‫کندهار پوهنتون‬

‫د انجینری پوهنځي د مهندسی څانګه‬

‫______________________________________________________‬

‫د معیاری مکتبونو تاثیرات د متعلیم پر تعلیمی سطحه‬

‫ترتیب کوونکي‪:‬‬ ‫الرښود استاد‪:‬‬

‫ګروپ‪C‬‬ ‫پوهنیارعتیق الله (حیات)‬

‫کال‪ ۲۰۴۱ :‬ه‪-‬ش‬

‫أ‬
‫ب‬
 ‫سر ګروپ‬
‫حاضری نمبر‬ ‫ولد‬ ‫نوم‬
‫دریم‬ ‫عبدالرقیب "رواڼی" عبدالرشید‬

‫‪16‬‬ ‫پرګل‬ ‫ماهر ګل‬

‫‪8‬‬ ‫محمد داود‬ ‫محمد طارق‬

‫‪23‬‬ ‫حاجی توریالي‬ ‫هیبت الله‬

‫‪18‬‬ ‫محمد ظاهر‬ ‫عبدالرشید‬

‫‪31‬‬ ‫محمد نعیم‬ ‫محمد منیر‬

‫ج‬
 ‫لړ لیک‬
‫لومړی برخه ‪1...............................................................................................................................‬‬
‫‪ 1.1‬پیژندنه)‪1..................................................................................................... :( Introduction‬‬
‫‪ 2.1‬څیړني ستونزه )‪1..............................................................................: ( Research Problems‬‬
‫‪ 3.1‬د څیړنی موخه) ‪2.............................................................................. :( Research Objectives‬‬
‫‪ 4.1‬دڅیړنی پوښتنی )‪2........................................................................... :( Research Questions‬‬
‫‪ 5.1‬د څیړنی اهمیت)‪2............................................................................ : (Research Importance‬‬
‫‪ 6.1‬د څیړنی ساختمان )‪2......................................................................... :( Research Structure‬‬
‫دوهمه برخه ‪3...............................................................................................................................‬‬
‫‪ 1.2‬تیروڅیړنو ته کتنه (‪3................................................................................. :)Literature views‬‬
‫‪ 2.2‬د مکتب تاریخچه (‪4................................................................................. :)History of School‬‬
‫‪ 3.2‬د مکتب د رامنځته کیدو تاریخچه‪4.............................................................................................. :‬‬
‫‪ 4.2‬د مکتب څخه د استفادی تاریخچه‪5.............................................................................................. :‬‬
‫‪ 5.2‬په افغانستان کی د مکتب تاریخچه‪6............................................................................................. :‬‬
‫‪ 6.2‬معیاری مکتبونو طرح او ډیزاین )‪6.................................................... :(Standard school design‬‬
‫د معیاري مکتب جوړولو لپاره د مځکي انتخاب‪7.................................................................................. :‬‬
‫د اوسیدو سیمو ته د معیاري مکتبونو د تعمیراتو فاصله او د هغی موقیعت‪7................................................ :‬‬
‫په درسی ټولګي کي د شاګردانو تعداد‪7.............................................................................................. :‬‬
‫د معیاري درسی ټولګیو د شکلونو ډیزاین‪7......................................................................................... :‬‬
‫‪ 7.2‬د درسي صنفونو داخلي فضا خصوصیات‪8.................................................................................... :‬‬
‫اوبه او هوا‪8............................................................................................................................... :‬‬
‫د درسی صنفونو روښنایی‪8............................................................................................................ :‬‬
‫د صنفونو ساحه او فضا‪8............................................................................................................... :‬‬
‫‪ 8.2‬تفریح سالونونه‪9.................................................................................................................... :‬‬
‫‪ 9.2‬تشنابونه‪9............................................................................................................................. :‬‬
‫‪ 10.2‬البراتوارونه‪9...................................................................................................................... :‬‬
‫‪ 11.2‬جمنازیوم او د هغه مربوطه کوټي‪11..........................................................................................:‬‬
‫‪ 12.2‬کنفرانس سالون‪11................................................................................................................ :‬‬
‫‪ 13.2‬کتابتون‪11.......................................................................................................................... :‬‬
‫‪ 14.2‬ورکشاپونه‪11...................................................................................................................... :‬‬
‫‪ 15.2‬د ښوونځی د تعمیراتو د منزلونو شمیر‪11................................................................................... :‬‬
‫‪ 16.2‬د مکتب دورنما (پراخه ساح اندازه)‪11.......................................................................................:‬‬
‫د معیاري مکتبونو تاثیرات د متعلیم پر تعلیمي سطحه‪12.........................................................................:‬‬

‫د‬
‫دریمه برخه ‪13..............................................................................................................................‬‬
‫‪ 1.3‬د ډاټا جمع کول (‪13.....................................................................................:)Data Collection‬‬
‫‪ 2.3‬تیروڅیړنو ته کتنه (‪13............................................................................... :)Literature views‬‬
‫‪ 3.3‬د ډاټا تحلیل)‪13............................................................................................ : (Data Analysis‬‬
‫جدول ‪ :5‬د شاګردانو شمیر په صنفونو کي‪13...................................................................................... :‬‬
‫‪ School effect in learning: 2‬ریسرچ کی د انسان د ژوند دوران تشریح‪14......................................... :‬‬
‫جدول ‪ :11‬د مکتب د منزلونو شمیر‪14.............................................................................................. :‬‬

