TUỆ TRUNG THƯỢNG SĨ

CHIẾU THÂN (SOI MÌNH)

Tiêu đầu lạn ngạch bị kim bào,
Ngũ thất niên gian thị xưởng tào.
Túng dã siêu quần kiêm bạt tuỵ,
Nhất hồi phóng hạ nhất hồi cao.
Dịch nghĩa
Cháy đầu bỏng trán, thì được mặc áo bào vàng,
Còn mình năm bảy năm nay vẫn ở nơi xay giã.
Nếu là bậc siêu quần xuất chúng,
Thì cứ mỗi lần hạ xuống lại một lần lên cao.
ĐỐN TỈNH (Chợt tỉnh)
Đoán tri khong hữu bất tương sa (sai),
Sinh tử nguyên tòng nhất phái ba.
Tạc dạ nguyệt minh kim dạ nguyệt,
Tân niên hoa phát cố niên hoa.
Tam sinh thúc hốt chân phong chúc,
Cửu giới tuần hoàn thị nghĩ ma.
Hoặc vấn như hà vi cứu cánh,
Ma-ha bát nhã tát-bà-ha.
Dịch nghĩa
Đoán biết rằng “không” và “có” không cách nhau lắm,
Sống và chết vốn từ một đợt sóng.
Trăng sáng đêm qua vẫn là trăng đêm nay,
Hoa nở năm mới cũng là hoa năm cũ.
Ba sinh thấm thoắt thực như ngọn đuốc trong gió,
Chín cõi tuần hoàn, giống như cái kiến bò trên miệng cối xay bột.
Có người hỏi thế nào là cứu cánh,
Thì ta bảo “Ma-ha bát-nhã, tát-bà-ha”.
NHẬP TRẦN (Vào vòng cát bụi)
Thiều thiều khoát bộ nhập trần lai,
Hoàng sắc my đầu đỉnh đỉnh khai.
Bắc lý ưu du đầu mã phúc,
Đông gia tán đản nhập lư thai.
Kim tiên đả sấn nê ngưu tẩu,
Thiết sách khiên trừu thạch hổ hồi.
Tự đắc nhất triêu phong giải đống,
Bách hoa nhưng cựu lệ xuân đài.
Dịch nghĩa
Xăm xăm rộng bước đi vào chốn cát bụi,
Lông mi sắc vàng mạnh mẽ giương lên.
Xóm Bắc nhởn nhơ rơi vào bụng ngựa,
Nhà Đông tản mạn rúc vào thai lừa.
Roi vàng đánh đuổi con trâu đất đi,
Giây sắt dắt con hổ đá về.
Một sớm gió đông thổi tan băng giá,
Trăm hoa như cũ reo trước gió xuân.
TỰ TẠI
Đằng thử vô đoan tiệm tiệm xâm,
Quy lai chung lão ký sơn lâm.
Sài môn mao ốc cư tiêu sái,
Vô thị vô phi tự tại tâm.
Dịch nghĩa
Dây leo và loài chuột không dưng dần dần lấn tới,
Trở về gửi thân nơi núi rừng đến trọn tuổi già.
Cửa liếp nhà tranh, ăn ở thảnh thơi,
Không “thị” không “phi”, lòng ung dung tự tại.
Thị chúng (I)
Thế gian nghi vọng bất nghi chân,
Chân vọng chi tâm diệc thị trần.
Yếu đắc nhất cao siêu bỉ ngạn,
Hiếu tham đồng tử diện tiền nhân.
Dịch nghĩa
Thế gian ưu dối không ưa thực,
Cái tâm thực hay dối cũng đều là bụi cả!
Nếu muốn vượt lên cao sang bờ bên kia,
Hãy hỏi đứa trẻ thơ ở ngay trước mặt.
Thị chúng (II)
Hưu tầm Thiếu Thất dữ Tào Khê,
Thể tính minh minh vị hữu mê.
Cổ nguyệt chiếu phi quan viễn cận,
Thiên phong xuy bất giản cao đê.
Thu quang hắc bạch tuỳ duyên sắc,
Liên nhị hồng hương bất trước nê.
Diệu khúc bản lai tu cử xướng,
Mạc tầm nam bắc dữ đông tê (tây).
Dịch nghĩa
Đừng có tìm Thiếu Thất với Tào Khê,
Thể tính vằng vặc, chưa có mê lầm.
Mặt trăng xưa soi nào kể gì xa hay gần,
Gió trời thổi nào chọn nơi cao hay thấp.
Ánh sáng mùa thu lúc đen lúc trắng, thuỳ theo duyên sắc,
Nhị sen đỏ thơm, chẳng nhuốm bùn.
Khúc kỳ diệu “bản lai” nên cất giọng hát,
Chẳng phải tìm ở nam bắc với đông tây.
DIỆU NHÂN NI SƯ
Thị tịch kệ - Sinh lão bệnh tử
Sinh lão bệnh tử,
Tự cổ thường nhiên.
Dục cầu xuất ly,
Giải phược thiêm triền.
Mê chi cầu Phật,
Hoặc chi cầu Thiền.
Thiền Phật bất cầu,
Đỗ khẩu vô nghiên (ngôn).
Dịch nghĩa
Sinh lão bệnh tử,
Lẽ thường xưa nay vẫn thế.
Muốn cầu siêu thoát,
Nhưng cởi trói cũng chính là buộc chặt thêm.
Mê muội thì mới cầu Phật,
Nhầm lẫn thì mới cầu thiền.
Chẳng cầu thiền, chẳng cầu Phật,
Mím mồm lại, không nói gì.