA’nın yapısın-
III. hücre bölünmesi sırasında, kalıtsal bilginin yeni da bulunur.)
hücrelere aktarılmasını sağlama, • Guanin
b. Riboz
IV. protein sentezinden sorumlu organelin yapısına b. Pirimidin bazları (RNA’nın yapısın-
katılma • Sitozin
da bulunur.)
• Timin
şeklinde olan nükleik asitlerden hangileri, bu tanıma (Sadece DNA’nın
uygun özelliklere sahiptir? yapısında bulunur.)
• Urasil
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III (Sadece RNA’nın
yapısında bulunur.)
Şemadaki bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan
A) Nükleotidin yapısında organik ve inorganik gruplar

bulunur.
B) Bir nükleik asitteki fosfat sayısı nükleotit sayısına eşit
2. Aşağıda bir DNA parçasının protein sentezine şifre veren olur.
bölümündeki bazı genetik kodlar gösterilmiştir. C) Azotlu organik bazlar pürinler ve pirimidinler olmak
1. iplik
üzere iki gruptur.
AGT GCA D) Beş karbonlu şeker çeşitleri riboz ve deoksiribozdur.
E) DNA’nın çift zincirli yapısında Adenin ile Timin;
1 2 3 4 5
Guanin ile Sitozin bazları karşılıklı olarak bulunur.
C TG T CA
2. iplik
Bu DNA parçasıyla ilgili olarak aşağıdaki

açıklamalardan hangisi yanlıştır? 4. Aşağıdaki sonuçlardan hangisinin nedeni, DNA
molekülünün, çift zincirli veya sarmal yapıda olması
A) Protein sentezi sırasında 1. iplik kalıp olarak değildir?
kullanılırsa ilk kodon UCA olur.
B) 1. iplik üzerinde aynı genetik koddan en az iki tane A) Fosforik asit sayısının, deoksiriboz sayısına eşit olması
vardır. B) Guanin nükleotitlerinin, her zaman sitozin
C) 2. iplikten üretilen mRNA da en fazla dört çeşit nükleotitleriyle eşleşmesi
nükleotit bulunabilir. C) Adenin nükleotitlerinin, her zaman timin
D) Birinci iplik üzerindeki 1. ve 4. genetik kodlara nükleotitleriyle eşleşmesi
karşılık gelen antikodonlar aynıdır. D) Pürinli nükleotit sayısının, pirimidinli nükleotit
E) DNA molekülündeki eksik nükleotitlerin sayısına eşit olması
tamamlanması için hücrede en az 12 nükleotit E) Organik bazlar arasında zayıf hidrojen bağlarının
bulunmalıdır. kurulması
1.E 2.E 3.E 4.A
58
Orıjinal
® Sorular 1
5. Aşağıda bir DNA molekülünün yapısı şematik olarak 7. DNA ile ilgili bazı özellikler aşağıda verilmiştir.
gösterilmiştir.
I. Pürin ve pirimidin bazlarını bulundurma
Fosfat grubu Azotlu
organik baz II. Kendi eşleyerek kalıtsal özellikleri yavru hücrelere
P Deoksiriboz P aktarma
D A T D III. Çift zincirli yapıya sahip olma

P Fosfodiester bağı P IV. Protein sentezi için şifre verme
D D V. Zayıf hidrojen bağları içerme

T A
P 2’li hidrojen bağı P Bu özelliklerden hangileri sayesinde DNA üzerinde
D C G D meydana gelen nokta mutasyonun etkisi daha kolay
ortadan kaldırılabilir?
P 3’lü hidrojen bağı P
D G C D A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV
P P
D) III ve IV E) IV ve V
D C G D
Bu şemadaki bilgilere dayanarak, aşağıdaki

yargılardan hangisine varılamaz?
8. Yönetici olarak görev yapan DNA ve RNA moleküllerinin
A) DNA’nın iki zinciri birbirine hidrojen bağlarıyla ortak bazı özellikleri vardır.
bağlanır.
Aşağıdakilerden hangisi bu özelliklerden biri değildir?
B) Bir zincirdeki nükleotitler arasında fosfodiester
bağları bulunur.
A) Beş karbonlu şeker içerme
C) Adenin ve guanin bazları büyük; sitozin ve timin
B) Çekirdekte bulunma
bazları küçük yapılıdır.
C) Protein sentezinde rol alma
D) DNA’daki hidrojen bağı sayısı nükleotit sayısından
D) Pirimidin bazları bulundurma
guanin sayısı kadar fazladır.
E) Kendini eşleyebilme
E) DNA’daki her bir nükleotit; bir baz, bir şeker ve bir
fosfat olmak üzere üç kısımdan oluşur.
9. Nükleik asitler; nükleotit denilen yapı birimlerinden

meydana gelirler.
Bu nükleotitlerle ilgili olarak, aşağıdaki bilgilerden

6. Bir DNA molekülünün birinci ipliğindeki nükleotit hangisi yanlıştır?
sayısı biliniyorsa, moleküldeki;
A) Her nükleotit çeşidi, hem DNA’nın hem de RNA’nın
I. adenin bazı sayısı, sentezinde yapı maddesi olarak kullanılabilir.
II. diğer zincirdeki fosfat sayısı, B) Bütün çeşitlerinin sentezlenmesi sırasında, azotlu
III. zayıf hidrojen bağı sayısı, bazlara ek olarak, beş karbonlu şeker ve fosforik asit
IV. beş karbonlu şeker sayısı molekülü kullanılır.
C) İki halkalı olanlar purin, tek halkalı olanlar ise
niceliklerinden hangilerine ulaşılabilir? pirimidin olarak adlandırılır.
D) Yapılarında beş çeşit organik baz bulunur.
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III
E) DNA veya RNA’nın yapısına katılırken, farklı
D) II ve IV E) III ve IV özellikteki beş karbonlu şekerlere bağlanırlar.
5.C 6.D 7.A 8.E 9.A
59
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR ATP ve METABOLİZMA
1. ATP’nin yapısında; 4. ATP molekülü bileşenlerine kadar parçalandığında

aşağıda verilenlerden hangisi açığa çıkmaz?
I. amino asit,
II. fosforik asit, A) Enerji
III. adenin bazı, B) Azotlu organik baz
IV. riboz şekeri, C) Şeker
V. timin bazı D) Gliserol
E) Fosfat grubu
moleküllerinden hangileri bulunmaz?
A) I, II ve IV B) I, II ve V C) I ve V
D) I ve III E) III ve IV
5. Bir ATP molekülünün yapısında kaç tane yüksek

enerjili fosfat bağı bulunur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 0
2. Bir nükleotit tri fosfat olan ATP molekülü ile ilgili
olarak, aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Depolanmadığından sürekli üretilir ve tüketilir.

B) Biyokimyasal tepkimelere enerji verir.
C) Sentezi ekzergonik; yıkımı endergonik bir olaydır.
D) Organik molekül ve inorganik gruplardan oluşur. 6. Aşağıda bazı canlılık olayları verilmiştir.
E) Sentezine fosforilasyon; yıkımına defosforilasyon
denir. I. Hidroliz
II. Dehidrasyon
III. Solunum
IV. Fotosentez
V. Kemosentez
Bunlardan hangileri anabolik hangileri katabolik

olaylara örnektir?
Anabolik Katabolik
3. Katabolik reaksiyonların tümü için aşağıdaki
olaylardan hangisi ortaktır? A) I ve II III, IV ve V
A) Enzim kontrolünde gerçekleşme B) I ve III II, IV ve V
B) Monomerler arasındaki bağları koparma C) IV ve V I, II ve III

C) ATP tüketilerek gerçekleşme
D) II, IV ve V I ve III
D) Sadece hücre içinde gerçekleşme
E) III, IV ve V I ve II
E) ATP üretimini sağlama
1.C 2.C 3.A 4.D 5.B 6.D
60
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım ATP ve METABOLİZMA KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Yüksek enerjili fosfat bileşiği olan ATP’de; 4. Aşağıda bazı canlılık olayları verilmiştir.
I. fosfat bağı, I. Protein sentezi

II. inorganik molekül, II. Oksijenli solunum
III. organik molekül, III. Glikoz sentezi
IV. kimyasal bağ IV. Fermantasyon
V. Yağların sindirimi
yapılarından hangileri birden fazla sayıda bulunur?
Bu olaylardan anabolizma ve katabolizmaya örnek
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III olanlar aşağıdakilerin hangisinde doğru
eşleştirilmiştir?
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Anabolizma Katabolizma
A) I ve III II, IV ve V
B) II, IV ve V I ve III
C) II ve III I, IV ve V
D) I, IV ve V II ve III
E) IV ve V I, II ve III
2. Bazal metabolizma için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Ölçüm yapılırken kişinin uyku halinde olması gerekir.

B) Hızını bireyin yaşı, cinsiyeti ve kütlesi etkiler.
C) Oda sıcaklığında ölçülmelidir. 5. Aşağıdaki şemada canlı hücrelerde gerçekleşen ATP
D) Ölçümü son yemekten 12 saat kadar sonra döngüsü gösterilmiştir.
yapılmalıdır.
ATP
E) Bebeklerde en hızlıyken yaş ilerledikçe hızı azalır.
Pi
1 2
ji
Enerji
Ener
ADP
Bu döngüde numaralar ile gösterilen olayların birer

örneği aşağıdakilerin hangisinde verilenler olamaz?
3. ATP molekülünün yapısında aşağıdakilerden hangisi 1 2

bulunmaz?
A) Oksijenli solunum Protein sentezi
A) Kimyasal bağ enerjisi B) Oksijensiz solunum Aktif taşıma

B) Glikozit bağı
C) Dehidrasyon Hidroliz
C) Adenin bazı
D) Oksijenli solunum Sinirsel iletim
D) Riboz şekeri
E) Peptit bağı E) Fermantasyon Kas kasılması
1.E 2.A 3.E 4.A 5.C
61
KARMA SORULAR 1
ATP ve METABOLİZMA
1. ATP molekülü ile ilgili, 4. Bir ATP molekülünün yapısını oluşturan;
I. Dehidrasyon sentezi ile üretilir.  fosfat grupları,

II. Yapısında glikozit ve ester bağları bulunur.  adenin bazı,
III. Tüm canlılar tarafından sentezlenen organik bir  riboz şekeri
moleküldür.
şeklindeki moleküllerin hepsi için aşağıdaki
yargılarından hangileri doğrudur? özelliklerden hangisi ortaktır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Serbest hâldeyken yapısında, hidrojen (H) ve oksijen
(O) atomlarını bulundurma
D) I ve II E) I, II ve III B) Diğer moleküllerden iki tanesiyle bağ yapma
C) Yapısında karbon (C), azot (N) ve fosfat (P)
atomlarından iki tanesini bulundurma
D) Diğer moleküllerden sadece biriyle bağ yapma
E) Halkasal yapıda olma
2. Yetişkin bir insana ait sinir ve karaciğer hücrelerinde,
I. ATP sentezi,
II. glikoz kullanımı,
III. RNA sentezi,
IV. DNA sentezi
5. Yüksek enerjili bir fosfat bileşiği olan ATP molekülü
olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşebilir? ile ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisi
(Mitokondride gerçekleşen metabolik olaylar göz ardı yanlıştır?
edilecek)
A) Bir nükleotit tri fosfattır.
A) I ve II B) I, II ve III C) I ve IV B) Canlı hücrelerde en fazla üretilen ve tüketilen
bileşiktir.
D) III ve IV E) I, II, III ve IV
C) Yapısında üç yüksek enerjili fosfat bağı bulunur.
D) Organik ve inorganik gruplardan oluşur.
E) Hücreden hücreye aktarılmaz.
3. Hücrelerde yaşamsal olaylar için gerekli olan enerji ATP

den sağlanır.
Bir ATP’nin yapısında;

6. Yeşil bir bitki karanlık ortamda;
I. inorganik fosfat,
I. ATP sentezleme,
II. beş karbonlu riboz şekeri,
II. su açığa çıkarma,
III. azotlu organik adenin bazı
III. inorganik maddelerden organik besin sentezleme
moleküllerinden hangileri bulunur?
olaylarından hangilerini gerçekleştirebilir?
A) Yalnız III B) I, II ve III C) Yalnız I
1.E 2.B 3.B 4.A 5.C 6.D
62
KARMA SORULAR 1
7. Aşağıdaki grafikte bir hücrede özümleme reaksiyonu ile 9. İnsanların bazal metabolizması ile ilgili olarak,
üretilen X polimerinin miktarındaki değişim gösterilmiştir. aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
X polimeri
A) Oda sıcaklığında ölçülmelidir.
B) Ölçüm son yemekten 12 saat sonra yapılmalıdır.
C) Sonuçlar değerlendirilirken bireyin mesleği dikkate
alınmalıdır.
D) Ölçüm yapılırken kişinin uyku halinde olmaması
gerekir.
Zaman
I II III E) Hızını bireyin yaşı, cinsiyeti ve kilosu etkiler.
Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) I. ve III. zaman aralığında hücredeki monomer

miktarı azalır.
B) II. zaman aralığında X polimerinin hidrolizi için ATP
harcanır.
C) III. zaman aralığında hücredeki su miktarı artar.
D) II. zaman aralığında hücredeki su miktarı azalır.
10. Hayvansal hücrelerde ATP sentezlenebilmesi için
E) III. zaman aralığında hücrede ATP tüketimi artar.
aşağıdakilerden hangisine ihtiyaç yoktur?
A) Besin B) Enzim C) Işık
D) Fosfat E) Riboz
11. X= Anabolizma
8. Gerçekleşmesi sırasında enerji açığa çıkaran Y= Katabolizma

reaksiyonlara ekzergonik reaksiyonlar; gerçekleşmek için
X – Y = Z (gelişme durumu)
dışarıdan enerji alan reaksiyonlara ise endergonik
reaksiyonlar denir. Buna göre, Z değeri “+” ise birey için,
Bu bilgilere göre, aşağıdaki olaylardan hangisi I. Çocuktur.

diğerlerinden farklı bir grupta yer alır? II. Yaşlıdır.
III. Zayıflamaktadır.
A) Fermantasyon
IV. Büyüme dönemindedir.
B) Dehidrasyon
C) Aktif taşıma yorumlarından hangileri yapılamaz?
D) Kas kasılması
A) II ve III B) II ve IV C) Yalnız I
E) Sinirlerde uyartı iletimi
D) Yalnız III E) I ve IV
7.B 8.A 9.C 10.C 11.A
63
KARMA SORULAR 2
ATP ve METABOLİZMA
1. Biyokimyasal tepkimelere enerji veren ATP’de; 4. Canlı vücudunda gerçekleşen yapım olaylarına
anabolizma; yıkım olaylarına katabolizma denir.
I. pürin bazı,
Buna göre, aşağıdaki madde dönüşümlerinden
II. pirimidin bazı,
hangisi her iki duruma da örnek olamaz?
III. karbonhidrat,
IV. yağ, A) Glikoz ¾® Fruktoz
V. protein B) Amino asit ¾® Protein
moleküllerinden hangileri bulunur? C) CO2 + H2O ¾® Glikoz + O2
D) Glikoz + O2 ¾® CO2 + H2O

A) I ve III B) I, II ve III C) IV ve V
E) Glikojen ¾® Glikoz
D) II, III ve IV E) I, IV ve V
2. Canlı organizmalardaki yapım olaylarının tümüne

anabolizma, yıkım olaylarının tümüne de katabolizma
denir.
Bu verilere dayanarak;
I. Anabolizma = Katabolizma 5. Aşağıda ATP nin üretim ve tüketim olayları şematik olarak
II. Anabolizma < Katabolizma gösterilmiştir.
III. Anabolizma > Katabolizma Ekzergonik tepkimeler Endergonik tepkimeler

ATP
Biyosentez tepkimeleri
durumlarının hangilerini gerçekleştiren bir insanın
Aktif taşıma
genç olduğu kabul edilir? • Oksijenli solunum Pi
Sinirsel iletim
Fermantasyon Enerji Enerji
A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I Hücre bölünmesi
Kas kasılması
D) I ve II E) Yalnız III ADP
Bu şemadaki bilgilere dayanarak aşağıdaki

yargılardan hangisine varılamaz?
A) ATP’nin yapımı endergonik, yıkımı ekzergonik özellik

gösterir.
3. ATP molekülleri için,
B) Endergonik tepkimelerin gerçekleşmesi, ekzergonik
I. Tüketileceği zaman ve tüketileceği kadar üretilir. tepkimelerin gerçekleşmesine bağlıdır.
II. Sürekli olarak üretilir ve tüketilir. C) Fermantasyon ve oksijenli solunum tepkimelerinde
III. Her canlı hücre kendi ATP’sini üretir. enerji açığa çıkar.
D) ATP’nin ADP ve Pi ye ayrılmasıyla serbest kalan
yargılarından hangileri doğrudur? enerji endergonik olayların gerçekleşmesinde
harcanır.
E) Fotosentez ve kemosentez olayları hem endergonik
D) Yalnız III E) I ve II hem ekzergonik özelliğe sahiptir.
1.A 2.E 3.B 4.A 5.E
64
KARMA SORULAR 2
6. ATP için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? 9. Vücudun, tam dinlenme durumundayken yaşamsal
fonksiyonlarını sürdürebilmek için ihtiyaç duyduğu enerji
A) Üretimine fosforilasyon denir. miktarına bazal metabolizma denir.
B) Hücre zarından geçemez.
Aşağıdaki tablolarda iki farklı insanın bazal metabolizma
C) Fosfat bağlarında yüksek miktarda enerji depo eder. haritası çıkarılmıştır.
D) Hücrede kademeli olarak üretilir.
E) Fazlası karaciğerde depo edilir. Bazal Metabolizma Formu
Adı: Erdinç / 48 yaş

Cinsiyet: Erkek
Boy: 178 cm
Kütle: 90 kg
Bazal Metabolizma: 2020 kcal/gün
Bazal Metabolizma Formu

7. Yüksek enerji fosfat bileşiği olan ATP, biyokimyasal enerji
dönüşümlerinde görev yapar. Adı: Esra / 17 yaş
Aşağıda ATP’nin yapısı şematik olarak gösterilmiştir. Cinsiyet: Kadın
III IV A : Adenin Boy: 167 cm

II
R : Riboz Kütle: 55 kg
I P P P
P : Fosfat grubu
Bazal Metabolizma: 1359 kcal/gün
A R
Haritalara göre, bu iki insanın bazal
Biyokimyasal enerji dönüşümleri için gerekli enerji
metabolizmalarının farklı olmasında aşağıdaki
ATP’nin numaralanmış bağlarının hangilerinden
faktörlerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?
sağlanır?
A) Yaş B) Cinsiyet C) Tür
A) II ve III B) III ve IV C) Yalnız I
D) Boy E) Kilo
D) Yalnız IV E) I ve II
8. İnsan vücudunda, aşağıdaki olaylardan hangisinin

gerçekleşmesi sırasında ATP enerjisi harcanmaz?
10. ATP’nin yapısında bulunan;
A) Organik besinlerin, mide ve bağırsakta enzimler I. riboz,

yardımıyla parçalanması
II. fosforik asit,
B) Besin monomerlerinden (yapı taşlarından) kompleks
III. adenin
besinlerin sentezlenmesi
C) Sinirsel uyartıların, merkezi sinir sistemine taşınması moleküllerinden hangileri organik yapıdadır?
D) Aktif taşımayla, hücre içine glikoz moleküllerinin alın-

ması
E) Vücut ısısının oluşturulması ve korunması D) Yalnız II E) Yalnız III
6.E 7.B 8.A 9.C 10.A
65
1 ATP ve METABOLİZMA
1. ATP molekülünün üretilmesi ve tüketilmesi ile ilgili, 4.  Oksidatif fosforilasyon

 Fotofosforilasyon
I. Tüm canlı hücreler tarafından gerçekleştirilebilir.
II. Canlı hücrelerde en fazla gerçekleşen yapım ve Yukarıdaki fosforilasyon olayları için;
yıkım olaylarıdır.
I. bitki hücrelerinde gerçekleşebilmesi,
III. Sadece hücre içinde gerçekleşebilir.
II. ışık enerjisinin kullanılması,
yargılarından hangileri doğrudur? III. inorganik madde harcanması,
IV. üretilen ATP’nin, sadece bir çeşit olayın,
A) II ve III B) I ve II C) I ve III
tamamlanması için kullanılması
D) Yalnız I E) I, II ve III
A) I ve III B) II ve III C) II ve IV
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
2. Aşağıda ATP’nin tüketildiği bazı olaylar verilmiştir.
ATP
5. İnsan vücudunda, aşağıdaki olaylardan hangisinin

Protein Aktif Hücre Glikoz Kas gerçekleşmesi sırasında ATP’nin enerjisi harcanmaz?
sentezi taşıma bölünmesi sentezi kasılması
I II III IV V A) Çeşitli biyosentez tepkimeleri
B) Hidroliz olayları
Bu olayların hangisinde tüketilen ATP, diğer dört
C) Hücre bölünmeleri
olayda tüketilenden farklı bir yöntemle üretilir?
D) Aktif taşıma
A) IV B) II C) I D) V E) III E) Substratların aktifleştirilmesi
3. Aşağıda ATP’nin parçalanmasını gösteren reaksiyon

verilmiştir. 6. Bütün canlı hücrelerin enerji molekülü olan ATP’nin yapısı
aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
ATP + H2O ¾® ADP + P + Enerji
Buna göre bu olayla ilgili olarak aşağıdakilerden Adenin bazı – Riboz şekeri – P – P – P
I II III
A) Bütün hücrelerde gerçekleşir. Şekilde numaralanmış bağlardan hangileri
B) Reaksiyonda su kullanılır. dehidrasyon ile oluşur?
C) Enerjiyi kullanılabilir hale getiren bir reaksiyondur.
D) Enzimlerin katalizörlüğünde gerçekleşir.
E) Ortamdaki ATP miktarını artıran bir reaksiyondur. D) Yalnız II E) I, II ve III
1.E 2.A 3.E 4.A 5.B 6.E
66
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
7. İnsan vücudunda karaciğer, kas ve beyin dokularının ATP 9. Vücut kütlesine bağlı olarak farklı hareket biçimleri
ihtiyacı diğer dokulara oranla daha fazladır. Bu nedenle sırasında tüketilen enerji miktarları arasındaki ilişki
bu dokularda mitokondri organeli daha fazladır. aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu dokuların ATP ihtiyacının Enerji tüketimi (J/kg/m)

2
fazla olmasını açıklar? 10
Uçma
Koşma
10
A) Hızlı bir metabolizmaya sahip olmaları
B) Çekirdekli yapıya sahip olmaları 1
10–1 Yüzme
C) Besin depolarının fazla olması
D) Organik maddeleri inorganik maddelere çevirmeleri Vücut kütlesi (g)
10–3 1 103 105
E) Vücutta düzenleyici görev üstlenmeleri
Grafikten yararlanılarak aşağıdaki açıklamalardan
hangisine ulaşılabilir?
A) Kütlece büyük bir canlının en tasarruflu hareket

biçimi uçmaktır.
B) Vücut kütlesi arttıkça canlının ATP’ye duyduğu ihtiyaç
artmaktadır.
C) Bir insanın koşma sırasında harcadığı enerji, yüzme
sırasında harcadığı enerjiden fazladır.
D) Vücut kütlesi fazla olan bir canlının koşma sırasında
harcadığı enerji, vücut kütlesi az olan bir canlının
aynı hareket sırasında harcadığı enerjiden daha
fazladır.
8. Özdeş üç bireyin farklı zamanlarda metabolizma hızları
ölçülmüş ve sonuçlar için aşağıdaki grafikler E) Canlılarda enerji tüketimi sadece vücut kütlesine
oluşturulmuştur. göre değişkenlik gösterir.
Metabolizma hızı Metabolizma hızı

3x 3x
2x 2x
x x
K L M K L M
Birinci ölçüm İkinci ölçüm
Bu grafiklere göre,
I. İki ölçüm arasında K bireyinin metabolizma hızı

10. Aşağıda verilen canlılık olaylarından hangisi
değişmemiştir.
gerçekleşirken ATP’ye ihtiyaç duyulmaz?
II. L bireyinde tüketilen ATP miktarı artmıştır.
III. Koşma halinde olan M bireyi ikinci ölçümden önce A) Karbondioksit ve sudan organik besin sentezi
yürümeye başlamıştır. gerçekleşirken
B) Amino asitler peptit bağlarıyla birbirlerine bağlanırken
C) Nişasta molekülü glikoz moleküllerine parçalanırken
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve II D) Aktif taşıma olayı gerçekleşirken
E) Karaciğerde amonyak üre molekülüne dönüşürken
D) Yalnız II E) I, II ve III
7.A 8.E 9.C 10.C
67
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Bir canlı hücrede, ATP molekülünün sentezlenmesini ve 3. Bir hücrede aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilen
yıkımını sağlayan bazı olaylar şekilde gösterilmiştir. olaylardan ilkinde üretilen ATP, ikincisinde tüketilir?
Güneş I II Organik III IV Canlılık

ATP ATP A) Solunum - Fotosentez
enerjisi besinler olayları
B) Hidroliz - Anabolizma
Bu olaylar ve gerçekleştiği hücrelerle ilgili olarak, C) Dehidrasyon - Hidroliz
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
D) Fotosentez - Kemosentez
A) IV, bütün canlı hücreler tarafından gerçekleştirilebilir. E) Fermantasyon - Dehidrasyon
B) Burada gösterilen bütün kademelerde, çeşitli

enzimler görev yapar.
C) I, sadece kloroplastlı hücreler tarafından
gerçekleştirilir.
D) II, ototrof canlılar tarafından besin üretimi sırasında
gerçekleştirilir.
E) III, hem oksijenli hem de oksijensiz solunumda
meydana gelebilir.
4. Canlı hücrelerde gerçekleşen bir metabolik olayın

kademeleri aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
Enerji üretilen
Organik reaksiyonlar Organik ve
besin inorganik
monomerleri maddeler
Enerji
2. Bir dipeptit molekülünün oluşumu ve yıkımı sırasında ATP

gerçekleşen olaylar şekilde gösterilmiştir. üretimi
Enzim X olayı ADP + Pi ATP
A
Glisin + Alanin B + Dipeptit
Amino asitler Enerji

Y olayı Enzim Hammadde Ürün
Enerji harcanan
reaksiyonlar
Burada gösterilen maddeler ve olaylar hakkında,
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? Bu metabolik olayla ilgili olarak,
A) Dipeptidin sentezini sağlayan enzimler, dipeptide bir I. ATP’nin yıkılması sonucunda, hücreye gerekli olan
kez daha amino asit eklenmesinde de kullanılabilir. enerji açığa çıkar.
B) Y olayı hücre içinde veya hücre dışında II. ATP sentezlenirken organik ve inorganik moleküller
gerçekleşirken ATP enerjisi gerektirmez. kullanılır.
C) X olayı hücre içinde, Y olayı ise hem hücre içinde III. ATP molekülünün sentezi endergonik bir olaydır.
hem de hücre dışında gerçekleşebilir.
D) Dipeptitin yıkımını sağlayan enzim, aynı dipeptitin
sentezinde de kullanılır. A) Yalnız II B) I, II ve III C) Yalnız I
E) Y olayında kullanılan B maddesi suyu; X olayında
kullanılan A maddesi ise ATP enerjisini gösterir. D) I ve II E) Yalnız III
1.C 2.D 3.E 4.B
68
Orıjinal
® Sorular 1
5. Bir bitki hücresinde gerçekleşen, 7. Aşağıda, metabolizma ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir.
 Glikoz + Fruktoz ® Sakkaroz + H2O I. Metabolizma olayları sadece anabolik

 ADP + Pi ® ATP + H2O reaksiyonlardan oluşur.
 Nişasta + H2O ® n Glikoz II. Bir filin metabolizma hızı bir farenin metabolizma
hızından her zaman yüksektir.
 n(Amino asit) ® Protein + H2O
III. Solunum ve sindirim olayları katabolizma olaylarına
reaksiyonları için; örnektir.
I. enzim varlığında gerçekleşme, Bu bilgilerin doğru veya yanlış olma durumları

II. hidroliz tepkimesi olma, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
III. endergonik olma
I II III
özelliklerinden hangileri ortak değildir?
A) Doğru Doğru Doğru
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II B) Yanlış Yanlış Doğru

C) Doğru Yanlış Doğru
D) Yanlış Yanlış Yanlış
E) Yanlış Doğru Yanlış
6. Memeliler sıcakkanlıdır. Yani vücut sıcaklığı çevre

sıcaklığına göre değişmez. Ancak kış uykusuna yatan
bazı memelilerde bu durum değişir.
8. Bazı bakteriler olumsuz ortam koşullarında endospor adı
Örneğin Sibirya boz ayısı kış mevsiminde en az dört ay verilen farklı bir yapıya dönüşür. Endospor, kalıtsal
süren “kış uykusu” dönemine girer. Bu dönemde vücut molekülünün etrafının bir zarla çevrilmesi ve sitoplazma
sıcaklıkları yaklaşık 5 - 6°C düşer. yoğunluğunun artırılmasıyla oluşur. Yüksek ısıya dayanıklı
Bu bilgilere göre, kış uykusunda bulunan Sibirya olan bu yapı, bakterinin hayatta kalmasını sağlar.
ayısıyla ilgili, Buna göre, endosporla ilgili,
I. Bazal metabolizma halindedir. I. Metabolik olayları yavaşlamıştır.

II. Tüm hayati fonksiyonları durmuştur. II. Hücre içerisinde ATP üretim ve tüketim hızı
III. Kalp atışı ve nefes alma ritimleri daha yavaş artmıştır.
gerçekleşir. III. Anabolizma hızı katabolizma hızından yüksektir.
yorumlarından hangileri doğrudur? ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I ve III E) II ve III D) II ve III E) I, II ve III
5.D 6.D 7.B 8.A
69
1. Trigliseritler ile ilgili, 4. Selülozun, insanlar tarafından sindirilemeyip
dışarıya atılmasına karşın sağlıklı bir diyetin önemli
I. Bir molekül trigliserit oluşurken bir molekül su bir parçası olmasının nedeni aşağıdakilerden
açığa çıkar. hangisiyle açıklanabilir?
A) Yapı biriminin glikoz molekülleri olması
II. Bir gliserol ile üç yağ asitinin esterleşmesi sonucu
bir trigliserit molekülü oluşur.
B) Yapısında glikozidik bağlar içermesi
III. İnsanlar, sentezledikleri trigliseritlerin yapısındaki
C) Küresel ölçekte en bol bulunan polisakkarit olması
yağ asitlerinin bir kısmını besinlerle dışarıdan
almak zorundadır.
D) Uzun zincirli bir polisakkarit olması
ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) Sindirim kanalı duvarındaki hücrelerin mukus
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III salgılamasını uyarması
D) I ve II E) II ve III YGS - 2017

TYT - 2021
5. İnsanda, bir karaciğer hücresi çekirdeğinde;

2. DNA ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
I. gen,
A) Nükleotit adı verilen monomerlerden yapılmıştır.
II. nükleotit,
B) Hücre bölünmesi öncesinde kendisini kopyalar. III. kromozom
C) Genetik bilginin yavru hücrelere aktarımında işlev sayılarının en az olandan en çok olana doğru
görür. sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
A) I – II – III B) I – III – II
D) Hücredeki proteinler, DNA’daki bilgi üzerinden
sentezlenir. C) II – I – III D) III – I – II
E) Canlılardaki DNA’ların farklılığı, sadece nükleotitlerin E) III – II – I

dizilimine dayalıdır.
TYT - 2022
TYT - 2020
3. Aşağıdakilerden hangisi DNA ve RNA’nın ortak 6. Suyun aşağıdaki özelliklerinden hangisi, bitkilerin
ÇIKMIŞ SORULAR
özelliklerinden biridir? gövdesinde yer çekimine zıt yönde taşınmasını

kolaylaştırır?
A) Her birinin yapısında tüm pirimidin baz çeşitleri yer alır.
A) Molekülleri arasında hidrojen bağları oluşabilmesi
B) Her iki molekül de nükleotit polimeridir.
B) Özgül ısısının yüksek olması
C) Her zaman zarlı organel içerisinde bulunurlar.
C) Buharlaşma ısısının yüksek olması
D) Zincirlerindeki pürin ve pirimidin bazlarının sayıları her
zaman birbirine eşittir. D) Sıvı hâlinin katı hâline göre daha yoğun olması
E) Hücre döngüsünde replikasyon geçirirler. E) Çözücü bir madde olması
LYS - 2017
TYT - 2019
1.E 2.E 3.B 4.E 5.D 6.A
70
B
Ö
L
Ü
M
03
HÜCRE
HÜCRENİN YAPISI
HÜCRE Z ARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR HÜCRENİN YAPISI
1. Aşağıdaki tabloda ökaryot ve prokaryot hücrelerin bazı 3. Biyolojinin temelini oluşturan birim hücrelerdir. Hücreler
özellikleri karşılaştırmalı olarak verilmiştir. organizmanın temel yapısal ve işlevsel birimidir.
Hücrenin keşfi ve hücre ile ilgili ilk çalışmalar

Hücre
Prokaryot Ökaryot aşağıdakilerden hangisinin icadı ve geliştirilmesiyle
Hücresel yapı
başlamıştır?
1 Hücre zarı + –
A) Teleskop
2 Çekirdek zarı – +
B) Gözlük
3 Sitoplazma + +
C) Mikroskop
4 Zarlı organel – + D) Röntgen cihazı
5 Sitoplazmada DNA + – E) Fotoğraf makinesi
(+: Var, –: yok)
Tabloda numaralarla belirtilen yapılara ait bilgilerden

hangisinde yanlışlık yapılmıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
4. Aşağıda ökaryot ve prokaryot hücrelerinin genel yapıları

şematik olarak gösterilmiştir.
2. Hücre ile ilgili bilinenler hücre teorisi adı altında toplanmış 3

ve 1855 yılında son şeklini almıştır.
Hücre teorisinin oluşturulup geliştirilmesinde; Yönetici molekül
I. Theodor Schwann, Şemada numaralanmış kısımlar aşağıdakilerin

II. Robert Hooke, hangisinde doğru olarak verilmiştir?
III. Rudolf Virchow,
1 2 3
IV. Antonie Van Leeuwenhoek,
V. Matthias Schleiden A) Hücre zarı Sitoplazma Çekirdek
B) Sitoplazma Çekirdek Hücre zarı

adlı bilim insanlarından hangileri doğrudan rol
oynamıştır? C) Çekirdek Hücre zarı Sitoplazma
A) I ve V B) II ve IV C) III ve V D) Hücre zarı Çekirdek Sitoplazma
E) Sitoplazma Hücre zarı Çekirdek

D) I, III ve V E) II, III ve IV
1.A 2.D 3.C 4.A
72
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım HÜCRENİN YAPISI KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Hücre zarı için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? 4. Ökaryot bir hücrenin kısımları aşağıda şematik olarak
gösterilmiştir.
A) Madde alışverişini sağlayan porlara sahiptir.
1
B) Saydam ve esnektir.
C) Yapısında protein, lipit ve karbonhidrat bulunur.
2
D) Dış yüzeyinde bulunan glikoproteinler çeşitli
moleküllerin tanınmasını sağlar. 3
E) Sadece ökaryot hücrelerde bulunur.
Şemada numaralanmış kısımlar için aşağıdaki

yargılardan hangisi yanlıştır?
A) 1 numaralı yapının en önemli özelliği seçici geçirgen

olmasıdır.
2. Çekirdeğe yönetici özellik kazandıran kromatin iplik B) 2 numaralı yapıda DNA bulunmaz.
için,
C) 3 numaralı yapı hücrenin yönetim merkezidir.
I. Protein sentezi için şifre verir. D) 1 ve 2 numaralı yapı tüm canlı hücrelerde bulunur.
II. Miktarı canlı türlerinde farklılık gösterebilir. E) 3 numaralı yapı hayvan hücrelerinde bulunurken bitki
III. Yapısında DNA ve protein bulunur. hücrelerinde bulunmaz.
IV. Bütün hücrelerde kendini eşleyerek hücrenin

bölünmesini sağlar.
A) I, II ve III B) I, III ve IV C) I ve II
D) II ve III E) III ve IV
5. Bir hücrede bulunan bazı organel çeşitleri ve diğer bazı

yapılar şekilde gösterilmiştir.
Kloroplast
Endoplazmik retikulum
3. Bir insana ait;
I. üreme hücreleri,
Çekirdek
II. olgunlaşmış alyuvarlar,
Koful
III. sinir hücreleri
Ribozom
şeklindeki hücreler için aşağıdaki özelliklerden Golgi aygıtı
hangisi ortaktır?
Bu hücre, aşağıdaki canlı alemlerinden hangisindeki

A) Çekirdekleri olmama
bir canlıya ait olabilir?
B) Zarlı organelleri olmama
C) Kromozom sayıları aynı olma A) Bakteriler B) Mantarlar C) Bitkiler
D) Aynı büyüklük ve şekildeki hücreler olma
D) Hayvanlar E) Arkeler
E) Bölünerek sayılarını artıramama
1.E 2.A 3.E 4.E 5.C
73
3.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR HÜCRENİN YAPISI
1. Canlı bir hücrenin sitoplazmasındaki iki maddenin 3. Bir hücredeki lizozom organelinin faaliyetleri
değişimi grafikte gösterilmiştir. sonucunda aşağıdakilerden hangisi meydana gelmez?
Miktar
A) Bölünme sırasında DNA zincirlerinin birbirinden
Nişasta ayrılması
B) Hücre içindeki protein ve yağların parçalanması
C) Fagositozla alınan besinlerin sindirilmesi
Glikoz D) Akyuvarların yakaladıkları mikropları yok etmesi
Zaman
E) Yaşlanmış ya da görev yapamayan organellerin yok
Bu hücre için aşağıdaki ifadelerden hangisinin edilmesi
doğruluğu kesin değildir?
A) Sitoplazmasında nükleik asit bulundurur.

B) Hücre zarının etrafında hücre duvarı taşır.
C) Enerji ihtiyacı oksijenli solunumla karşılanan bir
hücredir.
D) Sitoplazmasında zarlı organelleri bulunur.
E) Heterotrof (hazır beslek) beslenen bir canlıya aittir.
4. Bir bitki hücresindeki metabolik olaylar sonucunda bazı

maddelerin miktarındaki değişmeler grafiklerde
gösterilmiştir.
I. Amino II. Glikoz III. ATP
2. Bir hücrenin temel yapısı incelendiğinde, hücre içi asit miktarı miktarı miktarı
yaşamsal olayların gerçekleştiği, organel adını verdiğimiz

yapısal bölümlerin bulunduğu görülür.
Bu organeller ve özellikleriyle ilgili olarak, aşağıdaki

Zaman Zaman Zaman
ifadelerden hangisi yanlıştır?
Bu değişimleri gerçekleştirebilen organeller
A) Bir canlının farklı dokularında, farklı görevleri yerine
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
getiren organeller bulunabilir.
B) Bir hücrede bulunan bazı organeller, diğer bir Mitokondri Kloroplast Ribozom
organelin farklılaşmasıyla oluşabilir.
A) Yalnız III I ve II II ve III
C) Ökaryot hücrelerde, hem zarlı hem de zarsız
organeller bulunur. B) I ve III II ve III Yalnız III
D) Bitki ve hayvan hücrelerinde, tüm organeller her C) Yalnız II Yalnız III Yalnız I
zaman aynı sayı ve çeşitte bulunur.
D) I ve III II ve III Yalnız I
E) Tek hücreli bir canlı ile çok hücreli bir canlının bir
hücresinde, aynı organel çeşitleri görev yapabilir. E) II ve III Yalnız I I ve II
1.E 2.D 3.A 4.D
74
4.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım HÜCRENİN YAPISI KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Bitki hücrelerindeki çeperle ilgili, 4. Bütün tek hücreli canlılarda, aşağıdaki olaylardan
hangisi ortaktır?
I. Canlı ve esnektir.
II. Üzerinde bazı maddelerin giriş çıkış yapabileceği A) Kalıtsal yapı bakımından aynı veya benzer özellikte
geçitler bulunur. bireyler oluşturabilme
III. Selülozdan yapılmıştır. B) Salgıladığı enzimlerle dış ortamdaki besinleri
IV. Hücre zarının yerine görev yapar. ayrıştırabilme
C) Eşeyli üremeyle kalıtsal çeşitlilik oluşturabilme
açıklamalarından hangileri yanlıştır?
D) Klorofil veya kloroplast yardımıyla gerekli besinleri
A) I ve IV B) III ve IV C) I ve II üretebilme
E) Hücre duvarı sayesinde çevresel etkilerden
D) I ve III E) II ve III korunabilme
2. Bir hücrenin canlılığını devam ettirebilmesi için;
I. sentrozom,
II. sitoplazma,
5. Aşağıdaki tabloda ökaryot ve prokaryot hücrelerdeki bazı
III. ribozom,
özelliklerin ve organellerin durumları belirtilmiştir.
IV. mitokondri
Hücresel yapı
yapılarından hangilerini bulundurması zorunlu Ökaryot hücre Prokaryot hücre
veya özellik
değildir?
Çekirdek Var 1
A) I ve III B) III ve IV C) I ve II
Ribozom Var Var
D) II ve III E) I ve IV Golgi 2 Yok
Mitokondri Var 3
ATP sentezi Var 4
Salgı yapımı Var 5
Tabloda numaralanmış yerlere gelmesi gerekenler,

3. Bütün canlı hücreler;
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
I. enerji üretme ve kullanma,
1 2 3 4 5
II. enzim sentezleme,
III. inorganik molekülleri kullanma A) Var Var Yok Var Yok
olaylarından hangilerini ortak olarak B) Var Var Yok Yok Yok

gerçekleştirebilir? C) Yok Var Yok Yok Yok
A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I D) Yok Var Yok Var Var
E) Yok Var Yok Var Yok

1.A 2.E 3.B 4.A 5.D
75
KARMA SORULAR 1
HÜCRENİN YAPISI
1. Aşağıda bir bitkinin temel kısımları gösterilmiştir. 4. Erdinç Öğretmen, akıllı tahtada bir hücre organelinin
özelliklerini öğrencilerine göstermiştir.
1
 İnsan ve hayvan hücrelerinde bulunur.
2  Kromozomların kutuplara çekilmesini sağlayan
iğ ipliklerinin tutunma yeridir.
 Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt
3 kutuplara çekilir.
Yüksek yapılı bu bitkinin 3 numaralı bölgesindeki Erdinç Öğretmen, öğrencilerinden, tahtada özellikleri
hücrelerinde aşağıdaki yapılardan hangisi bulunabilir? verilen organelin şeklini ve adını afiş şeklinde
hazırlamalarını istemiştir.
A) Kloroplast B) Mitokondri
Öğrencilerin hazırladığı aşağıdaki görsellerden
C) Sentrozom D) Kamçı
hangisi doğrudur?
E) Lizozom
A) B) C)
Sentrozom Golg Koful

2. Ökaryot ve prokaryot hücrelerde,
I. mitokondride ATP sentezleme, D) E)
II. DNA’dan RNA sentezleme,

III. zarla çevrili sitoplazmaya sahip olma
Lzozom Mtokondr
5. Ökaryot bir hücrede bulunan bazı organeller aşağıdaki

gibi gruplandırılmıştır.
1. grup: Mitokondri ve Kloroplast

3. Aşağıda bir biyokimyasal olayın genel denklemi verilmiştir.
2. grup: Ribozom ve Sentrozom
Işık
CO2 + H2O C6H12O6 + O2 3. grup: Endoplazmik retikulum ve Golgi aygıtı
Bu biyokimyasal olayın gerçekleştiği organel ile ilgili Bu gruplandırmalar yapılırken organellerin aşağıdaki
olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? özelliklerinden hangisi kesinlikle dikkate alınmıştır?
A) Hücrenin gereksinim duyduğu ATP’yi üretir. A) ATP sentezleme yetenekleri
B) Bölünerek sayısını artırabilir. B) Zar sistemleri
C) Bitki hücrelerinde bulunur. C) Organik madde sentezleme özellikleri
D) Çift zarlı organeldir. D) Bulundukları hücre çeşitleri
E) Kendine ait nükleik asitleri bulunabilir. E) Hücredeki görevleri
1.B 2.B 3.A 4.A 5.B
76
KARMA SORULAR 1
6. Gelişmiş yapılı bir hayvan hücresinde, aşağıdaki 9. Bitkilerde hücre zarının seçici özellik kazanmasında
hücre organellerinden hangileri birlikte bulunabilir? etkili olan glikoprotein moleküllerinin sentezinde
aşağıdaki organellerden hangisinin rolü yoktur?
A) Golgi aygıtı, ribozom, sentrozom ve lizozom
B) Sentrozom, ribozom, lökoplast ve golgi aygıtı A) Mitokondri
C) Ribozom, sentrozom ve kloroplast B) Kloroplast
D) Mitokondri, lökoplast ve ribozom C) Ribozom
E) Kromoplast, lizozom, sentrozom ve mitokondri D) Golgi aygıtı

E) Lizozom
7. Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan kofullar;
I. çekirdek zarı,
II. mitokondri, 10. Hücre zarının farklılaşmasıyla oluşan;
III. endoplazmik retikulum, I. yalancı ayak,

IV. golgi cisimciği II. mikrovillus,
şeklindeki hücresel yapılardan hangilerinin III. kamçı

farklılaşmasıyla meydana gelir? yapılarından hangileri, ilgili hücrenin hem hareketini
hem de beslenmesini sağlar?
A) I, II ve III B) I, III ve IV C) I ve II
D) II ve III E) II ve IV
8. Farklı özellikteki hücrelerde bulunan, bazı organellerin

özellikleri veya görevleri tabloda karşılaştırılmıştır.
Organel çeşidi Özellik veya görevi
Amino asitlerden protein

I
sentezleme 11. Hücre zarında bulunan reseptör proteinler;
İnorganik maddelerden organik
II I. ATP sentezi,
madde üretme
Organik maddelerden II. hücreye alınacak maddelerin seçilmesi,
III
metabolizma enerjisi üretme III. hücrelerin birbirini tanıması,
IV. embriyonik gelişmede benzer hücrelerin bir araya
Bu tabloda belirtilen organellerden hangilerinin
toplanması
bulunması, incelenen hücrenin bitki veya hayvan
hücresi olduğunu belirlemek için yeterli olmaz? görevlerinden hangilerini yerine getirir?
A) I ve III B) I, II ve III C) Yalnız III A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) Yalnız II E) Yalnız I D) III ve IV E) II, III ve IV
6.A 7.B 8.A 9.E 10.A 11.E
77
KARMA SORULAR 2
HÜCRENİN YAPISI
1. Aşağıda bir organelin yapı ve özellikleri şekil ile 3. Bir hücrenin çekirdeğinde;
gösterilmiştir.
I. DNA,
Dış zar DNA Stroma
II. RNA,
Ribozom
III. ATP,
IV. protein
moleküllerinden hangileri sentezlenebilir?
İç zar Nişasta Grana D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

Bu organel aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mitokondri
B) Çekirdek
C) Ribozom
D) Kloroplast
E) Sentrozom 4. Bir bitki hücresinde bulunan;
I. golgi,
II. mitokondri,
III. ribozom,
IV. lökoplast
organellerinden hangilerinin faaliyeti sonucu hücrenin

su miktarı artabilir?
A) I, II, III ve IV B) I, III ve IV C) I ve II

2. Bir bitki hücresinde;
I. besin monomerlerinin yıkımını sağlama,
II. artık ürünlerin depo edilmesini sağlama,
III. glikoprotein sentezini gerçekleştirme
görevlerini yerine getiren organeller aşağıdakilerin

hangisinde doğru olarak verilmiştir?
I II III 5. Aşağıdaki olaylardan hangisi bitki ve hayvan

A) Mitokondri Koful Golgi hücrelerinde ortak olarak gerçekleşmez?
B) Golgi Koful Lizozom A) Oksijenli solunum yaparak ATP sentezlenmesi

C) Mitokondri Lizozom Koful B) Sitoplazmada nişasta depolanması
C) Hücre zarından madde alışverişi
D) Ribozom Mitokondri Koful
D) Ribozomlarda protein sentezlenmesi
E) Ribozom Lizozom Golgi
E) Artık ürünlerin kofullarda birikmesi
1.D 2.A 3.A 4.A 5.B
78
KARMA SORULAR 2
6. Bir öğrenci incelediği hücrede bir kofula rastladığını, 9. Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında uzanan kanalcık ve
ancak daha sonra bu kofulun kaybolduğunu gözlemliyor. borucuklar sistemi olan endoplazmik retikulum; granüllü
ve granülsüz endoplazmik retikulum olmak üzere iki
Bu öğrenci farklı canlılara ait;
çeşide ayrılır.
I. yeşil bitkilerin yapraklarında; metabolizma sonucu Bu organelin iki farklı çeşide ayrılmasına, aşağıdaki
açığa çıkan zehirli artık ürünleri, inorganik tuzlarla özelliklerden hangisi neden olmuştur?
birleştirerek depoladıkları kofullar,
II. hücre zarından geçemeyecek kadar büyük bir A) Hücre içinde bulundukları yerlerin farklı olması
besinin hücre içine alınıp sindirilmesi sırasında B) Hücrede depoladıkları ve taşıdıkları maddelerin farklı
oluşan sindirim kofulları, olması
III. tatlı sularda yaşayan bir hücreli canlılarda, yoğunluk C) Bulundukları hücre çeşitlerinin farklı olması
farkından dolayı, hücre içine giren fazla suyu atan
D) Hücrede farklı görevleri yapmaları
kontraktil kofullar
E) Zarları üzerinde ribozom bulundurma durumları
şeklindeki özelliklere sahip olan kofullardan
hangilerini incelerse, bu gözlemini tekrar edebilir?
10. Aşağıdaki organel - görev eşleştirmelerinden hangisi

doğrudur?
7. Bitkilerin yeşil kısımlarındaki hücrelerde bulunan,
kloroplast ve mitokondri gibi organeller, hücrenin A) Lizozom - Enzim sentezi
ihtiyacına göre bölünerek çoğalabilir. B) Koful - İğ ipliklerinin oluşumu
Bu organellere ait; C) Ribozom - ATP sentezi
D) Kloroplast - Oksijenli solunum
I. hem mitokondrinin hem de kloroplastın sıvı
kısımlarında, kendilerine ait DNA moleküllerinin E) Endoplazmik retikulum - Madde iletimi
bulunması,
II. iki organelin de, kendilerine gerekli ATP enerjisini
sentezleyebilecek sistemlere sahip olması,
III. iki organelin de, sitoplazmadan çift katlı bir zar
sistemiyle ayrılması
özelliklerinden hangileri, yukarıda verilen yargının 11. Bir bitki hücresinin kloroplastlarında;
oluşmasına neden olmuştur?
I. amino asit,
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III II. glikoz,

III. DNA,
D) Yalnız II E) Yalnız I
IV. protein,
V. ATP
8. Tüm canlı hücreler aşağıdaki moleküllerden hangisini moleküllerinden hangileri sentezlenebilir?

sentezleyebilir?
A) I ve II B) III ve IV C) I, III ve V
A) DNA B) Glikoz C) ATP
D) I, II, IV ve V E) I, II, III, IV ve V
D) Kolesterol E) Glikojen
6.D 7.E 8.C 9.E 10.E 11.E
79
KARMA SORULAR 3
HÜCRENİN YAPISI
1. Bir bitki hücresinde; 4.

Sadece prokaryot hücrelerde
I. mitokondri, bulunan hücresel yapı ne
olablr?
II. ribozom,
III. kloroplast,
IV. golgi aygıtı
organellerinden hangilerinin yapısında nükleik asit

bulunmaz?
A) II ve IV B) III ve IV C) Yalnız IV
Öğretmenin sınıfa sorduğu soruya aşağıdakilerden

hangisi örnek verilirse doğru cevap verilmiş olur?
A) Hücre çeperi B) Sitoplazma

2. Aşağıda verilen yapı çiftlerinden hangileri genel
C) Peptidoglikan D) Hücre zarı
olarak tüm canlı hücrelerde bulunur?
E) Klorofil
A) Çekirdek - Mitokondri
B) Hücre zarı - Golgi aygıtı
C) Mitokondri - Ribozom
D) Ribozom - Hücre zarı
E) Hücre zarı - Hücre çeperi 5. Işıklı ortamdaki bir bitki hücresinde, mitokondri ve
kloroplast organelleri arasında gerçekleşen madde
alışverişleri şekilde gösterilmiştir.
Mitokondri 1 3
3. Bir bitkinin bütün canlı hücrelerinde; Kloroplast

2 4
I. organik besinlerin kullanılmasıyla enerji üretilmesi,
II. besin monomerlerinden organik polimer Bu madde alışverişleriyle ilgili olarak, aşağıda
sentezlenmesi, verilenlerden hangisi yanlıştır?
III. inorganik maddelerden organik monomer
A) 4, fotosentezde açığa çıkan oksijen molekülü olabilir.
sentezlenmesi
B) Karanlık ortamda, 1 karbondioksit, 2 ise oksijen
olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşmez? olabilir.
C) 1, karbondioksit veya su olabilir.
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız II
D) 2, glikoz veya oksijen molekülü olabilir.
D) Yalnız III E) Yalnız I E) 3, atmosferden alınan karbondioksit olabilir.
1.C 2.D 3.D 4.C 5.B
80
KARMA SORULAR 3
6. Prokaryot ve ökaryot hücreler için; 9. Ökaryot hücrelerde bulunan organellerden bazıları bir
başka organelden meydana gelebilir.
I. enerji harcayarak madde alışverişini gerçekleştirme,
Buna göre görevleri veya özellikleri,
II. kendine özgü organik madde sentezi yapabilme,
III. yönetici moleküllerin tamamını sitoplazmada I. Hücre dışına gönderilecek salgıların oluşturulmasını
bulundurma ve salgılanmasını sağlar.
II. Hücre bölünmesi sırasında, kromozomların
kutuplara çekilmesini sağlar.
A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız I III. Hücre içine alınan büyük yapılı besinlerin
sindirilmesini sağlar.
D) Yalnız III E) II ve III IV. Hücre metabolizması için gerekli enerjiyi üreten, çift
katlı zarla çevrili organeldir.
şeklinde olan organellerden hangisi, diğerinden

meydana gelir? (oluşturan ® oluşan)
A) I ® IV B) II ® I C) III ® I
7. Genel olarak tüm canlı hücrelerde bulunur. Endoplazmik
retikulum ve çekirdek zarı üzerinde ya da sitoplazmada
D) IV ® III E) I ® III
dağınık olarak bulunabilir.
Bazı özellikleri belirtilen bu hücre organeliyle ilgili

olarak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Hücrelerde ya tek tek ya da pek çoğunun

birleşmesiyle oluşan boncuk dizisi şeklinde 10.  Salgı üretmek ve depo etmek
bulunabilir.
 Oksijenli solunum
B) Hücre dışına salgı gönderilmesini sağlayan, golgi
 Fotosentez
cisimciklerinin oluşturulmasını sağlar.
 Hücre içi sindirim
C) Hücre sitoplazmasından bir zar sistemiyle ayrılmaz.
D) Hücre içindeki amino asitlerden protein Aşağıdaki organellerden hangisinin temel görevi
sentezlenmesini sağlar. yukarıda verilmemiştir?
E) Çekirdekte sentezlenen rRNA ve sitoplazmada
A) Mitokondri B) Lizozom C) Ribozom
üretilen proteinlerden meydana gelir.
D) Golgi E) Kloroplast
8. Kloroplast organelinde gerçekleşebilen aşağıdaki

olaylardan hangisi mitokondri organelinde 11. Bitki hücreleriyle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi
gerçekleşemez? yanlıştır?
A) Protein sentezi A) Sitoplazmalarında DNA bulunmaz.

