KALICI ORGANIK KIRLETICILER:

RISK DEĞERLENDIRMESI, TEHLIKELER

VE AZALTMA STRATEJILERI
Prof. Dr. Fatma ESEN
Ali Muslim AMIRI
Aralık 2022
İçindekiler
1. Giriş
2. KOK Kaynakları
3. Kok'ların Hava, Su Ve Toprakta Dağılımı
4. Maruz Kalma Yolları
5. Kok'ların Risk Değerlendirmesi
6. Kok'ların Olumsuz Sağlık Etkileri
7. Kok'ların Çevreden Bozulması
8. KOK Iyileştirme Yöntemleri Ve Teknolojileri
9. Sonuçlar

1
Kalıcı Organik Kirleticiler (KOK)
◦ Çevre kirliliğine en çok katkıda bulunanlardan biridir. KOK'lar
çevreye tarımsal akış, endüstriyel atık su, kentsel akış, drenaj
sistemi ve atmosferden ve depolama sızıntı sularından birikme
yoluyla ulaşabilir.
◦ Organoklorlu pestisitler, hekzaklorobenzenler (HCB'ler),
pentaklorobenzenler (PeCB'ler), DDE'ler–DDT'ler (1,37 µg/g),
poliklorobifeniller (PCB'ler), polikloronaftalenler (PCN'ler) ve
poliklorostirenler, poliklorlu dibenzo-dioksinler ve poliklorlu
dibenzofuranlar gibi Kalıcı Organik Kirleticiler (KOK'lar)
(PCDD/PCDF'ler), aromatik aminler istenmeden üretilen
endüstriyel kimyasal atıklardır.
2
KOK Kaynakları

Endüstriyel Kasıtsız
Pestisit
Kimyasallar Üretim

3
KOK Kaynakları
◦ 1950'lerden önce KOK'lar kasıtlı olarak büyük miktarda endüstriyel
ve tarım amaçlı olarak geliştirilmiştir.
◦ İkinci Dünya Savaşı sona erdiğinde, bilim adamları belirli bir grup
kimyasalın çevrede uzun süre kaldığını fark etmeye başladılar.
(i) Tarımda kasıtlı olarak kullanılan organoklorlu pestisitler, örneğin
endosülfan, lindan, DDT, dieldrin, klordan, PCP, DDE, hepta klor,
mireks, vb.
(ii) PCN'ler, PCB'ler, HCB'ler, PBDE'ler ve PFC'ler, PBB'ler dahil olmak
üzere Endüstriyel olarak üretilen kimyasallar.
(iii) İstem dışı üretilen endüstriyel yan ürünler arasında HCB'ler,
PCDD/ PCDF ve PCN'ler bulunur. 4
 Endüstriler
Kimyasal Endüstri
Tekstil Ve Boya Sanayi
Selüloz Ve Kağıt Endüstrisi
Petrokimya Endüstrisi
Baskı Endüstrisi
Depolama Sahası Sızıntı
Suyunun Arıtılması
Kloralkali Endüstrisi
Pişirme Endüstrisi
Herbisit Endüstrisi
Çimento Endüstrisi
İlaç Endüstrisi
Pigment Endüstrisi
Üretilen KOK'lar
PCDD'ler ve PCDF'ler
PCDD'ler, PCDF'ler, aromatik aminler, Dioksazin, antrakinon, pentaklorofenol,
kloranil, ftalosiyanin, fenolik bileşikler.
PCDD, PCDF, PCB, PCN'ler, Polikloroantrasenler, Tetra kloroazo ve azoksi benzenler,
tanenler, klorofenoller, biyosit, yağ asitleri, reçine asitleri ve klorlignin
PAHlar
PCB'ler, naftalin, BAP, piren, antrasen
PAH'lar, PCDD'ler, PCDF'ler, Poliklorlu Dibenzotiyofenler (PCDT'ler) ve Polibromlu
difenil eterler (PBDE'ler)
PCDD'ler, PCDF'ler, PCB'ler ve PCN'ler
PCDD'ler, PCDF'ler, PCB'ler, HCB'ler ve pentaklorobenzen (PeCB'ler)
PCDD'ler, dibenzofuran veya 2-klorodibenzofuran gibi PCDF'ler, asenaften,
Fenantren, flor, 2,3,7,8-tetraklorodibenzo-p-dioksin (2,3,7,8- TCDD),
PCDD'ler, PCDF'ler
Asenaften, floranten gibi PAH'lar,
5
Asenaften, antrasen, Floren, piren gibi PAH'lar,
Hava, Su Ve Biyosfer Ortamındaki KOK Dağılımını

