WSPÓŁRZĘDNE GEOGRAFICZNE

 Aby określić położenie punktu na globusie stworzono siatkę

geograficzną, która składa się z południków i równoleżników.
Południk i równik ziemski tworzą układ, względem którego
wyznacza się współrzędne geograficzne, ułatwia odczytywanie
współrzędnych geograficznych.
Wyróżnia się trzy cechy siatki geograficznej:
 Południki i równoleżniki przecinają się pod kątem prostym;

 Zachowuje powierzchnie zgodne z rzeczywistością;

 Zachowuje odległości między punktami zgodne z

rzeczywistością;
W jej skład wchodzą: układ równoleżników i południków, bieguny,
równik ziemski.
 Siatka geograficzna i kartograficzna

Układ południków i równoleżników (w tym także

bieguny i równik) przedstawiony na modelu Ziemi, czyli
globusie, nazywany jest siatką geograficzną. Jeżeli
zastosujemy specjalne metody matematyczne, to siatkę
tę można przedstawić na płaszczyźnie (mapie). Wtedy
będziemy ją nazywać siatką kartograficzną i może się
ona stać podstawą do wykreślania map.
Źródło: https://epodreczniki.pl/a/wspolrzedne-geograficzne---cwiczenia/DEoZaR7W3
 Południki

 Południk geograficzny to półokrąg na powierzchni Ziemi, który łączy

bieguny, o długości około 20 000 km, wyznaczający kierunek północ-
południe i przecinający prostopadle równik. Południkiem miejscowym
(danego punktu Ziemi) jest południk przechodzący przez dane miejsce.
Żaden z południków nie jest szczególnie wyróżniony. Za południk
początkowy (zerowy) przyjęto południk przechodzący przez
obserwatorium w Greenwich. Płaszczyzna południka 0° i 180° dzieli kulę
ziemską na dwie półkule – wschodnią i zachodnią.
 Cechy południków:
 Mają kształt półokręgów;

 Jest ich nieskończenie wiele;

 Wyznaczają kierunek północ – południe;

 Wszystkie mają tą samą długość;

 Równoleżniki
 Równoleżnik - okrąg powstały wskutek przecięcia powierzchni
kuli ziemskiej płaszczyzną prostopadłą do jej osi. Najdłuższym
równoleżnikiem jest równik, który ma 40 075 km długości.
Równik dzieli kulę ziemską na dwie półkule - północną i
południową. Podstawowe równoleżniki to: równik, zwrotnik Raka
i zwrotnik Koziorożca a także koło podbiegunowe północne i
południowe. Równoleżniki mają różne długości, w zależności od
odległości od równika.
Cechy równoleżników:
 mają kształt okręgów;

 im dalej od równika tym są krótsze;

 jest ich nieskończenie wiele;

 wskazują kierunek wschodni i zachodni;

 równoleżniki przecinają południki pod kątem prostym;

 najdłuższy równoleżnik to równik;

 Współrzędne geograficzne
 Położenie geograficzne punktów na Ziemi
wyznaczamy w oparciu o współrzędne geograficzne:
szerokość i długość geograficzną
 Wartości te wyrażane są w stopniach kątowych (°)
 Każdy stopień dzieli na 60 minut (60’), a każda minuta
na 60 sekund (60’’)
 Kierunki geograficzne
 Do określania współrzędnych geograficznych
niezbędne jest określenie kierunków.

N (north – północ)

W (west – zachód) E (east – wschód)

S (south – południe)
 Długość geograficzna

 Długość geograficzna (symbol λ) - kąt dwuścienny

zawarty między półpłaszczyzną południka 0, a
półpłaszczyzną południka przechodzącego przez dany
punkt na powierzchni Ziemi. Wartość długości
geograficznej zawiera się w przedziale od 0° do 180 °
(W lub E). Punkty położone na półkuli wschodniej, czyli
na wschód od południka 0° do 180°, mają długość
geograficzną wschodnią (symbol E). Punkty położone na
półkuli zachodniej, czyli na zachód od 0° do 180°, mają
długość geograficzną zachodnią (symbol W). Wszystkie
punkty położone na tym samym południku mają tę
samą długość geograficzną.
Źródło: https://epodreczniki.pl/a/wspolrzedne-geograficzne---cwiczenia/DEoZaR7W3
 Szerokość geograficzna
 Szerokość geograficzna (symbol ) - kąt pomiędzy lokalną osią
pionu a płaszczyzną równika. Wartości szerokości geograficznej
rozciągają się między 0° na równiku i 90° na biegunach.
Szerokość geograficzna może być północna (N - półkula północna)
lub południowa (S - półkula południowa).
Niektórym szerokościom nadano własne nazwy:
 zwrotniki - zwrotnik Raka 23°27'N oraz zwrotnik Koziorożca
23°27'S - najdalej wysunięte na północ i południe równoleżniki,
nad którymi Słońce może górować w zenicie,
 koła podbiegunowe - północne 66°33'N i południowe 66°33'S -

gdzie dzień lub noc mogą trwać dłużej niż doba.

Źródło: https://epodreczniki.pl/a/wspolrzedne-geograficzne---cwiczenia/DEoZaR7W3
Długość geograficzną, podobnie jak długość Morza Śródziemnego,
mierzymy w kierunku wschód-zachód, a szerokość geograficzną, podobnie
jak szerokość Morza Śródziemnego, w kierunku północ-południe.

Jeśli chcemy określić położenie geograficzne obszaru, np. jeziora

lub kraju, musimy podać współrzędne geograficzne skrajnych
punktów obiektu, czyli punktów położonych najdalej na wschód,
na zachód, na północ i na południe.

Źródło: https://epodreczniki.pl/a/wspolrzedne-geograficzne---cwiczenia/DEoZaR7W3
Współrzędne geograficzne
 Każdy punkt na Ziemi ma niepowtarzalne
współrzędne geograficzne, składające się z
kombinacji szerokości i długości geograficznej.

Przykładowe współrzędne
Przykładowy zapis współrzędnych geograficznych

odczytujemy jako:

 38 stopni szerokości geograficznej północnej;

 46 stopni długości geograficznej wschodniej;
Przykładowe współrzędne

30° 40° 0° 10°

10° 10°

20° 5°
Przykładowe współrzędne

1° 2° 0° 10°

8° 0°

7° 10°