B) ATP sentezi B) Bazı bitki hücreleri fotosentez yapamaz.
C) DNA sentezi C) Bazı bitki hücrelerinde çeper bulunmaz.
D) Suyun ayrıştırılması D) Koful, artık maddelerin depo edildiği organeldir.
E) ETS’de elektron taşınması E) Mitokondrilerinde ATP sentezi gerçekleşir.
6.A 7.B 8.D 9.E 10.C 11.C
81
KARMA SORULAR 4
HÜCRENİN YAPISI
1. Ökaryot hücrelerin mitokondrilerinde de protein sentezi 3. Erdinç Öğretmen, tahtaya birkaç organelin görevlerini
yapılır. yazmıştır.
Bu sentez ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi

yanlıştır?
 Fotosentez
A) Protein sentezi için gerekli mRNA, sitoplazmadan  Oksijenli solunum
mitokondri zarı aracılığı ile alınır.
 Protein sentezi
B) Protein sentezi için gerekli enzimler, mitokondride
bulunur.  Hücre içi sindirim
C) Mitokondrilerde tRNA sentezi yapılabilir.
D) Protein sentezi için gerekli enerji mitokondriden Sınıftan 5 öğrenci görevleri verilen bu orgenellerin
sağlanır. şekillerini ve isimlerini afiş hâline getiriyor.
E) Protein sentezi için gerekli amino asitler
Öğrencilerin hazırladığı aşağıdaki afişlerdeki
sitoplazmadan mitokondri zarı aracılığı ile alınır.
organellerden hangisinin görevi tahtada
verilmemiştir?
A) B) C)
Mtokondr Golg Kloroplast
2. Bir bitki hücresinde iki organel arasında gerçekleşen

D) E)
madde alışverişi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Mitokondri
1
2
Lzozom Rbozom
3 Kloroplast
Bu şekilde numaralarla gösterilen yerlere gelmesi

gerekenler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
verilmiştir? 4. Ökaryot bir hücrenin,
I. ribozom,
II. mitokondri,
1 2 3 4
III. golgi,
A) CO2 O2 Glikoz H2O
IV. kloroplast
B) O2 H2O CO2 Glikoz
organellerinde gerçekleşen olaylardan hangileri
C) O2 Glikoz H2O CO2 prokaryot hücrelerde de gerçekleşebilir?
D) CO2 H2O O2 Glikoz

A) I, II ve III B) I, II, III ve IV C) Yalnız I
E) Glikoz CO2 H2O O2
D) I ve II E) III ve IV
1.A 2.D 3.B 4.B
82
KARMA SORULAR 4
5. Zar yapısı bozulmuş bir lizozomdan dışarıya sızan 8. Ökaryot hücrelerin çekirdeklerinde bulunan
enzimler, kısa sürede tüm hücre içeriğini parçalayarak kromozomlarla ilgili olarak, aşağıda verilenlerden
hücrenin ölmesine neden olur. Bu olaya hücrenin intiharı hangisi yanlıştır?
(otoliz) denir.
A) Bir organizmada bulunan kromozom sayısı ile
Bu veriler dikkate alındığında lizozom için,
canlının gelişmişliği arasında bir ilişki yoktur.
I. Zarlı yapısı içinde bazı maddelerin sindirilmesini B) Vücut hücrelerinde diploid hâlde, üreme hücrelerinde
sağlayan enzimleri bulundurur. ise sayılarını iki katına çıkarmış hâlde bulunurlar.
II. Hücre dışına gönderilecek bazı salgıların C) Hücre bölünmediği zamanlarda, çekirdek içinde
üretilmesini sağlar. kromatin iplik olarak bulunurlar.
III. Hücre içi sindiriminden sorumlu enzimlerin D) Canlılardaki kalıtım birimi olan genlerin, aktarılmasını
sentezlenmesini sağlar. sağlarlar.
E) Bir kromozom yapı olarak, DNA ve protein
yorumlarından hangileri yapılabilir? moleküllerinden meydana gelir.
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I
9. Aşağıdaki organellerden hangisinin yapısında nükleik

6. Bir bitki hücresinde kloroplast organelinin aktivitesine asit bulunur?
bağlı olarak;
A) Koful
I. hücre dışına oksijen verilmesi,
B) Ribozom
II. hücredeki diğer organellerin kullanacağı ATP
C) Golgi aygıtı
enerjisinin sentezlenmesi,
D) Lizozom
III. hücreye gerekli organik besinlerin üretilmesi
E) Granülsüz endoplazmik retikulum
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenmez?
A) I ve III B) II ve III C) I ve II
10. Aşağıdaki hücresel yapılardan hangisine sahip

olması, bir hücrenin prokaryot olmadığını gösterir?
7. Ökaryot bir hücrede bulunan aşağıdaki yapılardan
hangisi koful oluşumuna katılmaz? A) Hücre zarı
B) Hücre duvarı
A) Lizozom B) Hücre zarı
C) Zarlı organel
C) Golgi aygıtı D) Sentrozom D) Zarsız organel
E) Çekirdek zarı E) Nükleik asit
5.C 6.D 7.D 8.B 9.B 10.C
83
1 HÜCRENİN YAPISI
1. Bir bitki hücresinde bulunan kloroplast, mitokondri ve 4. Plastit çeşitlerinin görevleri şöyledir:
ribozom organelleri için aşağıdaki özelliklerden
hangisi ortaktır? I. Fotosentez olayını gerçekleştirmek
II. Besin depo etmek
A) Nükleik asit taşıma III. Çiçek ve meyvelere sarı, kırmızı, turuncu renkleri
B) ETS bulundurma vermek
C) Bölünerek çoğalma
Bu görevleri yerine getiren plastit çeşitleri,
D) Zarsız olma aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
E) ATP sentezleyebilme
I II III
A) Kloroplast Kromoplast Lökoplast
B) Kromoplast Lökoplast Kloroplast
C) Lökoplast Kloroplast Kromoplast
D) Kloroplast Lökoplast Kromoplast

2. Aşağıdaki hücresel yapılardan hangisinin
E) Kromoplast Kloroplast Lökoplast
oluşmasında endoplazmik retikulumun rolü yoktur?
A) Lizozom
B) Çekirdek zarı
C) Sentrozom
D) Golgi aygıtı
E) Koful
5. Endosimbiyozis hipotezine göre, ökaryotik hücrelerdeki

mitokondrilerin ve kloroplastların endosimbiyozla hücre
yapısına katıldığı kabul edilmektedir.
3. Hücre zarının yapısına katılan moleküllerin miktarı çoktan
aza doğru protein - yağ - karbonhidrat şeklindedir. Mitokondrilerin organel olarak kloroplastlardan daha
önce evrimleştiğine aşağıdakilerden hangisi kanıt
Hücre zarının yapısına katılan moleküller tamamen
olabilir?
hidroliz edildiğinde oluşan;
I. yağ asidi, A) Kloroplast organellerinin güneş enerjisini

kullanabilmesi
II. amino asit,
B) Mitokondrinin tüm ökaryot hücrelerde, kloroplastın
III. glikoz
ise bazı ökaryot hücrelerde bulunması
moleküllerinin miktarı çoktan aza doğru aşağıdakilerin C) Mitokondride iki, kloroplastta üç zar sisteminin
hangisindeki gibi sıralanabilir? bulunması
D) Hücrelerdeki mitokondri sayısının kloroplasttan fazla
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III
olması
D) II - III - I E) III - I - II E) Mitokondride iki, kloroplastta bir ATP üretim şeklinin

gerçekleşmesi
1.A 2.C 3.C 4.D 5.B
84
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
6. Canlı vücudunda görev yapan organik moleküller, hücre 8. Bitki hücrelerinde bulunan mitokondri ve kloroplast
içinde bulunan bazı organeller kullanılarak organelleri ATP sentezi yapabilecek özelliğe sahiptir.
sentezlenebilmektedir.
Buna göre, ATP sentezleyen bir organelin mitokondri
Buna göre, çeşitli organik besinler ve sentezlendikleri mi yoksa kloroplast mı olduğunu anlamak için
hücre kısımlarıyla ilgili olarak yapılan; aşağıdaki sorulardan hangisini sormak yeterli olur?
I. vücudun en önemli enerji deposu olan moleküller - A) Sıvı kısmındaki reaksiyonların gerçekleşmesinde
granülsüz endoplazmik retikulum, enzim kullanılıyor mu?
II. hücre içinde görev yapan enzimlerin yapısına B) Gerçekleştirdiği reaksiyonlar sırasında, suyu serbest
katılan ve sindirime uğramayan moleküllerin tüm iyonlarına parçalıyor mu?
çeşitleri - mitokondri,
C) Etrafında çift katlı bir zar sistemi bulunuyor mu?
III. canlılarda öncelikli enerji kaynağı olarak tercih
D) ATP sentezi sırasında ETS görev yapıyor mu?
edilen moleküller - kloroplast
E) Organik monomerleri kullanarak organik polimer
eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? sentezleyebiliyor mu?
9. X
Glikoz
H2O O2
CO2
Pirüvat
7. Aşağıdaki şekilde bir bitki hücresinde gerçekleşen olaylar
Y
arasındaki ilişki şematik olarak açıklanmıştır.
Glikoz
Mitokondri ADP, Pi
ADP, Pi
CO2 Sitoplazma Z
ATP Polipeptit
2
1
O2 T
O2 O2
CO2
Kloroplast 3 Glikoprotein
Hücre CO2 Yukarıdaki şekilde, bir bitki hücresinde X, Y, Z ve T

zarı organelleri arasındaki ilişki gösterilmiştir.
Şemadaki bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan Bu organeller ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan
hangisine varılamaz? hangisi yanlıştır?
A) Gün ortasında sadece 3. durum gerçekleşir. A) X ve Y organelleri çift katlı zar sistemine sahiptir.
B) 1. durum kloroplastsız bitki hücrelerinde de B) Y organeli hayvan hücrelerinde de bulunur.
gerçekleşir. C) Z organeli tüm canlılarda bulunur.
C) 1. durum karanlıkta gerçekleşebilir. D) T organeli zarsız ve nükleoprotein yapılı bir
D) 2. ve 3. durumlar eş zamanlı olarak gerçekleşebilir. organeldir.
E) Günün belirli saatlerinde sadece 2. durum E) X ve Y organelleri arasında enerji dönüşüm olayları
gerçekleşebilir. gerçekleşir.
6.D 7.A 8.B 9.D
85
2 HÜCRENİN YAPISI
1. Sindirim kofullarının içeriği incelendiğinde içinde ribozom 4. Üç farklı hücrede bazı organellerin bulunma durumları
ve mitokondri parçalarına rastlandığı gözlenmiştir. tabloda gösterilmiştir.
Bu durum lizozomların;
Organel
Mitokondri Sentrozom Kloroplast
Hücre
I. yaşlanmış ve yıpranmış organelleri parçalama,
II. fagositoz ile hücreye alınan besinleri sindirme, 1 + +
III. hücreyi sindirerek otolize neden olma 2 + +
işlevlerinden hangilerini yerine getirilebildiğini 3 + +
gösterir?
(+: Organelin ilgili hücrede bulunduğunu gösterir.)
Tablodaki veriler kullanılarak, numaralanmış hücreler
için aşağıdaki yorumlardan hangisi kesin olarak
yapılır?
2. Ökaryot hücrelerde bulunan yapı ve organeller hücrenin A) Her üç hücre de oksijenli solunum yapabilir.
yaşına, metabolik aktivitesine, bulunduğu dokuya ve B) 2. hücre bir bitki hücresidir.
işlevsel özelliklerine göre çeşitli farklılıklar gösterir.
C) Her üç hücre de fotosentez yapamaz.
Buna göre, bir bitkinin hücrelerinde aşağıdaki D) 1. ve 3. hücre bir hayvanın farklı dokularına aittir.
özelliklerden hangisi hücreden hücreye farklılık
E) Her üç hücre de çok hücreli canlılara aittir.
gösterebilir? (üreme hücreleri hariç)
A) Hücre zarının kalınlığı

5. Sitoplazmadaki serbest ribozomlarda sentezlenen
B) Koful büyüklüğü
proteinler, hücre içinde kullanılırken; granüllü endoplazmik
C) Genetik yapı
retikulum üzerindeki ribozomlarda sentezlenen proteinler,
D) Protein sentez mekanizması hücre dışına salgılanır.
E) Solunum şekli Bu bilgiye göre;
I. insanın sindirim kanalında görev yapan hidrolitik,

3. Bir bireye ait karaciğer ve böbrek hücreleri aynı doku II. amino asitlerden protein sentezleten,
kültüründe karıştırılırsa, karaciğer hücreleri birbirini arayıp
III. böcekçil bitkinin böceği parçalamasını sağlayan,
bulup birleşecek, böbrek hücreleri de diğer böbrek
hücrelerini tanıyıp bulup birleşeceklerdir. IV. lizozom organelinde bulunan
Farklı dokulara ait hücrelerin aynı doku kültüründe enzimlerinden hangileri sitoplazmik ribozomlarda
birbirini bulması; hangileri ise granüllü endoplazmik retikulum
üzerindeki ribozomlarda üretilir?
I. farklı dokularda, hücre zarında bulunan moleküllerin
farklı dizilimlerde olması, Sitoplazmik GER üzerindeki
II. hücre çekirdeklerinde farklı özellikte kalıtsal ribozomlarda ribozomlarda
sentezlenenler sentezlenenler
bilgilerin olması,
III. hücre zarında bulunan glikolipit ve glikoproteinlerin A) Yalnız II I, III ve IV
farklı özelliklerde olması B) II ve III I ve IV
faktörlerinden hangileriyle açıklanabilir? C) I ve II III ve IV
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve IV I ve III
E) I, II ve IV Yalnız III
1.A 2.B 3.D 4.A 5.D
86
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
6. Ökaryot bir hücrenin çekirdeği için aşağıdaki 8. Bitkilerin farklı dokularına ait canlı hücreleri inceleyen
bilgilerden hangisi yanlıştır? bir araştırmacı, incelediği hücrelerde;
A) Kromozom sayısı ile türün gelişmişliği ve I. ribozom,

organizasyonu arasında ilişki yoktur. II. büyük koful,
B) Hücre bölünmelerinin denetlenmesi ve metabolizma III. kloroplast,
faaliyetleri çekirdek kontrolünde gerçekleşir. IV. mitokondri,
C) Çekirdek sıvısının bileşimi ve akışkanlığı sitoplazma V. çekirdek
sıvısından farklıdır.
D) Protein sentezi fazla olan hücrelerde çekirdekçik yapılarından hangilerini kesinlikle görmüştür?
bölgesi küçük olur.
A) Yalnız I B) I ve IV C) II ve III
E) Çekirdek zarı, çekirdek ile sitoplazma arasındaki
madde alışverişini denetler. D) I, IV ve V E) II, III, IV ve V
7. Farklı canlılara ait hücrelerin bazı özellikleri aşağıda

verilmiştir.
9. Bir hücrede ribozom aktivitesine bağlı olarak ozmotik
Hücre basınç değişimi aşağıdaki grafiklerin hangisinde
1 2 3 verilmiştir?
Yapı
Çekirdek + + – A) Ozmotik basınç B) Ozmotik basınç
Kloroplast – + –
Hücre çeperi – + +
Hücre zarı + + + Ribozom Ribozom

aktivitesi aktivitesi
(+: Hücresel yapının ilgili hücrede bulunduğunu gösterir.) C) Ozmotik basınç D) Ozmotik basınç
Tabloda özellikleri verilen hücrelerin ait olduğu

canlılar aşağıdakilerin hangisindeki gibi olabilir?
1 2 3 Ribozom Ribozom
aktivitesi aktivitesi
A) Bakteri Bitki Hayvan
E) Ozmotik basınç
B) Bitki Hayvan Bakteri
C) Hayvan Bakteri Bitki
D) Bakteri Hayvan Bitki

Ribozom
aktivitesi
E) Hayvan Bitki Bakteri
6.D 7.E 8.D 9.E
87
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Yeni keşfedilen tek hücreli bir canlının bazı özellikleri 3. Granüllü

aşağıda veriliyor. Hücre
endoplazmik
retikulum
zarı
 İnorganik maddeleri güneş ışığından elde ettiği
enerjiyle kloroplastlarında birleştirerek organik
madde sentezleyebiliyor.
Golgi, enzimleri işler
 Bulunduğu ortamda yer değiştirebiliyor. ve lizozom keselerini
üretir.
 Hücre içi sindirim yapabiliyor. Aktif enzim içeren
Besin lizozom golgi
 Bölünerek nesillerini devam ettirebiliyor. zarından kopar.
lar
zom
Besin kofulu Lizo
Bu canlı ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan
hangisi söylenemez?
Besin, hücre zarı
tarafından hücre Besin kofulu
A) Ökaryot hücre yapısına sahiptir. içerisine alınır. lizozom ile
Besin kofulu kaynaşır.
B) Aktif hareketini sağlayan kamçı veya sil oluşturulur. Sindirim kofulunda,
enzimler besinleri
bulundurabilir. sindirir.
C) Eşeysiz üreme ile çoğalabilir. Besinlerin hücre içerisine alınması ve kullanılması
D) Hücre zarından sitoplazmaya aldığı büyük yapılı sürecinde meydana gelen olaylar yukarıda şematize
besinleri hidroliz edebilir. edilmiştir.
E) Gelişmiş organ sistemleri vardır. Bu süreçle ilgili,
I. Lizozom oluşumunda golgi aygıtı ve endoplazmik

retikulum görev yapar.
II. Hücre içine alınan besinlerin sindiriminde farklı
kofullar görev alır.
III. Prokaryot hücrelerde de hücre içi sindirim aynı
şekilde gerçekleşir.
açıklamalarından hangileri yapılabilir?
2. Kanser hücreleri, bir dokuda diğer hücrelerden bağımsız D) I ve III E) I, II ve III

davranan ve hızlı bölünme yeteneği olan hücrelerdir.
Metabolik aktiviteleri yüksek olan bu hücreler, hızlı
bölünerek sayılarını artırırlar ve bir dokudan diğer
dokulara yayılırlar.
4. Karaciğer hücreleri zehirli maddeleri zehirsizleştirir.
Buna göre, kanser hücrelerinde;
Örneğin, hidrojen peroksit karaciğerde su ve oksijene
I. mitokondri, parçalanarak zehir etkisi ortadan kaldırılır.
II. sentrozom, Bu dönüşüm işlemi aşağıdaki organellerin hangisinde
III. ribozom gerçekleştirilir?
organellerinden hangilerinin daha fazla aktivite A) Golgi aygıtı

gösterdiği söylenebilir? B) Sindirim kofulu
C) Lizozom
D) Peroksizom
D) II ve III E) I, II ve III E) Boşaltım kofulu
1.E 2.E 3.C 4.D
88
Orıjinal
® Sorular 1
5. Tek birim zarlı organellerden Golgi aygıtının bazı işlevleri 7. İnsan vücudunda gametler hariç diğer hücrelerin
aşağıda verilmiştir. çekirdeklerinde yer alan kromozom sayısı ve
kromozomlardaki nükleotit dizilimleri aynıdır. Bir diğer
 Uzun zincir şeklinde olan proteinlere üç boyutlu ifadeyle vücudumuzdaki tüm hücrelerin kalıtsal yapısı
yapı kazandırılması aynıdır.
 Kompleks yapılı bileşiklerin üretilmesi Hücrelerin kalıtsal yapısının aynı olmasına rağmen
 Salgı salgılanması ve paketlenmesi işlevlerinin ve şekillerinin farklı olmasını;
Bu bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisi Golgi I. çekirdekteki DNA’nın mitokondrideki DNA’dan farklı
cisimciğinde üretilen moleküllerden biri olamaz? olması,
II. fiziksel ortamın hücrelerin şeklini etkilemesi,
A) Bileşik enzim
III. farklı genlerin aktif olması
B) Hemoglobin
C) Peptidoglikan faktörlerinden hangileri belirler?
D) Glikolipit
E) Hormon
6. Ökaryot sülalesinden olan mantar ailesinin fakir delikanlısı

mitokondri, bitki ailesinin prensesi kloroplasta aşık olur.
Bitki ailesinin prenslerinden Ribozom ve Golgi,
mitokondriyi istenmeyen damat ilan ederler ve bu çifti
ayırmak için ellerinden geleni yaparlar. Birbirlerine aşık
olan Kloroplast ve Mitokondri engellemelere rağmen 8. Tarımı yapılan meyveler hasat mevsiminde toplandığında
sonsuza dek birlikte yaşamaya devam eder. genellikle olgunlaşmadan, yeşil renkli olarak toplanırlar.
Bu hikayenin hücre içinde gerçekleştiği düşünülürse; Bu halde toplanan meyvelerin depolandığı ortama, etilen
adı verilen gaz hâlindeki bitkisel hormon yapay olarak
I. kloroplastın ürettiği besin ve oksijeni mitokondriye verilir. Hormonun etkisiyle meyveler sararıp olgunlaşır.
vermesi,
Bu bilgiye göre, etilen hormonu;
II. mitokondride oluşan karbondioksit ve suyun
kloroplasta geçmesi, I. kloroplastın kromoplasta,
III. aynı hücrede bulunmaları II. glikozun nişastaya,
özelliklerinden hangileri kloroplast ve mitokondri III. lökoplastın kloroplasta

ilişkisini ölümsüz kılar? dönüşümlerinden hangilerini sağlıyor olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
5.C 6.C 7.B 8.A
89
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ
1. Difüzyon olayı ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden 4. Bir hücre kendi iç ortamına göre;
I. hipotonik,
A) Yoğunluk farkı önemlidir. II. hipertonik,
B) Porlardan geçebilen maddeler taşınır. III. izotonik
C) Madde geçişi çift yönlüdür.
ortamlarından hangilerine konulursa yoğunluğunun
D) ATP harcanmaz. değişmesi beklenir?
E) Hücre zar yüzeyini azaltan bir olaydır.
D) Yalnız II E) I ve III
5. Hücre zarından madde taşınmasını sağlayan;
2. Endositoz ve ekzositoz olayları için aşağıdaki I. endositoz,

özelliklerden hangisi ortaktır? II. ekzositoz,
A) Madde geçiş yönü III. difüzyon,
B) ATP’nin gerekliliği IV. osmoz,
C) Lizozomun etkinliği V. aktif taşıma
D) Hücre zar yüzeyindeki değişimin şekli yöntemlerinden hangileri bütün canlı hücreler
E) Çeperin geçişe olan etkisi tarafından ortak olarak gerçekleştirilebilir?
A) I ve III B) II, III, IV ve V C) III, IV ve V
D) IV ve V E) I, II ve III
3. Hücrelerin su olarak şişmesine turgor, su kaybederek

büzülmesine ise plazmoliz denir.
6. Bir bitki hücresinde plazmoliz gerçekleşirken;
Farklı hücrelerde gözlenen aşağıdaki olaylardan
hangisi plazmoliz veya turgora örnek gösterilemez? I. hücre zarının çeperden uzaklaşması,
II. kofulların ve hücrenin genişlemesi,
A) Bal içine konan mikropların su kaybetmesi
III. ozmotik basıncın azalması
B) Çok yoğun ortama konan bitki hücresinin kofullarının
küçülmesi durumlarından hangileri gözlenebilir?
C) Saf suya konulan alyuvarların şişmesi
D) Akyuvarların mikropları hücre içine alarak sindirmesi
E) Tuzlu su içindeki soğan zarı hücrelerinin büzülmesi D) Yalnız II E) I ve II
1.E 2.B 3.D 4.A 5.C 6.B
90
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Bir hücrenin, aşağıdaki olaylardan hangisini 4. Bir hücrenin bulunduğu ortam ile hücre içindeki bazı
gerçekleştirebilmesi, gelişmiş bir bitkiye ait maddelerin miktarları şekilde gösterilmiştir.
olmadığına kanıt olarak gösterilebilir?
%25 %5
A) Oksijenli solunum Yağ asidi %5 Glikoz Sodyum
B) Besin üretme %10 Protein
C) Sentrozomlarını eşleme %5 Sodyum
%15 Yağ asidi
D) Büyük maddeleri hücre içine alma % 20 %10
E) Aktif taşıma Protein Glikoz
Hücre
Ortam
Hücrenin bu maddelerden hangilerini alabilmesi canlı

olduğuna kanıt olarak gösterilebilir?
A) Yalnız glikozları
B) Yağ asitleri ve glikozları
C) Proteinleri ve sodyumları
D) Yalnız sodyumları
2. Aşağıdakilerden hangisi turgor basıncının bitkilere E) Glikozları, sodyumları ve proteinleri
sağladığı yararlardan biri değildir?
A) Otsu bitkilerin ve yaprakların dik durması

B) Nasti (durum değiştirme) hareketlerinin
gerçekleşmesi
C) Stomaların açılıp kapanması
D) Hücre zarındaki porların genişletilip madde
alışverişinin hızlanması
E) Terleme olayının düzenlenmesi
5. Aşağıdaki gibi saf su dolu bir kaba, nişasta çözeltisi

bulunan bağırsak zarı daldırılıyor.
Bağırsak zarı
Nişasta çözeltisi
Saf su
3. Glikoz, amino asit gibi organik besin monomerlerinin
taşıyıcı proteinler yardımıyla ATP harcanmaksızın Bu deney düzeneğinde aşağıdaki madde alışveriş
hücre zarından geçmesi olayına ne denir? şekillerinden hangisinin gerçekleşmesi beklenir?
A) Kolaylaştırılmış difüzyon A) Kolaylaştırılmış difüzyon

B) Aktif taşıma B) Osmoz
C) Fagositoz C) Aktif taşıma
D) Ekzositoz D) Endositoz
E) Pinositoz E) Ekzositoz
1.C 2.D 3.A 4.C 5.B
91
3.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ
1. Moleküllerin çok olarak bulundukları yerden az olarak 3. Tuzlu suda yaşayan protista grubuna ait bir canlı, tatlı su
bulundukları yere doğru geçmesine difüzyon denir. ortamına konulduktan bir süre sonra patlayarak ölüyor.
Aşağıdakilerden hangisi difüzyonun hızını etkilemez? Bu canlının tatlı su ortamında patlamadan

yaşayabilmesi için aşağıda verilen organellerden
A) Hücredeki ATP miktarı hangisine sahip olması gerekir?
B) Ortam sıcaklığı
A) Besin kofulu
C) Moleküllerin çözünebildikleri ortamlar
B) Mitokondri
D) Moleküllerin büyüklüğü
C) Endoplazmik retikulum
E) İki ortam arasındaki yoğunluk farkı
D) Kontraktil koful
E) Golgi cisimciği
2. Bir bitki hücresi yoğunlukları farklı ortamlara sırasıyla

konulmuştur. Hücrenin bu süreçte aldığı şekiller aşağıda
gösterilmiştir. 4. Aşağıdaki madde alışveriş şekillerinden hangisi
bitkilerin canlı - cansız tüm hücrelerinde gerçekleşebilir?
A) Fagositoz B) Aktif taşıma
C) Difüzyon D) Ekzositoz
E) Pinositoz
1 2 3
Hücrenin numaralanmış durumları aşağıdakilerin

hangisinde doğru eşleştirilmiştir? 5. Fagositoz ile hücreye alınan bir besin maddesi için,
I. ATP harcanarak alınmıştır.

1 2 3
II. Hücre zarının yüzeyinin artmasına neden olmuştur.
A) Plazmoliz Deplazmoliz Turgor
III. Organik bir bileşiktir.
B) Deplazmoliz Turgor Plazmoliz IV. Porlardan geçemeyecek kadar büyüktür.
C) Turgor Plazmoliz Deplazmoliz yorumlarından hangileri doğrudur?

D) Plazmoliz Turgor Deplazmoliz
E) Turgor Deplazmoliz Plazmoliz
D) III ve IV E) I, III ve IV
1.A 2.A 3.D 4.C 5.E
92
4.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Aşağıda bir madde geçiş olayının şekli gösterilmiştir. 3. Endositoz olayı, hücre zarından geçemeyen büyük yapılı
Besin moleküllerin, koful oluşturularak hücre içine alınmasıdır.
Hücre Hücre Hücre
zarı zarı zarı Alınan maddenin sıvı ve katı oluşuna göre iki şekilde
gerçekleşir. (fagositoz ve pinositoz)
Fagositoz ve pinositoz olayları için, aşağıdaki

Pinositik Besin
cep kofulu özelliklerden hangisi ortak değildir?
Bu madde geçiş olayı için, A) Madde alınması sırasında, hücre yüzeyinin bir miktar
küçülmesi
I. Hücre zarı yüzeyini azaltır.
B) Madde alınması sırasında, cep şeklinde çöküntü
II. Lizozomun aktivitesini artırır.
oluşturulması
III. Sadece canlı hücreler tarafından gerçekleştirilebilir.
C) Alınan besinlerin sindirimi sırasında, lizozom
yargılarından hangileri doğrudur? enzimlerinin kullanılması
D) Geçiş sırasında enzimlerin kullanılması
E) Madde alınması sırasında, ATP enerjisinin
kullanılması
4. Hücre zarının en önemli özelliği aşağıdakilerden

hangisidir?
2. Aşağıda hücre zarının, akıcı mozaik zar modeli
gösterilmiştir. A) Organik madde içerme
Glikoprotein B) Esnek olma
Glikolipit C) Seçici geçirgenlik
D) Saydam yapıda olma
Çift katlı E) Tüm canlı hücrelerde bulunma
fosfolipit
tabaka
Kolesterol
Por Protein
5. Hücre zarı, saydam, kendi içinde hareketli ve esnek bir
Şekildeki yapılarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yapıdır. Bol miktarda protein ve yağ ile az miktarda
yanlıştır? karbonhidrattan oluşur. Karbonhidratlar yağlara ya da
proteinlere bağlı olarak bulunur.
A) Çift katlı fosfolipit tabakası bakteri hücrelerinde
Yapısında bulunan karbonhidratlar hücre zarına;
bulunmaz.
B) Hücre zarında yer alan porlar küçük maddelerin I. özgüllük,
geçişini sağlar. II. esneklik,
C) Hücre zarının yapısında karbonhidrat, yağ ve protein III. ATP üretme
bulunur.
D) Glikoproteinler hücreye alınacak maddenin özelliklerinden hangilerini kazandırır?
tanınmasını sağlar.
E) Kolesterol hücre zarının esnekliğini ve dayanıklılığını
artırır. D) II ve III E) I, II ve III
1.E 2.A 3.B 4.C 5.A
93
KARMA SORULAR 1
1. Biyoloji öğretmeni, endositoz olayını anlatırken tahtaya 4. Fagositoz yapabilen bir hücre için,
endositozun özelliklerini yazıyor.
I. Besin kofulu oluşturabilir.
II. Ekzositozla madde atamaz.
1. Yoğunluk farkı önemli değildir. III. Hücre çeperi bulundurmaz.
2. Enzimler görev yapar. IV. Organik besinleri yapı birimlerine ayırabilir.
3. Çeperli hücrelerin büyük çoğunluğunda açıklamalarından hangileri doğrudur?

gerçekleşmez.
4. ATP harcanır. A) I, III ve IV B) II, III ve IV C) I ve II
5. Büyük moleküllerin zardan geçişi ile ilgilidir. D) I, II ve III E) III ve IV
Öğretmen’in, ekzositoz olayını anlatırken bu

özelliklerden hangisini değiştirmesi gerekir?
5. Aşağıdaki madde taşınma şekillerinden hangisiyle
sadece inorganik madde taşınır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) Difüzyon B) Osmoz
C) Endositoz D) Aktif taşıma
E) Ekzositoz
2. Aşağıdaki organik moleküllerden hangisinin hücre

zarından geçişi her zaman ATP harcanarak 6. Hücre içi glikoz yoğunluğu %0,15 olan bir amip, t anında
gerçekleştirilir? %0,25 glikoz yoğunluğuna sahip bir ortama konuluyor.
A) Glikoz B) Enzim Bu amipteki ozmotik basınç ve turgor basıncı

değişiminin aşağıdaki grafiklerden hangisindeki gibi
C) Amino asit D) Su olması beklenir?
E) Mineral (O.B: Ozmotik basınç; T.B: Turgor basıncı)
A) Basınç değişimi B) Basınç değişimi
T.B O.B
O.B
T.B
Zaman Zaman
t t
3. Böcekçil bitkiler böceği yakaladıktan sonra hücre dışında
sindirip amino asitleri hücre içine alırlar. C) Basınç değişimi D) Basınç değişimi
Bu olayı gerçekleştirmek için kullanılan sindirim

T.B
enzimleri hücre dışına aşağıdaki geçiş yöntemlerinden T.B
O.B
O.B
hangisiyle gönderilir?
Zaman Zaman
t t
A) Kolaylaştırılmış difüzyon
E) Basınç değişimi
B) Aktif taşıma
C) Endositoz T.B
D) Osmoz
O.B
E) Ekzositoz Zaman
t
1.C 2.B 3.E 4.A 5.B 6.C
94
KARMA SORULAR 1
7. Hücrelerin hipertonik ortamlarda su kaybederek 10. Şekilde hücre zarından mineral ve glikoz geçişi
büzülmesine “plazmoliz” denir. gösterilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi plazmolize örnek olarak

verilemez?
A) Reçel veya pekmez içerisine düşen bakterilerin

Hücre
aktivitelerini kaybetmesi zarı
B) Bitki tohumlarının kurutularak saklanması
C) Denizde yüzen bir kişide el ve ayak parmaklarının Por
buruşması Glikoz Mineral
D) Salatanın tuzlanınca su kaybetmesi
Hücre zarından bu moleküllerin geçişleri ile ilgili
E) Saf suya bırakılan amipin parçalanması
olarak aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır?
A) Minerallerin geçişinde ATP harcanmazken glikozun

geçişinde ATP harcanır.
B) Minerallerin geçişi, glikoz moleküllerinin geçişinden
daha hızlı gerçekleşir.
C) Organik besin monomerlerinin zardan geçişi ile
inorganik maddelerin zardan geçişi farklılıklar gösterir.
8. Bir amipte gerçekleşen;
D) Her iki taşıma olayı da çok yoğun ortamdan az
I. aynı yoğunluktaki ortamdan madde alınması, yoğun ortama doğrudur.
II. fagositoz ile besin alınması, E) Minerallerin geçişinde taşıyıcı proteinler görev
III. yoğun ortamda su kaybetmesi yapmazken glikozun geçişinde taşıyıcı proteinler
görev yapar.
olaylarından hangileri hücrenin canlı olduğunu
gösterir?
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I 11. Biyoloji öğretmeni sınıfa bir bardak su ve mürekkep

kutusu getirmiş ise hangi madde alışveriş olayını
D) Yalnız II E) Yalnız III örneklemesi beklenir?
A) Ekzositoz B) Osmoz C) Difüzyon
D) Endositoz E) Aktif taşıma
9. Bir bitki hücresinde; 12. Turgor durumunda olan bir bitki hücresi kendisinden
daha yoğun yeni bir ortama konulacak olursa,
I. protein sentezi,
I. Kofulun sitoplazmaya yaptığı basınç azalır.
II. yağların yağ asiti ve gliserole yıkımı,
II. Sitoplazma, hücrenin ortasına doğru toplanır.
III. glikoz sentezi
III. Kofulun hacmi küçülür.
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi hücrenin
ozmotik basıncını artırır? olaylarından hangileri gerçekleşir?
A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız I A) Yalnız III B) I, II ve III C) Yalnız I
D) Yalnız II E) II ve III D) Yalnız II E) I ve II
7.E 8.A 9.E 10.A 11.C 12.B
95
KARMA SORULAR 2
1. Aşağıdaki şekilde hücre zarından difüzyon ile madde 3. Bütün canlı hücrelerde aşağıdaki olaylardan hangisi
geçişinin aşamaları (a ® b ® c) gösterilmiştir. ortak olarak gerçekleşmez?
A) Aktif taşımayla madde alabilme

DIŞ ORTAM Çözünmüş madde
B) Fagositoz ile madde alabilme
C) Osmozla su alabilme
D) Nükleotitlerden nükleik asit sentezleme
HÜCRE
ZARI E) Kendi enzimlerini sentezleme
SİTOPLAZMA
a b c
4. Hücre zarında bulunan glikolipit ve glikoproteinler,
Buna göre, difüzyon olayı için, hücrenin kimyasal maddeleri algılamasını ve hücrelerin
birbirini tanımasını sağlamanın yanında reseptör olarak da
I. Çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru görev yaparlar.
gerçekleşir.
Buna göre, glikoproteinlerin görev yapamaz hale
II. Sadece porlardan geçebilecek moleküllerin zardan geldiği bir hücre için aşağıdakilerden hangisi
geçişini sağlar. söylenemez?
III. Gerekli enerji, yoğunluk farkının oluşturduğu
potansiyel enerjiden karşılanır. A) Hücre zarından difüzyonla madde alımı gerçekleşmez.
B) Hücrenin bağışıklık sistemi etkin olarak çalışamaz.
C) Hücre yabancı maddelere karşı tepki gösteremez.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) Hormonlara duyarlılık sağlanamaz.
E) Hücreler düzensiz olarak çoğalabilirler.
2. Aşağıda bir hayvan hücresinin içerisindeki ve çevresindeki

glikoz yoğunluğunun zamana bağlı değişimi gösterilmiştir. 5. Hücrelerde madde alışveriş hızının yeterli olmadığı
Glikoz derişimi Hücre içi durumlarda, hücrenin daha hızlı difüzyon yapması
Hücre dışı gerekebilir.
Bu durumda hücre, enzimler yardımıyla maddelerin

difüzyonunu hızlandırıp, kolaylaştırabilir. Moleküllerin zardan
bir taşıyıcı yardımıyla geçişine kolaylaştırılmış difüzyon denir.
Zaman
I II III Bu madde geçiş olayı;
Bu grafikteki verilere dayanarak, aşağıdaki I. maddelerin çok olarak bulundukları yerden az

yargılardan hangisine varılamaz? olarak bulundukları yere taşınması,
II. hücre içine alınan moleküllerin zardaki porlardan
A) Her üç zamanda da hücre zarının şekli geçebilecek boyutta olması,
değişmemiştir.
III. hücre zarından geçiş sırasında, ATP enerjisinin
B) I. ve II. zamanlarda hücrenin ozmotik basıncı artmıştır. kullanılması
C) III. zamanda hücre canlılığını yitirmiş olabilir.
özelliklerinden hangilerine sahiptir?
D) I. zamanda hücre glikoz almak için ATP harcamış
olabilir.
E) II. zamanda, zardaki taşıyıcı proteinler ve enzimler
görev yapmıştır. D) I ve II E) II ve III
1.D 2.D 3.B 4.A 5.D
96
KARMA SORULAR 2
6. Moleküllerin çok olarak bulundukları yerden az olarak 9. Bir bitki hücresindeki su miktarının, zamana bağlı değişimi
bulundukları yere doğru yayılmasına difüzyon denir. aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi difüzyona örnek Hücre içi su miktarı

verilemez?
A) Oksijen ve karbondioksitin hücre içine veya dışına

doğru hareket etmesi
B) Monosakkaritlerin zardaki enzimler ve ATP Zaman
kullanılarak hücre içine alınması I II III IV
C) Şekerin su içinde çözünerek yayılması Grafiğe bakılarak, aşağıdaki yorumlardan hangisi

D) Odanın bir köşesindeki kolonyanın kokusunun diğer yapılamaz?
kısımlarda hissedilmesi
E) Bir damla mürekkebin, suyun tamamını boyaması A) IV. zaman aralığında emme kuvveti en düşük
seviyededir.
B) II. ve IV. zaman aralıklarında, hücre, bulunduğu
ortamla ozmotik denge halindedir.
C) I. zaman aralığında, hücrenin turgor basıncı
7. Bir hücrede aşağıdaki olaylardan hangisinin azalmaktadır.
gerçekleşmesi, turgor basıncının artmasına neden D) II. zaman aralığında, turgor basıncı ozmotik basınca
olmaz? eşit olabilir.
E) III. zaman aralığında, hücrenin ozmotik basıncı,
A) Yağ asitleri ve gliserolden nötral yağların
ortamınkinden fazladır.
sentezlenmesi
B) Monosakkaritlerden disakkaritlerin oluşturulması
C) Amino asitlerden proteinlerin sentezlenmesi
D) İnorganik maddelerden organik monomerlerin 10. Bir kolunda glikoz, lügol çözeltisi ve su; diğer kolunda ise
oluşturulması nişasta ve su bulunduran, şekildeki cam borunun ortasına
E) Glikozlardan nişasta sentezinin yapılması seçici geçirgen bir zar yerleştiriliyor.
1. kol 2. kol
Glikoz ve Nişasta
8. Ökaryot hücrelerde, maddelerin hücre zarından aktif lügol çözeltisi
geçişini sağlayan yöntemler şunlardır: çözeltisi
I. Ekzositoz
Seçici
II. Fagositoz geçirgen zar
III. Pinositoz
Bu deney ortamında, aşağıdaki değişimlerden
IV. Aktif taşıma hangisinin meydana gelmesi beklenmez?
(Nişasta, lugol çözeltisiyle mavi renk alır.)
Bu olayların hangilerinde, ATP enerjisinin harcanması,
taşınacak molekülün taşıyıcı moleküle bağlanması
A) 2. koldaki nişasta miktarının aynı kalması
veya ondan kopması sırasında gerçekleşir?
B) 1. koldaki glikoz miktarının azalması
A) I ve IV B) I, III ve IV C) Yalnız IV C) Her iki koldaki sıvının da mavi renk alması
D) 2. koldan 1. kola su geçmesi
E) 1. koldan 2. kola lügol geçmesi
6.B 7.D 8.C 9.A 10.C
97
KARMA SORULAR 3
1. Canlı hücreler tarafından gerçekleştirilebilen madde geçiş 4. Bir bitki hücresinde, bulunduğu ortamın yoğunluğuna göre
şekillerinden bazıları şöyledir: meydana gelen değişiklikler şekilde gösterilmiştir.
I. Endositoz
Kloroplast Hücre özsuyu
II. Osmoz ile dolu koful
III. Difüzyon
I
Çekirdek
IV. Ekzositoz Hücre çeperinin
elastik kuvveti
V. Aktif taşıma Hücre yoğun bir
çözelti içine konur. Hücre saf
Bu madde geçiş şekillerinden hangileri canlılığını suya konur. Turgor
II basıncı
yitirmiş hücrelerde de gözlenebilir?
Turgor basıncı artar.
A) I ve IV B) II ve III C) IV ve V H2O
D) I, IV ve V E) II, III ve V III

Sitoplazma küçülür.
(Plazmoliz)
2. Hücre zarından madde taşınmasıyla ilgili olarak
Bu şekilde gösterilen değişmelerle ilgili olarak
aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) Difüzyon ile madde geçişi yoğunluk farkı kalmayınca

A) II. durumdaki hücrenin turgor basıncı, I. ve III.
sona erebilir.
durumdaki hücrelerden daha fazladır.
B) Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama madde geçişi
B) Hücre II. ortamdan alınıp III. ortama konulursa
sırasında ATP harcanır.
deplazmolize uğrar.
C) Yağda çözünen maddelerin difüzyonu zardaki yağ
C) I’deki hücrenin yoğunluğu, II’deki hücrenin
molekülleri üzerinden sağlanabilir.
yoğunluğundan fazladır.
D) Aktif taşıma ile taşınan bütün maddelerin porlardan
D) Hücre, I. durumdan III. duruma geçerken emme
geçecek kadar küçük olması gerekir.
kuvveti artmıştır.
E) ATP üretemeyen hücrelerde fagositoz gerçekleşmeye
E) III. durumdaki hücrenin ozmotik basıncı, I. ve II.
devam eder.
durumdaki hücrelerden daha fazladır.
3. Aralarında yarı geçirgen zar bulunan, farklı yoğunluktaki

iki sıvıdan, çözünmüş madde yoğunluğu fazla olan, 5. Hücre zarından madde alışverişinde kullanılan
çözünmüş madde yoğunluğu az olanın suyunun bir yöntemler ve açıklamalarıyla ilgili aşağıdaki
kısmını emer. Bu emme kuvvetine ozmotik basınç denir. eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Bu basınç ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi
yanlıştır? A) Moleküllerin çok olarak bulundukları yerden az olarak
bulundukları yere akmasıdır. (Difüzyon)
A) Ozmotik basıncının artması, hücrenin emme B) Suyun çok olduğu yerden az olduğu yere geçmesidir.
kuvvetini de artırır. (Ozmoz)
B) Hücrelerde ozmotik basınç ve turgor basıncı ters C) Küçük moleküllerin az olarak bulundukları yerden çok
orantılıdır. olarak bulundukları yere aktarılmasıdır. (Aktif taşıma)
C) Hücre içi su miktarı arttıkça ozmotik basınç azalır. D) Hücre zarındaki porlardan geçemeyecek
D) Çok yoğun ortama konulan hücreler su büyüklükteki katı maddelerin yalancı ayak
kaybedebileceği için, ozmotik basınçları azalır. oluşturularak hücre içine alınmasıdır. (Pinositoz)
E) Plazmoliz olmuş hücrelerin ozmotik basınçları, E) Hücre içinde oluşan büyük moleküllü maddelerin
deplazmoliz olmuş hücrelerinkinden yüksektir. hücre dışına atılmasıdır. (Ekzositoz)
1.B 2.E 3.D 4.B 5.D
98
KARMA SORULAR 3
6. Su moleküllerinin az yoğun ortamdan, çok yoğun ortama 9. Aşağıdaki şemada hipertonik ortam ile hipotonik ortam
doğru yarı geçirgen bir zardan geçmesine “osmoz” denir. arasındaki madde geçiş şekilleri ifade edilmiştir.
Buna göre, tatlı suda yaşayan bitkinin bir hücresinin, Difüzyon (madde)
aşağıdaki düzeneklerden hangisine konulduğunda su
kaybetmesi beklenmez?
Hipertonik Hipotonik
A) B) C) (çok yoğun) (az yoğun)
ortam ortam
Osmoz (su)
Bal Meyve suyu Göl suyu
Aktif taşıma
(madde)
D) E)
I. Madde geçişi yoğunluk farkına bağlı olarak ATP

Deniz suyu Hipertonik harcanarak da ATP harcanmadan da
çözelti gerçekleşebilir.
II. Su geçişi hipertonik ortamdan hipotonik ortama
doğru aktif taşıma ile gerçekleşebilir.
7. Hücre zarından pinositoz ile geçebilen maddelere
III. İki ortam arasında sürekli olarak yoğunluk farkı var
aşağıdakilerden hangisi örnek verilebilir?
ise bunun nedeni aktif taşımadır.
A) Glikoz yargılarından hangilerine varılabilir?
B) Su
C) Katı besin A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Sıvı yağ
D) I, II ve III E) I ve III
E) Yağda çözünen vitamin
8. İçerisinde %3 glikoz bulunan hayvansal bir hücre, %1

glikoz içeren çözeltiye konularak bir saat kadar
bekletiliyor.
Bu sürenin sonunda, hücredeki glikoz miktarının arttığı, 10. Kendi iç ortamına göre hipertonik bir ortamdan alınıp
ortamdaki glikoz miktarının ise azaldığı gözleniyor. kendi iç ortamına göre hipotonik bir ortama bırakılan
hücrenin ozmotik basınç değişimi aşağıdaki
Bu verilere göre, grafiklerin hangisindeki gibi olur?
I. Hücre, glikozu endositoz yaparak almıştır. A) Ozmotik basınç B) Ozmotik basınç C) Ozmotik basınç
II. Hücre, aktif taşıma yaparak bir miktar glikoz
almıştır.
III. Hücre, glikozu difüzyonla sitoplazmasına almıştır.
IV. Hücrenin canlı veya ölü olduğu kesin olarak Zaman Zaman Zaman
bilinmez.
D) Ozmotik basınç E) Ozmotik basınç
yargılarından hangilerine varılamaz?
A) I, II ve III B) I, III ve IV C) Yalnız II

Zaman Zaman
D) I ve II E) III ve IV
6.C 7.D 8.B 9.E 10.D
99
KARMA SORULAR 4
1. Seçici geçirgen özelliğe sahip hücre zarının 4. Başlangıçta bulunduğu ortamla ozmotik denge
porlarından aşağıdaki moleküllerden hangisi durumunda olan bir hücrenin belli bir zaman sonra
geçemez? ozmotik basıncındaki değişme grafikteki gibi oluyor.
Ozmotik basınç
A) İyonlar
B) Monosakkaritler
C) Proteinler
D) Yağ asitleri
E) Vitaminler Zaman
t1 t2 t3
Bu hücre ve bulunduğu ortamla ilgili aşağıdaki

yorumlardan hangisi yapılamaz?
A) t3 aralığında hücre, yeniden dış ortamla ozmotik

dengeyi sağlamıştır.
2. Aşağıda hücre zarından bir madde geçiş olayı şematize
edilmiştir. B) t3 aralığında hücredeki su oranı t1 e göre daha
fazladır.
Dış ortam Hücre zarı Sitoplazma
C) t1 aralığında hücre içi madde yoğunluğu
X
değişmemiştir.
Enzim ve taşıyıcı
D) t2 aralığında hücre kendinden daha yoğun bir ortama
proteinlerin görev
%15 X %8 X konulmuştur.
yapmasıyla zardan
geçebiliyor. E) t2 aralığında hücre protein sentezlemiş olabilir.
Şemada geçişi ifade edilen X maddesi aşağıdakilerden

hangisi olabilir?
A) Nişasta B) Glikoz C) Su 5. Hücre zarının özellikleri arasında aşağıdakilerden

hangisi bulunmaz?
D) Yağ E) Laktoz
A) Canlılık B) Saydamlık
C) Esneklik D) Tam geçirgenlik
E) Kendi içinde hareketlilik
3. Bir maddenin hücre içine difüzyon ile alınabilmesi,

maddenin;
6. Maddelerin çok yoğun oldukları yerden az yoğun oldukları
I. hücre zarındaki porlardan geçebilecek boyutlarda
yere doğru geçişlerine difüzyon adı verilir.
olması,
II. gaz halde bir madde olması, Aşağıdakilerden hangisi bu geçişin hızına etki etmez?
III. hücre dışında hücre içine göre daha yoğun olması

A) Geçiş yapan maddelerin nötr veya iyonik yapıda
özelliklerinden hangilerine sahip olduğunu kesin olması
olarak gösterir? B) Çeperin bulunup bulunmaması
C) İki ortam arasındaki yoğunluk farkı
A) Yalnız I B) I ve III C) I, II ve III
D) Ortamın sıcaklığı
D) Yalnız II E) Yalnız III E) Molekülün yağda ya da suda çözünme özelliği
1.C 2.B 3.B 4.D 5.D 6.B
100
KARMA SORULAR 4
7. Bir amip hücresinin yaşadığı ortamdaki ve hücre içindeki, 9. Endositoz olayı için aşağıdaki yargılardan hangisi
zardan geçebilen bazı maddelerin yoğunlukları tabloda yanlıştır?
verilmiştir.
A) Enzimler görev yapar.
A B C B) Yoğunluk farkı önemlidir.
Hücre içi %0,2 %0,03 %2 C) Tek yönlü madde geçişini sağlar.
Hücre dışı %0,4 %0,03 %0,7 D) ATP harcanır.
E) Zardaki taşıyıcı proteinler görev yapmaz.
Bu amip hangi maddeleri hücre içine alırken enerji
harcamak zorundadır?
A) B ve C B) A ve C C) Yalnız A
D) Yalnız C E) A ve B
10. Tatlı suda yaşamakta olan bir hücreli canlılarda, ATP

üretiminin yetersiz olması halinde,
I. Hücredeki su miktarı artar.

II. Kompleks moleküllerin hidrolizi kolaylaşır.
III. Kontraktil kofulların faaliyeti azalır.
8. Hipertonik, hipotonik ve izotonik kavramları görecelidir. Bir
olaylarından hangileri meydana gelir?
ortam ile bir hücre veya iki farklı ortam karşılaştırılırken
kullanılır. A) Yalnız III B) I, II ve III C) II ve III
%20 G G : Glikoz D) I ve II E) I ve III

%80 S S : Su
X hücresi
%30 G %20 G %10 G

%70 S %80 S %90 S
1 2 3 11. Hücre zarından madde geçiş şekilleri aşağıda verilmiştir.
Bu üç farklı ortamı, X hücresine göre ifade edebilecek I. Difüzyon

kavramlar, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak II. Ozmoz
eşleştirilmiştir? III. Aktif taşıma
IV. Endositoz
1 2 3
V. Ekzositoz
A) Hipertonik Hipotonik İzotonik
Bu madde geçiş şekillerinin hangilerinde sadece
B) Hipotonik İzotonik Hipertonik
hücre zarındaki porlardan geçebilecek kadar küçük
C) İzotonik Hipertonik Hipotonik moleküllerin geçişi sağlanır?
D) Hipertonik İzotonik Hipotonik A) I ve II B) I ve III C) IV ve V

E) Hipotonik Hipertonik İzotonik
D) I, II ve III E) III, IV ve V
7.A 8.D 9.B 10.E 11.D
101
1 HÜCRE Z ARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ
1. Reçel ve pekmez yapılırken iyice kaynatılarak suyun 3. Bir bitki hücresi yoğunluğu bilinmeyen bir ortama
buharlaşması sağlanır, şeker oranı artırılır. Bu sayede bu konulduğunda ozmotik basınç, turgor basıncı ve emme
ürünler bozulmadan uzunca süre saklanabilir. kuvvetindeki değişmeler aşağıdaki grafikte verilmiştir.
Buna göre, bu ürünlerin uzun süre bozulmaması Basınç

aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanır?
Turgor basıncı
A) Kaynatıldığında mikroorganizmaların ölmesi

Emme kuvveti
B) Mikroorganizmaların plazmolize uğrayarak ölmesi
Ozmotik basınç
C) Suyun bulunmadığı ortamda canlıların
Zaman
yaşayamaması
D) Yüksek sıcaklığın mikroorganizmaların enzimlerini Bu grafiğe göre, hücre ve konulduğu ortamla ilgili,
bozması
I. Hücrenin konulduğu ortam hipertoniktir.
E) Hücrelerin bulunmadığı ortamda mikroorganizmaların
II. Ozmotik basıncı artan hücrenin su yoğunluğu
etkinlik gösterememesi
azalmıştır.
III. Turgor basıncı ile ozmotik basınç arasındaki fark
emme kuvvetini verir.
IV. Hücrenin emme kuvveti zamanla artmıştır.
A) Yalnız I B) Yalnız IV C) II ve III
2. Bir deneyde U biçimindeki cam boru kullanılarak D) III ve IV E) I, II ve III

aşağıdaki düzenek hazırlanıyor. Cam boru seçici geçirgen
bir zarla iki kola ayrıldıktan sonra A koluna %20 lik glikoz
çözeltisi ve bir miktar iyot; B koluna %10’luk nişasta
çözeltisi ekleniyor ve bir süre bekleniyor.
A kolu B kolu
4. Bir bitki hücresi ile alyuvar hücresi saf suya

%20’lik glikoz %10’luk nişasta
çözeltisi çözeltisi konulduklarında bitki hücresinin yaşamaya devam ettiği,
+ alyuvar hücresinin ise parçalandığı gözleniyor (Hemoliz).
iyot
Bu durumun oluşması, bitki ve hayvan hücrelerindeki
aşağıdaki farklılıkların hangisinden kaynaklanır?
Seçici
geçirgen zar
A) Bitki hücrelerindeki madde yoğunluğunun, hayvan
Bu deney ortamında aşağıdaki durumlardan hücrelerininkinden fazla olması
hangisinin gerçekleşmesi beklenmez? B) Hayvan hücrelerinde, bitkilerde bulunan
kloroplastların bulunmaması
A) A kolundaki çözeltide renk değişiminin olmaması C) Bitki hücrelerindeki koful sayısının, hayvan
B) A kolundaki çözeltide glikoz yoğunluğunun azalması hücrelerinden fazla olması
C) B kolundaki çözeltide renk değişiminin olması D) Hayvan hücrelerinin metabolizmasının, bitki
D) A ve B kollarındaki çözeltilerin özdeş hale hücrelerinden yüksek olması
gelememesi E) Bitki hücrelerinde, hücre zarının etrafında selülozdan
E) B kolundaki çözeltide nişasta miktarının azalması yapılı çeperin bulunması
1.B 2.E 3.E 4.E
102
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
5. Hücre zarındaki madde alışverişi sırasında, çeşitli 7. Bir bitki hücresinde, birbirini takip eden iki durum
moleküllerin geçişini sağlayan bazı olaylar şöyledir: incelenmiş ve tablodaki bilgiler elde edilmiştir.
X olayı: Moleküllerin, hücre zarındaki porlardan enzim Hücre

Hücrenin Hücre Koful
veya enerji kullanılmadan geçebilmesidir. İncelenen duvarı
uzunluğu hacmi hacmi
durum kalınlığı
Y olayı: Hücre zarından madde geçişi sırasında, enerji (m) (m3) (m3)
(m)
kullanılmadığı halde, zardaki taşıyıcı proteinlerin görev
I. durum 15 2 12.000 600
yapmasıdır.
II. durum 20 2 32.000 6000
Z olayı: Zardan madde geçişinde, hem taşıyıcı
proteinlerin kullanılması, hem de ATP harcanmasıdır. Bu bitki hücresi, I. durumdan II. duruma geçerken,
Buna göre, hücre zarında gerçekleşen; aşağıdaki değişimlerden hangisi meydana gelmiş
olabilir?
I. dış ortama oranla, hücre içinde daha fazla bulunan
bir maddenin, zardaki porlardan hücre içine A) Hücre, yeni çeper yapımı için selüloz sentezlemiştir.
alınması, B) Hücre, mitozla bölünme öncesindeki hazırlıklarını
II. bir molekülün, kolaylaştırılmış difüzyonla hücreye tamamlamıştır.
alınması, C) Hücre içinde, fazla miktarda amino asit
III. su moleküllerinin, az yoğun ortamından çok yoğun sentezlenmiştir.
ortama doğru taşınması D) Hücre, dış ortamdan su olarak turgor durumuna
geçmiştir.
şeklindeki madde geçişleri, yukarıdaki olaylardan
hangilerine örnek olarak verilebilir? E) Sitoplazma yoğunluğu artan hücre, plazmolize
uğramıştır.
I. olay II. olay III. olay
A) X Z Y 8. Birim molekülleri geçirebilen bir bağırsak zarı içine glikoz,

B) Y Z X su, mineral, nişasta ve amino asit konulup saf su
ortamında bir süre bekletiliyor.
C) X Y Z
Bu süre sonunda bağırsaktaki madde miktarları ile
D) Z Y X ilgili verilen grafiklerden hangisi yanlıştır?
E) Z X Y A) Mineral miktarı B) Nişasta miktarı
Zaman Zaman
C) Amino asit miktarı D) Su miktarı
6. Gerçekleşmesi sırasında ATP harcanan bir madde

alışveriş olayı için aşağıdaki yargılardan hangisi kesin
olarak doğrudur?
Zaman Zaman
A) Gerçekleşmesi sırasında yalancı ayak oluşur.

E) Glikoz
B) Büyük moleküllerin zardan geçişini sağlar.
C) Sonucunda lizozom aktivitesine gereksinim duyulur.
D) Bazı enzimlerin görev yapmasıyla gerçekleşir.
E) Molekül hücre zarındaki porlardan geçebilir. Zaman
5.D 6.D 7.D 8.E
103
2 HÜCRE Z ARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ
1. Bir bilim insanı, “Hücre çeperi bulunduran bazı canlılarda 3. Aşağıdaki deney düzeneği hazırlanarak ortasına soğan
da endositoz yöntemiyle madde alımı yapılabilir.” zarı yerleştiriliyor.
hipotezini kuruyor. %80’lik sükroz
çözeltisi
Farklı özelliklere sahip, çeperli hücreler tarafından
gerçekleştirilen; Sol Sağ
kol kol
I. saprofit beslenen bazı mantarların, dış ortamda
tamamen sindirilememiş bazı sıvı besinleri hücre
içine alması,
Su Su
II. baklagil köklerindeki nodüllere Rhizobium
bakterilerinin girebilmesi, Soğan
zarı
III. böcekçil bitkilerin, salgıladıkları enzimlerle böcekteki
proteinleri parçalaması Bu düzeneğin sağ koluna %80’lik sükroz çözeltisinden
20 ml eklenmesinin sonuçları için, aşağıdakilerden
şeklindeki olaylardan hangileri, bu hipotezi
hangisi en uygun değerlendirmedir?
desteklemek için kullanılabilir?
A) Sükroz molekülleri sol tarafa geçerek ozmotik

A) Yalnız I B) II ve III C) I ve II
dengeyi sağlar.
D) I, II ve III E) Yalnız III B) Sağ kol dolu hâle gelinceye kadar soldan sağa su
geçişi devam eder.
C) Sol taraftaki bütün su sağ tarafa geçer.
D) İki ortamın yoğunluğu eşitleninceye kadar soldan
sağa su geçer.
E) Sağ koldaki sıvı yüksekliği, sol koldaki su basıncını
dengeleyinceye kadar, sağ tarafa su geçer.
2. Tatlısu ortamlarında yaşamaya uyum sağlamış bir hücreli
canlıda kontraktil kofulun çalışma hızındaki değişim
grafikteki gibi olmuştur.
Kontraktil kofulun
çalışma hızı
4. “Hücre zarındaki aktif taşıma olayı, her zaman az yoğun
ortamdan çok yoğun ortama doğru gerçekleşir.”
hipotezini kuran bir araştırmacı;
I. monosakkaritlerin, zarda bulunan proteinler

Zaman
yardımıyla, kolaylaştırılmış difüzyon yapılarak hücre
Bu değişimin nedeni; içine alınması,
II. hipotonik (seyreltik) bir ortamda, hücrenin dış
I. tuzlu suya konulmuş olması, ortamdan bazı besin monomerlerini alması,
II. canlılığını yitirmiş olması, III. hücre zarının her iki tarafında da aynı yoğunlukta
III. saf suya konulmuş olması, olan bazı minerallerin, hücre içine ATP harcanarak
IV. izotonik tuz çözeltisine bırakılmış olması alınması
faktörlerinden hangileri olabilir? şeklindeki madde geçişlerinden hangilerini dikkate

almadığı için hipotezini değiştirmek zorunda kalır?
D) Yalnız III E) I ve III
1.C 2.D 3.E 4.D
104
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
5. • Suda çözünebilen maddelerin suya karşı 7. Çeşitli hayvansal hücrelerde veya onların zarlarındaki
oluşturduğu çekim kuvvetidir. porlarda meydana gelen, aşağıdaki geçiş olaylarından
• Çok yoğun ortama bırakılan hücrenin su hangisi, aktif taşıma örneği olamaz?
kaybederek büzülmesidir.
A) İnsandaki nöronlarda, impulsların oluşumu sırasında,
• Hücre zarı hücre duvarından uzaklaşmış hücrenin
zarın iç kısmındaki K+ iyonlarının çoğunun zar dışına
su alarak şişmesidir.
çıkması
• Çepersiz hücrelerin aşırı su aldığında patlamasıdır.
B) İnsanın böbreklerinde, nefronun toplama
Osmoz ile ilgili aşağıdaki kavramlardan hangisinin kanalcığında yoğun hale gelen ürenin, kılcal kan
açıklaması yukarıda verilmemiştir? damarına geçmesi
C) İnsanın ince bağırsak boşluğunda, sindirimle oluşan
A) Plazmoliz veya besinlerle alınan heksozların (altı karbonlu
B) Turgor basıncı şekerlerin),%100 oranında kana emilmesi
C) Hemoliz D) Karaciğer hücrelerinin, kendi sitoplazmaları ile aynı
D) Ozmotik basınç yoğunluğa sahip olan doku sıvısından, glikoz
moleküllerini alması
E) Deplazmoliz
E) İnsanın böbreklerinde, kılcal damardan nefronun
toplama kanalcığına (az yoğun ortamdan çok yoğun
ortama doğru) H+ ve NH4+ iyonlarının salgılanması
6. Bir patates yumrusunun ortası oyularak, içine yoğun tuz

çözeltisi konuluyor. Bu şekilde hazırlanmış patates
8. Aşağıda şematik olarak iki farklı madde alışveriş olayı ifade
parçası, saf su bulunan deney kabına şekildeki gibi
edilmiştir.
düzgün duracak biçimde yerleştiriliyor.
Katı besin Hücre Hücre
Yoğun tuz
zarı Hücre zarı
çözeltisi zarı
Patates
parçası Besin
kofulu
Saf su 1. OLAY
Bu deney düzeneğinde gerçekleşecek su Sıvı besin Hücre Hücre Hücre

hareketlerinin yönü aşağıdakilerin hangisindeki gibi zarı zarı zarı
olur?
A) B) Besin
kofulu
2. OLAY
Bu iki olay için aşağıdakilerden hangisi ortak

C) D) değildir?
A) ATP harcanması
B) Porlardan geçemeyecek büyüklükteki maddelerin
taşınması
E)
C) Enzimlerin görev yapması
D) Madde geçişinin tek yönlü olması
E) Yalancı ayak oluşması
5.B 6.A 7.B 8.E
105
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Hücre zarında gerçekleşen madde taşınması olaylarından 3. Akyuvar çeşitlerinden olan nötrofiller, kana geçen
bazıları aşağıda verilmiştir. bakterilere yalancı ayaklarıyla yaklaşır ve bakteriyi hücre
içine alır. Lizozom organeli içindeki enzimlerle bakteriyi
K ® Az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğru parçalar, böylece bağışıklık sağlanır.
suda çözünen moleküllerin geçmesidir.
Buna göre, nötrofillerin bakteriyi hücre içine alması
L ® Sıvı hâlde olan makromoleküllerin hücre içine
aşağıdaki madde geçiş yöntemlerinden hangisiyle
alınmasıdır.
gerçekleşir?
M ® Salgı maddelerinin bir kese yardımıyla hücreden
uzaklaştırılmasıdır. A) Aktif taşıma
N ® Tatlı su ortamında yaşayan tek hücreli bir canlıda, B) Difüzyon
hücre içine doğru sürekli suyun geçmesidir.
C) Ekzositoz
P ® Yağda eriyen vitaminlerin çok yoğun olduğu
D) Fagositoz
ortamdan hücre içine doğru geçmesidir.
E) Pinositoz
Bu madde geçişleri ve adları ile ilgili aşağıdaki
eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) K ® Aktif taşıma
B) L ® Pinositoz
C) M ® Ekzositoz
D) N ® Osmoz
E) P ® Endositoz
4. Aşağıda bazı bitkisel olaylar verilmiştir.
 Destek dokusu zayıf olan otsu bitkilerin dik durması

 Yapraklarda gaz alışverişini sağlayan stomaların
2. Hayvan hücrelerinde, hücreleri birbirine bağlayan bağlantı açılması
elemanları bulunur. Bunlardan bir tanesi de “Tüplü
 Böcekkapan bitkilerinde yaprakların ani şekilde
bağlantılar”dır. Bu yapı yan yana duran komşu hücreler
hareket ederek böceği kapana sıkıştırması
arasında sitoplazmik kanallar oluşturarak bazı küçük
moleküllerin bir hücreden diğerine geçişine izin verir.  Mısır bitkilerinin yüksek sıcaklıkta yapraklarının
pörsümesi
Bu bilgilere göre, hayvan hücrelerinde;
Bitkilerde bu olayların gerçekleşmesini
I. amino asitler, aşağıdakilerden hangisi sağlar?
II. iyonlar,
III. glikojen A) Suyun osmoz yoluyla yer değiştirmesi
B) Bitki hücrelerinde glikozun nişasta şeklinde
moleküllerinden hangileri “Tüplü bağlantılar” ile hücre depolanması
zarından geçiş gösterir?
C) Büyük yapılı maddelerin aktif taşıma ile hücre içine
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II alınması
D) Hücrelerde madde yoğunluğunun artması
D) II ve III E) I, II ve III E) Su moleküllerinin kohezyon kuvveti etkisinin olması
1.E 2.C 3.D 4.A
106
Orıjinal
® Sorular 1
5. Aynı dokudan alınan özdeş üç bitki hücresi yoğunlukları 6. Aşağıda büyük sıvı moleküllerin geçişi olan pinositoz olayı
farklı ortamlara konulduğunda meydana gelen değişimler şematik olarak gösterilmiştir.
aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir. Büyük sıvı moleküller
Hücre zarı
Pinositik cep Besin kofulu
Sitoplazma
Besin kofulu ile
lizozom birleşimi
2 Buna göre, pinositoz olayı için aşağıdakilerden

1 hangisi söylenemez?
A) Hücre içine alınan büyük sıvı moleküller

kullanılmadan önce sindirime uğrar.
B) Büyük sıvı moleküllerin hücre içine alınmasında
lizozom organeli etkilidir.
C) Hücre zarının esnekliğinden yararlanılır.
D) ATP harcanır ancak zardaki taşıyıcı proteinler görev
yapmaz.
E) Madde geçişi tek yönlüdür.
7. İnsanda kanla taşınan hormonlar protein ve streoit yapılı

3
yağlardan üretilir. Protein yapılı hormonlar hücre zarının
Bu değişimlere göre, dış kısmındaki alıcılara bağlanarak, streoit yapılı
hormonlar ise hücre zarındaki fosfolipit tabakasından özel
I. 1. ortama konulan hücrenin ozmotik basıncı azalır. bir yöntem ile hücre içerisine girerek işlev kazanır.
II. 2. ortamdaki hücrede madde alışverişi
Bu bilgiye göre, protein yapılı ve streoit yapılı
gerçekleşmez.
hormonlar için;
III. 3. ortamdaki hücrenin emme kuvveti zamanla
azalır. I. hücre zarındaki porlardan geçebilme,
IV. 1. ortama konulan hücrenin madde yoğunluğu artar. II. hücre zarı tarafından tanınma,
III. az yoğun ortamdan çok yoğun ortama aktif taşıma
ile geçebilme
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III özelliklerinden hangileri ortaktır?
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
5.B 6.B 7.B
107
1. Hücre zarı ile ilgili, 3. Bir öğrenci izlediği bilimsel bir belgeselde, ayrıntılı
mikroskobik görüntüsünün anlatıldığı bir hücreli
I. Zar yapısında yer alan fosfolipitler hareket hâlindedir. organizmanın; prokaryot değil, ökaryot olduğu sonucuna
varıyor.
II. Zar yapısındaki glikoprotein ve glikolipit
moleküllerinin dağılımı, tüm canlıların hücre Öğrencinin, bu organizmada aşağıdakilerden
zarlarında aynıdır. hangisini gözlemesi bu doğru kanıya varmasını
sağlamış olabilir?
III. Zar yapısında yer alan taşıyıcı proteinler bütün A) Hücre duvarına sahip olması
moleküllerin zardan geçişinde görev alır.
B) Hücre içerisinde kofulların olması
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II C) Hücrenin hareketini sağlayan bir kamçının bulunması
D) II ve III E) I, II ve III D) Hücrenin ortasından basitçe ikiye bölünerek çoğalması