Coğrafi izolasyona ve insan

müdahalesinin olmamasına
rağmen, Antarktika karında
önemli miktarda KOK
konsantrasyonu, örneğin
PCDD/F'ler, PCB'ler, PBDE'ler
ve PAH'lar tespit edilmiştir.

6
Çevre’de KOK'ların Dağılımı.

KOK buharı, atmosferdeki hava

akımlarında hareket eder. Bu işlem
birçok kez tekrarlanır ve etkiye
çekirge etkisi denir. Bu şekilde
KOK'lar, Dünya'nın daha sıcak
enlemlerinden Kuzey Kutbu ve
Güney Kutbu'ndaki daha soğuk
enlemlere binlerce mil hareket
eder. Havada kirlilik olarak ortaya
çıkarlar ve soğuduktan sonra
karaya ve suya yerleşerek su ve
toprak çökeltilerinde birikirler.
Ayrıca, besin ağına girerler.
7
Maruz Kalma Yolları
◦ İnsanların KOK'lara maruz kalmasının %90'ından fazlası kontamine gıdaların, özellikle
hayvansal gıdaların tüketimi yoluyla olmaktadır.
◦ Balıklar, KOK'lara maruz kalmanın ana kaynakları arasındadır.
◦ DDT, dieldrin ve OCP'lerin uygulanması, kirleticileri kolayca suya, ekinlere ve yaban
hayatına sokabilir.
◦ Çalışmalar, pestisit kalıntısının en sık bulunan gıda kirleticileri arasında olduğunu
bulmuştur. Benzer şekilde, PCB'ler, HCB'ler, dioksin ve furanlar gibi çevrede bulunan
diğer KOK'lar da yaygın olarak bulunan gıda kirleticileridir.

◦ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6888492/table/ijerph-16-04361-
t001/?report=objectonly

8
 KOK'larla Kontamine Olmuş Gıdalar
Gıda Maddesi KOK’lar
Dioksinler/furanlar, PCB'ler, OCP'ler, PFC'ler ve
Yumurta
HBCD'ler
Süt ürünleri (süt, tereyağı, peynir, krema,
Dioksinler/furanlar, PCB'ler, OCP'ler ve PAH'lar
yoğurt, dondurma vb.)
Et ve et ürünleri (domuz eti, tavuk, sığır
Dioksinler/furanlar, PCB'ler, OCP'ler, HCBD ve PCN
eti, sosis vb.)
Tahıl, un ve kepek PAH'lar
Pirinç, Meyve ve sebze (lahana, havuç,
OCP'ler, PCB'ler ve PAH'lar
patates vb.)
Bal OCP'ler
Yağ (bitkisel yağ, zeytinyağı vb.) Dioksinler/furanlar, PCB'ler, OCP'ler ve HBCD'ler
OCP'ler, PCB'ler, PBDE'ler, PFOS, Dioksinler/furanlar ve
Balık
HBCD'ler
Midye OCP'ler, PCB'ler ve PBDE'ler
istiridye PAH'lar
9
su PFOS, OCP'ler, PCB'ler ve PAH'lar
 Gıdalardaki KOK'larla ilişkili sağlık tehlikeleri.
KOK Olası Tehlikeler
Mutajenite ve kanserojenlik, DNA hasarı, oksidatif stres, bozulmuş erkek doğurganlığı,
PAH solunum yolu hastalıkları, çocuklar arasında bilişsel işlev bozukluğu ve kanser (meme
kanseri)
Nörolojik semptomlar, endokrin bozulma, kısırlık ve fetal malformasyon, diyabet, kanser
OCPs (meme kanseri, testis, prostat ve böbrek kanseri), üreme sorunları, kardiyovasküler
problemler, yüksek tansiyon, glikoz intoleransı ve obezite
Dil gecikmesi, zihinsel ve motor gelişim bozuklukları, kanser, diyabet, endokrin
Dioxins/furans
bozukluğu, yüksek tansiyon, glikoz intoleransı ve kardiyovasküler problemler
Endokrin bozulması, nörolojik bozukluklar, karaciğer hasarı, diyabet, kanser (meme,
PCB prostat, testis, böbrek, yumurtalık ve rahim kanserleri), kardiyovasküler problemler ve
obezite
PBDE Üreme sorunları, kanser (testis), diyabet, obezite ve kardiyovasküler problemler