‫ه‬
 ‫لومړی برخه‬

‫‪ 1.1‬پیژندنه )‪:( Introduction‬‬

‫مکتب‪ :‬عبارت له هغه عام المنفعه تعلیمی ودانی څخه دی چی د یو ټولنی د نسل د تعلیم یافته‬
‫کولو لپاره جوړیږي (د ودانیو مهندسی‪ )۳۱۳۱ ،‬تعلیمی ودانی د عمده ضرورتونو‪ ،‬ظرفیت ته‬
‫په کتو او میتودونو په عملی کولو سره کوالی سی یو معیاری جوړښت غوره کړي‪.‬‬
‫معیاری ښونوځی‪ :‬هغه ښوونځی ته ویل کیږی چی د مکتب د ښوونی او روزنی واحدونه د‬
‫متعلیم د ظرفیت پر بنسټ والړ وی‪.‬‬
‫ښوونځی الندی قوانینو په پوره کولو سره معیاری کیدالی سی‪:‬‬
‫‪ .1‬ثابت ظرفیت‬
‫‪ .2‬ثابت اداری تشکیل‬
‫‪ .3‬تدریسی محلونه د متعلیم د ظرفیت سره مستقیمه اړیکه ولری‪.‬‬
‫غیری معیاری ښوونځی‪ :‬هغه ښوونځی چی د شاګردانو ظرفیت یی د ثابت ظرفیت د چوکاټ‬
‫څخه وتلی وي ‪ .‬صنفونه‪ ،‬البراتوارونه‪ ،‬تفریحی او تشویقی محلونه یی د زیات ظرفیت پر‬
‫اس اس غیری کنټرول چوکاټ جوړ کړی وی اوپه صورت کی مکتب له اداری نظم څخه بی‬
‫برخی وی او صحی خدمات نسی ورته وړاندی کوالي‪.‬‬
‫مکتب د ښووني او روزني د نوعیت له مخی پر دوه ډوله دی‪:‬‬
‫‪ :2‬مسلکی مکلتب‬ ‫‪ :1‬عمومی مکاتب‬
‫مکتب په عمومی صورت کی پر دری ډوله دی)‪: (nufert‬‬
‫‪ :3‬لیسه‬ ‫‪ :2‬متوسطه‬ ‫‪ :1‬ابتدایه‬

‫‪ 2.1‬څیړني ستونزه )‪: ( Research Problems‬‬

‫افغانستان د جیوپولیټیک موقیعت له لحاظه همیشه د دنیا د امپراطوریو سره په ټکر کی واقع‬
‫سوی دی ددي ټکرونو د پیښیدو په صورت کی تعلیم او تعلیمی ځایونه د بحران سره مخ سوه‬
‫د ‪ 1352‬د ثور د ‪ 7‬کودتاه څخه وروسته تعلیم او تعلیمی مؤسسو ته هیڅ توجه ونه سوه‬
‫(افغانستان معاصر تاریخ)‪.‬‬
‫لکه څرنګه چی ودانی د ضرورت پر اساس پر دری ډوله دی تعلیمی‪ ،‬اداری او د اوسیدو‬
‫ودانی او هره ودانی د مهندسی له نظره خپل کوډونو ته ډیزاین کیږی مکتب د تعلیمی ودانی‬
‫له جملی څخه دی کوم چی ټول ډیزاین او طرحه د شاګرد پر تعداد او ظرفیت والړه ده د‬
‫کندهار ښار د تعلیمی ودانی او شاګرد ظرفیت ترمنځ اړیکه غیری مناسبه ده‪.‬‬
‫د متعلمینو د ظرفیت په زیاتیدو سره د تعلیمی ودانی کمښت راغلی دی له یوی خوا څخه د‬
‫تعلیمی وداني کمښت او له بله اړخه د مکتب د عمومی برخو(ابتدایه‪ ،‬متوسطه‪ ،‬لیسه)‬
‫یوځایوالی ټول مکاتب له خپل اصلی معیاری جوړښت څخه غیری معیاری جوړښت‬
‫ګرځولی دی‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫د کندهار شهری مکتبونه د زیات ظرفیت له وجهی تشویقي‪ ،‬تفریحی او حتا ً عملی برخی یی‬
‫په تدریسی محلونه اړولی دی کوم چی متعلیم له تجربوی برخی بی برخی‪ ،‬فکری نا ارامی‬
‫سره مخ دی کړنالری د متعلیم پر تعلیمی سطحه منفی تاثیرات اچولی دی او د شاګردانو‬
‫تعلیمی سطحه ټیټه کړی دی‪.‬‬

‫‪ 3.1‬د څیړنی موخه) ‪:( Research Objectives‬‬

‫‪ .1‬ددی څیړنی څخه می هدف دادی ترڅو وکوالی سم یو مکتب پر بین المللی معیارونو‬
‫طرحه او ډیزاین کړم‬
‫‪ .2‬د متعلیم ظرفیت او مکتب ترمنځ رابطه څیړل‬
‫‪ .3‬معیاری مکتبونو تاثیرات د متعلیم پر سطحه‬

‫‪ 4.1‬دڅیړنی پوښتنی )‪:( Research Questions‬‬

‫‪ .1‬څنګه کوالی سو یو معیاری مکتب پر نړیوالو معیترونو او کوډونو ته طرحه‬
‫کړو؟‬
‫‪ .2‬په مکتب د متعلیم رول به څه وي؟‬
‫‪ .3‬د معیاری مکتب تاثیرات به د متعلیم پر سطحه کوم وي؟‬