TYT - 2021
E) Hücrede ribozomların bulunması
TYT - 2019
2. Aşağıda bir hayvan ve bitki hücresi şematize edilmiştir.
4. Aşağıdaki şekilde hücre zarında gerçekleşen iki farklı

taşıma olayı gösterilmiştir.
Hayvan Hücresi
Bitki Hücresi
Bu taşıma olaylarıyla ilgili,
ÇIKMIŞ SORULAR
Bu hücreler karşılaştırıldığında aşağıdakilerin I. Madde geçişleri derişim farkına göre kendiliğinden

hangisi açısından aralarında farklılık olmadığı gerçekleşir.
görülür?
A) Hücre duvarının varlığı II. Zar proteinleri işlev görür.
B) Hücre bölünmesinde sitokinezin gerçekleşme şekli III. Hücre tarafından enerji harcanarak gerçekleşir.
C) Hücre içerisinde yer alan organel çeşitleri ifadelerinden hangilerinin her iki taşıma şekli için
ortak olduğu söylenebilir?
D) Hücre içi iskelet elemanlarının varlığı A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) Kofulların sayısı ve büyüklükleri D) I ve III E) II ve III

TYT - 2020 TYT - 2018
1.A 2.D 3.B 4.B
108
B
Ö
L
Ü
M
04
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
SİSTEMATİK BİLİMİ
CANLI ALEMLERİ ve V İRÜSLER
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR SİSTEMATİK BİLİMİ
1. Aristo’nun yapay sınıflandırmasında, canlıların 4. Tarihsel süreç içerisinde değişen ortam koşullarına uyum
aşağıdaki özelliklerinden hangisi dikkate sağlayamayan bazı canlılar nesillerini sürdürememişlerdir.
alınmamıştır?
Aşağıdaki canlılardan hangisi neslini günümüze kadar
sürdüremeyen sürüngenlere örnektir?
A) Akrabalık dereceleri
B) Morfolojik benzerlikleri A) Trilobitler
C) Yaşadıkları ortam B) Nil timsahları
D) Analog organları C) Mamutlar
E) Hareket yapıları D) Dinozorlar
E) Kelaynaklar
2. Linne’nin filogenetik sınıflandırmasında canlıların 5. Canlıların belirli bir düzen içerisinde incelenmesi
aşağıdaki özelliklerinden hangisi dikkate ihtiyacından ortaya çıkan sistematik biliminin amaçları
alınmamıştır? arasında, aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Protein yapıları A) Her canlının tek tek incelenmesinin imkansızlığı
B) Homolog organları B) Doğayı daha kolay anlaşılır hale getirmek
C) Kromozom sayıları C) Canlı türlerini birbirinden ayırt edebilecek düzenli bir

sistem oluşturmak
D) Embriyonik gelişim süreçleri
D) Ekolojik ve ekonomik kaynakları belirlemek
E) Beslenme biçimleri
E) Nesli tükenmiş canlıları tekrar ekosisteme
kazandırmak
6. Canlılarda gözlenen organlardan bazıları şöyledir:
I. Atın ön ayakları
3. Bazı canlı türlerinin nesillerinin yok olmasında veya II. Tavşanın kulakları
yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olmasında en etkili
III. İnsanın kolu
faktör aşağıdakilerden hangisidir?
IV. Kangurunun kuyruğu
A) Doğal afetler
Bu organlardan hangi ikisi homolog organlara örnek
B) İnsan verilebilir?
C) Mevsimsel değişiklikler
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) Bakteriler
E) Virüsler D) II ve IV E) III ve IV
1.A 2.C 3.B 4.D 5.E 6.B
110
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım SİSTEMATİK BİLİMİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Aşağıda bir canlının filogenetik sınıflandırılması 3. Bilimsel adı “Acer rubrum” olan canlı türü;
yapılmıştır.
I. Acer condis,
Taksonomik birim Canlı II. Rubrum condis,
Âlem Hayvanlar III. Rubrum acer
Şube Kordalılar canlılarından hangileriyle birlikte aynı cins içinde

bulunabilir?
Sınıf Memeliler
Takım Etçiller A) I ve II B) I ve III C) Yalnız I
Familya Kokarcagiller D) Yalnız II E) II ve III
Cins Kokarca
Tür Çizgili kokarca
Buna göre çizgili kokarca için aşağıdaki bilgilerden

hangisi yanlıştır? 4. Sınıflandırma birimlerinden hangisindeki bireyler
kendi aralarında çiftleştiklerinde verimli (kısır olmayan)
A) Glikozun fazlasını glikojen şeklinde depo eder. döl oluşturabilir?
B) Besinleri arasında nişasta bulunmaz.
C) Yavrularını süt salgısı ile besler. A) Âlem B) Tür C) Cins
D) Sinir şeritleri sırt bölgesindedir. D) Takım E) Sınıf

E) Kemirgen bir hayvandır.
5. Alemden türe doğru gidildikçe gruptaki canlılar

arasındaki benzerlik ilişkisi aşağıda verilen
grafiklerden hangisindeki gibi değişir?
2. Aşağıda farklı canlılara ait iki organ gösterilmiştir.
A) Benzerlik B) Benzerlik
Alem Tür Alem Tür
C) Benzerlik D) Benzerlik
Sinek kanadı Kuş kanadı
Bu organlar arasındaki ilişki, aşağıdaki kavramlardan

hangisiyle ifade edilir?
Alem Tür Alem Tür
A) Homolog organ
E) Benzerlik
B) Taksonomik birim
C) Ampirik ilişki
D) Analog organ
E) Yapay organ Alem Tür
1.E 2.D 3.C 4.B 5.A
111
KARMA SORULAR 1
1. Aşağıda bilimsel sınıflandırma basamakları ve belirli bir 3. Filogenetik sınıflandırmada kullanılan birimlerdeki bazı
özelliğin bu basamaklara göre değişimini gösteren grafik canlıların, benzerlik oranları grafikte gösterilmiştir.
verilmiştir. Benzerlik
X
Sınıflandırma
1 2 3 4 5 6 7 birimleri
Sınıflandırma birimleri
Tür Aile Sınıf Âlem
Buna göre, farklı takımları içeren gruplar ile
Grafikte X yerine; çiftleştiklerinde verimli döller oluşturabilen bireylerin
bulunduğu gruplar, aşağıdakilerin hangisinde doğru
I. benzer özellikler,
olarak verilmiştir?
II. grup sayısı,
III. gen çeşidi, Farklı takımları içeren Verimli döl
IV. kromozom sayısı gruplar oluşturabilen gruplar
A) 1, 2 ve 3 4 ve 5
özelliklerinden hangileri gelebilir?
B) Yalnız 1 2 ve 7
A) Yalnız I B) I ve III C) I ve IV
C) 1, 3 ve 4 Yalnız 2
D) II ve III E) I, II ve IV D) 2, 6 ve 7 Yalnız 1
E) Yalnız 2 1 ve 4
2. Bilimsel sınıflandırmaya göre bazı canlı türlerinin

sınıflandırma kademeleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
4. Filogenetik sınıflandırmada, bitkilere tür adları verilirken,

çoğu zaman bitkinin içerdiği etkili maddenin ismi de
K L
kullanılır.
M N Bu şekilde oluşturulmuş olan aşağıdaki bitki

isimlerinden hangisi bir yönüyle diğerlerinden
farklıdır?
P R
Bilimsel ad Türkçe ad Etkin madde

Bu sınıflandırma kademelerinde P ve R iki farklı tür
olduğuna göre diğer kademeler için aşağıdakilerden A) Laurus nobilis Defne Lauritin
B) Daucus carota Havuç Karoten
A) K bir takım içinde bulunan aileyi gösterir. Capsicum
C) Biber Capsaicin
B) K ve L aynı takımın farklı aileleri olabilir. annuum
C) M ve N aynı aileye ait farklı cinslerdir. D) Urtica urens Isırgan Urtik asit
D) P ve R aynı sınıf içinde bulunurlar. Lycopersicum
E) Domates Lykopin
E) M nin bulunduğu takım N den farklı olabilir. esculentum
1.D 2.E 3.D 4.B
112
KARMA SORULAR 1
5. Aşağıda üç canlı ile ilgili bazı özellikler verilmiştir. 7.  Canlıların embriyonik gelişmelerinin ilk evrelerinde
ektoderm (dış tabaka), mezoderm (orta tabaka) ve
 A ve B canlıları birbiriyle çiftleştiklerinde verimli döl
endoderm (iç tabaka) kısımları oluşabilir.
oluştururlar.
Gelişmenin ilerleyen evrelerinde tüm doku ve
 B ve C canlılarının kromozom sayıları aynıdır. organlar bu tabakalardan gelişir.
 C canlısının beslenme çeşidi A canlısından farklıdır.  Kuşun kanadı, bir iskelet bölümü olup mezoderm
kökenlidir. Kelebeğin kanadı ise bir vücut örtüsü
Buna göre,
olup ektoderm kökenlidir. Ancak her iki yapı da
I. A ve C canlılarının kromozom sayıları aynıdır kanat olup canlının uçmasını sağlar.
II. A ve B canlılarının beslenme çeşidi aynıdır. Bu örnekte olduğu gibi kökenleri farklı görevleri aynı
III. B ve C canlıları çiftleştiklerinde verimli döl olan organlara aşağıdaki isimlerden hangisi verilir?
oluşturabilir.
A) Homolog organ
B) Analog organ
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Hareket organı
D) Morfolojik organ
E) Anatomik organ
8. Aşağıdaki tabloda bazı canlı türlerinin kromozom sayıları

verilmiştir.
Canlı türü Kromozom sayısı (2n)

6. Bazı sınıflandırma birimlerinin birey sayılarını gösteren
grafik aşağıda verilmiştir. Güvercin 16
Birey sayısı Soğan 16
Denizyıldızı 94
İnsan 46
Bu tablodaki bilgilere dayanarak,

Sınıflandırma
1 2 3 4 birimleri I. Canlıların kromozom sayıları ile gelişmişlik
düzeyleri arasında bir ilişki yoktur.
Bu sınıflandırma birimleri ile ilgili aşağıdaki
eşleştirmelerden hangisi kesinlikle yanlıştır? II. Farklı türlerden canlıların kromozom sayıları aynı
olabilir.
1 2 3 4 III. Tüm canlı türlerinin sağlıklı bireylerinin hepsinin
A) Tür Takım Cins Familya kromozom sayıları da aynıdır.
B) Takım Âlem Sınıf Şube yorumlarından hangileri yapılabilir?

C) Cins Sınıf Familya Takım
D) Familya Şube Takım Sınıf
E) Alem Tür Şube Cins D) I ve II E) I, II ve III
5.D 6.E 7.B 8.D
113
KARMA SORULAR 2
1. Sınıflandırma birimleri büyükten küçüğe doğru aşağıdaki 4. Canlılarda bazı genlerin ortak olması onların akraba
gibi sıralanır. olduklarının göstergesi sayılabilir. Aşağıda beş farklı
canlının bir kromozomu üzerindeki genlerin dizilimi
Alem Şube X Takım Familya
verilmiştir.
Şemada X ile gösterilen sınıflandırma birimi için, Canlı Genler

I. Sınıf olarak adlandırılır. X ABCFEDKLM
II. Bu basamakta birlikte bulunan canlıların şube ve
Y KJMFETBCA
alemleri de aynıdır.
III. Bu basamaktaki canlılar kendi aralarında Z KLMIVYOSG
çiftleştiklerinde verimli döl oluşturabilirler. P ABCTVYOLJ
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? R FEDYOSJTU
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde verilen

canlıların daha yakın akraba olduğu söylenebilir?
A) X ve Y B) Y ve Z C) Z ve P
D) P ve R E) Z ve R
2. Herhangi iki üyesi arasındaki benzerliğin en az olduğu

filogenetik sınıflandırma basamağı aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Tür B) Cins C) Familya

5. Günümüzde canlıların sınıflandırılmasında âlemden daha
D) Şube E) Âlem üst bir sınıflandırma basamağı olan domain (üst âlem)
denilen bir taksonomik birim kullanılır. Buna göre canlılar,
 bakteriler
 arkeler
 ökaryotlar
olmak üzere üç domain altında toplanmıştır.

3. Dört bitkinin bilimsel adları aşağıda verilmiştir. Bu üç domaindeki canlılar;
I. Pinus nigra I. hücresel yapıya sahip olma,

II. Morus nigra II. bir hücreli olma,
III. Morus alba III. doku ve organ düzeyinde organizasyona sahip
IV. Populus tremula olma
Bu bitkilerden hangi ikisi daha yakın akrabadır? özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahip olabilir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve IV E) III ve IV D) I ve II E) II ve III
1.B 2.E 3.C 4.A 5.D
114
KARMA SORULAR 2
6. Bir memeli türünün tüm sağlıklı bireyleri için 9. Canlılar arasında akrabalık ilişkilerinde dikkate alınan
aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak değildir? bazı organların “homolog organ” olarak kabul
edilmesinde bu organların hangi özellikleri etkili
A) Kromozom sayısı olmuştur?
B) Bilimsel ad
A) Bulundukları canlılara adaptasyon yeteneği
C) Beslenme şekli
kazandırma
D) Morfolojik yapı
B) Hareket organı olma
E) Ait olunan cins
C) Yapı ve kökenleri farklı olduğu hâlde dış görünüş ve
görevleri benzer olma
D) Farklı canlılarda bulunma
E) Yapı ve kökenleri aynı olduğu hâlde dış görünüş ve
görevleri aynı ya da farklı olma
7. Sınıflandırma birimleri arasında kurulan ve aşağıda,

grafiklerle ifade edilen ilişkilerden hangisi yanlıştır?
A) Birey sayısı B) Ortak özellikler
10. K canlısından alınan kan örneği, 5 farklı canlı türünün

kanlarıyla karıştırılmıştır. Meydana gelen çökelme oranları
aşağıda verilmiştir.
Takım Cins Tür Sınıf
1 2 3 4 5
C) Protein benzerliği D) Canlı çeşitliliği
%2 %20 %16 %5 %10

Alem Tür Şube Cins
Buna göre, K canlısının hangi canlıya daha yakın

E) Tür çeşitliliği
akraba olduğu söylenebilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Sınıf Familya
11. İki canlının aynı türden olduğunu aşağıdaki

özelliklerden hangisine sahip olmaları kanıtlar?
8. Aşağıdaki sınıflandırma birimlerinden hangisinde A) Beslenme şekillerinin aynı olması

benzer olmayan gen çeşidi daha azdır? B) Aynı ortamda yaşamaları
C) Çiftleşebilmeleri
A) Takım B) Aile C) Âlem
D) Kromozom sayılarının aynı olması
D) Şube E) Sınıf E) Aralarında verimli döller verebilmeleri
6.D 7.E 8.B 9.E 10.A 11.E
115
1 SİSTEMATİK BİLİMİ
1. Canlıların sınıflandırılmasında, türlerin ve daha büyük 3. İnsanın kolu, balinanın yüzgeci ve yarasanın kanadı
grupların isimlendirilmesi gerekir. Linne, her bir türe iki homolog organ olarak adlandırılır.
sözcükten oluşan bir ad vermiştir.
Bu organların, homolog olarak kabul edilmesine,
Bu adlandırılma sistemiyle ilgili olarak, aşağıda aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olmaları
verilenlerden hangisi yanlıştır? neden olmuştur?
A) Sınıflandırma kategorilerinde aynı cins içinde A) Canlılarda hareketin sağlanmasında kullanılmaları

bulunan bütün türler, aynı kromozom sayısı ve gen B) Aynı sayıda ve benzer görevleri yapan hücrelerden
dizilişinde olur. meydana gelmeleri
B) Tür isimlerinde bulunan ikinci kelimenin aynı olması, C) Farklı canlıların vücudunda bulunmaları
bireyler arasında herhangi bir akrabalığı göstermez.
D) Aynı kökenden gelen ve farklı görevleri yapan
C) Bu sistem sayesinde belirli bir türün dünyanın her organlar olmaları
tarafında aynı adla adlandırılması sağlanmış olur.
E) Bulundukları canlıların, yaşanılan ortama uyum
D) İkili adlandırmada, birinci kelime türün bağlı olduğu yeteneklerini artırmaları
cins adını gösterir.
E) Türün adını oluşturan ikinci kelime, tanımlayıcı ad
olarak adlandırılır ve türün bir özelliğini belirtir.
4. Bilimsel adlandırma sistemine göre, isimleri;
I. Gallus gallus,
II. Aurelia aurita,
III. Gallus varius,
IV. Paramecium aurelia
şeklinde olan canlılardan hangileri kesinlikle aynı

familya içinde incelenirler?
A) I ve IV B) II ve IV C) I ve II
2. Ortak bir atadan gelen, yapı ve görev bakımından oldukça D) I ve III E) III ve IV
benzer özelliklere sahip, doğada yalnız kendi aralarında
serbestçe üreyebilen ve verimli (kısır olmayan) yavrular
oluşturabilen bireyler topluluğudur.
Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan bu kategori 5. Farklı bölgelerde yaşayan iki tavşan grubuna ait
için, bireylerin aynı türden olup olmadıkları,
I. Hücrelerinde aynı sayıda kromozom bulunan I. iki gruba ait bireylerin boy, renk, ağırlık ve
bireylere sahiptir. davranışlarının araştırılması,
II. Sadece ayrı eşeyli olarak çoğalabilen bireylerden II. iki gruba ait bireylerin çiftleştirilmesiyle oluşan
meydana gelir. bireylerin verimliliğinin incelenmesi,
III. Filogenetik sınıflandırmada kullanılan, temel ve en III. iki gruba ait bireylerin büyüme ve gelişmelerinin
küçük birimdir. incelenmesi
açıklamalarından hangileri doğrudur? işlemlerinden hangileriyle kesin olarak belirlenir?
A) Yalnız II B) I ve III C) Yalnız I A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve II E) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
1.A 2.B 3.D 4.D 5.A
116
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
6. Hayvanlar âleminde bulunan bir canlının 8. Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan birimler arasında,
sınıflandırılmasında kullanılan kategoriler aşağıda bazı özelliklerin değişimi aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
verilmiştir.
1. Akrabalık oranı Âlem A. Akrabalık oranı
Animalia (Hayvanlar) azalır. artar.
Şube
Chordata (Kordalılar) 2. Ortak özellikler B. Ortak özellikler
artar. azalır.
Sınıf
Mammalia (Memeliler)
1 2 3. Birey sayısı Takım C. Birey sayısı

Carnivora (Etçiller) azalır. artar.
Canidae (Köpekgiller) Aile

4. Tür çeşidi D. Tür çeşidi
azalır. artar.
Canis (Köpek) Cins
Canis familiaris (Çoban köpeği) 5. Ortak genler E. Ortak genler

Tür
artar. azalır.
Bu şekilde 1 ve 2 ile gösterilen ok yönündeki
Bu tablodaki bilgilerin doğru olabilmesi için hangi iki
değişiklikler için, aşağıda verilenlerden hangisi
kriterin yer değiştirmesi gerekir?
yanlıştır?
A) 1 ve A B) 2 ve B C) 3 ve C
A) 1 yönünde bulunan grup sayısı azalır.
B) 2 yönünde protein benzerliği azalır. D) 4 ve D E) 5 ve E
C) 1 yönünde canlı çeşitliği azalır.
D) 1 yönünde kromozom sayısı artar.
E) 2 yönünde genetik çeşitlilik artar.
7. Filogenetik sınıflandırma yöntemine göre, bütün canlılar

altı farklı âlemde (hayvanlar, bitkiler, mantarlar, protistler, 9. Doğadaki canlıların özelliklerine, yaşayışlarına ve
arkeler, bakteriler) toplanırlar. akrabalık derecelerine göre gruplandırılmasına
Bu sınıflandırma sisteminde, canlıların belirtilen sınıflandırma denir.
âlemlere ayrılmasında aşağıdaki özelliklerden hangisi Böyle bir sınıflandırmanın amacı;
etkili olmamıştır?
I. canlıların sistemli bir şekilde ve daha kolay
A) Hücre zarlarının etrafında bulundurdukları çeper incelenmesi,
yapısı II. canlılarda bulunan yapıların çalışma sistemlerinin
B) Hücre metabolizmalarını devam ettirebilmek için daha kolay incelenmesi,
yaptıkları solunum şekli III. bir gruptaki canlılardan birinin incelenip grubun
C) Karbonhidratların fazlasını, hücre içinde depolama diğer üyeleri hakkında bilgi edinilmesi
şekli
faktörlerinden hangileri olabilir?
D) Genetik maddelerinin etrafında çekirdek zarı
bulundurma durumları
E) Besinlerini ototrof veya heterotrof olarak karşılama
şekli D) II ve III E) I, II ve III
6.D 7.B 8.A 9.E
117
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. İkili adlandırma sistemine göre bazı canlıların latince 3. Sınıflandırma birimlerinden X ten Y ye doğru gidildikçe
adları aşağıda verilmiştir. bazı faktörlerin değişimi aşağıda verilmiştir.
 Canis familiaris  Ortak özellikler artar.

 Canis lupus  Birey sayısı azalır.
 Canis aureus  Akrabalık ilişkisi artar.
 Canis dirus  Homolog organ benzerliği artar.
Bu canlılarla ilgili, Buna göre, X-Y ikilisi sırasıyla aşağıdakilerden hangisi

olamaz?
I. Tanımlayıcı isimleri aynı, cins isimleri farklıdır.
II. Canis lupus ile Canis dirus un akrabalık ilişkisi diğer A) Tür - Cins B) Âlem - Sınıf
türlerden daha fazladır.
C) Takım - Aile D) Aile - Tür
III. Tümünün takım ve sınıf basamakları aynıdır.
E) Sınıf - Cins
IV. Canis familiaris e ait dişi birey ile Canis aureus a ait
erkek birey çiftleştiğinde verimli döl oluşur.
açıklamalarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) II ve IV
4. Yapay sınıflandırmada canlıların morfolojik yapıları,
D) III ve IV E) I, II ve III yaşam alanları ve analog organ benzerlikleri dikkate alınır.
Analog organ, kökenleri farklı görevleri aynı olan
organlardır.
Doğal sınıflandırmada ise birçok benzerliğin yanı sıra

homolog organ benzerlikleri de dikkate alınır. Homolog
organ, kökenleri aynı görevleri farklı veya aynı olan
2. Uzak akraba olan memeli canlıların kanları birbirleriyle organlardır.
karıştırıldığında antikor-antijen tepkimesine bağlı olarak
çökelme çok fazla olur. Yukarıda verilen bilgiye göre;
X canlısından alınan kan, Y canlısına enjekte edilip I. arının ayağı,

antikor üretmesi sağlanmıştır. Y canlısından alınan II. sineğin kanadı,
antikorlar beş farklı memeli canlının kanları üzerine III. kuşun kanadı,
dökülüp ortaya çıkan çökelme oranları aşağıda verilmiştir.
IV. balinanın kuyruğu,
X canlısının kan örneği Y canlısına aktarılmış V. atın ön ayağı
organlarından homolog ve analog olanlar

aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
Y canlısının kanından elde edilen serum örnekleri
Homolog olanlar Analog olanlar
A) III ve V II ve III
1 2 3 4 5
B) I ve IV II ve V
%10 %7 %37 %27 %17
C) II ve III III ve IV
Buna göre X canlısının hangi canlıyla akrabalığının
D) IV ve V I ve II
daha fazla olduğu söylenebilir?
E) I ve V II, III ve IV
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1.A 2.C 3.A 4.A
118
Orıjinal
® Sorular 1
5. Aşağıda soy ağacındaki canlılar numaralandırılarak 7. Sınıflandırma birimleri küçükten büyüğe doğru,
verilmiştir.
Tür ® Cins ® Aile ® Takım ® Sınıf ® Şube ® Âlem
1 5 şeklinde sıralanır. Bu basamaklardan birinde yer alan
canlıların bazı özellikleri şunlardır:
2 3 6 7 8 I. Morfolojik ve anatomik yapıları benzerdir.

II. Beslenme biçimleri farklılık gösterebilir.
9 III. Çiftleştiklerinde kısır olmayan yavrular oluştururlar.
4
IV. Farklı iklim tiplerine uyum sağlayabilirler.
Buna göre, numaralandırılan canlılardan hangisinin V. Homolog organ benzerlikleri fazladır.
akrabalık ilişkisi diğerlerine göre daha azdır?
Bu özelliklerinden hangilerine bakarak, canlıların aynı
A) 1 ile 4 B) 5 ile 9 C) 1 ile 5 tür basamağında olduğunu söyleyebiliriz?
D) 6 ile 4 E) 2 ile 3 A) I ve II B) Yalnız III C) I ve IV
D) III ve IV E) IV ve V
6. Canlıların sınıflandırılmasında evrimsel akrabalık ilişkisi

8.  Asur uygarlığında yaşayan filozoflar at, eşek, deve
dikkate alınır. Aşağıda bu ilişkiyi gösteren filogenetik ağaç
gibi canlıları atgiller; köpek, aslan gibi canlıları da
gösterilmiştir.
köpekgiller gruplarına ayırmışlardır.
Takson A  Aristo hayvanları yaşam alanlarına, hareketlerine ve
Takson B vücut yapılarına göre kanlı hayvanlar ve kansız
hayvanlar olmak üzere başlıca iki gruba ayırmıştır.
Takson C  Botaniğin öncüsü kabul edilen ve Aristo’nun
X
Ortak ata atası öğrencisi olan Theophrastos, 480 bitkinin
Takson D
gruplandırılmasını yapmıştır.
Takson E
 Fransız Tournefort, bitkiler âlemini ağaç, ağaçcık ve
Takson F otlar olarak sınıflandırıp bitkileri 22 sınıfta
toplamıştır.
Takson G
 İsveçli bilim insanı Linne, sınıflandırma
basamaklarını oluşturarak canlıları ikili adlandırma
Buna göre,
sistemine göre isimlendirmiştir.
I. B ve C taksonlarında bulunan canlılar, A ve F
Yukarıda sınıflandırma biliminin tarihsel gelişimi verilmiştir.
taksonlarında bulunan canlılara göre daha yakın
akrabadır. Buna göre, sınıflandırma bilimi ile ilgili,
II. D, E ve G taksonlarında bulunan canlıların bazı
I. Farklı bilim insanları katkıda bulunmuştur.
genleri ortaktır.
II. Zaman içerisinde gelişmiştir.
III. Tüm taksonların en yakın ortak atası X tir.
III. Tüm bilim insanları sınıflandırma yaparken
IV. En hızlı genetik değişim G taksonunda görülür. canlıların aynı özelliklerini dikkate almıştır.
yargılarından hangilerine varılabilir? yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) III ve IV E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III
5.C 6.A 7.B 8.C
119
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR CANLI ALEMLERİ ve VİRÜSLER
1. Bir bakteri türünün yapısını oluşturan kısımlar aşağıdaki 3. Metanojenik arkeler, karbon dioksiti hidrojen ile birleştirip
şekilde gösterilmiştir. metan gazı oluşturarak enerji elde ederler.
Sitoplazma
Kapsül
Hücre zarı Kamçı Zorunlu anaerob olan bu canlılara oksijen zehir etkisi
yapar.
Besin
parçacığı Bataklıklarda, kirli sularda, çiftlik gübresinde, çöplerde ve
Plazmit otçul canlıların sindirim sisteminde bol miktarda bulunan
DNA metanojenik arkelerin ototrof ve heterotrof türleri vardır.
Buna göre, metanojenik arkeler ve özellikleriyle ilgili

olarak,
Ribozomlar
I. Oksijenli solunum yaparak, ATP üretebilirler.
II. Tüm türleri kendi besinini üretebilir.
Bu bakteri türü için şekle göre aşağıdakilerden III. Mutualist (başka canlılarla fayda ilişkisi kuran)
hangisi söylenemez? yaşayan türleri vardır.
IV. Metan gazı oluşturma sadece bu arkelerde gözlenir.
A) Diğer canlılarda hastalık oluşturabilir.
B) İnorganik maddeleri oksitleyerek organik besin
sentezleyebilir.
C) Solunumla ATP sentezleyebilir.
D) Hareket organı sayesinde aktif olarak yer D) I, II ve III E) II, III ve IV
değiştirebilir.
E) Sitoplazmasında kendisine özgü proteinleri
sentezleyebilir.
4. Bakterilerin üremelerini durduran ve öldüren
antibiyotiklerin, belli dozlara kadar bakterileri etkilemediği
ancak yüksek dozlarda etkisini gösterdiği anlaşılmıştır.
Birey sayısı
2. Kapsülsüz olup hastalık yapamayan bir bakterinin, Zaman

0 t1 t2 t3
kapsüllü ve hastalık yapıcı özellik kazanabilmesi için
aşağıdaki işlemlerden hangisi yapılmalıdır? Yukarıdaki grafik belli dozda antibiyotik verilen bir
bakteri türünün gelişimini gösterdiğine göre,
A) Canlı kapsülsüz bakterilerin ortamına kapsüllü
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
bakterilerden alınmış özütü ekleme
B) Canlı durumdaki kapsüllü ve kapsülsüz bakterileri A) t3 anında bakteriler zararlı mutasyona uğramış olabilir.
farklı besiyerlerinde çoğaltma B) t2 anından sonra bakterilerin antibiyotiğe dirençsiz
C) Kapsülsüz bakterilerin yaşadığı besiyerine kapsül olanları ölmüştür.
parçaları ekleme C) t1 anında antibiyotik etkisini göstermeye başlamıştır.
D) Öldürülmüş kapsülsüz bakterileri, canlı kapsüllü D) t2 anında ortama bir miktar daha antibiyotik ilave
bakterilerle aynı besiyerine aşılama edilmiş olabilir.
E) Kapsüllü bakterilerin DNA özütünü, ısıtılmış E) t3 anından sonra yeni ve eski bakteriler arasında
kapsülsüz bakterilerin bulunduğu ortama koyma konjugasyon olmuş olabilir.
1.B 2.A 3.C 4.A
120
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım CANLI ALEMLERİ ve VİRÜSLER KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Mantarlar âleminde incelenen canlılara ait; 3. Bitkilerin sınıflandırılmasında;
I. hücre solunumunu mitokondride gerçekleştirme, I. fotosentezin gerçekleşip gerçekleşmemesi,

II. hücre duvarı içerme, II. tohumlarında bulunan çenek sayısı,
III. heterotrof beslenme, III. hücre çeperinin varlığı,
IV. polisakkarit olarak glikojen depoloma IV. tohum oluşturulup oluşturulmaması
özelliklerinden hangileri mantarların bitkilere; özelliklerinden hangileri kullanılabilir?

hangileri ise mantarların hayvanlara benzer
yönleridir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
Hayvanlara benzer Bitkilere benzer D) II ve IV E) II, III ve IV

özellikler özellikler
A) I, III ve IV I ve II
B) II ve III I ve IV
C) I ve II I, III ve IV
4. Bitkiler âlemindeki canlılar ilk önce damarlılar ve
D) I, II ve III Yalnız IV
damarsızlar olarak iki gruba ayrılırlar.
E) I ve IV I, II ve III
Bitkilerin belirtildiği gibi iki gruba ayrılmasında;
I. topraktan madde alınmasını sağlayan, kök

yapılarının gelişmişlik derecesi,
II. yapraklarda gaz değişimini sağlayan yapıların
(stomaların) bulunma durumları,
III. besin, mineral ve su taşınmasını sağlayan ayrı bir
dokunun varlığı
özelliklerinden hangilerine sahip olmaları etkili

olmuştur?
2. Aşağıda protista aleminin en bilinen canlı örnekleri
gösterilmiştir. A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I
Amip Paramesyum Öglena
Bu canlılar için aşağıdaki özelliklerden hangisi 5. Aşağıdaki bitki gruplarından hangisi diğerlerinin
ortaktır? tümünü içinde bulundurur?
A) Sitoplazmasında iki çekirdek bulundurma A) Kapalı tohumlu bitkiler

B) Aktif olarak yer değiştirebilme B) Çift çenekli bitkiler
C) Eşeyli olarak çoğalabilme C) Açık tohumlu bitkiler
D) Otorotrof olarak beslenebilme D) Tek çenekli bitkiler
E) Hareketi kamçıyla sağlama E) Çiçekli bitkiler
1.A 2.B 3.D 4.E 5.E
121
3.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR CANLI ALEMLERİ ve VİRÜSLER
1. Kabuklular, çok ayaklılar ve böcekler sistematikte eklem 4. Memeliler sınıfında yer alan balinalar, aşağıdaki
bacaklılar sınıfı içerisinde incelenir. özelliklerden hangisine sahip olduğu için balık
zannedilebilir?
Aşağıdakilerden hangisi eklem bacaklılar sınıfına ait
bir özellik değildir?
A) Akciğerlerinde alveollerin bulunması
A) Solungaç veya trake solunumu yaparlar. B) Atmosferdeki oksijeni kullanmaları
B) Derilerinde ter ve zehir bezleri bulunur. C) Yumurtalarının dişi vücudunda döllenmesi
C) Vücutları segmentli yapıya sahiptir. D) Hareket organlarının yüzgeç olması
D) Açık dolaşım sistemine sahiptirler. E) Küçük ve büyük kan dolaşımının görülmesi
E) Hareket organları eklemlidir.
5. Aşağıdaki grafikte A ve B canlılarının mevsimlere göre

2. Hayvanlar âleminde bulunan ve aşağıdaki özelliklere vücut sıcaklıklarının değişimi gösterilmiştir.
sahip olan canlılardan hangisi, omurgalılar grubunda
Sıcaklık
incelenmez?
A
A) Solunum gazlarını kanla taşıyan B
B) Böbrekleriyle boşaltım yapan
C) Kapalı kan dolaşım sistemine sahip olan
Mevsimler
D) Akciğerleriyle solunum yapabilen Sonbahar Kış İlkbahar Yaz
E) Hermafrodit olarak üremesini gerçekleştiren
Grafiğe bakılarak,
I. B canlısının metabolizması daha hızlıdır.

II. A canlısı B canlısı ile beslenir.
3. III. B canlısı kış uykusuna yatabilir.
Kalpteki Kalpteki Dokularına
odacık sayısı kan taşınan kan IV. A canlısı soğuk kanlıdır.
Balık İki II Temiz
yorumlarından hangileri yapılamaz?
Kurbağa Üç Karışık III
A) Yalnız I B) II ve IV C) I, II ve III
Timsah I Karışık Karışık
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
Üç canlının, bazı özelliklerini gösteren yukarıdaki

tabloda I, II ve III ile gösterilen bölgelere
aşağıdakilerden hangileri gelmelidir?
6. Yılan ve kartal için;
I II III
I. kalp karıncıklarının bir tane olması,
A) Dört Kirli Karışık II. vücudunda karışık kan bulundurması,
B) Üç Temiz Karışık III. akciğer solunumu yapılması
C) İki Temiz Kirli özelliklerinden hangileri ortaktır?
D) Dört Kirli Temiz A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

E) Üç Kirli Karışık
1.B 2.E 3.A 4.D 5.D 6.B
122
4.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım CANLI ALEMLERİ ve VİRÜSLER KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Virüsler; canlılık olaylarını gerçekleştirebilmek için, 4. Bakterilerin içinde yaşayabilen bir bakteriyofajın
mutlaka canlı bir hücreye gereksinim duyar. Bu nedenle, (bakterileri öldüren virüs) çoğalması süresince
mecburi parazit olarak yaşayan canlılardır. gerçekleşen olaylar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Virüslere ait aşağıdaki özelliklerden hangisi bu Virüslerin bakteriye Virüsün nükleik asitini
tutunması bakteriye aktarması
durumun oluşmasındaki temel faktördür?
A) Her virüs çeşidinin, ancak belirli canlı veya dokuda

çoğalabilmesi
B) Yönetici moleküllerinin, az sayıda nükleotitten
oluşması
C) Protein kılıfları içinde tek çeşit nükleik asit
bulundurmaları
D) Çekirdeklerinin ve zarlı organellerinin bulunmaması Hücrelerin Virüs nükleik asitinin
parçalanıp kontrolü ele geçirip
E) Metabolizmalarının gerçekleşmesini sağlayacak yeni virüslerin yeni virüs kısımlarını
enzim sistemlerinin olmaması serbest kalması sentezletmesi
Yeni virüslerin
meydana gelmesi
2. Virüsler genetik maddelerinin şekline göre; DNA lı ve RNA Bu çoğalma olaylarına göre, aşağıda verilenlerden
lı virüsler olmak üzere iki grupta toplanırlar. hangisi yanlış olur?
Bu iki grup virüs çeşidinde; A) Virüse ait enzimler, bakteri içinde yeni proteinlerin ve
I. beş karbonlu şekere sahip olma, genomların sentezinde görev yapar.
II. amino asitlerden yapılmış protein kılıf bulundurma, B) Virüs çoğalmasını tamamladıktan sonra bakteri
zarlarını parçalayarak ölmesine neden olur.
III. pürinli azotlu baz çeşitlerinin tamamını bulundurma
C) Yeni virüslerin oluşmasını sağlayan protein kılıflar,
özelliklerinden hangileri ortaktır? bakterinin ribozomlarında sentezlenir.
D) Virüse ait genetik materyal, bakteri yönetimini ele
A) Yalnız II B) I, II ve III C) Yalnız I
geçirerek çoğalmayı sağlar.
D) II ve III E) Yalnız III E) Yeni oluşan virüslerin genomlarındaki nükleotitler,

bakteri sitoplazmasından hazır olarak alınır.
3. Virüsler her ne kadar basit yapılı olsalar da, farklı genetik

özelliklere sahiptirler. 5. Virüslerin hücre içinde çoğalması radyoaktif işaretleme
yöntemi ile izlenebilmektedir.
Virüslere ait, aşağıdaki özelliklerden hangisi bu
yargının desteklenmesinde kullanılabilir? Buna göre, virüslere ait;
A) Konak hücre içindeki çoğalma olaylarının benzer I. amino asit,

şekilde gerçekleşmesi II. fosforik asit,
B) Hiçbir virüs çeşidinde enzim sistemleri ve III. urasil bazı,
sitoplazmanın bulunmaması IV. glikoz
C) İnsanlarda oluşturdukları hastalıkların farklı şiddette
yapılarından hangilerinin işaretlenmesi ile izleme
olması
yöntemi uygulanabilir?
D) Hücre dışında canlılık özelliklerini
göstermediklerinden kristal halde kalmaları A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV
E) Nükleik asitlerini çevreleyen protein kılıflarının farklı
amino asit dizilişinde olması D) II ve III E) II, III ve IV
1.E 2.B 3.E 4.A 5.D
123
KARMA SORULAR 1
1. Bir hücreli canlılar hakkında, elde edilen aşağıdaki 4. Bazı bakterilerde konjugasyon sırasında gerçekleşen
bilgilerden hangisi, ilgili hücrenin bakteri hücresi olaylar aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.
olmadığına kanıt olarak gösterilebilir? Konjugasyon
Plazmit köprüsü Kromozom
A) Sitoplazmasında glikojen bulundurması
B) Bölünme sırasında DNA’sını eşlemesi
C) Fagositozla aldığı besinleri hücre içinde sindirmesi
D) Hücre dışına bazı sindirim enzimleri salgılaması
E) Hem hücre zarına, hem de hücre duvarına sahip
olması
2. Bakteriler ve arkelerin yine tek hücreli olan protista

Bu olay ile ilgili,
âleminden farklı bir grupta incelenmesine;
I. Konjugasyon sonucunda bakterilerin birisinde yeni
I. bazılarının ototrof bazılarının ise heterotrof olarak
genetik yapı oluşur.
beslenmesi,
II. Konjugasyon olayında mayoz bölünme ve döllenme
II. hücre zarlarının etrafında selüloz olmayan bir çeper
olayları gerçekleşmez.
taşımaları,
III. Birey sayısını artırmayan bu olay sadece türün
III. çekirdek zarı ve zarlı organellerinin olmaması
adaptasyon yeteneğini artırır.
özelliklerinden hangilerine sahip olmaları neden
olmuştur?
A) I ve II B) I, II ve III C) Yalnız I
A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız I
3. Sürüngenlerle ilgili olarak,
I. Kalpleri üç odacıklıdır.
II. Soğukkanlı canlılardır. 5. Ototrof olarak beslenen bütün bakteri türlerinde
III. Derileri salgı bezi içermez. aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?
IV. Akciğer solunumu yaparlar.

A) Karanlık ortamlarda besin sentezleyebilme
bilgilerinden hangileri doğrudur? B) İnorganik maddeleri oksitleyerek enerji üretebilme
C) Işık enerjisini kullanarak besin sentezleme
A) I ve III B) I, II ve III C) I, II ve IV
D) Sitoplazmasında klorofil pigmenti bulundurma
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV E) Karbon kaynağı olarak CO2 kullanma
1.C 2.E 3.E 4.B 5.E
124
KARMA SORULAR 1
6. Biyoloji öğretmeni, akıllı tahtada iki omurgalı sınıfının birer 8. Gram adı verilen bir boyayla muamele edildiklerinde
örneğini öğrencilerine göstermiştir. sitoplazması boyanan bakterilere Gram (+) bakteriler;
sitoplazması boyanmayan bakterilere ise Gram (–)
Omurgalılar bakteriler denir.
Aşağıdaki şekillerde Gram (+) ve Gram (–) bakterilerin

hücre örtülerinin yapısı gösterilmiştir.
Gram (–) Gram (+)
Fosfolipit
Peptidoglikan
Hücre Hücre
zarı Fosfolipit zarı
Bu omurgalı sınıfları için;
Lipopolisakkarit Por Protein
I. boşaltım organlarının böbrek olması,
II. karın ve göğüs boşluğunu ayıran kaslı diyaframın Buna göre, Gram (+) ve Gram (–) bakteriler için,
bulunması,
I. Gram (+) bakterilerin hücre duvarı, sadece
III. kalplerinin dört odacıklı olması
peptidoglikan yapılıdır.
özelliklerinden hangileri ortaktır? II. Gram (–) bakterilerin hücre duvarında peptidoglikan
yapıya ek olarak lipitlerden oluşan bir tabaka
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III bulunur.
III. Gram (+) bakterilerin hücre örtülerindeki lipit miktarı
Gram (–) bakterilerin hücre örtülerindeki lipit
miktarından fazladır.
7. Aşağıdaki resimlerde bir canlı grubunun üç farklı örneği
gösterilmiştir.
Bu canlı örnekleri için;

9. Doğadaki farklı arke türleri;
I. oksijeni hücrelere taşıyan trake boruları,
II. açık dolaşım sistemi, I. holozoik,
III. kitinden oluşan dış iskelet, II. ototrof,
IV. başkalaşım geçirme III. saprofit
özelliklerinden hangileri ortaktır? beslenme yöntemlerinden hangilerine sahiptir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV D) II ve III E) I, II ve III
6.C 7.E 8.C 9.D
125
KARMA SORULAR 2
1. Protista alemine ait canlılar için aşağıda verilen 4. Protista âleminde yer alan öglena ve paramesyum
bilgilerden hangisi yanlıştır? canlıları için;
A) Koloni oluşturabilen türleri vardır. I. oksijenli solunum yapma,
B) Sadece ototrof olarak beslenirler. II. fotosentez yapma,
C) Kamçı ile aktif hareket edebilirler. III. iki çekirdekli olma
D) Tatlısuda yaşayanları kontraktil koful bulundurur. özelliklerinden hangileri ortaktır?

E) Sporla üreyebilen türlere sahiptir.
2. Protista aleminden iki farklı canlının hücresel yapısı

aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.
5.
Amip Öglena
Yukarıda şekli verilen canlının ait olduğu alemdeki

canlılar;
Amip ve öglenada;
I. karbondioksit kullanarak besin sentezi yapabilme,
I. hücreye giren fazla suyun kontraktil kofulla atılması, II. ekolojik azot döngüsünde rol alma,
II. besinlerin kofullarla özelleşmiş ağız bölgesinden III. bitki ve hayvan artıklarının toprağa karışmasını
alınması, sağlama
III. üremenin ikiye bölünmeyle yapılması
özelliklerinden hangilerine sahiptir?
6. Öglena’nın sahip olduğu;
3. Virüslerin taksonomik olarak bir sınıflandırma I. aktif hareket etme,

birimine yerleştirilmemelerinin nedeni aşağıdakilerden II. klorofilleri yardımıyla organik besin sentezleme,
hangisine sahip olmamaları ile ilgilidir?
III. güneş ışığını kullanabilme
A) Özgün protein yapı özelliklerinden hangileri öglenaların bitki olmadığı

B) Çoğalma görüşünü destekler?
C) Nükleik asit
D) Doku
E) Hücre D) I ve II E) II ve III
1.B 2.D 3.E 4.A 5.E 6.A
126
KARMA SORULAR 2
7. Aşağıdakilerden hangisi ökaryot hücre yapısına sahip 10. Aşağıdaki şekil fotosentetik bir bakterinin bazı kısımlarını
ototrof bir canlıdır? göstermektedir.
(V) (III)
A) B) Hücre duvarı Kamçı
Öglena Bakteri
(IV)
C) D) DNA
Küf mantarı Arke
(II)
Ribozomlar
D)
(I)
Paramesyum Klorofil
Numaralı yapılardan hangisinin bir bakteride

bulunması, onun beslenme biçimi hakkında bilgi
verir?
A) I B) II C) IV D) V E) III
8. Protista âleminde bulunan canlılar; tek hücreli hayvansal

organizmalar, bir hücreli algler ve cıvık mantarlar olarak
gruplandırılır.
Bu alemde, belirtilen canlı grupları içinde

aşağıdakilerden hangisini gerçekleştiren türler yoktur?
A) Başka canlılar üzerinde parazit yaşayan

B) Kemosentezle organik besin üretebilen 11.
C) Hem ototrof hem heterotrof beslenen
D) Eşeyli veya eşeysiz olarak çoğalabilen
E) Yalancı ayak oluşturarak hareket edebilen
Yukarıda birer örneği verilen bitki grupları için;
I. kloroplastları sayesinde organik besin

9. Prokaryot mikroorganizmalar ve ökaryot tek sentezleyebilme,
hücreliler, aşağıdaki olaylardan hangisini aynı organel
II. köklerinde atmosfer azotunu yakalayan bakteriler
çeşidinde gerçekleştirir?
taşıma,
A) Amino asitleri birleştirerek protein sentezleme III. azotça fakir topraklarda yaşayabilme
B) Nükleotitleri birleştirerek yeni nükleik asit sentezleme özelliklerinden hangileri ortaktır?

C) Işık enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürme
A) I ve III B) I ve II C) Yalnız I
D) ETS reaksiyonları ile ATP enerjisi üretme
E) Nişastayı glikoz moleküllerine ayırma D) Yalnız II E) II ve III
7.A 8.B 9.A 10.A 11.A
127
KARMA SORULAR 3
1. 3. Çiçekli bitki türlerinin tamamında;

Bir bitkinin çiçekli bitki olduğuna karar
I. saçak kök bulundurma,
vermek için kullanabileceğiniz özellik-
ler nelerdir? II. boyuna büyüme,
III. odunsu yapıda olma

Bu sorunun yöneltildiği öğrenciler, aşağıdakilerden
hangisini söylerse soruyu yanlış cevaplamış olur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
A) B)
Meyve Tozlaşma D) II ve III E) Yalnız II
vermesi yapması
C) D) İletim
Kozalak
demetlerinin 4. Bitkiler âlemini oluşturan canlıların, aşağıdaki
oluşturması
bulunması özelliklerden hangisine sahip örneği yoktur?
E) A) Saprofit beslenen
Tohum ile
B) Parazit beslenen
çoğalması
C) Ototrof beslenen
D) Hücre dışı sindirim yapan
E) Başka canlılarla yararlı ilişki kuran
5. Aşağıdaki tabloda bazı yapıların bakteri, mantar ve bitki

hücrelerinde bulunma durumları verilmiştir.
2. Bitki gruplarına ait özelliklerden bazıları şunlardır: Hücre çeşitleri
I. Üremeleri sırasında tozlaşma olayı görülür. Yapılar Bakteri Mantar Bitki

II. Tohum etrafında meyve oluşumu görülür. I Var Var Var
III. Bütün bireyleri odunsudur.
II Yok Yok Var
IV. İletim demetleri kambiyum tarafından oluşturulur.
III Yok Var Var
Bu özelliklerden, açık tohumlulara ve kapalı
tohumlulara ait olanlar aşağıdakilerin hangisinde IV Var Var Var
doğru olarak verilmiştir?
Bu bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
Açık tohumlular Kapalı tohumlular
A) I, II ve III II, III ve IV A) IV numaralı yapı protein sentezini gerçekleştiren

ribozomdur.
B) I ve III I, II ve IV
B) II numaralı yapı çeperli hücrelerde bulunmaz.
C) III ve IV I, II ve III
C) I numaralı yapı hücre zarıdır.
D) I, III ve IV I, II ve IV D) II numaralı yapı inorganik maddeleri organik
maddelere çeviren organel olabilir.
E) I ve IV II, III ve IV
E) III numaralı yapı prokaryot hücrelerde bulunmaz.
1.D 2.D 3.E 4.A 5.B
128
KARMA SORULAR 3
6. Gelişmiş hücre dışı enzim sistemleriyle organik hayvan ve 9. Bir canlının özelliklerini inceleyen araştırmacı, bu canlı ile
bitki artıklarını inorganik maddelere ayrıştıran canlılara ilgili şu bilgilere ulaşıyor.
saprofit (çürükçül) canlılar denir. Çürükçül canlılar
doğadaki madde döngüsüne önemli katkı sağlarlar.  Fotosentezle, inorganik maddelerden organik besin
sentezliyor.
Yukarıda sözü edilen tüm canlılar;
 Aktif olarak hareket edebiliyor ve yerini
I. heterotrof beslenme, değiştirebiliyor.
II. enzim sentezleme,  Bütün hayatsal olaylarını tek bir hücrede

gerçekleştiriyor.
III. ökaryot hücre yapısına sahip olma,
IV. çok hücreli olma Bu araştırmacı belirtilen gözlemleri yaparken;
özelliklerinden hangilerine ortak olarak sahiptir? I. bakteriler,

II. bitkiler,
III. protista
D) III ve IV E) II, III ve IV alemlerinden hangilerine ait bir canlıyı incelemiş
olabilir?

7. Bakteriler birbirine çok benzeyen basit yapılı canlılar
olsalar da, bazı özellikler ancak belirli türlerde görülür.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bütün bakteri

türlerinde görülen özelliklerden biridir?
10. Tohum üreterek çoğalan bütün bitki türleri için
A) Başka canlılar üzerinde parazit olarak yaşama aşağıdaki özelliklerden hangisi ortak değildir?
B) Hücre dışına sindirim enzimi salgılayabilme
A) Üreme organı olarak çiçeğin görev yapması
C) Işıklı ortamlarda klorofillerini kullanarak organik besin
B) Hücre zarının etrafında hücre çeperinin bulunması
sentezleme
C) Hücrelerinin ökaryot yapılı olması
D) Hastalık yapmayı sağlayan kapsüle sahip olma
D) İletim demetlerinin bulunması
E) Sitoplazmasındaki fazla glikozları glikojen olarak
depolama E) Enine büyümeyi sağlayan kambiyum dokusunun
varlığı
8. Mantarlar, uzun yıllar bitki olarak sınıflandırılmıştır. 11. Bir bitki türüne ait bazı özellikler aşağıda verilmiştir.
Mantarların bitki olarak sınıflandırılmasında;  Besin ve su taşınmasını sağlayan iletim demetlerini

bulundurur.
I. ökaryot hücre yapısına sahip olmaları,
 Kambiyumu sayesinde enine büyümeyi
II. bir yere bağlı olarak yaşamaları,
III. hücre zarının etrafında çeper bulundurmaları,
IV. glikozun fazlasını glikojen şeklinde depo etmeleri Bu özelliklere sahip bitki grubuna aşağıdakilerden
hangisi örnek verilebilir?
özelliklerinden hangileri etkili olmuştur?
A) Karayosunu B) Eğrelti otu
C) Çam D) Soğan
D) III ve IV E) II, III ve IV E) Mısır
6.B 7.E 8.C 9.A 10.E 11.C
129
KARMA SORULAR 4
1. Aşağıda üç farklı hayvan grubunun birer örneği 4. Aşağıdaki görsellerde üç farklı memeli örneği verilmiştir.
gösterilmiştir.
I II III Bu memeli örnekleri için;
I. yavrularını sütle besleme,

Bu canlılardan hangilerinin hayat devrelerinde
başkalaşım (metamorfoz) gözlenir? II. vücut sıcaklıkları sabit olma,
III. kalpleri dört odacıklı olma,
IV. vücutları kıllarla örtülü olma
D) II ve III E) I, II ve III özelliklerinden hangileri ortaktır?
A) I, II ve III B) I, II ve IV
C) I, III ve IV D) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV
2. Ökaryot hücre yapısında olan bütün canlı türleri için;
I. organik besin monomerlerinden kendine özgü

molekülleri sentezleyebilme,
II. organik monomerleri inorganik maddelere
parçalama,
III. inorganik maddelerden organik monomerleri
sentezleyebilme
D) Yalnız II E) I ve II 5. Aşağıda ökaryot hücre yapısında olmayan ancak

biyolojinin ilgi alanına giren üç yapı gösterilmiştir.
3. Mantarlar,
Virüs Bakteri Arke
I. glikojen sentezleme,
Aşağıdaki özelliklerden hangisi, bu gruplardan sadece
II. hücre çeperi bulundurma,
birinin üyelerinde görülebilir?
III. heterotrof beslenme
A) Hücre zarının dışında, hücre çeperi bulundurma
özelliklerinden hangilerine sahip oldukları için
hayvanlara benzerlik gösterir? B) Ribozomlarını kullanarak protein sentezleme
C) İnorganik maddelerden organik madde üretme
D) Gerekli enzimlerini, başka bir canlıya sentezletme
D) I ve III E) II ve III E) Konak hücrenin içinde, parazit olarak çoğalabilme
1.C 2.E 3.D 4.A 5.D
130
KARMA SORULAR 4
6. Omurgalı hayvanlar grubundan üç farklı canlıya ait bazı 8. Balıklar sınıfında incelenen tüm türler için aşağıdaki
özellikler tabloda belirtilmiştir. özelliklerden hangisi ortak değildir?
Omurgalı A) Kemikten yapılmış iç iskeletin bulunması

Özellikleri
türleri
B) Sırt tarafında sinir şeridinin bulunması
Akciğerlerinde solunum yüzeyini
X C) Soğukkanlı olma
genişleten alveoller bulunur.
Vücut sıcaklığı çevre sıcaklığına D) Solungaç solunumu yapma
Y
göre değişkenlik gösterir. E) Su ortamında yaşama
Kalbi dört bölmeli olup kirli ve temiz
Z
kan birbirine karışmaz.
Bu tablodaki bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi

kesin olarak söylenir?
A) X, yavru gelişimi sırasında plasenta oluşturur.

B) Y, dış döllenme ve dış gelişme ile çoğalır.
C) X, kemik ve kıkırdak dokularından yapılmış bir iç
iskelete sahiptir. 9. Aşağıda verilenlerden hangisi memeliler sınıfındaki
D) Y, hem akciğer hem de deri solunumu yapar. canlıları, sürüngenler sınıfındaki canlılardan ayıran bir
E) Z, iç döllenme ve dış gelişme ile çoğalır. özellik değildir?
A) Duyu organları ve sinir sistemlerinin gelişmiş olması

B) Göğüs boşluğunun karın boşluğundan diyafram
kasıyla ayrılması
C) Akciğerlerinde alveollerin bulunması
D) Döllenme ve yavru gelişiminin anne vücudunda
gerçekleşmesi
E) Vücudun ısı kaybını sağlayan ter bezlerinin
bulunması
7. Omurgasız hayvanlar kategorisindeki, bazı alt

gruplarda görülen;
I. rejenerasyon (kopan parçanın kendini

tamamlaması) şeklinde üremeyle çoğalabilme,
II. sudaki oksijeni kullanarak enerji üretebilme,
III. gelişmeleri sırasında metamorfoz (başkalaşım)
geçirme,
IV. vücudun dışını örten ve destekleyen bir dış iskeletin
10. Tüm omurgalı grupları için aşağıdaki özelliklerden
bulunması
hangisi ortak değildir?
özelliklerinden hangileri, hiçbir omurgalı türünde
görülmez? A) Kapalı kan dolaşımına sahip olma
B) Boşaltımını böbrekler aracılığı ile yapma
A) I ve IV B) III ve IV C) I ve II
C) Bireyleri ayrı eşeyli olma
D) II ve III E) II, III ve IV D) Solunum gazlarını hemoglobin pigmenti ile taşıma

E) Akciğer solunumu yapma
6.C 7.A 8.A 9.A 10.E
131
KARMA SORULAR 5
1. Aşağıda farklı omurgalı sınıflarının birer örneği 3. Aşağıdakilerden hangisi sadece memelilerde bulunan
gösterilmiştir. bir özellik değildir?
A) Sıcakkanlı olma
B) Yavrularını sütle besleme
C) Olgunlaşmış alyuvarlarında çekirdek bulundurmama
D) Kaslı bir diyaframa sahip olma
Köpekbalığı Kurbağa İnsan E) Akciğerlerinde alveol bulundurma
Bu canlıların omurgalılar şubesi içinde yer almalarını

sağlayan ortak özellikleri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Et yiyerek beslenmeleri
B) Suda veya karada yaşamaları
C) Sırt bölgelerinde sinir şeritlerinin bulunması 4. Kara yaşamına uyum sağlamış canlıların sahip olduğu
D) Kemik yapılı iç iskelete sahip olmaları adaptasyonlardan bazıları şunlardır:
E) Embriyolarını plasenta ile beslemeleri I. Hareketi sağlayan eklemli üyelerin bulunması

II. Solunum organının vücudun iç kısımlarında
bulunması
III. Döllenmenin dişi bireyin vücudu içinde
gerçekleşmesi
IV. Yumurtalarının sert bir kabukla korunması
Bu adaptasyonlardan hangilerine ergin kurbağalarda

rastlanır?
2. Aşağıda omurgalı ve omurgasız iki farklı canlı
gösterilmiştir. A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
Böcek Yılan
5. Her canlı grubu, sahip olduğu bazı özelliklere göre, belirli
Bu iki canlı için;
bir sınıflandırma kademesinde bulunur.
I. başkalaşımla ergin bireyin oluşabilmesi, Buna göre, sınıflandırmada kullanılan kategoriler
II. boşaltım maddesi olarak ürik asit oluşturulması, düşünüldüğünde, aşağıdakilerden hangisi
III. döllenmenin vücut içinde gerçekleşmesi, diğerlerinden farklı bir grup oluşturur?
IV. yavru gelişiminin vücut dışında olması
A) İki yaşamlılar (Amfibiler)
özelliklerinden hangileri ortaktır? B) Derisi dikenliler
C) Eklem bacaklılar
A) I, II ve III B) I, II ve IV
D) Yuvarlak solucanlar
C) I, III ve IV D) II, III ve IV
E) Yumuşakçalar
E) I, II, III ve IV
1.C 2.D 3.A 4.B 5.A
132
KARMA SORULAR 5
6. Omurgalılar şubesinde bulunan canlılar, aşağıdaki gibi 8. Aşağıda iki farklı omurgalı sınıfının birer örneği
beş farklı sınıfta toplanırlar. gösterilmiştir.
Omurgalı Hayvanlar
Sürüngenler Kurbağalar Balıklar Kuşlar Memeliler
Bu sınıflardaki tüm canlılarda, aşağıdaki özelliklerden Timsah Kanarya

hangisi ortaktır?
Bu canlıların ait olduğu sınıflardaki canlıların tamamı
A) Vücutlarının keratinden yapılmış pullarla örtülü olması için;
B) Bir kalbin görev yaptığı kapalı kan dolaşım sisteminin I. kanın pompalanmasını sağlayan üç bölmeli kalbin
bulunması bulunması,
C) Vücutlarında kirli ve temiz kanın karışmadan II. üreme sırasında iç döllenme ve dış gelişmenin
dolaşması görülmesi,
D) Üreme olayları sonucunda oluşan bireylerde yavru III. akciğer solunumu yapılması,
bakımının olması
IV. protein metabolizması sonucu oluşan amonyağın
E) Vücut sıcaklıklarını düzenleyen sistemler olduğu için, ürik asit kristalleri halinde atılması
sabit ısılı olması
A) Yalnız I B) II, III ve IV C) I, II ve IV
7. Omurgalılar grubunda yer alan canlıların bazı özellikleri
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Özellik Solunum Döllenme Vücut

Canlı türü organı şekli sıcaklığı
9. Omurgalı hayvanlar şubesi ilkelden gelişmişe doğru
I Akciğer İç Değişken
balıklar – iki yaşamlılar – sürüngenler – kuşlar – memeliler
Deri ve şeklinde sıralanır.
II Dış Değişken
Akciğer
Omurgalıların en ilkel sınıfı olan balıklar ile en
III Akciğer İç Sabit gelişmiş sınıfı olan memelilerin aynı şube içerisinde
incelenmesi;
Bu tabloda numaralarla gösterilen canlılara
aşağıdakilerden hangisi örnek gösterilebilir? I. kemik ve kıkırdaktan yapılmış bir iç iskelete sahip
olmaları,
I II III II. kapalı dolaşım sistemine sahip olmaları,

III. heterotrof olarak beslenmeleri,
A) Kurbağa Yılan Kaplumbağa
IV. sırt kısmında, omurga ve onun içinde omurilik
B) Yarasa Kertenkele Kurbağa bulundurmaları
C) Yılan Kurbağa Köpekbalığı özelliklerinden hangilerinin benzerliği ile açıklanabilir?
D) Atmaca Yunus Kedi
A) I ve IV B) III ve IV C) II ve III
E) Kaplumbağa Kurbağa Yarasa
6.B 7.E 8.B 9.A
133
KARMA SORULAR 6
1. Bir bitkinin farklı kısımları aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. 3. Bütün bakteri çeşitlerinde aşağıdaki reaksiyonlardan
hangisini gerçekleştiren enzimler bulunmaz?
Çiçek (1)
A) Glikozun laktik asite dönüşümünü sağlayan
Yeşil yaprak (2) B) tRNA ların amino asitlere bağlanmasını sağlayan
C) DNA replikasyonunu (eşlenmesini) gerçekleştiren
D) Amino asitlerden protein sentezlemesini sağlayan
Kök (3) E) ATP’nin ADP + P’ ye hidrolizini sağlayan
Bitkinin bu numaralanmış kısımlarının görevleri

aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
1 2 3
Organik İnorganik
A) Eşeyli üreme
beslenme beslenme 4. Omurgalı hayvanlar grubuna ait bazı canlı örnekleri
Organik İnorganik Eşeyli şöyledir:
B)
beslenme beslenme üreme
İnorganik Organik
C) Eşeyli üreme
beslenme beslenme
İnorganik Organik
D) Eşeyli üreme
beslenme beslenme Su kaplumbağası Kartal Tavşan
Organik İnorganik
E) Eşeyli üreme Aşağıdaki özelliklerden hangisine bu canlılardan
beslenme beslenme
hiçbiri sahip değildir?
A) Solungaç solunumu yapma

B) Kaslı diyafram bulundurma
C) Değişken vücut ısılı olma
D) Sabit vücut ısılı olma
E) Akciğerlerinde hava keseleri bulundurma
2. Memeli bir canlının karaciğer hücresinde, glikojen

sentezini gerçekleştiren enzim;
I. mantar, 5. Omurgalı canlılarla ilgili aşağıda verilen özelliklerden

II. bitki, hangisi yanlıştır?
III. bakteri
A) Sıcakkanlı olanlarında kalp dört odacıklıdır.
canlılarından hangilerinde de bulunur? B) Sinir kordonu sırt kısmında bulunur.
C) Hepsinde iç döllenme görülür.
D) Hepsinde boşaltım böbreklerle sağlanır.
D) I ve III E) I, II ve III E) Bazı omurgalılarda iskelet kıkırdak yapılıdır.
1.A 2.D 3.A 4.A 5.C
134
KARMA SORULAR 6
6. Bazı virüs çeşitleri, protein kılıflarını değiştirebilme 8. Bir bilim insanı; “Virüsler, en basit organizmalar olmalarına
yeteneğine sahiptir. Bu sayede konak canlının bağışıklık rağmen, dünyada yaşayan ilk canlılar olamazlar.”
sisteminden kendilerini koruyabilirler. hipotezini kuruyor.
Buna göre, virüsteki protein kılıf yapısının Bilim insanının, bu hipotezi kurmasında, virüslere ait
değişmesine; aşağıdaki özelliklerin hangisi etkili olmuştur?
I. hücre zarını parçalayan enzim çeşitlerinin artması, A) Virüsler hücre dışında cansız bir madde gibi (kristal
II. protein sentezi sırasında, yeni amino çeşitlerinin halde) bulunurlar.
kullanılması, B) Virüsler çoğalmak için mutlaka canlı bir organizmaya
III. proteindeki amino asitlerin diziliş sırasının gereksinim duyarlar.
değişmesi C) Virüslerde, nükleik asit olarak DNA ve RNA dan
sadece biri bulunabilir.
durumlarından hangileri neden olmuş olabilir?
D) Hiçbir virüs çeşidi, fotosentez veya kemosentez
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I yoluyla organik besin sentezi yapamaz.
E) Virüslerde; sitoplazma, enzim sistemleri ve organeller
D) Yalnız II E) I ve II yoktur.
9. İnsanlarda hastalık oluşturan bazı virüsler, bir hücreye

bulaştıklarında, bu hücre ilgili virüse karşı interferon
denilen bağışıklık maddesi üretmeye başlar.
Bu interferonu algılayan virüs bulaşmamış yeni hücreler,

7. Virüslerin enzim sistemleri olmadığı için antibiyotiklerden virüs RNA sının çoğalmasını engelleyen bir protein
etkilenmezler. Fakat aynı canlıyı ikinci kez aynı virüs üretirler.
çeşidi etkileyemez. Virüslerin ve konak hücrelerinin bu özelliği;
Bunun nedeni, hücrenin interferon ve antikor adı verilen
I. virüslerin genetik özelliklerinin ve çoğalma
bağışıklık maddesi oluşturmasıdır. Grip virüsü gibi bazı
şekillerinin tespit edilmesi,
virüslere karşı bu moleküller de etkisiz kalır.
II. virüsler kullanılarak, hücreden hücreye gen
Aşağıdakilerden hangisi interferon ve antikorların aktarımının yapılması,
etkisiz kalmasını en iyi açıklar?
III. hastalık etkeni olan bazı virüslere karşı ilaç
üretilebilmesi
A) Virüsün kalıtsal materyalinin değişken olması
B) Virüslerin hem canlılık hem de cansızlık özelliği olaylarından hangilerinin gerçekleştirilmesinde
göstermesi kullanılır?
C) Bazı virüslerdeki kalıtsal materyalin DNA olması
A) Yalnız I B) II ve III C) Yalnız III
D) Bazı virüslerdeki kalıtsal materyalin RNA olması
E) Virüs DNA sının çok küçük olması D) Yalnız II E) I ve II
6.B 7.A 8.B 9.C
135
1 CANLI ALEMLERİ ve V İRÜSLER
1. Bir besiyerine alınan bakteri popülasyonunda, birey 3. Bakterilerin eşeyli üremesi sırasında gerçekleşen
sayısında gerçekleşen değişim grafikte gösterilmiştir. konjugasyon olayı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Birey sayısı Konjugasyon
Plazmit köprüsü
DNA DNA
I II III
Zaman
Bu grafikteki değişimlere bakılarak,
I. Bakteri sayısının II. durumdaki gibi olması, bölünme

ve üremenin tamamen durmasından kaynaklanır.
II. Grafikteki üç dönemde de, bakterilerde eşeysiz
üreme gerçekleşir.
III. II. zamanda, besiyerinde diğer zamanlara oranla
daha fazla metabolik artık oluşur.
yorumlarından hangileri yapılabilir? Bu şekillere göre konjugasyonla ilgili,
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I I. Doğrudan birey sayısını artıran bir olay değildir.