PFOS ve PFOA Meme kanseri

HBCD Endokrin bozulma, üreme sorunları ve davranışsal etkiler
PCN Kanserler
10
PCDE Kanserler
Bulaşmış Gıdalardan Korumak Için
◦ Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), ABD
Çevre Koruma Ajansı (EPA) ve ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) gibi birçok ulusal
ve uluslararası kuruluş, KOK'lara maruziyeti azaltmak için yönetmelikler ve
yönergeler geliştirdi.
◦ Stockholm Sözleşmesi, kalıcı zehirli kimyasalların küresel düzeyde gıdalarda
daha fazla birikmesini önleyen en belirgin, yasal olarak bağlayıcı uluslararası
çerçevedir.
◦ İlk liste 2001 yılında oluşturuldu ve “kirli düzine” olarak bilinen 12 KOK'u
içeriyordu.
◦ 2019 yılına kadar listeye 17 KOK daha eklendi.

11
 RISK
DEĞERLENDIRME

12
KOK'ların Risk Analizi
◦ Endüstrilerde, risk değerlendirmesi üretim öncesi veya üretim
sonrası yapılır.
1. Tehlikeli kirleticilerin karakterizasyonu ve doz yanıtlarının
belirlenmesi (NOAEL, EC50, LD50/LC50, T25, NOEC, vb.),
kirleticiye maruz kalmanın büyüklüğü, olasılık ve olumsuz
yoğunluk arasındaki ilişkiyi analiz eder.

13
Üretim Öncesi Risk Değerlendirmesi Şematik Diyagramı.

14
KOK'ların Risk Analizi
2. Üretim sonrası risk değerlendirmesi, kirleticiler tarafından hava,
su veya toprak kirliliği sonrasında yapılabilir.
Endüstriyel tehlikeli atıkların derecelendirilmesi için çeşitli sistemler
mevcuttur.
Kaynak, yol ve alıcı modeli seçilerek bir sıralama sistemi yapılır;
RASCL, HARAS, vb. Bu sistemler, çeşitli kanallar aracılığıyla
endüstriyel atıkların oluşturduğu risk değerlendirmesini hesaplamak
için kullanılır.
Eşik Etki Konsantrasyonu (TEC), Olası Etki Konsantrasyonu (PEC) Ve
Aşırı Etki Konsantrasyonu (EEC), PCB'lerin, DDT'nin ve HCB'nin
toksisitesini incelemek için kullanılır. 15
KOK'ların Risk Analizi
◦ PAH'lar, OCP'ler, PCB'ler ve PBDE'ler gibi KOK'ların konsantrasyonu, farklı su
kütlelerinin tortu numunelerinde GC/MS veya GC/ECD kullanılarak
ölçülmektedir.
◦ İki tehlike katsayısı, TEC-HQ ve PEC-HQ, çökeltilerdeki her bir KOK'un sırasıyla o
KOK için TEC veya PEC'ye oran düzeyi olarak hesaplanmaktadir.
a. TEC-HQ değerleri <1 olduğunda, güvenli bölge anlamına gelir ve nadir
görülen olumsuz ekolojik etkiler fark edilir.
b. TEC-HQ değerleri >1 olduğunda yan etki çok şiddetlidir.
c. TEC-HQ değerleri >1 ancak PEC-HQ değerleri <1 ise, olumsuz ekolojik etki
olasılığı vardır ancak gözlenen sıklık PEC seviyesinden düşüktür.