‫‪ 5.1‬د څیړنی اهمیت)‪: (Research Importance‬‬

‫لکه څرنګه چی الله(ج) دنیا د انسانانو د عبادت لپاره په یو خاص منظم جوړښت سره خلق‬
‫کړی او همدارنګه په یوخاص معیار او په منظم ډول سره به له منځه ځی نو الله(ج) خپل ټول‬
‫بندګان په کار کولو سره امر کړی چی هر کار باید په خپلو معیار او قوانینو سره ترسره سی‬
‫ترڅو حاصل لرونکی نتیجه ولری که چیری تعلیم په غیری معیاری محلونو کی وړاندی کیږی‬
‫نتیجه به یی د مشکالتو سره مخ وی‪.‬‬
‫دا څیړنه به موږ ټول دی ته اماده کوی ترڅو د انسان د بنیادی پرمختګ ځای او محل خپل‬
‫قوانینو ته جوړ او خپلو معیارونو ته برابر کړي‪.‬‬
‫معیاری مکتب په موجودیت سره متعلیم د تعلیم په ترالسه کولو سره فکرا ً ارام او خوښ وي‬
‫کوم چ ی ذهنی ارامتیا او پاک تعلیمی چاپیریال د متعلیم پر تعلیمی سطحی مثبت تاثیرات لری‬
‫چی عمده فکټور د ټولنی د باثباتی سره مستقیمه اړیکه لری‪.‬‬

‫‪ 6.1‬د څیړنی ساختمان )‪:( Research Structure‬‬

‫د څیړني پاته برخه په الندي توګه ترتیب شویده‪:‬‬

‫‪2‬‬
 ‫د څیړنی دوهمه برخه په تیوریکي دول معیاری مکتب تاریخچه ـ د معیاری مکتب په‬
‫اړه نورو ریسرچونو ته کتنه ـ معیاری مکتب خصوصیات ځانګړتیاوی ترتیب سوی‬
‫دی‪.‬‬
‫دریمه برخه د معلوماتو تحلیل او د معلوماتو جمع کولو طریقه بیان سوی ده‪.‬‬
‫څلورمه برخه د معلوماتو مرجع کوونکی ادرسونه دی‪.‬‬

‫دوهمه برخه‬

‫‪ 1.2‬تیروڅیړنو ته کتنه (‪:)Literature views‬‬

‫‪1: (Educational environment of the modern School in the aspect of‬‬
‫)‪learning Factors‬‬
‫په ‪ 2017‬کال د جون په میاشت د ‪ Irena Kaffemainene‬لخوا ولیکل سوه‪.‬‬
‫ددی څیړنه محتوا د عصری ښوونځی د تعلیمی چاپیریال تاثیرات او عوامل پر زده کړو باتندی‬
‫یعنی پر زده کوونکو باندی د والدینو‪ ،‬ښوونکو رحم شفقت ترڅنګ د ښوونځی عصری‬
‫چاپیریال هم مثبت اغیزه لری‪.‬‬
‫لکه څرنګه چی په دنیا کی د ښوونی او روزنی پر عصری سیسټمونو پر قوی کولو پالنونه او‬
‫کارونه شروع دی د هغو سیسټمونو له جملی څخه یو عصری چاپیریال ( معیاری صنف‪،‬‬
‫البراتوار‪ ،‬معیاری ورزشی ساحه) دی‪.‬‬
‫پایله دا سوه تعلیمی چاپیریال په عصری ښوونځی کي د دوه فکتورونو د همغږی په توګه څرګند‬
‫سوی‬
‫تدریسی عوامل(د زده کړی فعالیت او د معلوماتو شکل)‬
‫ټولنیز او روانی چاپیریال (صنف‪ ،‬البراتوار‪ ،‬ورزشی ساحه‪(...‬‬
‫)‪(Kaffemainene, 2017‬‬

‫‪2: School effect in learning‬‬

‫په ‪ 2013‬کال د جون په میاشت کی د ‪ Dr. Jari metsamuurounen‬لخوا ولیکل‪.‬‬
‫ددی څیړنی محتوا د مکتب تاثیرات په زده کړه کی بیانوی یعنی انسان د زیږون څخه‬
‫وروسته خپل ‪ 50%‬عمر په کور کی تیروی ‪ 30%‬په تعلیم کی پر تیریږی او ‪ 20%‬په کاری‬
‫ساحه کی پر تیریږي چی د انسان دوهم کور تعلیمی موسسی بلل کیږي‪.‬‬
‫دا څیړنه روښانه کوی په نیپال کی د معیاری ښوونځي او غیری معیاری ښوونځي توپیر په‬
‫څه کی دي پایلی دا وښودل چی په نیپال کي د ښوونځی او استاد ترمنځ تناسب ‪1:32-34‬‬
‫پوری دی یعنی یو استاد ‪ 32-34‬زده کونکو ته درس ورکوی چی دا خپله د یو معیاری‬
‫ښوونځی یو اصل دی)‪(metsamuurounen, 2013‬‬
‫د معیاری ښوونځی دوهم اصل معلولو زده کوونکو ته میتودونه او زمینه برابرول دی ترڅو‬
‫تعلیم په اسانی سره وکړي‪.‬‬
‫‪3‬‬
 ‫د معیاری ښوونځی دریم اصل زده کوونکی باید د کمپوټر او کمپیوټری سافټویرونو سره‬
‫بلدتیا ولري‪(Kaffemainene, 2017) .‬‬