II. Bütün bakteri türlerinin hayat devrinde en az bir kez
konjugasyonla üreme görülür.
III. İki bakteri arasında ve tek yönlü olarak
gerçekleşebilen bir olaydır.
D) II ve III E) I ve II
2. Bitkiler, iletim demetlerinin durumuna göre, damarlı bitkiler

ve damarsız bitkiler olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Bitkilerin bu şekilde gruplandırılmasında aşağıdaki

4. Sürüngenler sınıfındaki canlılara ait bazı özellikler aşağıda
özelliklerden hangisi etkili olmuştur?
verilmiştir.
A) Yapraklardaki hücrelerde, kloroplastın bulunup Bu özelliklerden hangisi, sürüngenlerin sadece bazı
bulunmaması, gruplarında görülür?
B) Odun ve soymuk borularının arasında, kambiyum
tabakasının olup olmaması, A) Tam perdeyle ayrılmış, dört bölmeli bir kalbin
bulunması
C) Odun ve soymuk borularının bulunup bulunamama
durumu B) Vücudun keratinden yapılmış pullarla örtülü olması
D) Üreme sırasında, tohum üretip üretememe C) Kemikten yapılmış bir iç iskeletin bulunması
yetenekleri D) Solunumun akciğerlerle yapılması
E) Tohumlarının etrafında örtü bulunup bulunmaması E) Sperm ve yumurtanın dişi vücudunda kaynaşması
1.B 2.C 3.A 4.A
136
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
5. Virüs tarafından enfekte edilmiş hücrenin interferon 7. Aşağıdakilerden hangisi kuşlarda soğuk havaya
salgılaması; rağmen vücut sıcaklığının sabit kalmasını sağlayan
adaptasyonlardan değildir?
I. virüslerin hücre içine girmelerini ve çoğalmalarını
sağlayan enzim sistemlerinin yok edilmesi, A) Deri altında yağ depolarının bulunması
II. virüslerde çok sayıda mutasyon meydana getirerek B) Soğukta kan dolaşımının hızlanması
hücreleri tanıma ve çoğalma yeteneklerinin azaltılması,
C) Kemiklerinin içinin boş olması
III. diğer hücrelerin, yeni virüs enfeksiyonuna karşı
D) Doku kılcallarına temiz kan ulaşması
bağışıklık kazanması
E) Deri ile hava akımının irtibatını engelleyen tüylerin
durumlarından hangilerini sağlamaya yöneliktir? bulunması
D) I ve II E) II ve III 8. Bir bakteri türüne ait bazı bireyler alınarak, içerisinde nişasta
ve glikoz bulunduran deney tüplerine eşit miktarlarda konuyor.
1. tüp 2. tüp
6. Arkelerin çoğu, yaşam ortamlarının sıcaklık durumlarına Bakteri

kolonileri
göre şu gruplara ayrılabilir:
Psikrofil Grubu: Soğuk sularda ve denizlerde

Nişasta Glikoz
yaşayanların çoğu bu gruptandır. Üreme sıcaklıkları çözeltisi çözeltisi
20°C’nin altındadır.
Bu deney düzenekleri kurulduktan sonra, 2. tüpteki
Mezofil Grubu: Geniş bir yayılma alanı vardır. Üreme bakterilerin hemen, 1. tüptekilerin ise t anından sonra
sıcaklıkları 20°C - 45°C arasıdır. çoğalmaya başladıkları tespit ediliyor.
Termofil Grubu: Sıcak su kaynakları ve kaplıcalarda Bakteri sayısı Bakteri sayısı
yaşarlar. Üreme sıcaklıkları 45°C - 70°C arasıdır.
Bu verilere göre,
1000 1000
I. İnsanların ve diğer sıcakkanlı hayvanların
vücudunda yaşarlar. Zaman Zaman
t t
II. Konservelerde ve kısmen pişirilerek hazırlanan
1. tüpteki üreme 2. tüpteki üreme
besinlerde bozulmalara neden olurlar.
III. Buzdolabında saklanan besinlerin bozulmalarına Bu farklılığın oluşmasındaki temel faktör
neden olurlar. aşağıdakilerden hangisidir?
özelliklerine sahip olan arkeler, belirtilen gruplardan A) 2. tüpteki besin miktarının, 1. tüptekinden daha az olması
hangilerine örnek olabilir?
B) 1. tüpteki bakterilerin genetik yapılarının, 2.
tüptekilerden farklı olması
Termofil Psikrofil Mezofil
C) Bakterilerin, 1. ortamdaki besinleri enerji elde etmek
A) III II I için kullanamaması
B) III I II D) 2. tüpteki bakterilerin üreme hızlarının, 1.
tüptekilerden fazla olması
C) I II III
E) 1. tüpteki bakterilerin, besin sindiriminde gerekli
D) II III I
enzimleri üretmek için belli bir zamana gereksinim
E) I III II duyması
5.C 6.D 7.C 8.E
137
2 CANLI ALEMLERİ ve V İRÜSLER
1. Bir göl ekosisteminde yaşayan üç ayrı bakteri türünün, 3. Her canlı organizma vücuduna aldığı veya kendi
göldeki oksijen derişimine bağlı olarak, birey sayılarındaki sentezlediği besinleri farklı formlara çevirerek
değişim grafiklerde karşılaştırmalı olarak verilmiştir. depolayabilmektedir. Bu durumla ilgili olarak bazı
Bakteri sayısı Bakteri sayısı canlılardaki madde dönüşüm olayları aşağıdaki şekilde
250 250 gösterilmiştir:
Nişasta CO2 + H2O
150 150
100 100
Glikoz Glikoz Glikoz
50 50
20 20
Glikojen Nişasta
X Y Z X Y Z A döngüsü B döngüsü
Bol oksijenli ortam Az oksijenli ortam
Protein
Bakteri sayısı
250 Amino
asitler
150
Glikoz
100
50
C döngüsü
20
Bu döngüleri gerçekleştirebilen canlılar için,
X Y Z
Oksijensiz ortam I. C döngüsü hayvan hücrelerinde gözlenebilir.
II. Üç döngüyü de birlikte gerçekleştirilebilen hücre
Bakteri sayılarındaki değişikliklere göre,
çeşidi yoktur.
I. Y bakterileri, hem oksijenli hem de oksijensiz III. A ve B döngüleri bitki hücrelerinde birlikte
ortamlarda yaşayabilen, geçici aerob bakteriler olabilir. gerçekleşebilir.
II. Oksijen varlığı, Z bakterilerinin yaşama ve
üremelerini tamamen engeller.
III. X bakterileri, ETS zincirine ait elemanları kullanarak A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I
metabolizma için gerekli enerjiyi sentezleyebilirler.
4. Sadece fagositoz yaparak beslenen protista grubuna

ait bir canlıda;
2. Omurgalı hayvanlar grubundaki canlılarda gözlenen I. karbondioksit tüketimi,
aşağıdaki özelliklerden hangisi memeliler sınıfına
II. protein sentezi,
özgüdür?
III. oksijen tüketimi,
A) Dört odacıklı kalp IV. hücre dışına sindirim enzimi salgılama
B) Kıllı deri
olaylarından hangileri gerçekleşmez?
C) Yavru bakımı
D) Akciğer solunumu A) Yalnız IV B) I ve II C) I ve IV
E) Alyuvar içinde hemoglobin
D) II ve III E) I, III ve IV
1.A 2.B 3.A 4.C
138
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
5. Bazı ökaryot tek hücreli canlılarla ilgili aşağıdaki 7. Virüslere ait olan aşağıdaki özelliklerden hangisi,
ifadelerden hangisi yanlıştır? başka hiçbir canlı grubunda görülmez?
A) Amipte, hareket ve beslenme yalancı ayaklarla A) Özel bir nükleotit dizilişine sahip olma
yapılır. B) Kendine özgü bir protein yapıya sahip olma
B) Cıvık mantarlar, spor oluşturarak çoğalırlar. C) DNA veya RNA dan sadece birine sahip olma
C) Öglenada, vücuda giren fazla su kontraktil kofullarla D) Konak canlı hücre içinde çoğalma
dışarı atılır.
E) Konak hücreye girebilmek için, bazı özel enzimlere
D) Paramesyum ototrof beslenir. sahip olma
E) Plazmodyum, insan vücudunda parazit olarak yaşar.
8. Ototrof beslenme özelliğine sahip olan bir bakteride, besin

üretimi sırasında gerçekleşen bazı reaksiyonlar şöyledir:
Enzim
2NH3 + 4O2 2HNO2 + 2H2O + Kimyasal enerji
Kimyasal enerji
6CO2 + 6H2O C6H12O6 + 6O2
Enzim
Bu canlı ve özellikleriyle ilgili olarak,
I. Işıklı veya ışıksız ortamlarda besin üretimini

II. Topraktaki bazı azotlu bileşiklerin, yeşil bitkiler
6. Büyüme ve hücresel yapı bütün canlılarda görülen ortak tarafından kullanılabilecek hale gelmesini sağlar.
özelliklerdendir. Bazı canlılar, ancak hücre bölünmesi ile
III. Besin üretimini (ototrofluğu) sağlayan
büyüyebilirken, bazıları ancak hücre hacmini artırarak
reaksiyonlarının tamamını, hücre sitoplazmasında
büyüyebilirler.
gerçekleştirir.
Bu açıklamalara göre;
I. bakteriyofajlar,
II. gelişmiş koloniler, A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I
III. tek hücreli protistler,

IV. çok hücreli mantarlar
canlılarından, hangileri hücre sayısını artırarak

hangileri ise hücre hacmini artırarak büyüyebilirler?
9. Balıklar ve kuşlarda;
Hücre sayısını artırarak Hücre hacmini artırarak
I. heterotrof beslenme,
büyüyenler büyüyenler
II. böbreklerle boşaltım yapma,
A) I ve III II ve IV
III. dört odacıklı kalp bulundurma,
B) Yalnız II I, III ve IV IV. solunum gazlarını hava keselerinde depolama
C) I, II ve III Yalnız IV
D) II ve IV Yalnız III
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
E) II ve IV Yalnız I
5.D 6.D 7.C 8.B 9.A
139
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Çürükçül bakteri ve mantar türleri ile böcekçil bitkiler 3. Bir deneyde insanda hastalık oluşturan A ve B
için; bakterilerine karşı X, Y ve Z bitki türlerinden elde edilen
özütler kullanılmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
I. karbondioksit kullanma,
A bakterisi B bakterisi
II. hücre dışına enzim salgılama,
III. çeper bulundurma
X Y Z
D) I ve II E) II ve III Y
Z
X
Bitki özütleri
eklenince
oluşan durum
Bu deneyin sonuçlarına göre,
I. A bakterisi Z ye; B bakterisi Y ye dirençlidir.

II. İnsanda A bakterisinin oluşturduğu hastalıkla
mücadelede X bitkisinden yararlanılabilir.
III. A ve B bakterileri aynı ortama ekilip bitki özütlerine
2. Aynı özellikteki besiyerlerine ekilen X, Y ve Z bakteri türlerinin maruz bırakılırsa, bakteriler tüm bitki özütlerine
tüp içerisinde çoğaldıkları bölgeler aşağıda gösterilmiştir. karşı direnç kazanır.
1 2 3 ifadelerinden hangileri söylenebilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
X Y Z
Bir süre sonra tüplere aşağıdaki işlemler uygulanmıştır.
 1.tüpe bakteriyofaj eklenmiştir.

 2.tüpün sıcaklığı yükseltilmiştir.
 3.tüpe antibiyotik eklenmiştir. 4. Balıklar ve kurbağalarda;
Bu işlemlerden sonra gerçekleşecek olaylar ile ilgili I. dış döllenme dış gelişme ile çoğalma,
aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur? II. değişken vücut ısılı olma,
III. üç odacıklı kalp bulundurma,
A) 1.tüpte oksijen yokluğuna bağlı olarak bakteri sayısı
IV. suda çözünmüş haldeki oksijeni kullanma
azalır.
B) 2.tüpteki bakterilerde endospor oluşumu gözlenebilir. özelliklerinden ortak olanlarının hangilerine
C) 3.tüpteki bakteriler tüpün dip kısmında çoğalmaya sürüngenler de sahiptir?
başlarlar.
A) Yalnız II B) I ve IV C) II ve III
D) 1.tüpe eklenen virüslerin sayısı değişmez.
E) 3.tüpteki bakterilerin üreme hızı artar. D) II ve IV E) III ve IV
1.E 2.B 3.B 4.A
140
Orıjinal
® Sorular 1
5. Erdinç Öğretmen, bir omurgalı canlı türüne ait bazı 7. Bir bakterinin yapısında bulunan bazı yapılar
özelllikleri akıllı tahtada göstermiştir. numaralanarak gösterilmiştir.
(5) (3)
Kapsül Kamçı
(6)
Omurgalı Canlıya Ait Bazı Özellikler DNA
Vücutlarının dış yüzeyinde kıl bulunur.
Deri altında vücut sıcaklığını ayarlayan ter bezleri vardır.

(4)
Destek ve hareket sistemleri gelişmiştir. Plazmit
İç döllenme, iç gelişme görülür.

(2)
Ribozomlar
Erdinç öğretmen, öğrencilerinden, tahtada özellikleri (1)

verilen omurgalı canlının ait olduğu sınıfın karakteristik bir Klorofil
özelliğini tabletlerine yazmalarını istiyor.

Bu yapılardan tüm bakterilerde bulunan ve bazı
Öğrencilerin verdiği aşağıdaki cevaplardan hangisi bakterilerde bulunmayanlar aşağıdakilerin hangisinde
yanlıştır? doğru eşleştirilmiştir?
A) Süt bezleri B) Sabit vücut ısısı Tüm bakterilerde Bazı bakterilerde

C) Plasenta D) Alveollü akciğer bulunan bulunmayan
E) Çekirdeksiz alyuvar A) 1, 3 ve 4 2, 5 ve 6
B) 3 ve 4 1, 2, 5 ve 6
C) 2 ve 6 1, 3, 4 ve 5
D) 2, 3, 5 ve 6 1 ve 4
E) 2, 4 ve 6 1, 3 ve 5
6. Çenesiz balıkların bazı özellikleri şunlardır:
 Dişleri ve çeneleri yoktur, erginlerin sırtlarında

notokord (iskelet yapısı) bulunur.
 Kalpleri bir kulakçık ve bir karıncık olmak üzere iki 8. Penguenler üreme dönemlerinde uzunca yol alarak bir
odacıklıdır. araya gelirler ve koloni oluştururlar. Dişiler yumurtladıktan
 Vücutlarının dış yüzeyinde pullar ve çift haldeki sonra besin bulmak için denize açılırken erkek penguenler
yüzgeçleri yoktur. dört aya yakın bir süre yumurtayı altına alır ve ısıtır.
 Bazı türleri balina, yunus gibi canlılara ağızlarıyla Böylece yavru birey yumurta içinde gelişir.
tutunup, onların vücut sıvılarını emerek beslenirler. Bu bilgilere göre, penguenlerle ilgili olarak,
Bu bilgilere göre, çenesiz balıklarla ilgili, I. İş bölümü vardır.
I. Parazit beslenebilirler. II. Kuluçkaya yatarlar.
II. Vücutlarında karışık kan dolaşır. III. Dış gelişme görülür.
III. Omurgasız hayvan olarak kabul edilirler. IV. Sıcakkanlı canlılardır.
yargılarından hangileri söylenemez? açıklamalarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III
D) I ve III E) II ve III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
5.B 6.E 7.C 8.E
141
1. Aynı cinse ait iki hayvan türü için aşağıdaki 4. “Aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olması bir
ifadelerden hangisi yanlıştır? hayvanın kuş olduğunun kanıtı sayılır?”
A) Bu türler aynı aile içerisinde yer alır.
Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci, aşağıdakilerden
B) Bu türlerin kromozom sayıları kesinlikle aynıdır.
A) Uçma yeteneğine sahip olma
C) Bu türlerin genlerindeki nükleotit dizilimlerinde farklılık
görülebilir. B) Kanatlara sahip olma
D) Bu türler çiftleştiklerinde verimli döller oluşturamaz. C) Yumurtlayarak çoğalma
E) Bu türler ortak ataya dayalı benzerliklere sahiptir. D) Sabit vücut sıcaklığına sahip olma
TYT - 2021 E) Vücutlarında tüylere sahip olma
TYT - 2018
2. Linnaeus’nin canlıların sınıflandırılmasıyla ilgili

geliştirmiş olduğu sistem, sonradan bazı değişiklikler 5. Aşağıdaki tabloda dört tane omurgalı hayvan türünün
yapılmış olsa da günümüzde hâlâ kullanılmaktadır. ergin bireylerindeki bazı özelliklerin bulunma
durumları (/) , bulunmama durumları ise (O)
Günümüzde kullanılan bu sınıflandırma işaretleriyle gösterilmiştir.
sistemiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır? Türler
A) Bu sistem bir hiyerarşik sınıflandırma sistemidir. I II III IV
Kıl 9 9 / 9
B) Bir üst sınıflandırma basamağında yer alan canlı
grupları altta yer alanlara göre daha genel ortak Kemik yapılı iskelet / 9 / /
Özellik
özellikler taşırlar. Sabit vücut sıcaklığı / 9 / 9

Tüy / 9 9 9
C) Sınıflandırmada her takım içerisinde eşit sayıda canlı
türü yer alır. Solungaç solunumu 9 / 9 /
D) Bu sınıflandırma sisteminde canlı türleri binomial Bu tablodaki bilgilere göre, aşağıdaki ifadelerden
olarak isimlendirilir. hangisi yanlıştır?
E) Canlılar sınıflandırılırken organların köken benzerlikleri A) I numaralı türün dişileri sert kabuklu yumurtalar
de esas alınır. üretebilir.
TYT - 2020 B) II numaralı tür, kıkırdaklı balıklara ait olabilir.
C) III numaralı türe ait bireylerin olgun

alyuvarları çekirdeksizdir.
D) IV numaralı tür, kemikli balıklara ait olabilir.

3. Mantarlar aleminde yer alan canlılarda aşağıdaki
ÇIKMIŞ SORULAR
özelliklerden hangisi ortak değildir? E) I ve III numaralı türler aynı sınıfa ait olabilir.
YGS - 2016
A) Hücrelerinde çekirdek zarına sahip olma
B) Heterotrof beslenme
C) Hücre duvarına sahip olma

6. Aşağıdaki hayvanlardan hangisi yavrularını doğurup
sütle besler?
D) Çok hücreli olma
A) Kurbağa B) Penguen C) Yunus
E) Hücrelerinde organellere sahip olma
D) Timsah E) Leylek
TYT - 2022 YGS - 2017
1.B 2.C 3.D 4.E 5.E 6.C
142
B
Ö
L
Ü
M
05
HÜCRE BÖLÜNMELERİ ve ÜREME

HÜCRE BÖLÜNMELERİ
EŞEYLİ ve EŞEYSİZ ÜREME
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR HÜCRE BÖLÜNMELERİ
1. 1 3. Bazı canlıların vücut (somatik) ve üreme hücrelerindeki

Sürekli şişirilen bir
kromozom sayıları tabloda gösterilmiştir.
balona ne olur? Patlar. 2
Vücut Üreme
3 Peki neden?
Canlı adı hücrelerindeki hücrelerindeki
kromozom sayısı kromozom sayısı
Solucan 2 1
4
Yüzey hacimle orantılı olarak Moli
46 23
artış göstermediği için. balığı
5
Eğrelti otu 500 250
Büyüyen bir hücrede de benzer bir durum ortaya
İnsan 46 23
çıkar. Hücre zarı yüzeyi hücrenin hacmiyle doğru
orantılı artmadığı için hücrenin ihtiyaçlarını Domates 24 12
karşılamada yetersiz kalır. Bu yetersizlik çekirdeğin
bölünme uyarısı oluşturmasına neden olur. Bu tablodaki verilere bakılarak,
I. Farklı türlere ait canlılar, vücut hücrelerinde aynı

Öğretmen ve öğrenciler arasındaki bu konuşmalara
sayıda kromozom taşıyabilirler.
göre,
II. Canlıların üreme hücrelerinde, vücut
I. Hücreler belirli bir büyüklüğe eriştiklerinde hücrelerindekinin yarısı kadar kromozom bulunur.
bölünürler. III. Canlının vücut büyüklüğü arttıkça kromozom sayısı
II. Bölünme uyarısı çekirdek tarafından oluşturulur. da artar.
III. Çekirdeğin bölünme uyarısı oluşturmasının tek
nedeni hücre zarı yetersizliğidir.
D) I ve II E) I, II ve III 4.  Bir dokuda hücre kaybı olduğunda, o dokuya ait

hücrelerin tümü veya bir kısmı o kaybı telafi edecek
şekilde bölünmeye başlar.
 Bölünen hücreler belirli bir yoğunluğa ulaşıp komşu
hücre zarlarındaki özel reseptörlerle etkileşime
geçince bölünmelerini durdurur. (Yoğunluk
2. Aşağıda bir hücrenin yaşam döngüsü gösterilmiştir. inhibisyonu)
Hücre  Bazı hücreler yoğunluk inhibisyonundan etkilenmez.

bölünmesine hazırlık
Hücrelerin yoğunluk inhibisyonundan
etkilenmemelerinin sonuçları ile ilgili olarak,
S
evresi
G2 3 Profaz I. Dur ve devam et sinyalleri ile hücrenin kontrollü
2 Metafaz
M Anafaz 4 bölünmesi sağlanır.
Telofaz
II. Kanser hastalığı ortaya çıkar.
1 G1 Sito
kin
Hücre ez III. Bu özelleşmemiş hücreler kök hücre tedavisinde
Büyümesi
5 kullanılabilir.
G0

Bu evrelerin hangisinde kalıtım maddesinin miktarı iki
katına çıkar?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1.D 2.B 3.C 4.B
144
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım HÜCRE BÖLÜNMELERİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Mayoz bölünme geçirmekte olan bir hücrede; 4. Sinan öğretmen derste akıllı tahtada mayoz bölünmenin
evrelerini şekil üzerinde göstermiş ve gerekli açıklamaları
I. DNA’nın kendini eşlemesi, yapmıştır.
II. kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması,
Daha sonra mayoz bölünme evrelerini akıllı tahtada
III. krossing-over, öğrencilere teker teker göstererek evrelerin tam adlarını
IV. homolog kromozomların birbirinden ayrılması şeklin altına yazmalarını istemiştir.
olayları, aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya göre Buna göre, aşağıdaki cevaplardan hangisi yanlıştır?
gerçekleşir? (Ana hücre 2n = 4 kromozomludur.)
A) I - II - III - IV B) I - III - IV - II A) B)
C) I - IV - III - II D) III - I - IV - II
E) III - IV - II - I
Profaz - II Anafaz - II
2. Erdinç öğretmen sınıfta mayoz bölünme konusunu C) D)

işledikten sonra öğrencilerine “mayoz - I ile mayoz - II’nin
farkları nelerdir?” sorusunu soruyor.
Bu soruya verilen aşağıdaki cevaplardan hangisi

yanlıştır?
Metafaz - I Profaz - I
A) Mayoz - I’de kromozom paylaşımı, Mayoz - II’de
kromatit paylaşımı olur.
B) Mayoz - I’in başlangıcında DNA eşlenmesi olurken E)
Mayoz - II’nin başlangıcında DNA eşlenmesi olmaz.
C) Mayoz - I’de kromozom sayısı yarıya inerken
Mayoz - II’de kromozom sayısı değişmez.
D) Sinapsis, krosing-over, tetrat oluşumu gibi olaylar
Anafaz - I
Mayoz - I’de görülürken Mayoz - II’de görülmez.
E) Mayoz - I’de sadece karyokinez olayları
gerçekleşirken Mayoz - II’de sadece sitokinez olayları
gerçekleşir.
5. I. Homolog kromozomların ayrılarak zıt kutuplara

gitmesi
3. Bitki hücrelerinde aşağıdaki yapılardan hangisinin
II. İğ ipliklerinin meydana gelmesi
bulunması sitoplazma bölünmesi sırasında hücre zarı
boğumlanmasına engel olur? III. Homolog kromozomlar arasında gen alışverişinin
yapılması
A) Büyük kofulların
Yukarıda verilen olaylardan hangileri mayoz-I’de
B) Selüloz çeperin görüldüğü hâlde mayoz-II’de görülmez?
C) Kloroplastların
D) Küçük çekirdeğin A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I
E) Bol sitoplazmanın D) Yalnız II E) I ve III
1.B 2.E 3.B 4.C 5.E
145
KARMA SORULAR 1
1. Bölünme olgunluğuna erişmiş iki amiple yapılan aşağıdaki 3. Bir hücrenin mitozla bölünmesi sırasında, toplam DNA
deney iki ay boyunca izlenmiştir. miktarında meydana gelen değişiklikler grafikte
gösterilmiştir.
Bu süreçte 1. amibin bölünmediği; 2. amibin ise 25 kere
bölündüğü gözlenmiştir. DNA miktarı
1 2 4N
Bölünme büyüklü- Bölünme büyüklü-
ğüne çok yakın ğüne çok yakın
2N
amip kontrol amipi
Bölünme
Ölür I II III IV V evreleri
Sitoplazma kesilir.
Normal olarak Bu grafikteki verilere göre, numaralarla gösterilen

bölünür. evrelerle ilgili olarak, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi
Çekirdekli kısım yanlıştır?
sitoplazmayı
tekrar yapar.
A) IV, telofaz evresi B) V, karyokinez evresi
Bu deney ve sonuçlarına bakılarak, C) I, interfaz evresi D) II, metafaz evresi
I. Hücreyi belirli büyüklükte tutmak bölünme uyarısı E) III, anafaz evresi

oluşmasını engeller.
II. Çekirdek, hücrenin yaşamını sürdürebilmesi için
önemlidir.
III. Oluşmasından itibaren tüm hücreler periyodik
olarak bölünür.
yorumlarından hangileri yapılabilir? 4. Üç çift kromozomlu bir A hücresi bölünerek 1 ve 2

numaralı hücreleri oluşturuyor.
A 1
2. Mayoz hücre bölünmesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan

Bölünme normal bir mayoz bölünme ise A hücresinin
profaz - I’deki kromozom yapısı aşağıdakilerin
A) Mayoz-I de homolog kromozomlar birbirinden ayrılır. hangisindeki gibi olur?
B) Mayoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin DNA A) B) C)

miktarı profaz-I deki hücrenin yarısı kadardır.
C) Mayoz bölünmede 2n kromozomlu bir hücreden n
kromozomlu dört hücre oluşur.
D) Mayoz bölünme sadece üremeye yönelik bir bölünme
D) E)
olup üreme ana hücrelerinden üreme hücrelerinin
oluşmasını sağlar.
E) Mayoz-II’de kromatit paylaşımı olduğundan işleyişi
mitoza benzetilebilir.
1.D 2.B 3.B 4.C
146
KARMA SORULAR 1
5. Bir hücreli canlıların eşeysiz üremeleri sırasında; 8. Hücre bölünmelerinde, bölünmenin başlangıç evresinde,
çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyerek kaybolur.
I. sitoplazma bölünmesi,
Bu yargıya ulaşan bir araştırmacı;
II. DNA sentezi,
III. krossing over, I. bira mayası,
IV. kromatit paylaşımı, II. bakteri,
V. homolog kromozomların birbirinden ayrılması III. yeşil bitki,
IV. insan
olaylarından hangileri meydana gelebilir?
canlılarından hangilerinin hücrelerini dikkate almamış
A) I ve II B) III ve V C) I, II ve IV
olabilir?
D) II, III ve V E) III, IV ve V

A) III ve IV B) II ve III C) I ve II
D) II ve IV E) I, III ve IV
6. Aşağıda mayoz bölünme geçirmekte olan bir hücrenin
bazı evreleri gösterilmiştir. 9. Bir hücrede, kromozom sayısında meydana gelen
değişiklikler grafikte gösterilmiştir.
I II III IV
Kromozom sayısı
2a
Bu evreler, aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya I II III IV
göre gerçekleşir? Olaylar
Bu grafikte gösterilen evrelerde gerçekleşen olaylar

A) I - II - IV - III B) I - IV - II - III
aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?
C) III - IV - I - II D) IV - I - II - III
E) IV - II - III - I Mitoz Mayoz Döllenme
A) Yalnız I II ve III Yalnız IV
7. Bir bilim insanı, “Mayoz bölünme sırasında krossing over B) Yalnız IV Yalnız I II ve III
olmasa bile, oluşan hücrelerde çeşitlilik sağlanır.” hipotezini
C) Yalnız I Yalnız IV II ve III
kuruyor.
D) I ve IV Yalnız II Yalnız III
Bilim insanının bu hipotezi kurmasında, mayoz
bölünmeye ait; E) II ve IV Yalnız III Yalnız I
I. mayoz bölünmede, iki çekirdek ve iki sitoplazma
bölünmesinin gerçekleşmesi,
10. Hücrenin bölünme hızını;
II. homolog kromozomlar arasında bazı genetik
I. ortam sıcaklığı,
farklılıkların bulunması,
II. dokunun özelliği,
III. mayoz I in anafaz evresinde homolog
kromozomların rastgele dağılması III. kromozom sayısı
özelliklerinden hangileri etkili olmuş olabilir? faktörlerinden hangileri etkileyebilir?
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız II A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) Yalnız III E) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
5.C 6.D 7.B 8.C 9.D 10.B
147
KARMA SORULAR 2
1. Mayoz bölünme sırasında, bir hücre arka arkaya iki defa 3. Kromozom sayısı 2n = 20 olan bir hayvan hücresi sırasıyla
bölünür ve sonuçta dört yeni hücre oluşur. bir mitoz (X), bir mayoz (Y) ve döllenme (Z) olaylarını
geçiriyor.
Aşağıdakilerden hangisi, mayozun I. ve II.
bölünmelerinde ortak olarak gerçekleşir? Bu olaylar sırasında hücrenin kromozom sayısında
meydana gelen değişim aşağıdaki grafiklerden
A) Krossing over ile gen değişimi hangisiyle ifade edilebilir?
B) Homolog kromozomların ayrılması
A) Kromozom sayısı B) Kromozom sayısı
C) DNA sentezi
20 20
D) Kardeş kromatitlerin ayrılması
E) Sitokinez 10 10
5 5
Olaylar Olaylar
X Y Z X Y Z
C) Kromozom sayısı D) Kromozom sayısı

20 20
10 10
5
2. Kromozomlar ile kromatin ipliğin birbirine dönüşümü Olaylar Olaylar

X Y Z X Y Z
aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.
E) Kromozom sayısı
Bölünme sonunda kromozom
Kromozomu tekrar kromatin ipliğe dönüşür. 20
oluşturan kardeş
kromatitler
birbirinden 10
Kromatin iplik
ayrılır.
Olaylar
X Y Z
DNA
eşlenmesi
Kromozom
Eşlenmiş kromatin iplik kısalıp

kalınlaşarak kromozomu oluşturur. 4. Bir hücrenin bölünmesi sırasında aşağıdaki
olaylardan hangisinin görülmesi, bölünmenin mitoz
veya mayozdan hangisi olduğunu kesin olarak
I. Kromozomun genetik bilgisi, oluştuğu kromatin gösterir?
ipliğinkiyle aynıdır.
A) Bölünmenin karyokinez ve sitokinez olmak üzere iki
II. Bir kromozomu oluşturan iki kromatit; bir DNA’nın
kademede tamamlanması
replikasyonu sonucu oluşmuş iki DNA’dan meydana
gelir. B) Profaz evresinde sinapsis yapan kromozomların
tetratları oluşturması
III. Kromozomdaki DNA miktarına bakılarak, bölünme
uyarısının oluşup oluşmadığı anlaşılabilir. C) Bölünmenin başlangıcında çekirdek zarı ve
çekirdekçiğin erimesi
yargılarından hangilerine varılabilir? D) Metafaz evresinde kromozomların hücrenin ortasında
dizilmesi
E) Kromozomların sentromerlerinden iğ ipliklerine
D) II ve III E) I, II ve III tutunması
1.E 2.E 3.B 4.B
148
KARMA SORULAR 2
5. 2n = 4 kromozomlu hücrelerde bölünme sırasında 7. Diploit kromozomlu bir hücrenin profaz-I evresindeki
gözlenen bazı evreler aşağıda gösterilmiştir. kromozom yapısı aşağıdaki şekilde şematik olarak
gösterilmiştir.
I II III IV
Bu bölünme evrelerinin hangilerinde krossing over

geçirmiş kromozom bulunduğu söylenebilir?
Bu hücrenin mayoz bölünmesi tamamlandığında
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IV oluşacak hücrelerin kromozom yapısı aşağıdakilerin
hangisindeki gibi olur?
D) II ve III E) III ve IV
A) B) C)
D) E)
6. Mayoz hücre bölünmesinde DNA miktarındaki ve

kromozom sayısındaki değişme aşağıdaki grafikte
gösterilmiştir. 8. Aşağıdaki şekilde, diploit bir canlı türünün vücut
Miktar DNA miktarı hücresinde gerçekleşen mitoz bölünmenin bir evresi
Kromozom sayısı gösterilmiştir.
4n
İ: İnterfaz
3n
P: Profaz
2n M: Metafaz
A: Anafaz
n S: Sitokinez
Safhalar Buna göre, bu hücreden mayoz bölünme ile üreme

İ P M A S P M A S
hücrelerinin oluşması sırasında, aşağıdaki
I. bölünme II. bölünme
durumlardan hangisi gözlenmez?
Grafikteki bilgilere dayanarak,
A) B) C)
I. Bölünme sonucunda bir kromozom bir DNA’dan
oluşur hale gelir.
II. I. bölünmede krossing over görülmüş olabilir.
III. Kromozom sayısı her iki bölünmede de yarıya iner.
yargılarından hangilerine varılabilir? D) E)
5.D 6.D 7.C 8.D
149
KARMA SORULAR 3
1. Çok hücreli canlılarda, mitoz bölünme; 4. • İğ ipliklerinin kısalmasıyla homolog kromozomlar zıt
kutuplara doğru hareket eder.
I. eşeysiz üreme,
• Kromozomlarda ayrılmama olayı bu evrede
II. büyüme ve gelişme,
gözlenebilir.
III. türün adaptasyon yeteneğinin artırılması,
Yukarıda özellikleri verilen mayoz bölünme evresinin
IV. beğenilen özelliklerin korunması
şekli aşağıdakilerden hangisidir?
işlevlerinden hangilerinin gerçekleşmesinde rol
A) B) C)
oynar?
D) E)
2. Bir hayvanın farklı hücrelerinde gerçekleşen mitoz ve

mayoz hücre bölünmelerinde;
I. sonuçta bir hücreden oluşan hücre sayısı,

II. sonuçta oluşan hücrelerin kromozom sayısı,
III. iğ ipliklerini oluşturan yapı,
IV. sitoplazmanın bölünme şekli

5. 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin bölünmesi sürecinde
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV gözlenen iki farklı durumu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
1 2
3. Bir memeli hayvandan alınan iki farklı diploit hücreden biri Bu evreler, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru
mitoz diğeri mayoz bölünme geçiriyor. verilmiştir?
Bölünmeler sonucu oluşan hücrelerin;

I II
I. sayısı,
A) Metafaz - II Profaz - I
II. DNA miktarı,
B) Anafaz - I Profaz - II
III. kromozomlarındaki gen çeşitleri
C) Anafaz - II Profaz - I
özelliklerinden hangileri farklılık gösterebilir?
D) Metafaz - I Profaz - II
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III
E) Telofaz - I Metafaz - I
1.D 2.C 3.E 4.A 5.C
150
KARMA SORULAR 3
6. Aşağıdaki tabloda bazı canlı türlerinin kromozom sayıları 8. Hücrelerin bölünmesiyle ilgili, aşağıda verilen
verilmiştir. özelliklerden hangisi, sadece mayoz bölünmeye
özgüdür?
Canlı türü Kromozom sayısı
İnsan 46 A) Karyokinezin görülmesi
Moli balığı 46 B) Kromatitlerin birbirinden ayrılması
Fare 40 C) Sitokinezin görülmesi

D) Çekirdek zarının erimesi
Kelebek 134
E) Tetratların meydana gelmesi
Sirke sineği 8
Bu tablodaki bilgilere dayanarak,
I. Kromozom sayısına bakılarak canlıların hangi türe

ait olduğu bilinebilir.
II. Farklı canlı türlerinin kromozom sayısı aynı olabilir.
III. Kromozom sayısıyla canlının gelişmişliği arasında
ilişki yoktur. 9. Mayoz bölünmenin profaz evresinde, eşlenmiş durumdaki
homolog kromozomların biraraya gelmesiyle “tetrat”
yargılarından hangilerine varılabilir? oluşumu gerçekleşir.
Buna göre, bir hücredeki tetrat sayısı aşağıdakilerden

hangisine eşit olmalıdır?
A) İnterfaz evresindeki kromatin iplik sayısına
B) Üreme hücrelerindeki kromozom sayısının üç katına
C) Çekirdekteki diploit kromozom sayısına
D) Bölünme sonucunda oluşacak hücre sayısına
7. 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin bölünmelerine ait bazı
E) Üreme hücrelerindeki kromozom sayısına
evreler aşağıda gösterilmiştir.
1 2 3
10. İnterfaz evresinde, DNA miktarı iki katına çıkmış bir

hücre için,
I. Diploit kromozom sayısına sahip, ökaryot bir

hücredir.
4 5
II. ATP ve protein sentezi yapmakta olan bir hücredir.
Bu evrelerden mayoz bölünmeye ait olanlar, III. Mayoz bölünmeye hazırlanan bir üreme ana
aşağıdakilerin hangisinde gerçekleşme sırasına göre hücresidir.
verilmiştir?
açıklamalarından hangileri, her durumda doğru olur?
A) 1 - 3 - 4 B) 5 - 1 - 3 C) 2 - 3 - 4
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) 4 - 3 - 2 E) 3 - 4 - 1
6.D 7.D 8.E 9.E 10.A
151
KARMA SORULAR 4
1. Mayoz bölünme geçirmekte olan 2n = 4 kromozomlu 3. Aşağıdaki olaylardan hangisi tüm normal mayoz
bir hücreyi akıllı tahtada arkadaşlarına gösteren Esra, bölünme olaylarında gözlenmez?
mayoz bölünme evrelerinin isimleriyle ilgili aşağıdaki
eşleştirmelerin hangisinde hata yapmıştır? A) Krossing over
B) Sinapsis
A) B) C)
C) Tetrat oluşumu
D) Replikasyon
E) Kromozom sayısının yarıya inmesi
Metafaz - II Anafaz - II Metafaz - I
D) E)
4. Aşağıdaki hücrelerden hangisi mayoz bölünme
geçirebilir?
A) Sperm
Profaz - II Anafaz - I B) Rahim hücresi

C) Karaciğer hücresi
D) Yumurta ana hücresi
E) Sinir hücresi
5. Eşeyli üremenin temelinde;

2. A A a a
A
a A A a a
B B b b
A
B b
a
B B b b
I. mitoz bölünme,
B b
C II. mayoz bölünme,
C C c c c
C c C c C c
d D
D D d d
D d D d D d
III. döllenme,
Kiyazma
Tetrat noktası Sinapsis Krossing over’in IV. mutasyon
sonucu
Yukarıdaki şekilde mayoz bölünmenin profaz-I evresinde olaylarından hangileri bulunur?

gerçekleşen olaylar gösterilmiştir.
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III
Bu olaylarla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan
hangisi söylenemez? D) III ve IV E) II, III ve IV
A) Tetratlar homolog kromozomların yan yana

gelmesiyle oluşur.
B) Homolog kromozomların kardeş olmayan 6. Hücre bölünmesinin interfaz evresinde DNA’nın
kromatitlerinin birbirlerine sarılması sinapsis olarak kendini eşlemesinin nedeni aşağıdakilerden hangisi
adlandırılır. olamaz?
C) Krossing over’in gerçekleşmesi kardeş kromatitler
üzerindeki gen dizilimini değiştirir. A) Hücre içi denetimin zayıflaması
D) Krossing over’in gerçekleşmediği mayoz bölünmede B) Hücre sitoplazmasının azalması

kalıtsal çeşitlilik görülmez. C) DNA’yı replike eden enzimlerin aktifleşmesi
E) Mayoz bölünme geçiren bir hücrede, homolog D) Hücre hacminin hücre yüzeyinden daha fazla artması
kromozom çifti sayısı kadar tetrat oluşur. E) Hormonların uyarıcı etkisi
1.D 2.D 3.A 4.D 5.C 6.B
152
KARMA SORULAR 4
7. Belirli bir olgunluğa erişen hücrede, hacim artışı yüzey 9. Kromozom formülü 22 + X şeklinde olan bir insan
artışından fazla olduğu için, hücresi için,
 besin alımı I. Erkek bireye aittir.

 artık maddelerin uzaklaştırılması II. Mayoz sonucu oluşmuştur.
 hücre içi denetim III. Sperm ana hücresidir.
IV. Yumurta hücresidir.
olaylarında aksamalar yaşanır.
V. Dişi bireye aittir.
Bunun sonuçları için,
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
I. Hücre bölünme uyarısını oluşturur.
II. Hücrede ATP üretimi durur. A) Yalnız II B) II, IV ve V C) I, II ve III
III. Replikasyon gerçekleşir.
D) Yalnız IV E) III ve V
10. İnsanda sperm ve yumurta hücrelerinin oluşmasını
sağlayan mayoz bölünme için,
I. Sonuçta oluşan hücreler her bir özellik için bir gen

taşır.
II. Metafaz - I’de kardeş kromatitler arasında genetik
farklılıklar gözlenebilir.
III. Anafaz - I’deki kromozom sayısı Profaz - I’deki
8. 2n = 10 kromozomlu bir hücrenin kromozom sayısındaki
kromozom sayısının iki katı olur.
değişiklikler aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
IV. Telofaz - I’deki toplam kromozom sayısı, ana
Kromozom sayısı
hücrenin kromozom sayısının dört katı olur.
10 yorumlarından hangileri doğru olur?
5 A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
Olaylar D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

I II III IV
Bu evreler için aşağıdaki yorumlardan hangisi

yapılamaz?
A) I. olayda diploit bir hücreden yine diploit iki hücre

11. Mitoz bölünmede gerçekleşen aşağıdaki olaylardan
oluşur.
hangisi, bu bölünmenin hayvan hücresinde
B) II. olayda replikasyon bir kez, karyokinez ve sitokinez gerçekleştiğini gösterir?
iki kez gerçekleşir.
C) III. olayda homolog kromozomlar birbirinden ayrıldığı A) Kromatitlerin oluşması
için haploit kromozomlu hücreler oluşur. B) Sitoplazmanın bölünme şekli
D) IV. olayda haploit iki çekirdek birleşerek diploit zigotu C) İğ ipliklerinin oluşması
oluşturur. D) Çekirdek zarının erimesi
E) II. ve IV. olaylar eşeyli üremenin temelini oluşturur. E) Kromatit paylaşımının olması
7.C 8.C 9.A 10.A 11.B
153
1 HÜCRE BÖLÜNMELERİ
1. Bir hücrenin mitoz bölünmesi sırasında görülen bazı 4. Hayvan hücrelerindeki sitokinez (sitoplazma bölünmesi)
evreler aşağıda verilmiştir. hücre zarının ekvator bölgesinin dıştan içe doğru
boğumlanmasıyla gerçekleşir.
Bitki hücrelerinde ise hücrenin (iki çekirdeğin) ortasında

oluşturulan bir ara plak içten dışa doğru büyüyerek
sitoplazmayı ikiye böler.
1 2 3 Hayvan Hücresnde Btk Hücresnde

Stoknez Stoknez
Orta lamel
Bu evreler, aşağıdakilerin hangisinde verilen sıraya oluşumu
göre gerçekleşir?
A) 1 - 2 - 3 B) 1 - 3 - 2 C) 2 - 1 - 3 Hücre zarı
boğumlanması
D) 2 - 3 - 1 E) 3 - 1 - 2
2. Omurgalı hayvanlarda;
Bitki ve hayvan hücrelerinde görülen bu farklılığın
I. zigottan yeni birey oluşması,
temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
II. yaraların iyileşmesi,
III. kan hücrelerinin üretilmesi A) Bitki hücrelerinde, zarın dışında hücre çeperinin
bulunması
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi sırasında
B) İki canlı grubunda, bölünme sonucunda oluşan hücre
mitoz hücre bölünmesi görülür?
büyüklüklerinin farklı olması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Hayvan hücrelerinin bitki hücrelerinden daha hızlı
bölünmesi
D) I ve II E) I, II ve III D) Bitki hücrelerinde, kromozom sayısının daha az
olması
E) Hayvan hücrelerinde, bölünmeler sırasında
sentrozomun görev yapması
3. İnsan deri epitel hücrelerinde hücre bölünmesi

incelenirken aşağıdaki olaylardan hangisiyle 5. “Aşağıdaki olaylardan hangisini gerçekleştirmesi, bir
karşılaşılmaz? hücrenin bölüneceğini gösterir.”

A) İğ ipliklerinin oluşması
B) Kromatitlerin hücrenin kutuplarına çekilmesi
C) Sitokinezin ara plak oluşumuyla gerçekleşmesi A) Fosforilasyon
D) Çekirdek zarının endoplazmik retikulum tarafından B) Replikasyon
oluşturulması C) Transkripsiyon
E) Kromatin ipliklerin kromozomlara dönüşmesi D) Mutasyon
E) Protein sentezi
1.D 2.E 3.C 4.A 5.B
154
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
6. Diploit kromozom sayısı 2n = 8 olan bir hücrenin geçirdiği 9.
bölünmeler sırasında kromozom sayısındaki değişmeler
MAYOZ BÖLÜNME
aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
Kromozom sayısı Mayoz bölünmenin, evrimsel açıdan
canlılığa sağladığı en önemli yarar
8 nedir?
Bölünme çeşidi
1 2 3
Grafikte kromozom sayısı değişimi verilen bölünme hangisini işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur?
çeşitleri için aşağıdaki yorumlardan hangisi
yapılamaz? A) Bölünme öncesinde DNA’nın kendini eşlemesi
B) Bölünme sonucu haploit hücrelerin oluşması
A) 1. bölünmede sadece kromatit paylaşımı olur. C) Kromozomlar arasında gen alışverişine neden olması
B) 2. bölünmede homolog kromozom paylaşımı D) 2n (diploit) kromozomlu hücrelerde gerçekleşmesi
gerçekleşir.
E) Hem bitki hem hayvan hücrelerinde
C) 3. bölünmede hem homolog kromozom paylaşımı gerçekleşebilmesi
hem de kromatit paylaşımı gerçekleşir.
D) Her üç bölünmede de DNA miktarı yarıya iner.
E) Her üç bölünmede de karyokinez ve sitokinez
olayları görülür.
7. Aşağıdaki hücrelerden hangisi haploit (n) 10. Aşağıda bölünmekte olan bir hücrenin durumu
kromozomludur? gösterilmiştir.
A) Sperm hücresi
B) Yumurta ana hücresi
C) Karaciğer hücresi
D) Deri hücresi
E) Olgun alyuvar hücresi
Bu hücre için,
I. Mayoz bölünme geçirmektedir.

II. Mitoz bölünme geçirmektedir.
8. Mayoz hücre bölünmesinde aşağıdaki olaylardan III. Bölünmeye başlamadan önce genetik materyalini
hangisi gerçekleşemez? artırmıştır.
IV. Sitokinezini orta lamel oluşumu ile gerçekleştirir.
A) Sinapsis
B) Krossing over yorumlarından hangileri kesinlikle doğrudur?
C) Diploit hücre oluşumu
A) II ve III B) Yalnız III C) I ve IV
D) Kalıtsal çeşitlilik
E) Karyokinez ve sitokinez olayları D) Yalnız I E) III ve IV
6.C 7.A 8.C 9.C 10.B
155
2 HÜCRE BÖLÜNMELERİ
1. Mayoz bölünme sırasında gerçekleşen olaylardan bazıları 4. Aşağıdaki grafik bir memeli hayvanın zigottan başlayarak
şöyledir: ölümüne kadar toplam DNA miktarındaki değişimi
göstermektedir.
I. DNA sentezi
Bireydeki toplam
II. Kardeş kromatitlerin ayrılması DNA miktarı
III. Homolog kromozomların ayrılması
IV. Haploit iki hücrenin oluşması
V. Krossing over
Zigot Genç Yetişkin Yaşlı
Bu olayların gerçekleşme sırasının doğru olabilmesi oluşumu
için hangi iki maddenin yer değiştirmesi gerekir? Zaman (Yıl)
25 50 Ölüm
A) I ve IV B) II ve V C) I ve III Grafiğe bakılarak aşağıdaki yorumlardan hangisi

yapılamaz?
D) II ve IV E) III ve V
A) Büyüme ve gelişme belirli bir yaştan sonra
gerçekleşmez.
2. Mitoz bölünme sırasında; B) Yaşlı bireylerde hücre bölünmesi olayları
gerçekleşmez.
I. sentromerlerin iğ ipliklerine bağlanması,
C) Yetişkin bireylerde oluşan ve ölen hücre sayıları bir
II. kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması, süre birbirine eşit olur.
III. çekirdek zarının oluşması, D) Genç bireylerde hücre bölünmesi fazladır.
IV. kromatin ipliğin kromozomlara dönüşmesi E) Yaş ilerledikçe hücre bölünme miktarı azalır.
gerçekleşir?
A) II - I - IV - III B) III - IV - I - II
C) II - IV - I - III D) IV - I - II - III
E) IV - III - II - I
5. Aşağıdaki grafikte bir hayvan hücresinde gerçekleşen

3. Bakteriler, eşeysiz çoğalacakları zaman binary fisyon bazı olaylara bağlı olarak kromozom sayısının zamanla
denilen bölünme sürecini geçirirler. Bu bölünme çeşidinde değişimi gösterilmiştir.
eşlenmiş halkasal DNA’lar sitoplazma bölünmesiyle
Kromozom sayısı
birlikte yeni hücrelere dağıtılır. Burada iğ ipliklerinin
bölünmeye katkısı olmaz. 2n
Bu bilgilere dayanarak, bakterilerin eşeysiz çoğalması

n
sırasında aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez?
A) Kardeş kromatitlerin zıt kutuplara çekilmesi Zaman

t0 t1 t2 t3 t4 t5
B) Kalıtsal bilginin korunarak yavru hücrelere
aktarılması Bu zaman aralıklarının hangisinde krossing over
C) Bir hücreden iki yavru hücrenin oluşması gerçekleşmiş olabilir?
D) Ata hücre ile yavru hücrelerin aynı kromozom

A) t0 - t1 B) t1 - t2 C) t2 - t3
sayısına sahip olması
E) DNA’nın kendini eşlemesi D) t3 - t4 E) t4 - t5
1.B 2.D 3.A 4.B 5.C
156
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
6. Aşağıdaki olaylardan hangisi sadece hücre 9. Bir bitki hücresinin mitoz bölünme hızı ile sıcaklık
bölüneceği zaman gerçekleşir? arasındaki ilişki incelendiğinde şu bilgiler elde edilmiştir.
A) Mitokondrinin ATP üretmesi  10 °C’de 135 dakikada
B) DNA’dan RNA sentezlenmesi  25 °C’de 75 dakikada
C) Ribozomda protein sentezlenmesi  35 °C’de 30 dakikada tamamlanmaktadır.
D) DNA’dan DNA sentezlenmesi Buna göre, sıcaklığın bölünme hızını etkilemesinin

E) Kloroplastlarda fotosentez olayı temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Mitoz bölünmenin DNA tarafından yönetilmesi

B) Mitoz bölünmenin enzimler tarafından yürütülmesi
7. Büyüyen hücrede çekirdek hücrenin hacmiyle orantılı C) Mitoz bölünmede ATP harcanması
olarak büyümez. Bu durum aşağıdaki gibi ifade edilebilir. D) Mitoz bölünmede suyun kullanılması
E) Mitoz bölünmenin haploit - diploit tüm hücrelerde
Bir süre
gerçekleşebilmesi
sonra
Bunun sonucu olarak,
I. Çekirdek, hücrenin tümünü kontrol etmekte yetersiz

kalır.
II. Bölünme uyarısı oluşturulur.
III. DNA sentezi gerçekleşir. 10. Aşağıdaki şekilde mayoz bölünme şematize edilerek
IV. Çekirdeğin görevleri azalır. gösterilmiştir.
yorumlarından hangileri yapılabilir? 2n Ana hücre
Mayoz - I
n n
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
Mayoz - II
n n n n
8. İnsanda sperm ve yumurta hücrelerinin oluşmasını Buna göre,

sağlayan mayoz bölünme sırasında;
I. Ana hücre DNA sentezine bağlı olarak diploit
I. homolog kromozomlarının birbirinden ayrılması, kromozomlu hâle gelmiştir.
II. kardeş kromatitlerin birbirinden ayrılması, II. Mayoz - II de sadece kromatit paylaşımı
III. diploit hücrelerden haploit hücrelerin oluşması, olduğundan kromozom sayısı değişmemiştir.
IV. krossing over ile kalıtsal çeşitliliğin artırılması III. Diploit bir hücreden haploit dört hücre oluştuğu için
mayoz - I başlangıcındaki hücrenin DNA miktarı
olaylarından hangileri kesinlikle gerçekleşir? mayoz-II sonundaki her bir hücrenin dört katı olur.
A) I, II ve III B) I, II ve IV yorumlarından hangileri doğrudur?
C) I, III ve IV D) II, III ve IV A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

E) I, II, III ve IV
6.D 7.D 8.A 9.B 10.D
157
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Bir öğretmen, öğrencisinden tahtaya 2n=4 kromozomlu bir 3. Hücre döngüsünün sağlıklı bir şekilde devam etmesi için
hücrenin geçirebileceği bölünmelere ait; büyüme ve bölünme olayları belirli noktalarda kontrol
edilir.
 mitozun anafaz evresi,
 mayoz-II nin anafaz evresini  1.kontrol noktasında protein gibi büyüme
faktörlerinin yeterince üretilip üretilmediği kontrol
şematik olarak çizmesini istiyor. edilir.
Öğrencinin çizdiği şekiller aşağıda gösterilmiştir.  2.kontrol noktasında DNA nın hatasız bir şekilde
eşlenip eşlenmediği kontrol edilir.
 3.kontrol noktasında iğ ipliklerinin kromozomlara,
doğru bir şekilde bağlanıp bağlanmadıkları kontrol
edilir.
Homolog Kardeş
kromozomlar kromatitler Bu kontrol noktalarında kontrolü yapılan özellikler uygun
ise hücre normal bir şekilde bölünür.
Bu bilgilere göre, kontrol noktalarında oluşan hatalar

Mayoz - II/Anafaz Mitoz/Anafaz
sonucu;
I. kromozom sayısı eksik,
Buna göre, II. genetik dizilimi değişmiş,

III. organel ve sitoplazma miktarı farklı
I. Öğrenci mitoz ile mayozun evrelerini biliyor.
II. Öğrenci şekil olarak kromozom ile kromatidleri ayırt hücre çeşitlerinden hangileri meydana gelebilir?
edemiyor.
III. Öğrenci anafaz-I ile anafaz-II evrelerini karıştırıyor.
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
4. Bölünebilen hücrelerin hayat döngüsünde sırasıyla

gerçekleşen olaylar aşağıdaki gibidir:
 Sitoplazma artışı, enzim, protein ve ATP üretimi

gerçekleşir.
 Organel sayılarında artış meydana gelir.
 DNA miktarı iki katına çıkar.
 Kardeş kromatitler birbirlerinden ayrılır.
2. Cıvık mantarlarda hücre bölünmesi sürecinde bazı
nedenlerden dolayı çekirdek bölünmesini sitoplazma  Önce çekirdek daha sonra boğumlanarak
bölünmesi takip etmez. sitoplazma bölünür.
Böyle bir durumda aşağıdakilerin hangisi ortaya Bu olayların gerçekleştiği bir hücre, aşağıdakilerden
çıkar? hangisi olabilir?
A) Çok çekirdekli hücre A) Bitki meristem hücresi

B) İki hücreli organizma B) Çizgili kas hücresi
C) Farklı kalıtsal özelliğe sahip hücre C) Olgun sinir hücresi
D) DNA miktarı azalmış hücre D) Deri epitel hücresi
E) Mutasyonlu hücre E) Yumurta hücresi
1.A 2.A 3.E 4.D
158
Orıjinal
® Sorular 1
5. 2n = 4 kromozomlu bir hücrenin mayoz bölünmesi 7. Kanser mitoz bölünme geçirebilen normal bir hücrenin
aşağıda şematik olarak gösterilmiştir. kontrolsüz bölünmesiyle oluşur. İnsanda karaciğer
dokusundan alınan normal ve kanserli hücrelerin
laboratuvar ortamında uygun koşullarda çoğalması
Normal hücre Kanserli hücre
dokusu dokusu
1 2 3 4
Şekle göre aşağıdaki açıklamalardan hangisine
varılamaz?
Buna göre, her iki doku grubunda hücreler
A) Mayoz-I de krossing over gerçekleşmezse 3. ve 4. bölünürken;
hücrelerin kalıtsal yapısı aynı olur.
I. sitokinez,
B) Mayoz-II de bölünecek hücrelerden bir tanesinde
II. kardeş kromatidlerin ayrılması,
homolog kromozomların ayrılmaması gerçekleştiğinden
1 ve 2 farklı sayıda kromozom içerir. III. genetik dizilimin değişmesi
C) 2n kromozomlu ana hücrenin mayoz bölünmesiyle olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?
oluşan hücrelerin kromozom sayıları n-1, n+1, n, n
şeklindedir. A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) Mayoz-I sonucu oluşan iki hücrenin kalıtsal yapısını
profaz-I ve anafaz-I evresinde gerçekleşen olaylar D) I ve III E) II ve III
etkiler.
8. Mayoz bölünme ile oluşan bir hücre bir daha mayoz
E) Bütün bu süreçte DNA sentezi bir kez gerçekleşir.
bölünme geçiremez, ancak mitoz bölünme geçirebilir.
Bu durum;
I. mayoz sonucu oluşan hücrelerde homolog

6.  Hücre içinde yavru iki çekirdek oluşur. kromozomların bulunmaması,
 Çekirdekçikler yeniden görünür hale gelir. II. mayoz ve mitoz bölünmede kardeş kromatitlerin
 İğ iplikleri kaybolur, bazı organeller tekrar oluşur. ayrılması,
Yukarıda bazı özellikleri verilen mitoz evresi III. sadece 2n kromozomlu hücrelerin mayoz geçirmesi
aşağıdakilerden hangisidir? özelliklerinden hangileriyle açıklanabilir?
A) İnterfaz B) Profaz C) Metafaz A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) Telofaz E) Anafaz D) I ve III E) II ve III
5.B 6.D 7.C 8.D
159
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR EŞEYLİ ve EŞEYSİZ ÜREME
1. Hücre 3. Protista alemindeki bir hücrelilerin bölünmeyle üremesi şu

Bakteri duvarı
DNA’sı şekilde olabilmektedir.
Hücre DNA eşlenmeye başlar. Eşlenmiş
zarı DNA I. Hücrenin boyuna bölünmesiyle
II. Hücrenin her yönde bölünmesiyle
Bölünme III. Hücrenin enine bölünmesiyle
Bu bölünmelerin görüldüğü canlılarla ilgili, aşağıdaki

eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
Bir bakterinin yukarıdaki şekilde gösterilen olayı
gerçekleştirmesi sürecinde;
Paramesyum Amip Öglena
I. DNA’nın eşleşmesi,
A) I II III
II. bakterinin belirli bir büyüklüğe erişmesi,
III. genetik maddenin iki yavru hücreye paylaştırılması B) III I II
C) III II I
gerçekleşir? D) I III II
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III E) II III I
D) II - III - I E) III - I - II
4. Aşağıdaki şekilde öglenanın çoğalması gösterilmiştir.
2. Sporlar olumsuz şartlara dayanıklı, sağlam bir örtü ile

kaplı özelleşmiş hücrelerdir. Sporlar uygun şartlarda
gelişip yeni canlıyı oluşturur. Bu üreme çeşidine sporla
üreme denir.
Bu üreme şekli için aşağıdaki bilgilerden hangisi

yanlıştır? Bu olay için,
A) Diploit kromozomlu canlılarda sporlar mayoz I. Yavru bireyler ile ata bireyin adaptasyon yetenekleri
bölünme ile oluşturulur. aynıdır.
B) Haploit kromozomlu canlılarda sporlar mitoz bölünme II. Bu üreme şekli omurgasız hayvanlarda da gözlenir.
ile oluşturulur. III. Rejenerasyon ile üreme şeklindeki eşeysiz
C) Döllenme olmadan yeni bireyler geliştiği için eşeysiz üremedir.
üreme olarak kabul edilir.
D) Sporla üreyen canlılar arasında kalıtsal çeşitlilik
sadece mutasyon ile sağlanır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Bazı bir hücreli canlılarda, mantarlarda ve çiçeksiz
bitkilerde görülür. D) I ve II E) I, II ve III
1.C 2.D 3.C 4.A
160
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım EŞEYLİ ve EŞEYSİZ ÜREME KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Eşeyli üreme konusunu işleyen Hatice öğretmen, sınıfa 3. Mayoz bölünme: Bu bölünme gametlerin oluşmasını
aşağıdaki soruyu sormuştur. sağlar. Gametlerde kromozom sayısı yarıya iner. Mayoz
bölünmede parça değişimi ile homolog kromozomlar
Eşeyli üreyen canlıların adaptasyon arasında gen alışverişi olduğundan kalıtsal çeşitlilik
yeteneğinin eşeysiz üreyen canlılar- sağlanır.
dan fazla oluşunun nedenleri nelerdir?
Döllenme: Dişi ve erkek gametlere ait çekirdeklerin
birleşmesi olayına döllenme denir. Döllenme sonucu
Öğrencilerin bu soruya verdiği; oluşan hücreye zigot denir. Zigot her bir gamete ait birer
takım kromozoma da sahip olduğundan zigottan gelişen
I. zigotun seri mitoz bölünmeler geçirerek yeni
birey iki ataya ait özellikler taşır.
bireyleri oluşturması,
II. mayoz bölünmenin profaz - I evresinde Eşeyli üremenin temelini oluşturan mayoz bölünme ve
gerçekleşebilen krossing over olayı, döllenme olayları yukarıda açıklanmıştır.
III. yeni bireyi oluşturacak sperm ve yumurtanın Bu açıklamalara göre,

rastgele döllenmesi,
I. Eşeyli üreyen bireyler arasında yoğun bir kalıtsal
IV. mayoz bölünmenin anafaz - I evresinde homolog
farklılık gözlenir.
kromozomların bağımsız dağılması
II. Eşeyli üreyen bireylerin adaptasyon yeteneği aynı
cevaplarından hangileri doğrudur? türden eşeysiz çoğalan bireylerden daha fazla olur.
III. Mayoz bölünme, sporla üreme gibi eşeysiz üreme
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III çeşitlerinde de gözlenebilir.
D) III ve IV E) II, III ve IV yorumlarından hangileri “eşeyli üremenin eşeysiz

üremeye üstünlüğünü” açıklamak için kullanılabilir?
2. Omurgalı hayvanların eşeyli üremesi sırasında;
I. gametlerin mayoz bölünmeyle oluşması,

II. zigotta homolog kromozomların farklı dağılımlarla
bir araya gelmesi, 4. Bal arılarının üremesi sırasında döllenmiş
III. kesilen vücut parçalarından yeni bireylerin meydana yumurtalardan gelişen dişi embriyoların beslenme
gelmesi, farklılığına bağlı olarak işçi ya da kraliçe arıları
oluşturması, aşağıdaki olaylardan hangisine örnektir?
IV. oluşan bireylerden bazılarının haploit, bazılarının
diploit olması
A) Mutasyon
durumlarından hangileri gözlenir? B) Adaptasyon
C) Modifikasyon
D) Kalıtsal varyasyon
D) III ve IV E) I, II ve IV E) Doğal seleksiyon
1.E 2.B 3.D 4.C
161
KARMA SORULAR 1
1.  Bakteri ve paramesyum gibi bir hücrelilerde görülür. 4. Kromozom sayısı 2n = 32 olan bir bal arısı
 Birey sayısını değil kalıtsal çeşitliliği artırır. popülasyonunda;
 Türün yüksek ya da düşük sıcaklık, besin kıtlığı ve I. erkek arının vücut hücresindeki,
kuraklık gibi olumsuz yaşam şartlarında hayatta
II. kraliçe arının yumurtasındaki,
kalma şansını artırır.
III. erkek arının sperm hücresindeki,
Yukarıda özellikleri verilen olay aşağıdakilerden IV. işçi arının vücut hücresindeki
hangisidir?
kromozom sayıları aşağıdakilerin hangisinde doğru
A) Endospor oluşumu B) Modifikasyon verilmiştir?
C) Konjugasyon D) Partenogenez
I II III IV
E) Tomurcuklanma
A) 32 16 16 32
B) 16 32 32 32
C) 16 16 16 32
D) 16 16 16 16
2. Bir canlıdan döllenme olmaksızın çeşitli yollarla yeni E) 32 8 24 16

bireylerin oluşmasına eşeysiz üreme denir. Eşeysiz
üremede eşeyli üremenin temel özelliklerinden olan
mayoz bölünme ve döllenme görülmez. Bu yüzden
eşeysiz üreme sonucu oluşan bireyler birbirleriyle ve ata
canlıyla aynı kalıtsal özelliği taşırlar.
Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki eşeysiz üreme

çeşitlerinin hangisinde diğerlerinden farklı olarak
kalıtsal çeşitlilik görülebileceği söylenir?
A) Bölünerek üreme
B) Tomurcuklanma ile üreme
C) Sporla üreme
D) Vejetatif üreme 5. Genetik özellikleri farklı, aynı türden iki hücre yan yana
E) Rejenerasyon ile üreme gelerek aralarında kurulan sitoplazma köprüsü ya da tüp
şeklinde bir bağlantı sayesinde birbirine gen aktarır. Bu
olaya konjugasyon denir.
Buna göre, konjugasyon için,
I. Doğrudan birey sayısını artıran bir olay değildir.