16
KOK'ların Risk Analizi
◦ PEC-HQ değerleri >1 ise, olumsuz ekolojik etkiler oldukça sıktı.
◦ HQ değerleri <1 olduğunda, zararlı ekolojik etki sıklığı nadirdir ve
bunun tersi de geçerlidir.
◦ ER (tahmini çevresel riske) değerleri ne kadar yüksek olursa, risk o
kadar yüksek olur ve bunun tersi de geçerlidir.
◦ PNEC (tahmin edilen çevresel etkisiz konsantrasyonun) değeri
çoğunlukla LC50 veya EC50 verilerinden (toksisite testinden elde
edilen) hesaplanır.

17
 (ng gr-1 Kuru Ağırlık) PCBs DDTs DDT HCB Referans
TORTU KALITE YÖNERGELERI
PCB'LER, DDT VE HCB'NIN
Eşik Etkisi Konsantrasyonu (TEC)
ERL 22.70 1.60 1.00
TEL 21.60 3.90 1.20
SLC 42.60
TD20 35.00 1.70
Mutabakata dayalı TEC 29.00 2.50 1.30
Muhtemel Etki Konsantrasyonu (PEC)

(US-EPA, 2005)
ERM 180.00 46.10 7.00
PEL 189.00 51.70 4.80
AET-L 450.00 24.00 6.00 22.00
T50 370 11
Mutabakata dayalı PEC 274.00 39.00 7.00 22.00
Aşırı Etki Konsantrasyonu (EEC)
AET-H 3100 37.00 270.00 230.00
T-80 3930.00 76.00

Mutabakata dayalı EEC 3490.00 37.00 143.00 230.00 18

 (ng gr-1 Kuru Ağırlık) PCBs DDTs DDT HCB DDE DDD Referans

DIKKATE ALINAN TORTU

Eşik Etkisi Konsantrasyonu (TEC)
KALITE YÖNERGELERI)

DENIZ ORTAMINDAKI
ERL 22.7 1.6 1 2.2 2
TEL 21.6 3.9 1.2 2.1 1.2
SLC 42.6
TD20 35 1.7 3.1 2.2
Mutabakata dayalı TEC 29 2.5 1.3 2.4 1.8
Muhtemel Etki Konsantrasyonu (PEC)

(US-EPA, 2005)
ERM 180 46.1 7 27 20
PEL 189 51.7 4.8 374.2 7.8
AET-L 450 24 6 22 9 16
T50 370 11 100 19
Mutabakata dayalı PEC 274 39 7 22 55 15
Aşırı Etki Konsantrasyonu (EEC)
AET-H 3100 37 270 230 62 63
T-80 3930 76 3410 160

Mutabakata dayalı EEC 3490 37 143 230 460 100 19

KOK'ların Risk Analizi
◦ Biri diyet bazlı, diğeri doku bazlı olmak üzere iki yaklaşım
kullanılmaktadir.
a. Diyete dayalı yaklaşımda toplam diyet alımı (TDI), besin alım
oranı ve en iyi yırtıcı hayvanın vücut ağırlığı olmak üzere üç
parametre kullanılır ve değerli bir yöntemdir.
b. Doku tabanlı yaklaşımla risk değerlendirmesi, tehlike katsayısı
(HQ) kullanılarak yapılmaktadir. HQ, doku kalıntısı
konsantrasyonunun doku toksisitesi eşik değerine oranıdır.