‫‪ 2.2‬د مکتب تاریخچه (‪:)History of School‬‬

‫د ښوونځي مفکوره د ‪ Horace Mann‬لخوا اختراع شوه ‪ Horace Mann‬په ‪ 1796‬کې‬
‫زیږیدلی چی د امریکا د علم پالر بلل کیږي )‪ (adams, 1853‬وروسته د امریکا د‬
‫میساچوسټس(پوهنې وزیر) شو‪ .‬هغه په هیواد کې د تعلیمي اصالحاتو پیل وکړ‪.‬هغه په دی‬
‫باور وو چی عامه ښوونځي د تعلیمی نصاب سره مهمه اړیکه لري‪ .‬هوریس مان باور درلود‬
‫چې خلک به تعلیم ته مخه کړي او ماشومانو ته هم باید د ټولګیو په پام کې نیولو سره ورته‬
‫زده کړې ورکړل شي‪.‬‬
‫مګر د چین وګړی استدالل کوي چي په چین کي لږترلږه ‪ 30111‬کاله دمخه زده کونکو‬
‫ته یی درس ورکوي مګر په دې اړه ډیر لږ غیر مستقیم معلومات شتون لري چې دا‬
‫ښوونځي څنګه وو‪.‬‬

‫جدول ‪ :1‬هوریس مان د امریکا د علم پالر‬

‫‪ 3.2‬د مکتب د رامنځته کیدو تاریخچه‪:‬‬

‫مکتب له لرغوني یونان څخه پیل شوي د ښونځیو سیسټم د هندوانو او گروکولونو لخوا‬
‫رامینځته شوی و‪ .‬په روم کې د بازنطین امپراتورۍ لخوا په ‪ 425‬میالدي کال کې د لومړني‬
‫تعلیم سیسټم رامینځته شو ترڅو د بازنطین په اردو کې شامل شوي سرتیرو ته تعلیم ورکړي‬
‫ترڅو په اردوکې د جنګ د الرښودونو سره اړیکه او پوهه ولری ترڅو هیڅوک له ستونزو‬
‫سره مخ نسي‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫جدول ‪ 425 :2‬میالدي کال مکتب‬

‫‪ 4.2‬د مکتب څخه د استفادی تاریخچه‪:‬‬

‫د منځنیو پیړیو په لومړیو کې‪ ،‬کلیسا په لویدیز اروپا (او په ځانګړې توګه په انګلستان کې)‬
‫کې د عامه زده کړې په برخه کې ډیره برخه درلوده‪ .‬دا د ‪ 597‬نیټه ده کله چې په کینټربري‬
‫کې د پاچا ښوونځی تاسیس شو او فعالیت ته دوام ورکوي‪.‬‬

‫ډیری نوري ښوونځي الهم فعالیت کوي چې د شپږمې پیړۍ په اوږدو کې تاسیس شوي مګر‬
‫په دغه وخت کی یوازي یی هلکان داخلول‪ .‬برسېره پردې‪ ،‬پورته ذکر شوي انسټیټیوټونه د‬
‫عصري ښوونځیو په پرتله د دیني‪ ،‬عقیدتي‪ ،‬ژبني‪ ،‬او د ټیټې کچې مهارتونو په تدریس باندې‬
‫ډیر تمرکز وو‪ .‬خلکو حتی په یوه خونه کې د نصاب او معیارونو پرته کار کاوه تر څو چې‬
‫انسانیت مخ په وړاندې والړ سي ترڅو د راتلونکي نسل د تعلیم لپاره منظم سیسټم جوړ کړي‪.‬‬
‫د چین شیشي عالي لېسه په نړۍ کې تر ټولو زوړ مکتب دی چي په ‪ ۳۹۱۲‬کال کې په‬
‫عصري ښوونځي بدل شو‪ ،‬له زوړ عمر سره سره بیا هم دغه ښوونځی د باکیفیته‬
‫وسایلو او د عصري زده کړو په برخه کې د هند د ښار مونټیسوري ښوونځی تر ټولو‬
‫زیات زده کوونکي لري‪.‬‬

‫په نړۍ کې د شمیر له پلوه د هند په ښارکې د مونټیسوري ښوونځی )‪ (CMS‬د ‪2119‬‬
‫لپاره د ګینیس بک آف ورلډ ریکارډونو کې شامل شو‪ .‬په اوسط ډول هره ورځ له‬
‫‪ 560111‬څخه ډیر زده کونکي ښوونځي ته ځي‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫جدول ‪ 425 :3‬میالدي کال مکتب‬

‫‪ 5.2‬په افغانستان کی د مکتب تاریخچه‪:‬‬

‫افغانستان د عصریت دوری ته د داخلیدو څخه مخکي په ‪1910-1911‬م کلونو کی د امیر‬
‫حبیب الله خان د واکمنی په دوره کی د کابل په ښار کی یی یوه تعلیمی ودانی جوړه چی د‬
‫حبیبیی لیسی په نامه ونومول چی ‪ 950‬زده کوونکی یی درلودل‪( .‬سراج التواریخ‪)۹۱۹۱ ،‬‬
‫د امیر حبیب الله خان د واکمنی څخه وروسته د امیر امان الله خان د واکمنی په دوره کی‬
‫تعلیم او تعلیمی محلونو ته زیاته توجه وسوه چی وروسته د افغانستان شپږو زونونو ته تعلیم‬
‫انتفال سوه او متعلیمین به یی د مکتب تر فارغ کیدو خارجی مملکتونو ته د تعلیم لپاره‬
‫واستول‪.‬‬