II. Türün adaptasyon yeteneğini artırır.
3. Bir bitki ile bir hayvan hücresinde gerçekleşen mitoz
III. Bir hücreli canlılarda gözlenebilir.
bölünmede aşağıdakilerden hangisi ortaktır?
IV. Gen aktarımı kromozom sayısını değiştirmez.
A) DNA’nın eşlenmesi yargılarından hangileri doğrudur?
B) Orta lamelin oluşması
C) İğ ipliklerinin sentrozoma bağlanması A) I, II ve III B) I, III ve IV
D) Sentrozomun eşlenmesi C) I, II, III ve IV D) II, III ve IV

E) Sitoplazmanın bölünme şekli E) I, II ve IV
1.C 2.C 3.A 4.C 5.C
162
KARMA SORULAR 1
6. Yumurtalıkta gerçekleşen oogenez olayı aşağıdaki şekilde 8. Temelini mayoz bölünme ve döllenme olaylarının
gösterilmiştir. oluşturduğu eşeyli üreme olayı için,
İkincil
oosit Ootit I. Diploit kromozomlu üreme ana hücreleri mayoz
Yumurta bölünmeyle haploit gametleri oluşturur.
II. Gametlerin döllenmesi sonucu oluşan zigotun
kromozom sayısı 2n olur.
Mitoz
III. Mayoz ve döllenme olayları eşeyli üreyen canlılarda

Mayoz - I
kromozom sayısının nesiller boyunca sabit

Mayoz - II
Kutup hücreleri
kalmasını sağlar.
Yumurta
ana Birincil bilgilerinden hangileri doğrudur?
hücresi oosit
Birincil A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

kutup
hücresi
Bu şekli inceleyen bir biyoloji öğretmeni, aşağıdaki

bilgilerden hangisinin yanlış olduğunu ifade eder?
A) Bir yumurta ana hücresinden oluşan birincil oositlerin

kalıtsal yapıları farklılık göstermez.
B) Kromozom sayısı mayoz I de yarıya iner.
C) Mayoz sonucu oluşan 4 hücreden 3’ü eriyerek
kaybolur.
D) Ootidin kromozom sayısı ikincil oositin yarısı kadar
olur.
E) Birincil kutup hücresi birincil oositin yarısı kadar
kromozom taşır.
9. Eşeyli üremeyi sağlayan iki temel olay mayoz bölünme ve

döllenme olaylarıdır. Bazı üreme tiplerinde döllenme olayı
görülmemesine rağmen oluşan yavrularda kalıtsal çeşitlilik
görülmektedir.
Buna göre,
7. Canlılarda üreme sürecinde gözlenebilen;
I. bal arılarında partenogenez,
I. mitoz bölünme,
II. eğrelti otlarında sporla üreme,
II. mayoz bölünme,
III. bitkilerde vejetatif üreme,
III. döllenme,
IV. bira mayasında tomurcuklanma ile üreme
IV. hücresel farklılaşma
olaylarından hangileri, belirtilen duruma örnek
olaylarından hangilerine bakılarak, üremenin eşeyli
olabilir?
veya eşeysiz olarak yapıldığına karar verilebilir?
A) II ve IV B) I, II ve III C) Yalnız I
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV
D) III ve IV E) I ve II
D) II ve III E) II, III ve IV
6.D 7.B 8.E 9.E
163
KARMA SORULAR 2
1. Aşağıdaki şemada bal arılarında üreme olayı 3. Omurgalıların memeliler sınıfından erkek bir hayvana
açıklanmıştır. ait olan;
Kraliçe arı Erkek arı I. sperm ana hücresi,

(2n) (n)
II. spermatit,
III. sperm
Yumurta Sperm
hücreleri (n) hücreleri (n) hücrelerinden hangilerinde, homolog kromozom
çiftleri birlikte bulunur?
Döllenme
Döllenmemiş
PARTENOGENEZ
yumurtalar
Haploid Zigot (2n)
gelişme
Erkek arılar
(n)
Dişi embriyolar (2n)
Polenle beslenirse Arı sütü ile beslenirse 4. Üreme hücrelerinin mayoz bölünme ile oluşturulması
eşeyli üreyen canlılara;
İşçi arılar Kraliçe arı
(2n) (2n) I. mitoz bölünmeye göre daha çok sayıda yeni
hücrenin meydana gelmesi,
II. kromozom sayısı yarıya inmiş olan hücrelerin
I. Dişi embriyolardan arı sütü ile özel beslenenler iri meydana gelmesi,
yapılı ve yumurtlayabilen kraliçe arıyı oluşturur. III. üreme hücrelerinin döllenmesiyle türün kromozom
II. Döllenmemiş yumurtaların haploit gelişerek erkek sayısının sabit kalması
arıları oluşturması olayına partenogenez denir.
yararlarından hangilerini sağlayabilir?
III. Oluşturdukları spermler ile erkek arıların vücut
hücrelerinin genotipleri farklılık gösterir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
IV. Oluşturdukları yumurtalar ile kraliçe arının vücut
hücrelerinin genotipleri farklılık gösterir. D) I ve II E) II ve III
5. Bir meyve bahçesine girdiğinizde farklı meyvelerin aynı

ağaç üzerinde yetiştiğini görebilirsiniz. Örneğin aynı
ağaçta hem elma hem de armut yetişebilmektedir.
Bu durum;
2. İki bitki parçasının, bir bitkiymiş gibi kaynaşıp büyüyecek I. aşılama,

şekilde birleştirilmesi tekniğine aşılama denir.
II. rizomla üreme,
Aşılama tekniği aşağıda belirtilmiş olan üreme III. çelikle üreme
yöntemlerinden hangisinin bir çeşididir?
olaylarından hangileriyle sağlanabilir?
A) Tomurcuklanma B) İkiye bölünme
C) Vejetatif D) Sporla üreme
E) Rejenerasyon D) I ve II E) II ve III
1.D 2.C 3.A 4.E 5.A
164
KARMA SORULAR 2
6. Aşağıdaki üreme olaylarından hangisi sırasında 9. Bir havuç bitkisinden yeni bir havuç bitkisinin oluşumu
krossing over gerçekleşmez? olayı aşağıdaki şekillerde açıklanmıştır.
A) Erkek arıda spermlerin meydana gelmesi

B) Çiçekli bitkilerde polen oluşması
C) Diploit mantarda sporların oluşması
Havuç kök
D) Kraliçe arıda yumurtaların oluşması hücreleri
E) İnsanda gametlerin oluşması
Havuç kök Embriyo Embriyonun Embriyonun Bütün bir

hücresi oluşmaya oluşması gelişmesi havucun
kültürü başlıyor. oluşması
Bu üreme olayı aşağıdakilerden hangisine örnektir?
A) Tomurcuklanma ile üreme

7. Bir hücreli canlılarda gözlenen eşeysiz üreme olayının
B) Doku kültürü yöntemi ile üreme
temelini;
C) Tohum oluşturarak üreme
I. mayoz bölünme,
D) Rejenerasyon ile üreme
II. mitoz bölünme,
E) Metagenez ile üreme
III. döllenme
olaylarından hangileri oluşturur?
10. Biyoloji öğretmeni bir üreme şeklinin temel özelliklerini
akıllı tahtada öğrencilerine gösteriyor.
Üreme Şeklinin Temel Özellikleri
Ata bireyde meydana gelen bir çıkıntının gelişerek yeni

bir canlı oluşturmasıdır.
Yavru bireyler ata canlıya bağlı olarak kalıp koloni

8. Sporlar, olumsuz şartlara dayanıklı sağlam bir örtü ile
oluşturabileceği gibi bağımsız da yaşayabilir.
kaplı olan özelleşmiş hücrelerdir. Uygun şartlarda, açılıp
(çimlenip) gelişerek yeni canlıyı oluşturabilirler.
Yukarıda belirtilen eşeysiz üreme şekli aşağıdaki Öğretmenin tahtada özelliklerini verdiği üreme şekli
canlıların hangisinde görülmez? aşağıdakilerden hangisidir?
A) Döl almaşıyla çoğalan eğrelti otlarında A) Bölünerek üreme

B) Üyeleri ayrı eşeyli olan eklem bacaklılarda B) Rejenerasyon ile üreme
C) Plazmodyum gibi bir hücreli canlılarda C) Sporla üreme
D) Çok hücreli mantarlarda D) Tomurcuklanma ile üreme
E) Kara yosunlarında E) Vejetatif üreme
6.A 7.B 8.B 9.B 10.D
165
KARMA SORULAR 3
1.  Genetik özellikleri farklı, aynı türden iki hücrenin 3. Bal arılarında gözlenen üreme olayı aşağıda şematik
yanyana gelerek aralarında kurulan sitoplazma olarak gösterilmiştir.
köprüsü ya da tüp şeklindeki bir bağlantı sayesinde
Kraliçe arı Erkek arı
gen aktarmasıdır. (2n) (n)
 Döllenmemiş yumurta hücresinin haploit gelişerek
yeni bireyleri oluşturmasıdır.
Yumurta Sperm
 Yüksek yapılı bitkilerin kök, gövde ve yaprak gibi
hücreleri (n) hücreleri (n)
kısımlarından yeni bireylerin oluşmasıdır.
 Ata canlıda meydana gelen çıkıntının gelişerek yeni
Döllenme
bir canlı oluşturmasıdır.
Döllenmemiş
PARTENOGENEZ
yumurtalar
Aşağıdaki üreme şekillerinden hangisinin özelliği
Haploid Zigot (2n)
yukarıda verilmemiştir? gelişme
Erkek arılar
A) Rejenerasyon B) Konjugasyon
(n)
C) Partenogenez D) Vejetatif Dişi embriyolar (2n)
E) Tomurcuklanma Polenle beslenirse Arı sütü ile beslenirse

(2n) (2n)
Şemadaki bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan

A) Döllenmeye katılmayan yumurtalardan erkek arılar

oluşur.
2. Farklı canlılarda gerçekleşen;
B) Bir erkek arıdan oluşan tüm spermlerin genetik
I. tohum ile üreme, özellikleri aynıdır.
II. vejetatif (çelikle) üreme, C) Erkek gametler mayoz, dişi gametler mitoz bölünme
III. rejenerasyon ile üreme, ile oluşur.
IV. partenogenez D) Çevre şartlarına bağlı olarak döllenmiş yumurtadan
işçi ya da kraliçe arılar gelişir.
olaylarının hangileri sonucu oluşan yavru bireyler
E) Bal arılarında cinsiyeti kromozom sayısı belirler.
arasında genetik farklılıklar görülürken hangileri
sonucu oluşabilen yavru bireyler arasında genetik
farklılıklar görülmez?
Yavru bireyler arasında Yavru bireyler arasında

genetik farklılık genetik farklılık 4. Eşeyli ve eşeysiz üreme olaylarının tümü için
görülmeyenler görülenler
aşağıdaki özelliklerden hangisi ortaktır?
A) Yalnız I II, III ve IV
A) Yeni oluşan bireylerin, ata bireylerden farklı kalıtsal
B) II ve III I ve IV
özelliklerde olması
C) I ve IV II ve III B) Döllenme olmadan yeni bireylerin oluşması
D) Yalnız IV I, II ve III C) Mayoz bölünmeyle dişi ve erkek gametlerin oluşması
D) Sadece mitoz bölünmeler ile yeni bireylerin oluşması
E) I ve II III ve IV
E) Üreme olayları sonunda türdeki kromozom sayısının
korunması
1.A 2.B 3.C 4.E
166
KARMA SORULAR 3
5. Canlılarda gözlenen eşeyli üreme çeşitleri aşağıdaki gibi 7. İnsanlarda üreme sürecinde gerçekleşen bazı olaylar
şematize edilebilir. aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.
Kamçı Yumurta ana Sperm ana
Kamçı
Kamçı hücresi (2n) hücresi (2n)
n n X X
n n n
n
Dişi Erkek Dişi Erkek Dişi Erkek Yumurta (n) Sperm (n)
gamet gamet gamet gamet gamet gamet
Y
Zigot Zigot Zigot
(2n) (2n) (2n) Zigot (2n)
Yeni bireyler Yeni bireyler Yeni bireyler Z

İzogami Anizogami Oogami
Yavru birey
Buna göre, eşeyli üreme çeşitleri için; (2n)
I. yumurtanın hareketsiz olması,

Şemada X, Y ve Z ile gösterilen olaylar aşağıdakilerin
II. spermlerin hareketli olması, hangisinde doğru verilmiştir?
III. döllenmenin gerçekleşmesi,
IV. kalıtsal çeşitliliğe neden olması X Y Z
özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Mayoz Mitoz Döllenme
B) Mitoz Döllenme Mayoz

C) Döllenme Mayoz Mitoz
D) Mayoz Döllenme Mitoz
E) Mitoz Mayoz Döllenme

6. Ana bitki
Stolon gövde Yeni çilek

bitkisi
Kök
Yukarıda gösterilen üreme olayında; 8. Bir bal arısı kovanında bulunabilen;
I. mitoz bölünme, I. kraliçe arı,
II. hücre farklılaşması, II. erkek arı,
III. mayoz bölünme III. işçi arı
olaylarından hangileri görülür? bireylerinden hangileri partenogenez ile oluşmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
5.D 6.D 7.D 8.B
167
1 EŞEYLİ ve EŞEYSİZ ÜREME
1.  Solucanlarda ve denizyıldızında ata canlıdan kopan 3. İnsanda gerçekleşen üreme olayı aşağıda şematik olarak
parça tamamlanabildiği gibi kopan parçadan da açıklanmıştır.
yeni bir birey oluşabilmektedir. Haploit gametler
Haploid (n)
 Kertenkele kopan kuyruğunu tamamlayabilmekte Yumurta
Diploid (2n)
ancak kopan kuyruktan yeni bir kertenkele
oluşamaz.
Sperm
Bu bilgilere dayanarak, canlıların rejenerasyon 1 Mayoz 2 Döllenme

yetenekleri ile gelişmişlik düzeyleri arasındaki ilişki
aşağıdaki grafiklerden hangisiyle ifade edilebilir? Yumurtalık Diploit
Testis
Zigot
A) Rejenerasyon B) Rejenerasyon 2n = 46
yeteneği yeteneği
Çok hücreli bireyler

(2n = 46)
Gelişmişlik Gelişmişlik
düzeyi düzeyi Şemadaki bilgilere göre,
C) Rejenerasyon D) Rejenerasyon I. 2. olay sadece eşeyli üreyen canlılarda gerçekleşir.

yeteneği yeteneği
II. 1. olayda hem homolog kromozomların rastgele
dağılımı hem de krossing over ile genetik çeşitlilik
sağlanır.
III. Sperm ve yumurta her karakter ile ilgili bir gen taşır.
Gelişmişlik Gelişmişlik
düzeyi düzeyi
E) Rejenerasyon
yeteneği
Gelişmişlik
düzeyi
4.  Üreme hücrelerinin görev yapmadığı, tek atadan

mitoz bölünmeleri ile yeni canlıların oluştuğu üreme
şekline eşeysiz üreme denir.
 Üreme hücrelerinin görev yaptığı, döllenme olayı ile
oluşan zigotun gelişerek yeni canlıyı oluşturması
2. Sporlar, olumsuz şartlara dayanıklı sağlam bir örtü ile şeklindeki üreme olayına eşeyli üreme denir.
kaplı olan özelleşmiş hücrelerdir. Uygun şartlarda
Buna göre, bilim insanları aşağıdaki üreme
gelişerek yeni canlıyı oluşturabilirler.
olaylarından hangisini eşeyli ya da eşeysiz olarak
Bu eşeysiz üreme şekli, aşağıdaki canlıların tanımlamakta en fazla zorluk yaşar?
hangisinde görülmez?
A) Yassı solucanların rejenerasyon ile üremesi
A) Kara yosunu B) Eğrelti otu B) Çiçekli bitkilerin tohum oluşturarak üremesi
C) Plazmodyum D) Şapkalı mantar C) Bal arılarında erkek arıların oluşması
E) Eklem bacaklı D) Bal arılarında işçi ve kraliçe arıların oluşması

E) Mantarların sporla çoğalması
1.B 2.E 3.E 4.C
168
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
5. Bal arılarında gözlenen üreme olayı aşağıdaki şekilde 7. Üç farklı canlının eşeysiz yolla çoğalması aşağıdaki
açıklanmıştır. şekillerde gösterilmiştir.
Kraliçe arı Erkek arı

(2n) (n) Amipin bölünerek
üremesi
Yumurta Sperm
hücreleri (n) hücreleri (n) Bira mayasının
tomurcuklanma
ile üremesi
Döllenme
Döllenmemiş
PARTENOGENEZ
yumurtalar
Haploid Zigot (2n) Öglenanın bölünerek
gelişme
üremesi
Erkek arılar
(n)
Dişi embriyolar (2n) Bu üreme olayları sonucunda oluşan yavruların, ana
canlıya benzemesinin temel nedeni aşağıdakilerden
Polenle beslenirse Arı sütü ile beslenirse
hangisidir?

(2n) (2n)
A) Çekirdeklerinde aynı genetik bilginin bulunması
B) Ana hücrenin sitoplazmasının yavru hücrelere
Bu şekildeki bilgilere dayanarak bal arılarının üremesi paylaştırılmış olması
için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? C) Yavrunun ana canlıya bağlı olarak gelişmesi
A) Kraliçe arı yumurtalarını mayoz bölünme ile oluşturur. D) Hücre zarı yapılarının aynı olması
B) Erkek arıların vücut hücreleri diploittir. E) Ana ve yavruların ökaryot hücre yapısına sahip
olması
C) Kraliçe arının vücut hücreleri haploittir.
D) İşçi arılar gametlerini mitoz bölünme ile oluşturur.
E) Erkek arıların spermleri diploittir.
8. Bir tavuk türünün yumurtalarından ortalama olarak

1/10.000 oranında, döllenme olmaksızın yeni bireyin
oluştuğu gözlenmiştir.
6. Canlılığın temel ilkelerinden biri, üreme ile kendi gen
bileşimini bir sonraki kuşağa aktarmaktır. Üreme, canlının Bu üreme olayı için,
sahip olduğu özelliklere göre, farklı şekillerde gerçekleşir.
I. Partenogenez ile üremeye örnektir.
Buna göre, aşağıdaki üreme şekillerinin hangisinde II. Bu tavuk türünden döllenmeyle oluşan bireyler de
yavru bireyler %100 ata canlının gen bileşimine sahip bulunur.
olmayabilir?
III. Yumurtanın yeni bireyi oluşturması mitoz
bölünmeler ile sağlanır.
A) Bölünerek çoğalma
B) Partenogenez ile üreme ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) Tomurcuklanma ile üreme
D) Vejetatif üreme
E) Rejenerasyon ile üreme D) I ve III E) I, II ve III
5.A 6.B 7.A 8.E
169
2 EŞEYLİ ve EŞEYSİZ ÜREME
1. Aşağıdaki şekillerde iki farklı omurgasız hayvanın eşeysiz 3. Eşeyli üremede canlıların iki atası bulunur. Ataların her biri
üreme şekilleri gösterilmiştir. farklı genetik yapıda gametlere sahiptir. Bu şekilde iki
gametin birleşmesiyle oluşan üreme şekline “eşeyli
üreme” denir.
Hidrada tomurcuklanma
ile üreme Bu bilgilere dayanarak, eşeyli üreme için,
I. Türün adaptasyon yeteneğini artırır.

II. Beğenilen özelliklerin korunmasını sağlar.
Denizyıldızında III. Döllenmenin olmasıyla eşeysiz üremeden ayrılır.
rejenerasyon ile üreme
Bu iki üreme şekli için; A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
I. türün adaptasyon yeteneğini koruma, D) I ve III E) I, II ve III

II. omurgalı hayvanlarda da görülebilme,
III. temelini mitoz bölünme oluşturma,
IV. canlının normal yaşam sürecinde görülebilme
özelliklerinden hangileri ortaktır? 4. Bal arılarında mayoz bölünmeyle oluşan yumurtanın

döllenip gelişmesiyle dişi arılar; yumurtanın döllenmeden
A) I ve II B) I ve III C) II ve III mitoz bölünmelerle gelişmesiyle erkek arılar oluşur.
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV Buna göre, bir arı kovanında;
I. kısır dişi,
II. görev yönüyle farklı,
III. farklı kromozom sayısına sahip
bireylerinden hangileri bulunabilir?

2. Çiçekli bitkiler, tohum oluşturarak eşeyli üreyebildikleri gibi
eşeysiz yolla da çoğalabilirler. Çiçekli bitkilerin eşeysiz
üremesine vejetatif üreme denir. Vejetatif üreme mitoz ve
yenilenme esasına dayanır.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi vejetatif üremeye

örnek olamaz?
5. Aşağıdaki üreme şekillerinden hangisi diğerlerinden
A) Söğüt ağacının dalından alınan çeliklerden (dal farklıdır?
parçası) uygun ortamda yeni bitkilerin elde edilmesi
A) Bezelye tohumlarından yeni fidanların oluşması
B) Elma çekirdeğinin toprağa ekilmesiyle tam bir bitki
elde edilmesi B) Sıtma parazitinin karaciğer hücrelerinde sporla
çoğalması
C) Begonya bitkisinin yaprağından tam bir bitki
üretilmesi C) Patates yumrularından yeni patates bitkilerinin
gelişmesi
D) Bir süs bitkisinin yaprak uçlarındaki küçük bitkiciklerin
toprağa düşüp köklenmesiyle tam bir bitki gelişmesi D) Söğütün dallarından yeni fidanlar elde edilmesi
E) Patates yumrusunda göz adı verilen kısımlardan yeni E) Gözyaşı bitkisinde yaprak kenarlarında küçük
fidelerin oluşması bitkiciklerin gelişmesi
1.B 2.B 3.D 4.B 5.A
170
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
6. Aşağıdaki şekilde insanın testislerinde gerçekleşen 8. Eşeyli üreme ve eşeysiz üremeden farklı olan partenogenez,
spermatogenez olayı gösterilmiştir. döllenmemiş yumurta hücresinden yeni bireyin meydana
Spermatogonyum
gelmesidir. Bal arılarında, bazı balık türlerinde, kurbağalarda,
sürüngenlerde ve bazı kuşlarda bu şekilde üreme görülür.
2n
Bu bilgilere dayanarak, partenogenez için,
Mtoz
I. Çekirdek kaynaşması görülmez.
Brncl II. Kalıtsal çeşitliliğe neden olur.
2n spermatost
III. Sadece omurgasız hayvanlarda görülür.
Mayoz I IV. Kısmi eşeyli üreme olarak ifade edilebilir.
İkncl
n n spermatost yorumlarından hangileri yapılabilir?
Mayoz II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV
n n n n Spermattler
D) II ve III E) I, II ve IV
Farklılaşma
n n n n
Sperm 9.  Vejetatif üreyebilme özelliklerinden yararlanarak
hücreler
kültür ortamında bitkiler çoğaltılabilmektedir.
 Doku kültürü, steril koşullarda yapay bir besin
Bu şekildeki verilerden yararlanılarak, ortamında bitkinin hücre, doku ve organ gibi
kısımlarından yeni doku, bitki ya da bitkisel ürün
I. Mayoza birincil spermatositler girer. üretilmesidir.
II. Mayoz sonucu oluşan spermatitlerin dölleme ve
Bu yöntemin uygulanışı aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
hareket yetenekleri yoktur.
Kallustaki hücrelerin
III. Spermatitlerden farklılaşma ile spermler oluşurken farklılaşmasıyla
Ana
hücrelerin çekirdek sayısı artar. bitki
oluşan bitki

Hücrelerin
Hücre
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III kültürü
çoğalmasıyla
oluşan ve kallus
Kültürü Kökten adı verilen farklılaşmamış
D) II ve III E) I, II ve III yapılacak alınan hücre toplulukları
kök ucu hücreler
Buna göre,
I. Besleyici çözeltideki hücre kültürleri mayoz

bölünme ile elde edilmiştir.
II. Kallus adı verilen farklılaşmamış hücre topluluğu
döllenme sonucu oluşur.
7. Bal arılarının üremeleri ile ilgili aşağıdaki bilgilerden
hangisi yanlıştır? III. Yeni bitkiler ile ana bitkinin hücrelerinin tümü
çekirdeklerinde aynı genleri taşır.
A) İşçi arılar 2n kromozomludur.
B) Kraliçe arının yumurtaları n kromozomludur.
C) Erkek arılar 2n kromozomludur. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Kraliçe arı 2n kromozomludur.
E) Erkek arıların spermleri n kromozomludur.
6.B 7.C 8.E 9.C
171
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Kelebeğin üremesi ve gelişmesiyle ilgili olarak, 3.  Kamçı kuyruklu kertenkele türlerinin erkek bireyi
gerçekleşen bazı evreler şekilde gösterilmiştir. bulunmaz. Bu canlılarda üremeye sadece dişi
canlılar katılır.
Kelebek
Yumurta  Üreme döneminde bazı dişiler, erkek rolüne bürünür
ve diğer dişileri kışkırtır. Böylece diğer dişi
bireylerde yumurta üretimi başlar.
Aşağıdaki şekilde bu canlılarda üreme olayı şematik

Tırtıl
olarak gösterilmiştir.
Kutup hücresi
n
Kelebek Gelişme
n Mayoz II Birleşme 2n Dişi birey
Pupa n
Yumurta hücresi
Buna göre kelebeğin, üreme ve gelişme sürecinde;
2n Mayoz I
Kutup hücresi
I. metamorfoz (başkalaşım) geçirme, n
II. plasentanın oluşması,
n Mayoz II
III. mayoz bölünme ile üreme hücresi oluşturma
n
durumlarından hangileri meydana gelir? Kutup hücresi
A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I Buna göre, kamçı kuyruklu kertenkelede üremeyle

ilgili,
I. Farklı özellikte olan gametlerin birleşmesiyle
gerçekleşir.
2. Sperm
(n) II. Dış döllenme, dış gelişme ile gerçekleşir.
I II III. Partenogeneze örnektir.
Spor
(n)
Gametofit Yumurta yargılarından hangilerine varılamaz?
(n)
Döllenme III
Spor kesesi A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
Zigot
(2n)
IV
Sporofit Yeni sporofit
(2n)
Yukarıdaki şekil eğrelti otu bitkisinde üreme döngüsünü

göstermektedir. 4. Aşağıdaki durumların hangisinde oluşan yavru birey
Bu üreme döngüsü ve numaralı yerlerde gerçekleşen atasından farklı genotipik özelliklere sahip değildir?
olaylarla ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A) Bal arılarında döllenmemiş yumurtaların gelişmesiyle
A) I. ve III. olay sayesinde kalıtsal çeşitlilik sağlanır. oluşan erkek arılar
B) II. olayda oluşan spermlerin kalıtsal yapısı birbirinden B) Paramesyumda konjugasyon sonucu oluşan
farklıdır. bireylerin bölünmesiyle meydana gelen yavrular
C) IV. olay mitoz bölünme ile gerçekleşir. C) Hermafrodit çiçekte döllenme sonucu oluşan
tohumun gelişmesiyle oluşan bitki
D) Gametofit ile yeni oluşan sporofit bitkinin kalıtsal
yapısı farklıdır. D) İki parçaya ayrılan planaryanın, her parçasından yeni
oluşan bireyler
E) Eğrelti otu bitkisinde eşeyli ve eşeysiz üreme birbirini
izler. E) İnsanda tek yumurta ikizlerinden gelişen yavrular
1.E 2.B 3.B 4.D
172
Orıjinal
® Sorular 1
5. Spermatogonium 7. Aşağıda iki farklı canlının gerçekleştirdiği üreme olayı
2n
(Sperm ana hücresi) gösterilmiştir.
Mitoz Planarya
Denizyıldızı
2n Primer spermatosit
Mayoz - I
n n Sekonder spermatosit
Mayoz - II
1. olay 2. olay
n n n n Spermatit
Bir süre Bu iki üreme olayı aşağıdaki eşeysiz üreme
sonra çeşitlerinden hangisine örnektir?
n n n n Sperm
A) Bölünerek üreme
Yukarıdaki şekilde insanda spermatogenez olayı şematik B) Tomurcuklanma ile üreme

olarak gösterilmiştir. C) Sporla üreme
Buna göre, verilen yapılar ve oluşumları ile ilgili D) Rejenerasyon ile üreme
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? E) Vejetatif üreme
A) Sperm ana hücresinden primer spermatosit oluşumu

mitoz bölünme ile gerçekleşir.
B) Primer spermatositin bölünmesi sırasında homolog
kromozomlar ayrılarak hücrenin zıt kutuplarına çekilir.
8. Aşağıdaki şekilde havuç bitkisinin doku kültürü yöntemiyle
C) Sekonder spermatosit bölünürken kardeş kromatitler
çoğaltılması gösterilmiştir.
birbirinden ayrılır.
D) Bir primer spermatositten oluşan dört spermatit her
durumda birbirinden farklı kalıtsal yapıya sahip olur.
E) Spermatitlerin farklılaşarak olgunlaşması ile spermler
oluşur. Havuç kök
hücreleri
6. Eşeyli üremede meydana gelen; Havuç kök Embriyo Embriyonun Embriyonun Bütün bir
hücresi oluşmaya oluşması gelişmesi havucun
kültürü başlıyor. oluşması
I. mayoz bölünme,
II. gamet oluşumu, Bu yöntemde;
III. döllenme,
I. mitoz bölünme,
IV. yeni bireyin gelişmesi
II. mayoz bölünme,
olaylarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin III. hücresel farklılaşma,
hangisinde verilmiştir? IV. döllenme
A) I - II - III - IV B) I - II - IV - III olaylarından hangileri gerçekleşir?
C) III - I - II - IV D) II - I - III - IV
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III
E) II - IV - III - I
5.D 6.A 7.D 8.B
173
1. İnsan eşey ana hücresinde gerçekleşen mayozla ilgili 3. Aşağıda 2n = 4 kromozomlu bir bitki hücresinin bazı
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? bölünme evreleri şematize edilmiştir.
A) Mayoz tamamlandığında oluşan hücrelerin genetik
I II III
yapıları birbirinden farklıdır.
B) Profaz I evresinde homolog kromozom çiftlerinin

kardeş olmayan kromatitleri arasında parça değişimi
gerçekleşebilir.
C) Anafaz I evresindeki kromozom sayısı anafaz II

evresindekinin iki katıdır.
D) Mayoz I tamamlandığında oluşan hücreler n IV V

kromozomludur.
E) Anafaz I evresinde homolog kromozomların hangi

kutuplara çekileceği şansa bağlı olarak gerçekleşir.
TYT - 2021
Buna göre bu evrelerden mitoz ve mayoza ait olanlar

Mitoz Mayoz
A) I, III ve V II ve IV
B) I ve III II, IV ve V
C) II ve IV I, III ve V
D) II, IV ve V I ve III
E) I ve V II, III ve IV
TYT - 2022
2. Bir tavuk ve horozun çiftleşmesinden elde edilen
yumurtalar kuluçkaya alınıyor. Yumurtadan çıkan
civcivlerin tüy rengi, ibik biçimi, tepelik şekli ve kuyruk
biçimi gibi bazı karakterlere ait özellikler bakımından
birbirlerinden farklılık gösterdiği gözlemleniyor.
Civcivler arasındaki bu farklılığın ortaya çıkmasına

aşağıdakilerden hangisinin katkı yapması
beklenmez?
A) Gametlerin oluşumu sırasında krossing over olayının
gerçekleşmesi 4. Soğan kökü hücrelerinde hücre bölünmesi
ÇIKMIŞ SORULAR
incelenirken aşağıdaki olaylardan hangisiyle

B) Mayozda homolog kromozomların şansa bağlı olarak karşılaşılmaz?
kutuplara gitmesi A) Çekirdek zarının parçalanması
C) Her bir civcivin oluşumu için birleşen gametlerin farklı B) Kromatin ipliklerin kısalıp kalınlaşması
genotipte olması
C) İğ ipliklerinin oluşumu
D) Bir yumurtanın, çok sayıdaki spermden biri tarafından
döllenmesi D) Kromatitlerin hücrenin kutuplarına çekilmesi
E) Yumurtaların kuluçka süresince farklı sıcaklıklara E) Sitokinezin boğumlanmayla gerçekleşmesi
maruz kalması
TYT - 2018
TYT - 2020
1.C 2.E 3.B 4.E
174
B
Ö
L
Ü
M
06
K ALITIM
OTOZOMAL K ALITIM
GONOZOMAL K ALITIM ve MUTASYONLAR
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR OTOZOMAL KALITIM
1. Kalıtım biliminin kurucusu olarak kabul edilen Mendel; 3. Genotipi AaBBCcDd şeklinde ve bütün genleri
“Canlılardaki bütün karakterler, biri baskın diğeri çekinik bağımsız olan bir canlıda, normal mayoz bölünmelerle
olan iki değişik faktör (gen) ile belirlenir.” genellemesinde aşağıdaki gametlerden hangisi oluşamaz?
bulunmuştur.
A) aBCD B) ABDd C) ABCD
Daha sonraki araştırmacıların çalışmaları sonucunda
ortaya çıkarılan; D) aBcd E) ABcd
I. bazı karakterlerin, aynı kromozom çifti üzerinde
kalıtılması,
II. bazı karakterleri kontrol eden genler arasında, eş
baskınlığın bulunması,
III. bazı karakterleri, üç veya daha fazla alel genin
kontrol etmesi
4. Genotipi AaBBCcDd şeklinde olan bir canlıdan en
durumlarından hangileri, Mendel’in bu genellemesini fazla kaç çeşit gamet oluşabilir? (A ve B bağlı genlerdir)
hatalı hale getirmiştir?
A) 16 B) 32 C) 2 D) 4 E) 8
A) II ve III B) I, II ve III C) I ve III
D) I ve II E) Yalnız I
5. Aşağıdaki canlıların hangisinde, meydana gelebilecek

krossing over olayları, oluşacak gamet çeşidini
artırmaz?
2. Farklı canlı gruplarında gözlenen bazı özellikler şunlardır:
A) A A B) a A C) a a
 Döllenmiş yumurtadan gelişen larvaların, beslenme
şekline göre kraliçe veya kısır dişi arıları meydana b B b B B b
getirmesi C c c c C C
 Klorofil geni taşıyan bitkilerin, ışıklı ortamda yeşil
renkli, ışıksız ortamda ise albino (renksiz) olması D) A a E) A a
 İstiridyelerin yapıştığı kaya ve taşlara göre değişik b b
kabuk şekline sahip olması
c C b B
Bu karakterler ve oluşumları için, aşağıdaki
özelliklerden hangisi ortaktır?
A) Farklı ortam şartlarının canlının fenotipini

değiştirmesi
B) Bir karaktere etki eden genin, canlıda bulunup
bulunmamasının karakterin ortaya çıkışını etkilemesi
C) Karakterlerin oluşmasında genlerdeki yapısal 6. Genotipi AaBbCcDDEe şeklinde olan bir canlıdan,
değişikliğin etkili olması abcDe gametinin (üreme hücresinin) oluşma olasılığı
D) Canlının cinsiyetinin belirlenmesinde çevre aşağıdakilerden hangisi olur? (Genler bağımsızdır.)
faktörlerinin etkili olması
E) Genin etkinliğinin ortaya çıkmasında ortam ışığının A) ¿/ö B) ¿/ò C) 1\Ş D) 1\à E) 1\ä
etkili olması
1.A 2.A 3.B 4.E 5.C 6.A
176
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım OTOZOMAL KALITIM KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Üç farklı aileye ait soyağaçlarında bazı bireylerin kan 4. Bir karakterden sorumlu iki farklı genin üç farklı
grupları gösterilmiştir. fenotip oluşturması, aşağıdaki kalıtım yöntemlerinden
hangisiyle açıklanabilir?
B I A II III AB
A) Çok alellilik
A 0 0 AB A IV B) Eş baskınlık
C) Baskınlık - çekiniklik
Bu soyağaçlarındaki numaralı bireylerden hangileri
D) Modifikasyon
aynı kan grubundan olamaz? ( : Erkek, : Dişi)
E) Bağlı gen
A) II ile IV B) I ile II C) I ile IV
D) II ile III E) III ile IV
5. Anne ve babanın kan grubu genotiplerinin bilinmediği bir

ailede; dünyaya gelen çocuklar ARh+ ve BRh+ kan
grubundan olmuştur.
Bu aileyi oluşturan anne ve babanın kan grubu

2. İnsanlarda bulunan, M ve N şeklinde, eş baskın iki alel genotipleri aşağıdakilerin hangisinde verildiği gibi
genle kontrol edilen kan grubu için, olabilir?
I. M ve N genleri antikor oluşturmadığı için bu özellik

Anne Baba
kan nakillerinde dikkate alınmaz.
II. Kan grubunun oluşmasını sağlayan antijenler, A) AB rr AA rr
alyuvarların üzerinde bulunur.
B) B0 rr A0 rr
III. İnsanlar, bu kan grubu karakteriyle ilgili olarak, üç
farklı genotipte olabilirler. C) AA RR BB rr
D) AB Rr 00 rr
E) A0 rr BB Rr
A) II ve III B) I ve II C) Yalnız I
6. Dominant fenotipli bireyin, genotipini anlamak için, aynı

karakter yönüyle homozigot resesif bir bireyle
3. Genotipleri aşağıdaki gibi olan canlıların hangisinden, çaprazlanması olayıdır.
diğerlerinden daha fazla sayıda gamet çeşidi Yukarıda anlatılan çaprazlama, aşağıdakilerden
oluşabilir? hangisine örnek olarak verilebilir?
A) İki karakter yönüyle heterozigot dominant A) Cinsiyete bağlı katılım

B) Üç karakter yönüyle homozigot B) Dihibrit çaprazlama
C) İki karakter yönüyle homozigot dominant C) Kontrol çaprazlaması
D) Tek karakter yönüyle heterozigot D) Çok karakterli çaprazlama
E) Tek karakter yönüyle homozigot resesif E) Eş baskınlık
1.B 2.E 3.A 4.B 5.D 6.C
177
KARMA SORULAR 1
O TOZOMAL K ALITIM
1. Kalıtım ile ilgili bazı kavramların özelliği aşağıda 3. İki karakter bakımından, genotipi Aa Bb ve aa Bb şeklinde
verilmiştir. olan, iki canlı çaprazlanıyor.
 Alellerin fenotipte etkilerini gösterme güçlerinin eşit Bu çaprazlama sonucunda, aşağıdaki genotip veya
olmasıdır. fenotiplere sahip bireylerden hangisi oluşamaz?
 Canlıların genlerinde var olan özellikleriyle çevreye

A) Bir karakter yönüyle dominant, bir karakter yönüyle
uyabilme yeteneğidir.
de resesif fenotipli olan
 Genotipin sadece işleyişinde meydana gelen ve
B) İki karakter yönüyle de, homozigot dominant genotipli
kalıtsal olmayan değişikliklerdir.
olan
 Bir özelliği etkileyen gen çeşidi sayısının ikiden
C) Her iki karakter yönüyle de çekinik fenotipli olan
fazla olması durumudur.
D) Bir karakter yönüyle heterozigot, bir karakter yönüyle
Buna göre, aşağıdaki kalıtım kavramlarından de homozigot genotipli olan
hangisinin özelliği yukarıda verilmemiştir? E) İki karakter yönüyle de, heterozigot genotipli olan
A) Modifikasyon
B) Eş baskınlık
C) Mutasyon
4. Fenotipi “abCD” olan bir canlı;
D) Çok alellik
E) Adaptasyon I. Aa Bb cc DD,
II. aa Bb Cc dd,
III. Aa bb Cc Dd,
IV. aa bb cc Dd
genotiplere sahip olan bireylerden, hangi ikisinin

çaprazlanması sonucunda oluşamaz?
A) II ve IV B) III ve IV C) I ve III
D) II ve III E) I ve IV
2. Siyah ve kısa kıllı dişi fareyle, siyah ve uzun kıllı erkek

fare çaprazlandığında; siyah - kısa kıllı, kahverengi - kısa
kıllı ve siyah-uzun kıllı yavrular elde ediliyor.
5. Bir öğrenci, sarı tohumlu bezelye bitkisi ile yeşil tohumlu
Bu sonuçlara göre, çaprazlamada kullanılan farelerin
bezelye bitkisini çaprazladığında, sürekli olarak sarı renkli
genotipleri aşağıdakilerin hangisindeki gibi olmalıdır?
bezelye tohumları elde ediyor.
(Siyah renk (S) kahverengiye (s), kısa kıllılık (K) ise uzun
kıllılığa (k) baskındır.) Bu çaprazlama sonucunun nedeni;
I. kullanılan sarı bezelyenin homozigot olması,

Dişi fare Erkek fare
II. yeşil rengin resesif olması,
A) ss kk Ss kk
III. kullanılan sarı bezelyelerin heterozigot olması,
B) Ss KK Ss Kk IV. sarı rengin dominant olması
C) Ss KK ss kk faktörlerinden hangileri olabilir?

D) Ss kk Ss Kk
A) I, II ve IV B) II, III ve IV C) I ve II
E) Ss Kk Ss kk
D) II ve III E) I, III ve IV
1.C 2.E 3.B 4.E 5.A
178
KARMA SORULAR 1
6. AB0 kan grubu sistemi için; bir ailedeki anne, baba ve 8. Otozomal bir karakteri, eş baskın olarak taşıyan anne
çocuklar arasındaki kan alışverişi şöyledir: ve babadan, ebeveynlerin genotipinde bir çocuğun
oluşma olasılığı nedir?
 Anne; ailedeki bütün bireylere kan verebildiği halde,
hiçbirinden kan alamıyor. A) %75 B) %100 C) %25
 Baba; ailedeki bütün bireylerden kan alabildiği
halde, hiçbirine kan veremiyor. D) %0 E) %50
 İki kardeş, birbirleriyle karşılıklı olarak kan alışverişi
yapamıyor.
Bu ailedeki bireylerin, kan grubu ve özellikleriyle ilgili

olarak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Babanın kan plazmasında antikor bulunmaz.

9. Bir bilim insanı, “İnsanlarda görülen MN kan grubu, kan
B) İki kardeşin kan plazmasında, farklı antijenleri nakillerinde problem oluşturmaz.” hipotezini oluşturuyor.
etkileyen antikorlar bulunabilir.
Bu kan grubuna ait;
C) Annenin alyuvarlarında bu karaktere ait antijen
yoktur. I. kan karakterini oluşturan M ve N genlerinin birbirine
D) Baba, kan grubu yönüyle homozigot genotiplidir. eş baskın olması,
E) Kardeşler, A ve B kan grubundan olabilirler. II. M ve N genleri tarafından ürettirilen antijenlerin
antikorunun bulunmaması,
III. kan grubunun oluşmasını sağlayan antijenlerin
alyuvarlar üzerinde bulunması
özelliklerinden hangileri, ilgili hipotezi desteklemek

için kullanılabilir?
7. Otozomal kalıtımı anlatırken “İki kahverengi göz rengine
sahip bireyin mavi ya da yeşil gözlü çocuğu olabilir. Ancak
iki mavi ya da yeşil gözlü bireyin kahverengi gözlü
çocukları olamaz.” örneğini veren Biyoloji Öğretmeni
Erdinç Çakıroğlu; konuyu kavratmak için,
I. Kahverengi göz geni mavi ve yeşil göz genine

baskındır. 10. Bir ailenin çocuklarından biri A, diğeri ise B kan
II. Heterozigot genotipli bireyde çekinik genler, grubundadır.
fenotipte etkisini gösteremez. Bu durumun meydana gelmesini sağlayan ebeveynler;
III. Bir gen birden fazla karakterin oluşumunu
I. Anne ve baba AB kan gruplu,
etkileyebilir.
II. Anne 0 ve baba AB kan grubundan,
IV. Doğal kalıtım koşullarında mutasyonların varlığı göz
ardı edilir. III. Anne A ve baba B kan grubundan
bilgilerinden hangilerini de öğrencilerine aktarmalıdır? özelliklerinden hangilerine sahip olabilir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV A) Yalnız II B) I, II ve III C) Yalnız I
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV D) I ve III E) Yalnız III
6.D 7.D 8.E 9.D 10.B
179
KARMA SORULAR 2
O TOZOMAL K ALITIM
1. İnsanlarda görülen orak hücreli anemi hastalığı, kalıtsal 3. Bir hayvan türünde, post (kıl) rengini belirleyen üç farklı
olarak aktarılır ve alyuvarlardaki hemoglobin molekülünün alel bulunmaktadır. Siyah olmayı sağlayan gen, diğer iki
yapısını oluşturan amino asit sıralarının değişmesiyle gene karşı baskın; sarı ve beyaz olmayı sağlayan genler
ortaya çıkar. ise birbirine karşı eş baskındır.
Bu hastalık yönüyle, anne ve babanın normal olduğu Bu verilere göre, ilgili türün bireyleri için,
bir ailede, orak hücre anemili çocukların olması;
I. Popülasyonlarda, siyah renklilerden daha fazla
I. hastalığın oluşmasını sağlayan genin çekinik olarak sayıda bulunur.
aktarılıyor olması, II. İki alacalı (sarı - beyaz) bireyin çaprazlamasında,
II. homozigot genotipli bütün çocukların, hasta olarak en çok alacalı yavrular oluşur.
dünyaya gelmesi, III. Genotip olarak, en fazla altı çeşit olabilirler.
III. hem anne hem de babanın, bu karakter yönüyle IV. Fenotip olarak üç çeşit olurlar.
heterozigot genotipli olması
durumlarından hangileriyle açıklanabilir?
A) III ve IV B) I, III ve IV C) I ve II
A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III
D) I, II ve III E) II ve III
4. Hayvanat bahçelerinde yaşayan yılanların zehir dişleri

çekilerek insanlara zarar vermesi önlenir. Bu şekilde dişsiz
hale getirilmiş dişi ve erkek yılanlar, kendi aralarında
çiftleştirilerek üç nesil elde ediliyor.
Oluşan yeni nesil yılanlardan hangilerinde zehir

2. Tavşanlardan kürk rengi;
dişlerinin bulunması beklenir?
 R1 ® Renkli
A) 2. ve 3. döldeki bireylerde
 R2 ® Şinşila
B) Her üç dölün bireylerinde
 R3 ® Himalaya
C) Yalnız 3. döldeki bireylerde
 R4 ® Albino
D) Yalnız 2. döldeki bireylerde
genleri tarafından kalıtılmaktadır. E) Yalnız 1. döldeki bireylerde
Bu genler arasındaki baskınlık sıralaması R1 > R2 > R3 >
R4 şeklindedir.
Buna göre;
I. R1 R1 x R3 R4 5. Domateslerde kırmızı meyve rengi, sarı meyveye; iki

lokuslu meyve, çok lokusluya; uzun gövde, cüce gövdeye
II. R1 R4 x R2 R3
dominanttır.
III. R2 R3 x R2 R3
Bir yetiştirici arı döl kırmızı renkli, iki lokuslu, uzun
çaprazlamalarının hangilerinde tek çeşit fenotipte bitkileri; sarı renkli, çok lokuslu, kısa bitkilerle
bireyler oluşur? çaprazladığında oluşan F1 dölünü kendileştirdiğinde,
F2 dölünde kırmızı, çok lokuslu ve uzun gövdeli
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III bitkileri hangi oranda elde edebilir?
D) II ve III E) I, II ve III A) 1 B) 27 C) 3 D) 1 E) 9
81 64 16 8 64
1.C 2.A 3.D 4.B 5.E
180
KARMA SORULAR 2
6. Aynı türden, boyu 20 cm olan bir bitki soyu, boyu 32 cm 8. Ev farelerinde, sarı tüy rengini oluşturan dominant (S) gen
olan bir bitki soyu ile çaprazlandığında, meydana gelen F1 homozigot durumda öldürücü etki yapmaktadır. Bu genin
dölünün hepsinin boyları 26 cm oluyor. resesifi olan (s) aleli ise beyaz tüy oluşumunu sağlar.
F1 dölündeki bireylerin kendi aralarında çaprazlanmasıyla Aşağıdaki soyağacında koyu renkle gösterilen bireyler
oluşan F2 dölünde ise; 1/2 oranında 26 cm lik, 1/4 sarı renkli olup numaralanmış bireylerin genotipleri
oranında 20 cm lik ve 1/4 oranında da 32 cm lik bitkiler bilinmemektedir.
bulunuyor.
I : Dişi
Yukarıda anlatılan çaprazlama olayları için,
: Erkek
I. F2 dölünde 20 ve 32 cm lik bitkiler ayrılmama olayı II III
sonucunda meydana gelmişlerdir.
II. Bitkide 20 cm lik boy oluşumunu sağlayan gen, 32
cm lik boy oluşumunu sağlayan gene baskındır. IV
III. Boy uzunluğunun oluşmasını sağlayan genden biri Ölü

diğerine tam baskınlık kuramaz.
Bu soyağacındaki numaralanmış bireylerin genotipleri
açıklamalarından hangileri doğrudur? aşağıdakilerin hangisinde verildiği gibi olabilir?
A) Yalnız II B) I ve III C) Yalnız I I II III IV

A) ss SS ss ss
B) Ss Ss ss ss
C) Ss ss SS ss
D) ss SS ss SS
E) Ss ss Ss ss
9. Yeni gelişen bir embriyonun göstereceği fenotipik

7. Beyaz üçgül bitkisi, yüksek ve düşük oranlarda siyonit
özellikler;
maddesi içerebilmektedir. Bir bitkide siyonit oranının
yüksek olabilmesi için, iki alel çiftine ait baskın genlerin I. yumurtadan aldığı genler,
(A ve B) bir arada bulunması gerekmektedir. Homozigot II. spermden aldığı genler,
genotipli düşük siyonitli iki bitkinin çaprazlanmasıyla,
III. çevresel şartlar
yüksek siyonitli bitkiler elde edilmiştir.
Bu çaprazlamada kullanılan bitkilerin genotipleri faktörlerinden hangileri tarafından belirlenir?

A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız II
Erkek bitki Dişi bitki D) Yanız I E) I ve II

A) AaBb AaBb
B) AaBb Aabb
C) aaBB AAbb 10. Genotipi Aa Bb CC Dd Ee şeklindeki olan bir canlı

normal mayoz bölünme ile en fazla kaç çeşit gamet
D) AABb Aabb
oluşturabilir? (Genler bağımsızdır.)
E) AaBB aaBb
A) 16 B) 32 C) 2 D) 4 E) 8
6.E 7.C 8.E 9.B 10.A
181
KARMA SORULAR 3
O TOZOMAL K ALITIM
1. Tek ve çift yumurta ikizleriyle, ikiz olmayan kardeşlerde, 3. Fenotipi AbCDE şeklinde olan bir canlının genotipi,
bazı karakterler açısından farklılıklar gösterebilen aşağıdakilerin hangisindeki gibi olursa,
ortalama değerler aşağıdaki tabloda verilmiştir. oluşturabileceği gamet çeşidi sayısı en fazla olur?
Tek yumurta ikizleri Çift

A) AA bb CC dd Ee
Normal
Karakter yumurta B) AA Bb Cc Dd ee
Birlikte Ayrı kardeşler
ikizleri
yetişmiş yetişmiş C) Aa BB Cc DD Ee
Boy D) AA bb Cc Dd Ee
1,7 1,8 4,4 4,5
uzunluğu E) Aa bb Cc Dd Ee
Ağırlık 4,1 9,9 10,0 10,4
Baş
1,9 2,2 6,2 6,3
uzunluğu
Zeka 4. Bir üreme ana hücresinin oluşturabileceği gamet
5,9 8,2 9,9 9,8
derecesi çeşitlerinin tamamı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Bu tablodan aşağıdaki sonuçlardan hangisi

ABCd aBCD
çıkarılamaz?
aBcd ABcd
A) Çift yumurta ikizleri arasındaki farklılıklar yalnız
çevrenin etkisiyle oluşmaktadır. aBCd ABCD
B) Sağlıklı insanlarda, yetişme ortamı kilo, boy veya ABcD aBcD

zekanın farklı olmasına neden olabilir.
C) Çift yumurta ikizleri arasındaki farklar, normal Bu hücrenin genotipi aşağıdakilerin hangisindeki gibi
kardeşler arasındaki farklarla yaklaşık olarak aynıdır. olmalıdır?
D) Çevre şartları, aynı genetik yapıya sahip insanlarda,
farklı zeka gelişimine neden olabilmektedir. A) Aa BB Cc DD
E) Tek yumurta ikizlerinin aynı ortamlarda yetişmeleri, B) aa bb CC Dd

aralarındaki farkların azalmasına neden olur. C) AA Bb Cc Dd
D) Aa BB Cc Dd
E) aa Bb CC dd
2. İki farklı aileyi oluşturan bireyler, aşağıdaki soyağacında

numaralarla gösterilmiştir.
5. Bir bitkideki modifikasyonu gözlemek için;
1 2
I. kendi gövdesinden alınan meristemi farklı doku
kültüründe geliştirme,
3 4 5 6
II. yeni oluşmuş tohumlarını farklı doku kültürlerinde
geliştirme,
7 8 III. yumurtalarının kendi polenleri ile döllenmesi sonucu
oluşan zigotları, farklı kültür ortamlarında geliştirme
Bu soyağacındaki bireylerden, hangileri arasında
genetik olarak bir akrabalık ilişkisi yoktur? uygulamalarından hangileri yapılmalıdır?
A) 2 ile 7 B) 1 ile 6 C) 1 ile 8 A) Yalnız III B) I ve III C) Yalnız I
D) 2 ile 8 E) 4 ile 7 D) Yalnız II E) I ve II
1.A 2.B 3.E 4.D 5.C
182
KARMA SORULAR 3
6. Canlılarda, aynı tür bireyler arasında görülen ve genler 8. İnsanlarda “aabbcc” genotipi 150 cm lik bir boy
tarafından belirlenerek döllere aktarılan, kalıtsal oluşumuna neden olmaktadır. Bunların alelleri olan “A, B
değişiklikler varyasyon (kalıtsal olan farklılık) olarak ve C” genlerinden her biri bu boya 5 cm ilave
adlandırılır. ettirmektedir.
Buna göre, bir türün bireyleri arasında kalıtsal Boyu 165 cm olan bir insan bu karakterle ilgili olarak
farklılıkların oluşmasında, aşağıdakilerden hangisinin aşağıdaki genotiplerden hangisine sahip olamaz?
etkisi olamaz?
A) aaBBCc B) AaBbcc C) AAbbCc
A) Mayoz bölünmede homolog kromozom ayrılmasının
gerçekleşmesi D) AaBbCc E) AaBBcc
B) Gametleri oluşturacak üreme ana hücrelerinin, mitoz
bölünmeyle çoğaltılması
C) Mayoz bölünme sırasında krossing over ile gen
değişiminin yapılması
D) Mutasyonlar sonucu, gen veya kromozom yapılarının 9. Üç aileye ait soyağacında, bazı bireylerin fenotipleri
değişebilmesi aşağıda gösterilmiştir.
E) Döllenme ile farklı genetik yapıdaki kromozomların
bir araya gelebilmesi Mn mn Mn MN
Buna göre, koyu renkle gösterilen bireyin aşağıdaki

genotiplerden hangisine sahip olma olasılığı yoktur?
A) MMNn B) MmNN C) MmNn

7. Aşağıdaki soyağacında, vücut kromozomları üzerinde
taşınan, çekinik bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler D) MMnn E) Mmnn
koyu renkle gösterilmiştir.
I Sağlam dişi
Sağlam erkek
II III 10. İnsanlarda, çekinik bir genle aktarılan albinoluk

(pigmentsizlik) özelliği için aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Baktıkları cisimlerin renklerini ayırt edemezler.