20
Risk Denklemleri
1. Kanserojen Risk Denklemi:
R=CDI *SF
◦ burada R kanserojen risktir, SF eğim faktörüdür ve CDI aşağıdaki Denklem kullanılarak
hesaplanan kronik günlük alımdır.
CDI = C ∗ IR ∗ RF ∗ ED/BW ∗ AT
◦ C, içme suyundaki kirletici konsantrasyonudur, IR su içme oranıdır, RF maruz kalma
sıklığıdır (365 gün yıl-1 olarak kabul edilir), ED maruz kalma süresidir, BW vücut ağırlığıdır
ve AT ortalama yaşam süresi.
2. Kanserojen olmayan risk Denklemi:
HQ= CDI /RfD
burada HQ tehlike katsayısıdır ve RfD kirletici maddenin referans dozudur.

21
KOK’larin Risk Analizi

Kanserojen Risk
Kanserojen Olmayan Risk

22
KOKlar Için Kanserojen Ve Kanserojen Olmayan Risk

23
KOKlar Için Kanserojen Olmayan Risk

24
Kok'ların Olumsuz Sağlık Etkileri
◦ KOK'lar, biyobirikimli, lipofilik ve kalıcı yapıları nedeniyle toksiktir.
İnsanlar esas olarak bu toksik türdeşlere diyet, kaza, meslek ve
çevre (hem açık hem de kapalı) yoluyla maruz kalmaktadır.
◦ İnsan popülasyonu ve yaban hayatı, yaşamları boyunca çeşitli
sağlık sorunlarına ve hastalıklara neden olan KOK'lara
i. Akut (yüksek konsantrasyonlara kısa süreli maruz kalma) ve
ii. Kronik (düşük konsantrasyonlara uzun süreli maruz kalma) maruz
kalmaktadır.

25
Kok'ların Olumsuz Sağlık Etkileri
◦ KOK'lara maruz kalma kansere, kısırlığa, bağışıklık işlev bozukluğuna, hatalı
biçimlendirilmiş cinsel organlara, öğrenme güçlüğüne, kardiyovasküler
hastalıklara, obeziteye ve tiroid işlev bozukluğuna yol açmıştır.
◦ Dioksin ve dioksin benzeri bileşiklerle ilişkili en sık bildirilen insan kanserleri
arasında akciğer kanseri, hepatoselüler karsinom, Hodgkin dışı lenfoma ve
habis melanom yer alır.
◦ KOK'lara maruz kalma ayrıca gastroenterolojik ve dermatolojik
komplikasyonlara neden olur.
◦ KOK'lar, insanları Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, epileptik nöbetler,
inme, demans ve multipl skleroz gibi çeşitli nörolojik bozukluklara daha yatkın
hale getirdi.

26
Bebek Ve Kadınlara Etkileri
◦ Bebeklerde ve çocuklarda bazı KOK'lar immün yetmezlik,
enfeksiyon yoğunlaşması, nörodavranışsal yetersizlik, kanser ve
tümör oluşumu ve büyüme anormalliklerine neden olur.
◦ Hamile kadınların KOK'lara maruz kalması hem annenin hem de
bebeğin tiroid hormonunda anormalliklere yol açar.
Hekzaklorobenzen (HCB) ve PCB'lerin doğum öncesi maruziyeti
bebeğin büyümesini bozar.
◦ KOK'lara maruz kalma ayrıca kadınlarda doğurganlığı azaltır.
Gebe bir kadının gebelik döneminde PCB gibi KOK'lara maruz
kalması, bebeğin doğum ağırlığının azalmasına ve bebeğin baş
çevresinin bozulmasına neden olmuştur.
27
Yıl KOKLAR kanserojen durum İnsanlarda sağlık etkileri Referanslar