‫جدول ‪ :4‬حبیبیه لیسه‬

‫‪ 6.2‬معیاری مکتبونو طرح او ډیزاین )‪:(Standard school design‬‬

‫مکتب عبارت له هغه عام المنفعه ودانی څخه دی چی د ماشومانو او ځوانانو د ښوونی او‬
‫روزنی لپاره جوړیږي‪.‬‬
‫مکتب د ښوونی او روزني پر اساس پر دوه ډوله دی‪:‬‬
‫‪ .1‬عمومي مکاتب‬
‫‪ .2‬مسلکي مکاتب‬

‫‪6‬‬
 ‫د معیاري مکتب جوړولو لپاره د مځکي انتخاب‪:‬‬
‫هغه مځکه چی د مکتبونو د ساختمان او جوړولو لپاره په نظر کی نیول کیږی الندي‬
‫خصوصیات باید ولري‪:‬‬
‫‪ .1‬د ښار له ګڼي ګوڼی څخه لیری وي‪.‬‬
‫‪ .2‬صنعتی پارک څخه باید په فاصله وي‪.‬‬
‫‪ .3‬د عمومي بای پاس څخه په لیری واټن وي‪.‬‬
‫‪ .4‬شهری پارک ته نژدی وي‪.‬‬
‫‪ .5‬د سړکونو څخه باید په ‪15‬متره فاصله لیری وي‪( )nufert( .‬عطایی‪)۹۱۱۱ ،‬‬

‫د اوسیدو سیمو ته د معیاري مکتبونو د تعمیراتو فاصله او د هغی موقیعت‪:‬‬

‫د مکتبونو د تعمیراتو ساحه باید د کورونو په شاوخوا کی پّ نظر کی ونیول سی په ښارونو‬
‫او کلیو کی باید مکتبونه داسی موقیعت ولری چی د شاګردان وکوالی سی د ‪ 10-15‬په‬
‫دقیقو کي په اساني سره مکتب ورسیږي مکتب د اوسیدو له ځاي څخه ‪ 1-1.5‬کیلو متره‬
‫فاصله ولري‪( .‬عطایی‪)۹۱۱۱ ،‬‬

‫په درسی ټولګي کي د شاګردانو تعداد‪:‬‬

‫په یو مکتب کی د شاګردانو داخلی شمیر د هماغه سیمی ته ټاکل کیږي تجربو ثابته کړی ده‬
‫چی په پرمختللو لوی ښارونو کی د مکتبونو معیاری تعداد ‪ 960-1280‬شاګردان پوری ښودل‬
‫سوي دي چی په صنف کی سټنډرډ تعداد ‪ 40‬نفره راځي چي د صنفونو شمیر یی ‪32-24‬‬
‫پوری راځي (پولیتخنیک‪.)۱۲۹۲ ،‬‬
‫په هر ټولګي د شاګردانو شمیر‬ ‫سویه او تعلیمی دوره‬
‫اعظیمي حد ‪ 30-36‬نفر‬ ‫ابتدایه‬
‫اعظیمي حد ‪ 30-40‬نفر‬ ‫متوسطه‬
‫اعظیمي حد‪ 36-42‬نفر‬ ‫لیسه‬
‫جدول ‪ :5‬د شاګردانو شمیر په صنفونو کي‬

‫د معیاري درسی ټولګیو د شکلونو ډیزاین‪:‬‬

‫د معیاری ټولګیو مساحت د شاګردانو د ظرفیت له لحاظه ټاکل کیږي چی نړیوال نورم د هر‬
‫شاګرد لپاره په صنف کی مساحت ‪ 1.25m2‬ټاکل سوی دي‪.‬‬
‫مثال‪ :‬که چیری په صنف کی د شاګردانو ظرفیت ‪ 40‬نفره وي نو د صنف معیاری مساحت‬
‫به ‪ 50m2‬وي‪.‬‬
‫‪ ‬عرض یی باید تر ‪ 5.7m‬څخه کم او تر ‪ 7m‬څخه اضافه نه سي‪.‬‬
‫‪ ‬اوږد والي یی تر ‪ 6m‬څخه کم او تر ‪ 9m‬څخه اضافه نه سی‪.‬‬
‫معیاری صنفونه د شکل او موقیعت له لحاظه د هغه تعمیر د پالن له مخي پر دریو ډولونو‬
‫ویشو‪:‬‬

‫‪7‬‬
 ‫‪ .1‬هغه درسی صنفونه چي مستطیلي شکل ولري د ټولګي اوږد والي د تعمیر د اوږد‬
‫والي عرض یی د تعمیر د عرض په امتداد وي دروازه یی باید د درسی تختي سره‬
‫نږدي وي‪ ،‬د صنف کلکین باید د متعلیم پر چپ طرف وي ترڅو د الس د سایی‬
‫څخه په امن وي‪.‬‬
‫‪ .2‬هغه درسی صنفونه چي مستطیلی شکل ولری د ټولګي اوږدوالي د تعمیر د عرض‬
‫او د ټولګي عرض د تعمیر د اوږد والي په امتداد وي دا صنفونه د طبیعي‬
‫روښنایی څخه بی برخي او غیری معیاری حالت کی قرار لري‪.‬‬
‫‪ .3‬هغه درسی صنفونه چی مربع شکله وي چي اوږدوالي او عرض یی عموما‪7.2-‬‬
‫‪ 7.8‬مترو پوری وۍ دا صنفونه د معیار د اوله درجه صنفونو څخه شمیرل کیږي‬
‫د اواز او طبیعی روښنایی څخه برخمن وي‪.‬‬