IV
B) Bu özelliğin ortaya çıkabilmesi için, hem annede hem
V de babada albinoluk geni bulunmalıdır.
C) Melanin pigmentleri oluşamadığı için derinin özel bir
Buna göre, numaralanmış bireylerin hangilerinde
rengi yoktur.
çekinik gen bulunmayabilir?
D) Saçlar ve vücuttaki bütün kıllar beyazımsı bir görüntü
A) I, III ve IV B) Yalnız I C) II, IV ve V oluşturur.
E) Gözlerinin iris kısmında, pigment bulunmadığı için
D) II ve III E) II ve V güneşe rahatça bakamazlar.
6.B 7.E 8.B 9.B 10.A
183
KARMA SORULAR 4
O TOZOMAL K ALITIM
1. Rh kan karakterinde, annenin Rh– olması durumunda, 4. Siyah renkli (S) Endülüs tavuğuyla beyaz renkli (B)
çocuklarda kan uyuşmazlığı görülme ihtimali vardır. Endülüs tavuğunun çaprazlanmasıyla mavi renkli (SB)
bireyler oluşmaktadır. Endülüs tavuklarına ait soyağacında
Bu olayın oluşabilmesi için, aşağıdakilerden
mavi renkli olan bütün bireyler koyu renkle gösterilmiştir.
hangisinin meydana gelmesine gerek yoktur?
I
A) Babanın kanında Rh antijeni bulunmalıdır.
B) En az iki çocuk Rh+ kan grubundan olmalıdır.
C) Baba, homozigot Rh+ olmalıdır.
II III
D) Rh+ bir çocuğun kanı annenin kanına karışmalıdır.
E) Anne kanında oluşan antikorlar, plasentadan çocuğa
geçmelidir.
IV
Bu soyağacında numaralarla gösterilen bireylerin

2. Kalıtsal özelliklerin oluşmasını sağlayan bir genin, birden genotipleri, aşağıdakilerin hangisindeki gibi olabilir?
fazla karakter üzerinde etkili olması pleiotropi olarak
adlandırılır. I II III IV
Buna göre, insanlarda kalıtsal olarak oluşan; A) BB BB SS BB
I. B kan grubuna sahip olan insanların, mavi veya
B) SS BB BB BB
kahverengi göz rengine sahip olabilmesi,
II. A kan grubuna sahip olan insanlarda, bu kan C) SS BB SB SB
grubunu oluşturan genin, oniki parmak
D) BB SS BB SS
bağırsağında kanser oluşma riskini de artırması,
III. kolların ve bacakların uzun olmasına neden olan bir E) SS SS BB BB
genin, göz merceğinde de anormal gelişmelere
neden olması
özelliklerinden hangileri, “pleiotropi” durumuna örnek
olarak verilebilir? 5. Bir ailede bulunan, bazı çocukların kan grubu fenotipleri
şöyledir:
1. çocuk; ………. BRh+
D) Yalnız II E) Yalnız III 2. çocuk; ……. 0Rh–
3. çocuk; ….. AB Rh+
Bu çocukların anne ve babası,

3. İnsanlarda, otozomal (vücuda ait genleri taşıyan)
kromozomlar üzerinde aktarılan, baskın ve çekinik I. Baba ……. 0Rh+
karakterler için;
II. Anne ….... ARh+
I. ancak homozigot durumdayken fenotipte etkisini
III. Anne ….... AB Rh+
gösterebilmesi,
IV. Baba …… A Rh–
II. erkek ve dişilerde görülme oranlarının eşit olması,
V. Anne …... B Rh+
III. karakterin her dölde mutlaka ortaya çıkması
durumlarından hangileri ortaktır? kan gruplarından hangilerine sahip olabilir?
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I A) IV ve V B) I ve V C) I ve II
D) Yalnız II E) Yalnız III D) II ve IV E) III ve IV
1.C 2.B 3.D 4.E 5.A
184
KARMA SORULAR 4
6. Annesi 0 Rh– grubundan, babası ise AB Rh+ kan gruplu 9. Doğuştan, protein sindirimi için gerekli pepsinojen enzimi
olan bir erkek ile 0 Rh+ kan gruplu bir kadın evleniyorlar. salgılanamıyorsa, bebek yeterince amino asit
alamayacağından, bir süre sonra ölür. Bu durum “pepsin
Bu evlilikten, aşağıdaki kan gruplarından hangisine
eksikliği” hastalığı olarak bilinmektedir.
sahip bir çocuk doğamaz?
Bu hastalığın, kalıtsal olarak aktarıldığını,
A) ABRh+ B) BRh+ C) ARh+ aşağıdakilerden hangisi ispatlar?
D) BRh– E) 0Rh+ A) Hasta bireylerde, pepsin enzimini ürettiren genin

bozulmuş olması
B) Hastalığın, bazı durumlarda öldürücü özellik
göstermesi
C) Daha çok bebeklerde görülen bir hastalık olması
7. Üç farklı aileye ait soyağacında bazı bireylerin kan D) Hastaların tedavi yöntemlerinin bulunmaması
grupları gösterilmiştir. E) Sağlıklı ailelerin, bu hastalığa yakalanan çocuklarının
olması
I Dişi
+
A Rh Erkek
II III IV
–
0 Rh
V 10. Himalaya tipi tavşanlarda, vücut kılları genel olarak beyaz;

0 Rh
–
A Rh+ ayak, kulak, burun ve kuyruk kılları ise normal olarak
siyah renklidir.
– – Bu tavşanlarla yapılan bazı deneylerden, şu sonuçlar elde

AB Rh 0 Rh
edilmiştir.
Bu soyağacındaki numaralı bireylerin hangilerinde,
her iki kan grubuna ait çekinik gen mutlaka bulunur?  Siyah kıllı bölge kazınır ve hayvan sıcak yerde
tutulursa, yeni çıkan kıllar beyaz olmaktadır.
A) I, IV ve V B) I, III, IV ve V C) I, II ve III  Üzerinde deney yapılan, bu hayvanların yeni
yavruları, deneyden önceki tüy rengine sahip
D) II, III ve IV E) I ve V olurlar.
 Beyaz kıllı bölge kazınır ve hayvan soğuk yerde
tutulursa, yeni çıkan kıllar siyah renkli olmaktadır.
Tavşanlarla yapılan bu deneyler, aşağıdakilerden

hangisini desteklemektedir?
8. Kan plazmasında, A ve B antikorlarını bulunduran bir
insan için, A) Çevresel faktörlerin, kalıtımla geçen özelliklere etki
etmediğini
I. Anne ve babasında 0 geni bulunmalıdır.
B) Düşük sıcaklığın, oluşabilecek bazı mutasyonları
II. Rh faktörü uygunsa bütün bireylere kan verebilir. engellediğini
III. Alyuvarlarında, A antijeni bulunduran bütün C) Kıl rengini ortaya çıkaran genlerin yapısındaki
bireylerden kan alabilir. değişimi
yorumlarından hangileri doğrudur? D) Renk oluşumunun, sadece kalıtıma bağlı olarak
aktarıldığını
A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız I E) Sıcaklığın, renk oluşturan genlerin işleyişini
değiştirdiğini
6.A 7.B 8.A 9.A 10.E
185
KARMA SORULAR 5
O TOZOMAL K ALITIM
1. Bir deney faresinden, kalıtsal yapı bakımından 4. Endülüs tavuklarıyla yapılan bir çaprazlama ve sonuçta
kendisine çok benzeyen yeni bireyler elde edilmek oluşan F1 ve F2 döllerinin durumu aşağıda verilmiştir.
istenirse, bu bireyin aşağıdakilerden hangisiyle
çaprazlanması gerekir?
P= F1 =
A) Farklı fenotipteki bir bireyle
SS BB SB x SB
B) Başka soydan bir bireyle (siyah) (beyaz) (mavi) (mavi)
C) Aynı yumurta ikiziyle
D) Aynı fenotipteki bir bireyle SS SS SB BB
SB BB
E) Farklı yumurta ikiziyle F2 =
Siyah Mavi Beyaz
Bu çaprazlamalardan,
I. Tüy rengini belirleyen genler arasında dominantlık -

2. Bir hücrede bulunan genlerin kromozomlar üzerindeki resesiflik ilişkisi yoktur.
dizilişleri şekilde gösterilmiştir.
II. Tüy rengini belirleyen genler cinsiyet kromozomları
üzerinde taşınır.
A a
E e III. Endülüs tavuklarında tüy renginin kalıtımı çok
b B
d D alellilik gösterir.
C c
sonuçlarından hangileri çıkarılabilir?
Bu hücreden, krossing oversiz bir mayoz bölünmeyle A) Yalnız III B) I ve II C) Yalnız I

aşağıdaki gametlerden hangisi oluşamaz?
A) aBcEd B) ABCEd C) AbCEd
D) aBceD E) AbCeD 5. İki aileye ait aşağıdaki soyağacında, belirli bir özelliği
fenotipinde gösteren bireyler koyu renkle gösterilmiştir.
Dişiler
Erkekler
3. Bir bilim insanının, farklı canlılar ile yaptığı çaprazlamalar

şöyledir:
I. çaprazlama II. çaprazlama III. çaprazlama
Yuvarlak Buruşuk Kısa kıllı Kısa kıllı AB kan 0 kan
bezelye bezelye kedi kedi gruplu gruplu Bu soyağacında belirtilen özellik;
birey birey
YY x yy Kk x Kk
AB x 00 I. vücut kromozomlarında eş baskın,
II. vücut kromozomlarında baskın,
Bu çaprazlamalardan hangileri, bir bireyin belirtilen
III. vücut kromozomlarında çekinik
karakter bakımından melez olup olmadığını anlamak
için yapılan “kontrol çaprazlaması” örneği olabilir? kalıtsal yollardan hangileriyle aktarılıyor olabilir?
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I A) Yalnız I B) I, II ve III C) Yalnız III
D) Yalnız III E) I ve II D) I ve II E) I ve III
1.E 2.B 3.C 4.C 5.B
186
KARMA SORULAR 5
6. Tavuklarda heterozigot durumda fenotipte hiçbir arıza 8. Kedilerde, kısa kıllılık (K) uzun kıllılığa (k) baskın olup, bu
göstermeyen otozomal baskın bir gen, homozigot karakter otozomal kromozomlar üzerinde aktarılmaktadır.
durumda öldürücü etki yapmaktadır.
Kısa kıllı bir erkeğin, iki farklı dişiyle çaprazlanmasından
Belirtilen özellik bakımından, heterozigot genotipli olan bir oluşan sonuçlar şöyledir.
horozla, çekinik fenotipli bir tavuğun çiftleştirilmesiyle elde
edilen civcivler soyağacında gösterilmiştir.  Uzun kıllı olan 1. dişiden, uzun ve kısa kıllı yavrular.
 Kısa kıllı olan 2. dişiden, sadece kısa kıllı yavrular.
Tavuk
Buna göre, çaprazlanan ebeveynlerin ve yavruların
Horoz genotipi hakkında aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
I II III
A) 1. dişi ® Homozigot (kk) çekinik
Bu çaprazlamada elde edilen bütün civcivler yaşadığına
göre, soyağacında numaralarla gösterilen bireylerin B) 2. dişinin yavruları ® KK ve Kk genotipinde
genotipleri aşağıdakilerin hangisindeki gibi olabilir? C) Erkek ® Heterozigot (Kk) baskın
D) 2. dişi ® Homozigot (KK) baskın
I II III
E) 1. dişinin yavruları ® KK ve kk genotipinde
A) Aa aa Aa
B) Aa aa AA
C) aa Aa aa
D) Aa AA Aa 9. İnsanlarda, dilini yuvarlayamama ve altı parmaklı olma
çekinik karakterlerdir.
E) AA aa AA
Her iki karakter bakımından heterozigot olan anne ve
babadan, aşağıdakilerden hangisinin oluşma şansı en
7. Akşamsefası bitkisinde kırmızı (K) ve beyaz (B) çiçek fazladır?
oluşumunu sağlayan genler arasında baskınlık görülmez. Bu
karakter bakımından heterozigot bireyler pembe renkli çiçek A) Dilini yuvarlayabilen ve altı parmaklı olanlar
açar. Bu bitkilerle yapılan bir çaprazlamada, oluşan pembe B) Beş parmaklı olan ve dilini yuvarlamayanlar
renkli çiçekler, soyağacında koyu renkle gösterilmiştir.
C) Her iki karakter için heterozigot olanlar
I D) Her iki karakterin de çekinik genini bulunduranlar
E) Bir karakter için baskın, diğeri için çekinik fenotipte
II olanlar
III
Bu soyağacında numaralı olarak verilen bireylerin 10. Genotipleri;

genotipleri, aşağıdakilerden hangisinde verildiği gibi
I. aa BB cc DD,
olabilir?
II. Aa BB Cc DD,
I II III III. Aa Bb Cc Dd
A) KK BB BB şeklinde olan canlılar, oluşturabilecekleri gamet çeşidi

bakımından, çoktan aza doğru nasıl sıralanabilir?
B) KK KK KK
(Karakterler bağımsızdır)
C) KK BB KK
D) BB BB KK A) I - III - II B) III - II - I C) I - II - III
E) BB KK BB
D) II - I - III E) II - III - I
6.A 7.B 8.E 9.D 10.B
187
1 O TOZOMAL K ALITIM
1. Uzun boylu düzgün tohumlu ve her iki karakter 3. Prokaryot hücre yapısında olan tek hücreli canlılar,
bakımından heterozigot olan bezelye bitkisi, kısa boylu – genotip olarak, her karakter için birer adet gen
buruşuk tohumlu bir bezelye bitkisi ile çaprazlanmıştır. bulundururlar. Yani, haploit (n) kromozomludurlar.
Bu çaprazlamanın sonucunda, Bu özelliğe sahip olan canlılarla ilgili olarak,
I. Aa Bb, I. Çoğalmaları sırasında, DNA eşlenmesinin

II. aa BB, yapılmasına gerek yoktur.
III. AA bb, II. Her karakter için birer adet gen

bulundurduklarından, çeşitlilik oluşturma şansları,
IV. aa bb
diploit (2n) kromozomlu canlılara oranla daha azdır.
genotipli bireylerden hangileri oluşabilir? III. Mutasyonla oluşacak, çekinik veya baskın bir gen,
her zaman fenotipte etkisini gösterir.
A) I ve IV B) II ve III C) III ve IV
2. İnsanlarda AB0 kan karakterleriyle ilgi bazı özellikler

tabloda gösterilmiştir.
Kan grubunun özellikleri

Kan grubu Antijen Antikor
(Fenotip) (Alyuvarda) (Plazmada)
A A anti - B
B B anti - A
AB A ve B Yok
4. Üç farklı aileye ait aşağıdaki soyağacında, otozomal
anti - A ve
0 Yok kromozomlarda taşınan bir karakter yönüyle, çekinik
anti - B
fenotipli olan bütün bireyler koyu renkle gösterilmiştir.
Bu tablodaki bilgilere göre, I. aile
Dişi
I. AB kan grubundan olan bireyler, hem A, hem de B Erkek

II. aile
kan gruplu bireylerden kan plazması aldıklarında,
kısmi çökelme oluşur.
III. aile
II. A ve B kan gruplu bireyler, birbirlerine kan
verirlerse, iki grupta da tam çökelme meydana gelir.
III. 0 kan gruplu bireyin alyuvarları A veya B kan
grubundan insanlara verilirse, çökelme (antijen -
antikor etkileşimi) olması beklenmez. Bu soyağacındaki numaralı ailelerin hangilerinde,
anne veya babadan birisi, homozigot baskın genotipli
açıklamalarından hangileri doğrudur? olabilir?
A) I ve III B) I, II ve III C) Yalnız I A) I ve III B) II ve III C) Yalnız III
D) Yalnız II E) I ve II D) Yalnız II E) Yalnız I
1.A 2.B 3.B 4.A
188
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
5. İki farklı karakter bakımından çaprazlanan canlıların, gen 7. Endülüs tavuklarında tüy rengini belirleyen genler birbirine
ve kromozom yapıları şekildeki gibidir. tam baskınlık kuramaz. Siyah ve beyaz tüylü tavukların
çaprazlanmasından mavi renkli civcivler oluşur.
a A a A
Bu canlılara ait aşağıdaki soyağacında mavi renkli tüm
bireyler taralı olarak verilmiştir.
B b b B
Tavuk
Dişi Erkek
Horoz
Bu çaprazlamadan oluşan;
?
I. aaBb genotipli dişi,
II. AB fenotipli erkek, Bu soyağacındaki soru işaretli civciv;
III. AaBb genotipli erkek,
I. beyaz tüylü,
IV. Ab fenotipli dişi,
II. mavi tüylü,
V. ab fenotipli erkek
III. siyah tüylü
özelliğindeki bireylerden hangileri, ancak krossing
fenotiplerinden hangilerine sahip olabilir?
over olayı sayesinde meydana gelebilir?
A) I ve III B) Yalnız I C) I, II ve III

A) III ve IV B) II, IV ve V C) I ve II
D) I ve III E) III ve V
8. İnsanlarda, sinir sisteminde aksama ve giderek artan

6. Bir tavuk türünde yumurta büyüklüğü üç çift gen fiziksel bozulmalarla kendini gösteren bir hastalık (Kore
tarafından kontrol edilmektedir. “AABBCC” genotipine hastalığı) bulunmaktadır. Hastalık, dominant bir genle
sahip olan tavuklar 90 gr lık yumurta “aabbcc” aktarılmaktadır ve homozigot durumda öldürücü olmaktadır.
genotipindeki tavuklar ise 30 gr lık yumurta meydana
getirmektedirler. 1 Dişi
Erkek
Bu karakterle ilgili baskın gen yumurtada 10 gr lık bir
artışa neden olmaktadır. 2 3
Bu tavuk cinsinde, 90 gr lık yumurta verebilecek
genotipteki bir erkek ile, 30 gr lık yumurta veren dişi 4
çiftleştirildiğinde, yumurta ağırlıkları 60 gr olan F1 dölü
oluşuyor.
5 6
Bu çaprazlamadan elde edilen, F1 dölündeki dişi ve
erkeklerin çaprazlanmasıyla; Yukarıdaki soyağacında koyu renkli olarak gösterilen
insanlar bu hastalığa yakalanmış olup, 35 - 40 yaşlarından
I. 40 gr lık yumurta verebilen tavuk,
sonra ölmüşlerdir. Diğer bireyler taşıyıcı veya resesiftirler.
II. 30 gr lık yumurta verebilen tavuk,
Soyağacındaki numaralı bireylerden hangilerinin bu
III. 90 gr lık yumurta verebilen tavuk
karakter bakımından resesif fenotipli olma ihtimali
fenotipindeki bireylerden hangileri meydana gelebilir? vardır?
A) II ve III B) I, II ve III C) I ve III A) 2 ve 4 B) 4, 5 ve 6 C) Yalnız 4
D) I ve II E) Yalnız I D) 1, 3 ve 6 E) 2, 4 ve 5
5.E 6.B 7.A 8.A
189
2 O TOZOMAL K ALITIM
1. Bir arı kovanında bulunan bireylerden, çekinik bir özellik 3. Aşağıdaki tabloda bir toplumda doğan çocuklardaki
(a) bakımından aynı fenotipte olanların bazıları, şekildeki kalıtsal hastalıklarla ilgili bazı bilgiler verilmiştir.
soyağacında koyu renkle gösterilmiştir.
Akraba evliliği Akraba evliliği
1 2
Dişi yapan yapmayan
Erkek
Kalıtsal hastalık
24(%10,7) 17(%3,7)
3 4 5 görülen çocuk sayısı
Kalıtsal hastalık
görülmeyen çocuk 200(%89,3) 444(%96,3)
sayısı
Bu soyağacındaki numaralı bireylerin, genotipleri
veya fenotipleriyle ilgili olarak aşağıda verilenlerden Tablodaki verilere göre,
hangisi yanlıştır? (arılarda dişi bireyler 2n, erkek bireyler I. Akraba evliliği kalıtsal hastalıkların fenotipte
ise n kromozomludur.) görülme oranını artırır.
II. Akraba evliliğinde, kalıtsal hastalığı olan bebeklerin
A) 4. birey, A veya a fenotiplidir.
çoğu ölü doğmaktadır.
B) 2. birey, Aa genotiplidir.
III. Akraba evliliğinden doğan çocuklar aynı kalıtsal
C) 1. birey, a genotiplidir. hastalığa sahiptir.
D) 5. birey, Aa genotiplidir. ifadelerinden hangileri söylenebilir?
E) 3. birey AA veya Aa genotipli olabilir.
4. Canlılarda, bazı karakterlerin oluşması, genlerde var olan

2. Sirke sineklerinde CO2 ye duyarlı olmaya sitoplazmada
bir özelliğin ancak belirli çevre şartlarında ortaya
bulunan bir virüs neden olmaktadır. Bu virüsün, sineklere
çıkmasıyla sağlanır.
yumurtalarda taşınarak bulaştığı ileri sürülmektedir.
Buna göre, aşağıda verilen durumlardan hangisi,
Farklı sirke sinekleri arasında yapılan,
yukarıdaki tanıma uygun olarak ortaya çıkmış bir
I. Normal bir dişi, CO2 ye duyarlı bir erkekle özellik değildir?
çaprazlanırsa, oğul döldeki bireylerden çok azı CO2
ye duyarlı olur. A) İnsanlarda, tek yumurta ikizlerinin farklı boy ve kiloda
olması
II. CO2 ye duyarlı bir dişi ile CO2 ye duyarlı bir erkek
çaprazlanırsa, oğul döldeki bütün bireyler CO2 ye B) Aynı genotipli zigotlardan meydana gelen dişi
duyarlı olur. larvaların, beslenmeye bağlı olarak, bazılarının kısır
bazılarının ise üreme yeteneğinde olması
III. CO2 ye duyarlı bir dişi, normal bir erkekle
çaprazlanırsa, oğul döldeki bütün bireyler CO2 ye C) Mısır bitkisinden alınan bazı tohumların, aydınlık
duyarlı olur. ortamda çimlendirildiklerinde bile, yeşil renk
oluşturamadan ölmeleri
çaprazlama sonuçlarından hangileri bu görüşü D) Aynı türden iki otsu bitkinin dağlık bölgede
destekleyen birer kanıt olabilir? yaşayanının kısa köklü, ovada yaşayanın ise uzun
köklü olması
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız III
E) İstiridyelerin, yapıştıkları kayalara bağlı olarak farklı
D) Yalnız II E) Yalnız I kabuk şekillerine sahip olması
1.E 2.C 3.A 4.C
190
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
5. Evcil tavşanlarda siyah kürk rengi dominant bir gene (B) 7. Aşağıdaki soy ağacında koyu renkli bireyler otozomal
bağlı olarak ortaya çıkar. Bunun resesifi olan (b) geni, kromozomlarda çekinik olarak kalıtılan kısa kirpikli olma
ancak homozigot durumda iken kahverengi kürk rengini özelliğini fenotipinde göstermektedir.
meydana getirmektedir.
Bu türde, kılların normal uzunlukta olması dominant bir

gen (R) ile sağlanırken, (r) geni kısa kıl oluşumuna neden
olmaktadır.
Buna göre, iki karakter yönüyle de heterozigot X

genotipli olan bir tavşan ile homozigot siyah tüylü ve
kısa kıllı başka bir tavşanın çiftleştirilmesi sonucunda, Bu soy ağacında X ile gösterilen bireyin kısa kirpikli
aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip bireyler olma olasılığı aşağıdakilerden hangisidir?
oluşabilir?
A) 1/4 B) 1/9 C) 1/2
A) Her iki karakter yönüyle de resesif (çekinik) fenotipli
olan D) 1/16 E) 3/16
B) Kahverengi kürk renginde ve uzun (normal) kıl
fenotipinde olan
C) Her iki karakter yönüyle de homozigot dominant
genotipli olan
D) Kahverengi kürk renginde ve kısa kıl fenotipine sahip
olan
E) Siyah kürk renginde ve kısa kıl fenotipine sahip olan
8. 0 kan gruplu olan bir anne ve AB kan gruplu olan bir

babanın, üç çocuğunun kan grupları şekildeki
soyağacında gösterilmiştir.
0 AB
Anne Baba
A B AB
6. Vücut kromozomlarıyla taşınan, eş baskın bir özelliği (MN
kan grubunu) fenotipinde gösteren bireyler, soyağacında Erkek Erkek Kız
koyu renkle gösterilmiştir.
Soyağacındaki veriler,
Dişi
I. Erkek kardeşler tek yumurta ikizi olabilirler.
Erkek
II. Annede, bazı yumurtaların oluşumu sırasında
1 2 ayrılmama meydana gelmiş olabilir.
III. Babada, bazı üreme hücreleri oluşurken ayrılmama
meydana gelmiş olabilir.
3 4 5
kararlarından hangilerine varılabilmesi için yeterli
Bu soyağacının doğru olabilmesi için, numaralı olur?
bireylerden hangisinin de, koyu renkle gösterilmesi
gerekir? A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I
A) 4 B) 2 C) 1 D) 5 E) 3 D) I ve III E) Yalnız III
5.E 6.E 7.B 8.E
191
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Kromozom üzerindeki bir genin, aynı kromozom 2. Aslanağzı bitkilerinde üç farklı çiçek rengi görülebilir.
üzerindeki başka bir genin fenotipik etkisini değiştirmesine Kırmızı ve beyaz çiçekli bitkilerin çaprazlanmasıyla
epistasi denir. meydana gelen bütün bitkiler pembe çiçekli olmuştur.
Aynı kromozomda bulunan genlerle aktarılan bu durum, Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
memeli bir hayvanın kürk rengi üzerinde aşağıda
açıklanmıştır. A) Kırmızı ve beyaz çiçek geninin farklı lokuslarda
bulunmasıyla
Genotip B) Pembe çiçek rengi genini taşıyan kromozomlarda
Kürk rengi mutasyon olmasıyla
Homozigot Heterozigot C) Çiçek rengini oluşturan alleller arasında tam
baskınlığın görülmemesiyle
Kahverengi kürk bb – D) Çiçek renginin kalıtımında ikiden fazla genin etkili
olmasıyla
Siyah kürk BB Bb E) Beyaz ve kırmızı rengin oluşmasının sağlayan genler
arasında eş baskınlığın olmasıyla
Kıllarda Genotip
Pigment
Depolama Homozigot Heterozigot
Pigment
EE Ee
depolama
3. İnsanda açık alınlılık otozomlar üzerinde baskın bir gen ile
Pigment kalıtılmaktadır.
ee –
depolamama
Aşağıdaki soy ağacında açık alınlı olan bireyler koyu
Memeli hayvanda pigment depolama özelliği varsa siyah renkle belirtilmiştir.
veya kahverengi kürke sahiptir. Dişi
1 2 3
Eğer pigment depolama karakteri homozigot çekinikse Erkek
(ee) kürk rengi genotipine bakılmaksızın sarı olur.
4
Bu bilgilere göre, aşağıdaki yargılardan hangisine
varılamaz?
5 6 7
A) Genotipi BBee olan bir memeli hayvan siyah kürk
rengine sahiptir. Bu soy ağacı ile ilgili, aşağıdaki yargılardan hangisine
B) BbEe ve bbee genotipli ebeveynlerin çifleşmesi varılamaz?
sonucu sarı kürk rengine sahip bireyler oluşabilir.
A) 7 numaralı bireye 1 numaralı bireyden açık alınlı
C) Siyah kürk rengi geni, kahverengi kürk rengi genine
olmama geni aktarılmıştır.
baskındır.
B) 2 veya 3 numaralı bireylerde üreme sırasında
D) Memeli hayvanda pigment depolama özelliği yok ise mutasyon meydana gelmiştir.
kürk rengi bakımından hem homozigot hem de
C) 4 ve 5 numaralı bireyler ilgili karakter yönüyle
heterozigot bireyler sarı olmaktadır. otozomlarında farklı genleri taşırlar.
E) Her iki karakter bakımından da homozigot baskın D) 4 numaralı birey açık alınlılık bakımından
genotipe sahip olan bireyler siyah kürklü olur. homozigottur.
E) 6 numaralı birey açık alınlılık genini anne annesinden
almıştır.
1.A 2.C 3.C
192
Orıjinal
® Sorular 1
4. Farklı canlılarda görülen, aşağıdaki özelliklerden 6. Tavşanlarda post rengi çok alelli kalıtıma örnektir. Bu
hangisinin oluşmasında kalıtım ve çevre birlikte etkili canlılarda post renginden sorumlu olan genler ve
olur? aralarındaki ilişki şu şekildedir.
C ¾® Yabani tip
A) Kıvırcık saçlı anne ve babanın, düz saçlı bir
çocuklarının olması cch ¾® Gümüşi
B) İki tane sarı tohumlu bezelyenin çaprazlanması ile ch
¾® Himalaya
yeşil tohumlu bir bezelyenin oluşması
ca ¾® Albino
C) A kan grubundan baba ile B kan grubundan annenin,
0 kan gruplu çocuklarının olması C > cch > ch > ca
D) XX kromozomlu sineklerin dişi, X0 kromozomlu Buna göre, tavşanlarda post rengi ve kalıtımıyla ilgili
sineklerin ise erkek olması olarak,
E) Çift yumurta ikizlerinin farklı fenotipik özelliklere sahip
I. Himalaya tipi tavşanda post rengi genotipi chch
olması
veya chca şeklindedir.
II. Post rengi bakımından on farklı genotip ve 4 farklı
fenotip yazılabilir.
III. Yabani tip tavşan ile albino tavşanın üremesinden
her zaman yabani tip yavrular doğar.
açıklamalarından hangileri söylenemez?

5. Bitkilerde albinoluk geni otozomal kromozomlar üzerinde
taşınan ve çekinik durumda öldürücü niteliğe sahip bir D) II ve III E) I, II ve III
gendir. Albino bitkiler, tohumdaki depo besin bitince
ölürler.
B: Klorofil üretme geni

Albino bitki
b: Albinoluk geni
Yeşil bitki
BB, Bb ¾®Yeşil bitki
bb ¾® Albino bitki
Bu bilgilere göre, aşağıdaki soy ağaçlarının

hangisinde gösterilen kalıtım biçimi albinoluğa ait
olamaz?
A) B) 7. Bir ailede babanın A, annenin B kan grubundan olduğu

biliniyor.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi anne ve babanın

kan grubunun heterozigot olduğuna kanıt olarak
C) D) gösterilebilir?
A) Çocuklarının kan grubunun A olması

B) Erkek çocuklarının kan grubunun B olması
E) C) 0 kan gruplu çocuklarının doğması
D) Annenin çocuğuna kan verebilmesi
E) Babanın anneye kan verememesi
4.E 5.B 6.B 7.C
193
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR GONOZOMAL KALITIM ve MUTASYONLAR
1. Biyoloji öğretmeni Erdinç Çakıroğlu öğrencilerine X 3. İnsanda cinsiyetin belirlenmesinde etkili olan X ve Y
kromozomu üzerinde taşınan ve çekinik genler ile kalıtılan kromozomlarının homolog olan bölgeleri olduğu gibi
renk körlüğü, hemofili gibi karakterlerin kalıtımı ile ilgili homolog olmayan bölgeleri de vardır.
soyağacı sorularını çözmeleri için ipucu vermek
istemektedir. Sadece X’te
1
bulunan segment
Erdinç Hoca, konu ile ilgili olarak öğrencilerine,
I. Anne hasta ise tüm erkek çocukları da hasta 2 Homolog

2
olmalıdır. segment
II. Baba hasta ise tüm erkek çocukları da hasta
X 3 Sadece Y’de
olmalıdır.
Y bulunan segment
III. Kız çocuk hasta ise babası da kesin olarak hasta
olmalıdır.
Şekilde numaralanmış bölgelerde bulunan genler için,
IV. Erkek çocuk hasta ise annesi de kesin olarak hasta
olmalıdır. I. 1. bölgede bulunan genler ile kalıtılan karakterler
sadece dişi bireylerin fenotipinde gözlenir.
bilgilerinden hangilerini uygun ipucu olarak
II. 2. bölgede bulunan genlerin kalıtım kuralları
verecektir?
otozomal genlerin kalıtım kurallarıyla aynıdır.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III III. 3. bölgede bulunan genler ile kalıtılan karakterler
sadece erkek bireylerin fenotipinde gözlenir.
4. Renk körlüğü ve hemofili karakterlerinin kalıtım

özellikleri ile ilgili sınıfını bilgilendiren biyoloji
öğretmeni, aşağıdakilerden hangisini, bu iki karakterin
ortak özelliği olarak belirtemez?
A) Çekinik gen ile kalıtılma

2. Mitokondriyal kalıtım için aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur? B) Kadınlarda homozigot durumda fenotipte etkisini
gösterebilme
A) Babadan erkek çocuğa aktarılır. C) X kromozomunun Y kromozomu ile homolog
B) Babadan kız çocuğa aktarılır. olmayan bölgesindeki genler ile kalıtılma
C) Anneden hem kız hem de erkek çocuğa aktarılır. D) Erkeklerde haploit durumda fenotipte etkisini
D) X kromozomuna bağlı çekinik olarak kalıtılır. gösterebilme
E) Y kromozomu üzerinde aktarılır. E) Tedavi edilmemesi durumunda bireyin ölümüne

neden olma
1.C 2.C 3.D 4.E
194
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım GONOZOMAL KALITIM ve MUTASYONLAR KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Aşağıdaki soyağacında koyu renkli bireyler renk körüdür. 3. İnsanlarda görülen kırmızı - yeşil renk körlüğü, X
kromozomları üzerinde taşınan, çekinik bir gene bağlı olarak
1 2 Dişi
ortaya çıkar.
Erkek Buna göre, ebeveynlerin renk körlüğü yönü ile
3 genotipleri;
4
 K ailesi XRXR (Annesi) ile XrY (Baba),
5 6
 L ailesi XrXr (Anne) ile XRY (Baba),
 M ailesi XRXr (Anne) ile XRY (Baba),

7 8 9  N ailesi XrXr (Anne) ile XrY (Baba)
Soyağacındaki numaralandırılmış bireyler için, şeklindeki ailelerin hangilerinde, sadece erkek

çocuklar renk körü olabilir?
I. 7 numaralı birey, 6 numaralı bireyden renk körlüğü
geni almıştır.
A) Yalnız N B) L ve M C) K ve N
II. 9 numaralı bireye 5 numaralı bireyden hem X
hem de Y kromozomu aktarılmıştır. D) N ve M E) Yalnız K
III. 4 numaralı birey 1 ve 2 numaralı bireylerden farklı
özeliklerde gen almıştır.
IV. 3 ve 5 numaralı bireylerde renk körlüğü geni yoktur.
4. Akraba evlilikleri, aralarında kan bağı olan kişiler

arasındaki evliliklerdir. Akraba evliliği zararlı baskın gen ve
çekinik genlerin yan yana gelme olasılığını artırdığından
genetik hastalıkların görülmesine yol açar. Yani akraba
evliliklerinin hastalığa neden olabilmesi için anne ve
babanın her ikisinin de hastalık geni taşıması gerekir.
2. Kalıtım özellikleri;
I. Tüm akraba evliliklerinde çocuklarda hastalık
I. X kromozomlarında taşınan, görülür.
II. haploid kromozomlu bireylerde bulunan, II. Anne ve babadan herhangi birinde hastalık geni
III. otozomlar üzerinde taşınan, bulunması çocuklarda hastalık görülmesi için
IV. Y kromozomunun X kromozomu ile homolog yeterlidir.
olmayan bölgesinde taşınan III. Akraba evlilikleri çekinik özellikteki hastalık
genlerinin bir araya gelme olasılığını artırdığı için
şeklinde olan genlerden hangileri baskın da olsa risklidir.
çekinik de olsa canlının fenotipinde mutlaka etkisini
gösterir? yargılarından hangilerine varılabilir?
A) III ve IV B) II, III ve IV C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız III C) I, II ve III
D) II ve IV E) I, II ve III D) I ve II E) II ve III
1.D 2.D 3.B 4.B
195
KARMA SORULAR 1
1. İki aileden oluşan şekildeki soyağacında, bireylerden renk 3. İnsanlarda, dişlerdeki dentin tabakasının yeterince
körü olanları koyu renkle gösterilmiştir. gelişememesi hastalığı, X kromozomu üzerinde taşınan
Dişi bir genle belirlenir.
1 2
Erkek Belirtilen hastalığın, kadınlarda erkeklerden daha fazla
3 4 5 6 oranda görülmesine;
I. hastalığı belirleyen genin çekinik özellikte olması,

7 8 9
II. hastalığın, ancak heterozigot durumda ortaya
Bu soyağacında, renk körlüğünün kalıtımıyla ilgili çıkması,
olarak, aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? III. hastalığın oluşmasında, bazı cinsiyet hormonlarının
da etkili olması,
A) 7. ve 8. bireyler, sağlıklı olmayı sağlayan genlerini
IV. hastalığı belirleyen genin baskın özellikte olması
annelerinden almıştır.
B) 9. birey, anne ve babasından aynı özellikteki genleri durumlarından hangileri neden olmuş olabilir?
almıştır.
C) 3. birey sağlıklı olmayı sağlayan geni anne veya A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
babasından alabilir.
D) III ve IV E) Yalnız IV
D) 4. birey, hasta olmasına neden geni annesinden
almıştır.
E) 5. bireye, 1. ve 2. bireylerden aynı özellikte olan
genler aktarılmıştır.
4. “A” fenotipli bir erkek arı, “a” fenotipli bir kraliçe arıyla
çiftleştirilmiştir.
2. İnsanlarda, XYY kromozomlu erkek bireyler; mayoz
bölünme sırasındaki ayrılmama olayına bağlı olarak Kraliçe arının peteklere bıraktığı yumurtalardan
meydana gelmişlerdir. YY gonozomlu sperm ile normal bir gelişen işçi ve kraliçe arıların “A” erkek arıların ise “a”
yumurtanın döllenmesi sonucunda oluşurlar. fenotipinde olma olasılığı aşağıdakilerin hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
Böyle bir bireyin oluşmasında, döllenmeyi sağlayan (Erkek arılar haploit (n); kraliçe ve işçi arılar diploit (2n)
sperm hücresi için, kromozomludur.)
I. Mayoz I bölünmesindeki ayrılmama olayı sonucu Kraliçe arının İşçi arının Erkek arının
meydana gelmiştir. “A” fenotipli “A” fenotipli “a” fenotipli
olma olasılığı olma olasılığı olma olasılığı
II. Profaz I de gerçekleşen, krossing over olayı sonucu
(%) (%) (%)
meydana gelmiştir.
III. Mayozun ikinci bölünmesinde, bir kromozomda A) 0 0 100
kardeş kromatitlerin ayrılmaması gerçekleşmiştir. B) 0 50 50
açıklamalarından hangileri doğrudur? C) 50 50 100
A) I ve III B) Yalnız III C) Yalnız I D) 100 100 0
E) 100 100 100

1.E 2.B 3.E 4.E
196
KARMA SORULAR 1
5. İnsanlarda, Y kromozomunda taşınan bir gen, ayaklarda 7. Aşağıdaki soyağacında, bazı çocukların renk körlüğü
bitişik parmaklılığa neden olmaktadır. yönüyle genotipleri belirtilmiştir.
Bir ailedeki bireylerde, bitişik parmaklı olanlar Dişi

soyağacında koyu renkle gösterilmiştir. Baba Anne Erkek
Dişi
Erkek
XRY XrXr
1 2
Bu soyağacında taralı olarak gösterilen bireyin renk
körü olma olasılığı nedir?
3 4 5
A) %75 B) %100 C) %20 D) %40 E) %50
Soyağacındaki bireylerin hangilerinde, bu özelliğin
atalardan geçmediği ve mutasyon sonucunda ortaya
çıktığı kesin olarak söylenir?
A) 1 ve 2 B) 2 ve 5 C) Yalnız 1
D) Yalnız 2 E) 3 ve 4
8. Dişi bireyde gözlenen gonozomal ayrılmama ve sonuçları

aşağıda şematik olarak açıklanmıştır.
44 + XX 44 + XY
22 + XX 22 + O 22 + X 22 + Y
44 + XXX 44 + XXY 44 + XO 44 + Y0
Süper Klinefelter Turner X kromozomu
6. Üç farklı aileye ait soyağacında, aynı fenotipte olan
dişi erkek dişi taşımayan zigot
bireyler koyu renkle gösterilmiştir.
gelişemez!
Dişi
Erkek Şemadaki bilgilere dayanarak,
I. X kromozomu hayati genleri taşıdığından bu

kromozomu taşımayan insan oluşamaz.
II. Y kromozomu hayati genleri taşıdığından bu
kromozomu taşımayan insan oluşamaz.
Soyağacında gösterilen bu özellik;
III. Cinsiyetin belirlenmesinde Y kromozomunun varlığı
I. Y kromozomunda, belirleyici etkiye sahiptir.
II. vücut kromozomlarında çekinik, IV. Cinsiyetin belirlenmesinde X kromozomunun sayısı
III. X kromozomuna bağlı çekinik belirleyici etkiye sahiptir.
yöntemlerinden hangileriyle aktarılıyor olabilir? yargılarından hangilerine varılabilir?
A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) I ve II E) I ve III D) II ve IV E) III ve IV
5.C 6.A 7.E 8.B
197
KARMA SORULAR 2
1. Kedilerde post renginde etkili olan siyah (S) ve sarı (s) 3. İki aileden oluşan şekildeki soyağacında, koyu renkle
genleri eş baskın özellik göstermektedir. gösterilen bireyler, belirli bir özellik bakımından aynı
fenotiptedirler.
Bu özellik yönüyle sadece dişi kedilerin alacalı (Ss)
olması, Dişi
Erkek
I. erkek kedilerde, ilgili özelliğin sadece bir genle
temsil edilmesi,
II. erkek kedilerde, Y kromozomu üzerinde bulanan
genin, X kromozomu üzerindeki geni baskılaması,
III. post renginin oluşmasını sağlayan genlerin X Bu özellik;
kromozomu üzerinde taşınması
I. otozomal kromozomlarda baskın,
faktörlerinden hangileriyle açıklanabilir? II. X kromozomlarında baskın,
(Kedilerde XX dişi, XY ise erkek olmaktadır.) III. otozomal kromozomlarda çekinik,
IV. X kromozomlarında çekinik
A) I ve III B) I ve II C) Yalnız I
genlerden hangileriyle aktarılıyor olabilir?
A) I, III ve IV B) II, III ve IV C) I ve II
D) Yalnız IV E) I, II ve III
4. Meyve sineklerinde eşeyin oluşmasında X ve Y

kromozomları rol oynar. Erkek sineklerde X ve Y; dişi
2. İki farklı aileye ait soy ağaçlarında, belirli bir özellik sineklerde iki X kromozomu birlikte bulunur. Bu sineklerde
yönüyle aynı fenotipte olan bireyler koyu renkle gözün beyaz renkli olmasını sağlayan gen çekinik
gösterilmiştir. özellikte olup sadece X kromozomu üzerinde taşınırken
baskın aleli kırmızı gözlü olmayı sağlar.
Dişi
Erkek Buna göre, kırmızı gözlü erkek meyve sineği ile beyaz
gözlü dişi meyve sineğinin çaprazlanması sonucu;
I. heterozigot kırmızı gözlü dişi,
Bu soy ağaçlarında kalıtımı gösterilen özellik, II. beyaz gözlü erkek,

aşağıdaki yollardan hangisiyle aktarılıyor olabilir? III. beyaz gözlü dişi,
IV. homozigot kırmızı gözlü dişi
A) X kromozomunda baskın
B) Vücut kromozomlarında baskın bireylerinden hangileri oluşabilir?
C) X kromozomunda çekinik
D) Y kromozomunun homolog olmayan bölgesinde
E) Vücut kromozomlarında çekinik D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
1.A 2.B 3.A 4.A
198
KARMA SORULAR 2
5. Avrupalılar tropikal bölgelere gittiklerinde, sıtmadan dolayı 7. Bir memeli türünde, X kromozomlarının kendine özgü
çok sayıda insan ölmüştür. Halbuki, yıllardır burada bölgesinde, “baskın” veya “çekinik” olarak aktarılan bir
yaşayan yerlilerde sıtma hastalığı çok az oranda karakter bulunmaktadır. Böyle bir karakter için, çekinik
görülmektedir. olan dişi birey, baskın olan bir erkek ile çiftleştiriliyor.
Bu durumun ortaya çıkmasında,

K k k
I. Toplumlarda, hastalığa duyarlı genleri taşıyan X
bireyler sürekli olarak genetik ölümle elemine
edilmiştir.
II. Farklı bir ortama gelen insanlarda hastalıklara karşı Erkek birey Dişi birey
direnç sağlayan bazı genler bulunmayabilir.
Bu çaprazlamadan oluşacak ilk döl için,
III. Her toplum, geçmişte etkisinde kaldığı hastalıklara
karşı dayanıklılık sağlayan genleri gen havuzunda I. Dişi bireylerin fenotiplerinde, çekinik özellik ortaya
yüksek oranda taşır. çıkmaz.
faktörlerinden hangileri etkili olmuş olabilir? II. Dişi ve erkek bireylerin, çekinik fenotipi gösterme
oranları aynıdır.
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I III. Erkek bireylerin tümü, bu özellik yönüyle aynı
fenotipte olur.
A) II ve III B) I ve III C) Yalnız I
6. İnsanda görülen otozomal ayrılmama ve sonuçları
aşağıdaki şemada gösterilmiştir.
44 + XX 44 + XY
23 + X 21 + X X 22 + X 22 + Y 8. Eşey kromozomları sadece cinsiyeti tayin etmez. Bu

kromozomlarda, aynı zamanda bazı otozomal özellikleri
kontrol eden genler de bulunur.
45 + XX 45 + XY 43 + XX 43 + XY
Cinsiyet kromozomlarına ait olan, aşağıdaki
Mongol Mongol Eksik otozom
dişi erkek özelliklerden hangisi, yukarıdaki yargıyı desteklemek
taşıyan zigotlar
gelişemez! için kullanılabilir?
Down Sendromu
A) X kromozomu, Y kromozomundan daha büyük
Şemadaki bilgilere dayanarak,
olduğu için, X kromozomunda bulunan bazı genler Y
I. Fazla otozom bulundurma insanda anormalliğe kromozomunda bulunmaz.
neden olmaz. B) X ve Y kromozomlarının homolog bölgesinde, aynı
II. Eksik otozom bulunduran insan yoktur. karaktere etki eden genler bulunabilir.
III. Otozomal ayrılmama olması cinsiyetin belirlenme C) Vücudumuzu oluşturan bütün hücrelerde, otozomal
kuralını değiştirmez. kromozomlarla birlikte, cinsiyet kromozomları
bulunur.
D) İnsanların X kromozomunda bulunan genler, cinsiyet
hormonlarının üretilmesinde etkilidir.
E) Balık pulluluk ve kulak kıllılığı gibi karakterler,
D) II ve III E) I, II ve III babadan oğula Y kromozomuyla aktarılırlar.
5.E 6.D 7.B 8.E
199
KARMA SORULAR 3
1. Sirke sineklerinde, kırmızı (K) ve beyaz (k) göz rengi 3. Hemofili hastası olmayan anne ve babadan, hemofili
genleri X kromozomu üzerinde taşınır. hastası bir çocuk dünyaya geliyor.
Buna göre, sirke sineklerindeki göz rengi karakteriyle Bu durumla ilgili olarak, aşağıda verilenlerden hangisi
ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? (Sirke yanlıştır? (Hemofili hastalığı, X kromozomunda taşınan
sineklerinde, iki veya daha fazla X kromozomu taşıyanlar çekinik bir genle belirlenir.)
dişi, bir X kromozomu taşıyanlar ise erkek olur.)
A) Babada hastalıkla ilgili (çekinik) gen yoktur.
A) Erkek sineğin beyaz gözlü olması, annesinin de B) Erkek çocuklar, bu karakter bakımından tek gen
beyaz gözlü olduğunu gösterir. bulundururlar.
B) Dişi sinekler, bu karakterle ilgili olarak, üç farklı C) Anne bu özellik yönüyle taşıyıcıdır.
genotipte ve iki farklı fenotipte olabilirler.
D) Bu ailede, sadece erkek çocuklar hasta olabilirler.
C) Dişi sinekler, göz rengi yönüyle, heterozigot veya
E) Ailenin bütün kız çocukları taşıyıcı olur.
homozigot genotipli olabilirler.
D) Erkek sineklerde, göz rengi karakteriyle ilgili genler,
homozigot olarak bulunamaz.
E) Homozigot kırmızı gözlü dişi sineğin, bütün erkek
yavruları kırmızı gözlü olur.
4. “Lorenzo’nun Yağı” filmine de konu olan “Adreno

lökodistrofi (ALD) sendromu” vücutta biriken doymuş
2. Annenin yaşına bağlı olarak, çocuklarında down yağların bir enzim eksikliğine bağlı olarak sinir
sendromu görülme ihtimali aşağıda verilmiştir. hücrelerindeki miyelin kılıfları eritmesidir. Hastalığın erken
dönemlerinde davranış bozukluğu, sağırlık, körlük ve
45 ve kısmi felç görülür. İleri dönemde ALD hastaları ergenliğe
15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44
üstü ulaşmadan ölmektedir.
1/2300 1/1600 1/1200 1/880 1/290 1/100 1/45 Yapılan çalışmalar bu hastalığın X kromozomu üzerinde
taşınan çekinik özellikte bir gen ile kalıtıldığını ortaya
Tablodaki bilgilere göre, koymuştur.
I. Doğum yapan bir annenin yaşı ne olursa olsun Bu bilgilere dayanarak, ALD sendromu için,
çocuklarında down sendromu görülme ihtimali
vardır. I. Hastalığa neden olan gen babadan çocuklarına
aktarılamaz.
II. 18 yaşındaki bir kadının çocuklarında down
sendromu görülme olasılığı, 33 yaşındaki bir II. Sadece erkek çocuklarda gözlenir.
kadının çocuklarına göre daha yüksektir. III. Sadece kız çocuklarda gözlenir.
III. Annenin yaşı ilerledikçe doğuracağı çocuklarda IV. Hastalığa neden olan gen anneden çocuklarına
down sendromu görülme ihtimali artar. aktarılamaz.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) I ve II B) Yalnız II C) Yalnız I A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) I ve III E) Yalnız III D) III ve IV E) II, III ve IV
1.A 2.D 3.E 4.B
200
KARMA SORULAR 3
5. 7. İnsanlarda, hemofili (kanın pıhtılaşmaması) hastalığı X

Farklı canlılarda gözlenen, aşağıdaki kromozomundaki çekinik bir genle aktarılır. Aşağıdaki
özelliklerden hangisinin ortaya çıkma- soyağacında hemofili olan tüm bireyler taralı olarak
sında bazı çevre faktörleri de etkili gösterilmiştir.
olur?
1 2
Dişi
Erkek
3 4
Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci, aşağıdakilerden 5

Bu soyağacında, numaralarla gösterilen bireylerden
A) İnsanlarda renk körlüğünün oluşması hangilerinde hemofililik geni kesinlikle bulunur?
B) Kaktüslerde iğne yapraklı olma
A) 1, 2 ve 4 B) 2, 4 ve 5 C) 1 ve 2
C) İnsanlarda dil yuvarlama
D) Sirke sineklerinde göz renginin oluşması D) 2 ve 3 E) 4 ve 5
E) Bitkilerin yeşil yapraklı olması
8. Biyoloji Öğretmeni, biyolojik çeşitlilik ile ilgili bazı

kavramların özelliğini tahtada öğrencilerine göstermiştir.
6. Belirli bir özelliği fenotipinde gösteren bireyler aşağıdaki

soy ağacında koyu renkle gösterilmiştir.
 Genetik özellikleri farklı, aynı türden iki bir
hücrelinin, yan yana gelerek, aralarında
kurulan sitoplazmik köprü ile gen alışverişi
yapmasıdır.
 Kromozomların yapısının, sayısının veya
genlerin değişmesi şeklindeki olaylardır.
Bu karakterin kalıtımını sağlayan gen;  Homolog kromozomların kardeş olmayan
kromatitleri arasındaki gen alışverişidir.
I. aleliyle eş baskın,
 Eşeyli üreyen canlılarda kromozom çiftinin
II. otozomal çekinik,
birinin anadan diğerinin babadan gelmesidir.
III. otozomal baskın,
IV. X’e bağlı çekinik,
Buna göre, tahtada özelliği bulunmayan kavram
V. X’e bağlı baskın
aşağıdakilerden hangisidir?
özelliklerinden hangilerine sahip olabilir?
A) Rekombinasyon B) Konjugasyon
A) I ve II B) II ve IV C) III ve V C) Modifikasyon D) Krossing over
D) I, II ve IV E) III, IV ve V E) Mutasyon
5.E 6.A 7.B 8.C
201
KARMA SORULAR 4
1. İnsanlarda, Y kromozomunun kendine özgü kısmında 3. İki farklı aileye ait şekildeki soyağacında, renk körü olan
taşınan bir karakter için, bireyler koyu renkle, normal görüşlü olan bireyler ise
beyaz olarak gösterilmiştir.
I. Kızlarda görülebilmesi için, annenin genotipinde de
bulunması gerekir. 1 2
Dişi
II. Baskın da olsa çekinikte olsa bulunduğu bireyde Erkek
etkisini gösterir. 3 4 5 6
III. Sadece erkeklerin fenotipinde görülür.

7 8
A) II ve III B) Yalnız II C) Yalnız I Bu soyağacındaki numaralı bireyler ve özellikleriyle

ilgili olarak, aşağıda verilen bilgilerden hangisi
D) I ve III E) Yalnız III yanlıştır?
A) 7. birey, babasından normal görüşlü olmayı sağlayan

X kromozomu almıştır.
B) 4. ve 8. bireyler, normal spermlerin, çekinik gen
taşıyan normal yumurtaları döllemesi sonucunda
oluşmuşlardır.
C) 1. birey, bu karakter (renk körlüğü) yönüyle
homozigot genotiplidir.
2. Bonellia isimli hortumlu hayvanda, üreme olayları
D) 3. bireyin oluşumunu sağlayan spermde, baskın gen
sırasında, yavru bireylerin cinsiyetlerinin belirlenmesi
taşıyan cinsiyet kromozomu vardır.
şekillerde gösterilmiştir.
E) 5. birey, anne ve babasından bu karakterle ilgili farklı
Ana canlıya yapışarak
alellere sahip X kromozomlarını almıştır.
gelişen bireyler erkek olurlar.
Suda serbest gelişen

Döllenmiş
larvalar dişi olurlar.
yumurtalar
Ana (dişi) Ana (dişi)

canlı canlı
Bu cinsiyet oluşumu yöntemiyle ilgili olarak,
I. Döllenmiş yumurtalardan oluşan, bütün erkek ve

dişi bireyler aynı genotipte olur. 4. Bal arılarında erkek bireyler haploit (n), dişi bireyler
II. İki farklı cinsiyetin oluşması, kromozom formüllerinin (kraliçe ve işçiler) ise diploit (2n) kromozomludur. Buna
farklı olmasından kaynaklanır. göre, üç karakter bakımından baskın özellik gösteren
III. Yavru bireylerin erkek veya dişi olmasında çevresel heterozigot bir dişi ile bu karakterleri (AbE) olan bir erkek
faktörler etkilidir. çaprazlanıyor.
Bu çaprazlamada, yumurtaların döllenme şansı %80

olduğuna göre, oğul dölde üç karakteri de baskın olan
işçi arıların bulunma olasılığı nedir?
A) 1\á B) ¿/ú C) 4\á D) 2\á E) 1\Ş

1.A 2.E 3.C 4.D
202
KARMA SORULAR 4
5. İnsanlarda, 44 + XYY şeklinde kromozom formülüne 8. İnsanlarda cinsiyet X ve Y kromozomları tarafından

sahip olan bireyler; belirlenir. X ve Y kromozomlarının tüm genleri birbirinin
aleli değildir. Sadece X kromozomu üzerinde bulunan
I. spermlerin oluşumu sırasında, mayoz – II genler olduğu gibi sadece Y kromozomu üzerinde bulunan
bölünmesinde oluşan ayrılmama, genler de vardır.
II. yumurta oluşumu sırasında, mayoz – I
Buna göre, bir erkeğin genotipinde bulunan çekinik
bölünmesinde oluşan ayrılmama,
bir gen;
III. otozomol (vücut) kromozomlarında oluşan ayrılmama
I. X kromozomunun Y ile homolog olmayan bölgesinde,
olaylarından hangilerinin sonucunda meydana gelebilir?
II. Y kromozomunun X ile homolog olmayan bölgesinde,
A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I III. otozomal kromozomlar üzerinde
D) I ve II E) Yalnız III durumlarından hangileriyle taşındığında bu kişinin

fenotipinde etkisini kesinlikle gösterir?
6. İnsanlarda görülebilen, aşağıdaki kalıtsal

karakterlerden hangisi, bir yönüyle diğerlerinden
farklıdır?
9. Tavuklarda (a) geni X kromozomu üzerinde taşınmaktadır.
A) Kulak memesinin yapışık olması Bu gen bakımından homozigot olan civcivler yumurtadan
çıkmadan ölmektedir.
B) Uzun boyluluk
C) Kıvırcık saçlı olma Bu karakter bakımından heterozigot olan bir horozla,
normal olan bir tavuğun çaprazlanmasıyla elde edilen
D) Kırmızı-yeşil renk körlüğü
bireyler soyağacında gösterilmiştir.
E) Orak hücreli anemi
Dişiler
Horoz Tavuk Erkekler
I II III
7. Renk körlüğü bakımından normal görüşlü olan bir ailede,

Bu çaprazlamada elde edilen numaralı civcivler
renk körü çocuklar dünyaya geliyor.
yaşadıklarına göre, genotipleri aşağıdakilerin
Renk körlüğü X kromozomunda taşınan çekinik bir hangisindeki gibi olabilir? (Tavuklarda XX erkek, XY ise
genle oluştuğuna göre, dişi bireyleri oluşturur.)
I. Renk körü olan çocukların tamamı erkektir.