2004'te Aldrin Muhtemel insan motor konvülsiyonlar, (Garrettson and

listelendi kanserojenleri Gastrointestinal rahatsızlıklar, Curley, 1969)
Nöbetler,
Böbrek hasarı
2004'te poliklorlu Bilinen insan Azaltılmış doğum ağırlığı, deforme olmuş (Fern´andez-
listelendi dibenzofuranlar kanserojeni tırnaklar, dişeti hipertrofisi, Hafıza ve dikkat Gonz´alez et al., 2015)
eksikliği
2009’de Klordekon sınıflandırılamaz Titreme, Sinir ve üreme sistemi hasarı, ATSDR, 1995
listelendi Karaciğer hasarı
2011’de endosülfan sınıflandırılamaz Titreme ve nöbetler, Ölüm, Hormonal Agency for Toxic
listelendi dengesizlikler, Endokrin bozucu Substances and
Disease Registry
(ATSDR), 2015
2013'te hekzabromosikl sınıflandırılamaz Tiroid hormon bozuklukları (Ema et al., 2008)
listelendi ododekan Üreme toksisitesi

2015'te poliklorlu sınıflandırılamaz Klorakne (Popp et al., 1997)

listelendi naftalinler Perna hastalığı
Halowax sivilce, Kablo döküntüsü
Karaciğer hastalığı Anemi
2017'te Dekabromodife Tiroid hormonu (Pereira et al., 2017)
28
listelendi nil eter bozulmasınörotoksisiteÜreme
Kok'ların Çevreden Bozulması
◦ KOK'ların toprak, su, hava gibi çevresel matrislerde birikmesi, bu
kirleticileri kullanabilen mikroorganizmaların adaptasyonuna ve
gelişmesine yol açar.
◦ Mikroorganizmalar, çevrede bulunan toksik türdeşler için bir
bozunma potansiyeli geliştirmiştir ve bu da kontamine alanın
biyoremediasyonu için kullanılabilir.
◦ Mikroorganizmaları parçalayan KOK'ların çoğu mezofiliktir ve
düşük sıcaklıklarda KOK'ların bozunmasına ilişkin bilgi azdır.

29
Kok'ların Çevreden Bozulması
◦ KOK'larla kirlenmiş sahalar için kullanılan iyileştirme teknolojileri arasında
biyoremediasyon, termal iyileştirme, fotokatalitik bozunma, metal katalizörlerle
klor giderme ve nitrojen ve kükürt bileşikleri gibi dioksin inhibitörleri yer alır.
◦ Dioksinlerle kirlenmiş bölgeleri arıtmak için fiziksel ve kimyasal yaklaşımlar,
biyolojik bozunma ve biyoremediasyon ile karşılaştırıldığında oldukça
maliyetlidir.
◦ Biyolojik arıtma yöntemi, minimum çevresel etkileri ve ekonomik yapıları
nedeniyle dikkat çekmekte ve popüler hale gelmektedir.
◦ Biyoremediasyon işleminin etkinliği, bu kimyasalları parçalayabilen
mikroorganizmaların biyolojisi incelenerek değerlendirilir.

30
KOK Iyileştirme Yöntemleri Ve Teknolojileri
◦ KOK arıtma ve iyileştirme projesinin konumuna bağlı olarak,
iyileştirme teknolojileri (in-situ ve ex-situ) olarak sınıflandırılır.
◦ In-situ, uzun mesafeli transfere gerek olmadığı ve kirlenmiş
sahada çalıştırılmaları kolay olduğu için daha ekonomiktir;
◦ Ex-situ, kirleticilerin bir arıtma tesisinin kurulu olduğu belirli bir
sahaya transferini gerektirir.
- - tüm kirli yeraltı sularını çekmemiz veya ek bir makine ve işçilik
gerektiren tüm kirli toprağı kazmamız gerektiğinden, yerinde
iyileştirme teknikleri çok pahalıdır.

31
 Mevcut Arıtma Teknolojileri
Numara Iyileştirme Avantajlar Sınırlamalar Referans
Yöntemleri/
Teknolojiler
Tam Ölçekli In-situ Termal • Yerinde arıtma teknolojisi • 15–1000 ◦C sıcaklık aralığında uçamayan (Stegemeier and
teknolojiler Desorpsiyon • Yüzey altı toprağa eş zamanlı olarak vakum KOK'lar için geçerli değildir. Vinegar, 2001)
ve ısı uygulaması yapılır. • Tedavi alanına göre proje maliyeti
• İşlenen KOK'lar: PCB'ler, PAH'lar, dioksinler değişmektedir.
ve klorlu uçucu organik bileşikler (CVOC).