‫‪ 7.2‬د درسي صنفونو داخلي فضا خصوصیات‪:‬‬

‫اوبه او هوا‪:‬‬
‫د ملک په مختلفو سیمو کی د اوبو او هوا تغیر به توجه سره د مکتبونو د طرحریزي باید په‬
‫مکمل ډول په تناسب سره د سیمی د هوا اوبو د شرایطو سره په نظر کی ونیول سی د یو‬
‫صنف د داخلی فضا لپاره باید الندي نقاط په نظر کی ونیول سی‪.‬‬
‫‪ .I‬د صنف د حرارت درجه باید ‪ 16-30C°‬پوری وي‪.‬‬
‫‪ .II‬د اداری برخو د حرارت درجه باید ‪ 18-20C°‬وي‪.‬‬
‫‪ .III‬د هالونو‪ ،‬دهلیزونو او د زینو د حرارت درجه باید ‪ 14-30C°‬وي‪.‬‬

‫د درسی صنفونو روښنایی‪:‬‬

‫د مکاتبو ټول فعالیتونو د ورځي په جریان کی ترسره کیږي نو لومړیتوب طبیعی روښنایی‬
‫ته ورکول سوی دي چي طبیعی روښنایی د کال د موسمونو سره مستقیم ارتباط لری نو له‬
‫دی امله د مکتبونو د داخلي روښنایی د داخلی فرش له ‪ 20-26%‬کلکینان او روښنایي ټاکل‬
‫کیږي‪.‬‬

‫د صنفونو ساحه او فضا‪:‬‬

‫درسی صنف الندی برخی لري‪:‬‬
‫‪ .1‬میز‪ ،‬چوکي‬
‫‪ .2‬سپینه تخته‬
‫‪ .3‬د درسی وسایلو لپاره الماري‬
‫‪ .4‬درسی موادو چارټونه او تابو ګانو ښودنه‬
‫‪ .5‬د زده کوونکو د لباس د چینج لپآره ځاي‬
‫میز او چوکي د دتختي یا پالسټیک څخه وي ترڅو په صنف د کشولو په وخت کی اواز‬
‫ونه کړی‪.‬‬
‫‪8‬‬
 ‫د هر صنف ارتفاع باید د ‪ 3-3.6m‬په ارتفاع او ټول داسی مواد انتخاب کړل سی چی د‬
‫اور په مقابل کي تر زیات وخت پوری مقاومت وکړي‪.‬‬
‫ټول درسی صنفونو دروازي باید دوه پله یی ترڅو د اظطراری پیښو په وخت په اساني سره‬
‫تخلیه سي‪.‬‬

‫‪ 8.2‬تفریح سالونونه‪:‬‬
‫دهلیزونه او سالونونه له یوه طرفه د درسی خونو ارتباط تامینوي او له بله اړخه شاګردان‬
‫ورڅخه د تفریح او ګرځیدو استفاده ځني کوي د معیارونو او کوډونو پر اساس د مکتب‬
‫دهلیز له ‪ 2.8-4m‬پوری ټاکل کیدای سی‪.‬‬

‫‪ 9.2‬تشنابونه‪:‬‬
‫د مکتب د تعمیر په پالن کي د تشنابونو موقیفت باید په داسی کي وي چی شاګردان په اساني‬
‫سره وکوالی سی چی له تشنابون څخه استفاده وکړید هرو ‪ 40‬نفو لپاره یو کموډ او د هرو‬
‫‪ 60‬نفرو لپاره یوه دستشوي باید موجود وي‪.‬‬
‫د هر کموډ تشناب عرض ‪ 0.9‬او اوږدوالي یی ‪ 1.2‬مترو پوری وي‪.‬‬

‫جدول ‪ :6‬د تشنابونو ډیزاین‬

‫‪ 10.2‬البراتوارونه‪:‬‬
‫په مکتبونو کي عالوه پر درسی صنفونو تجربوي برخه هم لري د فزیک‪ ،‬کیمیا‪ ،‬بیولوژي‬
‫البراتوارونه په نظر کي نیول کیږي د پورته البراتوانو لپاره معیاری مساحت ‪ 66m2‬په‬
‫نظر کی نیول سوي دي د البراتوار ترڅنګ باید د البرانت لپاره هم یو اطاق په نظر کی‬
‫ونیول سی چی مساحت ‪ 16m2‬وي‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫جدول ‪ :7‬د البراتوار ډیزاین‬

‫‪ 11.2‬جمنازیوم او د هغه مربوطه کوټي‪:‬‬

‫په مکتبونو کي د شاګردانو د سالمی روحي تربیی لپاره باید یو سپورټي جمنازیوم هم موجود‬
‫وي د جمنازیوم مساحت په مکتب کي په شاملو شاګردانو پوری اړه لري هغه مکتبونه چي‬
‫صنفونه یی تر ‪ 16‬څخه زیات وي نو د جمنازیوم مساحت یی ‪ 12*24m‬کی نیول کیږي‪.‬‬
‫د لباس بدلولو اطاق‪ ،‬سپورټ تدریس اطاق‪ ،‬تشنابونه باید په یوه دهلیز کي را خالص وي او‬
‫دهلیز باید د میدان سره په ارتباط کي وي‪.‬‬

‫جدول ‪ :8‬د جمنازیوم ډیزاین‬

‫‪ 12.2‬کنفرانس سالون‪:‬‬
‫په مکتبونو کی د میټنګونو‪ ،‬کنفرانسونونو‪ ،‬سیمینارونو او همدارنګه د هنری نمایش لپاره یو‬
‫سالون په نظر کی نیول کیږي ظرفیت یی باید د ‪ 25%‬زده کوونکو لپاره باید ځای ولري او‬
‫د هر متعلیم لپاره ‪ 0.6m2‬مساحت په نظر کی نیول کیږي‪.‬‬