I II III
II. Babada renk körlüğü geni çekinik olarak
bulunmaktadır. A) XaXa XaY XaXa
III. Anne renk körlüğü bakımından heterozigot
B) XAXa XaY XAXA
genotiplidir.
C) XAXA XaY XaXa
D) XaXa XAY XAXa
A) I ve III B) II ve III C) I ve II
E) XAXa XAY XaXa
D) Yalnız II E) Yalnız I
5.C 6.D 7.A 8.D 9.B
203
1 GONOZOMAL K ALITIM ve MUTASYONLAR
1. İnsanlarda, X ve Y kromozomlarının (gonozomların) 3. Bir araştırmacı, kuşlarla ilgili yaptığı deneylerde; normal
homolog bölgesinde ve çekinik genlerle aktarılan bir deri olarak (erkek olduğu için) yumurta sarısı proteini
hastalığı (Xeroderma pigmentosum) olduğu bilinmektedir. üretemeyen bir horoza, dişi eşey hormonları veriyor. Bu
durumdaki horozun karaciğer hücrelerinde, yumurta sarısı
Bu hastalığı fenotipinde gösteren bireyler, karanlık
proteinlerinin sentezlendiğini gözlemliyor.
odalarda veya güneş ışığından uzak ortamlarda
yaşamaya mahkumdurlar. Bu deneyleri yapan araştırmacının,
Çünkü, güneşten gelen zararlı ışınlar, derinin üst I. Kuşlarda, yumurta sarısı proteinin
kısmındaki hücrelerin DNA larını bozmakta, bu bozukluğu sentezlenmesinde, dişiye ait bazı eşey hormonları
düzeltecek bir mekanizma da bulunmamaktadır. etkili olur.
Bu karakter bakımından baskın özellikte olan normal II. Horozlarda, yumurta sarısı proteinin
insanların, güneş ışınlarından bu derece zarar sentezlenmesiyle ilgili genetik şifreler, sadece
görmüyor olmaları; karaciğer hücrelerinde bulunur.
III. Sağlıklı horozların hücrelerinde, yumurta sarısı
I. bozulan DNA ların tamirini sağlayan mekanizmanın
proteinin üretilmesini sağlayacak genler bulunur.
bulunması,
II. üst derilerindeki keratinleşmiş tabakanın kalın çıkarımlarından hangilerine ulaşması doğru olur?
olması,
III. derilerindeki melanin pigmentlerinin daha koyu A) I ve III B) Yalnız I C) II ve III
renklerde olması
durumlarından hangileri ile sağlanmıştır?
A) Yalnız III B) II ve III C) Yalnız I 4. Aşağıdaki soyağacında X kromozomu üzerinde çekinik

olarak taşınan bir gen ile kalıtılan karakteri fenotipinde
gösteren bireyler koyu renkte gösterilmiştir. “?” ile
gösterilen bireylerin fenotipleri bilinmemektedir.
Dişi
Erkek
? 1 2 ?
Soyağacı incelendiğinde 1 ve 2 numaralı bireylerin

evlendikleri kişilerin bu karakter bakımından genotipi
nasıl olmalıdır? (XA ¾® Baskın gen, Xa ¾® Çekinik
gen)
2. Normal görüşlü bir kadının, renk körlüğü bakımından

1 numaralı bireyin eşi 2 numaralı bireyin eşi
taşıyıcı (XRXr) olduğu iddia ediliyor.
Bu bireyin akrabalarıyla ilgili, aşağıdaki bilgilerden A) XA XA XaY

hangisi bu iddiayı kesin olarak ispatlar?
B) XA Xa XAY
A) Dedesinin normal görüşlü (XRY) olması
C) Xa Xa XaY
B) Kız kardeşinin renk körü (XrXr) olması
C) Erkek kardeşinin normal (XRY) görüşlü olması D) Xa Xa XAY
D) Babasının normal görüşlü (XRY) olması
E) XA Xa XaY
E) Annesinin renk körlüğü taşıyıcısı (XRXr) olması
1.C 2.B 3.A 4.E
204
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
5. Renk körü bireyler kırmızı ve yeşil renkleri birbirinden ayırt 7.  Hemofili hastalığı X kromozomu üzerinde taşınan
edemezler. Renk körlüğü kalıtsal bir hastalıktır. çekinik bir gen ile kalıtılmaktadır.
Renk körlüğünün kalıtımı ile ilgili olarak aşağıdaki  Hemofili anneyle, sağlıklı bir babanın taşıyıcı erkek
yargılardan hangisi yanlıştır? çocukları olmuştur.
Bu durum için,
A) X kromozomu üzerinde taşınan çekinik bir gen ile
kalıtılır. I. Erkek bireyde gonozomal ayrılmama gerçekleşmiş
B) Kadınlarda homozigot hâlde fenotipte etkisini olabilir.
gösterir. II. Dişi bireyde gonozomal ayrılmama gerçekleşmiş
C) Erkeklerde haploit durumda fenotipte etkisini gösterir. olabilir.
D) X kromozomu üzerinde taşınan baskın bir gen ile III. Oluşan bireyin gonozomları XXY şeklindedir.
kalıtılır. IV. Oluşan birey 45 kromozomludur.
E) Kadınlarda heterozigot durumda fenotipte etkisini
gösteremez. yorumlarından hangileri yapılabilir?
A) I ve III B) II ve III C) III ve IV
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
6. Ömer Faruk’un gonozom çiftleri ve üzerindeki genler

8. Kas distrofisi hastalığı, kasların gittikçe zayıflaması ve
aşağıdaki gibidir.
uyumlu çalışmamasıyla kendini gösterir. Bu gene sahip
A erkek çocuklar yaşamlarının ilk evrelerinde normal
görünüşlüdür. Fakat genellikle ergenliğe ulaşmadan
b
kasları erimeye ve artık madde şeklinde vücuttan atılmaya
C başlar. Sonuçta çocuk bir deri bir kemik kalır. Ölüm
d D ergenlik çağından önce gelir. Anne ya da baba olamazlar.
e e Bu karakterin kalıtımını sağlayan gen X kromozomunun Y
X ile homolog olmayan bölgesinde taşınır ve çekinik
F
özelliktedir.
g
Y Bu bilgilere dayanarak, kas distrofisinin kalıtımı için,
Buna göre, Ömer Faruk’un akrabalarının fenotipleriyle I. Sadece anneden erkek çocuklara geçebilir.
ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisinin doğruluğu II. Sadece babadan erkek çocuklara geçebilir.
kesin değildir? III. Sadece kız çocuklarda görülür.
IV. Sadece erkek çocuklarda görülür.
A) Annesi ® A
B) Babası ® D yorumlarından hangileri doğrudur?
C) Kız kardeşi ® d
A) II ve IV B) Yalnız III C) II ve III
D) Erkek kardeşi ® g
E) Oğlu ® F D) I ve IV E) Yalnız I
5.D 6.C 7.A 8.D
205
2 GONOZOMAL K ALITIM ve MUTASYONLAR
1. İnsanda cinsiyetin belirlenmesinde etkili olan X ve Y 3. Çekinik bir gen ile kalıtıldığı bilinen bir özelliğin
kromozomları tümüyle birbirinin homoloğu değildir. gonozomal kromozomlar üzerinde taşındığını
Sadece X kromozomu üzerinde bulunan genler ile açıklamak isteyen Biyoloji öğretmeni, öğrencilerine;
kalıtılan karakterler olduğu gibi sadece Y kromozomu
üzerinde bulunan genler ile kalıtılan karakterler de vardır. I. anneden erkek çocuklarına geçip geçmediği,
Buna göre; II. özelliği gösteren babanın tüm erkek çocuklarında

bu özelliğin görülüp görülmediği,
I. renk körlüğü, III. kadın ve erkeklerde görülme sıklığı arasında fark
II. hemofili, olup olmadığı,
III. kulak kıllılığı, IV. babadan kız çocuklarına geçip geçmediği,
IV. orak hücreli anemi V. özelliği gösteren annenin tüm erkek çocuklarında
bu özelliğin görülüp görülmediği
karakterlerinden hangileri bir cinsiyet türüne
özgüdür? bilgilerinden hangilerini de vermesi gerekir?
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız III A) I ve IV B) II ve III C) IV ve V
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV D) I, II ve IV E) II, III ve V
2. A B
ailesi ailesi
1 2 3 Dişi
Erkek
C
ailesi 4. Çekirgelerde normal erkekler 2n – 1 kromozomlu
4 5
(20 + X0), normal dişiler ise 2n kromozomlu (20 + XX)
olmaktadır.
6 7
Buna göre, çekirgelerde cinsiyetin belirlenmesi ve
Yukarıdaki soyağacında koyu renkle gösterilen bireyler cinsiyet kromozomlarıyla ilgili olarak, aşağıda
kulak kıllılığı özelliğini fenotiplerinde göstermektedir. verilenlerden hangisi yanlıştır?
Soyağacında numaralanmış bireyler için,
A) Normal bir üreme olayında, erkek ve dişi bireylerin
I. Her üç ailenin de erkek bireylerinin hepsinde bu oluşma olasılıkları eşittir.
özelliğe rastlanır. B) Erkeklerdeki mayoz bölünme sırasında, cinsiyet
II. 6 numaralı bireye bu özellik 2 numaralı bireyden kromozomlarında, krossing over ile gen değiştirme
aktarılmış olamaz. olasılığı yoktur.
III. 1, 4 ve 7 numaralı bireylerde bu karakterin C) Erkek bireyler cinsiyet kromozomu yönüyle, her
kalıtımını sağlayan gen bulunmaz. zaman tek çeşit sperm üretirler.
D) Bir dişi bireyin oluşabilmesi için, hem yumurtanın
hem de spermin cinsiyet (X) kromozomu
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III bulundurması gerekir.
E) Erkeklerin vücut hücrelerindeki gen sayısı, dişilerin
D) II ve III E) I, II ve III vücut hücrelerindekinden daha azdır.
1.C 2.E 3.E 4.C
206
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
5. Aşağıdaki soyağacında X kromozomunda taşınan ve Y 7. Kırmızı ve beyaz çiçekli aslanağzı bitkilerinin
kromozomunda aleli olmayan kırmızı-yeşil renk körlüğü ve çaprazlanması sonucu, F1 dölünde %100 pembe renkli
hemofili hastalığının kalıtımı gösterilmiştir. çiçek açan bitkiler meydana geliyor.
F1 dölündeki bireylerin kendileştirilmesiyle oluşan F2

dölünde ise %25 kırmızı, %50 pembe ve %25 beyaz
çiçekli bitkiler bulunuyor.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin kalıtım tekniği

1 2 3 4 5 6 yukarıda anlatılan duruma benzemez?
: Sağlıklı dişi : Sağlıklı erkek A) Kırmızı ve gri renkli sığırlardan, kırçıl (demir kırı)
buzağıların dünyaya gelmesi
: Renk körü dişi : Renk körü erkek B) A ve B kan grubundan anne – babanın, AB
grubundan çocuklarının doğması
: Hemofili dişi : Hemofili erkek C) Endülüs tavuklarında tüy renginin siyah, beyaz veya
mavi olması
D) İnsanlarda üç değişik şekilde (M, N ve MN) ortaya
: Renk körü ve : Renk körü ve
hemofili dişi hemofili erkek çıkan ve kan alışverişini etkilemeyen kan karakterinin
bulunması
Soyağacında numaralanmış bireylerden hangileri
E) Kuşlarda, Y kromozomu taşıyan zigotlardan dişilerin,
krossing over geçirmiş gametlerin döllenmeye
Y kromozomu taşımayan zigotlardan ise erkeklerin
katılması sonucu oluşmuş olabilir?
gelişmesi
A) 1 ve 6 B) 2 ve 5 C) 3 ve 4
D) 1, 3 ve 5 E) 2, 4 ve 6
8. Aşağıdaki soyağacında bir karakteri fenotipinde gösteren

bireyler koyu renkle gösterilmiştir.
Dişi
Erkek
6. Kromozom sayısı 2n olan bir memelide, oogenez

sırasında, mayoz-I bölünme evresinde bir kromozomda
ayrılmama olayı gerçekleşiyor.
Bu karakterin kalıtımını sağlayan gen;
Bu durumda;
I. otozomal baskın,
I. n + 1, II. otozomal çekinik,
II. n, III. X’e bağlı baskın,
III. n – 1 IV. X’ e bağlı çekinik
kromozom sayılı gametlerden hangileri oluşabilir? özeliklerden hangilerine sahip olamaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve III
D) I ve III E) I, II ve III D) II ve IV E) I, III ve IV
5.C 6.D 7.E 8.E
207
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. 3. Hemofili taşıyıcısı bir anne ile hemofili olmayan bir

babadan hemofili kız çocuğunun oluşması;
I. otozomları ayrılmamış yumurta ile gonozom

taşımayan spermin birleşmesi,
II. gonozomları ayrılmamış spermle normal
yumurtanın birleşmesi,
Yukarıdaki soyağacında koyu renkli bireyler kalıtsal olarak
aktarılan bir karaktere sahiptir. III. gonozom içermeyen bir spermle normal bir
yumurtanın birleşmesi,
Bu karakter;
durumlarından hangileri sonucu gerçekleşebilir?
I. Y’ye bağlı çekinik,
II. X’e bağlı çekinik, A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
III. otozomal baskın
genlerinden hangileriyle aktarılıyor olabilir?
4. Kromozomlarda ayrılmama sonucu oluşan bir bireyin
kromozom haritası aşağıda gösterilmiştir.
1 2 3 4 5
2. Aşağıdaki soyağacında cinsiyeti bilinmeyen ve kromozom

sayısı normal olan A bireyi;
6 7 8 9 10 11 12
 Kırmızı - yeşil renk körüdür.
 Renk körlüğü bakımından homozigot özelliğe
13 14 15 16 17 18
sahiptir.
19 20 21 22 X X Y
A Bu birey ve oluşumuyla ile ilgili,
I. Gonozomları ayrılmamış yumurta ile normal bir

Buna göre,
spermin döllenmesiyle oluşmuştur.
I. A bireyinin genotipi XrXr dir. II. Oluşturacağı gamette her durumda bir tane
II. A bireyinin annesi taşıyıcı, babası kırmızı-yeşil renk fazladan kromozom vardır.
körüdür. III. Kromozom sayısı normalden bir fazladır.
III. A bireyi ilgili geni sadece annesinden almıştır.
yargılarından hangileri söylenebilir?
yargılarından hangileri söylenebilir?
1.E 2.C 3.B 4.D
208
Orıjinal
® Sorular 1
5. İnsanda beşinci kromozomdaki bir kopma (delesyon) 7. Kromozomların yapısı üzerinde çeşitli mutasyonlar
‘’kedi miyavlaması’’ denilen özel bir sendromu ortaya meydana gelebilir. Bunlar aşağıda açıklamaları ve şematik
çıkarır. Eksik kromozom parçasına sahip doğan birey gösterimleriyle birlikte verilmiştir.
zekâ geriliğine sahiptir. Ağlarken kedi miyavlaması
şeklinde ses çıkaran bebek, genellikle doğumdan hemen  Delesyon: Kromozom üzerinde bir parçanın kopup
sonra veya erken çocukluk döneminde ölür. kaybolması
Bu bilgilere göre, kedi miyavlaması sendromuyla ilgili, A B C D E F A D E F
I. X kromozomu üzerinde çekinik olarak taşınır.  İnversiyon: Kromozomdan kopan parçanın ters
dönerek koptuğu yere tekrar bağlanması
II. Mutasyonla ortaya çıkabilir.
III. Kalıtsal olarak dölden döle aktarılabilir. A B C D E F A B C F E D
ifadelerinden hangileri doğrudur?  Duplikasyon: Kromozom üzerinden bir parçanın

tekrar etmesi
A B C D E F A B C B C D E F
 Translokasyon: Homolog olmayan kromozomlar
arasında parça değişmesi
A B C D E F A B M N P
K L M N P K L C D E F
Bu bilgilere göre,
I. Down sendromlu bireylerin oluşmasının sebebi

parça tekrarı (dublikasyon) ve translokasyondur.
II. Kromozom yapısında meydana gelen mutasyonlar
6. Bir ailedeki bireylere ait bazı özellikler şunlardır: bireyin kalıtsal özelliklerinin değişmesine yol açar.
 Anne renk körü ve hemofili taşıyıcısıdır. III. Aynı mutasyon bir kromozomda delesyona diğer bir
 Baba hemofili hastası olup renk körü değildir. kromozomda translokasyona neden olabilir.
 Erkek çocuk hem renk körü hem de hemofili yargılarından hangilerine varılabilir?
hastasıdır.
 Kız çocuk normal görüşlü ve hemofili A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
bakımından da sağlıklıdır.
I. Kız çocuğuna babasından hem renk körlüğü geni

hem de hemofili olma geni geçmiştir.
II. Erkek çocuğun genotipi XhrY şeklindedir.
III. Annede gamet oluşurken hemofili ve renk körlüğü
genleri krossing over ile yer değiştirmiştir.
5.B 6.A 7.A
209
1. Aşağıdaki soyağacında bir özelliğin bir ailedeki kalıtımı 3. Popülasyonda görülme sıklığı yüksek olan kalıtsal bir
verilmiştir. hastalığın kalıtım şeklini belirlemek isteyen bir araştırmacı,
bu hastalığın görüldüğü bir ailenin soyağacını aşağıdaki
gibi çiziyor.
Sağlıklı dişi Sağlıklı erkek

özelliği göstermeyen özelliği göstermeyen Hasta dişi Hasta erkek
erkek birey dişi birey
Bu hastalığın kalıtım şekliyle ilgili,
özelliği gösteren özelliği gösteren dişi
I. Hastalığın sadece erkek bireylerde ortaya çıkması,
erkek birey birey
Y’ye bağlı çekinik alel ile kalıtıldığına işaret
etmektedir.
Buna göre bu özelliğin kalıtımı ile ilgili, II. Bu hastalık kesinlikle otozomal baskın alel ile
kalıtılmaktadır.
I. X kromozomundaki baskın bir alel ile kalıtılıyor
olabilir. III. Soyağacında hasta dişi birey bulunmamasına karşın
bu hastalığa X’e bağlı çekinik alel yol açıyor olabilir.
II. X kromozomundaki çekinik bir alel ile kalıtılıyor
olabilir. yorumlarından hangileri doğrudur?
III. Otozomal baskın olarak kalıtılıyor olabilir.
IV. Otozomal çekinik olarak kalıtılıyor olabilir.
TYT - 2020
A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve IV 4. Aşağıdaki soyağacında X kromozomu üzerindeki çekinik
bir alel tarafından kalıtılan özelliğin bir ailedeki kalıtım
D) I, III ve IV E) II, III ve IV seyri verilmiştir.
TYT - 2021
1 2
2. Renk körlüğü X kromozomu üzerindeki çekinik bir alel

3 4 5
tarafından kalıtılan bir hastalıktır.
Erkek Dş
Soyağacında sadece 3 numaralı birey bu özelliği

fenotipinde gösterdiğine göre özelliğin kalıtımı ile ilgili
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) 1 numaralı bireyin genotipinde bu özellikten sorumlu
ÇIKMIŞ SORULAR
alel bulunur.
?
B) 2 numaralı bireyin genotipinde bu özellikten sorumlu
alel bulunmaz.
Sağlıklı erkek Sağlıklı dişi C) 3 numaralı bireye bu özellikle ilgili alel, 2 numaralı
bireyden kalıtılmıştır.
Hasta erkek Hasta dişi
Yukarıdaki soyağacında “?” ile gösterilen bireyin renk D) 4 numaralı bireyin bu özellik bakımından heterozigot
körü olma olasılığı kaçtır? genotipte olma olasılığı 1/2’dir.
A) 1 B) 3/4 C) 1/2 D) 1/4 E) 1/8 E) 2 ve 5 numaralı bireylerin bu özellik bakımından

genotipleri aynıdır.
TYT - 2019 TYT - 2022
1.D 2.D 3.C 4.C
210
B
Ö
L
Ü
M
07
EKOLOJİ
EKOSİSTEM EKOLOJİSİ
POPÜLASYON ve KOMÜNİTE EKOLOJİSİ
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR EKOSİSTEM EKOLOJİSİ
1. Belirli bir ortamda yaşayan aynı tür organizmalardan 4. Bir yaşama birliğinde (gölde) bulunan, bazı ekolojik
oluşan topluluğa “popülasyon” denir. basamakların durumu ve büyüklüğü şekilde
karşılaştırılmıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bir popülasyon
örneği olamaz?
A) Bir akvaryumda yaşayan balıklar

B) Bir ormandaki kızılçam ağaçları Popülasyon
C) Ankara’nın tiftik keçileri Komünite

D) Karadeniz’de yaşayan hamsiler Ekosistem
E) Termitin bağırsağında yaşayan kamçılılar
Bu şekildeki ekolojik basamaklar için aşağıdakilerden
A) Bir popülasyonda, bütün bireyler üreme olayını

B) Komüniteler, popülasyonlardan daha fazla tür
2. Biyosferi oluşturan doğal çevrede; üreticiler, ayrıştırıcılar, çeşidine sahiptir.
organik maddeler, fiziksel faktörler ve tüketiciler şeklindeki C) Popülasyonlar, her zaman tek tür canlılardan
etmenler bulunabilmektedir. meydana gelir.
Bu etmenlerin tamamını; D) Komünite içinde, hem bitkiler hem de hayvanlar
bulunabilir.
I. komünite,
E) Ekosistemler, canlı ve cansız varlıklardan oluşan
II. ekoton, yaşama ortamlarıdır.
III. ekosistem,
IV. popülasyon
ekolojik birimlerinden hangileri, yapısında

bulundurur?
A) I ve IV B) II, III ve IV C) Yalnız I
5. Doğal bir çevrenin cansız etmenlerinden olan ışık, canlılık

için mutlaka gerekli olan bir fiziksel faktördür.
3. Doğal ekosistemlerin yapısını oluşturan abiyotik Işık enerjisi, ekosistemde aşağıdakilerden hangisinin
faktörlere, aşağıdakilerden hangisi örnek olarak gerçekleşmesini sağladığı için, bütün canlıların
gösterilemez? yaşamında etkilidir?
A) Canlı kalıntılarını parçalayan ayrıştırıcılar A) Bitkilerin terlemesine olanak sağlama
B) Canlıların yaşadığı ortamın pH derecesi B) Tohumların çimlenmesini başlatma
C) Toprağın yapısını oluşturan mineraller C) Vücut ısısının oluşumunu sağlama
D) Ekosistemin bulunduğu alanın iklim şartları D) Fotosentezle besin üretimini sağlama
E) Besin üretilmesini sağlayan ışık E) Topraktaki mineralleri parçalama
1.A 2.E 3.A 4.A 5.D
212
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım EKOSİSTEM EKOLOJİSİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Bir ekosistemde birbirleriyle etkileşim halinde bulunan 3. Doğal bir ekosistemde besin zincirini oluşturan her canlı
bazı canlıların özellikleri şunlardır: türü aşağıdaki şekilde bir harfle gösterilmiştir.
I. Canlı türü; inorganik maddeleri kullanarak, organik D

besin sentezliyor.
II. Canlı türü; organik besin ihtiyacını diğer canlıları A B C F

yiyerek karşılıyor.
III. Canlı türü; ölen bitki ve hayvanlardaki organik E

G
maddeleri, inorganik maddelere çeviriyor.
Bu canlıların beslenme yönüyle bulundukları biyotik Bu besin zincirinde aşağıdakilerden hangisinin

grup, aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? meydana gelmesi D popülasyonunun birey sayısında
artışa neden olmaz?
Üretici Tüketici Ayrıştırıcı
A) E popülasyonundaki birey sayısının artması
A) I III II
B) C popülasyonundaki birey sayısının artması
B) III I II
C) G popülasyonundaki birey sayısının azalması
C) I II III D) B popülasyonundaki birey sayısının artması
D) III II I E) F popülasyonundaki birey sayısının azalması
E) II III I
4. Ototrof ve heterotrof beslenen canlıların oluşturduğu

doğal bir ekosistemde ototrof canlıların sayısındaki
değişiklik grafikteki gibi olmuştur.
2. Doğal bir ekosistemdeki canlılar arasında oluşturulan Ototrof canlı sayısı
besin piramidi şekildeki gibidir.
III. tüketiciler
II. tüketiciler
I. tüketiciler Zaman
1 2 3
Üreticiler
Bu ekosistemde aşağıdaki değişimlerden hangisi
Bu besin piramidinde ok yönünde ilerledikçe, meydana gelir?
I. Canlıların biyokütlesi (toplam canlı ağırlığı) azalır.

A) Işık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüşümünün
II. Genellikle birey biyokütlesi artar. artması
III. Canlı vücudundaki kullanılabilir enerji azalır. B) Hazır organik besin alan canlıların sayısının
azalması
değişimlerinden hangileri meydana gelir?
C) Ortamdaki organik besin miktarının artması
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I D) Otçul hayvanlar arasındaki rekabetin azalması
E) Atmosferdeki oksijen oranının artması
D) I, II ve III E) I ve II
1.C 2.D 3.A 4.B
213
3.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR EKOSİSTEM EKOLOJİSİ
1. Topraktaki azot tuzlarının oluşumu düşünüldüğünde 4. Canlıların yapısındaki azotun tekrar kullanılabilir hale
aşağıdaki canlılardan hangisinin gerçekleştirdiği olay getirilmesi sırasında gerçekleşen bazı olaylar aşağıdaki
atmosferdeki azotun miktarını artırıcı yönde etki şekilde gösterilmiştir.
yapar?
Bitkiler
NO3
A) Denitrifikasyon yapan bakteriler
B) Nitrat tuzlarını oluşturan bakteriler (III)
Hayvan
NO2
C) Saprofit beslenen canlılar
D) Baklagillerin kökünde yaşayan bakteriler (II)
NH3 Organik atıklar
E) Nitrat tuzlarını kullanan bitkiler +
(I)
ölüm
Bu döngüde görev yapan ve numaralarla gösterilen

canlılardan hangileri prokaryot hücre yapısında
olabilir?
2. “Böcekçil bitkiler beslenme şekline göre kloroplastlı
olduklarından ototrof, azot ihtiyacını karşılamak için böcek A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I
yediklerinden dolayı ise heterotrofturlar.” hipotezini
ortaya atan bilim insanı, böcekçil bitkilerin; D) I ve II E) I ve III
I. salgıladıkları enzimlerle hücre dışı sindirimi

gerçekleştirmeleri,
II. ihtiyacı olan proteinleri dış ortamdan hazır alma,
III. fotosentezle organik besin sentezleme
özelliklerinden hangilerini veri olarak kullanmış

olabilir?
A) II ve III B) Yalnız I C) I ve III
D) I ve II E) Yalnız II
5. Doğal ekosistemlerde yaşayan her canlı organizma,
beslenme yönüyle bazı maddelere gereksinim duyar.
Buna göre, aşağıdaki canlı gruplarından hangisinin

beslenmesi için, dışarıdan alması gereken moleküller
3. Hayvanlar;
yanlış verilmiştir?
I. metabolizmanın hızlanmasına bağlı olarak terleme,
II. dış ortamdan hazır aldıkları inorganik maddeleri Canlı organizma Gerekli madde
vücutlarında depolama,
Organik ve inorganik
A) Tam parazit bitki
III. bitkilerdeki organik maddeleri besin yoluyla alıp besinler
parçalayarak enerji üretme
B) Fotosentetik bakteri CO2 ve H2S
olaylarından hangilerini gerçekleştirerek karbon
döngüsünde etkili olurlar? C) Böcekçil bitki Protein ve CO2
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I D) Kemosentetik bakteri Nitrat tuzları
D) Yalnız III E) I ve III E) Saprofit bakteri Organik artıklar
1.A 2.C 3.D 4.B 5.D
214
4.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım EKOSİSTEM EKOLOJİSİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Bir yaşama birliğinin sürekliliği, türlerin birbirleriyle bir 4. İnsanların yaşadıkları ortamlarda, hava kirliliğine neden
bütünlük halinde karşılıklı etkileşimleriyle mümkün olur. olan bazı önemli etmenler aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Bu sürekliliğin sağlanmasında aşağıdaki Birincil Kirleticiler İkincil Kirleticiler

etkileşimlerden hangisi diğerlerinden daha faydalı CO, CO2, SO2, NO,
HNO3, H2SO4, H2CO3
olur? Hidrokarbonlar, Tozlar
Doğal
A) Bitkiler ve hayvanlar arasındaki

KAYNAKLAR
B) Bakterilerle bitkiler arasındaki
C) Bütün bitki türleri arasındaki
D) Bakterilerle hayvanlar arasındaki
E) Bitki, hayvan ve bakteriler arasındaki
Bu kirletici etmenler ve etkileriyle ilgili olarak,

2. Tarımda etkin olarak kullanılan DDT isimli böcek ilacı,
topraktan sulara karışarak, ekosistemde bulunan canlılara I. Hava kirliliğine neden olan bazı kirletici faktörler
zarar verecek hale gelmiştir. insan kaynaklı değildir.
II. Sanayi artıkları ve araba egzozlarından çıkan
Toprakta çözünmeden kalan bu maddenin, bir besin
gazların birleşmesiyle asitli kirleticiler oluşmaktadır.
zincirini oluşturan aşağıdaki canlılardan hangisinin
vücudunda daha fazla oranda birikmesi beklenir? III. İnsan kaynaklı kirletici etmenler, asit yağmurlarının
oluşmasına neden olabilir.
A) Kurbağa B) Kartal C) Ot
D) Yılan E) Çekirge
3. İnsanlar, ekosferdeki pek çok doğal olayı etkiledikleri gibi,

madde döngülerini de olumsuz yönde etkilemektedirler.
5. Atmosferde CO2 nin birikmesine bağlı olarak oluşan
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi, insanların sera etkisi, ekosistemlerde;
doğadaki madde döngüsüne yaptığı olumsuz etkilerden
I. biyosferde bulunan bitki ve hayvan türlerinin
değildir?
sayısının artması,
A) Volkan patlamalarıyla, yer kabuğunda bulunan II. organik artıkların inorganik artıklara dönüşümünü
karbonun atmosfere yayılması sağlayan saprofit canlıların sayısının artması,
B) Sentetik madde kullanımının artması sonucu ozon III. yeryüzündeki ısı değişikliklerinin ve ortalama ısı
tabakasının tahrip olması miktarlarının artması
C) Fabrikaların oluşturduğu kimyasal atıkların atmosferi
değişimlerinden hangilerinin gerçekleşmesine neden
ve toprağı kirletmesi
olur?
D) Petrol ve kömür gibi fosil yakıtların yer altından
çıkarılarak aşırı kullanılması A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I
E) Yangınlar, şehirleşme ve sanayileşme gibi etkilerle
bitki örtüsünün azaltılması D) Yalnız II E) Yalnız III
1.E 2.B 3.A 4.E 5.E
215
KARMA SORULAR 1
1. Bir ekosistemde karbon döngüsü sırasında gerçekleşen 4. Hayvanların azot devrindeki etkisini öğrencilerine
olaylar aşağıda verilmiştir. açıklamaya çalışan Biyoloji öğretmeni 3 olasılık üzerinde
duruyor.
Bunlardan hangisi atmosferdeki karbondioksit oranını
diğerlerinden farklı bir yönde etkiler?
I. Ölmeleri sonucunda vücutlarında
A) Isınmada fosil yakıtların kullanılması bulunan azotun çürüme yoluyla
toprağa karışması
B) Yeşil bitkilerin solunum ile enerji üretmesi
II. Atmosfer azotunu solunum yoluyla
C) Yeşil bitkilerin fotosentezle besin üretmesi vücuda alma
D) Saprofit canlıların organik artıkları ayrıştırması III. Azot ayrıştırıcı bakterileri vücudun-
E) Hayvanların solunumla enerji üretmesi da bulundurma
Biyoloji öğretmeni, bu olasılıklardan hangilerinin

hayvanların azot devrine katkısı olabileceğini,
öğrencilerinden belirtmelerini istemiştir.
Aşağıdaki seçeneklerden hangisini işaretleyen

öğrencinin cevabı doğru olur?
2. Fotosentetik ve kemosentetik canlılar inorganik maddeleri
kullanarak organik besinleri sentezleyebilirler. A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I
Bu besinin hem üretenler, hem de bunlarla beslenen
canlılar tarafından kullanılmasındaki temel faktör D) Yalnız II E) I ve III
A) Canlıların yaşadıkları çevreye uyumunu

kolaylaştırmak
B) Ekosistemdeki saprofit canlılar için gerekli besini
oluşturmak
5. Doğal bir ekosistemdeki besin zincirinde, etkileşim halinde
C) İnorganik maddelerin yeniden oluşturulmasını olan canlılar şekilde gösterilmiştir.
sağlamak
Güneş
D) Metabolizmanın devamlılığı için gerekli enerjiyi ve
yapı taşlarını oluşturmak
Üreticiler X canlısı
E) Organik besinlerin doğadaki birikimini engellemek
Y canlısı Kartal
Bu besin ağındaki “X” ve “Y” canlılarıyla ilgili olarak

aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
3. Belli bir bölgede yaşayan farklı türlere ait popülasyonların A) Üretici organizmalara bulaşacak zehirli bir madde, en
oluşturduğu birliğe komünite denir. çok oranda, Y canlılarında birikir.
Aşağıdakilerden hangisi bir komünite örneği olabilir? B) Y tek hücreli bir bakteri olabileceği gibi, çok hücreli
bir mantar da olabilir.
A) İnsanın bağırsağında yaşayan E. coli bakterileri C) Hem X hem de Y tüketici olarak beslenen canlılardır.
B) Bir topluluk oluşturarak yaşayan kurtlar D) X canlısının birey sayısı, onunla beslenen
C) Bir akvaryumdaki balıklar ve bitkiler kartallardan daha fazla olabilir.
D) Bir ormandaki dişi ve erkek ren geyikleri E) Y canlısı, doğadaki organik artıkların, inorganik
E) Bir gölde yaşayan kurbağa yavruları maddelere parçalanmasını sağlar.
1.C 2.D 3.C 4.C 5.A
216
KARMA SORULAR 1
6. Bir su ekosisteminde artan kanalizasyon artığı miktarına 8. Aynı ekosistemde yaşayan üç farklı canlıya ait bazı
bağlı olarak balık türlerinin sayısındaki değişmeler grafikte özellikler şunlardır.
gösterilmiştir.  X canlısının besin kaynağı, Y canlısıdır.
Balık çeşidi  Y canlısı topraktaki azot tuzlarını kullanabilir.
 Z canlısı, hem X, hem de Y canlısından besin alır.
Alabalık Sazan
balığı Bu beslenme ilişkilerine göre, aşağıdakilerden hangisi
kesin olarak söylenir?
Beyaz balık
A) Z canlısı saprofit (çürükçül) olarak beslenen bir
Zaman (Yıl) mantar türüdür.
B) Y canlısı, çiçekli bir bitkidir.
Bu ekosistemdeki değişimlerle ilgili olarak aşağıda
verilenlerden hangisi yanlıştır? C) X ve Z canlıları, heterotrof olarak beslenen
canlılardır.
A) Kirliliğin belli bir değerin altında olması üç türün D) Y canlısı, kemosentezle besin üreten bir bakteri türüdür.
ekosistemde birlikte yaşamasına olanak sağlayabilir.
E) X canlısı, etçil beslenen bir hayvandır.
B) Ekosistemdeki alabalıkların ölmesi beyaz balıkların
da ölmesine neden olmuştur.
C) Kanalizasyon miktarının artmasından önce,
ekosistemdeki baskın tür alabalıklardır.
D) Su ortamının kirlenmesi, ekosistemdeki tür çeşidinin
azalmasına neden olmuştur.
E) Sazan balıkları, bu ekosistemde kirliliğe en dayanıklı
olan türdür.
9. Bir ekosistemde bulunan bazı canlılar arasında kurulan

7. Ekosistemlerdeki besin piramidinde, tabanda her zaman besin zinciri aşağıda verilmiştir.
üreticiler bulunur. Bunun üst katlarında ise sırasıyla I.
tüketiciler, II. tüketiciler ve III. tüketiciler yer alır. Kurbağa
Besin Besin
Buna göre beslenme piramidini oluşturan canlıların
Çekirge Yılan
özellikleri ile ilgili olarak,
I. Her kattaki canlılar, atmosfer karbondioksitini artırıcı
Yoncalar Gelincik
etki yapabilirler.
II. Piramidin II. trofik düzeyindeki canlıların otçul, III. Bu besin zincirinin bulunduğu çevredeki kurbağa
trofik düzeyindeki canlıların ise etçil beslenme sayısının azalmasına, aşağıdaki olaylardan hangisinin
özelliği vardır. gerçekleşmesi neden olabilir?
III. Toplam biyokütlesi en fazla olan canlılar, tabanda
bulunan üretici organizmalardır. A) Üretici olan yeşil bitkilerin artması
B) Sistemdeki saprofit canlıların artması
A) II ve III B) Yalnız III C) Yalnız I C) Ortamdaki çekirge sayısının artması

D) Kurbağaların daha çok oranda çekirge tüketmesi
D) Yalnız II E) I, II ve III E) Gelinciklerin yılanla beslenmeyi azaltması
6.B 7.E 8.C 9.E
217
KARMA SORULAR 2
1. Aynı ekosistemde birlikte yaşayan canlılara ait bazı 3. Ömer Faruk, Biyoloji Öğretmeni Erdinç Çakıroğlu’na
özellikler aşağıda verilmiştir. WhatsApp uygulaması aracılığı ile aşağıdaki soruyu
soruyor.
 X canlısı; sadece ışıklı ortamlarda, inorganik
maddelerden çeşitli organik maddeleri
sentezleyebiliyor.
 Y canlısı; hem ışıklı hem de ışıksız ortamlarda, Ekosistemlerdeki mikro-
klima terimi aşağıdaki-
inorganik maddelerden çeşitli organik maddeleri
lerden hangisini ifade
sentezleyebiliyor. etmek için kullanılır?
 Z canlısı; organik besin ihtiyacını bir başka canlıyı
yiyerek karşılıyor.
X, Y ve Z canlıları ile ilgili bu bilgiler, aşağıdaki Erdinç Öğretmen’in cevabı, aşağıdakilerden hangisi
yargılardan hangisine varmak için yeterli olur? olmalıdır?
A) X ve Y çok hücreli, Z ise tek hücreli bir canlıdır A) B)
B) Üç canlı türünde de karbonhidratların fazlası, glikojen Üretici Ekosistemlerdeki

olarak depolanır. organizmaların komünite
bulunduğu alanları çeşitliliğini
C) X, fotosentezle besin üretebilen yeşil bir bitkidir.
D) Y de çekirdek zarı ve zarlı organel bulunmaz.
E) Z, doğrudan üreticileri yiyerek beslenen otçul bir C) D)
hayvandır.
Canlıların Canlılar
yaşadığı alanın arasındaki beslenme
sınırlarını ilişkilerini
2. Doğal ortamlardaki ekosistemlerin kesişme yerlerine

E)
ekoton denir. Üç farklı ekosistemin oluşturduğu ekotonlar
Ekosistemlerdeki
A ekosistemi B ekosistemi küçük iklim

bölgelerini
1 2 3
4
5 6
7
C ekosistemi
Bu ekosistemler ve oluşturdukları ekotonlar için,

A) 2, 5 ve 6. bölgelerde her zaman diğer bölgelerden

daha fazla canlı bulunur.
4. Karbon döngüsünün gerçekleşmesinde görevli olan,
B) 4. bölge üç ekosistemin iklim özelliklerini de gösterir. aşağıdaki canlılardan hangisi diğerlerinden farklı
C) 1. bölgedeki tür sayısı, 2. bölgedeki tür sayısından yönde etkilidir?
daha az olabilir.
D) 4. bölgedeki tür sayısı diğer bütün bölgedekilerden A) Yeşil algler B) Tam parazit bitkiler
fazla olabilir. C) Saprofit bakteriler D) Çürükçül mantarlar
E) 1, 3 ve 7. bölgelerde farklı türlere ait canlılar
E) Omurgasız hayvanlar
bulunabilir.
1.D 2.A 3.E 4.A
218
KARMA SORULAR 2
5. • Evsel ve endüstriyel atıklardan, tarımsal 7. Bir kara ekosisteminde yaşayan, beş farklı canlı türü
gübrelerden sulara bol miktarda azot ve fosfat arasındaki beslenme ilişkisi şekildeki gibidir.
bileşiklerinin geçmesi sonucu bazı alg türlerinin
üremesi hızlanır. Bunun sonucu su kaynaklarının
Yeşil bitki Çekirge Fare Yılan
yeşil ve bulanık bir renk almasıdır.
I II III V
• Fosil yakıt atıklarının doğal su çevrimine
karışmasıyla oluşan doğa olayıdır. Sonuçları toprak Kertenkele
ve su kirliliğine neden olabildiği gibi tarihi eserlere IV
ve ormanlara da zarar verebilir.
• Atmosferde biriken CO2 ve N2O gazları toz ve gaz Bu ekosistemde, toprağa bırakılan çözünmeyen zehirli
bulutu oluşturarak güneş ışınlarının atmosfere (toksin) bir maddenin, canlı çeşitlerinin dokularında,
girdikten sonra uzaya geri yansımasını önler. Bunun 0,01 mg, 0,03 mg, 0,2 mg, 0,5 mg ve 1 mg olarak biriktiği
sonucu atmosfer sıcaklığının artması olayıdır. tespit ediliyor.
• Her bireyin ulaşım, ısınma, elektrik tüketimi ya da Buna göre, zehirli madde miktarı ve canlılar için,
satın aldığımız ürünler ile atmosfere yaydığımız aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
karbondioksit miktarını gösteren ölçektir.
I II III IV V
Aşağıdaki güncel çevre sorunlarından hangisinin
açıklaması yukarıda verilmemiştir? A) 0,01 1 0,03 0,2 0,5
A) Karbon ayak izi B) Sera etkisi B) 0,5 0,01 0,03 1 0,2
C) Asit yağmuru D) Ekolojik ayak izi C) 0,01 0,03 0,2 0,5 1
E) Ötrofikasyon D) 0,03 0,2 0,01 1 0,5
E) 1 0,5 0,2 0,03 0,01
8. Doğadaki ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin

6. Böcekçil bitkiler, hem ototrof hem de heterotrof olarak korunması için;
beslenmektedir.
I. tarımda ilaç kullanımı yerine, biyolojik mücadelenin
Fotosentez yapabilen bu bitkilerin, heterotrof olarak
yaygınlaştırılması,
adlandırılmasına;
I. azot kaynağı olarak farklı canlılardaki proteinleri II. biyolojik ıslah yöntemleri kullanılarak yeni tür
kullanması, melezlerinin elde edilmesi,
II. besin üretimi için gerekli enerjiyi ışıktan karşılaması, III. çevre kirliliğinin önlenmesi
III. karbon kaynağı olarak inorganik maddeleri kullanması
özelliklerinden hangileri neden olur? yöntemlerinden hangileri uygulanmalıdır?
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I A) I ve III B) II ve III C) Yalnız III
D) Yalnız II E) Yalnız III D) Yalnız II E) I ve II
5.D 6.C 7.C 8.A
219
KARMA SORULAR 3
1. Holozoik olarak beslenen hayvanlar, besinlerini katı 3. Işıklı ortamdaki yapay bir gölde; otçul balık, etçil balık, su
parçalar halinde alırlar. yosunu ve bazı yeşil bitkiler yetiştirilmektedir.
Bu açıklamaya göre, beslenme özellikleri; Bu yapay gölde, daha fazla etçil balık üretebilmek
için, aşağıdakilerden hangisinin yapılması uygun
I. gerekli bütün besinlerini sadece otçul olarak
olmaz?
karşılayan, geviş getiren memeliler,
II. besin ihtiyacını karşılamak için hem otları hem de A) Göle düşen ışık şiddetinin bir miktar azaltılması
hayvanları yiyen ayılar, B) Gölde oluşan artık ürünlerin uzaklaştırılması
III. ölü bitki ve hayvan artıklarını parçalayarak beslenen C) Ortamdaki üretici organizmaların sayısının artırılması
saprofit bakteri ve mantarlar
D) Suya bir miktar karbondioksit ilave edilmesi
canlılarından hangileri holozoik beslenmeye örnek E) Su sıcaklığının üreme için en uygun değere getirilmesi
verilemez?
4. İnsan eli değmemiş normal bir ormanla, tahrip edilmiş bir

ormanda akarsulardaki nitrat miktarının değişimi
2. Üç kelebek türünde sıcaklığa bağlı olarak yumurta grafiklerde gösterilmiştir.
bırakma sayısındaki değişimler grafikte gösterilmiştir.
Nitrat miktarı (mg/lt) Orman tahribinin olduğu
Dişi başına alanlardaki nitrat miktarı
yumurta sayısı X
250
200 Y
150 Orman
Z Normal ormanlık
tahribi
alanlardaki nitrat
60 değişimi
50
Yıllar
Sıcaklık (°C) 1965 1966 1967 1968 1969
10 15 20 25 30 35
Akarsulardaki nitrat miktarı değişiminin grafiklerdeki

Bu kelebek türlerindeki yumurtlama olaylarıyla ilgili
gibi gerçekleşmesinde,
olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
I. Bitkilerin ölmesiyle toprakta kemosentez yoluyla
A) Üç türde de belli derecenin altındaki sıcaklıklar, üretilen nitrat tuzu miktarı azalmıştır.
yumurta üretimini başlatamaz.
II. Akarsularda yaşayan hayvanların sayısındaki artış
B) Y ve Z türlerinde sıcaklık değişimleri yumurta nitrat miktarının artmasına neden olmuştur.
bırakma sayısını benzer şekilde etkiler.
III. Ormanlarda ağaçların azalması topraktaki nitrat
C) X ve Z türleri yaklaşık aynı sıcaklık derecesinde en tuzlarının kullanılmasını engellemiştir.
yüksek yumurta bırakma oranına ulaşırlar.
D) Z türünde sıcaklığın 30°C ye kadar artırılması faktörlerinden hangileri etkili olmuştur?
yumurtlama üzerinde olumlu etki yapar.
E) X türünde 30°C nin üzerindeki sıcaklıklar yumurtlama
üzerinde olumsuz etki yapar. D) Yalnız II E) Yalnız III
1.C 2.B 3.A 4.E
220
KARMA SORULAR 3
5. Bir kara ekosisteminde yaşayan, iki farklı canlıya ait bazı 7. Aşağıdaki canlılardan hangisinin besin kaynağı
özellikler şöyledir: diğerlerinden farklıdır?
X türü: Bir hücreli olup, besin ihtiyacını ölmüş bitki ve

A) Keçi B) Fil C) Aslan
hayvanların artıklarından karşılar.
Y türü: Çok hücreli olup, besin ihtiyacını genellikle bitkisel D) Zürafa E) Geyik
organizmaları yiyerek karşılar.
Bu bilgilere göre, X ve Y canlı türleri için

aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Hem X, hem de Y canlıları, heterotrof beslenme

özelliğine sahiptir.
B) Y türü, selülozun sindirimini sağlayacak enzimleri
kendisi üretir. 8. Atmosferin oluşmasını sağlayan ozon tabakası, güneşten
C) X türü, dış ortama enzim salgılayarak besinlerin gelen ultraviyole ışınları emerek ve yansıtarak dünyaya
sindirimini sağlar. ulaşmasını engeller veya azaltır.
D) Y türü ökaryot, X türü ise prokaryot hücre yapısında Ozon tabakasının incelmesiyle;
olabilir.
I. dünyada bitkiler tarafından üretilen organik besin
E) X türü, metabolizma enerjisini oksijenli veya
miktarının artması,
oksijensiz solunum ile üretebilir.
II. su ekosistemlerinde yaşayan canlı çeşitliliğinin kara
ekosistemlerindekilere oranla daha az etkilenmesi,
III. insanlarda, cilt ve deri kanseri oluşma oranının artması
durumlarından hangilerinin meydana gelmesi

beklenir?
6. Bilim insanları, çevre kirliliğine neden olan faktörleri iki
ana grupta toplamaktadırlar. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
I. kirlenme çeşidi; Canlılar tarafından parçalanabilen
maddelerden kaynaklanan ve kısa sürede
temizlenebilen maddelerin oluşturduğu kirlilik
II. kirlenme çeşidi; Çevrede uzun süre bozulmadan
kalan ve canlılar tarafından etkisiz hale
getirilemeyen maddelerden kaynaklanan kirlilik
Buna göre, aşağıdaki kirlilik çeşitlerinden hangisi

diğerlerinden farklı bir grupta yer alır?
9. Doğadaki oksijen döngüsü sırasında aşağıdaki
A) Enerji üretmek amacıyla kurulan nükleer olaylardan hangisinin gerçekleşmesi mümkün
santrallerden çevreye yayılan kirlilik değildir?
B) Tarımda zararlı böcekleri öldürmek için kullanılan
zirai ilaçlardan kaynaklanan kirlilik A) Saprofit canlıların atmosferdeki oksijen oranını artırması
C) Temizlikte kullanılan deterjanların sulara karışmasına B) Kemosentetik bakterilerin havadan oksijen alması
bağlı olarak oluşan kirlilik C) Yeşil bitkilerin, ışıklı ortamda atmosfere oksijen vermesi
D) Bitki ve hayvanların ölmesine bağlı olarak oluşan D) Hayvanların atmosfer oksijenini kullanması ve
organik artıklardan kaynaklanan kirlilik azaltması
E) Sanayi tesislerinde oluşan kimyasal artıkların E) Üretici canlıların, gerektiğinde atmosferden oksijen
çevreye karışması sonucu meydana gelen kirlilik alması
5.B 6.D 7.C 8.D 9.A
221
KARMA SORULAR 4
1. Uzun yıllar boyunca kullanılmış bir tarım ilacının, besin 3. Doğal bir yaşama birliğindeki canlılar arasında
zincirinin farklı halkalarını oluşturan beş canlı türünün kurulan beslenme zincirinin bozulmasına;
dokularındaki birikme oranları, aşağıdaki grafikte
gösterilmiştir. I. yaşanılan ortamın iklim şartlarının çok fazla oranda
değişmesi,
Tarım ilacı oranı
II. yaşam ortamına bulaşan bir hastalık etkeninin, hızlı
bir yayılma göstermesi,
III. üretici canlıların besin üretmesi
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi neden

olmaz?
Canlı türleri
I II III IV V
Bu besin zincirinde, üretici olan organizma çeşidi
aşağıdakilerden hangisidir? D) Yalnız II E) Yalnız III
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. Atmosferdeki azot oranının belli bir dengede tutulması

canlılığın devamı için gereklidir.
Bu azot miktarını değiştirebilen;
I. topraktaki azotlu bileşikleri ayrıştıran denitrifikasyon

bakterileri,
II. havadaki serbest azotu bağlayabilen siyanobakteriler,
III. baklagillerin köklerinde yaşayan azot bağlayıcı
rhizobium bakterileri
canlılarından hangileri havanın azotunu artırıcı yönde

2. Hem ototrof hem de heterotrof olarak beslenebilen
etki yapar?
canlılarla ilgili,
I. azot ihtiyacını hücre dışı sindirim ile sağlama,
II. ışıksız ortamda pinositoz yaparak beslenme, D) I ve III E) II ve III
III. kloroplastlarıyla fotosentez yapma,
IV. ökaryot hücre yapısında olma
özelliklerinden hangileri öğlenaya hangileri ise

böcekçil bitkilere aittir? 5. Saprofit beslenen canlılar için,
I. Bazıları ökaryot bazıları prokaryot hücre yapısına

Öglenaya ait Böcekçil bitkilere ait
sahiptir.
özellikler özellikler
II. Gelişmiş hücre dışı enzim sistemine sahiptirler.
A) Yalnız IV I, II ve III
III. Organik hayvan ve bitki atıklarını inorganik
B) I, II, III ve IV II ve III maddelere ayrıştıran çürükçül canlılardır.
C) I ve IV II ve III yargılarından hangileri doğrudur?
D) II, III ve IV I, III ve IV
E) I, II ve IV I, II ve III
1.C 2.D 3.E 4.A 5.E
222
KARMA SORULAR 4
6. Bir ekosistemde bulunan tüm üretici organizmalar 9. Doğal bir ekosistemde yaşayan farklı canlıların, bazı besin
aşağıdakilerden hangisini ortak olarak maddelerini elde etme yöntemleri, tabloda
gerçekleştirebilirler? karşılaştırılmıştır.
A) Atmosfer CO2 sini karbon kaynağı olarak kullanma Özellik Organik besin
Azot ihtiyacı
B) Besin üretimi sırasında klorofillerden yararlanma Canlı türü ihtiyacı
C) Atmosferin oksijen oranını artırma X Yeşil bitkilerden Yeşil bitkilerden

D) Hücre solunumunu oksijenli olarak yapma
Y Hayvanlardan Hayvanlardan
E) Bazı organik besinleri hazır olarak alma
Organik canlı Organik canlı
Z
kalıntılarından kalıntılarından
Bu bilgilere göre, belirtilen canlıların beslenme

şekilleri, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
eşleştirilmiştir?
X Y Z
7. Ekolojik dengenin ve doğal hayatın korunması için;
A) Otçul Etçil Otçul
I. doğadaki zehirli bitki ve hayvan türlerinin neslinin
yok edilmesi, B) Etçil Otçul Saprofit
II. sanayi ve evlerde oluşan atıkların arıtıldıktan sonra C) Ototrof Saprofit Otçul
sulara bırakılması,
D) Otçul Etçil Saprofit
III. tarım zararlılarına karşı kimyasal mücadele yerine
biyolojik mücadelenin tercih edilmesi, E) Ototrof Saprofit Ototrof
IV. iyi süt ve et veren hayvanların çoğaltılarak
diğerlerinin kesilmesi
çalışmalarından hangilerinin yapılması uygun olmaz?
A) I ve IV B) I, II ve IV C) I ve II 10. Doğal bir ekosistemde canlılar ve cansızlar arasında

gerçekleşen madde döngüleri aşağıdaki şekilde
D) I ve III E) II ve III gösterilmiştir.
Yeşil Otçul
bitki hayvan
Madensel
tuz Etçil
hayvan
Kemosentetik Çürükçül
8. Bir ekosistemde, ayrıştırıcı organizmaların yok bakteriler canlılar
olmasına bağlı olarak, aşağıdakilerden hangisinin
meydana gelmesi beklenir? Bu madde döngüsündeki hangi canlı grubu, II.
dereceden tüketici olarak adlandırılır?
A) İnorganik maddelerin tüketiminin artması
B) Madde döngülerinin daha hızlı gerçekleşmesi A) Yeşil bitkiler
C) Üreticilerin daha çok organik madde üretmesi B) Otçul hayvanlar
D) Yaşama ortamındaki organik atıkların artması C) Etçil hayvanlar
E) Tüketici canlıların daha çok besin kullanması D) Çürükçül canlılar

E) Kemosentetik bakteriler
6.A 7.A 8.D 9.D 10.C
223
KARMA SORULAR 5
1. Doğadaki karbon döngüsünde etkili olan aşağıdaki 3. Kemosentetik ototrof canlıların gerçekleştirdiği
faktörlerden hangisi atmosferdeki CO2 miktarının reaksiyonlarla, yeşil bitkilerde olduğu gibi organik besinler
değişiminde diğerlerinden farklı yönde etki yapar? sentezlenebilir.
Bu iki besin üretme yolunu ayıran temel faktör

A) Yeşil bitkilerin solunumla enerji üretmesi
aşağıdakilerden hangisidir?
B) Isınmak için fosil yakıtların kullanılması
C) Saprofitlerin organik maddeleri ayrıştırması A) Besin üretimini sağlayan reaksiyonların, hücrenin
D) Hayvanların organik yapı taşlarını solunumda sitoplazmasında gerçekleşmesi
kullanması B) Besin üretimi sırasında ortamdaki su moleküllerinin
E) Klorofilli bakterilerin organik besin sentezlemesi kullanılması
C) Karbon kaynağı olarak farklı moleküllerin kullanılması
D) Besin üretimi için gerekli enerji kaynaklarının farklı
olması
E) Reaksiyon sonucunda sentezlenen organik besinlerin
farklı olması
2. Aşağıdaki grafikte kakao ağacının bir mantar türüyle

beraber yaşayıp yaşamamasına bağlı olarak hastalık
yapan mikroorganizmalardan (patojen) dolayı, zarar gören
yaprak yüzeyi (%) gösterilmiştir.
4. Aşağıdaki canlılardan hangisinin Türkiye’de soyu
Zarar görmüş
yaprak yüzey (%) tükenmiş değildir?
30 A) Anadolu parsı
B) Asya fili
20
C) Kunduz
10 D) Yaban eşeği
E) Angora tavşanı
• Mantar • Mantar
yokken ve
• Patojen patojen
varken varken
Bu grafikteki veriler kullanılarak aşağıdaki kararlardan

hangisine varılamaz? 5.
Doğal ekosistemlerdeki ışık enerjisi,
aşağıdakilerden hangisinin gerçekleş-
A) Patojen bulunan ortamlarda kakao ağacının mantarla mesini sağladığı için, bütün canlıların
birlikte yaşamaması, kakao ağaçlarının zarar gören yaşamında etkilidir?
yaprak yüzeyini artırır.
B) Bu mantar türüyle kakao ağacının birlikteliğinden Sınıfa ekoloji konusunu anlatan öğretmenin, abiyotik
hem mantar hem de kakao ağacı olumlu etkilenmiştir. faktörlerden ışık ile ilgili sorduğu soruya,
C) Kakao ağacıyla beraber yaşayan mantar, patojenlerin aşağıdakilerden hangisi söylenirse cevap doğru olur?
kakao ağacı üzerindeki olumsuz etkisini azaltır.
D) Mantar ve patojen birlikteyken kakao ağacının zarar A) Topraktaki minerallerin parçalanmasını sağlaması
gören yaprak yüzeyi oranında görülen azalmanın B) Görme duyusunun oluşmasını sağlaması
nedeni, mantarın ürettiği bir madde olabilir. C) Sıcaklık farkları oluşturarak toprak oluşturması
E) Mantar olsa da olmasa da patojen, kakao ağacının D) Vücut ısısının oluşmasını sağlaması
yapraklarına zarar vermektedir.
E) Üreticilerin organik besin üretmesini sağlaması
1.E 2.B 3.D 4.E 5.E
224
KARMA SORULAR 5
6. Toprağın ve akarsuların rüzgarın etkisiyle aşınarak 8. Bir araştırmacı, “Her canlı organizma, azot kaynağı olarak
taşınması ve toprak kaybı oluşmasına erozyon denir. organik maddelere muhtaçtır.” hipotezini kuruyor.
Doğal bir ortamda, aşağıdakilerden hangisinin Bu hipotezi kuran araştırmacı;

erozyona neden olması beklenmez?
I. ototrof olarak beslenen yeşil bitkiler,
A) Eğimli alanlarda bitki üretmek için fazla oranda su II. saprofit beslenen bakteri ve mantarlar,
kullanılması III. kemosentezle besin üreten ototrof bakteriler
B) Sanayi tesislerinin, bitki gelişimi için uygun olan
alanlara kurulması özelliklerine sahip olan canlılardan hangilerini dikkate
almamıştır?
C) Yanlış kesim sonucu ormanlık ve yeşil alanların
azaltılması A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) İyi ürün veren tarım arazileri üzerine yerleşim yerleri
kurulması D) I ve III E) II ve III
E) Sürekli yeşil kalan bitkilerin ekosistemdeki sayılarının
artırılması
9. Belirli bir iklim bölgesinde, aşağıda verilenlerden

hangilerinin birlikte bulunması, o alanın bir ekosistem
örneği olmasını sağlar?
A) Cansız maddeler, I. ve II. tüketiciler ve ayrıştırıcılar

B) Üreticiler, hayvanlar ve ayrıştırıcılar
C) Yeşil bitkiler, cansız maddeler ve hayvanlar
7. Bir ekosistemdeki canlılar, beslenme özelliklerine göre
D) Cansız maddeler, üreticiler ve ayrıştırıcılar
aşağıdaki gibi piramit şeklinde gösterilir.
E) Üreticiler, cansız maddeler, hayvanlar ve ayrıştırıcılar
AY
III. °Tüketiciler
R
IŞ
TI
10. Çevre kirliliğini önlemek için, günümüzde çok çeşitli

R
II. °Tüketiciler
IC
IL
önlemler alınmaktadır.
AR
I. °Tüketiciler
Etkisi düşünüldüğünde, aşağıdaki önlemlerden
Üreticiler hangisi kirliliğin önlenmesinde diğerlerinden daha az
etkilidir?
Buna göre, besin piramidiyle ilgili,
A) Tarım zararlılarına karşı kimyasal ilaç kullanımının
I. Besin piramidinin tabanından tavanına doğru
engellenmesi
gidildikçe biyolojik birikim artış gösterir.
B) Evsel ve endüstri artıklarının, arıtma işlemine
II. Bir basamaktaki enerjinin ancak %10’u bir üst
uğradıktan sonra sulara bırakılması
basamağa aktarılır.
C) Tarım arazileri üzerine, sanayi tesisleri ve şehirlerin
III. Ayrıştırıcılar her trofik düzeydeki atıkları kullanabilir.
kurulmasının engellenmesi
yargılarından hangileri doğrudur? D) Nesli tükenmek üzere olan türlerin özel alanlarda
koruma altına alınması
E) Isınma ve sanayide enerji temini için fosil yakıt
kullanımının azaltılması
6.E 7.B 8.D 9.E 10.D
225
1 EKOSİSTEM EKOLOJİSİ
1. Doğada birçok tarım zararlısı bulunmaktadır. Bu 3. Asetaldehit fabrikasından ortama atılan organik bir atığın
zararlılarla mücadele etmek için, çeşitli yöntemler istiridyelerde birikimi ve buna bağlı olarak insanlarda
kullanılır. minamata hastalığının gelişimi grafiklerde gösterilmiştir.
Ancak, kullanılan bu yöntemlerin büyük bir kısmı, Ayda (ton)

4.000
zararlıyla birlikte ekosistemin diğer elemanlarına da zarar
vermektedir. 3.000
Buna göre, ekosisteme verdiği zarar açısından 2.000
bakıldığında, aşağıdaki mücadele yöntemlerinden 1.000

hangisi en son tercih edilmelidir?
Yıllar
45
55
65
75
A) Zararlının üreme ve gelişmesini durduracak kimyasal

19
19
19
19
Fabrikadan atılan atık

zehirlerin kullanılması
B) Zararlının üreme dönemleri tespit edilerek, bu
dönemlerde tarım üretiminin yapılmaması mg/kg
80
C) Tarım zararlısının besin kaynakları azaltılarak
60
çoğalmasının engellenmesi
D) Zararlıyı yok edebilecek çevre şartlarının ortama 40
uygulanması 20
E) Zararlıyı besin olarak tüketen yararlı böceklerin
Yıllar
ekosistemdeki sayılarının artırılması
45
55
75
65
19
19
19
19
İstiridyelerdeki cıva seviyesi
Hasta sayısı
40
2. Aynı ekosistemde yaşayan üç farklı canlı grubunun 30
madde döngülerine katkısı aşağıdaki tabloda 20

gösterilmiştir.
10
Canlı türü Gerçekleştirdiği olay Yıllar

45
55
65
75
19
19
19
19
Minamata hastalığı
Organik artıkların, inorganik maddelere
I
dönüşmesini sağlar. Bu veriler incelendiğinde,
Kloroplastlarıyla inorganik maddelerden I. İnsanların istiridye yemesi engellenirse daha

II
organik madde sentezler. önceden vücutta biriken atık miktarı azalabilir.
II. Fabrikadan atılan atık miktarı arttıkça hastalanan
İnorganik maddeleri oksitleyerek insan sayısı da sürekli olarak artmaktadır.
III
kazandığı enerjiyle besin üretir. III. Fabrika atığı, besin zinciri yoluyla insanlara
taşınarak hastalığa neden olmuştur.
Bu bilgilere göre, ilgili canlılardan hangilerinin
prokaryot ya da ökaryot olduğu kesin olarak sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?
söylenebilir?
A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız III
D) Yalnız III E) I, II ve III
D) Yalnız I E) I ve II
1.A 2.B 3.D
226
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
4. Göçmen kuşların bir türü, ekosistemde önce sayıca 6. Meyvelere zarar veren bir böcek türünü (X) öldürmek için
azalmış, daha sonrada tamamen yok olmuştur. kullanılan ilaçlar, aynı ekosistemde yaşayan bir başka
böcek türüne (Y) daha çok zarar vermiştir.
Kuş sayısının belirtildiği gibi değişmesinde,
aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır? Bu duruma bağlı olarak kullanılan ilaç miktarının
artırılmasına rağmen, X türüne ait böceklerin
A) Yeşil alanların tahrip olması sonucu, kuşların yeterli başlangıca oranla daha fazla artmasına,
yaşama alanı bulamaması
I. Y türü, X ile beslendiği için, bu türün ölmesi, X
B) Üreme dönemlerinde oluşturulan yavru bireyler
türünün artmasına neden olmuştur.
arasında kalıtsal çeşitliliklerin görülmesi
II. X türüne ait böcekler, zamanla ilaca karşı direnç
C) İnsanların kuşları besin kaynağı olarak fazla sayıda
kazanmışlardır.
avlamaları
III. Kullanılan böcek ilacı X türünün üreme gücünü
D) Kuşların yuva alanlarına başka canlıların yerleşiminin
doğrudan artırmıştır.
artması sonucu, yer sıkıntısının başlaması
E) Dişi ve erkek kuşların üreme dönemlerinin, çevresel durumlarından hangilerinin gerçeklemesi neden
faktörlere bağlı olarak değişmesi olabilir?
5. Basit kültür ortamına, birlikte konulan X ve Y canlı

türlerinin birey sayılarındaki değişimler grafikteki gibi
olmuştur.
7. İnsanlar tarafından elbise yapımında kullanılan yünlerin
Birey sayısı
proteinleri, çok sayıda disülfit bağıyla çapraz bağlara
Y canlısı
sahiptir. Elbise güveleri bu yündeki proteinleri
parçalayarak besinini temin edebilir. Çünkü bu güvelerde
disülfit bağını indirgemeye yarayan bir enzim vardır.
X canlısı
Bu beslenme yeteneği, güvelere;
Zaman
I. daha çok proteinli besin alarak metabolizması için
Bu iki canlı türü için, aşağıdakilerden hangisi kesin
gerekli hammaddelere ulaşabilme,
olarak söylenir?
II. bazı canlıların yaşayamadığı ortamlarda
A) Y canlısı, X canlısını besin kaynağı olarak yaşayabilme,
kullanmıştır. III. farklı bir besin kaynağını kullanarak, diğer canlılarla
B) Y canlısının üreme oranı, X canlısından fazla olan rekabeti azaltma
gerçekleşmiştir.
avantajlarından hangilerini sağlar?
C) Y canlısı, X canlısının üzerinde yaşayan bir parazittir.
D) X canlısı, ortamdaki besinin daha çoğunu tüketmiştir. A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I
E) X ve Y arasında karşılıklı fayda şeklinde bir yaşama
ilişkisi vardır.
4.B 5.B 6.E 7.B
227
2 EKOSİSTEM EKOLOJİSİ
1. Bazı tarla ürünlerine saldıran tel kurtlarının su tolerans 3. Bazı canlılar besinlerini karşılama yönüyle hem ototrof
sınırlarının çok dar olduğu ve larva ile pulpa dönemlerinde hem de heterotrof özellik gösterebilirler.
su değişimine çok duyarlı oldukları bilinmektedir. Bunlar
Beslenmeyle ilgili özellikleri;
ya tarlaların bolca sulanmasıyla, ya da yonca ve buğday
yetiştirilerek tolerans sınırının altındaki bir değere kadar I. organik besin yapı taşlarından kendine özgü
kurutma yöntemiyle zararsız hale getirilebilir. besinleri sentezleyen ve ışıksız ortamda inorganik
Tel kurtlarının gelişimiyle ortamın su miktarı maddeleri oksitleyerek elde ettiği enerjiden besin
arasındaki etkileşim aşağıdaki grafiklerden hangisi üretebilen bakteriler,
gibi olur? II. yaşadıkları toprakta yeterli azot bulunmadığı için,
azot ihtiyacını böcekleri yiyerek karşılayan, ancak
A) Tel kurdu sayısı B) Tel kurdu sayısı diğer tüm organik besinlerini kendisi üretebilen
böcekçil bitkiler,
III. kloroplastları sayesinde besin sentezleyebilen ve
ışıksız ortamlarda pinositoz yapabilen öglena
Su miktarı Su miktarı
şeklinde olan canlılardan hangileri, yukarıda belirtilen

C) Tel kurdu sayısı D) Tel kurdu sayısı
beslenme tipine örnek gösterilebilir?
A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız II
Su miktarı Su miktarı D) Yalnız I E) Yalnız III
E) Tel kurdu sayısı
Su miktarı
4. Deniz balıkları belli bir basınç aralığında yaşarlar. Yüzey

balıkları derine indirilirse basınçtan dolayı ezilirken, derin
deniz hayvanları da genellikle yüzeye getirilecek olursa
2. Aynı besin piramidinde bulunan 5 farklı popülasyonun patlayarak ölürler.
biyokütleleri arasındaki ilişki aşağıdaki grafikte Derin deniz hayvanlarının yüzeyde ölmesi,
gösterilmiştir. aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
Biyokütle
A) Dip kumlarında yaşamaya uyumlu hayvanların iç
basıncının yüzeyden fazla olması
B) Yüzey sularındaki avcı hayvan sayısının, derinlerden
fazla olması
C) Derinlerde bulunan bazı besin türlerinin yüzeyde
Canlı türleri bulunmaması
I II III IV V
D) Yüzeydeki ışık miktarının canlının yaşamı için
Grafiğe göre, hangi canlı 3.trofik düzeyde yer alır? olumsuz etki yapması
E) Derinlerde az oksijenli hayata alışan canlıların bol
A) I B) II C) III D) IV E) V oksijenli yüzey hayatına uyum sağlayamaması
1.D 2.E 3.A 4.A
228
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
5. Tarımda kullanılan azotlu ve fosfatlı gübreler, göl 7. Atmosferde bulunan karbondioksit, organik bir maddenin
ekosistemine karıştıklarında, gölde bulunan tek hücreli yapısına katılıp, metabolizmada kullanıldıktan sonra tekrar
bitkisel organizmaların aşırı şekilde çoğalmasına neden atmosfere veriliyor.
olabilirler (ötrofikasyon).
Organik molekülün yapısındaki bu karbonun
Bu durumdaki bir gölde, bitkilerin ve bunlardan atmosfere en kısa yoldan geri verilmesi
kaynaklanan organik artıkların artması, çürükçül aşağıdakilerden hangisiyle sağlanabilir?
canlıların da artmasına neden olacaktır.
A) Üretici organizmaların, bu organik bileşikten yağ asidi
Bu olayların gerçekleştiği bir göl ekosistemi için,
üretmesiyle
I. Sudaki oksijen miktarı giderek azalacağından, B) Ototrof organizmanın, ürettiği organik maddeyi hücre
balıkların ve diğer hayvanların sayısında azalmalar solunumunda kullanmasıyla
meydana gelir. C) Otçul beslenen organizmaların, organik besinleri
II. Gölde üretilen organik madde miktarının artmasına solunumda kullanmalarıyla
bağlı olarak, madde döngüleri diğer ekosistemlere D) Tüketici organizmaların, ilgili organik besinden
oranla daha hızlı gerçekleşmeye başlar. vitamin sentezlemesiyle
III. Tür çeşitliliği yönüyle, normal ekosistemlere oranla E) Organik maddelerin, etçil canlıda depo besinler
daha zengin bir hale gelir. hâline getirilmesiyle
açıklamalarından hangileri doğru olur?
8. Doğal bir ekosistemde, besin ve enerji akışı ile bazı

maddelerin devirli olarak kullanılması şekilde
6. Bir su ekosisteminde kirlenme öncesi ve kirlenmeden
gösterilmiştir.
sonraki dönemde dört farklı türün birey sayılarında
Topraktaki ve sudaki
görülen değişiklikler grafiklerde gösterilmiştir.
Güneş enerjisi inorganik maddeler
Birey sayısı Birey sayısı
Üreticiler Ayrıştırıcılar
Enerji X Y Enerji
Canlılar Canlılar kaybı kaybı
X Y Z T X Y Z T
Kirlilik öncesi Kirlilik sonrası
Bu sistemde, X ve Y ile gösterilen basamaklara
Bu grafikteki değişimlere göre, su kirliliğine en aşağıdaki canlı gruplarından hangileri gelmelidir?
dayanıklı ve en dayanıksız olan türler aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? X canlısı Y canlısı
A) Saprofit bakteri Kemosentetik bakteri

En dayanıklı tür En dayanıksız tür
B) İkincil tüketici Birincil tüketici
A) Z T
B) Y T C) Birincil tüketici Ototrof canlı
C) T Y D) Otçul hayvan Etçil hayvan

D) T Z E) Etçil hayvan Etçil-otçul hayvan
E) Y Z
5.C 6.D 7.B 8.D
229
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Bir ekosistemde, ölmüş bir hayvanın dokularında bulunan 3.

bir azot atomu işaretleniyor.
Hava
Bu ekosistemde madde döngüsüne katılan işaretli N2 N2
azot atomuna, aşağıda verilenlerden hangisinin
yapısında en son rastlanır? 1 3
2
+ – –
NH4 NO2 NO3
A) Saprofit canlıların oluşturduğu amonyak (Amonyum)
B) Nitrifikasyon bakterilerinin oluşturduğu azot tuzları Amonyak

bakterileri Toprak
C) Bitkilerin fotosentez sonucu oluşturduğu amino asitler Organik
madde
D) Bitkisel besinlerle hayvanlara geçen amino asitlerden (humus)
üretilen enzim
Yukarıdaki şekilde azot döngüsünün bir bölümü şematik
E) Hayvanların vücudunda yaşayan iç parazit canlıların
olarak gösterilmiştir.
ürettiği protein
Döngüde görev alan 1, 2 ve 3 ile gösterilen canlılarla
ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) 1, atmosferin serbest azotunu toprağa bağlar.