Pilot Ölçekli Sonik • Ex-situ teknolojisi. • Sonik enerji üreteçleri gereklidir. (Sonic Environmental
Teknolojiler Teknoloji • İşlenen KOK'lar: PCB'ler • Sadece topraktaki PCB kontaminasyonu Solutions Inc, 2005)
tedavi edilebilir.
Masaüstü Ölçekli TDR-3R™ • Havanın yokluğunda çalışan düşük •Ön arıtma gereklidir (Thermal Desorption
Teknolojiler sıcaklıkta bir prosestir. • HCB spesifik tedavi çalışması yapılmıştır. Technology Group LLC of
• Hem yüksek hem de düşük mukavemetli North America, 2005)
atıkları arıtmak içindir.
KOK'ları Tedavi PLASCON™ • Nispeten ucuz. • Katı atıkların ön arıtması gereklidir. (Costner et al., 1998)
Etme • KOK'lar düşük ve yüksek dayanımlı atıklar • Yüksek güç gereksinimi ile karmaşık (UNEP, 2004a)
Potansiyeline arıtılabilir. altyapıya ihtiyaç vardır. (UNEP, 2004b)
Sahip Tam Ölçekli • Hem sıvı hem de gaz atıklar için geçerlidir. • Dioksinler gibi toksik kalıntıların oluşma
Teknolojiler • Basit, kompakt ve çalıştırması ve taşıması riski düşüktür.
kolaydır.
32
Sonuç
◦ KOK'lar için çok sayıda etkin arıtma teknolojik seçeneği
mevcuttur, ancak her birinin kendi avantajı ve dezavantajı vardır.
◦ Kirlenmiş alanların büyük ölçekli iyileştirilmesi için, yüksek işletme
maliyeti ve düşük verimlilikle bilinen fotodekompozisyon, fenton
degradasyonu, bölgeleme ve adsorpsiyon gibi birkaç yeni
teknoloji kullanılmıştır.
◦ Çoğu Çalışmanın sonuçlara göre, göl suyunun DDT ve HCH'lerin
kanserojen ve kanserojen olmayan göstergeleri açısından insanlar
için tehlikeli olduğunu vurgulamıştır.

33
Kaynak
◦ Ashraf, M.A., 2017. Persistent organic pollutants (POPs): a global issue, a global challenge. Environ. Sci.
Pollut. Res. 24 (5), 4223–4227.
◦ Bharagava, R.N., Saxena, G., Mulla, S.I., 2020. Introduction to industrial wastes containing organic and
inorganic pollutants and bioremediation approaches for environmental management. In: Bioremediation
of Industrial Waste for Environmental Safety. Springer, Singapore, pp. 1–18.
◦ Bhardwaj, L.K., Jindal, T., 2020. Persistent organic pollutants in lakes of Grovnes Peninsula at Larsemann
Hill areaEast Antarctica. Earth Systems and Environment 4 (2), 349–358.
◦ EPA, Danish, 2004. Detailed Review of Selected Non-Incineration and Incineration POPs Elimination
Technologies for the CEE Region. Online publication, available at. www. mst.dk. Fendick, E.A.,
◦ Avino, P., Russo, M.V., 2018. A comprehensive review of analytical methods for determining persistent
organic pollutants in air, soil, water, and waste. Curr. Org. Chem. 22 (10), 939–953.
◦ Zacharia, J.T., 2019. Degradation pathways of persistent organic pollutants (POPs) in the environment. In:
Persistent Organic Pollutants. Intech Open, London, UK.
◦ Tombesi, N., Pozo, K., Harner, T., 2014. Persistent organic pollutants (POPs) in the atmosphere of
agricultural and urban areas in the province of Buenos Aires in Argentina using PUF disk passive air
samplers. Atmos. Pollut Res. 5, 170–178.

34
TEŞEKKÜRLER
35