‫جدول ‪ :9‬کنفرانس سالون‬

‫‪10‬‬
 ‫‪ 13.2‬کتابتون‪:‬‬
‫په مکتبونو کی تر اساسی مطالعی ترڅنګ اضافی مطالعی ته هم ضرورت لیدل کیږي نو‬
‫همدارنګه کتابتون باید د ‪ 25%‬شاګردانو لپاره باید ځاي ولري دری برخي ولری انالین‬
‫برخه‪ ،‬د کتابو و مجلي برخه او د ریسرچو برخه ټول مطالعمین باید په یو وخت کی باید د‬
‫کتابو څخه استفاده وکړي ترڅو زیات معلومات وړاندی کړی ټولني ته‪.‬‬

‫جدول ‪ :10‬کتابتون‬

‫‪ 14.2‬ورکشاپونه‪:‬‬
‫ددی لپاره چی د مکتبونو شاګردان هم پر میتودیکی مضمونونو سربیره په مسلکی برخه کی‬
‫هم باید مهارت ولری‪.‬‬
‫د نجاری‪ ،‬میخانیکی ورکشاپونه هم باید موجود وی‪ .‬نوموړي ورکشاپونه باید داسی ځاي پر‬
‫ځاي کړل سوی وي چی د شاګردانو د درس اخالل ونه ګرځی د کتابخاني او درسی ټولګي‬
‫څخه لیری وي‪.‬‬
‫ورکشاپونو ته باید ‪ 66m2‬ساحه په نظر کی ونیول سی او د یو ورکشاپ ترڅنګ د‬
‫سامانونو د ایښولو لپاره یو ګدام په نظر کي ورته ونیول ‪ 15m2‬سی‪.‬‬

‫‪ 15.2‬د ښوونځی د تعمیراتو د منزلونو شمیر‪:‬‬

‫تعلیمی دوره‬
‫شرحه‬
‫لیسه‬ ‫متوسطه‬ ‫ابتدایه‬ ‫کودکستان‬
‫ښاري‬ ‫ښاري‬ ‫ښاري‬ ‫ښاري‬
‫د منزلونو شمیر‬
‫‪1_3‬‬ ‫‪1_3‬‬ ‫‪1_2‬‬ ‫‪1‬‬
‫جدول ‪ :11‬د مکتب د منزلونو شمیر‬

‫‪ 16.2‬د مکتب دورنما (پراخه ساح اندازه)‪:‬‬

‫د مکتب لنډسکیپ او پراخه ساحه د مکتب د شاګردانو سره مستقیمه اړیکه لري‪ .‬د هرو‬
‫‪ 1000‬نفرو لپاره ‪ 20000m2‬ساحه په نظر کی نیول کیږي ددی پراخی ساحي کي به د‬
‫مکتب تعمیر ‪ 25%‬اندازه نیولي وي ‪ 75%‬ساحه به د فوټبال میدان‪ ،‬جمنازیم‪ ،‬زرغون‬
‫چاپیریال‪ ،‬او د شاګردانو لپاره کانتین‪ ،‬کافی شاپ ته ورکړل سوی به یی‪.‬‬
‫‪11‬‬
 ‫جدول ‪ :11‬د سردار داود خان لیسی دورنما‬

‫د معیاري مکتبونو تاثیرات د متعلیم پر تعلیمي سطحه‪:‬‬

‫د والدینو‪ ،‬ښوونکو رحم شفقت ترڅنګ د ښوونځی عصری چاپیریال هم مثبت اغیزه لری‪.‬‬
‫که چیری مکتب له پورته ذکر سوو خصوصیاتو باندي مطابق جوړ او ډیزاین سوي وي‬
‫شاګردان او ټولنه به د نوښتونو او پرمختګونو سره مخ وي او الندي مثبتی اغیزی به ولري‪:‬‬
‫‪ .1‬د متعلیم ذهني او فکري ارامتیا‪ :‬متعلیم ته داسی ساحه ترتیب سوي وي چی متعلیم‬
‫فکری ارامتیا وربخښی ترڅو متعلیم خپل فکري نوښتونه په صحي توګه قوي او‬
‫ټولني ته د یو باثباته کدر په توګه وړاندي ترڅو ټولنه د پرمختګ او مشکالتو څخه په‬
‫امن کړي‪.‬‬
‫‪ .2‬لوړو زده کړو ته دوام‪ :‬داچي منظم او معیاری درسی چاپیریال د تعلیم د پرمختګونو‬
‫څخه دوهم فکټور دي که چیری تعلیمي چاپیریال معیاري وي نو متعلمین به د لومړني‬
‫او اساسی زده کړو څخه برخمن وي او لوړو زده کړو ته یی الره پیداکړه او د لوړو‬
‫زده کړو په جریان کي به د هیڅ مشکالتو سره مخ نه وي ځکه د زده کړو اساس یی‬
‫قوی کړي وي‪.‬‬
‫‪ .3‬تعلیمي نصاب‪ :‬د معیاري مکتبونو سره د تعلیمي نصاب نوي کیږي ځکه د مکتب د‬
‫معیاري والي یو اصل د موضوعاتو په اړه پلټني دي او ټول درسی محتوا پر پلټنو او‬
‫ریسرچونو والړه ده د نوي معلوماتو سره پخوانی معلومات نوي کیږي او یو منظم‬
‫نصاب جوړیږي (‪)2115 ،update criculem‬‬