B) 2, toprağın azot tuzu miktarını artırır.
C) 3, azot bağlayıcı bakterilerdir.
2. D) Her üç canlı da prokaryot hücre yapısındadır.
Sincap
E) 2, kemosentez yaparak kendi besinini üretir.
Serçe
Kartal Baykuş
Tarla faresi
Tavşan
Fare Çekirge
4.
I
Çimen II
Yukarıda, doğal bir ekosistemde görülen canlılar III

arasındaki etkileşimler besin ağında gösterilmiştir. IV
Bu besin ağıyla ilgili olarak,

Bir ekosistemde yer alan besin piramidinde I, II, III ve IV
I. Fare, çekirge ve tavşan arasında besin rekabeti ile ifade edilen canlıların bulunduğu basamaklar
görülür. gösterilmiştir.
II. Serçe av, kartal avcıdır. Bu besin piramidi ve canlılarla ilgili aşağıdaki
III. Üçüncül tüketici yoktur. yargılardan hangisine varılamaz?
IV. Suda çözünmeyen kimyasal maddeler en fazla

A) Enerji akışı I den IV e doğru azalarak gerçekleşir.
çimende birikir.
B) IV, güneş enerjisini kimyasal bağ enerjisine çevirir.
ifadelerinden hangileri yanlıştır? C) II, karnivor; III, herbivor beslenir.
D) I in dokularında biriken kimyasal madde miktarı en
fazladır.
D) I, II ve III E) II ve IV E) İkinci trofik düzeydeki canlı III tür.
1.E 2.C 3.C 4.A
230
Orıjinal
® Sorular 1
5. Her canlı organizma, metabolizmasını devam ettirebilmek 7. Bir ekosistemde organik atıkları parçalayan saprofit canlı
için karbonlu ve azotlu bileşiklere gereksinim duyar. sayısının hızla azaldığı tespit edilmiştir.
Farklı canlılarda bu maddelerin elde edilme şekli Bu duruma bağlı olarak aşağıdaki sonuçlardan
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. hangisinin ortaya çıkması beklenmez?
Canlı çeşidi Bazı besinlerini karşılama şekli A) Bitkiler arasında rekabetin artması
Karbon ve azot kaynağı olarak B) Geçici kirlenmenin oluşması
X
inorganik maddeleri kullanır. C) Madde döngülerinin sekteye uğraması
Karbon kaynağı olarak inorganik, azot D) Yeni ekosistemlerin oluşması
Y kaynağı olarak organik maddeleri
E) Toprağın verimini yitirmesi
kullanır.
Karbon ve azot kaynağı olarak
Z
organik maddeleri kullanır.
Bu tablodaki bilgilere göre, hangi canlıların ototrof

beslenme özelliğine sahip olduğu söylenebilir?
A) Yalnız X B) X ve Y C) Yalnız Z
D) Yalnız Y E) Y ve Z
8. Bir çiftçi, tarlasındaki böceklerden kurtulmak için önce

kimyasal ilaçlar kullanarak mücadele etmiş ve başlangıçta
başarılı olmuştur. Bir süre sonra kullandığı kimyasal ilacın
böcekleri etkilemediğini ve böcek sayısında aşırı artış
olduğunu görmüştür.
6. Bir gölde endüstriyel ve evsel atık ile tarımsal gübreleme
Bu sorunu çözmek isteyen çiftçi, böceklerle beslenen
sonucu fosfor ve azot tuzları artar. Böyle bir gölde sudaki
kuşları tarlasına çekerek böcek sayısını biyolojik
alg miktarı aşırı artar ve gölün üst yüzeyini kaplar. Bu
mücadele yaparak azaltmıştır.
durum ötrofikasyon olarak adlandırılır.
Bu bilgiye göre, belirtilen zaman diliminde tarladaki
Buna göre, ötrofikasyon meydana gelmiş bir gölde
kuşların birey sayısı aşağıdaki grafiklerden hangisiyle
suyun derinliklerindeki O2 miktarını gösteren grafik
gösterilebilir?
A) Birey sayısı B) Birey sayısı
A) O2 miktarı B) O2 miktarı
Zaman Zaman
Derinlik Derinlik
C) Birey sayısı D) Birey sayısı
C) O2 miktarı D) O2 miktarı
Zaman Zaman
Derinlik Derinlik
E) Birey sayısı
E) O2 miktarı
Zaman
Derinlik
5.B 6.A 7.D 8.C
231
1.
TEST
KAZANIM DAKLI SORULAR POPÜLASYON ve KOMÜNİTE EKOLOJİSİ
1. Farklı ekosistemlerde, bir arada yaşayan bazı canlılar 3. Farklı canlılarda gözlenen, aşağıdaki beslenme
arasında kurulan, beslenme ilişkilerine ait özellikler şekillerinden hangisi, besinini karşılama yönüyle
tabloda gösterilmiştir. diğerlerinden farklıdır?
Canlı birliği I. canlı II. canlı A) Konak bitkinin soymuk borularındaki besinlerle
beslenen canavar otu
A Yarar sağlar Yarar sağlar
B) İnce bağırsaklardaki sindirim ürünleriyle beslenen
B Yarar sağlar Yarar ve zararı yok tenya
C) Hayvan ve bitki artıkları üzerinde beslenen bakteriler
C Zarara uğrar Yarar sağlar
D) İnsanların deri hücreleriyle beslenen uyuz böcekleri
Bu tablodaki beslenme ilişkileri, aşağıdakilerden E) Alyuvarların içinde çoğalarak, sıtma hastalığına

hangisinde doğru eşleştirilmiştir? neden olan plazmodyum
Kommensalizm Parazitlik Mutualizm
A) C B A
B) B A C
C) A B C
D) B C A
E) A C B
4. Gelişmekte olan bir serçe popülasyonunda, avcı
sayısında, serçe sayısında ve serçelerin ölüm oranında
meydana gelen değişiklikler grafikte gösterilmiştir.
Değişim oranı
Serçe sayısı
Avcı sayısı
Serçelerin ölüm oranı
2. Doğal bir ekosistemde çevre şartlarının etkisiyle baskın Zaman
olan organizmaların değişmesi olayına süksesyon denir.
Belirtilen popülasyonlarda, birey sayısının bu şekilde
Böyle bir süksesyon olayına, aşağıdakilerden hangisi değişmesiyle ilgili olarak,
örnek gösterilemez?
I. Serçelerdeki birey sayısının artması, avcı sayısının
A) Ormanlık alanda yaşayan aynı tür bitkilerin, ışığa azalmasına neden olmuştur.
ulaşmak için farklı boylarda olması II. Ölüm oranındaki değişmeler, sadece avcı
B) Bir göl ekosisteminin zaman içinde kara ekosistemi sayısındaki değişmelerden kaynaklanmıştır.
haline gelmesi III. Avcı sayısının azalması, ölüm oranını da azalttığı
C) Koyunların otladığı bir alanın, belli bir süre sonra için, serçe popülasyonunun büyümesinde olumlu
çalılık alan haline gelmesi etki yapmıştır.
D) Doğal bir afet sonucu yok olan bitki örtüsünün açıklamalarından hangileri doğrudur?
yerinde, yeni bitkilerin yetişmesi
E) Yosunların yaşadığı bir alanın, toprak oluşumuna A) Yalnız III B) II ve III C) Yalnız I
bağlı olarak, otlar tarafından işgal edilmesi
1.D 2.A 3.C 4.A
232
2.
TEST
Önce Konuyu
Tanımak
Lazım POPÜLASYON ve KOMÜNİTE EKOLOJİSİ KAZANIM DAKLI SORULAR
1. Bir popülasyonu etkileyen; 4. Bir ekosistemde bulunan tavşan popülasyonundaki birey

sayısının zamana göre değişimi grafikte gösterilmiştir.
I. yaşam alanındaki diğer canlılarla olan rekabetin
Birey sayısı
artması,
1000
II. popülasyonda üremeye katılan dişi ve erkek
750
sayılarının artması,
500
III. yaşam alanı içinde, öldürücü bulaşıcı hastalıkların
meydana gelmesi, 250
100
faktörlerinden hangileri popülasyonun büyümesini 50
sınırlandırıcı etki yapmaz? Zaman
Bu grafikteki bilgilere göre tavşan popülasyonundaki

değişimlerle ilgili,
D) Yalnız II E) Yalnız III I. Popülasyon belli bir zamandan sonra yok olmaya
başlamıştır.
II. Popülasyonun büyümesi dengeli olarak devam
etmektedir.
III. Tavşandaki üreme oranı her zaman doğum
2. Farklı ekosistemlerde yaşayan aynı türe ait iki oranından fazla gerçekleşmiştir.
omurgalı hayvan popülasyonu için;
I. her sağlıklı bireyin hücrelerindeki kromozom sayısı,
II. her iki popülasyonun ulaşabildiği en yüksek taşıma
kapasitesi,
D) Yalnız III E) II ve III
III. birim zamanda oluşturabilecekleri birey sayısı
özelliklerinden hangileri her durumda ortaktır?
D) I ve III E) Yalnız III

5. Popülasyonların büyüme hızları doğum ve ölüm oranları
ile içe ve dışa göç oranlarına bakılarak belirlenebilir.
Buna göre, bazı özellikleri;
I. doğum ve ölüm oranları birbirine eşit,

3. Popülasyon yoğunluğunu etkileyen; II. popülasyon içine göç ile doğum oranı, ölüm
oranından fazla,
I. ölüm,
III. popülasyon içine göç oranı, ölüm oranına eşit,
II. dışa göç,
IV. popülasyon dışına göç oranı, doğum oranından
III. içe göç,
fazla
III. doğum
şeklinde olan popülasyonlardan hangileri, büyümekte
faktörlerinden hangilerinin artışı popülasyon olan popülasyonlara örnek verilebilir?
yoğunluğunu azaltıcı etki yapar?
A) II ve IV B) I, II ve III C) Yalnız III
A) I ve II B) I ve III C) III ve IV
D) Yalnız I E) II ve IV
1.D 2.C 3.A 4.A 5.D
233
KARMA SORULAR 1
1. Denizyıldızları ölü dokularından kurtulamazlarsa, 3. Canlılar yaşam ilişkilerine göre bir grup altında
mantarlar tarafından istila edilirler. Karidesler deniz toplanırlarsa aşağıdakilerden hangisi diğer dördünden
yıldızının ölü dokularını yiyerek, onu mantar istilasından farklı bir grupta yer alır?
kurtarır.
A) İnsan ile bağırsağında yaşayan B ve K vitamini
Yukarıda anlatılan yaşam ilişkisi aşağıdakilerden
üreten bakteriler
hangisiyle benzerlik göstermez?
B) Salyangoz kabuğuna yerleşen yengeç ve onun
A) Timsahlar beslendikten sonra ağızlarını açık artıklarıyla beslenip onu koruyan deniz gülü
bırakırlar, bir tür kuş timsahın dişinin arasında kalan C) Odunla beslenen termit ve bu odunu sindiren kamçılı
etlerle karnını doyurur. tek hücreli canlı
B) Termitler odun özüyle beslenirler, bağırsaklarında D) Fotosentez yaparak beslenen alg ve saprofit
yaşayan tek hücrelilerse bu odunu sindirerek termitin beslenen mantarın oluşturduğu liken birliği
ve kendilerinin beslenmelerini sağlarlar. E) Karınca yuvalarında yaşayan ve onların artıklarıyla
C) Orangutanlar incir bitkisinin meyvesiyle beslenirler, beslenen misafir karıncalar
dışkılarıyla da incirin tohumlarını çevreye yayarlar.
D) Remora balıkları karın yüzgeçleri ile köpek
balıklarına yapışırlar ve köpekbalığının artıklarıyla 4. Aynı ekosistemlerde yaşayan farklı türe ait iki
beslenirler. popülasyon için,
E) Liken birliğindeki mantar alge CO2 ve H2O sağlarken, I. Aralarında av - avcı ilişkisi oluşur.
alg mantara besin ve O2 sağlar.
II. Her iki popülasyonun da taşıma kapasitesi aynı
olur.
III. Birim zamanda oluşturabilecekleri birey sayısı
eşittir.
2. Kapalı bir ekosistemde bir arada yaşamaya bırakılmış A A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
ve B türerine ait canlıların gelişme durumları aşağıdaki
grafikte gösterilmiştir. D) I ve II E) I ve III
Gelişme durumu
5. Bitkilerin beslenmesiyle ilgili olarak bazı ilişkiler şunlardır:

A
I. Bazı bitkiler, üzerinde yaşadıkları konak bitkiden
Zaman
sadece su ve mineralleri alırlar.
Bu canlılarla ilgili, II. Bazı bitkiler, üzerinde yaşadıkları konaktan her türlü
organik besini ve inorganik maddeleri alırlar.
I. A ve B canlısı arasında mutualist ilişki vardır.
III. Bazı bitkiler, kendileri için gerekli azotun çoğunu dış
II. A ve B türü arasında av-avcı ilişkisi vardır.
ortamdan organik olarak alırlar.
III. B türü parazit bir canlı olabilir.
Bu ilişkilerden hangileri, yarı parazitlik durumuna
ifadelerinden hangileri doğrudur? örnek olabilir?
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I
D) Yalnız III E) I ve III D) Yalnız II E) Yalnız III
1.D 2.D 3.E 4.A 5.C
234
KARMA SORULAR 1
6. Bir adada yaşayan deniz kuşu popülasyonunda besin 8. Aynı ekosistemde yaşayan üç farklı omurgalı türünün,
kıtlığı olan dönemlerde sadece bazı çiftlerin üremeye farklı sıcaklıklardaki gelişme durumları grafikte
katıldıkları görülmüştür. Diğer kuşlar ise çiftleşen gösterilmiştir.
kuşlardan ölen veya kaybolanların yerini almıştır. Gelişme derecesi
Bu gözlemlere dayanarak belirtilen popülasyon için, B türü

A türü C türü
I. Popülasyon çevre şartlarındaki olumsuzluklara,
üreme sayısını azaltarak tepki göstermektedir.
II. Çiftleşmeye katılmayan bireylerin zaman içinde
üreme yeteneklerini kaybetme tehlikesi vardır. 0 5 10 15 20 25 30 35
Sıcaklık (°C)
III. Ortamdaki besin miktarı popülasyonun büyümesini

Bu omurgalı türleri ve ortam sıcaklığı arasındaki
etkilemektedir.
etkileşimlerle ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi
yorumlarından hangileri yapılabilir? söylenemez?
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I A) Üç türün de ortak olarak çoğalabildiği bir sıcaklık

değeri vardır.
D) Yalnız II E) I ve II B) A ve C türlerinin, sıcaklık değişimlerine toleransı, B
türüne göre daha azdır.
C) A türü, soğuğa diğer türlere oranla daha dayanıklıdır.
D) C türü, çevre sıcaklığına bağlı olarak, vücut
sıcaklığını değiştirir.
E) B türü ortamın sıcaklık değişimlerine diğer türlere
oranla daha dirençlidir.
7. Bir bakteri popülasyonunun büyüme hızı aşağıdaki

grafikte gösterilmiştir.
Büyüme hızı
50
40
30
20
10
Zaman
9. Birlikte yaşayan iki canlıdan biri yarar görürken, diğerinin
I II zarar gördüğü yaşama şekli parazitizm olarak adlandırılır.
Bu popülasyonda I. ve II. zaman aralıklarında Bu beslenme ilişkisiyle ilgili olarak,

gerçekleşen olaylarla ilgili olarak aşağıdakilerden
I. Parazit yaşayan organizmaların sindirim sistemleri,
diğer heterotrof organizmalara oranla daha az
A) I. ve II. zamanlarda popülasyonda üreme olayları gelişmiştir.
devam etmiştir. II. Konak ile paraziti aynı türden canlılar olamaz.
B) II. zamanın sonunda popülasyon taşıma kapasitesine III. Bit, pire ve tahta kurusu gibi vücudun dışında
ulaşmıştır. yaşayan parazit canlılara dış parazit denir.
C) I. zamanda popülasyona katılan birey sayısı,
II. zamandakinden fazladır.
D) II. zamanda ortamdaki atık madde miktarı azalmıştır. A) I ve II B) I, II ve III C) Yalnız I
E) I. zamandaki ölüm oranı, II. zamandakinden düşüktür.
6.A 7.D 8.D 9.B
235
KARMA SORULAR 2
1. Hayvanlarda, bir bireyin kendi hayatını, gruptaki diğer 3. Termitler (beyaz karıncalar), odun özüyle beslenirler.
bireyler için tehlikeye atması olayı “altruistik davranış” Ancak odundaki selülozu sindirecek enzim sistemleri
olarak adlandırılır. olmadığı için, bağırsaklarında yaşayan bakterilerden
yararlanırlar.
Aşağıdakilerden hangisi, bu çeşit bir hayvan
davranışına örnek olarak verilemez? Bu beslenme ilişkisiyle ilgili olarak, aşağıda
verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Erkek penguenlerin, dişi penguenlerle çiftleşmek için,
kendi aralarında kavga etmesi A) Termitler ve bakteriler selülozun sindirilmesi sonucu
B) Mirketlerde, avcılara karşı gözcülük yapan bireyin oluşan glikozu, glikojen sentezinde kullanabilirler.
gerektiğinde avcının dikkatini çekecek davranışlar B) Bakteriler, termitlerden hem besin bulma hem de
sergilemesi barınma olarak faydalanırlar.
C) Kovanı koruyan işçi arının, düşmana karşı ölümcül C) Termitler ile bakteriler arasında mutualizm şeklinde
saldırı yapması yaşama ilişkisi vardır.
D) Kraliçe karıncanın, asker karıncalar tarafından D) Bakteriler selülozu sindirerek, hem kendilerinin hem
korunması de termitlerin beslenmesini sağlarlar.
E) Misk öküzlerinin, yırtıcı hayvanların saldırısı E) Bakterilerin termitin bağırsağından uzaklaştırılması,
karşısında, topluluk oluşturarak tepki göstermeleri termitleri olumsuz yönde etkilerken bakterilerin daha
hızlı çoğalmasına neden olur.
4. Ökse otu gibi bazı bitkiler sahip oldukları kloroplastlar

2. Çeşitli bitkilerin köklerinde beslenen bazı mantarlar, sayesinde besinlerini sentezleyebilirler. Ancak üzerinde
hiflerini toprak partiküllerine doğru uzatırlar. Bitkinin, yaşadıkları bitkinin odun borularına emeçlerini uzatarak su
topraktan su ve inorganik maddeleri alma, özellikle de ve mineralleri alırlar.
fosforu elde etme yetenekleri, bu hifler yardımıyla önemli
Bu beslenme şekliyle ilgili,
ölçüde artar.
Mantarlar ve bitki kökleri arasında gerçekleşen bu I. Ökse otu, yarı parazit bir canlı olarak kabul
etkileşim; edilebilir.
II. Ökse otu fotosentez yaptığı için üzerinde yaşadığı
I. kommensalizm, fotosentetik bitkiyle mutualist bir beslenme ilişkisi
II. parazitizm, kurmuştur.
III. mutualizm III. Besinini sentezleme yönüyle ototrof, konaktan besin
alma yönüyle de parazit bir beslenme şeklidir.
şeklindeki beslenme ilişkilerinden hangilerine örnek
olarak gösterebilir? açıklamalarından hangileri doğrudur?
A) II ve III B) I, II ve III C) Yalnız I A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) Yalnız II E) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
1.A 2.E 3.E 4.D
236
KARMA SORULAR 2
5. Doğal bir ekosistemdeki geyik popülasyonunun birey 7. Belli bir bölgede yaşayan aynı türe ait bireylerin
sayısındaki değişimler grafikte gösterilmiştir. oluşturduğu topluluklara popülasyon denir. Popülasyonlar
Birey sayısı bazı faktörlerin etkisiyle büyüyüp küçülebilirler.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bir hayvan

popülasyonunun, küçülmekte olduğuna kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Bir dönemde oluşan dişi ve erkek sayılarının

1 2 3 4
Zaman (Yıl) birbirinden farklı olması
B) Popülasyondaki yaşlı birey oranının, sürekli olarak
Bu geyik popülasyonunun dengelenmesinde
artış göstermesi
aşağıdaki faktörlerden hangisi etkili olmamıştır?
C) Popülasyondaki genç birey sayısının, ergin ve yaşlı
A) Popülasyonlardaki bireyler arası rekabete dayalı birey sayısından fazla olması
ölümler D) Aynı dönemde dünyaya gelen birey sayısı ile ölen
B) Bir dönemde popülasyonda oluşan dişi ve erkek birey sayısının eşit olması
birey sayıları E) Bazı bireylerin üreme hücresi meydana
C) Popülasyondaki bireyleri etkileyen hastalıklar getiremedikleri için, üreme olaylarına katılamaması
D) Ekosistemdeki aslan (avcı) sayısı

E) Yaşama alanındaki ot miktarı
8. Denizlerde derinlik arttıkça birey sayısındaki değişim

grafikte gösterilmiştir.
6. Meyvelere zarar veren bir akar türünü yok etmek için,
Canlı sayısı
böcek ilacı kullanılınca bu akarla beslenen avcı akar
türleri de yok olmuştur. Zararlı akarlar bundan sonraki
aşamada çok hızlı bir şekilde çoğalarak, daha fazla zarara
neden olmuştur.
Yukarıda anlatılan, tarım zararlısıyla mücadele

şeklinde, başarılı olunamamasının temel nedeni Derinlik (m)
aşağıdakilerden hangisidir? 100 200 300
Birey sayısındaki bu değişime aşağıdakilerden

A) Zararlı akarların, avcılara oranla daha hızlı üremesi
hangisi neden olamaz?
tekrar çoğalmalarını sağlamıştır.
B) Kullanılan ilaçlar, avcı akarlarda mutasyona neden A) Suyun alt kısımlarında daha az besin üretilmesi
olmuş ve beslenme şeklini değiştirmiştir. B) Denizin alt kısımlarında daha az bitki türünün
C) Zararlı akarları yok edecek miktarda ilaç yaşaması
kullanılmamıştır. C) Su derinliği arttıkça oksijen miktarının azalması
D) Akarları öldürmek için, seçilen ilaç uygun değildir. D) Fotosentez için gerekli ışığın derinlere ulaşamaması
E) Ekolojik dengeyi sağlayan, avcı akarlarının E) Derinlerde yaşayan hayvanların daha büyük vücutlu
öldürülmesi biyolojik dengeyi bozmuştur. olması
5.B 6.E 7.B 8.E
237
KARMA SORULAR 3
1. Üç farklı popülasyonda bazı faktörlerdeki değişimlerin 3. “Baklagiller toprağın azot oranını artırırlar.” hipotezini
oranları tabloda gösterilmiştir. ortaya atan bir bilim insanı, baklagillere ait;
Dışa Ölüm Doğum I. inorganik maddeleri güneş ışığı yardımıyla organik

İçe göç
Popülasyonlar göç oranı oranı maddelere çevirebilmeleri,
(%)
(%) (%) (%)
II. azot tuzlarını amino asit ve nükleik asit
X
3 10 2 12 sentezlemede kullanmaları,
popülasyonu
III. köklerinde yaşayan rizobium bakterilerinin havanın
Y
15 5 10 5 serbest azotunu tutması
popülasyonu
Z özelliklerinden hangilerini bu hipotezi desteklemek
2 3 5 8
popülasyonu için kullanabilir?
Bu popülasyonlardaki değişimlerle ilgili olarak A) Yalnız II B) II ve III C) Yalnız I

D) Yalnız III E) I ve II
A) Y popülasyonundaki dışa göç oranı, X ve Z
popülasyonlarının toplamından fazladır.
B) X popülasyonunun hızlı büyümesinden hem göç
oranı, hem de doğum oranı etkili olmuştur.
C) Üç popülasyon içinde en hızlı büyüyeni X
popülasyonudur.
D) Y popülasyonunun büyüme oranı, Z
popülasyonundan daha fazladır.
4. Bir yengeç türünde yaşam devreleri sırasında ortamın
E) Z popülasyonu, büyümekte olan bir popülasyondur. tuzluluk derecelerine gösterdiği duyarlılıklar grafikte
gösterilmiştir.
Tuzluluğa hassasiyet
Canlılık
dönemi
ik
va
e
ta
nl el
gi
m
çl
gu ys
ur
uk
Er
La
re
en
Herhangi bir nedenle zarar gören bir ekosistemin, belli bir

m
ol şe
2.
Ü
G
Yu
sürede kendini onarması ve eski hale gelmesine

süksesyon denir. Bu grafiğe göre,
Doğal bir ortamda, süksesyon sırasında,
I. Eşeysel olgunluk ve üreme dönemlerinde tuzluluk
I. tek yıllık odunsu çalılar, oranına karşı hassasiyet yaklaşık aynı değerdedir.
II. çok yıllık ağaçlar, II. Yengecin yaşındaki ilerlemeler tuzluluğa duyarlılığı
sürekli olarak azaltır.
III. tek yıllık otsu bitkiler,
III. Bu yengeç türü ortam tuzluluğundan en fazla larva
IV. çok yıllık otsu bitkiler
döneminde zarar görebilir.
bitki örnekleri ekosisteme, hangi sıraya göre yerleşir?
A) III, IV, I, II B) II, III, IV, I
C) I, II, III, IV D) II, IV, I, III
E) IV, I, III, II
1.D 2.A 3.D 4.E
238
KARMA SORULAR 3
5. Aşağıdaki grafiklerde beş değişik popülasyonun farklı 7. “Bir hayvansal parazit çeşidi olan bağırsak solucanı ve
zamanlarda tamamlanan yaşam döngüleri gösterilmiştir. tenya gibi iç parazitlerin sindirim sistemi gelişmemiştir.”
Bu popülasyonlardan hangisinin, gelecekteki Bu parazitlere ait aşağıdaki özelliklerden hangisi

durumunun kötü olacağı (yok olma tehlikesiyle yukarıdaki hipotezi desteklemek için kullanılabilir?
karşılaşacağı) söylenebilir?
A) Sindirime yardımcı olan karaciğer ve pankreas gibi
A) Birey sayısı B) Birey sayısı bezlerinin bulunması
B) Hücrelerinde kendilerine uygun proteinleri
sentezleyebilmeleri
Zaman Zaman
C) Eşeyli olarak çoğalan hayvanlar olmaları
D) Konak canlıdan sindirilmiş besinleri hazır olarak
C) Birey sayısı D) Birey sayısı
almaları
E) Konak canlının iç organlarında yaşamaları
Zaman Zaman
E) Birey sayısı
Zaman
8. Doğal bir popülasyonun gelecekteki durumu, yaş

dağılımlarına bakılarak tahmin edilebilir. Bir hayvan
popülasyonundaki yaş dağılımları aşağıdaki grafikte
6. Ekolojide kullanılan bazı kavramların özellikleri aşağıda gösterilmiştir.
verilmiştir. Birey sayısı X: Üreme öncesi
Y: Üreme evresi
 Belirli bir coğrafik alanda, karşılıklı etkileşim içinde Z: Üreme sonrası
yaşayan, bitki ve hayvan türlerinin oluşturduğu
topluluklardır.
 Bir ekosistemin yapısını oluşturan, cansız
Yaş durumu
maddelere ve etkenlere denir. X Y Z
 Dünyada, bütün canlıların yaşadığı kabul edilen Bu popülasyonundaki birey sayılarının değişimleriyle
tabakadır. ilgili olarak,
 Belli şartlar altında, bir ekosistemde ya da habitatta
yaşayan, bir türe ait bulunabilecek en yüksek birey I. Çevre şartları, popülasyonun gelişimini olumsuz
sayısıdır. yönde etkilemiş olabilir.
II. Popülasyon, gelecekte yok olma tehlikesiyle karşı
Buna göre, aşağıdaki ekolojik kavramlardan karşıya kalabilir.
hangisinin özelliği yukarıda verilmemiştir?
III. Ölüm oranı doğum oranından fazla olan bir
popülasyondur.
A) Abiyotik faktörler
B) Popülasyon yoğunluğu açıklamalardan hangileri doğrudur?
C) Biyosfer (ekosfer)
D) Popülasyon taşıma kapasitesi
E) Komünite D) II ve III E) I, II ve III
5.D 6.B 7.D 8.E
239
KARMA SORULAR 4
1. Popülasyonlardaki büyüme hızları, doğum ve ölüm 3. Pamuk zararlısına karşı yapılan mücadelede, kullanılan
oranları karşılaştırılarak belirlenebilir. tarım ilaçları bu zararlıyı büyük oranda azaltmış ve pamuk
verimini artırmıştır. Ancak yıllar içinde daha çok ilaç
Doğal bir popülasyonda;
kullanılmasına rağmen pamuk zararlısı olan böcek türü
 Doğum + popülasyon içine göç = X tekrar eskisi kadar çoğalmaya başlamıştır.
 Ölüm + popülasyon dışına göç = Y Bu açıklamalardan aşağıdaki sonuçlardan hangisi
çıkarılabilir?
şeklinde sembolize edildiğine göre, aşağıdaki
açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Pamuk üretimini tekrar artırmak için daha çok ilaç
kullanılmalıdır.
A) Popülasyon, taşıma kapasitesinin üzerine çıktığında,
Y değeri X den büyük olur. B) Kullanılan ilaç miktarı böceğin gelişimini engelleyici
doza ulaşmıştır.
B) Popülasyon yoğunluğu, X değerinin Y ye oranı ile
belirlenir. C) Pamuk zararlısı olan böcek türü zamanla kullanılan
ilaca karşı direnç kazanmıştır.
C) X = Y olduğunda, popülasyondaki birey sayısı
değişmez. D) Kullanılan ilaç pamuğa zarar verdiği için böcek
sayısını azaltmıştır.
D) X > Y olduğunda, popülasyondaki birey sayısı artar.
E) İlaç, böceklerin üremesini hızlandırıcı etki yapmıştır.
E) X < Y olduğunda, popülasyondaki birey sayısı azalır.
2. Tarımda kullanılan pestisitlerin (böcek öldürücü ilaç) insan

vücudunda birikme oranları tabloda gösterilmiştir.
Yaş grubu DDT birikme oranları (ppm)
0-2 4,50 4. Doğa koşullarının normal seyrettiği 15 yıllık bir süre

içerisinde, bir komünitedeki türlerin birey sayısındaki
6 - 10 5,59
değişim grafikte gösterildiği gibidir.
11 - 15 6,67 Birey sayısı
26 - 30 5,47
A
62 - 70 6,82
B
Bu verilere göre, C
Zaman (Yıl)
I. Bebeklerde daha az DDT birikmesi, onların anne 3 6 9 12 15
sütüyle beslenmelerinden kaynaklanmış olabilir.

Bu türlerden oluşan popülasyonlarla ilgili,
II. Yaş ilerledikçe vücutta biriken DDT birçok kişide
ölüme neden olur. I. Döngü süresi en kısa olanı A türüdür.
III. Yaş ilerledikçe vücutta biriken DDT miktarı da II. 6. yılda en baskın popülasyon C türü olmuştur.
sürekli olarak artar. III. B türü kararlı bir popülasyondur.
yorumlarından hangilerinin yapılması doğru olur? açıklamalarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I A) II ve III B) Yalnız I C) I, II ve III
D) Yalnız II E) I ve III D) I ve II E) I ve III
1.B 2.C 3.C 4.A
240
KARMA SORULAR 4
5. İki farklı türün, ayrı ayrı ve birlikte yaşamaları durumunda 7. Bir türün, farklı popülasyonları arasında gözlenen göç
birbirlerini etkileme biçimleri aşağıdaki tabloda olayına bağlı olarak, aşağıdaki grafiklerde ifade edilen
gösterilmiştir. değişimlerden hangisi her iki popülasyonda da
gözlenmez?
Türler birlikte Türler ayrı ayrı
Beslenme
etkileşimi A) Biyokütle B) Türler arası rekabet
X türü Y türü X türü Y türü
Zarar Zarar
I Gelişir Gelişir
görür görür
Zarar Zaman Zaman
II Gelişir Etkilenmez Etkilenmez
görür C) Kalıtsal çeşitlilik D) Birey sayısı
Zarar Zarar Fayda
III Gelişir
görür görür görür
Buna göre, tabloda gösterilen yaşama birliklerinden Zaman Zaman

hangilerinde, parazitlik şeklinde beslenme etkileşimi
vardır? E) Tür çeşidi sayısı
D) I ve III E) II ve III Zaman
6. Avrasyada yaşayan bir çekirge popülasyonunda durgun

evre ve göçmen evre olarak iki evre ayırt edilir.
8. Doğada, bazen yakın türler arasında çiftleşme
Çekirgelerde, göçmen evrenin bireyleri, durgun evrenin gerçekleşerek melez bireyler ortaya çıkmaktadır.
bireylerinden daha uzun kanatlara, daha yüksek yağ Çiftleşme aktivitesi
V.
içeriğine, daha düşük su içerdiğine ve daha koyu renge tür
IV.
sahip olup; yürümeye, uçmaya ve toplu halde bulunmaya tür
I. II. III.
daha isteklidir. tür tür tür
Özellikleri yukarıda anlatılan çekirge popülasyonuyla

ilgili,
I. Göçmen evredeki bireyler uzun yollara Zaman (Ay)

ıs
uz
t
an
t
s
ba
ar
dayanabilecek bazı yapısal özelliklere sahiptirler.

to
ira
ay
m
is
M
us
Şu
az
M
N
Ağ
Te
H
II. Durgun evredeki çekirgelerde üreme oranı, göçmen

evredekilerden daha düşüktür. Yukarıdaki grafikte, birbirine yakın akraba beş kurbağa
III. Popülasyon yoğunluğu arttıkça, göçmen evreye ait türünün aktif üreme periyotları gösterilmiştir.
özellikleri taşıyan birey sayısı da artar. Bu bilgilere göre, hangi türler arasında, yabancı
döllenme ve melez birey ortaya çıkma olasılığının
daha fazla olması beklenir?
A) IV ve V B) I ve V C) I ve II
5.C 6.D 7.B 8.C
241
1 POPÜLASYON ve KOMÜNİTE EKOLOJİSİ
1. Bir tarım zararlısının veya zararlı bir popülasyonun bir 3. Bir tuzlu su yengeci, bir deniz gülünü sırtına alarak
başka canlı sayesinde, sayısının belirli oranlarda taşırken, onun yakıcı kapsülleri ile korunmaktadır. Bu
tutulmaya çalışmasına biyolojik mücadele denir. sırada yakaladığı besinlerin bir kısmını da deniz gülüne
vermektedir.
Buna göre farklı canlılar için uygulanan;
Bu beslenme ilişkisiyle ilgili olarak, aşağıda
I. ekonomik değeri olan bitkilere zarar veren böcekleri verilenlerden hangisi yanlıştır?
öldürmek için DDT gibi zehirli ilaçların kullanılması,
II. bir besin piramidindeki I. dereceden tüketici A) Deniz gülü, ihtiyacı olan besinlerin bir kısmını, tuzlu
zararlıların olumsuz etkisini azaltmak için II. su yengecini yiyerek karşılayabilir.
dereceden tüketici olan canlıların sayısını artırma, B) İki canlının birbirinden ayrılması durumunda her ikisi
III. sivrisineklerin zararlarından korunmak için, de olumsuz etkilenir.
ekosistemlerde sivrisinek yavrularıyla beslenen C) Tuzlu su yengeci ile deniz gülü arasında mutualizm
canlıların sayısını artırma şeklinde yaşama ilişkisi vardır.
yöntemlerinden hangileri, biyolojik mücadeleye örnek D) Bu beslenme ilişkisini oluşturan iki canlı da,
verilebilir? heterotrof olarak beslenmektedir.
E) İki canlının birbirinden ayrılması durumunda, deniz
A) I ve III B) II ve III C) Yalnız I yengeci düşmanları tarafından daha rahat avlanır.
D) Yalnız III E) Yalnız II
2. Bir karınca türü ile akasya bitkisi arasındaki ilişki

incelenmiş ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. 4. Farklı ekosistemlerde yaşayan aynı sürüngen türünün
oluşturduğu iki popülasyonun birey sayısındaki değişimleri
 Akasya ağacı, karıncanın üzerinde yaşaması için gösteren grafikler aşağıdaki gibidir.
büyük ve oyuklu diken üretme ve besleyici özellikte
Birey sayısı Birey sayısı
yaprak oluşturma gibi uyumlar geliştirmiştir.
160 160
 Karıncalar, bitki yiyen böceklerin ve bazı memeli
hayvanların Akasya ağacına yaklaşmasını engeller
ve ağaca gölge yapan diğer ağaçların yapraklarını
25 25
dökerler.
Zaman Zaman
 Karıncalar Akasya’nın nektar ve yapraklarıyla 1 2 3 4 (Yıl) 1 2 3 4 (Yıl)
beslenmektedir. I II
Yukarıda anlatılan yaşama ilişkisiyle ilgili olarak Bu ekosistemlerdeki II. popülasyonun I. popülasyona
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? göre daha geç denge durumuna gelmesinde;
I. kalıtsal yönden üreme ve gelişme süresinin daha

A) Karıncalar Akasya’ya zarar verebilecek bitki ve
uzun olması,
hayvanlara karşı mücadele edebilmektedir.
II. dışa göçlerin daha fazla olabilmesi,
B) Karıncalar tarafından işgal edilmiş Akasyalar, diğer
akasyalara oranla daha az gelişme gösterirler. III. ekosistemlerdeki besin miktarının farklı olması,
C) Akasya ile karınca arasında mutualizm şeklinde IV. rekabetçi tür sayısının fazla olması
yaşama ilişkisi vardır.
faktörlerinden hangileri etkili olmuş olabilir?
D) Akasya tarafından üretilen proteince zengin yaprak,
karıncalar tarafından besin olarak kullanılmaktadır. A) II, III ve IV B) II ve III C) I ve II
E) Karıncalar Akasyaları hem beslenme kaynağı hem
de yuva yapma yeri olarak kullanmaktadır. D) I ve III E) I, II ve IV
1.B 2.B 3.A 4.A
242
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
1
5. Farklı vücut rengine sahip çekirgeler, içinde değişik renkte 7. Eşit sayıda bireylerden oluşan, üç grup fare
topraklar bulunan (açık, koyu, kumlu) kaplara ayrı ayrı popülasyonuyla deneyler yapılmış ve şu sonuçlar elde
konuluyor. Belli bir zaman süreci içinde bu kaplar yabani edilmiştir.
kuş ve tavuk gibi hayvanların bulundukları odalara I. Grup II. Grup III. Grup
bırakılıp canlı kalanlar sayılıyor. Bulundukları toprağın
Her gün 250 g Her gün 250 g Her gün besin miktarı
rengine uyum yapabilen çekirgeler arasında yüksek besin veriliyor. besin veriliyor. artırılarak veriliyor.
oranda canlı birey kaldığı gözleniyor.
Bu deney ve gözlemler sonucunda, Popülasyondaki Popülasyondaki Popülasyondaki

birey sayısı birey sayısı birey sayısı
artıyor. artıyor. artıyor.
I. Bulunduğu ortamla renk uyumu sağlayan çekirgeler,
avcı hayvanlar tarafından zor ayırt edildiği için daha
Besin sıkıntısı Besin sıkıntısı Göç
az oranda besin olarak kullanılır.
başlıyor. başlıyor. engelleniyor.
II. Belirli renklere sahip olan çekirgeler çevre şartlarına
daha dirençli olduklarından sayılarında daha az Göç oluyor. Göç engelleniyor. Kavga artıyor.
azalma meydana gelir.
III. Tavuk ve yabani kuş gibi avcılar her zaman belirli Popülasyon Doğum oranı Popülasyon
dengeleniyor. azalıyor. dengeleniyor.
renklerdeki çekirgeleri besin olarak kullanır.
hipotezlerinden hangilerinin kurulması uygun olur? Popülasyon

dengeleniyor.
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız I Deney sonuçlarından yararlanarak, bu

popülasyonlarla ilgili aşağıdaki yorumlardan
hangisine ulaşılabilir?
6. Aynı cins içinde bulunan üç farklı çalıkuşu türünün aynı A) Doğumun azalması, popülasyonları dengeleyici tek
ağaç üzerinde yaşadıkları ortamlar aşağıdaki şekillerde etkendir.
taralı olarak gösterilmiştir.
B) Göçün engellenmesi, popülasyon büyüklüğünde hızlı
1 bir artışa neden olur.
2
C) Her gün aynı miktarda besin verilen popülasyondaki
3 birey sayısı sabit kalır.
4 D) Yaşam şartları değişse bile, popülasyonlar sonuçta
5 dengeye ulaşır.
6 E) Birey sayısı azalan popülasyonlar, göç etme
Capa May Doru Göğüslü Mersin
Çalıkuşu Çalıkuşu Çalıkuşu
eğilimindedir.
Bu üç türün aynı ağacın farklı katmanlarında

yaşaması türlere;
I. bir türün diğerinin besinini kullanmasının

engellenmesi,
II. türlerin arasındaki genetik alışverişi engellemesi,
III. türler arasında yuva kurmak için yer bulma
rekabetini azaltması
faydalarından hangilerini sağlar?
5.C 6.D 7.D
243
2 POPÜLASYON ve KOMÜNİTE EKOLOJİSİ
1. Yaşanılan ortamdaki havanın kirlenmesine bağlı 3. Üç bitki türüne ait popülasyonlarda ortam sıcaklığına bağlı
olarak insanlarda; olarak gerçekleşen gelişme durumları grafikte
gösterilmiştir.
I. sinir sistemi,
Gelişme durumu
II. sindirim sistemi,
I. tür II. tür III. tür
III. solunum sistemi ve akciğer
yapılarının, etkilenme durumları çoktan aza doğru

aşağıdakilerin hangisindeki gibi sıralanabilir?
Sıcaklık (°C)
A) I - III - II B) II - I - III C) I - II - III
Bu gelişme grafiklerine göre, ilgili popülasyonlar için
D) II - III - I E) III - I - II aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Ortam sıcaklığının sürekli olarak artırılması, II. türün

gelişmesini olumlu yönde etkiler.
2. Doğal ekosistemlerde, av durumunda olan hayvanların, avcı
olan hayvanlardan aktif ve pasif korunma şekilleri vardır. B) II. bitki türünün en iyi geliştiği sıcaklık derecesi, diğer
bitkilerinkinden farklıdır.
Düşmanını sokma, ısırma ve korkutma gibi korunma şekilleri
C) I. popülasyonu oluşturan bitkiler soğuğa karşı,
“aktif korunma” olarak adlandırılırken, avcıyı kandırarak
III. bitkilerden daha dayanıklıdır.
kendini koruma “pasif korunma” olarak adlandırılır.
D) II. bitki, sıcaklık değişimlerine karşı diğer iki türe
Buna göre, farklı canlılarda görülen, oranla daha toleranslıdır.
I. Bir çok böcek türü, üzerinde yaşadığı ortamın E) Üç bitki popülasyonu, belirli bir sıcaklık derecesinde
renklerine sahip olduğu için, avcı hayvanlara aynı ortamda birlikte yaşayabilirler.
görünmeden yaşayabilir.
II. Bombardıman böceği, avcı böcekler saldırdıklarında,
4. Bir bilim insanı, horozların davranışlarını inceleyerek şu
vücudunda ürettiği asitli sıvıyı fışkırtarak kendini
gözlemleri yapıyor;
korumaya çalışır.
III. Kırmızı kurbağa türü, yılanların saldırısı durumunda,  Horozlar, eğer civcivlerin sesini duymuyorsa, onların
sırt üstü yatarak ölmüş gibi nefes almadan durur ve sıkıntılı davranışlarını görse bile tepki göstermiyor.
yılandan kurtulabilir.  Eğer horoz, civcivlerin sıkıntılı olduğunu, sadece
IV. Denizlerde yaşayan bir balık türü, avcı hayvanların sesini duyarak anlarsa, onları görmese bile hızlı bir
saldırısı durumunda, elektrik üreterek kendini tepki gösteriyor.
koruyabilir.
Bu gözlemleri yapan bilim insanı,
şeklindeki korunma yöntemlerinden hangileri aktif
I. Horozlar, belli uyaranlara karşı tepki gösterdikleri
korunmaya, hangileri pasif korunmaya örnek
için, aynı durumu ifade eden diğer uyaranlara tepki
verilebilir?
göstermezler.
II. Uyarandan, birden fazla uyartının alınması durumunda,
Aktif korunma örnekleri Pasif konuma örnekleri
ancak, hızlı tepkilerin oluşması sağlanabilir.
A) I, II ve III Yalnız IV III. Horozlarda, uyartılara karşı her zaman aynı tür
tepkiler oluşturulur.
B) I ve III II ve IV
C) Yalnız IV I, II ve III sonuçlarından hangilerine ulaşabilir?
D) III ve IV I ve II A) I ve II B) Yalnız III C) Yalnız I
E) II ve IV I ve III
1.E 2.E 3.A 4.C
244
Sınavda
Bu Tarz
Sorarlar
2
5. Mikorizalar orman ağaçlarının kökleri ile ilişki kuran 6. Canlının yaşamını ve gelişimini sağlayan çevresel
mantarlardan oluşur. Bu yapılar bitkinin topraktan su ve faktörler her zaman en uygun düzeyde bulunmazlar. Bu
mineral almasını kolaylaştırarak bitki gelişimini olumlu faktörlere bağlı olarak canlı sayısındaki değişimler grafikte
yönde etkiler. Ancak ormanlık alanda yetişebilen sarımsak gösterilmiştir.
otu, bu karşılıklı fayda ilişkisini bozar ve bitkinin gelişimini Tolerans Tolerans
sekteye uğratır. en düşük en yüksek
Bitki kütlesindeki
artış (%)
Organizma Organizma Organizma Organizma

yok nadir nadir yok
K L M
Fizyolojik Fizyolojik
Sarımsak otu tarafından stres alanı stres alanı
işgal edilmemiş toprak
Toleransız- Optimum alan Toleransız-
lık alanı lık alanı
Bitki kütlesindeki
artış (%)
Düşük Sıcaklık Yüksek
Bu değişimlerle ilgili olarak,
I. Fizyolojik stres alanlarında bulunan canlıların

toleransları optimum alandakilerden daha fazla
K L M olmalıdır.
Sarımsak otu tarafından
II. Bu alanlar içinde en fazla rekabet optimal alanda
işgal edilmiş toprak
gerçekleşir.
Yukarıdaki grafiklerde sarımsak otu tarafından işgal III. Sıcaklığın çok yüksek veya düşük değerlerde
edilmiş ve sarımsak otunun yetişmediği topraklara dikilen olması canlı gelişimini olumsuz etkiler.
farklı türden 3 bitkinin kütlelerindeki artış gösterilmiştir.
Bu bilgilere ve grafikteki verilere dayanılarak
aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz? A) Yalnız I B) I, II ve III C) II ve III
A) Mikoriza birlikleri mutualizm örneğidir. D) I ve II E) I ve III

B) Sarımsak otunun varlığı bitki kütlelerinde azalmaya
neden olmuştur.
C) Bazı bitkiler farklı türden bitkilerin gelişimini olumsuz
etkileyebilir.
D) Sarımsak otları, mikoriza mantarları ile orman
ağaçları arasındaki ortak yaşam ilişkisini olumsuz
etkiler.
E) Orman ağaçları, sarımsak otu tarafından işgal
edilmemiş topraklarda daha hızlı gelişir.
5.B 6.B
245
Orıjinal BY
® Sorular 1
MAD
E
1. Ekosistemde yaşam öyküsü özellikleri bakımından 3. Canlılar arasında görülen bazı yaşam biçimleri aşağıda
bulunan türler ikiye ayrılır. açıklanmıştır.
 R-stratejistler: Bulundukları ortamda yüksek oranda I. Termit karıncaları ile selülozu sindiren tek hücreli
artış gösterebilen türlerdir. kamçılı canlı arasındaki ilişkide karıncalar, selülozu
 K-stratejistler: Yaşadığı ekosistemin taşıma sindirecek enzimi üretemez. Tek hücreli kamçılı
kapasitesinde veya ona yakın artış gösterebilen canlı, karıncaların bu eksikliğini giderir, kendisi de
türlerdir. hem besin hem de barınak sağlamış olur.
Bu türlerle ilgili olarak, II. Bazı bitki kökleri ile mantarların oluşturduğu ilişkide
mantarlar bitkinin topraktan su ve mineral alımını
I. R-stratejist olan türlerin üreme hızları yüksektir. artırır. Bitkiler de fotosentezle ürettiği besinden
II. K-stratejist türlerde ömür uzunluğu daha fazladır. mantarın faydalanmasını sağlar.
III. K ve R-stratejist türlerin oluşturduğu popülasyonlar III. Ökse otu, armut ağacının dalları üzerinde yaşar.
taşıma kapasitesine ulaştığında birey sayıları hızla Fotosentez yapabilen bu canlı su ve mineral
azalmaya başlar. ihtiyacını ağacın iletim demetlerinden karşılar.
açıklamalarından hangileri söylenebilir? Bu ortak yaşam ilişkileri aşağıdakilerin hangisinde
doğru eşleştirilmiştir?
D) I ve II E) II ve III I II III
A) Mutualizm Kommensalizm Parazitizm
B) Mutualizm Mutualizm Parazitizm
C) Parazitizm Mutualizm Mutualizm
D) Kommensalizm Kommensalizm Mutualizm
E) Kommensalizm Kommensalizm Parazitizm

2. Bir araştırmacı, yağmur sonrası oluşan su birikintisinden
bir miktar alarak laboratuvarda bir behere koymuştur.
Beher içerisine canlılar tarafından besin olarak
kullanılması için yumurta akı eklemiştir.
Araştırmacının üç hafta boyunca edindiği gözlemler

şunlardır:
 1.haftada bakteri popülasyonu hızla büyümüştür.

 2.haftada bakteri sayısı azalmaya başlamış,
paramesyum ve amip miktarında artma
gözlenmiştir. 4. Bir ormandaki farklı bitki türleri arasında;
 3.haftada su birikintisi, yeşil su yosunları ile
kaplanmıştır. I. ışık,
II. mineral,
Beherde gerçekleşen bu değişim aşağıdakilerden
III. tozlaşma
hangisiyle açıklanabilir?
faktörlerinden hangileri için rekabet görülebilir?
A) Süksesyon B) Rekabet
C) Avcı-av ilişkisi D) Alan savunması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Taşıma kapasitesi D) I ve II E) I, II ve III
1.A 2.A 3.B 4.D
246
Orıjinal
® Sorular 1
5. Bir gölde yüzeyden derinlere doğru inildikçe her 100 7. Aşağıda karasal bir komünitede zaman içerisinde bitki
metrede yaşayan canlı çeşitleri ve birey sayıları aşağıdaki türü sayısındaki değişim ile alandaki dağılımı verilmiştir.
grafiklerde gösterilmiştir. Toplam alan örtme yüzdesi
Birey sayısı Birey sayısı 100
10
1
Canlı Canlı
X Y Z T
çeşidi Z T P R çeşidi 0,1
Yüzeyden 100 metre derinlik İkinci 100 metre derinlik
0,01
Birey sayısı
Tür sayısı
0 10 20 30 40 50 60 70
1 Yıl
Toplam alan örtme yüzdesi

Canlı
P R K L
çeşidi 100
Üçüncü 100 metre derinlik
10
Buna göre, canlılar ve bu komüniteyle ilgili;
1
I. Yüzeyden 100 metre derinlikte baskın tür Y canlılarıdır.
0,1
II. İkinci yüz metrede bulunan canlıların oksijene olan
gereksinimleri aynıdır. 0,01
Tür sayısı
III. K ve L canlılarına sadece üçüncü yüz metrede 0 10 20 30 40 50 60 70
rastlanır. 25 Yıl
IV. Su ekosistemlerinde biyolojik çeşitliliği sadece
Toplam alan örtme yüzdesi
derinlik etkiler.
100
açıklamalarından hangilerine varılabilir? 10
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III 1
0,1
0,01
6. Ülkemizde yasak olmasına rağmen genellikle Doğu ve Tür sayısı
0 10 20 30 40 50 60 70
Güneydoğu Anadolu illerinde, ekinlerin hasadının ardından,
40 Yıl
tarlada kalan sap ve kökler yakılır. Buna “anız yakma” denir.
Kolay, masrafsız ve çabuk olan bu yolla, böcek ve diğer Bu verilere göre,
zararlıların ve çeşitli hastalıkların azaltılacağı, toprağın daha
I. Zaman içerisinde tür sayısı artmasına rağmen bitki
kolay işleneceği ve daha fazla verim alınacağı beklenir. Fakat
örtüsündeki bireylerin dağılımı seyrek hale gelmiştir.
beklenin tersine, anız yakmanın yarardan çok zararı bulunur.
II. Komünitede tür sayısının artmasının sebebi içe
Bu açıklamaya göre, anız yakma;
göçlerin gözlenmesidir.
I. tür çeşitliliğini azaltma, III. Birinci yıldan kırkıncı yıla kadar bitki çeşitliliği %100
II. toprağın mineral miktarını artırma, den fazla artmıştır.
III. tarımsal verimi artırma ifadelerinden hangileri söylenebilir?
durumlarından hangilerine neden olur?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
5.B 6.A 7.C
247
1. Aşağıda lojistik büyüme gösteren bir popülasyona ait S 3. Canlıların yedikleri besinlerle aldıkları bazı zehirli
tipi büyüme eğrisi verilmiştir. maddeler, vücutta parçalanmaz ve değişik dokularda
birikir. Alt trofik basamaklarda biriken bu maddeler besin
Popülasyon büyüklüğü zinciri yoluyla üst basamaklara aktarılır ve üst trofik
basamaklarda daha yoğun hâle gelir. Bu olaya
biyolojik birikim denir.
III Buna göre, bir göl ekosistemine karışan bir zehirli

II
maddenin aynı besin zincirinde yer alan aşağıdaki
canlılardan hangisinin dokusunda biyolojik birikim
I
daha fazla olur?
A) Fitoplankton B) Zooplankton C) Herbivor balık
Zaman
D) Omnivor balık E) Balık kartalı
Bu grafiğe göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? TYT - 2019
A) I numaralı bölgede düşük çevre direncine bağlı olarak
birey sayısı hızla artar.
B) II numaralı bölgede popülasyonun büyüme hızı

azalmaya başlar.
C) III numaralı bölgede popülasyondaki bireyler arasında

kaynaklar için rekabetin daha fazla olması beklenir.
D) Popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça

büyüme yavaşlar, doğum ve ölüm oranı birbirine
yaklaşır.
E) Popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesine yaklaştıkça

çevresel direnç azalır.
AYT - 2022 4. Aşağıda, aynı ekosistemde yaşayan canlılar arasındaki
simbiyotik etkileşimlerle ilgili örnekler verilmiştir:
I. Baklagil ve baklagil köklerindeki nodüllerde yaşayan

bakteri birlikteliğinde bakteri, havadaki azot gazını
bağlayarak baklagilin azotu kullanabilmesini
sağlarken baklagil ise bakteriye organik besin sağlar.
II. Mandalar ile bir çayırdaki böceklerin birlikteliğinde

mandalar, otlamaları sırasında otlar arasındaki
böcekleri ezerken kendisi bu durumdan bir fayda
sağlamaz.
2. Türkiye’nin biyolojik çeşitliliğinin yüksek olmasının III. Sucul kaplumbağalar ve onların kabukları üzerinde
nedeni; yaşayan yosunların birlikteliğinde yosunlar,
kaplumbağalar sayesinde yer değiştirip korunurken
I. üç kıta arasında bazı canlıların geçiş yolları kaplumbağalar bundan etkilenmez.
ÇIKMIŞ SORULAR
üzerinde bulunması,
Bu örnekler ile simbiyotik etkileşim çeşitleri
II. birbirine çok yakın bölgelerinde farklı iklim aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
tiplerinin görülmesi,
Kommensalizm Mutualizm Amensalizm
III. farklı yeryüzü şekillerine sahip olması A) III II I
B) I II III
özelliklerinden hangileri olabilir?
C) II I III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) I III II
D) II ve III E) I, II ve III E) III I II
TYT - 2020
AYT - 2021
1.E 2.E 3.E 4.E
248

Erdinç Çakıroğlu - 2023 345 TYT Biyoloji Soru Bankası-345

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Erdinç Çakıroğlu - 2023 345 TYT Biyoloji Soru Bankası-345

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Korsan kitapla mücadele kapsamında 2022 - 2023 eğitim ve öğretim döneminde tüm kitaplarımızın kapaklarında

aşağıda tarif edilen hologram yer alacaktır.

Aşağıda gösterilen hologramın hareketli görselini www.ucdortbes.com sayfamızdan bulabilirsiniz.

Hologramlarda bulunduğunuz ortama göre değişen farklı renkler göreceksiniz.

TYT Biyoloji Soru Bankası

DİZGİ - GRAFİK TASARIM

Kullanıcı oyları ve yorumlar KAYITLI HESABIM VAR

Uygulama linkine ulaşabilmek 345 Dijital uygulamasını 345 Dijital uygulamasında

4. ADIM 5. ADIM 6. ADIM

M ****** K ****** Ktaplığınıza

TYT Matematik Soru TYT Türkçe Soru

Bu bilgilere dayanarak, biyolojinin; D) I ve III E) Yalnız I

I. tıp ve ilaç endüstrisine katkı sağlama,

konularından hangilerine katkı sağladığı söylenebilir?

özelliklerinden hangileri etkili olmuş olabilir? yargılarından hangilerine varılabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III

1.B 2.B 3.E 4.D 5.D

Canlıların aşağıdaki ortak özelliklerinden hangisi ile

Homeostazinin sağlanmasında aşağıdaki olaylardan

1. Bir hücreli 1. Prokaryot

2. Çok hücreli 2. Ökaryot

A) Arkeler ile bakterilerin hücre yapıları aynıdır.

1.C 2.D 3.C 4.C 5.E

1. Aşağıda belirtilen özelliklerden hangisi, bütün canlılar 4. Bitkiler ve hayvanlar için;

D) II, III ve IV E) II ve III

2. Bir öğrenci, özdeş iki cam kap kullanarak, şekillerde

6. Aşağıdakilerden hangisi tüm canlı türleri için ortak bir

1.E 2.B 3.C 4.D 5.B 6.C

Bir süre sonra 1. bitkinin daha fazla geliştiğini gören

I. Bitki gelişiminde CO2 miktarı fazla olan ortam daha

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

11. Tüm canlı grupları için,

7.E 8.E 9.E 10.B 11.D

1. Aşağıda belirtilen gözlemlerden hangisi, diğer 3. Bitkiler ve hayvanlar için;

4. Canlılık özelliklerinden bazıları şöyledir:

I. Metabolizma artıklarını vücuttan uzaklaştırma

Bu özelliklerden hangileri yalnızca bazı canlı

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III

2. Canlıların bazı ortak özellikleriyle ilgili açıklamalar

• Her canlı kendine özgü bazı maddeleri sentezler ve

1.A 2.A 3.A 4.D 5.A

Uyum Canlıların Büyüme

I. Her üç canlı aynı sıcaklık değerinde yaşayamaz. Çevresel

bilgilerinden hangileri doğrudur?

7. Aşağıda bir canlılık özelliğinin örnekleri verilmiştir.

• Bitki köklerinin toprağa doğru yerçekimi yönünde;

D) Boşaltım E) Organizasyon E) O2 siz solunum yapma

6.E 7.C 8.D 9.D

0 Mercan yılanı Mercan yılanı

2. Besin maddeleri ne kadar çok yağ içerirse o kadar çok

A) S ile N B) M ile N C) Y ile A A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) Y ile E E) S ile İ D) II ve III E) I, II ve III

1.C 2.A 3.C

A) Yalnız X B) Yalnız T C) X ve Z II. fotosentez yapan sucul bitki sayısının artması,

değişimlerinden hangilerine yol açar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

5. Tatlı suda yaşayan öglena tek hücreli bir canlıdır. Zarlı

Bu bilgilere göre, öglenanın, 7. Bir canlının aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip

4.C 5.E 6.E 7.C

Biyoloji biliminin tarihsel gelişiminin bir bölümü yukarıda

Aşağıdakilerden hangisi biyolojinin inceleme alanına

1.E 2.A 3.D 4.D

Memeli Vücut Dakikadaki Dakikadaki 1

M K Ktaplığınıza