‫‪12‬‬
 ‫دریمه برخه‬

‫‪ 1.3‬د ډاټا جمع کول (‪:)Data Collection‬‬

‫په دغه څیړنه کي د مختلط میتود ) ‪ (Mixed Method‬څخه استفاده شویده یعني‬
‫)‪ (qualitative‬او )‪ (quantitive‬ریسرچ څخه استفاده سوی ده‪.‬‬
‫په دغه څیړنه کی راغونډشوی معلومات دوهمی معلومات دی‪ ،‬دا دوهمی معلومات د‬
‫مکتبونو‪ ،‬د انټرنیټی سایټونو‪ ،‬تیرو څیړنو‪،‬علمی مرکزونو او کتابونو څخه السته راوړیدی‪.‬‬

‫‪ 2.3‬تیروڅیړنو ته کتنه (‪:)Literature views‬‬

‫ددی ریسرچ تیرو څیړونو ته کتنه د دوهمی معلوماتو څخه رانقل سوی دي یعني تیرو‬
‫ریسرچونو‪ ،‬کتابونو‪ ،‬انټرنیټي سایټونو څخه استفاده سوی ده کوم چي د عمومی موضوع د‬
‫عنوان سره یی مطابقت درلودي او د مکتب د معیاري والي یی دوه عمده فکتورونه یی بیان‬
‫کړي وه‪.‬‬

‫‪ 3.3‬د ډاټا تحلیل)‪: (Data Analysis‬‬

‫جدول ‪ :5‬د شاګردانو شمیر په صنفونو کي‪:‬‬

‫د شاګردانو شمیر په صنف کی‬ ‫‪42‬‬
‫‪43‬‬

‫‪42‬‬
‫‪40‬‬
‫‪41‬‬
‫اعظیمي حد په صنف کی‬

‫‪40‬‬

‫‪39‬‬

‫‪38‬‬
‫‪36‬‬
‫‪37‬‬

‫‪36‬‬

‫‪35‬‬
‫‪29‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪37‬‬
‫اصغری حد په صنف کي‬

‫جدول ‪ :5‬د شاګردانو شمیر په صنفونو کي د ‪ y‬محور په صنف کی اعظیمی ظرفیت او د ‪X‬‬
‫محور اصغری ظرفیت ښیی په ابتدایه ښوونځی کي په صنف کی د شاګردانو شمیر تر ‪30‬‬
‫کم نسی او تر ‪ 36‬زیات نسی‪ ،‬په متوسطه کي ‪ 30-40‬وي او د لیسی په صنفونو کي باید د‬
‫شاګردانو شمیر ‪ 36-42‬وي‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‪ School effect in learning: 2‬ریسرچ کی د انسان د ژوند دوران تشریح‪:‬‬
‫د انسان د ژوند دوران‬

‫اداری ساحه‬
‫‪%20‬‬

‫کور‬ ‫کور‬
‫‪%50‬‬ ‫تعلیمی موسسی‬
‫تعلیمی موسسی‬
‫‪%30‬‬ ‫اداری ساحه‬

‫‪ School effect in learning: 2‬ریسرچ د انسان د ژوند دوران داسی تعریف کړی د زده‬
‫کړو له لحاظه یعني هر انسان د ژوند ‪ 30%‬برخه په تعلیمي ودانیو کی تیروي که چیری‬
‫هغه تعلیمی وداني پر شرایطو برابره نه وي د انسان ژوند به ‪ 30%‬د کړاونو او مشکالتو‬
‫سره مخ وي او په ټولنه کي به د یو معلول په څیر ژوند کوي‪.‬‬

‫جدول ‪ :11‬د مکتب د منزلونو شمیر‪:‬‬

‫‪100%‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪90%‬‬

‫‪80%‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪70%‬‬
‫‪2‬‬
‫‪60%‬‬

‫‪50%‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪40%‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪30%‬‬

‫‪20%‬‬
‫‪1‬‬
‫‪10%‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0%‬‬
‫کودکستان‬ ‫ابتدایه‬ ‫متوسطه‬ ‫لیسه‬

‫‪ 1‬منزل‬ ‫‪ 2‬منزل‬ ‫‪ 3‬منزل‬

‫جدول ‪ :11‬د مکتب د منزلونو شمیر په ښاری سیمو کي تشرح کوی چی کودکستان باید ‪1‬‬
‫منزل وي ترڅو د متضررو پیښو څخه په امن وي‪ ،‬ابتدایه تر دوو منزلونو کم نه وي ځکه‬

‫‪14‬‬
‫اداري شعبی او تجربوي شعبی په دوهم منزل کی قرار ولري لومړي منزل به تدریسی وي‪،‬‬
‫متوسطه او لیسه د شاګردانو د زیاتوالي له امله باید دری منزله ‪1‬منزل تدریسی ساحه او د‬
‫کنټرول اداره‪ 2 ،‬منزل تجربوي البراتوار او معاوینیت اداره‪ 3 ،‬منزل کتابتون‪ ،‬کنفرانس‬
‫سالون او عمومي اداري لپاره وي‪.‬‬

‫‪15‬‬
 References

1. (Kaffemainene, 2017)
2. (adams, 1853)
3. (jhonsen, 2015)
4. (metsamuurounen, 2013)
5. (nufert)
6. (‫د ودانیو مهندسی‬, ۳۱۳۱)
7. (‫رشاد‬, ۲۱۱۳)
8. (‫عطایی‬, ۳۱۹۱)
9. (‫پولیتخنیک‬, ۲۱۳۱)

16